BKW_17-2014 by Stichting Vakinformatie Siergewassen

22 augustus 2014

Scherm voorkomt teeltvrije zone 11

Vooruitblik op Plantarium met Jos van Lint 12 Special 17 -

Vakgenoten over ’minder weerbare planten’ Ronald Houtman vindt geen ’plofplanten’ Greenpeace blijft de sector volgen ’Tuinplantenbranche kan z’n borst natmaken’

Omslag_BKW14-17.indd 1

18-08-14 15:14

Holland

Polen

Tel. (+31) 0546 647255 E-mail: info@ippholland.nl www.ippholland.nl

IPP Holland B.V. Sluiskil 6 - 7681 KD Vroomshoop

Etikethouders: passend op een omgeslagen rand of in de etiketsleuf, diverse maten en uitvoeringen beschikbaar ETK-01 (18/30) en ETK-02 (29/41) voor o.a. DKB containers met een omgeslagen rand ETK-03 (18,5/29,5) en ETK-04 (29/40) voor o.a. SBX boomcontainers en ETK-05 (19/29) voor containers met een etiketsleuf (o.a. VKH en VKR) Vraag naar de mogelijkheden

ETK 03

ETK 05

ETK 01 & 02

ETK 03 & 04

Uw bedrijfsprocessen automatiseren? Javo zorgt voor efficiĂŤntie en inzicht! Kwekerijen over de hele wereld hebben al gekozen voor Javo als betrouwbare toeleverancier. Wij bieden al meer dan 40 jaar automatiseringen op maat voor de vooruitstrevende kweker. Samen met onze machinefabriek Nobels, staan wij in het teken van ontwikkeling, fabricage en advisering van potmachines, trayautomatisering,

591542.indd 2

substraatsystemen en robotsystemen. Onze klanten zijn o.a. toonaangevende bedrijven in de wereldwijde glastuinbouw en boomkwekerijsector. Javo heeft vanuit een duidelijke visie een compleet programma samengesteld en staat open voor vernieuwing en ontwikkeling. Wij dragen bij aan de winstgevendheid van onze klanten.

ETK 05

ETK 02

We zien u graag o p Plantarium , stand 163

Meer informatie Bezoek onze website, mail naar info@javo.eu of bel +31 (0) 252 343 121. We zijn u graag van dienst.

www.javo.eu

15-8-2014 14:13:33

Inhoud

Omslag: Arno Engels

Nieuws

Wateroverlast roept vragen op 4

Commentaar: Verantwoordelijk

Stelling: Bedrijfshygiëne is zinloos zolang buren niet schoon werken

Boskoopse wateroverlast vraagt om calamiteitenberging

Bedrijf 11 Oprolbaar emissiescherm praktijkrijp 12 ’Meerwaarde Plantarium zit in het onverwachte’ 15 Ondernemersvragen: Moet ik loon doorbetalen bij cosmetische ingreep? 28 Vrouwen in de boomkwekerij: Pieken en plezier houden in het werk

Ervaringen delen in studiegroep

Special

17 Tuinplant een ’groen’ product? Dat is niet meer vanzelfsprekend 18 Plofplanten? Vakgenoten herkennen beeld van minder weerbare planten 23 ’Ik kom hier geen Plofplanten tegen’ 24 ’We zullen de tuinplantenbranche blijven volgen’ 26 ’De tuinplantenbranche kan z’n borst natmaken’

Teelt & Gewas

32 Minder kwetsbaar met veel producten 34 Voorkom vorstschade door tijdig afharden 36 Teeltadvies: Spuit met beleid tegen onkruid in ’Laxa’ 38 Nieuwe rooier blinkt uit in snelheid

38 Snelle kluitenrooier rijdt 12 km/uur

42 Mutanten vinden en vermarkten kan een sport zijn 44 Wat is de waarde van noviteiten? 50 ‘Overname Pinus ’Brepo’-sortiment geeft impuls aan onze kwekerij’

Markt & Afzet

52 Marktnieuws

Service

54 LTO Nederland Vakgroep Bomen en Vaste planten 55 Vaktaal en Agenda

Op www.DeBoomkwekerij.nl vindt u actueel nieuws, marktnieuws, fotoreportages, video’s, blogs en het magazine in digitale vorm. Problemen met inloggen? Kijk dan op www.DeBoomkwekerij.nl/inloghulp.

COLOFON Redactie

Schipholweg 1, Postbus 9324, 2300 PH Leiden E-mail: boomkwekerij@hortipoint.nl Website: deboomkwekerij.nl Hoofdredactie Wim du Mortier (071) 565 96 82 Vakredactie Arno Engels 565 96 86 Ketura Haveman 565 96 83 Ron Barendse 565 96 84 Bureauredactie Jenny Mostert, Carolyne de Vries Lentsch, Jolanda de Wekker Vormgeving Diseno vormgeving Fotografie Gerdien de Nooy Directie Elbert van den Berg Secretariaat Linda Laman 565 96 78 Alice Hoogenboom

Exploitatie

Koninklijke BDU Uitgevers B.V., Afdeling Vak- en Publieksmedia, Postbus 67, 3770 AB Barneveld Uitgever: Wiljo Klein Wolterink MBA T (0342) 494 263 F (0342) 413 141 Verkoopleider: Ron van de Hoef T (0342) 494 263 M 06 51 80 63 25 E r.v.d.hoef@bdu.nl Advertentie-exploitatie Media adviseur: Gert-Jan Bloemendal T (0342) 49 48 07 E g.bloemendal@bdu.nl, Internet: bdu.nl Verkoopleider: Ron van de Hoef T (0342) 494 263 M 06 51 80 63 25 E r.v.d.hoef@bdu.nl Abonnementenservice Aanvraag (ook via website deboomkwekerij.nl) en wijziging abonnement naar Koninklijke BDU Uitgevers, afdeling Vak- en Publieksmedia, Postbus 67, 3770 AB Barneveld, T (0342) 494 844, F (0342) 494 299, E abonnementen@bdu.nl. Op werkdagen

telefonisch bereikbaar van 8.30 – 14.00 uur Abonnementen kunnen op elk gewenst tijdstip ingaan. Opgave via deboomkwekerij.nl of bij de abonnementenservice. Abonnementen lopen automatisch door, tenzij uiterlijk twee maanden voor vervaldatum bij de abonnementenservice wordt opgezegd. Dit kan schriftelijk, telefonisch of per e-mail. Ook voor informatie over een lopend abonnement kan contact worden opgenomen met de abonnementenservice. Jaarabonnement: €236,65 (exclusief 6% btw). Studenten en scholieren krijgen 25% korting. Buitenlandse abonnees betalen een kleine toeslag.

Druk Koninklijke BDU Grafisch Bedrijf B.V. 25ste jaargang ISSN-nummer: 0923-2443 De Boomkwekerij is een uitgave van de Stichting Vakinformatie Siergewassen en de Koninklijke BDU Uitgevers B.V. Uitgever en auteurs verklaren dat dit blad op zorgvuldige wijze en naar beste weten is samengesteld, evenwel kunnen uitgever en auteurs op geen enkele wijze instaan voor de juistheid of volledigheid van de informatie. Lezers worden met nadruk aangeraden deze informatie niet geïsoleerd te gebruiken, maar af te gaan op hun professionele kennis en ervaring en de te gebruiken informatie te controleren. Niets uit deze uitgave mag worden verveelvoudigd, opgeslagen in een geautomatiseerd gegevensbestand of openbaar gemaakt in enige vorm of op enige wijze, hetzij elektronisch, mechanisch, door fotokopieën, opnamen of enige andere manier, zonder voorafgaande toestemming van de uitgever. Algemene voorwaarden: op alle aanbiedingen, offertes en overeenkomsten van Koninklijke BDU Uitgevers B.V. zijn van toepassing de voorwaarden, welke zijn gedeponeerd ter Griffie van de Arrondissementsrechtbanken en de KvK.

De Boomkwekerij 17 (22 augustus 2014)

Inhoudspagina-BKW14-17.indd 3

18-08-14 15:14

Foto: De Boomkwekerij

NIEUWSINTERVIEW

Henk Westerhof, voorzitter handelsbond Anthos

’Handelsstromen voor de boomkwekerij blijven in stand’ Ondanks dat voor boomkwekerijproducten al sinds een aantal jaar een importverbod geldt, vinden veel boomkwekerijproducten nog steeds hun weg richting Rusland. De recente boycot van onder andere groenten en fruit brengt hierin geen verandering, denkt Henk Westerhof van Koninklijke Handelsbond voor Boomkwekerij- en Bolproducten Anthos. Henk Westerhof, Anthos

Wat betekent de Russische boycot

Wat betekent de huidige situatie voor

voor de boomkwekerij?

de al geldende importstop voor boom-

„De recente boycot heeft geen effect op de directe export van boomkwekerijproducten. Om fytosanitaire redenen bestaat er al enkele jaren voor boomkwekerijproducten (met grond) een importverbod en ondanks deze importstop vinden boomkwekerijproducten via andere EU-landen toch hun weg naar de Russische markt. Omdat de nieuwe boycot zich niet op boomkwekerijproducten richt betwijfel ik of er iets aan deze handelsstromen zal veranderen.”

kwekerijproducten?

Worden Russische controles strenger?

„De bloembollenexport zit nu in de piek van het exportseizoen, maar ik hoor uit de achterban geen klachten over strengere controles aan de grens. Ook uit de bloemisterijsector niet.”

COMMENTAAR

„Ik ben bang dat het overleg over fytosanitaire zaken tussen de EU en Rusland op een laag pitje komt te staan. Ik kan me haast niet voorstellen dat hierover op korte termijn gesproken gaat worden. Fytosanitaire problemen tussen de EU en Rusland zijn er overigens regelmatig, denk aan bloemen, aardappelen en varkensvlees. De meeste problemen worden naar verloop van tijd weer opgelost maar de boomkwekerijsector vormt daarop helaas een uitzondering. Ondanks dat de export van boomkwekerijproducten zijn weg naar Rusland nu ook wel vindt, blijft overleg belangrijk om goede fytosanitaire afspraken te maken.”

PEILING

Verantwoordelijk Waargebeurd verhaal: een aannemer vraagt een klant die op het punt staat op vakantie te gaan, hoe de toiletpot moet worden geplaatst. Bij thuiskomst constateert de klant dat de deur niet meer dicht kan als hij plaatsneemt op de wc. Hij beklaagt zich bij de aannemer die verbaast reageert: ’Maar zo wilde u het toch?’ Het eigenaardige aan deze

Kwekers moeten zelf onderzoek bepalen.

situatie is dat de aannemer denkt het goed te doen, hij luistert immers naar zijn klant, maar het resultaat laat toch te wensen over. Dit verhaal schiet door het hoofd als we de discussie lezen tussen vakgenoten op pagina 18 over ’minder weerbare planten’ die op de markt verschijnen. Daarmee worden planWim du Mortier Hoofdredacteur

ten bedoeld die bijvoorbeeld buiten het natuurlijke bloeiseizoen in bloei worden aangeboden. In milieukringen valt dan ook wel eens het woord ’plofplanten’, naar analogie van ’plofkippen’. De term suggereert dat de planten met inzet van veel hulpmiddelen in

Eens 87%

Oneens 13%

bloei worden geforceerd en ze in de tuin bij de consument vervolgens niet zelden door hun pootjes zakken. Hoe groot is nu het risico dat het aanbod van deze planten de branche een imagoprobleem gaat opleveren, net als de vleessector? Daarop lijkt geen eenduidig antwoord te geven. Misschien loopt het wel los, onder andere omdat consumenten vaak geneigd zijn te denken dat zij een fout hebben gemaakt als een plant instort. Ook al is dat zo, het stemt toch tot nadenken, het daagt de sector uit. Kun je je verschuilen achter het feit dat veel consumenten de prachtige planten graag kopen? Of heb je als ondernemer ook een verantwoordelijkheid? Het raakt het thema van duurzaam en

De nieuwe peiling luidt:

Met Plantarium maakt de handel een vliegende start.

maatschappelijk verantwoord ondernemen. Want mag er van de loodgieter niet worden verwacht dat hij uitlegt waarom de wens van zijn klant niet verstandig is en dat hij de

Stem mee op deboomkwekerij.nl.

toiletpot op de juiste manier monteert?

De Boomkwekerij 17 (22 augustus 2014)

Nieuws opinieBKW14-17.indd 4

18-08-14 15:22

Opinie COLUMN COEN DEKKERS

Power from the Plants

Wat als er ook een importstop komt

Het Chinees bedrijf ’No. 37’ heeft een bod gedaan op alle boomkwekerijen van Nederland.

voor bloemisterijproducten?

Belangenbehartiger LTO spreekt van een ’historische kans’ en verkeert in jubelstemming. De Chinezen

„De associatie tussen boomkwekerijproducten en bloemen en planten is groter dan die tussen boomkwekerijproducten en groenten en fruit. Maar mocht het komen tot een boycot van bloemen en planten, dan zal deze naar verwachting geen effect hebben op de boomkwekerijsector.”

zien in het bod een manier om in Nederland een stevige voet aan de grond te krijgen, voor wat betreft… de productie van ’groene’ energie. De Chinese topman Ohm bevestigt het bod: ’Wij keken al langer naar de potentie van de Nederlandse boomkwekerij. Het zijn tenslotte allemaal uitermate goede en betrouwbare telers. Maar ze worden ingehaald door andere sectoren. We hebben gewacht tot de rendementen van de bedrijven volgens ons het dieptepunt bereikt hadden. Dat lijkt ons nu. Met deze kapitaalinjectie laten we geen teeltkennis verloren gaan en gooien we het over een andere boeg.’ ’Nu blijkt dat de Japanners met hun sushi veel sneller aan invloed winnen dan wij, met onze snackbars en restaurants, moeten we de focus verleggen. We willen boomkwekerijen, niet om die planten die

Moeten boomkwekers, net als groen-

printen we wel ergens anders, maar om stroom te gaan produceren. Jullie hebben dat nota bene zelf

te- en fruitkwekers in aanmerking

in Nederland uitgevonden. De plantmicrobiële brandstofcel. Er zijn al straatlantaarns op stroom die de

komen voor een schadevergoeding?

wortels van planten eromheen produceren. En 100 m2 groen dak kan een gemiddeld huishouden van

„Omdat er voor de boomkwekerij al een importverbod geldt, verandert er feitelijk niets. Daarom is het in mijn ogen ook niet op zijn plaats om voor boomkwekers te praten over compensatie.” <

stroom voorzien. Verschrikkelijk zoals jullie die kans laten liggen. En oorlogen ontstaan altijd om twee redenen: geloof of energie. Kun je nagaan hoe belangrijk het is.’ ’Binnen vijf jaar willen we 20% van de Europese stroom produceren. En het is lucratief. Geen enkele Nederlander weet bijvoorbeeld wat hij precies betaalt voor elektriciteit. Koop je een plant in de winkel, dan betaal je die plant. Maar stroom is veel meer dan stroom. Je betaalt apart voor het transport en het gebruik. En de prijs kan ook nog eens afhankelijk zijn van wat je maximaal kan verbruiken. De capaciteit van je aansluiting bepaalt dus je tarief. Niemand snapt nog iets van de prijs van stroom. Een ideale situatie voor woekermarges.’ ’De boomkwekerij zoals die in Nederland bestond, is ten dode opgeschreven. Wij geven ze een nieuwe kans met ons ’groene’ project: Power to the People, Power from the Plants’.

STELLING

Bedrijfshygiëne is zinloos zolang buren niet schoon werken Marc Lodders, Lodders

Fons van Maldeghem,

Rick van Woudenberg, Van

Boomkwekerijen,

Boomkwekerij van

Woudenberg tuinplanten,

Wernhout:

Maldeghem/Verhofstadt,

Zevenhuizen:

„Bedrijfshygiëne is nooit zin-

Schijndel:

„Bedrijfshygiëne

loos. Ook niet als de buren

„Bedrijfshygiëne is altijd

levensbelang!

er niets aan doen. Voor het

belangrijk. Hoe schoner

bedrijfshygiëne kun je uitle-

van

A an

eigen bedrijf heeft het altijd

gewerkt wordt, hoe beter het af te leveren

zen hoe het eraan toegaat in het hoofd van

nut om schoon te werken door bijvoorbeeld

product zal zijn. Daarnaast is een schone uit-

een ondernemer. Wanneer je gezond trots

telkens je werktuigen zuiver te maken voor-

straling een verkoopargument. Kopers zullen

bent op je bedrijf, organiseer je bedrijfshy-

dat je naar een ander perceel gaat. Hiermee

bij een bedrijfsbezoek een positievere indruk

giëne. Een schoon bedrijf draagt bij aan

voorkom je versleping van wortelonkruiden en

krijgen naarmate ’de boel beter op orde is’. Dat

arbeidsvreugde op alle fronten en dat straal je

zaadjes. Het zijn indirecte kostenbesparingen;

zal uiteindelijk ook positief uitwerken op de

uit. Voor enthousiaste ondernemers en mede-

door die werkwijze heb je in de toekomst min-

gerealiseerde prijzen. Nu de buren: uiteraard

werkers is een goede uitstraling van levensbe-

der werk. Ook bij rooiwerkzaamheden werkt

kan een buurman weer negatief uitstralen op

lang, want enthousiasme verkoopt.”

het beter als er geen onkruiden tussen de

de omgeving. Dat is zeker niet gunstig. Soms

planten staan. Het sorteren gaat makkelijker

is het contrast echter wel weer gunstig voor

als je er geen onkruid tussenuit moet pulken…

de indrukken van bezoekers. Zelf heb ik de

Laat dat de buren dan maar doen!”

neiging bijvoorbeeld ook een klein stuk van de berm van de buren mee te maaien. Dat stimuleert de hele buurt. Goed voorbeeld doet goed volgen. Soms is een lange adem nodig voordat resultaat zichtbaar wordt, maar de aanhouder wint.” De Boomkwekerij 17 (22 augustus 2014)

Nieuws opinieBKW14-17.indd 5

18-08-14 15:22

Foto’s: De Boomkwekerij

Boskoopse wateroverlast vraagt om calami te Wateroverlast in hun regio riep bij Boskoopse kwekers veel vragen op. Rijnland zal deze beantwoorden na een externe evaluatie van zijn waterbeheer. Hevige neerslag in korte tijd kan waarschijnlijk alleen worden opgevangen middels calamiteitenberging.

Wat waren boomkwekers in de regio Boskoop opgelucht toen het peil in de sloten weer ging dalen, nadat er op maandag 28 juli maar liefst 140 mm neerslag was gevallen. Het Hoogheemraadschap van Rijnland had die dag wel extra pompcapaciteit ingezet, maar toch liepen de sloten over. Het

vele water zorgde op verschillende bedrijven voor kritieke situaties. Het waterbeheer rond die bewuste maandag leidde tot veel vragen bij kwekers. Ook kwamen er kritische opmerkingen richting de waterbeheerder. Stichting Belangenbehartiging Greenport Boskoop verzamelde alle punten en bood deze per brief aan Rijnland aan. „We willen onze punten met Rijnland bespreken, en samen nadenken over hoe een volgende calamiteit is te voorkomen”, aldus secretaris Henk van der Smit.

Gemalen laat aangezet

Ondanks de extra pompcapaciteit liepen maandag 28 juli Boskoopse sloten over, en vervolgens bedrijven op.

Een aantal kwekers heeft kritiek op Rijnland, omdat deze in hun ogen te laat zou hebben ingegrepen. Kwekers hadden bijvoorbeeld al vroeg op maandagmorgen een stijgend slootpeil gemeld, terwijl watergemalen pas na enkele uren begonnen te draaien. Ook kwamen gebiedsbeheerders van Rijnland pas in de namiddag de situatie ter plekke bekijken. Kwekers zagen bovendien waterinlaten tot de middag openstaan.

KORT Import zonder organismen

The Green Connection verder

Pachtprijs voortaan zelf bepalen

Bij import in de boomkwekerij zijn vorig jaar geen vondsten gedaan van schadelijke organismen, zo meldt de NVWA in het Rapport fytosanitaire signaleringen 2013. Dit staat wel haaks op het aantal vondsten bij import van alle plantaardige producten. De NVWA treft daarin namelijk steeds meer quarantaine-organismen aan.

The Green Connection gaat door als samenwerkingsverband in boomteeltregio Limburg-Duitsland. Er is een nieuw bestuur actief bestaande uit diverse kwekers, met Frank Coenders als voorzitter. De toekomst was eerst nog onduidelijk, maar drie organisaties zetten er de schouders onder: LLTB-vakgroep Boom- en vasteplantenteelt, Boomkwekerij Support Venlo en Boomteeltstudieclub Horst aan de Maas.

Kwekers die grond willen pachten, kunnen de pachtprijs voortaan vrij met de verpachter bepalen. Dat is voorgesteld in een deelakkoord tussen pachters en verpachters, over herziening van het pachtrecht. Zelf de pachtprijs bepalen is voorgesteld bij een reguliere pachtovereenkomst. Voor onder andere losse percelen is een flexibele pachtovereenkomst voorgesteld. Hierbij kan de Grondkamer de pachtprijs toetsen.

Brancheorganisatie Akkerbouw

’Doorstart Decker-Jacobs mogelijk’

In de akkerbouw heeft het bedrijfsleven een brancheorganisatie opgericht, als alternatief voor het weggevallen productschap. De akkerbouwers denken met de nieuwe organisatie succesvol te kunnen inspelen op steeds hogere eisen die aan hun sector worden gesteld. LTO Nederland streeft naar een aantal brancheorganisaties per 1 januari 2015. Wellicht komt er ook zo’n organisatie voor de sierteelt.

Vorige eigenaren van Kwekerijen DeckerJacobs deden een poging om de failliete bv terug te kopen, maar de bank ging niet akkoord. Een doorstart is volgens curator Jan van den Heuvel echter nog mogelijk, omdat er nog steeds belangstellenden zijn om het vasteplantenbedrijf over te nemen. „Er is nog niets concreet. We zijn wel bezig met een liquidatie-scenario.” Begin september verwacht hij meer duidelijkheid.

Meer organismen bij export Bij export van boomkwekerijgewassen is vorig jaar 126 keer een schadelijk organisme aangetroffen, aldus de NVWA. Het aantal vondsten is groter dan in 2012, maar het varieert sterk over de jaren. Bij plantenpaspoortinspecties is vorig jaar totaal 54 keer een schadelijk organisme aangetroffen: 31 vondsten van Erwinia amylovora, 9 van Phytophthora ramorum, 7 van Sharkavirus en 6 van Xanthomonas arboricola pv pruni. Vooral het aantal Xap-vondsten was vorig jaar laag door gunstig weer.

De Boomkwekerij 17 (22 augustus 2014)

Nieuwsbericht en Kortnieuws BKW14-17.indd 6

18-08-14 15:22

Nieuws

mi teitenberging Vooral rond blokbemaling speelden er problemen. Zulke bemaling vindt plaats in lagere polderdelen die vroeger nog veehouderij waren, en nu boomkwekerij. Van der Smit meent dat de waterkeringen daar niet in orde waren. „Dan kan je wel extra pompcapaciteit inzetten, maar zonder keringen stroomt het water dan naar lagere delen van polders.”

Gevolgen klimaatverandering De wateroverlast in de regio Boskoop toonde volgens Van der Smit aan dat klimaatverandering wel degelijk serieus moet worden genomen. „Jaren geleden werd in onze regio nog gedacht: Klimaatverandering, dat is maar een extra bui. Maar nu hebben we geleerd dat onze regio, met al zijn sloten, toch heel kwetsbaar is als er veel regen in korte tijd valt.” De kwetsbaarheid van het Boskoopse watersysteem kwam tien jaar geleden echter al aan de orde. Er was toen namelijk onderzoek verricht naar de mogelijke gevolgen van klimaatverandering, specifiek voor de regio Boskoop. „Er waren plannen om bepaalde polders in onze regio aan te wijzen voor calamiteitenberging”, aldus Van der Smit. „Die

plannen zijn wat weggeëbt, maar wij willen de aanleg van calamiteitenpolders opnieuw bespreken met Rijnland.” Calamiteitenberging is waarschijnlijk de enige oplossing voor een probleem met veel regen in korte tijd. Kwekers die hun bedrijven onder water zagen lopen op maandag 28 juli, konden het water immers niet in de sloten pompen. Een enkeling liet het water wegpompen en afvoeren middels tanks.

Pas daarna reageert het waterschap op knelpunten bij bedrijven. Rijnland maakt dan de balans op en bespreekt dit met kwekers in met name de lagere polderdelen. „Dat kwekers erbij worden betrokken, vind ik ook positief.” <

ACHTERGROND

Uitzonderlijk in Boskoop

Schade in beeld brengen Sinds de wateroverlast roept Stichting Belangenhartiging Greenport Boskoop kwekers op om schade in beeld te brengen en te melden bij Rijnland. Gewassen hebben voor zover bekend nog niets geleden, maar kwekers die extra kosten hebben gemaakt met het wegpompen, vragen zich wel af of deze op een of andere manier vergoed kunnen worden. Er is nog geen overleg geweest met Rijnland, maar Van der Smit had vorige week alvast wel een gesprek bij het hoogheemraadschap naar aanleiding van de verstuurde brief. In dat gesprek gaf Rijnland aan het waterbeheer tijdens de vele neerslag extern te laten evalueren. „Dat vind ik positief en professioneel van Rijnland.”

Op meer plaatsen in Nederland viel deze zomer veel water in korte tijd, maar de wateroverlast in Boskoop was uitzonderlijk, mede omdat het watersysteem in die regio al bijzonder is. Dat zegt Judith de Jong namens de Unie van Waterschappen. Er is geen landelijk beleid om wateroverlast te voorkomen. „Elke provincie stelt hiervoor normen vast. Elk waterschap neemt maatregelen om hieraan te voldoen.” Door klimaatverandering zijn er in de toekomst meer hevige buien te verwachten. De overheid werkt daarom wel aan een landelijk Deltaprogramma. Dit zal uit plannen bestaan tegen wateroverlast. Met Prinsjesdag worden ze bekendgemaakt. „Een van de plannen is de aanleg van calamiteitenpolders”, aldus De Jong.

Het laatste nieuws leest u elke dag op www.DeBoomkwekerij.nl

Bos & Hoogenboom failliet

50.000 bezoekers Rozenfestival

Boomkwekerij Bos & Hoogenboom bv uit Boskoop, gespecialiseerd in de teelt van Japanse Acer, is op 5 augustus failliet verklaard door de rechtbank in Den Haag. Twee jaar geleden bouwde het bedrijf een nieuwe kas. Deze investering, schade als gevolg van het weer in de winters van 2011/2012 en 2012/2013 en malaise in de tuinplantenverkoop worden gezien als belangrijke oorzaken. Een doorstart wordt onderzocht.

Het Rozenfestival in Lottum ontving van vrijdag 8 tot en met maandag 11 augustus 50.000 bezoekers. De vorige editie van het tweejaarlijkse festival trok rond de 60.000 bezoekers. Dat er dit jaar minder waren, wijt de organisatie aan slechte weersvoorspellingen voor met name zondag. Regenbuien lieten Lottum die dag echter grotendeels links liggen. <

Floralis toont kwekersnamen

Najaarspromotie Perennial Power

Verbeteren foto’s plantenklok

Floralis Boskoop laat vanaf haar najaarsbeurs kwekersnamen bij de producten zien. Zij doet dit omdat de markt voor boomkwekerijproducten steeds transparanter wordt: afnemers willen steeds vaker weten waar het product vandaan komt. Voor kwekers geldt dat zij vanaf de eerste beursdag (27 augustus), geïnteresseerde kopers naar Floralis Boskoop kunnen doorverwijzen waar hun product herkenbaar te zien zal zijn.

De samenwerkende vasteplantenkwekers binnen Perennial Power gaan dit najaar campagne voeren waarbij wordt benadrukt dat het najaar een uitstekend plantmoment is. De campagne geeft aandacht aan de thema’s ’nazomer- en herfstkleuren’, ’toepassen van siergrassen’ en ’zelf met vaste planten ontwerpen’. Informatie over deze onderwerpen wordt naar landelijke en lokale media gestuurd.

Als onderdeel van het verbeteren van de plantenklok streeft FloraHolland naar 100% representatieve partijfoto’s. Door intensievere begeleiding is het percentage representatieve partijfoto’s bij tuinplanten vanaf begin dit jaar gestegen van 49% naar 52%. De veiling vindt de groei niet snel genoeg gaan en komt in het vierde kwartaal met aanvullende maatregelen. Bij kamerplanten steeg het aandeel van 80% naar 85%. De Boomkwekerij 17 (22 augustus 2014)

Nieuwsbericht en Kortnieuws BKW14-17.indd 7

18-08-14 15:22

BRANCHEWIJZER De Boomkwekerij Accountants

Automatisering

Draadrekken/steunmateriaal

Loon- en aannemingsbedrijf

Eenvoudig meer controle KANTOOR BLEISWIJK Hoekeindseweg 39, 2665 KA BLEISWIJK Tel: 088-2531850 Fax: 088-2531851

Ook last van omwaaien? Goedkoop en Stabiel:

KANTOOR DODEWAARD Edisonring 3 6669 NA Dodewaard Tel: 088-2531750 Fax: 088-2531751 KANTOOR RAAMSDONKSVEER Lissenveld 47A 4941 VL Raamsdonksveer Tel: 088-2532050 Fax: 088-2532051 www.alfa.nl

Algenbestrijding

V-feetRack INFOGROEN Software BV T +31 (0)172 23 54 44 www.groenvision.com/boomkweker

Tel. : +31 621 209 044 Fax : +31 842 15 15 15 sales@floorvanschaik.com www.floorvanschaik.com

Gewasbescherming

Complete software oplossingen voor de boomkwekerij Biologische bestrijding

Ongeworteld stek EversGroen Gerrit Achterbergstraat 13 4043 GH Opheusden Tel/Fax: 0488-428095 Mob: 06-21886091 www.eversgroen.nl

Automatisering

Wij produceren en leveren, een breed assortiment ongeworteldstek, op botanische naam. Hiervoor hebben wij een moerhoek van 3 hectare. Hierbij nodigen wij u van harte uit voor een bezoek aan onze kwekerij in Rhenen.

ADAMA Northern Europe B.V. Postbus 355 3830 AK LEUSDEN Tel.: 033-4453160 Email: info.ane@adama.com Website: adama.com

Loonwerk

henri nelissen

Pallets

Thermisch verzinkte Ferro pallets. Ook pallets te huur. Tel : 0495-461777 Fax : 0495-461761 verkoop@atcnederweert.nl www.atcnederweert.nl

GEZOCHT: voorraadlijsten met prijzen, Thuja Brabant, alle maten ! taxus bacc hicksi en hilli

henri.n@hotmail.com www.hngm.nl 06-27562441

Bel of mail voor meer informatie over advertentiemogelijkheden: e-mail: svstraffic@ bdu.nl tel: 0342-494889 fax: 0342-494299 591543.indd 8

18-8-2014 12:59:50

BRANCHEWIJZER De Boomkwekerij Potten/containers

Taxaties/expertise

vander

Taxaties/expertise

Techniek

Slikke rentmeesters Gewastaxaties, expertise voor al uw gewassen Erik de Rooij, tel: 06 53 37 52 58

onteigening ruimtelijke ordening procedures bemiddeling bij aan- en verkoop van boomkwekerijen schade-expertise aan gewassen gerechtelijk deskundig schadeexpert boomkwekerijprodukten uitgifte Prijzenregister Boomkwekerijprodukten

Adri Streef, tel: 06 53 37 50 99 Wil de Bresser, tel: 06 53 42 72 33 Register Taxateurs VRT Postbus 840 5280 AV Boxtel tel: 0411-652525, fax: 0411-678751 info@dlvplant.nl www.dlvplant.nl

50 jaar ervaring in aanleg en service

Teeltvloeren

Marck Water en Elektrotechniek

Nieuwerkerk ad IJssel 0180-312937 â&#x20AC;˘ www.marcktechniek.nl

Tuinbouwsystemen

Molenstraat 42 4758 AB Standdaarbuiten T : 0165-318500 E : office@krimpen.nl I : www.krimpen.nl

Toeleverancier

QUALITY FLOORS FOR EXCELLENT PLANTS

www.erfgoed.nl

+31(0)79 593 38 00

t t t t t

CABRIOLETKASSEN FOLIEKASSEN SCHADUWHALLEN GEVELSYSTEMEN SCHERMINGINSTALLATIES

tel: +31 (0)174-518811 fax: +31 (0)174-516748 info@hollandtuinbouwsystemen.nl

www.hollandtuinbouwsystemen.nl

Bel of mail voor meer informatie over advertentiemogelijkheden: e-mail: svstraffic@ bdu.nl tel: 0342-494889 fax: 0342-494299 591544.indd 9

18-8-2014 13:00:27

591551.indd 10

18-8-2014 13:29:04

Noviteit

Tekst en Foto: Arno Engels

Oprolbaar emissiescherm praktijkrijp Een emissiescherm dat Telermaat en Gebr. Den Uijl hebben ontwikkeld voor de regio Boskoop, voldoet aan landelijke emissieregels. Met dit scherm is geen teeltvrije zone nodig. De innovatie biedt nog meer voordelen. Het emissiescherm is vooralsnog een proefopstelling en het wordt ondersteund door stichting Belangenbehartiging Greenport Boskoop. Het Hoogheemraadschap van Rijnland heeft de opstelling getoetst aan emissieregels uit de AMvB Open Teelten. Het scherm blijkt aan deze landelijke regels te voldoen, dus kwekers in de regio Boskoop mogen het gaan toepassen langs sloten. Groot teelttechnisch voordeel bij toepassing is dat er geen teeltvrije zone nodig is. Vanaf 1 januari 2015 zijn alle bedrijven in Boskoop verplicht een teeltvrije zone aan te houden van 150 cm bij gebruik van 50% driftarme doppen; 100 cm bij een veldspuit met luchtondersteuning en 90% driftarme doppen; en 50 cm bij een handmatige rugspuit.

Perceel maximaal benutten In de regio Boskoop zou zo’n teeltvrije zone een fors verlies aan teeltruimte betekenen, gezien de smalle percelen en sloten ertussen. Gebruik van het emissiescherm maakt zo’n zone dus overbodig. „Kwekers kunnen hun percelen dan maximaal blijven benutten”, aldus Ferry Fase van toeleverancier Telermaat in Boskoop. Fase heeft het emissiescherm ontwikkeld samen met John den Uijl van Gebr. Den Uijl in Reeuwijk, dat onder andere beschoeiingen maakt. Hun eerste idee was een beweegbaar scherm, dat je langs de beschoeiing door een rail trekt. „We zetten voor

dit idee nog de puntjes op de i.” Het emissiescherm dat nu getoetst is, is voortgekomen uit een tweede idee van Fase en Den Uijl. Het scherm beweegt niet horizontaal langs de beschoeiing, maar het is verticaal oprolbaar met behulp van een handlier. „Voordat je gaat spuiten, rol je het scherm af”, legt Fase uit. „Daarna draai je het iets omhoog, waardoor het strak in een profiel wordt gespannen. Het kan dus niet klapperen.” Het scherm is bovendien waterdicht, dus tijdens het spuiten kan er geen druppel in de sloot terechtkomen. Na het spuiten rol je het scherm weer op. Dat biedt technische voordelen. „Het is geen vast scherm, dus het is niet windgevoelig. En omdat het oprolbaar is, heb je er met pootwagens geen last van.” Behalve een teeltvrije zone is ook een vast windscherm volgens Fase niet meer nodig. „In bepaalde teelten wil je ook geen scherm hebben, maar juist wel wind om de ziektedruk te verlagen.” Geen vast scherm betekent ook geen schaduwwerking op percelen. Het oprolbare proefscherm hangt

in een aluminium constructie, met aan de bovenkant een gording. In de praktijk kan het scherm 80 m lang zijn, met een lier in het midden. Langer is niet wenselijk. „Anders kan de buis in de gording torsen. En er kunnen hoogteverschillen in komen.” Het scherm is op Plantarium te zien. Kosten zijn afhankelijk van de materiaalkeuze en schermhoogte. <

Ferry Fase demonstreert hoe eenvoudig het scherm handmatig is op te rollen. „Je kunt het ook met een elektrische handboormachine doen.”

ACTUEEL

Scherm van andere toeleverancier Op Plantarium wordt nog een ander scherm gepresenteerd om oppervlaktewater te beschermen tijdens spuiten. Dit scherm is ontwikkeld door Agrocultuur/Van der Hoek uit HazerswoudeDorp. Ook dit scherm is vooralsnog een proefopstelling, zegt Cors van Wageningen van Van der Hoek. „Het is een lichte scharnierbare constructie met schermgaas die modulair is op te bouwen. Wellicht kun je er ook bestaande windkering mee aanpassen. Het gaas ligt op de beschoeiing, en voordat je gaat spuiten, trek je het heel simpel omhoog.” Hierover is nog geen contact geweest met Rijnland. Van Wageningen verwacht echter dat deze constructie aan dezelfde eisen voldoet als een vaste windkering. De Boomkwekerij 17 (22 augustus 2014)

Alternatief windscherm.indd 11

18-08-14 11:03

Tekst en Foto: Arno Engels

’Meerwaarde Plantarium zit in het on Plantarium is weer volgeboekt, met veertig nieuwe deelnemers ten opzichte van vorig jaar. Ook nieuw is dat demonstraties met planten doorlopend op de vakbeurs gebeuren. En zo heeft Plantarium meer nieuws in petto. Beursmanager Jos van Lint: „De meerwaarde van Plantarium zit niet in het geijkte, maar in het onverwachte.” De nieuwste editie van Plantarium telt 303 deelnemers, waarvan er 48 uit twaalf landen buiten Nederland komen. Van dat totaal zijn er veertig nieuw: deelnemers die nog nooit eerder hebben meegedaan aan de vakbeurs, of deelnemers die weer terug zijn van weggeweest. Die groep van veertig is gemêleerd, zegt beursmanager Jos van Lint. „Er zitten bijvoorbeeld een paar kwekers uit de buurt bij. Zoals een kweker van Callicarpa die nooit op Plantarium heeft gestaan, maar nu met een stand bewust aan de weg timmert.” Uit het buitenland komen er duidelijk meer Deense kwekers en bijvoorbeeld ook een aantal uit Amerika. Aan de andere kant zijn er juist minder deelnemers uit de Italië. „Die Italianen komen wel naar de vakbeurs, maar ze oriënteren zich op beurzen in landen waar de handel beter loopt, zoals in Engeland.”

Meer collectief Wat volgens Van Lint echt opvalt aan het deelnemersveld, is meer sa-

menwerking tussen deelnemers. De beursmanager ziet dat als een reactie op de minder florissante afzetsituatie voor veel boomkwekerijproducten. „Kwekers zoeken elkaar op nu hun producten niet meer zo goed lopen, en stellen de vraag: Wat gaan we samen doen?” Plantarium heeft wel weer de bekende straatjes met kwekers uit de regio Boskoop, maar daarnaast is bijvoorbeeld het straatje Via Venlo weer terug. Kwekers uit de regio Venlo kiezen toch weer voor een gezamenlijke uitstraling. „Samen zeggen ze meer op te vallen dan alleen, en met de slogan Via Venlo houden ze hun herkenbaarheid vast.” Er zijn nog meer collectieve stands dan voorheen. Jonge ondernemers doen weer samen mee, en ook weer kwekers uit de regio Opheusden. Daarnaast is er voor het eerst een stand van deelnemers van Belangenbehartiging Greenport Boskoop: kwekers die een masterclass hebben gevolgd met als onderdeel ’Hoe presenteer je jezelf op beurzen’. „Het zijn kwekers die nu echt van

SERVICE

Openingstijden Plantarium 2014 vindt plaats van woensdag 27 tot en met zaterdag 30 augustus in het Plantariumgebouw, Italiëlaan 4 (International Trade Centre) in Hazerswoude/Boskoop. De 32e editie van de internationale vakbeurs voor de boomkwekerij is op woensdag, donderdag en vrijdag geopend van 9.00 tot 18.00 uur. Op zaterdag is Plantarium open van 9.00 tot 16.00 uur. Voor elke beursdag heeft de organisatie een speciale route uitgestippeld langs stands. Woensdag is speciaal gericht op boomkwekers, donderdag op retailers, vrijdag op hoveniers en zaterdag op consumenten. Voor vakbezoekers is de entree gratis als zij gebruikmaken van relatiekaarten en/of zich digitaal aanmelden via plantarium.nl. Zonder voorregistratie is de entreeprijs €10 per persoon.

hun tuin moeten afkomen, voor een betere afzet.”

Vragen stellen aan klanten Van Lint motiveert beursdeelnemers om tijdens Plantarium niet alleen hun verhaal te vertellen, maar ook om vragen te stellen aan bezoekers. Volgens de beursmanager mag je namelijk niet meer automatisch verwachten dat je het goed doet. „Met vragen als ’Wat wilt u hebben’ of ’Wat vindt u van mijn kwaliteit’ stel je jezelf kwetsbaar op. Maar de kunst is om dingen te filteren uit antwoorden, waar je iets mee kunt doen.” Misschien blijkt een klant meer geïnteresseerd te zijn in je dienst dan in je product. Of wanneer je zelf een gevraagd product niet hebt, dat je de klant verwijst naar een andere kweker. „We moeten elkaar iets gunnen”, aldus Van Lint, „en in gesprek gaan

De Boomkwekerij 17 (22 augustus 2014)

Plantarium vooruit blik.indd 12

15-08-14 10:33

et onverwachte’ nengroen, waarna er twintig sfeerbeelden van tuintjes zijn gemaakt met buitengroen. Bedoeling van die sfeerbeelden is dat bezoekers inspiratie opdoen. „Zo zou ik het willen namaken of laten namaken”, aldus de beursmanager. „Plaats je sfeerbeelden in een tuincentrum, dan ga je geen planten maar sfeerbeelden verkopen.” Bij de tuintjes op Plantarium staan informatiezuilen met touchscreens van Peak Retail. Alle straatjes van Plantarium beginnen en eindigen op de hoofdas, dus bezoekers komen hier altijd terug na het lopen van een bepaalde route. „Op de hoofdas kunnen bezoekers zich weer oriënteren op de vakbeurs, of even tot rust komen bij rollende keukens of catering op bijvoorbeeld een elektrokar uit de boomkwekerij.”

Nieuwigheden in kasjes

Beursmanager Jos van Lint daagt deelnemers en bezoekers uit om meer met elkaar in gesprek te gaan. „Stel vragen aan elkaar en verwacht niet automatisch dat je het goed doet.”

met elkaar. Want veel vaste waarden van collectiviteit zijn weg, zoals PPH en straks ook het PT.” „De meerwaarde van Plantarium zit niet in het geijkte, maar in het onverwachte”, stelt Van Lint. Dat geldt op de eerste plaats voor de deelnemers, want zij maken uiteindelijk met zijn allen de vakbeurs. Op de tweede plaats heeft de beursorganisatie zich weer ingespannen om een beursbezoek nog waardevoller of verrassend anders te maken.

Doorlopend demonstraties Zo worden er op de komende editie voor het eerst pop-up-demonstraties gegeven met planten. Groenstylist Romeo Sommers en arrangeur Judith de Frankrijker rijden gedurende Plantarium met hun winkeltje over de beursvloer, ze stoppen bij een stand en halen er een bepaald pro-

duct uit, waarna ze ter plekke demonstreren wat je ermee kunt doen. Vorig jaar werden zulke demonstraties achterin Plantarium gegeven. „Het waren leuke demo’s, maar ze werden te weinig gezien door bezoekers”, aldus Van Lint. Pop-up-demo’s worden zeker wel gezien, en ook deelnemers kunnen er kennis van nemen. „Ze kunnen ter plekke inspiratie opdoen voor hun product.” Er worden nog evengoed productdemonstraties en winkelpresentaties gegeven op gezette tijden. Deze zal Vicky van der Krogt verzorgen van marketingbureau Shopverleider, in de Experience Shop van Tuinzaken.

Sfeertuintjes op hoofdas Nieuw op de beursvloer is volgens Van Lint een duidelijk zichtbare hoofdas. Deze begint bij de entree met een aantal tafereeltjes met bin-

De hoofdas gaat over in het Plantarium Experience Centre. Hier worden alle bekroonde nieuwigheden tentoongesteld op een bijzondere wijze. „In kasjes in de kas”, aldus de beursmanager. „Per kasje komt een aantal nieuwigheden bij elkaar te staan, ingedeeld met het oog van een arrangeur, zodat ze allemaal opvallen. Ongeacht of de plant goud, zilver of brons heeft gewonnen, want de keuring is een momentopname.” Bij de nieuwigheden staat ook de winnaar van de persprijs. In het Plantarium Experience Centre is tevens de Experience Shop van Tuinzaken, met diverse huisbeurzen er omheen. Aan de rechterkant van de beursvloer is het Raboplein waar duurzaamheid centraal staat. Willemstein Hoveniers, vorig jaar bekroond tot ’Duurzaamste hovenier van Nederland’, laat op het plein zien wat er nog mogelijk is met restafval uit de groene sector. Daarnaast is er een zogenoemde Duurzaamheidsshop van NL Greenlabel, en Boskoopse kwekers presenteren er hun producten op natuurlijke wijze. < De Boomkwekerij 17 (22 augustus 2014)

Plantarium vooruit blik.indd 13

15-08-14 10:33

GEBRUIKTE TUINBOUWMACHINES & MATERIALEN

GEVRAAGD Thuja occ. Smaragd 60 Thuja plic. Atrovirens 80 Thuja plic. Excelsa 80 Thuja plic. Martin 80 Taxus baccata 120 Taxus media Hicksii 120 Taxus media Hillii 80 Taxus Fastigiata / Aurea 100 Cupr. Leylandii 80 Cupr. Castlewellan 80 Picea omorika 80 Prunus laur. Caucasica 80 Prunus laur. Genolia 80 Prunus laur. Herbergii 80 Prunus laur. Novita 80 Prunus laur. Rotundifolia 80 Prunus lusitanica Augustifolia 60 Photinia Red Robin 80

- 225 Kl. - 225 Kl. - 225 Kl. - 225 Kl. - 225 Kl. - 200 Kl. - 200 Kl. - 200 Kl. - 225 Kl. / Co. - 225 Kl. / Co. - 250 Kl ./ Co. - 225 Kl. / Co. -225 Kl. / Co. - 225 Kl. / Co. - 225 Kl. / Co. - 225 Kl. / Co. - 225 Kl ./ Co. - 225 Kl. / Co.

Ziegelheider Str. 57, 47906 Kempen tel: 0049-2152-89740 • fax: 0049-2152-897410 kontaktpersoon: Paul (spreekt Hollands) mobiel: 0049-172-2125936 • email: info@pflanzen-janssen.de

591546.indd 14

15-8-2014 14:14:06

Ongekend

Moet ik loon doorbetalen bij cosmetische ingreep? Ik heb een medewerker in dienst die een cosmetische ingreep ondergaat. Daardoor is hij een tijdje uit de roulatie. Moet ik dan zijn loon doorbetalen?

Margot van Herwerden Houthoff Buruma, Amsterdam m.van.herwerden@ houthoff.com

Stuur uw vragen of suggesties naar Postbus 9324, 2300 PH Leiden. U kunt ook bellen of mailen met (071) 565 96 82, boomkwekerij@hortipoint.nl

In principe geldt de hoofdregel ’geen werk, geen loon’. In sommige situaties heeft de werknemer toch recht op loon ook al werkt hij niet, onder andere wanneer een werknemer ziek wordt. Ziekte komt voor risico van de werkgever die verplicht is het loon doorbetalen. Er geldt hierop wel een aantal uitzonderingen, bijvoorbeeld als de werknemer zijn ziekte door opzet heeft veroorzaakt. De vraag is nu of deze uitzondering ook geldt als de werknemer een cosmetische ingreep laat uitvoeren. Onlangs heeft de rechter geoordeeld over de vraag of een geslachtsveranderende operatie kan worden beschouwd als een ziekte waardoor het loon zou moeten worden doorbetaald. De werknemer was in 2011 in dienst getreden als chauffeur, toen nog als man. Ten tijde van de indiensttreding was bekend dat de werknemer in een traject zat om over te gaan tot geslachtsverandering. De werknemer werd al behandeld met hormonen met als doel om een geslachtsveranderende operatie te ondergaan. Toen het eenmaal zover was, weigerde de werkgever het loon door te betalen omdat de ingreep een puur cosmetisch karakter zou hebben. Tevens stelde de werkgever dat

de werknemer bij de indiensttreding had toegezegd dat het ondergaan van de behandeling voor rekening en risico van de werknemer zou komen. De werknemer meende dat het ging om een medische noodzaak en stelde daarom een loonvordering in.

Medische noodzaak? In de aanhef van de arbeidsovereenkomst staat vermeld dat de werknemer vanaf maart 2011 bekend zal zijn als ’werkneemster’. Hieruit maakt de rechter op dat bij de indiensttreding de geslachtsverandering is besproken. Vervolgens gaat de rechter in op de stelling van werkgever dat het ondergaan van een geslachtsveranderende operatie een ingreep is van cosmetische aard en dat de gevolgen van de keuze om die uit te laten voeren, voor risico van de werknemer dient te komen. De rechter oordeelt dat over een geslachtsveranderend traject niet kan worden gezegd dat dit een puur cosmetische ingreep is, die vanuit medisch oogpunt niet noodzakelijk zou zijn. De operatie maakt tenslotte onderdeel uit van het langdurige traject. Tevens wordt in de overweging meegenomen dat de werknemer

vanaf de aanvang van de arbeidsovereenkomst duidelijk heeft gemaakt dat de werknemer bezig was met het traject tot geslachtsverandering. Daarom oordeelt de rechter dat de geslachtsveranderende operatie kan worden beschouwd als de behandeling van een ziekte. De werkgever dient het gevorderde loon over de periode van arbeidsongeschiktheid aan de werknemer uit te betalen, inclusief de meegevorderde wettelijke rente.

Oordeel bedrijfsarts Wanneer een werknemer een zuiver cosmetische ingreep ondergaat zonder medische indicatie, kan er sprake zijn van opzet waardoor het loon niet hoeft te worden doorbetaald. Als de werknemer echter kan aantonen dat er een medische noodzaak is, zal in beginsel de loondoorbetalingsverplichting bij ziekte gelden. Het oordeel van de bedrijfsarts is hierbij van groot belang. Dit bleek ook al in een eerdere zaak over een operatie tot ooglidcorrectie. Nieuw is dat met deze uitspraak nu ook een geslachtsveranderende operatie als medisch noodzakelijk wordt beschouwd. <

De Boomkwekerij 17 (22 augustus 2014)

Ondernemersvragen-BKW14-17.indd 15

15-08-14 10:33

DE VOORDELEN VAN DE SUNROOF TD ZIJN:

DE CABRIOLETKAS VOOR DE TOEKOMST!

Groenelaan 19, 2675 BS Honselersdijk, Nederland tel: +31 (0)174-518811 t fax: +31 (0)174-516748 info@hollandtuinbouwsystemen.nl www.hollandtuinbouwsystemen.nl

t t t t t t t t t

&FO TUFSLF TUPSNWBTUIFJE ,BO WPMMFEJH DPNQVUFSHFTUVVSE XPSEFO .FFSEFSF LBQQFO PQ NPUPS 3VCCFSBGEJDIUJOH JO EF OPL -VDIUFO WBOVJU EF OPL 0OBGIBOLFMJKL LVOOFO MVDIUFO ,BQ NBUFO UPU NBYJNBBM NUS 7BL NBUFO UPU NBYJNBBM NUS 5SBMJF PWFSTQBOOJOHFO UPU NUS

PROJEC TEN AL MEERDERE EERD IN GEREALIS ITENLAND! U B N E ï&#x161;º N E N BIN S VRAAG BIJ ON DE N E EEN VRIJBLIJV N! A OFFERTE A

CABRIOLETKASSEN t FOLIEKASSEN t SCHADUWHALLEN t GEVELSYSTEMEN t SCHERMINGINSTALLATIES

591547.indd 16

15-8-2014 14:14:39

Inhoud

Tekst en Foto: Ron Barendse

Tuinplant een ’groen’ product? Dat is niet meer vanzelfsprekend Waar consumenten voorheen tuinplanten per definitie als een ‘groen’ product zagen, ligt dit imago nu af en toe onder vuur. Niet in de laatste plaats door de aandacht van Greenpeace voor deze productgroep, die de branche lijkt te dwingen na te denken over een meer natuurlijke manier van werken. Tijdens de deelnemersbijeenkomst van GrootGroenPlus in mei van dit jaar discussieerde een aantal vakgenoten over het feit of het nu goed of slecht is dat planten die eigenlijk in het najaar horen te bloeien, al in het voorjaar in het tuincentrum staan. Het leverde interessante gespreksstof op. Want waar de een het geen probleem vond ’de consument koopt het, dus bieden wij hen ook graag de gelegenheid’, vond de ander juist dat je consumenten niet op het verkeerde been moet zetten. Een consument die in mei met een bloeiende aster naar huis gaat, zal het daarop volgende jaar vanaf mei nog een paar maanden vertwijfelt naar z’n aster kijken of deze nog een keer gaat bloeien, luidde de redenering. De vakgenoten die het eens waren met deze laatste stelling pleitten er dan ook voor dat planten toch vooral ten tijde van hun natuurlijke bloeitijd op de markt komen.

Greenpeace Sinds dit voorjaar wordt er op veel andere plaatsen ook een andere discussie gevoerd. Aanleiding is het rapport van Greenpeace

waaruit blijkt dat bij tuincentra op veel tuinplanten resten van bestrijdingsmiddelen zijn aangetroffen. Op de komende pagina’s leest u onder andere een interview met Michiel van Geelen, campagneleider bij Greenpeace. Hierin spreekt hij onder andere zijn verbazing uit dat er in het voorjaar al zoveel bloeiende planten in het tuincentrum stonden. Maar een stuk ernstiger vindt hij de uitkomsten van het onderzoek en hij legt daarbij ook een verband. Planten die op de markt komen in een periode waarin ze van nature nog niet bloeien zijn volgens hem meer ontvankelijk voor ziekten en plagen omdat ze minder weerstand hebben. En dat zorgt er volgens hem weer voor dat kwekers meer bestrijdingsmiddelen en meststoffen gaan gebruiken. In de schaduw van dit rapport viel ook de term Plofplanten: planten die het product zijn van het streven naar snelle groei en hoge opbrengsten. Maar bestaan deze planten eigenlijk wel? En als dat zo is, loopt de tuinplantenbranche hiermee dan op termijn het risico van imagoschade?

’Tuinplantenbranche kan z’n borst natmaken’ Om te kijken of in het tuincentrum wellicht Plofplanten aanwezig zijn die als zodanig zijn te herkennen, ging een sortimentsdeskundige een dagdeel op pad. Zijn ervaring leest u verderop. Evenals een discussie tussen een aantal vakgenoten waaruit blijkt dat zij het beeld herkennen dat er planten op de markt komen waarvan de weerbaarheid te wensen overlaat. Tenslotte kijkt een voorman uit de groentewereld terug op de problemen die zij in het verleden hebben gehad met de weerbaarheid en kwaliteit van hun producten. En over de aandacht van Greenpeace voor de tuinplantenbranche zegt hij vanuit zijn ervaring met maatschappelijke organisaties: ’de tuinplantenbranche kan z’n borst natmaken’. <

In deze special: Vakgenoten in discussie over weerbare planten

Op zoek naar Plofplanten

Greenpeace blijft tuinplantenbranche volgen

Groentevoorman over het Wasserbombe-schandaal 26

De Boomkwekerij 17 (22 augustus 2014)

SP Intro-BKW14-17.indd 17

18-08-14 11:03

Tekst: Ron Barendse Foto's: Gerdien de Nooy

Plofplanten? Vakgenoten herkennen beeld van minder weerbare planten Op 8 juli kwam een aantal vakgenoten bij elkaar om te praten over het begrip Plofplanten. Bestaan ze eigenlijk wel? En spelen bestrijdingsmiddelen hierin een rol? En als dat zo is, moet er in de branche dan iets veranderen? Tot een eensluidende conclusie kwam het niet, maar de deelnemers achten de kans groot dat het onderwerp van discussie niet zomaar overwaait. Of Plofplanten bestaan en wat we daar dan onder moeten verstaan? De deelnemers aan de discussie gaan er eens goed voor zitten als hen de vraag wordt voorgelegd. Cees Stolker, voormalig eigenaar van handelaar Stolker Plants in Boskoop trapt af door te zeggen dat hij de term nergens op vindt slaan. „Deze is gejat van de term Plofkip, maar bij planten is deze term onterecht. Volgens mij zijn het milieu en de volksgezondheid bij het kweken van planten niet in het geding.” Marc den Hertog, kweker en eigenaar van tuinplantencentrum Jan den Hertog in Boskoop merkt op dat de term Plofplanten onder consumenten niet leeft. Maar hij vindt de term, wie deze dan ook de wereld in mag hebben gebracht, wel een geniale vondst. Hij heeft als kweker het gebruik van bestrijdingsmiddelen al jaren geleden uitgebannen en met de term is het hem wel duidelijk wat

ermee wordt bedoeld. „Plofplanten zie ik als planten die er mooi en perfect gezond uitzien, maar die te weinig weerstand hebben. Het kan eigenlijk niet dat planten geen geel blaadje hebben. Ik kweek op een natuurlijke manier en dat is aan mijn planten te zien. Die zijn niet allemaal even mooi.”

Bekende discussie Voor Den Hertog komt de huidige discussie hem bekend voor. „Twintig jaar geleden, toen kwekers vanuit de vollegrond overschakelden naar pottenteelt, ging dat niet vanzelf. Kwekers hadden onvoldoende ervaring hoe zij planten in een pot moesten kweken. Er kwamen veel tuinplanten op de markt die het bij de consument in de tuin niet gingen doen, die na het planten direct instortten.

„De term Plofplanten slaat nergens op”

Kees Stolker, handelaar Stolker Plants

De Boomkwekerij 17 (22 augustus 2014)

SP Discussie.indd 18

15-08-14 10:34

Special

„Het is niet normaal dat planten géén geel blaadje hebben”

Marc den Hertog, Jan den Hertog tuinplantencentrum

Volgens mij is dat probleem momenteel veel minder groot dan dat het toen was. Kwekers hebben veel meer ervaring met het afharden van planten.” Biologische kweker Hans Kramer van vasteplantenkwekerij De Hessenhof is wel iemand die al eerder de term Plofplanten in de mond nam. Zo hield hij dit voorjaar voor de Nederlandse Tuinenstichting een pleidooi om vooral geen Plofplanten te kopen, maar bij voorkeur biologisch gekweekte. Hij zei over Plofplanten onder andere dat deze worden vermeerderd in laboratoria, opgekweekt in kassen en vaak ook nog eens in bloei worden getrokken. „U begrijpt dat deze planten harder moeten werken om aan te slaan als ze eenmaal in de tuin staan”, vertelde hij zijn toehoorders. Hier aan tafel zegt Kramer dat de term Plofplanten zeker niet van toepassing is voor het hele sortiment, maar dat hij wel regelmatig - en eigenlijk ook al jarenlang - klachten krijgt van consumenten. 'Mijn planten doen het niet meer' en 'ze storten als een pudding in elkaar', zijn volgens hem veelgehoorde klachten.

Onbekende term Frans van Dijk, directeur van cash-and- carry Floralis Boskoop, zegt nog nooit van de term Plofplanten te hebben gehoord en volgens hem is deze bij consumenten ook nog onbekend. „Maar als ik me ervan een beeld moet vormen, dan zie ik bij Plofplanten planten voor me die zijn opgefokt en vol zitten met pesticiden. En als dat ook het gevoel is dat bij consumenten naar binnen sluipt, dan is dat een proces wat niet goed is voor het imago van tuinplanten.” Maar ook al heeft hij niet eerder van Plofplanten gehoord, hij heeft wel het idee dat er veel planten op de markt komen met een verminderde weerstand. „Op onze cashand-carry merken we dat we moeite hebben om sommige producten lang mooi te houden. Dit speelt niet alleen in het vroege voorjaar wanneer je dat misschien het meest zou verwachten, maar ook jaarrond. Ik denk dat hierbij een rol speelt dat van seizoensproducten het seizoen

wordt verlengd. Er zijn bijvoorbeeld producten die gespreid uit de koeling worden gehaald om ze zo langer op de markt te kunnen brengen.” Volgens kweker Rick van Woudenberg heeft het ontstaan van Plofplanten alles te maken met de snelheid van kweken. Verschillen in kwaliteit komen volgens hem vooral door de manier waarop water, voeding en warmte worden gebruikt. „Kweken, en water geven in het bijzonder, is vakmanschap”, zegt hij. „En wat warmte betreft zorgt de kweek in kassen veelal voor planten die minder zullen presteren in de tuin. Als je nagaat dat van lieverlee zo’n 70% van de tuinhortensia in de kas wordt gekweekt, is er - ten opzichte van jaren geleden - een meer onnatuurlijke manier van kweken ontstaan voor deze productgroep. En dat geldt volgens hem ook voor een groeiend sortiment vaste planten dat in kassen wordt gekweekt.

Minder weerbaar Al zit niet iedereen die vandaag aanwezig is op precies dezelfde lijn, het lijkt er wel op dat ze zich allemaal in het probleem van minder weerbare planten herkennen. Of in ieder geval beseffen dat een deel van de tuinplanten dat nu op de markt komt bij consumenten wel eens tot problemen zou kunnen leiden. Maar of dat probleem nou echt groot is en of er per direct iets moet gebeuren? Die vraag is voor iedereen een stuk moeilijker te beantwoorden. Stolker zegt bijvoorbeeld: „Vroeger kochten mensen een boom voor het leven, maar nu niet meer. Ze vinden het niet erg om planten weg te gooien en af en toe weer een aantal nieuwe te poten. Geen planten meer aanbieden in april omdat ze dan van nature nog niet bloeien, is ook niet de manier. Consumenten willen toch juist in het voorjaar planten kopen”, zegt hij. Van Woudenberg vindt echter dat de branche alles in het werk moet stellen om teleurstellingen bij de consument te voorkomen en is van mening dat kwekers hiervoor zelf hun verantwoordelijkheid moeten nemen. Communicatie De Boomkwekerij 17 (22 augustus 2014)

SP Discussie.indd 19

15-08-14 10:34

„De tendens naar bewust inkopen kan wel eens hard gaan”

Frans van Dijk, Floralis Boskoop

over het product kan hierbij soms ook al helpen. „Sommige producten zijn meer geschikt als terrasplant dan als tuinplant. Maar dan moet je dat als kweker wel goed communiceren.” En de op een natuurlijke manier kwekende Kramer en Den Hertog merken onder hun klanten wel regelmatig dat deze teleurstellende ervaringen hebben met ’onnatuurlijk’ gekweekte tuinplanten, maar de kwekers weten ook wel dat consumenten niet allemaal op biologisch zullen overschakelen. „Als we 2% van de markt hebben, is dat veel. Ik zie dat ook niet zo snel veranderen”, aldus Kramer. Een mening die wordt gedeeld door cash-and-carryeigenaar Van Dijk. „Thuis hadden we een varkenshouderij en in die sector speelt de discussie over kwaliteit al veel langer. Maar na al die jaren is volgens mij slechts 13% van het vlees in het schap biologisch.” Waar vandaag aan tafel niemand omheen kan of wil is

het rapport van Greenpeace dat dit voorjaar werd gepubliceerd. Uit het rapport bleek dat op veel tuinplanten die bij tuincentra worden verkocht residu van pesticiden aanwezig is. In een uitzending van Radar op tweede paasdag werd hieraan aandacht besteed en liet Kramer, die met zijn vrouw in de uitzending te zien was, ook de term Plofplanten vallen. Maar zien de mensen hier aan tafel een verband tussen eventuele Plofplanten en het gebruik van bestrijdingsmiddelen?

Verschillende zaken Voor Kramer en Den Hertog geldt dat voor planten die op een natuurlijke manier worden gekweekt, het gebruik van bestrijdingsmiddelen niet nodig is. Maar het is ook weer niet zo - en daar lijken de partijen aan tafel het wel over eens - dat door het gebruik van bestrijdingsmiddelen een

„Plofplanten moeten hard werken als ze eenmaal in de tuin staan”

Hans Kramer, kwekerij de Hessenhof

De Boomkwekerij 17 (22 augustus 2014)

SP Discussie.indd 20

15-08-14 10:34

Special

„Residu? Op termijn gaan kwekers toe naar het zelf testen van planten”

Rick van Woudenberg, Van Woudenberg Tuinplanten

Plofplant ontstaat. Dat zijn toch duidelijk twee verschillende zaken. Van Woudenberg vindt dan ook dat je de term Plofplanten en het gebruik van bestrijdingsmiddelen niet zomaar aan elkaar kan verbinden. Maar helemaal los zien van elkaar gaat volgens hem ook niet. „Zoals gezegd worden steeds meer vaste planten in kassen gekweekt. Deze onnatuurlijke manier van kweken vraagt compensatie door het gebruik van extra bestrijdingsmiddelen.” Waar in ieder geval een link zit tussen Plofplanten en het rapport van Greenpeace zijn de geluiden van consumenten die teleurgesteld zijn in tuinplanten. Waar het bij Plofplanten met name gaat - als we afgaan op de geluiden van Kramer en Den Hertog - over de teleurstelling dat een plant na aankoop niet goed aanslaat, zijn consumenten door het Greenpeace-rapport vooral teleurgesteld dat het groene product dat zij kopen blijkbaar toch niet zo groen blijkt te zijn.

tijdig opvangen. Van Woudenberg heeft zijn twijfels over de relatie tussen bijensterfte en het gebruik van bestrijdingsmiddelen en ook ziet hij geen relatie tussen het Greenpeace-rapport en de over het algemeen slechte marktsituatie in tuinplanten van het voorbije seizoen. Maar desalniettemin zegt hij: „We moeten iets doen met de negatieve geluiden die de consument nu bereiken. We moeten van iets negatiefs iets positiefs maken door als kweker - aan de bron dus - onze verantwoordelijkheid te pakken.” Een manier om met die verantwoordelijkheid om te gaan ziet Van Woudenberg in het zelf testen van planten op de aanwezigheid van bestrijdingsmiddelen, ook al zit hij daar zelf misschien niet op te wachten. „De kosten van het testen zijn hoog en zeker voor kleinere bedrijven met een breed sortiment kan het wel eens de doodsteek zijn. Maar als ik kijk naar andere sectoren ben ik bang dat we er in de toekomst ook aan zullen moeten geloven.”

Bewuster inkopen

Eigen verantwoordelijkheid

Van Dijk zegt dat hij schrok van het Greenpeace-rapport. „Mijn eerste gedachte was ’Dat kan toch niet’, toen ik hoorde dat er veertien verschillende bestrijdingsmiddelen op een plant werden gevonden.” Van Dijk denkt dat het rapport zeker effect zal hebben op consumenten. Die zullen volgens hem bewuster gaan inkopen. „Ik zie nu al een tendens dat consumenten vaker naar een plantencentrum gaan in plaats van een tuincentrum dan voorheen. Percentages zijn moeilijk te noemen, maar als ik de vergelijking met de vleessector weer mag maken; ik denk dat de omslag naar bewuster inkopen in onze branche wel eens harder kan gaan dan in de vleessector. We hebben het bij groen toch over een ’feel good’-product.” Volgens Rick van Woudenberg is het goed dat kwekers niet intern gericht zijn, maar weten wat er in hun omgeving gebeurt en geluiden van klanten en consumenten

Kramer noemt het onvoldoende wanneer de branche erop wacht totdat kwekers de eigen verantwoordelijkheid nemen, maar Van Woudenberg licht toe dat ook hij een rol ziet voor een overheidsinstantie die toeziet op naleving van de inzet van bestrijdingsmiddelen. „Geen instantie als MPS, wat ik toch vooral zie als een hulpmiddel voor registratie, maar een organisatie als het CtgB die als een onafhankelijke partij werkt.” De partijen hier aan tafel weten ook wel dat zij niet de beleidsmakers zijn van de branche. Maar het met elkaar de discussie aangaan is interessant en leerzaam en het besef leeft dat deze discussie de komende jaren niet zomaar zal overwaaien. En dat er op een dag als vandaag geen conclusies kunnen worden getrokken, zien de deelnemers als vanzelfsprekend. Zo viel bij het uiteengaan de opmerking: ’Het is allemaal nog niet zo eenvoudig’. <

De Boomkwekerij 17 (22 augustus 2014)

SP Discussie.indd 21

15-08-14 10:34

Innovatieve meststoffen voor elke kwekerssituatie en complete oplossingen voor duurzame gewasbescherming.

www.everris.nl

591548.indd 22

18-8-2014 13:01:04

Special

Tekst en Foto: Ron Barendse

’Ik kom hier geen Plofplanten tegen’ Zijn ’Plofplanten’ op het verkooppunt als zodanig te herkennen? Met die vraag ging sortimentsdeskundige Ronald Houtman een dagdeel op pad. Zijn conclusie: „Van wat ik vandaag (27 juni, red.) heb gezien, word ik heel blij.” Bij ’Plofplanten’ zou het volgens critici onder andere gaan om snel opgekweekte en daardoor zwakkere planten, die soms op de markt komen in een tijd van het jaar dat deze van nature nog niet bloeien. Het betreft hier kenmerken die volgens sortimentsdeskundige Ronald Houtman duidelijk te herkennen moeten zijn. Hij nam de proef op de som. Bij Intratuin Zevenhuizen treft hij diverse lavendel. Sommige zijn volgens Houtman zeker drie jaar oud en de bloeitijd komt overeen met de natuurlijke bloeitijd. „Niks mis mee, misschien dat de scheutjes iets gerekt zijn, maar dat beeld komt overeen met het warme voorjaar dat we hebben gehad.” Ook staat er lavendel die nog vrij groen is. „Die planten zijn in ieder geval zeker niet opgejaagd”, zegt hij.

Voldoende body Ook naar de diverse vaste planten kijkt Houtman met tevredenheid. Bij Salvia in 2,5 l-container zorgen drie stekken per pot voor voldoende body, en aan de wortels die door de pot heen komen, is te zien dat de planten goed zijn doorworteld. En dat prima wortelgestel is volgens hem ook te zien bij de aanwezige Leucanthemum, Hosta en Delphinium. Verbena staat in bloei en dat komt ook overeen met de natuurlijke bloeitijd. „Deze planten zullen allemaal geen last hebben van een overgang naar buiten. Dat heeft natuurlijk alles met

de tijd van het jaar te maken. Ik zie half maart ook al bloeiende Astilbe die in de kas wordt geforceerd op de markt komen, en dat is natuurlijk een ander verhaal. Als je die bij 3ºC en een noordoostenwind buiten zet is het wachten op problemen.”

In kas aangetrokken Bij Praxis Megastore in Zoetermeer staan buiten Salvia in P13. De planten zijn goed doorworteld, stevig en volgens Houtman in de kas aangetrokken zonder dat dit een nadelig effect heeft op de kwaliteit. Het uitgangsmateriaal komt volgens hem uit weefselkweek en daarover zegt hij: „Weefselkweek wordt door velen gezien als onnatuurlijk en door sommigen zelfs op een lijn gezet met genmanipulatie. Maar ik zie weefselkweek gewoon als een vermeerderingsmethode waar niets mis mee is”. Verder staan er binnen bij de Praxis onder andere een sortiment Pieris japonica en Euonymus die er volgens Houtman prima bij staan. Bij Groenrijk Zoetermeer staan

– in tegenstelling tot bijvoorbeeld Intratuin Zevenhuizen – de meeste tuinplanten ook daadwerkelijk buiten. Als Houtman zijn blik langs het brede sortiment laat gaan ziet hij niets dat hem verontrust. En voor de plantenafdeling van bouwmarkt Hornbach in Wateringen geldt eigenlijk hetzelfde; er zijn geen planten te vinden waarvan Houtman het idee heeft dat deze bij de consument in de tuin problemen zullen geven.

Sortimentsdeskundige Ronald Houtman beoordeelt bij Intratuin Zevenhuizen lavendel op basis van uiterlijke kenmerken. „Hier is niks mis mee”, zegt hij.

Groeiremmers Wat Houtman wel opviel bij alle verkooppunten was dat er veel gebruik wordt gemaakt van groeiremmers. Zo vertoonden veel Hydrangea lichte schade in de vorm van enigszins gekruld blad, met name bij de bovenste bladeren. Ook bij enkele vaste planten zoals Lavatera was dit te zien. Maar het doet volgens Houtman geen afbreuk aan het product. Al met al zagen zo goed als alle planten die Houtman vandaag zag er keurig uit. „Hier word ik blij van”, aldus de sortimentsdeskundige. < De Boomkwekerij 17 (22 augustus 2014)

SP Rondje Houtman layout.indd 23

15-08-14 10:34

Tekst en Foto: Ron Barendse

Michiel van Geelen, campagneleider Landbouw, Greenpeace Nederland

’We zullen de tuinplantenbranche blijven vo Michiel van Geelen ziet een verband tussen het aanbod van minder weerbare planten en het gebruik van bestrijdingsmiddelen. Met het rapport ’Gifplanten in het tuincentrum’ gooide Greenpeace dit voorjaar de knuppel in het hoenderhok. „De sierteelt gebruikt duidelijk te veel middelen. Wij willen dat dat in de toekomst verandert.”

In de schaduw van jullie rapport viel hier en daar ook de term Plofplanten. Wat voor beeld heeft u daarbij?

„Bij Plofplanten denk ik aan snel opgekweekte planten die in sommige gevallen ook nog eens buiten het - voor die planten - natuurlijke seizoen om bloeien. Hierdoor boeten die planten in op weerbaarheid en robuustheid. Deze planten zijn meer ontvankelijk voor ziekten en plagen en daardoor worden er bij de productie ervan meer bestrijdingsmiddelen en meststoffen gebruikt. Het is een verschijnsel dat in veel andere delen van de landbouw voor komt: door het streven naar snelle groei en hoge opbrengsten wordt er op het randje van het toelaatbare gekweekt.”

’In maart staan veel planten in het tuincentrum al in bloei; dat verbaast me’

Komen er onder tuinplanten veel Plofplanten voor?

„Met de opkomst van het gebruik van hommels voor de bestuiving en het gebruik van natuurlijke vijanden in de jaren 80, werd het voor kwekers belangrijk deze beestjes in leven te houden. Daarnaast hebben maatschappelijke organisaties voor een forse verbetering gezorgd. Door campagnes als ’Weet wat je eet’ is er een enorme focus op residuen gekomen die ervoor heeft gezorgd dat het middelengebruik is afgenomen. De rol die maatschappelijke organisaties hierbij jarenlang hebben gespeeld, zijn voor ons een voorbeeld.”

„De reacties waren wisselend. Ik heb mensen gesproken die het rapport bagatelliseerden, maar het grootste deel van de branche, zowel van kwekers als retail, steekt duidelijk de hand in eigen boezem. Ook van belangenbehartigers was er geen ontkennende opstelling. Ik heb zelfs gehoord dat er werd gezegd, dat dit er een keer aan zat te komen. Kwekers en handelaren zijn inmiddels een onderzoek gestart naar het middelengebruik en ook Intratuin is bezig met het opstellen van een actieplan. Daarmee geven zij aan stappen te willen zetten, maar we zijn pas tevreden als we zien dat in de actieplannen voldoende ambitie is opgenomen.”

Bent u geschokken van de uitkomsten in het Greenpeace-rapport?

Hoe komt het dat de groentesector het beter doet?

Hoe waren de reacties uit de tuinplantenbranche op jullie rapport?

„Plofplanten komen zeker voor, maar over de mate waarin dat zo is kan ik weinig zeggen. Ons onderzoek richtte zich alleen op de aanwezigheid van resten van bestrijdingsmiddelen en niet op de aanwezigheid van kunstmest bijvoorbeeld. Ik was wel verbaasd dat toen wij begin maart bij tuincentra de monsters namen van tuinplanten, er al zoveel bloeiende planten stonden.”

„Ik ben daar best wel van geschrokken. Maar aan de andere kant hadden we vorig jaar al een kleinere pilot gedaan waarbij ook al bestrijdingsmiddelen op tuinplanten werden aangetroffen. Ik was dus wel voorbereid op deze uitkomsten. Ook het rapport ’A toxic eden: poisons in your garden’ waarbij dit voorjaar in een tiental Europese landen onderzoek is gedaan, laat een vergelijkbaar beeld zien. Als Nederlandse kwekers zeggen dat ze het beter doen dan hun buitenlandse collega’s, dan wordt dat niet ontkracht door de rapporten. Hierin zien we namelijk in sommige landen in tuinplanten hogere concentraties bestrijdingsmiddelen dan in Nederland. Kwalijk is vooral het feit dat er niet-toegelaten middelen zijn aangetroffen. Bovendien denk ik dat in werkelijkheid het gebruik van niet-toegelaten middelen nog hoger ligt, dan uit het rapport blijkt. Hierbij denk ik aan middelen die in de kas zijn toegestaan, maar ten onrechte buiten worden gebruikt. Controle hierop is echter erg moeilijk. Wat ik ook schrikbarend vind is dat Nederlandse siertelers qua mid-

delengebruik het zoveel slechter doen dan Nederlandse groentetelers.”

’Grootste deel van de branche steekt hand in eigen boezem’

Is er wel een verdienmodel voor kwekers bij steeds strenger wordende milieueisen?

„Het zal uit de lengte of uit de breedte moeten komen. Ik hoop dat retailers meer waardering krijgen voor kwekers die niet alleen ’hoe sneller, hoe goedkoper’ produceren, maar juist ook voor de kwekers die vooroplopen bij het voorkomen van milieubelasting. De keten wordt bovendien steeds korter en daardoor hebben retailers meer zicht op wat bij de bron gebeurt. Voor kwekers biedt het inzetten op duurzaamheid daardoor een steeds grotere kans om zich te onderscheiden van collega’s die dit niet doen. Tot nu toe ondervinden kwekers die biologisch kweken misschien nog te weinig voordeel, maar ik denk dat onze campagne eraan kan bijdragen dat dit verandert.”

De Boomkwekerij 17 (22 augustus 2014)

SP Greenpeace layout.indd 24

15-08-14 10:34

Special

en volgen’

Greenpeace wil dat de biodiversiteit verbetert, zodat ook de bijensterfte vermindert. Maar door het rapport kopen consumenten misschien juist minder tuinplanten. Wat vindt u daar van?

„Dat is ook een dilemma. Wij willen tegen consumenten zeggen: koop planten, maar weet wat je koopt. Wij hopen dan ook dat de tuincentra met een goed plan komen zodat iedereen daar met een gerust hart plantjes kan kopen. Wij zullen in dat geval ook niet schromen om consumenten te stimuleren dat te doen. Zo hebben we recent ook een verkiezing georganiseerd voor de meest bijvriendelijk tuin. Daarmee stimuleren we indirect de verkoop.”

Wat kan de branche nog van Greenpeace verwachten?

„Wat we weten is dat campagnes pas succesvol zijn als ze voor langere tijd worden gevoerd. We zullen blijven streven naar een vermindering van het middelengebruik en weten dat de sierteeltsector wat dit betreft een probleemsector is. Bijensterfte gaat de mensen aan het hart en het voorkomen van bijensterfte blijft dan ook onze boodschap. We blijven de tuinplantenbranche dan ook zeker in de gaten houden en beschouwen dit als een langdurig project.” < De Boomkwekerij 17 (22 augustus 2014)

SP Greenpeace layout.indd 25

15-08-14 10:34

Tekst en Foto: Ron Barendse

Peter Verbaas, adjunct directeur Groenten en Fruit Handelsplatform Frugi Venta

’De tuinplantenbranche kan z’n borst nat m De groentebranche had vooral in het verleden te maken met discussies die verband houden met de weerbaarheid en kwaliteit van hun producten. In de jaren 80 leidde dit in Duitsland bij tomaten zelfs tot het beruchte ‘Wasserbombe’-schandaal. „Achteraf had onze branche eerder zelf moeten ingrijpen”, zegt hij als vertegenwoordiger van de groente- en fruithandel.

Critici zeggen dat er tuinplanten op de markt komen die te weinig weerbaar zijn. Is er een methode uit uw branche bruikbaar om tuinplanten hierop te kunnen beoordelen?

„Nee, die is er nog niet. Inwendige kwaliteit is een interessant vakgebied en er wordt binnen de groente- en fruitbranche wel onderzoek naar gedaan. Op dit moment is er nog geen methode die op een wetenschappelijke manier voldoende kan zeggen over de inwendige kwaliteit van onze producten. We gebruiken bijvoorbeeld wel de Brixwaarde, waarbij de hoeveelheid droge stof, zoals suikers, in een vrucht wordt gemeten, maar dit zegt meer over de mate waarin een vrucht is volgroeid dan over de inwendige kwaliteit. Er bestaat wel een verband tussen die waarde en de kwaliteit, maar deze biedt nog onvoldoende basis om bindende afspraken tussen kweker en afnemer te maken. Indicaties over de kwaliteit, waaronder ook valt of een product bij de teelt is opgejaagd, krijgen we toch vooral door visuele waarneming.”

daal was hersteld. Achteraf kun je zeggen dat de branche zelf eerder had moeten ingrijpen.”

’Inwendige kwaliteit is nog moeilijk te meten’

„Dat is wel zeker. Rapporten als deze komen uiteindelijk ook bij grootwinkelbedrijven terecht. Als groentebranche hebben wij inmiddels goede relaties met organisaties als Greenpeace, maar ik ben ervan overtuigd dat de tuinplantenbranche z’n borst kan natmaken.”

„Ondernemen is topsport en er zijn incidenteel uitwassen waarbij kwekers niet alleen de grens opzoeken, maar deze ook overschrijden. De ervaring leert ons dat kwekers bij de les moeten blijven. We hebben gezien dat het om de tuin leiden van de klant zich niet uitbetaalt.”

Hoe moet de tuinplantenbranche op het rapport reageren?

U doelt op het Wasserbombe-schandaal?

„De groentebranche is zo’n 20 jaar geleden al wakker geschud door andere maatschappelijke organisaties dan Greenpeace. De eerste reactie van veel kwekers was toen dat ’het niet anders kon’. Maar uiteindelijk is toch onder druk het middelengebruik fors omlaaggegaan. Het heeft de groentebranche zelfs in een voordeelpositie ten opzichte van buitenlandse kwekers gebracht. Het residu op onze producten is nu lager dan in het buitenland en daarmee zijn we de wereld een stapje voor.” Is het reëel te veronderstellen dat afnemers van tuinplanten strengere eisen zullen gaan stellen naar aanleiding van het Greenpeace-onderzoek?

Is er binnen de groenteteelt sprake van kwekers die hun gewassen opjagen?

„Inderdaad. Tomatenkwekers brachten in de jaren 80 een product op de markt waarvan de kwaliteit door het steeds sneller telen achteruit was gegaan. Maar zolang de producten door de markt werden afgenomen, leek dit geen probleem. Het werd pas een probleem nadat Duitse afnemers met hun rug naar het product gingen staan. Hollandse tomaten stonden synoniem voor smaakloze Wasserbombe. Toen was plotseling actie geboden en gingen tomatenkwekers aan de gang met productontwikkeling. Als gevolg hiervan kwamen bijvoorbeeld verschillende soorten tomaten op de markt en ging ook smaak weer een belangrijke rol spelen. Het heeft lang geduurd voordat de imagoschade van het Wasserbombe-schan-

De tuinplantenbranche wordt vanwege residu van bestrijdingsmiddelen dat is aangetroffen op tuinplanten onder vuur genomen door Greenpeace. Hoe kijkt u daar tegenaan?

’Als kweker moet je moeilijke vragen van je klant voor zijn’

„Het is in ieder geval belangrijk om je als branche voor te bereiden op de vragen die je klant straks heeft. Je moet voorkomen dat klanten, en dan met name retailers, eisen gaan stellen waaraan je niet kan voldoen. Dat kun je als branche doen door beleid op stellen en bijvoorbeeld zelf planten te gaan testen op residu. De voedingsmiddelenindustrie doet dit middels het initiatief FoodCompass. Dat kost geld, veel geld zelfs, maar als je wacht tot retailers de manier van testen gaan bepalen, word je als branche pas echt ongelukkig. Daarnaast is het belangrijk om als branche een crisisteam te hebben dat adequaat kan reageren. De reactie die ik LTO op televisie zag geven vond ik bijvoorbeeld niet goed. Tevens is het van belang in gesprek te blijven met Greenpeace of andere maatschappelijke organisaties. Je moet koppen in de krant voorkomen. Ook

De Boomkwekerij 17 (22 augustus 2014)

SP Groentebranche-BKW14-17.indd 26

18-08-14 13:19

Special

at maken’ al is er nu misschien geen sprake van een crisissituatie, je moet voorkomen dat er een crisissituatie ontstaat.”

schap dat, ondanks forse inspanningen, met een aandeel van ongeveer 5% beperkt is.”

Er zijn geluiden dat als afnemers of consumenten wat minder kritisch zouden zijn, kwekers ook minder de grens hoeven op te zoeken. Wat denkt u daarvan?

Wat kunt u de tuinplantenbranche nog meegeven?

„Dat is in onze branche precies hetzelfde. Ook al is er wel een toenemende sympathie vanuit consumenten voor ’minder perfecte’ producten. Voor retailers geldt dat hun mogelijkheden beperkt zijn om zich met ’minder perfecte’ producten positief te onderscheiden. Dat verhaal is volgens hen aan consumenten moeilijk uit te leggen. Misschien blijkt dat ook wel uit het biologische

„Niet zo lang geleden hebben FloraHolland en de VGB afspraken gemaakt over de eisen waaraan eetbare tuinplanten volgens de wetgeving moeten voldoen. De partijen hebben dit goed opgepakt en deze case kan als voorbeeld dienen voor de rest van de tuinplantenbranche. Verder hebben tuinplanten door hun grote diversiteit meer onderscheidend vermogen dan groenten en fruit en kenmerkt de tuinplantenafzet zich door fijnmazigheid wat de prijsvorming ten goede komt. Laat deze voordelen niet verzieken door mogelijke, negatieve geluiden.” <

De Boomkwekerij 17 (22 augustus 2014)

SP Groentebranche-BKW14-17.indd 27

18-08-14 13:19

Tekst en foto: Jacqueline van Wetten

Pieken en plezier houden in het werk Je wilt het graag goed doen, maar het is soms lastig om gezin, werk en bedrijf te combineren. In een Brabantse studiegroep wisselen vrouwen in de boomkwekerij onder begeleiding van de ZLTO ervaringen uit. â&#x20AC;&#x17E;We hebben het nu beter op de rit.â&#x20AC;?

De Boomkwekerij 17 (22 augustus 2014)

Zomerserie5-BKW14-17.indd 28

15-08-14 10:34

Vrouwen in de boomkwekerij Vrouwen in de boomkwekerij, zijn die er dan? Ja natuurlijk, al blijven het uitzonderingen in de mannenwereld die de sector nog is. Reden om in een serie verhalen de vrouwen voor het voetlicht te brengen. Waarom kiezen ze voor deze sector en hoe houden ze zich staande?

In de sector wordt nauwelijks gesproken over persoonlijke zaken, weet een van de initiatiefnemers van de Brabantse studiegroep voor vrouwen in de boomkwekerij. „Tuurlijk, je vraagt wel hoe het gaat, maar dan wordt bedoeld: hoe gaat het met het bedrijf?” Hoe partners en familie met elkaar samenwerken binnen een bedrijf of hoe de balans is tussen werk en privé, daarover wordt nauwelijks informatie uitgewisseld. Voor de initiatiefnemers reden om een studiegroep op te zetten. Dat daar behoefte aan is, blijkt wanneer op een woensdagavond in juni tien vrouwen zich verzamelen bij boomkwekerij Gebr. Van Overbeek in Haaren voor een rondleiding en een nabespreking met koffie, koek en kersen. Het onderwerp is dit keer de organisatie van het werk binnen het bedrijf.

bomenkwekerij die ze met haar man heeft, en werkt twintig uur per week buitenshuis. „Ik wil het op drie plekken goed doen. Maar het is lastig. De combinatie vergt veel pas- en meetwerk.” Ze is duidelijk nog op zoek naar de beste manier om haar taken te organiseren. En om nu zomaar je baan op te zeggen? „Het is ook fijn om collega’s te hebben en over andere onderwerpen te praten dan alleen bomen.” „Je moet doen wat je leuk vindt, waar je energie van krijgt. Dat is belangrijk”, adviseert iemand die in een gelijksoortige situatie zit. „Toen ik wat jonger was, als de adrenaline dan ging stromen, kon ik alles aan”, herinnert een van de vrouwen zich. Nu moet ze zich meer in acht nemen. Maar genieten van het werk kan ze nog steeds. „Ik kick op het groeien van de planten. Als de kwekerij weer helemaal vol staat, alles netjes recht, daar word ik enthousiast van.” <

Goed en gesmeerd „In het voorjaar heb je geen sociaal leven”, vertelt een van de vrouwen die met haar partner een kwekerij runt. „Ik ga één keer naar de schoonheidsspecialist en één keer naar de kapper en verder plan ik niks. Ook ’s avonds ben ik in het seizoen tot een uur of 10, half 11 nog op kantoor.” Tegenover de drukte in het seizoen staat het werkplezier. „In de jaren dat we het bedrijf nu samen doen is het aardig gegroeid. Daar ben ik trots op.” Ook de vakanties vergoeden veel. Twee keer per jaar gaat ze steevast met haar partner twee weken weg. „Voor de ontspanning.” De vrouwen kijken niet op van de vele werkuren. De meesten zetten in het seizoen alle zeilen bij. Met veel plezier overigens. 99 Procent van het werk verloopt goed en gesmeerd al zijn er zeker ook periodes dat het minder gaat. Die momenten dwingen soms tot het nemen van besluiten en het maken van keuzes. Wat doe je bijvoorbeeld nu er crisis is en er komt een perceel grond te huur? Moet je daar dan toch op inspringen om de continuïteit van het bedrijf veilig te stellen, of is het verstandiger om af te wachten? „Daarover voer ik pittige gesprekken met mijn man”, zegt een van de vrouwen. „Zelf heb ik geen groene achtergrond. Dus dan moet ik vertrouwen hebben in de afweging die hij maakt.” En hoe reageer je als door tegenvallende weersomstandigheden de klussen zich ophopen en er meer werk is dan je zelf verzetten kunt? Geef je dan makkelijk werkzaamheden uit handen door de loonwerker meer in te schakelen of neem je er extra personeel bij? „Je vraagt je af: is er echt wel voldoende werk voor iemand erbij en kan het financieel?” Het is een stap om mensen erbij te nemen, herkent een ander. „Maar het betaalt zich terug”, is haar ervaring. Twintig jaar geleden zei haar man nog: „personeel, daar begin ik niet aan”, maar inmiddels hebben ze tien vaste krachten in dienst. „En ik zie dat het rust geeft. We hebben het nu beter op de rit.” Het ongemakkelijke gevoel wanneer de baby begon te huilen net op het moment dat ze met een klant aan de telefoon zat, herinnert ze zich nog goed. Die tijd ligt inmiddels achter haar.

Studiegroep brengt vrouwen met passie voor het kwekersvak bij elkaar In Brabant is sinds februari de studiegroep Vrouwen in de Boomkwekerij gestart. Aan de studiegroep doen veertien vrouwen mee. De bijeenkomsten vinden afwisselend plaats op een van de deelnemende bedrijven. Om elkaar en elkaars werkplek beter te leren kennen geeft de gastvrouw, voorafgaand aan elke gespreksavond, een rondleiding. De achtergrond en levensfase van de deelnemers varieert: de een runt al tientallen jaren haar eigen kwekerij, de ander is als opvolger net in het ouderlijk bedrijf gestapt, een derde verzorgt de administratie van de kwekerij en heeft daarnaast een baan buitenshuis, en weer een vierde heeft te maken met een situatie waarin een opvolger tot het ouderlijk bedrijf wil toetreden. Wat de vrouwen samenbindt is hun passie voor het kwekersvak en hun betrokkenheid bij het eigen bedrijf. In de studiegroep worden verschillende onderwerpen besproken. Er staan avonden gepland over praktische zaken als het gebruik van nieuwe media, de organisatie en omgang met personeel en het optimaliseren van de administratie en de systemen die daarvoor te gebruiken zijn. Maar ook zijn er avonden waar thema’s als de balans tussen werk en privé en de taakverdeling op het bedrijf aan de orde komen. Ondernemerscoach Frank van Helvert van de ZLTO begeleidt de studiegroep. Hij regelt sprekers over onderwerpen waarover binnen de groep weinig of geen deskundigheid aanwezig is, en zorgt tijdens de avonden voor sturing en verdieping. Doel van de studiegroep is om kennis en ervaringen uit te wisselen en om leerpunten op te doen die de deelnemers terug kunnen koppelen naar de eigen bedrijfssituatie. De sfeer is vertrouwelijk en er worden persoonlijke zaken besproken. De gebruikte citaten in dit verhaal zijn daarom geanonimiseerd. De openheid waarmee de deelnemers hun ervaringen delen,

Pas- en meetwerk Dat geldt niet voor de vrouwen in de groep die nog jonge kinderen hebben. Eén is net moeder geworden, doet de administratie van de laan-

leidt tot veel onderling begrip. ’Herkenbaar’ is de algemene kwalificatie. „Anderen begrijpen je niet altijd, met vrouwen die het vak verstaan is dat anders. Voor mij is dat de reden dat ik deelname aan deze groep als zeer prettig ervaar.” De Boomkwekerij 17 (22 augustus 2014)

Zomerserie5-BKW14-17.indd 29

15-08-14 10:34

Stand 165

www.volmary.com

591549.indd 30

15-8-2014 14:15:11

Duidelijke taal, heldere cijfers en een goed advies ...

Vergelijk géén appels met peren als het om uw toekomst gaat! De ene accountant is de andere niet. De medewerkers van WEA Deltaland zijn uniek in hun werk en specialisaties. Hierbij draait alles om het hoogst haalbare rendement uit uw activiteiten en kapitaal. En dat is wat u nodig heeft voor een gezonde bedrijfsvoering. • Financiële administratie • Bedrijfskundig advies • Financiering • Bedrijfsvorm

www.weadeltaland.nl

591550.indd 31

• Seizoensarbeid • Subsidies • Belastingadvies • Estate planning

T 088 133 73 00

18-8-2014 12:59:57

Tekst en Foto’s: Hester van Gent

Minder kwetsbaar met veel producten Bos- en haagplantsoenkwekers John en Anita Kerstens doen niet aan specialisatie. Ze produceren een breed sortiment, omdat ze dan minder kwetsbaar zijn in een seizoen waarin de afzet per product wisselt. Maar er zullen producten afvallen als de kwekers geen alternatieve mogelijkheden voor metam-natrium en Basamid krijgen.

De boomkwekerij van John (50) en Anita (49) Kerstens ligt aan de rand van Zundert, op een steenworp afstand van de Belgische grens. Op de kwekerij neemt onkruid wieden begin juni het grootste deel van de tijd in beslag. Eén perceel vraagt daarbij extra aandacht. Daar zijn zaden van een volwassen berkenboom van de buren in zaaibedden met Tilia platyphyllos ingewaaid. Op sommige stukken zie je meer berkenzaailingen dan lindes staan. „Het is een heel karwei om de bedden weer schoon te krijgen. Dit doen we handmatig”, vertelt John. „Een onkruidmiddel is er niet en machinaal geeft te veel schade aan het gewas.” Op de vraag hoe het afzetseizoen verlopen is, antwoordt John: „Niet heel slecht, maar het had zeker beter gekund. Opvallend was dat we veel orders kregen voor kleine partijtjes: twintig planten van het ene soort, honderd van het andere. Dat kostte afgelopen jaar heel veel tijd en energie. En helaas hebben we veel onverkochte producten moeten afvoeren naar een compostbedrijf.” De kwekers kiezen er bewust voor om de prijs van een

Voor zuivere bedden hoopt Kerstens dat grondontsmetting weer mogelijk wordt.

soort dat slecht loopt, niet te verlagen. „Met lagere prijzen geef je een verkeerd signaal naar je afnemers af”, stelt John. „Kwaliteit moet zich uitbetalen. Bovendien rekenen de afnemers het jaar erop ook weer op lagere prijzen.” Kerstens doet niet aan specialisatie. „Als de vraag naar een product daalt, ben je met veel producten minder kwetsbaar dan met weinig producten.” De meeste orders komen via de fax binnen, de rest per mail en telefoon. Zoals op de meeste bosen haagplantsoenbedrijven in de regio Zundert, waren er tussen de soorten grote verschillen in afzetgemak. „De beuken zijn allemaal weggegaan en de driejarige meidoorns gingen ook nog wel. Sowieso gingen de grotere maten makkelijker weg”, kijkt John terug. „Maar de tweejarige meidoorns liepen slecht.”

’Kweken blijft gokken’ Ondanks deze wisselende afzet heeft Kerstens voor het komend afzetseizoen geen grote veranderingen aangebracht in het sortiment. „Alleen als een product heel slecht loopt, dan gaat dat eruit”, aldus John. „Maar bepalen wat je kweekt, blijft een gok. Je weet niet of een product tegen de tijd dat er afgeleverd wordt, nog goed loopt.” Anita vult aan: „Tot twee jaar geleden kweekten we relatief veel Tilia platyphyllos en Tilia cordata. Toen de vraag hiernaar minder werd, hebben we de productie teruggeschroefd.” Met het aangescherpte middelenbeleid, meer specifiek het verbod op metam-natrium en Basamid, kan het maar zo zijn dat Tilia straks volledig uit het sortiment verdwijnt. Johns grootste zorg van dit moment is dan ook de

Extra wiedwerk doordat berkenzaad in dit bed met lindes is gewaaid.

De Boomkwekerij 17 (22 augustus 2014)

Kerstens.indd 32

15-08-14 10:35

Bos- en haagplantsoen

Boomkwekerij John Kerstens, Zundert Sortiment: bosen haagplantsoen Afzet: Nederlandse en Belgische handelskwekers die aan gemeenten leveren Oppervlakte: 11 ha, verspreid over zeven percelen Personeel: twee seizoenarbeiders van oktober tot mei Website: boomkwekerij-jkerstens.nl

Anita en John Kerstens verkrijgen zwaarder plantmateriaal door ruimer te zaaien.

grondontsmetting. „Als we hier geen mogelijkheden voor krijgen, is de kans te groot dat Tilia aangetast wordt door schimmels en volledig wegvalt. Over een paar maanden moet er weer gezaaid worden. Als metam-natrium geen herregistratie krijgt, dan heb ik waarschijnlijk geen andere keus dan Tilia uit het sortiment te schrappen. Dat geldt ook voor Viburnum en Euonymus”, legt John uit. Wat gaat hij na het schrappen doen? „Dan kijken we welke soorten daarvoor in de plaats kunnen komen. Maar we blijven hopen dat de grondontsmetting terugkomt, want anders krijgen veel meer kwekers een probleem.”

Zwaardere planten door ruimer zaaien Kerstens onderscheidt zich in de markt door het leveren van een hoogwaardige kwaliteit. Dat begint al bij het zaaien; door ruimer zaaien wordt het materiaal zwaarder. Zo’n 80% wordt gezaaid, de andere 20% (bestaande uit Buxus sempervirens, Ligustrum vulgare, Ligustrum vulgare ’Atrovirens’ en Rosa nitida) wordt gestekt. Alle gewassen staan in de vollegrond. De insteek van de kweker is om zo min mogelijk te spuiten in de teelt. „Dat scheelt in kosten en is beter voor het milieu”, vertelt John. „Ik loop veel door het veld en let erop dat ik in ieder geval elke week overal langs geweest ben.” Dat John in het boomkwekerijvak terecht zou komen

was vanzelfsprekend. Zijn vader had een kwekerij in bosen haagplantsoen, waardoor hij het vak met de paplepel kreeg ingegoten. Begin jaren ’80 startte hij zijn eigen kwekerij op het buurperceel. Anita, wiens vader timmerman was, rolde het vak in toen ze John leerde kennen. In het begin hadden ze aardbeien erbij, maar al snel specialiseerden ze zich volledig in bosen haagplantsoen. „De aardbeien liepen minder goed. Bovendien was het in de zomer te druk, omdat dan zowel aardbeien geplukt moesten worden als in de boomkwekerij gewied”, licht Anita toe. De boekhouding komt volledig voor haar rekening. Daarnaast is Anita begin dit jaar een webwinkel met woonaccessoires en tuindecoratie gestart. Ver vooruit plannen ze niet. Anita: „We bekijken per jaar wat we gaan doen. We hebben geen opvolger en de kwekerij is groot genoeg. Later dit jaar willen we onze kwekerij aan de webwinkel koppelen, zodat mensen rechtstreeks bij ons kunnen kopen. We zijn nog aan het nadenken welke producten daarvoor geschikt zijn.” Verder gaat Kerstens een loods bouwen voor de tractor en de werktuigen. Anita: „We gebruiken nu die van de oude kwekerij van de vader van John, maar die loods is pas geleden verkocht.” Voor de toekomst hebben ze eigenlijk maar twee wensen: „Dat de handel beter gaat lopen en dat de kwaliteit van onze producten zich straks uitbetaalt.” < De Boomkwekerij 17 (22 augustus 2014)

Kerstens.indd 33

15-08-14 10:35

Tekst: Arie Schipper (DLV Plant) Foto: DLV Plant

Voorkom vorstschade door tijdig af ha De vorige winter was mild, maar in de winters daarvoor was er veel schade aan boomkwekerijgewassen ontstaan door vorst. Dit seizoen groeien gewassen heel goed, mede dankzij warmte en veel neerslag. Hoe kunt u zorgen dat gewassen goed afgehard de komende winter ingaan?

Essentieel voor een gezonde stevige plant is een rustige groei. Deze is te verkrijgen door de teeltplanning goed op orde te hebben. In het voorjaar tijdig planten of oppoten (maart, april, mei) maakt een rustige groei mogelijk en de gewassen krijgen meer tijd om goed te verhouten. Is het gewas vervolgens in augustus of september redelijk uitgegroeid, dan veroudert het blad ook eerder en zullen de takken beter afgehard de winter ingaan. Als er in een laat voorjaar (zoals vorig jaar) laat wordt opgepot, zal bovenstaande niet gemakkelijk zijn te realiseren.

Bemesting vollegrond Wees in de vollegrond voorzichtig met een late stikstofgift in de zomer. Vooral op wat zwaardere of venige gronden is er vaak een flinke voorraad. De beschikbaarheid is vooral ook afhankelijk van de vochtigheid van de grond. Na regen kan organische mest ook later in het groeiseizoen nog heel wat stikstof naleveren.

TIPS

Maatregelen voor komende tijd > Voorkom een late stikstofgift, de plant hardt dan onvoldoende af. > Geef in augustus kali en calcium voor een stevige plant. > Als u nog moet spuiten tegen bijvoorbeeld taksterfte in coniferen, bedenk dan dat sommige fungiciden een groeiremmend effect hebben. > Zet planten niet te dicht op elkaar voor een betere afharding. > Voorkom late snoei, omdat nieuw schot dan niet winterhard is. > Pas wel wortelsnoei toe. Dit kan een plant in rust dwingen. > Ondersnijd tussen half september en half oktober. Voorkom daarna wel verdroging.

Realiseert u zich dat met een extra gift misschien extra groei kan worden gehaald, maar dat dit ten koste gaat van de hardheid. Stikstof bemonsteren in de vollegrond kan bijdragen om de groei meer te sturen. Een monster in juni of juli geeft inzicht in de beschikbaarheid voor de plant en kan overbemesting voorkomen. Ook een juiste kalium-, calcium- en magnesiumbemesting draagt bij aan een vitale plant.

Bemesting containerteelt In de containerteelt moet in augustus de bemesting worden aangepast. Al in augustus, tijdens de groei, meer kali geven is gunstig. Containerplanten die tijdig zijn opgepot zijn dan vaak ook al redelijk aan de maat. Meer kali geven remt de groei wat af en maakt het gewas harder. Maak hierbij verschil tussen bladverliezende en groenblijvende gewassen. Bij bladverliezende gewassen mag de kleur eind augustus best teruglopen. Groenblijvende heesters en coniferen groeien in september vaak nog veel, de EC in de pot moet dan juist op niveau blijven. In de containerteelt moet er ook aandacht zijn voor het element calcium. Ook dit element is een bouwstof voor de plantencel en draagt bij aan de kwaliteit van het gewas. Afhankelijk van het soort gietwater is een calciumgift gewenst. Let daarom bij bemonstering ook op de calciumcijfers in gietwater en potgrond. Door de plant regelmatig ook calcium aan te bieden, wordt de bemesting evenwichtiger. Calcium wordt gegeven met kalksalpeter, later in het seizoen kan geheel of gedeeltelijk worden

overgeschakeld op calciumchloride. Bij hergebruik van gietwater kan het recirculatiewater rijk zijn aan stikstof. Dan zal in de nazomer vrij extreem kali moeten worden gedoseerd voor de juiste verhouding. Laat bij een EC boven de 1,0 het recirculatiewater bemonsteren om inzicht te krijgen in de voedingselementen.

Plantafstanden Vanwege de kostprijs staan planten bij Nederlandse kwekers vaak dichter op elkaar dan bij buitenlandse kwekers. Dit komt de kwaliteit en hardheid van de planten zeker niet ten goede, want door een vochtiger microklimaat ĂŠn minder licht tussen

De Boomkwekerij 17 (22 augustus 2014)

afharden def.indd 34

15-08-14 10:35

Winterbescherming

af harden

minder vatbaar. Er zijn ook positieve ervaringen bij afharden met bladmeststoffen. Toepassen vanaf begin september is wel noodzakelijk.

Snoeien

Met onder andere een aangepaste bemesting zorgt u dat planten beter afharden.

de planten worden ze zachter, slapper en minder houtig. Een ruimere plantafstand kan zeker bijdragen aan een hardere plant. Dit kan niet alleen vorstschade voorkomen, maar ook de houdbaarheid in de afzetketen sterk verbeteren. Overweeg om planten met gebrek aan hardheid eventueel wijder te gaan kweken. Bij containerteelt is het wijder zetten in augustus of september een goede maatregel om het gewas af te harden. Door het verzetten remt de groei af en wordt de plant harder, vooral door een droger microklimaat en meer licht. Doe het wijder zetten wel tijdig, zodat de planten zich weer vastzetten op het doek. De plant zal na het wijder zetten ook een steviger

potkluit maken. In de herfst planten loshalen als de groei eruit is, geeft vaak juist extra vorstgevoeligheid. Bij de containerteelt kan ook enige beperking van de watergift in de nazomer de groei afremmen en daarmee de hardheid bevorderen.

Bespuitingen Sommige fungiciden zijn groeiremmend op zachte gewassen. Afremmen van de groei zal de winterhardheid verbeteren. In de praktijk zijn er goede ervaringen met bijvoorbeeld Mirage Plus tegen taksterfte in Chamaecyparis en Juniperus in pot. De schimmel wordt bestreden en door meer hardheid wordt de plant ook

Snoeien geeft vaak een vollere plant. Snoei heesters echter wel tijdig, veelal voor half juli, zodat ook tijdig hergroei kan plaatsvinden en de tak voldoende kan verhouten en afharden voor de winter. Veel heestergewassen worden in september â&#x20AC;&#x2122;op maatâ&#x20AC;&#x2122; afgemaaid, waardoor de takken dikker worden. Als daarna nog nieuw schot groeit, zal dit de winterhardheid niet ten goede komen. Beter is het als het gewas op een natuurlijke manier stopt met groeien en een eindknop maakt. Salix doet dit bijvoorbeeld heel mooi bij een juist afgebouwde bemesting. Wordt er bij heesters te vaak gemaaid, dan ontstaan er te veel dunne en slecht verhoute scheuten. Bij plantgoed is het beter om te streven naar drie tot vijf dikkere takken. Die komen vaak beter de winter door en hebben meer goed ontwikkelde ogen voor het voorjaar.

Ondersnijden Tijdig ondersnijden, tussen half september en half oktober, kan bijdragen aan de hardheid van het gewas omdat de groei hierdoor afremt. De ervaringen zijn echter wel wisselend. Bij te vroeg ondersnijden is er kans op verdroging. Te laat ondersnijden kan leiden tot wortelproblemen of kans op uitdroging door vorst in de winter. Belangrijk bij ondersnijden is dat de wortel zich nog kan herstellen voor de winter. < De Boomkwekerij 17 (22 augustus 2014)

afharden def.indd 35

15-08-14 10:35

Foto: Arno Engels

Spuit met beleid tegen onkruid in ’Laxa’ Door regen en warmte is in de rozenteelt de druk van sterroetdauw en valse meeldauw sterk toegenomen. In ’Laxa’ kiemt nu veel onkruid. Houd bij het spuiten rekening met de oculaties.

Hans Pijpers Cultus Agro Advies hanspijpers@cultus.nl

Sterroetdauw uit zich met rond sterachtige vlekken op het blad. Het is vooral zichtbaar onder in het gewas. Er zijn diverse mogelijkheden om deze schimmel te bestrijden: met Delan Flow (100 g/100 l water), Signum (150 g/100 l water), Frupica (90 ml/100 l water) of Fubol Gold (225 g/100 l water). Fubol Gold werkt ook tegen valse meeldauw. Deze schimmel uit zich door paarsachtige vlekken op blad en stengel, boven en onder in het gewas. Bij een ernstige aantasting zal de paarsverkleuring overgaan in bruin. Valse meeldauw gaat op de stengel zitten en kan dus problemen geven in de bewaring. Delan Flow en Fubol Gold kunnen bij een zware aantasting gecombineerd worden. Op percelen met ’Laxa’ kiemt nu op veel plaatsen nieuw onkruid. In de planten die circa een week geleden zijn geoculeerd, kunt u spuiten met fenmedifam (Agrichem Fenmedifam of Corzal). In de planten die net zijn geoculeerd, is het verstandig hiermee geen risico te nemen in verband met groeiremming. Er kan ook wel met de kappenspuit worden gewerkt, maar ook dat is nu risicovol. Het kan ook erg lastig zijn als de planten te plat liggen, omdat ze dan onder de kap kunnen terechtkomen. Spuit in ieder geval niet bij heet weer, of bij benauwd weer en een zeer vochtige bodem,

om schade door dampwerking te voorkomen. Spuit ook niet bij windstil weer met de kappenspuit. Het kan beter iets waaien, zodat damp vanuit de bodem eerder weg is. Een vochtige bodem is wel nodig voor Butisan en linuron. Bij net gekiemd onkruid kunt u Finale of Basta (1%) weglaten, omdat linuron daarvoor voldoende contactwerking heeft. Als de oculaties door de Fleischhauer heen komen, neem dan geen risico door een bespuiting met behulp van kappen.

Werk groenbemester onder Als u komend najaar een perceel wilt beplanten, en hier staat nog een groenbemester op, werk deze dan tijdig onder. Voor een betere verwerking van bijvoorbeeld Tagetes en Japanse haver is eerst afklepelen en daarna onderwerken de beste optie. Vervolgens kunt u opgekomen onkruid nog aanpakken door bodembewerking of een bespuiting met een contactherbicide. Als u laat in het najaar plant, of in het voorjaar, overweeg dan om nu nog Japanse haver in te zaaien. Deze groenbemester komt snel op en werkt tegen Pratylenchus penetrans. Onkruid is makkelijk te bestrijden, Japanse haver bevriest in een gemiddelde winter en is daarna makkelijk onder te werken. <

In ’Laxa’-onderstammen die net zijn geoculeerd, kunt u beter even niet tegen onkruid spuiten vanwege mogelijke groeiremming van de onderstammen.

De Boomkwekerij 17 (22 augustus 2014)

Teeltadvies BKW14-17.indd 36

18-08-14 13:19

Teeltadvies

Begin vruchtbomen af te remmen De groeiomstandigheden blijven gunstig, daarom is het raadzaam de groei van leverbare vruchtbomen te remmen. Dit kan met een combinatie van spuitzwavel en koperbladmeststof.

Jan van Lavieren AgruniekRijnvallei Plant j.vanlavieren@agruniekrijnvallei.nl

Deze periode kan er op (zwaardere) kleigronden nog veel groei bijkomen. Begin het afremmen daarom met een lage dosering van spuitzwavel en koperbladmeststof, en voer dit langzaam op naar een dosering van 5-7 kg/ha. Ook magnesiumsulfaat (bitterzout) zet de bomen harder. Kwekers die nog niet met spuitzwavel willen beginnen, kunnen ook kiezen voor captan samen met bitterzout. Voor een remmend effect moet de dosering van bitterzout 7-10 kg/ha zijn. Op lichtere kleigronden en zandgrond kan nog enkele weken worden gewacht met afremmen. De neerslag van de afgelopen periode maakt de percelen moeilijker toegankelijk voor bespuitingen. De omstandigheden voor schimmels zijn echter bijzonder gunstig. De momenten om een bespuiting uit te voeren zijn nog steeds spaarzaam, dus benut deze om het gewas bedekt te houden met een fungicide. De neerslag zorgt er ook voor dat de bedekking snel slijt, vooral van captan en spuitzwavel. Captan is gewenst vanwege de werking op schurft en vruchtboomkanker. Het omslagpunt om nog iets tegen roestmijt te doen is bereikt. Bij een flinke aan-

tasting kan het nu nog lonend zijn om een behandeling uit te voeren. Ook bij bomen die nog moeten groeien, want roestmijt is groeiremmend. Afhankelijk van het middel dat u eerder hebt ingezet, kunt u kiezen voor Vertimec of Envidor. Wissel deze middelen wel af in verband met resistentie. Zet de middelen in op een warme dag, gevolgd door nog een warme dag, omdat de mijten dan actief zijn. Spuit bij voorkeur met zakpijpen.

Bekijk kaliumcijfers Uit bladmonsters blijkt dat het kaliumgehalte in bomen niet altijd optimaal is. Uit een langjarige proef blijkt dat er een relatie bestaat tussen het kaliumgehalte in de bodem, en de gevoeligheid van bomen voor wintervorst. Bekijk de kaliumcijfers nog eens van de grondmonsters. Indien deze laag zijn (ook in verhouding tot magnesium en calcium), is het raadzaam een aantal keren te spuiten met MKP (5-7kg/ha). Zodra percelen leeg zijn die u volgend jaar gaat inplanten, is het tot slot goed om een grondmonster te nemen. <

Anjerbladroller is nu zeer actief De anjerbladroller is op dit moment volop actief, met name in kassen met groenblijvende gewassen. Vang vlinders weg met feromoonvallen en bestrijd rupsen met Bacilus thuringiensis.

René de Lepper Telermaat rene@telermaat.nl

De activiteit in kassen is onder andere te zien bij Hedera helix, Euonymus, Viburnum davidii en Aucuba japonica, maar ook buiten in deze gewassen. Ook coniferen, met name de Thuja-soorten, hebben flink last van het insect, hoewel dit zeer plaatselijk voorkomt. De schade bestaat niet alleen uit bladvraat. Vaak wordt ook het blad bij elkaar gesponnen, waardoor nog meer schade optreedt. Vooral de mannelijke vlinders zijn goed waar te nemen in het gewas, want als je ze verstoort door het gewas aan te raken, vliegen ze op. Daarbij wordt hun aanwezigheid verraden door een opvallende zigzagvlucht. De vrouwtjes zijn minder mobiel en vliegen maar korte afstandjes. De vlinders zijn kastanjebruin van kleur. De vleugels zijn vrij klein, met een breedte van ongeveer 2 cm, en er lopen donkere banden over. Elk vrouwtje legt tot 700 eitjes in groepjes bij elkaar. Eitjes zijn ongeveer 1 mm groot en ovaal/rond. De rups heeft vaak een groene tot geelgroene kleur met wat donkere vlekken. De kop is zwart tot bruin van kleur. Bestrijding is mogelijk door de mannetjes weg te vangen met feromoonvallen. De

vrouwtjes kunnen dan nog wel eitjes afzetten. De rups kan worden bestreden met Bacilus thuringiensis. Na opname van deze bacterie treedt verlamming op; hiervoor zijn de jongste rupsen het gevoeligst. Binnen vijf dagen sterft de rups.

Overwintert vaak in kassen De anjerbladroller (Cacoecimorpha pronubana) is van origine een mediterrane soort die vroeger vrijwel uitsluitend voorkwam in de landen rond de Middellandse Zee. Tot 1993 werd die beschouwd als een quarantaineorganisme. Na 1993 heeft de bladroller zich definitief in Nederland gevestigd. De bladroller overwintert vaak als rups in kassen, want hij kan niet tegen lage temperaturen of veel regen – hij heeft dus moeite met de Hollandse winters. In de kassen blijven na de winter echter genoeg rupsen over. Eind maart zag ik ze al actief in de kas (normaal is dit in april) en in mei waren ook al de eerste buiten te vinden. Bij hoge temperaturen (30°C of warmer) duurt de levenscyclus slechts 35 dagen. < De Boomkwekerij 17 (22 augustus 2014)

Teeltadvies BKW14-17.indd 37

18-08-14 13:19

Tekst en Foto’s: Arno Engels

Nieuwe rooier blinkt uit in snelheid De nieuwe kluitenrooier die MDE Machinebouw heeft ontwikkeld, gaat frontaal de concurrentie aan met Italiaanse rooiers. Waar de Italianen tot 8 km/uur kunnen rijden, heeft de MDE Globe 120 een topsnelheid van 12 km/uur. En de rooimessen van de noviteit zijn ook sneller te verwisselen. In een filmpje op YouTube is te zien hoe snel je een rooimes kan verwisselen bij de MDE Globe 120, in vergelijking met het verwisselen bij een Holmac. Voordat de ene monteur klaar is met de Holmac, heeft de andere monteur naast hem al verschillende keren het mes verwisseld bij de MDE. Het filmpje is wel gemaakt door MDE, waardoor je kan twijfelen aan de objectiviteit van de vergelijkingsproef. De hogere verwisselsnelheid valt kwekers echter ook al op, die de MDE even hebben getest: in een minuut het ene mes eraf, in een minuut het andere mes erop. De MDE werkt met een ander wisselsysteem, het zogenoemde Blade Fix, wat de hogere snelheid verklaart. Bij de kluitenrooiers uit Italië, en dat zijn niet alleen

machines van Holmac maar ook van Pazzaglia, kost het verwissselen van messen veel sleutelwerk, zo leert de praktijk. Die messen zijn namelijk, om sterk te kunnen werken, muurvast aan de mesarm bevestigd middels drie tot vier bouten. Tussen machine en mes zit bovendien een spie-verbinding. Pazzaglia biedt bij model FZ 120 trouwens wel een snelkoppeling aan, waarmee je volgens Pazzaglia in negen seconden een mes kunt aankoppelen. Maar hiermee is voor zover bekend geen ervaring in Nederland.

Klauwkoppeling In plaats van een (mechanische) spieverbinding en verschillende bouten, heeft

het Blade Fix-systeem van MDE een klauwkoppeling met hydraulische klemming aan de aandrijving. Die klauw is zodanig opgebouwd uit zestien tanden (aan zowel de machinekant als de meskant), dat het geheel muurvast in elkaar zit. „De tanden zitten spelingsvrij”, aldus Mazinus van Dijk, eigenaar van MDE. „Vuil valt er zo uit, en één keer per dag een beetje vet erop smeren is al voldoende onderhoud.” Snel messen verwisselen is een belangrijke eigenschap van de MDE Globe 120. Daarnaast kan de machine zich – voor een bomenrooier op rupsen – snel verplaatsen. Met een topsnelheid van 12 km/uur geeft ze de Italiaanse machines het nakijken, want zowel Pazzaglia als Holmac kan hoog-

De Boomkwekerij 17 (22 augustus 2014)

MDE kluitenrooier.indd 38

15-08-14 10:35

Mechanisatie

uit 8 km/uur rijden. Aan de motor ligt dat niet echt, want alledrie de merken maken gebruik van vergelijkbare Kubota-krachtbronnen.

Rupsen met olie gevuld De hogere snelheid is met name te danken aan de rupsaandrijving. De onderrollen van de rupsen zijn niet met vet gevuld, maar met olie. De rupsen bewegen volgens Van Dijk bovendien over meer tanden dan de Italiaanse rupsen, waardoor de MDE meer kracht kan overbrengen via de rupsen. De bouwer heeft bij de ontwikkeling gekeken naar de aandrijving van grote rupstrekkers van Challenger en John Deere.

„Die hebben geveerde rupsen, waardoor ze niet slijten, maar wel snel kunnen rijden”, aldus Van Dijk. „Zo’n Vario High Speedaandrijving hebben wij in het klein toegepast op onze rooier.” Van Dijk heeft de nieuwe kluitenrooier ontwikkeld met het oog op de hedendaagse handel. „Orders worden de laatste jaren steeds kleiner; drie bomen hier en vier bomen daar, terwijl percelen steeds verder weg liggen. En er worden verschillende kluitmaten gevraagd, dus je moet vaak van mes verwisselen. Dat kost allemaal veel tijd.” Om die redenen denkt de bouwer dat bedrijven behoefte hebben aan een kluitenrooier die sneller kan rijden, en waarbij je sneller messen kunt verwisselen.

Vorige maand is de MDE Globe 120 gepresenteerd op Horti-Regio, een vakbeurs in Zuid-Duitsland. Sindsdien staat de noviteit in de belangstelling van diverse bedrijven. Enige grote bedrijven zijn inmiddels overgegaan tot een investering. Van Dijk noemt nu geen richtprijs van de machine. Ze is in de aanschaf wat duurder dan een vergelijkbare rooier uit Italië, en ze zal zich nog in de praktijk moeten bewijzen. Maar uiteindelijk zal ze de goedkoopste machine zijn, aldus Van Dijk. „Door de grotere capaciteit en lagere onderhoudskosten.” <

Naar voorbeeld van kranen wordt de MDE bediend met twee joysticks vanuit een comfortabele (en verstelbare) stoel. De chauffeur heeft volgens Mazinus van Dijk dan een natuurlijke zithouding en goed zicht op het rooien, en hoeft niet voorover te buigen.

Verschillende rooimessen zijn door middel van een klauwkoppeling met hydraulische klemming snel te verwisselen, al binnen enkele minuten. De klauw bestaat uit zestien tanden die spelingsvrij, ofwel muurvast, in elkaar grijpen.

De MDE rijdt op geveerde rupsen. De onderrollen zijn met olie gevuld en de rupsen lopen zo soepel over de tanden heen, dat er tijdens het rijden geen cadans ontstaat. Hierdoor zijn deze rupsen niet gevoelig voor slijtage, aldus Van Dijk.

Het onderstel kan hydraulisch in de breedte uitschuiven en naar voren schuiven. Zo is het zwaartepunt van de machine (2.250 kg) te verleggen als ze een zware kluit moet tillen. De MDE is geschikt voor kluiten van 25 tot 120 cm doorsnede.

De Boomkwekerij 17 (22 augustus 2014)

MDE kluitenrooier.indd 39

15-08-14 10:35

PHYSOCARPUS opulifolius ‘LITTLE ANGEL’ ®

HOOGENRAAD KWEKERIJEN Rijksweg 30a s 6744 WB Ederveen tel. 0318 571665 s info@hoogenraadplant.nl

WIJ STAAN OP PLANTARIUM: STAND

153

WWW.HOOGENRAADPLANT.NL

591545.indd 40

18-8-2014 13:30:18

Plantarium Stand nr. 188 193 REINIGINGSMACHINES & ELEKTROVOERTUIGEN

Veegmachines

Schrob-zuigmachines

Anti-worteldoek vegers

Industriestofzuigers

Elektrotrekkers

Standaard en maatwerk elektrovoertuigen

Multi-Movers

VERKOOP SERVICE LEASE ADVIES DEMONSTRATIE Tel. +31 (0)71 581 30 30 | Fax +31 (0)71 541 61 89 | E-mail: info@verhagenleiden.nl

www.verhagenleiden.nl

591552.indd 41

15-8-2014 14:15:09

Tekst: Guus Wijchman Foto: Plantipp

Mutanten vinden en vermarkten kan ee Waar de veredelaar de vruchten plukt van noest kruisingswerk, draagt de natuur zelf ook bij aan de sortimentsvernieuwing, bijvoorbeeld met mutaties. Menig sport valt bij de consument in de smaak. Maar zit de markt echt te wachten op al die spelingen van de natuur? Voor wie iets moois heeft gevonden, ligt hier in ieder geval een uitdaging. Hoe belangrijk een zelf gevonden nieuwigheid kan zijn, illustreert Ron van Opstal van de gelijknamige kwekerij in Zundert (Netherlands). Ergens halverwege de jaren 90 liep hij met zijn hond over het bedrijf en ontdekte wat later zou heten Leucothoe axillaris ’Curly Red’. Deze mutant in een partij ’Zeblid’ viel op door het krullende blad dat bovendien van seizoen tot seizoen verandert van kleur. Hij begon eerst met vijf stekken, dan vijftien en zo bouwde hij een voorraad op. In 2002 introduceerde hij de noviteit. Terugkijkend op de

aandacht die de nieuwe cultivar toen kreeg, zegt hij dat het een ’once in a lifetime’ vondst was. Inmiddels is ’Curly Red’ een van de pijlers onder zijn bedrijf.

Voor jezelf Van Opstal vroeg destijds kwekersrecht aan. In die tijd begon volgens hem de belangstelling voor dat recht in de boomkwekerij te groeien. Wel kreeg hij toen van sommige collega’s het verwijt te horen: ’Zo, wil je het voor jezelf houden...’

Ook voor de latere introducties van het bedrijf is vrijwel steeds kwekersrecht aangevraagd. Waar dat niet is gebeurd, was de mutant vooral een aanvulling op een eigen serie, maar werd aan de marktkansen als eenling getwijfeld. Van Opstal’s vader bracht hem de interesse bij voor mogelijke, commercieel interessante mutanten op zijn kwekerij. Elk jaar zet hij wel tien tot vijftien sporten apart om ze nader te bekijken. Na een jaar zijn er nog maar een paar van over. „Of niet”, zegt hij. Met een zekere regelmaat komt hij echter toch steeds met iets nieuws, zoals Abelia grandiflora. Dit jaar is Leucothoe ’Helloween’ aan de beurt.

Overdaad kan schaden „Eigenlijk kan elke kweker op zijn bedrijf mogelijk interessante mu-

Leucothoe axillaris ’Curly Red’ is een zelfgevonden mutant die inmiddels een pijler vormt onder het bedrijf van Ron van Opstal.

De Boomkwekerij 17 (22 augustus 2014)

Noviteiten mutanten NL.indd 42

15-08-14 10:35

Sortiment Dit is een Nederlandse versie van het Engelstalige artikel dat in de Plantariumbijlage staat.

an een sport zijn tanten vinden. Maar dan moet die er wel wat voor willen doen”, zegt Van Opstal. Op de suggestie dat het misschien goed is dat niet elke sport op de markt verschijnt, reageert hij tweeledig: „Een overdaad aan nieuwigheden kan inderdaad te veel van het goede zijn voor de markt. Anderzijds krijgen mutanten die voor het boomkwekerij-aanbod wel degelijk belangrijk zouden kunnen zijn, geen kans.” Van Opstal wijst ook op spontane kruisingsresultaten van gezaaide boomkwekerijproducten. Ook daar kunnen bijzondere planten uit voortkomen. „Sommige kwekers in Zundert lopen die zaaisels inderdaad langs en selecteren af en toe echt iets dat de moeite waard is.”

Wijkt mutant voldoende af? Een mutant komt voort uit een bestaande cultivar. Verschijnt die sport op de markt, dan wijkt hij kennelijk in de ogen van de kweker en/of het licentiebureau voldoende af om interessant te zijn. Oliver Mathys zet hierbij zijn vraagtekens. Hij zit sinds begin deze maand in de keramiek bij D&M Depot in België. Daarvoor heeft hij ettelijke jaren een leidinggevende positie bekleed bij Javado. Bij dit Nederlandse exportbedrijf heeft hij zich altijd sterk gemaakt voor een breed sierteeltaanbod. Noviteiten waren wat Mathys betreft steeds welkom. Toch vraagt hij zich wel af of veel geïntroduceerde mutanten voldoende onderscheidend zijn. Hij schetst het bekende beeld van de kweker die ’verliefd’ is op die kleine verschillen, die z’n introductie zó anders maken. „Ziet de consument dat? Het is zeer de vraag.”

Nieuw is heel snel gewoon Mathys refereert ook aan het brede boomkwekerij-sortiment. Iets nieuws valt in die breedheid nauwelijks op. Daar komt naar zijn zeggen

bij dat de exporteurs steeds meer voor de massa gaan en zich laten leiden door de waan van de dag. „Is iets nieuw, dan is dat op de winkelvloer nauwelijks als zodanig te herkennen”, geeft hij aan. „Daar komt bij dat kwekers nog niet zo lang geleden drie tot vier jaar profijt konden hebben van een echt goede nieuwigheid. Nu gaat die nieuwe plant al heel gauw met de ’gewone handel’ mee, waardoor er praktisch geen meerprijs meer in zit.” Ondanks zijn sceptische woorden, ontmoedigt Mathys kwekers niet om naar mutanten op hun kwekerij te blijven uitkijken. „Denk je als kweker echt iets aparts te hebben, leg dat dan voor aan bijvoorbeeld één handelaar. En kijk wat die daar op exclusieve basis mee kan”, zegt hij. Mathys memoreert in dit verband ook hoe belangrijk het is om als kweker je afnemers en je afzetkanalen te kennen. Een andere optie vormen volgens hem de sociale media waaronder Facebook. „De kweker die daar zijn nieuwigheden op etaleert, krijgt gauw genoeg in de gaten of daar überhaupt enige belangstelling voor is, of dat er praktisch niemand op reageert.” Sociale media bieden sowieso de mogelijkheid voor kwekers om contact te zoeken met de eindgebruikers.

Ander idee in Oost-Europa Dutch based Breederplants is een van de licentiebureaus waar veredelaars en kwekers nieuwigheden onderbrengen, waaronder ook mutanten. Ronald Laman van dit bureau geeft aan dat daar veel bonts tussen zit. Zit de markt op al die al of niet bonte afwijkingen te wachten? Laman betwijfelt dat maar nuanceert onmiddellijk zijn opmerking, want Breederplants richt zich vooral op Oost-Europa; landen als Polen en Hongarije. Daar wordt volgens hem heel anders naar nieuwigheden gekeken dan in West-Europa. Hij

noemt de Hongaar Elemer Barabit die een groot aantal nieuwigheden op zijn naam heeft staan, voornamelijk mutanten en uit heksenbezems. In het westen is daarvoor onvoldoende belangstelling, schat hij in. In Hongarije wordt zijn werk gewaardeerd.

Groter bereik van de bureaus Laman adviseert iedere kweker wanneer hij iets bijzonders op zijn kwekerij tegenkomt, dat eerst te vermeerderen. Komt de mutant na een jaar of twee uniform uit de vermeerdering, dan kan hij overwegen om een licentiebureau in te schakelen als Breederplants. Laman: „Ik ga ervan uit dat een kweker wel degelijk enig idee heeft over de marktkansen van zijn nieuwigheid. Wij hebben echter een veel groter bereik. In ons geval kunnen wij hem bijvoorbeeld veel vertellen over de Oost-Europese markt.” Nieuwe planten worden door Breederplants standaard getest in genoemde landen. In het zuiden van Hongarije komen volgens Laman temperaturen voor van +45˚C en -35˚C. Die testen bieden voldoende zekerheid over de winterhardheid en bij bonte soorten dat ze niet verbranden.

Selectie cruciaal Laman spoort kwekers aan om door te blijven selecteren. Hij maakt een vergelijking met de veredelingswereld. „Iedereen kan bij wijze van spreken plantjes bij elkaar zetten. Het gaat echter om de selectie die volgt op die kruisingswerkzaamheden. Daarin onderscheidt zich de echte veredelaar.” Selectie is ook cruciaal bij het halen van wat Laman afwijkende zaailingen uit gezaaide boomkwekerijproducten noemt. Alleen bij een goede selectie komt daar volgens hem misschien een ’lucky shot’ uit voort. <

De Boomkwekerij 17 (22 augustus 2014)

Noviteiten mutanten NL.indd 43

15-08-14 10:35

Tekst: Ketura Haveman Foto’s: Emiel van den Berg, Gerdien de Nooy

Wat is de waarde van noviteiten? Ieder jaar worden op Plantarium weer tal van noviteiten gepresenteerd. Wat is de waarde van deze noviteiten voor kwekers? Twee kwekers vertellen.

Léon Hereijgers:

’Onze afnemers kiezen voor bewezen soorten’ Bij vasteplantenkwekerij De Noordhoek

feit dat een soort net iets vroeger bloeit

de tuin of het openbaar groen is. In deze

in Schijf kweken ze een groot sortiment

in de teeltfase. Dat is vooral voor perk-

rubriek hebben we echter ook aandacht

vaste planten. Het zijn vooral bekende

goedkwekers interessant omdat zij stre-

voor oude soorten die in de vergetelheid

soorten die hun waarde als tuinplant

ven naar een zo kort en vooral reguleer-

zijn geraakt of planten die zich in het bui-

hebben bewezen. Noviteiten spelen op

baar mogelijke teelt.”

tenland inmiddels bewezen hebben.”

de kwekerij niet of nauwelijks een rol.

Volgens de vasteplantenkweker is de

Léon Hereijgers: „Wij kweken voor een

kwaliteit van de planten ondergeschikt

vraagmarkt. Wij maken beplantingslijs-

aan uiterlijke prestaties. „De nadruk ligt

ten compleet. Bij het maken van deze

sterk op de visuele kenmerken, terwijl

lijsten wordt vooral gekozen voor soor-

er onvoldoende wordt gekeken naar de

ten die zichzelf hebben bewezen. Novi-

tuinprestaties van de introducties. Veel

teiten staan er niet op. Voor ons is het

nieuwigheden zijn onvoldoende win-

daarom ook niet interessant om ze te

terhard, komen niet terug na een jaar

kweken.”

of vallen om tijdens de bloei, terwijl ze

Hereijgers zet zelf ook kanttekeningen

wel als vaste plant in de markt worden

bij het nut van alle nieuwe introducties.

gezet. Er is natuurlijk een groep die een

„Ik snap dat er wel vraag is naar nieuw

vaste plant koopt als een perkplant of

als lokkertje, maar ik betwijfel of deze

bos bloemen. Die staat een paar weken,

vraag bij de eindafnemer leeft. Ik denk

gaat dood en dan vervangen ze de

dat het meer iets is wat kwekers of han-

plant. Maar er zijn ook consumenten die

delaren gebruiken voor hun afnemers. In

de plant daadwerkelijk als vaste plant

de praktijk blijken de zogenaamde no-

kopen en hem in hun tuin planten. Als

viteiten vaak weinig vernieuwend. Voor

zo’n plant dan na een paar weken of een

een specialist is het misschien leuk als

zomer doodgaat, is dat geen reclame

er bijvoorbeeld een nieuwe Heuchera bij

voor ons product.”

komt die net een andere tint rood blad heeft, maar voor de consument heeft een dergelijke honderdste roodbladige

Voetlicht

Heuchera geen toegevoegde waarde.

Dat het daarom uitsluitend bij de beken-

Die vraagt om een groene of een rood-

de soorten moet blijven, vindt Hereijgers

bladige en echt niet om een specifieke

niet. „Hoveniers en ontwerpers hebben

tint rood.”

misschien de neiging om de bekende soorten te kiezen, omdat ze weten wat

Kwaliteit

ze daarvan kunnen verwachten. Het gevaar daarvan is dat het sortiment heel

„De introducties zijn vooral gericht op

voorspelbaar wordt. Wij proberen daar-

de visuele markt. Veredelaars en ver-

om onze afnemers te wijzen op andere

meerderaars juichen een nieuw soort

mogelijkheden. In iedere nieuwsbrief

toe omdat die net iets dieper rood bloeit

plaatsen we een soort in het voetlicht.

of net iets grotere bloemen heeft. Ook

Dat kan een nieuwkomer zijn waarvan

zie je dat de vernieuwing vaak zit in het

wij inmiddels weten dat die ook sterk in

„Bij noviteiten ligt de nadruk te sterk op de het visuele”, zegt Léon Hereijgers.

De Boomkwekerij 17 (22 augustus 2014)

Noviteiten sortimentwaarde NL.indd 44

15-08-14 10:35

Sortiment Dit is een Nederlandse versie van het Engelstalige artikel dat in de Plantariumbijlage staat.

Pam Stolwijk:

’Noviteiten zijn de krenten in de pap’ Voor boomkwekerij Joh. Stolwijk & Sons in Boskoop zijn noviteiten een onmisbaar onderdeel van hun sortiment. Pam Stolwijk: „Juist de nieuwigheden zorgen voor het onderscheid. Zonder nieuwigheden biedt iedereen hetzelfde sortiment. Nieuwigheden zijn de krenten in de pap.” Ieder jaar staan er meerdere nieuwe soorten in de catalogus van Stolwijk. Het betreft altijd soorten onder licentie. Soms komen ze via licentiebureaus bij de Boskoopse kweker, maar ze zoeken ook zelf actief naar nieuwe soorten. „Om nieuwigheden te kunnen kweken moet je zorgen dat je je bronnen kent. De Chelsea Flower Show is natuurlijk een belangrijke show om te kijken naar nieuwe planten.” Stolwijk beperkt zich niet tot Europa in de zoektocht naar krenten voor hun pap. „We hebben ook contacten in onder andere Amerika en Nieuw Zeeland die ons informeren als er wat nieuws is. Met name Nieuw Zeeland is voor ons een belangrijke bron voor noviteiten.”

Duur Hoelang een noviteit uiteindelijk zijn waarde blijft houden als lokkertje voor de kwekerij, wisselt sterk per plant. „Soms heb je soorten die na twee jaar hun waarde verliezen, andere soorten gaan wel vijf jaar mee. Neem bijvoor-

Pam Stolwijk (rechts van hem Johan Stolwijk): „Een goede noviteit lijkt niet op iets wat er al is.”

beeld een Hydrangea paniculata ’Limelight’, die is nu al een aantal jaren op de

kosten. Zolang de consument vervol-

maken. Voor het kiezen van je noviteiten

markt maar wordt nog steeds veel ge-

gens €48 voor de plant wil betalen in

moet je gevoel ontwikkelen.”

vraagd voor een goede prijs. Dan heb je

plaats van €38 is dat geen probleem.

Stolwijk staat ieder jaar op Plantarium

een goede noviteit.”

Een dergelijke plant moet natuurlijk niet

en op de IPM om hun brede en vernieu-

Uiteindelijk heeft een noviteit waarde,

in het supermarktschap terechtkomen.

wende sortiment te tonen. „Daar willen

zolang hij meerwaarde heeft ten op-

Dan kun je geen goede prijs meer maken

we natuurlijk laten zien waarmee we

zichte van het standaardsortiment. „De

en verdwijnt de waarde van je noviteit.”

ons onderscheiden van andere kwe-

licenties van planten zijn kostbaar. Dat

Voor Stolwijk is het daarom belangrijk

kers.” Jaarrond doen ze dat nu ook in

is geen bezwaar zolang een plant zijn

dat een noviteit een aanvulling is op

de Sortimentstuin Harry van de Laar in

waarde heeft. Het is dan wel belangrijk

het bestaande sortiment. „Het moet

Boskoop. „We hebben daar een stukje

dat hij zich echt onderscheidt van het

wel echt een zichtbare vernieuwing zijn

opgeplant en uiteraard ligt ook daar de

bestaande sortiment. Er zijn Magnolia-

die niet lijkt op iets wat er al is. Alleen

nadruk op de breedte, maar vooral ook

soorten waarvan de spillen een tientje

met echte nieuwigheden kun je verschil

op de vernieuwingen in het sortiment.” De Boomkwekerij 17 (22 augustus 2014)

Noviteiten sortimentwaarde NL.indd 45

15-08-14 10:35

Robert Grootscholte: â&#x20AC;&#x2DC;Meteen na de prijsuitreiking op 8 januari zijn we overdonderd door honderden felicitaties, ook van buitenlandse relaties en pers. We zien de prijs als een waardering voor ons als ondernemers, maar ook voor ons personeel en de paprikateelt in Nederland. Het geeft ons een gevoel van trots en een boost om verder te gaan. De prijs levert ons meer op: we krijgen dingen makkelijker gedaan en het opent deuren. Dat hadden we van tevoren nooit gedacht.â&#x20AC;&#x2122; Aanmelden van kandidaten kan tot 19 september 2014. Meer informatie: tuinbouwondernemersprijs.nl

591553.indd 46

15-8-2014 14:13:56

TER OVERNAME AANGEBODEN:

Export handelskwekerij in de regio Boskoop

Bij interesse graag contact opnemen met de heer Kees Jacobs. Albert Cuypstraat 12 2391 XN Hazerswoude-Dorp Tel. 0172 533493 Mobiel 06 11257329 info@jambv.nl - www.jambv.nl

Naamloos-1 1

591554.indd 47

14-8-2014 9:46:27

15-8-2014 14:16:24

VRAAG EN AANBOD

19 augustus 2014 nummer 17

Mail uw Vraag & Aanbod voor donderdag 17.00 uur naar: svstraffic@bdu.nl of bel naar Verkoop Boomkwekerij 0342-494889

STEKCULTURES BV GOMMELSTRAAT 2 • 5074 NG BIEZENMORTEL TELEFOON: 0135113396 • FAX: 0135114183 GSM: 0651222823 EMAIL: INFOHECOSTEKCULTURES.NL INTERNET: WWW.HECOSTEKCULTURES.NL

Het adres voor uw gewortelde stek van heesters en coniferen in stekplaten or al uw

Ook vpodrachten! steko

Uitgebreid assortiment in laan- en sierbomen, fruitbomen, spillen, dakplantanen en leilindes (vormbomen).

ZOWEL IN DE VOLLE GROND ALS IN CONTAINER Het juiste adres voor de beste kwaliteit! Kijk op onze website voor meer informatie:

M: 06 54258722 F: 0598 398270 E: bart@bollaart.nl

Bezoek onze website voor meer informatie of actuele voorraad w w w.b ens ve r m eerd er i ng. nl

www.mabo.nl

MABO KWEKERIJEN Achterstraat 12 6668 AA Randwijk tel: 0488-491271 fax: 0488-491342 e-mail: info@mabo.nl

ELSHOVEN NV Beworteld stek van bodembedekkers. Specialisatie: Waldsteinia ternata Het hele jaar door leverbaar ELSHOVEN NV • Elshoven 5 B-3950 Kaulille Bocholt E-mail: elshoven@skynet.be

Tel: 0032 475 793613 Fax: 0032 116 62730 Contactpersoon Luc Peeters

Wilt u ook adverteren op de Plantenbeurs pagina? Bel: 0342-494889

591555.indd 48

18-8-2014 12:55:39

VRAAG EN AANBOD

19 augustus 2014 nummer 17

Mail uw Vraag & Aanbod voor donderdag 17.00 uur naar: svstraffic@bdu.nl of bel naar Verkoop Boomkwekerij 0342-494889 ct

e op m nz d k o raa .co k ij or B e e v o jes l t ue ro

a w. w w

Gewortelde stek van Hebe - Rosa - Vinca sier-, en bodembedekkende heesters Horsterdijk 116, 5973 PR Lottum T 077 366 4080, F 077 366 4081, E info@rotjes.com

P» s¤ ÂsÈ Ųƕ¤sÖ « ¤ƕ «ƕ

ª ¾ƕ s«ƕŧŞƕÂ±±¾È «ŵ

ÍÂ ¾ÈƕşšƕƕƕŤŞŧšƕ9Lƕ$ ÝÈ ÍÝÂ «ƕƅ92Ɔ ƯšşƕƅŞƆŢťţƕŢŧƕŦŤƕŞŞƕƕƕ ƯšşƕƅŞƆŢťţƕŢŧƕŦŤƕŞŧ ×××Ÿ~ ¾ ÂŸ«¤ « ±Ʒ~ ¾ ÂŸ«¤

Wilt u ook adverteren op de Plantenbeurs pagina? Bel: 0342-494889

o.a.: “Onze kwaliteit is onze toekomst”

591556.indd 49

18-8-2014 12:56:08

Tekst en Foto’s: Ank van Lier

‘Overname Pinus ’Brepo’-sortiment geeft impuls aan onze kwekerij’ Boomkwekerij Koningstuin in Helenaveen is gespecialiseerd in de productie van winterharde, bijzondere naaldgewassen en sierheesters in grotere potmaten. Recent namen de eigenaren Maurice en Barbara Erkelens de zogenoemde Brepo’s binnen het Pinus nigra-sortiment van Excellent Boomkwekerijen over. Bij de overname gingen zij echter niet over een nacht ijs. „Alleen vertrouwen is niet voldoende bij het nemen van een dergelijke grote stap.”

niet zelf: het bedrijf koopt volwassen dwergconiferen, sierheesters en tuinbonsais bij kwekers in onder meer Nederland, Duitsland en België. „Deze worden overgepot in hoogwaardig turfmengsel en verder opgekweekt. De producten krijgen onder meer enkele snoeibeurten en we zorgen ervoor dat ze Kings Garden-waardig worden. Kings Garden is het label voor de gehele Koningstuin-collectie.” De onderscheidende waarde van Koningstuin ligt met name in de levering van een breed en exclusief assortiment winterharde producten.

Klik

De containervelden van Boomkwekerij Koningstuin liggen er spik en span bij; deze ogen bijna als een soort van showtuin. „Kwaliteit is een van onze belangrijkste speerpunten”, geeft Barbara Erkelens aan. „En daar gaan we heel ver in: we vinden het belangrijk dat onze kwekerij er altijd tiptop bij ligt. Het hele plaatje moet kloppen.” Het bedrijf werd bijna vijftig jaar geleden opgezet door Maurice Erkelens’ ouders, die zich in de loop der jaren langzaam maar zeker specialiseerden in winterharde tuinplanten in grotere potmaten. In 1991 kwam Maurice in het bedrijf, dat toen zo’n 5 ha telde. Samen met zijn vrouw Barbara bouwde hij de kwekerij verder uit, tot de huidige omvang van circa 8 ha. „In afzetvolume zijn we echter nog meer gegroeid, met name door efficiënter te werken en de timing van het oppotten te verbeteren”, vertelt Barbara, die zich met name bezighoudt met verkoopzaken. De meeste producten teelt Koningstuin

De Pinus nigra-soorten van Excellent worden bij Koningstuin overgepot en gestokt.

Om hun klanten te blijven boeien, zetten Maurice en Barbara binnen hun bedrijf zoveel mogelijk in op vernieuwing, onder meer wat betreft sortiment. De overname van het Pinus-sortiment van Excellent Boomkwekerijen in Rockanje paste perfect binnen deze visie. „Daarbij willen we onze specialisatie in bijzondere Pinus-soorten verder uitbouwen: daar lenen de Pinus nigra ’Pierick Bregeon’ (Brepo) en de Pinus nigra ’Marie Bregeon’ zich perfect voor. Overigens waren we altijd al gecharmeerd van deze bolvormige dennenboompjes”, vertelt Maurice. „En omdat we in 2013 een nieuw containerveld hadden aangelegd, waren we ook op zoek naar een uitbreiding van het assortiment. Dit paste dus perfect.” De ondernemers namen contact op met André de Gruyter, eigenaar van Excellent, nadat ze in De Boomkwekerij hadden gelezen dat hij zijn productie en voorraad te koop aanbood. „Bij het eerste telefoontje was er al een klik. Dat was voor ons heel belangrijk”, vertelt Maurice. Een dergelijk overnametraject vergt veel, heel veel

De eigenaren willen dat het bedrijf er altijd tiptop bij ligt.

De Boomkwekerij 17 (22 augustus 2014)

Koningstuin layout.indd 50

15-08-14 10:35

Coniferen

Boomkwekerij Koningstuin, Helenaveen Sortiment: zeer winterharde tuinplanten in 5 tot 1000 lcontainer. Nieuw in 2014:

Pinus nigra ’Pierick Bregeon’ (Brepo) en de Pinus nigra ’Marie Bregeon’ Afzet: groothandel, tuincentra en cash and carry’s in Europa en Rusland. Oppervlakte: 8 ha (containerveld, schaduwhal en kas) Personeel: Maurice, Barbara en twaalf fulltime medewerkers. Website: www.koningstuin. com, www.kingsgardencollection.com

Barbara en Maurice Erkelens namen recent het Pinus nigra-sortiment (alle Brepo's) van Excellent Boomkwekerijen over.

gesprekken, vooral in de beginfase. „We hebben meer dan twintig keer overlegd. Telefonisch en bij André op de kwekerij. Over welke producten precies onder de overname zouden vallen, op welke locaties we deze het beste konden telen, de te nemen vervolgstappen, et cetera. Uiteindelijk heeft André een inventarisatie gemaakt van de productie en de voorraad - in totaal zo’n 15.000 planten, van 7,5 tot 35 l-container -, die we samen hebben doorgenomen. Ook hebben we een prijs bepaald voor iedere afzonderlijke partij; een gigantisch karwei.”

Zeker van je zaak Nadat beide partijen het eens waren over de genoemde zaken werd een intentieverklaring opgesteld voor de overname. Vervolgens kregen Maurice en Barbara inzicht in de boeken van het bedrijf „Natuurlijk, er moet een onderlinge vertrouwensband zijn, maar bij een dergelijke grote stap, is dat alleen niet voldoende. Het is belangrijk om zaken ook zwart op wit te zien.” Maurice en Barbara namen ook de licentie over, die nodig is om deze Pinus nigra-soorten als enige in Nederland te mogen veredelen en kweken. Hiervoor moesten ze in overleg met het Franse bedrijf dat de licenties uitgeeft en beheert. „Deze onderhandelingen liepen vrij soepel; we zaten snel op één lijn en ze zagen ons graag als licen-

tiehouder voor Nederland. Voor elke veredeling die we nu gaan maken, betalen we een bepaald licentiebedrag aan dit bedrijf”, zegt Barbara. Uiteindelijk was de overname begin mei van dit jaar officieel een feit. Sindsdien wordt de voorraad van De Gruyter langzaam maar zeker overgebracht naar Helenaveen. „Hier worden de planten overgepot en gestokt. Overigens zijn alle planten perfect verzorgd door André; daar is niets op aan te merken.”

Win-winsituatie De verkoop van Pinus-soorten van André loopt al volledig via Koningstuin. Klanten reageren volgens Barbara positief op de overname. „Inmiddels hebben we de eerste bestellingen binnen. Veel van André’s klanten kochten ook al bij ons; voor hen brengt de overname ook logistiek voordeel met zich mee. En we zien dat de klanten van Excellent die nu bij ons komen, ook geïnteresseerd zijn in andere producten uit ons assortiment. De overname creëert dus een win-winsituatie, voor alle partijen.” Maurice en Barbara hopen met het overgenomen sortiment ook het onderscheidend vermogen van hun kwekerij te vergroten. „We verwachten met de overname een omzetgroei van 5 tot 10% te realiseren. De overname geeft absoluut een nieuwe impuls aan ons bedrijf.” < De Boomkwekerij 17 (22 augustus 2014)

Koningstuin layout.indd 51

15-08-14 10:36

Foto’s: Arno Engels, De Boomkwekerij, Tuincentrum Drint

P RO D U C TA N A LYS E

Wisselende afzet van Hydrangea macrophylla Na een goede start van het seizoen, kwam de verkoop van Hydrangea macrophylla in de zomerperiode in een flinke dip terecht. Door een grote aanvoer voor de klok stonden de prijzen via dit afzetinstrument een lange periode flink onder druk.

„Tot eind april liep de hortensiahandel goed, daarna stagneerde de afzet”, zegt René Pijnenburg die de verkoop doet van Forever & Everhortensia van Gebr. Jonkers Elshout. „We starten het seizoen in maart met de verkoop van ’kale’ hortensia. Deze start was goed, maar uiteindelijk hebben we dit seizoen niet de aantallen verkocht die we hadden geprognosticeerd. Door de lage klokprijzen werd het prijsverschil te groot tussen onze hortensia en de planten die via de klok op het tuincentrum kwa-

„Vanaf week 31 trekt de handel weer aan en kunnen we het seizoen wellicht nog wat positiever afsluiten”. Bij FloraHolland werden tot en met week 32 4,4 miljoen Hydrangea verkocht (klok + connect, 96% hiervan is H. macrophylla) tegen een middenprijs van €3,03. Vorig jaar werden 4 miljoen stuks aangevoerd tegen een middenprijs van €3,40. <

HANDELSSTEMMING

HOE LOOPT HET?

Handel op Rusland verloopt ongewijzigd

’Werk genoeg’

De boomkwekerijafzet ondervindt geen last van de uitbreiding van de boycot door Rusland met onder andere groenten en fruit. Kwekers en handelaren zeggen dat er qua afzet, afgezien van extra wachttijden bij de douane, in de afgelopen weken niets is veranderd.

Kweker Arnold van den Berg van kwekerij De Bloemenkampen hoort van z'n klanten geluiden dat de economie in Rusland gewoon doordraait. „Tot op heden beleveren al mijn klanten volgens mij nog steeds hun Russische klanten. De handel is zeker niet minder dan vorig jaar.” Hij heeft weinig reserveringen voor zijn coniferen voor dit najaar, maar dat is volgens hem normaal. „In deze tijd van het jaar is het toch vooral daghandel. Reserveren gebeurt door Russische klanten vooral voor het voorjaar”, zegt hij. Sonia Levize is verkoper voor diverse Nederlandse boomkwekers. Ze zegt dat er wekelijks nog een paar

men.” Pijnenburg is niet ontevreden over het hele seizoen. „Ik denk dat onze planten die onder merknaam worden verkocht het over het algemeen iets beter hebben gedaan dan merkloze planten.” Kweker André van Zoest is niet ontevreden over het seizoen. „Ik heb meer kasruimte gehuurd en was daardoor dit voorjaar eerder op de markt dan andere jaren. Hierdoor kon ik mijn klanten al eerder bedienen en ook vasthouden.” Over slechte klokprijzen zegt hij: „Ik kom met mijn planten niet voor de klok en daardoor heeft mijn sortiment minder last van prijsdruk”. Bij kweker Sjaak van Schie herkent verkoper Laura van Marrewijk het beeld van een goede seizoenstart met een moeizamere afzet vanaf week 25. „Maar”, zegt ze hoopvol:

vrachtauto’s met boomkwekerijproducten richting Rusland gaan. „Ook al is export naar Rusland al jarenlang officieel niet toegestaan, er is de laatste tijd niets veranderd. De handel loopt gewoon door.” De controles aan de grens lijken volgens Levize ook niet strenger te zijn geworden en ze heeft ook niet het idee dat dat er aan zit te komen. Een voordeel van de uitbreiding van de boycot is volgens haar dat het transport vanuit Nederland naar Rusland goedkoper is geworden. Transporteurs die eerst groenten en fruit vervoerden zoeken volgens haar nieuwe afzet. Zet-plant in Opheusen ondervindt qua afzet ook weinig last van de Russische maatregelen. Volgens verkoper Alina Lomans ondervond het bedrijf alleen problemen aan de Russische grens, waar extra wachttijden ontstonden. „Vooralsnog verspreiden de Russische sancties zich niet naar de boomkwekerijsector, maar dat is geen garantie dat dat in de toekomst ook zo blijft”, zegt zij. <

Handel in week 32

Jacko Maas, Maasplant bv

’We doen van alles een beetje’ Handel in week 33

Jeroen Erven, Central Point Brabant

Lees elke week beschouwingen over hoe de handel loopt op de boomkwekerij.nl

De Boomkwekerij 17 (22 augustus 2014)

Markt en Afzet BKW14-17.indd 52

18-08-14 13:18

Markt & Afzet P RO D U C TA N A LYS E

Catalpa goed verkocht De afzet van Catalpa heeft afgelopen seizoen goed gelopen. Op verschillende kwekerijen zijn weinig bomen blijven staan. Onder kwekers heerst ook tevredenheid over de betaalde prijzen. Maar de markt is de laatste jaren wel ingekrompen.

Het aanplanten van Catalpa was jaren geleden trendy, en dan hoofdzakelijk in particuliere tuinen. Die populariteit vertaalde zich destijds ook naar de gekweekte en verkochte aantallen. Met name bij C. bignonioides ’Nana’, ofwel de kleine bolvorm, ging het om vrij grote aantallen. De aantallen bij kwekers zijn de laatste paar jaar wel minder geworden. Ze wijzen daarvoor verschillende oorzaken aan. Allereerst zijn

andere soorten bolvormen in de mode gekomen, zoals Quercus palustris ’Green Dwarf’ en Liquidambar styraciflua ’Gum Ball’. Dat is mede te danken aan de najaarskleuren. Die andere soorten kunnen bovendien beter tegen een stootje. Catalpa is immers windgevoelig; door het brosse hout breken er gauw takken af. Catalpa is tevens gevoelig voor meeldauw en verwelkingsziekte. Catalpa is ook niet bijster winterhard, maar ondanks dat worden er wel bomen geëxporteerd naar koudere landen als Polen en Zweden. Afnemers geven dan wel de voorkeur aan Nederlandse Catalpa, omdat die beter tegen winterkou bestand zou zijn dan Catalpa uit Italië. Afgelopen seizoen is ’Nana’ weer de meest verkochte Catalpa. Kwekers

beurden goede prijzen, wat verklaart waarom ze na het seizoen weinig leverbare bomen overhielden. De gele bolvorm, C. bignonioides ’Aurea’, is een klein product op de markt. In kleine aantallen worden ook nog C. erubescens ’Purpurea’ en soorten als C. speciosa verhandeld. <

LANGS DE KASSA

Marten Drint:

’We kunnen niet te hoge prijzen vragen’ Naam bedrijf:

Tuincentrum Drint Locatie:

Grootegast Medewerkers:

Welke invloed heeft het regenachtige weer op de verkoop? „Begin augustus heeft het hier in Groningen voor het eerst sinds juni geregend. Het is veel te droog geweest. Het lijkt erop dat veel mensen hebben gewacht op de regen, want de laatste twee weken gaat de verkoop van tuinplanten best goed. Veel

beter dan in juli; dat was een slechte maand. Ook merken we dat mensen in de laatste week van de vakantie de tuin nog snel willen opknappen.” Welke planten zijn momenteel ‘hot’? „Hydrangea macrophylla en paniculata verkopen de laatste weken bijvoorbeeld erg goed, evenals bloeiende

vaste planten. Mensen doen tegenwoordig vooral impulsaankopen en kopen datgene wat er leuk uitziet. Er zijn nog maar weinig klanten specifiek op zoek naar iets.” Waar letten jullie op bij de inkoop? „Wij kopen veel planten voor de klok op veiling Aalsmeer en veiling Eelde. Ik zoek dan planten die er goed uitzien en redelijk zijn geprijsd. Doordat we op het platteland zitten, kunnen we niet te hoge prijzen vragen. Maar de laatste jaren geldt dat overal wel; de duurdere dingen blijven staan.” Hoe bereiken jullie je klanten? „Wij adverteren, brengen folders uit en hebben sinds twee jaar een nieuwe website. Ook zitten we op Facebook en Twitter. Maar de reacties op dit alles zijn minimaal. Uit recent onderzoek van Hogeschool Leeuwarden bleek het beperkte resultaat van het hebben van een website. Eerlijk gezegd weet ik niet meer hoe ik het beste reclame moet maken.” < De Boomkwekerij 17 (22 augustus 2014)

Markt en Afzet BKW14-17.indd 53

18-08-14 13:18

Innovatiedag ‘Bomen voor de toekomst’ Op donderdag 11 september 2014 organiseert DLV Plant in samenwerking met het Praktijknetwerk Duurzame aanpak van ziekten, plagen en onkruiden en ZLTO de Innovatiedag ’Bomen voor de toekomst’. Doelgroep: boomkwekers en institutionele afnemers als gemeenten, grootgroenvoorzieners en hoveniers. ’s Ochtends is er een forumdiscussie met alle ketenpartijen over een duurzame toekomst van ons openbaar groen. LTO-portefeuillehouder Henk Raaijmakers is één van de sprekers. Tijdens het middagprogramma zijn er

rondleidingen langs demonstraties en proeven en is er een infomarkt waar diverse innovaties worden getoond op het gebied van onder andere duurzame onkruidbestrijding, bodemoptimalisatie, verbetering plantomstandigheden, schoon water en een duurzame aanpak van ziekten en plagen. Deelname aan het middagprogramma kan meetellen als punt voor de verlenging van de spuitlicentie. Voor meer informatie en inschrijven zie: http://www.dlvplant.nl/nl/agenda/innovatiedag-bomen-voor-de-toekomst. html.

Meer vaart achter groene middelen Op 30 juni is de Green Deal Groene Gewasbeschermingsmiddelen ondertekend. De Green Deal richt zich specifiek op snellere toelating van middelen van natuurlijke oorsprong en natuuridentieke middelen. Dit is in het belang van zowel de biologische sector als de reguliere landen tuinbouw. Het is een goede zaak dat staatssecretaris Sharon Dijksma (EZ) zich hier ook internationaal voor wil inzetten, aldus voorzitter Albert Jan Maat van LTO Nederland en medeondertekenaar. Middelenproducenten willen hierbij faciliteren: ze vragen om heldere en duidelijke toetsingskaders en dringen aan op snelheid bij de beoordeling van middelen. Staatssecretaris Dijksma, die ook ondertekende, haakte daarop aan: „Met snellere en betere toegang van groene, laag-risico gewasbeschermingsmiddelen tot de markt, snijdt het mes aan twee kanten. Het milieu en de bijengezondheid profiteren

ervan. En de producenten van deze middelen kunnen deze producten sneller op de markt brengen.” Op basis van de Europese verordening krijgen laag-risico gewasbeschermingsmiddelen op dit moment geen voorrang in de beoordeling. Volgens de Green Deal-afspraken kan die beoordeling en harmonisatie in Europa ook beter en sneller. De Tweede Kamer heeft door middel van een motie aangedrongen op aanmoediging en vergemakkelijking van de toelating van groene gewasbeschermingsmiddelen. Andere partijen die naast het ministerie van EZ en LTO-Nederland de Deal hebben ondertekend zijn het College voor de toelating van gewasbeschermingsmiddelen en biociden (Ctgb), Artemis, Nefyto, Bionext en Natuur & Milieu. Voor informatie: CEMP-coördinator miriam.breedeveld@zlto.nl.

Deze bijdrage valt onder de redactionele verantwoordelijkheid van de LTO Vakgroep Bomen en Vaste planten. Voor informatie: (073) 2173263, e-mail: helma.hoff@zlto.nl., www.lto.nl.

Op het netvlies gebrand Dat er in de macro politieke wereld sancties afgekondigd worden tegen landen die zich niet aan onze spelregels houden begrijp ik. Het jammere daarvan is wel dat met name de gewone ondernemer, en deze keer zeker de agrarische ondernemer, hier direct dan wel indirect de dupe van is. Daarom wil ik alle acties zoals #VoedselDank!, #SamenSterk, #by local by Dutch van harte ondersteunen. Daarbij hoort in mijn ogen evengoed een stuk solidariteit over alle sectoren heen, en commitment van de politiek om waar maar mogelijk de pijn te verlichten. Neemt niet weg dat het allemaal niet zo rooskleurig is in de diverse sectoren, met per sector ook nog grote verschillen. Misschien is dit wel het moment om met zijn allen nog eens goed naar onze eigen afzetmarkten te kijken: wie is mijn consument, wat wil hij graag hebben en wat wil hij daarvoor betalen. Met de bovenstaande acties lossen we zeker niet alle problemen op, maar kunnen we wel de consument het besef bijbrengen dat wij in Nederland fantastisch gezonde producten maken. Gezonde voeding en een groene omgeving dragen bij aan een betere en gezonde leefomgeving. Is het dan allemaal kommer en kwel? Gelukkig niet! Als je ziet wat een dorp als Lottum met al zijn vrijwilligers tijdens de rozenfeesten voor elkaar krijgt, dan moet ik zeggen: chapeau! Er waren 50.000 bezoekers, onder wie een groot gedeelte afkomstig uit het buitenland. Zij hebben op een fantastische manier kunnen zien wat de rozensector allemaal kan produceren, soms zelfs onder begeleiding van zang en dans gepresenteerd. Vele mensen hebben genoten van deze pracht en praal en zullen ongetwijfeld als ambassadeurs voor deze mooie sector huiswaarts zijn gekeerd. Met hopelijk als resultaat dat als men nog iets moois voor in de tuin zoekt, men eerder aan een mooie roos of plant zal denken dan aan een beeld of andere tuinmaterialen. Jan Veltmans

Vice-voorzitter BestuurslidVoorzitter LTO Vakgroep BomenLTO Vakgroep Bomen en enVaste Vasteplanten. plantenen Vaste planten

De Boomkwekerij 17 (22 augustus 2014)

LTO linkerpag-TweeArtikelen_BKW14-17.indd 54

18-08-14 15:08

Service

Foto: Arno Engels

BEDRIJFSNIEUWS

VAKTAAL

Nieuw wisselsysteem tractorwielen Yellow Green Tools brengt een nieuw systeem op de markt om tractorwielen mee te verwisselen. De Yellow Green Wheel Changer is een uitvinding van Ap Niemantsverdriet, afkomstig uit de akkerbouw en eigenaar van Niema Ingenieursbureau. Met het systeem zijn de achterwielen eenvoudig te wisselen, en ongebruikte wielen zijn veilig neer te leggen, aldus de uitvinder. Meer informatie: info@yellowgreentools.nl.

Kennismiddagen Agrifirm Agrifirm organiseert donderdag 4 september in Oirschot een kennismiddag boomteelt en openbaar groen. Hier komen de nieuwste teelttechnische ontwikkelingen voor (laan)boomkwekerijen aan bod. Deze middag vindt plaats bij Boomkwekerij Vlemminx, Pandgat 12. Op dinsdag 9 september is er een kennismiddag boomteelt in Dodewaard, bij J.W. Middelkoop Boomkwekerijen, Welysestraat 35 c. Meer informatie: agrifirm.com.

AGENDA Binnenland 25 t/m 28 augustus Cash&Carry

days, Hengelo, Twenthe Plant twentheplant.nl 25 t/m 28 augustus Najaarsbeurs, Hengelo, Menkehorst www.menkehorst.nl 27 t/m 29 augustus GROENdirekt, najaarsbeurs, Boskoop www.groen-direkt.nl 27 t/m 29 augustus Season Fairs Autumn, Boskoop, ITC-terrein floralisboskoop.nl 27 t/m 29 augustus Stolker Plants Fair, Boskoop www.stolkerplants.com 27 t/m 30 augustus Plantarium, Boskoop, ITC-terrein www.plantarium.nl 3 en 4 september Autumn Fair, Naaldwijk, Flora Holland www.floraholland.nl 6 en 7 september Themadagen nazomerfestijn, bollen, boeken en planten, Eenrum www.dekleineplantage.nl

Meer informatie op: DeBoomkwekerij.nl/Tips

Buitenland t/m 23 augustus Boomkwekerij-

beurs en symposia Farwest-show, Oregon, Verenigde Staten farwestshow.com 26 en 27 augustus Najaarsbeurs voor o.a. boomkwekerijproducten Florall, Gent, België www.floral.be 28 t/m 30 augustus Internationale tuinbouwvakbeurs Green is Life, Warschau, Polen www.greenislife.pl 28 t/m 30 augustus Internationale tuinbouwvakbeurs Flowers IPM, Moskou, Rusland ipm-moscow.com

31 augustus t/m 2 september

Internationale vakbeurs voor de groensector Spoga+Gafa, Keulen, Duitsland www.spogagafa.com 2 en 3 september Four Oaks, Lower Withington, Engeland, fouroaks-tradeshow.com

Bijdragen

Bijdragen voor de service-pagina’s kunnen worden gestuurd naar Redactie ‘De Boomkwekerij’, Postbus 9324, 2300 PH Leiden, e-mail: boomkwekerij@hortipoint.nl.

Edwin Schuddebeurs Leeftijd: 25 Opleiding: hoveniersopleiding Wellantcollege, Gouda Bedrijf: Boomkwekerij Schuddebeurs vof Plaats: Hazerswoude-Dorp

Wat doet u in de beurzenweek? „Dan sta ik bij Groen-Direkt op het Product Promotie Plein. Dit is het tweede jaar dat we meedoen aan de voorjaars- en najaarsbeurs. Om onszelf en onze producten te laten zien aan klanten. En ons uiteindelijke doel is om er nieuwe klanten aan proberen over te houden. Dat is op zich al gelukt, dus we doen het niet voor niets.” Laat u deze ’Conica’ zien? „Ja, die is bedoeld voor de kersthandel. Verder laten we sortiment zien dat we in het najaar kunnen leveren. Daarmee kleden we de stand een beetje leuk aan: Hedera, Hydrangea petiolaris, Viburnum tinus en bijvoorbeeld gele coniferen.” U heeft bewerkelijke teelten? „Zeker, vooral in de zomer is het veel bindwerk. We kweken Hedera bijvoorbeeld als piramide, vijf stekken in een 5 l-pot. Die komt met veel ranken omhoog. In het voorjaar konden we het binden goed bijhouden, maar deze zomer, en zeker de laatste weken met dat vochtige en warme weer, is het veel werk. Het is wel een fantastisch groeijaar.” Met wie doet u het werk? „In bepaalde perioden komen er twee scholieren. Hun loonadminis-

Sortiment: coniferen, klimplanten en heesters Oppervlakte: 1,5 ha aan Loeteweg, 3.000 m2 aan Laag Boskoop

tratie gaat via AB Zuid-Holland, dat vind ik op dit moment het gemakkelijkst. Want we staan er nu met zijn tweeën voor: mijn moeder en ik. Mijn vader is afgelopen mei helaas overleden, hij was pas 55 jaar. Hij was al vier jaar ziek. Het kon eerst wel onder controle worden gehouden, maar in het voorjaar niet meer. Dat was wel slikken. Ik zou in 2015 volledig in het bedrijf gaan, maar dat is nu een jaar eerder geworden.” Krijgt u hulp van anderen? „Mijn zusje en haar vriend helpen ons veel. Voor vragen kan ik altijd naar de buren lopen, dat zijn ook kwekers. En ik krijg teeltbegeleiding. Dat vind ik wel goed om te hebben, om niet bedrijfsblind te worden.” Boomkweken is uw toekomst? „Zeker. Vanaf een jaar of dertien wist ik al: dat ga ik doen. Thuis bij mijn ouders heb ik een hoop geleerd, en ook bij stages die ik bij hoveniers heb gelopen. Ook heb ik een jaar stage gelopen bij de proeftuin van DLV in Boskoop. En ik zit bij de studieclub, officieel ben ik nu deelnemer van stichting Belangenbehartiging Greenport Boskoop. Alles bij elkaar heel leerzaam.” < De Boomkwekerij 17 (22 augustus 2014)

Service-BKW14-17.indd 55

18-08-14 15:08

591557.indd 56

18-8-2014 12:55:03