18 september 2015
19
Vier visies op onkruidbeheersing 20 Laagblijvende Monarda valt in de smaak 18 Hond speurt naar ziekten in vaste planten 24 Importgolf blijft uit op Four Oaks 42
Omslag_BKW15-19.indd 1
14-09-15 15:05
Holland
Polen
IPP Holland B.V. Sluiskil 6 - 7681 KD Vroomshoop
626242_.indd 2
Tel. (+31) 0546 647255 E-mail: info@ippholland.nl www.ippholland.nl
14-9-2015 10:58:17
Inhoud
Omslag: Ketura Haveman
4
Nieuws
Opinie Kees van Velzen 4
Commentaar: Vroeger niet altijd beter
5
Stelling: De woningmarkt trekt aan, dat gaan we merken in de aanleg
6
Mkb’ers nog weinig betrokken bij biobased-initiatieven
Bedrijf
11 Ondernemersvragen: Kan ik mijn landbouwgronden herwaarderen? 12 Toekomstscenario’s: Zo kan Boskoop er in 2025 uitzien
Teelt & Gewas 18 Populariteit Monarda verschuift naar laagblijvende cultivars
30 Tim Wood, expert nieuwe variëteiten
20 Rond de Grote Groene Tafel over onkruidbestrijding 24 Hond rendabele speurneus? 26 Veel proeven op open middag Onderzoekscentrum 30 Tim Wood: ’Dankzij veredeling kan het sortiment altijd beter worden’ 33 Onderzoek maakt effect plantversterkers zichtbaar 34 Met Sedum in ontwikkeling blijven 36 Teeltadvies: Goede spuittechniek essentieel in Buxusteelt
45
Perenbomen bijna uitverkocht
Markt & Afzet 42 Importgolf Four Oaks bleef uit 43 Marktnieuws: Hoe loop het? 44 Marktnieuws
Service
46 LTO Nederland Vakgroep Bomen en Vaste planten 47 Vaktaal en Agenda
Op www.DeBoomkwekerij.nl vindt u actueel nieuws, marktnieuws, fotoreportages, video’s, blogs en het magazine in digitale vorm. Problemen met inloggen? Kijk dan op www.DeBoomkwekerij.nl/inloghulp.
COLOFON Redactie
Schipholweg 1, Postbus 9324, 2300 PH Leiden E-mail: boomkwekerij@hortipoint.nl Website: deboomkwekerij.nl Hoofdredactie Wim du Mortier (071) 565 96 82 Vakredactie Arno Engels 565 96 86 Ketura Haveman 565 96 83 Ron Barendse 565 96 84 Bureauredactie Jenny Mostert, Carolyne de Vries Lentsch, Jolanda de Wekker Vormgeving Diseno vormgeving Fotografie Gerdien de Nooy Directie Elbert van den Berg Secretariaat Linda Laman 565 96 78 Alice Hoogenboom
Exploitatie
Koninklijke BDU Uitgevers B.V., Afdeling Vak- en Publieksmedia, Postbus 67, 3770 AB Barneveld Uitgever: Wiljo Klein Wolterink MBA T (0342) 494 263 F (0342) 413 141 Verkoopleider: Ron van de Hoef T (0342) 494 263 M 06 51 80 63 25 E r.v.d.hoef@bdu.nl Advertentie-exploitatie Media adviseur: Gert-Jan Bloemendal T (0342) 49 48 07 E g.bloemendal@bdu.nl, Internet: bdu.nl Verkoopleider: Ron van de Hoef T (0342) 494 263 M 06 51 80 63 25 E r.v.d.hoef@bdu.nl Abonnementenservice Aanvraag (ook via website deboomkwekerij.nl) en wijziging abonnement naar Koninklijke BDU Uitgevers, afdeling Vak- en Publieksmedia, Postbus 67, 3770 AB Barneveld, T (0342) 494 844, F (0342) 494 299, E abonnementen@bdu.nl. Op werkdagen
telefonisch bereikbaar van 8.30 – 14.00 uur Abonnementen kunnen op elk gewenst tijdstip ingaan. Opgave via deboomkwekerij.nl of bij de abonnementenservice. Abonnementen lopen automatisch door, tenzij uiterlijk twee maanden voor vervaldatum bij de abonnementenservice wordt opgezegd. Dit kan schriftelijk, telefonisch of per e-mail. Ook voor informatie over een lopend abonnement kan contact worden opgenomen met de abonnementenservice. Jaarabonnement: €236,65 (exclusief 6% btw). Studenten en scholieren krijgen 25% korting. Buitenlandse abonnees betalen een kleine toeslag.
Druk Koninklijke BDU Grafisch Bedrijf B.V. 28ste jaargang ISSN-nummer: 0923-2443 De Boomkwekerij is een uitgave van de Stichting Vakinformatie Siergewassen en de Koninklijke BDU Uitgevers B.V. Uitgever en auteurs verklaren dat dit blad op zorgvuldige wijze en naar beste weten is samengesteld, evenwel kunnen uitgever en auteurs op geen enkele wijze instaan voor de juistheid of volledigheid van de informatie. Lezers worden met nadruk aangeraden deze informatie niet geïsoleerd te gebruiken, maar af te gaan op hun professionele kennis en ervaring en de te gebruiken informatie te controleren. Niets uit deze uitgave mag worden verveelvoudigd, opgeslagen in een geautomatiseerd gegevensbestand of openbaar gemaakt in enige vorm of op enige wijze, hetzij elektronisch, mechanisch, door fotokopieën, opnamen of enige andere manier, zonder voorafgaande toestemming van de uitgever. Algemene voorwaarden: op alle aanbiedingen, offertes en overeenkomsten van Koninklijke BDU Uitgevers B.V. zijn van toepassing de voorwaarden, welke zijn gedeponeerd ter Griffie van de Arrondissementsrechtbanken en de KvK.
De Boomkwekerij 19 (18 september 2015)
Inhoudspagina-BKW 15-19.indd 3
3
14-09-15 14:49
Foto: gemeente Alphen aan den Rijn
NIEUWSINTERVIEW
Kees van Velzen, Alphen aan den Rijn:
’Toekomstscenario’s zijn noodzakelijk naast strategische visie’ De op Plantarium gepresenteerde Economische Strategie 2020 is opgesteld vanuit het bedrijfsleven in Greenport Regio Boskoop. Gemeente Alphen aan den Rijn heeft daarnaast vier toekomstscenario’s laten schetsen. Verwevenheid met de strategische visie is noodzakelijk, aldus wethouder en greenportvoorzitter Kees van Velzen. Kees van Velzen
Waarom een visie plus scenario’s?
„Tot nu toe stelde de gemeente visies op voor sectoren, maar met het aantreden van het goed georganiseerde bedrijfsleven in Boskoop hebben we een deal gemaakt: zij komt zelf met een visie en actiepunten waaraan wordt gewerkt; wij komen met scenario’s over hoe de toekomst er uit kán zien. Een visie is dus een gestold toekomstscenario. Het samenwerkingsverband voor de boomkwekerij in Boskoop is een pilot; zo willen we het ook met andere sectoren doen.” Hoe zijn de scenario’s opgesteld?
„Voor zowel de visie als de scenario’s hebben ongeveer 150 mensen uit de sector, hoofdzakelijk uit Boskoop maar ook enkelen erbuiten, interactieve sessies achter de computer gehouden. Bureau Berenschot heeft geholpen met het verwerken van de
COMMENTAAR
gegevens tot de visie. Bureau Jester deed datzelfde voor de scenario’s.” Hoe kwam u bij Jester uit?
„Via Port of Rotterdam. Jester heeft als economische denktank scenario’s bedacht voor het havenbedrijf. Berenschot en Jester kenden elkaars producten, maar ze zijn via Boskoop met elkaar in contact gekomen. Een leuke spin-off van onze samenwerking.” De visie geldt voor 2020, de scenario’s voor 2025. Waarom vijf jaar verschil?
„Scenario’s moet je echt op de lange termijn zien. Die zijn gemaakt op basis van onzekerheden in de toekomst, zoals economische en politieke gebeurtenissen. Wordt de EU bijvoorbeeld nog machtiger, of is er een andere tendens? Zo’n vraag kun je beter over tien jaar beantwoorden, dan over vijf jaar – die termijn is te kort.”
PEILING
Vroeger niet altijd beter Langzamerhand wordt zichtbaar wat het wegvallen van het Productschap Tuinbouw voor invloed heeft op het onderzoek in de Boomkwekerij. Vooraf werd gevreesd dat er minder onderzoek zou gebeuren en het gedane onderzoek alleen nog ten eigen bate zou zijn.
Nieuwigheid pas lanceren na consumententest
Of er minder of meer onderzoek wordt gedaan dan vroeger, is lastig te zeggen. In tegenstelling tot voorheen is er namelijk geen duidelijk overzicht van de lopende onderzoeken. Dat er onderzoek wordt gedaan en dat het uitgevoerde onderzoek divers is, blijkt echter wel uit de open middag die DLV Plant eind september op haar proeflocatie Ketura Haveman Vakredacteur
in Boskoop houdt. Maar zij zijn niet de enige die onderzoek uitvoeren. Ook partijen als Cultus Agro Advies, GroeiBalans, PPO en Wageningen UR voeren zeer divers onderzoek uit.
Eens 64%
Oneens 36%
Er ontstaan nieuwe samenwerkingsverbanden om onderzoek te doen naar nieuwe machines, vernieuwende technieken en verbetering van de teeltmethoden. In de nieuwe opzet wordt veelal gezocht naar concrete, praktische oplossingen voor problemen of knelpunten. Deelnemende boomkwekers ervaren dat het vinden van oplossingen zeker niet langer op zich laat wachten. In de nieuwe opzet komen de partijen misschien zelfs sneller tot een in de praktijk bruikbaar alternatief. Zijn de onderzoeken alleen ten eigen bate? De meerderheid van de resultaten komen uiteindelijk voor de hele sector beschikbaar, mede omdat onderzoekspartners zoals
n op de
fabrikanten en machinebouwes die financieel en qua inbreng een belangrijke partner
De nieuwe peiling luidt:
Onkruid is ook zonder chemische middelen prima te beheersen
zijn, het eindresultaat in de markt zetten. Verandering hoeft dus geen verslechtering te zijn. Het blijkt dat de veerkracht van de
Stem mee op deboomkwekerij.nl.
sector groot is en de boomkwekerij nog steeds een innovatieve sector is.
4
De Boomkwekerij 19 (18 september 2015)
Nieuws opinie BKW 15-19.indd 4
14-09-15 14:49
Opinie COLUMN COEN DEKKERS
visie’
Sta op en verkoop
Wat doet Alphen met de scenario’s?
Dus Fleurop.nl is de beste verkoopwebsite van Nederland. Dat vond ik opvallend. Nu zegt dat in
„We gaan ieder jaar monitoren wat de invloed van bijvoorbeeld economische gebeurtenissen is op de scenario’s. Als de toekomst zich toch anders ontwikkelt dan wat wij dachten, dan kunnen we de scenario’s bijstellen en consequenties doorvoeren in de visie en actiepunten. We hebben ongeveer twintig boomkwekers gevraagd of zij de komende jaren ook willen monitoren. Merken zij een ontwikkeling die we zagen of niet?”
dit geval niet zoveel over het rendement dat de site maakt, maar ergens zijn ze de beste in. Ik heb die lijst met 100 sites even doorgenomen: op 4 staat Topbloemen.nl, op 25 Euroflorist.nl, op 56 de Bloemist.nl en op 97 Boeketcadeau.nl. Ze verkopen vooral bloemen en vanaf pagina 8 of zo, ook wat planten; meestal arrangementen. Op nummer 25 kwam ik Detuinen.nl tegen. Daar werd ik heel blij van tot ik op het linkje klikte. Het bleek deze week Vitamine-D-week. En de Deal-van-de-Dag was groene klei. Goed tegen je poriën, of zoiets. Verder in de lijst staan bijvoorbeeld Harry van de Sunweb en nog veel meer reisorganisaties. Maar ook lease of geld schijnt het online heel goed te doen. Thailandonline (ik heb niet durven doorklikken), KPN (dat maakt de uitslag van dit onderzoek extra geloofwaardig), Mediamarkt (die zijn echt niet gek), ze staan er zoals verwacht tussen. De rest van de lijst gaat vooral over keukens, huizen, pillen en doodgaan. In die volgorde ook. Maar wat er vooral opvallend aan is: Fleurop is blijkbaar heel goed in staat om de emotie die bij bloemen hoort - de kleuren, de geuren, het gevoel - te vertalen naar een platte website die uitnodigt om
De wereld verandert snel?
bloemen te bestellen. Dus onze discussie over actuele foto’s in allerlei aanbodsbanken kan nu linea
„Ja, ontwikkelingen gaan in rap tempo. Zo is robotisering nu overal een trend. Over tien jaar kunnen totale veranderingen denkbaar zijn, kijk maar naar het verleden.” <
recta de prullenbak in. Het is mogelijk om een bloem of (tuin)plant digitaal zo te fotoshoppen, te arrangeren en sfeer mee te geven dat mensen er heen ’surfen’. En actie ondernemen. Man, man, wat ligt hier nog een taak voor ons. Maar nog belangrijker, wie gaat dat doen? Het beeld dat ik heb bij een hovenier is dat van dikke zwarte vingers. Die vindt online maar niks. De gemiddelde kweker staat met rug tegen de voordeur naar zijn perfect groeiende gewas te kijken en veel tuincentra zijn er de laatste jaren achter gekomen dat je geurkaarsjes ook goed kunt verkopen. Die hebben zelfs
Lees op pagina 12 de vier geschetste toekomstscenario’s voor Boskoop.
geen water nodig en laten geen blad vallen. Dus beste mensen, wie gaat er staan om die eerste plaats van dat Fleurop even over te nemen?
STELLING
De woningmarkt trekt aan, dat gaan we merken in de aanleg Bert Griffioen, Griffioen
Hans van Hage, Kwekerij
Patrick Wijnhoven, Roparu
Wassenaar BV, Wassenaar:
de Bierkreek, IJzendijke:
rozen, Wanssum:
„‘De wens is de vader van de
„Uitendelijk zal dat te merken
„Het zou mooi zijn als we
gedachte’. Natuurlijk is het
zijn. Als het tenminste niet
dat snel merken, maar ik
te hopen dat de consument
allemaal beton en andere
betwijfel het. Ik denk dat een
weer in beweging komt, ook
dode materialen worden. Als
strenge winter meer invloed
met investeringen in de tuin.
er al een lobby zou moeten
heeft op de markt. Het aantrekken van de
We hebben echter te maken met een veran-
komen, liever niet voor meer groen, maar voor
woningmarkt is natuurlijk wel positief en zorgt
derde consument ten opzichte van ‘voor de cri-
minder beton! Gemeentes zouden per vierkan-
voor meer verkoop van planten, maar de laat-
sis’. Een nieuwe generatie huizenkopers, met
te meter bestrating een heffing mogen toe-
ste jaren wordt (vooral door jongeren) meer
wellicht andere prioriteiten, zoals allerhande
passen en voor een vierkante meter groen een
geld besteed aan bijvoorbeeld elektronica.
nieuwe technische, elektronische snufjes in
korting. Wat betreft onze eigen sector, rozen
Wekelijks hoor ik op het nieuws over stakende
de woning. Of we snel iets zullen merken,
en potrozen, is er sowieso een verschuiving
(melk)boeren en andere agrariërs, omdat ze
hangt daarom af van ons als totale branche.
gaande. Waar vroeger nog hele rozenperken
te weinig geld krijgen. Deze sectoren worden
Planten aanbieden waar de consument iets
werden geplant en vaste planten begeleiders
al jaren gesteund met regelingen, de boom-
aan heeft, goede voorlichting op de verkoop-
waren van rozen, zijn rozen nu begeleiders van
kwekerij heeft het niet minder zwaar en moet
plaats zodat teleurstellingen voorkomen kun-
vaste planten. Trekt de economie aan? Zal het
al decennia de eigen broek ophouden. Niets
nen worden, goede communicatie over tuinen
groen automatisch meeliften.”
mis mee, maar de politiek mag best weten
en tuinieren via alle mogelijke media. Andere
dat we het ook zwaar hebben. Dus op naar die
branches doen het ons voor, het succes ligt
nieuwe tuintjes, met natuurlijk enkele prach-
voor een deel in onze eigen handen, laten we
tige rozen er in!”
dat samen, producenten en retail, maximaal oppakken.” De Boomkwekerij 19 (18 september 2015)
Nieuws opinie BKW 15-19.indd 5
5
14-09-15 14:49
Foto’s: Ron Barendse, Anthos
MKB’ers nog weinig betrokken bij biobased-in Biobased-ontwikkelingen bevinden zich nu nog te veel op het niveau van onderzoek en daarom zouden MKB’ers vaker moeten aanhaken bij initiatieven op dit vlak. De kansen op succes liggen er. Dat geluid viel te beluisteren tijdens de Biobased MKB-dag in Boskoop op 10 september.
Doel van de Biobased MKB-dag was om de diverse partijen in de biobased-keten bij elkaar te brengen en met name het midden- en kleinbedrijf te betrekken bij de initiatieven die er zijn. Burgemeester Liesbeth Spies besefte dat biobased-initiatieven voor veel MKB-ondernemers misschien eng kunnen zijn omdat het
Vincent van Rijsewijk (rechts) liet tijdens de Biobased MKB-dag in Flora Boskoop diverse biobased-initiatieven zien.
vaak over ingewikkelde processen gaat. „Daarom kunnen MKB’ers best een steuntje in de rug gebruiken”, zei zij tijdens de opening. En dat MKB’ers biobased wellicht een eng onderwerp vinden kan een verklaring zijn voor het kleine aantal MKB’ers of boomkwekers in de zaal. Op de gastenlijst stonden dan ook relatief veel gemeenten, onderzoekers en adviseurs. Of in de woorden van Vincent van Rijsewijk van Pep Business Creators: „Het ’Wageningen-gehalte’ is hoog vandaag.” Spies gaf bij de opening aan dat Boskoop een prima plek is om deze middag te organiseren. „Boskoop zit vol met MKB-bedrijven, die ook nog eens heel innovatief zijn. En juist innovatie is voor het MKB een belangrijke factor en voor biobased-toepassingen in het bijzonder.” Zij benadrukte dat biobased-producten niet alleen noodzakelijk zijn, maar ook nog eens kansrijk. Noodzakelijk omdat duurzaamheid belangrijk is voor de toekomst van de aarde, en kansrijk omdat er nu al diverse voorbeelden van ondernemers zijn die succesvol
KORT Ebbens start bedrijf bij Rosaco
Geen hagelschade boomkwekerij
’Bicarbonaat Boskoop te hoog’
Op de bedrijfslocatie van rozenzaailingencoöperatie Rosaco in Noordbroek is een nieuw bedrijf begonnen. Handelskwekerij Alwin Ebbens huurt er ruimte. Ebbens gaat ook de aanwezige faciliteiten bij Rosaco gebruiken. Beide bedrijven opereren apart, maar er zal wel op diverse gebieden samenwerking zijn. Ebbens was voorheen verkoper bij F. Kuiper bv in Veendam. Dit bedrijf staat sinds februari te koop.
De boomkwekerij lijkt niet of amper te zijn getroffen door de hagelbuien van eind augustus. Verschillende teeltregio’s ontsprongen de dans. In regio Boskoop had het wel hard geregend en gewaaid, maar er vielen niet de hagelstenen die elders in onder andere de fruitteelt voor grote schade hadden gezorgd. Laanboomregio Opheusden bleef ook bespaard van fikse hagel.
Op plekken in Boskoops oppervlaktewater loopt het bicarbonaatgehalte te hoog op voor gebruik op kwekerijen. Dat blijkt uit metingen door Haifa en Boskoopse kwekers met containerteelt. Door teveel bicarbonaat vinden er vooral reacties plaats in de kunstmestbak, waardoor voedingsopname en de gewaskwaliteit achteruit kunnen gaan. Rijnland communiceert nog geen bicarbonaatgehalte naar kwekers toe.
Van Nifterik verkoopt toelevering De boomkwekerijtoelevering van Van Nifterik Holland komt onder Agro de Arend te vallen. Dat zijn beide toeleveranciers uit regio Opheusden overeengekomen. De fruitteelttoelevering wordt een nieuw bedrijf, Fruit Support Europe, met Dikkie van Nifterik als directeur. Van Nifterik stoot de afdelingen af, omdat de toeleverancier zegt beter de activiteiten in de internationale tuinbouw te kunnen uitbouwen.
6
’EU, steun ook boomkwekerij’ De miljoenensteun van de Europese Commissie aan boeren heeft ook tot acties vanuit de boomkwekerij geleid. LTO-hoofdbestuurder Léon Faassen heeft bij Europarlementariërs en staatssecretaris Dijksma persoonlijk aandacht gevraagd voor onder andere de boomkwekerij. „Ook kwekers hebben te lijden onder de Ruslandboycot en verschillen in regelgeving binnen de EU.” Rozenkweker Patrick Wijnhoven stuurde Dijksma een brief met eenzelfde verzoek.
Onderzoek naar groen Hogeschool CAH Vilentum Almere, partner van Entente Florale, doet onderzoek naar het beleid van gemeentebesturen rond groen, natuur en standslandbouw. Op aanvraag van iVerde en FloraHolland starten klinisch psychologen van de Vrije Universiteit Amsterdam en bureau Natuurvoormensen hoe groen in en rondom ziekenhuizen bijdraagt aan de gezondheid van patiënten, personeel en bezoekers.
De Boomkwekerij 19 (18 september 2015)
Nieuwsbericht en Kortnieuws BKW 15-19.indd 6
14-09-15 14:49
Nieuws
ed-initiatieven zijn. „Veel producten worden in een laboratorium bedacht, maar uiteindelijk moet dit ook leiden tot producten die daadwerkelijk op de markt komen”, waarbij Spies doelde op het belang dat meer MKB’ers aanhaken bij de biobased-initiatieven.
Topsurf Nederland Als succesvol voorbeeld noemde zij onder andere Topsurf Nederland. Deze organisatie maakt werk van het omzetten van organische reststoffen zoals dierlijke mest, slip en plantaardige materialen in een meer waardevolle grondstof die wellicht als bodemverbeteraar kan dienen of mogelijk bodemdaling kan tegengaan. Topsurf Nederland is volgens Spies een voorbeeld waarbij ondernemers, financiers en in mindere mate overheid prima samen optrekken. Van Rijsewijk stond met een nieuw initiatief op het ondernemersplein. Hij werkt hierin samen met Bert van Vuuren van Natural Plastics en samen bieden zij onder de naam Magneet adviesdiensten aan overheden aan. „Magneet wil overheden helpen hoe zij rekening kunnen houden met het principe van de circulair economie - oftewel - hoe zij zo veel mogelijk kunnen inkopen op basis
van het gebruik van organische producten.” Nu ontbreekt het bij veel overheden volgens hem veelal aan kennis van biobased-producten en is er ook nog geen beleid voor de inkoop ervan. Op de vraag of Magneet niet lijkt op het duurzame initiatief NL Greenlabel, zegt Van Rijsewijk. „Wij richten ons meer op de interne organisatie van overheden en hoe zij deze kunnen aanpassen om meer biobased-producten in te kopen. Vervolgens kunnen wij ook partijen die biobased-producten leveren bij overheden aanbrengen. De reacties die wij van gemeenten op ons initiatief hebben ontvangen zijn positief”, aldus Van Rijsewijk.
Aardappelrevolutie Een van de sprekers tijdens de Biobased MKB-dag die misschien wel de meeste tongen losmaakte, was aardappelkweker Mark van Reijsselberge. Hij vertelde dat zijn bedrijf er in is geslaagd om aardappels te kweken op zoute grond. „Iedere plant reageert anders op zout. Door veel deskundigen wordt verondersteld dat alle planten van zout doodgaan, maar dat is dus niet waar. Er zijn voldoende rassen gebleken die op zeer zoute grond prima aardappels geven.” Het kan volgens de aardappelkweker een oplossing vormen voor de wereldvoedselproblematiek en enorme marktkansen voor het bedrijf. „Er is op de wereld 300 miljoen ha zoute grond waar nu ook aardappels kunnen worden geteeld.”
Hortensia Van Rijsewijk had voor de gelegenheid ook hortensia van Forever & Ever van kweker Rob Jonkers meegenomen. „Bij deze teelt worden nauwelijks nog chemische groeiremmers gebruikt, deze zijn vervangen door een biobased alternatief op basis van organisch calcium.” Ook liet hij biologisch afbreekbare potjes van Planty Pot en biologisch afbreekbare materialen van Natural Plastics zien. Op het ondernemersplein werd daarnaast uitleg gegeven over project MUG (Meer Uit
Groen). In dit vorig jaar door Greenport Boskoop gestarte project werken diverse MKB-partijen en DLV Plant samen. Zij onderzoeken of uit biologisch afval van onder andere boomkwekerijen nieuwe en nuttige producten te halen zijn. René van Tol, Manager Boomteelt van DLV, legt uit: „Hierbij valt te denken aan snippers die kunnen dienen als brandstof. Verder ontwikkelde F&H Crone een allesbrander en kan NettEnergy uit resthout een prima kwaliteit biodiesel maken.” <
Het laatste nieuws leest u elke dag op www.DeBoomkwekerij.nl
Boskoop tekent Bee Deal
Boskoop United tevreden
Handelsvoorman Ruys overleden
Vrijdag 11 september werd in Boskoop een Bee Deal ondertekend door Hoogheemraadschap Rijnland, Gemeente Alphen aan de Rijn, de boomkwekers vertegenwoordigd door Stichting Belangenbehartiging Greenport Boskoop en Watersnip Advies voor regio Boskoop. De ondertekenaars werken samen om de leefomgeving van de bijen te verbeteren.
Boskoop United is tevreden over de eerste week. Bij 28% van de ruim 50 deelnemende kwekers is een bestelling geplaatst via dit nieuwste onderdeel van FloraXchange. Boskoop United is 1 september gestart met de kopers Javado, Noviflora, Dames Plants en Kobitex. De komende weken gaat Boskoop United zich vooral focussen op acquisitie van exporteurs.
Salvia wint ook op Four Oaks
Kweker Wörlein in problemen
Op de Four Oaks Trade Show is Salvia Love and Wishes benoemd tot beste nieuwigheid. De vaste plant won ook op de HTA National Plant Show. Inzender op Four Oaks was Wyevale Nurseries. Twee heesters van Nederlandse bedrijven werden sterk aanbevolen door de Engelse jury: Hydrangea Ruby Tuesday van De Jong Plant en Photinia Pink Crispy van GC Stolwijk
Wörlein GmbH en Ludwig Wörlein Baumschulen hebben een voorlopige uitstel van betaling aangevraagd. Voor het bedrijf wordt een insolventieplan ontwikkeld die de toekomst van het bedrijf moet zeker stellen. Inkrimping van het Zuid-Duitse bedrijf is niet aan de orde en klanten mogen er op vertrouwen dat leveringen worden nagekomen, meldt de Duitse site gabot.de.
Bonne Ruys (88) is overleden. De vroegere voorzitter van de Bond van Plantenhandelaren stond aan de wieg van de huidige handelsbond Anthos. Ruys zocht in 1995 toenadering tot de Bond van Bloembollenhandelaren om mogelijk samen te gaan met de Bond van Plantenhandelaren. Dat leidde in 1996 tot de fusie van de bonden. Behalve voorzitter vervulde Ruys diverse andere bestuursfuncties in de boomkwekerijsector. Zo was hij bestuurslid van Plant Publicity Holland. Ook was hij plaatsvervangend bestuurslid bij het Productschap voor Siergewassen. Daarnaast was hij een aantal jaren lid van het Marketing Team voor de Boomkwekerij en van de Nederlandse Raad voor de Boomkwekerij. Vanwege het vele bestuurswerk was Ruys benoemd tot Ridder in de Orde van Oranje Nassau. Tevens ontving hij de Gouden Bondsspeld van Anthos.
De Boomkwekerij 19 (18 september 2015)
Nieuwsbericht en Kortnieuws BKW 15-19.indd 7
7
14-09-15 14:49
626243_.indd 8
14-9-2015 10:49:16
626244_.indd 9
14-9-2015 10:49:47
626245_.indd 10
14-9-2015 10:58:30
Ondernemersvragen
Illustratie: Peter Moorman
Kan ik mijn landbouwgronden herwaarderen? Ik ben van plan mijn bedrijf in te brengen in een firma met mijn zoon. Daarbij wil ik mijn landbouwgronden op de werkelijke waarde zetten om zo de landbouwvrijstelling te benutten. Mag dat?
Leo Hunink AA Grant Thornton Leo.Hunink@gt.nl
Door de werking van de landbouwvrijstelling zijn de waardeveranderingen van landbouwgronden vrijgesteld van inkomsten- of vennootschapsbelasting. De waardeverandering moet daarbij niet zijn ontstaan door de bedrijfsvoering of door bestemmingswijziging.
Verkoop
Stuur uw vragen of suggesties naar Postbus 9324, 2300 PH Leiden. U kunt ook bellen of mailen met (071) 565 96 82, boomkwekerij@hortipoint.nl
Normaal gesproken komt de landbouwvrijstelling pas aan de orde bij verkoop van het land. Er bestaan diverse mogelijkheden om hier al eerder van gebruik te maken en zo te anticiperen op een eventuele afschaffing van de landbouwvrijstelling in de toekomst. Hierbij kan vooral gedacht worden aan het herwaarderen van de landbouwgronden, bijvoorbeeld in het kader van een bijzondere gebeurtenis, zoals het aangaan van een firma, het wijzigen van de stakingswinstverdeling of het inbrengen in een (andere) besloten vennootschap.
Hoge Raad Het vrijwillig herwaarderen is echter onlangs door de Hoge Raad afgewezen. In die procedure lijkt ook een beperking voor andere gevallen van herwaarderen te zijn aangebracht. Op 10 juli 2015 heeft de Hoge Raad uitspraak gedaan in een procedure over het vrijwillig herwaarderen van landbouwgronden. Volgens de Hoge Raad is het vrijwillig herwaarderen in strijd met de fiscale regels van goed koopmansgebruik en de landbouwvrijstelling. De landbouwvrijstelling is volgens de Hoge Raad daarnaast gemaximeerd tot de bij vervreemding of onttrekking gerealiseerde boekwinst.
Samenwerkingsverband De landbouwvrijstelling is in ieder geval van toepassing op de boekwinst die wordt behaald bij de vervreemding van landbouwgronden. Gaat iemand echter ook landbouwgron-
den herwaarderen die niet worden overgedragen, dan is het door de uitspraak van de Hoge Raad de vraag of de landbouwvrijstelling ook daarop van toepassing is. De door de Hoge Raad gebruikte formulering lijkt namelijk ook toepasbaar te zijn in het geval van vrijwillige herwaardering van de nog niet overgedragen landbouwgronden. Hierdoor is deze gebruikelijke manier om tot een vrijgestelde herwaardering van het behouden belang over te gaan, op losse schroeven komen te staan. Zorgvuldige fiscale begeleiding en eventueel vooroverleg met de Belastingdienst zijn in dergelijke gevallen hierdoor noodzakelijk geworden. Wilt u meer weten over de eventuele (on)mogelijkheden om de landbouwvrijstelling in uw situatie te benutten, neem dan contact op met uw adviseur. <
De Boomkwekerij 19 (18 september 2015)
Ondernemersvragen-BKW 15-19.indd 11
11
10-09-15 17:24
Tekst: Arno Engels Beeld: Jester Strategy/Internet
Zo kan Boskoop er in 2025 uitzien Dé toonaangevende one-stop-shop voor boomkwekerijproducten in Europa. Over vijf jaar willen bedrijfsleven en overheid dit hebben bereikt in Greenport Regio Boskoop. Maar hoe kan Boskoop er in de toekomst uitzien, wanneer je onzekerheden van buitenaf, zoals economische ontwikkelingen, als uitgangspunt neemt? Jester Strategy heeft vier denkbare scenario’s geschetst voor de (Boskoopse) boomkwekerij over tien jaar.
Scenario 1: Green Valley
Hoogwaardige producten, innovatief sortiment De titel Green Valley duidt er al eigenlijk
sitief effect op de vraag naar kwalitatief
waarin veel keus is tussen producten en
op: volgens dit scenario is de omgeving
hoogwaardige
onderhoudscontracten.
een vallei vol met boomkwekerijproduc-
ten, want die neemt toe, zowel op de
Productkwaliteit staat nu bovenaan,
ten, en het gaat kwekers en handelaren
institutionele als op de consumenten-
waardoor veel kwekers inzetten op een
voor de wind. In 2025 zijn de financiële
markt. Landen proberen wel hun natio-
hoge toegevoegde waarde. Ze investe-
markten tot rust gekomen, nationale
nale markten te beschermen, maar ze
ren bijvoorbeeld veel in veredeling en
overheden hoeven minder te bezuini-
sluiten ook regelmatig handelsakkoor-
werken met biobased producten. Hier
gen, consumenten zijn weer koopkrach-
den af, waardoor de Nederlandse boom-
is ook meer vraag naar, dus groen is be-
tig, en steden zien nu echt de voordelen
kwekerij nog voornamelijk exporteert
halve ornamenteel ook functioneel. De
in van groen: het is goed voor de ge-
naar landen in Noordwest-Europa.
toegenomen aandacht voor hoogwaar-
zondheid van inwoners, het verbetert
Omdat overheden de waarde van groen
dig groen en biobased productie zorgt er
aspecten als luchtkwaliteit en afwate-
onderkennen, is prijs niet meer het lei-
ook voor dat jongeren meer zin hebben
ring, ofwel groen lost ook problemen op
dende aankoopcriterium. Overheden, en
om in de sector te werken. Toch is er nog
in relatie tot klimaatverandering.
ook verenigingen van eigenaren, zoe-
buitenlandse seizoensarbeid.
Al deze ontwikkelingen hebben een po-
ken naar totaalconcepten voor groen,
boomkwekerijproduc-
Alle clusters als showroom Dit scenario geldt niet specifiek voor Boskoop, maar voor alle boomkwekerijclusters in Nederland. Die fungeren in 2025 steeds meer als een showroom voor hoogwaardig groen, met een breed en innovatief sortiment. Belangrijke aspecten in de productie zijn authenticiteit, kwaliteit en duurzaamheid. De vollegrondsteelt domineert daarom, terwijl de pot- en containerteelt is afgenomen. Kwekers investeren ook minder in mechanisering en automatisering. De groothandel speelt een belangrijke rol in de afzet, want afnemers kopen liefst bij een centrale partij. In 2025 zijn de brandstofprijzen hoog, waardoor de greenports samenwerken voor een efficiënte logistieke keten. Handelsbedrijven organiseren bijvoorbeeld shuttles om kleinere partijen voor de daghandel bij kwekers op te halen. Om transportIn het scenario Green Valley is de omgeving rijk aan kwalitatief hoogwaardige boomkwekerijproducten.
12
kosten te verlagen, is er vanuit Boskoop ook vervoer over water en spoor. <
De Boomkwekerij 19 (18 september 2015)
Toekomstscenarios Boskoop.indd 12
10-09-15 17:24
Toekomstscenarioâ&#x20AC;&#x2122;s
Scenario 2: Alibaba
Online-revolutie, boomteeltclustering per land tionaal aantrekkelijker om bedrijven en talenten binnen te halen. Groen wordt in 2025 vooral op basis van toegevoegde waarde, service en ontzorging gekocht. Hiervan willen overheden wel bewijzen in de praktijk zien. Hier is vrijwel geen online-handel. De verkoop aan consumenten gaat daarentegen grotendeels via internet. Op de EU-markt heeft de traditionele handel en retail concurrentie gekregen van grote online-handelsplatformen met een superieur bereik, zoals Alibaba uit China, Amazon uit Amerika en Bol.com. Ze maken het met name tuincentra heel moeilijk, doordat ze concurreren op prijs en de breedte van het productaanbod. Daarnaast hebben meer consumenten aandacht voor specifiekere en brede toepassingen van groen; ze richten met behulp van applicaties op smartphones virtueel hun tuin in en kopen hiervoor In scenario Alibaba kopen consumenten boomkwekerijproducten grotendeels online, bij grote internetwinkels zoals het Chinese Alibaba.
online hun producten.
Net als in Green Valley zijn de economi-
en heesters, en ook steeds meer in de
Hightech-productie
sche en financiĂŤle markten volgens het
productie van grondstoffen voor bioba-
Door de online-revolutie vervullen han-
tweede scenario tot rust gekomen. De
sed producten: zoals houtvezels voor het
delsbedrijven meer een dienstverle-
internationale handel is verder gelibe-
maken van constructiematerialen en het
nende rol. Ze faciliteren voor kwekers
raliseerd; verschillende handelsbelem-
vervangen van katoen.
bijvoorbeeld de logistiek, de exportad-
meringen zijn opgeheven of geharmoniseerd, zoals importheffingen, export-
ministratie en de betaling door internetwinkels. Maar ze etiketteren en verpak-
subsidies, fytosanitaire maatregelen en
Vlaamse concurrentiewinst
kwaliteitsregels. Brussel stimuleert in
Oost-Europese
kunnen
leggen zich toe op hightech-productie
2025 hoogwaardige economische sec-
ook steeds hoogwaardigere producten
middels robotisering en automatisering,
toren waaronder de groene sector, maar
leveren, maar de grootste concurrentie
en zijn gespecialiseerd in een beperkter,
prijzen van energie en grondstoffen zijn
komt uit buurlanden. Vlaamse boom-
maar internationaal
wel hoog. Bovendien groeit de concur-
kwekers winnen steeds meer markt-
sortiment. Ook is er meer pot- en con-
rentie buiten Europa razendsnel.
aandeel op Boskoop, omdat ook zij pro-
tainerteelt onder glas. Banken zijn weer
Door deze ontwikkelingen is de boom-
ducten met hoge toegevoegde waarde
bereid om hierin te investeren.
kwekerij per EU-lidstaat sterk geclus-
leveren. Dit vanwege hun sterke samen-
Snelheid en flexibele levering van hoog-
terd. Steeds meer bedrijven hebben el-
werking met wetenschap en overheid.
waardige producten staan centraal in de
kaar landelijk opgezocht. Ondernemers
De institutionele markt is weer aange-
handel. Hierdoor zijn vervoersbewegin-
in Boskoop werken niet alleen met el-
trokken, doordat overheden weer mid-
gen frequenter en kleinschaliger. Door
kaar samen tegen de internationale con-
delen hebben om te besteden en nog
internationalisering en online-handel
currentie, maar ook met ondernemers
meer de waarde inzien van groen. Groen
zijn lijnen met Aalsmeer relevanter, met
in boomkwekerijclusters in Brabant en
levert immers niet alleen gezondheids-
als gevolg dat de druk op de infrastruc-
Limburg. Clusters zijn gespecialiseerd
winst op voor een vergrijzende bevol-
tuur tussen Boskoop en Aalsmeer toe-
in hoogwaardige producties van bomen
king, maar een groene stad is interna-
neemt. <
concurrenten
ken ook voor veel kwekers. Kwekers
onderscheidend
>
De Boomkwekerij 19 (18 september 2015)
Toekomstscenarios Boskoop.indd 13
13
10-09-15 17:24
Scenario 3: Lidl
Bulk, smal sortiment, lage prijzen In het derde scenario voor 2025 heerst
den. Door weinig geld wordt veel onder-
meeste consumenten hebben geen be-
er in Europa nog steeds een economi-
houd overgelaten aan bewoners. Ook
hoefte aan authentieke, duurzaam ge-
sche crisis. Griekenland is al jaren uit de
institutionele afnemers als verzorgings-
kweekte en/of innovatieve producten.
eurozone verdwenen, waardoor de euro
tehuizen beknibbelen op groen, en bij
Groen is voor hen bijna een onbelangrijk
verder is verzwakt en het verzet tegen
nieuwbouw van bedrijfspanden is groen
artikel; ze kopen het vaak op impuls en
Brussel uit andere EU-landen is toege-
het sluitstuk van de begroting.
het liefst in combinatie met de bood-
nomen. Er is een kloof ontstaan tussen
Veel mensen trekken naar steden om
schappen die wel nodig zijn. De planten
Noord- en Zuid-Europa, wat wereldwijd
werk te vinden. Daardoor neemt de druk
moeten er nog wel aantrekkelijk uitzien,
gevolgen heeft. De economische onrust
op de ruimte toe, en het bezit van eigen
en niet veel onderhoud kosten.
neemt toe. EU-producten zijn wel goed-
huis met tuin neemt af. Mensen huren
Het consumentengedrag heeft tot ge-
koop geworden voor landen buiten Eu-
meer en investeren minder in de tuin. Ze
volg dat het aanbod van de grote retai-
ropa, maar grote economieën beperken
zijn prijsbewust en als ze groen kopen,
lers beperkt is. Het sortiment is smal,
de EU-import door hoge heffingen, veel
doen ze dat steeds meer bij super-,
het gaat hoofdzakelijk om de kleinere
administratie en strenge fytosanitaire
woon- en bouwmarkten. Grote inter-
maten planten waarvan de herkomst er
maatregelen en kwaliteitsregels.
nationale retailers als Lidl, Aldi en Ikea
nagenoeg niet toedoet.
Door de mineurstemming zijn in alle EU-
domineren de retail van boomkwekerij-
De producten zijn vrijwel inwisselbaar
landen het consumentenvertrouwen
producten en andere tuinplanten.
en worden onder het huismerk verkocht. Kwekers en handelaren hebben weinig
en de koopkracht laag. Ook het investeringsvermogen van bedrijven is laag. De werkloosheid is hoog en overheden
Planten met boodschappen
moeten bezuinigen. Groen is één van de
De inkoop gebeurt centraal waarbij bulk
eerste posten waarin overheden snij-
en lage prijzen het belangrijkst zijn. De
mogelijkheden voor onderscheidende merken en andere unieke verkooppunten.
Teeltlocaties in buitenland Veel tuincentra konden hun hoofd niet meer boven water houden en zijn failliet gegaan. Om tegemoet te komen aan de bulkvraag van grote retailers, wilden kwekers wel uitbreiden, maar ze liepen tegen planologische grenzen aan. Daardoor hebben veel kwekers een of meerdere teeltlocaties in Oost- en/of Zuid-Europa, waar grond en arbeid goedkoper is. Voor die locaties worden uitgangsmaterialen uit Nederland gebruikt. Er is ook meer contractteelt, uitgezet door inkooporganisaties van grote retailers. Die willen ook een compleet sieraanbod hebben, waardoor samenwerking met Aalsmeer belangrijk wordt. Veel kwekers uit regio Boskoop produceren ook steeds meer in het buitenland, omdat ze thuis weinig kunnen investeren in mechanisering en robotisering. Er is immers nog steeds een economische crisis, waardoor banken weinig geld uitlenen. De Boskoopse kostprijs is verder gestegen doordat kwekers hun bedrijven extra moeten verzekeren tegen wateroverlast. Rijnland kan namelijk minder investeren om wateroverlast te voorkoIn scenario Lidl hebben afnemers weinig geld om boomkwekerijproducten te kopen. Als er wordt gekocht, is dat bijvoorbeeld bij discounters als Lidl.
14
men, als gevolg van overheidsbezuinigingen. <
De Boomkwekerij 19 (18 september 2015)
Toekomstscenarios Boskoop.indd 14
10-09-15 17:24
Toekomstscenarioâ&#x20AC;&#x2122;s
Scenario 4: Coolgreen
Specialisme in uitgangsmateriaal voor export Ontzorgen van afnemers Tuincentra zijn de belangrijkste werkgevers geworden van hoveniers. Naast planten en aanleg bieden de winkels groenabonnementen
aan,
waarmee
consumenten volledig worden ontzorgd tot en met het tuinonderhoud. Consumenten willen immers graag een totaalconcept kopen, inclusief meerdere jaren aan tuinonderhoud. Dit ontzorgen geldt trouwens ook op de institutionele markt. Doordat de meeste verkoop online plaatsvindt, is het aantal tuincentra wel sterk afgenomen. Tuincentra zijn combinaties geworden van onlinedienstverlening en offline-vestigingen. Omdat consumenten snel een complete tuin wensen, zoeken tuincentra direct en digitaal het benodigde materiaal bij In scenario Coolgreen wordt Boskoops uitgangsmateriaal in het buitenland opgekweekt, dicht op de eindmarkt, samen met partners of franchisenemers.
kwekers. Sommige tuincentra nemen bijna de rol van handelsbedrijven over. Een beperkt aantal vestigingen dient,
Volgens het vierde scenario heeft Grie-
eindmarkt plaats, om logistieke kosten
behalve als ophaalpunt, ook als inspira-
kenland de eurozone verlaten, net als in
en carbon footprint laag te houden.
tiebron en belevingscentrum voor consumenten.
scenario Lidl. Het vertrek zorgt in Coolgreen ook voor een tweespalt tussen Noord- en Zuid-Europa en een daling
Proeftuin van concepten
van de eurokoers, maar in dit scenario is
Gewassen die met name populair zijn,
Soort online-markt
er sprake van licht economisch herstel.
hebben weinig grondstoffen en onder-
Boskoopse bedrijven richten zich op
Maar er is geen open handelsklimaat,
houd nodig. Rondom zulke producten
uitgangsmaterialen.
want binnen de EU is protectionisme
zijn slimme groenconcepten bedacht
partners kweken deze af en zetten de
terug van weggeweest: landen stimule-
die online en internationaal zijn te be-
eindproducten als lokaal gekweekt,
ren lokale productie en werpen steeds
stellen, bijvoorbeeld gepersonaliseerde
eventueel onder een label, op de markt.
vaker handelsbelemmeringen op om de
groenmuren of eetbare tuinen. Voor de
Dit verloopt online, en eventueel met
eigen economie te beschermen.
conceptontwikkeling wordt Boskoop
ophaalpunten of met een hoveniersser-
Door protectionisme is de export van
steeds vaker als proeftuin gebruikt.
vice. Dit verklaart ook de titel Coolgreen,
Nederlandse eindproducten moeilijker
In de groene sector is een online-revo-
het is afgeleid van Coolblue: een soort
geworden. De internationale afzet-
lutie geweest. Omdat consumenten op
online-markt met een groot assorti-
keten is veranderd. Veel Nederlandse
internet een breed aanbod zoeken voor
ment, waarachter allemaal kleine speci-
bedrijven hebben zich daarom gespeci-
een goede prijs, hebben tuincentra dat
alistische webwinkels zitten.
aliseerd in de export van innovatief en
aanbod online gezet en daarbij nieuwe
Kwekers investeren ook zelf meer in
hoogwaardig uitgangsmateriaal voor
online-toepassingen bedacht. Consu-
directe online-verkoop. Ze richten vaak
buitenlandse partners. In Nederland is
menten stellen voortaan virtueel hun
samen webshops op, waarin ze onder-
daarom minder areaal nodig. De volle-
tuin samen, bestellen het plantmateriaal
scheidende producten van hogere kwa-
grondsteelt is dominant, er zijn minder
met een druk op de knop, halen het af bij
liteit internationaal aanbieden, tegen
bedrijven met pot- en containerteelt.
het tuincentrum of laten het aanleggen
prijzen waarmee grote retailers niet
Het afkweken vindt ook dichter op de
door een geselecteerde hovenier.
kunnen concurreren. <
Internationale
De Boomkwekerij 19 (18 september 2015)
Toekomstscenarios Boskoop.indd 15
15
10-09-15 17:24
Gebeten door planten? FlorĂŠac zoekt werknemers met lef!
Bekijk onze vacatures op
626246_.indd 16
14-9-2015 10:58:44
626247_.indd 17
14-9-2015 12:01:00
Tekst: Emiel van den Berg Foto's; Floralook en Aas Haaster
Populariteit Monar da Monarda was ooit een populaire borderplant vanwege de rijke bloei in zomer en nazomer en de bossige habitus tot soms boven de meter. Inmiddels winnen nieuwe introducties van compacte cultivars aan populariteit. Vooral richting visuele handel.
M. ‘Purple Lace’ is een compacte cultivar.
Marco Hoffman van NAK Tuinbouw was circa 15 jaar geleden betrokken bij een sortimentsonderzoek binnen het geslacht Monarda (publicatie in Dendroflora 36). Alles draaide toen nog om de hoge selecties, bekend uit de traditionele borders, waarbij M. ’Snow Queen’, samen met M. ’Marshall’s Delight’ en M. ’Kardinal’ als de drie minst meeldauwgevoelige cultivars uit de bus kwamen. „Het was de tijd dat Piet Oudolf eigen selecties introduceerde, maar daarna bleef het lange tijd stil rond de ontwikkelingen bij hoge Monarda. De laatste jaren zijn er wel tal van compacte cultivars verschenen.” Henk de Jong van CNB New Plants kent de ontwikkelingen bij die compacte cultivars. „M. ’Petite Delight’ en M. ’Petite Wonder’ verschenen zo’n 10 jaar geleden. Daarna kwamen de cultivars van Future Plants en Walters Gardens in Michigan.” Walters Gardens introduceerde in 2012 M. ’Pardon my Pink’ en M. ’Pardon my Purple’, dit jaar verschenen M. ’Pardon my Cerise’ en ’Pardon my Lavender’. „Knelpunt blijft meeldauw. Meeldauwvrije selecties zijn er nog steeds niet, wij streven zo veel mogelijk naar
WAT DE SPECIALISTEN ZEGGEN
18
Kwekerij De Noordhoek kweekt
Op de website van Groenrijk Berg
Hans Kramer van De Hessenhof
Kwekerij Molter produceert land-
circa 20 verschillende Monarda en
en Terblijt staan circa 20 verschil-
kweekt al heel lang dezelfde Mo-
planten veelal voor postorder en
heeft op de site een zevental culti-
lende Monarda, de meeste met
narda. „Alles met meeldauw is
droogverkoop. Bij Monarda gaat
vars staan die in het PPO-onderzoek
foto. In de bijbehorende tekst is er
inmiddels naar de composthoop
het naast M. punctata ‘Fantasy’ om
van 15 jaar geleden allemaal 2 of 3
uitleg over de plant met de mede-
verdwenen. M. ‘Marshall’s Delight’
M. ‘Scorpion’, M. ‘Beauty of Cobham’
sterren kregen. „Een bewuste keuze
deling dat niet alle planten altijd
blijft stabiel, net als M. ‘Jacob Cline’.
en M. ‘Aquarius’. „Het zijn de meest
maar of ze ook werkelijk goed zijn,
beschikbaar zijn. „Het is informatie
Wat we nog missen is een gezonde
gevraagde”, vertelt Remy Lubbe.
weet ik niet omdat ze hier maar kort
van de algemene site van Groen-
witte vorm.” De verschillende selec-
Compacte lage vormen levert het
op de kwekerij staan”, vertelt Leon
rijk waarmee we laten zien dat we
ties van Piet Oudolf waren zeker in
bedrijf niet. „Die zijn kwekersrech-
Hereijgers. Dat de vraag uiteinde-
graag inzetten op breed sortiment”,
de beginjaren bruikbaar maar krij-
telijk beschermd en daardoor duur-
lijk nog steeds bepaalt, bewijst het
vertelt Marc Steenbakkers.
gen inmiddels soms aantastingen
der. Dat is voor onze klanten minder
feit dat de kwekerij nog altijd ‘Cam-
Gelijktijdig legt hij uit dat zeer wei-
van meeldauw. „Niet genoeg om
interessant, voor hen is de prijs
bridge Scarlet’ kweekt omdat naar
nig naar Monarda wordt gevraagd
ze te weigeren.” Acceptabel vindt
vaak doorslaggevend.”
de verbeterde ‘Gardenview Scarlet’
en dat in P9 alleen ‘Cambridge Scar-
Kramer lage compacte vormen als
Lubbe merkt dat de belangstelling
minder vraag is. „Soms probeer ik
let’ en ‘Prärienacht’ aangeboden
M. ‘Cranberry Lace’ en M. ‘Pink Lace’.
voor Monarda langzaam afneemt.
naast kweker ook voorlichter te
worden. „Begin augustus was er
Hij verkoopt ook M. bradburiana
„Naar nieuwe, vaak beschermde
zijn, de klant uit te leggen wat de
een actiematige verkoop van een
– „heel mooi, te weinig aangebo-
planten is meer vraag. Die krij-
beste cultivars zijn, maar door tijd-
compacte lilabloemige Monarda in
den” – en M. fistulosa menthifolia
gen de commerciële aandacht. De
gebrek schiet dat er vaak bij in. De
volle bloei. In potmaat 19 cm, maar
‘Mohi’. „Meer een kruidenplant voor
handel vergeet daardoor vaak het
website helpt daar bij.”
de belangstelling viel tegen.”
de geur en de smaak van het blad.”
goede, gebruikelijke sortiment.”
De Boomkwekerij 19 (18 september 2015)
Sortiment Monarda.indd 18
10-09-15 17:24
Sortiment
ar da verschuift naar laagblijvende cultivars
Monarda 'Jacob Cline' is van de rode cultivars de meest gezonde terwijl De Noordhoek toch nog veel verkoopt van de bekendere rode M. 'Gardenview Scarlet.
meeldauwarm.” El Geerlings van Future Plants bevestigt dat die nieuwe lage selecties niet helemaal meeldauwvrij zijn. „Ik heb het liever over aardig meeldauwvrij. Het weer speelt daarbij uiteraard een bepalende rol.” Het bedrijf levert stekken van onder andere M. ’Purple Lace’, M. ’Pink Lace’, M. ’Cranberry Lace’, M. ’Pink Supreme’ en M. ’Fireball’. „Onze stekken gaan richting kwekers die de planten in pot opkweken om ze daarna voornamelijk als visueel product te verhandelen.” Het sortiment is volgens haar momenteel voldoende – „er verschijnen wel geregeld nieuwe maar het lijkt veel op elkaar” – maar een lage witte vorm is welkom hoewel daar niet specifiek naar wordt gevraagd.
Prairiebeplanting Bij tuinfotografe, auteur en adviseur Modeste Herwig staat Monarda niet in haar standaardlijstje. „Het is wel een mooie plant, met fantastische kleuren en ook na de bloei interessant, maar zeker de wat oudere selecties hebben het probleem van meeldauw.” Ze noemt M. ’Marshall’s Delight’ en M. ’Jacob Cline’ als meest geschikte cultivars waarbij ze benadrukt dat de standplaats bepalend is. „Op een zonnige, voedselrijke en ruime standplaats in de wind zijn de problemen het minst.” De soort zelf, M. didyma, is met zijn aromatische blad geschikt voor thee. „Ook de cultivars zijn daar eventueel voor te gebruiken. In deze tijd, waarin eten uit eigen tuin populair is, is dat een voordeel.” Op plaatsen met prairiebeplanting ziet ze kansen voor M. punctata die met zijn opvallende grote schutbladeren een mooie structuurplant vormt tussen bijvoorbeeld siergrassen. Hoffman benadrukt de ontwikkelingen bij M. punctata waarvan er al verschillende cultivars kwekersrechterlijk zijn beschermd. <
Veruit het meest resistent tegen meeldauw is de in Canada gevonden cultivar M. 'Marshall's Delight'. Binnen de groep hoge cultivars blijft hij relatief laag.
Bij de klassieke en veel verkochte cultivar M. 'Beauty of Cobham' speelt de kleur van de schutbladeren een belangrijke rol.
EIGENSCHAPPEN Bekende hoge cultivars M. ‘Marshall’s Delight’ – helderroze , eind juni-augustus, 70-80 cm M. ‘Jacob Cline’ – rood, eind juni-augustus, 100-120 cm M. ‘Gardenview Scarlet’ – rood, juli-augustus, 80-100 cm M. ‘Beauty of Cobham’ – roze, half juni-augustus, 70-80 cm M. ‘Cambridge Scarlet’ – rood, juli-augustus, 80-100 cm M. ‘Schneewittchen’ – wit, eind juni-augustus, 80-100 cm Nieuwe lage cultivars M. ‘Pardon my Pink’ – roze, eind juni-september, tot 30-40 cm M. ‘Pardon my Purple’ – paars, eind juni-sept, tot 30-40 cm M. ‘Pardon my Cerise’ – rozerood, eind juni-sept, 30-40 cm M. ‘Pardon my Lavender’ – lavendelroze, eind juni-sept, 30-40cm M. ‘Fireball’ – helderrood, eind juni-september, tot 60 cm M. ‘Pink Supreme’– zachtroze, eind juni-september, tot 60 cm M. ‘Cranberry Lace’ – paarsroze, eind juni-sept, tot 30-40cm M. ‘Purple Lace’– roodpaars, eind juni-september, c tot 30-40cm M. ‘Pink Lace’ – helderroze, eind juni-september, tot 40-50 cm M. ‘Sugar Lace’ – lichtpaars, eind juni-september, tot 30-40 cm M. ‘Petite Delight’ – lichtrozepaars, eind juni-sept, tot 30-40 cm M. ‘Petite Wonder’– lichtroze, eind juni-sept, tot 30-40 cm De Boomkwekerij 19 (18 september 2015)
Sortiment Monarda.indd 19
19
10-09-15 17:24
Tekst en Foto's: Ketura Haveman
Rond de Grote Groene Tafel over on kr Onkruidbestrijding is al jaren een knelpunt in de boomkwekerij en vasteplantenteelt. Dit jaar werden door de heretikettering en de nodige herregistraties de toelating van de herbiciden aangepast. Wat is de huidige status van de onkruidbestrijding in de boomkwekerij? Vier mensen uit de sector wisselen hierover van gedachten aan de hand van vijf stellingen.
Stelling 1 Met het huidige middelenpakket, met al haar beperkingen ten aanzien van maximale hoeveelheid stof en aantal keren toepassen, kan onkruidbestrijding op een goede manier worden uitgevoerd. Bij aanvang van de stelling wordt eerst
het belangrijk dat je correctiemogelijk-
bomen vrij te houden van onkruid.
even gepolst of de vier genodigden het
heden beschikbaar hebt.”
De grasbanen bevatten her en der ook
eens zijn met de stelling of niet. Una-
Met de huidige middelen is het wel
wel een onkruidje, maar dat stort ons
niem kiezen ze voor een ja. Onkruid-
lastig om met name grassen, maar
niet.”
bestrijding is ook vandaag de dag, met
ook wortelonkruiden goed te kunnen
Een pijnpunt binnen de toelating van
alle nieuwe beperkingen, te doen,
bestrijden. Van ’t Westeinde weet dat
herbiciden is wel dat kwekers niet
menen kwekers Jan de Vries en John
er nog enkele middelen in de pijplijn
meer de ruimte hebben om een mid-
Dictus, teeltadviseur René Jochems
zitten, die hier mogelijk wel een oplos-
del in kleinere hoeveelheid meerdere
en Cemp Peter van ’t Westeinde. „Zelfs
sing kunnen bieden.
keren in te zetten, zoals dat voorheen in Milieukeur en Groenkeur werd toe-
binnen Milieukeur en Groenkeur, waar we met extra bovenwettelijke eisen te
20
gepast in onder andere de laanbomen.
maken hebben, kunnen we nog steeds
Beheersen versus bestrijden
op een goede manier het onkruid be-
Bij Boot & Co werken ze op de kwe-
3 l/ha Basta per jaar is geen probleem,
strijden”, ervaart De Vries.
kerij met een onkruidbeheersplan. „Ik
zolang kwekers deze 3 l zouden mogen
Hoewel de aanwezigen van mening
heb het liever over onkruid beheersen
spreiden over 3 of 4 spuitbeurten waar-
zijn dat onkruidbestrijding op een
dan over bestrijden. Het laatste sug-
bij ze alleen de teeltstroken bespuiten.
goede manier kan worden uitgevoerd,
gereert dat je ieder onkruidje de baas
Het afvallen van de mogelijkheid om
komen er wel vrij vlot een aantal mit-
wilt zijn. Dat is echter niet het geval. Je
deze middelen meerdere malen pleks-
sen en maren op de tafel.
moet het onkruid beheersen en zor-
gewijs of met een Laag Volume Strooi-
„Het is jammer dat hier geen kalen-
gen dat het geen impact op de groei
techniek (LVS) in te zetten, beperkt
derspuiter bij ons aan tafel zit, want
en gezondheid van je gewas heeft. Dat
kwekers sterk in de mogelijkheden die
die kan met de huidige mogelijkheden
laatste onkruidje hoeft echt niet dood.
ze hebben.
zeker niet uit de voeten”, meent Dictus.
Deze manier van werken vereist echter
Voor Van 't Westeinde ligt hier als Co-
De basis om met de mindere mogelijk-
wel een verandering in de houding, je
ordinator Effectief Middelen Pakket
heden toch uit de voeten te kunnen, zit
moet er tegen kunnen dat er her en der
nog wel een taak. „Het besluit van het
hem volgens de tafelgasten vooral in
nog een onkruidje staat.”
Ctgb is echter gebaseerd op emissie.
het aanpassen van de bedrijfsvoering.
In het beheersplan bij Boot & Co vormt
De kans op emissie bij meerdere keren
Dictus: „Gelijktijdig met het aanscher-
mechanische onkruidbestrijding de
toepassen is hoger en juist die emissie
pen van de regels, zijn wij gestart met
basis, net als bij Dictus. Daarnaast
willen ze verminderen.”
het inzetten op schoffelen. Met de
wordt er gewerkt met een biologisch
Om met de huidige inzetbaarheid van
schoffelmachine kunnen we heel ver
middel als Ultima of gebruik gemaakt
middelen uit de voeten te kunnen is
komen, mits je zorgt dat je op het juiste
van handwerk. „Bovendien zijn we nog
het essentieel dat de mogelijkheden
moment schoffelt.”
steeds op zoek naar verdere mogelijk-
in de herfst en winter goed worden
Toch kan Dictus niet uitsluitend uit de
heden om de afhankelijkheid van che-
benut. „Schoon de winter in en schoon
voeten met mechanische onkruidbe-
mie te verminderen”, vertelt De Vries.
de winter uit, vormt de basis voor het
strijding. „Er blijven omstandigheden
„Zo werken wij bijvoorbeeld in de
verminderen van de onkruiddruk ge-
waardoor schoffelen op het juiste mo-
laanbomenteelt met grasbanen. We
durende het groeiseizoen”, meent Jo-
ment niet lukt. Op zulke momenten is
hoeven dan alleen de strook rond de
chems.
De etiketbeperking van bijvoorbeeld
De Boomkwekerij 19 (18 september 2015)
Discussie onkruid 4p.indd 20
10-09-15 17:24
Discussie
on kruidbestrijding Aan de tafel, deze keer niet groen en rond, v.l.n.r René Jochems, John Dictus, Jan de Vries en Peter van 't Westeinde.
Stelling 2 De kosten van onkruidbestrijding staan niet meer in verhouding met de opbrengsten van het gewas. „Wanneer staan kosten niet meer in verhou-
Toch wil Jochems de kostprijs van middelen
Je bent toch snel rond tussen de €10.000 en
ding met opbrengsten?”, werpt Jochems ge-
nuanceren. „Toen we Basamid kregen, wilde
€20.000 kwijt.”
lijk als vraag op. „Onkruidbestrijding is duur.
geen kweker het gebruiken want het was veel
Van ‘t Westeinde: „We staan in de boomkwe-
Ik denk zelfs dat het het grootste onderdeel
te duur. Nu kan geen kweker zonder, want
kerij nog aan het begin qua mechanische on-
vormt van de kostprijs. Maar het alternatief
zonder wordt de onkruidbestrijding veel te
kruidbestrijding en dan kosten machines rela-
’geen onkruidbestrijding’ is schadelijker.”
duur.”
tief veel, omdat de ontwikkelkosten nog zwaar op de prijs drukken.” Daarnaast kost mechani-
Wel is duidelijk dat de middelen in de loop der jaren alleen maar duurder worden. Was een
sche onkruidbestrijding tijd. Het rendement
kweker vroeger voor een fles herbicide €30
Kostprijs en strategie
kwijt, tegenwoordig liggen de prijzen voor
De Vries neemt de kostprijs van middelen wel
eerste jaar schoffelden we één bed tegelijk,
een verpakking eerder rond de €80 tot €100.
mee in zijn strategie voor onkruidbeheersing.
nu drie. Door een hoger rendement kun je de
Jochems: „Maar duur is altijd relatief, want als
„Bij de keuze welk middel je inzet, speelt de
kosten behoorlijk terugbrengen.”
je het handmatig moet doen, liggen de kosten
prijs ook een rol. Inzet van een duurder middel
Dictus: „Maar in de kostenafweging moet je
voor een ha onkruidvrij maken natuurlijk vele
beperk je natuurlijk het liefst.”
ook de groei meenemen: Bij chemische on-
malen hoger.” De Vries: „En dan hebben wij nog
Of chemisch goedkoper is dan mechanische
kruidbestrijding rem je niet alleen onkruiden,
geen klagen, want in België liggen arbeidskos-
onkruidbestrijding is lastig. Dictus: „De instap
je remt ook de groei van de plant en er je hebt
ten nog hoger. Handmatige onkruidbestrijding
van mechanische onkruidbestrijding is kost-
soms spuitschade. Bij mechanische onkruidbe-
is daar dus nog duurder.”
baar omdat je een machine moet aanschaffen.
heersing heb je daar geen last van.”
van de machine is daarom belangrijk. „Het
Personalia
Deelnemers aan discussie Peter van ‘t Westeinde: Coördinator
Jan de Vries: Directeur bij Boomkwe-
kwekerij
Effectief Middelen Pakket (Cemp)
kerij Boot & Co, de kwekerij voldoet
zowel bos- en haagplantsoen als
Dictus-Hereijgers,
van de vakgroep Bomen en Vaste
al jaren aan de normen van Milieu-
sierheesters
Planten van LTO.
keur en Groenkeur en heeft voor een
contactpersoon voor de werkgroep
René Jochems: Eigenaar en teeltad-
deel ook een SKAL-certificering.
mechanische onkruidbestrijding van
viseur bij GroeiBalans.
John Dictus: Eigenaar van Boom-
Treeport.
worden
waar
gekweekt,
De Boomkwekerij 19 (18 september 2015)
Discussie onkruid 4p.indd 21
21
10-09-15 17:24
Stelling 3 Mechanische onkruidbestrijding biedt meer mogelijkheden dan nu in de boomkwekerij/ op mijn kwekerij worden gebruikt. Dictus wil hier wel als eerste op reageren: „Ik
mechanische onkruidbestrijding gaat.” Als voor-
kunnen laten wieden door robotspinnetjes die
doe alles, of bijna alles, mechanisch. We zijn
beeld noemt de Vries de landbouw die daar al
over het land lopen”, stelt Jochems. Sensortech-
nu drie jaar bezig. De eerste jaren vereiste het
meer ervaring mee heeft. „We zijn in Boskoop
niek en gewasherkenning zijn dan belangrijk.
nog veel afstel- en bijstelwerk, maar inmiddels
met een project bezig samen met enkele kwe-
„Daarmee zijn ze in de bloembollen, akkerbouw
loopt de machine dusdanig dat ik hem het hele
kers en Baatje Grondverzet en de eerste resul-
en glastuinbouw al behoorlijk ver.”
seizoen kan laten draaien. Ik denk dus dat we
taten zien er goed uit, meer we zijn er nog niet.”
Er zijn dus nog veel meer mogelijkheden qua mechanische onkruidbestrijding dan nu in de
op onze kwekerij de mogelijkheden die er zijn redelijk goed benutten.”
boomkwekerij worden gebruikt. Voor die tech-
Of de ideale schoffelmachine daarmee inmid-
Optimalisering technieken
dels is uitgevonden, denkt Dictus niet. „Wat
Ook in Opheusden loopt een project voor het
De boomkwekerij staat op dit gebied nog aan
voor mijn kwekerij werkt, hoeft bij een ander
optimaliseren van mechanische technieken,
de start van een hele nieuwe ontwikkeling. On-
helemaal niet te werken. De diversiteit van de
waarbij GPS-gestuurd planten een belangrijke
dervindt dit hinder van het wegvallen van col-
gewassen en de verschillen tussen de teeltme-
rol speelt. De mogelijkheden in de akkerbouw
lectieve onderzoeksgelden? De Vries denkt van
thoden is binnen de boomkwekerij zo groot,
zijn hierbij een voorbeeld.
niet. „Er ontstaan nu kleine collectieven die deze
dan een ’ideale’ schoffelmachine niet bestaat.
„Voor het optimaliseren van bruikbare systemen
ontwikkeling oppakken om verder uit te zoe-
Iedere kweker moet toch zelf weer op zoek naar
zal echter verdere schaalvergroting noodzake-
ken. Vaak zijn ook fabrikanten daarbij betrok-
de meest optimale machine voor zijn gewas en
lijk zijn. Voor robotisering en mechanisatie is
ken, die ervoor zorgen dat de ontwikkeling ook
teeltmethode.”
plaatsbepaling essentieel. Dat vereist laserge-
voor het grotere publiek beschikbaar komen.”
Op de kwekerij van Boot & Co wordt onkruid ook
stuurd of GPS-gestuurd planten. Dat zijn dure
Jochems: „Het voordeel in deze collectieven is
veelal mechanisch aangepakt. Toch ziet De Vries
machines die alleen rendabel zijn als ze groot-
dat er heel gericht gewerkt wordt. Waarschijn-
nog mogelijkheden voor verbetering. „Ik ben er
schalig kunnen worden ingezet.”
lijk was grootschaliger onderzoek naar de mo-
van overtuigd dat robotisering de boomkwe-
Een andere mogelijkheid biedt mechanisatie op
gelijkheden niet sneller gegaan dan nu het
kerij nog veel verder kan brengen als het om
basis van gewasherkenning. „Je zou ook onkruid
geval is in de kleine collectieven.”
nieken praktijkrijp zijn, duurt wel een paar jaar.
Stelling 4 Onkruidbestrijding zonder chemie is in de boomkwekerijsector op korte termijn haalbaar. Een korte stemming wijst uit dat hier
Met name in bos- en haagplantsoen is
herbiciden is, je bent iets aan het bestrij-
zowel een ja als nee als antwoord wordt
het chemievrij kweken lastig. In het stek-
den. Dat heeft een effect op je onkrui-
gegeven. „Wij kweken op een deel van
goed zijn er wel mogelijkheden, maar in
den, maar ook op andere zaken zoals je
onze kwekerij al jaren biologisch, dus
het zaaien van bulkgewassen is chemie-
planten en je bodembiologie.”
ook zonder herbiciden. Dus is onkruid-
vrij nog lastig. „Dat heeft ook te maken
Wat de nadelige effecten met name op
bestrijding zonder chemie mogelijk: ja”,
met de prijs die een gewas opbrengt.
de bodembiologie zijn, is grotendeels
aldus De Vries. Maar de verschillen per
Specialties worden beter betaald, waar-
onbekend. „Daar wordt amper onder-
sector zijn groot. „In de laanbomen is bio-
door er chemievrij meer mogelijkheden
zoek naar gedaan; of het nu om chemi-
logische onkruidbestrijding waarschijn-
zijn.”
sche of biologische middelen gaat. Maar
lijk binnen drie tot vijf jaar wel haalbaar.
Voor de bulkgewassen binnen bos- en
dat het effect heeft, is bij de chemie in-
Die ontwikkeling gaat nu heel hard”, er-
haagplantsoen is het daarom extra be-
middels wel duidelijk. Ik verwacht dat
vaart De Vries.
langrijk dat er in Europa een gelijk speel-
ook biologische alternatieven impact
Ook in de vasteplantenteelt zijn ze al
veld ontstaat. „Als Denemarken en Bel-
zullen hebben.”
heel ver. Jochems: „Dat is overigens
gië ook geen Basamid mogen gebruiken,
De Vries is zelf ook niet enthousiast. Ook
ook deels noodgedwongen. Er zijn wel
komt de kostprijs weer gelijk te liggen en
hij ziet het als vorm van bestrijding. „Het
middelen beschikbaar voor onkruidbe-
komt er financieel meer ruimte voor al-
rare is, echter dat de maatschappij daar
strijding, maar veel van deze middelen
ternatieven.”
heel anders tegen aan kijkt. Als je met
geven gewasschade.” In de heesters en coniferen is mecha-
22
chemische middelen werkt is dat fout, maar zet je biologische middelen in dan
nisch veel mogelijk, waardoor de afhan-
Biologische herbiciden
kelijkheid van chemie minder is. „Bo-
„Hoe staan we tegenover biologische
biologische alternatieven zijn echter he-
vendien kun je in deze teelten ook nog
middelen, als alternatief”, vraagt De
lemaal niet duurzaam en zijn zelfs scha-
veel doen met het afmulchen van grond,
Vries aan de andere tafelgasten. Jo-
delijker voor het milieu dan sommige
waardoor onkruid minder kans krijgt”,
chems is niet enthousiast. „Of het nu met
chemische alternatieven.”
meent Jochems.
chemische middelen of met biologische
ben je plotseling duurzaam. Sommige
De Boomkwekerij 19 (18 september 2015)
Discussie onkruid 4p.indd 22
10-09-15 17:24
Discussie
Discussies op GrootGroenPlus 2015 Van woensdag 30 september tot en met vrijdag 2 oktober wordt in Zundert GrootGroenPlus gehouden; de 25ste editie van de vakbeurs. In een speciale bijlage bij deze uitgave van De Boomkwekerij vindt u alle informatie over deze beurs. Waaronder een overzicht van Jan de Vries: „Ik ben er stellig van overtuigd dat robotisering de boomkwekerij nog veel verder kan brengen bij mechanische onkruidbestrijding.”
Rond-de-Grote-Groene-Tafel-
John Dictus: „Er blijven omstandigheden waarin schoffelen op het juiste moment niet lukt. Dan is het belangrijk dat je correctiemogelijkheden hebt.”
discussies die op de beurs worden gehouden en die u kunt bijwonen.
Peter van ’t Westeinde: „We staan in de boomkwekerij nog aan het begin qua mechanische onkruidbestrijding. Machines zijn nog relatief duur.”
René Jochems: „Toen we Basamid kregen, wilde geen kweker het gebruiken want het was veel te duur. En nu kan geen kweker zonder, anders wordt de onkruidbestrijding te duur.”
Stelling 5 Alternatieven voor grondontsmetting zullen nooit de efficiëntie van metam-natrium en Basamid evenaren.
Afsluiter: Advies aan kwekers Wat kunnen de tafelgasten aan andere kwekers als advies meegeven als het gaat om onkruidbestrijding? Jochems: „Een rijdende trein kun je niet stoppen, dus probeer aan boord te springen en mee te liften op de ontwikkeling die al in gang is gezet.”
Van ‘t Westeinde neemt bij deze stelling
vangen door een hoog rendementketel
Dictus wil vooral benadrukken dat kwekers het niet
de aftrap: „Nooit duurt erg lang. We kun-
zou een optie kunnen zijn, of misschien
als bedreiging moeten zien, iets waarop hij regelmatig
nen alleen oordelen over de alternatieven
moeten we zorgen dat de machine niet op
wordt aangesproken. „Zolang je de ontwikkeling als een
die nu voorhanden zijn. Wat er nu nog niet
diesel maar op gas loopt. De techniek is
bedreiging blijft zien, laat je ook heel veel kansen lig-
is, kan echter wel komen, qua techniek of
wat dat betreft nog in ontwikkeling.”
gen.”
qua middelen. Ik vraag me alleen wel af of
Een ander alternatief is het maken van
De Vries: „Ik kan niet zeggen hoe anderen het moeten
je als sector de alternatieven in de chemi-
valse zaaibedden, zaaien van groenbe-
doen, ik kan wel zeggen wat wij doen en dat is ’Luister
sche hoek moet willen zoeken.”
mesters of het braak leggen van de grond
naar wat je klanten willen’. Want ik kan hoog en laag
Qua onkruidbestrijding bieden de huidige
gedurende een seizoen. De gronddruk is
springen, maar daardoor verandert mijn klant niet.
niet-chemische alternatieven zoals sto-
echter hoog en met name in concentratie-
Duurzaamheid is een trend en als een klant een duur-
men wel mogelijkheden, maar de kosten
gebieden speelt dat een belangrijke rol,
zaam gekweekt product wil, zul je aan die vraag moeten
liggen nog te hoog om gebruik rendabel
waardoor deze mogelijkheid niet groot-
voldoen. Niet de portemonnee, maar de wens van de
te maken. Bovendien is stomen niet erg
schalig wordt ingezet.
klant is namelijk sturend.”
duurzaam, wordt opgemerkt. Er komt veel
„Dus met de alternatieven die we nu op
Van ‘t Westeinde adviseert kwekers om zich heen te
CO2 vrij tijdens het proces.
het oog hebben, kunnen we de efficiëntie
kijken. „We zitten momenteel financieel in een lastige
Dictus ziet in de toekomst echter wel
van metam-natrium en basamid nog niet
periode, waardoor het lang niet voor iedereen mogelijk
mogelijkheden. „Het stomen biedt wel
evenaren”, vat Jochems samen.
is om te investeren in nieuwe technieken. Maar om je
mogelijkheden, als we de kostprijs naar
heen kijken en luisteren naar collega’s is gratis en op die
beneden kunnen brengen. De ketel ver-
manier is er al veel te leren.”
De Boomkwekerij 19 (18 september 2015)
Discussie onkruid 4p.indd 23
23
10-09-15 17:25
Tekst: Peter van Leth Foto: Naktuinbouw
24
De Boomkwekerij 19 (18 september 2015)
FotoSpread Hond-BKW15-19.indd 24
14-09-15 15:05
Hond rendabele speurneus? Honden hebben een fijne neus hebben voor het opsporen van ziekten en plagen in vaste planten en bollen. De afgelopen maanden hebben de stagiaires Samantha Dooijenburgh (InHolland richting dier- en veehouderij, op de foto) en Haye van Leeuwen (InHolland richting tuinbouw agribusiness) zich gebogen over de vraag of detectiehonden inzetbaar zijn bij het opsporen van ziekten en plagen. Ze deden dat in opdracht van het IDC Bollen & Vaste planten. Ze zijn begeleid door medewerkers van Naktuinbouw. De conclusie is dat honden in meerdere gewassen en overal op de kwekerij rendabel zijn in te zetten, mits goed getraind. Er blijven echter nog veel vragen over, en daarom krijgt het onderzoek een vervolg. <
De Boomkwekerij 19 (18 september 2015)
FotoSpread Hond-BKW15-19.indd 25
25
14-09-15 15:05
Tekst en Foto’s: Jeroen van der Meij, DLV Plant
Veel proeven op open middag Onder zo Bij het Onderzoekscentrum Boomkwekerij voeren DLV Plant en diverse andere partijen proeven en onderzoek uit. Daarbij komt steeds meer aandacht voor duurzame alternatieven. Vrijdagmiddag 25 september van 13.00 uur tot 16.30 uur is er een open middag op de proeflocatie in Boskoop. Bezoekers krijgen een toelichting op het onderzoek en de resultaten. Het bezoek kan meetellen als punt voor verlenging van de spuitlicentie.
Steenmeel als bodemverbeteraar Afgelopen jaren is de belangstelling voor steenmeel als bodemverbeteraar flink gegroeid. Steenmeel is fijngemalen gesteente vol mineralen en sporenelementen. In het Praktijknetwerk ‘Rol van steenmeel bij bodemverbetering’ hebben boomkwekers meerdere soorten steenmeel toegepast zoals Eifelgold, Vulkamin, Fertiliet, en Biolit. Steenmelen lijken een belangrijke rol te spelen bij bodemverbetering. Op een kwekerij worden echter meerdere teeltmaatregelen genomen waardoor het soms lastig is een bepaald resultaat aan de toevoeging van steenmeel toe te schrijven. Daarom is in 2015 een proef met vijf steenmelen aangelegd op de proeflocatie van DLV Plant: BaraMineral (Bara), Biolit (Poortershaven), Clinoptilolite (Poortershaven), Clinomin (Sibelco) en Lurgie (Poortershaven). Het effect van de steenmelen wordt getoetst op Buxus. In 2015 en 2016 wordt door middel van droge stofanalyse van de bladeren gekeken wat het effect is. De gewasgezondheid wordt gevolgd en aan het einde van de proef wordt ook het droog- en versgewicht van de Buxus gemeten. De conditie van de grond wordt geanalyseerd waarbij de focus ligt op de aanwezigheid van bodemleven, verandering Het uitstrooien van steenmeel op het Onderzoekscentrum.
organische stof gehalte en CEC en de gehalten aan nutriënten.
Meer Uit Groen Binnen het project MUG (Meer uit Groen) hebben MKB bedrijven uit ZuidHolland afgelopen twee jaar diverse technieken ontwikkeld zoals een allesverbrander, een pyrolyseapparaat, scheidingsinstrumenten en vergisters om laagwaardige biomassa zoals groenafval om te zetten tot nieuwe en nuttige producten. Denk aan energie, groene meststoffen en gewasbeschermingsmiddelen. DLV Plant heeft een aantal van deze producten uit de verwerkingen getest op nuttige toepasbaarheid in de land- en tuinbouw. Het gaat om producten als biochar, houtazijn, houtteer en digestaat. Zo is bijvoorbeeld getest of biochar (een koolachtig product ontstaan na pyrolyse van hout) wellicht geschikt is als veenvervanger of dat het bindende eigenschappen heeft om meststoffen vast te leggen en langzaam beschikbaar te maken voor het gewas. In deze zogenaamde ‘trial-and-error’ proeven gaat niet alles goed. Duidelijk is dat lage doseringen houtazijn geen effect hebben op de bestrijding van luis. Een hogere dosering sorteert wel enig effect tegen buxusbladvlo, maar geeft weer kans op gewasschade. Op de proeftuin zijn een aantal mogelijk interessante toepassingsmogelijkheden te zien.
26
Verschillende reststoffen van biomassa zijn getest op hun toepassingsmogelijkheden.
De Boomkwekerij 19 (18 september 2015)
onderzoek dlv pag 1-2.indd 26
10-09-15 17:25
Onderzoek
er zoekscentrum Duurzame buxusteelt Op de proeflocatie wordt veel onderzoek verricht naar een duurzame buxusteelt. Zo wordt sinds 2013 in opdracht van Plant Health Cure en in samenwerking met toeleverancier Telermaat gekeken naar een buxusteelt zonder kunstmest en fungiciden. Er wordt ervaring opgedaan met diverse bodem- en plantversterkende producten. De resultaten zijn hoopgevend. De buxusbollen groeien goed. Er was wel enige aantasting van Cylindrocladium maar de plant herstelt hiervan goed. In het kader van het Koepelproject Plantgezondheid van de Raad voor de Boomkwekerij is dit voorjaar een oriĂŤnterende proef naar de bestrijding van buxusbladvlo uitgevoerd. Er zijn verschillende duurzame alternatieven getest zoals NeemAzal, ER II, VBC Ultra en andere producten op basis van plantaardige olie. De middelen geven een duidelijke afname van bladvlo ten opzichte van onbehandeld. Aandachtspunt is dat de bladvlo goed wordt geraakt en sommige middelen gaven een lichte gewasschade. Komend jaar wordt vervolgonderzoek opgezet. Daarnaast wordt dit jaar ook weer Cylindrocladium-onderzoek uitgevoerd voor diverse gewasbeschermingsfabrikanten. Hierbij wordt als duurzame insteek gekozen voor spuiten op basis van het waarschuwingsmodel QMS Boomteelt.
In Buxus worden verschillend bodem- en plantversterkende middelen getest.
Bemesting in pot en containerteelt Elk jaar laten de fabrikanten Mivena, Everris en Haifa hun gecoate meststoffen onderzoeken. Alle opdrachtgevers werken aan verbetering van hun eigen producten en zien dan ook graag hoe deze presteren ten opzichte van concurrerende meststoffen. Dit jaar worden nieuwe en bestaande gecoate meststoffen getest in de gewassen Hibiscus syriacus, Lonicera maigrun, Pyracantha,
Buxus en Thuja. De proeven worden opgezet in overleg met de fabrikant wat betreft producten en doseringen. Nieuw dit jaar is een proef in de kas om te bekijken hoe de afgifte van meststoffen is onder warmere omstandigheden. In de kas kan het soms knap warm worden waardoor meststoffen versneld vrij kunnen komen. Om dit in kaart te brengen is gekeken naar verschillende doseringen en zijn er op meerdere momenten substraatanalyses uitgevoerd om EC en elementenverhouding te vergelijken. Ook worden er verschillende blends/mixen van meststoffen toegepast. De gewassen worden aan het eind van het seizoen visueel beoordeeld. Omdat over kwaliteit valt te discussiĂŤren wordt ook steeds vaker het versgewicht en drooggewicht bepaald. Zo wordt een objectiever beeld verkregen. Fabrikanten van gecoate meststoffen laten het product testen om verdere verbetering mogelijk te maken.
>
De Boomkwekerij 19 (18 september 2015)
onderzoek dlv pag 1-2.indd 27
27
10-09-15 17:25
Demo met nieuwe herbiciden Onlangs hebben de bodemherbiciden Wing P en Springbok van BASF een toelating gekregen voor boomkwekerijgewassen en vaste planten. De verwachting is dat er binnenkort nog enkele nieuwe herbiciden beschikbaar komen. Om de werking te demonstreren heeft DLV Plant een demo aangelegd die bezoekers kunnen bekijken tijdens de openmiddag. Het gaat om Wing P, Springbok in combinatie met Linuron, Dual Gold van Syngenta, en twee nog niet toegelaten middelen van Belchim. Middelen die alleen een bodemwerking hebben zijn gespoten op onkruidvrije grond. Een aantal middelen werkt als bodemherbicide maar ook kleine aanwezige kiemplanten worden bestreden. Deze zijn Voor de open middag is er een demonstratieveld aangelegd met bodemherbiciden.
gespoten op grond waar ook klein kiemend onkruid aanwezig was. Ter vergelijking is een object met Butisan S aangelegd.
Bestrijding slakken Eind mei is de toelating van alle slakkenkorrels op basis van 6%-metaldehyde vervallen. BASF heeft een nieuwe slakkenkorrel ontwikkeld, Metarex Inov, op basis van 4%-metaldehyde. Deze korrel is sinds kort toegelaten in de boomkwekerij en vaste plantenteelt, maar alleen onder glas. De korrel heeft een duidelijke aantrekkingskracht op de slak. In een demonstratieproef prefereerden de slakken de korrel boven een sappige Hosta. De gewassen van behandelde objecten werden door de slakken met rust gelaten. Daar waar geen korrels bij de planten lagen werd het gewas vrijwel vernietigd door de naaktslakken. De werking van de korrel bleek in deze proef beter dan de werking van korrels op basis van ferrifosfaat. Gebruik van Metarex Inov voorkomt slakkenvraat.
Bodemverbeteraar in pot- en containerteelt Het product Vivisol速 Minigran is een organisch bodemverbeterend middel op basis van druivenpittenkoek met 60 % organische stof, in korrelvorm. In opdracht van DCM heeft DLV Plant een onderzoek uitgevoerd in Lavandula en Helleborus. Het product is door potgrondleverancier Jiffy door het substraat gemengd in twee doseringen. Na 12 weken zijn de lavendelplanten beoordeeld. Bij de planten die niet waren behandeld, waren er vrij veel bladvlekken aanwezig. Bij het substraat met toevoeging van 1kg/m続 Vivisol was dit een stuk lager en bij de behandeling met 2kg/m続 Vivisol waren zeer weinig bladvlekken waar te nemen. Het geteste bodemverbetermiddel zorgde voor minder bladvlekken.
28
De resultaten in Helleborus worden komende periode duidelijk.
De Boomkwekerij 19 (18 september 2015)
Onderzoek Dlv pag 3-4.indd 28
10-09-15 17:26
Onderzoek
Meeldauw in Prunus Echte meeldauw kan zeer veel schade veroorzaken bij Prunus laurocerasus ‘Rotundifolia’. Met fungiciden kan deze aantasting worden voorkomen, maar het middelenpakket is beperkt. Daarnaast is het belangrijk te zoeken naar duurzame alternatieven. Afnemers willen gezonde planten, maar ook planten die duurzaam zijn geteeld. Hier ligt een uitdaging voor de toekomst. Om die reden wordt dit jaar een aantal duurzame strategieën onderzocht waarbij geen of minimaal gebruik wordt gemaakt van fungiciden. Zo wordt de plantversterker Hicure van Syngenta onderzocht en de biological Serenade van Bayer CropScience. Bij deze behandelingen wordt bij een hoge meeldauwdruk cheEr zijn verschillende duurzame stategieën getest tegen meeldauw in Prunus.
misch gecorrigeerd met bestaande en nieuwe fungiciden.
Aaltjes tegen taxuskeverlarven In opdracht van BASF test DLV Plant dit najaar weer de werking van verschillende aaltjes tegen taxuskeverlarven. Taxuskeverlarven zijn goed met aaltjes te bestrijden. Het is wel belangrijk om afhankelijk van de temperatuur het juiste aaltje te kiezen. Dat bleek vorig jaar uit het onderzoek waar bij verschillende temperaturen verschillende aaltjes zijn ingezet. Het beste effect gaf de behandeling met Heterorhabditis bacteriophora (Nemasys-H) bij 20oC. Bij een lagere temperatuur neemt de werking van dit type aaltje af en komt Steinernema kraussei (Nemasys-L) beter uit de bus. De efficiëntie van Steinernema kraussei blijkt nauwelijks temperatuur afhankelijk en kan al vanaf 5oC worden ingezet. Dit jaar wordt een herhalingsproef uitgevoerd met aaltjes tegen taxuskever.
Toelatingsonderzoek gewasbescherming Op de proeflocatie voert DLV Plant voor diverse fabrikanten toelatingsonderzoek uit. Hiervoor wordt elk jaar een programma opgesteld waarbij nieuwe werkzame stoffen, formuleringen en doseringen worden vergeleken. Voor dit onderzoek geldt dat ze volgens een streng protocol worden uitgevoerd en onder strikte geheimhouding. Proeven zijn worden niet altijd uitgevoerd conform praktijksituaties. Zo wordt er nu een proef met Salix en Hypericum zowel binnen als buiten uitgevoerd. Het is weliswaar niet logisch om deze gewassen in een kas te kweken, maar de achterliggende gedacht hiervan is dat de fabrikant juist een toelating wil voor zowel binnen- als buitenteelt. Ook worden er In nieuw toelatingsonderzoek worden ook middelen tegen taxuskever getest.
proeven tegen taxuskever uitgevoerd omdat hiervoor ook nieuwe producten worden ontwikkeld. De Boomkwekerij 19 (18 september 2015)
Onderzoek Dlv pag 3-4.indd 29
29
10-09-15 17:26
Tekst en Foto’s: Arno Engels
Tim Wood, Amerikaanse expert in nieuwe variëteiten:
’Dankzij veredeling kan het sortiment altijd be De laatste jaren duiken op Plantarium nieuwe heesters op van Spring Meadow Nursery uit Amerika. Die winnen ook prijzen, zoals goud voor Buddleja Blue Chip in 2009, en Lilac Chip was beste nieuwigheid van 2011. Ook in de toekomst zijn winnaars te verwachten, aldus Tim Wood, manager productontwikkeling bij Spring Meadow en Proven Winners. Wat is uw hoofddoel met nieuwe variëteiten?
„Veredeling succesvol maken, voor iedereen op de markt. Want iedereen moet geld kunnen verdienen aan nieuwe variëteiten: de winner of veredelaar, de kweker en de retailer. Als een nieuwe variëteit zich op de markt bewijst met een hogere verkoop, dan helpt dit om veredeling voort te zetten en met een andere variëteit te komen.”
’Er is een tekort aan goede nieuwe planten’
Neemt u effecten van klimaatverandering mee in uw beoordeling?
Is veredeling eindeloos?
„Ja, want er bestaat niet zoiets als een perfecte plant. Het kan altijd beter. Je hoort wel eens mensen klagen dat er al zoveel variëteiten zijn; ze vragen zich af of we nog wel een andere Hydrangea, Buddleja of Weigela nodig hebben. Ja, die hebben we nodig als het inderdaad een verbetering is. Er is geen tekort aan nieuwe planten, maar wel een tekort aan goede nieuwe planten.”
„Ik denk niet dat je middels veredeling kunt anticiperen op klimaatverandering. Het gebeurt nu gewoon en planten zullen zich aanpassen. In Californië wordt het bijvoorbeeld wel droger, dus de vraag naar meer droogtetolerante planten neemt zeker wel toe. We willen allemaal kweken wat we niet kunnen kweken. Bij Spring Meadow kweken we alles in kassen, omdat we onze jonge planten naar elke staat van Amerika verzenden, waar warme en koude omstandigheden kunnen zijn. We kweken bijvoorbeeld ook Lagerstroemia en Loropetalum. Bij ons in Michigan zou het buiten te koud zijn voor die heesters, maar ze groeien buiten wel heel goed in een staat als Florida.”
Waarmee begint veredeling volgens u?
„Met het vinden van een idee. Eén van de voordelen van reizen over de wereld is, dat je ideeën krijgt. Je ziet bijvoorbeeld een plant op een vakbeurs, in een kwekerij of in een arboretum, en je denkt aan mogelijke verbeteringen en meerdere kansen. Zo is het idee voor onze laagblijvende Buddleja ontstaan vanuit Buddleja ’White Ball’ uit Boskoop. We wilden zo’n Buddleja ook in verschillende andere kleuren hebben. Ongeveer vijftien jaar geleden is dr. Werner daarmee begonnen.” Hoe weet u of iets nieuws wel goed is?
„Bij Spring Meadow gebruiken we een lijst van criteria waaraan een nieuwe variëteit, volgens ons, moet voldoen. De basis van die lijst is ooit opgesteld door JC Raulston, botanist aan North Carolina State University. Hij reisde de wereld rond om nieuwe planten te vinden en ze naar kwekerijen te brengen. Een nieuwe plant is pas goed als je die goed kunt kweken, dacht hij. Maar je moet die plant ook goed kunnen verkopen. Eerste criterium voor ons is: een nieuwe variëteit moet goed te stekken zijn. Als we moeten enten, kweken we de plant niet, want dat kost te veel tijd. En mensen denken wel dat je met weefselkweek snel kunt vermeerderen, maar dat is niet zo. Voor elke variëteit moet je eerst een aparte weefselkweekformule uitzoeken en dat kost tijd.
30
Het is ook belangrijk of we van een plant een goed containerproduct kunnen maken. De meeste planten worden nu namelijk in container verkocht, en voor een succesvolle verkoop moeten die planten er ook goed uitzien. Er gelden nu dus andere criteria voor nieuwe planten dan vroeger bij planten met blote wortel.”
Maken fytosanitaire issues de ontwikkeling van nieuwigheden moeilijker?
’Aanbod mag niet beperkt zijn door licenties’
„Natuurlijk. Je kunt wel veredelen op ziekteresistentie, maar er is altijd het risico van organismen die de plant kunnen aantasten. Maar ik vind wel: mensen die fytosanitaire regels opstellen, begrijpen niet altijd goed onze zaak. Ik kan bijvoorbeeld geen Hibiscus syriacus importeren, zelfs geen kleine stekjes, als gevolg van de Aziatische boktor, terwijl deze boktor juist met houtverpakkingen ons land kan binnenkomen. Een ziekte zoals Xylella is nog nooit in Michigan gevonden, want daar is het er veel te koud voor. Wat wel een issue is in Amerika waarop we goed kunnen inspelen, zijn invasieve planten: planten die gemakkelijk uitzaaien en daardoor bijvoorbeeld inheemse planten bedreigen. In Oregon is het verboden om Buddleja davidii aan te planten, omdat deze soort daar invasief is. Maar onze Buddleja is wel toegestaan om te planten, want die heeft steriele bloemen, waardoor deze niet kan uitzaaien. We hadden trouwens wel een onafhankelijke partij nodig om dat te valideren.
De Boomkwekerij 19 (18 september 2015)
Tim Wood.indd 30
10-09-15 17:26
Productontwikkeling
ijd beter worden’ Veredelaars kunnen dus problemen met invasieve planten oplossen. Maar ook problemen met ziekten. Cornus florida is bijvoorbeeld vatbaar voor meeldauw, maar niet als die is gekruist met Cornus kousa.” Veel bedrijven houden nieuwigheden exclusief, door beperkte uitgifte van licenties. En Spring Meadow?
„Wij houden nieuwe planten niet exclusief, er zijn alleen al in de Verenigde Staten en Canada zo’n tachtig licentiekwekers van onze planten. Ik ben plant hunter, ik jaag op nieuwe planten, maar ik ’jaag’ ook op kwekers die
ze veredelen of onder licentie willen kweken. In Europa gaat dat via onze agent Valkplant in Boskoop. Valkplant introduceert onze soorten en zoekt de juiste kwekers erbij, ze doen dit uitstekend voor ons. Spring Meadow is niet geïnteresseerd in verkoop van planten in Europa; dat doen onze licentiekwekers. Verschillende licentiekwekers, zeker in Noord-Amerika, zijn concurrenten van elkaar. Dat is niet erg, want het gaat ons erom dat we vraag naar onze planten creëren, door middel van marketing. En dan mag het aanbod niet beperkt zijn. Veel mensen denken dat ze een hogere prijs
>
De Boomkwekerij 19 (18 september 2015)
Tim Wood.indd 31
31
10-09-15 17:26
Productontwikkeling
kunnen bedingen voor een nieuwigheid, door het aanbod beperkt te houden. Wij doen het precies andersom. Zodat iedereen er rijker van wordt.” Amerika heeft meer consumentenmerken van planten dan Europa. Is marketing in de VS makkelijker?
„Voordeel van Amerika is dat we één taal hebben, Engels. Dat maakt communicatie makkelijker. In Europa zijn te veel talen, maar ondanks dat kan het merken van tuinplanten een succes worden. Je moet er wel meer werk voor doen. Wat dat betreft heeft David Austin Roses bijvoorbeeld goed werk gedaan; iedereen kent dit merk.” Spring Meadow laat de marketing over aan Proven Winners. Waarom?
„Omdat Proven Winners een prachtig merk is dat veel Amerikanen herkennen. Een paar jaar geleden waren Monrovia en Jackson & Perkins nog de bekendste plantenmerken in Amerika, maar nu is Proven Winners nummer één. Het merk was opgezet voor perkplanten. Per jaar worden ongeveer 200 miljoen eenjarigen van Proven Winners verkocht, dat zijn dus ook 200 miljoen impressies van het merk op de markt! Eenjarigen worden vooral in het voorjaar verkocht, onze heesters jaarrond. We zijn daarom een partnerschap aangegaan met Proven Winners, zodat we van elkaar kunnen profiteren. Spring Meadow verkocht de planten eerst onder het merk ColorChoice, nu gebeurt dat onder Proven Winners ColorChoice. Drie jaar geleden heeft Walters Gardens, één van de grootste vasteplantenkwekers in Amerika zich ook bij ons aangesloten, zodat we Proven Winners nog verder kunnen uitbouwen. Ieder met zijn eigen expertise.”
’Het merk Proven Winners is nummer één’
32
U zoekt nieuwe planten en winners, maar klopt het dat u nu ook zelf veredelt?
„Ja, bij Spring Meadow begonnen we ons te realiseren dat we zelf ook wel wat kunnen veredelen. We zagen bijvoorbeeld wat Terra Nova Nurseries deed met Heuchera: door veredeling veel nieuwe variëteiten toevoegen aan het sortiment. We hebben collecties opgebouwd van vrijwel alle soorten die commercieel zijn, hoofdzakelijk bladverliezende heesters. We hebben alle planten al. Waaronder zo’n honderd Hibiscus syriacus.” Komen er meer nieuwe Buddleja-variëteiten aan?
Zijn Proven Winners ’bewezen winnaars’ op de markt, of hebben ze zich vooraf eerst bewezen in onafhankelijk onderzoek?
„Proven Winners zijn planten die succesvol moeten zijn voor de klant. Die waarde voor de Amerikaanse markt is dan al uitvoerig getest op veel locaties: bij Spring Meadow, andere kwekers en universiteiten in verschillende klimaten – want overal moeten de planten goed presteren in een tuin. Zodoende worden onze planten via Valkplant ook in Europa getest, in Nederland, en bijvoorbeeld ook in Engeland en Frankrijk. Onafhankelijk onderzoek in Amerika gaat wel langzamer dan in Europa. Als Amerikaanse proeven zijn afgerond, zijn de onderzochte variëteiten alweer oud, omdat er weer nieuwe, betere planten beschikbaar zijn. Het duurt gemiddeld tien jaar voordat een nieuwe heester is veredeld, geselecteerd, getest en is vermarkt. Maar in Amerika wordt meer dan ooit veredeld. Bij houtachtige heesters begint het al bijna te lijken op veredeling van Petunia, zoveel is er gaande in het sortiment.
Hoe lang onderzoek duurt, hangt wel af van wat je test. Als je bijvoorbeeld test op ziektevrij, kan het onderzoek lang duren. Maar test je op bladkleur, dan hoeft het niet lang te duren. Je ziet bijvoorbeeld al snel of een blad verbrandt door de zon.”
’In Amerika wordt meer dan ooit veredeld’
„Dat weet ik nog niet. Dit jaar hadden we bijvoorbeeld Blue Chip Jr. nieuw op Plantarium, een kleinere variant van Blue Chip. Kwekers vertelden ons dat er van Blue Chip wel eens takken breken tijdens verzenden. Blue Chip Jr. is beter om te verzenden, en deze Buddleja bloeit ook nog eens vroeger in het seizoen, dus dat is goed voor de verkoop.” Waarom lanceert u nieuwe variëteiten op Plantarium, en niet elders in Europa?
„Ik denk dat Plantarium de beste show ter wereld is om houtige soorten te introduceren. De IPM? Die is in de winter en dan zien bladverliezende heesters er niet goed uit. We komen op Plantarium sinds vijftien jaar. Ons eerste contact met Europa was ook in Boskoop: Herman Geers had Weigela ’Alexandra’ veredeld, waarna we die eerst in Amerika vermarkten, voordat deze in Europa op de markt kwam. Zo ging dat ook met Hydrangea ’Limelight’ van Pieter Zwijnenburg jr. Wij zeggen daarom in Amerika: Boskoop is het centrum van de boomkwekerijwereld.” <
De Boomkwekerij 19 (18 september 2015)
Tim Wood.indd 32
10-09-15 17:26
Plantversterkers
Tekst en Foto: Mariken Schenkeveld, Cultus Agro Advies
Onderzoek maakt effect plantversterkers zichtbaar Dit jaar ligt de proef met plantversterkers in de herhaling en wordt ook in Gaultheria gekeken wat de effecten van een mix van middelen zijn.
Goede plantversterkers zijn een aanwinst voor de teelt en gaan een belangrijke rol krijgen in de toekomst. Onderzoek naar plantversterkers is daarom gewenst. De komende jaren zal hierover veel meer bekend worden. Waarom worden planten ziek en wat kunnen we doen om dit te voorkomen? Waar ligt de oorzaak en kunnen we hier wat aan doen? Is de structuur van de bodem goed? Is er genoeg voeding beschikbaar voor de plant? Hoe ’voelt’ de plant zich? We weten allemaal dat een gezonde vitale plant minder vatbaar is voor schimmels en plagen. Kunnen we hierin sturen? Er worden steeds minder nieuwe chemische middelen toegelaten en er zullen steeds meer beperkingen op middelen komen of zelfs middelen verdwijnen. De bestrijding van ziekten en plagen kan niet meer leunen op het alleen curatief spuiten van een middeltje. We zullen zoveel mogelijk moeten voorkomen dat het gewas ’ziek’ wordt en zorgen voor gezonde en vitale planten. Plantversterkers kunnen daarbij helpen. De (chemische) fabrikanten beseffen dit ook en doen onderzoeken en testen om goede plantversterkers op de markt te brengen. Dit heeft bijvoorbeeld geresulteerd in het middel Hicure van Syngenta en Serenade van Bayer. Ook Koppert heeft ’plantversterkende’ producten met name gericht op de bemesting; ProParva, ProTerrum, ProFortum, Profunda en Fortafol. De namen van deze producten waren in 2014 nog anders (zie kader). Elk product uit dit systeem heeft zijn speciale werking: Proparva stimuleert de wortelgroei, ProFortum bevordert groei en ziekte-
wering, ProTerrum verhoogt stressbestendigheid, Profunda herstelt het evenwicht in de bodem en Fortafol versterkt de plant tegen abiotische stress.
Onderzoek Om de plantversterkers die nu op de markt zijn te beoordelen en om te weten te komen wanneer welk middel het beste ingezet kan worden, vinden bij Cultus Agro Advies proeven plaats. Verleden jaar zijn de producten van Koppert getest. Dit is gedaan door middel van een grote proef bij twee bedrijven in Skimmia reevesiana en Skimmia japonica. De producten zijn vanaf het begin van de teelt ingezet. We zagen in deze proeven dat de producten een vitaler gewas gaven met meer groeikracht, meer weerbaarheid, meer kwaliteit en grotere bloemen. Dit jaar vindt een vervolg op de proef plaats in de vorm van een demoproef op twee bedrijven in Skimmia reevesiana en Gaultheria.
In Skimmia reevesiana wordt elke drie weken gespoten met ProTerrum en ProFortum met als doel een gezonde plant te houden die niet vatbaar is voor ziekten. Voor het stekken passen we ProParva toe om de wortels in goede kwaliteit te houden. In Gaultheria wordt een mix van middelen gebruikt. Door het vervolg van de proef wordt een compleet beeld verkregen van de producten gedurende de hele teelt. <
ACHTERGROND
Nieuwe namen van plantversterkers De producten van Koppert hebben een nieuwe naam gekregen. Hier een overzicht van de oude en de nieuwe namen, waaronder de producten nu in de markt worden gezet. Biofeed = NatuGro Start = ProParva Amin = ProTerrum Quality = ProFortum B!ofeed vast = ProFunda Nopath = Fortafol De Boomkwekerij 19 (18 september 2015)
Plantversterker onderzoek.indd 33
33
10-09-15 17:26
Tekst: Ketura Haveman Foto’s: Dutch Greenroof en Ketura Haveman
Met Sedum in ontwikkeling blijven Dutch Greenroof is een nieuwe naam in de wereld van de Sedumkwekerij, maar het bedrijf kweekt al langer Sedummatten en is dus geen nieuwkomer. Met de nieuwe naam, een nieuwe mede-eigenaar en genoeg ideeën voor het verder ontwikkelen van de markt.
Van afstand steken de rode velden af tegen de omliggende groene weilanden. Op kwekerij Dutch Greenroof, kweken ze Sedum-matten. „Aan de felle rode kleur van de planten is goed zichtbaar dat we een koud voorjaar hebben. Doorgaans zijn ze rond deze tijd niet meer zo rood, dan zit er al meer groen in”, vertelt Rolph Markvoort. De kwekerij van Sedum-matten is in 2009 opgestart door Rolph’s vader Allard Markvoort, samen met compagnon Adri Hartkoorn onder de naam Holland Roofgarden. Hartkoorn hield zich bezig met de afzet, Martvoort deed de kwekerij. Toen Hartkoorn bekendmaakte dat hij om privéomstandigheden uit het bedrijf wilde, vonden vader en zoon het tijd voor een frisse start. Sinds 1 maart runnen Rolph en Allard het bedrijf samen en is het bedrijf verdergegaan onder de nieuwe naam Dutch Greenroof. Het product dat de kwekerij levert is echter nog steeds hetzelfde, Sedum-matten, -pluggen en -spruiten. De eerste is een kant-en-klaarproduct voor extensieve daken. De pluggen zijn bewortelde plantjes die worden gebruikt om extensieve daken in te planten. De spruiten zijn afgemaaide toppen die kunnen worden gebruikt voor het
Het bedrijf komt binnenkort op de markt met kruidenmatten.
34
inzaaien van een dak. „Deze spruiten hebben echter een beperkte houdbaarheid en de tijd van toepassen is eigenlijk beperkt tot het voor- en najaar. In de zomer is het te droog en schraal en drogen de spruiten uit voor ze de kans krijgen om wortels te maken”, aldus Rolph.
Op maat De matten worden op de kwekerij op twee soorten ondergrond gekweekt, namelijk op filtervlies en op kokosdoeken. „Fleecedoeken zijn het meest gangbaar, maar sommige hebben voorkeur voor de kokosdoeken omdat het een natuurlijk materiaal is. Daarom kweken we op beide en leveren wat de klant wil.” Over de doeken wordt een laag substraat aangebracht waar vervolgens de spruiten op worden gezaaid van zes tot acht soorten Sedum. Vervolgens duurt het ongeveer een jaar voordat de matten leverbaar zijn. „We leveren de matten uit als ze 85% dichtgegroeid zijn. Na aanleg zien de daken er dan gelijk groen uit.” Standaard worden de matten gesneden op 1 m breed en 2 m lang, of bij kokos op 1.20 m bij 2 m. „Als klanten echter langere of kortere stukken willen, kan dat ook. Er zit echter natuurlijk wel een maximum aan de lengte. Als de lengte te lang is, wordt de houdbaarheid van de rol beperkter.” Vanwege de houdbaarheid gebeurt het oprollen van de matten pas vlak voordat een order de kwekerij moet verlaten. „Voor de matten is het natuurlijk beter als ze zo kort mogelijk opgerold zijn. Als de afstand van vervoer langer dan twee tot drie uur rijden is of als de temperatuur te warm is, moeten de rollen ook met geconditioneerd transport worden vervoerd.”
Voor hellende daken is een systeem nodig dat water en substraat geleid.
De Boomkwekerij 19 (18 september 2015)
Bedrijfsreportage dutchgreenroof.indd 34
10-09-15 17:26
Groene daken
Dutch Greenroof, Holten Sortiment:
Sedum-matten,
-pluggen en -spruiten. Tevens levert het bedrijf ook ingeplante en doorgroeide systemen die geschikt zijn voor hellende daken. Afzet:
Hoofdzakelijk
niers,
handelsbedrijven
hoveen
cash-and-carry. Nederland is het voornaamste afzetgebied, maar het bedrijf zet ook in het buitenland af. Oppervlakte: 3 ha Personeel: De twee ondernemers kunnen indien nodig gebruikmaken van arbeidskrachten van een hoveniersbedrijf. Website: dutchgreenroof.nl
Het oprollen van de Sedum-matten gebeurt pas zodra orders afgeroepen worden, vanwege de beperkte houdbaarheid van de rollen.
Nieuwe producten Op de kwekerij ligt ook een hoek, waar de matten opvallen vanwege hun grote en diverse bloemenrijkdom. „Dat zijn kruidenmatten. Nou ja, het is een combinatie van Sedum en diverse kruiden. Door de kruiden krijg je meer bloei op de matten, maar ze moeten natuurlijk wel kunnen gedijen onder dezelfde omstandigheden als Sedum. De combinatie met Sedum is nodig om te zorgen dat de matten jaarrond begroeid zijn.” De kruidenmatten zijn een nieuw product, waarmee de kwekerij binnenkort op de markt wil komen. „Ook wij moeten blijven ontwikkelen, wil je blijven groeien. Sedum-matten voor platte of licht hellende daken is het voornaamste product en dat zal het vooralsnog ook wel blijven, maar we zoeken natuurlijk ook naar nieuwe mogelijkheden zoals systemen waarmee je ook hellende daken kan beplanten.” Het bedrijf heeft al enkele jaren een product dat geschikt is voor daken met een steiler hellingsvlak, namelijk tot 45º toe. In dit zogenoemde Topgreen-systeem worden het substraat en de Sedum in platen gekweekt. Deze plastic platen zijn zo gemaakt dat het substraat en de planten op hun plaats blijven en niet naar beneden zakken. Het
systeem kent drie soorten. „Hoe steiler de helling, des te meer ondersteuning moeten de platen bieden aan het substraat en de beplanting om alles op zijn plek te houden. Maar de platen zorgen er ook voor dat het water niet te snel wegloopt, want anders drogen de planten natuurlijk uit.” Nieuw in het sortiment op de kwekerij is de Ecopan. Dit is een ’dakpan’ van kunststof met reservoirs voor water, een laag substraat en gekweekte Sedum-laag. De pannen kunnen ter vervanging van dakpannen op een dak worden geplaatst met een helling tussen de 20 en 50º. „Die pannen bieden natuurlijk weer heel nieuwe mogelijkheden, want dan kun je Sedum-daken maken op plaatsen waar nu gewoon pannendaken liggen”, vertelt Rolph enthousiast. Wat het marktperspectief is van de pannen, is nog onzeker. „Bij Sedum-daken merk je ook dat het echt moet groeien. Het is inmiddels al langere tijd leverbaar, maar nog steeds merken we dat vooral bij consumenten het pas gaat lopen als er subsidies beschikbaar worden gesteld in een stad. Bij die Ecopan richten we ons natuurlijk hoofdzakelijk op consumenten. Dat zal dus ook zijn tijd nodig hebben. Maar het is goed om in ontwikkeling te blijven.” < De Boomkwekerij 19 (18 september 2015)
Bedrijfsreportage dutchgreenroof.indd 35
35
10-09-15 17:27
Foto: René van Gastel
Goede spuittechniek essentieel in Buxusteelt De laatste maand is er veel regen gevallen met soms wel bladnatperioden van drie dagen achter elkaar. Ideaal weer voor infectiemomenten van Cylindrocladium.
René van Gastel GroeiBalans renevg@groeibalans.nl
Van de meeste preventieve middelen is de regenvastheid, al dan niet met een hechter, 50-70 mm. Met grote buien, soms tot wel 75 mm op een dag, zijn deze middelen snel ’versleten’ en dienen dan weer opnieuw aangebracht te worden. De vraag is of deze middelen met zware buien ook voldoende bescherming geven tot die 50-70 mm water, daar zou in de toekomst naar gekeken moeten worden om deze preventieve middelen beter op de planten te laten zitten, dat kan bijvoorbeeld met hechters. Een ander belangrijk punt is de spuittechniek. Heel de plant moet goed bedekt zijn met middel. Een algehele stelregel die geldt bij landbouwspuiten is dat, wanneer de doppen op 50 cm van elkaar staan, de spuithoogte 50 cm boven het gewas is. Staan de doppen op 25 cm dan is de spuithoogte boven het gewas 25 cm. In de praktijk komen we, ondanks dat we daar regelmatig over discussiëren, dit wel eens anders tegen. Om een goede bedekking te realiseren, wordt er steeds vaker gebruik gemaakt van verticaal spuiten, waarbij de spuitboom tussen de rijen planten doorgaat. Voordeel is dat de planten ook goed aan de onderkant worden geraakt, de plek waar meestal de eerste en zwaarste infecties plaatsvinden. Vaak zijn in dikke vormen die strak geknipt
zijn, heel veel sporen te zien. Om de middelen juist op deze moeilijke plaatsen te krijgen, is veel water nodig. De effectiviteit van de spuittechniek is te controleren op verschillende manieren. Er kan een fluoriserend middel in de spuitvloeistof worden gedaan waarna met een UVlamp het resultaat zichtbaar is. Een andere, eenvoudigere manier, is het aanbrengen van watergevoelig papier aan de plant. Na het spuiten is op het papier zichtbaar hoe het middel op de planten is terechtgekomen. Valt uw spuittechniek tegen, probeer dan eens meer of minder druk toe te passen of neem eens een andere dop. Vaak laten venturi-spleetdoppen een iets mindere bedekking zien dan de traditionele spleetdoppen. Wanneer er wateroverlast is geweest tussen uw planten is het juist nu raadzaam om deze vermindere structuurplekken te verbeteren. Dit kan met een zogenoemde wielpadwoeler. Hiermee worden de bedden of rijen ontwaterd via een extra gemaakte drainering die op ongeveer 30 à 40 cm diepte in de wielpaden wordt getrokken. Het water dat in de bedden/paden hangt kan zo wegtrekken naar de sloot of naar diepere lagen, waardoor de grond beter opdroogt en de kans op Fusarium, Phytophtora en of Pythium drastisch vermindert.
Bij verticaal spuiten wordt ook de onderkant van de Buxusplanten goed geraakt.
36
De Boomkwekerij 19 (18 september 2015)
Teeltadvies BKW 15-19.indd 36
10-09-15 17:27
Teeltadvies
Let op najaarsschimmels in bos- en haagplanten Veel bos- en haagplantsoengewassen zijn nog niet aan de gewenste maat. Eind augustus traden nog wel schimmelinfecties op. Het is zeker nog zinvol hier maatregelen tegen te treffen.
Jeroen Pertijs Cultus Agro Advies jeroenpertijs@cultus.nl
Door het warme weer in combinatie met vochtige nachten zijn er eind augustus nog aantastingen van echte meeldauw of bladvlekken opgetreden. Echte meeldauw kan nog ongewenste groeiremming geven in soorten waar nog extra lengte gewenst is, omdat de groei in het voorjaar achter is gebleven. Neem dus nog maatregelen om de groei erin te houden. Voor de opgetreden bladvlekken geldt dat het niet gewenst is dat deze schimmelaantasting zich nog verplaatst naar de takken en/of stam. Houd dit dus goed in de gaten en voer indien nodig nog een bespuiting uit, bij voorkeur met Mirage Plus of Spirit. De laatste jaren treedt steeds meer Alternaria op in diverse gewassen zoals Forsythia, Ligustrum en Kerria. Deze schimmel ontwikkelt zich goed bij warme dagen gevolgd door wat koudere nachten. Andere jaren dook de ziekte voornamelijk op in de tweede helft van de zomer, maar omdat er dit voorjaar/ begin zomer veel koude nachten waren, is er al vroeg veel aantasting waargenomen. Er zijn verschillende fungiciden op de
markt die een preventieve werking op Alternaria hebben: Ortiva, Flint, Signum, Amistar Top, Mirage Plus, Spirit, Folicur, Luna Privilege, Switch en Rovral Aquaflo. In de praktijk blijkt het lastig om de schimmel in de aangetaste bladeren goed dood te spuiten. Het is van belang om het jonge schot preventief te blijven spuiten tegen Alternaria. Niet alleen om de gewasgroei erin te houden, maar ook om te voorkomen dat de schimmel zich op de takken gaat nestelen. Anders breken de takken op de schimmelvlek af, bij wat stevige wind of bij het rooien.
Eventueel bladbemesting Bij gewassen die nog lang kunnen doorgroeien en waar nu nog een fris groeipuntje op staat, kan het zinvol zijn om nog een bladbemesting uit te voeren met een stikstofhoudende bladmeststof. Dit stimuleert de lengtegroei nog iets. Zodra de groeitoppen zich dicht hebben gezet, heeft bladbemesting geen zin meer in bladverliezende soorten. <
Zorg voor een goede afharding van heesters Bij het afharden moet onderscheid worden gemaakt in de verschillende typen gewassen. Afhankelijk van het gewas, is hulp bij afharden op verschillende manieren mogelijk.
Wilco Dorresteijn DLV Plant w.dorresteijn@dlvplant.nl
Bij bladhoudende heesters en coniferen is het belangrijk dat de voedingstoestand in de pot niet geheel naar nul daalt om een gele gewastoestand in het najaar of de winter te voorkomen. Dat is dit jaar een extra zorg, omdat door alle regen van begin september veel voeding is uitgespoeld. Streef naar een EC in de pot van 0,3-0,6 mS/cm. Mest bij met een kalirijke mengmeststof bijvoorbeeld 15-5-30, 9-15-38 of andere samenstelling met veel kali. Kali geven remt de groei af en maakt het gewas harder. Let op dat wel iets stikstof nodig is voor de kleur. Voeg tevens circa 25 tot 30% bitterzout toe. Bij een hoger kaligehalte is namelijk ook een hoger gehalte aan magnesium nodig. Wees voorzichtig om gewassen nu nog te snoeien. Plantgoed wordt dikwijls veelvuldig gemaaid voor een vol gewas. Te veel snoeien is echter niet goed. Er ontstaan dan een te groot aantal te dunne en slecht verhoute scheuten. Beter is het om bijvoorbeeld bij plantgoed te streven naar drie tot vijf wat dikkere takken. Dikkere takken komen vaak beter de winter door en hebben meer goed ontwikkelde ogen voor het voorjaar.
Heester worden in september vaak â&#x20AC;&#x2122;op maatâ&#x20AC;&#x2122; afgemaaid, de takken dikken daarna op. Als daarna nog nieuw schot groeit, is dit nadelig voor de winterhardheid. Beter is het dat het gewas op een natuurlijke manier stopt met groeien en een eindknop maakt. Door alle regen komen we wortelproblemen tegen. Een goede kwaliteit van de wortel is belangrijk voor een goede overwintering. Controleer deze en voer indien nodig een bestrijding uit tegen wortelrot. Is er ruimte op het containerveld, dan is tijdig wijderzetten een optie. Hierdoor remt de groei af en wordt de plant harder. Zorg dat de planten zich wel weer vastzetten op het doek. In de herfst planten loshalen als de groei eruit is, geeft vaak juist extra vorstgevoeligheid. In de vollegrond kan tijdig ondersnijden, tussen half september en half oktober, een bijdrage leveren aan de hardheid van het gewas omdat de groei hierdoor afremt. Belangrijk bij ondersnijden is dat de wortel zich nog kan herstellen voor de winter om wortelproblemen of uitdroging in de winter te voorkomen. < De Boomkwekerij 19 (18 september 2015)
Teeltadvies BKW 15-19.indd 37
37
10-09-15 17:27
626249_.indd 38
14-9-2015 10:59:33
626250_.indd 39
14-9-2015 10:59:53
626248_.indd 40
14-9-2015 10:57:00
626356_.indd 41
14-9-2015 12:31:17
Buitenland
Tekst: Arno Engels Foto: GC Stolwijk & Co
Importgolf Four Oaks bleef uit De Four Oaks Trade Show had vorige week wel een record aantal buitenlandse deelnemers, maar de verwachte slag rond goedkopere importorders bleef uit. Orders waren niet geboekt puur omdat de euro zwak is.
weer goede zaken gedaan. De uitgestalde vrachtwagencombinaties van bedrijven als Plantline, met visueel aantrekkelijke handel, trekken immers altijd wel veel publiek. Met name tuincentruminkopers. PlantLine had het er druk mee. „We moeten even veel zaken in korte tijd afhandelen”, aldus Kees Cammeraat van PlantLine daags na de beurs. Volgens beursorganisator Pat Coutts hadden meerdere deelnemers goede zaken gedaan. „Alle Italianen hadden hun stands uitverkocht, er stonden enorme bomen in. Dus zij hebben weer geld op zak”, aldus Coutts. Er deden dit jaar nog meer Italianen dan andere jaren mee.
Consortia van Italianen GC Stolwijk & Co had de beste buitenlandse stand van Four Oaks, onder andere vanwege deze opmerkelijke Pink Crispy-display.
In de aanloop naar de Four Oaks Trade Show was nog verwacht dat buitenlandse deelnemers hun slag zouden slaan op de vakbeurs, met goedkopere importorders. Door de gezakte eurokoers en de gestegen koers van het Britse pond, was het voor de Britten namelijk aanlokkelijk
PRIJZEN
Salvia en GC Stolwijk winnaars Op Four Oaks was Salvia Love and Wishes, ingezonden door
om meer te importeren. „Natuurlijk hebben we wel weer orders gesloten”, zegt Frits Pannebakker, van Pannebakker Plants uit Boskoop. „Door de wisselkoersen waren er wel concurrerende prijzen op Four Oaks, maar het liep niet storm met orders, zo had ik ook van collega’s gehoord. Tuincentra orderen wat ze nodig hebben.” De exporteur deed weer vooral mee aan de vakbeurs om bestaande contacten te ontmoeten. „We hebben ook weer nieuwe contacten opgedaan, maar die staan niet meteen klaar met hun orderboek.”
Wyevale Nurseries, benoemd tot beste nieuwigheid. De vaste plant won dit jaar ook al de hoofdprijs op de HTA National Plant Show. Op afgelopen Plantarium haalde Love and Wishes zilver. Twee ingezonden heesters op Four Oaks werden nog sterk aanbevolen door de nieuwighedenjury. Als eerste Hydrangea Ruby Tuesday van De Jong Plant, de beste nieuwigheid van Plantarium 2015. En als tweede Photinia Pink Crispy, ingezonden door GC Stolwijk & Co. Ook deze Photinia behaalde goud op Plantarium. GC Stolwijk & Co won op Four Oaks tevens de prijs voor de beste buitenlandse stand. Van de 450 deelnemers aan de Britse vakbeurs kwamen ongeveer 180 bedrijven van het vasteland; een record aantal buitenlanders.
42
’Kwaliteit is belangrijkst’ Ook in de stand van GC Stolwijk & Co waren orders geboekt, maar niet omdat de euro nu zwak staat ten opzichte van het pond, verduidelijkt Gerard Stolwijk. „Kwaliteit van je product is het belangrijkst. We doen al jaren mee aan Four Oaks en dan sluiten we altijd al orders af.” Lijnrijders hadden op Four Oaks
Opvallend was dat veel kwekers zich presenteerden onder consortia. Er waren er drie: Floranord, Flor Coop Lago Maggiore en Toscana Piante. „De Italianen zitten nu graag op de Britse markt”, zegt de beursmanager. Dat lijkt niet vreemd gezien de moeizame afzet in Italië zelf, terwijl de afzet in Groot-Brittannië de laatste jaren verbetert, omdat de Britse economie aantrekt. De Nederlandse export merkt dat ook. „Dit jaar was die beter dan vorig jaar”, aldus Stolwijk. „Maar of de Britse markt weer de oude wordt, dat vraag ik me af.” Behalve Italiaanse stands was ook de stand van Wencop Kwekerijen uitverkocht. „Het was onze eerste deelname, dus een schot in de roos”, aldus Johan Bitter van het bedrijf uit Barneveld. Hij toonde in de stand groenblijvende producten en haagmateriaal. „Daar was veel vraag naar. Maar op beurzen worden onze producten niet op voorraad gekocht.” Na Four Oaks was Bitter wel druk met aanbiedingen. „Een Engelse klant komt ook de kwekerij bekijken.” <
De Boomkwekerij 19 (18 september 2015)
Sub Four Oaks.indd 42
14-09-15 14:00
Markt & Afzet
Foto’s: Arno Engels, FloraNord
HOE LOOPT HET?
’Al wat orders vastgelegd voor doorkweek’ Begin september is de handel in grootgroenproducten nog koffiedik kijken, aldus de Zundertse handelskweker Jos Denissen. Vroeger hadden bedrijven de meeste producten al in de zomer verkocht en begon het seizoen in september. Nu is het vooral afwachten wat de orders worden en begint het seizoen in oktober. Toch heeft Denissen al wat orders geboekt. „De afgelopen tijd hebben we weer klanten bezocht. Dat proberen we iedere zomer te doen. Klanten zijn grootgroenvoorzieners, hoveniers, tuincentra en collegakwekers, vooral in Nederland en ook in België. We evalueren dan hoe het vorige seizoen is geweest, en wat er komend seizoen beter kan. Zo’n bezoek wordt wel op prijs gesteld. Klanten zijn tevreden met de aanslag van planten en zetlingen – we leveren aan collegakwekers zetstam-
men voor de doorkweek. Vorig seizoen was een superseizoen voor de teelt, dit seizoen was het wat droog, maar de regen kwam net op tijd. Voor volgend seizoen zijn bepaalde artikelen al vastgelegd voor de doorkweek. Maar traditioneel bos- en haagplantsoen vooruit kopen is er niet meer bij. We leveren nu wel elke dag haagplanten in containers uit. Hoveniers zijn weer aan de gang. Van afgelopen seizoen is er best veel bos- en haagplantsoen overgebleven. Wij hebben bijna niets over laten liggen, collegakwekers ook niet. Veel artikelen kun je ook beter niet laten staan, bijvoorbeeld elzen en berken, want dan gaat de kwaliteit achteruit. Driejarigen die niet zijn verkocht, hebben we opgerooid en afgevoerd. Pluspunt hiervan is dat we met een schone lei beginnen.
Jos Denissen, Boomkwekerij Denissen
De kwaliteit voor het komend seizoen ziet er volgens mij goed uit. Van veel soorten is de maatvoering nu wel duidelijk. Er zijn soorten die nog volop groeien, bijvoorbeeld Ligustrum ovalifolium. Als het nog een mooie nazomer wordt, kan die nog best 10-20 cm groter worden.” <
’Seizoen voor aanlegmarkt lijkt hoopvol’ Terwijl in het Italiaanse Padova de beurs Flormart werd gehouden, zat de Italiaans-Nederlandse Antonello Tagliabue van FloraNord in Engeland. „Flormart is niet meer in trek, terwijl er in Engeland een goede stemming heerste.”
„Of ik naar Flormart ben geweest? Nee, daar hoef je echt niet meer naar toe. Vorig jaar waren er nog maar twee hallen over van de zeven die er voorheen waren”, zegt Tagliabue. „Ook de beurs Miflor in Milaan in februari van dit jaar was nog niet zo succesvol en dus kijkt iedereen in Italië naar de Flora Trade Show die van 23 tot 25 september in Rimini wordt gehouden. Ik verwacht dat het daar druk wordt, iedereen wil zo’n eerste keer kijken wat dit voor beurs wordt. Mijn indruk is dat de bedrijven in Pistoia het rustiger hebben dan vorig jaar in deze tijd. De vollegrondsproducten worden sowieso niet voor oktober gerooid, maar de tuincentrum-
handel is ook rustig. In Duitsland en Nederland zijn veel tuincentra al in voorbereiding op kerst en wat de andere landen betreft is de spoeling dun geworden. Richting Griekenland, Rusland, Oekraïne, Spanje en Frankrijk gaat allemaal minder handel. Ik heb de afgelopen periode handelaren en cash-and-carry’s gesproken in Nederland en daar is het qua verkoop rustig. Voor wat de aanlegmarkt betreft wordt door die bedrijven toch wel hoopvol vooruit gekeken op het komende aanlegseizoen. Engeland lijkt als exportland weer op de weg terug. Ik heb deze week op Four Oaks gestaan en ik merk dat de Engelsen weer durven te kopen. Van de producten van de kwekers in Noord-Italië heb ik een lijst gemaakt met producten die voor het najaar nog interessant kunnen zijn. Daarbij kijk ik vooral naar producten die een mooie bladverkleuring hebben, bessen dragen of aantrekkelijk zijn vanwege hun bloei. Hierbij moet je denken aan Camellia sasanqua en Viburnum tinus voor de bloei en Liquidambar en Nissa sylvatica voor de
Antonello Tagliabue, FloraNord, Italië
mooie herfstverkleuring. Van die lijst verkoop ik in Engeland goed. Wat dat betreft zou het leuk zijn als de herfstverkoop bij tuincentra beter zou zijn, maar dat is helaas niet het geval terwijl er nog veel mooie producten te koop zijn in september en oktober.” <
Lees elke week beschouwingen over hoe de handel loopt op de boomkwekerij.nl De Boomkwekerij 19 (18 september 2015)
Markt_Hoe-loopt-het BKW15-19.indd 43
43
14-09-15 14:01
Foto's: Ad van Zijl, Wendy Venhorst, Arno Engels
P RO D U C TA N A LYS E
Wisselende geluiden over afzet Vinca Kwekers zijn dit jaar wisselend te spreken over de afzet van bodembedekker Vinca. Het lijkt er op dat kwekers die tuincentra beleveren wat meer tevreden zijn dan kwekers die het moeten hebben van de aanlegmarkt. Positieve geluiden zijn er over de afzet naar Engeland.
’Regelmatig bijkopen’, ’Slechte prijzen’ en ’goed weggelopen’. De opmerkingen over de afzet van Vinca leveren onder kwekers geen eenduidig beeld op. Steef de Boer van W.T.M. de Boer in Leiderdorp zegt dat Vinca dit jaar gedoseerd is weggelopen. „Van half februari tot half juni ging het goed weg en na een rustige zomer begint het nu sinds Plantarium weer te lopen.” Hij verkoopt Vinca met name in P9 en P14 richting de aanlegmarkt. „Deze markt is stabiel, ik hou al een
aantal jaar geen planten over.” Dat zegt ook kweker Piet de Jong uit Made die op jaarbasis zo’n 250.000 stuks van deze bodembedekker maakt. „Ik moet in het voorjaar regelmatig Vinca bijkopen. Dit jaar was dat met name wit, paars had ik net genoeg en van blauw heb ik nu nog iets over.” De Jong levert zijn Vinca in sixpack aan met name Scandinavische tuincentra. „De visuele markt is belangrijk. Als in het voorjaar de knopjes kleur tonen gaat de afzet - zeker in vergelijking met het najaar - bijna vanzelf.” Een heel ander geluid is te horen bij Andries Dorsman uit HazerswoudeDorp. „Eigenlijk zijn de prijzen op de aanlegmarkt al een aantal jaar slecht”, aldus de kweker die ook een lichtpuntje ziet. „Planten in 1,5 lcontainer liepen slecht, maar daar-
van gaan er nu weer meer richting Engeland.” Bij Groen-Direkt zegt mede-directeur Gert Koert over Vinca: „De aantallen stijgen de laatste jaren licht, bij een gelijkblijvende middenprijs.” Deze middenprijs lijkt dit jaar zo’n 10% lager uit te komen dan vorig jaar, maar dat komt door de verkoop van meer kleine potmaten. <
HANDELSSTEMMING
FloraHolland: 1,7% meer tuinplantenomzet in augustus Tuinplanten
Omzet 2015 (*1.000)
Hydrangea Hebe Platycodon Calluna Overig vaste planten Buxus Lavandula Overig bomen/heesters/klp Totaal
% Omzet mutatie t.o.v. 2014
% Aantal Gem. prijs stuks verkocht 2015 mutatie t.o.v. 2014
Gem. prijs 2014
2.000 1.470 938 923 797 683 641 515
22,3% -1,3% 30,0% -10,0% 26,4% -12,0% 20,7% -5,4%
564 966 1.406 1.635 878 290 537 224
12,2% -9,5% 42,8% -1,9% 18,0% -23,4% 11,0% -14,4%
3,54 1,52 0,67 0,56 0,91 2,36 1,20 2,30
3,25 1,40 0,73 0,62 0,85 2,05 1,10 2,08
17.966
1,7%
17.266
3,1%
1,04
1,05
Bij FloraHolland werd in augustus 1,7% meer omzet in tuinplanten gemaakt dan vorig jaar in dezelfde maand, maar daar was wel 3,1% meer aanvoer voor nodig. Het betreft hier het totaal van verkoop via de klok en direct. Een positieve ontwikkeling was volgens FloraHolland te zien bij Hydrangea. Bij een 12,2% hoger aanbod, steeg de omzet met 22,3%. Kweker André van Zoest verkoopt weinig via FloraHolland, maar herkent zich wel in het beeld dat de cijfers laten zien.
44
Aantal stuks Verkocht 2015 (*1.000)
„Augustus was een prima maand. Ik kan vooral merken dat de Engelse markt goed loopt.” Ook de middenprijs van Hebe steeg. Deze kwam €0,12 hoger uit, bij een daling van het volume met 9,5%. Kweker Dirk van Diepen van FlevoFlora spreekt bij de afzet van Hebe dit jaar van een kort maar goed seizoen. „Het seizoen begon in week 30/31 en was voor ons in week 38 afgelopen. Over de hogere veilingprijzen voor Hebe zegt hij: „De prijsvorming was bij ons in augustus beter dan vorig
jaar in dezelfde maand. Ik heb weinig geklokt maar de directe handel liep in augustus erg goed. Daarnaast denk ik dat er in verhouding meer grote potmaten worden aangevoerd die een hogere middenprijs kunnen verklaren.” De kweker verkoopt Hebe onder de merknaam Addenda en verwacht dat bij zijn Addenda-collega’s sprake is van hetzelfde marktbeeld. De Addenda-kwekers kiezen er voor om geen producten onder de merknaam te klokken. <
De Boomkwekerij 19 (18 september 2015)
Markt_Handelsstemming BKW15-19.indd 44
14-09-15 14:01
Markt & Afzet P RO D U C TA N A LYS E
Perenbomen al nagenoeg uitverkocht Aan professionele fruittelers zijn al veel vruchtbomen verkocht. Perenbomen zijn nagenoeg nergens meer te vinden in Nederland. Appelbomen zijn er nog wel, maar de vraag is volgens kwekers nog steeds goed. Soms krijgen ze van fruittelers wat meer verzoeken tot uitgestelde betalingen, maar fruittelers stellen hun orders ook veilig met meer aanbetalingen. Vruchtboomkwekers hebben er in de meeste gevallen wel vertrouwen in dat de leveringen komend rooien bewaarseizoen volledig betaald worden binnen Europa. De betalingsmoraal kan per klant, per land en per cultuur verschillen. Het hangt ook vooral af hoe de appel- en perenprijzen zich ontwikkelen. Het plukseizoen is net begonnen, dan zijn prijzen doorgaans best hoog, maar de massa moet nog op de markt komen.
Bij verschillende bedrijven zijn alle leverbare perenbomen allang verkocht; fruittelers bestelden die reeds afgelopen jaar of nog langer geleden. Vooral telers in Nederland en België verkiezen nieuwe aanplant van perenrassen boven die van appelrassen. De internationale vraag naar peren stijgt tenslotte al enkele jaren. ’Conference’ is nog altijd het meest in trek, daarna volgen op afstand ’Beurré Alexander Lucas’ en andere rassen. Ook in koudere landen neemt de perenteelt toe, mede dankzij de vorstresistente onderstam Q-Eline. Van de appelrassen is nog steeds ’Elstar’ het meest gevraagd in Nederland en België. Tot de meest gevraagde wereldrassen behoren ’Braeburn’, ’Gala’, ’Golden’ en ’Granny’. Vorig jaar waren verschillende
vruchtboomleveringen nog onzeker door de Russische boycot op fruit. Fruittelers hebben nu nieuwe en ook verre afzetmarkten gevonden, zoals India en China. China vraagt ook steeds meer plantmateriaal, maar die vraag is volgens kwekers net zo ad hoc als in Oost-Europa. <
LANGS DE KASSA
Jan en Diana Bent:
’Duitsers kopen traditionelere producten’ Naam bedrijf:
Grüncentrum Wenninkhof Locatie:
Vreden (DE) Medewerkers:
2
Jullie hebben een Duitse vestiging? „Klopt! Naast ons groencentrum in Meddo, runnen we sinds februari 2015 dit groencentrum. Hoewel we nooit die ambitie hebben gehad, kwam het bij toeval op ons pad. Het groencentrum grenst aan de bouwmarkt Baufuchs Plewa, waar gemiddeld 300 tot 400 mensen per dag
komen. Ook is het een voordeel dat we nu iets meer massa hebben bij de inkoop.” Hoe loopt de verkoop? „De eerste maand was de omzet ruim drie keer zo hoog dan die van de vorige eigenaar. Nu zitten we op ruim tweemaal en dat kunnen we aardig
vasthouden door onder andere een breed sortiment te leveren. Zo kwam er al snel na de opening een vrouw die al vele jaren op zoek was naar een dubbelbloemige hortensia. Na 1,5 week konden we die leveren, waarna we haar bijna huilend aan de telefoon hadden.” Waarin verschilt de Duitse klant van de Nederlandse? „Als een Duitser iets mooi vindt en de prijs reëel is, neemt hij het mee. Nederlanders twijfelen meer. Ook willen Duitsers andere producten. Waar Nederlanders op zoek zijn naar kleur en nieuwe soorten, willen Duitsers vooral traditionele beplanting, zoals groenblijvende heesters, Taxus, rozen en bodembedekkers.” Zijn de verwachtingen waargemaakt? „Ja, we hopen de goede omzet nog iets uit te bouwen. Dat kan door een goede prijs-kwaliteitverhouding, focus op advies en ervoor te zorgen dat alles er netjes bij ligt.” < De Boomkwekerij 19 (18 september 2015)
Markt_Handelsstemming BKW15-19.indd 45
45
14-09-15 14:01
Actualiteiten Gewasbescherming Onze Coördinator Effectief Middelen Pakket (CEMP) is op vele gebieden actief om middelen te behouden, terug te krijgen of (versneld) toegelaten te krijgen. Onlangs was er onduidelijkheid over de toelating van Captan in de vruchtboomkwekerij. Captanhoudende middelen zouden alleen nog in de bedekte teelt toegelaten zijn. Dit is niet waar. De middelen Merpan Spuitkorrel en Captosan Spuitkorrel 80 WG mogen in de openlucht vijf keer worden toegepast. Recent heeft de CEMP overleg gehad met de toelatingshouder van deze middelen. Deze gaf aan dat er in augustus een aanvraag is gedaan om
de toepassing in de vruchtboomteelt verder uit te breiden. Een wens vanuit de sector wordt hiermee dus ingewilligd. Voor de grassenmiddelen wordt gewerkt aan reguliere toelatingen van verschillende middelen. Voor het geval dat deze niet op tijd beschikbaar zijn, wordt er ook een vrijstelling voorbereid om een eventueel gat in de toelating te repareren. Waar ook hard aan gewerkt wordt, is de terugkeer van het lage doseringssysteem op verschillende herbicidenetiketten. Uw knelpunten kunt u blijven aanmelden bij: peter.van.t.westeinde@zlto.nl.
Maak uw bespuitingseffect zichtbaar Door grote verschillen in plantafstand, gewasvolume, habitus en bladstand is het effect van gewasbespuitingen op ieder boomkwekerijgewas verschillend. Boomkwekers hebben onvoldoende kennis van de bedekking en indringing van het product, en daarmee van de effectiviteit van hun bespuiting.
Dit komt doordat dit bij praktijkbespuitingen onvoldoende zichtbaar is. In het project plantgezondheid kunnen we de effecten van bespuitingen op praktijkbedrijven zichtbaar maken en optimaliseren. Vooral bij moeilijke aantastingen zoals bijvoorbeeld spint, Cylindrocladium, bladvlekkenziekten en valse meeldauw is een optimale bespuiting essentieel voor voldoende resultaat. Dit geldt ook bij gebruik van plantversterkers en biologische middelen. Bespuitingen kunnen zichtbaar worden gemaakt met watergevoelig papier of fluorescerende stof en blacklight. De strookjes watergevoelig papier worden op verschillende niveaus in het gewas aangebracht en op het papier wordt de bedekking en druppelvorming zichtbaar. Door vervolgens aanpassingen te doen aan de manier van spuiten kunnen verrassende verbeteringen en besparingen worden gerealiseerd.
Green Deal bos- en haagplantsoen Tijdens de Beheerdersdag 25 september bij Radio Kootwijk wordt de Green Deal ’Weet wat je (ver)koopt’ publiekelijk opgeleverd met het aanbieden van een praktijkgids voor het inkopen van plantmateriaal voor beplantingen
die onder de Boswet vallen. Deze gids is bedoeld voor inkopers, bestekschrijvers en opdrachtgevers. Ook de sector laat zich zien op deze dag. Aanmelden kan op: www.beheerdersdag.nl.
Deze bijdrage valt onder de redactionele verantwoordelijkheid van de LTO Vakgroep Bomen en Vaste planten. Voor informatie: (073) 2173263, e-mail: helma.hoff@zlto.nl., www.lto.nl.
46
Crossing borders Vorige week zijn we (LLTB-vakgroep) op bezoek geweest bij onze Duitse collega’s van het Verband Rheinische Baumschulen (VRB). We hadden een gezamenlijke vergadering op de prachtige locatie Schloss Dyck, een aantal jaren geleden de plek van de Bundesgartenschau. Het kasteel en de tuinen (80 hectare groot) worden jaarlijks bezocht door 240.000 bezoekers. Door de voormalige eigenaren zijn hier fantastische bomen en planten naar toe gehaald, waarvan men zelfs de exacte plantdatum nog weet. Enkele exemplaren zijn wel 200 jaar oud. Zeker de moeite van een bezoek waard. In de vergadering hebben we onder andere de afzetverwachtingen voor het komende seizoen met elkaar doorgesproken. Die is, kort samengevat, nogal wisselend tot voorzichtig positief met in de diverse sectoren een aantal bedreigingen, maar ook kansen. Het zwaartepunt op de agenda was: hoe kunnen we samen optrekken op het gebied van gewasbescherming, plantgezondheid en onderzoek? Er worden concrete afspraken gemaakt met de gewasbeschermingsindustrie om onze positie als boomkwekerij bij de top van deze bedrijven duidelijk te maken. Want samen met onze Belgische collega’s bij AVBS zijn we het grootste boomkwekerijgebied in de wereld. En de enige sector in de wereld die jaarrond zorgt voor biodiversiteit. En dat mag volgens ons beloond worden met beschikbaarheid van voldoende middelen om dit in stand te kunnen houden. We trekken ook gezamenlijk op met de NVWA’s van Duitsland en België om ook in Brussel een sterk signaal af te kunnen geven. Men was verrast hoe ver wij al waren met de bewustwording en strategie met betrekking tot Xylella. Ja, ze hadden ervan gehoord, maar de informatievoorziening nog niet op die manier opgeschaald zoals wij dat hebben gedaan. VRB wilde dan ook graag de informatie die wij verspreid hebben gebruiken om ook hun eigen leden goed op de hoogte te brengen. Jan Veltmans
Bestuurslid LTO Vakgroep Bomen en Vaste planten
De Boomkwekerij 19 (18 september 2015)
LTO-BKW15-19.indd 46
14-09-15 14:01
Service
Foto: Vidiphoto
BEDRIJFSNIEUWS
VAKTAAL
Eigen substraat in wortelplug Maan Group uit Raalte werkt verder aan de doorontwikkeling van de wortelplug gemaakt van biologisch afbreekbare lijm. De plug ziet eruit als een fijn weefsel. Het product heeft de naam GrowCoon gekregen. Volgens de fabrikant heeft het product als voordeel voor kwekers dat gewerkt kan worden met eigen substraat en eigen trays. Maan Group levert het product in een aantal standaardmaten maar kan ook maatwerk afleveren. Het bedrijf presenteert de plug op GrootGroenPlus.
Thijs Meijers
Praktijkdag Duurzame Boomteelt
Leeftijd: 65 Opleiding: lagere school Bedrijf: Boomkwekerij Darthuizer
Vanuit Schoon Water Brabant en het Koepelproject Plantgezondheid wordt op 8 oktober een praktijkmiddag en -avond Duurzame Boomkwekerij georganiseerd. Op de dag zijn demonstraties van diverse machines, zoals de verlengde torsie-wieder van Roelands. Ook zijn er diverse demonstatieproeven aangelegd. De praktijkdag is bij Gebroeders Roelands in Wernhout, ontvangst is bij Café de Valk aan de Wernhoutseweg. Deelname aan de bijeenkomst kost €70 met spuitlicentieverlenging, zonder kost €12,50.
AGENDA Binnenland 21 september Groenmarkt Groei & Bloei Natuurmarkt, Doorn eventserviceplus.nl 28 september Spuitlicentie 1, tweedaagse cursus, Ochten fruitpark.nl
30 september t/m 2 oktober
Vakbeurs GrootGroenPlus, Zundert grootgroenplus.nl 7 en 8 oktober Vakbeurs Dag van de Openbare Ruimte, Houten openbareruimte.nl 4 t/m 6 november Tuinbouwbeurs IFTF&IHTF, Vijfhuizen hppexhibitions.com 13 t/m 20 november Lifestyle event Margriet Winterfair, Utrecht www.margrietwinterfair.nl 8 t/m 10 december Tuinbouwrelatiedagen De Groene Sector, Venray evenementenhal.nl 8 t/m 10 december Vakbeurs
/ Groene Sector Boomkwekerij Vakbeurs, Venray evenementenhal.nl
Buitenland 29 en 30 september Tuinbeurs
Elmia Garden, Jönköping, Zweden elmia.se 1 t/m 4 oktober Vakbeurs Flora Olomouc, Olomouc, Tsjechië flora-ol.cz 2 t/m 4 oktober Beurs tuin en landschap Orticolario, Como, Italië orticolario.it 5 t/m 8 oktober Sierteeltvakbeurs Iberflora, Valencia, Spanje feriavalencia.com 9 t/m 12 oktober Beurs voor bloemen, tuin en landschap Florex, Cluj-Napoca, Roemenië transilvania.ro
28 oktober t/m 1 november
Land- en tuinbouwbeurs Indagra, Boekarest, Roemenië indagra.ro
Bijdragen Meer informatie op: DeBoomkwekerij.nl/Tips
Bijdragen voor de service-pagina’s kunnen worden gestuurd naar Redactie ‘De Boomkwekerij’, Postbus 9324, 2300 PH Leiden, e-mail: boomkwekerij@hortipoint.nl.
Gefeliciteerd, u bent maar liefst 50 jaar in dienst bij Boomkwekerij Darthuizer. Da’s bijzonder. „Dank u, bijzonder is het zeker.” Is het groot feest geweest? „Ja, ik ben flink in het zonnetje gezet. Ik ben door een privéchauffeur opgehaald en toen ik op het bedrijf aan kwam stond iedereen buiten met champagne op mij te wachten: mijn vrouw, mijn zussen en nog meer familie. In een tent hebben we gebarbecued en ik heb zelfs m’n eigen straatnaam op het bedrijf gekregen.” Hoe bent u 50 jaar geleden bij Darthuizer terechtgekomen? „Ik was vakantiewerker en toen ik van school kwam ben ik hier vast gaan werken. Eigenlijk werk ik er dus zelfs al langer dan 50 jaar.”
Plaats: Leersum Functie: vrachtwagenchauffeur (voormalig)
geladen en dan was ik ook zomaar vier uur bij een klant bezig met lossen. Later werd het werk door de komst van de palletwagen steeds beter, toen was het lossen en wegwezen.” Heeft u in die 50 jaar nooit ergens anders willen werken? „Nou, heel lang geleden, toen ik een jaar of 17 was heb ik nog even bij een groenteboer gewerkt. Maar dat beviel niet en na een maandje vroegen ze bij Darthuizer of ik weer wilde terugkomen. Dat heb ik gedaan en ik heb het altijd naar mijn zin gehad.”
U was uw langste tijd chauffeur. Wat is daar het leukste aan? „Het was vooral leuk om bij veel verschillende klanten te komen. Ik reed voornamelijk in Nederland, maar kwam ook wel in België en Duitsland.’’
Bijna was het niet tot deze mijlpaal gekomen. Toch? „Inderdaad, in 2011 lag ik op het randje van de dood. Ik ben drie keer aan m’n blinde darm geopereerd, maar ik ben er gelukkig bovenop gekomen. Omdat fulltime werken niet meer gaat, werk ik sindsdien halve dagen. Ook ben ik geen vrachtwagenchauffeur meer, maar doe ik allelei klusjes. Ik heb dan ook de vrachtwagen ingeruild voor een kruiwagen.”
Is het werk in de loop der tijd erg veranderd? „Ja zeker. Vroeger was het werk echt zwaar. Auto’s werden met de hand
Kijkt u uit naar uw pensioen? „Nee hoor, ik heb geen hobby’s. Ik blijft het liefste gewoon hier werken.” < De Boomkwekerij 19 (18 september 2015)
Service-BKW15-19.indd 47
47
14-09-15 14:50
626251_.indd 48
14-9-2015 10:59:13