BKW_20-2015 by Stichting Vakinformatie Siergewassen

9 oktober 2015

GrootGroenPlus 2015:

Wel/Niet open over prijzen? 12

Bouw ABC Opheusden start nog dit jaar 6 Van den Berk Boomkwekerijen viert jubileum 22 EĂŠn pottenwagen voor diverse potmaten 26 Omslag_BKW15-20.indd 1

05-10-15 15:31

Leverancier van beworteld stek en plantgoed. Vooral gespecialiseerd in zeldzame, gepatendeerde en nieuwe coniferen,onder andere:

Vlierdenseweg 115, 5753 AC Deurne Tel./Fax: (0493) 31 46 01 Mobiel: 06 20 77 74 04 www.sierteeltkwekerijkools.nl

674351_.indd 2

· Cham. obt. ‘Lucas’ ® · Cham. pis. ‘Blue Moon’ ® · Crypt. jap. ‘Twinkle Toes’ · Jun. hor. ICEE BLUE ® · Jun. ping. ‘Hulsdonk Yellow’ ® · Jun. squam. ‘Tropical Blue’ · Picea pung. ‘Blue Diamond’ ® · Sequoia semp. ‘Adpressa’ · Thuja occ. FIRE CHIEF ® · Thuja occ. ‘Golden Tuffet’ · Thuja plic. ‘4ever Goldy’ ® · Thuja plic. ‘Whipcord’ · Thujopsis dol. ‘Solar Flare’ · etc.

5-10-2015 15:18:01

Inhoud

Omslag: Arno Engels

Nieuws

’Krom octrooirecht raakt sector’ 4

Commentaar: Standvastig

Stelling: Boomkwekerij redt zich wel zonder EU-steun

Eerste shop ABC Opheusden nog dit jaar de grond in

Ondernemersvragen: Welke wijzigingen aangekondigd op Prinsjesdag zijn voor mij belangrijk om te weten?

Bedrijf Teelt & Gewas

Verslag GrootGroenPlus 2015 Vol lof over GrootGroenPlus 2015

12 Wel of niet open over verkoopprijzen

28 ’Beheersbaarheid is belangrijkst’

14 Voortgang Business Centre Treeport, Belgische deelname, bio-noviteiten 16 Discussies aan Rond-de-Grote-Groene-Tafel 18 Beste nieuwigheid, kijkje achter keuring en terugblik op eerdere winnaars 20 Opmerkelijke zaken en stands 22 Van den Berk 75 jaar 24 Goede opkomst Boskoopse Meet & Green 25 Torsiewieder als aanvulling op schoffelen 26 Eén pottenwagen voor diverse potmaten

34 ’Weten te weinig van elkaars wereld’

28 ’Beheersbaarheid is belangrijkst bij stedelijke beplantingen’ 32 Teeltadvies: Diverse actualiteiten in laanbomen

Markt & Afzet

34 ’We weten te weinig van elkaars werelden’ 39 Marktnieuws: Hoe loopt het? 40 Marktnieuws

Service

42 LTO Nederland Vakgroep Bomen en Vaste planten 43 Vaktaal en Agenda

Op www.DeBoomkwekerij.nl vindt u actueel nieuws, marktnieuws, fotoreportages, video’s, blogs en het magazine in digitale vorm. Problemen met inloggen? Kijk dan op www.DeBoomkwekerij.nl/inloghulp.

COLOFON Redactie

Schipholweg 1, Postbus 9324, 2300 PH Leiden E-mail: boomkwekerij@hortipoint.nl Website: deboomkwekerij.nl Hoofdredactie Wim du Mortier (071) 565 96 82 Vakredactie Arno Engels 565 96 86 Ketura Haveman 565 96 83 Ron Barendse 565 96 84 Bureauredactie Jenny Mostert, Carolyne de Vries Lentsch, Jolanda de Wekker Vormgeving Diseno vormgeving Fotografie Gerdien de Nooy Directie Elbert van den Berg Secretariaat Linda Laman 565 96 78 Alice Hoogenboom

Exploitatie

Koninklijke BDU Uitgevers B.V., Afdeling Vak- en Publieksmedia, Postbus 67, 3770 AB Barneveld Uitgever: Wiljo Klein Wolterink MBA T (0342) 494 263 F (0342) 413 141 Verkoopleider: Ron van de Hoef T (0342) 494 263 M 06 51 80 63 25 E r.v.d.hoef@bdu.nl Advertentie-exploitatie Media adviseur: Gert-Jan Bloemendal T (0342) 49 48 07 E g.bloemendal@bdu.nl, Internet: bdu.nl Verkoopleider: Ron van de Hoef T (0342) 494 263 M 06 51 80 63 25 E r.v.d.hoef@bdu.nl Abonnementenservice Aanvraag (ook via website deboomkwekerij.nl) en wijziging abonnement naar Koninklijke BDU Uitgevers, afdeling Vak- en Publieksmedia, Postbus 67, 3770 AB Barneveld, T (0342) 494 844, F (0342) 494 299, E abonnementen@bdu.nl. Op werkdagen

telefonisch bereikbaar van 8.30 – 14.00 uur Abonnementen kunnen op elk gewenst tijdstip ingaan. Opgave via deboomkwekerij.nl of bij de abonnementenservice. Abonnementen lopen automatisch door, tenzij uiterlijk twee maanden voor vervaldatum bij de abonnementenservice wordt opgezegd. Dit kan schriftelijk, telefonisch of per e-mail. Ook voor informatie over een lopend abonnement kan contact worden opgenomen met de abonnementenservice. Jaarabonnement: €236,65 (exclusief 6% btw). Studenten en scholieren krijgen 25% korting. Buitenlandse abonnees betalen een kleine toeslag.

Druk Koninklijke BDU Grafisch Bedrijf B.V. 28ste jaargang ISSN-nummer: 0923-2443 De Boomkwekerij is een uitgave van de Stichting Vakinformatie Siergewassen en de Koninklijke BDU Uitgevers B.V. Uitgever en auteurs verklaren dat dit blad op zorgvuldige wijze en naar beste weten is samengesteld, evenwel kunnen uitgever en auteurs op geen enkele wijze instaan voor de juistheid of volledigheid van de informatie. Lezers worden met nadruk aangeraden deze informatie niet geïsoleerd te gebruiken, maar af te gaan op hun professionele kennis en ervaring en de te gebruiken informatie te controleren. Niets uit deze uitgave mag worden verveelvoudigd, opgeslagen in een geautomatiseerd gegevensbestand of openbaar gemaakt in enige vorm of op enige wijze, hetzij elektronisch, mechanisch, door fotokopieën, opnamen of enige andere manier, zonder voorafgaande toestemming van de uitgever. Algemene voorwaarden: op alle aanbiedingen, offertes en overeenkomsten van Koninklijke BDU Uitgevers B.V. zijn van toepassing de voorwaarden, welke zijn gedeponeerd ter Griffie van de Arrondissementsrechtbanken en de KvK.

De Boomkwekerij 20 (9 oktober 2015)

Inhoudspagina-BKW15-20.indd 3

05-10-15 15:26

NIEUWSINTERVIEW

Aad van der Knaap, managing director van KP Holland

’Krom octrooirecht raakt hele sierteeltsector’ „Toepassing van het octrooirecht is een van de grootste bedreigingen voor een gezonde toekomst van de sierteeltsector”, aldus Aad van der Knaap, algemeen directeur van KP Holland, veredelaar en kwekerij van kamerplanten in Naaldwijk. Hij zei dit op 22 september tijdens het congres ’Sierteelt in beweging’ van Blooming The Future in Breukelen. Aad van der Knaap

„Ik stel dat toepassing van het octrooirecht een van de grootste bedreigingen vormt voor een gezonde toekomst van de sector. Het gaat mis als het octrooirecht, dat oorspronkelijk voor de technische sector is opgezet, ingezet mag worden in de sierteeltsector. Wij werken met natuurlijke genen, die al eeuwenlang vrij voorkomen en waar elke veredelaar mee aan het werk is. De huidige nieuwe realiteit is dat we binnenkort overspoeld zullen worden door een stortvloed van octrooien op genetische eigenschappen en zelfs op verschijningsvormen. Denk aan bijvoorbeeld vorm, bloem, compactheid, gevuldheid en kleur. Hoe bestaat het dat het zover gekomen is dat octrooi gevestigd kan worden op in de natuur vrij voorko-

COMMENTAAR

mende genetica? Ik vrees dat wij een beetje hebben zitten slapen. De gevolgen zijn dat kleine veredelaar geconfronteerd worden met extra licenties aan octrooihouders. Daarnaast zal het veredelaars verboden worden om met de beschermde genetica aan de gang te gaan binnen hun eigen veredeling. Beide ontwikkelingen zullen zorgen voor een kaalslag in de veredelingswereld en voor kostenverhogingen voor de kweker doordat octrooihouders geld zullen vragen voor het gebruik van genetica. Het betekent ook een enorme rem op de innovatie van uitgangsmateriaal. Ik voorzie dat in 2025 een handjevol veredelaars gebruikmaakt van essentiële genetica die geoctrooieerd zijn door beleggers. De waarden van

PEILING

Standvastig De grote beurzen voor dit jaar zitten er op. Nieuwe relaties zijn gelegd, de bestaande onderhouden; iedereen is klaar voor een nieuw seizoen in de hoop dat het ook nieuwe kansen gaat brengen. Op GrootGroenPlus heerste net als op Plantarium een beduidend betere sfeer in vergelijking met de afgelopen jaren. En laten we maar in het midden houden of dat komt door hoopgevende resultaten, of omdat we het pessimisme zat zijn.

Onkruid is ook zonder chemische middelen prima te beheersen

In werkelijkheid is de situatie voor iedereen weer anders. De boomkwekerij is zo divers dat er al grote verschillen zijn tussen de verschillende teelten. In het bosen haagplantsoen is toch de algemene mening dat er nog te veel in de markt zit om op korte termijn Wim du Mortier Hoofdredacteur

een wezenlijke verbetering mogelijk te maken. Het klint cru, maar er zal hier volgens velen echt nog productie moeten verdwijnen. Niet alleen door minder op te planten

Eens 22%

Oneens 78%

maar ook door het stoppen van kwekers. In de overige teelten kan het enorm verschillen of bijvoorbeeld recent is geïnvesteerd, welk sortiment wordt gevoerd, hoe de markt er uit ziet of wordt benaderd. Zoveel kwekers, even zoveel situaties. En die individuele situatie kan bepalend zijn voor hoe standvastig iemand zich in zijn prijsbeleid opstelt. In een tijd van crisis en overaanbod ontstaat er al snel een ’race to the bottom’. Dat leidt er toe dat producten voor minder dan de reëele kostprijs de deur uit gaan. Dat schaadt op langere termijn niet alleen het bedrijf dat die deal sluit, maar in feite ook alle collega’s. Maar hier lijkt een kentering zichtbaar. Er komen steeds meer

n op de

kwekers die zeggen voor hun kwaliteitsproduct een vaste prijs aan te houden.

De nieuwe peiling luidt:

Kwekers moeten meer open zijn over hun verkoopprijs

Daarbij is het wel van belang dat een kweker weet wat de feitelijke kostprijs is. Nog te veel kwekers moeten daar naar gissen. Juist deze tijd vereist een grotere professionali-

Stem mee op deboomkwekerij.nl.

teit om het hoofd boven water te kunnen houden.

De Boomkwekerij 20 (9 oktober 2015)

Nieuws opinie BKW15-20.indd 4

05-10-15 15:27

Opinie COLUMN COEN DEKKERS

Motivatie

patenten wordt op de beurs bepaald. Net als we in Nederland niet in staat zijn de topvoetballers te behouden kunnen we ook waardevolle genetica niet hier houden. Beleggers zijn de enige groep die beter wordt van het octrooirecht in onze sector. Slechts enkele grote veredelaars blijven over en daarmee komen innovaties op een laag pitje te staan. Dit beeld is geen ver-van-mijn-bedshow. Het is al vijf over twaalf. Er is volgens mij echter nog een kans. Als we ons als sector massaal laten horen, dan zal ook de politiek in actie moeten komen. Ik spreek de wens uit dat we vandaag met elkaar beginnen iets in beweging te zetten om deze kromme situatie weer recht te zetten en zo te zorgen voor een gezonde en innovatieve sierteeltsector in Nederland, ook in 2025. <

’Jij wit, jij geel, jullie met zijn drieën wit en dit groepje hier geel. Hier zijn de stokjes. Loop maar vast naar kap 18, ik kom eraan. Voor diegenen die overgebleven zijn: ik heb stek en gevulde tray’s klaarstaan. Vier in een pot, stevig steken, als de stek op is: pak de meest linkse stapel in de koelcel.’ Als iedereen in de werkplaats aan het werk is, pak ik de fiets en kom tegelijk met het groepje aan bij kap 18. ’De gele groep begint links van het hoofdpad, met de gele planten. De witte groep rechts, de witte planten. Het is de bedoeling dat we deze twee banen vandaag inpakken; ze zijn verkocht. Het stokje dat je meegekregen hebt is de minimale lengte die we uit gaan leveren. Let op! Dat betekent niet dat je elk plantje op gaat meten. Het stokje is al iets langer dan de gevraagde lengte, dus het is net als met buitenspel: gelijk is doorspelen.’ Ik geef hier en daar nog wat aanwijzingen. ’Kom op, doorpakken, het zijn geen gebakjes, zo voorzichtig hoef je niet te zijn.’ Nu komt dus meteen het nadeel van ’vakantiewerkers’ naar voren. Ze doen vaak hun best, maar ze krijgen bijna nooit de handigheid van ’echte’ medewerkers. Na een half uur zijn er veel te weinig karren klaar naar mijn zin. Ik besluit me aan te sluiten bij ’de underdog’, het langzaamste team. En zodra we een kar klaar hebben roep ik heel hard naar de overkant. Hey gele! Let op, we komen er aan hè! We gaan jullie inhalen! ’Jaja’, krijg ik terug, ’dacht het niet.’ Precies wat ik had gehoopt. Na een paar tellen hoor ik gejoel en gejuich. Geel heeft overduidelijk weer een kar klaar. ’Kom op wit, ff gas erop, maar we gaan pas weer roepen als we twee karren afhebben, dat zal ze leren.’ ’Het is stil aan de overkant’, zing ik als er twee karren klaar zijn. Twee!! ’Hey Coen’, wordt er geroepen van de andere kant van het pad, volgens mij is voor in de werkplaats de stek op.’ Ik kijk naar voren, en schiet in de lach. Was ik er bijna ingetrapt. ’De verliezer moet trakteren op kruimeltaart!’, roep ik nog. Intussen blijf ik tellen en timen. Hoe het afliep? Ik moet aanstaande zaterdag trakteren. Maar de bestelling is klaar.

STELLING

Boomkwekerij redt zich wel zonder EU-steun Rick Oudenampsen,

Jan-Willem Rotteveel,

Hendrik Hak, Kwekerij

Boomkwekerij

Gebr. Rotteveel,

Vredebest, Waddinxveen:

Oudenampsen, Loo:

Noordwijk:

„Als sector hebben we zeker

„Hebben wij het nodig? De

„Een sector die het doet

steun vanuit de EU nodig. Met

agrariërs met vee hebben

zonder EU-steun, dat klinkt

minder middelen een goed

altijd al subsidies gehad, ook

als een gezonde sector! Is

product kweken is een uitda-

bij schades. Denk aan MKZ,

de huidige marktsituatie in de boomkwekerij

ging maar ook kostbaar. De kosten per plant

Varkenspest, Q-koorts. Als de boomkwekerij

enkel te danken aan Europese regelgeving?

gaan omhoog en de prijzen van onze mooie

iets heeft (Xanthomonas, Cylindrocladium of

Financiële steun ter compensatie van bijvoor-

producten staan onder druk. De markt zal blij-

noem maar op), dan hoort het bij het onderne-

beeld ongelijke regelgeving klinkt voor mij als

ven veranderen, dus moet er niet op individu-

mersrisico. Het is daardoor sowieso niet goed

een doekje voor het bloeden en maakt een

ele hulp ingezet worden, maar op collectief om

verdeeld. Hoe wil je eventuele subsidie gaan

sector nog niet gezond. Zonder deze steun

de sector sterk te houden. Er is steun gewenst

verdelen en waarvoor? Je hebt zoveel ver-

redt de sector het ook wel, al zou het wel op

vanuit de EU in het Nederlandse middelenbe-

schillende bedrijven dat er altijd enkele wel

korte termijn structurele oplossingen kunnen

leid: (onkruidbestrijdings)middelen verbieden

en een groot deel niets zal gaan krijgen. Het

bieden.”

zonder goede alternatieven, financiële onder-

is in de melkveehouderij en varkenshouderij

steuning in de ontwikkeling van milieuvrien-

veel makkelijker om subsidies te verdelen, je

delijk kweken, eenduidigheid in het beleid van

kunt dan gewoon geld bij de melkprijs of kg

seizoenmedewerkers en vaste krachten, ont-

prijs vlees op zetten. We hebben ons als sector

wikkeling en herinrichting van gebieden om

altijd gered en ook dit keer kunnen we best

de sector sterk op de kaart te houden, geen

wel zonder EU-steun. Uiteraard ben ik voor

ondoordachte boycotacties richting Rusland,

subsidie en deze evenredig verdelen onder de

etc… Laten we positief blijven, dat geeft ener-

boomkwekers.”

gie waar geen EU-steun aan kan tippen!” De Boomkwekerij 20 (9 oktober 2015)

Nieuws opinie BKW15-20.indd 5

05-10-15 15:27

Foto’s: Gemeente Neder-Betuwe, Wageningen UR

Eerste schop ABC Opheusden nog dit jaar de gr Nog dit jaar gaat de eerste schop van het Agro Business Centre Opheusden de grond in. Gemeente Neder-Betuwe legt de infrastructuur aan. Damcon vraagt als eerste een bouwvergunning aan. Kwekersvereniging TCO overlegt nog over een laanboomgebouw.

Na jaren van onzekerheid en uiteindelijk gemeentelijke belofte dat het Agro Business Centre Opheusden (ABC) er komt voor de regionale laanboomsector, zal het ABC vanaf eind dit jaar daadwerkelijk bouwrijp worden gemaakt. De spelregels voor vestiging op het ABC waren vorig jaar

vastgesteld in een structuurvisie. Met de voorinvestering door NederBetuwe, in de infrastructuur, zijn ruim €3 miljoen gemoeid. „We gaan het ABC stap voor stap ontwikkelen”, zegt Paul Hospers, projectleider gebiedsontwikkeling bij de gemeente. „Met een rotonde vanuit Dodewaard komt er hoofdontsluiting, en wegen over het terrein.” Daarna kunnen boomteeltgerelateerde bedrijven zich er gaan vestigen. „Om grip op de ontwikkeling te houden blijft de bestemming van het ABC agrarisch. Voor elk bedrijf dat zich vestigt, wordt een vergunningsprocedure doorlopen; dit is maatwerk per aanvrager.”

Dorpslocatie opleveren

Een schets van het Agro Business Centre Opheusden, dat langs de A15 komt te liggen, bij afslag Opheusden/Dodewaard.

Neder-Betuwe verwacht op korte termijn de eerste vergunningsaanvraag voor nieuwbouw, door Damcon. „We zijn nog afhankelijk van de situatie op onze huidige locatie”, zegt Gerrit Massink, directeur van het mechanisatiebedrijf, „maar grote kans dat we deze locatie binnenkort moeten opleveren.” Op die locatie, in de dorpskern

KORT Darthuizer neemt Presikhaaf over

Nieuw middel tegen trips

Protest Belgische boomkwekers

De Darthuizer Groep wil de plantenkwekerij van Presikhaaf Bedrijven overnemen. Het bestuur van Presikhaaf heeft groen licht gegeven voor het overnametraject. De overname van de kwekerij van ruim 9 ha in tuinbouwgebied Bergerden biedt Darthuizer de gelegenheid om invulling te geven aan haar strategie van efficiënte schaalvergroting en duurzame, milieuvriendelijke groei van afzetgerichte productie. Darthuizer heeft de intentie in Bemmel zo’n tachtig SW-medewerkers werk te bieden.

Azatin (werkzame stof azadirachtine-A) heeft een toelating gekregen als insecticide in de bedekte teelt van boomkwekerijen bloemisterijgewassen. De toelating is volgens fabrikant Certis goed nieuws voor kwekers die steeds minder middelen hebben tegen trips, en die te maken hebben met een nultolerantie in de afzet. Volgens Certis is Azatin goed te combineren met biologische bestrijding.

Belgische boomkwekers hebben geprotesteerd om hun zorg te uiten over de malaise. In Wetteren kwam het, na het boerenprotest in Brussel, tot een tractoroptocht, meldt het Vlaams Infocentrum voor Landen Tuinbouw (VILT). Volgens VILT werden kreten gehoord als ’geen enkel verkoopkanaal draait nog goed’ en ’nog even en we kunnen onze planten gratis weggeven’.

Minder omzet Belgische kwekers Belgische boomkwekers voelen de gevolgen van de economische crisis nog aan den lijve. De eerste acht maanden van 2015 behalden ze 5% minder omzet, meldt de Belgische Boerenbond. De omzetafname komt uit minder verkochte aantallen en een naar schatting gemiddelde prijsdaling van 3%.

VGB: augustus 7% lager Handelaren in kamer- en tuinplanten zagen hun omzet in augustus met 7% dalen ten opzichte van dezelfde maand vorig jaar. Tot en met augustus komt deze daarmee 3% lager uit. Volgens VGB lijkt de krimp bij kamer- en tuinplanten aan te houden. De totale exportwaarde van bloemen en planten ligt tot en met augustus nog wel 3% hoger. De omzet in bloemen en planten naar Duitsland daalde in augustus met 8%.

BKN Strobel verkeert in problemen De vooraanstaande Noord-Duitse boomkwekerij BKN Strobel heeft uitstel van betaling aangevraagd. Deutsche Baumschule meldt dat het uitstel 25 september is aangevraagd bij het Amtsgericht Pinneberg. BKN Strobel was vooral in de problemen gekomen door het faillissement van bouwmarktketen Praktiker/Max Bahr. Hierdoor had het Noord-Duitse bedrijf veel omzet verloren. Begin oktober zijn er gesprekken met investeerders voor het bedrijf.

De Boomkwekerij 20 (9 oktober 2015)

Nieuwsbericht en Kortnieuws BKW15-20.indd 6

05-10-15 15:27

Nieuws

de grond in van Opheusden, staat namelijk vestiging van een supermarkt gepland. Damcon wil dan ook graag binnen een jaar op het ABC zitten. Er is een kavel gekocht van 8.500 m2. Massink verwacht dat de vergunning voor nieuwbouw wordt verleend.

Ook handelsbedrijven interesse Volgens Hospers hebben nog verschillende andere bedrijven interesse in vestiging, waaronder handelsbedrijven, maar hij kan nog niet zeggen welke bedrijven het zijn. Binnen de laanboomregio zijn er wel twijfels over. „Ik zie het nog niet direct gebeuren dat een handelsbedrijf nieuw gaat bouwen op het ABC; in de toekomst misschien wel”, zegt bijvoorbeeld Henk Mauritz van Combinatie Mauritz. „De bomenprijzen van de laatste jaren geven namelijk nu geen ruimte voor uitspattingen als nieuwbouw.” Eppie Klein, voorzitter van Tree Centre Opheusden (TCO), weet echter zeker dat er bomenhandel komt op het clusterterrein. „Er is echt belangstelling voor vestiging.” TCO zal hoogstwaarschijnlijk ook zelf op het ABC komen te zitten. De kwekersvereniging is namelijk sinds de oprichting een half jaar geleden, in overleg met de gemeente voor een

bijdrage. In juni hebben beide partijen tevens in Brussel gelobbyed voor cofinanciering. Onlangs heeft Klein ook overleg gevoerd met de provincie Gelderland. „Mogelijk kan ook de provincie ons een handreiking doen”, zegt Klein. Daarnaast levert ieder bedrijf dat zich op het ABC zal vestigen, een bijdrage aan de bouw van een laanboomgebouw. Die bijdrage is verrekend in de kavelprijs. TCO streeft naar een permanent laanboomgebouw voor expo, ontvangst en scholing. De vereniging houdt voorlopig nog kantoor bij Crum Boomkwekerijen, waar tevens de laanboomopleidingen worden gegeven. „Er zijn al grove pennenstreken gemaakt voor onze nieuwbouw”, vertelt Klein. „We hebben geen minutieuze tijdsbalk uitgezet, maar het is mooi als we 2016 kunnen gebruiken om alle lichten op groen te krijgen.” In de toekomst is het de bedoeling dat TCO de exploitatie van de nieuwbouw zelf kan dragen. Klein kijkt al uit naar de vestiging. „Het wordt als het ware een deur naar onze laanboomsector, een innovatie-etalage van al onze 160 kwekers. Al onze bewegingen nu zijn gericht om dat op het ABC te gaan doen.” Namens TCO wil Klein ook nog in gesprek gaan met transporteur Hendriks, of hij zich alsnog in de toekomst kan en wil vestigen

op het ABC. Hendriks had er eerst een kavel gekocht, maar deze zou door geplande infrastructuur te smal worden voor het keren van vrachtwagens. Daarop verhuisde Hendriks naar een huurlocatie in Ochten. Per 1 oktober is hij daar een overslagcentrum voor laanbomen gestart.

Agro De Arend op huidige locatie Het ABC biedt ook plaats aan toelevering, maar het ziet er voorlopig niet naar uit dat Agro De Arend naar het clusterterrein gaat. Deze toeleverancier, die onlangs de boomen fruitteelttoelevering van Van Nifterik Holland heeft overgenomen, breidt namelijk uit op de huidige locatie in Kesteren. „We hebben sinds 2012 deze locatie om te groeien”, aldus directeur Gerrit Jan van Nifterik. „We staan nu op het punt om daar de schop in de grond te zetten, voor een afhaalmagazijn plus opslagloods.” Het ABC komt logistiek gezien gunstig te liggen, maar zo ligt de locatie van Agro De Arend ook al. „We zitten al aan een mooie weg naar Opheusden, en toch kort bij de snelweg”, aldus Van Nifterik. „Maar als er iemand met een goed bod voor deze locatie komt, denken we wel na over het ABC.” <

Het laatste nieuws leest u elke dag op www.DeBoomkwekerij.nl

ENA eist Europese middelen

Snel bodem vrijmaken van aaltjes

De European Nurserystock Association eist dat de EU snel onderzoek start tegen fytosanitaire bedreigingen als Xylella. Brussel moet ook geld reserveren om gedupeerde kwekers te compenseren. De ENA vertrouwt erop dat kwekers in aangesloten landen handelen volgens EU-regels en hygiënisch werken, maar ze beschikken wel over steeds minder gewasbeschermingsmiddelen. De EU moet juist middelen makkelijker toelaten, stelt de ENA.

Schadelijke aaltjes in de bodem kunnen met Herbie, een alternatief voor gras als organische voeding voor bacteriën, al binnen twee tot drie weken verdwenen zijn. Dat blijkt uit veldproeven van Wageningen UR. Het product van het bedrijf Thatchtec bevat onder andere plantaardig eiwit dat uit reststromen van de agro-industrie wordt gewonnen.

Driedaagse Expo TCO najaar 2016 In Tree Centre Opheusden vindt van 4 tot en met 6 oktober 2016 een nieuwe editie plaats van Expo TCO. De beursorganisatie had flyers van de komende najaarseditie verspreid op GrootGroenPlus. Expo TCO zal volgend jaar dus weer in dezelfde week als de Zundertse beurs plaatsvinden. Over mogelijke samenwerking is nog niets bekend.

Boktor bedreigt Beiers stadspark

Van Krimpen dealer Desch-pakket

De Aziatische boktor is op nog geen 10 km van de Englisher Garten in München gevonden. Daarmee vormt de boktor een bedreiging voor dit grootste stadspark van Europa, aldus vakblad Pro Baum. De boktor was in mei aangetroffen bij een kinderdagverblijf. Ook in andere gebieden in Beieren waren boktorren gevonden. In een wijk in Ziemetshausen ging het om liefst 250 larven, 270 boorgaten en zo’n 5.600 eitjes.

Handelsonderneming Van Krimpen is voortaan dealer van het volledige leveringsprogramma van Desch Plantpak. Van Krimpen is al jaren dealer van E-pla-producten, waaronder sierpotten. Spuitgietbedrijf E-pla is sinds 2010 onderdeel van de Desch Summit Group. Uitbreiding van de samenwerking komt beide bedrijven goed uit, omdat bij Van Krimpen de vaste leverancier van Normpack-trays verdwijnt. < De Boomkwekerij 20 (9 oktober 2015)

Nieuwsbericht en Kortnieuws BKW15-20.indd 7

05-10-15 15:27

674352_.indd 8

5-10-2015 12:52:16

674353_.indd 9

5-10-2015 13:35:26

Ondernemersvragen

Illustratie: Peter Moorman

Welke wijzigingen aangekondigd op Prinsjesdag zijn voor mij belangrijk om te weten? Een aantal uitdagende veranderingen, maar geen grote verrassingen. Dat is de uitkomst van Prinsjesdag 2015. Maar toch is er genoeg dat voor u van belang kan zijn. Bijvoorbeeld wat er allemaal staat in het Belastingplan 2016.

Jan Mulder Alfa Accountants en Adviseurs, Dodewaard j.mulder@alfa.nl

De echte veranderingen, zoals de nieuwe systematiek voor de box 3-heffing, waren al uitgelekt. De eerder aangekondigde belastingherziening is uitgesteld. Voor veel ondernemers is dat goed nieuws, omdat veel gunstige regelingen voorlopig zo blijven. Denk daarbij bijvoorbeeld aan de zelfstandigenaftrek. Het belastingplan 2016 staat in het teken van belastingverlaging. Deze verlaging komt vooral werknemers en werkgevers ten goede. De tarieven in de tweede en derde belastingschijf gaan omlaag en de arbeidskorting stijgt fors. Werknemers met een gezin profiteren daarnaast nog van een verhoging van de inkomensafhankelijke combinatiekorting en van de kinderopvangtoeslag.

Sparen Stuur uw vragen of suggesties naar Postbus 9324, 2300 PH Leiden. U kunt ook bellen of mailen met (071) 565 96 82, boomkwekerij@hortipoint.nl

Ook ’kleine spaarders’ worden minder belast. Zo krijgt sparen meer zin met een verhoging van de vrijstelling in box 3 van €21.330 naar €25.000. Daarnaast wordt het rendement op het vermogen voor kleine spaarders verlaagd door het forfaitaire rende-

ment meer aan te passen aan de omvang van het gespaarde vermogen.

VAR wordt overeenkomst Opdrachtnemers kunnen voor 2016 geen VAR meer aanvragen. In eerste instantie zou de ’Beschikking geen loonheffingen’ in de plaats van de VAR komen. Dat gaat niet door. Wel gaat de Belastingdienst overeenkomsten tussen opdrachtgevers en opdrachtnemers beoordelen. Daarmee kunnen opdrachtgever en -nemer toch zekerheid over de voorgenomen arbeidsrelatie krijgen. Belangenorganisaties, individuele opdrachtgevers of hun adviseurs kunnen straks overeenkomsten opstellen en aan de fiscus voorleggen. Dat kunnen overeenkomsten voor een sector zijn. De Belastingdienst beoordeelt deze overeenkomsten en geeft vervolgens uitsluitsel of de opdrachtgever loonheffingen moet inhouden en betalen.

Subsidie voor jongeren

de moeite van het noemen waard: de nieuwe openstelling regeling jonge landbouwers 2015 is op komst. De regeling voor jonge landbouwers wordt naar verwachting op 2 of uiterlijk 9 november opengesteld door alle provincies. Dit heeft het Nederlands Agrarisch Jongeren Kontakt (NAJK) laten weten. De regeling is voor jonge ondernemers die vlak voor of na bedrijfsovername een steun in de rug kunnen gebruiken bij het moderniseren van hun bedrijf. De regeling voor jonge landbouwers is in 2013 voor het laatst opengesteld. Anders dan voorgaande jaren hanteert elke provincie een eigen openstelling. Het openstellingsbesluit is door het Regiebureau POP voorbereid. De exacte subsidiabele investeringen zijn nog niet bekend. Op dit moment is het Regiebureau hierover in overleg met NAJK, RVO en SMK. Investeringen moeten in ieder geval bijdragen aan de modernisering van het bedrijf. Bij de beoordeling van de aanvragen krijgen de meest duurzame investeringen voorrang. <

Geen belastingmaatregel maar toch

De Boomkwekerij 20 (9 oktober 2015)

Ondernemersvragen-BKW15-20.indd 10

01-10-15 14:41

GrootGroenPlus 2015

Tekst: Arno Engels Foto: GrootGroenPlus

Vol lof over GrootGroenPlus GrootGroenPlus jubileerde vorige week met een record van 325 deelnemers, en een vakbeurs die er nog professioneler uitzag dan voorheen. Op de 25e editie heerste bovendien een hoopgevende stemming over de komende afzet. Tijdens de opening van GrootGroenPlus 2025, op woensdag 30 september, werd veelvuldig de loftrompet gestoken. Beursvoorzitter David Bömer zette zes deelnemers in het zonnetje die vanaf de eerste editie, in 1991, onafgebroken meedoen aan de vakbeurs: Lodders Boomkwekerijen, Boomkwekerij Verpaalen-Herijgers, Marijnissen Vaste Planten, TSD IT, Jiffy Products International en Rabobank De Zuidelijke Baronie. De burgemeester van Zundert, Leny Poppe-de Looff, prees de beursorganisatie en de samenwerking van de ondernemers binnen de regio. „De beurs is enorm gegroeid in omvang en kwaliteit, en zeker in reputatie. Dat is te danken aan betrokkenheid van ondernemers.”

Onderscheiding gemeente Daarna verraste de burgemeester huidige en voormalige bestuursleden van de vakbeurs, met het toekennen van een gemeentelijke onderscheiding: een penning vanwege de grote maatschappelijke betrokkenheid en toewijding aan de Zundertse gemeenschap. „Omdat wij trots zijn op de beurs”, aldus Poppe-de Looff. „Dankzij het bestuur heeft de beurs zich in toenemende mate ontwikkeld tot een kennisplatform. Niemand kan nog om GrootGroenPlus heen.” Er was ook alle lof voor de aankleding van de stands. De genomineerden voor de standprijzen werden met flitsende filmpjes op een groot scherm, getoond aan het publiek.

Maar de jury plaatste wel een algemeen kritische noot bij de groene stands. Het sortiment was opvallend vaak niet duidelijk benoemd en gelabeld. „Laat het niet alleen zien, maar benoem het ook duidelijk”, zei juryvoorzitter Walter van Dinther. „Dat is prettiger voor bezoekers.”

Ketensamenwerking Van Dinther is directievoorzitter bij Rabobank De Zuidelijke Baronie. Tijdens de opening verwees hij nog naar een trend onder gemeenten. „Groen is in, en dan kunnen we ook groei in de afzet van grootgroenproducten verwachten. Maar daarvoor is wel ketensamenwerking nodig, want er komen heel veel veranderingen op de sector af. Als bedrijven die niet absorberen, kan dit tot een punt van zorg leiden. Zoek daarom meer samenwerking en combinaties van product-afzetmarkt op.” De samenwerking binnen de regio Zundert zal nog meer vorm krijgen op het toekomstige Business Centre

Treeport. Vanaf 2018 zal de beurs waarschijnlijk op dit BCT worden gehouden. GrootGroenPlus gaat alvast wel de toekomst in met een beursmanager. Chantal van Kuyck was op de jubileumeditie benoemd voor de functie. Ze is sinds 2008 betrokken bij de beursorganisatie. C-Plus Creatie organisereerde de beurs de laatste jaren, maar dit bureau richt zich nu weer volledig op reclame. <

Met een ferme haal met een snoeischaar opende Marc Lodders een van de beursroutes. Andere jubilerende deelnemers deden hetzelfde, waarmee de 25e editie van GrootGroenPlus officieel open ging.

INHOUD

Terugblik op GrootGroenPlus 2015 Pagina 12: Wel of niet open over verkoopprijzen Pagina 14: Voortgang Business Centre Treeport, Belgische deelname, bio-noviteiten Pagina 16: Discussies aan Rond-de-Grote-Groene-Tafel Pagina 18: Beste nieuwigheid, kijkje achter keuring en terugblik op eerdere winnaars Pagina 20: Opmerkelijke zaken en stands

De Boomkwekerij 20 (9 oktober 2015)

GGP intro.indd 11

05-10-15 15:38

Tekst en Foto: Arno Engels

Wel of niet open over prijzen Wat vraag je voor je product? Mag je verwachten dat producenten open zijn over hun verkoopprijzen? Een rondgang op GrootGroenPlus leerde dat kwekers op hun aanbodslijsten wel prijzen van containerplanten zetten, maar niet prijzen van bosen haagplantsoen, spillen en laanbomen. De meningen over transparantie zijn verdeeld.

Bij deelnemers aan GrootGroenPlus was een afgetekend verschil te zien over het vermelden van productprijzen. Een treffend voorbeeld van dit verschil was de combinatiestand van Boomkwekerij Johan van der Mee uit Haaren en Boomkwekerij De Spankert uit Boxtel, met aanbodslijsten van beide bedrijven. Achter de sierheesters in container van Van der Mee stonden prijzen vermeld. De lijst van De Spankert gaf het sortiment spillen en laanbomen uit de vollegrond weer, maar zonder prijzen erbij.

’Afnemers willen vergelijken’ Het verschil leverde een discussie op, een discussie die Ben van der Meijden laatst ook al voerde met andere laanboomkwekers. „Als je prijzen achter bomen zet, dan verwacht men vaak dat er toch nog een deel van de prijs af kan”, aldus de mede-eigenaar van De Spankert. „Er zijn kwekers die het wel doen, maar of dat zo verstandig is? De kostprijs van een boom hangt, in verhouding tot containerplanten, van meer factoren af, zoals rooimogelijkheden, welk perceel. Ook afnemers zijn voor transparantie, omdat ze dan aanbiedingen van kwekers makkelijk met elkaar kunnen vergelijken.” Van der Mee zet wel prijzen achter zijn containerplanten, omdat dat gebruikelijk is in de afzet van die productgroep. „Waarom gebeurt het niet bij bomen? Misschien omdat

die handel toch anders is?” Van der Meijden dacht dat het verschil ook met logistiek heeft te maken. „Containerplanten hebben vaak minder volume en meer waarde, en kun je dus makkelijker transporteren, op karren in een dichte wagen. Transportkosten zijn dan vooraf makkelijker te berekenen, dan bij bomen.”

’Bepaalde discretie houden’ Ook Peter Vriends van About Plants Zundert vindt het normaal om bij containerplanten prijzen te zetten, hoewel ze op de beurs niet zomaar inzichtelijk zijn. „We proberen wel een bepaalde discretie te houden, want concurrenten staan ook op de beurs. Natuurlijk is het wel interessant om te weten welke prijzen je buren hanteren.” Net als bij De Spankert waren in de laanbomenstand van Torn Broers Boomkwekerijen uit IJzendoorn juist geen prijzen zichtbaar. „Bij laanbomen worden volgens mij nooit prijslijsten gegeven”, aldus Richard Torn Broers. „Wij doen aanbieden op aanvraag. Onze prijzen kunnen van allerlei factoren afhankelijk zijn, bijvoorbeeld van aantallen, is de levering inclusief of exclusief transport, is de klant je buurman of zit die in het buitenland?”

’Trek eigen plan prijsbeleid’ Torn Broers vindt dat iedere kweker een eigen plan moet trekken met prijsbeleid. „Je probeert zoveel mogelijk uit de markt te halen; je zegt ’ja’ of ’nee’ tegen een afnemer als die minder voor je bomen wil geven, dan wat je vraagt. Bij één boom doe ik het bijvoorbeeld niet, maar bij honderd bomen misschien wel. Als een afnemer serieus in onze bomen is geïnteresseerd, dan komen we er met de prijs wel uit.” Met soorten die algemeen worden geproduceerd, zijn diktematen en prijzen moeilijk te vergelijken, omdat de kwaliteit per bedrijf flink kan ver-

schillen. Hoeveel keer zijn de bomen bijvoorbeeld verplant? Vormbomen zijn al helemaal moeilijk met elkaar te vergelijken, zo werd duidelijk in de stand van Vormboomkwekerij Ruud van den Berk. „Wij leveren bomen die meerjarig zijn voorgeleid; maat 20-25 bij ons is dan heel wat anders dan 20-25 versgeleid bij anderen”, aldus de kweker uit Sint-Oedenrode.

’Ook geen aantallen op lijst’ Ook bij Van den Berk geen prijslijsten in de stand. „Voor onze vaste klanten heb ik wel prijslijsten, en ik snap dat ze lijsten van meerdere kwekers naast elkaar leggen. Op een beurs heb ik ook nooit voorraadlijsten, maar sortimentslijsten. Er staan dus bewust geen aantallen op. Want bij vormbomen moet je geduld hebben; die geef ik niet voor een habbekrats weg. Je schiet er niets mee op om de bomen onder kostprijs te verkopen, dan kan ik ze beter laten staan.”

’Prijzen verschillen in seizoen’ Vaste klanten van Boomkwekerij Domen-Elst ontvangen wel een catalogus met prijzen, maar op de beurs liet het Wernhoutse bedrijf puur het sortiment zien: bosen haagplantsoen en sierheesters uit zomer- en winterstek. „Nee, geen prijzen hier”, zei Luc Domen. „Op de beurs moet eerst interesse zijn in onze planten; we proberen eerst de vraag af te tasten. Daarna maken we afspraken en hebben we het over prijzen. Want het is meer daghandel geworden; prijzen kunnen verschillen in het seizoen.” Domen zet het seizoen positief in en probeert hogere prijzen dan afgelopen seizoen mee te nemen in onderhandelingen. „We weten allemaal dat de prijzen omhoog moeten, want onze kosten stijgen ook.” Domen zet zeker in op behoud van prijzen, maar zoals eigenlijk iedereen op de beurs zei: „Vraag en aanbod bepalen de prijzen.”

De Boomkwekerij 20 (9 oktober 2015)

GGP prijsbeleid.indd 12

05-10-15 15:29

GrootGroenPlus 2015

mer belde eens na GrootGroenPlus op. Hij had planten gezien en wilde ze voor die prijs hebben. Maar we moesten ze eerst nog verpakken en franco leveren. Toen waren we ineens te duur. Dienstverlening heeft echter ook een prijs.”

’Wie komt met monsters?’

Beursbezoekers bladerden door de sortimentslijst van Ruud van den Berk. „Er staan geen prijzen en aantallen op, want vormbomen geef ik niet voor een habbekrats weg.“

’Handel moet prijzen gokken’ In het bosen haagplantsoen, maar dus ook in de laanbomen, zijn prijzen dus weinig transparant (behalve op internet bij verkoop aan consumenten, want die willen direct weten wat een product kost). Op de beurs werd echter gepleit voor meer openheid bij groot groen. „Een defensief prijsbeleid is wel goed voor kwekers, maar de handel moet dan prijzen gokken”, aldus Fons van Wezel, directeur van handelsbedrijf SAP Holland. Kwekers van containerplanten geven inderdaad makkelijker prijslijsten mee, ervaart Van Wezel met zijn handelsbedrijf in Zundert en Hazerswoude. „Omdat de kostprijs van containerplanten makkelijker

te berekenen is dan van bijvoorbeeld bosen haagplantsoen. Maar het zou toch beter zijn als kwekers van bosen haagplantsoen weten wat hun kostprijs is, en ook wat hun voorraad is in het seizoen. Je moet eigenlijk elke week als je hebt gerooid, de voorraadlijst actualiseren.”

’Diensten hebben ook prijs’ Maar openheid over grootgroenprijzen is toch beperkt. Van Wezel betwijfelt of het slim is als kwekers zulke prijzen op een beurs neerleggen. Dat kan namelijk nadelig zijn voor die kwekers en de handel. „Op een beurs weet je niet altijd wie er voor je staat. Een buitenlandse afne-

Van Wezel benadrukte op de beurs dat prijs niet het enige is wat telt in de handel. Er zijn volgens de handelaar meer zaken belangrijk om een order te krijgen, zoals sortiment, kwaliteit en betrouwbaarheid. „Welke kweker komt er langs met monsters? In Boskoop wordt dat veel meer gedaan dan in Zundert. Dat kan juist ook met bosen haagplantsoen.” De handel constateert dat kwekers overproductie tegengaan, wat hij ook belangrijk vindt voor betere prijzen. Maar Van Wezel vindt ook dat kwekers meer moeite kunnen doen, of nog beter: moeten doen om te verkopen. „Verkoop je gehele productie. Dat doen ondernemers in andere sectoren ook.” SAP Holland verhandelt steeds meer online. Daarbij zijn productfoto’s onontbeerlijk, aldus Van Wezel. „Ook van bosen haagplantsoen. Je kunt wel zeggen: ’Ik ben een kweker, geen fotograaf’. Maar met foto’s erbij weet ik zeker dat je meer verkoopt. Je koopt toch ook niets op Marktplaats zonder foto?”

’Stunt niet met prijzen’ Er is nog steeds prijsdruk in de markt. Die druk zal volgens beursdeelnemers alleen maar verlagen als vraag en aanbod meer in evenwicht komen. Stunten met prijzen werd ook op afgelopen GrootGroenPlus niet gewaardeerd, zeker niet als het afzetseizoen aanvangt. Of zoals Didier Hermans van Herplant uit Beerse (B) op de beurs zei: „Als u weet wat uw plant kost, dan gaat u niet rap naar beneden met de prijs.” < De Boomkwekerij 20 (9 oktober 2015)

GGP prijsbeleid.indd 13

05-10-15 15:29

Tekst en Foto's: Arno Engels, Ron Barendse

Bio-potten, -pluggen, -clips en -doek Twee beursdeelnemers lieten biobased-noviteiten zien: Bionique Solutions en Maan Group. Bionique Solutions is begin dit jaar gestart door Vicky Clarijs. Voorheen werkte ze voor The Bioplastics Company/Planty Pot, wat onder Treeport hing maar niet meer bestaat. Clarijs toonde biopotten die, middels een spuitgietproces, gemaakt zijn van zaagsel plus bindmiddel. Volledig biobased, dus. „Zaagsel is een natuureigen product”, aldus Clarijs. Een paar boomkwekerijen testen het product inmiddels, en ook op grote schaal. „De potten zijn te verwerken in de potmachine. Onder invloed van vocht worden de potten breekbaar; dit proces verloopt sneller in de grond.”

Precisielijmtechniek Maan Group vindt zijn oorsprong in het verlijmen van tegels en was eerst vooral actief in de industrie. Nu timmert de fa-

De linkerpot die Vicky Clarijs toont, kun je na een teeltseizoen al wat breken.

brikant ook in de tuinbouw aan de weg, met biologisch afbreekbare teeltbeno-

stam worden aan- of opgebonden. Het

licht perspectief voor de aanlegmarkt,

digdheden die met precisielijmtechniek

doek is onkruidwerend, waterdoorla-

of voor teeltbedden met bijvoorbeeld

worden gemaakt. Zo liet Maan verbe-

tend en uiteindelijk in de grond biolo-

winterstek. „Na de teelt kun je het doek

terde pluggen zien die Degrasive Grow-

gisch afbreekbaar. Dit doek biedt wel-

dus bijvoorbeeld door je land frezen.” <

Coon heten (voorheen Spiderplug). Ze waren eerst wit van kleur, maar nu zijn ze groen, zodat de beworteling beter te beoordelen is. Kiemwortels zijn immers wit. Veertig kwekers testen de pluggen. Maan is intern bezig met automatisering

Business Centre Treeport: over een jaa

voor de pluggen. „Zodat ze in een grotere capaciteit zijn te verwerken”, aldus vertegenwoordiger Rob van der Meer, die uit de tuinbouw komt. „Je kunt de pluggen afvullen met elk gewenst substraat. Ze behouden dan hun luchtige en open structuur.” De biologische afbreekbaarheid is getest onder een hoge pH (6). „Het materiaal breekt vooral af onder invloed van temperatuur en bacteriewerking. Vocht in het substraat is minder van belang”, aldus Van der Meer. „Bij een lagere pH breekt de plug langzamer af; het verschil met bijvoorbeeld pH 5,2 is groot.” Op de beurs introduceerde Maan tevens clips en doek die eveneens biologisch afbreekbaar zijn. Met de clips kunnen bijvoorbeeld klimplanten en planten op Gerard de Baaij, directeur BCT (rechts) en Remco van Dessel (midden) geven op GrootGroenPlus uitleg over de maquette van het BCT.

De Boomkwekerij 20 (9 oktober 2015)

GGP gespot 3x layout.indd 14

05-10-15 15:29

GrootGroenPlus 2015

’Voor Belgen is dit gewoon een goede beurs’ Het aantal Belgische deelnemers was met 44 bedrijven nog nooit zo hoog. Vorig jaar waren het er zo'n 40 en de jaren daarvoor kwam dit aantal niet boven de 40 uit. Didier Hermans, deelnemer aan de beurs en bestuurslid van GrootGroenPlus, heeft niet direct een verklaring voor de toename. Toch wil hij wel toegeven dat het wellicht scheelt dat hij als Belg in het beursbestuur zit en dat daardoor de drempel voor Belgische bedrijven misschien wat kleiner is geworden. „Maar de belangrijkste reden is dat GrootGroenPlus ook voor Belgen gewoon een goede beurs is.” Hermans zegt dat de particuliere tuinaanlegmarkt in Belgie een groeiende sector is en dat in dat segment voor kwekers, maar ook

Didier Hermans:„Veel bedrijven hebben hun focus te ver weg liggen, terwijl er dichtbij nog veel kansen zijn”.

voor de beurs, nog kansen liggen. „Voor ons als beursorganisatie geldt dat we

het eerst op GrootGroenPlus stond was

gesproken die erg geintresseerd waren

moeten proberen om meer tuinaanleg-

Peter Ooms, kweker van solitairen. „De

in mijn bomen.” Waarom er steeds meer

gers naar de beurs te halen en wat kwe-

belangrijkste reden voor mij om op de

Belgen op de beurs staan? „Ik denk wel

kers betreft vind ik dat veel bedrijven

beurs te staan is om nieuwe clientele

dat het scheelt dat er een Belg in het be-

hun focus te ver hebben liggen terwijl er

te lokken. Het segment planten dat ik

stuur van de beurs zit, hij maakt op de

dichtbij nog veel kansen zijn.’

kweek is er op deze beurs niet veel en

Belgische federatie van boomkwekers

Een van de Belgische kwekers die voor

ik heb dan ook een aantal bezoekers

regelmatig reclame voor de beurs. <

een jaar is het echt Tijdens de beurs konden bezoekers

verlener. Onder hen zijn SAP Holland,

moveren’, maar het wordt volgens

een maquette bekijken van hoe vol-

Vos Logistics en Van der Heijden Sier-

Van Dessel ook de plek waar – naast

gens de ontwikkelaars het toekom-

bestrating.

andere promotie-activiteiten – in

stige centrum voor de boomteelt, het Business Centre Treeport, er gaat

de toekomst ook de beurs GrootGroenPlus wordt gehouden. „We

uitzien.

Eerste schop in de grond

Volgens Remco van Dessel, project-

Momenteel vindt verdere grond-

voor het eerst op de nieuwe locatie

leider Business Centre Treeport, zijn

verwerving plaats van de gronden

zal zijn.”

er inmiddels vijftien intentieverkla-

bestemd voor het BCT en de ver-

Uitgaande van een bouwtijd van een

ringen getekend door bedrijven die

wachting van Van Dessel is dat in de

jaar moet de Treehub in het najaar

zich op het centrum willen vestigen.

zomer van volgend jaar de bestem-

van 2017 operationeel zijn. Daarbij

Van Dessel heeft er alle vertrouwen

mingsplanprocedures zijn afgerond.

moet ook de huidige Treerun-locatie

in dat deze intentieverklaringen in

Dat betekent dat in het najaar van

bij CLTV blijven fungeren als depen-

de nabije toekomst ook daadwerke-

2016 de eerste schop in de grond kan

dance.

lijk omgezet gaan worden in koop-

voor het Experience en Excellence

Tijdens

overeenkomsten.

Treeport Centre en de Treehub.

kenden BCT, energiebedrijf Eneco

De bedrijven die een intentieverkla-

In het Excellence Treeport Centre

en Greenpoint Energy een overeen-

ring hebben getekend zijn met name

komt plek voor breedschalig onder-

komst voor onderzoek naar de haal-

handelaren of handelskwekers, toe-

wijs, ’van heftruckrijbewijs tot de

baarheid van een duurzaam energie-

leveranciers en een logisitek dienst-

mogelijkheid om universitair te pro-

concept voor BCT. <

mikken er op dat de editie van 2018

GrootGroenPlus

onderte-

De Boomkwekerij 20 (9 oktober 2015)

GGP gespot 3x layout.indd 15

05-10-15 15:29

Tekst en Foto’s: Ron Barendse, Arno Engels, Wim du Mortier

Vakbeurs zoekt verdieping door dis cu GrootGroenPlus wil als vakbeurs ook graag bijdragen aan het uitwisselen van kennis. Door aandacht aan innovatie te geven bijvoorbeeld, maar ook door discussies te organiseren. Dit jaar onder leiding van Marcel Haarbosch en Emiel van den Berg van het Groenbureau op het centrale plein midden tussen het keuvelende beurspubliek. Enkele hoogtepunten uit de drie discussies aan de grote groene tafel.

’Consument vraagt niet om duurzame planten’ Consumenten vragen bij tuincentra niet om planten die duurzaam gekweekt zijn. Terwijl veel kwekers zoeken naar steeds duurzamere manieren van kweken, vragen consumenten bij tuin- of groencentra niet naar duurzaam gekweekte producten. De rapporten van Greenpeace lijken dan ook geen effect op het koopgedrag van consumenten te hebben gehad, aldus deelnemers aan de discussie. Pierre de Mesmaeker van plantencentrum Inter-Arbo en Hendrik-Jan Verheijen van De Landerije Tuin & Dier krijgen van consumenten geen vragen over duurzaamheid en volgens hen leeft het thema duurzaamheid niet onder consumenten die planten willen kopen. Ook vragen consumenten volgens hen niet naar bio-potten. Volgens teeltadviseur Dave van Beek, van Van Beek Agroadvies, zorgt duurzamer kweken, al dan niet onder druk van Greenpeace, wel voor een hogere kostprijs voor de kwekers.

Seizoensverlenging Een ander thema dat werd aangeroerd was dat van planten die in het tuincentrum worden verkocht terwijl ze op een onnatuurlijk tijdstip bloeien om het seizoen te verlengen. „Het maakt mij niet uit wanneer planten bloeiend worden aangeboden”, zei Demesmaeker. „Consumenten kopen vooral Potentilla als deze bloeien. Als kwekers deze zowel vroeg als laat in het seizoen bloeiend kunnen aanbieden vind ik dat juist prima.”

Vanaf links: Dave van Beek, Pierre Demesmaeker, Marcel Haarbosch, Emiel van den Berg, Ad van Heesbeen en Hendrik-Jan Verheijen.

Aan tafel is iedereen het er over eens dat moet worden voorkomen dat consumenten worden teleurgesteld in de kwaliteit van het product. Want dat gebeurt volgens hen, mede onder invloed van het streven naar seizoensverlenging, nu nog te vaak. Kweker Ad van Heesbeen van Asra Plant adviseerde plantencentra daarbij te kiezen voor minder leveranciers. „Ik zie bij sommige tuin- of plantencentra soms van zeven of acht kwekers producten op een tafel staan. Ik noem dat excel-inkopers: inkopers die daar kopen waar het het goedkoopste is. Voor hen is het veel beter om te kiezen voor vaste productlijnen. Daarmee maken we het zowel de consument als de werknemers in het tuincentrum makkelijker”, aldus Van Heesbeen. <

Hoveniers zien kansen vo

Hovenier Ben de Rooy (midden): „Een concept dat alleen het eigen product promoot, is geen concept.”

De Boomkwekerij 20 (9 oktober 2015)

Discussie.indd 16

05-10-15 15:30

GrootGroenPlus 2015

dis cussie ’Er komt meer participatie in openbaar groen’ Wat is de toekomst van het openbaar groen? Daarover discussieerde dit viertal: Marjan Huijgens van gemeente Bergen op Zoom, Cees Barneveld van Kwekerij De Smallekamp, Gert-Jan Vos van Buro Buitenom en Ronald Kusters van Brouwers Groenaannemers. Ze gaven een eenduidig antwoord: in de toekomst komt er meer integrale samenwerking bij ontwerp, aanleg en onderhoud van gemeentelijk groen. Beheerders en kwekers worden meer bij het ontwerp betrokken, omdat ze de nodige praktijkkennis bezitten die bij gemeenten achteruitgaat. „Gezamenlijk wordt dan meer kwaliteit gehaald uit projecten”, aldus Vos. Er komt ook meer participatie vanuit

Aannemer Ronald Kusters (midden): „Breng de waarde van groen meer in beeld bij gemeenten.” Links gespreksleider Emiel van den Berg, rechts Gert-Jan Vos.

de burgers. Gemeenten stimuleren hen om mee te helpen bij het onderhoud

vroeg mogelijk bij het groen worden be-

ters is dat zeker ook leuk en leerzaam

van groen. Dat is volgens Huijgens niet

trokken. „Al bij het ontwerp.”

voor kinderen. „Bij scholen moeten

vanwege bezuinigingen. „Door mee te

Kweker Barneveld merkt nu al een posi-

daarom meer bramen worden geplant.”

doen, voelen burgers zich meer verant-

tieve invloed van burgerparticipatie. „In-

In de afzet wordt een actievere instelling

woordelijk voor het openbaar groen in

woners vragen meer naar vruchtbomen

verwacht. Kusters: „De sector moet de

hun woonomgeving”, aldus Huijgens.

in het openbaar groen, omdat ze plezier

economische waarde van groen meer in

Burgers moeten volgens Vos wel zo

beleven aan de vruchten.” Volgens Kus-

beeld brengen bij gemeenten.” <

en voor concepten

n pro-

„We hebben nooit genoeg ingespeeld

gebruik van de kennis van kwekers

solitaire heesters aanbieden in dat

op wat de mensen willen. Ze hebben

en van concepten die zij aanbieden.

rijtje. Van Rijssen ziet wel kansen voor

een tuin en daarmee een probleem:

Hij vertelt enthousiast dat hij van le-

concepten voor de aanlegmarkt. Mits

wat moeten we er mee? Daar ligt een

veranciers in kisten precies krijgt wat

ze waarmaken wat ze beloven, waar-

kans. We moeten ze adviseren en

hij nodig heeft om een beplantings-

bij hij Endless Summer als slecht voor-

helpen ontdekken wat ze willen.” Mi-

plan bij een klant in te vullen. „Als een

beeld noemt. „Een super mooi concept

chel Lafaille van het Ontwerpinstituut

tapijt wat je uitrolt.” Daarmee kan hij

maar niet voor niets ’endless nightma-

opent het debat tussen hoveniers en

goed zijn werk doen en maakt hij ge-

re’ genoemd”, aldus Van Rijssen.

tuinontwerpers over de vraag waar de

bruik van de kennis van kwekers over

Rond duurzaamheid geven de ontwer-

kansen liggen nu de economie aan-

combinaties maar ook wat geschikt is

pers en hoveniers aan dat zij graag re-

trekt. Ontwerper Dirk van der Poel is

op een bepaalde bodem of situatie. Hij

sistente soorten ontwikkeld zien. Voor

het met hem eens. En hij betrekt na-

maakt, in reactie op Peter van Rijssen

Peter van Rijssen helpt dat de tuin zo

drukkelijk kwekers bij het denken over

van Plantipp die vertelt over Tophees-

onderhoudsvrij mogelijk is te maken

hoe een tuin voor een klant is in te vul-

ters, korte metten met concepten van

voor de consument. „Ziekteresistent:

len. Hij bezoekt nooit beurzen maar

kwekers die daarmee enkel hun eigen

daarmee sla je de spijker op de kop”,

heeft een netwerk van kwekers waar

product promoten. „Dat is geen con-

aldus De Rooy die Buxus als voorbeeld

hij op het veld gaat kijken wat het aan-

cept.” Voor De Rooy is het pas een con-

noemt. Komen er resistente soorten,

bod is.

cept als het een totaaloplossing biedt,

dan brengt dat de Buxus misschien

Hovenier Ben de Rooy maakt graag

maar rekent ook kwekers die grote

weer terug. < De Boomkwekerij 20 (9 oktober 2015)

Discussie.indd 17

05-10-15 15:30

Tekst en Foto's: Ketura Haveman

De nieuwigheden: jureren, winnen en Ieder jaar wordt er veel aandacht besteed aan de ingezonden en winnende nieuwigheden op de beurs. Maar waar let een jury nu op, wat vindt de winnaar van zijn plant en hoe kijken kwekers terug op voormalige inzendingen.

Winnen met een jubileum geeft extra glans Chamaecyparis pisifera ’Blue Moon’ is uitgeroepen tot de beste nieuwigheid van GrootGroenPlus 2015. ’De plant is onderscheidend in vorm en kleur van hetgeen er al is. Mooie uniforme planten met een aaibare uitstraling’, aldus het juryrapport van de Koninklijke Vereniging van Boskoopse Culturen (KVBC). Het aaibaar in combinatie met een conifeer lijkt een opmerkelijke uitspraak. ’Leuk’, aldus Nelis Kools, inzender van de plant. Maar de uniformiteit van de planten ziet hij zelf als een groter pluspunt, ook als het gaat om verkoopargumenten voor de consumentenmarkt. „Uniforme groei is voor de kweker makkelijker werken, maar geeft ook rust in de uitstraling op de winkelvloer.” Dat Kools een goede nieuwigheid in handen had, wist hij eigenlijk vorig jaar al. De plant is een mutant van C. pisifera ’Baby Blue’ en gevonden door Iseli Nursery in Oregon. In tegenstelling tot de oorspronkelijke moederplanten, blijft ’Blue Moon’ rond, zonder een kop te vormen, en is veel intenser blauw. „’Blue Moon’ groeit van nature erg compact en zeer regelmatig waardoor snoei niet

Inzender Nelis Kools met zijn winnende introductie Chamaecyparis pisifera ’Blue Moon’.

nodig is.” Kools maakt dat ook zichtbaar doordat de tentoongestelde planten van

4 jaar nooit gesnoeid zijn.

het een opvallende plant met potentie.”

een extra jaar gebruiken om voldoende

In Amerika, waar de plant gevonden

Ook de medewerkers van Kools kozen

uitgangsmateriaal te maken, anderzijds

is, zit men ook nog in de opstartfase

de plant uit voor inzending. „De dames

vond ik de plant een goede nieuwig-

qua verkoop en is het afwachten hoe

die bij ons werken kijken toch met ande-

heid en in het jubileumjaar van de beurs

hij daar gaat lopen. Kools, die met Iseli

re ogen naar planten dan dat ik als kwe-

wilde ik graag met een goede plant mee-

Nursery samenwerkt in het uitwisselen

ker doe. Daarom laat ik hun altijd kiezen

draaien in de keuring. Dat de plant ook

van nieuwigheden, was er echter gelijk

uit de potentiele introducties en ook zij

daadwerkelijk de titel Beste Nieuwig-

van overtuigd dat de plant hier waarde-

kozen voor ’Blue Moon’.

heid wint, is leuk. Dat hij deze titel wint

ring zou krijgen. „De diepblauwe kleur

Kools had de plant vorig jaar ook al in

tijdens de 25e editie van de beurs, geeft

is hier geliefd en nog niet veel aanwezig.

kunnen zenden, maar heeft dat uitein-

extra glans aan de prijs.” <

De combinatie van kleur en vorm, maakt

delijk niet gedaan. „Enerzijds kon ik wel

De Boomkwekerij 20 (9 oktober 2015)

GGP Nieuwigheden.indd 18

05-10-15 15:39

GrootGroenPlus 2015

n en het vervolg Nieuwe opzet houdt commissie bij de les De keuringscommissie van de Koninklijke Vereniging voor Boskoopse Culturen (KVBC) keurt al jaren de ingezonden nieuwigheden voor zowel GrootGroenPlus als Plantarium. De samenstelling van de keuringscommissie wisselt wel per beurs, omdat de commissie is samengesteld uit een aantal specialisten van gewasgroepen die voor de keuring worden ingezonden. „Op Plantarium is bijvoorbeeld kennis van vaste planten vereist, terwijl we op GrootGroenPlus een aantal experts hebben op het gebied van coniferen”, vertelt Ronald Hout-

De commissieleden aan het werk tijdens de keuring van GrootGroenPlus 2015.

man, secretaris van de keuringscommis-

Van ieder soort benoemen de commis-

over een opmerking op het formulier

sie van de KVBC.

sieleden de plus- en eventuele minpun-

gemaakt. „Deze inzenders krijgen het

Om de werkwijze en de beoordeling

ten die ze signaleren. Daarbij wordt de

advies hun plant in te zenden voor een

inzichtelijker te maken, werkt de keu-

plant van afstand bekeken, maar com-

veldkeuring en de KVBC-Award. De plant

ringscommissie sinds kort met vaste for-

missieleden bestuderen de plant ook

wordt dan een jaar gevolgd, waardoor

mulieren, waarbij inzendingen worden

van dichtbij om zich een oordeel te vel-

een plant beter op zijn waarde kan wor-

beoordeeld op vernieuwend karakter,

len over vertakking, snoei en andere

den beoordeeld”, aldus Fortgens.

onderscheidend vermogen, kwaliteit

groeieigenschappen en eventueel toe-

Uit de gouden medaille winnaars wordt

van de plant en toepasbaarheid/presen-

gepaste teeltmaatregelen.

uiteindelijk de beste nieuwigheid ge-

tatie.

Lastig zijn punten die door de inzender

kozen. Zorgt de nieuwe werkwijze voor

Voor de keuring begint verzamelen de

als pluspunt worden genoemd, maar

een ander eindoordeel? „Nee”, menen

commissieleden zich en krijgen ze een

tijdens de keuring niet zichtbaar zijn.

de commissieleden unaniem. Het is

overzicht van de inzendingen met van

Gert Fortgens, voorzitter van de keu-

vooral om inzicht te geven aan de inzen-

iedere inzending een beschrijving van

ringscommissie: „Een tentoonstellings-

ders hoe een oordeel tot stand komt.

de plant zoals de inzender hem heeft

keuring is een momentopname. Iets

„Maar het houdt ons ook wel een beetje

ingediend. Eerst maken de leden indi-

wat niet zichtbaar is, kunnen we op dat

bij de les. Als je allemaal sortimentsspe-

vidueel een rondje, waarna alle planten

moment ook niet beoordelen.” Als der-

cialisten bij elkaar zet, wil de discussie

gezamenlijk worden afgelopen en be-

gelijke niet zichtbare pluspunten bij de

wel eens afdwalen”, aldus een van de

oordeeld op volgorde van het alfabet.

beoordeling een rol spelen, wordt hier-

commissieleden. <

Na de introductie Met de nodige tamtam wordt jaarlijks be-

Kools heeft in de loop der jaren ruim tien plan-

Edwin Smits van de gelijknamige kwekerij in

kend gemaakt wat de beste nieuwigheid van

ten ingezonden voor keuring, en van al deze in-

Volkel stuurt ook al jaren nieuwigheden in voor

GrootGroenPlus is. Bezoekers werpen allemaal

zendingen verkoopt hij nog steeds uitgangsma-

de keuring en heeft daarmee al meerdere bron-

nieuwsgierig een blik op de introducties. Maar

teriaal. „In mijn ogen hebben ze het dan goed

zen, zilveren en ook gouden medailles gekre-

wat komt er daarna van deze planten terecht?

gedaan.”

gen. „Het blijft echter een momentopname.

Nelis Kools, inzender van de beste nieuwigheid

Jean-Pierre Schrouwen van kwekerij Schrou-

Als ik de jury wil overtuigen van de planteigen-

GrootGroenPlus 2015, verwacht dat zijn nieuwe

wen-Moerings won met Chamaecyparis obtusa

schappen, bijvoorbeeld dat een gele conifeer

inzending wel in de smaak zal vallen. Of de plant

’Gitte’ in 2007 een zilveren medaille. „Het inzen-

die ik wil inzenden echt niet verbrandt, dan zend

een succes wordt? „Dat hangt er vanaf wat je

den van een noviteit genereert aandacht. Daar-

ik de plant eerst in voor een veldkeuring. Want

een succes noemt. Moet een plant in grote aan-

door wordt de introductie makkelijker. ’Gitte’

uiteindelijk zegt dat meer over de planteigen-

tallen worden gekweekt en verkocht al is het

heeft uiteindelijk, misschien mede daardoor,

schappen.”

maar voor een korte periode of is het vooral be-

een plekje in de markt gekregen. Het is geen

Smits vindt het jammer dat alleen een tentoon-

langrijk dat een plant een plekje krijgt in het sor-

plant die in grote aantallen wordt verkocht,

stellingskeuring zorgt voor meer aandacht van

timent en dat kan ook in kleine aantallen zijn? Ik

maar hij wordt inmiddels wel bijna in heel Eu-

media en handel. „Combineren met een veld-

vind vooral dat laatste belangrijk.”

ropa en ook in de Verenigde Staten verhandeld.”

keuring maakt je introductie daarom sterker.” <

De Boomkwekerij 20 (9 oktober 2015)

GGP Nieuwigheden.indd 19

05-10-15 15:39

Tekst en Foto’s: Ron Barendse, Arno Engels

Robuuste planten voor het hogere segment „Wij kweken al jaren wat grotere maten, maar daarnaast wilden wij een nog exclusievere lijn op de markt brengen. Dat is de lijn ’Robust, bigger & stronger’ geworden”, zegt Wouter van den Oever van Boomkwekerij M. van den Oever. Wij kweken zo’n 300 soorten in met name 12 l-container en hieruit hebben we een keuze gemaakt voor zo’n 50-60 soorten die we als een exclusiever product nog een jaar doorkweken in 35 l-container. „We willen niet mee in de prijsmarkt, maar kijken liever naar de bovenkant van de markt. Dit jaar hebben we zo’n 2.500 Robustplanten en volgend jaar verdubbelen we dit aantal.” Wouter van den Oever: „Volgend jaar verdubbelen we ons aantal Robust-planten”.

Verpaalen, Beurshal en Roelands beste stands Boomkwekerij Verpaalen-Herijgers had de beste groene stand van GrootGroenPlus 2015 en won daarmee de Jac. Lodders-prijs. ’Een absolute uitschieter’, aldus de jury. ’Het beursthema Growing Strong en 25 jaar GrootGroenPlus is op prachtige wijze geïllustreerd.’ De Zundertse boomkwekerij liet in haar stand heesters uit zomerstek zien, planten met blote wortel, een nieuwe bedrijfsfilm gemaakt met een drone, plus beelden over 25 jaar beurshistorie. Verpaalen-Herijgers deed namelijk vanaf editie 1 mee. Stichting Beurshal won de Jan van Dongen-prijs met de beste toeleveranciersstand. De stand van Roelands Boomkwekerijen won de Zunderts Groen Imago Prijs, voor de beste Zundert-promotie.

Beste groene stand van GrootGroenPlus 2015: Boomkwekerij Verpaalen-Herijgers.

’We splitsen product naar klantengroep’ Maurice van Meel van vaste plantenkwekerij Het Eyssel laat zien dat zijn product geschikt is voor verschillende afzetkanalen. Producten die geschikt zijn voor tuincentra worden in een strakke opstelling en met etiket gepresenteerd, producten voor hoveniers staan in een wat meer gemengde opstelling en om handelaren te laten zien dat het product ook voor hen geschikt is, staan er ook planten in lage veenmanskisten. „We hebben een brede klantengroep en op deze manier willen we iedere groep op z’n eigen manier aanspreken. Ik zie dat veel klanten bij hun eigen Maurice van Meel: „De indeling werkt, want klanten gaan bij hun eigen afdeling staan.”

afdeling gaan staan, dus wat dat betreft werkt het goed. Ik krijg ook veel positiever reacties op de presentatie”, zegt Van Meel.

De Boomkwekerij 20 (9 oktober 2015)

GGP gespot 6x layout.indd 20

05-10-15 14:53

GrootGroenPlus 2015

Samenwerking Floribras en P. Braspenning

Sinds dit jaar werken de bedrijven Floribras en Boomkwekerij P. Braspenning samen. Angela Braspenning vertelt in de stand wat dat voor de bedrijven betekent. „Het sortiment van beide bedrijven is samengevoegd. Floribras kweekte vooral maten boven de 7,5 l-container en zij hebben hun kleinere maten nu helemaal laten vallen. Wij kweekten met name maten tot 7,5 l-container en wij laten het kweken van de grotere maten nu helemaal over aan Floribras. Door elkaars producten te verkopen kunnen we toch de hele range aan onze klanten aanbieden, maar werken we wel makkelijker omdat we minder maten hoeven te maken.” Ook hebben de bedrijven voor dezelfde - nieuwe- etikettenlijn gekozen en verkopen ze nu allebei hun planten onder Green Gift, het label dat voorheen alleen door Floribras werd gebruikt.

Angela Braspenning is blij met het resultaat van de samenwerking.

Jubileumavond in teken van de toekomst GrootGroenPlus bestaat 25 jaar en dat werd donderdagavond tijdens de jubileumavond gevierd. Op de avond werd niet alleen teruggekeken, maar vooral ook vooruit. Zo beklonken beursvoorzitter David Bömer en John Oostvogels van Rabobank De Zuidelijke Baronie met een handdruk een hernieuwde samenwerking waarbij de wens werd geuit dat deze minimaal weer 25 jaar mag duren. Trendwatcher Donata van der Rassel nam de aanwezigen in vogelvlucht mee langs ontwikkelingen in de samenleving. Van het voor kwekers meer abstracte guerilla-gardening, urban jungle bloggers en OAT Shoes tot de constatering dat boomkwekerijproducten maar voor 1% biologisch worden gekweekt. „En dat is veel te weinig gezien de huidige duurzaamheidtrend.”

Trendwatcher Donata van der Rassel werpt tijdens de jubileumavond een blik in de toekomst.

’Hoopgevende stemming over afzet’ De stemming over het nieuwe afzetseizoen is hoopgevend. Dat maakte beursvoorzitter David Bömer op na drie dagen GrootGroenPlus. Hij had eenduidige geluiden gehoord onder deelnemers en vakbezoekers. „We weten allemaal dat het niet zo goed gaat in de sector, maar als ik zag en hoorde waarop er op de beurs zaken zijn gedaan: dan is dat hoopgevend.” De beursvoorzitter is zelf altijd positief ingesteld en ziet kansen. „En het weer tijdens de beurs was prachtig, dan ben ik sowieso blij.” Hij merkte op GrootGroenPlus dat diverse ondernemers kansen zien voor een betere afzet. „Iedere kweker vraagt zich nu af: ’Wat ik nu doe, is dat voor de komende jaren nog wel goed?’ ” Beursvoorzitter David Bömer hoorde bemoedigende geluiden over de boomkwekerijhandel. De Boomkwekerij 20 (9 oktober 2015)

GGP gespot 6x layout.indd 21

05-10-15 14:53

Tekst: Wim du Mortier Foto: Fred Roest, Tweeluik Fotografie

Van den Berk 75 jaar Van den Berk Boomkwekerijen in Sint Oedenrode vierde rond 18 september het 75-jarig bestaan. Gedurende drie dagen kwamen er honderden bezoekers om het familiebedrijf te feliciteren. Een van de dagen kregen relaties de kans om de kwekerij vanuit een helikopter te bekijken. Dat leverde deze prachtige aanblik op met niet alleen bomen, maar voor de gelegenheid ook machines netjes in het gelid. Zondag 20 september zette de kwekerij de deuren open voor belangstellenden uit de omgeving. Pakweg 800 bezoekers namen de gelegenheid te baat en werden op deze mooie najaarsdag getrakteerd op demonstraties en veel uitleg over bomen. <

De Boomkwekerij 20 (9 oktober 2015)

FotoSpread vd Berk-BKW15-20.indd 22

01-10-15 14:42

De Boomkwekerij 20 (9 oktober 2015)

FotoSpread vd Berk-BKW15-20.indd 23

01-10-15 14:42

Meet & Green

Tekst en Foto's: Ketura Haveman

Goede opkomst Boskoopse Meet & Green Halverwege september werd de eerste Boskoopse Meet & Green gehouden. Op de middag presenteerden tal van bedrijven hun product en konden kwekers zich laten informeren over meedere proeven en onderzoeken die lopen. De geplande demonstraties met een drone, spuitmachine en druppelbevloeiing vielen letterlijk in het water door de grote hoeveelheid regen. De presentaties werden doorom verhuisd naar de loods en de kas. Toch weerhield de regen kwekers er

Druppelirrigatie op zonne-energie

niet van om een kijkje te nemen op de evenement wat bij Joh. Stolwijk & zonen werd gehouden. Meet & Green werd bezocht door ongeveer 200 personen, waarvan ruim 50 voor een vast programma volgden voor de spuitlicentieverlenging. <

Onderzoek afdekmateriaal Cultus heeft afgelopen groeiseizoen

ken, maar het gaat om een geringe hoe-

onderzoek gedaan naar het effect van

veelheid. De onttrekking lijkt uiteindelijk

afdekmaterialen op de bemesting in de

geen negatief resultaat te hebben op de

pot. Daarbij ging het om de vraag of de

groei van de planten. Sterker nog, de af-

materialen stikstof onttrekken aan de

gedekte planten lijken zelfs een betere

pot, of afdekmaterialen zorgen voor een

groei te hebben”, vertelt Marco Schuur-

andere werkingsduur van de bemesting

mans van Cultus.

en of er verschil in werking optreedt als

Schuurmans wijt de betere groei aan een

meststoffen bij een tweejarige teelt

pluspunt van het afdekken: de potten

voor het tweede jaar op de pot worden

drogen namelijk minder snel uit. „Door

gegeven.

de betere vochtregulatie in de pot, zie

Uit het onderzoek blijkt dat de mest-

je bij afgedekte potten mooiere, gezon-

stoffen wel stikstof onttrekken. In juli is

dere wortels. Gezonde wortels geven

het verschil tussen niet afgedekte en wel

goede groei.”

afgedekte potten het grootste, waar-

Opvallende nieuwkomer in de proef

bij het kokosmatje het minste stikstof

met afdekmaterialen bij Cultus is de

onttrekt van de geteste materialen.

containermulch van Klassman. Het pro-

Bij de start van het seizoen is het stik-

duct wordt gemaakt van afvalhout, het

stofgehalte gelijk. Rond eind augustus,

zijn vermalen pallets. Aan het product is

Broere toonde tijdens de Meet & Green een nieuwe pompinstal-

komen de stikstofgehaltes van alle pot-

een kleurstof toegevoegd voor een visu-

latie die werkt op zonne-energie. Met deze pompinstallatie is

ten ook weer op hetzelfde niveau te lig-

eel betere uitstraling en Klassman heeft

het mogelijk om druppelbevloeiing op elke gewenste plek toe te

gen.

stikstof aan de mulch toegevoegd om te

passen. John Duijvensteijn van Broere Beregening: „Momenteel

„In de zomer zie je kortstondig wel dat

voorkomen dat het product te veel stik-

hebben we deze pompunits op zonne-energie bij enkele akker-

alle afdekmaterialen stikstof onttrek-

stof aan de potgrond onttrekt.

bouwers en bloembollenkwekers staan. De vraag kwam vanuit deze sectoren omdat zij vaak percelen hebben die ver van de thuisbasis liggen, waar geen stroom aanwezig is.” Om 1 ha van 5 mm water te voorzien zijn vier zonnepanelen nodig. Op dagen met weinig instraling zal de stroomvoorziening iets lager zijn, waardoor er iets minder dan 5 mm wordt gegeven. Op dagen met veel instraling ligt de watergift eerder rond de 6 mm. „Dat is het voordeel van zonnepanelen. Bij weinig instraling verdampen planten minder en is de watergift ook iets lager, bij veel instraling is er meer.” De kosten van de zonnepanelen zijn een investering die in 3 tot 4 jaar wordt terugverdiend. „Maar we zien nu bij aardappelboeren dat ze met druppelbevloeiing 20% meer productie halen. Investeren in druppelbevloeiing brengt dus ook voordelen met zich mee.”

De Boomkwekerij 20 (9 oktober 2015)

Meet & Green.indd 24

01-10-15 14:42

Onkruidbestrijding

Tekst en Foto: Ketura Haveman

Torsiewieder als aanvulling op schoffelen Bij Boomkwekerij Gebr. Roelands gebruiken ze een verlengde torsiewieder om onkruid mechanisch zowel op als tussen de rij goed te kunnen bestrijden. De machine werd 8 oktober op Praktijkdag Duurzame Boomkwekerij getoont.

Het onkruid wordt op de kwekerij van Gebr. Roelands in Wernhout al langer mechanisch bestreden. Tot afgelopen zomer gebeurde dat met schoffels die ze achter de portaaltrekker kunnen hangen. „Dat werkt tussen de rijen prima, maar op de rij bleef het onkruid een probleem”, zegt Karel Roelands. Op de kwekerij is al gekeken naar oplossingen, maar die bleken mechanisch nog niet eenvoudig. Om het onkruid op de rij te beheersen werd drie tot vier keer per jaar een chemische bestrijding ingezet. „Het is niet heel erg veel, maar ons inziens wel té veel. Het stoorde ons. Wij zijn al jaren bezig om de inzet en afhankelijkheid van chemie te minimaliseren. Met ziekten en plagen lukt dat de laatste jaren goed, mede omdat we inzetten op een gezond bodemleven en goede bodemstructuur. De onkruidbestrijding verdiende nog verbetering.” Roelands draait de laatste jaren mee in diverse praktijknetwerken en het project Schoon Water Brabant. „Door deelname aan deze projecten krijg je een breder beeld van de mogelijkheden.” Een directe oplossing vonden ze niet, de inspiratie wel. „De torsiewieders hebben ons aan het denken gezet. Met de soorten die we zagen, kunnen wij in onze spillen en haagplanten niet werken. Ze zijn te laag en kunnen niet achter een portaaltrekker, maar de techniek biedt wel mogelijkheden.”

Samen ontwikkelen Roelands is in overleg gegaan met het naburige constructiebedrijf De Meijer. „Voor hun nieuw om te maken, maar ze hebben al eerder voor ons dingen gemaakt en omdat we praktisch naast elkaar wonen kan je makkelijk overleggen en testen.” In mei en juni werd de verlengde torsiewieder met zijn lange tanden getest. De wieder kan in gewassen werken tot een lengte van 1,80 m. „Eenmaal gestokt kan het dus niet meer. De ervaring leert echter dat het eerste jaar een goede onkruidbestrijding het voornaamste is, omdat het gewas dan nog erg open is. Het tweede jaar, als de gewassen gestokt zijn, groeit het gewas vaak al snel in het voorjaar dicht waardoor onkruid minder kans krijgt.” Vanaf begin juli draait de machine mee om het bedrijf. „De werking was goed. De machine haalt zijn lange tanden van links naar rechts en vice versa door het gewas heen. Enig nadeel was dat gewassen met een zachte bast als Tilia en Prunus avium wat schade hadden. We hebben daarom de tanden omhult met rub-

ber, waardoor ze minder hard zijn. Dat lijkt afdoende.” Inzet van de torsiewieder wordt afgewisseld met schoffelen. „Door de afwisseling hebben we een goede bestrijding van het onkruid tussen en op de rijen. Met uitsluitend de torsiewieder red je het niet om tussen de rijen het onkruid goed te bestrijden omdat de grond daar vaak wat dieper en wat vaster ligt.” Combineren van technieken is daarom noodzakelijk voor een optimaal effect. Kan Roelands nu helemaal zonder herbiciden? „Ik zou graag ja willen zeggen, maar dat lukt nog niet. Ik kan het gebruik wel verminderen. In het najaar of vroege winter, zodra de gewassen gestokt zijn, zetten we nog wel een bespuiting in. Schoon de winter in en uitkomen is namelijk essentieel voor een goede onkruidbeheersing.” Nu hij het herbicidengebruik verder heeft kunnen reduceren, wil Roelands komend jaar de stap naar certificering maken. „Door de onkruidbestrijding twijfelden we altijd of we aan de eisen van een Milieukeur of Groenkeur konden voldoen. Ik denk dat het nu wel haalbaar is.” <

De torsiewieder met zijn lange tanden kan achter een portaaltrekker door gewas rijden tot 1,80 m hoog.

De Boomkwekerij 20 (9 oktober 2015)

Dz boomkwekerij torsiewieder.indd 25

01-10-15 14:42

Tekst en Foto’s: Arno Engels

Eén pottenwagen voor diverse potm at Ideaal Machinebouw heeft een traploos verstelbaar systeem ontwikkeld waarmee diverse potmaten zijn uit te zetten, en weer op te rapen. Het systeem is niet alleen geschikt voor uitrijwagens van Ideaal. Het kan ook op heftrucks worden gebouwd. De uitrijwagens van Ideaal Machinebouw zijn al jaren op de markt, met name bedoeld voor gebruik in de glastuinbouw. De machinebouwer uit Horst had de eerste wagens meer dan dertig jaar geleden gebouwd voor bedrijven die groenteplanten opkweken in steenwol. Aanvankelijk reden die wagens op diesel, maar al gauw werden ze elektrisch. Werken in een dichte kas met verbrandingsmotor mag immers wettelijk niet. De elektrische uitrijwagens worden bijna standaard gebouwd voor groenteplanten. Omdat die allemaal worden geteeld op betonvloeren, en omdat de breedte van steenwolblokken altijd 10 cm is. Hierdoor gebeurt het uitzetten volgens hetzelfde systeem: de blokken schuiven computergestuurd

van een pootlijn af en worden pulserend in verstek op de betonvloer gezet. Wel kan de bloklengte variëren: 10, 15 of 20 cm.

Standaard moeilijk voor potten Een aantal bedrijven combineert groenteplanten in steenwolblokken met perkplanten in kunststof potten. Standaardisatie in potten is echter nog ver te zoeken; er bestaat een grote variatie aan potmaten en kunststofkwaliteiten. „Een standaard uitrijwagen voor potten is daarom moeilijk te maken”, aldus Hans Swinkels, directeur van Ideaal. „En ik kan me voorstellen dat je niet je hele tuin wilt vol leggen met een apart uitzetsysteem voor iedere potmaat.”

In samenwerking met Brabant Plant heeft Ideaal daarom een traploos verstelbaar (en gepatenteerd) systeem ontwikkeld voor meerdere potmaten. Brabant Plant, gevestigd in Haarsteeg bij Den Bosch, werkt sinds tien jaar met uitrijwagens van Ideaal. In de kassen van de plantenkwekerij rijden momenteel al vier wagens, en binnenkort komt er nog een vijfde bij. Die wagens vervoeren dus groenteplanten in steenwol, en bloeiende planten in pot. Meest gebruikte potmaten zijn 10, 12 en 13 cm. Het nieuwe uitzet- en opraapsysteem werkt met kettingen die speciaal ontwikkeld zijn om onder potranden te kunnen schuiven. Die randen zijn altijd vrij smal, vandaar dat de kettingen slechts 4 mm breed zijn.

De Boomkwekerij 20 (9 oktober 2015)

Pottenwagen.indd 26

01-10-15 14:42

Intern transport

tm aten

Het systeem voor Brabant Plant bestaat uit twaalf goten naast elkaar, met aan weerszijden van elke goot dus een ketting. Bij het uitzetten rolt het systeem op kleine wieltjes over de betonvloer.

Hoge mate nauwkeurigheid De werkbreedte is afgestemd op de kapmaat van de kassen. Bij Brabant Plant zijn overal kappen van 6,4 m breed. Als de potplanten tegen elkaar worden gezet, is er ruimte voor vier bedden per kap. Het systeem kan de afstand tussen de goten vergroten tot maximaal 25 cm, elke goot is traploos verstelbaar van 10 tot 16 cm. De onderlinge afstand is tot op enkele millimeters nauwkeurig, zowel in

de lengte als in de breedte van het bed. Bij Brabant Plant vindt men de hoge mate van nauwkeurigheid belangrijk, zowel bij de opkweek van groenteplanten als bij bloeiende potplanten. „Daarom zetten we de planten op precies dezelfde afstand van elkaar, zodat ze allemaal dezelfde groeiruimte hebben”, aldus directeur Tiny van den Berk. „Als je planten machinaal uitzet, kun je ze ook weer machinaal oppakken. Het is ook een mooi strak beeld om te zien, als de planten in de kas staan.” De afgelopen paar maanden is het nieuwe uitzetsysteem uitvoerig getest bij Brabant Plant, op bestaande uitrijwagens. Het systeem, ook wel pottendek genoemd, is eenvoudig te verwisselen met een ander

dek, bijvoorbeeld voor groenteplanten in steenwolblokken. Tijdens het testen kwam een enkele kinderziekte naar boven. „Met steenwol is er bijna geen verontreiniging, maar met uitzetten van potten kan er wel eens wat potgrond uitvallen”, zegt Swinkels. „Die potgrond kon dan aan loopwieltjes van het dek blijven plakken, maar dat is nu niet meer mogelijk. De wieltjes zijn voorzien van kleine schrapers die ze schoonhouden.” De capaciteit van het uitzetten is afhankelijk van de rijafstand. Bij Brabant Plant zijn 6.000 potten per uur gerealiseerd. < -

Met een knop per pottengoot is de afstand tussen potten tot op enige millimeters nauwkeurig af te stellen. De afstand, evenals de potmaat, programmeer je van tevoren al in via een touchscreen op de wagen. De kettingsnelheid loopt automatisch synchroon met de wagensnelheid.

Potplanten hangen in een goot tussen twee kettingen in. Die kettingen zijn slechts 4 mm breed, zodat ze onder de potranden kunnen schuiven. De bewegende onderdelen zijn van roestvrij staal, goten en andere delen van het systeem zijn van aluminium.

Zonder potplanten weegt de uitrijwagen 2.500 kg. Alleen de accu weegt namelijk al 700 kg. Er worden twee accu’s bijgeleverd. Het afgebeelde pottenplateau met 12 goten is 4 m lang en 1,6 m breed (als goten tegen elkaar zijn geschoven). Totaal hangen hier 40 x 12 = 480 potten in (10 cm).

Bij Brabant Plant worden de dekken voor steenwolblokken en potten gewisseld middels een stellage: de voorkant van het dek steunt op een bok, en de achterkant wordt met een katrol omhooggehesen. Paar bouten en cilinders los, veiligheidspal eruit, en dan kan de wagen eronderuit.

De Boomkwekerij 20 (9 oktober 2015)

Pottenwagen.indd 27

01-10-15 14:42

Tekst en Foto’s: Arno Engels

Gepensioneerd bomenonderzoeker Jitze Kopinga:

’Beheersbaarheid is belangrijkst bij stede lijk Jitze Kopinga blijft voorlopig nog wel actief met Kopinga Boomadvies, maar als bomenonderzoeker is hij bij Wageningen UR met pensioen gegaan. Bijna veertig jaar lang deed hij onderzoek naar stedelijk groen, ziekten en andere problemen. „Problemen zijn vaak op te lossen, maar het gaat erom: hoe beheersbaar zijn ze in stedelijk groen?”

De Boomkwekerij 20 (9 oktober 2015)

Jitze Kopinga.indd 28

01-10-15 14:42

Stedelijk groen

de lijke beplantingen’ Jitze Kopinga kwam in 1976, na zijn studie plantenziektenkunde, in dienst bij De Dorschkamp. De naam van dit rijksinstituut voor onderzoek in bosen landschapsbouw verdween op een gegeven moment wel, maar het wetenschappelijk onderzoek niet. Kopinga (en collega’s) zetten het voort onder de paraplu van Wageningen UR, bij Centrum voor Genetische Bronnen Nederland en Alterra. In al die jaren hield Kopinga zich vooral bezig met stedelijk groen. Het eerste onderzoek waarbij hij betrokken was, was een inventarisatie onder gemeenten: wat hadden zij aan kennis in huis over bomen in een stadsmilieu, en welk onderzoek hadden ze hiertoe zelf uitgevoerd? Dit speelde al enige tijd na problemen met gasschade. „Veel stadsbomen gingen dood door lekkages in gasleidingen”, herinnert Kopinga zich. „En toen het mechanisme van de gasschade bekend was, bleek dat er nog veel meer boomellende was die ook onderzoek verdiende.” Dat was aanleiding voor de Nederlandse Vereniging van deskundige Hoofden van Gemeentelijke Beplantingen om de OBIS in het leven te roepen: de studiecommissie Onderzoek Bomen In Stadsmilieu. De vereniging had behoorlijk wat zwaargewichten met een berg aan kennis over stadsbomen. Maar landelijk was het kennisniveau al begonnen te dalen. „De expertise van bomen werd gaandeweg minder, omdat van leidinggevenden andere dingen werden verwacht”, aldus Kopinga. „De vakkennis bij gemeenten is er nog wel, maar is nu versplinterd.”

wel goede gemeenten, maar bij de meesten blaat de politiek maar wat. Er is geen gestructureerd groenoverleg. Beheerders krijgen geen gehoor en zijn steeds meer in het verdomhoekje gezet. De terugkoppeling naar beheerders moet echt beter, anders worden ze cynisch.”

’Uitgestelde onverenigbaarheid? Zet bomen op eigen wortel’

Een verkeerd beplantingsplan wreekt zich in het beheer. Wie kan dit proces veranderen?

„Geen enkele organisatie lijkt dit te kunnen veranderen, en nauwelijks of zeker niet op beleidsniveau. Er zijn heus

„Al sinds de jaren ’80. Potloodiepen waren toen nog niet in onderzoek bij De Dorschkamp, maar gaandeweg kwam het probleem van uitgestelde onverenigbaarheid naar voren. Kwekers zijn hartstikke goed in het zetten van bomen op onderstammen, vaak uit traditie: ’Opa deed het al, pa deed het al, waarom zou ik het anders doen?’ Maar als de combinatie ent-onderstam niet goed is, kan een boom op latere leeftijd omvallen. Het omvallen kan uiteraard ook een andere oorzaak hebben. De bomen zijn bijvoorbeeld verkeerd geplant. Maar hoe lang ga je nog door met bomen op onderstammen, als je weet dat uitgestelde onverenigbaarheid kan optreden? Zet ze gewoon op eigen wortel.” De aanleiding voor het iepenonderzoek bij De Dorschkamp was toch de iepziekte?

Hoe zag u die dalende kennis terug in stadsgroen?

„Het eeuwige probleem is: gemeenten laten een beplantingsplan maken zonder de beheerder erbij te betrekken. Tuin- en landschapsarchitecten van gemeenten of projectontwikkelaars hebben wel les gehad in bomensortiment, maar het schort bij hen nogal eens aan kennis over technische zaken: kunnen bomen wel tegen bijvoorbeeld zout, of een hoge bodem-pH? En vreemde gedragingen zoals wortelopslag zijn vaak helemaal onbekend. Dat heb ik altijd jammer gevonden. Aannemers weten soms wel waar het fout kan gaan bij beplantingen en geven dan wel inboetgarantie, maar ze voelen zich niet aangesproken om daar structureel iets aan te doen. Die doen alleen iets in opdracht. Ik heb de afgelopen jaren talloze saillante, en ook gênante voorbeelden gezien waaruit blijkt: de beheerder is hier buitenspel gezet. Als ik alleen al naar plantgaten kijk: aannemers maken ze kleiner dan beheerders. Dat is niet goed. Je moet de juiste boom op de juiste plaats zetten en er niet op beknibbelen.”

Gemeenten worden wel slimmer; ze willen geen biologische tijdbommen zoals potloodiepen, zei u op Expo TCO. Hoe lang komt u dit fenomeen al tegen?

’Je moet niet beknibbelen op juiste boom en juiste plaats’

„Ja, de aanleiding was de iepziekte. Dat onderzoek was al voor mijn tijd begonnen. Doel was om door middel van kruisingen klonen te selecteren die tegen de iepziekte bestand waren. Daar is bijvoorbeeld ’Columella’ uit voortgekomen, die ook nu nog de meest resistente kloon is. Het onderzoek liep al toen we te maken kregen met een agressievere stam van de schimmel. Ook veelbelovende klonen gingen voor de bijl. Maar ook de meer tolerante klonen kregen soms problemen, omdat ze niet op eigen wortel waren vermeerderd, maar op zaailingonderstammen. Het gedrag daarvan is, wat uitgestelde onverenigbaarheid betreft, onvoorspelbaar door de genetische diversiteit.” De oplossing voor het iepenprobleem lag in de genetische diversiteit. Begrijpen kwekers dat? En kan zulk onderzoek meer problemen oplossen?

„De manier waarop genetische kwaliteit van invloed is, is soms lastig uit te leggen. Dat is voor veel kwekers nogal abstract, en ik begrijp het als kwekers dan afhaken. Genetische diversiteit staat wel omschreven in de Rassenlijst Bomen, maar het kost vaak moeite om het gebruik van die lijst tussen de oren van kwekers te krijgen. Je hoort mij nooit zeggen dat onderzoek elk probleem met stadsbomen oplost, want sommige problemen hebben te maken met besluitenloosheid in het beleid. Dat zit tussen de oren van wethouders. Boomtechnisch onderzoek kan wel bijdragen aan oplossingsrichtingen.” De Boomkwekerij 20 (9 oktober 2015)

Jitze Kopinga.indd 29

01-10-15 14:42

Stedelijk groen

De laatste jaren duiken gemeenten op meerdere boomaantastingen. Is dat terecht?

„Ik vind het terecht dat er naar massaria in platanen wordt gekeken, maar vaak is de aandacht vanuit gemeenten over de top. In sommige gemeenten is het druipen bij lindes een probleem, maar dan denk ik: weinig om je druk over te maken. Druipen noem je een schoonheidsfoutje. Er lijkt nu bijvoorbeeld een hetze gaande tegen Canadese populieren, vanwege stambreuk. Stambreuk heeft niets te maken met de opkweekmethode, het is een intrinsieke eigenschap van bepaalde populieren. Dat hadden we al lang in ons onderzoek gevonden. De vraag is dan gewoon: is stambreuk beheersbaar of niet?”

’Misschien moet sortiment moet bij nieuw probleem op laag pitje’

Hoe zit het met bastknobbels? Alphen aan den Rijn dacht dat deze door elektromagnetische straling werden veroorzaakt.

momenteel naar eventuele verschillen in aantasting van essensoorten en herkomsten. Ik weet niet wat dat gaat opleveren, want de kever lijkt niet zo kieskeurig. Door eigen onderzoek weten we in ieder geval al meer over de tolerantie tegen essentaksterfte in Nederlands materiaal. Door gerichte selectie kun je dat probleem al beheersbaar maken, in de kwekerij en bij de eindgebruiker.”

„Ik twijfel eraan, maar sluit die mogelijkheid niet uit, omdat het tegendeel nog niet is bewezen. De bastknobbels zijn binnen Wageningen UR onderzocht, maar dat onderzoek heeft geen aanknopingspunten opgeleverd. In Alphen was wel een tiental opmerkelijke verschijnselen in bomen. Allemaal te verklaren, behalve bastknobbels.”

Door angst voor essentaksterfte is de essenmarkt wel ingestort.

Waarom is er zoveel gemeentelijke aandacht voor aantastingen?

„Dat heeft te maken met het Burgerlijk Wetboek, dat in de jaren ’90 is aangepast. Daardoor hebben boomeigenaren meer dan voorheen een zorgplicht, en ze moeten dat ook kunnen aantonen. Dat heeft bij sommige gemeenten een ongemakkelijk gevoel veroorzaakt. Was er voorheen een probleem met bomen, dan moest de benadeelde aantonen dat deze waren verwaarloosd door de eigenaar. Nu moet de eigenaar aantonen dat hij zijn bomen regelmatig controleert op veiligheid.” Door klimaatverandering komen er meer boomziekten, wordt gezegd. Is dat zo?

„Laat ik beginnen: ik zou me zorgen maken als het klimaat niet verandert, want klimaatverandering is al millennia gaande. En lang niet alle ontwikkelingen van ziekten en plagen passen in een klimaatveranderingsmodel. Ik denk dat de meeste ziekten introducties zijn geweest. Een ziekte kan zich steeds makkelijker over land verspreiden. Bij insecten, en dan vooral houtboorders, verloopt de verspreiding puur door transport. Door de toename van het vrije vervoer, door de lucht en over de weg, krijg je meer kans op verspreiding van insecten. Dat zijn ontwikkelingen die je niet tegenhoudt. Maar de schimmel die essentaksterfte veroorzaakt kan zich ook op natuurlijke wijze door de lucht verspreiden, ongeveer 50 km per jaar.” De essenprachtkever komt eraan. Wat zou u doen?

„Moeilijke vraag. Ik zou essen niet op grote schaal aanplanten, niet alleen vanwege het risico op aantasting, maar ook omdat er nog veel te weinig bekend is over de tolerantie tegen de kever. In Noord-Amerika kijkt men

’Klimaatverandering? Experimenteer gewoon met andere stadsbomen!’

„Angst is geen goede raadgever. Behalve tolerante klonen kun je handelsklonen op beperkte schaal ook nog wel gebruiken. De ziekte heet ook niet voor niets essentaksterfte, omdat hoofdzakelijk takken worden aangetast. Die breken niet ineens af, bij geen enkele boomsoort niet. Een boom is ook niet ineens helemaal ziek en onveilig. Als een nieuw probleem zich aandient, is de belangrijkste vraag: wat is de beheersbaarheid? Bacterievuur is nog steeds een probleem, maar we hebben er wel mee leren omgaan. Misschien moet je bij een nieuw probleem besluiten om het sortiment op een laag pitje te draaien. Dat moeten kwekers toch oppakken. Er zijn ook nu gemeenten die het sortiment oppakken. Utrecht doet dat met klonen van kastanjebomen die tolerant zijn tegen de kastanjebloedingsziekte. Omdat Utrecht een kastanjegemeente is die de bomen wil blijven planten. Op basis van bestaande kennis over klonen die zich redelijk hebben bewezen, kom je al een heel eind.” Moeten stadsbomen bestand zijn tegen effecten van klimaatverandering, zoals extreme hitte?

„Bomen die zich via zaad voortplanten hebben een zekere elasticiteit, die passen zich aan aan klimaatverandering. Als je een bos met voldoende genetische diversiteit aan herkomsten zijn gang laat gaan, dan komen vanzelf de types naar voren die beter bestand zijn. Dit is puur een natuurlijk verhaal. In stedelijk gebied is het veel makkelijker om bomen aan te passen vergeleken met de natuur, ook op korte termijn. Ik behoor tot de klimaatsceptici, maar bij klimaatverandering in stedelijk groen hoef je echt niet in paniek te raken. Experimenteer met andere soorten. Gewoon doen!” <

De Boomkwekerij 20 (9 oktober 2015)

Jitze Kopinga.indd 30

01-10-15 14:43

674354_.indd 31

5-10-2015 11:06:09

Foto: Arno Engels

Diverse actualiteiten in laanbomen Als u de komende tijd jonge bomen plant, zorg dan dat de kluitjes niet kunnen uitdrogen. Bouw bij bomen in containers de mest- en watergift af. Spuit voor de winter nog tegen schimmels.

Jan van Lavieren AgruniekRijnvallei Plant j.vanlavieren@agruniekrijnvallei.nl

De laatste weken was nauwelijks enige diktegroei. Een aantal soorten begint de herfstkleuren al te krijgen. Er is op een aantal plaatsen al begonnen met het planten van uitgangsmateriaal opgekweekt in potten of goten. Met een hoge bodemtemperatuur kunnen de bomen zich al zetten en mogelijk al enige wortelgroei geven. Bomen geplant in het najaar hebben een voorsprong in ontwikkeling en groei ten opzichte van bomen geplant in het voorjaar. Najaarsplanting past ook in het streven naar een evenwichtige arbeidsspreiding gedurende het seizoen. Omdat er geplant wordt met blad aan de bomen, is het van belang dat de kluiten niet te lang boven de grond staan om uitdroging te voorkomen. Wordt er na het planten langdurige droogte verwacht, dan is het goed om de kluiten eerst te bevochtigen. In de pot- en containerteelt van laanbomen kan het aantal gietbeurten en de duur van de watergift naar beneden. Onder drogere omstandigheden ervaren bomen stress, waardoor de groei stopt. Dit is wenselijk omdat op veel containervelden de bomen nog altijd frisgroen staan. Soms is er nog groei te bespeuren. Indien u met het gietwater ook meststoffen meegeeft, dan kunt u dit vanaf nu afbouwen zodat de meststoffenbak leeg komt voor de winter. Dit alles is nodig

om te voorkomen dat de bomen te lang actief blijven tot aan de winter, en daardoor kwetsbaarder zijn. Door de lange natte periode van begin september heeft een aantal schimmels zich toch weer kunnen manifesteren. Bladvlekken in Tilia, bladvlekken in Crataegus en hier en daar kanker in onder andere Sorbus en Malus. Het is raadzaam om deze gewassen voor de winter nog te behandelen, vanwege overwintering van de schimmel op de boom, hetzij als bastvlekken hetzij als kanker. Overleg met uw adviseur welke middelen hiervoor het beste geschikt zijn. Bedenk daarbij ook dat in de bladvalperiode bij aanwezigheid van de schimmel de kans op uitbreiding zeer groot is.

Vul gewasbeschermingsmonitor in Nu het rooiseizoen nadert en het gewasbeschermingsseizoen nagenoeg is afgelopen, is het moment aangebroken om de gewasbeschermingsmonitor in te vullen. Deze vervangt het gewasbeschermingsplan. De monitor dient twee maanden na de teelt te zijn ingevuld. Het evalueren van het gewasbeschermingsseizoen op verschillende onderdelen staat centraal voor het komende seizoen. <

Door de water- en mestgift in containers en teeltzakken af te bouwen, zullen de bomen eerder afharden en zich klaarmaken voor de winter.

De Boomkwekerij 20 (9 oktober 2015)

Teeltadvies BKW15-20.indd 32

01-10-15 14:43

Teeltadvies

Roofmijten houden spint onder controle Dit jaar hebben we weer diverse bedrijven begeleid met het opstarten van biologische bestrijding op hun bedrijf. Heeft u nog geen ervaringen, oriënteer u dan op de mogelijkheden.

Wilco Dorresteijn DLV Plant w.dorresteijn@dlvplant.nl

Afnemers willen een mooie aantrekkelijke tuinplant kopen, aan de andere kant willen ze ook dat het product duurzaam wordt geteeld. Daar ligt een uitdaging. Op onze proeflocatie en in het kader van het Koepelproject Plantgezondheid onderzoeken we daarom nieuwe biologische producten, plantversterkers en bodemverbeteraars. Daarnaast merken we dat diverse ondernemers aan de slag willen met biologische bestrijding en andere methoden om hun teelt te verduurzamen. Taxuskever is goed biologisch te bestrijden met aaltjes. Een mooie volgende stap is het inzetten van roofmijten tegen spint. Sommige bedrijven zijn al jaren bezig en ook dit jaar zijn weer diverse bedrijven gestart. Heeft u nog geen ervaring, start dan volgend jaar kleinschalig in bijvoorbeeld één gewas. Om de kosten hoeft u het niet te laten. Voor circa €125 heeft u al een grote koker roofmijten waarmee u ongeveer duizend vierkante meter kan strooien. Ook loopt u weinig risico. Controleer wekelijks het gewas op roofmijten en spint. Komt u te veel spint tegen, voer dan een correctiebespuiting uit met Scelta, Floramite of Can-

tack. Deze middelen zijn redelijk veilig voor roofmijten, maar doden wel de spint. Kijk van tevoren ook naar de andere plagen die in het gewas voor kunnen komen en of deze met selectieve middelen gecorrigeerd kunnen worden. Zo kunt u bijvoorbeeld Teppeki spuiten tegen luis zonder roofmijten te doden of Runner tegen bladrollers. Decis is daarentegen schadelijk voor de biologie. Biologische bestrijding kan zowel binnen als buiten. Zet de roofmijten Neoseiulus californicus of Amblyseius andersoni preventief uit op het moment dat u de eerste spint verwacht. Mijn voorkeur gaat uit naar N. californicus omdat deze iets groter is en beter is waar te nemen in het gewas. Zet Phytoseiulus persimilis pas uit bij de eerste spintmijten. Er zijn verschillende uitzetmethoden variërend van strooien of inblazen tot het ophangen van kweekzakjes of het gebruik van kweeklinten. Elke methode heeft zijn eigen voordelen. Met deze basis, komt u een heel eind. Goed waarnemen blijft het meest belangrijk. Een adviseur kan u daarbij helpen. <

Bemesting cruciaal voor gezonde heesters Nu het groeiseizoen afloopt kijken we bij onze klanten naar het resultaat en wat er komend seizoen nog anders of beter kan. Bemesting speelt daarbij een sleutelrol.

Wilma Windhorst AgroPoli wwindhorst@agropoli.nl

In dit seizoen is er veel verbetering bereikt door veranderingen in de bemesting. Al wat langer gaan we uit van meer calcium en magnesium in de bemesting in zowel vollegrond als potcultuur. Dat resulteert in sterkere planten, en door meer magnesium ook in extra groei en een betere kleur. Dit jaar hebben we veel aandacht gegeven aan de spoorelementen. In de containerteelt kunnen we deze gericht meegeven. Meer sporen hebben een betere kleur, minder ziektedruk, betere wortels en vertakking als resultaat. Over het algemeen zijn de planten zelfs wat te zwaar geworden. Dat nodigt uit om komend jaar de stikstof nog omlaag te brengen, met als bijkomend voordeel dat de vatbaarheid voor ziekten en bepaalde insecten ook minder wordt. In de vollegrond is het lastiger de sporen op het juiste peil te brengen. Er zijn wel strooimeststoffen met sporen, maar daar is vooral een goede bodembiologie belangrijk voor beschikbaarheid van elementen. Voor gericht sturen maken we in de vollegrond gebruik van bladbemesting. Tijdens de eindbeoordeling van de gewas-

sen zien we natuurlijk ook actuele problemen. Het slechte weer van afgelopen weken heeft schimmel- en bacterieziekten fors in de hand gewerkt wat vooral in bladhoudende heesters vervelend is vanwege blijvend zichtbare schade. Bacteriën in Prunus laurocerasus en P. lusitanica, Hebe, Hedera en Mahonia zorgen voor bladvlekken en bladval. Met meststoffen op basis van koper of silicium of met captan wordt het blad harder en heeft de bacterie een minder goede voedings-bodem om uit te groeien. Plantversterkers die zilver bevatten, dragen ook bij aan het stil zetten van een bacterieaantasting. Meeldauw, roest, Cylindrocladium en bladvlekken vragen soms nog een bestrijding om de gewassen schoon de winter in te laten gaan. Hiervoor zijn diverse curatieve chemische middelen beschikbaar. Dat de bemesting bij weerbaar telen cruciaal is mag duidelijk zijn: koper, silicium, zwavel, mangaan en zink zijn belangrijke bemestingselementen. Door de bemesting komend jaar verder te verbeteren hopen we de afhankelijkheid van het slinkende chemische middelenpakket te verkleinen. < De Boomkwekerij 20 (9 oktober 2015)

Teeltadvies BKW15-20.indd 33

01-10-15 14:43

Tekst en Foto's: Ron Barendse

’We weten te weinig van elkaars werel Een drietal afnemers was donderdag 16 september op uitnodiging van Treeport naar Zundert gekomen om te komen praten over de manier waarop zij hun groene sortiment bepalen. Aan het eind van de avond werd door Jolanda van Hasselt de conclusie getrokken dat kwekers en afnemers te weinig afweten van elkaars wereld. „Hier is nog winst te behalen”, aldus de voorzitter van de ledenraad van Treeport.

’We kiezen kweker die boomverzorging op zich neemt’ Han Thijssen van MTD Landschapsarchitecten trapte de Treeport-avond af door tegen een zaal met boomkwekers te zeggen: „Er is een behoorlijke afstand tussen wat wij doen en wat jullie doen.” En daarmee bleek de landschapsarchitect naarmate de avond vorderde en er conclusies werden getrokken, de spijker steeds meer op z’n kop te slaan. Thijssen legde uit dat het werk van een landschapsarchitect lang niet altijd uit het inplannen van groen bestaat, zoals misschien wel eens wordt gedacht. „Bij de meeste projecten bestaat de aanneemsom slechts voor zo’n 10-20% uit groene producten. Maar daarentegen is de impact van het groen binnen een project wel veel groter dan deze 10-20%.”

Han Thijssen van MTD Landschapsarchitecten.

En juist omdat de impact van groen zo groot is zegt Thijssen dat groen vaak buiten het bestek wordt gelaten.

doen we graag een beroep op de exper-

„Stenen durven we wel bij onze leveran-

tise van kwekers.”

ciers te bestellen, maar voor groen ligt

Thijssen zegt dat de markt waarin hij

dit anders. Grote bomen en stuiken kie-

werkt, die van de landschapsarchitec-

zen we het liefste zelf uit, of met onze

teur, een andere is dan de aanlegmarkt

klanten.”

of de particuliere markt. „Voor ons is de

’Wees op de hoogte van bos

verhouding zon en schaduw in een pro-

Grote bomen

ject belangrijk en zijn de vorm, de maat en de stevigheid van een boom belang-

De twintig ontwerpers bij MTD Land-

rijke eigenschappen die wij bij de inkoop

schapsarchitecten gebruiken bij voor-

van plantmateriaal omschreven willen

keur groot materiaal voor hun projecten.

zien. Verder houden wij van ’natuurlijk’

Thijssen zegt dat er voor kwekers een

en daarmee bedoel ik bijvoorbeeld dat

kans ligt in de combinatie van het aan-

een kastanjeboom ook echt kastanjes

bieden van groen plus het onderhoud

moet geven.”

er van. „Wij zoeken veelal leveranciers

En op de vraag op welke manier hij

die ook verantwoording nemen voor de

zich orienteert op de te planten bomen

verzorging van de bomen. Omdat wij

noemt hij het boek Van den Berk over

bij voorkeur kiezen voor grote bomen,

Bomen. „Daarin vind ik inspiratie die ik

lopen we daarmee ook een groter risico

bij de uitvoering van onze projecten kan

of ze het wel goed gaan doen. Daarom

gebruiken.”

Erik van der Staak van STARO natuur en buitengebied.

De Boomkwekerij 20 (9 oktober 2015)

Treeport layout.indd 34

01-10-15 14:43

Afzet

werelden’ ’Verstedelijking beperkt ons in sortimentskeuze’ Tuin- en landschapontwerper Gert-Jan Vos ziet de beperkingen voor het gebruik van bomen toenemen en verstedelijking is hiervan een belangrijke oorzaak. „We hebben te maken met ruimtegebrek en moeten steeds vaker rekening houden met bijvoorbeeld zonnepanelen die niet in de schaduw mogen liggen van omliggende bomen. Bovendien hebben we te maken met gemeenten en andere overheden die duurzamer willen inkopen, moeten bomen droogtebestendig zijn, is er meer behoefte aan biodiversiteit en moet er een goede ondergrond voor bomen aanwezig zijn.” Het is volgens Vos een greep uit de factoren die er voor zorgen dat er voor

Gert-Jan Vos van De Rooy Hoveniers.

het hoveniersbedrijf maar een beperkt sortiment geschikt is om in de stad te gebruiken.

Bomenwijzer via de website www.

te bewaken doet De Rooy Hoveniers niet

Om te bepalen welke soorten kunnen

bomenwijzer.be.

alleen de aanleg maar ook het beheer

worden gebruikt, maakt Vos gebruik

Vos noemde het verder een slechte zaak

van projecten. „En om de ervaring die

van het cijfercode-systeem Hansen

dat veel bestekken worden gemaakt op

we hebben opgedaan bij het beheer op-

werkt

basis van prijs. „Kwaliteit zou leidend

timaal te gebruiken is bij ons de onder-

ontwerpers.” Daarnaast

moeten zijn bij het verkrijgen van een

houdsafdeling nauw betrokken bij onze

maakt hij gebruik van de Belgische

order”. En om de kwaliteit van hun werk

ontwerpplannen.”

goed

Müssel. voor

„Dit

systeem

van bosbouwsubsidies’ Bosbouwer Erik van der Staak van STARO

op met 50.000 eiken blijft zitten.” Vanuit

Van der Staak die aangaf nog nooit op

natuur en buitengebied ziet de komen-

de zaal werd geopperd om als Treeport

GrootGroenPlus te zijn geweest.

de jaren volop kansen voor kwekers.

eens te kijken naar hoe de subsidierege-

„Als bosbouwers doen we maar wat”,

„De komende vijf jaar wordt 10% van

lingen voor de bosbouw in elkaar steken

ging Van der Staak verder. „Eerst is er

het areaal van de bossen van Staatsbos-

waarbij de namen vielen van Probos en

sprake van Tilliamania; linde is door de

beheer gekapt en de vervanging hiervan

Staatsbosbeheer als mogelijke informa-

strooiselvertering goed voor het bo-

zorgt voor wind in de zeilen van boom-

tiebronnen.

demleven en daarom is er door iedereen

kwekers.” Het is volgens hem goed dat kwekers signalen als deze opvangen,

veel linde geplant. Maar in strijd tegen woekerende Amerikaanse vogelkers nu

maar volgens hem gebeurt dat nu nog

Misschien zitten slapen

te weinig en hij illustreert dit aan de

Op zijn beurt geeft Van der Staak ook toe

bos waarbij esdoorn, beuk, tamme kas-

hand van een voorbeeld. „Een subsidie-

dat hij onvoldoende op de hoogte is wat

tanje en ook weer linde wordt gebruikt.

regeling zorgde er voor dat wij jaarlijks

er bij kwekers gebeurt. Zo vertelde de

En naast maatschappelijk verantwoord

zo’n 50.000 eiken afnamen. Toen deze

bosbouwer dat hij het gebruik van plant-

ondernemen, zie ik voor de toekomst

subsidieregeling stopte kwam hieraan

materiaal in pluggen als trend zag, waar-

ook meer aandacht voor houtproduc-

een einde. Als je dat als kweker aan ziet

op uit de zaal werd gezegd dat dit 25 jaar

tie waar weer veel Douglas voor wordt

komen kan je hierop anticiperen en hoef

geleden op GrootGroenPlus al te zien

gebruikt.”

je niet verbaasd te zijn als je het jaar er

was. „Misschien heb ik zitten slapen”, zei

is er weer een streven naar weerbaar

De Boomkwekerij 20 (9 oktober 2015)

Treeport layout.indd 35

01-10-15 14:43

674355_.indd 36

5-10-2015 11:06:18

674356_.indd 37

5-10-2015 11:06:28

674357_.indd 38

5-10-2015 12:52:47

Markt & Afzet

Foto’s: Arno Engels, Ron Barendse

HOE LOOPT HET?

’Hoop op goede stemming in Zuid-Duitsland’ Half september was er weer een beurs voor alle boomkwekers van Beieren. De stemming was goed, vond Hermann Haage, eigenaar van Baumschulen Haage GmbH. Afgelopen seizoen hadden de Zuid-Duitse kwekers volgens hem namelijk een normale afzet. Maar de handel is volgens Haage wel voorzichtig. En ook Duitse gemeenten bezuinigen. „In Zuid-Duitsland zijn tweewekelijkse beurzen, een in Beieren en een in Baden-Württemberg. Er wordt dan onderling handel gedreven, voorraadlijsten en ervaringen over de afzet uitgewisseld, bijgepraat en samen gegeten. Dat is goed voor de contacten, want anders zien we elkaar niet zo vaak. Onze bedrijven liggen namelijk ook vrij ver van elkaar af. Vroeger belden we elkaar nog wel als we van het veld kwamen, maar nu is dat minder.

In de Garten- und Landschaftsbau gaat het goed, en de vraag naar autochtone soorten voor het vrije landschap is stabiel. Maar politici zeggen wel dat ze groen nodig hebben, maar als het om geld gaat, dan is het lastig. Bij openbare aanbestedingen krijgt de goedkoopste aanbieder de opdracht. Dat is niet goed voor boomkwekerijproducten; het gaat ons toch om het leveren van goede kwaliteit. Hoe kunnen we ervoor zorgen dat er bij openbare projecten niet meer op prijs wordt gekocht? Ik weet niet of dat met een lobby vanuit de boomkwekerij lukt. Onze branche speelt een kleine rol bij de overheid. Landen bosbouw hebben meer invloed. Op de beurs hebben we het ook gehad over het groeiseizoen. Door regionale droogte zijn veel gewassen minder goed gegroeid. Vanaf juli

Hermann Haage, Baumschulen Haage GmbH

heeft het bij ons in Leipheim, bij Ulm, bijna niets geregend. Op de Europese markt zijn misschien iets teveel bomen, maar onze productie is sinds tien jaar ongeveer constant. Doordat de afzet nog vrij goed is, planten we dezelfde aantallen op.” <

’Het mag van mij wel wat drukker’ „Voor mijn gevoel was het afgelopen week (week 39, red.) minder druk dan in dezelfde week vorig jaar, maar de cijfers lieten toch een kleine plus zien. Hopelijk gaat het met de weersomslag nu weer wat aantrekken, want het mag van mij wel wat drukker”, zegt Cees van Soest van Javadoplant.

„We zitten in een overgangsperiode van herfst naar winter, en die periodes zijn altijd wat onbestemd. Je wilt er vol tegenaan maar de markt is nog wat terughoudend. Het oude moet er uit, om het nieuwe in te kunnen rijden. Ook van leveranciers hoor ik dat ze de markt wat stroef vinden, maar dat kan elk moment omslaan. De Engelse markt loopt lekker door. In Frankrijk zijn de ketens al flink bezig met de kerst, daar hebben we zelfs al aanvragen voor Helleborus. We draaien nu volop Calluna, Erica, Skimmia. Ook pluimgrassen als Penissetum en Miscanthus doen het heel goed. Buxus loopt leuk mee maar is geen topper op het moment. Ik heb het idee dat er meer aantallen

Pernettya weggaan dan in voorgaande jaren. Van het hele assortiment is de beschikbaarheid prima, ik zie geen enorme overschotten, maar ook geen schaarste. Mijn week werd overschaduwd door het feit dat we een computerprobleem hadden. Het digitale aanbodsysteem lag er tijdelijk uit. De handel liep natuurlijk gewoon door, maar je merkt dan toch hoe afhankelijk je inmiddels bent van de digitale systemen. Je ziet gemakkelijker iets over het hoofd als je alles weer even ’op zijn ouderwets’ moet doen. Omdat dit probleem veel aandacht vroeg, was er weinig tijd voor bezoeken aan kwekers of klanten. Dat maak ik deels goed door een bezoek te brengen aan GrootGroenPlus. Deze beurs wordt steeds interessanter voor ons. Ging het er voorheen vooral om laanbomen, nu staan er steeds meer kwekers met assortiment dat voor ons belangrijk is. Ik ben dan ook erg benieuwd naar het aanbod, de ontwikkelingen en de geluiden die ik daar te zien en te horen zal krijgen. Als ik terugblik op de eerste negen

Cees van Soest van Javadoplant.

maanden van dit jaar, zijn die voor ons op boomkwekerijgebied heel goed geweest. Klanten deden meer omzet en onze sterkere focus op het boomkwekerijassortiment begint echt vruchten af te werpen. We denken de komende tijd nog meer uit de markt te kunnen halen.” <

Lees elke week beschouwingen over hoe de handel loopt op de boomkwekerij.nl De Boomkwekerij 20 (9 oktober 2015)

Markt_Hoe-loopt-het BKW15-20.indd 39

05-10-15 15:30

Foto’s: Arno Engels, Sandra Sanders, Joost Stolker

P RO D U C TA N A LYS E

Matige prijzen voor Syringa De prijsvorming van Syringa liet voor kwekers dit voorjaar sterk te wensen over. De maanden maart en april waren voor de tuinplantenhandel qua verkoop over het algemeen geen goede maanden en juist in deze maanden valt de piek voor wat betreft de verkoop van deze bloeiende heester.

Bij Groen-Direkt kijkt mede-directeur Gert Koert terug op een seizoen waarin qua verkochte aantallen enig herstel van de markt van Syringa te zien was ten opzichte van de voorgaande jaren. „Maar nog steeds was de prijsontwikkeling niet goed. Wij verkopen ongeveer de helft van de Syringa in maart en april en in die maanden was de prijsvorming dit jaar ronduit slecht. De rest van het seizoen was de prijsvorming ongeveer gelijk met dezelfde maanden

vorig jaar.” Koert ziet dat qua aantallen Syringa nog zo’n 10% achter blijven op 2012, wat voor Groen-Direkt een prima jaar was. In 2013 en 2014 bleven de verkochte aantallen zo’n 20-25% achter bij 2012, en daarmee laat dit jaar dus iets herstel zien. Kweker Jan van Tilburg uit Moordrecht noemt de prijsvorming diep dramatisch. „Zeker voor een teelt van drie jaar moeten de prijzen beter. Maar dat geldt niet alleen voor Syringa, dat geldt ook voor een heleboel andere heesters.” Van Tilburg teelt een zwaar segment Syringa met 3-5 of 5-7 takken bij lengtes van 80-100 cm en 100-125 cm. Deze vinden hun weg via de traditionele handel in met name Boskoop. „Dit jaar liepen Syringa vugaris ’Charles Joly’ en ’Sensation’ het makkelijkst weg, maar dat is toch ieder jaar weer anders.”

Kweker Jan Out verkocht Syringa meyeri ’Palibin’ op stam en als struik en zegt dat, na een aanvankelijk slappe start van het seizoen, de planten uiteindelijk redelijk goed zijn weggelopen. „Maar de prijsdruk was er wel degelijk.” <

HANDELSSTEMMING

Elmia Garden 2015 is vooral relatiebeurs Onder Zweedse tuincentra zijn weinig hosanna geluiden te horen over het afgelopen seizoen . Dat bleek op 29 en 30 september tijdens de beurs Elmia Garden waar met name vertegenwoordigers van tuincentra op af komen. Twee standhouders die op de beurs stonden aan het woord.

Boomkwekerij ’t Kempke staat sinds een jaar of zeven op de Zweedse beurs. Volgens Gijs van Meerten is het tijdstip van de beurs eigenlijk óf te vroeg óf te laat. „De meeste tuincentra zijn nog maar één of twee weken open en kopen dus niets meer, terwijl ze er ook nog niet aan toe zijn om al voor volgend jaar in te kopen. Daarvoor moeten ze eerst de balans van het afgelopen jaar opmaken.” Maar als de tuincentra eenmaal de balans hebben opgemaakt denkt Van Meerten dat de meeste van hen ontevreden zijn over het afgelopen jaar. „Ik sprak iemand van een groot tuincentrum die zelfs sprak van een slecht jaar. Mei zorgt normaal

gesproken bij hem voor 45% van z’n jaaromzet, maar dit jaar miste hij in mei de helft van z’n omzet.” De beurs is volgens Van Meerten al geen plek om veel orders te schrijven, maar deze beurs schreef hij ook nog maar de helft van de orders van vorig jaar. „Het zegt nog lang niet alles, maar het is toch een signaal dat de stemming wat minder is.” Ook Joost Stolker van Stolker Plants ziet Elmia Garden vooral als een relatiebeurs en niet als een beurs waar orders worden geschreven. Stolker had naar eigen zeggen in Zweden een breed sortiment producten bij zich. „Noviteiten, diverse concepttafels en een sortiment heesters en coniferen. We willen de klanten nu alles laten zien in de hoop en de verwachting dat ze de komende maanden bestellingen plaatsen.” Stolker noemt de stemming onder tuincentra gematigd positief, maar signaleert ook dat het niet voor iedereen een fantastisch jaar is geweest.

Stolker en Van Meerten zijn het met elkaar eens dat als je in Zweden zaken wilt doen, je wel over een lange adem moet beschikken. Zweden zijn volgens hen trouw aan hun huidige leveranciers en switchen niet zo snel. „Nederlandse klanten stappen als ze het ergens goedkoper kunnen krijgen veel eerder naar een andere leverancer”, aldus Van Meerten die zegt dat hij nu - na zo’n jaar of zeven - de vruchten begint te plukken van zijn inspanningen op Zweden. <

De Boomkwekerij 20 (9 oktober 2015)

Markt_Handelsstemming_Foto BKW15-20.indd 40

05-10-15 15:30

Markt & Afzet P RO D U C TA N A LYS E

Potrozenmarkt trekt weer voorzichtig aan Potrozen zijn dit jaar niet slechter verkocht dan vorig jaar. Veel struikrozen in pot waren voor de zomer wel op, met dank aan het goede weer en de goede groei en bloei. Voor kwaliteit werden dit jaar ook wel betere prijzen betaald, ook voor de veilingklok. Veel stamrozen in pot zijn echter nog onverkocht.

Er zijn ook nog wel struikrozen in pot over, maar het seizoen was vorige maand nog niet afgelopen. Tot verrassing van kwekers liep de handel ook in de nazomer nog door. Na dit seizoen durven kwekers weer voorzichtig positief vooruit te kijken. Vorig seizoen was voor nagenoeg iedereen immers slecht verlopen. De afzet begon vorig voorjaar aanvankelijk goed, maar zakte al snel in elkaar. Potrozen ondervonden

in de verkoop meer concurrentie van bijvoorbeeld perkplanten. Voor de klok was er eigen concurrentie, doordat er potrozen waren gedumpt. Het groeiseizoen was dit jaar in het voordeel van nieuwe potrozen. Ze waren allemaal tijdig in knop en in bloei voor de voorjaarsverkoop, en die visuele aantrekkelijkheid hield tot in de nazomer stand. Maar het was wel aanpoten om die producten te verkopen, omdat klanten voorzichtig waren met hun inkoop. De handelsprijzen lagen dit jaar gemiddeld wel hoger dan vorig jaar, maar de prijzen waren toch nog te laag om redelijk te kunnen verdienen aan de teelt. Kwekers waren algemeen wel uit hun kosten. De potrozenmarkt begint wel weer aan te trekken, maar er is nog geen

evenwicht in vraag en aanbod. De vraag is de laatste jaren afgenomen en lijkt nu de standaard te zijn voor de komende jaren. Niet vorig jaar, maar pas dit jaar zijn er heel wat minder rozen geoculeerd. Voordat die leverbaar in pot op de markt komen, is het 2016-2017. <

LANGS DE KASSA

Jan Voortman:

‘Wij hebben altijd alles, ook als het uitgebloeid is’ Naam bedrijf:

Tuincentrum NO7 Locatie:

Oranje Medewerkers:

1 vast + losse krachten

Actueel in Oranje is dat er dit jaar 700 asielzoekers zijn gehuisvest. Komen ze weleens planten bij u kopen? „Ze komen vooral in de Arabische winkel die ik bij de ingang heb ingericht, voor groenten, fruit, brood en eieren, maar ze kopen ook weleens planten. Bijvoorbeeld als ze een huis krijgen of om cadeau te geven. Het

populairst zijn bloeiende planten, vijgen en druiven. Iedereen vindt planten en bloemen mooi, waar je ook vandaan komt.” Hoe komt u verder aan uw klanten? „Via social media bijvoorbeeld. Ik ben heel actief op Facebook. Daar maak ik reclame voor alle acties. Als je 700

likes krijgt en die worden gedeeld, heb je gelijk veel bereik.” U hebt een breed boomkwekerijassortiment. Wat verkoopt u het meest? „We verkopen veel vaste planten. Daar zijn we goedkoop mee. Wij hebben altijd alles, ook als het niet visueel aantrekkelijk meer is, zoals uitgebloeide lavendel. Dat is belangrijk als je een tuin wilt aanleggen. Hoveniers kunnen hier dan goed terecht. In deze tijd verkopen we vooral herfstproducten, zoals heide, Gaultheria, Callicarpa en hortensia.” Zijn er verschuivingen in verkoop? „Vroeger kweekten we zelf coniferen en vaste planten. Blauwe coniferen verkochten we jaarlijks bij duizenden, nu zijn dat er nog zo’n twintig. Photinia verkopen we juist meer, ook als haag. Bol-Acacia heeft plaatsgemaakt voor Catalpa. Verder verkopen we ontzettend veel fruit, van blauwe bessen tot peren. Zo varieert de verkoop door de jaren heen.” < De Boomkwekerij 20 (9 oktober 2015)

Markt_Handelsstemming_Foto BKW15-20.indd 41

05-10-15 15:30

Plantgezondheid - duurzaam onkruidbeheer De onkruidbeheersing in de boomkwekerij wordt een steeds grotere uitdaging door de eisen aan het gebruik van zowel bodem- als contactherbiciden. Binnen het koepelproject plantgezondheid - mogelijk gemaakt door een bijdrage van het Productschap Tuinbouw - wordt daarom gezocht naar alternatieve methoden. In de teelt van stamrozen worden door Cultus op twee velden proeven uitgevoerd naar duurzaam onkruidbeheer. Er zijn proeven met grasbanen bestaande uit verschillende zaaidichtheden en grassamenstellingen. Daarnaast worden er

afdekmaterialen getest zoals compost, hennepvezel, houtsnippers en afdekmatten. In de stamrozen wordt een diktemeting uitgevoerd om eventuele effecten op de diktegroei te kunnen achterhalen. In de teelt van Buxus kijkt DLV naar de effecten van het gebruik van micro-clover als onderbegroeiing, en het afdekken van de bodem met stro en groencompost. Tijdens Meet&Green en GrootGroen zijn de eerste resultaten gecommuniceerd. Ook tijdens de spuitlicentiebijeenkomsten deze winter komen de resultaten aan bod.

Bestellen van bosplantsoen Tijdens de beheerdersdag voor bosen groenbeheerders is de praktijkgids voor het bestellen van bosplantsoen aangeboden aan het ministerie van EZ. De praktijkgids is één van de resultaten van de Green Deal, waaraan ook de LTO cultuurgroep bosen haagplantsoen heeft meegewerkt. Bij de aanleg van bos en natuur moet de basis worden gelegd voor beplantingen die tot wel 150 jaar vitaal moeten blijven. Het hoeft dan ook geen betoog dat de keuze voor plantmateriaal doordacht en deskundig moet gebeuren. In de praktijkgids is de benodigde vakkennis hiervoor gebundeld. Ook de positie van de kwekers is meegenomen in de oproep naar beheerders om beplantingsplannen ruim op tijd te plannen, en de vraag voor plantmateriaal al twee tot drie jaar voor de beoogde plantdatum uit te zetten.

De Groene Stad ontsluit groene kennis Gebruikers van de website degroenestad.nl kunnen sinds kort toegang krijgen tot een snel groeiend aantal wetenschappelijke publicaties op het gebied van ’groen’. De Groene Stad, het samenwerkingsverband van ondernemersorganisaties in de groene sector, voorziet daarmee in de behoefte aan een kennisbank met groene publicaties in de Nederlandse en Engelse taal. iVerde en FloraHolland werken in het

programma De Groene Agenda mee aan verder onderzoek naar de positieve invloed van groen op onze leef-, woon- en werkomgeving. Onlangs zijn de eerste onderzoeksprojecten ’Groene gezonde ziekenhuizen’ en ’Groen voor Grijs’ gestart. De Groene Stad en De Groene Agenda projecten worden mogelijk gemaakt door een bijdrage van het Productschap Tuinbouw.

Deze bijdrage valt onder de redactionele verantwoordelijkheid van de LTO Vakgroep Bomen en Vaste planten. Voor informatie: (073) 2173263, e-mail: helma.hoff@zlto.nl., www.lto.nl.

Revolutie cao? Het klinkt heel wat, maar het is zonneklaar dat er in cao-land heel wat aan de hand is. De cao voor overheidspersoneel en de AB-cao zijn beide tot stand gekomen zonder de FNV. De cao Bloemistendetailhandel is zelfs tot stand gekomen zonder FNV en CNV, maar met nieuwe vakbonden in werknemersland. Dit zijn nieuwe manieren om tot een cao te komen, en ze zijn conform de cao-wet uit 1926 mogelijk. Je kunt je de vraag stellen of deze manier van doen de meest wenselijke is, maar als je iets niet via de ene kant kan bereiken, dan maar langs de andere kant. Ik vraag me overigens wel af hoe het verder gaat richting sociale fondsen en pensioenfondsen. Het betreft hier immers de primaire arbeidsvoorwaarden, met bijvoorbeeld een pensioenregeling als secondaire arbeidsvoorwaarde. Met welke bonden ga je hierin verder? En nu dan onze sectoren. Tevreden werknemers zijn over het algemeen geen lid van een vakbond, daar zien ze weinig in. Onze werkgevers kennen onze werknemers het beste en zijn veelal het eerste aanspreekpunt. Ook voor ons staan nieuwe wegen open. De vraag is of we dat op de hierboven aangegeven manier willen. Willen we een samenwerking van vele jaren bij het oud ijzer zetten? Daar moeten we goed over nadenken, maar zeker niet tot elke prijs. Goede arbeidsvoorwaarden waar we beter mee kunnen werken, zijn van het grootste belang. Het gaat niet alleen over het loon, maar ook over arbeidstijden, scholing enzovoorts. Als werkgeversorganisatie LTO zijn we onderhandelingspartner, voor en met de leden. Het meedenken van u, onze leden, is daarbij van zeer belangrijk. Laat daarom uw mening horen via mail of telefoon. Er is inderdaad een revolutie gaande, met laten we hopen, een transitie naar echt nieuwe afspraken voor arbeidsvoorwaarden. Jan van Leeuwen

Jan van Leeuwen Portefeuillehouder werkgeverschap en arbeid

De Boomkwekerij 20 (9 oktober 2015)

LTO-BKW15-20.indd 42

05-10-15 15:30

Service

Foto: Ketura Haveman

BEDRIJFSNIEUWS

VAKTAAL

Erfemissiescan voor meer inzicht Door het invullen van de erfemissiescan op www.erfemissiescan.nl kunnen kwekers zien hoe zij op het eigen bedrijf de belasting van het oppervlaktewater verder kunnen verminderen. Aan de hand van een vragenlijst over het vullen van de spuit, de inwendige en uitwendige reiniging, het stallen van de spuit en de erfsituatie wordt inzicht gegeven bij welke activiteiten emissie naar het oppervlaktewater optreedt. Daarnaast geeft de scan informatie over de wetgeving op het gebied van erfemissie en praktische informatie over maatregelen die zij kunnen nemen om emissie vanaf het erf te verminderen. LTO en Agrodis zullen komende maanden de scan bij kwekers uitrollen, de scan kan ook zelfstandig worden ingevuld.

Boekje over walnoot Anne Oosterbaan heeft een boekje geschreven over de walnoot. Niet alleen de eigenschappen van de vrucht komt ter sprake, maar ook de kenmerken van de boom en gebruiksmogelijkheden van andere delen van de boom. Daarnaast beschrijft hij de verschillende rassen die in Nederland worden geteeld. Tot slot staat hij stil bij de kosten en opbrengsten. Het boekje is te bestellen door een e-mail te sturen naar a.oosterbaan@ planet.nl, en kost inclusief verzendkosten €24.

AGENDA Binnenland 13 t/m 15 oktober Presentatie-

Napoca, Roemenië transilvania.ro

28 oktober t/m 1 november

dagen herfst Floralis, Boskoop floralisboskoop.nl 4 t/m 6 november Tuinbouwbeurs IFTF&IHTF, Vijfhuizen hppexhibitions.com 4 t/m 6 november FloraHolland Trade Fair, Aalsmeer floraholland.nl 13 t/m 20 november Lifestyle event Margriet Winterfair, Utrecht margrietwinterfair.nl 24 t/m 26 november Tuinbouwrelatiedagen, Venray evenementenhal.nl 12 t/m 14 januari Groene Sector, vakbeurs, Venray evenementenhal.nl

Indagra, landen tuinbouwbeurs, Boekarest, Roemenië indagra.ro 4 en 5 november Galabau & Freizeit, beurs, Kalkar, Duitsland messekalkar.de 26 t/m 29 januari IPM Essen, beurs, Essen, Duitsland. ipm-essen.de 26 t/m 28 februari HortiExpo, beurs voor horticultuur en mechanisatie, Pune, India. hortiexpo.com 29 juni t/m 1 juli Vakbeurs Öga, Koppigen, Zwitserland oega.ch

Buitenland 9 t/m 12 oktober Florex, Cluj-

Bijdragen

Meer informatie op: DeBoomkwekerij.nl/Tips

Bijdragen voor de service-pagina’s kunnen worden gestuurd naar Redactie ‘De Boomkwekerij’, Postbus 9324, 2300 PH Leiden, e-mail: boomkwekerij@hortipoint.nl.

Gerrit Hoogenraad Leeftijd: 69 Opleiding: vakschool boomkwekerij Bedrijf: Hoogenraad Handelskwekerij Plaats: Ederveen Sortiment: plantgoed van een breed sorti-

ment heesters en coniferen. In totaal worden er 1.300 soorten gekweekt. Oppervlakte: 8 ha eigen oppervlakte en 2,5 ha bij Permar (een sociale werkvoorziening)

Hoe lang bent u al kweker? „Dit jaar bestaat onze kwekerij 50 jaar. Dat vieren wij 10 oktober met een aantal van onze relaties. Een open dag doen we niet. De ervaring leert dat je dan niet echt tijd hebt voor je bezoekers.”

Nederland. Ik beleverde kwekers van Groningen tot Boskoop. Toen Nederland in ’79-’80 in een recessie kwam ben ik gaan exporteren. Reed je met een auto vol planten naar Engeland en Ierland, op zoek naar nieuwe klanten.”

Is er in 50 jaar veel veranderd? „Toen ik begon was alles in de vollegrond. Toen eind jaren ’60 de eerste potjes kwamen, leek me dat een goed alternatief. Ik wilde wel overschakelen en zette een deel in pot op, maar er bleek nog geen vraag naar te zijn. Die omslag heeft nog even op zich laten wachten.”

Wat is er in al die jaren hetzelfde gebleven? „Het zoeken en kweken van nieuwigheden. We hebben altijd een zeer breed sortiment gehad. Sortiment vind ik leuk en nieuwigheden hebben altijd een belangrijke rol gespeeld. In het begin zoek je zelf, inmiddels komen kwekers en licentiebureaus naar ons toe met nieuwigheden. Maar we blijven ook altijd zelf actief zoeken naar nieuwe soorten. Zo doen we de laatste jaren steeds meer op het gebied van nieuwe fruitsoorten zoals de witte aardbei die wij enkele jaren geleden introduceerden.”

En sindsdien alleen nog P9? „In eerste instantie ging het helemaal niet in P9, de eerste potjes waren maar 5 cm. Dat was best een overgang. Plantgoed uit de vollegrond was veel groter dan wat er tegenwoordig wordt uitgeleverd als plantgoed. Toen de potten kwamen, werden de planten in eerste instantie nog steeds in de vollegrond gekweekt. Het stond alleen de laatste paar maanden voor uitlevering in een potje.” Waar zette u uw product af? „In eerste instantie kweekte ik plantgoed voor de Nederlandse markt. Planten gingen wel door heel

Denkt u al aan stoppen met werken? „Ik was erg jong toen ik begon, 18 bijna 19. En eigenlijk heb ik nog geen dag in mijn leven gewerkt. Het is als een hobby begonnen en dat is het nog steeds. Ik doe het bovendien niet alleen, maar samen met mijn zoon Sebastiaan en schoondochter Hannie.” < De Boomkwekerij 20 (9 oktober 2015)

Service-BKW15-20.indd 43

05-10-15 15:30

674358_.indd 44

5-10-2015 11:06:38