Chemische middelen mogen door hoveniers niet meer gebruikt worden en daarom organiseert Tuin en Landschap op donderdag 21 september het Seminar Onkruidbeheersing met het Wellantcollege Houten. Als je de oplossing zoekt voor dit probleem, dan moet je bij dit seminar zijn met workshops en demonstraties van machines en apparaten, voor de hovenier die actief is in particuliere tuinen en op bedrijfsterreinen.
DE WORKSHOPS A. Actuele wet- en regelgeving rond Onkruidbeheersing Lucas Florijn (ministerie van Infrastructuur en Milieu). B. Onderzoek naar vier methoden van thermische onkruidbeheersing Martin Rakké (gemeente Houten). C. Onkruidvrije inrichting van de tuin vanaf de tekentafel Hoe richt je de tuin zo in (ontwerp, materialen, plantenkeuze) dat je zo min mogelijk onkruiddruk hebt? D. Duurzaam onkruidbeheer in de tuin, Meijaard Agrarisch Advies Hoe werkt onkruid en hoe gaat het dood? Welke mogelijkheden heb je als hovenier nog over om de tuin netjes bij te houden? E. Ervaringen uit de praktijk met alternatieve onkruidbeheersing in de particuliere tuin Vanuit het eigen h2O-concept met heet water en hete lucht deelt Wilco Boender van Verheij Integrale Groenzorg ervaringen met deelnemers op interactieve wijze. F. Demonstraties onkruidmachines en -apparaten, diverse leveranciers
PROGRAMMA (onder voorbehoud)
KENNISBIJEENKOMST SPUITLICENTIE
9.30 uur: Ontvangst Wellantcollege Houten (locatie ‘Tuin’) 9.00-12.00 uur: Kennisbijeenkomst Spuitlicentie 10.00-10.40 uur: Workshopsessie 10.50-11.30 uur: Workshopsessie 11.40-12.20 uur: Workshopsessie 12.30-13.30 uur: Lunch 13.00-16.00 uur: Kennisbijeenkomst Spuitlicentie 13.30-14.10 uur: Workshopsessie 14.20-15.00 uur: Workshopsessie
Ook heb je deze dag de mogelijkheid om een bijeenkomst voor verlenging van je spuitlicentie te volgen. Een interessante en actieve bijeenkomst waarbij je de gelegenheid krijgt om ervaringen met collega’s en toeleveranciers uit te wisselen. Deze wordt gegeven door Margareth van der Horst, docente en adviseur Plant Care Education.
Datum en plaats: donderdag 21 september, Wellantcollege Houten
Ga naar www.tuinenlandschap.nl/seminar om je in te schrijven
4 Commentaar: Angst en Vertrouwen 4 Nieuwe Cao Open Teelten en gunstiger arbeidstijdenregeling blijven uit 6 Overlast door droogte is beperkt, maar water is welkom 8 Interview met Peter MacDonald, International Plant Propagators Society 10 Van der Sar Plants gaat uitbreiden 12 Ondernemersvragen: De Wet Deregulering Beoordeling Arbeidsrelatie 13 Rondkijken op de HTA National Plant Show
18 Vakgeluiden: ’Goed oculatiehout komt eraan’ 20 Visser ontwikkelt hightech én retailconcepten 22 Teeltadvies: Laat coniferen zonder stress doorgroeien 24 De Boomkwekerij organiseert discussie over duurzaamheid op Meet&Green
26 Gemeenten willen meer bomen op eigen wortel 29 Salon du Végétal: Het tij keert op de Franse markt 30 Welke handelsvoorwaarden gebruikt u? 34 Markt & Afzet: Prima jaar voor verkoop mediterraans sortiment 37 Hoe loopt ‘t?
38 LTO Nederland Vakgroep Bomen en Vaste planten 39 Vaktaal en Agenda
klimaatneutraal natureOffice.com | NL-077-331716
gedrukt
„De vakbonden vinden onder meer de geboden loonstijging van 1,7% per 12 maanden onvoldoende. Volgens mij ontbreken hiervoor argumenten, want het geboden ligt zelfs iets boven de gemiddelde loonstijging van nu.”
„De wens van werkgevers om de regeling seizoenarbeid enigszins op te rekken is voor de vakbonden een breekpunt. Eerder was afgesproken dat deze regeling pas bij de volgende cao-onderhandelingen aan bod zou komen. De nieuwe arbeidstijdenregeling die samen met de vakbonden tot
smiles
Dutch elm disease
Xylella
stand is gekomen, zou een geweldige kwaliteitsverbetering van de cao zijn. Die is vereenvoudigd en sluit nu beter aan op de praktijk. Om zover te komen hebben werkgevers wat ruimte moeten prijsgeven, maar daarvoor krijgen ze een goed toepasbare praktische regeling terug. Werknemers worden over het geheel genomen beter beschermd, terwijl ze binnen bepaalde grenzen soms wat meer en soms wat minder uren moeten maken. De vakbonden willen voor het toepassen van deze regeling een toeslag op het loon van 1,5%, vergelijkbaar met de huidige situatie. Waar ze echter aan voorbij gaan is dat bij die regeling de feestdagen niet worden doorbetaald. In de nieuwe bepaling over arbeidstijden wel.”
â&#x20AC;&#x17E;Werkgevers vormen wel degelijk een front. Maar het formeren van dat front is telkens een krachttoer. In de boomkwekerij wordt vooral met vast personeel gewerkt, in de fruitsector heeft het personeel vaker een tijdelijk dienstverband en ligt de nadruk op ongeschoold seizoenswerk. Het is dus logisch dat deze sectoren verschillend aankijken tegen de cao. Voor de boomkwekerij is het essentieel dat de cao voldoende ruimte biedt om het hele jaar personeel aan het bedrijf te kunnen binden; dat is ook een wens van de bonden. Omdat de focus bij deze cao de laatste jaren vooral op tijdelijke arbeid heeft gelegen, zijn we onvoldoende in staat geweest dit te vertalen naar een goede arbeidstijdenregeling voor vast personeel. Daarom heeft Anthos opgeroepen om deze onderhandelingsronde de focus te verleggen naar de vaste arbeid.â&#x20AC;? <
out of the box-
De grootste overlast die kwekers ervaren door de aanhoudende droogte, is de tijd die ze momenteel kwijt zijn aan het beregenen. Bij veel kwekers draait de beregeningsapparatuur overuren en er wordt veel tijd in gestoken. Bij Vromans Kwekerijen in Biest-Houtakker draaien vijf haspels
dag en nacht. Twee man zijn fulltime bezig met verplaatsen en weer installeren, op totaal 100 ha. „Een haspel op 20 ha, dat kun je bijhouden”, zegt Ad Vromans. „Als je wel op tijd begint. We zijn zes weken geleden begonnen.” Per week gaat er circa 4.000 l diesel doorheen. Tel daarbij de manuren op: dat zorgt voor extra kosten. „Ach, het geeft niet. Het is zoals het is”, relativeert Vromans. „Vorig jaar viel er te veel regen, nu te weinig.” Of zoals een andere kweker zegt: „Het is makkelijker om water te brengen, dan te halen”, doelend op de wateroverlast die veel kwekers vorig jaar in juni hebben gehad tijdens zware buien.
Volgens het KNMI was het watertekort zowel begin juni als eind juni zo groot, dat het bij de 5% droogste jaren hoorde en begin juni zelfs het recordjaar 1976 oversteeg. Ondanks de buien die eind juni gevallen zijn, ligt begin juli het landelijk tekort op ruim 135 mm. Maar de verschillen zijn
Royal FloraHolland heeft een meerderheidsbelang genomen in FloraXchange. De samenwerking moet leiden tot één gezamenlijk digitaal platform voor kwekers voor de afzet van bloemen en planten. Het platform krijgt de naam Floriday.io en is toegankelijk voor zowel leden als niet-leden van de veiling. Via dit platform moeten kwekers alle manieren van afzet kunnen beheren, zowel voor klok als directe handel.
Dutch Flower Group werkt met FleuraMetz aan een nieuwe digitaal systeem. Volgens de partijen is het belangrijk dat er concurrentie blijft. Marco van Zijverden, CEO Dutch Flower Group zegt: „Ik snap dat de veiling een meerderheidsbelang neemt in FloraXchange. Zij halen hiermee een concurrent uit de markt. Maar ik zie uit concurrentieoogpunt liever meerdere systemen. FloraXchange hield de boel wel scherp”.
Meer dan 80% van de essen in Nederlandse bossen en langs wegen is aangetast door essentaksterfte, aldus Staatsbosbeheer en de Vereniging van Bos- en Natuurterreineigenaren. Ze verwachten dat hooguit 10% van alle aangeplante Fraxinus excelsior gezond blijft. Vanwege de veiligheid gaan bosbeheerders aangetaste bomen verwijderen, en ontstane gaten herstellen door natuurlijke verjonging of door nieuwe aanplant.
De activiteiten en het sortiment van Boomkwekerij C. Verhelst-Verplancke gaan over naar Batouwe Boomkwekerijen. Door de overname blijven de vakkennis en het sortiment van Carlos Verhelst behouden voor de toekomst. De Belgische kweker, gespecialiseerd in met name moeilijke en zeldzame soorten, gaat Batouwe daarover nog in de overgangsfase adviseren.
Potrozen van Arie Bouman, Lakei en Leo van der Harg hebben de hoofdprijzen gewonnen tijdens de potrozenshow in Lottum. Bouman had onder andere de beste meerjarige tuinroos met Hansestadt Rostock. Lakei had de beste stamroos met Mauritius. Beste vensterbankroos was Carousel van Van der Harg. Bouman had tevens de mooiste presentatie met rozen in combinatie met eetbare planten.
De NVWA heeft een Oost-Aziatische boktor en een vers uitvlieggat gevonden in Steenbergen. Beide zaten in een Japanse kwee (Chaenomeles speciosa ‘Toyo Nishiki’), in de tuin van een particulier. Volgens de NVWA is het bonsaiboompje geïmporteerd uit Azië. Na inspectie zijn geen andere symptomen gevonden. Daarom zijn er volgens NVWA-woordvoerder Tjitte Mastenbroek geen gevolgen voor bedrijven in de buurt.
groot: zo ligt het neerslagtekort in de drie noordelijke provincies tussen de 30 en 120 mm, terwijl de tekorten in Limburg, Brabant en grote delen van Noord- en Zuid-Holland tussen de 150 en 180 mm liggen. In Zeeland, het Westland en de noordelijke Bollenstreek zijn de tekorten het grootst met 180-240 mm water. Overigens wil dat niet per definitie zeggen dat hier minder water gevallen is. Door een hogere instraling en zeewind ligt de verdamping vaak hoger, waardoor de neerslagtekorten sneller oplopen. Met name in Brabant en Limburg hebben waterschappen besloten om beregeningsverboden in te stellen. In Noord- en MiddenLimburg geldt al sinds eind mei een onttrekkingsverbod. De Brabantse waterschappen Aa en Maas en De Dommel hebben beiden in juni een verbod ingesteld op het onttrekken van oppervlaktewater. Bij waterschap Scheldestroom van Zeeland mogen kwekers alleen beregenen als ze daarvoor een vergunning hebben. Voor alle waterschappen geldt dat er actief wordt gecontroleerd of kwekers zich aan de verboden houden. Hoewel het afgelopen week heeft geregend, resulteert dit vooralsnog niet in het opheffen of versoepelen van de beregeningsverboden.
Voor boomkwekers is de overlast van de beregeningsverboden tot op heden echter beperkt, omdat deze verboden vooral betrekking op het beregenen van grasland en akkerbouwgewassen. Voor de intensieve sierteelt waar de boomkwekerij onder valt, worden nog uitzonderingen gemaakt. Bovendien hebben veel kwekers voor de beregening putten geslagen. Ook bij Gebr. Bressers wordt voor de beregening gebruik gemaakt van putten. „Als je met beregenen afhankelijk bent van oppervlaktewater, ben je kwetsbaar. En doordat wij op vrij hoge zandgronden zitten, moeten we kunnen beregenen”, vertelt Harrie Bressers. Momenteel is de haspel dag en nacht aan het werk om de 40 ha laanbomen van water te voorzien. Kwekers die wel gebruik maken van oppervlaktewater, doen er goed aan om de kwaliteit van het water goed in de gaten te houden, zo waarschuwt Eric Brachter van ICL. „Momenteel zien we de gehaltes natrium, chloride en bicarbonaat sterk oplopen.” De stijgende gehaltes chloride en natrium zorgen voor een stijging van EC in de potten, en slechtere opname van calcium, magnesium, kalium en ammonium. Door de verhoogde hoeveelheid bicarbonaat stijgt de pH in de
De klimroos Rosa x Vihaïpi is verkozen tot beste nieuwe kwekerijproduct op de Salon du Végétal in Nantes. De klimroos was ingezonden door Pépinières de la Saulaie. Zilver ging naar Lagerstroemia x indica Mimie van Sapho. Brons was voor Kalanchoe blossfeldiana Calandiva Discodip van het Nederlandse SV.CO. Lees op pagina 29 hoe de marktstemming was op de Salon.
De nieuwighedenkeuring op de HTA National Plant Show is gewonnen door Malus toringo Aros, ingezonden door Frank P. Matthews Ltd. De appelboom won tevens van de keuringscategorie ’bomen en coniferen’. Beste onder de ’heesters en klimplanten’ was Passiflora Riverside Snow van Newey Perennial Plugs & Liners. Beste vaste plant was Adenophera White Blaze van Darby Nursery Stock en Fairweather’s Nursery. Lees meer over de Britse beurs op pagina 15-17.
potgrond. „Daardoor worden niet alle voedingselementen meer goed opgenomen.” Overigens geven de waterschappen aan dat zij voorbereidingen hebben getroffen om in te kunnen grijpen en extra zoetwater in kunnen laten: om zowel het waterniveau als de kwaliteit op peil te kunnen houden.
De droogte heeft volgens toeleveranciers nog niet gezorgd voor aanschaf van meer beregeningsapparatuur. Wel signaleren ze dat kwekers de laatste jaren een groeiende aandacht hebben voor beregening, omdat de droogte dit voorjaar niet op zichzelf staat. Ook voorgaande jaren kende relatief droge voorjaarsmaanden. Ondertussen spelen leveranciers in op de extremere omstandigheden en introduceerde ICL afgelopen week H2Flo en H2Gro: twee middelen die je aan het water kunt toevoegen waardoor uitgedroogde grond makkelijker water opneemt. „Hierdoor komt het water ook daadwerkelijk in de kluit terecht. Nu zie je nog vaak dat het water alleen in de oppervlaktelaag blijft hangen, waardoor de wortels uiteindelijk helemaal geen water krijgen”, aldus Brachter. <
De Telermaat Zomertour trok vorige week veel vakgenoten. Op de bijeenkomsten bij Richard de Bie in Zundert, Maarten van Overbeek in Oirschot en T. Wezelenburg in Boskoop kwamen telkens 150 kwekers af, bij Slangenbeek in Saasveld 90. Op elke bijeenkomst was aandacht voor dezelfde demo’s, zoals het remmen van hortensia voor een compacter product in de afzetfase.
GrootGroenPlus wordt gekoppeld aan een nieuwe tweedaagse voorjaarsbeurs die begin 2018 wordt gehouden. De voorjaarsbeurs staat in het teken van verkoop. Deelnemers kunnen alleen inschrijven in combinatie met deelname aan GrootGroenPlus in oktober 2018. De voorjaarsbeurs wordt op dezelfde locatie gehouden, gebruikt hetzelfde netwerk, platform en dezelfde leveranciers als GrootGroenPlus.
De lijst met invasieve exoten die in de Europese Unie verboden zijn, is uitgebreid met negen planten. Dit betekent dat Asclepias syriaca, Gunnera tinctoria, Pennisetum setaceum, Microstegium vimineum, Alternanthera philoxeroides, Elodea nuttallii en Myriophyllum heterophyllumniet niet meer verhandeld en toegepast mogen worden. De reuzenbereklauw en reuzenbalsemien moet door de lidstaten actief worden bestreden.
„IPPS begon in 1951 in de Verenigde Staten. Een groep kwekers wilde kennis uitwisselen over technieken om hun productiekwaliteit te verbeteren. IPPS startte toen in drie Amerikaanse regio’s onder het motto ’kennis zoeken en delen’. Het idee erachter was dat kwekers niet met elkaar moesten concurreren, maar met het publiek dat geld uitgeeft aan vakanties... in plaats van aan planten.”
„Six packers doen mee met studiereizen en conferenties. De six packer die de beste indruk maakt op onze internationale jury, wint een uitwisselingsprogramma met de IPPS-regio Zuidoost-VS.”
„Ja, later begonnen een paar vooraanstaande kwekers uit het Verenigd Koninkrijk via IPPS met elkaar te praten. Daarna volgden kwekers uit Australië en Nieuw-Zeeland. Zo ontstonden wereldwijd verschillende IPPS-regio’s. Recent zijn ook Japan en Zuid-Afrika erbij gekomen. IPPS heeft nu totaal 1.600 leden. Niet alleen kwekers, maar ook bijvoorbeeld landscapers, onderzoekers en docenten zoals ik – ik gaf tot aan mijn pensioen plantenvermeerdering aan het Scotland Rural College in Ayr.”
„De RHS is meer voor particuliere tuiniers. In het Verenigd Koninkrijk zijn wel kwekersgroepen, zoals bij de HTA. Maar ik denk dat kwekers in Nederland dichterbij elkaar zitten, meer georganiseerd zijn. Het internationale aspect van IPPS zie ik als uniek in de kwekerij, want je kunt via IPPS vrij eenvoudig internationale contacten krijgen, zowel zakelijk als sociaal.”
„Sinds 1951 elk jaar conferenties organiseren. Er zijn dan sprekers over allerlei actuele thema’s in planten en kweken. Onderzoekers krijgen feedback over wat zij voor de praktijk doen. Kwekers ontmoeten collega’s uit andere landen en komen op andere ideeën, bijvoorbeeld om vergelijkbare problemen op te lossen. Docenten houden via IPPS contact met de kwekerij. Alle presentaties komen als artikelen in een jaarboek te staan. Dat publiceren we online, en als een echt boek wat bijvoorbeeld veel bibliotheken van colleges hebben als leerstof.”
„Ja, er loopt elk jaar een speciaal programma voor studenten, IPPS Six Packers. Dat begon in Australië waar je je bier als six pack koopt. Dat vonden we een leuke titel, vandaar dat we die gebruikten voor ons programma. Dit jaar doen er tien studenten aan mee, uit Denemarken, Engeland, Schotland en drie uit Nederland. Je kunt deelname aanvragen als student, of als jonge kweker. Je moet aantonen dat je veel interesse hebt in plantenproductie en je werkgever moet je aanvraag steunen.”
„Hot pipe callusing, een techniek waarbij veredelingen extra verwarmd worden op de entplaats. Een professor in Oregon ontwikkelde de techniek, waar een lokale kweker het zag. Hij was IPPS-lid en bracht het naar het Verenigd Koninkrijk. Hier werd het opgepakt door kwekers. Via een Belgisch IPPS-lid kwam het ook snel in België. Een ander voorbeeld is chipbudding. Dat werd voor het eerst op East Malling (Engels proefstation, red.) gebruikt als variant op T-budding ofwel oculeren. Nu is chipbudding bij bomen de meest gebruikte enttechniek. Ik zeg niet dat dat te danken is aan IPPS, maar door IPPS verspreidde de toepassing zich wel snel.”
„We hebben weefselkweek eerder als thema belicht. Bij bijvoorbeeld Rhododendron kun je de techniek goed gebruiken, maar niet bij elk ander gewas. Er is een verrassend groot scala aan vermeerderingstechnieken. Voor een boek dat ik er in 2014 over heb geschreven (The Manual of Plant Grafting, red.), heb ik diverse kwekers bezocht. Ook al enten ze bijvoorbeeld allemaal: elke kweker doet het net iets anders – en zoals hij het altijd al heeft gedaan.”
„De mechanisatie zal blijven doorgaan. Die zorgt zeker voor een grote verandering nu meer bedrijven gespecialiseerd zijn in vermeerdering of in doorkweek. Substraat is ook een blijvend thema. Toen ik in ’86 als docent begon, werd veen weinig gebruikt. Nu is er de tendens naar andere bestanddelen zoals kokosvezel. Hoe dat uitpakt voor de kwekerij? Er valt altijd te leren. Ons motto is niet voor niets ’kennis zoeken en delen’: je moet wel bereid zijn om ook je eigen kennis te delen, door erover te vertellen.” <
„Boomkweker zijn zat toch dieper dan ik dacht”, zegt Bas van der Sar (30). Aanvankelijk zag het er dan ook niet naar uit dat hij in het bedrijf zou stappen van zijn vader Henk van der Sar. „Na de HAS in Delft ben ik bij de Rabobank gaan werken. Ik deed daar mijn afstudeerstage en ben er vervolgens aan de slag gegaan als accountmanager tuinbouw met zo’n vijftig glastuinders in mijn portefeuille. Eerst met veel plezier, maar gaandeweg kwam ik steeds minder enthousiast thuis van het werk. Toen mijn vader na drieëneenhalf jaar Rabobank vroeg of ik het misschien zag zitten om bij hem in het bedrijf in ’s-Gravenzande te stappen, had ik weinig tijd nodig om hier ja tegen te zeggen.” Het eerste jaar werkte Van der Sar in loondienst en inmiddels vormt hij al weer vier jaar met z’n vader een vof. „In vijf jaar tijd is onze omzet verdrievoudigd”, zegt Van der Sar. „Aanvankelijk kweekten we met name vuurdoorn,
maar daarmee hadden we alleen in het najaar volop werk. Door uitbreiding van ons sortiment met anemoon, braam, pioen en een kleine hoeveelheid lupine is het voorjaar als afzetperiode ook belangrijk geworden. We hebben nu alleen in de maanden december en januari niets leverbaar. Sortimentsuitbreiding heeft gezorgd voor een betere benutting van onze oppervlakte en een betere arbeidsverdeling over het jaar.” Uiteindelijk werd het bedrijf te klein en gingen ze naar opties voor uitbreiding kijken. Voorwaarde was dat de nieuwe locatie uit minimaal 2 ha containerveld en 5.000 m² kas moest bestaan. „Ik denk dat we zo’n anderhalf jaar op zoek zijn geweest naar een locatie. Uitbreiding in ’s-Gravenzande zit er niet in. Bovendien is de meterprijs in Westland te hoog en daarmee voor de aanleg van containervelden niet rond te rekenen. Vervolgens hebben we binnen een straal van een uur rijden gezocht.” De regio Boskoop viel daarbij al snel af. „We hebben best wel handel in het Boskoopse, maar ik zag op tegen het onderhoud van containervelden in die regio. Door het zakken van de grond blijf je daar je containervelden opknappen.”
Qua afstand had het ook een bedrijf in Aalsmeer kunnen worden, maar toen het bedrijf van een snijhortensiakweker in het Brabantse Oosteind te koop kwam, ging het snel. „Ons eerste contact is van januari dit jaar en op 1 april was de overdracht.” Het bedrijf bestond uit een inmiddels lege kas van 6.000 m² en verder 3 ha grond die door de eigenaar werd verhuurd aan akkerbouwers in de omgeving. „Ideaal voor ons. In de kas gaan we eind juni al de nieuwe teelt van vuurdoorn opzetten, en de percelen
die eerst verhuurd werden zijn inmiddels [half juni, red.] al bijna omgebouwd tot 3 ha containerveld.” Daarmee wordt het bedrijf in één klap qua oppervlakte drie keer zo groot. „We zetten deze stap omdat we willen groeien. Onze producten mogen dan toch vooral niche producten zijn, als je voor kopers interessant wilt blijven mag je niet te klein zijn, anders doe je niet mee. Boven dien hebben we nu bedrijfseconomisch de wind mee, dus zetten we een zeiltje bij.” Het bedrijf floreert volgens Van der Sar mede dankzij een eigen licentiesoort van vuurdoorn. „Onze Pyracantha ’Red Star’ heeft geen doorns en kleurt vlak voor de kerst, dit in tegenstelling tot andere soorten die al eerder bloeien. Onze klanten waarderen dat.”
Een tweede locatie op een uur rijden betekent dat er wel wat logistieke aanpassingen nodig zijn. Omdat de klanten van Van der Sar Plants met name rondom de veilingen in Naaldwijk en Aalsmeer zitten, kiest het bedrijf ervoor om de producten waarvoor daghandel belangrijk is in ’s-Gra venzande op te zetten. Hierbij gaat het met name om de producten waarvoor de afzet in het voorjaar valt: pioen, anemoon en braam. De vuurdoorns, waarvan de afzet in het najaar valt en de leveringen meestal wat minder
haast hebben, komen op het bedrijf in Oosteind. Van der Sar is tot nu toe gewend om zijn producten veel al met eigen vervoer bij De Winter Logistics in Naaldwijk neer te zetten, die het vervolgens verder naar de klanten brengt. Vanuit ’s-Gravenzande is dat bijna om de hoek, maar Oosteind is toch wat verder. „Ik overweeg om een chauffeur aan te nemen die met onze vrachtwagen van en naar beide locaties gaat rijden.” Ook qua productieper soneel is het bedrijf nog niet voorzien. „Er kwamen pas al wel twee scholieren vragen of ze hier konden werken, maar veel verder ben ik nog niet. In het begin zullen we nog even met een busje met personeel heen en weer gaan pendelen tussen Westland en Brabant.”
Hoe alles gaat lopen, weet Van der Sar dus ook nog niet precies. „Ach, we zitten in de opstartfase, daar moet je even doorheen”, relativeert Van der Sar de onzekerheden. Zo betrok hij onlangs met zijn vriendin een appartement in Westland, maar hij zit nu ook twee keer in de week - en tussen week 32 en 46 zelfs dagelijks - op het nieuwe be drijf in Brabant. „Misschien woon ik over vijf jaar wel hier, maar ik kan niet vijf jaar vooruitkijken. Vijf jaar geleden had ik bijvoorbeeld deze stap ook niet zien aankomen. Dat is inherent aan ondernemen. <
Er zijn verschillende manieren om een arbeidspiek op te vangen. U kunt tijdelijk uitzendkrachten inhuren, gebruik maken van agrarische burenhulp of het werk uitbesteden aan een zelfstandige zonder personeel (zzpâ&#x20AC;&#x2122;er). In dergelijke situaties is het belangrijk om vooraf zekerheid te hebben over de arbeidsrelatie tussen de opdrachtgever en -nemer. U wilt immers niet dat er loondienst wordt vastgesteld en u alsnog loonheffing en sociale lasten bent verschuldigd. Tot 1 mei 2016 kon men redelijke zekerheid hierover verkrijgen met de Verklaring Arbeidsrelatie (VAR). Sinds 1 mei 2016 is deze vervangen door de wet Deregulering Beoordeling Arbeidsrelatie (DBA) en modelovereenkomsten. Het gevolg hiervan is dat zowel de opdrachtgever als -nemer (zzpâ&#x20AC;&#x2122;ers) verantwoordelijk zijn voor de arbeidsrelatie. Dit betekent dat bij iedere opdracht kritisch naar de relatie moet worden gekeken. In veel geval-
len is het duidelijk dat geen sprake is van een arbeidsrelatie. In twijfelgevallen kunnen zzpâ&#x20AC;&#x2122;ers en hun opdrachtgevers een modelovereenkomst gebruiken.
Sinds de start van de Wet DBA werd duidelijk dat de arbeidswetgeving niet meer past bij de huidige praktijk. De ingangsdatum van de wet is daarom opgeschort naar 1 januari 2018. Inmiddels is onderzoek verricht en moet het nieuwe kabinet keuzes gaan maken. Dat vergt tijd en daarom is de opschorting van de wet verlengd tot in ieder geval 1 juli 2018. Dit betekent dat tot er duidelijkheid is over de wet onder redelijke omstandigheden geen naheffingen en boetes worden opgelegd. De Belastingdienst treedt wel op tegen kwaadwillenden. Het betreft situaties waarbij partijen vooraf weten of hadden kunnen weten dat
er feitelijk sprake is van een dienstbetrekking.
Ondanks dat de Belastingdienst niet actief optreedt, is het belangrijk om uw administratie op orde te hebben. Als er twijfels zijn of er al dan niet sprake is van een arbeidsrelatie, maak dan gebruik van een door de belastingdienst goedgekeurde modelovereenkomst. Die vindt u op de site van de belastingdienst. Vervolgens stuurt u de modelovereenkomst als bijlage mee in de mail waarin u afspraken met uw opdrachtnemer maakt of u verwijst naar het nummer van de modelovereenkomst. Werk daarna volgens de afspraken in die overeenkomst. Zolang u en uw opdrachtnemer dat doen, is er geen sprake van loondienst en hoeft u geen loonheffingen in te houden. Bij twijfel, neem dan tijdig contact op met uw adviseur. <
„Het was een perfect voorjaar.” Zo verwoordde Nigel Goodall, verkoper van Morley Nurseries, het gevoel dat overheerste op de HTA National Plant Show. „Wat het weer betreft tenminste. Perfect weer om te tuinieren, en de verkoop was dan ook goed. Zelfs van de bread & butter lines, zoals wij ze noemen: goede ouderwetse heesters als Potentilla en Spiraea.” Sommige Britse kwekers hadden in het voorjaar recordomzetten behaald, wat zorgde voor blije gezichten op de vakbeurs die 20 en 21 juni plaatsvond in Stoneleigh Park, bij Coventry. Ook inkopers van Britse tuincentra liepen er zichtbaar te-
vreden rond. „Onze markt is sterk”, stelde een inkoper van Helpston Garden Centre uit Peterborough. Dat was vrijwel precies een jaar geleden toch wel wat anders, toen de meeste Britten op 23 juni 2016 voor Brexit kozen, de koers van het pond zakte ten opzichte van de euro, en onrust en onzekerheid in de tuinmarkt slopen. Want hoewel Britse retailers hun tuinplanten steeds meer bij Britse kwekers inkopen, dankzij de ’Buy British’-trend die al jaren opgang doet, is een deel import. Door de wisselkoersen is die import duurder geworden, maar diverse inkopers gaven op de HTA National
Plant Show aan er niet aan te tornen. „We blijven importeren; er zijn planten die we hier niet kunnen vinden”, zei Peter Stritter van Sunshine Garden Centre in Londen. „De meerkosten zijn wel doorberekend in onze prijzen. Ons publiek accepteert dat, want dat heeft in onze regio best wat te besteden en verwacht van ons kwaliteit boven alles.”
Op de vakbeurs werd weinig spontaan gesproken over Brexit, ook al waren de onderhandelingen over de Britse uittreding met de EU net
>
begonnen, en stond de Queen’s Speech in Londen – op de tweede beursdag – in het teken van Brexit. Desgevraagd reageerden kwekers en retailers kort en eensgezind met teksten als ’wij hebben tegen Brexit gestemd’ en ’niemand weet nog wat er echt gaat gebeuren’. ’Koop Brits gekweekt’ heeft niet zozeer te maken met duurdere import, maar meer met de angst voor schadelijke organismen. „Niemand wil ziekten en plagen importeren”, stelde Raoul Curtis-Machin, directeur van de Horticultural Trades Association (HTA) die de vakbeurs organiseert. „Veel kwekers hebben hun vingers gebrand aan essentaksterfte. Sommigen zijn wel £300.000 verloren.” De Britse kwekersvoorman hield op de beurs een speech over plantgezondheid. Met de introductie van Chalara fraxinea in zijn land in het achterhoofd, benoemde hij de dreiging van Xylella fastidiosa. „Dat is een van de grootste uitdagingen waarvoor wij staan”, zei Curtis-Machin. Hij ontvouwde een plan waarmee Britse bedrijven zich zouden kunnen beschermen tegen dreigingen van overzee (kader ’Alle Britse kwekers moeten fytobeheer voeren’). Gevraagd naar Xylella, erkenden
kwekers op de beurs dat zij zich grote zorgen maken over een mogelijke introductie van de quarantainebacterie via import. „Wij zijn daarom helemaal gestopt met Italiaanse import”, zei Paul Lamb van Johnsons of Whixley. Andere vooraanstaande boomkwekerijen zouden zich beraden over Italiaanse import.
Meerdere ziekten vormen issues in de Britse retail; ziekten die reeds aanwezig zijn in het VK. In de wandelgangen van de beurs werd met name Cylindrocladium in Buxus genoemd, maar ook Enigmadiplosis: een tot voor kort onbekende galmug die alleen Agapanthus aantast en zich nu verspreidt in Britse tuinen. De Britse fytosanitaire dienst APHA was aanwezig met een stand om beursgangers te wijzen op regelgeving rond plantgezondheid en allerlei schadelijke organismen. Het Phytothreats Project Team vestigde in zijn stand puur de aandacht op Phytophthora. „We kijken naar mondiale dreigingen”, legde teamleider Sarah Green uit, tevens bosbouwonderzoeker aan het Northern Research Station. „We willen het bewustzijn vergroten voor de risico’s
van Phytophthora. Waarom niet van Xylella? Omdat Phytophthora al een probleem is in ons land. Xylella niet.” In Britse bossen en parken duiken de laatste vijftien, twintig jaar steeds meer soorten van de schimmel op. Bekend voorbeeld is P. ramorum in Rhododendron, maar ook P. kernoviae in Rhododendron, P. austrocedri in Juniperus communis, en P. alni in Alnus glutinosa. „De handel kan een rol spelen in het verspreiden van Phytophthora, maar ook in het tegengaan van de ziekten”, aldus Green. Volgens het team kun je onbewust besmette producten op je bedrijf krijgen. „Het is dus belangrijk dat je weet waar je bomen vandaan komen, dat je een goede relatie hebt met je leverancier en dat je een vermeerderingsprotocol gebruikt. Zorg dat je de volgende Phytophthora buiten houdt”, zei Green. Bedrijfshygiëne is cruciaal, omdat Phytophthora zich met name via water kan verspreiden. „Zorg voor een goede drainage en voorkom plassen, ook op paden.”
Gewasbescherming in sierplanten ligt op de Britse markt nu wel onder een vergrootglas, en dan specifiek de toepassing van neonicotinoïden, door de Britten simpelweg afgekort tot neonics. Bij de grote retailers is het een
belangrijke kwestie. „Klanten vragen wat onze situatie is”, aldus Goodall van Morley Nurseries. „Dat vertellen we ze. Ze hoeven geen certificaat als bewijs.” B&Q, de grootste Britse bouwmarktketen, liet eerder weten vanaf 2018 geen bloeiende tuinplanten meer te accepteren waarop neonics zijn gebruikt. Bij de plantencentra van de Royal Horticultural Society (RHS) is het nog niet zover, maar het is bij de RHS wel een issue. „Ze vragen of neonics zijn gebruikt op planten die we inkopen”, vertelde Tim Jacob van Garden Centre Fresh. „Wij moeten daarom van onze leveranciers weten of ze neonics wel of niet gebruiken.” Garden Centre Fresh koopt in voor circa 140 verschillende Britse tuincentra. Onder kleinere zelfstandige tuincentra speelt het punt volgens Jacob niet echt. „Die maken zich er minder zorgen om.” Er kan ook onwetendheid spelen, zoals bij de inkoper van Helpston Garden Centre die op de beurs reageerde met: „Neonics? Nooit van gehoord.”
Wel zorgde een onderzoek voor sensatie en onrust op de markt. De University of Sussex had blad van 29 sierplanten, verkocht als ’bijvriendelijk’ bij retailers, bestudeerd. Op
27 planten waren sporen van neonicotinoïden ontdekt. Van die planten waren er vijftien voorzien van het logo Perfect for Pollinators van de RHS. Daarop concludeerde de universiteit dat sierplanten in de retail die goed zouden zijn voor de bestuiving, een significante bron zijn van residu dat helemaal niet goed is voor bijen. Britse media als The Telegraph doken erop en adviseerden lezers zelfs om de planten niet meer in tuincentra te kopen, maar zelf te zaaien.
Het onderzoek en de berichtgeving komen de Britse markt niet goed uit, juist nu de meeste tuincentra extra aandacht geven aan planten die vriendelijk zijn voor bijen en ander wildlife. Ook de Britse kwekers zetten in op bioveiligheid, zo bleek op de HTA National Plant Show, waar diverse productlabels beelden van bijen bevatten. Boven sommige displays zweefden ook grote (kunst)bijen. Britten staan erom bekend dat ze van sensatie houden, en een bijvriendelijk imago kan al snel beschadigd raken – door bijvoorbeeld een onderzoek naar slechts 29 planten. Op de beurs reageerde dan ook iemand op het gedoe over neonics in de media met een Brits gezegde: A little knowledge is a dangerous thing. <
TreeCommerce
HĂŠt digitale communicatie platform voor de boomkwekerij. Meld u aan en vergroot uw verkoopkansen! Volg TreeCommerce ook via twitter: @Treecommerce
Yo u r A d j u v a n t S p e c i a l i s t
Hulpstoffen voor gewasbescherming
www.treecommerce.com
Hasten, elasto G5 en atplus verbeteren de effectiviteit van gewasbeschermingsmiddelen en groeiremmers SURfaPLUS BV, Wageningen tel. 0317-451217 E-mail: info@surfaplus.com www.surfaplus.com
Plantarium 23-26 Augustus 2017
+ '( %$..(5
( ;3(57,6(%85($8
Aan- en verkoop, onteigeningen, taxatie en bedrijfsbegeleiding van boomkwekerijen Engelandlaan 58 2391 PN Hazerswoude-Dorp I ITC Boskoop T: 0172 - 53 48 79 W: www.vdsm.nl E: info@vdsm.nl
Specifieke boomkwekerij schade-expertise bij: • schade aan plantopstanden • schaderegeling • onteigening • planschade • LRGD geregistreerd deskundige • NIVRÉ Register-Expert • Lid N.V.A.E. • Tevens uitgave Prijzenregister Boomkwekerijproducten
Compleet in teeltvloeren Telefoon: 0182 - 351144 • Bergambacht info@houdijkdenboer.nl • www.houdijkdenboer.nl
VDH FOLIEKASSEN BV
De Akker 100, 2743 DP Waddinxveen bakkerexpertise@planet.nl
www.bakkerexpertise.nl
Tel. 0172-235990 | www.foliekassen.com
Leverancier van:
Floramat teeltvloeren · Licht en sterk · Gemakkelijk te verwerken · Uitstekende drainage eigenschappen
www.mastop.nl
’Groei is goed en gewasbescherming valt mee’
De meeste potrozen van Smits zijn al uitgele-
roest nu het grootste probleem. Roest begint nu
zoveel mogelijk onderdoor water, via bevloei-
verd. Wat nu nog op de kwekerij staat, knipt de
volop uit te komen. Een paar andere middelen,
ing. Daardoor blijft het gewas droog, wat
kweker terug zodra ze zijn uitgebloeid. De dag-
waaronder Topaz, hebben wel een nevenwer-
dus ook bijdroeg aan weinig problemen met
handel loopt nog redelijk goed door. „En dan is
king op roest, maar niet afdoende.”
ziekten.
het dus belangrijk om de potrozen gezond te houden.”
Begin juli wil Smits beginnen met oculeren.
In de esdoornspillen is Smits eind juni druk
De ’Laxa’-onderstammen groeien goed. En
met het aanbinden aan tonkinstokken. „Die
eind juni zit ook het oculatiehout eraan te
spillen groeien volop, tot wel 1,5 m per maand.
vindt Smits. Er waren geen problemen met
komen. „De vertakking is goed. Ik verwacht dit
Dan moet je erdoor tijdig doorheen met de
valse meeldauw, omdat het de laatste maan-
seizoen geen problemen met het krijgen van
tang.” De eerste aanbindronde is bijna klaar.
den redelijk droog was. „En ik had preventief
hout.” Vorig jaar was het wel een probleem. „Er
„De tweede wordt denk ik wel na de oculeer-
met kaliumfosfiet gespoten om het gewas
was toen zoveel water gevallen, dat het hout
tijd.”
sterker te maken.”
aan de late kant was. Daardoor moest ik zoveel
Dit jaar valt de gewasbescherming wel mee,
Problemen met echte meeldauw zijn er ook nog niet geweest. „Wonderbaarlijk. Misschien
mogelijk knippen wat kon.” Met de droogte is het weer het tegenover-
De spillen, van Acer platanoides, zijn bedoeld om volgend jaar af te enten in pot. Daarnaast kweekt Smits zelf voor anderen diverse soor-
heeft dat te maken met Topaz, wat ik nu ge-
gestelde van een jaar geleden. Ook Smits
ten laan- en sierbomen af in pot. Het uit-
bruik als vervanger van Folicur?” Smits be-
beregent dus. „Het is goed te doen op die paar
gangsmateriaal voor hem is aangeleverd. „We
treurt het wegvallen van Folicur. „Daardoor is
hectaren die we hebben.” De potrozen krijgen
kweken het dit en volgend seizoen af.” <
Het leverseizoen is afgerond en alle aandacht bij Boomkwekerij William de Bruijn gaat momenteel naar het stekken en onkruid. „Stekken is bij ons min of meer een jaarrond activiteit. Net tijdens het leverseizoen in het voorjaar staat het stekken op een iets lager niveau, maar nu wordt er weer volop gestekt.”
’Wij zijn altijd in gevecht met het onkruid’
Momenteel wordt er stek gemaakt van Dier-
villa, daarna volgen de andere gewassen. Het stekken in de zomerperiode komt William de Bruijn goed uit vanwege de beschikbaarheid van scholieren die bij de klus helpen. Naast het stekken wordt er veel tijd gestoken in het wieden van onkruid. Dat gebeurt op de kwekerij allemaal handmatig. Schoffelmachines komen niet door het gewas heen en spuiten met bodemherbiciden wil De Bruijn niet. „Wij kiezen ervoor om veel gewassen eenjarig te kweken en in dat jaar willen we een maximale groei. Dan moet je niet gaan spuiten met een bodemherbicide want dat gaat ten koste van de groei.” Met name de laatste weken is het op de kwekerij wel duidelijk merkbaar dat er niet wordt gespoten. „Wij zijn op dit soort momenten altijd in gevecht met het onkruid.” <
Daamen loopt een beetje achter de feiten aan, vooral door de lang doorlopende afzet. Afgezien van de beregening, wat vooral ’s nachts gebeurt, is hij volop bezig met de onkruidbestrijding. Gezien de droogte zou dat dit jaar mooi te doen zijn met een hydraulische wiedeg, maar zo’n machine heeft hij niet. Na het planten heeft hij wel de grond gelijk gelegd met een onkruideg. „Maar klein onkruid zagen we toch nog staan. We hebben geprobeerd met een lage dosering te spuiten.” Ook dat heeft te weinig effect gesorteerd. Vandaar dat Daamen het onkruid nu veel handmatig uit de rij haalt, met gemiddeld 2,5 man. „Dat is te weinig als je achterstand hebt.” Gewasbescherming is nog niet veel nodig geweest. Tegen beukenbladluis gebruikt Daamen de laatste twee jaar al geen chemisch middel meer. Hij vertrouwt op natuurlijke vijanden. „Ik heb me er nog niet echt in verdiept, maar ik zie dat de luizen na twee, drie weken weg zijn.” Een aantasting mag niet te ver zijn. „Ze moeten niet massaal op de top gaan zitten. Anders hebben we daarvoor nog Teppeki achter de hand. Wil dat middel goed werken, moet je wel een hoge luchtvochtigheid hebben.” <
’We hebben nog Teppeki achter de hand’’
Het jonge gewas sluit nog niet, dus instraling van de zon had vrij spel, en de pottemperatuur loopt dan op tot waarden van wel boven 40°C. Bij die omstandigheden ontwikkelen de wortels zich alleen aan de schaduwkant van de potten. Momenteel wordt er volop gesnoeid: dat is opnieuw een stressmoment voor de potkluit. Het is daarom raadzaam een toepassing te doen die de wortels activeert, zoals een behandeling met kaliumfosfiet, of met de bacteriemiddelen Biopak of Natusys. Ook het zeewierextract Root & Shoot is geschikt om de wortels te stimuleren; dit zet bovendien aan tot vertakking. Qua gewasbescherming kost taxuskever hoofdbrekens door het gebrek aan toegelaten middelen. Goed nieuws is wel dat Met 52, de vloeibare vorm van Bio1020 met als werkzaam ingrediënt de schimmel Metarhizium, recent is toegelaten en binnenkort op de markt komt. Actueel zijn ook galmijten in Juniperus, die zeer moeizaam worden bestreden en een intensieve aanpak met Vertimec Pro of met Milbeknock vragen. Voeg aan deze middelen een opnameverbeteraar zoals fulvine of Addit toe, en pas ze toe bij bewolkt weer of in de avond, want de middelen worden door uv-licht afgebroken. Door de extreme verdamping trok de plant van uitgepoot materiaal in de vollegrond de
kluit soms helemaal droog. De ingedroogde kluitjes krimpen en verliezen dan de aansluiting met de vollegrond. Bij deze ongewilde ’luchtsnoei’ wortelen de planten slecht uit en is de kans op uitval groot. Beregenen, en eventueel toepassen van een wortelbevorderend middel, is een oplossing. Bij dit extreme weer is het belang van een goed bemestingsschema groot. Planten die voldoende calcium, magnesium en sporen krijgen verbranden minder snel. Zelfs gele soorten zoals Chamaecyparis ’Yvonne’ blijven daarmee beter. De bruine naaldjes of groeipuntjes die in ’Ellwoodii’ kunnen opspelen blijven achterwege. En vezelval zoals in Thuja ’Smaragd’ kan voorkomen, ontbreekt. De bemesting moet goed in balans zijn en in deze teeltfase meer calcium en magnesium moeten bevatten dan kalium, vanwege de antagonismen (concurrentie) tussen deze elementen. Borium is belangrijk voor de groeipuntjes, en wordt slecht opgenomen bij heet en schraal weer. Bovendien spoelt het makkelijk uit, dus dit element verdient bij alle weersextremen veel aandacht. De rol van mangaan is groot bij het voorkomen van taksterften en Phytophthora, dus ook mangaan moet u in voldoende mate toedienen. In de vollegrond kunt u borium en mangaan als bladbemesting geven. <
Stop met oculeren wanneer het regent en probeer dan tijdelijk andere werkzaamheden uit te voeren, bijvoorbeeld wild verwijderen bij de stamrozen en/of tamme rozen. Een tweede risico voor een goede slaging van het oculeren is, als de nachttemperatuur tijdens de oculeerperiode onder de 10°C komt. In deze situatie ontstaat er veel dauw in het gewas, wat zeer negatief werkt op de slaging. Ervaring uit het verleden is ook dat dan de gevreesde Black Mold kan toeslaan. Advies is om met zulke koude nachten de dag erop niet te oculeren. Vaak zijn dit maar één of twee dagen in het oculeerseizoen.
Dit jaar voert Delphy een bemestingsdemo uit in potrozen van Arie Bouman. Doel is om het gebruik van chemische meststoffen te verlagen en te vervangen door biologische meststoffen, zonder groeiverlies. Afgelopen 14 juni is de tweede waarneming uitgevoerd. Hieruit bleek dat de combinatie van 3,5 kg DCM ECO-Xtra 1 Minigran plus 1 kg Osmocote Pro 8-9 maanden
(16+11+10) goed heeft voldaan. Deze bemesting ligt naast volledige bemesting met 2 kg Osmocote Pro 8-9 maanden (16+11+10) plus 1 kg Osmocote Pro 5-6 maanden (17+11+10) per kuub potgrond. Tussen beide samenstellingen was op 14 juni geen verschil waarneembaar in de gewaskleur en groei. Eind juni zijn de rozen afgeknipt en op de pot bijgemest. De chemische variant is bijgemest met 2,5 g Nitrofoska per liter potgrond. De potgrond met organische en chemische meststoffen is bijgemest met 3 g/l DCM ECOXtra 1 Minigran. Tevens is er een behandeling met alleen organische meststoffen: werkingsduur van 3 tot 4 maanden, dosering van 3,5 kg per kuub potgrond. Tot nu toe blijkt echter dat deze samenstelling nog niet voldoet, omdat bij de tweede waarneming de potrozen geel van kleur waren. Waarschijnlijk zal de dosering verhoogd moeten worden naar circa 6-7 kg per kuub potgrond. Deze potrozen worden na het terugknippen bijgemest op de pot. Eind augustus zijn de laatste waarnemingen. Daarna zullen meer resultaten bekend worden van deze bemestingsdemo. <
Echte meeldauw is te verwachten bij droge en warme omstandigheden, hoewel een bepaalde hoeveelheid vocht (bijvoorbeeld dauw) nodig is om te kunnen kiemen. De afgelopen weken hebben we die omstandigheden met name in Zuid-Nederland gehad. We zien daarom nu echte meeldauw op bepaalde appelcultivars. De schimmel verdraagt slecht water, en sporen die ermee in contact komen sterven af. Het is dan ook waar dat een regenbeurt met bijvoorbeeld een haspel een bepaalde vorm van bestrijding geeft van echte meeldauw. Preventief kan gewerkt worden aan de hardheid van bladeren, zodat de schimmel minder makkelijk kan kiemen. Als er eenmaal echte meeldauw zichtbaar is, zal een behandeling noodzakelijk zijn. Preventief kunt u zwavel gebruiken en/of Flint. Curatief zal Nimrod met uitvloeier de beste werking geven. Ook schurft (Venturia) is momenteel zichtbaar in de teelt van appelbomen. Voor een geslaagde kieming van sporen is wederom vocht nodig. De vlekken op de bladeren zijn nu goed waarneembaar. Ook hierbij geldt dat
voorkomen beter is dan genezen. De afgelopen tijd is ervaring opgedaan met het middel Serenade. Deze plantversterker laat goede resultaten zien bij een preventieve aanpak van schurft. Roestmijten zijn uiterst kleine mijten van ongeveer 0,1-0,2 mm groot. Met het blote oog zijn ze dus bijna niet te zien, maar met een loep moet dat wel lukken. Wederom gekoppeld aan het weer hebben de mijten zich de afgelopen weken kunnen ontwikkelen. Nu zijn ze op diverse percelen goed waarneembaar en geven ze een zuigschade. Deze schade geeft het blad een grauwe kleur, en dus ook schade aan het blad. Omdat een groot gedeelte van de groei van de zijscheuten nog dient plaats te vinden, is bij aantasting een correctie nodig. Voor alle mijtenmiddelen geldt dat ze een contactwerking hebben. De mijten moeten dus gesignaleerd zijn. Raadpleeg voor het juiste advies hierover uw adviseur. De komende tijd verwachten we ander weer. Let daarom goed op de verdere ontwikkeling van ziekten en plagen, en blijf kijken naar preventie en weersvoorspellingen. <
Rianne Lek erkent de blijvende behoefte aan correctiemiddelen, maar zij verwacht dat kwekers op den duur Maurice Kok van Syngenta mag als een
zonder chemische middelen uit de
van de leveranciers van gewasbescher-
voeten kunnen. „Ik denk niet dat we
mingsmiddelen de aftrap geven op
dat in 10 jaar redden, maar over 30 jaar
deze stelling: „Vooralsnog zijn chemi-
zullen chemische middelen overbodig
sche gewasbeschermingsmiddelen in
zijn, omdat er genoeg biologische of
veel gewassen nog onmisbaar, maar
natuurlijke alternatieven voor handen
in 10-15 jaar zal de afhankelijkheid
zijn. In de natuur zijn zoveel alterna-
van chemische middelen wel sterk
tieven aanwezig. Inmiddels is er een
verminderen door inzet van groenere
aantal middelen op natuurlijk basis
middelen.”
beschikbaar. Dat aantal zal komende
René Coonen kan uit eigen ervaring bevestigen dat de afhankelijkheid van
jaren toenemen, waardoor kwekers meer mogelijkheden krijgen.”
chemie al sterk aan het verminderen
De panelleden zijn ervan overtuigd
is. „Wij zijn al een aantal jaren bezig
dat de eisen vanuit de markt kwekers
om onze planten weerbaarder te
steeds meer zullen dwingen om te zoe-
„Nu komt Greenpeace met rapporten
kweken, waarbij we zien dat de hoe-
ken naar nieuwe mogelijkheden om
over aangetroffen residu, maar het is
veelheid chemische middelen die we
het gebruik van gewasbeschermings-
onduidelijk wat de genoemde hoeveel-
in moeten zetten, sterk is verminderd.
middelen terug te dringen. Robert
heden zeggen over het gebruik.” Kok
Maar mogelijkheden ter correctie
Wilms: „Vanuit de gemeente neemt
geeft daarbij aan dat een steekproef in
blijven nodig. Kijk bijvoorbeeld naar de
de aandacht voor duurzaam inkopen
een gewas geen betrouwbare waardes
weersomstandigheden van afgelopen
weer toe en dat zal bij andere markt-
geeft. Om daadwerkelijk wat over resi-
periode die voor de plant niet optimaal
partijen niet anders zijn.”
du te kunnen zeggen, zijn er meerdere
zijn en voor stress zorgen: dat werkt
Daarnaast speelt waterkwaliteit
bladmonsters van een partij nodig en
ziekten en plagen sneller in de hand.”
een grote rol bij het verminderen van
moeten er nieuwe normen komen voor
Henk Raaijmakers verwacht dat ook
het gebruik van chemische gewasbe-
residu. Raaijmakers: „Zelfs de NVWA
in de toekomst gewasbeschermings-
schermingsmiddelen. Maar er wordt
heeft geen duidelijk inzicht in residu-
middelen wel noodzakelijk blijven.
ook gesignaleerd dat hier nog veel
normen. Wageningen UR, Delphy en
Hij pleit voor een verbreding van het
onduidelijk is. Hoe zit het bijvoorbeeld
LTO zijn daarom bezig met onderzoek
huidige middelenpakket. „Ik denk dat
met de recirculatieplicht en wanneer
dat tot nieuwe normen moet leiden.”
de hoeveelheid ingezette middelen
is er sprake van puntlozingen? Raaij-
wel sterk zal verminderen, maar dat
makers: „Komende periode zal er meer
chemische middelen ter correctie
duidelijkheid moeten komen over de
nodig blijven. Je moet het zien als me-
nieuwe regels, want dan pas kunnen
dicijnen. Je probeert planten gezond
kwekers het traject van implemente-
te houden, maar incidenteel moet je
ren ingaan.”
kunnen ingrijpen. Het liefst met mid-
Kwekers Coonen en Boonen pleiten
Kweker Coonen geeft de aftrap en bevestigt de stelling. Maar hij plaatst ook
delen die specifiek tegen dat probleem
ook voor meer duidelijkheid over
gelijk een kanttekening: „Want wan-
helpen.”
residuwaarden in planten. Boonen:
neer ben je efficiënt?” Bij Coonen op de
lans, waarbij het opvangen van water gelijk staat aan het verbruik. Dan is er sprake van duurzaam watergebruik.”
kwekerij kijken ze bijvoorbeeld naar
Vanuit het publiek wordt de kant-
het moment van wijder zetten. „Om
tekening geplaatst of efficiënt wa-
extra verdamping van de planten in
tergebruik in Nederland wel zoveel
te perken.” Boonen is het met Coonen
aandacht verdient. „Uiteindelijk komt
eens dat je moet streven naar efficiënt
het te veel gegeven water weer terug in
watergebruik, maar signaleert ook dat
het grondwater. Het enige verlies wat
je altijd een mate van verspilling zal
je dan hebt is het verbruik van energie
houden. „Kijk bijvoorbeeld naar het
tijdens het oppompen en sproeien”,
gebruik van sproeiers. Die beregenen
aldus een kweker in de zaal.
nu eenmaal niet vierkant waardoor er
Wateroverlast wordt in Nederland als
altijd een deel van het water verloren
kritischer ervaren dan watertekorten.
gaat.” In het moment van watergeven
Raaijmakers verwacht dat daar in de
kunnen kwekers wel nog winst halen,
toekomst ook mogelijkheden liggen
meent Boonen. „Zo werd vroeger
voor kwekers: „Ik kan me voorstellen
gezegd dat je ’s nachts moest berege-
dat in de toekomst het recht om water
nen, maar je verdamping is ’s nachts
op te pompen, gekoppeld wordt aan
juist hoger. In de ochtend of avond is
het water bufferen bij overschot. Je
efficiënter.”
gaat dan naar een neutrale waterba-
Over het verbruik van CO2 in de boomkwekerij is nog veel onbekend, en het fenomeen ’CO2-neutraal produceren’ staat nog in de kinderschoenen. Boonen: „Ik heb zelfs het idee dat wij al CO2-neutraal produceren als boomkwekerij. We verbruiken namelijk maar een geringe hoeveelheid CO2, terwijl de planten heel veel CO2 opnemen en omzetten naar zuurstof.” Maar kan je als kweker nog maatregelen nemen om de hoeveelheid CO2 verder te verminderen? Coonen: „Je kan kiezen voor elektrisch vervoer, maar onze heftrucks rijden nog op diesel. Het enige elektrische vervoer bij ons is een golfkarretje.” Ook de mogelijkheden van zonnepanelen staan ter discussie. Wilms: „Vanuit overheden zijn hiervoor wel subsidiemogelijkheden voor kwekers.” Boonen werpt echter tegen dat met de huidige energieprijzen, investeren in zonnepanelen helemaal niet interessant is. Raaijmakers bevestigt dat ook hij op zijn bedrijf geen zonnepanelen heeft, evenals Coonen. Lek ziet op het gebied van CO2neutraal hele andere mogelijkheden: „Het schijnt dat als er meer aandacht is voor het verhogen van het organische stof in de bodem, er wereldwijd helemaal geen CO2-probleem is.” Raaijmakers haakt hierop in door dit te bevestigen en te vertellen dat LTO hiervoor ook een plan heeft ingediend bij de overheid. „Maar de regelgeving rond mest is momenteel dusdanig dat het organisch stofgehalte alleen maar wordt afgebroken. Willen we dat veranderen, dan moet de mestwetgeving op de kop. Dat is iets waar de overheid nog niet aan wil.” <
Nergens staan zoveel iepen bij elkaar
Ze vallen letterlijk om. Dat is nu al zo
als in het centrum van Amsterdam:
vaak voorgekomen, dat we geen risico
zo’n 75.000 stuks. Hans Kaljee werkt
meer willen lopen.”
al 25 jaar als bomenconsulent bij de
Ook de lagere beheerkosten spelen
gemeente en vertelt dat Amsterdam
een rol. Het verschil zit ’em volgens
bij voorkeur kiest voor bomen op eigen
Kaljee vooral in de inspectiekosten. In
wortel. „Bij de iep hebben we nadruk-
het centrum wordt iedere boom jaar-
kelijk gezegd: alle iepen op eigen
lijks gecontroleerd; daarbuiten drie-
wortel, tenzij er een goede reden is om
jaarlijks. „Als we buiten de ring een iep
daarvan af te wijken”, aldus Kaljee. „Bij
op een onderstam hebben, inspecteren
veel veredelde iepen heb je te maken
we die vanwege de veiligheid jaarlijks.
met (uitgestelde) onverenigbaarheid.
Dat zijn meerkosten.”
Om dit soort problemen te voorkomen, is de gemeente bezig met een lijst met ongewenste boomsoorten en veredelingscombinaties. Kaljee verwacht dat deze lijst in 2018 klaar is. „Wat je hier zoal op kunt vinden? Dat we Ulmus ’Plantijn’ en Quercus frainetto alleen nog maar op eigen wortel willen hebben. Of dat we Tilia tomentosa ’Brabant’
bij kwekers. Volgens Bas Colen, be-
niet meer aanplanten, omdat deze
leidsmedewerker groen en landschap,
boom op termijn plakoksels geeft en er
wordt daarbij vooral naar de uitwen-
takken uitbreken.”
dige kwaliteit gekeken. „Of de bomen
Dit wil volgens Kaljee niet zeggen dat er in de stad helemaal geen plaats
op eigen wortel staan, is vaak pas een later afwegingscriterium.”
meer is voor veredelde bomen. „Er zijn
Dat betekent niet dat hij dat niet
zeker combinaties die nooit problemen
anders zou willen. Colen merkt om
geven. Ook zijn er soorten die slecht
zich heen dat er steeds meer vraag is
op eigen wortel te vermeerderen zijn,
naar bomen op eigen wortel en beseft
zoals Ulmus glabra ’Exoniensis’. Boven-
dat de gemeente zich bij de inkoop
dien geven sommige combinaties juist
meer moet focussen op de inwen-
een prachtige entknobbel.”
dige kwaliteit. „Maar dan moet je wel weten waarom je voor zo’n boom moet kiezen. Temeer omdat bomen op eigen wortel duurder zijn.”
Gemeente Overbetuwe zoekt voor grote projecten de bomen zelf uit
Wat dat betreft mist hij informatie van de kweker. „Wat zijn nu precies
hun eigen redenen om vast te houden aan het enten. „De een kan geen bomen op eigen wortel maken, de ander wil het niet omdat hij van mening is dat ze trager groeien en daardoor duurder zijn. Vaak heeft het ook met traditie te maken. Zolang er geen grote vraag is, beginnen ze er niet aan.” Ook wordt er volgens Kaljee in de praktijk gerommeld met partijen. „Dan worden er veredelde bomen geleverd in plaats van op eigen wortel. Wij hebben veel expertise in huis; gerommel overkomt ons af en toe. Bij overheden die geen kennis hebben, is het schering en inslag. Daar krijgen kwekers gewoon de ruimte andere kwaliteit in de markt te zetten.” Amsterdam overweegt mede daarom om bomen op contract te laten kweken. „Nu selecteren we de bomen zelf en rijden we het hele land af. Ook daar willen we vanaf.”
Amsterdam en Den Haag zijn aangesloten bij de Intergemeentelijke Studiegroep Bomen, waarin de 32 grote gemeenten van Nederland verenigd zijn. Het onderwerp contractteelt staat steeds vaker op de agenda. „Met name vanuit de invalshoek van de biologische teelt”, vertelt Koudstaal, voorzitter van de studiegroep. „Als grote gemeenten zijn wij op zoek naar biologische bomen, en zeker die op Koudstaal weet dat dit een langere
eigen wortel staan. We zijn in gesprek
gelden die? Als kwekers die voordelen
teeltduur en dus een duurdere boom
met kwekers of dat op contract kan.”
beter duidelijk maken, kunnen ze de
betekent. Hij realiseert zich dat niet
afzet vergroten. Gemeenten missen
alle gemeenten geld (over) hebben voor
gelden voor een langere periode. „Dan
veelal de kennis om er specifiek naar
bomen op eigen wortel. „Maar op lange
heeft zowel de kweker als de gemeente
te vragen.”
termijn is het wel de beste investering.”
zekerheid. Er lijkt nu schaarste te ont-
de voordelen en voor welke bomen
Evenals Amsterdam maakt ook Den
De bedoeling is dat de contracten
staan, de afzet groeit enorm. Als je de
Haag bij voorkeur gebruik van bomen
producten vastlegt, hoef je je daar geen
op eigen wortel. „Je weet nooit of een
zorgen meer over te maken. Bovendien
boom op een onderstam het op de
Ondanks de animo voor bomen op
lange termijn volhoudt”, licht Leendert
eigen wortel kunnen gemeenten er
Koudstaal, beleidsadviseur bomen en
niet altijd even makkelijk aan komen.
model waarin kwekers de gemeenten
groen, toe. „Sommige bomen blijken na
Er is nog onvoldoende aanbod. Kaljee:
ontzorgen. Zoals Van den Berk dat doet
zestig jaar nog onverenigbaar. Ook heb
„Als je Ulmus ’Dodoens’ in 20-25 op
voor de gemeente Eindhoven. „Van
je bij soorten als lindes en esdoorns te
eigen wortel vraagt, heeft niemand
den Berk kweekt en verzorgt bomen op
maken met wildopslag. Wil je dit voor-
deze op voorraad. Kwekers zijn nog
contract, waardoor de gemeente over
komen, dan is het verstandig om een
niet voorbereid op een actieve vraag.”
tien jaar een gegarandeerd eindbeeld
boom op eigen wortel te kiezen.”
Volgens Kaljee hebben kwekers zo
is de kwaliteit dan gegarandeerd.” Koudstaal ziet daarbij wel iets in een
heeft. Dat heeft de toekomst.” <
neerwaartse prijsontwikkeling. „Wij moeten dus meer leveren om onze omzet enigszins op peil te houden.” De Warren mikt op een beter 2018. Daarbij baseert hij zich deels op het stijgende aantal aanbestedingen waarop het bedrijf recentelijk heeft ingeschreven. Ook wordt er weer gebouwd in Frankrijk.
Een vertegenwoordiger van Synfolia, een samenwerkingsverband van vijf kwekerijen die de Franse groenvoorziening beleveren, maakt aan de Franse markt weinig woorden vuil. Hij spreekt van lage prijzen die alleen nog maar verder afglijden. Hij legt de schuld bij het buitenland en noemt Nederland en Duitsland.
Bij kwekerij Travers gaan acht van de tien planten naar de tuincentra. Het stedelijk groen wordt bediend met specifieke producten, zoals klimplanten. Arnaud Travers heeft de tuincentrumafzet de laatste vier, vijf jaar steeds zien afnemen. Het afgelopen seizoen lijkt sprake te zijn van enige stabilisatie. Meerdere kwekers hebben door de recessie de handdoek in de ring gegooid. „Er komt ge-
woon minder op de markt”, concludeert hij. Leidt dit tot hogere prijzen? Travers laat dat in het midden. Met het oog op het stedelijk groen is hij blij dat de Franse verkiezingen voorbij zijn. „Bestuurders kunnen weer plannen maken.” Volgens Sylvie Travers van rozenkwekerij De la Saulaie is de Franse rozenmarkt al jaren moeizaam en sterk aan veranderingen onderhevig. De najaarshandel is vrijwel passé. Nu telt alleen het voorjaar en de zomer. Hiervoor maakt De la Saulaie bloeiende rozen in pot; soms met drie volgroeide en bloeiende rozen in één grote sierpot. De kwekerij heeft daarvoor flink geïnvesteerd in tunnels. Boomkwekerij Charentaises belevert uitsluitend de Franse aanleg. Directeur Sebastien de Warren noemt 2016 ‘okay’ en dit jaar tot dusver ‘minder goed’. Ook hij noemt de
Inkoper Adrien Moreau van tuincentrumketen Mon Eden maakte dit voorjaar ’de gekste marktsituatie ooit’ mee. In één week ging de markt van een krap aanbod naar speciale aanbiedingen en de vraag zakte helemaal in. „Dit voor het eerst in jaren. De kwekers konden bovendien grotere orders niet aan door minder personeel.” Ze doen er volgens Moreau goed aan in te krimpen. „Minder aanbod en een beperkter sortiment zorgen voor betere prijzen en minder weggegooide planten. Voor de tuincentra betekent dat echter een sterke focus op de bestsellers.” Moreau verwacht dat kwekers door hun smalle marges minder risico’s aangaan. Kweken ze meer, dan krijgen ze volgens hem te maken met de grillen van de lokale markt. Moreau verwacht ook niet dat buitenlandse kwekers meer op de Franse markt brengen. „Ook die houden strakker aan hun eigen planning vast.” De webshop van Mon Eden kampte dit voorjaar met tekorten. Kwekers konden bovendien het tempo waarmee de internethandel groeit, niet bijbenen, aldus Moreau. „De internethandel is anders van samenstelling en kent andere pieken dan de tuincentrumafzet. „Daarop moeten kwekers nog leren inspelen.” <
25 ha spillen en laanbomen
Hydrangea in pot
Gebruikt: HBN-voorwaarden, maakt soms een eigen aanvulling en levert soms onder voorwaarden van de klant.
Gebruikt: Klein aantal eigen voorwaarden, regelmatig voorwaarden van de klant, soms FloraHolland-veilingreglement.
Over het gebruik: Ik lever voornamelijk onder HBN-voorwaarden. Bij een aantal buitenlandse klanten doe ik hierbij een aanvulling wat betreft betalingstermijn. In de HBN-voorwaarden staat geen betalingstermijn, maar in onze sector wordt uitgegaan van dertig dagen. Bij buitenlandse klanten wil ik nog wel eens meer zekerheden in bouwen. Sommige grotere Nederlandse handelaren nemen in hun bepalingen een betalingstermijn van vijfenveertig of zelfs zestig dagen op. Daar zit ik als leverancier niet op te wachten en ik denk dat ze daarmee op termijn zichzelf in de vingers snijden. Zeker nu het economisch weer wat beter gaat.
Over het gebruik: Ik gebruik eigenlijk geen standaardvoorwaarden voor de levering. Onze manier van handelen is gebaseerd op vertrouwen. Voor een groot deel lever ik aan vaste klanten en andere kwekers waar ik al jaren aan lever. Eigenlijk is met name de betalingstermijn een belangrijk item, maar dat is bijvoorbeeld ook in de HBN-voorwaarden niet geregeld. Wel zijn er veel klanten met eigen voorwaarden en die lees ik goed door. Met name passages over leverperiode en te leveren bloeistadium moeten reĂŤel zijn. Ik zorg er daarbij wel voor dat in het contract komt dat het een buiten geteeld product is en dat de levertijd kan afwijken. Ik wil daarmee problemen voorkomen.
Over het belang: Als zaken mislopen bieden de HBN-voorwaarden iets om op terug te kunnen vallen. Maar het is niet zo dat ik de voorwaarden met regelmaat bekijk.
Over het belang: Ik gebruik zelf weinig leveringsvoorwaarden en volgens mij geldt dat ook voor veel van mijn collegaâ&#x20AC;&#x2122;s. Dat is overigens geen reden om die werkwijze goed te praten.
Vaste planten Breed sortiment tuinplanten Gebruikt: HBN- en Anthos-voorwaarden.
Over het gebruik: Ik verwijs in mijn orderbevestigingen naar de HBNvoorwaarden, maar erg noodzakelijk vind ik dat niet. Ik doe met name daghandel en omdat de bedragen daarbij over het algemeen klein, zijn die leveringen ook minder spannend dan bij het leveren van grote orders. Aan het veilingreglement van FloraHolland heb je niets. Als er iets is trek je als kweker aan het kortste eind en houdt de veiling liever de exporteur te vriend. CNB werkt bij de inkoop met voorwaarden van Anthos en daarin staan punten van discussie. Er staat bijvoorbeeld een boetebeding in als je niet kunt leveren. De Anthos-voorwaarden zijn behoorlijk bloembollen-gericht en dat is voor ons niet altijd werkbaar. Over het belang: Wij bedienen veel relatief kleine klanten en dat maakt het gebruik van leveringsvoorwaarden niet zo spannend.
Gebruikt: HBN-voorwaarden en daarnaast eigen voorwaarden. Over het gebruik: Wij verwijzen naar de HBN-voorwaarden bij onze leveringen, net zoals de meeste boomkwekers doen. Indien er sprake is van een geschil heb je in ieder geval iets om op terug te vallen. De tijd waarbinnen klanten moeten reclameren bijvoorbeeld. Maar in de praktijk kunnen we echte geschillen altijd voorkomen waardoor teruggrijpen op de voorwaarden nooit nodig is. Verder hebben we een aantal eigen voorwaarden zoals tijdstip van leveren, afspraken over laden en lossen. Daarnaast zijn afspraken over de betalingstermijn altijd een hot issue. Over het belang: We leveren veel aan gemeenten en die moeten steeds meer volgens regels werken. Ik denk dat in de toekomst het onder de juiste voorwaarden leveren aan zulke partijen belangrijker wordt.
Bos- en haagplantsoen
Vaste planten
Gebruikt: Klein aantal eigen voorwaarden, incidenteel voorwaarden van de klant, HBN- of Anthos-voorwaarden.
Gebruikt: HBN-voorwaarden.
Over het gebruik: Er zijn wat ons betreft twee belangrijke punten die bij levering aandacht verdienen: betalingstermijn en fustretour. Maar beide zaken worden niet afgedekt door bijvoorbeeld de HBN- of Anthos-voorwaarden. Wat verder speelt is dat sommige Engelse klanten graag in hun contracten zetten dat de leverancier verantwoordelijk is voor transport. Ik ga daar nooit in mee. Ik wil het transportrisico tot plaats van bestemming niet lopen. Daarnaast moet ik scherp zijn op partijgrootte. Bestellingen worden steeds kleiner en daar moet ik bij het maken van een offerte rekening mee houden. Over het belang: We hebben weinig verloop in het klantenbestand en als je jaar in, jaar uit dezelfde klanten belevert spreken de meeste zaken voor zich en zijn extra leveringsvoorwaarden eigenlijk niet nodig.
Over het gebruik: Wij hebben standaard op onze leverbon en factuur staan dat de planten worden geleverd onder HBN-voorwaarden, maar volgens mij is dat een wassen neus. Ik heb ooit een lezing van een advocaat bijgewoond die uitlegde dat de HBN-voorwaarden al voor de aankoop door de koper moeten zijn gezien en akkoord bevonden. En dus niet zoals nu in de regel gebeurt bij levering. Verder maken wij geen juridisch dichtgetimmerde contracten. Wat daarbij scheelt is dat we geen grote retailorders leveren, maar met name daghandel waarbij de bedragen kleiner zijn. We werken daarbij veel op vertrouwensbasis. Over het belang: In de praktijk spelen de HBN-voorwaarden geen rol. Als er iets is en je gaat met een contract in je hand op je strepen staan, dan snij je jezelf op termijn in de vingers.
Breed sortiment voor de aanleg
o.a. Lavandula, Gaultheria en Buxus
Gebruikt: HBN-voorwaarden en eigen voorwaarden.
Gebruikt: Met name voorwaarden in overleg met de klant, HBN-voorwaarden en soms FloraHolland-veilingreglement.
Over het gebruik: We leveren onder HBN-voorwaarden, maar we maken daar ook weer geen studie van. Niemand zit op rompslomp van regeltjes te wachten. De voorwaarden zijn in het leven geroepen om op terug te kunnen vallen in geval van conflict, maar dat dat ook echt gebeurt heb ik de laatste vijfentwintig jaar niet meegemaakt. We hebben daarnaast ook eigen voorwaarden over met name betalingstermijn, keuring en emballage. We proberen daarin voor klanten zo transparant mogelijk te zijn dat gaat dus eigenlijk altijd goed.
Over het gebruik: We leveren veel aan handelaren die op hun beurt de retail beleveren. Na het sluiten van een overeenkomst volgt er veelal vanuit de koper een orderbevestiging. Hierin staan de gangbare zaken omschreven als bijvoorbeeld potmaat, planthoogte en rijpheidstadium. Wij verwijzen bij het maken van een offerte standaard naar de HBN-voorwaarden, maar een gespreksonderwerp zijn die voorwaarden nooit. Laten we het erop houden dat we nog steeds een romantisch vak hebben: we verkopen emotie en geen voorwaarden.
Over het belang: Ik denk wel dat je als bedrijf onder HBN-voorwaarden moet leveren, maar tegelijkertijd is het bij ons nooit nodig gebleken dat we achteraf op de voorwaarden moesten teruggrijpen.
Over het belang: Ik kan me niet herinneren dat we in de afgelopen tien jaar ooit enige voorwaarden erbij hebben gepakt. Met de lange termijn voor ogen kom je er met elkaar altijd uit.
Uitgebreid assortiment in laanen sierbomen, fruitbomen, spillen, dakplantanen en leilindes (vormbomen).
ZOWEL IN DE VOLLE GROND ALS IN CONTAINER Het juiste adres voor de beste kwaliteit! Kijk op onze website voor meer informatie:
WWW.MABO.NL
Achterstraat 12 | 6668 AA Randwijk T +31 488 49 1271 | F +31 488 49 1342 E info@mabo.nl | I www.mabo.nl
Jaarrond leverbaar Heesters, kruiden en vaste planten o.a. Cotoneaster Euonymus Hedera Hydrangea Lavandula Rosmarinus Sedum 0031 (0) 172 587403 www.djhendriksen.nl
hebe thuj a
buxus
Smidstraat 1, 6691 ES Gendt, Nederland www.wilbertstek.nl
erus junip mus y n o eu aris aecyp cham ilis b s no lauru l du a lavan psis thujo
prun us rosm arin us thym us taxu s ilex
Michiel Curvers van tuinplantengroothandel Piante di Domani spreekt van een ’uitmuntend jaar’. Van de handel die het bedrijf doet komt zo’n 80% uit Italië. „We zijn het seizoen al vroeg begonnen: in februari was tijdens onze huisbeurs al sprake van een goede voorverkoop. Op twee koude weken na, heeft het daarna eigenlijk continue goed doorgelopen. En nu, eind juni, loopt de handel nog steeds.” Het bedrijf koopt onder andere olijfbomen in Spanje en pal-
De omzet van de hoveniersbranche lag in het eerste kwartaal van dit jaar 12% hoger dan in het eerste kwartaal van vorig jaar. Vooral de ontwikkelingen op de woningmarkt zijn een stimulans voor de omzet. Zo zijn er in het eerste kwartaal ruim 14.000 woningen gereed gemeld, tegen zo’n 10.000 in het eerste kwartaal vorig jaar. Voor de regio’s Utrecht en GrootRijnmond was zelfs sprake van een verdubbeling van het aantal opgeleverde woningen ten opzichte van een jaar eerder. Aan deze ontwikkeling lijkt op korte termijn nog geen einde te komen. Het aantal verleende vergunningen voor een nieuwbouwwoning lag, met
men in Italië en Curvers ziet diverse redenen waarom de handel nu weer aantrekt. „Na een aantal strenge winters van een paar jaar geleden is de vraag tijdelijk iets minder geweest. Maar mensen zijn die strenge winters inmiddels wel weer vergeten. Ook is de crisis ten einde en daardoor geeft de jeugd weer makkelijker geld uit aan bijvoorbeeld een grote olijf.” Bij Flores in Terra spreekt Stan Brands van een prima jaar voor de verkoop van onder andere Toscaanse jasmijn, Citrus en vijg. „Vorig jaar ging de verkoop al omhoog en dit jaar ging het zelfs super.” Het bedrijf is een paar geleden al wel fors geminderd met de verkoop van olijfbomen. „Te veel concurrentie en de problemen met Xylella”, geeft Brands als redenen aan. En Curvers over Xylella: „Wij halen
bijna 16.000 in het eerste kwartaal van dit jaar, 43% hoger dan in het eerste kwartaal vorig jaar. Meer dan de helft van de hoveniers en groenvoorzieners verwacht dat ook het tweede kwartaal voor hen qua omzet beter wordt dan het tweede kwartaal vorig jaar. Deze verwachting past volgens het VHGrapport in het seizoenspatroon en is daardoor vergelijkbaar met het tweede kwartaal vorig jaar, maar beter dan voorgaand kwartaal. Naast een stijgende omzet verwacht 42% van de hoveniers en groenvoorzieners dat ook hun orderontvangst in het tweede kwartaal zal toenemen. Dat is een stijging van 15% ten opzichte van het tweede kwartaal vorig jaar.
Een op de zeven ondernemers in het groen verwacht in het tweede kwartaal van dit jaar belemmert te worden door een gebrek aan perso-
al onze handel uit de omgeving van Pistoia. Daar wordt goed op Xylella gecontroleerd en daarom is het risico van een besmetting klein. Ik zie bovendien dat Nederlandse tuincentra bij hun inkoop niet bang zijn voor een mogelijke besmetting met Xylella. <
neel. In de afgelopen 3,5 jaar was dit aantal nog niet eerder zo groot. Het verwachte personeelstekort ligt in lijn met de toename van het aantal vacatures in Nederland. Van de ondervraagde ondernemers verwacht 10% z’n tarieven in het tweede kwartaal te verhogen. Het rapport spreekt hierbij van een relatief hoog aantal en legt daarbij een link met een toenemende vraag vanuit klanten. <
Na het stemmen voor de Brexit dreigde de export te verminderen door de koersdaling van het pond. Ondanks dat import duurder werd bleven de Britten uit Nederland importeren alsof er weinig aan de hand was. Exporteurs van verschillende producten op diverse marktsegmenten zeggen dat ze niet veel hebben gemerkt van chauvinistisch inkoopgedrag, wat Britten de laatste jaren steeds meer vertonen, en door de Brexit nog sterker is. De export
vanuit Nederland is echter nog niet te staven met cijfers. De export naar Britse tuincentra en andere retailers is volgens kwekers best goed gegaan, en zo ook de export naar kwekers en landscapers, hoewel het afhankelijk was van het product. Vaste planten en rozen zijn bijvoorbeeld meer standaard in aantallen te vinden bij Britse kwekers, dan heesters zoals Acer palmatum en evergreens zoals Photinia en laurieren. Britten kweken zelf ook minder laanbomen. Nederlandse bomen waren afgelopen seizoen dan wel duurder, maar die hadden bij Britse afnemers wel vaker de voorkeur, vooral door het bredere sortiment en de snellere logistiek. Verwachting is wel dat Britse kwekers bepaalde teelten, met name kortlopende, gaan opschalen. Meer-
„Ja, vooral patiorozen. Ook vaste planten zijn nu goede runners, met name Penstemon, Salvia en Gaura.”
wat taai waren door kou en wind. Nu is het 30°C en de kleigrond in onze regio is te hard om erin te planten. De barbecueverkoop is wel gestegen.”
komen er speciaal voor naar onze winkel. We hebben een brede selectie met Buddleja, Lonicera, Agastache en Penstemon.”
„Ja, de verkoop wordt wel minder, ook omdat we uit de piek van het voorjaar komen en de laatste weken
„Ja, en ook planten die voor andere insecten en dieren goed zijn. Klanten
„We vragen er geen bewijs van, omdat we onze kwekers al jaren kennen en uitstekend produceren.”
dere retailers zeggen immers meer Brits gekweekt in te kopen. Tuincentrumketen Dobbies wil helemaal af van import. Zeggen en doen blijken echter niet altijd overeen te komen. Ook geven meer landscapers de voorkeur aan Britse bomen. Britse kwekers leveren die wel, maar deels zijn die Nederlands. <
„Kamerplanten, en van de verkoper krijgen we ook heesters. Klanten brengen Buxus wel vaak terug, omdat ze denken dat er Cylindrocladium in zit. Maar dan blijkt de plant gewoon verdroogd te zijn. Er vraagt nog niemand naar een alternatief.”
„Nooit van gehoord. Als een plant een paspoort moet hebben, controleren we daarop. Mensen zijn zich hier meer bewust van essentaksterfte.” <
„Veel kleine bedrijven hebben het niet kunnen redden in deze tijd van zeer snel een ruim sortiment bij elkaar leveren aan de veeleisende klant. Tenzij ze contractkweker zijn van een groot bedrijf. Hiervoor staan kleine kwekers in de rij, niet alleen vanwege de afzetgarantie, maar ook omdat ze dan na 60, 90 of 120 dagen hun geld hebben. Wij willen op dit moment echter niet groter worden, want met meer contractteelt en productie moeten
we onze organisatie, verkoop en logistiek ook uitbreiden, wat weer extra investeringen kost. De afzet is daar nu ook niet naar; zeker in Rusland en al die landen in het oosten en zuidoosten is de stemming nog niet goed. Het gaat er voorzichtig wel beter, maar bij ons gaat er nog even de handrem op. Er zijn nu minder bedrijven in Pistoia, maar er is ook minder te krijgen. Dit seizoen was bijvoorbeeld Photinia helemaal uitverkocht. Ook was Prunus lusitanica bijna niet meer te krijgen. Door voorjaarsvorst in andere landen kwamen klanten uit die landen juist naar Pistoia toe. In onze export hebben we niet echt last gehad van Xylella. Ik heb uit voorzorg geen Polygala verkocht, maar dat product zorgt toch al weinig voor onze totaalomzet. Ik merk nog
steeds dat mensen in het buitenland bang zijn voor Xylella. Pistoia kan zich Xylella of een andere ziekte niet permitteren, anders kunnen we de boel hier sluiten. Onze kwekersorganisaties doen alles om twijfel hierover bij klanten weg te nemen.” <
„Wat op is, wordt nu nog maar mondjesmaat aangevuld. Onze tuincentra maken zich op voor de zomervakantie en nemen geen risico’s meer. Ze kopen heel voorzichtig in op het moment. Duitsland, Engeland en Frankrijk blijven ook nu de hoofdlanden, maar de aantallen die er naar toe gaan zijn nog maar een fractie van wat het een maand geleden was. En dan gaat het met name nog om Lavandula, Hydrangea en Acer. Lavandula zit qua aanbod nu wel even in een dipje. Tijdens de extreem warme periode bloeiden de planten snel uit en er moest dus meer weg in een korte tijd. Daardoor is er nu even wat minder beschikbaar, maar over een paar weken trekt dat wel weer aan.
Het is niet zo dat er meer vraag is dan aanbod van Lavandula, dus een probleem is het niet. Overigens hadden veel vaste planten de afgelopen weken last van de hitte. Ze bloeiden snel uit, vertoonden wat vaker geel blad en droogden snel uit. Ondanks dat hebben we weinig klachten binnen zien komen. De komende weken zullen we wel moeten oppassen. Nu klanten het wat rustiger hebben, vallen ze eerder over dingen. Het is dus belangrijk dat we met zijn allen ons best doen om geen fouten te maken. Onze leveranciers zullen vooral hun aanbod en foto’s in de webshop up-to-date moeten houden. Als aantallen of uiterlijk niet kloppen, trekt men in deze periode sneller aan de bel. Deze week hebben we alweer de eerste Hebe langs zien komen. Sommige klanten zijn er als de kippen bij als zich nieuw sortiment aandient, ook al is het nog volop zomer en gaat het hierbij om herfstproducten. We zijn achter de schermen natuurlijk ook al bezig met de najaarshandel. Als het najaar net zo wordt als het
voorjaar is geweest, kunnen we straks terug kijken op een superjaar. Frankrijk en Engeland dragen tot nu toe het meest bij aan de groei. Tsjechië is ook een opvallende hardloper. Duitsland zit in de lift, maar niet zo spectaculair als andere landen. Van de aankomende Brexit hebben we uiteindelijk veel minder last gehad dan we aanvankelijk dachten. Aan het begin van het jaar leek het even of ze gas terugnamen, maar dat kwam eerder door de kou dan door de Brexit.” <