BKW_22-2015

30 oktober 2015

22

De tuintrends voor 2016 30

Groene Agenda: van kennis naar kassa 10 Bodemschimmels tegen bodemplagen 16 Duitse markt vraagt om strategisch plan 28 Omslag_BKW15-22.indd 1

26-10-15 14:40

693890_.indd 2

26-10-2015 9:10:07

Inhoud

Omslag: Tuinbranche Nederland

14 Interview Elbert van den Berg

Nieuws 4

Commentaar: Trend

5

Stelling: Eén keurmerk voor duurzame productie is toereikend

6

Perennail Power breidt activiteiten uit

Bedrijf

10 Groene Agenda: van kennis naar kassa 13 Ondernemersvragen: Waar moet ik op letten als de zaak in 2015 nog een nieuwe personeneauto wil kopen?

14 Elbert van den Berg: ’Vakbladen horen erbij. Uiteraard’

22 Sortiment rozenonderstammen

Teelt & Gewas 16 Nieuwe insectendodende schimmels gevonden tegen bodemplagen 18 Teeltadvies: Gerooide rozen goed verwerken en bewaren 20 Blij met Boskoopse rondweg 22 Marktprijs blijft leidend bij keuze rozenonderstam 25 Quercus suber

Markt & Afzet

26 Spass met verkoop in Gartenbaumschule

26 Gartenbaumschule Pfister, Dettelbach

28 Directeur BGI Frank Zeiler: ’Strategie voor Duitse comsument gevraagd’ 30 Trendtuinen 2016 35 Marktnieuws: Hoe loopt het?

36 Marktnieuws

Service

38 LTO Nederland Vakgroep Bomen en Vaste planten 39 Vaktaal en Agenda

Op www.DeBoomkwekerij.nl vindt u actueel nieuws, marktnieuws, fotoreportages, video’s, blogs en het magazine in digitale vorm. Problemen met inloggen? Kijk dan op www.DeBoomkwekerij.nl/inloghulp.

COLOFON Redactie

Schipholweg 1, Postbus 9324, 2300 PH Leiden E-mail: boomkwekerij@hortipoint.nl Website: deboomkwekerij.nl Hoofdredactie Wim du Mortier (071) 565 96 82 Vakredactie Arno Engels 565 96 86 Ketura Haveman 565 96 83 Ron Barendse 565 96 84 Bureauredactie Jenny Mostert, Carolyne de Vries Lentsch, Jolanda de Wekker Vormgeving Diseno vormgeving Fotografie Gerdien de Nooy Secretariaat Linda Laman 565 96 78 Alice Hoogenboom

Exploitatie

Koninklijke BDU Uitgevers B.V., Afdeling Vak- en Publieksmedia, Postbus 67, 3770 AB Barneveld Uitgever: Wiljo Klein Wolterink MBA T (0342) 494 263 F (0342) 413 141 Verkoopleider: Ron van de Hoef T (0342) 494 263 M 06 51 80 63 25 E r.v.d.hoef@bdu.nl Advertentie-exploitatie Media adviseur: Gert-Jan Bloemendal T (0342) 49 48 07 E g.bloemendal@bdu.nl, Internet: bdu.nl Verkoopleider: Ron van de Hoef T (0342) 494 263 M 06 51 80 63 25 E r.v.d.hoef@bdu.nl Abonnementenservice Aanvraag (ook via website deboomkwekerij.nl) en wijziging abonnement naar Koninklijke BDU Uitgevers, afdeling Vak- en Publieksmedia, Postbus 67, 3770 AB Barneveld, T (0342) 494 844, F (0342) 494 299, E abonnementen@bdu.nl. Op werkdagen

telefonisch bereikbaar van 8.30 – 14.00 uur Abonnementen kunnen op elk gewenst tijdstip ingaan. Opgave via deboomkwekerij.nl of bij de abonnementenservice. Abonnementen lopen automatisch door, tenzij uiterlijk twee maanden voor vervaldatum bij de abonnementenservice wordt opgezegd. Dit kan schriftelijk, telefonisch of per e-mail. Ook voor informatie over een lopend abonnement kan contact worden opgenomen met de abonnementenservice.

Jaarabonnement: €236,65 (exclusief 6% btw). Studenten en scholieren krijgen 25% korting. Buitenlandse abonnees betalen een kleine toeslag.

Druk Koninklijke BDU Grafisch Bedrijf B.V. 28ste jaargang ISSN-nummer: 0923-2443 De Boomkwekerij is een uitgave van de Stichting Vakinformatie Siergewassen en de Koninklijke BDU Uitgevers B.V. Uitgever en auteurs verklaren dat dit blad op zorgvuldige wijze en naar beste weten is samengesteld, evenwel kunnen uitgever en auteurs op geen enkele wijze instaan voor de juistheid of volledigheid van de informatie. Lezers worden met nadruk aangeraden deze informatie niet geïsoleerd te gebruiken, maar af te gaan op hun professionele kennis en ervaring en de te gebruiken informatie te controleren.

Niets uit deze uitgave mag worden verveelvoudigd, opgeslagen in een geautomatiseerd gegevensbestand of openbaar gemaakt in enige vorm of op enige wijze, hetzij elektronisch, mechanisch, door fotokopieën, opnamen of enige andere manier, zonder voorafgaande toestemming van de uitgever. Algemene voorwaarden: op alle aanbiedingen, offertes en overeenkomsten van Koninklijke BDU Uitgevers B.V. zijn van toepassing de voorwaarden, welke zijn gedeponeerd ter Griffie van de Arrondissementsrechtbanken en de KvK.

De Boomkwekerij 22 (30 oktober 2015)

Inhoudspagina-BKW15-22.indd 3

3

26-10-15 15:38

NIEUWSINTERVIEW

Henk Westerhof, voorzitter werkgroep keuringsdiensten en bedrijfsleven

’Goed dat over keuringsdiensten geen overhaast besluit wordt g Het kabinet vindt het keuren van agrarische producten een taak van de overheid. De keuringsdiensten gaan daarom op de schop en taken gaan naar de NVWA. Maar in de plantaardige sectoren gaat Dijksma rustig de tijd nemen om in overleg met de sector tot een oplossing te komen. Afgedwongen door een breed gesteunde motie van Kamerlid Geurts (CDA).

Henk Westerhof

Wat vindt u van het besluit van het

een oplossing te vinden.

kabinet?

„Dijksma kan niet om die motie heen.

Dat maakt dat deze zaak studie vraagt.

Het is gewoon goed dat er nu geen overhaast besluit wordt genomen.”

„Ik ben blij dat staatssecretaris Dijksma er de tijd voor neemt en naar een model wil zoeken in overleg met de keuringsdiensten en het bedrijfsleven. Er ligt een aantal vraagstukken waar goed naar gekeken moet worden. Ik heb alle hoop dat het goed gaat eindigen en de randvoorwaarden van de werkgroep van de vier betrokken keuringsdiensten en het bedrijfsleven overeind blijven staan.

Dat zijn: een eigen loket per sector, behoud van deskundigheid, geen tariefsverhoging en de mogelijkheid van keuringsdiensten om bovenwettelijke taken uit te kunnen voeren als programma’s die de markttoegang tot een land garanderen.”

De Tweede Kamer vraagt het kabinet in een motie om samen met de sector

COMMENTAAR

De motie vraagt rekening te houden met wensen van de sector maar ook dat de overheid zijn verantwoordelijkheid moet waarmaken. Gaat dat samen?

„Het gaat daarbij om het fytosanitair toezicht. Daar heeft ook het bedrijfsleven belang bij; niet alleen de boomkwekerij maar tuinbouwbreed. Stel dat het systeem niet robuust genoeg is, dan kan dat vergaande consequenties voor onze exportpositie hebben.” „Een belangrijk deel van de discussie gaat over de vraag of het publieke belang voldoende geborgd is. De overheid heeft daar belang bij want die is immers verantwoordelijk voor

PEILING

Trend Hoe bepaal je als kweker je sortiment voor volgend jaar? Bij veel kwekers zal deze keuze een soort doorlopend proces zijn waarin jaarrond wel iets te doen is. Ziektegevoeligheid, beschikbaarheid van uitgangsmateriaal en persoonlijke interesse; het kunnen allemaal factoren zijn die meespelen bij de sortimentskeuze. Een voor de handliggende manier is

Eén keurmerk voor duurzame productie is toereikend

om te kijken hoe makkelijk een product zich laat verkopen. Verkocht een plant dit jaar goed? Dat lijkt dan een prima uitgangspunt om deze ook volgend jaar in het sortiment op te nemen. Of in grotere aantallen natuurlijk, want het verleden heeft bewezen dat van goedlopende soorten het jaar er op maar zelden minder op de markt komt.

Ron Barendse Vakredacteur

En kwekers moeten kijken naar de trends natuurlijk, althans als zij zich onder andere laten leiden door het groeiende leger aan trendwatchers die hun licht laat schijnen op de groene sector. In Vianen werden onlangs, op initiatief van Tuinbranche Nederland, bran-

Eens 75%

Oneens 25%

chevereniging VHG, Bloemenbureau Holland en iBulb, drie trendtuinen gepresenteerd.

Verderop in dit blad leest u hier meer over. Tuinen luisterend naar namen als Reconsider Space, Connect The Story en The World Beyond die op hun beurt weer gebaseerd zijn op waardetrends als Strip Down en Push Borders. Eerder deze maand putten onze collega’s van Vakblad voor de Bloemisterij uit een andere bron waarbij acht trends voor 2016 naar voren kwamen: Futurist, Egoïst, Mermaid, .... Hallo, bent u daar nog?

n op de

Hoeveel kwekers zullen deze trends daadwerkelijk gebruiken bij het bepalen van hun

De nieuwe peiling luidt:

sortiment? En schieten zij er wel iets mee op als zij dit doen? Die laatste vraag is wellicht

Op jaarlijks wisselende tuintrends kun je niet inspelen

lastiger te beantwoorden dan de eerste. Maar wat als een kweker twijfelt of hij volgend jaar weer net zo veel rood- als witbloeiende planten moet maken en toevallig leest dat wit meer een trendkleur is dan rood? Dan kan het geen kwaad als hij dit signaal mee

Stem mee op deboomkwekerij.nl.

laat wegen in zijn uiteindelijke beslissing.

4

De Boomkwekerij 22 (30 oktober 2015)

Nieuws opinie BKW15-22.indd 4

26-10-15 15:46

Opinie COLUMN COEN DEKKERS

wordt genomen’ het afgeven van een fytocertificaat.

Het gaat om de geloofwaardigheid van het systeem. Rusland heeft daar wel eens vraagtekens bij gezet. Dat kan gevolgen hebben voor de toegang tot exportmarkten. Laten we het zo zeggen; de publieke borging van fytosanitair toezicht moet wat steviger worden.” „De vraag is nu: op welke punten zou je dat kunnen en moeten verbeteren.

Daar zitten onder meer internationaal juridische aspecten aan en vragen hoe het zich verhoudt tot Europese regels nu en in de toekomst.

Gelukkig hebben we met elkaar de realiteitszin dat we rustig de tijd nemen om een goede oplossing te vinden.” <

Rechtop

Durven we? Met zijn allen? Zonder dat we er echt over praten? Zonder dat we met zijn allen bij elkaar gaan zitten, uitgebreid meningen en feiten uitwisselen? Maar gewoon, omdat een lullig columnistje in een lullig vakblaadje er stiekem naar hint?

Maar het kan maar op één manier. Het is allemaal of niet. Geen discussies achteraf, geen vingerwijzen.

Gewoon collectief. Van stekbedrijven tot laanbomenkwekers, geen uitzonderingen. Want zo om me heen hoor ik dat het best nodig is. Om te doen.

Of blijven we gewoon lui. Is het de discussie of de moeite niet waard. Blijven we zwelgen in zelfmedelijden. Huilend na elk seizoen de voetbaltrainer uithangend, dat we goed gespeeld hebben, een veldoverwicht hadden, maar dat we door persoonlijke fouten op het beslissende moment gefaald hebben. Dat we, toen het écht moest, net niet scherp genoeg waren. Blijven we balbezit heilig verklaren?

Of gaan we ons richten op wat er toe doet: scoren.

Het mag natuurlijk. Gevangen blijven zitten in ons collectieve minderwaardigheidscomplex. Ons in de hoek laten drukken door kopers, overheden of andere raven die denken dat er in het nest van de primaire producenten nog wat te halen valt. Misschien is de buffer nog groot genoeg om dat te accepteren. Of de plaat voor de kop nog te dik. Of is de illusie van ruimte in de markt door her en der wegvallende collega’s té hoopgevend.

Maar wat zou het lekker zijn. Eindelijk weer eens discussie. Reuring. Knuppel in het hoenderhok. Rechte ruggen. Grote gratis buffetten op Plantarium en Grootgroen. Ruimte om klanten eens flink in de watten te leggen. Een boottochtje, een middagje golfen, een nachtje rosse buurt.

En ja, u heeft gelijk. Het is een kip-en-eidiscussie. En het is makkelijker om geen geld uit te geven en dus te besparen, dan om meer geld binnen te harken. Het is moeilijker om niet lui te zijn, je min-

Lees meer over het kabinetsbesluit op deboomkwekerij.nl

derwaardigheidscomplex af te schudden en gewoon meer geld voor je product, je ziel en zaligheid te vragen.

Maar dat beetje extra, geeft je ook een dikke boost. Gewoon, voor dezelfde moeite, iets meer waardering. Zullen we afspreken, de huidige verkoopprijs, plus 7,5%?

STELLING

Eén keurmerk voor duurzame productie is toereikend Alex Schoemaker, Alex

Patrick Heijms, Boom-

Rob Fokkens, Fokkens

Schoemaker Boomkwekerij

kwekerij P. Heijms in

coniferen in Wijster:

in Boskoop:

Oirschot:

„Keurmerken voegen niks

„De vraag moet eigenlijk zijn

„Als je klanten dit eisen, moet

toe in de boomkwekerij voor

’dekt het keurmerk alle eisen

je zorgen dat je de product-

de particuliere markt. Voor de

van de markt?’De boomkwe-

veiligheid aantoont, dat is

overheid misschien wel, die

kerijsector is zeer divers. De ene boomkwe-

duidelijk. Niemand is er bij gebaat dat de

willen elkaar wel aan het werk houden. Een

kerij specialiseert zich in het aanvoeren van

sector negatief in het nieuws komt te staan,

ambtenaar wil aan het eind van de week zijn

de visuele markt, de ander de institutionele

voorbeelden genoeg. Dus mee eens! Maar ga

werkboekje vol hebben, om te kunnen laten

markt, et cetera of een combinatie daarvan.

dan niet het wiel opnieuw uitvinden met iets

zien wat hij allemaal gedaan heeft. Nieuwe

Dat vergt verschillende disciplines en ook

nieuws en trek samen op met de andere keur-

keurmerken worden bedacht door mensen die

verschillende eisen. Natuurlijk willen we zo

merken Groenkeur, Milieukeur, Anthos zodat je

niks te doen hebben. Een consument zit niet

min mogelijke rompslomp met een maximaal

eensgezind naar buiten treedt, anders zien de

op dit soort dingen te wachten. Hij koopt een

effect, maar we moeten de markt ook zijn

afnemers door de bomen het bos niet meer.

plant, kijkt er een tijdje naar en als de plant

werk laten doen. Competitiviteit tussen de

Overigens geldt dit volgens mij alleen in de

niet mooi meer is, gooit hij hem in de contai-

keurmerken leidt ook tot een hogere kwaliteit

sectoren waar deze vraag actueel is, dus ga

ner. De wetgeving in Nederland is zo, dat een

ervan. Op die manier kan een ieder voor zich-

niet als het braafste jongetje van de klas de

consument heus wel weet dat Nederlandse

zelf beslissen welk keurmerk of indien nodig,

gehele boomkwekerijwereld opzadelen met

producten aan bepaalde voorwaarden moe-

keurmerken het beste past in zijn bedrijf.”

een nieuw keurmerk en alle rompslomp van

ten voldoen. Een keurmerk is in deze dus

dien. In de meeste teelten wordt er niet eens

overbodig.”

om gevraagd. Dus maak maatwerk!”

De Boomkwekerij 22 (30 oktober 2015)

Nieuws opinie BKW15-22.indd 5

5

26-10-15 15:46

Foto’s: Leon Smet, Fotostudio Vlekke

Perennial Power breidt activiteiten uit Perennial Power, het promotie-initiatief van een groeiende groep vasteplantenkwekers, gaat komend jaar haar activiteiten verder uitbreiden. Tijdens de jaarvergadering stemden de leden in met meerdere nieuwe projecten.

Het aantal deelnemers aan Perennial Power groeit. Ruim anderhalf jaar geleden nam een klein groepje vasteplantenkwekers het initiatief om gezamenlijke promotie op te zetten. Eind vorig jaar waren 22 kwekers lid van Perennial Power, inmiddels zijn dat er 35. „Maar als je weet dat er

Anne Verdoes van iVerde presenteert de geplande pr-activiteiten voor Perennial Power aan de leden tijdens de jaarvergadering.

ongeveer 200 vasteplantenkwekers zijn in Nederland, dan is er nog wel wat te winnen”, aldus Aad Vollebregt, voorzitter van het bestuur van Perennial Power. Ter vergadering werd besloten dat ook handelsbedrijven en buitenlandse kwekers welkom zijn om zich aan te sluiten.

Met de huidige leden is in eerste instantie vooral ingestoken op het informeren en inspireren van de consument via de media. Gedurende afgelopen jaar zijn er twaalf persberichten geschreven en verspreid onder de pers. In eerste instantie werden deze persberichten alleen binnen Nederland verspreid. Afgelopen jaar werden zes persberichten vertaald in het Engels, Duits en Frans en binnen Europa verzonden. „We merken dat deze berichten in Europa goed worden ontvangen en veel worden gepubliceerd, mede met dank aan de foto’s”, adus Anne Verdoes van iVerde. Komend jaar worden alle twaalf persberichten vertaald, om meer internationale aandacht voor vaste planten te krijgen. Op verzoek van de kwekers gaan de berichten

KORT Voortgang Innovatieprogramma

Plantdrones bij herbebossing

VGB stapt in collectieve promotie

De Raad voor de Boomkwekerij heeft besloten welke van de twaalf ingediende projectvoorstellen doorgaan met een bijdrage vanuit het Innovatieprogramma Boomkwekerij. Een aantal is afgewezen en een aantal is aangehouden voor verduidelijking. De Raad maakt nog niet bekend om welke voorstellen het gaat. Eerst wordt nog de reactie van de betrokken ondernemers verwacht. Ook is er nog goedkeuring nodig van het ministerie van Economische Zaken, als vereffenaar van de laatste PT-middelen.

Biocarbon Engineering wil met drones een miljard boomzaden per jaar planten. Dat is volgens dit Britse bedrijf sneller en goedkoper dan traditioneel bosplantsoen aanplanten. De drones gebruiken driedimensionale kaarten voor precisiezaai: voorgekiemd zaad zit in een capsule met een voedingsrijke hydrogel. De drones schieten de capsules met luchtdruk in de grond, waarna het zaad snel ontkiemt en doorgroeit.

VGB-handelaren gaan definitief bijdragen aan de collectieve promotie van bloemen en planten. Volgens Van Zijverden brengen de handelaren minimaal €6 miljoen in.

Samen met de €8 miljoen van de kwekers maakt dat er voor collectieve promotie jaarlijks €14 miljoen beschikbaar komt.

De promotie wordt verzorgd door Bloemenbureau Holland.

Duitse boomkweker Ley overleden Karl-Friedrich Ley (56), mede-eigenaar van Wilhelm Ley Baumschulen, is overleden.

Ley werkte sinds 1987 in het 450 ha grote familiebedrijf. Hij was ook actief als bestuurder in de Duitse groene sector. Zo was Ley voorzitter van het Verbandes Rheinischer Baumschulen en vice-voorzitter van het Landgartenbauverbandes Rheinland.

6

Zuiveringsplicht kleine bedrijven Kleine glastuinbouwbedrijven, en mogelijk ook boomkwekerijen met (on)bedekte containerteelt, hoeven misschien pas vanaf 2021 aan de zuiveringsplicht van afvalwater te voldoen. Dat is drie jaar later dan grotere bedrijven. Dat staat in het Hoofdlijnenakkoord Waterzuivering in de Glastuinbouw. Een klein glastuinbouwbedrijf heeft maximaal 2.500 m2 en/of een jaarlijkse stikstofemissie tot 25 kg/ha.

VGB: aanhoudende krimp export De exportwaarde van kamer- en tuinplanten blijft in september met 3% achter ten opzichte van dezelfde maand vorig jaar.

Tot en met het derde kwartaal bedraagt de achterstand in de verkoop van kamer- en tuinplanten ook 3% en daarmee komt de omzet uit op €1,6 miljard. Engeland (+16%) blijft het bij de verkoop van planten én bloemen goed doen. De verkoop naar Duitland daalde in september met 4%, die naar Rusland zelfs met 26%

De Boomkwekerij 22 (30 oktober 2015)

Nieuwsbericht en Kortnieuws BKW15-22.indd 6

26-10-15 14:40

Nieuws

ook naar alle mediacontacten in Amerika en Canada, daarmee worden alle persberichten aan 2.500 mediacontacten verstuurd.

Andere initiatieven Afgelopen jaar werd ook voor het eerst de Week van de Vaste Plant georganiseerd in samenwerking met Tuinbranche Nederland.

In overleg is echter besloten om dit initiatief geen vervolg te geven. Vollebregt: „Een dergelijk week kost veel geld en energie, terwijl het maar een relatief kort moment van aandacht genereert.”

Tuinbranche Nederland zet komend jaar in op het organiseren van themaweken, zoals ’de levende tuin’. Samen met Perennial Power wordt gekeken hoe komend jaar bij deze thema’s aandacht aan de vaste planten kan worden besteed.

Ook organiseerde Perennial Power een open dag voor hoveniers. Het animo hiervoor bleek beperkt. Egbert Roozen, directeur van de VHG: „Wij staan wel open voor een samenwerking met de vasteplantenkwekers om onze leden van informatie te voorzien.

Door het te combineren met een evenement als de Groene Sector Vakbeurs in Hardenberg waar veel hoveniers naar toe komen,

vergroot je de opkomst.” Perennial Power denkt aan het organiseren van workshops of presentaties tijdens deze beurs en mogelijk wordt er op een later tijdstip in het jaar nog een open dag georganiseerd in samenwerking met de VHG.

Nieuwe ideeën Door het groeiende aantal leden krijgt Perennial Power meer armslag. Dit jaar wil de werkgroep daarom naast de persberichten inzetten op een aantal nieuwe projecten om meer aandacht voor de vaste plant te creëren.

Zo willen ze in samenwerking met Larenstein studenten tuinontwerpen laten maken met vaste planten, gekoppeld aan twee thema’s zoals bijvoorbeeld De Levende Tuin.

Het beste ontwerp krijgt een prijs, en in ruil kan het ontwerp worden gebruikt voor promotionele activiteiten. „Het doel is vooral om jonge aankomende hoveniers en ontwerpers te wijzen op de mogelijkheid van vaste planten”, meent Vollebregt.

Er wordt ook voorgesteld om een nieuwe website te maken die zich richt op gebruikers, zoals hoveniers en consumenten.

Verdoes: „De huidige site is erg gericht op

business-to-business. De persberichten zijn er wel te vinden, maar de site is niet voor de eindgebruiker, terwijl Perennial Power juist die groep wil enthousiasmeren voor het gebruik van vaste planten.”

De leden voelen hier wel voor, mits er aan een aantal voorwaarden wordt voldaan.

Zo moet de site goed vindbaar zijn, is het belangrijk dat hij ook in Engels en Duits beschikbaar is en moet hij op termijn verder uit te breiden zijn.

Tot slot wordt aan de leden gevraagd of ze willen participeren in de groene agenda.

Binnen deze groene agenda wordt er onderzoek gedaan naar de baten van groen, waarin vaste planten als product meegenomen kan worden. „iVerde participeert in onderzoek naar de baten van groen en de mogelijkheid van ecosysteemdiensten. Als je als vasteplantenkwekers hierbij aanhaakt, kan je voor een relatief kleine bijdrage vaste planten mee laten nemen. Uitkomsten van dergelijke onderzoeken creëren veel exposure in een veel bredere kring”, aldus Leon Smet van iVerde. Smet gaat kijken wat de mogelijkheden zijn, binnen het budget dat Perennial Power beschikbaar heeft. <

Het laatste nieuws leest u elke dag op www.DeBoomkwekerij.nl

Hoveniers redelijk optimistisch

Ebben genomineerd

Ruim 44% van de VHG-leden verwacht dat het resultaat in het vierde kwartaal zal verbeteren ten opzichte van hetzelfde kwartaal vorig jaar. Dat is hetzelfde aantal als bij de vorige poll. Van de ondervraagde hoveniers en groenvoorzieners denkt 11,5% dat het resultaat komend kwartaal zal verslechteren, vorig kwartaal was dit aantal nog 16%. Aan de poll deden 340 leden van branchevereniging VHG mee.

Boomkwekerij Ebben uit Cuijk is een van de vier genomineerden voor de Tuinbouw Ondernemersprijs 2016. De jury noemt het familiebedrijf bijzonder marktgericht en met de teelt van 450.000 bomen toonaangevend. De jury noemt de projecten die Ebben samen met landschapsarchitecten ontwikkelt duurzaam en bijzonder. De winnaar wordt 6 januari bekendgemaakt.

Trekkerkenteken verplicht in 2018

Drie weken verschil

ContainerMulch

De kentekenplicht voor snelle trekkers en zelfstandig rijdende machines op de openbare weg gaat vanaf 2018 gelden. Dat heeft het kabinet besloten. Op wegen waar het volgens de wegbeheerder veilig is, mag maximaal 40 km/uur worden gereden. Machines die zeer traag rijden, zoals hoogwerkers, zijn uitgezonderd van de plicht. De kentekens worden vanaf 2017 aangebracht op bestaande en nieuwe trekkers.

Werkgevers en werknemers zijn elkaar bij het ter perse gaan van dit blad dicht genaderd voor een akkoord over de toepassing van de WWZ. Tussen het voorstel van werkgevers en -nemers over de periode die na drie losse contracten moet worden aangehouden zit nog drie weken verschil: de vakbond wil vijftien weken, LTO drie maanden. Na een akkoord worden de onderhandelingen over een nieuwe cao hervat.

In tegenstelling tot het bericht in De Boomkwekerij 20 is het afdekmateriaal ContainerMulch van Klasmann-Deilmann niet gemaakt van houtpallets. Het product is gemaakt van geshredderde naaldhoutchips. Na het shredderen wordt het product gestoomd en gekleurd. Aan het product is geen meststof toegevoegd. <

De Boomkwekerij 22 (30 oktober 2015)

Nieuwsbericht en Kortnieuws BKW15-22.indd 7

7

26-10-15 14:40

693891_.indd 8

26-10-2015 9:10:18

693892_.indd 9

26-10-2015 9:10:29

Tekst: Ron Barendse Foto: Zeilstra & Partners

Groene Agenda: van kennis naar kassa In december 2014 kregen FloraHolland en iVerde groen licht van de Topsector Tuinbouw en uitgangsmaterialen om vier projecten te starten.

Dit gebeurt onder de vlag van De Groene Agenda. Een overzicht van de initiatieven die op termijn moeten zorgen voor kassa voor ondernemers.

„De tijd is voorbij dat we groen alleen moeten zien als decoratie. Groen heeft talloze maatschappelijke voordelen en die eigenschappen moeten we functioneel inzetten”, zegt VHGdirecteur Egbert Roozen vanuit het kantoor van Zeilstra & Partners in Den Haag. „Zeilstra & Partners is sinds enkele jaren onze adviseur ten aanzien van het programma van De Groene Stad en daarnaast verzorgt zij De Groene Stad-communicatie zoals het versturen van de nieuwsbrieven”, verklaart Roozen de plek waar hij en Leon Smet, secretaris Boomkwekerij van handelsbond Anthos, de projecten in het eerste jaar van De Groene Agenda op een rijtje zetten.

Volgens Smet en Roozen bestaat een belangrijk onderdeel van De Groene Agenda uit het verder inventariseren wat er wereldwijd aan onderzoek heeft plaats gevonden op het gebied van groen in de binnen-

en buitenruimte. Deze kennis moet vervolgens worden geborgd in een kennisbank. Maar het allerbelangrijkste is volgens hen dat deze kennis uiteindelijk wordt omgezet in ’kassa’ voor ondernemers. Daarom is er een Klankbordgroep ondernemers ingesteld waarin, naast de direct uitvoerenden van De Groene Agenda iVerde en FloraHolland, ook ondernemers zitten die meedenken over welke concrete businesscases er zijn te realiseren. Verder is Albert Haasnoot, manager Corporate Affairs van FloraHolland, programmamanager van De Groene Agenda. De Groene Agenda heeft een looptijd van vijf jaar en hanteert een viertal thema’s: wonen, werken, leren en herstellen.

Hierna volgend de vier projecten waarvoor iVerde en FloraHolland in december 2014 het groene licht kregen en die via De Groene Agenda worden uitgevoerd. Hiervoor is in

Subsidieaanvraag projecten 2016 Voor volgend jaar hebben iVerde en FloraHolland opnieuw voor vier projecten subsidieaanvragen gedaan bij Topsector Tuinbouw en uitgangsmaterialen. Het betreft hier zowel projecten voor binnen- als buitengroen.

De verwachting is dat begin december duidelijk wordt of de aanvragen worden toegekend. Het gaat om de volgende projecten: 1. De groene health check. Hierbij wordt in de stedelijke omgeving zowel het particuliere als het openbaar groen in kaart gebracht, in relatie tot het effect en de beleving ervan. De uitkomst hiervan biedt beleidsmedewerkers van bijvoorbeeld gemeenten inzicht hoe het met het groen in hun gemeente staat. Verbeterpunten kunnen op deze manier naar voren komen.

2. Groen voor een prima binnenklimaat. Dit project wil werk maken van het positieve effect van binnengroen op het binnenklimaat van werkplekken en scholen.

3. Facility Management en vitale tuinen in de ouderenzorg. Dit project richt zich met name op mensen die verantwoordelijk zijn voor facility management in de ouderenzorg. Deze verantwoordelijken moeten worden bewogen om vaker voor groen te kiezen.

4. Gezond groen in en om scholen. Hierbij komt de focus te liggen op een cross-over met voeding. Het project gaat over het belang van gezonde voeding en besteedt aandacht aan waar ons voedsel vandaan komt. Het gaat hierbij om groen voor zowel in de klas als op het schoolplein.

10

totaal €2,2 miljoen beschikbaar.

Grotendeels zijn deze projecten een doorvertaling van de Groene Stadgedachte die het wonen, werken en leven in een groene stad nastreeft.

1. Van Groen naar Gezond Binnen dit kortlopende project wordt geïnventariseerd welke kennis er in Nederland en het buitenland voorhanden is voor wat betreft het effect van groen op gezondheid en welzijn van mensen. Het gaat dus niet om nieuw onderzoek, maar vooral om het ophalen van al aanwezige kennis. Gekeken wordt bijvoorbeeld naar de rol die groen speelt bij het voorkomen of verminderen van onder andere depressies, dementie of burn-out. Het bij betrokkenen onder de aandacht brengen van het feit dat groen het maken van ziektekosten kan voorkomen is hierbij een belangrijk actiepunt. Het komt vooral neer

De Boomkwekerij 22 (30 oktober 2015)

Groene Agenda layout.indd 10

22-10-15 15:26

Promotie

kassa van de bewoners. Onderzocht wordt onder andere wat het vervangen van laagwaardig groen door hoogwaardig groen betekent voor het welbevinden van de mensen uit de wijk. Dit moet leiden tot informatie waarmee gemeenten niet alleen kijken naar wat groen kost, maar vooral ook wat de positieve effecten hiervan zijn.

Wat moet het opleveren: inzicht in het belang van groen op het welbevinden van ouderen en bijpassende beplantingsconcepten.

Uitvoering: Bij het project zijn twaalf partijen betrokken waaronder de Nature Assisted Health Foundation en de provincie Noord-Brabant.

Duur: 2015 - 2018.

4. Groene gezonde ziekenhuizen

Binnen De Groene Agenda worden onder andere resultaten geïnventariseerd van wereldwijd onderzoek naar de rol van groen in de stad op het welbevinden van mensen. Deze kennis moet op termijn leiden tot concrete businesscases voor groenondernemers.

op het benadrukken van de baten van groen.

Wat moet het opleveren: inventarisatie van kennis als basis van groenconcepten rondom dit thema.

Uitvoering: Alterra Wageningen UR. Duur: 201.5

2. Ecosysteemdiensten van Boomkwekerijproducten Dit project is in september van dit jaar gestart en voorziet in een deskresearch - het ophalen van bestaande kennis - naar de rol die bomen, heesters en vaste planten kunnen spelen bij het leefbaarder maken van steden. Thema’s waarnaar binnen dit project wordt gekeken zijn de luchtzuiverende werking van groen en het feit dat groen zorgt voor verkoeling in de stad. Daarnaast wordt gekeken naar de positieve invloed van groen op de biodiversiteit en de mogelijkheid van waterretentie in de stad. De

eerste resultaten worden in februari 2016 verwacht. Voor het eerste jaar is de financiering rond maar voor het tweede en derde jaar wordt nog gezocht naar financiers, met name naar kwekers.

Wat moet het opleveren: inventarisatie van kennis als basis voor de ontwikkeling van groenconcepten rondom de baten van groen en factsheets met sortimentsinformatie.

Uitvoering: Jelle Hiemstra, PPO-Wageningen UR en andere partijen als hogescholen en gemeente Den Haag.

Duur: 2015 - 2018.

3. Groen voor Grijs Groen voor Grijs erkent vergrijzing als een belangrijk maatschappelijk thema. In een wijk in Oisterwijk met relatief veel oudere bewoners wordt onderzoek gedaan naar wat een groene inrichting van de wijk voor invloed heeft op de vitaliteit

Uit Amerikaans onderzoek uit de jaren ’80 bleek dat groen, waarbij het niet uitmaakte of dit binnen- of buitengroen betrof, onder andere zorgde voor minder medicijngebruik bij patiënten die herstellende waren.

Dit onderzoek krijgt in het project Groene gezonde ziekenhuizen een vervolg. Zo worden patiënten geïnterviewd die gebruikmaken van de dit jaar geopende zogeheten chemotuin in het Tergooi ziekenhuis in Hilversum. In deze overdekte tuin kunnen patienten dichter bij de natuur chemotherapie ondergaan.

De verwachting is dat de komende jaren tweederde van de Nederlandse ziekenhuizen gaat verbouwen. Dat maakt het project Groene gezonde ziekenhuizen volgens de initiatiefnemers kansrijk.

Wat moet het opleveren: inzicht in de effecten van binnen- en buitengroen op het herstelvermogen van patiënten en het welzijn van bezoekers en personeel. Daarbij moet groen hoger op de agenda komen van onder andere ziekenhuisdirecteuren en verzekeraars dan nu het geval is.

Uitvoering: Jolanda Maas, VU Medisch Centrum Amsterdam.

Duur: 2015-2019. < De Boomkwekerij 22 (30 oktober 2015)

Groene Agenda layout.indd 11

11

22-10-15 15:26

693894_.indd 12

26-10-2015 9:10:52

Ondernemersvragen

Illustratie: Peter Moorman

Waar moet ik opletten als de zaak in 2015 nog een nieuwe personenauto wil kopen?

Minimaal een keer per jaar worden de regels voor het aanschaffen van een personenauto door de zaak aangepast of aangevuld.

Dat maakt het verstandig om voor een mogelijke aanschaf goed kennis te nemen van de actuele regels.

In de beantwoording gaan we voorbij aan de keuze om de auto privé of zakelijk in te zetten, we veronderstellen dat deze keuze al gemaakt is en de auto zakelijk gekocht wordt.

De verschillen en aanpassingen zitten vooral in de zogenaamde bijtelEldert van der Spek, ling. Bijtelling dat is een percentage Flynth, Eldert.vanderSpek@flynth.nl van cataloguswaarde dat bij het inkomen of salaris geteld moet worden als betaling voor de voor privé gereden kilometers. Wanneer middels een kilometerregistratie aangetoond kan worden dat er in één jaar minder dan 500 privékilometers gereden worden, dan wordt deze bijtelling voorkomen.

CO2-uitstoot

Stuur uw vragen of suggesties naar Postbus 9324, 2300 PH Leiden.

U kunt ook bellen of mailen met (071) 565 96 82, boomkwekerij@hortipoint.nl

Het percentage bijtelling is sinds een aantal jaar afhankelijk van de CO2uitstoot en mede afhankelijk van de brandstof. In 2015 gelden andere percentages dan in 2016 hieronder staat in tabelvorm de aanpassingen.

Wanneer de auto in 2015 wordt aangeschaft en voor 31 december 2015 op kenteken wordt gezet gelden

CO2-uitstoot (g/km)

Bijtellingspercentage

0 (volledig elektrische auto’s) Minder dan 51 51 t/m 82 83 t/m 110 Meer dan 110 Auto’s van 15 jaar of ouder

2015 4% 7% 14% 20% 25% 35%

2016 4% 15% 21% 21% 25% 35%

deze percentages voor de komende vijf jaar. Let op als u een occasion aanschaft dan gelden de percentages van het jaar van aanschaf voor vijf jaar. Voorbeeld: in november koopt u een auto die vorig jaar (2014) november op kenteken is gezet, dan geldt het bijtellingspercentage (volgens de tabel uit 2014) tot en met oktober 2019.

Voor auto’s met een CO2-uitstoot van nul een bijtelling van 4% (dit zijn volledig elektrische auto’s), kan er milieu-investeringsaftrek geclaimd worden. Dit levert u 36% MIA-aftrek op over maximaal €50.000. Voor auto’s met een uitstoot van minder dan 31 g/km (de populaire plug-in-hybri-

de auto’s) levert u dit 27% MIA-aftrek over maximaal €35.000. Voor auto’s met meer uitstoot gelden lagere plafonds en aftrekpercentages.

De vrijstelling voor het betalen van de motorrijtuigenbelasting geldt vanaf 2016 alleen nog voor volledig elektrische auto’s (volgens de huidige wetsvoorstellen geldt deze vrijstelling tot 2018).

Nu of wachten?

Kortom, er zijn redenen om dit jaar tot aanschaf (inclusief het op kenteken zetten) over te gaan. Een reden voor het nog even wachten kan zijn dat het maximale bijtellingspercentage, de 25% categorie, gaat dalen naar 22% in 2017. Vraag uw adviseur om mee te denken en feedback te geven over de door uw gemaakte afwegingen, zodat u een afgewogen beslissing neemt voor de komende jaren. En dat de wetgeving nog vaker aangepast wordt op dit punt is bijna zeker. <

De Boomkwekerij 22 (30 oktober 2015)

Ondernemersvragen BKW15-22.indd 13

13

22-10-15 15:26

Tekst en Foto: Hans Neefjes

Afscheid van Stichting Vakinformatie Siergewassen

Elbert van den Berg: ’Vakbladen horen erb „Werken voor vakbladen, dus voor specifieke doelgroepen heeft mij van meet af aan veel voldoening gegeven”, stelt Elbert van den Berg na zijn dienstverband van 35 jaar. „Méér dan bij een krant , waar ik eerder werkte. Je weet precies voor wie je bezig bent en - het belangrijkste - dat de berichtgeving er toe doet. Het is immers vakinformatie.”

„De sierteeltsector kan zich aanpassen en blijven vernieuwen. Dat heeft zij bewezen tijdens eerdere ontwikkelingen, die veelal met ’bloed, zweet en tranen’ gepaard gingen. Misschien is dat wel wat op mij in al die jaren de meeste indruk heeft gemaakt. Het vermogen om zich aan te passen. Dat geldt in feite voor alle sectoren en doelgroepen waarvoor de Stichting Vakinformatie Siergewassen (SVS, zie ook kader Personalia) actief is. Ik vond het fascinerend dat we daar via onze titels middenin zaten.”

U spreekt vaak over ‘ons’

„Zo voelt het ook. Als hoofdredacteur en directeur word je misschien gezien als gezichtsbepalend, maar zo voel ik dat niet. We doen het met elkaar. Ik heb vijfendertig jaar met veel plezier samen met de redacties gewerkt. Ik heb geprobeerd om bij te dragen aan een cultuur waarin mensen elkaar met respect behandelen. Een plek waar je met plezier werkt, waardering krijgt en elkaar met open vizier benadert. Afgemeten aan het grote aantal lange dienstverbanden is het blijkbaar goed toeven bij de SVS. Ik vind dat ook belangrijk voor de organisatie. De titels zijn in grote mate afhankelijk van de expertise van de werknemers. Hun basiskennis en ervaring maken dat ze weten wat er in de sector speelt en waarover geschreven moet worden. Pas dan kan je informatie brengen waar de lezer iets aan heeft en waar hij op kan vertrouwen.’’

Waaruit haalde u waardering?

„Als eerste het feit dat je met elkaar bladen maakt die op inhoud gewaardeerd worden door de lezers. En die bladen zijn kwalitatief onderscheidend in de markt. Ook dat weten we uit lezersonderzoek. Ik noemde al de samenwerking binnen de redacties. Samenwerken met zeer gemotiveerde medewerkers is fantastisch. Als je dan samen bezig bent met iets wat er toe doet en dingen maakt die tastbaar zijn als blad of op internet verschijnen, dat is mooi. Je ziet onmiddellijk resultaat van je inspanningen.

De prestaties van redacteuren waardeer ik zeer. Ik ben en blijf journalist.’’

Wat vindt u van internet?

„Het hoort nadrukkelijk bij deze tijd, maar het verdienmodel van internet is best lastig en de techniek verandert razendsnel. Daarom is het zo moeilijk om te bepalen hoe en in welke mate je er als titel op in moet zetten. Het houdt mijn inziens geen stand dat de informatie via internet gratis moet zijn. De productie van informatie kost nu eenmaal geld.

Recent lezersonderzoek heeft uitgewezen dat abonnees informatievoorziening via internet belangrijk vinden, maar dat print er nog heel sterk toe doet. Ik denk dat de verhouding internet/print bij de titels van de SVS nu goed is. Internet is vooral belangrijk voor nieuwsgerelateerde

14

De Boomkwekerij 22 (30 oktober 2015)

Elbert-BKW15-22.indd 14

26-10-15 15:38

Informatievoorziening

en erbij. Uiteraard’

Personalia Geboren Westlander Elbert van den Berg (1953) ging na de HAVO werken bij Sijthoff Pers en genoot daar zijn journalistieke opleiding. Hij was enkele jaren sportverslaggever toen hij via de familie van zijn vrouw, dochter van een rozenkweker,

onderwerpen en om foto’s en films te delen. Denk hierbij ook aan social media. Een vakblad richt zich meer op de duiding van nieuwe ontwikkelingen, maar ook bijvoorbeeld reportages bij telers. Abonnees geven daarbij nog steeds aan dat ze het lezen van een fysiek blad makkelijker vinden dan lezen op een computerscherm.’’

Wat is de rol van een vakblad?

„Een belangrijke. De titels van de SVS worden serieus genomen. Dat merk je aan reacties vanuit de sector. Ondernemers die bijvoorbeeld liever niet meewerken aan een artikel omdat ’anders iedereen met zijn idee of product’ aan de slag kan gaan. En regelmatig merkten we in het veld en op de redactie dat onze artikelen scherp in de gaten werden gehouden door voor- en tegenstanders van een bepaald item. Dan kwam in het duiden van dingen en het brengen van nieuws, onze rol als onafhankelijke partij extra sterk naar voren.

We maken geen bladen die lezers, bedrijven of andere partijen naar de mond schrijven. Onze vakbladen kan je typeren als communities. We zijn er voor en in belangrijke mate ook door de lezers. Alleen met hun betrokkenheid kun je succesvol invulling aan bladen geven.’’

Hoe belangrijk is onafhankelijkheid voor de bladen?

„Het is en blijft een van de belangrijkste succesfactoren.

Met het brengen van ’gekleurde’ informatie kan je wellicht kortstondig meer geld verdienen. Maar hoe lang lukt dit en wil de lezer daar wel voor betalen? Met de vele informatie die je in de brievenbus of op je beeldscherm vindt, wil je uiteindelijk weten waar je aan toe bent. Je wilt een baken die onafhankelijk is. Die rol wil en kan de SVS vervullen.

Het aantal bedrijven, lezers en adverteerders neemt af.

Dat is een autonome ontwikkeling. Het is daarom een uitdaging voor alle titels van de SVS om in de betreffende sectoren een baken te blijven. We hebben de status opgebouwd dat we informatie verzamelen, dit vervolgens selecteren en uiteindelijk veredelen tot objectieve producten die er toe doen. De vorm waarin we de informatie brengen kan verschillen. En soms behandelen we dingen niet of later of op een andere manier dan de bron wenst.

Dat hoort bij het proces en dat kunnen we uitleggen of er afspraken over maken.’’

Hoe ervaart u de openheid in de sectoren?

„De openheid is wel wat minder geworden, al verschilt dat per sector. Zaken als schaalvergroting van de bedrijven en het verdwijnen van productschappen hebben hun gevolgen. Het is echter nooit zo geweest dat informatie zomaar op een redactie naar binnen wandelt. Hooguit via persberichten, maar die zijn vaak het begin van een objectief bericht. Je moet als redactie altijd actief op zoek

’in aanraking’ kwam met een vacature bij Stichting Vakblad voor de Bloemisterij. Hij begon daar 1 januari 1981 als adjunct-hoofdredacteur. In 1984 werd hij algemeen hoofdredacteur en directeur. Bloem en Blad en Tuin en Landschap waren toen al als aparte titels ontstaan uit het Vakblad voor de Bloemisterij. Later kwam daar ook De Boomkwekerij bij en veranderde de naam van de stichting in Stichting Vakinformatie Siergewassen (SVS). Van den Berg bleef directeur en kort na de eeuwwisseling werd hij na het vertrek van Geert van Oosterhout tevens hoofdredacteur van het Vakblad voor de Bloemisterij.

naar informatie. Daarmee kom ik op een belangrijke kans voor de bladen van de SVS. En een belangrijk onderscheid met concurrenten. Wij hebben de menskracht, de kennis en de netwerken om actief achter dingen aan te gaan.

Dat ’speuren’ maakt het journalistieke werk juist aantrekkelijk.

Als je elkaar open en met respect behandelt, dan is er veel mogelijk. Ook in de toekomst. We hebben elkaar nodig. Lezers en bedrijven zijn niet alleen bronnen van informatie, ze zijn tevens van onschatbare waarde voor het duiden en veredelen van die informatie. Dat blijft zo.’’

En nu de aanstaande zelfstandigheid van de SVS?

„De SVS verzorgde altijd de redactionele inhoud en een uitgever was verantwoordelijk voor het commerciële deel (onder meer advertenties, abonnementen). Het bestuur heeft er nu voor gekozen om vanaf 2016 óók de verantwoordelijkheid voor het commerciële deel in huis te halen. Ik kan me die keuze voorstellen. Het kan leiden tot nog meer betrokkenheid met lezers en bedrijven en wellicht ook tot nieuwe producten. Het is ambitieus en spannend tegelijkertijd. Ik hoop van harte dat de SVS deze aanpassing succesvol weet door te voeren.

Feitelijk was ik redactioneel ondernemer. Met een bepaald budget moesten er zo optimaal mogelijk goede journalistieke producten gemaakt worden. De samenwerking met de uitgevers is jarenlang voor beide partijen goed verlopen. Zowel uitgevers als het bestuur van de SVS zagen de meerwaarde van onafhankelijke informatievoorziening. Die opstelling heb ik altijd zeer gewaardeerd.

Voor mij heeft de nieuwe koers van de SVS gevolgen. Ik kan me voorstellen dat een frisse wind de organisatie goed kan doen. Daar hoop ik ook op. De redactie verdient het en uiteindelijk de lezers, want om hen gaat het. Voor mij vormden de SVS en de sectoren een fantastische omgeving om in te werken. En de betrokkenheid van lezers met de bladen, de samenwerking met tal van partijen en de openheid van de ondernemers, daar wil ik ze voor bedanken. Ik wens hun en de sector een goede toekomst.

Daar horen vakbladen bij. Uiteraard.” < De Boomkwekerij 22 (30 oktober 2015)

Elbert-BKW15-22.indd 15

15

26-10-15 15:38

Tekst en Foto: Rob van Tol en Gerrie Wiegers (Wageningen UR)

Nieuwe insectendodende schimmels g Insectendodende schimmels worden nog weinig gebruikt om in de bodem plaaginsecten te bestrijden. Onderzoek van Wageningen UR heeft nieuwe schimmels gevonden die zeer effectief blijken tegen bodemplagen in de boomkwekerij. Dat biedt nieuwe kansen voor duurzame beheersing van bodemplagen.

Insectendodende schimmels, ook wel entomopathogene schimmels genoemd, zijn al heel wat jaren in de handel voor de bestrijding van verschillende insectenplagen. Enkele bekende en veelgebruikte schimmelproducten zijn BotaniGard (bevat de schimmel Beauveria bassiana) en BIO1020 (schimmel Metarhizium brunneum). Deze producten worden ingezet tegen diverse plagen bovengronds en slechts een enkele plaag in de bodem zoals taxuskever.

Dat voor de bodem weinig beschikbaar is, komt niet doordat er geen effectieve schimmels zijn maar vooral doordat de bodem een lastig substraat is om de schimmels goed in te verdelen. Bij teelt in potten kan de potgrond nog voorgemengd worden met de schimmel (met name bij 1- of 2-jarige containerteelt van houtige gewassen) en dat geeft dan doorgaans een zeer goede werking tegen bijvoorbeeld de taxuskever.

Voor de meeste teelten (meerjarig pot of vollegrond) is het doormengen echter geen optie.

Aangieten van de schimmelsporen bij planten heeft vaak weinig werking omdat de sporen nauwelijks de grond in te spoelen zijn, doordat ze zich sterk hechten aan organisch materiaal in de bodem. Er blijft

ACHTERGROND

Financiering Het onderzoek naar entomopathogene schimmels in de rhizosfeer, de wortel en haar omgeving, wordt gefinancierd in het kader van het publiek-private onderzoeksprogramma Topsectoren Tuinbouw van het ministerie van Economische Zaken samen met de firma Koppert en de Z端richer Hochschule f端r Angewandte Wissenschaft (ZHAW).

16

daardoor een enorm potentieel aan biologische middelen buiten bereik van toepassing in de praktijk.

Overleven in het wild In de natuur regelen deze schimmels hun verspreiding en overleving door zich op te houden bij de wortels van de plant waar de insecten ook komen om van de wortels te eten. Hoewel vaak aangenomen wordt dat ze overleven door van insect naar insect overgedragen te worden, is dat eerder uitzondering dan regel. Omdat deze schimmels slecht concurreren met andere organismen in de bodem, zouden ze namelijk zonder voldoende insecten in de buurt al snel uitsterven.

Het overleven in of op de plant beschermt ze tegen andere organismen en ze voeden zich met stoffen uit de plant om te overleven en groeien.

Hoe dit mechanisme precies werkt en hoe de schimmel weer van plant op insect overgaat, is nog onbekend.

Mogelijk verandert de schimmel haar overlevingsstrategie als een insect de wortels aanvreet of als de plant veroudert en afsterft. Dat is nu nog onbekend maar we gaan achterhalen hoe dit werkt zodat we deze schimmels in de toekomst wellicht slimmer kunnen inzetten tegen bodemplagen en de potentie van deze groep biologische middelen beter benut gaat worden.

In ons onderzoek hebben we entomopathogene schimmels verzameld uit de wortelomgeving van planten.

We bestuderen naast werking tegen plaaginsecten of deze schimmels zich ook goed in of op de wortels

van planten kunnen handhaven.

Centrale vraag is of we deze wortelkoloniserende schimmels kunnen benutten om de biologische bestrijding van bodemplagen mogelijk te maken.

Verzamelen in de natuur Om de kans op het vinden van insectendodende schimmels die ook in of op wortels groeien zo groot mogelijk te maken, hebben we in meerdere extensief beheerde weiden in gebieden met meikever problemen in Zwitserland ruim tachtig planten met kluit en al uitgegraven. Het percentage planten met insectendodende schimmels bleek verbazingwekkend hoog: tot 76% van de planten in de meest extensief beheerde weiden.

Het grootste deel van de schimmels behoorde tot het geslacht Metarhizium en met name de soort M. robertsii werd veelvuldig aangetroffen.

De Boomkwekerij 22 (30 oktober 2015)

Bodemschimmels.indd 16

22-10-15 15:27

Gewasbescherming

mels gevonden tegen bodemplagen vermogen om in of op de wortels van planten te groeien.

Wortelstudies

Nieuw gevonden schimmels zijn vooral getest op hun werking tegen bodemplagen als engerlingen.

Inzetje: Van elke gevonden schimmelsoort is onderzocht in hoeverre ze ook wortels van andere planten kunnen koloniseren.

Voor het bestuderen van de schimmelgroei in en op de plantenwortels en bovengronds in de planten is door Wageningen UR recentelijk een test ontwikkeld die heel snel kan bepalen of en hoeveel van de schimmel aanwezig is in stukjes plant en in grond. Daarmee kunnen we op een snelle wijze gaan testen welke schimmel-plantcombinaties de beste schimmelgroei en overleving in en op de plant geven.

Elke schimmel wordt getest op de originele plant waar deze gevonden is en parallel op Italiaans raaigras (Lolium multiflorum) om zo te kunnen bepalen of de schimmels ook andere planten dan alleen de ’eigen’ soort kunnen koloniseren.

Dat is van belang omdat we deze schimmels straks ook willen kunnen gebruiken op commercieel belangrijke gewassen.

Stapje verder Daarnaast werd er ook een aantal Beauveria-soorten gevonden.

Werking tegen plaaginsecten Alle schimmels zijn in Zwitserland door onderzoekers van de Züricher Hochschule für Angewandte Wissenschaft (ZHAW) op soortnaam gebracht met speciale technieken die de samenstelling van het DNA vergelijken met bekende schimmelsoorten.

Een groot deel van de schimmels is gezuiverd en opgekweekt en daarna getest op werking tegen engerlingen van de meikever. Dit zijn lastig te bestrijden insecten waarvoor bijna geen goed werkende biologische middelen voorhanden zijn. De verwachting is dat schimmels die het goed doen tegen engerlingen het zeker goed zullen doen tegen andere keversoorten zoals bijvoorbeeld de

taxuskever. Een vijftal schimmels gaf meer dan 90% doding van de engerlingen en een zestal daarvan zelfs 100% van de emelten. Voor de betere schimmels wordt nu ook gekeken naar de werking tegen koolvlieg en later ook nog naar werking bij andere bodemplagen.

Koppert Biological Systems ondersteunt dit onderzoek en hoopt in de toekomst effectieve producten tegen meerdere plagen op de markt te kunnen brengen. Ondanks het feit dat een groot deel van de betere schimmels als één en dezelfde soort, Metarhizium robertsii, werd geïdentificeerd, bleken er grote verschillen in werking te zijn tussen de schimmels van verschillende herkomst.

Na selectie op werking tegen meerdere plagen zijn er nu een vijftal schimmels waarmee onderzoek wordt gedaan naar werkzaamheid tegen andere plagen en naar hun

Als we straks een aantal schimmels hebben die zich goed in de wortelomgeving en misschien ook in de plant zelf kunnen handhaven is er nog veel werk aan de winkel. Wat betekent de schimmelgroei voor de groei en het welzijn van de plant zelf? Kunnen deze schimmels in de plant nog dezelfde bescherming bieden tegen de plagen als daarbuiten? En tot slot is er nog de vraag hoe kunnen we de schimmel tot een geschikt product ontwikkelen voor toepassing in de praktijk? Idealiter zou je de schimmel aan jonge plantjes mee willen geven en bij zaden als zaadcoating met schimmelsporen. Óf en wanneer dat gaat lukken is nog onzeker maar dit onderzoek biedt nieuwe kansen voor het vinden van effectieve bestrijders waarmee we een stapje verder komen in een duurzame beheersing van bodemplagen. < De Boomkwekerij 22 (30 oktober 2015)

Bodemschimmels.indd 17

17

22-10-15 15:27

Foto: Arno Engels

Gerooide rozen goed verwerken en bewaren De tweejarige rozen zien er in de praktijk redelijk gezond uit, er zijn vooral minder aangetaste scheuten dan vorig jaar. Let evengoed op bij de verwerking en bewaring van gerooide rozen.

Hans Pijpers Cultus Agro Advies hanspijpers@cultus.nl

Twee bespuitingen met een middel tegen Botrytis kunnen leiden tot minder problemen in de bewaring van de rozen. Het is geen garantie op geen problemen, omdat de hardheid van de rozen van meerdere factoren afhankelijk is, zoals: temperatuursverloop in het najaar voor het rooien, de bemestingstoestand in de bodem, en uiteraard het ras.

Deze laatste twee factoren kunt u zelf niet be誰nvloeden, maar probeer wel het temperatuursverloop na het rooien zo geleidelijk mogelijk te laten gaan. Zorg dat planten die met veel blad en warmere temperaturen gerooid worden, niet direct de vriescel ingaan, maar een overgangsfase krijgen. Zorg anderzijds dat, indien u onder koude omstandigheden rooit, de planten niet tijdelijk in te warme omstandigheden terechtkomen, bijvoorbeeld als ze na transport tijdelijk in een loods worden bewaard.

Mineralen- en teeltplanning Zorg dat uw mineralenplan voor 2015 compleet is, nu alle (kunst)mest aangewend is.

Let vooral op de lage fosfaatruimte (50 kg/ha) op gronden die in de hoogste Pw-klasse vallen; vaak is dit de beperkende factor in wat u maximaal mag aanwenden.

Probeer daarnaast tijdig een planning te

maken voor uw teelt de komende jaren.

Goede grond wordt schaarser, en steeds vaker dienen maatregelen te worden genomen om deze grond geschikt te maken voor de rozenteelt. Percelen waar nu wintergraan is gezaaid, kunnen in 2016 geschikt zijn om na de oogst in juli, in te zaaien met Tagetes.

Anderzijds, op percelen waar nu een aantasting van minder dan vijftig Pratylenchus penetrans (Pp) wordt aangetoond, kan door natuurlijke afname (tijdens braak gedurende de winter) de aantasting afnemen met 5070%. Dat kan dus voldoende zijn om in 2016 te planten. Ook Japanse haver laat een terugloop van 50-80% Pp zien. Indien het te laat is voor Tagetes te zaaien, kunt u Japanse haver zaaien in augustus-begin september.

De allerbeste opties: probeer een ruime rotatie binnen uw eigen kwekerij voor elkaar te krijgen, of probeer meerdere jaren met dezelfde grondeigenaren te werken. Met langetermijnafspraken wordt dit laatste voor beide partijen interessanter, dan wanneer u per teeltronde een perceel pacht en vervolgens weer een nieuw perceel zoekt.

Denk tot slot alvast na over uw onkruidstrategie, met de nieuwe beperkingen op de etiketten van diverse herbiciden. Ook tijdens spuitlicentiebijeenkomsten wordt hierop teruggekomen. <

De tweejarige rozen zullen dit najaar na rooien vrij gezond de bewaring ingaan, maar blijf letten op onder andere temperatuursovergang naar bijvoorbeeld een loods.

18

De Boomkwekerij 22 (30 oktober 2015)

Teeltadvies BKW15-22.indd 18

22-10-15 15:27

Teeltadvies

Aandachtspunten bij heesters Als heesterstek gevoelig is voor snoeien, doe dit dan niet meer voor de winter. Let in heesters nu vooral op larven van taxuskever, en op rode overwinteraars van kasspint.

John Steenbakkers Plant Grow john@plantgrow.nl

Bladverliezende heesters die laat gestekt zijn en nu weinig reserves hebben, of heesters die vroeg gestekt zijn en nu extra zwaar zijn, kunnen door de afnemende activiteit gevoelig zijn voor een snoeibeurt. Dit kan leiden tot extra uitval. Snoei bij twijfel daarom deze partijen niet meer voor de winter terug.

Vormt varenrouwmug wel eens een probleem, dan kunt u preventief Bio1020 door de stekgrond (laten) mengen. Ook kunt u na het stek steken met succes de roofmijt Hypoaspis of Macrocheles inzetten.

Problemen met taxuskeverlarven in het najaar nemen toe. De kevers zijn langer actief met het leggen van eitjes, en tijdens een warme winter zijn de larven nauwelijks in rust, waardoor er meer vraatschade is. Hierdoor kan het nodig zijn nu en in het voorjaar meerdere keren aaltjes uit te zetten.

Mogelijke opties: Heterorhabiditis bacteriophora kunt u het best inzetten bij een pottemperatuur tussen 12-20째C. Beneden 12째C neemt de werking aanzienlijk af. Heterorhabiditis kan zich ook in leven houden met alternatieve voedingsbronnen.

Steinernema feltiae werkt tot ongeveer 8째C.

De effectiviteit van S. kraussei in najaar en voorjaar is daarentegen nauwelijks afhankelijk van temperatuur, maar S. kraussei is wel gebaat bij voldoende larven. Zonder verder voedsel werken deze aaltjes circa drie weken. Bij lagere temperaturen kunt u ook een mix van S. kraussei en S. feltiae inzetten.

Rode overwinteraars van kasspint zijn volop te vinden, ondanks toegepaste bestrijding. Het eidodend effect van spintmiddelen laat te wensen over, maar spuiten met Scelta, Vertimec Gold of Milbeknock heeft wel enig effect op de overwinteraars.

Vormt de chemisch spintbestrijding onder glas ieder jaar een terugkerend probleem, overweeg dan de strategie aan te passen. U kunt bijvoorbeeld Neoseiulus californicus in zakjes (handelsnaam Spical; voorheen Amblyseius californicus) vroeg uitzetten. Vanuit de zakjes zijn dan over een langere periode voldoende roofmijten aanwezig. Ze houden zich ook goed bij hoge temperaturen en lage luchtvochtigheden. De roofmijten werken goed tegen rode overwinterende kasspint en rode citrusspint. Ze kunnen overwinteren op een alternatieve voedingsbron. <

Geef extra aandacht aan potgrond in coniferen Voor teelt van coniferen was het teeltseizoen 2015 niet gemakkelijk. Extremen in weer maken het moeilijker om tot een kwalitatief optimaal product te komen.

Arie Schipper DLV Plant a.schipper@dlvplant.nl

Door het zonnige droge voorjaar, zijn op verschillende bedrijven de zijkanten van vooral Thuja die in de scherpe zon kwamen, lichtbruin verkleurd en licht beschadigd. Deze afwijking is ook nu nog enigszins zichtbaar.

Het wordt steeds belangrijker te zware groei van coniferenplantgoed te voorkomen. Bij een te zwaar gewas en een te dichte stand krijg je later problemen als de zijkant van de plant in het zonlicht of schrale wind komt.

In diverse gebieden is het in de zomer flink nat geweest, waardoor de voedingstoestand in de containerplanten erg terugzakte. Op veel plaatsen kregen de wortels ook een flinke tik, ook bij het niet-wortelrotgevoelige sortiment. Een slechte voedingstoestand in de pot gecombineerd met minder optimale conditie van de wortels heeft geleid tot geelverkleuring en rui in de kern van de plant bij Chamaecyparis en Thuja. Bijmesten heeft op een goed containerveld wel tot resultaat geleid, maar er zijn nog wel wortelproblemen.

Bij coniferenplantgoed in pot was de kluitvorming soms beperkt. Door het zonnige en drogende weer eind september zijn er wel wortels bijgegroeid. Het weer wordt de

laatste jaren extremer en het lijkt gunstig te kiezen voor een potgrond met meer fysische kwaliteit. Bij een grond met meer lucht onder natte omstandigheden zie je sneller herstel van wortels na extreme neerslag.

Een dergelijke potgrond buffert echter wel minder water, pH en voeding. Aanpassing van de grond vraagt dan ook altijd weer meer alertheid wat betreft de sturing van de bemesting en watergift.

Verse potgrond kan worden getest met een fysische analyse, deze analyse meet lucht/ water-verhouding in de potgrond. Men meet dan het percentage lucht onder standaard natte omstandigheden. Hier zitten per potgrondmengsel grote verschillen in. Het zegt echter niets over de stabiliteit en vertering van de potgrond.

Door extremer weer en andere grondstoffen zijn de potgronden de laatste jaren wat minder voorspelbaar in verloop van EC, pH en afzonderlijke voedingselementen. Bemestingsanalyse van potgrond en gietwater worden steeds meer noodzaak om de teelt goed te kunnen beheersen. Meten is nog steeds weten. < De Boomkwekerij 22 (30 oktober 2015)

Teeltadvies BKW15-22.indd 19

19

22-10-15 15:27

Tekst en Foto: Arno Engels

Blij met Boskoopse rondweg Ondernemers uit Greenport Regio Boskoop verrasten op 15 oktober de officiële opening van de tweede turborotonde, het laatste deel van de Oostelijke Rondweg.

Ze verschenen met tig vrachtwagens over de N207 en reden via de rotonde de Gouwedreef op. Uit de laatste vrachtwagen sprongen kwekers met bomen, schoppen en rieken, waarna ze de rotonde beplantten. Het bedrijfsleven leverde een grote financiële bijdrage aan de rondweg; vanaf 1993 is vrijwillig €4,5 miljoen bijeengebracht. Dankzij de rondweg is de greenport beter ontsloten, wat economische ontwikkeling stimuleert. En daar zijn de ondernemers heel blij mee. <

20

De Boomkwekerij 22 (30 oktober 2015)

FotoSpread rotonde Boskoop.indd 20

22-10-15 15:27

De Boomkwekerij 22 (30 oktober 2015)

FotoSpread rotonde Boskoop.indd 21

21

22-10-15 15:27

Tekst: Emiel van den Berg Foto’s: Arno Engels, PRO

Marktprijs blijft le ide Ondanks verschillende ontwikkelingen blijven de traditionele rozenkwekerijen vasthouden aan bekende onderstammen. De prijs blijft bepalend. Dat nieuwe onderstammen voor een beter product zorgen, lijkt niet bij iedereen de doorslag te geven.

’Laxa’ is al jaren de meest gebruikte rozenonderstam.

Heinrich Lösing, onderzoeker/voorlichter in het NoordDuitse teeltgebied Pinneberg, verzorgde zo’n 25 jaar geleden een uitgave over aaltjesgevoeligheid. Sindsdien zijn er volgens hem geen nieuwe ontwikkelingen. „Geregeld wordt geschreven dat er iets aankomt, maar nog altijd is er niets in het vooruitzicht. Zou er al sprake zijn van nieuwe ontwikkelingen, dan duurt het zeker nog tien jaar voordat dat algemeen gebruikt wordt.”

Rosa corymbifera ’Laxa’ is de meest gebruikte onderstam, „maar die is heel gevoelig voor aaltjes.” R. canina ’Inermis’ en R. multiflora zijn volgens Lösing beter. „Deze veroorzaken een te krachtige groei wat gunstig is bij de teelt van snijrozen, maar bij tuinrozen niet gewenst is.” ’Inermis’ en multiflora maken ook veel wild, wat extra werk betekent op de kwekerij, en later dus ook in de particuliere tuin. „’Laxa’ geeft veel minder wild.” Pfänder is nog altijd de meest gebruikte bij stamrozen. „De meest rechte.”

De R. canina-variëteit ’Moneyway’ ziet Lösing in de teelt voor snijbloemen. „Dat heeft te maken met de sterke

WAT DE SPECIALISTEN ZEGGEN

22

Zwier Koetje van Koetje Rozenon-

John Seuren van Gebr. Seuren Ro-

Rob Bogaards van Rosaco bena-

Arjan Alderden van groothandel

derlagenbedrijf noemt ’Laxa’ en

zenkwekerijen vindt dat ’Laxa’ door

drukt dat, zolang natte grondont-

J.D. Maarse & Zn merkt dat ’Laxa’

Pfänder als meest verkocht. Toch

de jaren heen, door steeds van zaad

smetting nog getolereerd wordt,

en Pfänder nog altijd het meest ge-

komen

rozenkwekers

op zaad te vermeerderen, is verbe-

er geen grootschalig onderzoek zal

bruikt zijn. „Voor kwekers zijn deze

daarvan terug, die vragen dan naar

terd. Alles staat bij Seuren daarom

worden gedaan naar nieuwe on-

het makkelijkst, de periode dat ge-

Rosa canina ’Schmid’s Ideal’. „Zeer

op ’Laxa’. Toch is er de wens voor

derstammen. „Gesprekken over ge-

oculeerd kan worden is het langst,

waarschijnlijk omdat sommige ras-

verbetering. „Betere

resistentie

integreerde bedrijfssystemen voer-

en de slagingskansen zijn goed.”

sen daar beter op groeien, maar de

tegen meeldauw, sterroetdauw en

de men al in 1988, maar al die tijd

Voordeel vindt hij ook dat beide

meningen blijven verdeeld.”

met name aaltjes zijn aandachts-

bleef de situatie onveranderd.” Hij

onderstammen in pot een goed

Ontwikkelingen binnen het sorti-

punten.” Vooral dat laatste vindt hij

voorziet wel problemen wanneer

wortelgestel vormen. Voor de con-

ment onderstammen zijn Koetje

belangrijk. „Zeker als het ontsmet-

natte grondontsmetting niet meer

sument vindt hij R. canina ’Schmid’s

niet bekend. Omdat de prijs van

ten straks wordt afgeschaft.”

toegestaan is. „Dan denk ik dat de

Ideal’ een betere onderstam. „Deze

rozen de laatste jaren enorm onder

Seuren ziet sortimentvernieuwing

teelten tijdelijk uit Nederland ver-

geeft in het algemeen een vitalere

druk staat, is de prijs bij onderstam-

vooral als taak van de producenten

dwijnen.” Bogaards benadrukt dat

rozenstruik, maar wordt helaas vrij-

men leidend. „De meeste kwekers

van onderstammen waar hij af en

vernieuwing van sortiment zeker

wel niet meer gebruikt.”

houden daarom vast aan het be-

toe contact mee heeft. „Het is aan

gewenst is, maar dat dit door het

R. multiflora is vanwege de goed

kende sortiment. Bij rozen die rich-

hen te verbeteren tegen een goede

weggevallen Productschap Tuin-

vertakte wortel veel gevraagd voor

ting tuincentra gaan, is er misschien

prijs want de kernvraag is nog altijd

bouw erg lastig is geworden. „Daar-

rozen in pot. „Soms verenigt de ocu-

wat ruimte voor andere, duurdere

of de klant een hogere prijs wil be-

bij hebben we ook te maken met

latie niet goed met de onderstam

keuzes.”

talen.”

wisselende kabinetsvisies.”

en kan breuk ontstaan.”

sommige

De Boomkwekerij 22 (30 oktober 2015)

Sortiment rozenonderstammen.indd 22

22-10-15 15:27

Sortiment

le idend bij keuze rozenonderstam

R. multiflora groeit krachtig, maar oculaties kunnen afbreken door minder goede verenigbaarheid. Deze onderstam is wel populair om miniatuur(stam)rozen op te stenten.

Productie van PRO-onderstammen in Kenia. Deze onderstammen zijn in Nederland in de buitenlucht gewonnen en hebben hun winterhardheid bewezen, aldus PRO.

groei en daardoor lange takken.” De kwekersrechtelijk beschermde ’Moneyway’ wordt soms ook gebruikt als tussenstam bij stamrozen. Dit ras is eigendom van Chessum Plants die ze op R. corymbifera ’Laxa’ oculeert. Daarmee kan deze Engelse kwekerij de stamrozen één teeltjaar sneller leveren. Lösing: „De verenigbaarheid is goed en wildschot is minder dan bij Pfänder.”

Niet oculeren maar stenten Met name bij rozen voor de snij heeft Plant Research Overberg (PRO), specialist op wereldniveau, veel onderzoek gedaan. „Ook met tuinrozen zijn we bezig. De veelgebruikte ’Laxa’ en ’Inermis’ zijn immers zo’n 100 jaar oud”, zegt onderzoeker Peter van de Pol. Circa dertig jaar geleden ontwikkelde de grondlegger van PRO stenten. Samen met de introductie van de onderstam ’Natal Briar’ heeft dit er toe geleid, dat een zeer groot deel van alle snijrozen voor teelt onder glas door middel van stenten wordt vermeerderd. Circa 90% van de gebruikte onderstammen is inmiddels ’Natal Briar’.

Na dit succes wil PRO de mogelijkheden van stenten bij tuinrozen, op verschillende zelfontwikkelde onderstammen, onderzoeken. Van de Pol durft de onderstammen niet 100% aaltjesvrij te noemen, maar „een gezonde roos heeft van nature een betere weerstand.”

Hij merkt dat vermeerderaars tegen het kostenaspect aanlopen. „De tijdswinst met stenten maakt echter veel goed. Een stent maak je bijvoorbeeld in de winter en is een paar maanden later leverbaar. En wie goed stent, voorkomt wildopslag.”

Daarnaast moet volgens Van de Pol de consument veel meer centraal staan in de tuinrozenteelt. „Er is een hele race naar het allergoedkoopste product, maar dat is een race naar het afvalputje. Het is een marketingverhaal. Ons inziens wil een consument gewoon een goed product.” <

’Schmid’s Ideal’ groeit sterker dan ’Laxa’, en is ook minder vatbaar voor onder andere aaltjes.

MEEST GEBRUIKTE ONDERSTAMMEN Rosa corymbifera ’Laxa’: nagenoeg alle cultivars zijn op deze onderstam te oculeren met uniform resultaat. ’Laxa’ geeft weinig wildopslag, de plaats van oculeren is vaak ruim. Maar de onderstam gevoelig voor aaltjes.

R. canina Pfänder: wordt gebruikt voor stamrozen vanwege de bijna altijd rechte stam. Er is steeds meer keuze in selecties die extra eigenschappen bezitten ten aanzien van verenigbaarheid, winterhardheid of lengte. Er bestaan verschillende types waarvan het zaad monoklonaal wordt vermeerderd.

R. multiflora: geeft een fijne beworteling die met name in Italië en Frankrijk gewenst is, oculeert wat moeilijk vanwege de kortere wortelhalzen. Met een meer opgaand type en een wat langere wortelhals wordt geëxperimenteerd. Multiflora kent uitval vanwege uitwaaien (afbreken oculatie vanwege slechte verenigbaarheid) en geeft wildopslag. Bepaalde rassen kunnen door deze onderstam tien tot veertien dagen vroeger in bloei komen, wat spreiding van aanbod mogelijk maakt.

R. canina ’Schmid’s Ideal’: heeft fijne beworteling wat een voordeel is in containerteelt. Is groeikrachtiger dan ’Laxa’ en minder vatbaar voor aaltjes en Black mold.

Deze onderstam geeft wel meer wildopslag dan ’Laxa’, maar minder dan ’Inermis’.

R. canina ’Inermis’: geeft in een korte periode een redelijk zware plant. Nadeel is de grote kans op wildopslag, maar vanwege relatief korte kweekperiode zorgt dit voor niet al te veel problemen. ’Inermis’ is iets minder aaltjesgevoelig dan ‘Laxa’, vooral nog relevant voor snijrozen in koude teelt.

De Boomkwekerij 22 (30 oktober 2015)

Sortiment rozenonderstammen.indd 23

23

22-10-15 15:27

693893_.indd 24

26-10-2015 9:10:40

Tekst: Ronald Houtman Foto’s: Plants and Pictures

Ongekend

Misschien is de wetenschappelijke naam niet bij iedereen bekend, maar de Nederlandse naam van Quercus suber is dat wel: de kurkeik. Van oudsher wordt de boom in het westelijk Middellandse Zeegebied gekweekt voor de productie van kurk. Maar de laatste jaren wordt de boom ook in Nederland vaker toegepast.

Quercus suber

PLUS + Wintergroene boom + Fraaie kurkbast + Stelt weinig eisen

MIN - Winterhardheid op jong(re) leeftijd

Wel eens plantages met kurkeiken in Portugal gezien? Delen van de bast van de bomen zijn gestript waardoor de verse, intens bruinrode onderbast zichtbaar wordt. De cyclus van het oogsten van kurk is zeven tot tien jaar, afhankelijk van de leeftijd en groeikracht van de bomen. In de buitenste cellagen wordt zogenoemd kurkcambium gevormd. Nadat deze cellen zijn afgestorven blijven deze op de bast aanwezig, waardoor het kurk aangroeit. De celwanden van de kurkcellen bevatten een vettige, waterafstotende stof: suberine. Het is niet toevallig dat deze stof naar Q. suber is genoemd.

De kurkeik komt van nature voor in Zuid-Europa, van Portugal tot in Kroatië en in Marokko. De boom groeit daar op droge, zonnige plaatsen. Het is een grote wintergroene boom met een breed ovale tot ronde kroon tot circa 15 m hoogte. De bast is al vanaf jonge leeftijd sterk met kurk bezet en diep gegroefd.

Het glanzend donkergroene blad is ovaal tot eivormig en heeft gewoonlijk een getande bladrand. De jonge scheuten zijn grijs behaard, het volwassen blad is aan de bovenkant kaal en aan de onderkant ook iets grijs behaard. Maar soms ook kaal.

Zoals andere eiken bloeit ook Q. suber met katjes.

Deze verschijnen in het late voorjaar en vroege zomer. De lichtgele bloei is relatief onopvallend. De bloemen worden gevolgd door langwerpige eikels van 1,5-3 cm lang die eerst groen zijn, maar bij rijpen donkerbruin tot zwartbruin kleuren. Ze zijn voor een derde tot de helft omsloten door de met schubben bezette cup (napje). De eikels rijpen in hetzelfde jaar als de bloei plaatsvond.

Er is één variëteit, Q. suber var. occidentalis; deze komt voor langs de Atlantische kust. Deze variëteit bloeit in zowel het voorjaar als het najaar waarbij de eikels zowel in het najaar (na voorjaarsbloei) als in de zomer (na najaarsbloei) rijpen.

Door klimaatverandering mogelijk Q. suber werd lang beschouwd als een boom die niet winterhard is en daardoor niet geschikt voor ons klimaat. In Zuid-Engeland staan echter oude volgroeide bomen die ook in hun leven vorst hebben overleefd.

Door de klimaatverandering blijkt dus dat er voor deze boom ook mogelijkheden zijn om in Nederland toe te passen. Zeker op een min of meer beschutte plaats en vooral in een stedelijke omgeving, waar de temperaturen steeds iets hoger zijn door de omgevingswarmte, kan Q. suber een goede aanvulling vormen in het sortiment wintergroene bomen.

De boom stelt weinig eisen aan de bodem maar verdraagt niet te veel vocht. Plant Q. suber bij voorkeur in een vrij droge tot zeer droge kalkrijke, zandige bodem. Verder verdraagt de kurkeik strooizout en luchtvervuiling, dus ook toepassing in industriegebieden kan tot de mogelijkheden behoren. Maar eerst en vooral zal Q. suber toegepast worden als parkboom. En het blijft natuurlijk een Zuid-Europese boom, dus tijdens strenge vorst moet de boom, zeker op jonge leeftijd, wel worden beschermd. <

De Boomkwekerij 22 (30 oktober 2015)

Ongekend Quercus suber.indd 25

25

22-10-15 15:28

Tekst en Foto’s: Arno Engels

Spass met verkoop in Gartenbaumschule Geen verkoop via internet. Gartenbaumschule Pfister in Dettelbach, Beieren, verkoopt boomkwekerijproducten op traditionele wijze aan particulieren. Ze komen vanuit de hele regio naar het bedrijf. Om de producten te bekijken, vragen erover te stellen, en te kopen. Ook in het najaar.

Het is een vroege zaterdagmorgen, medio september. Gartenbaumschule Pfister is net open. Medewerkers lopen nog met de tuinslang rond om bomen en planten water te geven, voordat de eerste klanten komen. „Ze moeten nog wakker worden”, zegt Christian Pfister. Over een uurtje verwacht hij drukte, omdat het zaterdag is met prachtig weer. Droog, rond de 18°C, en de zon begint te schijnen.

Alle klanten zijn particulieren. „De helft heeft een voorstelling van wat ze willen kopen, de andere helft nog niet”, schat Pfister in. Maar er zitten weinig klanten bij die bij Pfister binnenlopen, iets impulsief kopen en naar de kassa doorgaan. „Onze klanten komen hier voor advies.

Ze willen een gesprek hebben met onze vakmensen. Over sortiment, over producten die passen bij hun thuis, hoe ze die moeten onderhouden.”

Veel klanten zijn 50 jaar of ouder; die hebben wel groene vingers. Tot zijn genoegen ziet Pfister (37) ook steeds meer generatiegenoten uit de omgeving van Dettelbach, een dorp in Beieren langs de Main. „In Dettelbach is meer nieuwbouw, er wonen meer jonge gezinnen met een tuin.

Maar veel jongeren hebben geen idee hoe ze die kunnen aanleggen. Wij helpen ze daarbij.”

Particulieren bezoeken Pfister voor planten plus advies over aanleg en onderhoud.

26

Hulp bij tuinaanleg Pfister biedt klanten het ontwerpen van een tuin aan. Dat gaat globaal zo: „We overleggen eerst met ze: wat willen ze graag hebben, wat bevalt hen goed? Daarna maken we foto’s van hun huis, tuin en omgeving. Dan maken we in die beelden met een stift – niet met een computer – een beplantingsplan zoals wij denken dat het goed past. Dat spreken we met de klant door. We laten zien wat het kost, en als de klant het goed vindt, leveren we de planten uit.”

De klant kan dan zelf de tuin aanleggen, of eventueel ook laten doen door Pfister. „We hebben ook vakmensen in dienst om de bodem voor te bereiden, en, als de klant dat wenst, om ook te planten.” Jonge gezinnen maken meer gebruik van deze service dan ouderen. „Ze kunnen bij de tuinaanleg dan tijd sparen.”

Vaak merkt Pfister dat particulieren een andere voorstelling hebben van tuinaanleg. „Ze denken dat het duur is, maar als ze de kosten horen, vinden ze het niet duur.

Dan zijn ze zelfs sneller bereid om grotere planten te bestellen.” Meer dan de helft van alle struiken die hij verkoopt, staat in containers van 12 l tot 35 l of nog groter. „Dan vinden klanten een tuin gelijk grün und schön.”

Trendy pompons en mobiel groen In Duitsland zijn kleinere tuinen een trend. Particulieren willen ook een onderhoudsarme tuin hebben. Pfister bespeurt ook een trend naar kiezeltuinen met een pomponconifeer erin. „Mensen denken dat zo’n tuin onderhoudsarm is, maar dat is het niet. Want pompons moet je regelmatig snoeien om in model te houden.”

De Gartenbaumschule ziet uit als een grote sortimentstuin.

De Boomkwekerij 22 (30 oktober 2015)

Gartenbaumschule Pfister.indd 26

22-10-15 15:28

Buitenland

Gartenbaumschule Pfister, Dettelbach Sortiment:

compleet

boom-

kwekerijsortiment voor tuinen Afzet:

particulieren,

vooral

uit Beierse regio Kitzingen/Würzburg Oppervlakte: 2,3 ha Personeel:

zes

vakmensen,

twee extra in voorjaar, plus familieleden Website:

gartenbaumschule-

pfister.de

op deboomkwekerij.nl.

Christian Pfister zet de Gartenbaumschule die zijn vader Alfred Pfister (links) heeft opgezet, met veel spass verder.

Hagen zijn een andere tuintrend, maar ook deze lijkt in te druisen tegen de trend naar onderhoudsarm. „Er zijn ook mensen die denken dat een haag van bijvoorbeeld Carpinus of Ligustrum weinig onderhoud kost, maar ook dat is niet zo.” De advisering in de Gartenbaumschule blijkt dan extra waardevol voor klanten. „We helpen ze om juist te kiezen; wat past het best bij hen?”

Pfister noemt nog verschillende andere tuintrends die zich vertalen naar zijn verkoop. „Mensen willen niet meer zoveel rozen aanplanten als vroeger; hoogstens een paar rozen in een tuin. We verkopen wel meer fruitbomen, omdat mensen zelf wat fruit willen telen”, vertelt Pfister. „Ook verlangen ze smaller groeiende bomen, en wat we mobiles grün noemen: groen in bijvoorbeeld bakken die je op een terras kunt zetten waar je maar wilt.”

Najaar begint goed na zomerse droogte Intussen wordt het drukker bij Pfister. Jonge ouders met kinderen nemen een karretje en wandelen door de Gartenbaumschule. En bijna iedereen stapt op medewerkers af om zich te laten voorlichten. Bij de fruitboompjes wordt een appel geplukt en geproefd. Een stel krijgt een boom niet in de auto. „We halen thuis wel de aanhanger.”

Pfister krijgt ook steeds meer vragen, van klanten en van medewerkers. De najaarsverkoop verschuift wel meer

naar het voorjaar en de zomer, maar dit najaar begint opmerkelijk goed. En dat is niet puur dankzij de zaterdag en het mooie weer. „In de zomer was hier droogte, het werd zelfs 40°C. Alle soorten hebben geleden van die hitte.

Mensen komen daarom nieuwe planten kopen.”

Het sortiment blijft uitsluitend voor de tuin, ook in het najaar. „Wij doen niet aan kerstverkoop”, zegt Pfister. „Vroeger hadden we wel kerstbomen erbij, maar die vind je nu op elke hoek van de straat. Om eerlijk te zeggen: kerstbomenverkoop vind ik ook helemaal niet leuk.” In het najaar biedt hij wel wat producten aan die bij kerst passen, zoals Gaultheria. „Maar de verkoop is niet veel.”

Tegen de trend in bij tuincentra en kwekerijen met particuliere verkoop, doet Pfister ook niet aan internetverkoop. Hij voert ook geen online-marketing via nieuwsbrieven of sociale media. „Er zijn al zoveel nieuwsbrieven die je kunt ontvangen. En ik heb geen spass als ik voor online-verkoop planten moet verpakken en verzenden.”

Pfister lift mee op de landelijke marketing van het Verband der GartenBaumschulen BdB, een dochter van kwekersbond BdB. Op het bedrijf is dat te zien aan promotionele middelen als vlaggen, posters en banners. Die ondersteunen Pfister in de traditionele verkoop. Belangrijkst blijven toch het aanbod en de service. „Klanten komen hier juist om te kijken, om advies te vragen en om te kopen. Dan hebben we allemaal spass.” < De Boomkwekerij 22 (30 oktober 2015)

Gartenbaumschule Pfister.indd 27

27

22-10-15 15:28

Tekst en Foto: Arie-Frans Middelburg

Directeur BGI Frank Zeiler:

’Strategie voor Duitse consument gevra Duitsers geven jaarlijks voor bijna €8,62 miljard aan bloemen en sierplanten uit. Maar hoe zit dat in de toekomst? Volgens Frank Zeiler van BGI ligt er een enorme bedreiging op de loer. „De jongeren zijn niet geïnteresseerd in bloemen en planten en die desinteresse is er bij hen nog steeds als ze dertig jaar ouder zijn.”

Bij veiling Plantion vond op 9 oktober een symposium plaats ter gelegenheid van het tienjarig bestaan van Greenport Arnhem-Nijmegen. Door de ligging van deze (niet-officiële) Greenport hebben de kwekers daar een sterke focus op de Duitse afzetgebieden en daarom was gekozen voor de ontwikkelingen op de Duitse tuinbouwmarkt als thema.

Frank Zeiler, algemeen directeur van het Verband des Deutschen Blumen Gross und Importhandels, gaf een beeld van de voor de Nederlandse sierteelt – in 2014 was de exportwaarde van bloemen en planten vanuit Nederland naar Duitsland €1,6 miljard – zo belangrijke Duitse markt. Zeiler sprak zijn zorg uit dat er in de toekomst door (minder) Duitse consumenten minder aan bloemen en planten besteed gaat worden.

„Relatief gezien is de verkoop van bloemen en planten in Duitsland een mini-industrie”, stelde Zeiler.

Hij zette het bedrag dat consumenten er jaarlijks aan uitgeven af tegen onder meer het BNP (€ 2,9 biljoen) en de totale consumentenuitgaven.

Absoluut gezien geven de 81 miljoen Duitsers echter veel geld uit aan bloemen en planten: in 2014 was dat €8,62 miljard. In 2008 lag dat bedrag een stuk hoger namelijk op € 8,95 miljard. Met een groei van 1% per jaar komen de uitgaven aan bloemen en planten pas in 2017 weer op dat bedrag terecht, vertelde Zeiler.

20% minder kopers Per Duitse inwoner werd er vorig jaar voor €107 aan bloemen en planten uitgegeven. Dat bedrag is in de afgelopen dertig jaar gestegen. „Echter”,

ACHTERGROND

’Duitse afzetmarkt is belangrijk voor Plantion’ Plantion was gastheer voor een symposium - georganiseerd door Greenport Arnhem-Nijmegen - met als thema de ontwikkelingen op de Duitse tuinbouwmarkt. Volgens Guus van Logtestijn, Manager Commerciële Zaken van Plantion, is de Duitse markt voor de veiling in Ede zeer belangrijk. „We richten ons op klanten binnen een straal van 150 km rondom de veiling. De Nederlands-Duitse grens bij Arnhem ligt op 50 km van Ede, dus blijft er nog een heel gebied in Duitsland over dat voor ons interessant is om actief te acquireren.” Hij zegt dat veel Duitse klanten de weg naar de veiling weten te vinden. „De verkoop van tuinplanten, zowel boomkwekerijproducten als éénjarigen, gaat goed. We hebben Duitse tuincentra als klant, maar bijvoorbeeld ook handelaren die aan grote Duitse retailers leveren.” Klanten kunnen bij Plantion kopen op de klok, via bemiddeling en op het Groencentrum. „Kopen op afstand (KOA) gebeurt hier door Duitse klanten weinig. We verkopen relatief weinig gestandaardiseerde producten en klanten willen deze graag eerst zelf zien voordat ze deze kopen.”

Volgens Van Logtestijn voert ook een behoorlijk aantal Duitse kwekers hun producten op Plantion aan. „In aanloop naar 1 november bestaat onze plantenaanvoer voor zo’n 10% uit Duits product, waarbij heide en Gaultheria de belangrijkste artikelen zijn.”

28

verklaarde Zeiler, „Er zijn minder Duitsers bloemen en planten gaan kopen. De mensen die wel kopen zijn meer gaan uitgeven.” In 1982 kocht namelijk 95% van alle Duitsers snijbloemen en 72% kamerplanten.

In 2013 was dat respectievelijk 71 en 47%. Er zijn zo’n 20% minder kopers. „De stabiele Duitse markt voor bloemen en planten kan in de toekomst wel eens niet meer zo stabiel zijn”, sprak Zeiler zijn zorg uit. De reden? „Alleen 50-plussers, vooral vrouwen, kopen bloemen en planten. Jongeren interesseren zich totaal niet voor bloemen en planten. Ze kopen liever flessen wodka of iets anders.”

Zeiler verwacht ook niet dat de Duitse jongeren van nu over dertig jaar wel bloemen en planten gaan kopen. „De desinteresse die ze tonen zal aanhouden. De vijftigers van nu hebben ook nog steeds een zelfde instelling als dertig jaar terug. En als

De Boomkwekerij 22 (30 oktober 2015)

Duitse consument layout.indd 28

26-10-15 15:15

Afzet

gevraagd’ producten niet zo belangrijk vinden als ze zeggen. In een onderzoek van BGI kwam naar voren dat Duitsers Fair Trade en biologische producten ambiëren. Volgens Zeiler kijken Duitsers in de praktijk vooral naar prijs, kwaliteit en de bijzonderheid van het product. En wat local for local betreft; Duitsers kopen traditioneel van tuinders in de buurt. Niet vanuit een local for local-gedachte, maar volgens Zeiler simpelweg omdat de producten daar goedkoper zijn.

Nieuwe consumenten

Frank Zeiler vertelt bij veiling Plantion over de Duitse markt. „Jongeren kopen geen bloemen en planten. Ze geven liever geld uit aan wodka of andere dingen.

die desinteresse van de jeugd aanhoudt dan loopt de Duitse markt een groot risico. Dan is ze geen kleine €9 miljard meer waard, maar de helft.”

Eigenlijk bestaat de Duitse markt niet, gaf Zeiler aan. Duitsland is het land van de regio’s; het telt zestien Bondslanden. „Duitsland is geen eenheid, maar extreem verscheiden.”

Een opsomming van bevolkingsgroepen volgde: Bayern, Schwaben, Rheinlanders, Lippen, Oost-Friesen Thüringen, Franken, Holsteiner, Sachsen, Westfalen etc. En dan zijn er nog immigranten uit Polen, Italië, Spanje, Turkije en Libanon, Japan en Griekenland. „En Nederlanders die met een caravan door Duitsland rijden en niets uitgeven”, grapte Zeiler.

Verkooppunten zijn divers Behalve de bevolking zijn ook de verkooppunten van bloemen en planten

zeer divers. Zeiler woont in een dorp met 3.000 inwoners, Duisburg Süd.

Alleen daar al kan hij bloemen en planten kopen bij een tuinder, in een tuincentrum, plantenmarkt, supermarkt, discounter, bouwmarkt, op de weekmarkt of bij de bloemist.

Zeiler: „De verscheidenheid maakt de Duitse markt gecompliceerd, maar ook kansrijk.”

De vakhandel is nog steeds dominant in Duitsland. Haar positie is niet zo enorm veranderd, toonde Zeiler aan de hand van cijfers van BGI. 70% van de uitgaven door Duitse consumenten aan bloemen werd bij de vakhandel gedaan. 30% werd bij de retail uitgegeven. In 2008 was dat 78% om 22%. Voor kamerplanten was het aandeel van de vakhandel in 2014 53%. In 2008 was dat 55%.

Opmerkelijk is ook dat volgens Zeiler Duitse consumenten local for local, Fair Trade en biologische

Uit het onderzoek dat BGI onder consumenten uitvoerde in 2014 kwam naar voren dat handelaren meer met de ogen van consumenten moeten inkopen. Bovendien willen consumenten weten waar de bloemen en planten vandaan komen. Ze vinden dat ze te ver van de producenten verwijderd zijn. Ze willen daarom meer informatie uit de eerste hand. En ze wil meer innovatie en rariteiten.

Grote vraag is volgens Zeiler wie er in de toekomst in Duitsland bloemen en planten kopen. Wie zijn die klanten en wat willen ze? Zeiler schetste een beeld van vrouwen tussen de 48 en 67 jaar met een hoog onderwijsniveau en een hoge ethiek. Hij gaf aan dat die consument waarde zoekt in plaats van alleen een lage prijs.

Hij sprak over een consument die op bedevaart is en over de terugkeer van utopieën. Tevens verwacht hij een ’boom’ van biologische, regionale en Fair Trade-producten. „Mensen zijn onzeker en daarom willen ze zekerheid in de vorm van eerlijkheid en geloofwaardigheid. Acties die ze ondernemen dienen relevant te zijn.

Zeiler: „De kernvraag wordt: Met welke waarde verrijkt een product mijn persoonlijkheid. Hoe onderschrijft een product mijn persoonlijke identiteit?”

Gevraagd? Een nieuwe strategie voor de afzet van bloemen en plan< ten aan nieuwe consumenten.

De Boomkwekerij 22 (30 oktober 2015)

Duitse consument layout.indd 29

29

22-10-15 15:28

Tekst en Foto’s: Tuinbranche Nederland, Ron Barendse

Trendtuinen 2016 Bij Tuincentrum Huiting in Vianen zijn sinds 9 oktober drie tuinen te zien gebaseerd op de trends voor 2016. De tuinen zijn geïnspireerd op de visie van trendwatcher Aafje Nijman en zijn ontworpen en aangelegd op initiatief van Tuinbranche Nederland, branchevereniging VHG, BBH en iBulb. De tuinen zijn dynamisch, wat betekent dat planten met enige regelmaat zullen worden gewisseld.

Connect The Story: van alles te ontdekken In de tuin Connect The Story krijgen planten en dieren alle aandacht en zelfs voor onkruid is er in deze tuin een plek. In de tuin is sprake van diversiteit, harmony en natuurlijke nonchalance. De tuin is gebaseerd op de waardetrends Strip Down en Synergise. Bij Strip Down is sprake van ’doe maar gewoon’ en ’het uitkleden van het product’, maar zonder dat het appelleert aan nostalgie. Bij Synergise gaat het om de verrassende combinaties: in het straatbeeld is bijvoorbeeld steeds vaker te zien dat een kledingwinkel ook bloemen en planten verkoopt, of een kapperszaak die de combinatie zoekt

kenmerken zoals de bladkleur of soort,

met een fietsenmaker. Voor deze tuin

maar van soorten worden wel meerdere

betekent Synergise dat ook hier de com-

cultivars per soort gebruikt.

binaties verrassend zijn of dat er gebruik

Daarnaast passen ronde vormen in deze

wordt gemaakt van planten of bomen

trendtuin. ,,We zijn nu wel klaar met die

met een verhaal. Als voorbeeld van

rechte vijvers, deze mogen weer rond

een boom met een verhaal wordt de

worden’’, zei Nijman daarover.

zakdoekjesboom genoemd.

30

Daarnaast worden veel bloemen en

Gebruikte of te gebruiken planten: kam-

planten door elkaar heen gebruikt en

perfoelie, akelei, herfstaster, zakdoek-

niet meer in grotere aantallen in unifor-

jesboom, Heuchera, Callistemon laevis.

me blokken geplant. Toch is er wel een

Kleuren: wit en groen zijn het belang-

rode draad in deze tuin. Zo zijn er meer-

rijkst, aangevuld met frisse, vrolijke

dere planten met dezelfde uiterlijke

kleuren.

The World Beyond: fantasie

De Boomkwekerij 22 (30 oktober 2015)

Trendtuinen layout.indd 30

22-10-15 15:29

Inspiratie

Reconsider Space: bestaande structuren veranderen De tuin Reconsider Space is gebaseerd op

tegenwoordig is dit een doorlopende ruimte

dit contrast terug te zien in knalrode Skim-

de trend Reset. Bij deze trend draait het om

met dezelfde functie. Ook ruimtes die voor-

mia en bijvoorbeeld bolproducten en andere

veranderende verhoudingen in onze maat-

heen gescheiden waren zoals terras, border

planten met opvallende vormen en kleuren.

schappij. Niet langer zorgt bezit voor status,

en vijver, schuiven nu gedeeltelijk in elkaar

maar steeds vaker is er sprake van gedeeld

over. Bij deze tuin is ook ruimte gemaakt voor

Gebruikte of te gebruiken planten: Rhododen-

eigendom. Ook in de tuin zijn verhoudingen

verticaal groen en andere verticale uitingen

dron, zuilvormige Magnolia, Quercus ’Green

aan het veranderen. De herdefinitie tus-

zoals bijvoorbeeld een schilderij als achter-

Pillar’, rode Skimmia.

sen binnen en buiten is hierbij een van de

wand in de tuin. Het materiaal in de tuin is con-

Kleuren: wit en zwart zijn belangrijk en daar-

meeste opvallende veranderingen. Vroe-

trastrijk, zoals bijvoorbeeld met trapezium-

naast een of twee accentkleuren als geel,

ger waren dit twee gescheiden werelden,

gevormde tegels het geval is. Bij planten is

rood, kobaltblauw en groen.

antasie en sprookjes komen tot leven In de tuin The World Beyond zou je zo-

poeltjes met bemoste randen en lieflijke

maar een elfje of roodkapje kunnen te-

oeverbegroeiing passen in deze tuin.

genkomen. De tuin is gebaseerd op de

Laat de zintuigen prikkelen door onge-

waardetrend Push Borders. Deze trend

wone kleur-, geur- en materiaalcontras-

gaat uit van vervagende grenzen tussen

ten. Op deze manier moet de tuin een

leven en dood, mens en technologie.

idyllische plek worden om los te komen

Oftewel, het oprekken van de scheids-

van de dagelijkse werkelijkheid. Het is

lijn tussen realiteit en fantasie. Door het

een tip die Nijman mee geeft aan ho-

gebruik van spannende kleurverlopen

veniers en tuincentrumeigenaren: speel

van donkerrood (rode beuk) en blauw-

bij het gebruik van planten met effecten

groen naar zoetroze (Prunus serrulata)

die tot de verbeelding spreken.

ontstaat een tuin die tot de verbeelding spreekt. Door het kleurcontrast ontstaat

Gebruikte of te gebruiken planten: Pinus

spanning in de tuin. Daarnaast is er ruim-

strobus, rode beuk, rode esdoorn, Pru-

te voor fantasievolle beplanting met

nus serrulata, tuinorchideeën, varens.

spannende

verrassende

Kleuren: paars/lila aan de ene kant en

dieptewerking, zoals een plantenboog

aan andere kant donkere kleuren als

of zelfs spiegels. Natuurlijke vijvers,

donkerrood, en donker- of gifgroen.

doorkijkjes,

De Boomkwekerij 22 (30 oktober 2015)

Trendtuinen layout.indd 31

31

22-10-15 15:29

693895_.indd 32

26-10-2015 12:09:55

693896_.indd 33

26-10-2015 9:22:16

693897_.indd 34

26-10-2015 9:22:25

Markt & Afzet

Foto’s: Arno Engels, Plant Collect

HOE LOOPT HET?

’Vertrouwen in Britse economie is helemaal terug’ De tuincentrumverkoop van boomkwekerijproducten in het Verenigd Koninkrijk liep zelfs half oktober nog goed, aldus Andrew Richardson, directeur van Johnsons of Whixley. Ook de afzet op de landschapsmarkt is goed; vooral in Schotland worden veel nieuwe projecten uitgevoerd. Voor Richardson is het duidelijk dat het vertrouwen in de Britse economie helemaal terug is. „We hebben niet minder gedraaid in de zomer; de handel loopt sinds achttien maanden al goed in het VK. Een groot verschil met een paar jaar geleden, toen we nog in een recessie zaten en mensen geen geld hadden om hun huis op te knappen, of om een nieuw huis met tuin te kopen.

Nu is er weer geld, veel mensen verhuizen en je ziet weer huizenbouw.

Het goede nieuws is dat meer aannemers werk hebben en beplantingsprojecten aanleggen. Maar het

probleem is dat er nu een tekort is aan grotere planten. Door de recessie en slechte winters hadden we onze productie ingekrompen. Nu voeren we die weer wat op. En we kopen bij.

We hebben nu wel iedere dag twee of drie trucks in Nederland en België rijden, om boomkwekerijproducten op te halen. We zoeken ook nog meerdere kwekers om ons te beleveren. Want er worden nu vooral in Schotland veel nieuwe projecten uitgevoerd. Daar zit bijna geen kwekerij meer, en wij zitten slechts 150 km van Schotland af.

Schotland ziet meer de voordelen van planten dan Engeland. Schotse overheden staan er bijvoorbeeld op dat langs een weg sterkere planten worden gebruikt. Ze geven dan vier keer zoveel geld eraan uit, dan Engelse overheden.

Andrew Richardson, Johnsons of Whixley

We kochten eerst grote volumes in Italië, maar dat doen we minder. Italianen zijn wel competitief door hun teelt, maar het transport naar het VK is zo duur. En het uitladen is ook zo duur, want het inladen is handmatig gedaan. Je kunt een trailer niet snel met een heftruck lossen.” <

‘Najaarshandel valt tegen’ „De handel is vrij lauw op het moment, maar dat is niet echt verrassend. De afgelopen jaren valt de najaarshandel steeds meer tegen. Ook dit najaar leveren we weer iets in op vorig jaar”, zegt Jochem Nieuwesteeg van Plant Collect. „Alleen het weer de schuld geven, vind ik wel wat oneerlijk.”

„Hoewel de herfst een uitstekende plantperiode is, ziet de consument het blijkbaar steeds minder zitten om de tuin onder handen te nemen.

Jochem Nieuwesteeg, Plant Collect

Die trend zien we al een paar jaar verergeren. Het zijn wel belangrijke maanden qua aanbod, dus we trekken er met zijn allen hard aan om de trend te keren, maar toch wordt het elk jaar wat minder. Kwekers die ik spreek, bevestigen dat beeld. We kunnen wel weer zeggen dat regen en kou de boosdoeners zijn, maar dat vind ik toch wat kort door de bocht. Er is ook geen overaanbod. We moeten het toch echt zoeken bij de consument die in deze periode geen zin heeft om met laarzen aan in de tuin te gaan rommelen. Het is een lastige opgave om daar verandering in te brengen.

Omdat we zelf in april ons pakket hebben uitgebreid met perk- en kamerplanten, gaat het ons als totaalleverancier nu eigenlijk heel goed, maar de tuinplanten stellen op dit moment toch wel teleur.

Zowel de Nederlandse als de Engelse en de Duitse markt houden zich erg stilletjes. Het is puur daghandel wat de klok slaat, met als hoofdproducten Gaultheria, Skimmia, Viburnum, Erica en Calluna. Bomen en

heesters komen bij de bestellingen vrijwel niet voor. Ik heb het idee dat de markt wel wat beter in balans is dan andere jaren. Kwekers nemen in het najaar gas terug in de productie, zodat vraag en aanbod beter op elkaar aansluiten. Dat is een goede ontwikkeling. En dus ook weer een bewijs dat we de oorzaak van de zwakke herfsthandel ergens anders moeten zoeken dan bij het product.

Ondanks dat we nu in een slappe periode zitten, zijn we toch alweer enthousiast en met goede zin bezig met de voorbereidingen voor het volgende voorjaar. Daar is nu ook wat meer tijd voor natuurlijk. Voor onze eigen beurs in februari zijn we bijvoorbeeld al druk in de weer om leveranciers te bezoeken en het aanbod in kaart te brengen. Het is een belangrijk ijkmoment voor ons waar we ons goed op willen voorbereiden.” <

Lees elke week beschouwingen over hoe de handel loopt op de boomkwekerij.nl De Boomkwekerij 22 (30 oktober 2015)

Markt_Hoe-loopt-het BKW15-22.indd 35

35

26-10-15 13:03

Foto’s: Arno Engels, Ron Barendse, Vakblad voor de Bloemisterij

P RO D U C TA N A LYS E

Goed seizoen voor bloeiende Hebe Kwekers met bloeiende Hebe kijken terug op een goed seizoen. Het weer was hierbij dit jaar een gunstige factor: vanaf de start van het seizoen rond half augustus was er geen lange warme periode en er was daardoor ook geen moment sprake van een te grote piek in de aanvoer.

Waar de groenblijvende Hebe veelal een jaarrond-artikel is, kenmerkt de bloeiende Hebe zich door haar relatief korte seizoen. Dit loopt op z’n vroegst van half juli tot ongeveer 1 oktober.

Kwekers spreken dit jaar over het algemeen van een goed seizoen, waarbij het weer in de afgelopen maanden wordt gezien als gunstige factor. Door een relatief koele nazomer was er volgens hen sprake van een gelijkmatige aanvoer zonder pieken of dalen.

Stefan Floré kweekt bloeiende Hebe in P12, P15 en P17 waarvan volgens hem de P12 aanvankelijk het moeilijkst werd verkocht, maar uiteindelijk liep alles toch goed weg. „Ik denk dat het seizoen iets beter is geweest dan vorig jaar.”

Bij Boomkwekerij Out kijkt Jan Out terug op zoals hij het noemt ’een heel goed seizoen’. „Alles is vlot weggelopen. We kweken Addenda-soorten en ik denk dat die soorten in de markt toch een streepje voor hebben.

De soorten zijn gekruist op doorbloei, ziektegevoeligheid en gekozen is voor soorten met sterke kleuren. Het zijn soorten die zich in de praktijk als sterk bewijzen”, verklaart Out het goede seizoen. De planten gaan volgens hem naar tuincentra en betere bouwmarkten in met name Nederland, Engeland en Duitsland.

Ondanks het goede seizoen zegt Out niet al te veel hebben kunnen profiteren van hogere prijzen. „Deze liggen veelal vast bij het begin van het seizoen. Ik heb alleen wel gezien dat kwekers die bloeiende Hebe veilden hiervoor redelijke prijzen kregen”, aldus Out, die daarbij aangeeft dat Addenda niet onder merknaam voor de klok komt. <

HANDELSSTEMMING

FloraHolland: hogere middenprijs voor tuinplanten in september De tuinplantenomzet bij FloraHolland kwam in september ongeveer op het zelfde niveau uit als in dezelfde maand vorig jaar. Door een hogere middenprijs werd deze omzet behaald bij 4% minder aanvoer. Als mogelijke reden voor de lagere aanvoer noemt FloraHolland het opvallend koude weer in september. Met Tuinplanten

Calluna Skimmia Viola Gaultheria Hebe Buxus Overig vaste planten Erica Totaal

36

Aantal stuks Verkocht 2015 (*1.000)

een gemiddelde temperatuur van 13,4ºC was het de koelste september sinds 2001. Slechts twee dagen kwam het kwik net boven de 20 graden.

Normaliter zijn dit tien dagen.

Daarnaast viel er iets meer regen dan normaal. Een van de grootste omzetdalers was Buxus die 19% minder omzet noteerde dan in dezelfde

Omzet 2015 (*1.000)

% Omzet mutatie t.o.v. 2014

% Aantal stuks verkocht mutatie t.o.v. 2014

Gem. prijs 2015

Gem. prijs 2014

2.990 1.383 1.341 1.237 999 937 817 630

7,2% 5,1% -13,6% -16,8% 14,7% -18,7% 18,8% 34,8%

5.167 616 3.951 1.094 741 432 1.167 863

0,1% 5,5% -20,9% -4,7% 0,8% -15,1% -6,5% 35,9%

0,58 2,24 0,34 1,13 1,35 2,17 0,70 0,73

0,54 2,25 0,31 1,30 1,19 2,27 0,55 0,74

19.416

0,4%

24.692

-4,0%

0,79

0,75

maand vorig jaar. Hoewel niet alle kwekers zich in dit beeld herkennen zegt Rob Wouters van kwekerij F. van Eyken dat er eigenlijk het hele jaar al sprake is van minder vraag. „We maken dit jaar voor het eerst gebruik van de klok van FloraHolland, maar de prijsvorming valt tot nu toe tegen.

Buxus is vaak slecht in het nieuws en ik denk dat dat een van de redenen is dat de vraag en daarmee de omzet achterblijft.”

Een ander product dat in september fors achterbleef is de groep Gaultheria (met hierin zowel Gaultheria procumbens als Pernettya) met 17% omzetdaling. Pernettya-kweker Dick Blom denkt dat het achterblijven van de omzet vooral te maken heeft met een latere start van het seizoen. Hij denkt dat er omzet naar oktober is verschoven. <

De Boomkwekerij 22 (30 oktober 2015)

Markt_Handelsstemming_Foto BKW15-22.indd 36

26-10-15 13:02

Markt & Afzet P RO D U C TA N A LYS E

Hogere prijsdruk in afzet containerbomen Laan- en sierbomen in teeltzakken en containers zijn afgelopen jaar redelijk verkocht. Wat bedrijven hebben verloren in de export naar Oost-Europa, is voor een deel goedgemaakt in de gestegen export naar het Verenigd Koninkrijk en Scandinavië. Er was afgelopen jaar wel meer prijsdruk, doordat het aanbod groter was dan de vraag.

De prijsdruk speelde vooral in laanen sierbomen die reeds in flinke aantallen in de vollegrond worden gekweekt, zoals soorten van Acer, Tilia, Malus en Crataegus. De containerteelt, of beter gezegd de teelt in zakken, is de afgelopen jaren aan het uitbreiden. Vooral bij vollegrondsbedrijven, die met een containerveld aan huis het afzetseizoen kunnen verlengen, en makkelijker een order compleet kunnen maken.

Maar ook enkele bedrijven die zich hebben toegelegd op containerteelt, breiden uit. Gevolg is dus meer productie van containerbomen. Het is nog afwachten wat de vraag de komende jaren zal zijn, maar er bestaat nu al angst in de sector dat die vraag niet zal toenemen. De prijsdruk van afgelopen jaar zal dan verder toenemen. Prijzen van containerbomen neigen dan naar prijzen van kluitbomen, terwijl de containerteelt heel wat duurder is dan in de vollegrond.

Er is wel een verschuiving zichtbaar in het sortiment. Bomen die bijvoorbeeld minder goed groeien in de klei, zoals Liquidambar en Amelanchier, doen het in de containerteelt beter.

Daarmee wordt de leverkwaliteit wel beter, maar vanwege het toenemende aanbod in container zal

ook hier prijsdruk op de loer liggen.

Containerbomen zijn jaarrond te leveren, maar de handel spitst zich toch vooral op het voorjaar toe. De verkoop vanaf de zomer tot ongeveer nu, de start van het kluitseizoen, is veel minder dan in de maanden maart, april, mei en juni. <

LANGS DE KASSA

Pascal van der Grijn:

’Tuinen worden weer groener en wilder’ Naam bedrijf:

Tuincentrum Huiting Locatie:

Vianen Medewerkers:

7 vast en 8 oproepkrachten

Wat typeert uw tuincentrum? „De setting, gelegen aan een laan met metershoge lindebomen. Binnen voelt het alsof je in een park loopt en alles is ingedeeld in kleurenthema’s.

Die veranderen we ook nog eens constant. Een voordeel is ook dat we een eigen boomkwekerij hebben. Een prachtig containerveld met onder

meer Acer, Tillia, Liquidambar, Platanus, Pyrus en Quercus. Daar geven we professioneel advies over, compleet met tuinplannen. We zijn een echt groen tuincentrum.”

Verandert er veel in het bomenaanbod? „We stappen binnenkort over op een nieuwe opzet. Mensen zijn

anders gaan zoeken en selecteren de afgelopen jaren, daar moeten we ons aan aanpassen. We gaan meer meerstammige bomen en grote heesters neerzetten, die zijn echt hot momenteel. Daarnaast gaan we van de traditionele leibomen als Tillia ook over naar leivormen van Liquidambar, Parrotia, Prunus en Quercus ilex. Trends veranderen. Wij dus ook.”

Welke trends signaleert u nog meer? „We gaan van gestileerde vormen over naar organische en frivole vormen bij bijvoorbeeld Acer griseum, Betula, Magnolia en Sophora. Tuinen worden in algemene zin weer groener en wilder. Alle strakke tuinen moeten op z’n kop als we de trends bekijken. En dat vinden wij natuurlijk geen gekke gedachte.”

Is het rustig in de herfstperiode? „Op zich is dit natuurlijk niet de beste periode, maar in vergelijking met vorig jaar tellen we meer bezoekers en een hogere omzet.” < De Boomkwekerij 22 (30 oktober 2015)

Markt_Handelsstemming_Foto BKW15-22.indd 37

37

26-10-15 13:03

Niet alleen boomkwekers Blij met de bij Binnen het Koepelproject Plantgezondheid Bomen en Vaste planten loopt een veelvoud aan projecten. Eén daarvan is ’Blij met de bij’ waarin met boomkwekers ’Bee Deals’ afgesloten worden. Het project ’Blij met de bij’ heeft al diverse activiteiten uitgevoerd.

Bij de kwekers zijn deze gericht op kennisverspreiding om de bewustwording te vergroten en zodoende bijvriendelijke maatregelen te stimuleren. Bij andere partijen is deze erop gericht om te laten zien dat kwekers blij zijn met de bij, en dat bijen de boomkwekerij ook nodig hebben: boomkwekers kweken bomen en vaste planten die samen jaarrond stuifmeel en nectar leveren. Kwekers worden gestimuleerd bloemranden in te zaaien om zo de bijen voldoende voeding te geven. Consumenten komen dat

bekijken tijdens publieksdagen en open dagen bij kwekers. Consumenten worden zich er zo van bewust dat zij met de aanschaf van onze producten voor de tuin ook hun bijdrage leveren aan gezonde bijen. Onlangs stond er een column in de Groene Hart Koerier (30 september 2015) met daarin een positieve bijdrage over het project ’Blij met de Bij’ en de ’Bee Deals’: ’Bee deals werkt aan een duurzame leefomgeving voor bijen en het moge duidelijk zijn dat bijen en bloemen niet zonder elkaar kunnen’. En: ’In Bee Deals participeren verschillende bedrijven en instanties, zodat er zaad geproduceerd, geleverd en ingezaaid kan worden; een fascinerend proces met - althans langs de Dijkgraafweg - een onwaarschijnlijk mooi resultaat’. Dit zijn zomaar wat citaten uit deze column. Erg leuk om te zien dat we als sector niet alleen voor onszelf bezig zijn en dat ons werk ook door anderen opgemerkt wordt. Het project is via Twitter te volgen: @blijmetdebij en via Facebook: www.facebook.com/blijmetdebij. En binnenkort ook op onze webpagina voor het Koepel project Plantgezondheid. Dit project is mede mogelijk gemaakt door een financiële bijdrage van het Productschap Tuinbouw. Info: peter.van.t.westeinde@zlto.nl.

Nog inschrijving mogelijk voor cursus vaste plantenteelt Onder verantwoordelijkheid van de LTO Cultuurgroep Vaste planten van de LTO Vakgroep Bomen en vaste planten start op 17 november 2015 weer een cursus vaste plantenteelt. Er zijn nog enkele plaatsen vrij. Deze cursus is praktijkgericht en behandelt alle aspecten van de vaste plantenteelt, zowel teelttechnisch als gericht op de handel. De cursus die €500 inclusief btw kost, vindt plaats op 13 opeen-

volgende dinsdagavonden (behalve tijdens de kerstweken). Hij wordt gehouden op het bedrijf van Gebr. Van de Reep in Hillegom. Er zijn ook drie excursies gepland en de cursus wordt afgesloten met een examen. Geslaagden ontvangen een branche-erkend certificaat. Aanmelding is mogelijk bij Henk van den Berg via bergbalkan@ summerflowers.nl. Wilt u meer informatie, bel Henk op 06-51312207.

Deze bijdrage valt onder de redactionele verantwoordelijkheid van de LTO Vakgroep Bomen en Vaste planten. Voor informatie: (073) 2173263, e-mail: helma.hoff@zlto.nl., www.lto.nl.

38

I had a dream Een jaar geleden mocht ik, na een gemotiveerde aanmelding, één van de 300 gelukkigen zijn die aanwezig waren bij de allereerste TEDx Venlo.

Wat is hier nu zo bijzonder aan?

Bij TEDx brengt een aantal geselecteerde sprekers hun verhaal, idee of whatever on stage. Met een ongelofelijke passie, die letterlijk en figuurlijk door je lichaam gaat, vertellen mensen hun verhaal, hun idee.

Het verhaal dat mij vorig jaar enorm raakte was het verhaal van een arts in Nederland. Hij wilde als kind al dokter worden. Als zijn vriendjes cowboy en indiaantje speelden, dan liep hij rond met een schrijfblokje en een koffertje met pleisters en andere doktersspullen. Hij had een fantastische jeugd en groeide op in een beschermde liefdevolle omgeving die elk kind verdient. Op zijn zestiende werd zijn moeder ernstig ziek. Hij bracht haar samen met zijn vader naar het ziekenhuis met in hun beider achterhoofd de gedachte dat ze nooit meer thuis zou komen.

Dezelfde dag bracht zijn vader hem naar ’iemand’ waarmee hij op reis moest gaan. Ja maar papa zei hij, ’ik wil niet weg’. Waarop zijn vader antwoordde: ’ik kan niet verdragen dat jij hier zult omkomen terwijl er ergens anders in de wereld een toekomst voor je is, zelfs al zie ik je dan nooit meer’. Zo begon hij als 16 jarige aan een reis van een jaar, om in 1999 in Nederland aan te komen. Deze arts vertoonde vol trots een foto van 2010 waarop hij gehuld in zijn witte doktersjas zijn diploma krijgt. Maar nog trotser was hij op de foto waarop hij zijn vader en moeder ophaalde die hij vanuit Afghanistan over had laten komen. Dit jaar staat er zelfs de vrouw van een boomkweker bij TEDx Venlo on stage.

Keep on dreaming.

Jan Veltmans

Bestuurslid LTO Vakgroep Bomen en Vaste planten

De Boomkwekerij 22 (30 oktober 2015)

LTO_BKW15-22.indd 38

22-10-15 15:28

Service

Foto: Ron Barendse

BEDRIJFSNIEUWS

VAKTAAL

Eurofins Agro nieuwe bedrijfsnaam Eurofins Agro is de nieuwe naam voor de onderzoekslaboratoria Altic, BLGG AgroXpertus en Lab Zeeuws Vlaanderen. De naamswijziging volgt op de overname in 2013 van de drie onderzoeksbedrijven door Eurofins. Eurofins Agro heeft één hoofdkantoor in Wageningen en twee laboratoria: in Graauw (Zeeland) en Wageningen. Het proefveldonderzoek is verhuisd naar Wageningen.

De naam BLGG verdwijnt als bedrijfsnaam maar blijft gehandhaafd als merknaam. Eurofins Agro maakt onderscheid tussen ’Standard’ voor onderzoeken bedoeld om aan wettelijke bepalingen en eisen van afnemers te voldoen, en ’BLGG’ voor analyses die de kweker in zijn werk ondersteunen.

Cursus knaagdierbestrijding DLV Plant organiseert op 3 en 10 november bijeenkomsten over knaagdierbestrijding. Kwekers die zogenaamde rodenticiden willen inzetten, moeten sinds 1 juli dit jaar een vakbekwaamheidsbewijs hebben. Wie al een spuitlicentie heeft, moet daarvoor één kennisbijeenkomst bijwonen.

DLV Plant organiseert twee van die kennisbijeenkomsten die elk drie uur duren: dinsdagmiddag 3 november in Boskoop; dinsdagmiddag 10 november in Boxtel. Inschrijven kan door te bellen met 0172-212827.

AGENDA Binnenland 3 november Spuitlicentie-knaag-

dierenbeheersing, Boskoop dlvplant.nl 4 t/m 6 november IFTF&IHTF, Tuinbouwbeurs, Vijfhuizen hppexhibitions.com 4 t/m 6 november FloraHolland Trade Fair, Aalsmeer floraholland.nl 10 november Spuitlicentieknaagdierenbeheersing, Boxtel dlvplant.nl 13 t/m 20 november Margriet Winterfair, Utrecht margrietwinterfair.nl 17 november Bijeenkomst verlenging spuitlicentie, Boskoop cultus.nl 24 t/m 26 november Tuinbouwrelatiedagen, Venray evenementenhal.nl

8 december, 12, 26 januari Spuitlicentiebijeenkomst,

Boskoop, dlvplant.nl 10 december Bijeenkomst verlenging spuitlicentie, Heelweg cultus.nl

10 december, 5 en 21 januari Spuitlicentiebijeenkomst,

Oirschot dlvplant.nl

17 december Spuitlicentiebijeenkomst, Lottum dlvplant.nl

Buitenland 28 oktober t/m 1 november

Indagra, land- en tuinbouwbeurs, Boekarest, Roemenië indagra.ro 4 en 5 november Galabau & Freizeit, beurs, Kalkar, Duitsland messekalkar.de

16 november t/m 15 januari Fokus Baumschule, huisbeurs, Wiesmoor, Duitsland www.landgard.de

Bijdragen Meer informatie op: DeBoomkwekerij.nl/Tips

Bijdragen voor de service-pagina’s kunnen worden gestuurd naar Redactie ‘De Boomkwekerij’, Postbus 9324, 2300 PH Leiden, e-mail: boomkwekerij@hortipoint.nl.

Maarten Koster Leeftijd: 52 Opleiding: Lagere Technische School Bedrijf: Maarten Koster

Wat bent u aan het doen? „Ik ben planten van Ilex verticillata aan het klaarmaken. Ik kweek ze van stek tot plant en dat duurt alles bij elkaar zo’n drie tot vier jaar.”

Hoe is de besbezetting? „Die is eigenlijk altijd goed. Het valt me wel op dat planten uit de volle grond iets meer bes hebben dan planten die het laatste half jaar of langer in pot hebben gestaan. Toch is het een moeilijke teelt. Ik zeg dan ook wel: de teelt is lastig, maar de verkoop gaat makkelijk.”

Waarom moeten de planten worden gebroeid? „De planten zijn het mooist als ze worden afgeleverd zonder blad, maar dat is er van nature nu nog niet af. Daarom leg ik de planten onder zwart plastic, waarna ze moeten gaan broeien. Na tien dagen onder het plastic moet dan het blad er vervolgens makkelijk af vallen.”

En is dat ook zo? „Bij de eerste schoof die ik rond 1 oktober onder het plastic zette niet. Ik denk dat het begin oktober te koud was. De planten leveren volgens mij zelf niet zo veel warmte, dat moet toch van de zon komen.

Aan de tweede schoof zit ook nog iets te veel blad, maar dat komt

Plaats: Boskoop Sortiment: 20-25 soorten heesters Oppervlakte: 2.500 m² vollegrond, 2.500 m² kas

omdat de planten er pas een week onder hebben gelegen. Met de hand moet ik nu veel blad er af plukken.

Maar er is voldoende vraag, dus wil ik zorgen dat ze klaar zijn voor verkoop.”

U heeft een klein bedrijf. Is dat rendabel? „Het ging altijd goed, maar de laatste jaren zijn wel lastiger omdat de afzet moeizamer gaat.”

Wat zijn de voordelen van een klein bedrijf? „Dat je iets kan doen dat een ander niet zo snel zal oppakken. Deze Ilex is daar een voorbeeld van, maar ik maak bijvoorbeeld ook vijf maten Salix. Andere kwekers doen dat niet zo snel omdat het moeilijk is te automatiseren. Maar mij past dat wel.”

En de nadelen? „Je kan moeilijk op vakantie en ook als je ziek bent is hiervoor weinig begrip van handelaren.”

Hoe bevalt de fusiegemeente Alphen aan den Rijn? „Ik zie geen nadelen. Het lijkt er wel op dat er wat meer onkruid in de gemeente groeit, maar dat kan ook duiden op een meer verantwoord gebruik van middelen”. < De Boomkwekerij 22 (30 oktober 2015)

Service BKW15-22.indd 39

39

26-10-15 12:59

693898_.indd 40

26-10-2015 13:42:52