BKW_23-2015 by Stichting Vakinformatie Siergewassen

13 november 2015

Groei in grote maten 18 Diefstal probleem op platteland 10 Wortelgoed koelen vraagt om secure aanpak 20 Klanten slaan FloraHolland Trade Fair zelden over 42 Omslag_BKW15-23.indd 1

09-11-15 15:42

Holland

Polen

IPP Holland B.V. Sluiskil 6 - 7681 KD Vroomshoop

703829_.indd 2

Tel. (+31) 0546 647255 E-mail: info@ippholland.nl www.ippholland.nl

9-11-2015 12:30:05

Inhoud

Omslag: Emiel van den Berg

13 Nieuwe voorzitter Henk Raaijmakers

Nieuws 4 Commentaar: Bestuurstalent 5 Stelling: Op jaarlijks wisselende tuintrends kun je inspelen 6 Nog grote stappen nodig voor groene gewasbescherming

Bedrijf

10 Diefstal probleem op het platteland 13 Henk Raaijmakers: ’Het wordt een enerverende tijd’ 15 Ondernemersvragen: Waar moet ik op letten bij een samenwerking?

Teelt & Gewas

22 3D-camera sorteert potplanten

16 Rondkijken in de grootste trekkerfabriek 18 ’Voor heesters in grote potmaten is absoluut belangstelling’ 20 Wortelgoed koelen vraagt om secure aanpak 22 Eerste 3D-camerasysteem sorteert potplanten uiterst betrouwbaar 24 Kerstsfeer van papierpulp 26 Teeltadvies: Laanbomen schoon de winter in 28 Dit zijn de nieuwste ADR-rozen 30 Buxusmot verspreidt zich over Nederland 35 Inzamelingsacties taxussnoeisel tegen kanker succesvol

38 Trends op het terras

Markt & Afzet

38 Het is dringen op het terras 40 Van alles te beleven op FloraHolland Trade Fair 42 Klanten slaan FloraHolland Trade Fair zelden over 43 Marktnieuws: Hoe loopt het? 44 Marktnieuws

Service

46 LTO Nederland Vakgroep Bomen en Vaste planten 47 Vaktaal en Agenda Op www.DeBoomkwekerij.nl vindt u actueel nieuws, marktnieuws, fotoreportages, video’s, blogs en het magazine in digitale vorm. Problemen met inloggen? Kijk dan op www.DeBoomkwekerij.nl/inloghulp.

colofon Redactie

Schipholweg 1, Postbus 9324, 2300 PH Leiden E-mail: boomkwekerij@hortipoint.nl Website: deboomkwekerij.nl Hoofdredactie Wim du Mortier (071) 565 96 82 Vakredactie Arno Engels 565 96 86 Ketura Haveman 565 96 83 Ron Barendse 565 96 84 Bureauredactie Jenny Mostert, Carolyne de Vries Lentsch, Jolanda de Wekker Vormgeving Diseno vormgeving Fotografie Gerdien de Nooy Directie Elbert van den Berg Secretariaat Linda Laman 565 96 78 Alice Hoogenboom

Exploitatie

Koninklijke BDU Uitgevers B.V., Afdeling Vak- en Publieksmedia, Postbus 67, 3770 AB Barneveld Uitgever: Wiljo Klein Wolterink MBA T (0342) 494 263 F (0342) 413 141 Verkoopleider: Ron van de Hoef T (0342) 494 263 M 06 51 80 63 25 E r.v.d.hoef@bdu.nl Advertentie-exploitatie Media adviseur: Gert-Jan Bloemendal T (0342) 49 48 07 E g.bloemendal@bdu.nl, Internet: bdu.nl Verkoopleider: Ron van de Hoef T (0342) 494 263 M 06 51 80 63 25 E r.v.d.hoef@bdu.nl Abonnementenservice Aanvraag (ook via website deboomkwekerij.nl) en wijziging abonnement naar Koninklijke BDU Uitgevers, afdeling Vak- en Publieksmedia, Postbus 67, 3770 AB Barneveld, T (0342) 494 844, F (0342) 494 299, E abonnementen@bdu.nl. Op werkdagen

telefonisch bereikbaar van 8.30 – 14.00 uur Abonnementen kunnen op elk gewenst tijdstip ingaan. Opgave via deboomkwekerij.nl of bij de abonnementenservice. Abonnementen lopen automatisch door, tenzij uiterlijk twee maanden voor vervaldatum bij de abonnementenservice wordt opgezegd. Dit kan schriftelijk, telefonisch of per e-mail. Ook voor informatie over een lopend abonnement kan contact worden opgenomen met de abonnementenservice. Jaarabonnement: €236,65 (exclusief 6% btw). Studenten en scholieren krijgen 25% korting. Buitenlandse abonnees betalen een kleine toeslag.

Druk Koninklijke BDU Grafisch Bedrijf B.V. 28ste jaargang ISSN-nummer: 0923-2443 De Boomkwekerij is een uitgave van de Stichting Vakinformatie Siergewassen en de Koninklijke BDU Uitgevers B.V. Uitgever en auteurs verklaren dat dit blad op zorgvuldige wijze en naar beste weten is samengesteld, evenwel kunnen uitgever en auteurs op geen enkele wijze instaan voor de juistheid of volledigheid van de informatie. Lezers worden met nadruk aangeraden deze informatie niet geïsoleerd te gebruiken, maar af te gaan op hun professionele kennis en ervaring en de te gebruiken informatie te controleren. Niets uit deze uitgave mag worden verveelvoudigd, opgeslagen in een geautomatiseerd gegevensbestand of openbaar gemaakt in enige vorm of op enige wijze, hetzij elektronisch, mechanisch, door fotokopieën, opnamen of enige andere manier, zonder voorafgaande toestemming van de uitgever. Algemene voorwaarden: op alle aanbiedingen, offertes en overeenkomsten van Koninklijke BDU Uitgevers B.V. zijn van toepassing de voorwaarden, welke zijn gedeponeerd ter Griffie van de Arrondissementsrechtbanken en de KvK.

De Boomkwekerij 23 (13 november 2015)

Inhoudspagina-BKW15-23.indd 3

09-11-15 15:42

Foto: 2XPO

NIEUWSINTERVIEW

Organisator Future Green City Johan Heystek:

’Zoveel mogelijk mensen besmetten met het groene geloof’ Van 24 tot en met 26 november organiseren VHG en Vereniging Stadswerk Nederland in de Brabanthallen in Den Bosch Future Green City. Het driedaagse event staat in het teken van een duurzame en toekomstbestendige stadsontwikkeling. Beursorganisator Johan Heystek van 2XPO blikt vooruit. Johan Heystek

Voor wie is Future Green City bedoeld?

„Het is het eerste event met meerdere disciplines bij elkaar, gericht op de leefbare stad met toekomst. Er zijn exposanten vanuit milieu, bouw, water, infra, energie en groen aanwezig, zo’n honderd in totaal. Wat betreft bezoekers richten wij ons op de groene vakman, zoals hoveniers, groenvoorzieners, groenbeheerders en tuinen landschapsarchitecten, maar ook op gemeentebestuurders, bouwkundigen, projectontwikkelaars, waterschappen en kwekers.” Wat kan de bezoeker zoal aantreffen?

„Verticaal groen en daktuinen, maar ook planten die meer CO2 opvangen, natuurlijke oeverbeschoeiing, groene onderzoeksbureaus, energiezuinige stadsverlichting en milieuvriendelijke onkruidbestrijding. Producten die passen bij de thematiek.

COMMENTAAR

Het evenement bestaat uit een beurs, exposities en voordrachten. Bij dit laatste onderdeel werken we met drie thema’s: groen, watermanagement en innovatie en stedelijke ontwikkeling. In het expositiedeel is de tentoonstelling 'Volkstuinen als groene motor' te zien.” Wat is het verschil met de Dag van de Openbare Ruimte?

„De focus ligt op producten waarbij groen de rode draad vormt. Je ziet bijvoorbeeld hoe een woonwijk energieneutraal kan worden ingericht en afval herbruikt. Alles is gericht op duurzaamheid en leefbaarheid. Niet het esthetisch aspect staat centraal maar de functionaliteit.” Is drie dagen niet erg ambitieus?

„We hebben een breed programma voor een brede doelgroep. Voor bezoe-

PEILING

Bestuurstalent De boomkwekers georganiseerd in LTO-verband hebben een nieuwe voorzitter. Henk Raaijmakers heeft uiteindelijk toch de beslissing genomen deze taak permanent te gaan vervullen. Eerder nam hij onder nadrukkelijke vermelding dat hij slechts interim voorzitter was, het stokje van Peter Bontekoe over. Het is goed dat er nu duidelijkheid is, wie namens de sector spreekt. Of toch in elk geval voor dat deel dat lid is.

Op jaarlijks wisselende tuintrends kun je niet inspelen

Minder vrolijk stemt de constatering dat LTO Noord, de regio binnen LTO met toch niet het kleinste aantal boomkwekers, kennelijk niemand heeft kunnen vinden die op termijn het voorzitterschap op zich wil nemen. Is er dan helemaal geen jong bestuurstalent Wim du Mortier Hoofdredacteur

met ambitie? Natuurlijk wel, maar het combineren van het voeren van een bedrijf en het dragen van bestuurlijke verantwoordelijkheid wordt kennelijk als te zwaar ingeschat. Er is simpelweg niemand wie er zijn neus aan wil stoten. Het benadrukt dat boomkwekers

Eens 64,4% Oneens 35,6%

binnen LTO met het oog op de continuïteit moeten gaan denken over een programma om bestuurstalent te ontdekken, te verleiden actief te worden en op te leiden. En om een oplossing te bieden voor het kunnen combineren van een bedrijf met bestuurswerk. Te beginnen met een vergoeding groot genoeg om vervanging op het bedrijf te kunnen inhuren. Er is nog een andere weg. En deels wordt die al door LTO Noord bewandeld door Michiel Gerritsen af te vaardigen in het vakgroepbestuur: hij is bestuurder van beroep. Die weg staat echter op gespannen voet met de doorgaans niet zo grote bereidheid van

n op de

kwekers om geld op tafel te leggen voor belangenbehartiging. Die weg past anderzijds

De nieuwe peiling luidt:

Ontmoedig diefstal machines met track & trace

wonderwel bij een tijd waarin de vraagstukken steeds complexer worden, bedrijven en belangen steeds groter. Dat vraag professionaliteit en vergt dat kwekers hun knopen

Stem mee op deboomkwekerij.nl.

gaan tellen hoeveel zij over hebben voor goede behartiging van hun belangen.

De Boomkwekerij 23 (13 november 2015)

Nieuws opinie BKW15-23.indd 4

09-11-15 15:42

Opinie Column coen dekkers

of’

Stukje over de grens praten

kers als hoveniers en groenvoorzieners is het belangrijk dat ze kunnen kiezen op welke dag ze komen. We willen zoveel mogelijk mensen besmetten met het groene geloof.”

Floraholland Trade Fair, donderdag 5 November. Het is druk. Heel druk. Klanten, toeleveranciers, kwekers, veilingmedewerkers, toeristen; alles loopt door elkaar heen. Ik probeer te speuren naar mannen met een map op hun arm, maar het is zo druk, ze vinden mij vaak eerder dan ik hun. Zo ook deze. Man met map en een klein groepje volgers. Ze kijken naar de planten in mijn stand. Ze overleggen. In het Frans. Denk ik. Een van de mannen stapt uit het groepje naar voren. Hij pakt een plantje uit de tray. Ik hoor hem vragen hoe lang ik het meestal uitlever. ’Avec le pot’, vraag ik.

Wat is het belang voor boomkwekers?

De man kijkt mij aan. Hij zet het plantje op tafel. Zijn handen geven de gewenste maat aan, tenminste

„Voor boomkwekers is het interessant om te kijken waar ze hun sortiment op kunnen richten, waar gaat het naar toe met de branche? Wat kan groen bijdragen op gebied van fijnstof, geluid en gezondheid? Groen heeft enorm veel functies. Iedereen die groen lief heeft, zou moeten gaan. Anthos en ZLTO zijn ook bij de organisatie betrokken en zullen hun achterban ongetwijfeld ook informeren. Samen moeten we de schouders onder de groene stad zetten.” <

dat denk ik, hij zweeft zo’n 5 à 6 cm boven het plantje. Ik kijk hem aan. Hij haalt er nog wat planten bij, zet ze tegen elkaar aan, dan weer uit elkaar en zijn handen draaien er continu rondjes omheen. Zijn mond ratelt aan één stuk. Een tweede man voegt zich in het gesprek. Ze overleggen. Dan kijkt de eerste man mij weer aan. Hij praat als een waterval. Zijn woorden gaan nog sneller dan het balletje op het klokfront dat ik vanochtend heb bekeken. Hij richt zich tot de man met map. Die pakt een voorraadlijstje uit mijn standaard, kijkt even naar het naambordje boven mijn stand om te checken of hij goed zit, en begint te schrijven. Hij stelt wat vragen terug. De goochelaar schiet weer met zijn handen tussen de plantjes door. Hij kijkt naar mij. Ik knik. Ik weet niet waarom, ik kan alleen maar ’help’ denken. Dan keert de man met map zich naar mij. ’Hey Coen.’ Pff, gelukkig, die spreekt wel Nederlands. ’Dus dat kan allemaal? En dan stuur je dat op de afgesproken datum af’? Ik kijk hem aan: ’euhm, ik moet eerlijk zeggen dat ik er geen ene sikkepit van begrepen heb, niks, nada, nul.’ De man met map schiet in de lach. Dat krijg je er nu van hè, van die stoerdoenerij, met je Frans praten. Spreek je niks over de grens? ’Jawel, maar Frankrijk, man, dat zijn twee grenzen.’ Gisteren kreeg ik een telefoontje, nog verkocht ook, en de pot mag eraan blijven zitten.

stelling

Op jaarlijks wisselende tuintrends kun je niet inspelen Harry Schrama,

Bert Griffioen, Griffioen

Hans van Hage, Kwekerij

Vruchtbomenkwekerij Mts

Wassenaar BV, Wassenaar:

de Bierkreek, IJzendijke:

Schrama, Biddinghuizen:

„Het is heel lastig om op

„Een verbazingwekkende

„Met planten reageren op

tuintrends in te spelen, zeker

stelling… Moeten we als

een hype lijkt mij eigenlijk

als je te maken hebt met

kweker nou achter de trends

onmogelijk. Ons product

lange productietijden. Wat

aanhobbelen? Volgens mij

heeft meestal wat tijd nodig om te groeien.

dat betreft zijn de vasteplantenkwekers rela-

moeten we die neerzetten. Een trend wordt

Als je de hype van tevoren kan organiseren,

tief nog het best af, de teelten duren over het

gemaakt, volgens mij in eerste instantie

wordt het al weer wat anders, maar dan nog

algemeen nooit langer dan een jaar. Echter:

omdat de fabrikant (kweker) het kan aan-

kan je dat niet met alle planten doen. Je zult

het plantgoed moet eerder gemaakt of gere-

bieden. Voor ons is dat een kwestie van er

eigenlijk met z’n allen van tevoren moeten

serveerd zijn en dan is het al bijna onmogelijk

bovenop zitten en de trends goed volgen.

besluiten: we gaan dát product promoten. Het

om, bijvoorbeeld, op bepaalde kleuren in te

Voor korte snelle teelten kunnen we natuur-

gebeurt al min of meer met de ’Plant van de

spelen voor het komende voorjaar. Voor de

lijk snel volgen, maar voor producten die meer

maand’ of ’Boom van het jaar’. Een hype heb

marketing is het natuurlijk heel goed dat de

tijd nodig hebben, zullen we toch echt zelf

ik nog niet zo vaak gezien, trouwens ik weet

consument steeds nieuwe trends voorgescho-

het voortouw moeten nemen. De productie

niet goed wat de definitie is, maar je ziet wel

teld krijgt, maar dat wil niet zeggen dat ieder-

van een roos duurt al een paar jaar. In grotere

trends en dan is het vaak een golfbeweging

een daar direct mee aan de slag gaat. Het is

getallen minimaal drie tot vier jaar. Als paars

die wat langer duurt maar ook weer abrupt

wel jammer dat áls een trend plotseling een

plotseling de mode wordt, zal je die mode zelf

eindigt.”

hype wordt, we niet genoeg productie heb-

mede moeten bepalen. Anders blijf je nergens

ben en op het moment dat die er wél is, de

als kweker!”

hype alweer over gaat. Zo is en blijft het in de boomkwekerij een uitdaging om het grote geld te kunnen pakken…” De Boomkwekerij 23 (13 november 2015)

Nieuws opinie BKW15-23.indd 5

09-11-15 15:42

Foto’s: Ketura Haveman, Stuurgroep Green Deal

Nog grote stappen nodig voor groene gewasbe Er wordt al lang gewerkt aan duurzame teeltmethoden. Toch is van groene gewasbescherming in de agrarische sector nog geen sprake, zo bleek tijdens het Kennisdebat Groene Gewasbescherming eind oktober. Er ligt nog een groot gat tussen kennis en praktijk.

De koepelcommissie Plantgezondheid van de Topsector Tuinbouw & Uitgangsmateriaal organiseerde eind oktober een kennisdebat over groene gewasbescherming. Doel was om enerzijds vanuit onderzoek en praktijk aan de hand van voorbeelden te belichten waar de sector staat en

Het vergroenen van de gewasbescherming moet in de sector nog op gang komen.

anderzijds te benoemen welke uitdagingen er nog liggen. Helma Verberkt (LTO) en Willem Jan de Kogel (WUR) presenteerden vanuit de koepelcommissie de resultaten van onderzoek naar vergroening van gewasbescherming. Vervolgens werd er gediscussieerd over de resultaten, de mogelijkheden en de beperkingen. Tijdens de presentatie, maar vooral tijdens de discussie, werd duidelijk dat er inmiddels veel onderzoek is gedaan naar de mogelijkheden van duurzame teeltmethoden. Afgelopen jaren is er onderzoek gedaan naar zowel de inzet van duurzame bestrijdingsmethoden als de mogelijkheden om een meer weerbaar gewas te kweken. Vooral in dat laatste liggen voor de toekomstige tuinbouwproductie de meeste mogelijkheden, aldus de sprekers en aanwezigen. Corné Pieterse, verbonden aan Universiteit Utrecht, gaf uitleg over het eigen afweersysteem van planten. „We krijgen steeds meer zicht op hoe de verschillende hormonen een plant helpen bij zijn afweer.” Deze hormonen, zoals salicylzuur en jasmon-

kort Kweker slaagt met crowdfunding

’BlocCade werkt tegen kanker’

Twee nieuwe KVBC-Awards

Een crowdfundingproject van kweker Ike van Iersel (21) uit Oirschot heeft in korte tijd een werkkapitaal opgeleverd voor het nieuwe bedrijf Boom. De Kwekerij. Op Kapitaal Op Maat, een platform voor mkbondernemers die bankvrije financiering zoeken, was het project volledig volschreven door 180 investeerders, in precies zes uur en 37 minuten. Totaal hadden zij €115.000 bijeengebracht.

Een nieuw wondafdekmiddel BlocCade voor de bessenteelt werkt ook tegen vruchtboomkanker in grootfruit, zo blijkt uit onderzoek door DLV Plant bij ’Elstar’bomen. 7% van snoeiwonden die behandeld waren met BlocCade, gaven een infectie door vruchtboomkanker. Bij onbehandelde wonden had bijna 60% een infectie. BlocCade is een wondcoating op basis van een acrylaatdispersie. Volgens handelsonderneming Vlamings is het product regenvast en bevat het geen actieve stoffen, waardoor geen beperkingen gelden in de toepassing.

Prunus nipponica ’Felice’, ingezonden door Plantentuin Esveld in Boskoop en Weigelia ’Wings of Fire’ van Henny Kolster en ingezonden door Plantipp in IJsselstein zijn door de Koninklijke Vereniging voor Boskoopse Culturen bekroond met een KVBCAward in Brons. De KVBC-Award wordt toegekend na een veldkeuring waarbij deplant zich in de praktijk moet bewijzen. Op GrootGroenPlus 2015 werden ook al negen planten bekroond met een KVBC-Award.

Florensis in race voor sierteeltprijs Het Nederlandse vermeerderingsbedrijf Florensis is een van de acht finalisten voor de titel International Grower of the Year 2016. Florensis won dit jaar de Tuinbouw Ondernemersprijs. Een andere finalist is de Engelse boomkwekerij Majestic Trees. De andere zes zijn bloemisterijbedrijven uit Nederland, Verenigde Staten, Turkije en China. De winnaar wordt donderdag 28 januari bekendgemaakt op de IPM.

Zundertse handelaar overleden Wim Maas (64) is overleden, oprichter en eigenaar van handelsbedrijf Maasplant bv in Zundert. Maas startte het bedrijf in 1970. Maasplant levert een totaalpakket (groot) groenproducten aan bijvoorbeeld groenvoorzieners. Huidig directeur is Jacko Maas.

Hillenraad 100 Enza Zaden uit Enkhuizen voert dit jaar de Hillenraad100. Dutch Flower Group voert de zogeheten 500+ lijst aan.Waterplantenkweker Moerings staat in de lijst op nummer 78, hortensiakweker Sjaak van Schie heeft de 83e plek en Starre Group uit Boskoop staat op 96. De Hillenraad 100 is de lijst van de honderd meest toonaangevende bedrijven in de glastuinbouw.

De Boomkwekerij 23 (13 november 2015)

Nieuwsbericht en Kortnieuws BKW15-23.indd 6

09-11-15 15:42

Nieuws

wasbescherming zuur worden inmiddels ook gebruikt om de weerbaarheid van planten te verhogen. „Uit recent onderzoek blijkt dat er wel kanttekeningen zijn. Als kunstmatig de afweer tegen bacteriën wordt verhoogd, kan dit het eigen afweermechanisme tegen plagen in de weg staan.” Pieterse geeft aan dat, ondanks dat er inmiddels steeds meer zicht komt om de functie van planteigen stoffen, er nog veel te ontdekken is op dit gebied. Ook Piet Boonekamp van WUR liet in zijn presentatie zien dat er ook nog veel te leren is over de samenwerkingen die de plant in de wortelsfeer aangaat met externe factoren als schimmels en bacteriën. Onderzoek in natuurlijke leefomgeving van planten geeft inzicht in met welke organismen planten in de natuur samenwerken. Dit zorgt in de toekomst mogelijk voor nieuwe schimmels en bacteriën die ingezet kunnen worden om de weerbaarheid van planten in cultuur te vergroten.

Groene middelen Het zoeken naar dit soort ’groene’ middelen vergt echter een lange adem. Zodra duidelijk is dat een stof, hormoon, bacterie of schimmel een bestrijdende of gewasbeschermen-

de werking heeft, is er nog een lange weg te gaan voordat het product ook daadwerkelijk door kwekers ingezet kan worden. Dossieropbouw en toelatingsaanvraag duren ongeveer acht tot tien jaar. In de Green Deal Groene Gewasbeschermingsmiddelen worden momenteel acht groene middelen door het toelatingstraject begeleid. Fabrikanten hebben naast deze acht middelen nog enkele groene middelen in de pijplijn. Het vergroenen van het middelenpakket is daarmee in gang gezet, maar voordat er daadwerkelijk sprake is van een groen middelenpakket zal nog een tijdje op zich laten wachten. Pijnpunt bij de gewasbeschermingsindustrie is dat tijdens het kennisdebat emissie- en residuvrij produceren als doel werd genoemd. Daarmee komt de nadruk volgens hen teveel op biologische middelen te liggen, terwijl milieuvriendelijke chemische middelen ook goed passen in een duurzame productiemethode. „Uiteindelijk moet de nadruk liggen op zo duurzaam mogelijk produceren. De inzet van een chemisch middel kan soms milieuvriendelijker zijn dan de inzet van een ’groen’ middel en het inzetten van gewasbeschermingsmiddelen kan duurzamer zijn dan helemaal geen middel

inzetten, waardoor gewas verloren gaat”, aldus Jan Bouwman van Syngenta.

Afstand kennis en praktijk Op het gebied van duurzaam produceren en weerbaar kweken is nog veel te ontdekken. Er is echter ook al veel kennis opgedaan op dit gebied. De opgedane kennis wordt echter maar door een selectieve groep kwekers toegepast. Van sectorbrede groene gewasbescherming is nog geen sprake, zo wordt geconcludeerd. Er worden verschillende oorzaken genoemd. Zo zou er teveel kennis blijven hangen bij de kennisinstellingen, zonder dat ze de kwekers bereikt. Ook zien kwekers onvoldoende hoe ze opgedane kennis uit onderzoek moeten toepassen in de praktijk. Hoewel door de publiek-private opzet van het onderzoek er meer kwekers deelnemen aan onderzoek, moeten kwekers en adviseurs nog meer worden betrokken bij het onderzoek. Ook de maatschappelijk discussie zal naar verwachting een impuls geven aan het vergroenen van de gewasbescherming. 2 december organiseert het ministerie van Economische Zaken een maatschappelijk debat. <

Het laatste nieuws leest u elke dag op www.DeBoomkwekerij.nl

Directeur GroenRijk stapt op

Bestelgids bosplantsoen populair

Nico Koppenol, directeur GroenRijk stopt per 31 december bij de tuincentrumketen. De GroenRijk-formule zegt in een persbericht zijn besluit te betreuren maar dat zij dit heeft te respecteren. Nico Koppenol gaat na vijftien jaar actief te zijn geweest in de tuinbranche aan de slag als mede-eigenaar en algemeen directeur bij een slager voor grootverbruikers en horeca. Een opvolger voor Koppenol is nog niet bekend.

De praktijkgids ’Bestellen van bosplantsoen’, die eind september uitkwam, is populair. De eerste druk is al uitverkocht, een tweede druk komt eraan. Ketenpartijen werken aan een vervolg op de Green Deal ’Weet welk plantmateriaal je (ver)koopt’, die officieel 1 januari 2016 afloopt. Zo komt er een site waarop de beschikbaarheid van Staatsbosbeheer-zaad is te zien.

’Ongelegen vertrek Dijksma’

Plantencampagne voor mannen

Controle op inzaai vanggewas

Het vertrek van staatssecretaris Economische Zaken Sharon Dijksma komt volgens LTO Nederland op een ongelegen moment. „Met markt, inkomen en duurzaamheid liggen er bij Economische Zaken een aantal stevige dossiers”, zegt voorzitter Albert Jan Maat in een reactie op het vertrek van Dijksma naar het ministerie van Milieu en Infrastructuur.

De nieuwe online campagne van Mooiwatplantendoen.nl richt zich op mannen. De online campagne is 5 november in Nederland gestart en start 20 november in het Verenigd Koninkrijk. Begin volgend jaar zijn Frankrijk en Duitsland aan de beurt. Volgens BBH blijkt uit een onderzoek van Multiscope dat liefst 80% van de ondervraagden het niet eens is met de stelling dat planten een typisch vrouwending is.

De Nederlandse Voedsel- en Warenautoriteit is afgelopen week begonnen met het controleren van zand- en lössgrond, op het zaaien van vanggewassen na maïsoogst. Boeren zijn verplicht om dit vanggewas in ieder geval tot 1 februari op het land te laten staan, voordat er een andere (boom)teelt op kan worden begonnen. Wordt er geen vanggewas gezaaid, dan volgt procesverbaal en een boete. < De Boomkwekerij 23 (13 november 2015)

Nieuwsbericht en Kortnieuws BKW15-23.indd 7

09-11-15 15:42

703833_.indd 8

9-11-2015 13:16:46

703831_.indd 9

9-11-2015 13:18:40

Tekst en Foto: Tijs Kierkels

Diefstal probleem op het platteland

’Je wordt wakker van elk klein ge Op bijna elke verjaardag komt het ter sprake: er is weer iemand in de buurt bestolen. Gereedschap, materialen, laptops, tot zelfs grote machines toe. Luuk en Miranda Heurkens is het al verschillende keren overkomen en ze hebben hun bedrijf langzamerhand maximaal beveiligd. LTO ziet veel belangstelling voor beveiligingsmaatregelen. Net als elke morgen liep Luuk Heurkens zijn ronde over het bedrijf om alle deuren open te maken. Bij het openen van de schuurdeur zag hij meteen dat het mis was: de roldeur aan de achterkant was een meter opgetrokken en er waren twee machines verdwenen: een Holmac rupsrooier en een mini-shovel. „Het is heel onwerkelijk als er opeens zulke grote machines ontbreken. Je snapt niet dat je ze niet hebt horen wegrijden. Maar die nacht waaide het flink. Volgens de politie wachten ze precies zo’n dag af”, vertelt hij. Drie jaar daarvoor was hij ook al een keer bestolen en de dieven waren door diezelfde roldeur gekomen. „Toen konden ze nog door een ruit in te slaan, met hun hand bij het slot komen. Daarna hebben we dat beveiligd met een hangslot en een stroomonderbreker. Maar deze keer is iemand door het ingeslagen raam gekropen en heeft het slot doorgeknipt, zodat de

deur weer open kon”, zegt hij. Over het land kon hij de sporen volgen tot de verharde weg. Daar zijn de machines opgeladen op een grote aanhangwagen of in een vrachtauto. „Ze hebben het van tevoren goed gepland en het zijn dieven geweest die bekend zijn met het vak. Bij de rooier hoorden vijf verschillende messen die een eind verderop stonden. Ze wisten precies dat ze die ook mee moesten nemen”, zegt zijn vrouw. „En ze moeten die rooier vooraf gezien hebben.” Ze hebben een boomkwekerij, een hoveniersbedrijf en een plantencentrum in het Brabantse Beers. Vanwege de huisverkoop komen er veel mensen op het bedrijf, maar die worden allemaal aangesproken. Daarom is het waarschijnlijk dat het ’scouten’ van de machine heeft plaatsgevonden vanuit een langsrijdende auto. De politie kwam vrijwel meteen, maar meer dan een proces-verbaal heeft dat niet opgeleverd.

Feiten

Vaak diefstal op bestelling Er is geen zicht op de omvang van diefstal in het buitengebied. LTO Nederland heeft via de politie geprobeerd cijfers boven tafel te krijgen, maar die blijken er niet te zijn. Daarom heeft de organisatie zelf een enquête gehouden. De resultaten zijn verontrustend. Van de 738 mensen die reageerden, heeft ruim eenderde te maken gehad met inbraak en diefstal van materiaal. Twintig procent meldde diefstal van diesel. En tweederde heeft mensen op of rond het bedrijf gezien die daar niets te maken hebben. Ook tweederde kent verhalen over diefstal in de directe omgeving. Diefstal is een probleem bij alle agrarische bedrijven. De boomkwekerij lijkt echter relatief vaak te maken te hebben met diefstal op bestelling, vertelt Johan Schuitemaker van LTO Ledenvoordeel. Het weghalen van de rupsrooier bij Heurkens past in dat plaatje. „Het gaat vaak om specifieke apparatuur. De indruk is dat die na de roof meteen naar het buitenland gaat, waarbij de dieven al een afnemer voor ogen hebben.”

Vier keer bestolen Inmiddels zijn ze vier keer bestolen; behalve de twee genoemde keren zijn bij een inbraak in kantoor en huis vier laptops weggehaald en daarvoor nog planten uitgestoken op de kwekerij. Ze vertellen er nuchter over, maar toch zijn de gevolgen groot. De financiële schade valt mee; de verzekering heeft steeds uitgekeerd. Maar ’s nachts liggen ze oplettend in bed. „Je wordt wakker van elk klein geluidje. Hoor ik niet toch wat? En elke keer als we weg geweest zijn, zijn we weer gespannen wat we aan zullen treffen. We controleren steeds alles en elke avond zijn we veel tijd kwijt met alles afsluiten en sleutels verzamelen.” In verschillende stappen hebben ze huis, kantoor en schuren beveiligd.

De Boomkwekerij 23 (13 november 2015)

Diefstal BKW15-23.indd 10

05-11-15 15:15

Beveiliging Advies

ein geluidje’

LTO steunt preventieve maatregelen

LTO heeft van preventie een speerpunt gemaakt. Gesteund door de VKB-regeling (Veiligheid kleine bedrijven) konden 1.000 agrariërs gratis een beveiligingsscan laten doen. Daar is maximaal gebruik van gemaakt. Het geld is op voor dit jaar, maar wellicht komt er een vervolg in 2016. De scan wordt uitgevoerd door het Centrum voor Criminaliteitspreventie en Veiligheid (CVV), waarna aanbevelingen voor maatregelen volgen. LTO geeft aan leden eerst 10-25% korting op die maatregelen. Verder subsidieert de overheid de helft van het resterende bedrag, ook bij niet-LTO-leden. Begin oktober was 46% van het beschikbare bedrag voor de overheidsregeling uitgekeerd. De lijst van gesubsidieerde maatregelen is in samenspraak met ondernemers opgesteld. Het gaat om opritverklikker, dieseltankbeveiliging, bewakingscamera’s, hangen sluitwerk, kluis, pinautomaat, track & trace voor machines en kunstmatig DNA (SDNA) om waardevolle voorwerpen te merken. „Het begint met bewustwording”, zegt Johan Schuitemaker van LTO Ledenvoordeel. „De beveiligingsscan is een goede manier om de zwakke plekken te ontdekken. Wij zeggen altijd: een open bedrijf heeft zijn charme. Je hoeft er niet meteen een fort van te maken. Maar haal wel de sleutels uit het contact van de machines en doe de schuren op slot. Sluit Luuk Heurkens: „Het is heel onwerkelijk als opeens een paar machines ontbreken, terwijl je ze niet hebt horen wegrijden.”

lampen op een bewegingssensor aan. Wees alert en meld verdachte zaken bij de wijkagent. Bij diefstal van diesel en machines gaat het om professionele organisaties, die

Eerst zijn er extra sloten en beveiligingslampen gekomen. Vervolgens kwamen de bewegingssensoren en alarm op de deuren. De machines zijn toegerust met track & trace beveiliging. Die is zeer geavanceerd, met wel vijf verschillende traceringsmanieren. De dieven worden namelijk ook steeds slimmer. „Met dit systeem zijn onze machines tot op een meter nauwkeurig te traceren, ook als ze in een ijzeren container staan, die sommige traceringsmethoden afblokt”, vertelt Heurkens. Twee maanden na installatie van het alarm was het raak. ’s Morgens om kwart voor 6 ging het af. Er waren braaksporen op de deur en aan de voetsporen op het land kon hij zien dat iemand hard was weggerend, geschrokken van het geluid.

Op deze manier hebben ze wel de grens van de beveiligingsmogelijkheden bereikt, denken ze. Alleen camera’s zou nog een idee zijn. Verder is de sociale controle in de buurt heel groot. Iedereen is alert op verdachte mensen en ze waarschuwen elkaar onderling. Ze staan allemaal op scherp want in deze buurt is al heel veel gestolen: zit- en bosmaaiers, bladblazers, kettingzagen, maar ook een caravan. Een gezamenlijke bewakingsdienst zoals op een bedrijventerrein is echter niet te doen, vindt Heurkens. „Er staan hier maar zeven woonhuizen en bedrijven; dat wordt veel te duur.” Van de politie verwachten ze niet veel. „Maar rij eens een rondje meer; dat zal zeker afschrikken”, suggereert Miranda Heurkens. <

zich soms anders voordoen bijvoorbeeld als een schoonmaakbedrijf of als loonwerker. Dit zijn maatregelen met weinig kosten en een groot effect. Daarna kun je verdere stappen zetten.” Inmiddels is de eerste gestolen machine via track & trace (aangeschaft via LTO) opgespoord in Polen. Hij bleek op bestelling gestolen en gedemonteerd. Het bedrijf dat de track & trace voor machines levert, heeft tot op heden alle gestolen machines teruggevonden. Het overleg tussen LTO en de politie komt op gang, in de vorm van lokale bijeenkomsten met wijkagenten. Samenwerking is bijvoorbeeld nodig bij de inzet van SDNA. De politie moet dat weten en uitgerust worden met een speciale lamp om aangehouden auto’s snel te kunnen screenen. Daarnaast is er landelijk contact met het Openbaar Ministerie. Het CVV deelt zijn ervaringen met het ministerie. De Boomkwekerij 23 (13 november 2015)

Diefstal BKW15-23.indd 11

05-11-15 15:15

703832_.indd 12

9-11-2015 12:30:43

Belangenbehartiging

Tekst: Arno Engels Foto: Wim du Mortier

Nieuwe boomkwekersvoorman Henk Raaijmakers:

’Het wordt een enerverende tijd’ Henk Raaijmakers zou alleen interim zijn, maar nu is hij dan toch de nieuwe voorzitter van de LTO Vakgroep Bomen en Vaste planten. „Ik kan er tijd voor vrij maken en dat doe ik net als afgelopen jaar.”

Via een versnelde procedure bij LTO Nederland was Henk Raaijmakers vorige week aangewezen als voorzitter van de LTO Vakgroep Bomen en Vaste planten. Je kunt zijn benoeming als een verrassing beschouwen, want de vakgroep wilde graag dat de nieuwe voorzitter door LTO Noord geleverd zou worden. „Vooral vanwege praktische redenen”, aldus Raaijmakers, „want vanuit het noorden zit je sneller in Den Haag dan vanuit het zuiden.” De landelijke vakgroep houdt kantoor bij de ZLTO in Den Bosch, en Raaijmakers is voorzitter van de ZLTO Vakgroep. Sinds 1 januari nam hij tijdelijk ook het landelijke voorzitterschap waar, totdat er een opvolger van Peter Bontekoe was gevonden. Bij LTO Noord is dat Arnold van Berkel geworden, maar de vasteplantenkweker vond het niet verantwoord om ook nog eens landelijk voorzitter te worden. „Mijn mogelijkheden zijn beperkt. We hebben geen groot bedrijf, en dan kan ik niet snel tijd vrij maken voor grote zaken als landelijke belangenbehartiging.” Aanvankelijk was ook Raaijmakers beperkt, maar als interim-voorzitter kon hij al wel zijn netwerk opbouwen voor de landelijke belangenbehartiging: nationaal tot in Den Haag, en internationaal bij organisaties als de EU-boomkwekersbond ENA en EU-boerenorganisatie Copa Cogeca. „Als je daar al veel energie in steekt, is het efficiënter om er nog een periode mee door te gaan.” Binnen LTO Noord was nog naar kandidaten gezocht, maar toen dat niets opleverde, werd Raaijmakers gevraagd. In de vakgroep was al volop steun voor hem, en ook bij LTO Nederland. Van Berkel: „Hij heeft al bewezen een goede voorzitter te zijn.” Raaijmakers kan wel tijd vrijmaken voor de permanente functie. „Het is een vervolg op voortschrijdend inzicht.”

De voorzitter is ook woordvoerder van de vakgroep, maar „wat we doen voor kwekers, doen we wel als team. Alle bestuurders, ook van de cultuurgroepen, dragen hun steentje bij. En in tegenstelling tot voorheen is de grootste verandering in deze tijd zonder PT: van onderaf, dus vanuit de leden, gaan we bepalen wat er moet gebeuren. Het wordt een enerverende tijd.”

Gerritsen nieuw bestuurslid Het vakgroepbestuur wordt verder vernieuwd met de komst van Michiel Gerritsen, namens LTO Noord. De voorzitter van Belangenbehartiging Greenport Boskoop volgt per 1 januari Bert Knol op, die dan afscheid neemt als sectorbestuurder. Raaijmakers is blij met het komende bestuurslid, die tevens voorzitter van de Nederlandse Fruittelers Organisatie (NFO) is en voorheen PT-secretaris was. „Hij heeft veel kennis en kunde vanuit zijn PTverleden. En het werkt efficiënt als hij zaken binnen LTO zowel voor de NFO als voor ons kan behartigen.” <

Visie en strategie in aantocht Als landelijk voorzitter gaat Raaijmakers bouwen aan een vernieuwde belangenbehartiging voor de boomkwekerij. Door het verdwijnen van het Productschap Tuinbouw (PT), en daarmee het verlies van een structuur waarbij zaken collectief werden aangepakt, moet de vakgroep immers nieuwe wegen bewandelen. Daar wordt flink aan gewerkt. „We zijn bezig met een heldere visie en strategie.” Op de komende Landelijke Boomkwekersdag in januari worden de visie en de strategie gepresenteerd. De vakgroep lanceert dan tevens een nieuwe website. „We gaan helder en directer communiceren met onze leden”, zegt Raaijmakers, waarna hij benadrukt: „We werken voor onze leden, maar we spreken namens de sector.” De Boomkwekerij 23 (13 november 2015)

Raaijmakers voorzitter.indd 13

09-11-15 15:42

703830_.indd 14

9-11-2015 12:52:45

Ondernemersvragen

Illustratie: Peter Moorman

Waar moet ik op letten bij een samenwerking? Samenwerking op het gebied van teelt of verkoop ontwikkelt zich steeds meer in de boomkwekerij. Maar wat zijn nu de aandachtspunten bij zo’n samenwerking?

Als je beseft dat het succes of falen van een samenwerking grotendeels bestaat uit menselijk handelen dan is alleen een goede samenwerkingsovereenkomst, zoals bijvoorbeeld een vof-contract, niet voldoende. Jacob Haalstra Accon Avm Adviseurs en Accountants, Opheusden j.haalstra@acconavm.nl

Stuur uw vragen of suggesties naar Postbus 9324, 2300 PH Leiden. U kunt ook bellen of mailen met (071) 565 96 82, boomkwekerij@hortipoint.nl

Visie In de eerste plaats is het belangrijk bij een samenwerking de visie en strategie vast te stellen. Iedere partner in het samenwerkingsverband heeft er immers andere ideëen bij. Kom je er samen niet uit dan is het goed niet te starten, maar te zoeken naar partners die meer op één lijn liggen. Door de stategie op papier te zetten kan bij problemen daar op teruggevallen worden. Wat was de oorspronkelijke opzet van de samenwerking en welke koers varen we nu? Moeten er zaken bijgesteld worden? In de tweede plaats moeten er ook operationele afspraken gemaakt worden. Wie is waar verantwoordelijk voor, zoals verkoop, financiën, personeelszaken, et cetera. Maar ook, wie brengt wat in, hoe wordt er gefinancieerd en hoe wordt de winst uit deze

onderneming verdeeld. Belangrijk is dat dit gebeurt op basis van gelijkwaardigheid en gebruik van elkaars talenten. In de derde plaats is het van belang dat personeel, of andere medewerkers en adviseurs die betrokken zijn bij de samenwerking, op de hoogte zijn van uw gekozen visie en strategie. Op het moment dat zij daar een eigen weg in kiezen zult u begrijpen dat er problemen gaan ontstaan.

Risico’s in beeld In de vierde plaats is het van belang om risico’s in te schatten. Waar zou het mis kunnen gaan in de samenwerking. Niet dat risico’s te voorkomen zijn, of dat je alle risico’s kunt inschatten, maar je kunt wel met elkaar afspreken wat je zou kunnen doen op het moment dat deze risico’s zich voor zouden doen. Dat geeft minder spanningen en ergenissen op dat moment. Als laatste punt maar zeker de belangrijkste is de communicatie in een samenwerking. Belangrijk is om met elkaar in gesprek te blijven. Plan

daar dus ook bewust tijd voor in. In de onderlinge communcatie is het net zo belangrijk om te luisteren, als te praten, en door te vragen. Spreek ook onderling vertrouwen uit en spreek af of er een basis is om te blijven samenwerken. En bij dit vertrouwen hoort net als in een goed huwelijk het geven en nemen, en het elkaar wat gunnen. Een ander punt bij communicatie is dat je afspreekt welke managementinformatie nodig is om met elkaar te bespreken, zoals omzetgegevens, enzovoorts.

Uit elkaar Bovenstaande is dan wel het ideaalplaatje, de praktijk is altijd weerbarstiger. We hebben immers met mensen te maken. Mocht een samenwerking dan ook niet goed verlopen spreek dan ook van te voren af hoe je op een goede manier uit elkaar kunt gaan. Houd daar tijdens de bedrijfsvoering ook rekening mee door de balans (gezamenlijke bezittingen en schulden) klein te houden. <

De Boomkwekerij 23 (13 november 2015)

Ondernemersvragen BKW15-23.indd 15

05-11-15 15:15

Tekst: Arno Engels Foto’s: John Deere, Arno Engels

Rondkijken in grootste trekkerfabriek Veel boomkwekers werken met trekkers van John Deere, maar hoe worden die eigenlijk gebouwd? De studieclub van Tree Centre Opheusden mocht rondkijken in de productie van John Deere Werk Mannheim, in Zuid-Duitsland. Een fabrieksproces van het Amerikaanse trekkermerk, wat volgens Duitse precisie verloopt. De fabriek van John Deere in Mannheim is een wereld op zich. Met een oppervlakte van 42 ha en 3.000 medewerkers is het de grootste trekkerfabriek van Duitsland, en het is de grootste van JD buiten Amerika. Er is bijvoorbeeld een eigen opleiding. En ook een eigen brandweer. Veiligheid staat hier voorop. Rondlopen mag alleen onder begeleiding, met een reflecterend hesje aan. Bezoekers mogen ook niet van blauw omlijnde paden afwijken, en ook geen foto’s maken van het productieproces. We lopen het terrein over naar de eerste productiehal. Hier worden transmissies geproduceerd. Totaal zijn er meer dan 3.000 opties voor trekkers met een vermogen van 90 tot 259 pk. „Alle componenten komen hier bij elkaar zoals in een puzzel”, legt de rondleider in eenvoudige bewoordingen uit.

Elk component barcodering Medewerkers verzamelen de componenten alsof ze winkelen in een supermarkt. Iedereen rijdt met een eigen kar en een eigen lijst langs stellages. De kar is ingedeeld in secties met barcodering en diverse gleuven, aldus de rondleider. „In elke gleuf kun je alleen een specifiek component zetten. Pas als de eerste sectie compleet is, krijg je groen licht om naar de tweede sectie te gaan.” Deze werkwijze voorkomt het maken van montagefouten. Voor iedere transmissie worden dus uitsluitend de

Voordat de kwekers van Tree Centre Opheusden de fabriek in mochten gaan, werden ze ontvangen in een expositie van de nieuwste JD-trekkers en machines.

exacte componenten verzameld. Ook al het gereedschap is gecodeerd, waardoor medewerkers altijd het juiste bij de hand hebben. „Op het eind van het winkelen gaan alle componenten naar een robot die ze automatisch in elkaar zet”, vertelt de rondleider. Vervolgens wordt het werk van de robot gecontroleerd, middels het testen van alle functies van de transmissie. We vervolgen de route door de hal en staan stil bij de productie van motorblokken. In drie ploegen worden hier per dag 60 motorblokken gemaakt, in zeven verschillende typen. Iedere ploeg maakt bijvoorbeeld ook per dag 400 motorassen in drie verschillende diameters. „Totaal werken meer dan 125 werktuigen aan één motorblok.” Alle componenten voor een motorblok zijn voor de assemblage nauwkeurig gemeten. „Computers meten ze tot 0,001 mm precies met behulp van 3D-coördinaten.”

Volautomatisch bakken maken In een andere hal vindt de productie van versnellingsbakken plaats. Dit is niet alleen voor de eigen trekkerfabriek, maar ook voor andere JD-fabrieken in Amerika, India, China en Brazilië. De productie is hier groot, divers en geautomatiseerd. „Hier draaien twaalf volautomatische machines”, legt de rondleider uit. „Die produceren per jaar meer dan 300.000 assen met tandwielen, in 35 varianten. Dat gebeurt met lasermeting en chipherkenning, voor een hoge betrouwbaarheid van het proces.” Een soort enorme naalden, met een buitendiameter tot 300 mm, vormen het gereedschap om de tandwielen te frezen, snijden en slijpen. „Na elke 70.000 assen is een naald versleten en moeten we die vervangen; een nieuwe kost €60.000.” De rondleider illustreert niet alleen het productieproces met cijfers. Ook bijvoorbeeld het afval wordt benoemd. „Ieder jaar hebben we 2.500 ton aan slijpsel.” Dan treden we de echte productiehal binnen, waar de trekkers dus compleet in elkaar worden gezet. In Mann-

De assemblage vindt plaats op een bewegende vloer. Kranen dirigeren de componenten boven de lijn, waarna robots en medewerkers de trekkers in elkaar zetten.

De Boomkwekerij 23 (13 november 2015)

John Deere.indd 16

05-11-15 15:16

Buitenland

Bij John Deere Werk Mannheim rollen per dag meer dan 130 trekkers van de assemblagelijn. De trekkers zijn besteld vanuit landen over de hele wereld.

heim zijn 22 basismodellen van middelgrote trekkers (90259 pk) in productie. Dat gebeurt op bestelling via dealers wereldwijd. Vandaag moeten er 133 trekkers uit de fabriek rollen, wat te zien is aan een digitaal bord in de hal. „Elke drie minuten een trekker, dus 20 trekkers per uur”, aldus de rondleider. Hij kijkt op het bord; het is bijna middag. „Nog 45 trekkers te gaan. Dat lukt vandaag zeker wel.”

Assemblage op bewegende vloer De assemblagelijn is een geavanceerd logistiek systeem van een bewegende vloer, kettingbanen en kranen die bovenover lopen, robots die langs de lijn werken, of halfautomatische machines die bediend worden door medewerkers. Alle onderdelen in het proces zijn op elkaar afgestemd, en net zoals in andere hallen speelt ook barcodering hier een grote rol. „Als de barcode van een gescand onderdeel oké is, komt het volgende onderdeel erbij. Als een onderdeel stopt, stopt het hele proces.” Uit allerlei richtingen komen de componenten bij de assemblagelijn. Medewerkers hijsen met behulp van kranen het motorblok in een frame. Robots monteren de wielassen. Veel componenten zijn in dezelfde fabriek gebouwd, maar sommigen zijn ook afkomstig uit andere fabrieken

van JD, of van andere toeleveranciers. De cabines worden bijvoorbeeld in Bruchsal gebouwd, ten zuiden van Mannheim. De vloer van de assemblagelijn blijft in beweging, maar stopt even als de cabine op de trekker wordt geplaatst. Dat maakt de montage namelijk makkelijker, aldus de rondleider. „De cabine zakt automatisch op de trekker, maar ze moet er precies op passen, want er zitten zo’n 4.000 functies in om de trekker te kunnen bedienen.” JD bouwt hier wel basismodellen, maar de wielen eronder zijn verre van standaard. Er zijn 500 verschillende banden en 100 verschillende velgen mogelijk. De keus hangt bijvoorbeeld af van het rijden op de openbare weg. „Onze trekkers gaan naar 100 landen wereldwijd. In sommige landen mag je maximaal 30 km/uur rijden, in andere landen maximaal 50 km/uur”, verklaart de rondleider. De werking van de remmen wordt met een hellingproef getest, en daarna rolt de nieuwe trekker uit de fabriek. Medewerkers halen iedere tiende trekker apart van de lijn, om deze in een simulatieruimte uitvoerig te testen onder allerlei rij- en werkomstandigheden. JD zit bovenop kwaliteitsmanagement, aldus de rondleider. „We kunnen geen montagefouten maken.” <

In een simulatieruimte worden trekkers grondig getest op alle denkbare omstandigheden in het veld, op de weg, met en zonder belasting.

Tabe

Tabe TabelT

TabelN

De geschiedenis van JD in Europa begon in 1956 met de overname van de Lanzfabriek, op dezelfde plaats in Mannheim. Al snel daarna werden de trekkers JD. De Boomkwekerij 23 (13 november 2015)

John Deere.indd 17

05-11-15 15:16

Tekst en Foto: Emiel van den Berg

’Voor heesters in grote potmaten is ab Min of meer per toeval heeft Van der Peijl Tuinplanten heesters in 30 l-container in het sortiment. De planten werden als showmodel aangeboden, maar vinden inmiddels gretig aftrek. Prijsconcessies wilde de kweker niet doen. „Met goede kwaliteit moet je een goede prijs vragen.”

Jean-Pierre van der Peijl noemt zichzelf een plantenliefhebber. „Net als mijn personeelsleden dat zijn. Ik wil bewust ook niet groter, maar wel beter worden. Dat is voor ons een kick”, vertelt Jean-Pierre van der Peijl. De reden om aan kwaliteit vast te houden is helder. „Ik heb veel klanten uit het topsegment. Als ze tijdens een bezoek hier rondlopen, weet ik vrijwel van te voren wat ze nemen, ze kiezen standaard de planten die er op hun allerbest bijstaan.” Het sortiment van Van der Peijl Tuinplanten in Zundert bestaat momenteel uit bladhoudende planten als Viburnum tinus, Photinia x fraseri ’Red Robin’, Ilex crenata ’Dark Green’, diverse kleinbladige dwergvormen van Rhododendron en enkele Ceanothus. Bladverliezend is het sortiment Hydrangea, dat 35% van de kwekerij beslaat en 50 soorten en cultivars telt. De planten op het 6 ha grote bedrijf staan standaard in 2, 3, 5 en 7,5 l-container.

Achtergrond

Van der Peijl over planten in 30 l-container - Bij klanten in het topsegment is behoefte aan deze grote planten. - Bedoelt als showmodel op z’n bedrijf, vonden de planten gretig aftrek. Oftewel: ’Weg showmodel’.

Meer grote maten Een recente ontwikkeling binnen het bedrijf is de langzame introductie van planten in 30 l-container. Een ontwikkeling die per toeval is ontstaan. „Vorig jaar hadden we in mei veel hagelschade. De planning raakte in de war, planten vielen weg en de ruimte die daardoor ontstond, benutte ik door de overgebleven planten van Viburnum en Photinia wat verder uit elkaar te zetten.” De ruimere afstand tussen de planten resulteerde in een vollere kwaliteit, iets waar handelaren enthousiast op reageerden. „Ik spar altijd graag met de bezoekende handelaren, ben nieuwsgierig naar hun mening. Hun enthousiasme zette me daarom aan het denken.” Het grotere plantmateriaal werd overgezet in 30 l-container met het idee deze als showmodellen mee te verkopen met de kleinere potmaten. „Vaak geef ik promotiemateriaal mee met planten en nu dacht ik er goed aan te doen om die grote potten onder de aandacht te brengen zodat de consument ziet hoe een plant zich ontwikkelt. Zo help je een tuincentrum, maar uiteindelijk ook jezelf. ” Echter, de grote planten vonden gretig aftrek en binnen korte tijd kwam de vraag naar meer. Ook vanuit handelaren die de kwekerij bezoeken, steeg de interesse naar de grote plantmaten. „Al snel had ik te weinig.”

- Grote potten hebben meer onderlinge afstand, waardoor wind en zon ook meer invloed hebben. Dit heeft onder andere invloed op het watergeven. - Automatisering is door de relatief kleine aantallen nog lastig. Oppotten gebeurt bijvoorbeeld nog met de hand aan een oppottafel. - Sortiment bestaat vooralsnog uit Viburnum, Photinia en Hydrangea.

Kostprijsberekening Uiteraard deed zich de vraag voor wat de verkoopprijs moest worden van de grote planten. Die prijsbepaling ontwikkelde Van der Peijl zelf. In een overzichtelijk excelbestand zette

hij alle gegevens zoals benodigde oppervlakte per plant, watergiften en bemestingsschema. Zo was eenvoudig te bereken wat een plant in 30 l-container moest opbrengen. Ondanks de stagnerende markt en hagelschade waarmee de kweker vorig jaar werd geconfronteerd, wilde hij geen prijsconcessies doen. „Als je garant staat voor kwaliteit, en de klant is daarvan overtuigd, kun je de prijs vragen die het product waard is en daar aan vasthouden. Dan heb je vrijwel geen prijsdiscussie meer.” Jammer vind Van der Peijl in zo’n proces wel dat hij de werkelijke eindgebruiker niet altijd kent. „Ik merk natuurlijk wel dat er mensen zijn die geld over hebben voor een goed product. Die de waarde zien van gezonde en goed ontwikkelde planten die kant-en-klaar zijn toe te passen.” Vooralsnog ging het bij de 30 l-container alleen om Photinia en Viburnum. Inmiddels loopt ook Hydrangea mee in het traject, daarbij gaat het met name om H. aspera ’Hot Chocolate’ en van H. paniculata de cultivars ’Butterfly’ en ’Pinky Winky’. „Hydrangea is echter maar een paar weken goed leverbaar, alleen wanneer de plant in volle bloei staat. Met Photinia bijvoorbeeld maak ik twee schoven door planten met een mindere kwaliteit in mei te knippen voor een wat latere levering.” Op afgelopen Plantarium had Van der Peijl geen grote potmaten in zijn stand omdat er geen voorraad meer was. Tijdens GrootGroenPlus heeft hij er wel een paar neergezet, puur om klanten er op te attenderen dat hij vanaf volgend jaar juli weer voldoende aanbod heeft.

Handwerk Technisch gezien waren er wel aanpassingen nodig. Water geven bijvoorbeeld vraagt extra aandacht. De grote potten hebben relatief veel tussenruimte zodat zon en wind extra invloed hebben. Het water wordt gecirculereerd, dat zorgt dus niet voor extra kosten. Wel zijn er meer

De Boomkwekerij 23 (13 november 2015)

Wijder zetten layout.indd 18

05-11-15 15:16

Heesters

is absoluut belangstelling’

Jean-Pierre van der Peijl: „Dit jaar heb ik 1.000 m² met planten in 30 l-container. Volgend jaar twee keer zo veel.”

stroomkosten maar omgerekend per plant is dat te verwaarlozen. De watergift hangt af van de plantsoort. Hortensia’s vragen serieus water anders maken ze geen lengte. Bij de bladhoudende planten is dat anders, die groeien rustiger en hebben minder stresskansen. „Viburnum tinus kan ik ’s nachts wat water geven en dan komen ze daar de dag goed mee door.” Aandachtspunt bij bladhoudende planten is dat ze niet nat mogen staan, wortelrot ligt immers op de loer. Volgens Van der Peijl is dat een kwestie van kijken en voelen, hij heeft daar weinig problemen mee. Een van de redenen daarvoor is dat de waterafvoergoten niet door het midden van de velden lopen, maar juist in de paden zijn verwerkt. „Dus de randen van de velden, die juist het eerste uitdrogen, blijven het langste vochtig.” Daarnaast benadrukt hij het belang van goed doorlatende potgrond. In een natte augustusmaand zoals in 2014 zijn

problemen dan eenvoudig preventief te voorkomen.

Machinaal snoeien Om tot het beste resultaat te komen, kiest Van der Peijl ervoor de beste planten in 30 l-container te zetten. Die planten hebben een goed ontwikkelde vertakking en worden voor het oppotten machinaal gesnoeid. Zowel aan de boven- als zijkant. Viburnum tinus krijgt één snoeibeurt, in de winter. Photinia is tot in juni te snoeien. Oppotten gebeurt daarna handmatig op een speciale oppottafel. „Dat is nu nog arbeidsintensief, maar automatiseren wordt pas rendabel bij grotere toename van het aantal planten.” Na het oppotten gaat een deel van de planten de kas in om ze voor te trekken. „Zeker bij Viburnum tinus loont dat de moeite want zo krijg je partijen die opvolgen in bloeimoment.” Omwaaien van zich ontwikkelde planten is een ander aandachtspunt,

zeker wanneer deze aan de droge kant staan. Langs de buitenranden plaats Van der Peijl de planten daarom in rekken. Alle planten in rekken zetten, is vooralsnog te kostbaar. „Ook de mogelijkheid om de planten vanaf de bufferband met behulp van een robot in rekken te plaatsen en deze rekken gevuld en al op het veld te plaatsen, is vooralsnog te kostbaar. Daar hebben we gewoonweg nog te weinig planten voor.”

Veld vullen Belangrijk voor Van der Peijl is om bij uitbreiding van planten in 30 l-container te streven naar aantallen die precies een veld vullen. „Alle grote potten bij elkaar, geen versnipperde hoekjes. Dat ziet er netjes uit en voorkomt restpartijen die in de regel als eerste worden verwaarloosd. De klanten die hier rondlopen, schotelen we zo het mooiste resultaat voor.” < De Boomkwekerij 23 (13 november 2015)

Wijder zetten layout.indd 19

05-11-15 15:16

Tekst: Emiel van den Berg Foto’s: CLTV, Arno Engels

Wortelgoed koelen vraagt om secure aan pa Wortelgoed in de koeling overwinteren, zoals van bos- en haagplantsoen, vraagt aandacht. Bij het rooien moeten de planten in rust zijn en ligt uitdroging op de loer. Wie niet goed verpakt, loopt het risico op schimmels. En bij verkeerd ontdooien kan de temperatuur in de boxpallet hoog oplopen, wat de kwaliteit van planten niet ten goede komt. Simon van Houwelingen van Cultus Agro Advies noemt als belangrijkste aandachtspunt het indrogen van de wortels. „Vanaf het rooien ligt het op de loer.” Hij adviseert het sorteerwerk zo snel mogelijk te doen. Van oudsher is de winterperiode hét sorteermoment, maar bij open weer gaat afleveren gewoon door. „Logisch, maar rij dan wel het nog niet gesorteerde materiaal de koeling in.” Wordt het sorteerwerk later weer opgepakt, dan is het belangrijk dat snel te doen. „Is het materiaal te lang uit de koeling, dan gaat het weer activeren.” Rooi overigens nooit te nat. „Niet alle planten kunnen tegen modder aan de wortels, zeker niet planten met vlezige wortels zoals Alnus en Sambucus.” Wortels schoonspoelen is niet nodig, omdat er tijdens het sorteren vaak al veel grond afvalt. „Brandschoon hoeft het zeker niet te zijn, want in de grond die blijft hangen, zitten gunstige bodemschimmels en organisch materiaal.” Van Houwelingen benadrukt pas te rooien en te koelen wanneer planten in winterrust zijn. „Daarvoor moet de buitentemperatuur een periode tussen de 0ºC en 7ºC zitten. Dit najaar was de vroege koudeperiode rond half oktober daarom gunstig.”

Later rooien en koelen? Soms kiezen kwekers ervoor om pas aan het einde van de winter te rooien en te koelen, om het uitplantmoment in het voorjaar uit te stellen. Dit gebeurt bijvoorbeeld bij beuk, die voor de winter nog wordt gerooid vanwege het sorteren op rood- en groenbladig. De planten worden daarna gekuild om op een natuurlijke manier in winterrust te gaan. „In de winter gaan ze dan de koeling in om later uit te kunnen planten. Worden deze planten echter te laat in de koeling gedaan, dan loop je het risico dat ze al actief zijn en tijdens het koelproces in kwaliteit afnemen.” Hergo Boomkwekerij koelt juist weinig Fagus, en ook Carpinus. Styen Herijgers van dit bedrijf in Zundert legt uit: „Onze ervaring is dat vooral zaailingen door koelen slechter aanslaan. Opkuilen is een natuurlijker proces. Planten krijgen dan te maken met de normale winterse omstandigheden en de wortels blijven voldoende vochtig. Ook in het voorjaar tijdens het uitlopen is opkuilen beter.”

Wortelgoed kan het best pas in de koeling worden gereden, als de planten in schimmels worden dan voorkomen.

Vanwege de betere resultaten wordt het meerwerk voor lief genomen. „We kunnen ons geen uitval veroorloven, omdat we de planten op afstand zetten om beveerd materiaal te krijgen.” Komen de planten laat uit de koeling en zijn de buitentemperaturen al hoog, dan is er kans op terugslag. „De wortels moeten dan te veel werken. Blijven ze opgekuild dan is de overgang niet zo groot.” De veel makkelijker groeiende Crataegus gaat vaak wel de koeling in. „Die haalt zijn lengte altijd, ook al wordt hij wat laat uitgeplant. Hetzelfde geldt voor Viburnum opulus en Aronia.” In de toekomst gaat Herijgers zeer waarschijnlijk wel leverbare driejarige planten inkoelen. „Puur om het afleverseizoen te rekken.”

Luchtdicht verpakken Bij het verpakken is luchtdicht belangrijk, aldus Van Houwelingen. „Koelzakken mogen niet kapot zijn. Elk gat is een indroogplek.” Ook vindt hij het belangrijk dat de temperatuur in de hele box gelijk is. Erik Bastiaensen van CLTV Zundert, waar koelruimte te huur is, merkt dat er soms sturing nodig is bij de verpakking. „Het risico op

De Boomkwekerij 23 (13 november 2015)

Kwaliteit koelen wortelgoed.indd 20

05-11-15 15:16

winterr

Kwaliteit

an pak

ten in

TIPS > Plaats de planten pas in de koeling als ze helemaal in rust zijn. > Let op dat de wortels tijdens sorteren en transport niet verdrogen. > Sorteer zo snel mogelijk, leg het materiaal bij onderbreking in de koelcel. > Voorkom te natte wortels, spoel de wortels niet. > Verpak luchtdicht met goed sluitende koelzakken. > Vul de koelcel gedoseerd, dan verloopt het invriesproces geleidelijk. > Houd de temperatuur in de koelcel zo dicht mogelijk tegen -2ºC aan. > Wees alert bij het ontdooien; houd boxpallets uit de zon.

winterrust zijn en dus niet meer actief zijn. Eventuele problemen met

schimmels bij oude koelzakken is eenvoudigweg te groot.” Verder hamert Bastiaensen op zo uniform mogelijke verpakkingen, om dienstverlening op maat te kunnen bieden. Mocht er onverhoopt toch een probleem komen met schimmels, dan is er tijdens het bewaringsproces ergens iets mis gegaan. De planten zijn bijvoorbeeld te nat ingepakt. In zo’n geval heeft een eventuele voorbehandeling ook zelden effect. „We praten vaak over koelen, maar ’bewaren’ is beter”, zegt Van Houwelingen. „Koelen is boven 0ºC, bestemd om planten tijdelijk in rust te houden. Bewaren gebeurt bij een temperatuur zo dicht mogelijk tegen -2ºC aan.”

Aanvoer koelcel spreiden Van Houwelingen adviseert om de aanvoer naar de koelcel te spreiden. „Het invriesproces moet zo gelijkmatig mogelijk verlopen.” Bij de CLTV hangt de temperatuur in de koelcel rond de -2ºC. „Dat hangt af van de producten”, legt Bastiaensen uit. „Zaden bewaren we bijvoorbeeld een half graadje kouder.” Het gedoceerd vullen van de koelcellen gaat bij de CLTV vrijwel automatisch. „Boomkweke-

rijproducten zijn divers en komen van veel verschillende kwekers. De aanvoer is verspreid.” Om kwaliteit te waarborgen heeft CLTV een commissie koelbegeleiding die drie tot vier keer per jaar bijeen komt om metingen te verrichten en te controleren. „In die commissie zitten ook externen waaronder kwekers.” Als de boxpallets in het voorjaar weer uit de bewaring komen, vraagt het ontdooien aandacht. Om het ontdooiproces te versnellen, worden de boxen in de praktijk vaak vol water gezet. Een goede en snelle methode, vindt Van Houwelingen. „Rustig ontdooien kan ook, maar zet de boxpallet niet in de zon, omdat de temperatuur daarin snel oploopt waardoor de buitenste planten opwarmen. In boxpallets in de zon zijn temperaturen van meer dan 50ºC gemeten.” <

Voorkom dat wortels vanaf het rooien verdrogen, door bijvoorbeeld de verwerkingstijd kort te houden.

De Boomkwekerij 23 (13 november 2015)

Kwaliteit koelen wortelgoed.indd 21

05-11-15 15:16

Tekst en Foto’s: Arno Engels

Eerste 3D-camerasysteem sorteert po WPS heeft samen met TNO een nieuw systeem ontwikkeld om potplanten snel en foutloos te sorteren. Met heel veel camerashots wordt van elke plant een 3D-beeld gemaakt, waarna het systeem het aantal bloemen, knoppen of takken bepaalt. Kwekerij Piet Vijverberg heeft de primeur. De technologie blijft vooruitgang boeken, zeker in de automatisering van verwerken van potplanten. Zet twee sensoren langs een transportband waarover potplanten lopen, en je kunt al automatisch sorteren op lengte. Dit is dus eendimensionaal. Laat een potplant draaien voor een camera, en dan heb je een 2D-beeld om te sorteren op lengte en op bijvoorbeeld aantal takken. Maar wat als de markt vraagt om ook nog eens op andere parameters te sorteren, zoals aantal bloemknoppen? Hier gaat het de laatste jaren naar toe in de afzet van Phalaenopsis, potorchideeën. Ook bij andere sierplanten wordt de mate van bloei belangrijker, zoals bij Skimmia, Clematis of Hydrangea. Bij Phalaenopsis blijkt 2D-sortering op

aantal bloemknoppen niet voldoende betrouwbaar te werken. Als de potplant voor de camera ronddraait, kan deze namelijk een bloem of knop aan een tak dubbel tellen. Om de betrouwbaarheid van 2D-sortering te vergroten, is er in de praktijk bijvoorbeeld een semi-automatische oplossing bedacht: personeel geeft met drukknoppen snel aan of de plant een één- of tweetakker is.

Eerst nog tellen door Aziaten Bij Kwekerij Piet Vijverberg was eerst een andere oplossing verzonnen. Het bedrijf in Monster stuurde de beelden van het 2Dsysteem via internet naar de Filipijnen. Daar telden werknemers in een datacenter, met

hun eigen ogen, het aantal knoppen per plant en stuurden de sorteercodering via internet weer terug. Dit binnen een minuut per plant. „Mensen in Azië kunnen beter tellen dan hier”, aldus Sander Vijverberg. De betrouwbaarheid van 2D-sortering is volgens de kweker ongeveer 65%. Door het Filipijnse tellen steeg die betrouwbaarheid naar 85%, ofwel de Aziaten haalden handmatig 20% foutieve sorteringen eruit. Maar er viel dus nog altijd winst te boeken in de betrouwbaarheid. „Met 2D kwamen we niet verder”, zegt Martin van Zanten, van fabrikant WPS in De Lier, die de 2D-sortering bij Vijverberg had geïnstalleerd. Instituut TNO bood drie jaar geleden een innovatief telsysteem aan dat werkt met

De Boomkwekerij 23 (13 november 2015)

Camerasortering.indd 22

05-11-15 15:16

Automatisering

ert potplanten uiterst betrouwbaar

3D-beeldanalyse. „We vroegen ons af of we dat systeem in onze eigen techniek konden verwerken”, aldus Van Zanten. „Daarna hebben we contact gezocht met TNO, en zijn we samen een prototype gaan ontwikkelen voor de tuinbouw.” Vijverberg werd enthousiast gekregen om mee te werken. „Onze markt vraagt steeds meer maatwerk. Als je planten belooft met achttien knoppen, moeten er ook achttien op zitten en geen zeventien.”

Verwerkt in logistiek systeem De kweker werkt al jaren met het Plant Order System van WPS: een logistiek systeem waarbij iedere potplant in een specifieke drager over transportbanden beweegt.

In dit systeem is afgelopen jaar de nieuwe 3D-sortering geïmplementeerd. Na uitvoerige testen is deze zogeheten SmartScan 3D sinds medio oktober in bedrijf. Het resultaat is al zichtbaar. „Nu tikken we bijna 100% betrouwbaarheid aan, om precies te zijn: 98%.” De 3D-sortering gebeurt in vier units met elk een camera, waarbij veel infrarood licht wordt gebruikt. De capaciteit per unit is 600 planten per uur, dus totaal 2.400 planten per uur. Zoveel is bij Vijverberg wel nodig, want de teler levert wekelijks gemiddeld 60.000 potorchideeën af aan de handel. Hoe groot de investering is, wil hij niet kwijt. „Maar het is economisch uit te rekenen, onze terugverdientijd is vijf jaar.”

De units staan in een afgesloten ruimte. Je mag die ruimte wel betreden, maar alleen met een beschermbril op. Te lang naar veel infrarood licht kijken kan immers leiden tot lasogen.

Meer rust bij afleveren Het systeem levert Vijverberg niet alleen een uiterst betrouwbare sortering op. Het zorgt ook voor minder werkdruk bij het afleveren. „Als je planten 100% goed beoordeelt, creëer je rust bij het inpakken. En dan verbetert ook die prestatie.” < Bekijk een filmpje van het 3D-sorteren en het afleveren bij Kwekerij Piet Vijverberg op deboomkwekerij.nl.

Iedere potplant draait 360° voor de camera, die elke 5° er een 2D-beeld van maakt: totaal 72 beelden van een plant. Speciale software maakt van al deze 2D-beelden een 3D-beeld. De camera kijkt niet naar bloemoppervlak, maar hoe de bloem eruit ziet. Zoiets als gezichtsherkenning, dus.

Vier units met elk een camera kunnen 2.400 planten per uur verwerken. Ze draaien tegen de achtergrond van een panel met een paar duizend watt aan infrarood licht. Dankzij dit licht zien de camera’s meer dan het menselijk oog ziet. De units staan in een afgesloten ruimte.

Het 3D-systeem geeft de verkregen plantinformatie door aan het afleversysteem bij Vijverberg. Na de sortering schuiven de potplanten over transportbanden naar de buffervoorraad, bestaande uit tweehonderd banen.

Het systeem ziet alle herkenningspunten van een plant, in het geval van Phalaenopsis bij Vijverberg het aantal bloemknoppen. Hierop kan het systeem filteren, zoals: sorteer op planten met vijf open en dertig dichte knoppen. De sorteerbehoefte is dus instelbaar.

De Boomkwekerij 23 (13 november 2015)

Camerasortering.indd 23

05-11-15 15:16

Foto: VidiPhoto

Kerstsfeer van papierpulp De vestiging van Intratuin in IJsselstein verandert langzaam maar zeker in een sneeuwlandschap. Tientallen kerstbomen worden op het tuincentrum voorzien van dikke laag pulp van biologisch afbreekbaar celluloze papier. Dat moet helpen het koperspubliek in de kerstsfeer te brengen. En dat terwijl in de omgeving de terassen nog vol zitten met zonaanbidders. De nepsneeuw wordt gemaakt en aangebracht door het bedrijf Polar Europe. Zij worden over heel de wereld ingezet om te helpen winterlandschappen na te bootsen, ook voor reclame en speelfilms.

De Boomkwekerij 23 (13 november 2015)

FotoSpread Kerst-BKW15-23.indd 24

05-11-15 15:16

De Boomkwekerij 23 (13 november 2015)

FotoSpread Kerst-BKW15-23.indd 25

05-11-15 15:17

Foto: Stefan Even

Laanbomen schoon de winter in Tijdens de bladval bij bomen ontstaan invalspoorten voor schimmels die bijvoorbeeld (essen) taksterfte veroorzaken, kankeraantasting en meniezwam.

Stefan Even Cultus Agro Advies stefaneven@cultus.nl

In gevoelige gewassen zoals Fraxinus, Sorbus, Malus en Populus kunnen schimmels zich gemakkelijk verspreiden en bomen indringen. Als u deze periode nog een bespuiting uitvoert met Folicur (600 ml of 1 kg/ha) plus koperoxychloride, (bijvoorbeeld Foliplus koper in een dosering van 3,5 l/ha) kunt u de schimmeldruk wegnemen. Herhaal deze bespuiting na circa zeven tot tien dagen. Ook bij het uitvoeren van de wintersnoei is het belangrijk zorgvuldig om te gaan met snoeiwonden, met name bij kankergevoelige soorten. Het wegnemen van dikke takken zorgt voor grote wonden die een gemakkelijke invalspoort zijn voor de ziekte. Door het afdekken van deze wonden met een wondpasta, wordt de wond minder toegankelijk voor schimmels. Dit afdekken dient vrij snel na het snoeien te gebeuren op een droge wond. Daarnaast is het verstandig om snoeigereedschap regelmatig te ontsmetten met bijvoorbeeld dettol of spiritus. Overweeg soorten die erg gevoelig zijn voor wondschimmels, gedurende de zomer te snoeien zodat wonden snel dichtgroeien. Op sommige percelen heerst nog een lichte onkruiddruk. Op percelen waar onkruid het rooien kan belemmeren, is het verstandig nog te spuiten met Basta of Finale (1% dosering). Houd wel rekening met een tragere

werking onder koudere omstandigheden. Op percelen die nog even blijven staan, kan de bespuiting worden uitgesteld tot in de periode december-februari. In deze periode kan Chloor IPC (2 l/ha) plus Kerb (poeder 2,5 kg/ha of Kerb Flow 3,25 l/ha) worden toegepast. De beste effectiviteit wordt gerealiseerd bij temperaturen lager dan 12°C, waarbij de optimale temperatuur rond de 5°C ligt. De contactwerking op gras en muur is het sterkst door de combinatie van Kerb en Chloor IPC. Op percelen met weinig onkruid kan, afhankelijk van het onkruidspectrum, worden volstaan met alleen Kerb.

Toepassing Pistol Flex Onlangs heeft de herbicide Pistol Flex een uitbreiding gekregen voor de laanbomenteelt en gebruik op permanent onbeteeld terrein. Pistol Flex is een bodemherbicide met een lange duurwerking op kleine kiemende onkruiden. Pistol Flex mag in de laanbomenteelt één keer per twaalf maanden worden toegepast, in een dosering van 0,5 kg/ha. Het betreft een bodemtoepassing waarbij het gewas niet geraakt mag worden. Een voorwaarde is dat bomen één jaar vast dienen te staan, voordat u het middel mag toepassen. <

Zorg dat percelen schoon zijn voor de winter. Bestrijd niet alleen onkruid, maar zonodig ook schimmels die via invalspoorten, ontstaan door bladval, bomen kunnen indringen.l

De Boomkwekerij 23 (13 november 2015)

Teeltadvies BKW15-23.indd 26

09-11-15 15:41

Teeltadvies

Waarnemen: basis voor een gericht advies Door de langdurige regen in september was de aantasting door Cylindrocladium meer dan in jaren het geval is geweest. Intensieve waarnemingen zorgen voor behandelplan.

Wilma Windhorst AgroPoli wwindhorst@agropoli.nl

Intensief waarnemen bestaan eruit dat we aangetast blad tussen zieke planten uit percelen ophalen en microscopisch bekijken. Eind oktober vonden we op de bladeren van buiten direct de sporen van Cylindrocladium, teken dat de schimmel actief is. Tot op het moment dat ik dit schrijf zijn, door het uitblijven van zwaardere regenval, infecties niet opgetreden. Op percelen waar sinds de laatste bespuiting 40 mm of meer neerslag was geweest, is echter nog wel een preventieve bestrijding ingezet: de sporen zouden immers bij regen kunnen rondspatten en blad met de ver afgesleten bedekkingsmiddelen kunnen infecteren. De waarnemingen op Cylindrocladium zijn, door het microscopisch onderzoek, bewerkelijk. Toch leveren ze een duidelijk beeld op voor advies en gericht handelen. Anders is dat tot op heden met de rups die in Buxus kan voorkomen. In onze regio heb ik dit insect, in de acht jaar dat dit in Nederland voorkomt, tot op heden twee keer gezien. Beide keren betrof het een groot perceel waarin slechts twee (!) planten kaal gegeten waren.

Bij waarnemingen lopen we regelmatig percelen door. De trefkans om twee planten in een perceel van duizenden te vinden is klein, en dat baart zorgen. Worden buxustelers verrast door dit insect? Preventief spuiten raad ik echter af omdat aantasting nog zo zelden gevonden wordt en we dus met een kanon op een mug lijken te gaan schieten. Daarom maar verder testen: feromonen en vallen die de vlinders in een vroeg stadium moeten signaleren. Maar als we niets vangen, werken de vallen of lokstoffen dan niet? Zetten we ze verkeerd in, of is er dan geen vlinder in het perceel? Waar hangen we de vallen op? We willen onder geen beding het risico lopen dat we buxusmotten naar het perceel aantrekken. Dus hangen onze vallen momenteel ook in tuinen met buxusmot bij consumenten, om te leren hoe we hiermee het best kunnen omgaan. Deze puzzel is, hoewel duidelijk met het blote oog zichtbaar, lastiger en onduidelijker dan het gepriegel met blaadjes achter de microscoop. Maar we werken er hard aan om ook dit onder de knie te krijgen. <

Houd (huur)land voor vaste planten gezond Huurland is voor veel telers nodig om voldoende ruimte te hebben voor vruchtwisseling. Knelpunten die vragen om een plan voor een gezamenlijke aanpak. En daarvoor is het nu de tijd.

Kees Pastoor DLV Plant k.pastoor@dlvplant.nl

In de eerste plaats valt er op het terrein van onkruidbestrijding veel te winnen. Huurpercelen zijn in het algemeen ’vuil’. De onkruiddruk in het teeltseizoen erop is hoog, dit kost veel arbeid. Belangrijker is echter de virusdruk ten gevolge van onkruid. Onkruid is een opslagplaats en besmettingsbron van virussen zoals het tabaksratelvirus. Vrijlevende aaltjes brengen het virus over van onkruid naar gewas. Resultaat: virusbesmette partijen. Start tijdig met onkruidbestrijding, houd het goed bij en maak gebruik van chemische en mechanische mogelijkheden. Verder is aandacht nodig voor het bevorderen van de ziektewerendheid in de bodem en het bodemleven. De belangrijkste factor daarvoor is organische stof. De druk van schadelijke schimmels, bacteriën en aaltjes neemt af wanneer er voldoende leefruimte en voeding wordt geboden aan nuttig bodemleven. Veel kwekers voeren zoveel organische stof aan als is toegestaan, vaak vooral in de vorm van compost. Dat is een eenzijdig aanbod. Vaste mest, groenbemesters en een veenproduct worden in veel gevallen overgeslagen. Hier is dus veel meer mogelijk.

Tot slot wordt de aaltjesbestrijding nog te vaak overgelaten aan de volgende huurder. Nu de mogelijkheden voor chemische grondontsmetting zeer beperkt zijn, is het zaak om alternatieve methoden toe te passen. Dit is nog volop in ontwikkeling, maar momenteel liggen er mogelijkheden in groenbemesters, inunderen en beheer van organische stof. Uiteraard blijft schoon werken, goed selecteren en virus- en aaltjesvrij starten van cruciaal belang.

Rooien en bewaren Veel bedrijven met vaste planten in de vollegrond zijn gestart met rooien, verwerken en bewaren. Let op dat de planten in rust zijn. In september en oktober is er nog veel groei geweest en veel gewassen zijn op het moment van schrijven nog te groen, dus onvoldoende in rust. Wanneer toch gerooid moet worden, zet het plantmateriaal dan in de koelcel en breng de temperatuur naar beneden. Wijs afnemers wel op de risico’s als zij plantmateriaal afroepen en bewaren op het moment dat het onvoldoende in rust is. De Boomkwekerij 23 (13 november 2015)

Teeltadvies BKW15-23.indd 27

09-11-15 15:41

Tekst: Arno Engels Foto’s: ADR

Dit zijn de nieuwste ADR-rozen

Zestien nieuwe rozen overleefden dit jaar de ADR-keuring in Duitsland. Daarvan zijn er negen veredeld door Kordes, die het predicaat wonnen vanwege hun uitstekende bladgezondheid. Drie rozen hebben nog geen naam, en mogen daarom nog niet gepubliceerd worden. Totaal zijn er nu 179 ADR-rozen.

Lemon Fizz

Bentheimer Gold

Lemon Fizz is een heesterroos van

Een zeer rijkbloeiende heesterroos

Kordes die sterk en rechtop groeit,

van Kordes, deze Bentheimer Gold.

tot 90 cm hoog. De breedte is 80

De bloemen zijn abrikoos- tot per-

cm. De bloemen zijn halfgevuld,

zikachtig van kleur, sterk gevuld,

heldergeel en 8 cm in doorsnede,

talrijk en 8 cm in doorsnede. Ze

en hebben opvallende meeldraden.

vormen een sterk contrast met de

Daardoor springt de bloei er zowel

donkergroene, sterk glanzende bla-

dichtbij als op afstand eruit. De bla-

deren. Bentheimer Gold groeit dicht

deren glanzen matig sterk.

en breed, tot 80 cm. Ook de hoogte is 80 cm.

Rosengräfin Marie Henriette

Moin Moin

Rosengräfin Marie Henriette is

Moin Moin is veredeld door Kordes.

een rijkbloeiende heesterroos van

Het is een zeer rijkbloeiende hees-

Kordes. De bloemen zijn roze in een

terroos die compact groeit, tot 80

nostalgische vorm, sterk gevuld en

cm hoog en 90 cm breed. De knop-

intens geurend. Die vormen met

pen zijn kogelvormig en openen

anthocyaan gekleurde scheuten en

met een sterk roze kleur en lichte

glanzende, donkergroene bladeren

geur. De bloemen worden circa 6

een aparte combinatie. De struik

cm groot. De bladeren zijn donker-

wordt 90 cm hoog en 70 cm breed.

groen en sterk glanzend.

Herzogin Christiana

Rose der Einheit

Herzogin Christiana is veredeld door

Rose der Einheit komt uit de ver-

Kordes. Een heesterroos die rijk

edeling van Kordes. Het is een

bloeit met bloemen die hoofdza-

zeer rijk bloeiende heesterroos. De

kelijk crèmekleurig zijn, en in het

bloemen zijn circa 6 cm in door-

midden lichtroze. De bloemen zijn

snede en tweekleurig gevuld: van

bovendien sterk geurend en heb-

buiten zilverachtig wit, van binnen

ben een pomponachtige vorm. De

sterk rood. De struik groeit bossig

struik groeit tot 80 cm hoog en 70

tot 70 cm hoog en 60 cm breed.

cm breed, en vormt matig sterk

Donkergroene en matig sterk glan-

glanzende bladeren.

zende bladeren.

De Boomkwekerij 23 (13 november 2015)

ADR rozen.indd 28

05-11-15 15:17

Sortiment

Sweet Honey

Weg der Sinne

Dit is een zeer rijkbloeiende hees-

Weg der Sinne is een kleine struik-

terroos van Kordes. Sweet Honey

roos van Kordes: de roos wordt

vormt abrikoos- en crĂ¨mekleurige

80 cm hoog en 90 cm breed. De

bloemen die licht geuren en 8

bloei is zeer rijk en bestaat uit

cm in doorsnede zijn. De struik

halfgevulde, purperviolet tot pur-

groeit rechtop tot 110 cm hoogte;

perrode bloemen met een geel

de breedte is 90 cm. De bladeren

oog. Ze geuren licht en zijn 9 cm

glanzen sterk. Volgens de jury een

in doorsnede. De takken zijn fijn

aansprekende combinatie.

bedoornd, de bladeren zijn sterk gevederd en middelgroen.

Sunny Sky

Gelbe Babyflor

Sunny Sky is een theehybride die

Net als Rote Babyflor is Gelbe

veredeld is door Kordes. Deze roos

Babyflor een miniatuurroos uit

bloeit zeer rijk met gele tot crĂ¨-

de veredeling van Tantau. Gelbe

mekleurige bloemen. Ze zijn licht

Babyflor groeit compacter, tot

geurend en 11 cm in doorsnede. De

60 cm in zowel de hoogte als de

scheuten lopen uit met een sterke

breedte. De bloemen zijn helder-

anthocyaankleur. Sunny Sky groeit

geel en 5 cm in doorsnede. De

tot 110 cm hoog en 90 cm breed.

bladeren zijn sierlijk.

Soul

Rote Babyflor

Soul is een rijkbloeiende struikroos

Rote Babyflor is een miniatuurroos

uit de veredeling van Tantau. De

die veredeld is door Tantau. De roos

bloei is volgens de ADR-jury nostal-

groeit tot een hoogte van 60 cm

gisch, met zeer sterk gevulde bloe-

en een breedte van 100 cm, met

men die purper tot violet kleuren

overhangende takken. De bloei

en intens geuren. Ze worden 9 cm

bestaat uit helderrode bloemen die

groot. De struik groeit tot 140 cm

halfgevuld en 5 cm in doorsnede

hoog en 110 cm breed, met rechtop

zijn. De bladeren zijn donkergroen

tot overhangende scheuten.

en glanzen sterk.

Salsa Dit is een rijkbloeiende, kleine struikroos van Tantau. Salsa groeit zeer breed tot 120 cm, en tot een hoogte van 70 cm. De bloemen zijn helderrood en 3 cm in doorsnede. De ADR-jury noemt de bladeren filigraan, ofwel ze zien er fijn bedraad uit. Ze zijn donkergroen en sterk glanzend.

De Boomkwekerij 23 (13 november 2015)

ADR rozen.indd 29

05-11-15 15:17

Tekst: Stefan Even, Cultus Agro Advies Foto's: NVWA

Buxusmot verspreidt zich over Neder lan Vanaf 2007 is in Nederland de Buxusmot, die van oorsprong afkomstig is uit Azië, waargenomen. Eerst werd deze mot nog plaatselijk aangetroffen, nu bijna landelijk. Deze mot houdt zich specifiek op in Buxus en zorgt hierin dan ook voor grote schade. Door een juiste monitoring en beheersing/bestrijding kan de plaag onderdrukt worden. De Buxusmot (Glyphodes perspectalis, syn Diaphania perspectalis), komt van oorsprong uit Azië en is sinds 2006 actief in West- Europa. De mot heeft een spanwijdte van ongeveer 4 cm en heeft een witte vorm met bruine rand. De mot zet zijn eitjes af aan de onderzijde van het blad. De jonge rupsjes zijn geel en circa 2 mm groot. Na enkele dagen krijgen ze bruine lengtestrepen. Oudere rupsen zijn felgroen en hebben een zwarte kop en kunnen 4 cm groot worden. De rupsen kunnen het gehele jaar aangetroffen worden. De eerste vlinders kunnen aangetroffen worden in april/ mei. De rupsen van de buxusmot kunnen in korte tijd veel vraatschade aanrichten. Planten kunnen zelfs volledig worden kaal gevreten. Opvallende symptomen zijn dode en aan elkaar gesponnen blaadjes en ’bladskeletten’. Vele particuliere tuinen en openbaar groen hebben in de afgelopen jaren grote schade ondervonden. Ook de boomkwekerij heeft plaatselijk schade ondervonden van de buxusmot. Daarbij zijn aangetaste planten vaak onverkoopbaar. Na aantasting zijn de planten

vaak verzwakt en tijdens herstel extra vatbaar voor schimmels zoals Cylindrocladium buxicola. De plaag kent een snelle ontwikkeling mede vanwege de minimaal twee generaties die gedurende het jaar voorkomen. In Zuid- Duitsland komen zelfs standaard drie generaties per jaar voor. Onder gunstige omstandigheden is dit ook in Nederland denkbaar. De overwintering vindt plaats als rupsstadium (jonge rupsen). In Nederland zijn de rupsen op zijn vroegst eind maart, begin april actief. Vervolgens worden rond half april – begin mei de eerste poppen waargenomen. De eerste motten zijn in 2015 rond eind april, begin mei gesignaleerd. De motten beginnen te vliegen zodra het begint te schemeren, tijdens deze vlucht paren de motten en gaan over tot eiafzet.

Snelle verspreiding De plaag is sinds 2007 continu gesignaleerd in Duitsland. Ook in Nederland zijn sinds de vestiging van deze plaag signaleringen gedaan, de meeste in het gebied ZaltbommelGeertruidenberg, met name in 2010

Feiten

Beheersing en bestrijding Bestrijding in de kwekerij: Middelen die een werking hebben op de buxusmot zijn de middelen met een werking op rupsen zoals Runner, Decis of Spruzit. Daarnaast kan gebruik gemaakt worden van een bacteriepreparaat met Bacillus thuringiensis (Merken: Turex en XenTari). Bestrijding in de het openbaar groen: In het openbaar groen zijn de volgende middelen toegelaten welke een werking hebben op de rupsen van de buxusmot: Calypso, Dimilin, NeemAzal, Turex en XenTari. Bestrijding bij de particulier: Middelen die toegepast kunnen worden door de particulier met een werking op de rupsen van de buxusmot zijn onder andere: Spruzit, Pyrethrum en Calypso.

nam het aantal meldingen toe. De laatste jaren zien we een snelle verspreiding en komen uit diverse regio’s meldingen van de buxusmot. Zo zijn alleen al op de website waarneming.nl in 2015 totaal 720 meldingen gedaan van 1 of meerdere buxusmotten met een totaal van 7.172 motten. In de jaren ervoor was het aantal meldingen vele malen lager (2012: 109, 2013: 184, 2014: 259). De meldingen komen uit vrijwel het hele land. Vanuit alle provincies met uitzondering van Drenthe, Flevoland en Friesland zijn er meldingen gedaan.

Onderzoek Cultus Agro Advies houdt sinds 2011 de Buxusmot nauwlettend in de gaten en heeft sinds 2011 experimentele feromonen getest in samenwerking met de Pherobank te Wageningen. Deze feromonen zijn bedoeld voor het vangen/monitoren van de motten van de buxusmot. Deze feromonen kunnen een bijdrage leveren in het vangen van de motten en het bepalen van de activiteit. Wanneer de eerste generatie motten in de vallen wordt waargenomen, is de eileg van de buxusmot gestart. Bekend is dat enkele weken na de eileg de rupsen in de plant kunnen voorkomen. Op dat moment kan een bestrijding worden ingezet. In 2015 zijn op diverse plaatsen in het land (regio Noord-Brabant en Gelderland) feromoonvallen opgehangen, hiermee werden tijdens de vlucht tot wel 60 motten per nacht gevangen. Het bleek dat de cyclus van de buxusmot tussen deze 2 regio’s wat verschilde. In Gelderland

De Boomkwekerij 23 (13 november 2015)

Buxusmot def.indd 30

05-11-15 15:17

Heesters

der land

De groene rupsen kunnen in korte tijd veel schade veroorzaken.

een aantal middelen waaruit gekozen kan worden voor bestrijding van de mot (zie kader). Voor de particuliere tuinbezitter vergt de bestrijding vaak wat meer moeite. Vaak wordt de plaag pas opgemerkt wanneer deze al in een vergevorderd stadium is en meerdere stadia van deze plaag naast elkaar voorkomen. Bij een kleine aantasting kunnen spinsels met rupsen handmatig weggeknipt worden en in een gesloten zak afgevoerd worden. Bij een grotere aantasting is het verstandig een bespuiting uit te voeren. Hiervoor zijn vaak twee (of drie) bespuitingen met een interval van 10-14 dagen nodig voor een goed resultaat. Omdat de mot twee Ă drie generaties per jaar kent, dient de ontwikkeling goed gevolgd te worden om zo nodig een bestrijding op de tweede en/of derde generatie rupsen uit te kunnen voeren. De Buxusmot is pas na schemering zichtbaar.

Aandachtspunt werden de meeste motten gevangen tussen begin en half juli. In regio Noord-Brabant lag deze piek ca. 2 weken eerder. Omdat de meeste rupsen en motten worden waargenomen in dorpen en steden zal de buxusmot moeilijk uit te roeien zijn. Dit omdat de particuliere tuinbezitter en groenbe-

heerder de rupsen vaak niet op tijd waarneemt. Hierdoor zal de plaag zich naar verwachting blijven uitbreiden over het land.

Bestrijding Voor de professionele gebruiker van gewasbeschermingsmiddelen zijn er

Het is belangrijk tijdig een bespuiting in te zetten en de plant volledig te bevochtigen met de spuitvloeistof. De rupsen bevinden zich vaak binnen in de plant, een goede indringing is daarom belangrijk. In het rupsstadium zijn de rupsen goed te doden, echter zodra deze het popstadium bereikt hebben zijn ze nauwelijks gevoelig meer voor insecticiden. < De Boomkwekerij 23 (13 november 2015)

Buxusmot def.indd 31

05-11-15 15:17

703836_.indd 32

9-11-2015 12:53:16

703835_.indd 33

9-11-2015 12:31:16

703834_.indd 34

9-11-2015 12:53:34

Coniferen

Tekst: Wendy Venhorst Foto’s: Stichting ’Vergroot de Hoop’ en ’Snoei voor Leven’

Inzamelingsacties taxussnoeisel tegen kanker succesvol In Nederland wordt voor het tweede jaar op rij volop Taxus baccata gesnoeid en ingezameld ten behoeve van de stof baccatine, die wordt gebruikt in chemokuren. Naast de landelijke actie ‘Vergroot de Hoop’ zijn er lokale initiatieven, die onder eigen vlag opereren. De actie ‘Snoei voor Leven’ is daar een aansprekend voorbeeld van.

Om consumenten bewust te maken van de actie, worden in het werkgebied van ’Snoei voor Leven’ grote banners opgehangen.

Het inzamelen van taxussnoeisel voor het goede doel is Van Ooijen Tuinen in Lichtenvoorde niet vreemd. Het groenbedrijf, dat een boomkwekerij, groencentrum en hoveniersafdeling heeft, zamelde midden jaren ’90 al eens een paar jaar taxussnoeisel in. Vier jaar geleden zag Anja van Ooijen een oproep van Stolk Medicinal Plants. Het bedrijf kweekte weer veel Taxus en nam contact op. In 2012 en 2013 werd respectievelijk 1.000 en 2.000 kilo snoeisel verzameld. In 2014 groeide dat aantal tot ruim 16.000 kilo. „We werden in dat jaar benaderd door de Lionsclub Oost Achterhoek”, licht Van Ooijen toe. „Zij zamelen geld in voor goede doelen in de Oost-Achterhoek en

wilden graag samen met ons zoveel mogelijk snoeiafval ophalen. Zo werd ’Snoei voor Leven’ geboren.” Voordeel van de samenwerking is dat Van Ooijen vakkennis heeft, terwijl de Lionsclub veel mankracht en contacten heeft. „Waar mijn man het snoeisel voorheen zelf wegbracht naar de drogerij in het Drentse Erica, wordt het transport nu verzorgd door een transporteur uit de Lionsclub. Bovendien is het werkgebied vergroot en strekt het zich nu uit over de hele Oost-Achterhoek.”

Goede kwaliteit In het snoeisel zit baccatine dat wordt gebruikt als grondstof voor

Taxol. De kwaliteit van het snoeisel is prioriteit nummer één bij ’Snoei voor Leven’. „Onze kwaliteit is goed; daar durf ik mijn hand voor in het vuur te steken.” Van Ooijen vertelt dat het snoeisel binnen 24 uur bij de drogerij is, zodat het dezelfde avond of nacht nog kan worden verwerkt. „Die 24 uur zijn heilig. Op het moment dat je een takje snoeit, begint het baccatinegehalte al terug te lopen.” Daarom worden jaarlijks maar twee snoeiweekenden vastgesteld waarin het snoeiafval kan worden aangeleverd. Dit jaar was dat op 26 en 27 juni en 3 en 4 juli. „Je zit dan rond de langste dag; dat is het meest ideale moment om te snoeien omdat het

De Boomkwekerij 23 (13 november 2015)

Taxussnoeisel.indd 35

05-11-15 15:17

Feiten

Wist u dat… > Taxus baccata alleen in West-Europa voorkomt en met name in Nederland wordt aangeplant? > In snoeisel van Taxus baccata de stof baccatine zit, de basis-

een significante bijdrage aan het winnen van deze grondstof voor chemokuren.”

grondstof voor het kankerremmende middel Taxol? > Het snoeisel van een taxushaag van zo’n 50 m baccatine levert voor de behandeling van één kankerpatiënt? > Bij 50% van de chemotherapieën wordt gekozen voor geneesmiddelen op basis van Taxus? > Met Taxol de beste resultaten worden behaald bij eierstok-, borst- en prostaatkanker? > Het specifiek gaat om het jonge, eenjarige snoeisel (takken tot 30 cm), omdat alleen nieuw hout baccatine bevat? > De Taxus daarnaast droog moet worden geknipt en het snoeisel zuiver moet zijn? Taxussnoeisel vermengd met aarde, gras of bladeren is niet bruikaar. Het snoeisel moet daarom met een zeil of doek worden opgevangen.

gehalte aan baccatine dan het hoogst is. Alles wat je eerder of later snoeit, is kwalitatief minder.” Daarnaast wordt er nauw op toegezien dat het snoeisel droog en vers is en dat het om Taxus baccata gaat. „Het komt nog wel eens voor dat mensen met Buxus komen aanzetten...” Dit jaar werd 18.000 kilo opgehaald. „In vergelijking met de hoeveelheden die via de landelijke actie ’Vergroot de hoop’ worden ingezameld, lijkt dit misschien niet zo veel. Maar door de snelle manier van inzamelen en verwerken, wordt een maximale hoeveelheid baccatine gewonnen. Daardoor levert ’Snoei voor leven’

Hittegolf De ingezamelde hoeveelheid taxussnoeisel heeft €9.000 opgeleverd voor Kika. „Maar het had zeker meer kunnen zijn. We hadden de pech dat we in het tweede inzamelweekend een hittegolf hadden. Anders hadden we misschien wel 20.000 kilo opgehaald. Omdat onze hele logistiek op deze dagen was afgestemd, konden we niet zomaar uitwijken naar een andere dag.” Toch is Van Ooijen zeker niet ontevreden; het aantal deelnemers is flink gestegen. „Het spreekt de mensen ontzettend aan, ze zijn blij dat ze iets concreets kunnen doen. Eigenlijk is het belachelijk dat taxussnoeisel wordt weggegooid, terwijl het heel waardevol is. Daar willen wij mensen bewust van maken!” Ook onder kwekers en hoveniers neemt de animo toe. „Ik heb binnen ons werkgebied een bestand van vijftig kwekers en hoveniers. Een aantal snoeit op verzoek van de particulier, maar sommigen gaan ook zelf op zoek naar klanten met Taxus.” Het op grote schaal kweken van Taxus voor de medische industrie kan volgens de ondernemer een optie

zijn. Ze weet dat het ook wel wordt gedaan. „Toch blijft het een kwestie van vraag en aanbod. De ziekte komt niet minder voor, maar het aanbod aan snoeisel neemt ook toe. En als er ooit een chemisch alternatief wordt gevonden, valt het fundament onder je bedrijf weg.” Van Ooijen is ervan overtuigd dat er nog veel meer mogelijk is. „Er zit nog zoveel potentie in dit gebied. Toen ik onlangs rondfietste, zag ik nog genoeg Taxus staan.” Mensen die al een keer hebben deelgenomen, noemt ze de grote promotor van de actie. „Het begint echt te leven; mensen steken elkaar aan en er ontstaan spontaan buurtinitiatieven. Daar kunnen wij niet tegen adverteren. Als het zo werkt, is dat geweldig.”

Veel sympathie Marc Kothuis, actief lid van de Lionsclub Oost-Achterhoek, beaamt dat de actie heel positief wordt ontvangen. „Iedereen kent wel iemand die is getroffen door kanker. De actie roept veel sympathie op.” De Lionsclub heeft veertig leden en kent, met onder meer agrariërs, ambtenaren en medici, een diverse samenstelling. Kothuis, apotheker van beroep, geeft aan dat er dit jaar beduidend meer deelnemers waren,

Feiten

’Vergroot de Hoop’

Onder het motto ‘Vergroot de hoop, verklein de

’één kuub voor één kuur’. Voor elke ingezamelde

kunnen naar verwachting 1.700 chemokuren

kanker’ vindt op initiatief van Stichting ’Vergroot

kuub zuiver taxussnoeisel krijgt een gemeente

worden gemaakt.

de Hoop’ van 15 juni tot en met 31 augustus een

€50, dat mag worden besteed aan een goed doel

Daarmee is Zeeuw meer dan tevreden. „Je merkt

landelijke inzamelingsactie van taxussnoeisel

dat strijdt tegen kanker.

een sneeuwbaleffect. In België, waar de actie al

plaats. ‘Vergroot de Hoop’ is een van oorsprong

Monique Zeeuw, projectleider van ‘Vergroot de

negen jaar loopt, is vorig jaar 900.000 kilo opge-

Vlaamse actie, opgezet door Boomkwekerij Van

Hoop’, vertelt dat de stichting gemeenten, maar

haald. Wij hebben in Nederland dus nog wel een

Hulle B&C. Sinds 2014 is de actie uitgebreid naar

ook hoveniers en kwekers benadert. Zij krijgen

stapje te maken.”

Nederland. Het taxussnoeisel kan worden gede-

70 cent per kilo en mogen zelf beslissen wat ze

Bij hoveniersbedrijf en groencentrum Wennink-

poneerd bij speciale inzamelingspunten. Bij de

hiermee doen. „Ze mogen het geld gebruiken

hof in Winterswijk staat tijdens de actieperiode

start vorig jaar werkten 96 gemeenten mee; dit

voor de extra snoeikosten, maar ook doneren

een speciale inzamelbak van ‘Vergroot de Hoop’.

jaar zijn dat er 180. Ook de branchevereniging

aan een goed doel.”

Daarnaast zamelt het bedrijf ook zelf taxussnoei-

voor hoveniers (VHG) en begraafplaatsen doen

Eind juli staat de teller op zo’n 100.000 kilo snoei-

sel in. Het groen dat wordt ingezameld, mag

dit jaar mee.

sel, volgens Zeeuw goed voor ongeveer 840

- mits donker en koel - veertien dagen worden

Omdat er ongeveer één kubieke meter snoeisel

kuren. Als het op deze manier doorgaat, wordt

bewaard om vervolgens te worden afgevoerd.

nodig is voor één chemotherapie, is de slogan:

er dit jaar zo’n 200.000 kilo opgehaald. Daarvan

Eigenaar Jan Bent vertelt dat hij in aanraking

De Boomkwekerij 23 (13 november 2015)

Taxussnoeisel.indd 36

05-11-15 15:17

Coniferen

Voor het verzamelen van het snoeisel wordt gebruikgemaakt van speciale inzamelpunten.

maar dat er door het koude voorjaar minder snoeisel beschikbaar was. Ook het baccatinegehalte lag iets lager. Dat verklaart volgens hem waarom het aantal chemokuren - 300 tot 350 - ongeveer op hetzelfde niveau ligt als vorig jaar. Hij legt uit dat de werkzame stof baccatine een biologische cyclus kent. „De piek ligt meestal rond de langste dag. Laat je dat moment verstrijken of ben je te vroeg, dan is dat gehalte aanmerkelijk lager. Buiten de zomermaanden is het gehalte nul. Je moet dus in een bepaalde periode snoeien; het liefst rond de piek.”

Winst Kothuis schat dat ze nu zo’n 20% van de particuliere en gemeentelijke markt te pakken hebben. „Er is dus nog veel winst te behalen.” Hij merkt dat gemeenten niet altijd voldoende mensen hebben en dat particulieren het soms lastig vinden op een ander moment te snoeien dan ze gewend zijn. „Ook hebben sommigen er moeite mee dat de hovenier alleen voor de Taxus komt en een andere keer terugkomt voor de rest van de tuin. We moeten dat goed communiceren.” Het doel is ’Snoei voor Leven’ in

kwam met de actie via de VHG, waar hij zelf ook bestuurlijk bij is betrokken. „We vinden het enorm belangrijk om de strijd met deze ernstige ziekte aan te gaan. Er zijn zoveel mensen met

het werkgebied verder uit te breiden. „Maar het moet organisatorisch en logistiek wel te behappen zijn.” Kothuis weet dat Lionsclubs in Venray en Ooststellingwerf hun voorbeeld volgen. „Wel iets kleinschaliger, maar je kunt het ook niet in één keer groots neerzetten. Veel mensen hebben al bij ons geïnformeerd, maar ze lopen allemaal tegen de logistiek aan. Het klinkt heel makkelijk, maar het snoeisel moet binnen 24 uur op de goede plaats zijn. En dat is best een uitdaging.’’ <

’Vergroot de Hoop’ werkt samen met de VHG om taxussnoeisel in te zamelen.

kanker. Mijn vrouw heeft een tumor in de rechternier gehad. Gelukkig is alles nu goed onder controle. Maar momenteel hebben hier in een straal van zeshonderd meter zes mensen kanker. Om maar aan te geven hoe belangrijk het is.” De opbrengst doneert het bedrijf aan Stichting Nina in Winterswijk, een stichting voor kinderen met hersenstamkanker. De animo is volgens Bent geweldig. „Het is prachtig om te zien hoe mensen met zakken, bigbags en kussenslopen het knipsel komen brengen.” De Boomkwekerij 23 (13 november 2015)

Taxussnoeisel.indd 37

05-11-15 15:17

Tekst: Tijs Kierkels Foto: greenphotostock.com

Het is dringen op het terras Kamerplanten verhuizen van binnen naar buiten en komen op het terras heesters en miniboompjes tegen die de tegengestelde sprong maken van de vollegrond naar sierpot. Gezamenlijk gaan ze de concurrentie aan met de loungehoek, buitenkeuken en snuisterijen. Ontwikkelingen op het terras.

Voor veel mensen is de tuin een verlengstuk van de woonkamer. Ze bouwen een overkapping over het terras en leven ’s zomers buiten op dezelfde manier zoals ze dat binnen doen, inclusief koken, eten en tv-kijken. De ’buitenkamer’ krijgt een soortgelijke aankleding als de huiskamer. Beeldjes, spiegels, weerbestendige posters en planten. Het is een trend die blijft en waar al veel kwekers op ingesprongen zijn. Toch zijn er nog onbenutte kansen, constateert inkoper Joost Bremmer van Intratuin, die met zijn neus op de trends zit.

Kamerplanten Allereerst is opvallend dat de meeste ontwikkeling plaatsvindt bij kamerplanten die naar buiten verhuizen en niet bij vollegrondsplanten die naar het terras verkassen. Daar is een duidelijke reden voor, denkt Bremmer: In reclames (op tv en in tijdschriften) zie je dat de stylist settings aankleedt met kamerplanten. Het maakt weinig verschil of dat een buiten- of binnensetting is. De gefotografeerde planten lijken vaak vrij willekeurig gekozen, niet in eerste instantie met het oog op hun geschiktheid voor het terras. Zeker woonbladen hebben een steeds grotere invloed. Het ontbreekt de consument meestal aan kennis over planten; ze volgen wat ze in zo’n blad tegenkomen.” Van dat fenomeen heeft de Fatsia japonica ’Spiderweb’ duidelijk geprofiteerd. Het is een opvallende blad-

plant die het uitstekend doet in een woonblad. En bovendien houdt hij het buiten goed vol omdat hij redelijk vorstbestendig is, zodat hij ook in het perk past. Bremmer ziet de vraag nog steeds groeien. Voor teler Harold Heemkerk in De Kwakel is het buitengebruik een prettige bijkomstigheid. „Hoe breder je markt, hoe mooier”, zegt hij. „Het is al van oudsher bekend dat Fatsia ook naar buiten kan, maar het helpt goed voor de bekendheid dat we in Tuinruimers zijn geweest. De aanpassingen in de teelt om er een buitenplant van te maken vallen wel mee. Je moet zorgen dat je een voldoende harde plant kweekt, geen kasplantje”. Toch blijft de vraag beperkt, denkt hij. „Het is een vrij duur product voor de echte tuinliefhebber. De markt is klein, daar lopen we wel tegen aan.” Dat geldt niet voor de terrasversies van Kalanchoë, Cyclaam en Begonia. Dat zijn inmiddels gevestigde producten, waar flinke aantallen van verkocht worden. Karel Schoenmaker van Kwekerij Maasluiden in ’s-Gravenzande ging acht jaar geleden buitenkalanchoë’s telen om zijn seizoen op te rekken. „In de zomer zakt de afzet van binnenplanten in en gaan – na het perkplantenseizoen – buitenplanten juist lopen. Door de verbreding van de markt blijft de prijs in de zomer op peil en halen we meer omzet. We hoeven de teelt eigenlijk niet aan te passen. Het is best een harde plant, maar onderzoek naar nog een betere hardheid is welkom. Kalanchoë is een blijvertje; hij overstijgt de trends.”

Nieuw publiek Opvallend is dat de Begonia Betuliaserie een heel nieuw publiek aanspreekt: mensen van 30-35 jaar, terwijl de kamerbegonia worstelt met een imagoprobleem en vooral door 50-plussers gekocht wordt. „In het kamersegment zit geen groei meer en je hebt heel sterke begonia-

rassen die de buitenomstandigheden goed aan kunnen”, vertelt Herman Koppe van veredelingsbedrijf Koppe Begonia. Dus was het logisch om tien jaar geleden de blik te richten op veredeling voor buitenteelt. Koppe ziet nog tal van andere mogelijkheden: ook boliviensis-typen bieden veel perspectief. Hij doet er veel aan het product goed onder de aandacht van de consument te brengen, bijvoorbeeld door het tv-programma Eigen Huis & Tuin. Een struikelblok kan zijn dat de vakhandel de Betulia’s bij de kamerplanten zet. „Verder raakt het buitensegment langzamerhand vol. Iedereen richt zijn pijlen daarop”, zegt hij. Toch ziet inkoper Bremmer nog wel kansen. „Een paar soorten zou het succes van Kalanchoë of Betulia kunnen volgen, maar er is geen plaats voor nog eens dertig soorten. Voorbeelden? Asparagus is zo sterk dat hij het ook in het perk doet. De geveerde frisgroene bladeren vormen een mooie combinatie met perkgoed. En ook Curcuma kan uitstekend buiten, iets was je niet zou verwachten bij zo’n tropisch uiterlijk”.

Eetbare gewassen Op zich kunnen kamerplanten profiteren van de verhuizing naar buiten. Ze krijgen meer licht en een betere luchtvochtigheid. Bovendien sluit het verschil tussen dagen nachttemperatuur beter aan bij hun natuurlijke ritme. Van de andere kant is het klimaat op het terras hard: veel licht, tocht, kou, regen. Eigenlijk zijn echte buitenplanten daar nog beter tegen opgewassen. Van oudsher staan Buxus en bloeiende sierheesters al in een pot. Bremmer ziet bovendien de coniferen oprukken. „Die zijn heel sterk, net als grassen. Ze houden het goed vol bijvoorbeeld op een winderig balkon. Een groeiende groep kleine huishoudens heeft alleen een balkon of een heel klein terras. Maar ook zij doen mee met de ontwikkeling naar

De Boomkwekerij 23 (13 november 2015)

Grensvervaging layout.indd 38

05-11-15 15:17

Trend

Om een plekje op het terras te veroveren moeten planten de strijd aan met allerlei snuisterijen. ’Echte’ tuinplanten hebben daarbij ook concurrentie van kamerplanten.

een gezellige buitenruimte.” De grootste trend is echter: eetbare gewassen. Groenten, kruiden en vooral fruit. Kleine boompjes en struiken met appel, peer, bessen. De Fruithof in het Zeeuwse Kapelle is erin gespecialiseerd en heeft de trend mede mogelijk gemaakt. Want het heeft wel een aantal jaren gekost om tot een boom te komen die voldoende stressbestendig is voor het potleven en klein genoeg blijft, vertelt eigenaar Wim Kersten. De vruchtdracht is geen probleem: „Planten in de vollegrond blijven vaak te vegetatief. In de pot bevorderen de omstandigheden juist generativiteit. We willen naar volledig biologische producten en dat lukt

ook wel met plantversterkers en de juiste rassen.” De moderne consument koopt niet meer op rasnaam, maar op uiterlijk. Dat is een voordeel bij de zoektocht naar de sterkste rassen voor de pot. Kersten ziet tweeverdieners met twee kinderen als de belangrijkste doelgroep. „Ze kunnen wat geld uitgeven en willen hun kinderen graag laten zien dat fruit niet in de supermarkt groeit, maar aan bomen en struiken.”

Wegwerpcultuur verdwijnt Joost Bremmer ziet dat meer mensen weer geld willen uitgeven voor een goed product. „De wegwerpcultuur

is aan het overdrijven. De generatie van 30-35 jaar kiest voor meer duurzaamheid. Dat geldt voor de huiskamer, maar ook voor het terras. Men wil er zeker van zijn dat je langere tijd kunt genieten van een plant”. Het succes van terrasplanten hangt behalve van de geschiktheid van de plant tevens af van informatie. De consument ziet geen verschil tussen binnen- en buitenversies van bijvoorbeeld hortensia of gerbera. „De presentatie en informatie zijn dan cruciaal”, zegt Bremmer. „De consument kan nog veel gerichter geïnformeerd worden via tuincentra, tv, vrouwen- en woonbladen over de geschiktheid voor binnen, buiten en het terras als tussenstation.” < De Boomkwekerij 23 (13 november 2015)

Grensvervaging layout.indd 39

05-11-15 15:17

Tekst en Foto's: Ron Barendse

Van alles te beleven op FloraHolland Tra Op boomkwekerijgebied is de FloraHolland Trade Fair niet de plek om veel nieuws tegen te komen. Boomkwekers hebben hun kruit wat dat betreft veelal al tijdens Plantarium of GrootGroenPlus verschoten. Toch viel er nog van alles te beleven.

’Testwinkel bevestigt keus voor More garden’ Vorig jaar introduceerde Comfort Plant Group het vooral op emotie gebaseerde concept More lips. Recent kwam daar voor tuinplanten het concept More garden bij. „Tuincentra geven bij ons aan dat consumenten behoefte hebben aan meer productinformatie. Het concept More garden voorziet hierin. Wij hebben ons More lips-concept onlangs getest in een Voorkeur conceptstore in Utrecht. Hier bevestigde 95% van de respondenten wat wij al dachten. Plantnaam en verzorgingtips zien zij als belangrijke gegevens om aan een plant mee te geven. Emotie meegeven voor impulsaankopen is prima, maar voor tuinplanten Menno van Es over concept More garden: „Tuincentra willen meer productinformatie.”

dus niet genoeg”, aldus Menno van Es van Comfort Plant Group.

’FloraMondo maakt veelbelovende start’ „FloraMondo leeft tijdens de beurs”, zegt Paul Sap, bij FloraHolland mede-verantwoordelijk voor het online handelsplatform van de veiling. „Bloemenkwekers maken al ruim een jaar gebruik van FloraMondo en sinds maart van dit jaar doen ook plantenkwekers dat.” Nu is dat alleen nog via klokvoorverkoop, over ruim een jaar naar verwachting ook voor reguliere dagen weekhandel. „FloraMondo heeft een veelbelovende start gemaakt. In zes maanden tijd is de plantenomzet bovendien relatief groter dan de bloemenomzet. Dit jaar komt de omzet in bloemen en planten uit op €70 miljoen, volgend jaar verwachten we €140 miljoen en richting 2020 moet deze alleen maar groeien.”

Paul Sap (rechts) in gesprek met Vincent den Breejen van handelaar Noviflora over FloraMondo.

Via Persoonlijk verkoper toch op de beurs Persoonlijk verkoper van FloraHolland René Millenaar vertegenwoordigt op de beurs samen met collega Henk Thielen Plants4U, een groep van zes Duitse boomkwekers. Deze kwekers zoeken via FloraHolland naar afzetmogelijkheden. Twee van hen zijn contractzender en zouden hier volgens het veilingbeleid eigenlijk niet mogen staan. Omdat zij echter gebruikmaken van de dienst Persoonlijke verkoop wordt door de veiling voor deze kwekers een uitzondering gemaakt. „Maar het verandert voor deze kwekers niets aan hun provisie. Dat is nog steeds het Persoonlijk verkoper van FloraHolland René Millenaar vertegenwoordigt ook niet-veilingleden.

hogere tarief van een contractzender”, aldus Millenaar.

De Boomkwekerij 23 (13 november 2015)

TradeFair2015 layout.indd 40

09-11-15 15:42

Beurs

nd Trade Fair 247Green: geen tv-zender, toch champagne De plannen voor 247Green dateren al uit 2012. Aanvankelijk wilden de initiatiefnemers een televisieprogramma maken over groen, en later - geïnspireerd door 24Kitchen - zelfs een eigen groene televisiezender beginnen. Die plannen bleken uiteindelijk geen haalbare kaart, maar tijdens de FloraHolland Trade Fair zag wel het online platform 247Green het licht. Lodewijk Hoekstra, onder andere bekend van Eigen Huis &Tuin en NL Greenlabel wordt het gezicht van dit initiatief. „247Green wordt een community waarop we mooie verhalen over groen gaan vertellen en waarop consumenten en vakgenoten kunnen reageren”, zei hij. Het platform moet onder andere waardevolle informatie opleveren over consumentengedrag. Dit laatste was een belangrijke Sander Louis, Peter van de Pol, Lodewijk Hoekstra en Cees Hoekstra vieren de 247Green-lancering.

reden voor FloraHolland om het initiatief te ondersteunen.

Niet op Plantarium, wel op Trade Fair „Ik ben lid van FloraHolland en als ik wil dat het systeem in stand blijft dan moet ik daar ook met mijn keuzes rekening mee houden”, verklaart Rick van Woudenberg de reden waarom hij wel op de Trade Fair staat, maar niet op Plantarium. „Als ik op Plantarium sta - maar dat geldt ook voor IPM - krijg ik nieuwe klandizie die niet gewend is om via FloraHolland te verrekenen. Tegenover hen moet ik dan verdedigen waarom ik dat wel wil doen.

Woudenberg Tuinplanten kiest voor de Trade Fair in plaats van Plantarium.

Op de Italiaanse tour F.N. Kempen bv klinkt toch net even anders dan Piante di Kempe. De boomkweker uit Mijdrecht heeft al jaren een kwekerij in het Italiaanse Albenga maar liet dit op de Trade Fair voor het eerst nadrukkelijk zien. Tot nu toe komen de Italiaanse producten van F.N. Kempen eerst naar Nederland om vervolgens aan klanten te worden geleverd. Maar volgens verkoper Olaf Meyer wil het bedrijf zich naast de productie nu meer richten op rechtstreekse leveringen vanaf het Italiaanse bedrijf. „Veel klanten laden al kruiden en margrieten bij diverse kwekers in Albenga. Wij willen benadrukken dat dit bij ons ook mogelijk is. Daarnaast kunnen wij ook andere Italiaanse handel er bij regelen om een breed pakket te kunnen aanbieden.” Op de locatie in Italië produceert het bedrijf kruiden en vaste planten. Piante di Kempe verwijst naar het bedrijf van F.N. Kempen in Italië.

Kijk voor een fotoreportage van de beurs op www.deboomkwekerij.nl De Boomkwekerij 23 (13 november 2015)

TradeFair2015 layout.indd 41

09-11-15 15:42

Beurs

Tekst en Foto: Ron Barendse

Klanten slaan FloraHolland Trade Fair zelden over FloraHolland Trade Fair Aalsmeer zit stevig in het zadel als vooraanstaande beurs in de sierteelt. Klanten komen er - ondanks de digitalisering - nog steeds voor over. De beurs wint daarbij aan belang ten opzichte van de andere FloraHolland-beurzen. Direct na afloop van de beurs meldde FloraHolland in een persbericht dat met ruim 15.000 bezoekers er sprake was van een recordaantal. Daarmee lag het aantal 1.000 hoger dan de editie van 2014 en ook hoger dan de daaraan voorafgaande jaren. Van de bezoekers kwam 71% uit Nederland en 29% uit het buitenland en die verhouding was tijdens de editie van een jaar eerder precies hetzelfde. „Bij andere beurzen van FloraHolland zie we de animo van zowel deelnemers als bezoekers teruglopen, maar bij deze najaarsbeurs is dat niet het geval. Het belang lijkt juist toe te nemen”, zegt Inger van IJzeren, Teammanager Beurzen & Evenementen van FloraHolland. „Over het algemeen hebben we voor alle kwekers die op de beurs willen staan wel een plekje. Dit jaar zijn we zelfs iets soepeler geweest door een enkele contractzender op de beurs toe te laten. Hierbij moet er wel sprake zijn van aanvullend sortiment en een bepaalde vorm van loyaliteit aan de veiling.” Als het gaat over boomkwekerijproducten zegt Van IJzeren: „Wat mij betreft kan het getoonde sortiment boomkwekerijproducten op deze beurs nog wel wat breder. Ik zie kwekers op Plantarium die hier ook niet zouden misstaan, maar voor hen is het tijdstip van deze beurs misschien wat lastiger om hun product visueel aantrekkelijk te kunnen presenteren.” Met de eerder genoemde beurzen

die onder druk staan, doelt Van IJzeren onder andere op de FloraHolland Seasonal Trade Fair in het voorjaar in Naaldwijk. Die beurs trok dit jaar 3.000 bezoekers tegen 4.000 twee jaar geleden. Ook de seizoenbeurzen als Spring Fair en Winter Fair hebben het volgens Van IJzeren niet makkelijk. Maar zoals gezegd heeft de teammanager het idee dat de beurs in Aalsmeer juist aan belang wint. Een beeld dat niet alleen wordt bevestigd door het gestegen bezoekersaantal, maar dit lijkt ook te worden gedeeld door een groot deel van de standhouders.

Veel buitenlandse klanten „Ik heb het idee dat er veel buitenlandse klanten op de beurs lopen. Je zou kunnen denken dat door de toenemende digitalisering het bezoek zou kunnen afnemen, maar ik merk dat deze dagen niet”, zegt verkoper Leo Duyndam van About Plants uit Zundert. Wel ziet hij een verschil tussen de beurs in Aalsmeer en de voorjaarsbeurs in Naaldwijk. „In Naaldwijk komt wel iets minder internationaal publiek.” Skimmia-kweker Hans Olsthoorn uit Hoek van Holland ziet niet alleen veel klanten met hun eindklanten

rondlopen, maar ook veel eindklanten die zelf de beurs bezoeken. „Eindklanten hebben vaak meerdere leveranciers en grijpen deze beurs aan om zelf een rondje te lopen. Voor mij is dat een goede gelegenheid om mijn producten een keer rechtstreeks bij eindklanten onder aandacht te brengen. Want ook al staat mijn aanbod digitaal, op een foto kan je soms toch slecht het verschil zien tussen een Skimmia japonica in P10,5 of in P27. Digitalisering is dan ook geen vervanger van deze beurs en gelet op de vele bezoekers denken klanten er net zo over.” Inkoper Arie Ramp van Hamiplant heeft het idee dat verkopers minder vaak met klanten ’in hun kielzog’ lopen. Het kan volgens hem te maken hebben met een toegenomen werkdruk op bedrijven. Dat geldt niet alleen voor handelaren, maar ook bij veel klanten wordt met minder mensen hetzelfde werk gedaan. Toch spreekt ook hij in Aalsmeer van een ’drukke beurs’. Het lijkt er dan ook op dat ondanks een toenemende digitialisering en een afnemend bezoek bij de kleinere beurzen van FloraHolland, de beurs in Aalsmeer een beurs is die vakgenoten niet snel overslaan. <

Tijdens de Trade Fair kwam 29% van de bezoekers uit het buitenland. Dat percentage ligt gelijk met de editie van vorig jaar.

De Boomkwekerij 23 (13 november 2015)

TradeFair beursbezoek layout.indd 42

09-11-15 15:42

Markt & Afzet

Foto’s: Arno Engels

hoe loopt het?

’In de bomenhandel is het hollen en stilstaan’ Peter van der Heiden is niet ontevreden over de bomenhandel. Maar die handel is wel moeilijk te peilen. Volgens de mede-directeur van H&B Plant is het hollen en stilstaan: de ene dag is het heel druk, de andere dag weer rustig. Van der Heiden merkt dat het overal in de afzetketen piept en knarst. Buitenlandse klanten wachten nog op grote opdrachten. „Het mag best wel een tandje drukker zijn; we hebben jaren gehad dat er meer bomen in deze tijd weggingen. Maar ik geloof dat we tevreden mogen zijn met wat we nu hebben. We lopen nog niet achter ten opzichte van andere jaren. Ons seizoen is ook nog pril; voor sommige soorten is het nog te vroeg om te rooien. Eiken zijn nog groen, beuken hebben al hun blad nog niet laten vallen. Er komen al wel regelmatig leveranciers vragen hoe de handel loopt,

waarom het nog niet echt druk is. Dan is het belangrijk om er eerlijk met elkaar over te praten, want we hebben elkaar allemaal nodig: kwekers, handelaren en klanten. Er zijn nu veel onzekerheden bij elkaar. Dat is voor niemand prettig, maar je hebt er wel mee te leren omgaan. Probeer koel te blijven, niet nerveus te worden. Misschien moeten we accepteren dat de najaarshandel nog meer naar het voorjaar verschuift. Zolang klanten in het buitenland geen grote opdrachten hebben, krijgen ook wij geen grote orders. Er zijn nu steeds vaker kleine orders in plaats van grote. Kleine orders zijn aan alle kanten bewerkelijker. Je hebt nu een vrachtauto bijvoorbeeld vol met orders van vijf klanten, terwijl jaren geleden een vrachtauto vol zat

Peter van der Heiden, H&B Plant

met orders van twee klanten. Door de veranderingen in de handel merk je toch dat sommigen wat nerveus zijn. Er wordt dan te weinig naar de waarde van een boom gekeken. Men vraagt zich meer af: hoe kan ik euro’s maken van hout dat op de kwekerij staat? Dat is jammer.” <

’Herfstproducten behoorlijk in de lift’ Eric Kessels van Arie Bouman Tuinplanten kijkt terug op een goede najaarsweek. „Herfstproducten laten een behoorlijke groei zien momenteel. De economie trekt aan, tuincentra hebben een goede zomer gedraaid en we zien zowel aan de bestellingen als de betalingen, dat de stemming weer positief is”.

„Nederlandse tuincentra hebben wat meer vet op de botten en kopen enthousiast in momenteel. Ook de eerste bestellingen voor plantgoed uit Italië zien er veelbelovend uit. Het gaat allemaal weer wat makkelijker en het kwaliteitsniveau mag weer iets omhoog. Japanse esdoorn, Prunus en coniferen, veelal op stam, gaan in grotere aantallen richting de Italiaanse kwekers dan vorig jaar. Voor de tuincentra zijn de hoofdproducten nu Gaultheria, Skimmia en Helleborus. Voor Calluna is het nu echt afgelopen. Met Gaultheria gaan we nog een week of drie door. Daarnaast lopen ook haagbeukjes en Ligustrum, los op de wortel, best

hard sinds een week of twee. Vorige week was ik een dag op de Trade Fair in Aalsmeer. Het is geen boomkwekerijbeurs, maar je kunt er heel goed inspiratie opdoen op het gebied van presentaties en toegevoegde waarde. De kamerplantensector is daar nu eenmaal creatiever in dan de boomkwekerij. Interessant vond ik het aanbod van het kwekerscollectief More lips, dat naast kamerplanten tuinplanten en perkgoed biedt. Het bundelen van krachten om als eenheid een plaats in het tuincentrum te claimen, is een belangrijke trend die ik zeer toejuich. Daar kunnen we iets mee. Ik heb de Trade Fair ook aangegrepen om te zoeken naar kamerplanten die op de grens zweven tussen binnen en buiten, ter aanvulling van ons tuinplantenaanbod. Een breed sortiment wordt steeds belangrijker. Verder zijn we volop bezig met de voorbereidingen op onze beurzen in januari en februari en lopen momenteel de jaargesprekken met onze partnerkwekers. We nemen samen

Eric Kessels, Arie Bouman Tuinplanten

met hen de cijfers door en brengen in kaart wat er voor veranderingen of vernieuwingen op stapel staan. Uit de eerste gesprekken valt me vooral op dat er minder is opgezet voor volgend jaar. Sommige producten kunnen daardoor schaars worden. We leggen zelf dan ook zoveel mogelijk partijen vast voor het voorjaar om onze klanten geen nee te hoeven verkopen.” < De Boomkwekerij 23 (13 november 2015)

Markt_Hoe-loopt-het BKW15-23.indd 43

09-11-15 15:41

Foto’s: De Boomkwekerij, Ton Stolk, Ron Barendse

p ro d u c ta n a lys e

Goed seizoen voor Phlox-kwekers De verkoop van Phlox verliep volgens kwekers dit jaar naar tevredenheid. Dat geldt zowel voor de subulataals de paniculata-types. Kwekers raakten alles kwijt en hadden daarbij de veilingklok veelal niet nodig. Daarbij speelde een rol dat zeker twee kwekers door bedrijfsbeëindiging dit jaar niet meer met Phlox op de markt kwamen. Van de bloeiende vaste plant Phlox komen met name twee typen op de markt. Dit zijn de laagblijvende subulata- en de opgaande paniculatacultivars. Bij Van Lint Plants & More in Boskoop noemt Jeroen van Gils het afgelopen seizoen heel goed. Het bedrijf maakte dit jaar ruim 200.000 P. paniculata in met name P17. „Alles gaat als visueel aantrekkelijk product weg met een kleurtonende knop of zelfs in bloei. Het seizoen is

daardoor vrij kort. Tussen begin juli en half augustus is alles weggegaan.” Volgens Van Gils verkocht het bedrijf het meeste actiematig naar bouwmarkten en andere discounters in met name Duitsland, Engeland en Frankrijk. „We merken dat visueel aantrekkelijke producten gewild zijn. Een toenemend aantal discounters wil Phlox draaien, waarbij de kleuren roze en blauw/paars het meest in trek zijn. Wit is minder belangrijk.” Kweker Sander de Jong verkocht vanaf week 11 P. subulata. „Voor deze laagblijvende Phlox was het een goed voorjaar. De kracht van het product zit onder andere in het brede scala aan klanten dat de planten koopt, dit loopt van bouwmarkten tot tuincentra”, aldus De Jong. Ook Arnoud van der Knaap van Kwekerij de Noordpoel kijkt tevreden

terug. „Onze meeste P. subulata in P17 gaan al een aantal jaar naar een vaste klant en ook dit jaar was dat het geval. De rest is via de daghandel ook goed verkocht. Van onze P. paniculata was in het seizoen een tweedeling te zien. In juni ging de verkoop prima, maar in juli en augustus was deze moeizaam. Maar uiteindelijk liepen ook deze allemaal weg.” <

handelsstemming

FloraHolland: oktober was goede maand voor tuinplanten De tuinplantenomzet (klok en direct) bij FloraHolland kwam in oktober 2,3% hoger uit dan in dezelfde maand vorig jaar. Dit kwam zowel door het gestegen aantal stuks als een hogere middenprijs. Deze stijging in omzet komt voor een groot deel door een fors gestegen aanvoer in stuks van Calluna (+10%) en Helleborus (+40%). Over de gestegen veilingaanvoer van Helleborus zegt Frank Buurman van potplantenkwekerij Arbeidsvreugde: „Omdat het najaar niet zo

Tuinplanten

Omzet 2015

% Omzet mutatie

(*1.000) t.o.v. 2014

warm is geweest, is de bloei dit jaar eerder dan bijvoorbeeld vorig jaar. Ook denk ik dat er uitbreiding zit in zowel de soorten uit zaad als de soorten uit weefselkweek. Dat verklaart denk ik de gestegen aanvoer. Daarbij is oktober nog niet zo’n belangrijke periode voor Helleborus en bij relatief kleine aantallen is ook eerder sprake van een grote procentuele afwijking.” Heidekweker Harm Dons denkt dat de grotere aanvoer van Calluna wel eens zou kunnen zitten in de

Aantal stuks

Verkocht 2015 (*1.000)

% Aantal

gestegen klokaanvoer van Duitse kwekers en/of een gestegen aanvoer van kleinere potmaten in vergelijking met vorig jaar. „Zelf herken ik het veilingbeeld van oktober - een hogere aanvoer met iets lagere prijzen - niet. Wij waren eerder los dan andere jaren en hadden juist nog maar weinig aanvoer in oktober. Ook het beeld van lagere prijzen herken ik niet. <

Gem. prijs

stuks verkocht 2015 mutatie t.o.v. 2014

Gem. prijs

2014

Calluna 2.993 5,9% 4.975 10,0% 0,60 Skimmia 2.005 -1,8% 811 -7,5% 2,47 Gaultheria 1.519 5,2% 1.547 9,4% 0,98 Helleborus 1.434 40,3% 526 39,2% 2,72 Viola 1.055 2,5% 3.908 -4,4% 0,27 Chamaecyparis 879 14,9% 1.222 18,5% 0,72 Erica 812 -4,6% 1.101 -17,2% 0,74 Buxus 727 -18,9% 304 -19,6% 2,39 Totaal 18.587 2,3% 23.165 0,4% 0,80

0,62 2,33 1,02 2,70 0,25 0,74 0,64 2,37 0,79

De Boomkwekerij 23 (13 november 2015)

Markt_Handelsstemming_BKW15-23.indd 44

09-11-15 15:41

Markt & Afzet p ro d u c ta n a lys e

Parrotia ligt beter in de markt dan standaardbomen De verkoop van Parrotia was afgelopen jaar best goed, een stuk beter dan de verkoop van het standaardsortiment laan- en sierbomen. De vraag naar selecties van de laatste jaren stijgt ook, maar het aanbod is nog beperkt.

De situatie was een aantal jaren geleden wel anders; toen was er teveel aanbod van zowel kleine als grote maten. Sommige bedrijven hadden ervoor gekozen om de bomen nog langer door te kweken, en te verhandelen als de vraag beter zou zijn. Dat is nu het geval, en er kon afgelopen jaar een goede prijs aan Parrotia worden gehangen. Kwekers wensen dat andere laan- en sierbomen nu net zo goed zouden lopen als

Parrotia. Tegelijkertijd proberen ze niet te enthousiast te zijn over Parrotia, omdat ze vermoeden dat er dan grotere aantallen worden opgezet. Veel kwekers zoeken tenslotte naar bomen die meer opbrengen. Voor toepassingen in gemeenten worden vooral P. persica en P. persica ’Vanessa’ gevraagd. Voor particuliere tuinen groeien deze soort en Nederlandse cultivar te breed, vandaar dat hoveniers naar smaller opgaande en compacte P. persica vragen. Zo doet de Nederlandse cultivar ’Bella’, bekroond tot beste nieuwigheid van GrootGroen 2007, het goed in de afzet. De Engelse ’Jodrell Bank’ is veelbelovend, evenals de Amerikaanse Persian Spire, die brons won op afgelopen Plantarium. Veel afnemers weten niet dat

Parrotia ook wel Perzisch ijzerhout heet, en dat de boom familie is van Hamamelis. Maar de belangrijkste redenen waarom ze kiezen voor Parrotia, zijn de fraaie herfstkleuren en de ziektevrije groei. Parrotia was vorig jaar ook niet voor niets benoemd tot Boom van de Toekomst. <

langs de kassa

Gartencenter Holland:

‘Wij verwachten meer vraag naar dierlokkende planten’ Naam bedrijf:

Gartencenter Holland Locatie:

Berlijn-Tegel Medewerkers:

Op 1 en 2 november was het Allerheiligen en Allerzielen. Welke planten worden hiervoor vooral gebruikt? „Vooral Calluna en dan met name de rode en witte soorten.”

Welke buitenplanten verkoopt u nu het meest? „Helleborus en Skimmia.” Wat was in het afgelopen jaar opvallend in de verkoop van boomkwekerijproducten? „Nee. Het was een zachte winter en daardoor is er weinig kapotgevroren. Hierdoor is bij consumenten minder nieuw aangeplant.” Op uw site staan apart de planten vermeld die vlinders, vogels en bijen trekken. Is er vraag in Duitsland naar deze planten? „Ja, dat is goed merkbaar. Wij hebben het vermoeden dat dit het komende

jaar nog sterk verder zal toenemen. Ik kan niet zeggen welke planten er in dit segment uitspringen in populariteit. Wij hebben hierin een heel breed assortiment. Dan valt dat minder snel op. Vlinderplanten verkopen in elk geval heel goed.” Eind deze maand begint weer de kerstbomenverkoop. Kopen Duitsers hun kerstboom vooral bij tuincentra? „Ja, in tuincentra en op markten. In Duitsland heeft men nog het liefst een echte boom in plaats van een kunstboom.” U biedt ook een brede variëteit aan haagplanten aan. Is er in de verkoop een die er bovenuit steekt? „De Thuja ’Brabant’ is het populairst. We verkopen die het meest in de maten 80 tot 140 cm.” <

De Boomkwekerij 23 (13 november 2015)

Markt_Handelsstemming_BKW15-23.indd 45

09-11-15 15:41

Cursus veredeling: ontwikkelen nieuwe rassen Voor voortbestaan en groei van een bedrijf is innovatie belangrijk. Innovatie kan bijvoorbeeld in de vorm van uitbreiding van het assortiment met nieuwe rassen. Veel kwekerijen die vegetatief uitgangsmateriaal produceren, zijn ook zelf begonnen met veredeling of denken daar over na. Om doelgericht te veredelen, is het nodig om kennis te hebben van erfelijkheidsleer en veredeling. En van wat er allemaal bij komt kijken om een ras succesvol in de markt te zetten. Breedwise ontwikkelde een cursus op

maat voor de sector bomen en vaste planten, de cursus ’Ontwikkelen van nieuwe rassen in de boom- en vasteplantenteelt’. Deze cursus vindt plaats in januari/februari 2016 en kost €1.300. De cursus bestaat uit acht woensdagen van 15.00 - 20.00 uur, en wordt gehouden op diverse locaties in het land. De cursus gaat alleen door bij voldoende aanmeldingen. Deadline voor aanmelden ligt op 1 december 2015. Voor meer informatie en aanmelden zie www. breedwise.nl of stuur een mail naar ivleeuwen@breedwise.nl.

Oplossingen onkruidproblematiek Is het in de toekomst mogelijk om met minder inzet van onkruidbestrijdingsmiddelen toch een goed renderende teelt te realiseren? In het PT-Koepelproject Knelpunt onkruidproblematiek wordt onderzocht hoe we tot dit resultaat kunnen komen. Vanuit Treeport Zundert is er een project ’mechanische onkruidbestrijding’ in de verplante teelt van bos en haagplantsoen. Adviseurs en deelnemers leggen de focus

op onkruidbeheersing in zaaibedden. Dit jaar zijn er tests gedaan met een stoommachine op de voorjaarszaai. De resultaten zijn veelbelovend. Voor de najaarszaai is gestart met het afbranden van onkruid. Dit voorjaar zal blijken of branden ook een goede bijdrage levert aan de onkruidbeheersing. De mechanische onkruidbestrijding lijkt goede kansen te bieden.

Rosa Chinensis Expo 2016 Beijing Rozenkwekers uit Nederland zijn uitgenodigd om deel te nemen aan de Rozen-Conventie van 12-29 mei 2016 in Beijing. Tijdens de conventie is er voor de deelnemende landen gelegenheid hun onderzoeksvoorstellen en resultaten op het gebied van onder andere toepassingen, landschap, kweken en cultuur in relatie tot rozen met elkaar te delen. De conventie biedt daarnaast voor gastland en gaststad

een internationaal platform voor promotie van regionale rassen en intensieve samenwerking en met andere landen. Voor meer informatie: http:// www.rosebeijing2016.org/. Vanuit LTO willen we kwekers die hiervoor belangstelling hebben met elkaar in contact brengen. Als u daarvoor belangstelling heeft, dan kunt u dat doorgeven aan gerrit.peeters@zlto.nl.

Deze bijdrage valt onder de redactionele verantwoordelijkheid van de LTO Vakgroep Bomen en Vaste planten. Voor informatie: (073) 2173263, e-mail: helma.hoff@zlto.nl., www.lto.nl.

Samenhang? De sector bomen en vaste planten lijkt als los zand aan elkaar te hangen. Wat hebben bomen, sierheesters, vruchtbomen of vaste- dan wel waterplanten met elkaar te maken? Buiten het feit dat alle genoemde planten (gedeeltelijk) bestemd zijn voor tuinen, het dierenleven stimuleren, de waterberging vergroten, het leefklimaat verbeteren en voedsel uit eigen tuin leveren, eigenlijk niets. Behalve misschien nog dat planten het aanzien van de wijk verbeteren, de woningwaarde vergroten en rustgevend werken op de gestreste mens. We willen als plantenondernemers plantjes verkopen om een constante stroom rekeningen te kunnen betalen. Moeten we overwegen om die genoemde overeenkomsten te benutten om onze (potentiële) consumenten gezamenlijk te overtuigen van de zegeningen van de door ons geproduceerde planten? Wellicht besluiten die consumenten dan vaker om onze zeer uiteenlopende producten te kopen. Maar samen is een beetje moeilijk. Sommige collega-ondernemers doen niet mee en profiteren toch. Komen alle productgroepen voldoende aan bod? Is iedereen het eens over de boodschap? Ieder bedrijf doet toch al aan promotie door het uitbrengen van zijn catalogus, klanten te bezoeken, op beurzen te staan, concepten te ontwikkelen en kwaliteit te leveren? Zo verwerf je het grootst mogelijke deel van de plantenkoek. En ten slotte: als je samen iets opzet weet je wel wat het kost, maar niet wat het oplevert. Maar toch, hoewel er redenen zijn om niets gezamenlijk te doen, zijn er ook enkele, hopelijk doorslaggevende redenen, om gezamenlijk ’het tuinieren’ onder de aandacht te brengen van de eindgebruiker. Lijkt me nuttig om te onderzoeken. Is het ontwikkelen van een gezamenlijk tuinplanten-promotieprogramma een taak van LTO Bomen en Vaste Planten? Aad Vollebregt

Voorzitter LTO-Cultuurgroep vaste planten

De Boomkwekerij 23 (13 november 2015)

LTO linkerpag-BKW15-23.indd 46

09-11-15 15:41

Service

Foto’s: Pieter Lucassen

bedrijfsnieuws

vaktaal

Kwekerscafé Boskoop spuitlicentie Op dinsdagavond 17 november is er een Kwekerscafé in Boskoop die kan meetellen voor verlenging van de spuitlicentie (categorie Teelt). Aan bod komen deze onderwerpen: actualiteit gewasbescherming, mengen van middelen en resultaten van proeven en projecten. De bijeenkomst wordt georganiseerd door stichting Belangenbehartiging Greenport Boskoop in samenwerking met Cultus Agro Advies. Het Kwekerscafé wordt gehouden in Flora Boskoop en begint om 19.00 uur. Deelnemers van Belangenbehartiging Greenport Boskoop betalen €44 (exclusief btw). Niet-deelnemers zijn ook welkom, maar betalen voor deze avond €59 (exclusief btw). Aanmelden via de site greenportboskoop.nl.

Kennisavond precisieboomteelt Woensdagavond 18 november vindt in Oirlo een bijeenkomst plaats over toepassen van precisielandbouw in de boomkwekerij. Er worden resultaten gepresenteerd van bodemscans in 2014 en 2015. Daarnaast geeft Bert Rijk (Aurea Imaging) een presentatie over vertaling van satelliet- en dronebeelden naar gewasgegevens. Locatie: Oelderse Halte, Depute Petersstraat 27 in Oirlo en begint om 19.30 uur. Deelname is gratis. Aanmelden bij ton.baltissen@wur.nl of hanspijpers@cultus.nl.

agenda Binnenland 13 t/m 20 november Margriet

Winterfair, Lifestyle event, Utrecht margrietwinterfair.nl 17 november Bijeenkomst verlenging spuitlicentie, Boskoop cultus.nl 17 t/m 19 november Presentatie Winter en meer, Hazerswoude floralisboskoop.nl 24 t/m 26 november Tuinbouwrelatiedagen, Venray evenementenhal.nl

8 december, 12, 26 januari

Spuitlicentiebijeenkomst, Boskoop dlvplant.nl 10 december Bijeenkomst verlenging spuitlicentie, Heelweg cultus.nl

10 december, 5 en 21 januari

Spuitlicentiebijeenkomst, Oirschot dlvplant.nl 17 december Spuitlicentiebijeenkomst, Lottum, dlvplant.nl

12 t/m 14 januari Groene Sector,

vakbeurs, Venray evenementenhal.nl 14 januari Bijeenkomst verlenging spuitlicentie, Oirlo cultus.nl 19, 21 januari Bijeenkomst verlenging spuitlicentie, Zundert cultus.nl

25 januari t/m 6 februari

GreenSales, Noordscheschut pietervanderlinden.nl 2 en 3 februari Voorjaarsbeurs Groen-Direkt groen-direkt.nl 3 februari Bijeenkomst verlenging spuitlicentie, Haaren cultus.nl

Buitenland 16 november t/m 15 januari

Fokus Baumschule, huisbeurs, Wiesmoor, Duitsland www.landgard.de

Bijdragen Meer informatie op: DeBoomkwekerij.nl/Tips

Bijdragen voor de service-pagina’s kunnen worden gestuurd naar Redactie ‘De Boomkwekerij’, Postbus 9324, 2300 PH Leiden, e-mail: boomkwekerij@hortipoint.nl.

Marcel Lucassen Leeftijd: 39 Opleiding: MTuS Bedrijf: Vaste Planten Kwekerij mts Lucassen Plaats: Afferden

Zijn jullie al gestart met rooien? „Ja, wij zijn eind augustus begonnen met het rooien van de eerst pioenen. Half oktober waren alle pioenen eruit en zijn we doorgegaan met het rooien van de andere vaste planten.” Hoe is de kwaliteit van de planten? „Goed en dat is eigenlijk beter dan verwacht. Door de droogte afgelopen voorjaar, waren we bang dat een aantal gewassen zoals Astilbe echt achtergebleven waren. Tot twee maanden geleden was dat ook zo. De nazomer en herfst hebben nog het nodige goedgemaakt.” Was het gewas voldoende afgehard? „We hebben begin oktober een paar nachtvorsten gehad. Dat was voldoende om de planten aan te zetten tot winterrust. Door de huidige warmte moeten de planten wel direct de koelcel in na het rooien en kunnen niet een paar dagen in de loods staan voor het sorteren en schonen. De kans is dan te groot dat ze weer uit gaan lopen.” Alles gericht op rooien? „We zijn deze week ook gestart met het planten van de pioenen. Dat doen we met onze nieuwe plant-

Sortiment: vollegrondsteelt van een breed sortiment vaste planten en sedummatten Oppervlakte: 40 ha vollegrond

machine. Voorheen werkten we met een schijvenplanter. We hebben het idee dat de planten daardoor echter minder mooi rond groeien. We hebben nu een machine die gaten boort waar de planten ingaan. Maar ook de aanvoer van de planten is nu gemechaniseerd. We kunnen de kuubskisten op de trekker meenemen en de planten gaan dan via automatisch transport naar de planters. Middels sensoren wordt er gezorgd dat de gewenste hoeveelheid planten wordt aangevoerd.” Een stap verder in de mechanisatie dus? „Inderdaad. Voor ons blijft dat toch de uitdaging om steeds een stap voorwaarts te maken. Door onze bedrijfsgrootte is mechanisatie rendabel en Pieter (mijn broer) en ik vinden het leuk om te pionieren.” Hoe vangen jullie het gebrek aan grondontsmetting op? „Door de inzet van Tagetes en zwarte braak. Wij zijn twee jaar geleden begonnen met Tagetes als voorvrucht voor de pioenen en dat heeft dit jaar geresulteerd in goede planten zonder aaltjes. In de pioenteelt hebben we ook geen chemie tegen schimmels en plagen ingezet. UIteindelijk moeten we daar in de toekomst toch naartoe.” < De Boomkwekerij 23 (13 november 2015)

Service BKW15-23.indd 47

09-11-15 15:41

703837_.indd 48

9-11-2015 13:01:34