BKW_25-2015

11 december 2015

25

Klimaatbestendige stadsbomen voor Duitsland Anthos en LTO verdeeld over exportvoorwaarden Groen onmisbaar in Future Green City Faassen één jaar in LTO-top

Omslag_BKW15-25.indd 1

07-12-15 15:00

737748_.indd 2

7-12-2015 9:36:18

Inhoud

Omslag: Arno Engels

16 Acht aandachtspunten

Nieuws

4 Commentaar: Ieders eigen voorwaarden 5 Stelling: Alleen Europese samenwerking maakt kans tegen Xylella 6 Verdeeldheid over verkoopwaarden bij export

Bedrijf 10 Vol goede moed ondernemen

12 Hoosbui verwoest hortensiakwekerij 14 ’Ik blijf zaken aankaarten die ons raken’ 15 Ondernemersvragen: Hoe bepaal ik welk loon mijn nieuwe

22 Opvallende zaken

medewerker hoort te ontvangen?

16 Hoe Ebben bijzonder marktgericht werkt

Teelt & Gewas 18 Teeltadvies: Extra koelruimte afgestemd op vruchtbomen?

20 Bijna klaar voor de winter 22 Opmerkelijks van Tuinbouw Relatie dagen Venray 24 Deze stadsbomen zal Duitsland in toe komst meer gebruiken 30 Future Green City kan niet zonder groen

36 Hortensia verkoopt goed

Markt & Afzet 35 Hoe loopt het?

36 Marktnieuws

Service 38 LTO Nederland Vakgroep Bomen en Vaste planten 39 Vaktaal en Agenda

Op www.DeBoomkwekerij.nl vindt u actueel nieuws, marktnieuws, fotoreportages, video’s, blogs en het magazine in digitale vorm. Problemen met inloggen? Kijk dan op www.DeBoomkwekerij.nl/inloghulp.

colofon Redactie

Schipholweg 1, Postbus 9324, 2300 PH Leiden E-mail: boomkwekerij@hortipoint.nl Website: deboomkwekerij.nl Hoofdredactie Wim du Mortier (071) 565 96 82 Vakredactie Arno Engels 565 96 86

Ketura Haveman 565 96 83

Ron Barendse 565 96 84 Bureauredactie Jenny Mostert,

Carolyne de Vries Lentsch,

Jolanda de Wekker Vormgeving Diseno vormgeving Fotografie Gerdien de Nooy Secretariaat Linda Laman 565 96 78

Alice Hoogenboom

Exploitatie

Koninklijke BDU Uitgevers B.V., Afdeling Vak- en Publieksmedia, Postbus 67, 3770 AB Barneveld Uitgever: Wiljo Klein Wolterink MBA T (0342) 494 263 F (0342) 413 141 Verkoopleider: Ron van de Hoef T (0342) 494 263 M 06 51 80 63 25 E r.v.d.hoef@bdu.nl Advertentie-exploitatie Media adviseur: Gert-Jan Bloemendal T (0342) 49 48 07 E g.bloemendal@bdu.nl, Internet: bdu.nl Verkoopleider: Ron van de Hoef T (0342) 494 263 M 06 51 80 63 25 E r.v.d.hoef@bdu.nl Abonnementenservice Aanvraag (ook via website deboomkwekerij.nl) en wijziging abonnement naar Koninklijke BDU Uitgevers, afdeling Vak- en Publieksmedia, Postbus 67, 3770 AB Barneveld, T (0342) 494 844, F (0342) 494 299, E abonnementen@bdu.nl. Op werkdagen

telefonisch bereikbaar van 8.30 – 14.00 uur Abonnementen kunnen op elk gewenst tijdstip ingaan. Opgave via deboomkwekerij.nl of bij de abonnementenservice. Abonnementen lopen automatisch door, tenzij uiterlijk twee maanden voor vervaldatum bij de abonnementenservice wordt opgezegd. Dit kan schriftelijk, telefonisch of per e-mail. Ook voor informatie over een lopend abonnement kan contact worden opgenomen met de abonnementenservice.

Jaarabonnement: €236,65 (exclusief 6% btw). Studenten en scholieren krijgen 25% korting. Buitenlandse abonnees betalen een kleine toeslag.

Druk Koninklijke BDU Grafisch Bedrijf B.V. 28ste jaargang ISSN-nummer: 0923-2443 De Boomkwekerij is een uitgave van de Stichting Vakinformatie Siergewassen en de Koninklijke BDU Uitgevers B.V. Uitgever en auteurs verklaren dat dit blad op zorgvuldige wijze en naar beste weten is samengesteld, evenwel kunnen uitgever en auteurs op geen enkele wijze instaan voor de juistheid of volledigheid van de informatie. Lezers worden met nadruk aangeraden deze informatie niet geïsoleerd te gebruiken, maar af te gaan op hun professionele kennis en ervaring en de te gebruiken informatie te controleren.

Niets uit deze uitgave mag worden verveelvoudigd, opgeslagen in een geautomatiseerd gegevensbestand of openbaar gemaakt in enige vorm of op enige wijze, hetzij elektronisch, mechanisch, door fotokopieën, opnamen of enige andere manier, zonder voorafgaande toestemming van de uitgever. Algemene voorwaarden: op alle aanbiedingen, offertes en overeenkomsten van Koninklijke BDU Uitgevers B.V. zijn van toepassing de voorwaarden, welke zijn gedeponeerd ter Griffie van de Arrondissementsrechtbanken en de KvK.

De Boomkwekerij 25 (11 december 2015)

Inhoudspagina-BKW15-25.indd 3

3

07-12-15 14:26

Foto: Arno Engels

NIEUWSINTERVIEW

Jan van Leeuwen over de organisatieverandering bij de Rabobank:

’Voor kwekers heeft één Rabobank weinig consequenties’ Per 1 januari 2016 gaat Rabobank verder onder één bankvergunning en één jaarrekening. „Er verandert weinig. Een lokale bank moet nu al erg goede argumenten hebben om een advies vanuit het hoofdkantoor niet op te volgen”, zegt Jan van Leeuwen, portefeuillehouder Sociaal Economisch beleid van LTO Vakgroep Bomen en Vaste planten.

Jan van Leeuwen

Wat betekent de organisatieverandering bij Rabobank voor kwekers?

„Alle lokale vestigingen zullen nog meer dan nu al het geval is op dezelfde manier gaan werken. Dat zorgt ervoor dat je als ondernemer veel minder te maken hebt met beleid dat wordt gemaakt door een lokale bank.

Het zorgt voor directere lijnen en voor meer objectiviteit dan waarvan bij een plaatselijk regime nog wel eens sprake kan zijn. De tijd is definitief voorbij dat je bij de ene bank wel krediet krijgt en bij de andere niet.”

Is de rol van een lokale bank nu dan nog wel zo groot?

„Nee, die rol is nu eigenlijk ook al niet zo groot. Een lokale bank moet nu al erg goede argumenten hebben om een advies vanuit het hoofdkantoor niet op te volgen. En voor een be-

COMMENTAAR

hoorlijke financiering heeft een lokale Rabobank ook al de goedkeuring nodig van het hoofdkantoor in Utrecht. Ook de begeleiding van bedrijven die in de problemen zitten en daardoor onder Bijzonder Beheer vallen wordt veelal vanuit het hoofdkantoor gedaan.”

Is voor ondernemers het shoppen tussen lokale banken voorbij?

„Officieel kon je al niet shoppen tussen de verschillende vestigingen, maar ik weet dat het hier en daar wel speelde. Maar doordat veel regionale banken de laatste jaren zijn samengegaan, gebeurde dit toch al veel minder dan voorheen. Ik denk dat shoppen nu nog is voorbehouden aan enkele grote bedrijven die vestigingen hebben in verschillende regio’s. Maar mocht er nu nog worden geshopt, per 1 januari is dat echt voorbij.”

PEILING

Ieders eigen voorwaarden ’Op al onze leveringen zijn de Handelsvoorwaarden voor de Boomkwekerij in Nederland (HBN) van toepassing’. Het is bijna een standaardzin die op offertes, leverbonnen, websites en andere bedrijfscorrespondentie staat. De HBN als leidraad in de handel. Gek eigenlijk, de meeste handel verdwijnt nog altijd over de grens, daar zijn de HBN nooit rechtsgeldig geweest. ’Wir haben unsere Geschäftsbedingungen’.

Alleen Europese samenwerking maakt kans tegen Xylella

Geen nood, zegt Anthos, Koninklijke handelsbond voor boomkwekerij- en bolproducten. ’Wij hebben al verkoopvoorwaarden voor het buitenland in verschillende talen, die mag u gebruiken, maar dan moet u wel lid zijn van ons.’ Geen nood, zegt nu ook de LTO Arno Engels Vakdredacteur

Vakgroep Bomen en Vaste planten, met min of meer eenzelfde ledenaanbieding in het vooruitschiet.

Ieders eigen handelsvoorwaarden, is dat ook gek? Vanuit iedere bond bekeken niet,

Eens 86%

Oneens 14%

nee. Zowel Anthos als de LTO Vakgroep moet leden bepaalde diensten aanbieden om bestaansrecht te hebben, zeker nu de collectiviteit via het Productschap Tuinbouw weg is. Exporterende kwekers zitten niet automatisch bij een bond, ze willen meerwaarde zien ten opzichte van een andere bond. Alleen belangenbehartiging is niet genoeg.

Vanuit de sector bekeken is het wel gek dat de LTO Vakgroep nu, na Anthos, ook eigen voorwaarden opstelt. Voor sectorale zaken zitten ze toch samen aan tafel? Voor zaken als de HBN bij de Raad voor de Boomkwekerij. Voor ketenpromotie bij iVerde. Gaan de bonden nu ook eigen kwaliteitsnormen opstellen, apart afspraken maken over controles

n op de

van bacterievuurbufferzones? Zullen leden overstappen naar een andere bond? De tijd

De nieuwe peiling luidt:

Slechte zaak dat Anthos en LTO exportcondities apart aanbieden.

zal het leren.

Met deze verdeeldheid en versnippering in de boomkwekerij, als zoveelste gevolg van

Stem mee op deboomkwekerij.nl.

de PT-afbraak, zal de sector in het buitenland waarschijnlijk niet winnen.

4

De Boomkwekerij 25 (11 december 2015)

Nieuws opinie BKW15-25.indd 4

07-12-15 14:26

Opinie Column coen dekkers

s’

Dronendroom

Gaat specifieke kennis, zoals kennis

Zachtjes zoeven ze boven het gewas. Het zijn er wel vijftig. Of misschien wel meer. Ik sta er naar te

van de boomkwekerij, verdwijnen bij

kijken en mijn mond valt open van verbazing. De tuinder zelf is nergens te bekennen. Moet hij hier

de lokale banken?

niet bij zijn dan?

„De aanwezigheid van specialistische kennis is sowieso een zorg, maar de bank moet zorgen dat de theoretische maatstaven zo goed zijn waardoor persoonlijke kennis van een individuele medewerker van de bank minder zwaar weegt. Ik verwacht dat voor het bedrijfsleven de organisatieverandering van de bank niet slecht zal uitpakken.”

Na wat speurwerk vind ik hem. Achter zijn pc. Zijn slanke rechterhand ligt op de muis. Geen zwarte rand onder zijn nagels. Hij klikt wat. ’Je mag wel meekijken op mijn schermen, pak deze stoel maar’, hoor ik hem zeggen. Ik ga naast hem zitten. Zijn scherm is opgedeeld in vier gedeeltes en het scherm ernaast ook. Ik zie rijen met plantjes vanuit de lucht. Nu snap ik wat er boven het gewas vloog. Het zijn drones. ’Zie je die rode met dat lichtje?’ Ik kijk en spot hem. ’Dat is de weeddrone, hij maakt elke dag een ronde heel dicht over het gewas, hij is uitgerust met een laser, elke kiemplantje schiet ie met dodelijke precisie zo van de pot af.’ Ik sta paf. ’En die gele dan, die kleine?’ Dat is de luizendrone, in dat kokertje zitten sluipwespen, elke keer als hij een luis ziet, zet hij er een sluipwesp direct naast. ’En die witte?’ ’Dat is de EC-drone, die lange pin is een EC-meter, dat is een beetje onze eigen testpiet zeg maar.’ En zo hebben we nog een tripsdrone, een spintdrone en natuurlijk een hele serie botrytisdrones, uitgerust met schimmelkillers. ’En wat doet die grote daar dan? Die hangt maar wat te hangen,

Is de organisatieverandering nodig?

of niet?’ ’Haha, nee gek, dat is de opperdrone, dat is mijn assistent, die doet niks. Ja, kijken. Die drones

„Ja, ik denk dat het niet anders kan.

De Nederlandsche Bank als toezichthouder accepteert het huidige coöperatieve model niet meer. Ik verwacht dat we later zeggen: was het maar eerder gebeurd.” <

zijn tegenwoordig zo slim geworden, we moeten niet hebben dat ze eigen initiatief gaan tonen hé, ze moeten wel in de gaten worden gehouden.’

Ach ja, zo droom ik soms wat af. Dan schiet mijn fantasie alle kanten uit. Gelukkig zijn er meer mensen die zo denken, want dat van die laser... ik zag pas een filmpje van een apparaat wat rondreed en als een terrorist onkruid uit de grond knalde. Maar omdat rondrijden nogal 2015 is, en we toch vooruit moeten heb ik er maar vliegen van gemaakt. Anno 2016. Want als je denkt dat dit niet kan en nooit werkelijkheid gaat worden, think again. What we can dream, we can do.

stelling

Alleen Europese samenwerking maakt kans tegen Xylella Hendrik Hak, Kwekerij

Hans

Vredebest, Waddinxveen:

De

„Eens, het nadert onze

Udenhout:

„Ik heb zelf niet veel van

grenzen met een behoorlijk

„Ik denk dat het antwoord

doen met Xylella, het is dus

tempo dus moeten we niet

niet in de keuze van deze

moeilijk om hier echt een

alleen in ons eigen land

twee aanpakken zit maar in

goede mening over te heb-

bezig zijn met maatregelen

de combinatie. Dus duidelijk de eigen koers

ben. Het lijkt mij beter als Nederland een eigen

te nemen tegen dit probleem. Gelukkig zijn er

varen omdat het belang van Nederland, deze

koers vaart en niet alles in Europese samen-

al goede stappen gezet door de belangenorga-

bestaat uit een grote productiewaarde en

werking wil doen. In het algemeen is het

nisaties van ons kwekers, verspreid over ons

grote export, duidelijk anders is dan in veel

namelijk zo dat Nederland altijd het braafste

mooie Nederland. Hier lijken we het allemaal

landen om ons heen. Die duidelijke natio-

jongetje van de klas wil zijn. Daarmee gooien

wel voor elkaar te hebben en word je bijna

nale aanpak moet men laten aansluiten bij

we wel eens onze eigen glazen in. Als je veel

simpel van alle keuringen en bijbehorende

de Europese aanpak. Dat is in mijn ogen de

samenwerkt met andere Europeanen, zie je

paperassen. Maar ook buiten de Europese

beste slagkracht tegen deze bacterie. Gezien

dat Nederlanders, samen met de Duitsers,

grenzen moet er goed beleid gevoerd worden

de ernst van de aantastingen en de (moge-

altijd het voortouw nemen. De rest, vooral de

met bijbehorende verplichte keuringen om

lijke) gevolgen voor de agrarische productie en

mensen in zuidelijke Europese landen, wacht

uiteindelijk niet de ziekte via import binnen

export in Nederland lijkt het me noodzakelijk

af. Neem bijvoorbeeld de Grieken, die worden

te krijgen. Google maar eens op Xylella en zie

dat hier zich een breed panel mee bezighoudt,

wel eens lui genoemd. Grieken zijn niet lui,

wat een ellende het brengt als het je kwekerij

dus waar invloedrijke mensen uit onderzoek,

die weten niet beter, dat is daar de algemene

treft. Laat iedereen zijn verantwoording hierin

productie, handel en overheid samen deze

standaard. Ik vind veel goed aan Nederland,

nemen om te voorkomen dat er in het ergste

bacterie proberen in te tomen, want bestrijden

maar hier wordt wel eens overdreven.”

geval een exportverbod komt op de diverse

kunnen we deze niet.”

van Kuil

Strijdhoven, Haagplanten,

Rob Fokkens, Fokkens coniferen in Wijster:

gewassen.”

De Boomkwekerij 25 (11 december 2015)

Nieuws opinie BKW15-25.indd 5

5

07-12-15 14:26

Foto’s: Arno Engels, gemeente Haaren

Verdeeldheid over verkoopvoorwaarden bij ex Omdat de HBN in het buitenland geen juridische status hebben, stelt handelsbond Anthos eigen verkoopvoorwaarden ter beschikking aan leden. Maar ook de LTO Vakgroep Bomen en Vaste planten werkt aan eigen voorwaarden voor eigen leden.

Het is geen nieuws dat de Handelsvoorwaarden voor de Boomkwekerij in Nederland (HBN) niet worden geaccepteerd door het buitenland.

Al zolang de HBN zijn opgesteld door de Raad voor de Boomkwekerij, het overlegorgaan van de handelsbond en de kwekersbond, zijn ze alleen

van toepassing op transacties tussen in Nederland gevestigde bedrijven.

De HBN zijn voor het laatst in 2008 aangepast, toen de NBvB nog bestond en geen onderdeel was van LTO. Toch vindt Anthos het noodzakelijk om leden en andere bedrijven die boomkwekerijproducten exporteren, te waarschuwen. „Er zijn nog wel bedrijven die bij export naar de HBN verwijzen”, zegt Henk Westerhof, voorzitter van de handelsbond. „En dat is niet verstandig, omdat ze daar geen beroep op kunnen doen wanneer er in het buitenland een geschil ontstaat. Wij zien dat soms nog wel eens bij incassozaken die wij behandelen. En door het gebruik van de HBN brengt een bedrijf zichzelf onnodig in een lastige positie.”

Meer rechtstreekse export

De HBN gelden niet in het buitenland als bomen daar franco worden geleverd.

De laatste jaren gaan steeds meer kwekers rechtstreeks exporteren.

Henk Raaijmakers, voorzitter van de LTO Vakgroep Bomen en Vaste planten, schat dat momenteel 60% van de 900 aangesloten kwekers regelmatig

kort

6

Jaarringen verklaren uitvlieggaten

’Rudolf Schmidt niet te redden’

Koppert wint duurzaamheidsaward

Aan de hand van jaarringen is vast te stellen wanneer de Oost-Aziatische boktor uit een boom is gekomen. Dat blijkt uit onderzoek waarop Paul Copini van Alterra en Centrum voor Genetische Bronnen is gepromoveerd. Bomen reageren op drie momenten op uitvlieggaten: voor het groeiseizoen, tijdens en net erna. Op basis hiervan is te dateren hoe oud de gaten zijn, en wat de locatie van de besmetting was.

De boktor reist immers vermoedelijk mee met geïmporteerde bomen.

Andere Noord-Duitse boomkwekers zijn er niet in geslaagd om het noodlijdende EuroBaumschule Rudolf Schmidt te redden, zo meldt Gabot. Ole Kleinwort en Ingo Hamelau, van Kleinwort Baumschulen, waren de enige mogelijke investeerders in het 120 ha grote laanboombedrijf en poogden bestaande klanten te behouden. Dat is niet gelukt. Schmidt kwam in nood door onder andere de roebelval in Rusland. De bomenprijzen waren volgens Gabot in de afgelopen vijf jaar met 20 tot 30% gedaald.

Koppert heeft de R.E. Waterman Sustainability Award gekregen. De prijs wordt elke twee jaar door de VVD uitgereikt aan degenen die methoden ontwikkelen en invoeren die zowel de economie als het milieu versterken. Paul Koppert, directeur van Koppert Biological Systems, ziet de prijs als erkenning voor het werk dat het bedrijf doet op het gebied van teeltverduurzaming.

Janssen gaat weg bij TCO

Adviesbedrijven bundelen kennis

Secretaris John Janssen verlaat Tree Centre Opheusden per 1 januari 2016. Hij gaat dan namelijk fulltime aan de slag als agronomist/teeltadviseur bij Driscoll’s, een wereldwijd opererend bedrijf van zachtfruit.

Het secretariaat bij TCO is parttime. De vereniging wist dat Janssen op zoek was naar fulltime, maar kon hem dit niet bieden.

Cultus Agro Advies, Van Dijk Lottum en Van Beek Agro Advies bundelen hun kennis op gebied van boomkwekerij-onderzoek en -advies. Hierdoor verwachten ze kwekers beter van kennis en innovaties te kunnen voorzien. Cultus opereert landelijk. Van Dijk Lottum richt zich op Noord- en Zuidoost-Nederland. Van Beek op regio Zundert.

Toelating voor Winner Winner, een insectenbestrijdingsmiddel op basis van de werkzame stof formetanaat, heeft een toelating gekregen in de bedekte teelt van boomkwekerijgewassen en vaste plantenteelt. Roundup Record, op basis van de werkzame stof glyfosaat, heeft een toelating gekregen in de sierteeltgewassen en op tijdelijk onbeteeld terrein. Trianum-G mag na een herregistratie in zowel boomkwekerij- en vaste plantenteelt worden toegepast.

De Boomkwekerij 25 (11 december 2015)

Nieuwsbericht en Kortnieuws BKW15-25.indd 6

07-12-15 14:26

Nieuws

bij export zakendoet in het buitenland. Als ze producten daar franco leveren, is de buitenlandse locatie echter de plaats van transactie. En daar gelden dus niet de HBN. „Ook wij zien de problemen aankomen.”

Er zijn al problemen geweest. Raaijmakers noemt geschillen bij het beleveren van een Duitse retailer. „Probeer als Nederlandse kweker maar eens zo’n geschil te winnen in Duitsland met een Duitse advocaat. Dat kost een vermogen en het lukt niet.” Ook elders bleken geschillen niet te winnen, wat voor LTO in 2013 aanleiding was om aparte voorwaarden op te stellen bij levering aan buitenlandse ketens. „Met onze ketenvoorwaarden zijn problemen opgelost, stap voor stap, en volgens Nederlands recht.”

Als er een geschil ontstaat bij handel onder de HBN, kan dit worden voorgelegd aan het Nederlands Scheidsgerecht voor de Boomkwekerij of binnen regio Boskoop het Boskoops Scheidsgerecht voor de Boomkwekerij. De HBN hebben in het buitenland geen juridische status, maar uitspraken van het Nederlandse Scheidsgerecht evenmin, aldus Raaijmakers. „Die uitspraken worden nergens in het buitenland erkend. Daar geldt civiel recht van het land zelf.”

Bij internationale transacties adviseert

Anthos stellig om niet te verwijzen naar de HBN. In plaats daarvan biedt de handelsbond verkoopvoorwaarden aan bij afzet in verschillende landen.

Exclusieve ledenservice De voorwaarden zijn echter exclusief voor leden van Anthos. Als andere ondernemers er ook gebruik van willen maken, moeten ze lid worden van de handelsbond. „Voor niets gaat de zon op”, verklaart Westerhof. „We hebben medewerkers in dienst, om leden te helpen met informatie, advies en incasso.

Dat werk moet wel betaald worden.” De voorzitter beschouwt de voorwaarden als „een stukje dienstverlening. Zo werken we al sinds de oprichting in 1900.”

De LTO Vakgroep werkt echter ook aan internationale verkoopvoorwaarden. Die komen voort uit de eerdere ketenvoorwaarden van LTO, en worden nu opgesteld in acht talen. „Dat is een kwestie van gaan zitten met juristen, en de grootste risico’s afdekken”, zegt Raaijmakers. „We hopen de voorwaarden in maart/april klaar te hebben. We bieden ze dan exclusief aan LTO-leden aan.”

Westerhof begrijpt niet waarom de LTO Vakgroep zelf voorwaarden opstelt, omdat

Anthos ze feitelijk al aanbiedt. Maar dan moeten de LTO-leden dus ook lid worden van de handelsbond.

Raaijmakers ziet echter verschillen in de voorwaarden. Die van Anthos zijn volgens hem veel uitvoeriger en voldoen goed voor de grotere handel. „Wij stellen basisvoorwaarden op die bedrijfsspecifiek zijn te gebruiken. Door een kweker die bijvoorbeeld een paar klanten in een land heeft, en die bijvoorbeeld schadeclaims wil voorkomen als een ziekte zich lang na levering zou voordoen.”

Mogelijk worden de LTO-voorwaarden met collega-organisaties in het buitenland besproken. Zo is dat ook gebeurd met de eerdere ketenvoorwaarden. De Duitse kwekersbond BdB en het Belgische AVBS besloten om diezelfde voorwaarden te hanteren voor hun leden. „Daar waren we allemaal meer mee gebaat”, aldus Raaijmakers. „Zo voorkwamen we dat een keten zou dreigen: als een Nederlandse kweker niet akkoord gaat met ons, halen we het wel in Duitsland of België.”

Overleg tussen de LTO Vakgroep en Anthos over gezamenlijke voorwaarden staat vooralsnog niet gepland. Iedere bond werkt dus apart voor zijn leden, betreffende de export. <

Het laatste nieuws leest u elke dag op www.DeBoomkwekerij.nl

Nu ook prijzen in Varb

Levend schilderij langs rijksweg

Vanaf 3 december kunnen gebruikers de ’prijs per stuk af kwekerij’ opnemen bij hun aanbod in het online vraag- en aanbodsysteem VARB. Daarmee komt de organisatie tegemoet aan de wens van de Raad van Advies. Volgens Stichting Beurshal, eigenaar van Varb, is de markt transparanter geworden en kunnen kwekers ook in andere aanbodsystemen hun prijzen zetten. Het toevoegen van prijzen in Varb moet heen en weer gebel schelen tussen koper en kweker

Met de Groene Van Gogh Gevel is het eerste project gerealiseerd uit het programma ’De N65 als etalage en nog veel meer; de (boom) kwekers aan zet!’ Daarmee willen ondernemers en provincie de N65 omtoveren tot mooiste rijksweg van Noord-Brabant.

De gevel, begroeid met 4.000 planten, is geïnspireerd op ’De Zaaier’ van Vincent van Gogh. Hij woonde in zijn jeugd in Helvoirt. <

€6 miljoen voor Topsector De Topsector Tuinbouw & Uitgangsmaterialen (T&U) zet in totaal bijna €6 miljoen publiek en privaat geld in op nieuwe onderzoeksprojecten. Voor de Call 2016, zoals de oproep voor onderzoeksvoorstellen officieel wordt genoemd, zijn in totaal 72 projectvoorstellen ingediend. De vraag om publieke cofinanciering is elk jaar groter dan het beschikbare budget

Tarieven FloraHolland blijven gelijk

Boskoops migrantenhotel geopend

De tarieven van de veiling blijven volgend jaar gelijk. De partijheffing daalt met €0,50 maar de karheffing stijgt met hetzelfde bedrag. Die maatregel is voor FloraHolland budgetneutraal, sluit beter aan bij het kostenmaker/kostendragerprincipe en komt de breedte van het aanbod ten goede.

Verder wil de veiling zo’n €14 miljoen besparen, vooral in loonkosten. Dat meldt de veiling op haar site.

Minister Blok heeft in Boskoop onlangs migrantenhotel Logejo geopend. Het biedt huisvesting aan 350 arbeidsmigranten, zo meldt AD Groene Hart. Het is een samenwerking tussen gemeente, uitzendbureau, investeerder en huisvester Logejo. Het bevat studio’s voor de migranten, een fitnesszaal, kantine en leslokaal. Het kost per persoon ongeveer €70 per week, inclusief energiekosten, internet en schoonmaak. < De Boomkwekerij 25 (11 december 2015)

Nieuwsbericht en Kortnieuws BKW15-25.indd 7

7

07-12-15 14:26

737749_.indd 8

7-12-2015 12:27:41

737750_.indd 9

7-12-2015 12:27:51

Tekst en Foto’s: Wendy Venhorst

Vol goede moed ondernemen Leen Ruijgrok is tot nu toe voorzichtig positief over de najaarshandel. De moeizame jaren in de laanbomen lijken achter de rug. Maar moeizaam of niet, de jonge ondernemer van boomkwekerij L.B. Ruijgrok vof geeft de moed niet op en blijft ondernemen. Drie jaar geleden is besloten de vollegrondsteelt uit te breiden met containerteelt. Dat biedt Ruijgrok voordelen in de afzet op. Ook levert samenwerking met broers voordelen op in de kwekerij.

aanvulling op de afzet. „Op deze manier kunnen we ook in de zomer nog een beetje inkomsten uit de kwekerij halen. In mei en juni is er best nog wel wat handel.”

Zo’n 60% van de bomen wordt in de regio afgezet. Daarbij geldt dat iedere klant belangrijk is, groot of klein. „Als een kweker maar een paar bomen nodig heeft, leveren we die ook. Het kunnen er altijd meer worden. Bovendien heb je een boompje hier snel weggebracht. Het verste boomkwekerijperceel ligt hier nog geen kilometer vandaan. Dat is zeker in deze hectische tijd ideaal.”

Broers versterken elkaar

Leen Ruijgrok (34) is letterlijk tussen de bomen opgegroeid. Hij leerde de beginselen van het vak op de kwekerij van zijn opa, waarna hij circa tien jaar als vakantiekracht werkte bij Wim Crum. Tijdens de boomteeltopleiding aan de mas in Houten, kreeg Ruijgrok de kans om aan De Hel in Randwijk te starten op een stukje land van 1 ha. Die kans greep hij met beide handen aan. In de loop der jaren breidde de ondernemer zijn bedrijf uit tot de huidige 9 ha.

Het sortiment laan- en sierbomen is breed. Een bewuste keuze, aldus Ruijgrok. „We hebben geen duizenden stuks van een soort en kweken geen massa. Ook proberen we regelmatig nieuwe soorten uit, zoals nu seringen op stam.

Maar de markt moet er wel om vragen. Een bonte Crataegus is leuk, maar de markt moet het wel willen.”

In 2012 is de vollegrondsteelt uitgebreid met een containerveld, dat vorig jaar zomer in oppervlakte is verdubbeld naar 1.800 m2. De kweker ziet het containerveld als een

Ruijgrok kan tot nu toe iedere dag rooien, maar planning is lastig door grillige handel.

10

Waar Ruijgrok zich richt op de in- en verkoop en het buitengebeuren, verzorgt zijn vrouw Thea de administratie. Ze heeft op een accountantskantoor gewerkt. „Dat is absoluut een voordeel.”

Daarnaast werkt de kweker nauw samen met zijn broers Wim (26) en Gerard (20), die beiden ook laanbomen kweken. De samenwerking kent volgens de ondernemer veel voordelen. Zo wordt onderling afgesproken wie welke soorten kweekt, waardoor ze zo min mogelijk overlap hebben en samen een compleet pakket laan- en sierbomen kunnen bieden. Ook hebben de broers samen een kluitmachine en trekker met kraan aangeschaft. En ze helpen elkaar in drukke periodes. „In plaats van dat we concurrenten zijn, versterken we elkaar dus. We zijn flexibeler en doordat we samen 20 ha kwekerij hebben, zijn we interessanter voor klanten.”

Maar waarom dan niet samen een bedrijf starten?

Ruijgrok verklaart dat hij als oudste van het gezin al een eindje op weg was met zijn bedrijf. „We zaten al een eind in het zadel. Daarnaast heeft ieder zijn eigen visie en

Bomen in teeltzakken en containers vormen een aanvulling op de afzet.

De Boomkwekerij 25 (11 december 2015)

Ruijgrok.indd 10

03-12-15 14:49

Ondernemen

Boomkwekerij L.B. Ruijgrok vof, Randwijk Sortiment: twee- en driemaal en verplante laan- en sierbomen in een breed sortiment, van 12/14 tot 20/25. Daarnaast ruim 1.500 bomen in container.

Afzet: 60% gaat naar kwekers, handelaren, hoveniers en exporteurs in Opheusden en omgeving; 40% wordt afgezet in de rest van Nederland, Duitsland en België.

Oppervlakte: 9 ha.

Personeel: twee ondernemers en twee medewerkers.

Website: lbruijgrok.nl

Leen Ruijgrok zal de moed niet laten zakken. „Dat levert niets op. Ik ben jong, dus schouders eronder.”

werkwijze; samenwerken binnen een bedrijf is dan heel lastig. Wij hebben onderling veel contact, zien elkaar veel en toch zijn we vrij van elkaar. Iedereen kan het op z’n eigen manier doen. Dat werkt ideaal.”

Steeds meer druk op handel Hoewel de samenwerking zijn vruchten afwerpt, merkt ook Ruijgrok dat het momenteel lastige tijden zijn. Nadat het bedrijf in 2014 een goed najaar kende, was het afgelopen voorjaar te rustig naar zijn beleving. Inmiddels is het najaarsseizoen op gang en is de kweker voorzichtig positief. „Waar ik dat op baseer? Op de hoeveelheid reacties en orders. We zijn iedere dag aan het rooien.”

Wel merkt hij dat er steeds meer druk op de handel staat. „Het moet tegenwoordig allemaal snel; vaak moet je meteen leveren. Er is niets te plannen. Soms hoef je overdag maar één boom te rooien, terwijl je ’s avonds niet weet hoe je het allemaal weg krijgt. Gelukkig hebben we de percelen dicht bij huis liggen.”

Daarnaast staan ook de prijzen nog altijd onder druk. „Hoewel de verwachtingen voor dit jaar positiever waren, viel dat afgelopen voorjaar toch tegen.” De ondernemer weet dat er van producten als Tilia en Acer te veel is, wat een negatieve invloed heeft op de prijzen. Tegelijkertijd moeten bedrijven met de huidige lage prijzen veel pro-

duceren om de omzet vast te kunnen houden. „Op die manier houd je de situatie dus in stand.”

Wel heeft Ruijgrok het gevoel dat de bodem inmiddels is bereikt. „Of de prijzen dan omhoog kunnen? Dat kan alleen als er schaarste is. Zolang er één boom te veel is, gaat de prijs niet omhoog. Gelukkig kunnen wij veel opvangen met ons brede sortiment en klantenbestand. Daarnaast zijn we heel blij met het containerveld.”

Gelukkigst met bomen en gezin Moeilijke tijden of niet, de kweker geeft de moed niet op. „Dat levert niets op. Je bent jong, dus je zet je schouders eronder.”

De komende jaren hoopt Ruijgrok de kwaliteit te handhaven, de kostprijs zo laag mogelijk te houden en de ruimte efficiënt te benutten. „Ik heb zeker niet de intentie om de grootste te worden; ik wil echt geen kantoorman worden. Laat mij maar lekker buiten tussen de bomen lopen, dan ben ik het gelukkigst.”

Naast de kwekerij is zijn gezin met vijf kinderen zeker zo belangrijk. „Die vragen ook de nodige aandacht. Of ze ook interesse hebben in het vak? De oudste is tien, daar zit wel een kwekertje in. Waar mijn broertje het vak hier heeft geleerd, werkt onze zoon nu bij mijn broertje. We draaien de rollen nu dus om”, besluit hij lachend. < De Boomkwekerij 25 (11 december 2015)

Ruijgrok.indd 11

11

03-12-15 14:49

Tekst en foto: Quincy von Bannisseht

Waterschap weigert schade te vergoeden

Hoosbui verwoest hortensiakwekerij Van de bloeiende hortensiakwekerij van Ernst-Jan en Roderick Dekkers uit Sprang-Capelle is, een jaar nadat een enorme hoosbui over het bedrijf trok, niets meer over. De hevige regenval blijkt de totale productie te hebben verwoest. Het waterschap weigert de schade te vergoeden. De broers overwegen daarom naar de rechter te stappen.

Tot aan afgelopen voorjaar zijn de broers Ernst-Jan en Roderick Dekkers uit Sprang-Capelle maandenlang in de weer geweest om te redden wat er te redden viel van hun hortensia’s.

De planten hadden een keiharde dreun gekregen doordat ze een jaar eerder forse waterschade hadden opgelopen toen de kwekerij als gevolg van een verwoestende hoosbui blank was komen te staan.

Maar het mocht allemaal niet baten. Phytophthora, onkruid, taksterfte en verontreinigd rioolslib uit de nabijgelegen sloot bleken funest

12

voor de verzwakte planten. De hortensia’s waren ongelijk van lengte, hadden te weinig en te kleine bloemen, te weinig takken en vertoonden geel en puntig blad waardoor het vereiste kwaliteitsniveau niet werd gehaald. De broers besloten de afkweek in juni van dit jaar stop te zetten. De financiële schade is volgens hen gigantisch.

’Alles staat blank!’

Op maandagochtend 28 juli 2014 regent het. „De nacht ervoor is er

35 mm gevallen. Het KNMI geeft die ochtend code oranje af”, vertelt Ernst-Jan. De kwekerij van de broers staat op dat moment vol kamer- en tuinhortensia’s in verschillende teeltstadia. Jaarlijks worden er in de kassen (2 ha) en op het containerveld (1 ha) zo’n half miljoen stuks geteeld. „Als ik rond half een de kas binnenga, weet ik niet wat ik zie: alles staat blank! Als ik vervolgens naar het containerveld achter de kas loop, zie ik dat ook dat helemaal onder water staat.” Later blijkt dat er zo’n 95 mm regen is gevallen. „We hebben toen om één uur meteen het waterschap gebeld met het verzoek een stuw omhoog te zetten in de achter ons bedrijf gelegen sloot.

Daardoor zou er veel minder water op die sloot worden aangevoerd”, legt Ernst-Jan uit. „Omdat we het water niet zien zakken, bellen we om twee uur weer en nogmaals om drie uur.

De Boomkwekerij 25 (11 december 2015)

Wateroverlast-BKW15-24.indd 12

03-12-15 14:49

Bedrijfsrisico's Achtergrond

rij

Waterschap noemt argumenten familie ’onjuist’ Brabantse Delta betreurt de schrijnende situatie van de familieDekkers, zo laat het waterschap in een verklaring weten. Het wa-

Om vier uur die middag wordt de stuw pas omhoog gezet. Het waterschap geeft later toe vergeten te zijn de stuw omhoog te zetten.”

Tegelijkertijd vraagt de familie het waterschap om een noodpomp zodat ze zo snel mogelijk kunnen beginnen met het droog maken van de kas. „We krijgen echter te horen dat er geen pomp beschikbaar is en dat we maar een schadeclaim moeten indienen”, aldus Ernst-Jan. Ten slotte weet de kweker via een vriend aan een pomp te komen, maar het apparaat blijkt veel te weinig capaciteit te hebben. In de kas blijven de planten daardoor twaalf uur lang in het water staan, op het containerveld zelfs vierentwintig uur lang.

’Kapitale blunders’ Ernst-Jan en Roderick houden het waterschap verantwoordelijk voor het onderlopen van hun kwekerij.

In hun ogen heeft Brabantse Delta nagelaten voldoende maatregelen te treffen om wateroverlast te voorkomen. „Het waterschap heeft volgens ons kapitale blunders begaan”, stelt Ernst-Jan. „Allereerst had de stuw uren eerder omhoog moeten worden gezet. Dan was er al veel schade voorkomen.”

Verder bleek het nabijgelegen gemaal Keizersveer die dag niet naar behoren te hebben gefunctioneerd. „Uit gegevens van Brabantse Delta blijkt dat er die middag om een uur een eerste alarmering binnenkwam die waarschuwde dat er iets mis was bij het gemaal. Pas na de dertiende alarmering om vijf uur ’s middags reageerde het waterschap en hief de storing op. De krooshekreiniger bleek verstopt te zijn. Nadat de krooshek-

Hortensiakweker Ernst-Jan Dekkers voor het containerveld dat volledig ondergelopen was.

Hij heeft een jaar lang nog geprobeerd de ’verzopen’ planten verder af te kweken, maar uiteindelijk bleek dat de schade te groot was.

reiniger is schoongemaakt, was één van de pompen nog urenlang defect en stonden de twee andere regelmatig stil.”

Het waterschap heeft volgens Ernst-Jan ook niet voorbemalen, hoewel het KNMI code oranje had afgegeven. Verder vinden de broers dat het waterschap de uitvoering van zijn beleid rond het maaien van watergangen niet op orde had.

Ernst-Jan: „Daardoor was de doorstroming van de sloten niet optimaal en ontbrak het aan afvoercapaciteit.

Allemaal punten die aantonen dat het waterschap nalatig is geweest en zijn zorgplicht heeft verzaakt.”

terschap zegt er alles aan te hebben gedaan om wateroverlast te beperken en beroept zich op overmacht. „Op 28 juli 2014 is in Nederland een recordbui gevallen die eens in de 2.000 tot 5.000 jaar plaatsvindt. Daarbij is wateroverlast onvermijdelijk en moet de pijn worden verdeeld.” Feitelijk is er volgens Brabantse Delta geen sprake van verwijtbare nalatigheid in beleid of uitvoering door het waterschap.

Brabantse Delta erkent dat een pomp van het gemaal Keizersveer niet optimaal functioneerde. De argumenten van de familie Dekkers dat de stuw te laat omhoog is gezet, het waterschap zijn zorgplicht niet is nagekomen, het gemaal urenlang geen water heeft verpompt, de gemaalpompen regelmatig zijn uitgezet en de sloot niet was gemaaid, noemt Brabantse Delta „onjuist”.

Volgens het waterschap had „de overstroming van de kwekerij nooit voorkomen kunnen worden, ook al had het gemaal optimaal gewerkt”.

Volgens Brabantse Delta zullen extreme weersomstandigheden vaker gaan voorkomen. „Wateroverlast zal daardoor onvermijde-

Schadeclaim Eén dag na de overstroming stellen de broers het waterschap in een uitgebreide brief aansprakelijk voor de schade op de kwekerij. Brabantse Delta reageert tweeënhalve maand later met een brief waarin de schadeclaim wordt afgewezen. De schade op de kwekerij is volgens Brabantse Delta „niet ontstaan door maatregelen die wij hebben getroffen of hadden moeten treffen. De neerslag was dermate uitzonderlijk dat er sprake is van overmacht”.

De broers laten het er niet bij zitten. Begin dit jaar nemen de broers Elsman International Consultants in de arm om te helpen bij het opstellen van een adviesrapport. Het bureau vraagt direct gegevens en grafieken op bij het waterschap, maar krijgt die pas maanden later. Het rapport wordt uiteindelijk eind juni aan Brabantse Delta gepresenteerd.

De reactie van het waterschap na de zomer is volgens Ernst-Jan teleurstellend. „Ons rapport wordt door de verzekeraar van het waterschap, Centraal Beheer Achmea, niet als waardevol beoordeeld. En dat terwijl de rapportages van Centraal Beheer Achmea vol feitelijke onjuistheden staan en niet matchen met de door het waterschap aan ons verstrekte gegevens.”

lijk zijn, ondanks alle inzet van het waterschap.”

Het waterschap regelt daarop voor de broers een onafhankelijk hydroloog van het bureau Arcadis die de zaak via een simulatie opnieuw bekijkt. „Omdat het waterschap niet over voldoende gegevens blijkt te beschikken om die simulatie volledig uit te voeren, wordt in dit onderzoek alleen het gemaal Keizersveer meegenomen. De uitvoering van het maaibeleid en het omhoogtrekken van de stuw blijven onbelicht.”

Begin september concludeert Arcadis dat niet kan worden aangetoond dat het uitvallen van het gemaal de problemen bij Dekkers heeft veroorzaakt of verergerd. Wel aannemelijk is dat de duur van de overlast korter zou zijn geweest bij een normaal werkend gemaal. Hoe groot het effect van een optimaal werkend gemaal zou zijn geweest, is volgens het bureau echter onvoldoende vast te stellen. „Maar met die uitslag kunnen we dus niets want het onderzoek was incompleet”, verzucht Ernst-Jan. De broers overwegen daarom naar de rechter te stappen om langs die weg een schadevergoeding te claimen. < De Boomkwekerij 25 (11 december 2015)

Wateroverlast-BKW15-24.indd 13

13

03-12-15 14:49

Tekst en Foto: Arno Engels

Belangenbehartiging

Léon Faassen na eerste jaar in LTO-top:

’Ik blijf zaken aankaarten die ons raken’ Na één jaar als LTO-hoofdbestuurder weet Léon Faassen dat de boomkwekerij een andere wereld is dan bijvoorbeeld de veehouderij. Er zijn wel verschillen, maar LTO blijft wel het aanspreekpunt voor alle agrariërs in Den Haag en Brussel.

Het ene moment staat hij voor een zaal vol Limburgse boeren, het andere moment zit hij aan tafel bij Economische Zaken met de staatssecretaris of in Brussel. En dan weer loopt hij op een glastuinbouwbedrijf rond, of regelt wat zaken op zijn boomkwekerij. Léon Faassen heeft het geweten dat hij LLTB-voorzitter en daarmee LTOhoofdbestuurder is geworden, nu een jaar geleden. „Heel leerzaam, boeiend en druk.”

De boomkwekerij vergeet hij zeker niet in de belangenbehartiging. In de LTO-top zijn de andere bestuurders zich bewust van de sector, en hij is ook blij met Henk Raaijmakers als nieuwe boomkwekersvoorman. Faassen merkt wel een verschil met andere sectoren. „Wij boomkwekers zijn wat rationeler, andere agrarische ondernemers reageren soms wat emotioneler op zaken.” Andere sectoren hebben ook andere dossiers die weinig, of soms helemaal niet, relevant zijn voor de boomkwekerij. Zoals verplichte mestverwerking in de veehouderij.

’Allemaal regelingen voor boeren’

werken omdat zij nog wel rode diesel hebben. Alle lidstaten Basamid en rode diesel, of allemaal niet.”

Er wordt een nauwere samenwerking tussen LLTB, ZLTO en LTO Noord onderzocht. „Dat wat we beter samen kunnen doen, willen we ook zeker doen”, zegt Faassen. Het LLTB-standpunt is echter: geen fusie. „In Limburg zijn van oudsher de afdelingen de basis van de LLTB. Wij zijn het aanspreekpunt voor provincie, waterschappen en gemeenten. Die relaties zijn vast en niet te vergelijken met LTO Noord en ZLTO. Waarom het goede wegdoen?”

Richting Den Haag en Brussel blijft LTO het aanspreekpunt. „De staatssecretaris wil ook één aanspreekpunt, en Brussel wil dat al helemaal”, zegt Faassen. Dat geldt bijvoorbeeld bij fyto-bedreigingen als de Oost-Aziatische boktor en Xylella. „De boktor in Boskoop was vanuit LTO aangepakt. En stel dat Xylella uitbreekt, dan is LTO ook de partij die overlegt met Den Haag en Brussel.”

Regionale belangenbehartiging manifesteert zich nu sterk in de boomkwekerij. Faassen noemt het verdeeldheid; hij vindt het geen goede zaak. „Hoe meer een sector is verdeeld, hoe zwakker je als sector bent.” <

„De veehouderij is een andere wereld dan de boomkwekerij”, weet Faassen inmiddels. „Als je alleen al ziet welke regelingen er allemaal voor boeren zijn. Wij kwekers ervaren lastendruk door regels die ons alleen maar geld kosten, terwijl boeren er geld voor kunnen krijgen.”

Boeren ontvangen nu ook extra EU-steun, na de protesten in Brussel tegen lage prijzen en de Russische handelsboycot. Faassen had ook gepleit voor steun aan andere sectoren. „De boomkwekerij lijdt ook, dat gaf Dijksma toe.

Maar onze sector krijgt niets. Ik heb het gevoel dat degene die het hardst schreeuwt, het meest krijgt. Daar moeten we in de toekomst wat forser op inzetten.”

Faassen blijft zaken wel aankaarten als dat nodig is, ook voor de boomkwekerij. Hij heeft bijvoorbeeld behoud van het Nederlandse keuringssysteem herhaaldelijk aangekaart bij de staatssecretaris. „Ik heb goede hoop dat het systeem blijft zoals we het met Naktuinbouw hebben opgezet. Maar ik blijf bezig over een gelijk speelveld, want dat willen we allemaal. Wij moeten de keuring zelf betalen, in het buitenland betaalt de overheid: dat kan niet.”

’Allemaal Basamid en rode diesel, of niet’ Faassen blijft terugkomen op problemen zolang er geen oplossingen zijn. „Denemarken blijkt toch nog een uitzondering te zijn in het gebruik van Basamid. En loonwerkers uit Duitsland en België kunnen goedkoop in ons land

14

De Boomkwekerij 25 (11 december 2015)

Faassen LTO top.indd 14

03-12-15 14:50

Ondernemersvragen

Illustratie: Peter Moorman

Hoe bepaal ik welk loon mijn nieuwe medewerker hoort te ontvangen?

Ik heb een goede kandidaat gevonden voor het invullen van een functie op mijn bedrijf. Ik wil hem een dienstverband aanbieden. Maar hoe bepaal ik eigenlijk wat die medewerker gaat verdienen?

Maartje Jager Werkgeverslijn landen tuinbouw

Wanneer u een nieuwe medewerker in dienst neemt, stelt u de functie vast die hij gaat vervullen. De functie die de werknemer gaat uitvoeren is bepalend om vast te stellen welk loon uw nieuwe werknemer hoort te ontvangen. Om dit loon te bepalen doorloopt u een aantal stappen.

1. Bepaal eerst de functie

Stuur uw vragen of suggesties naar Postbus 9324, 2300 PH Leiden.

U kunt ook bellen of mailen met (071) 565 96 82, boomkwekerij@hortipoint.nl

Maak een goed overzicht van de taken die uw werknemer gaat uitvoe­ ren en de verantwoordelijkheden die daarbij horen. Vervolgens kunt u in het functiehandboek voor de Open Teelten zien welke functienaam hier het beste bij aansluit.

Hoe uitgebreid het functieraster ook is, de kans is aanwezig dat juist de samenstelling van taken die uw me­ dewerker gaat uitvoeren, niet in de gewenste combinatie genoemd staat bij één functie. In dat geval kunt u zelf de functie omschrijven. Om deze

vervolgens in te schalen vergelijkt u de omschreven functie met de refe­ rentiefuncties uit het functiehand­ boek.

Door taken en verantwoordelijkhe­ den te wegen met plussen en minnen bepaalt u in welke schaal uw nieuwe werknemer moet worden inge­ schaald en welk loon hierbij hoort.

Het functiehandboek voor de Open Teelten is in 2014 geactualiseerd.

U kunt dit handboek op internet raadplegen. Het functiehandboek is te bekijken via: http://openteelten. referentiefunctie.nl.

2. De functie wordt ingedeeld in de salarisschaal Als u een functie heeft vastgesteld, kunt u in het functieraster in de cao Open Teelten zien welke salarisschaal hierbij hoort. Het functieraster is een rooster met alle functienamen uit de sector. Iedere functie in het functie­

raster hoort bij een salarisschaal. De salarisschalen zijn aangegeven met een letter.

3. Bepaal de trede en de hoogte van het salaris In de loontabel uit de cao kunt u vervolgens zien welk loon hoort bij de salarisschaal. Iedere schaal kent een aantal treden. De werknemer begint in principe met de eerste trede van deze schaal en groeit jaarlijks met een trede.

Als uw werknemer al veel ervaring heeft met het werk, kunt u ervoor kiezen om hem in een hogere trede te laten instromen. Dit bent u niet ver­ plicht, maar u kunt hier wel aanvul­ lende afspraken over maken met uw werknemer.

Tot slot zet u in de arbeidsovereen­ komst de overeengekomen functie en het salaris wat hierbij hoort bij indiensttreding. < De Boomkwekerij 25 (11 december 2015)

Ondernemersvragen-BKW15-25.indd 15

15

03-12-15 14:50

Tekst en Foto: Arno Engels

Hoe Ebben bijzonder marktgericht werkt Boomkwekerij Ebben dingt mee naar de Tuinbouw Ondernemersprijs 2016, waarvan de winnaar op 6 januari bekend wordt gemaakt. De jury van de prijs noemt het 450 ha tellende bedrijf in Cuijk ’bijzonder marktgericht’, maar wat houdt dit in? Directeur en eigenaar Toon Ebben legt het uit aan de hand van acht aandachtspunten.

1 Herkenbaar blijven „Wij zijn al heel lang bezig om ons te onderscheiden. Toen ik 30 jaar geleden in ons familiebedrijf kwam, hadden we met 50 ha nog een rela­ tief beperkte oppervlakte, maar we kweekten allerlei boomkwekerij­ producten. Vroeger oculeerden we bijvoorbeeld ook rozen. Ook hadden we containerteelt.

In de afgelopen 25 jaar zijn we gaan specialiseren in de teelt van bomen in de vollegrond, en we zijn gegroeid naar 450 ha. Een behoorlijke ver­ andering. Toch zijn we herkenbaar gebleven voor onze klanten en ons team, door veranderingen geleidelijk in te voeren met deze basisgedach­ ten van ons bedrijf: authenticiteit, innovatie, hart voor groen en onze slogan know-how to grow.

Onze klanten letten op kwaliteit, service, communicatie en zeker­ heid van levering. De locatie van het bedrijf helpt mee aan de herken­ baarheid en service naar de klanten: langs de snelweg A73 als logistiek voordeel en nabij een knooppunt aan de grens met Duitsland.”

2 In teamverband werken „Alles wat je als bedrijf onderscheidt van anderen, is teamwork. Het is belangrijk om je ambities door het hele bedrijf te communiceren en samen verbeteringen door te voeren waar dat mogelijk is. En sparren met elkaar en anderen buiten je bedrijf,

16

want daardoor wordt je beter. Wat we zelf doen, laten we ook door anderen doen. Zo vervoeren we onze bomen met eigen vrachtwagens, maar ook andere vervoerders rijden voor ons.

We hebben niet alleen eigen per­ celen, maar pachten ook grond van agrariërs. Die zien we als partners, net als de landschapsarchitecten met wie we samenwerken, en andere kwekers bij wie we inkopen. Je moet als bedrijf niet op een eilandje zaken doen; het gaat niet alleen om ons.

Door te participeren sta je steviger in de markt en ben je bezig met de bv Boomkwekend Nederland.”

3 Met oog voor milieu en omgeving kweken „Bij het beheren van zo’n groot areaal als wij hebben, heb je te maken met consequenties voor het milieu en de samenleving. We hebben een team dat zich bezighoudt met milieumaat­ regelen en ervoor zorgt dat we biolo­ gisch bestrijden en bemesten waar mogelijk is. Dat heeft geresulteerd in percelen waar bijvoorbeeld bloemen­ mengsels zijn ingezaaid. Die bieden voedsel aan de natuurlijke vijanden van ziekten en plagen.

We kweken volgens de normen van Milieukeur en dat zie je terug in sterke en weerbare bomen. Voor omwonenden levert dit natuurlijk al een veel mooier beeld op. Maar we willen ook een breder maatschappe­ lijk draagvlak hebben. Zo hebben we percelen ingericht als wandelgebied met picknickbanken en informatie­ borden. En we blijven in gesprek met omwonenden om overlast tot een minimum te beperken en voortdu­ rend punten te verbeteren.”

4 Niches opzoeken „Als er een gat in de markt ontstaat, is het net zoals een gat in een dijk: de dijk breekt door en de polder loopt vol. Een markt voor bomen loopt dus snel vol omdat iedereen hetzelfde gaat kweken. Het is beter om niches

te zoeken en innovatief te zijn. Niet iedereen kweekt de karakteristieke boomvormen zoals wij dat doen. Wij hebben ook de uniforme bomen die kaarsrecht worden gekweekt met een tonkinstok erlangs. Maar uni­ formiteit en karakteristiek: dat bijt elkaar. Dus voor die karakteristieke vormen gooien we de tonkinstokken eruit. We kijken naar de natuur, die is creatiever dan de mens. We hebben geleerd van de samenwerking van flora en fauna, van de boomvormen die daarmee ontstaan. Dan krijg je unieke bomen met een natuurlijke uitstraling, vormen waar architecten graag mee werken.”

5 Architecten inspireren „Mijn vader was landschapsarchitect én boomkweker, hij maakte zelf alle ontwerpen voor beplantingen met zijn bomen. Die veelzijdigheid zit in onze genen, bij mij en mijn broers.

Onze medewerkers onderscheiden zich met kennis van sortiment, én van landschapsontwerp en beplan­ tingsplannen. Wij hebben zelf drie architecten in dienst.

Architecten buiten ons bedrijf inspireren we door combinaties van kleuren, vormen, texturen en gebou­ wen te laten zien. Architecten heb­ ben heel veel verstand van vormen, maar minder van het vertalen van vormen naar bomen. Als een archi­ tect niet geïnspireerd raakt door wat hij ziet, zal hij het niet gebruiken in een ontwerp.”

6 Klanten ondersteunen „Wij gaan niet op de stoel van onze klant zitten, want die bepaalt zelf wat die gebruikt. Maar we onder­ steunen wel waar gewenst met de bomenkeuze. In ons bedrijf zit meer dan 150 jaar aan kennis van boom­ soorten en de toepasbaarheid ervan.

Bovendien kunnen we alle moge­ lijkheden op onze kwekerij laten zien. Niet alleen op de percelen met bomen, maar ook op onze daktuinen

De Boomkwekerij 25 (11 december 2015)

Ebben.indd 16

03-12-15 14:49

Ondernemen

kt habitus hebben, maar verschillende bloeitijden. Zo’n laanbeplanting is ideaal voor bijen. Binnen één geslacht bomen is er al ongelooflijk veel keus. Daarmee verrijkt de architect zijn pallet voor een beplanting.”

8 In toekomst kijken

Klanten bepalen wat ze gebruiken, maar Toon Ebben vindt het heel belangrijk om hen te ondersteunen waar ze dat wensen. „En door goed contact te houden horen wij wat nodig is.”

en in de kantoortuinen. Ook bezoeken we met klanten projecten waar onze bomen zijn aangeplant.

Maar het werkt ook andersom.

Door goed contact te houden met de groene vakwereld horen wij wat nodig is. Zo hebben we speelgroen opgenomen in ons sortiment. Robuuste klimbomen, en relaxbomen die zijn gevormd als bank om heerlijk in te zitten. En we hebben de TreeEbb ontwikkeld, een online groenplatform waar alles te vinden is over ontwerpen en inrichten met bomen, bomen planten en alles daaromheen.

Ook hierop krijgen we veel reacties van klanten. Ze denken mee in de ontwikkeling en samen zorgen we ervoor dat het steeds beter wordt.”

7 Biodiversiteit stimuleren „Door continu bezig te zijn met milieumaatregelen op de kwekerij, wordt je je steeds bewuster van de noodzaak van biodiversiteit. Gelukkig wordt de vraag ernaar vanuit de maatschappij ook steeds groter.

Biodiversiteit bevorder je met soortendiversiteit. En met soortendiversiteit voorkom je dat bij een ziekte of plaag in een keer een complete laanbeplanting omvalt.

Het mes snijdt dus aan twee kanten. We stimuleren klanten om in laanbeplanting verschillende bomen te gebruiken. Dat hoeven niet per definitie andere soorten te zijn. Het kan bijvoorbeeld gaan om verschillende types lindes die een vergelijkbare

„Twintig jaar geleden moest je bij nieuwe stedenbouw overzicht creëren. Er werd gesproken over hoogteen breedtelijnen, gebouwen werden ontworpen als dozen en straten werden volgens het Amerikaanse rastermodel aangelegd. De bomen in deze straten moesten strak zijn met een doorgaande kop. Zo gingen we ze ook kweken.

Maar gebouwen die zijn vormgegeven als dozen, hebben weinig karakter en beleving. Er volgde een voor ons vak interessant perspectief, waarbij bomen met een bijzondere vorm de aandacht trokken.

De laatste jaren merk je dat er beweging is naar meer biodiversiteit en naar klimaatbestendige bomen.

Zo zullen er steeds golven zijn naar een nieuw sortiment of nieuwe toepassingen. Als kweker moet je niet gaan zitten wachten tot die golf zich aandient. Je moet de bomen namelijk klaar hebben staan op de kwekerij als de vraag komt. Dat betekent dat je bijna helderziend moet zijn of in ieder geval een hele duidelijke toekomstvisie moet hebben.

Ik kijk daarvoor naar wereldwijde ontwikkelingen. Zo zie ik dat bomen uit het Zuid-Europese sortiment een groter adaptief vermogen hebben dan die uit Noord-Europa. Dat sortiment wordt dus in de toekomst belangrijk.

In Australië groeien bomen die goed tegen hitte kunnen, maar toch verbrande stammen hebben. Dit is geen gevolg van klimaatveranderingen, maar van een dunnere ozonlaag boven Australië. Grote kans dat wij hier in de toekomst ook mee te maken krijgen. Dan moet je dus wel zijn voorbereid.” < De Boomkwekerij 25 (11 december 2015)

Ebben.indd 17

17

03-12-15 14:50

Foto: De Boomkwekerij

Extra koelruimte afgestemd op vruchtbomen?

Als u extra koelruimte moet huren voor opslag van gerooide vruchtbomen, controleer dan goed of deze wel afgestemd zijn op uw bomen. Spuit eenjarige appelbomen nog tegen kanker.

Jan van Lavieren AgruniekRijnvallei Plant j.vanlavieren@agruniekrijnvallei.nl

De meeste perenbomen zijn gerooid en voor de kerst zullen ook de meeste appelbomen uit de grond zijn. Dit jaar is het in het algemeen goed gelukt om de bladval te stimuleren. Tegelijkertijd hebben eenjarige appelpercelen nog volop blad. Dat betekent dat u op regelmatige basis een behandeling moet uitvoeren tegen vruchtboomkanker. Met de neerslag en de hoge temperaturen van de laatste periode is deze noodzaak zeer hoog.

Overleg met uw adviseur wat u kunt doen om de werking van middelen te ondersteunen. Denk aan een hechter of een meststof zoals kaliumfosfiet.

Vanzelfsprekend moet u een korte interval tussen de behandelingen hanteren. De beschikbare contactmiddelen zijn na regenval snel minder betrouwbaar.

Het lijkt erop dat er minder bomen in het najaar uitgeleverd kunnen worden dan andere jaren. Er zullen dus meer bomen de koeling ingaan. Als u extra koelruimte huurt is het raadzaam om extra controles in deze cellen uit te voeren. Vraag en controleer eventuele (open) verbindingen met cellen waarin andere gewassen zijn opgeslagen.

Ethyleenproductie van deze gewassen kan namelijk voor schade zorgen in de bomen.

Daarnaast zijn deze cellen niet altijd qua koelacties en vochtigheid afgestemd op de

bewaring van vruchtbomen. Hang daarom altijd op een aantal plaatsen een hygrometer op. Te veel vocht in de cel kan schimmelvorming veroorzaken. Ook kan vruchtboomkanker zich ontwikkelen. Bij te weinig vocht is er het risico op uitdroging van de wortels.

Probeer de relatieve luchtvochtigheid in de cel tussen 90-95% te houden.

Bodemverbetering pachtland Bodemvruchtbaarheid blijft een belangrijk thema. De korte periode dat er op een perceel wordt gekweekt, vereist een goede afstemming met de verpachter.

In de akkerbouw wordt gestreefd naar een bezettingspercentage van 90% calcium aan het klei-humuscomplex. Dat betekent dat er voor andere elementen zoals kalium en magnesium uiteindelijk 10% ruimte overblijft. Het gevolg van dit streven is dat er veel kalk en gips wordt gebruikt, zowel op klei als op zand. Dit heeft gevolgen voor de beschikbaarheid van mineralen. Het is dan ook goed als u uitgaat van een bodemanalyse uit de fruitteelt, die ook de beschikbaarheid van mineralen inzichtelijk maakt. De bemesting die u gaat uitvoeren voor en tijdens de teelt, moet erop gericht zijn om de beschikbaarheid van de mineralen op peil te brengen. <

Is de koelcel nieuw voor u, check dan onder andere of er verbindingen zijn met cellen waarin gewassen liggen die ethyleen produceren. Dit kan anders voor schade zorgen.

18

De Boomkwekerij 25 (11 december 2015)

Teeltadvies BKW15-25.indd 18

03-12-15 14:50

Teeltadvies

Ook tijdens rooien aandacht voor de bodem Hoewel op dit moment het goed uit de grond krijgen van de vaste planten de hoogste prioriteit is, heeft het land ook de nodige aandacht nodig.

Henk van den Berg Henk van den Berg Teelt- en Bedrijfsadvies bergbalkan@summerflowers.nl

De rooitijd zorgt voor de grootste aanslag op de bodemstructuur. Door tijdens het rooien te werken met machines die op hun taak zijn berekend, wordt het ergste structuurbederf voorkomen. Vooral stilstaande machines, die veel toeren maken, zijn de grootste veroorzakers van structuurbederf. Let erop dat de planten steeds over een ander spoor van het land worden gereden, zodat de druk goed wordt verdeeld en de ondergrond niet wordt stukgereden.

Ook na het rooien heeft de grond de nodige zorg nodig. Lastig is dat hier nooit een eenduidig advies over is te geven. Elke grondsoort heeft een andere methode om er voor te zorgen dat in ieder geval de bovengrond droog blijft gedurende de winter. Belangrijk is dat vrijwel elke bewerking die onder slechte omstandigheden wordt toegepast negatief is. Het enige wat onder slechte omstandigheden vaak wel gedaan kan worden, is het graven van greppels om het bovengrondse water zo snel mogelijk van het perceel af te laten. Voor andere bewerkingen moet in ieder geval de bovengrond droog genoeg zijn en de ondergrond niet te zwak om op

dat moment de benodigde machine goed te kunnen dragen.

Vaak is de enige bewerking die na het rooien mogelijk is, het oppervlakkig lostrekken van de bovengrond. Hoewel dit niet zo veel voor lijkt te stellen, zorgt dit er wel voor dat de ondergrond veel sneller opdroogt dan wanneer de grond dicht blijft liggen. Als de omstandigheden tijdens het rooien dusdanig zijn dat het mogelijk is, is het aan te raden om dit zo snel mogelijk na het rooien te doen. Na deze bewerking zullen er bij regen veel minder snel plassen op het land komen te staan. Zijn de omstandigheden te ongunstig, moet ook dit lostrekken tot het vroege voorjaar wachten.

Bepaal of u binnen de mestwet nog ruimte heeft voor het toedienen van compost. Als de ruimte voor 2015 niet in dit jaar wordt ingevuld, is deze verdwenen. Zeker als er organische stof nodig is zou dat zonde zijn.

Vraag voor het bestellen van compost om de analyse hiervan, om zo te voorkomen dat er te veel wordt gebruikt of er toch nog ruimte overblijft. Bij compost geldt een vrijstelling van 50% op de gebruikte fosfaat. <

Zorg voor voldoende licht in kas en tunnel We verkeren op dit moment in het donkerste gedeelte van het jaar. Het is daarom belangrijk dat er maximaal kan worden geprofiteerd van het beschikbare licht.

RenĂŠ van Gastel GroeiBalans renevg@groeibalans.nl

We zitten nu gemiddeld op een kleine 200 J/ cm2/dag terwijl dat in maart alweer dik 800 J/cm2/dag is. Licht is nodig voor het fotosyntheseproces. In de winter is fotosynthese nodig om assimilaten te vormen die nodig zijn voor onderhoud van de plant zoals wortelvorming. Het is dus belangrijk om zoveel mogelijk licht in de kas te krijgen.

Kasdekken aan de buitenkant dienen minimaal ieder jaar een keer schoongemaakt te worden met schoon water. Bij hardnekkige vervuilingen van alg, mos, kalkaanslag, roest kan er gebruik gemaakt worden van middelen op basis van fluor (bijvoorbeeld Flusolforte of GS-4), is het glas vies door alg en vervuiling dan kan er met oxaalzuur gewerkt worden.

Aan de binnenkant kan alg op het glas worden verwijderd met Jet-5 of met middelen op basis van quaternaire ammoniumverbindingen (bijvoorbeeld Dimanin of Multi-Des).

Deze middelen mogen niet op de gewassen komen. Wanneer er toch gewas in de kas of tunnel staat, dek dit dan af met plastic tijdens behandeling.

Steeds vaker zien we ongelijkmatige afgifte

van de beregening in kassen veroorzaakt door vervuilde sproeiers en leidingen. We komen organische (algen, slijmvorming) en anorganische vervuilingen (aanslag van meststoffen) tegen. Organische vervuilingen kunnen losgemaakt worden met 3% waterstofperoxide, anorganische vervuilingen met salpeterzuur-10 %-oplossing. Denk wel aan de rubbers van kranen en sproeiers, deze kunnen vaak niet tegen salpeterzuur.

Wanneer leidingen en sproeiers schoongemaakt worden mag er geen waterstofperoxide en/of salpeterzuur op uw planten terecht komen. De leidingen moeten, nadat deze 24 uur vol hebben gestaan, goed doorgespoeld worden met schoon water . De beste manier om sproeiers te reinigen is door ze te demonteren en in een bak met 3% waterstofperoxide en 10% salpeterzuur te leggen. Wanneer de leidingen en sproeiers schoon zijn kunt u in het nieuwe seizoen gebruik maken van meststoffen die polyfosfaten (bijvoorbeeld Optifos of Kristalon Gena of Vega) bevatten. Deze polyfosfaten houden uw leidingen en sproeiers schoon van anorganische vervuilingen. < De Boomkwekerij 25 (11 december 2015)

Teeltadvies BKW15-25.indd 19

19

03-12-15 14:50

Tekst en Foto: Ketura Haveman

Bijna klaar voor de winter Met de winter in aantocht, is het tijd om de kwekerij winterklaar te maken. Bij kwekerij Arend Oudijk betekent het dat veel gewassen naar binnen worden gehaald om in de kas te overwinteren. „Voor we ze naar binnen halen, ontbladeren we de planten en sorteren alles op maat”, vertelt Norbert Oudijk. Medewerkers zijn daar nu druk mee bezig. „Het is nu wel een hele klus, maar in het voorjaar hebben we er veel voordeel van omdat we dan snel de partijen bij elkaar kunnen rapen.” Alleen gevoelige gewassen of gewassen die in de kas beter op kleur blijven, worden naar binnengehaald. Alle overige gewassen blijven buiten in de open lucht staan.

20

De Boomkwekerij 25 (11 december 2015)

Spread klaar voor de winter.indd 20

03-12-15 15:27

De Boomkwekerij 25 (11 december 2015)

Spread klaar voor de winter.indd 21

21

03-12-15 15:27

Tekst en Foto’s: Arno Engels

Opmerkelijks van Tuinbouw Relatie da Eind november werden in Venray weer de Tuinbouw Relatiedagen gehouden. Er waren vooral stands met hardware voor de groenteteelt. De regionale beurs was dit jaar echter ook weer gericht op de boomkwekerij en liet daarvoor enige opmerkelijke zaken zien.

Evenementenhal Venray geeft ieder jaar wel aandacht aan de boomkwekerij, maar het gebeurt niet steevast onder eenzelfde beursnaam. Zo was de sector vorig jaar een onderdeel van Event Groen Boom Recreatie.

Daarvoor was er in Venray een aparte Boomkwekerij Vakbeurs. Ook waren de bomen een jaar samen met de Tuinbouw Relatiedagen.

Voor de ingang stond deze gatenboormachine van loonbedrijf Seelen die op gps rijdt. Specifiek voor de boomkwekerij was verder een klein aantal stands, waaronder leveranciers van oppot- en verwerkingsapparatuur.

Van dinsdag 24 tot en met donderdag 26 november was de sector weer opgenomen in die relatiedagen. Deze trokken totaal ruim 8.000 bezoekers, en dan met name uit ZuidoostNederland en het grensgebied met Duitsland. De Duitsers zijn zeker ook belangrijk voor de organisatie, want ze streeft volgend jaar naar meer oosterburen.

Volgens de organisatie waren zowel bezoekers als exposanten veel positiever gestemd over de tuinbouwmarkt, dan voorheen. Er werd gesproken over investeringen. Ook zijn er zaken gedaan op de beurs, aldus de organisatie.

De afgelopen beurs telde totaal ongeveer tweehonderd stands. Het waren hoofdzakelijk leveranciers van hardware voor groentetelers. Er was een beperkt aantal stands specifiek voor de boomkwekerij en/of de bloemisterij, met daarin bekende techniek voor bijvoorbeeld oppotten, afstrooien en etiketteren. <

In de stand van Plantsystems was een nieuw alternatief te zien voor plastic bedden: bedden van tuinmulchpapier. Het papier wordt gemaakt door Gilgo en composteert binnen enkele weken volledig. Het kan dus de eerste onkruidgroei tegenhouden.

22

Dit model van vacuümkoeling demonstreerde dat een heet kopje koffie snel is terug te koelen. Vacuümkoeling is een trend bij versproducten. Het onttrekt volgens Weber Cooling minder vocht dan gangbare koeling. Weber wil het testen in de boomkwekerij.

De Boomkwekerij 25 (11 december 2015)

Relatiedagen Venray.indd 22

03-12-15 14:50

Evenement

ie dagen Venray

Rob Franken van pottenfabrikant Thomsen zei dat toegevoegde waarde belangrijker wordt voor boomkwekers. â&#x20AC;&#x17E;Hier gaat het naar toe: een plant in een andere pot, eventueel bedrukt en met een eigen merk. In de bloemisterij doen ze dat al jaren.â&#x20AC;?

Mechanisatiebedrijf Intrak liet verhoogde trekkers van New Holland zien. Deze trekker wordt door loonbedrijf Maas in de aspergeteelt ingezet, maar hij is ook geschikt voor bijvoorbeeld coniferenteelt.

Ozon desinfecteert 3.000 keer sterker dan chloor, en het breekt vervuiling helemaal af. Dus geen ophoping in een recirculatiesysteem, aldus Agrozone. Door de toekomstige zuiveringsplicht bij afvalwater verwacht Agrozone grote toepassing van ozon.

Bij Van Tuijl waren sleufpotten te zien in allerlei maten en kleuren. Een aantal kwekers van laan- en sierbomen prefereert dit soort potten boven (dichte) teeltzakken.

Door de uitsparingen is er natuurlijke wortelsnoei.

Deze robot van het Finse Tekno-Ants, hier in de stand van Mooren Machines, was een primeur in Venray. Hij is alleen nog bekend in Finland en Zweden. De robot is inzetbaar voor bijvoorbeeld transport en schoffelen. Tot 90 cm breed te bouwen.

De Boomkwekerij 25 (11 december 2015)

Relatiedagen Venray.indd 23

23

03-12-15 14:50

Tekst en Foto’s: Arno Engels

Deze stadsbomen zal Duitsland in toe ko Welke stadsbomen zal Duitsland meer vragen, rekening houdend met gevolgen van klimaatverandering zoals extreme hitte, droogte en vorst? Een omvangrijk onderzoek dat in Beieren loopt, geeft mogelijke antwoorden op die vraag. Twintig soorten en cultivars die in 2009 zijn aangeplant, zijn veelbelovend. Dit jaar zijn er nog eens tien kansrijke bomen bij gekomen.

10 bomen (in onderzoek sinds 2015) Acer opalus Herkomst: Zuid-/West-Europa, Noord-Afrika.

Groeivorm: rond, 9-15 m hoog en 6-10 m breed.

Bijzonderheden: verdraagt extreme hitte.

Acer rubrum ’Somerset’ Herkomst: Noord-Amerika, ook selectie.

Groeivorm: ovaal, 7 m hoog, 3 m breed.

Bijzonderheden: tot dusver enige A. rubrum-cultivar zonder bladchlorose bij pH-bodem hoger dan 7.

Eucommia ulmoides Herkomst: China.

Groeivorm: rond, 20 m hoog en breed.

Bijzonderheden: meest winterharde boom die rubber levert, tot dusver geen ziekten en plagen.

Juglans nigra Herkomst: Noordoost-Amerika.

Groeivorm: breed piramidaal, later spreidend, 20-40 m hoog.

Bijzonderheden: groeit 1 m of meer per jaar, kan zeer oud worden.

Malus tschonoskii Herkomst: Japan.

Groeivorm: breed piramidaal tot eivormig, 8-12 m hoog Bijzonderheden: door kroon geschikt als straatboom, maar ziektegevoelig.

Platanus orientalis

Afgelopen voorjaar zijn tien soorten en cultivars aangeplant voor het onderzoek, waaronder deze Tilia mongolica. De bomen staan in een plantgat van 8 kuub.

Herkomst: Zuidwest-Azië, Iran.

Groeivorm: breed ovaal, 30-35 m hoog.

Bijzonderheden: verdraagt hitte en is gezonder dan P. x hispanica, maar als jonge boom wel vorstgevoeliger.

hoog en 6-7 m breed.

Bijzonderheden: verdraagt verharding, nagenoeg geen luizen.

Sorbus latifolia ’Henk Vink’

Tilia mongolica

Herkomst: Frankrijk, Nederlandse selectie Groeivorm: smal piramidaal, tot 12 m hoog Bijzonderheden: vrij goed bestand tegen bacterievuur, zeer windbestendig

Herkomst: Mongolië, Oost-Rusland, Noord-China.

Groeivorm: breed eirond, 6-8 m hoog.

Bijzonderheden: verdraagt hitte en droogte. Geen luizen.

Ulmus ’Rebona’ Tilia americana ’Redmond’ Herkomst: Noord-Amerika, ook selectie.

Groeivorm: smal kegelvormig, wordt 12-20 m

24

Herkomst: Amerikaanse selectie.

Groeivorm: 25 m hoog, 10 m breed.

Bijzonderheden: resistent tegen iepziekte.

De Boomkwekerij 25 (11 december 2015)

Duitse stadsbomen.indd 24

03-12-15 14:50

Onderzoek Zuid-Duitsland

oe komst meer gebruiken 20 bomen (in onderzoek sinds 2009) Acer buergerianum Herkomst: Japan en China.

Groeivorm: rechtop met vrij losse kroon, 8-10 m hoog en 4-6 m breed.

Bijzonderheden: verdraagt hitte en droogte, groeit in kalkhoudende grond, maar is gevoelig voor strooizout.

Acer monspessulanum Herkomst: Midden-/Zuid-Europa.

Groeivorm: breed eivormig, 5-8 m hoog en 4-7 m breed.

Bijzonderheden: verdraagt hitte en droogte, maar is gevoelig voor strooizout.

Alnus x spaethii Herkomst: kruising van Späth (Duitsland) tussen A. japonica en A. subcordata.

Groeivorm: breed piramidaal, 12-15 m hoog en 6-8 m breed.

Bijzonderheden: groeit in elke grond, ongevoelig voor sterke wind en strooizout.

Carpinus betulus ’Frans Fontaine’ Herkomst: Europa, Nederlandse selectie.

Groeivorm: smal piramidaal, 8-10 m hoog, 2-3 m breed.

Bijzonderheden: groeit zeer goed bij warmte en droogte.

De oudste onderzoeksbomen hebben nu zes groeiseizoenen in stedelijk omgeving achter de rug, waaronder deze Sophora japonica ’Regent’.

Fraxinus pennsylvanica ’Summit’ Celtis australis Herkomst: Zuid-Europa, Noord-Afrika, West-Azië.

Groeivorm: rond, later schermvormig, 15-20 hoog en 10-12 m breed.

Bijzonderheden: gezond, zeer taai en goed alternatief voor Platanus, maar zeer vorstgevoelig.

Herkomst: Noord-Amerika, ook selectie.

Groeivorm: ovaal, later rond, 14-16 m hoog en tot 3 m breed Bijzonderheden: verdraagt zeer goed hitte, resisent tegen essentaksterfte.

Ginkgo biloba Fraxinus ornus Herkomst: Zuid-Europa, Aziatisch Turkije.

Groeivorm: breed piramidaal, 8-10 m hoog, 4-8 m breed.

Bijzonderheden: verdraagt hitte en droogte, resistent tegen essentaksterfte.

Herkomst: China.

Groeivorm: kegelvormig, later breder, 15-20 m hoog en 10-15 m breed.

Bijzonderheden: zeer gezond, bestand tegen alle ziekten en plagen.

>

Bekijk meer stadsbomen in beeld op deboomkwekerij.nl.

FEITEN

Omvangrijk onderzoek in Beieren Uitvoering: Bayerische Landesanstalt für Wein-

Kempten. Würzburg en het aangrenzende

cultivars. Voorjaar 2015 zijn nog eens tien andere

bau und Gartenbau (LWG). Het onderzoek is in

Veitshöchheim liggen in het noorden van Bei-

soorten en cultivars aangeplant.

2009 gestart en duurt tot 2021.

eren; hier is het ’s zomers zeer warm en droog.

Waarnemingen: iedere lente en nazomer be-

Fasen: eerste fase is een voortraject op de proef-

Hof/Münchberg ligt in het noordoosten; hier is

oordeelt het LWG de vitaliteit, aan de hand van

tuin van LWG in Veitshöchheim. In de tweede

het ’s winters zeer koud. Kempten ligt in het zui-

groei, uitval, strooizoutschade, vorstschade en

fase worden veelbelovende soorten en cultivars

den bij de Alpen; hier valt veel neerslag.

droogtestress. Daarnaast wordt de gezondheid

uit het voortraject uitgeplant in stedelijke omge-

Aanplant: eerste aanplant dateert van najaar

beoordeeld. Er zijn tevens metingen aan stam en

ving.

2009/voorjaar 2010. In elke proefstad gaat het

takken.

Proefsteden: Würzburg, Hof/Münchberg en

telkens om acht bomen van twintig soorten en

Financierder: Beierse overheid De Boomkwekerij 25 (11 december 2015)

Duitse stadsbomen.indd 25

25

03-12-15 14:50

Gleditsia triacanthos ’Skyline’ Herkomst: Noord-Amerika, ook selectie.

Groeivorm: breed eivormig, 12-15 m hoog en 5-7 m breed.

Bijzonderheden: groeit zeer goed bij 200-2.000 mm neerslag/jaar.

Liquidambar styraciflua.

Herkomst: Noordoost-Amerika.

Groeivorm: kegelvormig, later rond, 10-20 m hoog en 6-10 m breed.

Bijzonderheden: zeer gezond op veel standplaatsen, ook bij pH-bodem hoger dan 7. Wordt beter volwassen in drogere grond. Verdraagt extreme hitte beter dan Parrotia.

Magnolia kobus Herkomst: Japan.

Groeivorm: kegelvormig, later breed eivormig.

Bijzonderheden: robuust en gezond, groeit op diverse standplaatsen, maar verkiest koelere plaats.

Ostrya carpinifolia Herkomst: Zuid-Europa, Aziatisch Turkije.

Groeivorm: breed eirond, 10-15 m hoog en 8-12 m breed.

Bijzonderheden: groeit van nature op droge en zonnige berghellingen, winterhard en gezond.

Alle onderzoeksbomen groeien algemeen goed, deze Alnus x spaethii behoort tot de toppers. De bomen zijn in 2009 aangeplant als 16-18.

Parrotia persica Herkomst: Noord-Iran, Zuid-Rusland.

Groeivorm: ovaal, later rond, 6-10 m hoog en breed.

Bijzonderheden: groeit in nagenoeg elke grond, is gezond en verdraagt vorst en droogte, maar een lange hete perioden van meer dan 30°C niet.

Sophora japonica ’Regent’ Herkomst: China en Korea, Amerikaanse selectie.

Groeivorm: breed ovaal, 15-20 m hoog en 8-10 m breed.

Bijzonderheden: verdraagt hitte en droogte, zeer gezonde selectie, winterhard maar eindknoppen kunnen wel bevriezen.

Quercus cerris Herkomst: Midden-/Zuid-Europa, Aziatisch Turkije.

Groeivorm: breed kegelvormig, 20-30 m hoog en 10-20 m breed.

Bijzonderheden: droogteresistent, door late uitloop geen kans op vorstschade, maar wel gevoelig voor eikenprocessierups.

Tilia tomentosa ’Brabant’ Herkomst: Zuidoost-Europa en Aziatisch Turkije, Nederlandse selectie.

Groeivorm: breed kegelvormig, 20-25 m hoog en 12-18 m breed.

Bijzonderheden: belangrijkste linde bij klimaatverandering, winterhard en zeer gezond.

Quercus frainetto ’Trump’ Herkomst: Zuidoost-Europa en Aziatisch Turkije, Nederlandse selectie.

Groeivorm: breed eirond.

Bijzonderheden: verdraagt droogte, groeit beter op eigen wortel, bij veredeling kan onverenigbaarheid optreden.

Ulmus ’Lobel’ Herkomst: Nederlandse selectie.

Groeivorm: smal, later kegelvormig, 12-15 m hoog, 4-5 m breed.

Bijzonderheden: zeer sterk, resistent tegen iepziekte, windvast.

Quercus x hispanica ’Wageningen’ Herkomst: Zuidoost-Europa, Nederlandse selectie Groeivorm: rechtop, kegelvormig, 10-15 m hoog, 6-8 m breed.

Bijzonderheden: niet veeleisend maar verkiest kalkhoudende grond, winterhard, ent vaak onverenigbaar met onderstam.

26

Zelkova serrata ’Green Vase’ Herkomst: Japan, Korea, China, Amerikaanse selectie.

Groeivorm: breed trechtervormig, 15-20 m hoog, 9-12 m breed.

Bijzonderheden: gezond en taai, belangrijke straatboom in Japan; neigt naar bastscheuren bij sterke vorst.

De Boomkwekerij 25 (11 december 2015)

Duitse stadsbomen.indd 26

03-12-15 14:51

Onderzoek Zuid-Duitsland

Onderzoeker Klaus Körber:

’We willen aantonen hoe bomen reageren op klimaatverandering’ Klaus Körber is de drijvende kracht achter het stadsbomenonderzoek in Zuid-Duitsland. De praktijkonderzoeker van het Bayerische Landesanstalt für Weinbau und Gartenbau (LWG) beantwoordt enkele vragen over de achtergrond, de opzet en het verloop.

Duitse kwekers graag jonge planten in Nederland in.”

In een veranderend klimaat is de originele herkomst van de boom toch meer van belang? „Ja, dat is waar, maar stadsbomen voor de toekomst moeten hier wel eerst te kweken zijn. Onze filosofie is dat veel van die bomen oorspronkelijk uit gebieden zullen komen, waarin het klimaat al extreem is.

Bijvoorbeeld uit de Kaukasus, Zuidwest-Azië, waar het zeer koud en zeer heet is. Of uit de Verenigde Staten. We hebben contacten met Amerikaanse onderzoekers. Die hebben bomen die ook voor hier interessant zijn.”

Wat is tot zover uw indruk van de onderzoeksresultaten?

Wat gaf de aanzet tot onderzoek? „Sinds 2007 werk ik met het thema klimaatverandering. Ik had een voordracht gehoord van een klimaatonderzoeker die voorspelde dat er in de toekomst meer droogte zal voorkomen, meer stormen. Bij het LWG zeiden we toen: laten we onderzoeken hoe bomen reageren op extremere omstandigheden.”

Wordt dit thema al niet meegenomen in onderzoek door het Deutsche Gartenambtsleiterkonferenz? „GALK heeft een ander doel, het is onderzoek naar de gebruikswaarde van stadsbomen. Hoe presteren die in een stadsomgeving? Ons onderzoek is dus specifiek gerelateerd aan klimaatverandering. We hebben in de toekomst meer stadsbomen nodig die ertegen bestand zijn.”

Hoe is het sortiment voor het onderzoek bepaald? „We willen niet bekende bomen

testen als Tilia cordata ’Greenspire’ en T. europaea ’Pallida’, maar juist minder bekende soorten. We praten daarom vanaf 2007 met veel dendrologen, onderzoekers en boomkwekers. Welke bomen zouden volgens hen goed zijn in de toekomst, en waarom? We reizen ook veel; we bezoeken bedrijven om indrukken op te doen van de groei op de kwekerij. Als we iets opmerkelijks waarnemen, schrijven we het op.

Van alle data die we verzamelen, krijg je een beeld van een soort of cultivar.

Als we denken: dit kan een veelbelovende boom zijn, dan vragen we plantgoed op voor vooronderzoek op onze proeftuin.”

Waar komt plantgoed vandaan? „Van verschillende boomkwekers uit Duitsland, Nederland, België en Italië. Het zijn zaailingen of veredelde bomen, meestal in de maat 6-8. Plantgoed van Nederlandse kwekers is voor ons heel belangrijk, want zij zijn innovatief in het kweken van nieuw sortiment. Mede daarom kopen

„De bomen in ons onderzoek groeien meestal zeer goed. Dat was ook afgelopen zomer te zien, toen het hier 40°C was. Maar hoe reageren de bomen als het een periode -18°C is?

We hebben de laatste twee jaar geen koude winter gehad. Je hebt veel tijd nodig om resultaten te zien uit onderzoek met bomen. En die zullen we de komende jaren nog veel meer zien, daarvan ben ik overtuigd.”

De aanlegmarkt heeft ook tijd nodig om zich aan te passen. „Ja, het duurt ook jaren voordat nieuwe stadsbomen beschikbaar zijn. Als architecten ineens allemaal bijvoorbeeld Quercus frainetto voorschrijven, is de markt zo leeg. Ze zullen denk ik wel meer verschillende soorten voorschrijven. Want monoculturen langs straten zijn niet goed. In Würzburg staan bijvoorbeeld veel Sophora en Platanus langs straten, omdat ze goed groeien en bestand zijn tegen hitte en droogte. Wat als er een ziekte in de bomen komt?” < De Boomkwekerij 25 (11 december 2015)

Duitse stadsbomen.indd 27

27

03-12-15 14:51

Onderzoek Zuid-Duitsland

Kandidaten voor steden eerst testen in proeftuin De proeftuin van het Bayerische Landesanstalt für Weinbau und Gartenbau (LWG) vormt het begin van het onderzoek. Op 10 ha, gelegen op een berghelling even buiten Veitshöchheim, zijn meer dan 150 verschillende soorten en cultivars van laan- en sierbomen geplant. „Dit is onze speeltuin”, zegt onderzoeker Klaus Körber. „We kweken de bomen verder. Kunnen we er toekomstige stadsbomen van maken?”

Quercus texana presteert goed in de proeftuin. Blad is medio september frisgroen (inzet, midden), terwijl Q. palustris (rechts) chlorose heeft en Q. shumardii (links) misschien ook.

Willen de bomen goed groeien in de proeftuin, dan moeten ze wel tegen een bodem-pH van 7,3 kunnen. „Veel standplaatsen in Duitse steden hebben ook zo’n hoge pH”, zegt Körber.

Diverse bomen blijken een lage pH te wensen, want ze vertonen bladchlorose (ongewenste bladverkleuring).

Zoals Quercus coccinea, Q. palustris en Q. imbricaria. Maar de diagnose is nog niet overal helder te stellen. Zo laat Q. shumardii eind september gele bladnerven zien. „Is dat chlorose, of puur een voorproefje van de herfst?”, vraagt Körber zich af.

Er worden veel meer eiken getest.

Zoals Q. rosaceae ’Garden Brilliant’, een Nederlandse kruising tussen Q. petraea en Q. robur. „Die groeit super, het blad is klasse.” Körber is ook enthousiast over Q. dentata („Klasse”), Q. texana („Goed te kweken”) en Q. castaneifolia („Ganz toll”). Van andere

28

eiken is de groei in Veitshöchheim nog niet duidelijk, zoals van Q. x macdanielii ’Clemons’, een Amerikaanse kruising tussen Q. macrocarpa en Q. robur. „Wat wordt de groei hier? Dat weten we nog niet.”

Snelle groeiers Ook zijn er vrij ongekende bomen aangeplant die vermoedelijk beter bestand zijn tegen ziekten en plagen, dan bekende soortgenoten.

In de proeftuin van LWG groeien bijvoorbeeld verschillende nieuwe iepen onder nummers, en ook Ulmus ’Fiorente’ (Italiaanse kruising tussen U. pumila en U. minor) die in zekere mate resistent zijn tegen iepziekte.

De iepen zijn gestekt. „Waanzinnig hoe die groeien”, vindt Körber.

Snelle groeiers zijn volgens de onderzoeker ook Celtis occidentalis,

Zelkova serrata ’Fastigiata’ en Morus alba, M. nigra en M. rubra. De moerbeien worden ook in Hamburg, Berlijn en Stuttgart getest. „Hun groei explodeert overal, ongelooflijk. Maar dan moet je de bomen wel veel snoeien.”

In Veitshöchheim kan het ’s zomers zeer warm zijn, wat gunstig is voor snelle groeiers. Maar die bomen hebben toch ook wel hun grenzen.

Extreme hitte afgelopen juli (40°C) heeft bij de genoemde Zelkova geleid tot bladverbranding en necrose. „Dan is Ulmus, uit dezelfde familie als Zelkova, toch beter bestand tegen hitte. Celtis julianae is dan ook beter dan C. occidentalis. En ook C. australis, die nu veel in Zuid-Europa wordt geplant, kan goed tegen hitte”, vertelt Körber. „Aesculus glabra en A. flava groeien hier ook goed, maar ik denk dat die bomen ook problemen hebben als het zeer heet is.”

De onderzoeker raakt niet uitgepraat over de proeftuin. Droogtetolerantie is ook een beoordelingsaspect.

Wat dat betreft is bijvoorbeeld Nyssa sylvatica alvast niet zo geschikt voor deze regio. „Voor deze boom is het hier te droog, en hij kan ook niet tegen de hoge pH van de grond.”

Maclura pomifera is daarentegen wel droogtetolerant. „Met zekerheid. Die boom heeft maar 200 l water per jaar nodig om te groeien.” <

SERVICE

Meer informatie Kwekers die meer informatie over het Zuid-Duitse stadsbomenonderzoek wensen, of nieuwe soorten of cultivars willen aandragen: neem contact op met praktijkonderzoeker Klaus Körber, klaus. koerber@lwg.bayern.de, of met projectleider Susanne Böll, susanne.boell@lwg. bayern.de.

De Boomkwekerij 25 (11 december 2015)

Duitse stadsbomen.indd 28

03-12-15 14:51

737751_.indd 29

7-12-2015 9:36:51

Tekst en Foto’s: Wendy Venhorst

Future Green City kan niet zonder groen In de Brabanthallen in Den Bosch vond van 24 tot en met 26 november de eerste editie van Future Green City plaats. Het evenement stond in het teken van een duurzame en toekomstbestendige stad. Een rondgang langs exposanten met toekomstbomen, planten die fijnstof afvangen, biobased producten, daktuinen en groene gevels.

Op de beursvloer is het de eerste dag van Future Green City nog rustig. Toch merk je dat de exposanten met veel interesse de gangen afspeuren in de hoop potentiële klanten te spreken. Van den Berk Boomkwekerijen trekt de aandacht met een stand die wordt geflankeerd door twee 6 m grote bomen: een Celtis julianae en een Pinus parviflora ’Glauca’. De bomen worden met een tiental andere soorten gepresenteerd als toekomstbomen voor de stedelijke omgeving. Omdat ze goed tegen droogte, luchtvervuiling en verharding kunnen of omdat ze, zoals Pinus, fijnstof afvangen.

Voor woordvoerder Anneke de Jong was beursdeelname vanzelfsprekend. „Het thema sluit enorm goed aan bij datgene wat wij doen: grote bomen leveren. In de toekomstige groene stad horen bomen; het liefst veel en grote.”

Volgens haar is een breed sortiment nu en in de toekomst belangrijk. „Omdat je daarmee aan iedere situatie een goede invulling kunt geven. Bovendien is het sortiment dan minder kwetsbaar voor ziekten en is het beter voor de biodiversiteit.”

Verankering van aardappelzetmeel Even verderop presenteert Boomkwekerij Udenhout haar producten. In de stand springen grote, paarse potten met Hydrangea Forever & Ever in het oog. Corné Leenders legt uit dat het bedrijf wil laten zien dat het niet alleen bomen

De stand van Van den Berk Boomkwekerijen trekt de aandacht met twee grote toekomstbomen: links Celtis julianae, rechts Pinus parviflora ’Glauca’.

30

kweekt, maar ook hortensia’s levert voor de landscaping.

Daarnaast laat het bedrijf zien dat het duurzaam bezig is.

Zo werkt het met biobased producten van Natural Plastics, onder andere bij de verankering van kluiten. Hiervoor worden klemmen van aardappelzetmeel gebruikt.

Leenders merkt dat duurzaamheid steeds belangrijker wordt bij afnemers. „Niet alleen wat de manier van kweken betreft, maar ook hoe een organisatie in elkaar steekt.

Je moet laten zien dat je maatschappelijk verantwoord bezig bent.” Ook ervaart hij dat afnemers vaker expliciet vragen naar gezonde bomen, omdat de beperking aan middelen een steeds groter probleem wordt. „Daarnaast groeit de vraag naar bomen op eigen wortel. Omdat ze steviger zijn en er geen kans is op onverenigbaarheid.”

Leenders ziet de beurs als een nieuwe kans. De bezoekers, dat zijn vooral hoveniers, gemeenten en architecten, vormen een belangrijke doelgroep. Toch merkt ook hij dat het nog geen storm loopt. „Of dit evenement interessant is voor kwekers? Voor laanboomkwekers die gericht zijn op de openbare ruimte wel, maar niet voor bezoekende kwekers die op zoek zijn naar handel. De beurs past niet in het seizoen; nu moet het geld worden verdiend.”

Intensieve daktuin Bij de kleine stand van Du Pré Groenprojecten is het druk.

En dat is niet zonder reden. Het bedrijf heeft een bijzondere expertise: de aanleg van daktuinen en groene gevels.

Volgens Sofie van der Ven is daar veel vraag naar. „Tegelijkertijd is er ook veel onwetendheid. Mensen weten niet hoe ze een daktuin of groene gevel moeten aanpakken en dat er subsidies voor zijn. Daar liggen veel kansen.”

Van der Ven vertelt dat er steeds vaker wordt gekozen voor een intensieve daktuin. „De tijd van een dak met enkel Sedum is voorbij”, zegt ze lachend. „Een ontwikkeling die ook interessant is voor kwekers.”

Deze beurs presenteert Du Pré een nieuw systeem

Boomkwekerij Udenhout laat op Future Green City zien dat het bedrijf niet alleen bomen kweekt, maar ook hortensia’s levert voor de landscaping.

De Boomkwekerij 25 (11 december 2015)

Future Green City.indd 30

03-12-15 14:51

Institutionele markt

NL Greenlabel en branchevereniging VHG exposeren op Future Green City De Levende Tuin: een tuin waarin de natuur in al zijn facetten terugkomt. Op het evenement is een bijbehorende promotiecampagne gestart.

groene gevel: Vertiverde. Dit heeft het bedrijf samen met de Groene Campus in Helmond ontwikkeld. Van der Ven merkt dat er vooral voor de groene gevels veel interesse is. „Na een halve beursdag waren alle folders al weg.”

cedures. Ze moeten meer uit hun comfortzone en de boer op met hun innovaties. Het aanbod bereikt ons als groene industrie in ieder geval onvoldoende. Een kweker belt me nooit en zegt dat hij de perfecte Hedera voor me heeft.”

Klimop tegen geluid en fijnstof

Groene projecten in China

Ook de afvang van fijnstof is een actueel thema in de toekomstbestendige stad. Niet voor niets presenteert een bedrijf als Greenwall bv zich op Future Green City. Het bedrijf produceert en verkoopt groene geluidsschermen.

Het systeem bestaat uit prefab-elementen die al vooraf kunnen worden ingeplant met Hedera.

Volgens Erik Muggen zorgt de Greenwall niet alleen voor geluidsreductie, maar ook voor filtering van fijnstof. Uit onderzoek blijkt dat Hedera 4 tot 6% van de aanwezige fijnstof afvangt. Muggen kiest voor de Hedera helix ’Hibernica’ en ’Woerner’, omdat die het meest geschikt zijn voor het scherm. „Maar als er morgen een kweker komt die beweert dat hij de perfecte Hedera heeft die 50% afvangt, dan staan we daar zeker open voor.”

Muggen vindt dat daar nog wel winst te behalen is. „Ik ben geen deskundige, maar soms heb ik het gevoel dat kwekers te veel vasthouden aan de standaard afzetpro-

Naast exposanten biedt Future Green City een uitgebreid programma lezingen. Sommige presentaties trekken zoveel geïnteresseerden, dat de beursvloer letterlijk wordt leeggezogen. Zoals tijdens de lezing van de bekende tuinen landschapsontwerper Niek Roozen.

Aan de hand van projecten in met name China, laat Roozen zien waarom groen zo belangrijk is. Hij vertelt dat groen een positieve invloed heeft op de temperatuur in de stad, belangrijk is voor het waterbergend vermogen en dat bomen zoals Ginkgo biloba de lucht kunnen zuiveren.

Ook is het volgens hem belangrijk dat kinderen voldoende kunnen bewegen. En er is steeds meer behoefte aan het verbouwen van groente, fruit en kruiden in de stad.

Roozen benadrukt dat groen een wezenlijk onderdeel vormt van steden; nu maar zeker ook in de toekomst. „Groen is niet de enige oplossing, maar er is geen oplossing zonder groen.” <

Beursbezoekers tonen veel interesse voor de groene gevel Vertiverde van Du Pré Groenprojecten. Alle folders over dit systeem waren al snel weg.

Tabe

Tabe TabelT

TabelN

De presentatie van Niek Roozen trekt veel publiek. De tuin- en landschapsontwerper laat onder andere beplantingsconcepten zien. „Er is geen oplossing zonder groen.”

De Boomkwekerij 25 (11 december 2015)

Future Green City.indd 31

31

03-12-15 14:51

737752_.indd 32

7-12-2015 10:02:47

737753_.indd 33

7-12-2015 10:02:56

TE KOOP RECHTSTREEKS UIT DE HAVEN:

BOOMKWEKERIJ TRANSPORT-JUTE

Jute zakken voor het verpakken en transporteren van bomen.

Het gaat om gebruikte, geschoonde cacaozakken.

LEVERING: Losgestort vanaf 130 euro per ton (min. 8.000 kg = 1 container).

Gestapeld op pallets vanaf 175 euro per ton (± 500 kg p.p.).

Gratis bezorgd door heel Nederland. De levering geschiedt binnen enkele dagen.

Voor bestellingen of vragen kunt u contact opnemen met: SORTAS BV • Domineesweg 31 • Urk  0527-264354  info@havenserviceurk.nl

737754_.indd 34

7-12-2015 9:37:55

Markt & Afzet

Foto’s: Minier, R&G Export

hoe loopt het?

’Groenblijvende heesters lopen het best in Frankrijk’ Boomkwekerijproducten die Franse tuincentra in deze tijd nog afnemen, zijn vooral groenblijvende heesters.

Dat zegt Patrick Pineau, mededirecteur van Pépinières Minier, de grootste boomkwekerij van Frankrijk. Maar coniferen worden in het land steeds minder verkocht. De totale Franse markt is volgens Pineau aan het krimpen.

„Groenblijvende heesters zoals Mahonia, Choisya en Osmanthus verkopen we het best in het winterseizoen.

Vroeger werden veel coniferen als Thuja en Cupressocyparis leylandii in tuinen gebruikt, maar nu minder en minder. De mode is veranderd.

Het is erg ingewikkeld om de najaarsverkoop in Frankrijk te stimuleren. Wij proberen dat te doen met bijvoorbeeld fruitbomen, omdat het najaar de beste tijd is om die te planten. Maar de laatste twee, drie jaar is

die afzet in het najaar minder. Jonge tuiniers willen alleen op beste dagen tuinieren, en die zijn er volgens hen niet in het najaar met regen.

De Franse tuinplantenmarkt is volwassen, maar aan het krimpen.

Omdat de gemiddelde tuinoppervlakte veel kleiner is dan tien jaar geleden. Toen had je nog tuinen van 1.000 m2 of nog groter. Nu is de gemiddelde tuin maar 3-5 m2. Als je daar één boom in zet, en nog wat heesters, dan is de tuin klaar. In Noord-Europa veranderen tuinen nog wel, maar in Frankrijk ligt een tuin voor verschillende jaren vast.

De aanslagen in Parijs zijn een tragedie op zich, en ook niet goed voor de markt. Voor geen enkele markt niet, want veel mensen zijn bang om naar buiten te gaan en om bijvoorbeeld winkels te bezoeken. Voor de

Patrick Pineau, Pépinières Minier

boomkwekerijverkoop op tuincentra zijn november en december rustige maanden, dus zoveel verliest de verkoop niet, denk ik.

We hopen dat de winter kouder zal zijn dan de laatste twee jaar, want geen vorst is eigenlijk niet goed voor de boomkwekerij.” <

‘Engelse aanplanthandel loopt goed door’ Voor bedrijven die niet in de kersthandel zitten, is dit een rustige periode. R&G Export maakt zich op voor een welverdiende vakantie. Hans Koster: „Het loopt nu (week 49) hard terug. Alleen de aanplanthandel is nog redelijk. We leven langzaam toe naar het kerstreces: de enige vrije periode van het jaar.”

„Voor ons is dit een rustige tijd. Tuincentra halen uitsluitend kersthandel binnen en daar doen wij van origine niets mee. Wat we bij onze klanten nog sporadisch leveren zijn bijvoorbeeld Skimmia, Cotoneaster lacteus met bes en Hamamelis. Gelukkig loopt de aanplanthandel op Engeland nog goed door. Daar zijn momenteel Taxus baccata, Photinia ’Red Robin’ en Buxus sempervirens de voornaamste producten. Voor Scandinavië zetten we momenteel de door klanten gereserveerde rozen en heesters in de koelcel. Deze overwinteren hier voor uitlevering in het voorjaar.

De najaarsperiode is tegengevallen voor de aanplant. Daardoor hebben we wat van de winst in voorjaar en

zomer moeten inleveren. Vooral Zwitserland was voor ons in de herfstperiode een lastige markt. Dat komt voor een deel omdat paniekerige kwekers rechtstreeks onze eindklanten en zelfs hun klanten gingen benaderen met prijslijsten.

Waarschijnlijk om van gevreesde overschotten af te komen, wat uiteindelijk helemaal niet nodig was geweest. Klanten die de directe prijzen van de kwekers zagen, gingen klagen over onze handelsprijzen. We zagen dat vooral bij Taxus veel gebeuren.

Ik snap wel dat klanten prijzen gaan vergelijken, maar ze kunnen onmogelijk denken dat ze bij een kweker dezelfde logistieke en andere service kunnen krijgen. Ik snap ook dat wel kwekers gekke dingen gaan doen als de vraag even stokt en de hypotheek nu eenmaal betaald moet worden.

Ze komen er uiteindelijk vanzelf wel achter dat export een vak apart is.

We bouwen nu langzaam af richting de kerstvakantie. Het einde van het jaar is voor ons de enige periode dat we met vakantie kunnen. In de zomer is dat uitgesloten. Ik zie wel

Hans Koster, R&G Export

uit naar wat rust en tijd en feestelijke gezelligheid. Wat we van volgend jaar kunnen verwachten? Een ritje door de regio Boskoop stemt me niet optimistisch. Veel kwekerijen staan leeg of zien er slecht onderhouden uit. Steeds meer kwekers verkopen hun land om ruimte te maken voor nieuwbouw. Ze zijn het zat en de jeugd staat niet te trappelen om hen op te volgen. Als rasechte Boskopenaar doet me dat pijn.” <

De Boomkwekerij 25 (11 december 2015)

Markt_Hoe-loopt-het BKW15-25.indd 35

35

07-12-15 12:03

Foto’s: Arno Engels, bomen-shop.nl

p ro d u c ta n a lys e

Afzet Hydrangea macrophylla laat herstel zien De verkoop van Hydrangea macrophylla is dit jaar een stuk beter dan vorig jaar. Introductie van nieuwe cultivars, wellicht iets minder productie en een betere doorverkoop in de zomer worden door kwekers als redenen voor het herstel aangegeven.

Vorig jaar kwam de verkoop van Hydrangea macrophylla in de zomerperiode in een flinke dip terecht maar daarvan was dit jaar geen sprake. „Het seizoen begon dit jaar misschien iets later, maar het liep zeker tot eind augustus door”, zegt mededirecteur van Groen-Direkt Gert Koert. Wel was er volgens hem in de zomer sprake van extremen in warmte, kou, regen en wind waaronder de bloemen te lijden hadden en waardoor de verkoop soms een beetje werd geremd. Bij Groen-Direkt

was 2012 een heel goed jaar en dit vormt een ijkpunt voor andere jaren.

In vergelijking met 2012 (100%) liet H. macrophylla de volgende omzetontwikkeling zien: 2013 (97%), 2014 (63%) en 2015 (87%). „2014 was een dieptepunt, maar 2015 was uiteindelijk denk ik een heel goed jaar.”

Bij kweker Sjaak van Schie is ook verkoper Laura van Marrewijk zeer positief. „Ik denk dat er over het algemeen iets minder productie was, maar wel van goede kwaliteit.

Het seizoen begon in week 13 en liep door tot week 35/36. In tegenstelling tot vorig jaar waren met name de weken 30 tot en met 33 heel goed.”

Verreweg de meeste H. macrophylla gaan weg als visueel aantrekkelijke producten en die markt lijkt dus goed te zijn geweest. Dat dat voor de aanlegmarkt ook geldt is niet

zeker. Bij Plantenkwekerij Joost Sterke zegt Dennis Konings dat ondanks dat hij hoort dat hoveniers goed werk hebben, de vraag naar H. macrophylla in grotere potmaten zoals 10 l-container, dit jaar bij hen iets achterbleef op voorgaande jaren. „Ik weet eigenlijk niet waar dat door komt, misschien dat het aanbod in kleinere potmaten nog erg groot is”, zegt hij. <

handelsstemming

FloraHolland: forse stijging verkoop tuinplanten De tuinplantenaanvoer in stuks bij FloraHolland (klok en direct) lag in november 19% hoger dan in dezelfde maand vorig jaar. De veiling ziet vooral het zachte weer in deze maand als een belangrijke reden van de fors hogere aanvoer. November telde dit jaar daarbij een veildag meer dan vorig jaar en dat heeft ook direct een positief effect op de aanvoer en omzet.

Helleborus is voor een belangrijk deel verantwoordelijk voor de gestegen Tuinplanten

Omzet 2015

tuinplantenomzet. De kerstroos liet in november een aanvoerstijging zien van bijna 52%. De middenprijs daalde daalde daarbij in verhouding slechts beperkt: van €2,79 in november vorig jaar naar €2,65 dit jaar.

Helleborus-kweker Henri van der Does herkent zich wel in dit beeld. „Er komt meer Helleborus op de markt waarbij de uitbreiding met name zit in soorten uit zaad. Ook denk ik dat er behoorlijk wat uitbreiding zit in grote potmaten. Dat de prijs ondanks

% Omzet mutatie

(x €1.000) t.o.v. 2014

Helleborus Decoratiemateriaal Chamaecyparis Picea Skimmia Gaultheria Ilex Buxus Calocephalus Totaal

36

Aantal stuks

Verkocht 2015 (x €1.000)

% Aantal

de uitbreiding redelijk blijft hangen komt vooral omdat de weersomstandigheden voor de verkoop gunstig zijn.”

Ook de aanvoer van Gaultheria lag in november fors hoger dan vorig jaar. „Een reden kan zijn dat zomerproducten langer doorgingen in grote aantallen. De handel pakt dan pas later door naar herfstproducten”, aldus Johan Jansen van Special Plant Zundert. <

Gem. prijs

stuks verkocht 2015 mutatie t.o.v. 2014

Gem. prijs

2014

6.690 3.036 2.079 2.070 1.471 1.123 579 481 369

44,4% 14,1% -2,3% 19,3% -13,9% 24,0% 25,5% 25,6% 25,9%

2.522 2.833 3.218 990 573 1.372 226 175 777

51,7% 2,65 7,2% 1,07 1,1% 0,65 13,6% 2,09 3,4% 2,57 37,9% 0,82 8,7% 2,56 22,5% 2,75 60,2% 0,48

2,79 1,01 0,67 1,99 3,08 0,91 2,22 2,68 0,60

22.710

17,8%

18.491

19,3% 1,23

1,24

De Boomkwekerij 25 (11 december 2015)

Markt_Handelsstemming_Foto BKW15-25.indd 36

07-12-15 14:12

Markt & Afzet p ro d u c ta n a lys e

Nichemarkt voor divers Pinus-sortiment De vraag naar Pinus is algemeen wel goed, maar het aanbod is klein en versnipperd door de vele soorten die als zaailingen worden doorgekweekt tot solitair, of als zetstammen worden gebruikt voor de eveneens vele cultivars. De aantallen Pinus voor de bosbouw, met name van P. sylvestris, zijn nog maar een fractie van vroeger.

Zundert is vroeger groot geworden met de zaailingenteelt van P. sylvestris; er stonden misschien wel miljoenen grove dennen in de regio.

De afname vanuit de bosbouw is tegenwoordig klein, in Nederland, maar ook in het buitenland. Bosbouwers in Duitsland, Oost-Europa en Scandinavië geven nu ook meer de voorkeur aan Pseudotsuga menziesii, omdat douglasspar beter hout levert.

Qua verkochte aantallen lijkt P. syl-

vestris ook nog niet echt te profiteren van de trend bomen aanplanten die de lucht zuiveren. Grove den blijkt uit onderzoek namelijk een van de meest effectieve soorten om fijnstof af te vangen. P. sylvestris, maar ook een soort als P. nigra of P. mugo, wordt doorgaans in kleine aantallen verkocht. Of per stuk, als het om een solitair gaat.

Pinus wordt dan ook niet meer veel gezaaid, een beperkt aantal kwekers doet het nog traditioneel in de vollegrond. De weinige kwekers met pluggenteelt hebben niet te klagen over de afzet. Klanten kiezen voor plugplanten om erop te enten en het gemak bij overpotten. Ze gebruiken nu meer P. mugo uncinata dan P. sylvestris als onderstam, en meer P. armandii dan P. strobus.

Gebruiken veranderen, en ook het sortiment van geënte Pinus verandert. Met name van P. sylvestris, P. mugo en P. nigra zijn er door de jaren heen verschillende cultivars in de internationale handel gekomen.

Volop keus aan Pinus voor groenvoorzieners en particulieren. <

langs de kassa

Leendert Verschoor:

’Webwinkel houdt prijzen laag’ Naam bedrijf:

Bomen-shop.nl Locatie:

Gouda Medewerkers:

Uitsluitend zzp’ers

Waarom een online winkel? „Ik heb een hoveniersbedrijf en zocht naar uitbreiding van mijn werkgebied. Ik zag dat steeds meer consumenten online kopen. Een webshop heeft lage kosten voor de onderneming en dus ook voor de consument.

Veel bomen kan ik 30 tot 40% goedkoper leveren dan een tuincentrum.

De online-consument wil ook graag dat de aangekochte bomen professioneel worden geplant. Dat levert mij dus extra werk op waarbij de meeste vraag komt uit Limburg.”

en lei-Liquidambar toch wel de hardlopers. Ik breng ze zo veel mogelijk zelf naar de consument, vooral als ze ook geplant moeten worden. Kleine producten stuur ik ook wel per post.”

Welke bomen verkoopt u het meest? „Leibomen, dakbomen, sier- en fruitbomen. Dit jaar zijn lei-Photinia

Is dit een drukke periode? „Dat zou het wel moeten zijn, want de periode van oktober tot maart is de beste planttijd. Ook zijn de prijzen nu heel gunstig. Maar helaas hebben de grote ketens de vraag naar bomen in deze periode om zeep geholpen door de aandacht volledig te leiden naar de kersthandel. Ze raden het kopen van bomen zelfs af in deze periode.”

Hoe koopt u in? „Rechtstreeks van kwekers. Door korte lijnen kan ik de prijzen laag houden en toch de beste kwaliteit leveren. Kwekers zijn heel enthousiast over dit verkoopkanaal. Ze leveren zelf de informatie en de foto’s en kunnen zo hun verkopen heel direct beïnvloeden.” < De Boomkwekerij 25 (11 december 2015)

Markt_Handelsstemming_Foto BKW15-25.indd 37

37

07-12-15 14:12

Netwerk Gebruikswaardenonderzoek van start De LTO Cultuurgroep Laan, Bos en Parkbomen heeft met een aantal organisaties en personen het netwerk ’gebruikswaardenonderzoek’ opgericht. Het is een non-profitproject met een open-source karakter. Deelnemers van het netwerk delen op gelijkwaardige basis kennis over bomen; zonder inbreng kan er ook niet opgehaald

worden. Het gaat om alle relevante gebruikskennis van de verschillende soorten. Naast het toegankelijk opslaan van deze kennis, wordt onderzocht hoe het netwerk de ingebrachte kennis op waarde kan beoordelen en inbrengen. Voor meer informatie: Jan van Leeuwen, voorzitter van de cultuurgroep.

Gratis erfemissiescan - ook voor boomteelt Ondanks de grote milieuwinst die de laatste jaren is geboekt, meten de waterschappen nog steeds te veel normoverschrijdingen van gewasbeschermingsmiddelen in het oppervlaktewater. De doelen van de Europese Kaderrichtlijn Water (KRW) zijn dus nog niet gehaald.

Een belangrijke oorzaak van deze normoverschrijding is de afspoeling (emissie) vanaf erf of -verharding in het oppervlaktewater. Bijvoorbeeld het afspoelen van regenwater van een niet-schoongemaakte spuit. De ervaring leert dat deze erfemissies vaak

gemakkelijk en goedkoop vermeden kunnen worden.

Daarom een oproep aan alle ondernemers: vul de scan op www.erfemissiescan.nl eens in en kijk hoe die voor uw bedrijfssituatie uitpakt. Dit kost niets, u leert veel, en de resultaten van de scan zijn alleen voor uzelf. LTO Nederland en Agrodis voeren in november en december de Erfemissiescan bij 500 agrariërs onder begeleiding uit. Deze service is een rechtstreeks gevolg van het actieprogramma ’Schoner, groener, beter’ van LTO Nederland - voor een toekomstbestendige bedrijfsvoering.

Internationaal netwerken Boom- en vaste plantenkwekers weten als geen ander dat de internationale markt essentieel is voor hun bestaan.

Hetzelfde geldt voor internationale afspraken – ze kunnen de handel maken of breken. De LTO vakgroep is daarom lid van verschillende internationale koepelorganisaties. AIPH is de wereldorganisatie voor kwekers, die tot doel heeft het organiseren van wereldtuinbouwtentoonstellingen en werelwijde promotie van het boomkwekerij- en sierteeltproduct.

Behalve met promotie houdt AIPH zich ook bezig met kwekersrecht, fytosanitaire zaken en certificering. Tijdens de laatste bijeenkomst in Milaan is discussie gevoerd over patentrecht, kwekersrecht en trademark. Kansen en aandachtspunten komen voorbij en gaan mee naar huis. Zoals zorgelijke ontwikkelingen in patentrecht, waarvoor Duitsland de wet al heeft aangepast. Het is bestudering waard om dit in Nederland ook te doen.

Deze bijdrage valt onder de redactionele verantwoordelijkheid van de LTO Vakgroep Bomen en Vaste planten. Voor informatie: (073) 2173263, e-mail: helma.hoff@zlto.nl., www.lto.nl.

38

Het is 2.0 Onlangs is namens het Topgebied Tuinbouw en Uitgangsmaterialen (TTU) het rapport ’Bron voor Groene Economie 2.0 2015-2030’ uitgebracht.

Inclusief een aanvullende Uitvoeringsagenda 2016-2019. Je moet er even voor gaan zitten, maar dan heb je wel een goed beeld van wat er in de wereld van de tuinbouw aan de hand is. En wat er te doen staat om als bedrijven en sector vitaal en gezond te blijven.

Wat mij het meest is bijgebleven is de constatering dat de grootste bedreiging voor het tuinbouwcluster wordt gevormd door het wegvallen van de productiebasis en de kennisbasis in Nederland. Twee bedreigingen die naar mijn idee nauw met elkaar samenhangen. Zonder solide kennisbasis geen sterke primaire sector, en andersom. Dat geldt ook voor de boomkwekerij, die al afscheid heeft moeten nemen van zijn gespecialiseerde praktijkonderzoekslocatie.

Een productiesector die voor zijn kennisontwikkeling nog vooral teert op restanten van gelden van het Productschap Tuinbouw. Die gelden zijn op voordat we er erg in hebben.

Nieuwe bronnen voor kennisontwikkeling zullen, op tijd, moeten worden aangeboord.

Afwachten en kijken naar de overheid helpt niet. We zullen onszelf moeten helpen, uit welbegrepen eigenbelang. Denken dat we het wel oplossen met het lappen van wat middelen voor acute problemen is wegkijken voor het echte vraagstuk.

We leven nu in de periode van de feestdagen, Sinterklaas en Kerstmis.

Een periode van cadeautjes en reflectie. Wat mij betreft is het grootste en meest duurzame cadeau dat de boomkwekerij zichzelf kan geven een solide financiering voor een toekomstbestendige kennisbasis.

En als dat cadeau er komt ben ik graag bereid daar een lofzang op te dichten. Eentje zonder flauwekul, over een boomkwekerij met toekomst, ofwel 3.0.

Michiel Gerritsen

Bestuurslid LTO Vakgroep Bomen en Vaste planten

De Boomkwekerij 25 (11 december 2015)

LTO-BKW15-25.indd 38

07-12-15 12:03

Service

Foto: Ron Barendse

bedrijfsnieuws

vaktaal

Overzicht introducties in 2016 De Boomkwekerij stelt een overzicht samen van verwachte introducties in 2016. Presenteert u in 2016 nieuwe planten en wilt u dat uw product in dit overzicht wordt vermeld?

Meld dan uw product bij de redactie aan. Uw aanmelding wordt meegenomen als aan de volgende voorwaarden wordt voldaan: 1. Een goede digitale foto van minimaal 1 mb groot; 2. Tekst met daarin de correcte plantkundige naam, naam van de winner, een korte beschrijving van de eigenschappen en de verwachte introductiedatum of moment (bijvoorbeeld een beurs). Stuur dit uiterlijk op 24 december per e-mail naar watisnieuw@hortipoint.nl.

Cursus Schone planten DLV organiseert in januari een cursus ’Schone planten en blije klanten’. In de cursus leren kwekers hoe ze op een praktische manier hun teelt kunnen verduurzamen. Deelnemers krijgen praktische handvatten om mee aan de slag te gaan en ze krijgen ondersteuning bij het opstellen van een plan van aanpak voor het eigen bedrijf.

De cursus duurt drie middagen en wordt op woensdagmiddagen in Boskoop aangeboden en op vrijdagmiddagen in Boxtel. Deelname aan de cursus kost €295 (excl. BTW) inclusief cursusmateriaal, aanmelden kan via: (0172) 21 28 27.

agenda Binnenland 17 december Spuitlicentiebijeen-

komst, Lottum dlvplant.nl

5 en 21 januari Spuitlicentiebijeenkomst, Oirschot dlvplant.nl 12, 26 januari Spuitlicentiebijeenkomst, Boskoop dlvplant.nl 12 t/m 14 januari Groene Sector, vakbeurs, Venray evenementenhal.nl 14 januari Bijeenkomst verlenging spuitlicentie, Oirlo cultus.nl 19, 21 januari Bijeenkomst verlenging spuitlicentie, Zundert cultus.nl 25 januari t/m 6 februari GreenSales, Noordscheschut pietervanderlinden.nl 1 en 15 februari Cursus spuitlicentie 1, Ochten

fruitpark.nl

1 t/m 4 februari Voorjaarsbeurs

Harry Menkehorst, Hengelo menkehorst.nl 2 en 3 februari Voorjaarsbeurs groen-direkt.nl 3 februari Bijeenkomst verlenging spuitlicentie, Haaren cultus.nl

Buitenland t/m 15 januari Fokus Baumschu-

le, huisbeurs, Wiesmoor, Duitsland landgard.de 26 t/m 29 januari IPM Essen, beurs, Essen, Duitsland ipm-essen.de 26 t/m 28 februari HortiExpo, beurs horticultuur/mechanisatie, Pune, India hortiexpo.com 2 maart Florall voorjaarsbeurs, Gent, België florall.be

Bijdragen Meer informatie op: DeBoomkwekerij.nl/Tips

Bijdragen voor de service-pagina’s kunnen worden gestuurd naar Redactie ‘De Boom­kwekerij’, Postbus 9324, 2300 PH Leiden, e-mail: boomkwekerij@hortipoint.nl.

René Kersbergen Leeftijd: 46 Opleiding: horeca- en middenstandsdiploma Bedrijf: René Kersbergen Tuinplanten

Waar heeft u het druk mee? „Ik ben Buxus aan het rooien om deze straks te kunnen oppotten.

Maar eerst moet m'n laatste ’Conica’ nog weg. Daarna zet ik de Buxus in de kas om komend voorjaar te kunnen verkopen.”

U verkoopt veel zelf? „Ja, ik heb als klant zo’n 20 bloemenwinkels in België en een paar in Nederland. Deze rijd ik af waarbij ik sowieso mijn eigen producten wil verkopen. Maar om een iets breder sortiment te kunnen aanbieden koop ik ook producten bij collegakwekers in de regio.”

Bent u boomkweker of lijnrijder? „Ik ben boomkweker die z'n eigen spullen verkoopt. Ruim drie maanden per jaar ben ik lijnrijder en een kleine negen maanden per jaar boomkweker.”

Waarom heeft u gekozen voor deze combinatie? „Sinds 15 jaar kweek ik Buxus en ’Conica’. Toen de afzet een jaar of tien moeizamer werd, ben ik begonnen met lijnrijden. Ik wilde niet afhankelijk zijn van tussenhandelaren. Op de bonnefooi ben ik langs winkels gegaan en op die manier heb ik een klantenbestand opgebouwd. Mijn vader deed het overi-

Plaats: Boskoop Sortiment: Buxus, Picea glauca ’Conica’ Oppervlakte: 1 ha vollegrond, 300 m² kas

gens vroeger ook al op deze manier richting een aantal Nederlands klanten.”

Waarom koos u ervoor om op België te gaan rijden? „In België zitten relatief veel kleine zelfstandige tuincentra en de prijzen liggen daar hoger dan bijvoorbeeld in Nederland. Een ander voordeel is dat ze er Nederlands spreken en daarbij zijn het aardige mensen.”

Doet u alles alleen? „Mijn vrouw doet de administratie, maar verder doe ik alles alleen. Van half februari tot ongeveer 1 juni rijd ik twee keer per week naar België.

Op maandagochtend ga ik weg en ben dan maandagavond weer thuis. Dinsdag kan ik weer laden en woensdag ben ik weer de hele dag weg. In de herfst maak ik dan nog een paar keer een rondje om met name ’Conica’ te verkopen.”

Bevalt de combinatie van lijnrijder en boomkweker? „Ja, het gaat wel lekker zo. Als ik op pad ben moet ik naar m'n klanten altijd vriendelijk en vrolijk zijn en dat is best vermoeiend. Als ik daarna weer op de kwekerij ben, geeft me dat wel weer rust. Ik begrijp eigenlijk niet dat niet meer kwekers het op deze manier doen.” < De Boomkwekerij 25 (11 december 2015)

Service rechterpag-BKW15-25.indd 39

39

07-12-15 13:36

737755_.indd 40

7-12-2015 9:15:32