BKW 37 2013 by Stichting Vakinformatie Siergewassen

1 november 2013

Oude bekende Sedum beheerst sortiment 24 Uitleg over reorganisatie FloraHolland 12 Wie gaat betalen voor rassenonderzoek PPO? 22 Udenhout zoekt een band met zijn afnemers 34

Omslag-BKW13-37.indd 1

28-10-13 14:14

530320.indd 2

28-10-2013 9:22:45

Inhoud

Omslag: Floralook

14 Stadsweiden

Nieuws 4

Commentaar: Trein van PPO

Opinie: Harmoniseer het middelenbeleid in de EU

Column: Stofzuigen

Kritische geluiden over nieuwe beleid FloraHolland

Bedrijf

11 Zware regen zorgt voor overlast bij Brabantse kweker 12 Rens Buchwaldt, directeur FloraHolland: ’De klok is nog altijd cruciaal’ 14 Hortensiakweker Johan van Straaten: ’Veredelingstak is op ons pad gekomen’

28 Aquaflora

16 Van vergunning naar algemene regel boomkwekerijen 17 Nieuwe afspraken voor optimaal gebruik Stibosplein 18 Ondernemersvragen: Moet ik de bedrijfsoverdracht vervroegen?

Teelt & Gewas

19 Teeltadvies: Kijk extra uit met gerooid wortelgoed 20 Massa eerst klepelen 22 Rassenonderzoek PPO: wie zal dat betalen?

Verkoop Leucothoe niet alleen in najaar

24 Lage Sedum: bewezen sortiment maakt de dienst uit 26 Onkruid zegt veel over de bodem 28 Aquafllora kweekt waterplanten op de traditionele manier

Markt & Afzet

34 Boomkweker Kees van Iersel: ’Er komt meer binding met afnemers’ 36 Marktnieuws

Service

38 LTO Nederland Vakgroep Bomen en Vaste planten 39 Vaktaal en Agenda

De onderstaande icoontjes bij de artikelen hebben de volgende betekenis en zijn te vinden op de website deboomkwekerij.nl:

colofon Redactie

Schipholweg 1, Postbus 9324, 2300 PH Leiden E-mail: boomkwekerij@hortipoint.nl Website: deboomkwekerij.nl Hoofdredactie Wim du Mortier (071) 565 96 82 Vakredactie Arno Engels 565 96 86 Ketura Haveman 565 96 83 Ron Barendse 565 96 84 Bureauredactie Marrit Molenaar, Jenny Mostert, Carolyne de Vries Lentsch, Jolanda de Wekker Vormgeving Bert Hassing, John Jennissen Fotografie Gerdien de Nooy Directie Elbert van den Berg Secretariaat Linda Laman 565 96 78 Alice Hoogenboom

Exploitatie

Koninklijke BDU Uitgevers B.V., Afdeling Vak- en Publieksmedia, Postbus 67, 3770 AB Barneveld Uitgever: Wiljo Klein Wolterink MBA T (0342) 494 263 Verkoopleider: Ron van de Hoef T (0342) 494 263 M 06 51 80 63 25 E r.v.d.hoef@bdu.nl Advertentie-exploitatie Media adviseur: Gert-Jan Bloemendal T (0342) 49 48 07 E g.bloemendal@bdu.nl, Internet: bdu.nl Verkoopleider: Ron van de Hoef T (0342) 494 263 M 06 51 80 63 25 E r.v.d.hoef@bdu.nl Abonnementenservice Aanvraag (ook via website deboomkwekerij.nl) en wijziging abonnement naar Koninklijke BDU Uitgevers, afdeling Vak- en Publieksmedia, Postbus 67, 3770 AB Barneveld, T (0342) 494 844, F (0342) 494 299, E abonnementen@bdu.nl. Op werkdagen telefonisch bereikbaar van 8.30 – 14.00 uur

Filmpjes –

Foto’s –

Abonnementen kunnen op elk gewenst tijdstip ingaan. Opgave via deboomkwekerij.nl of bij de abonnementenservice. Abonnementen lopen automatisch door, tenzij uiterlijk twee maanden voor vervaldatum bij de abonnementenservice wordt opgezegd. Dit kan schriftelijk, telefonisch of per e-mail. Ook voor informatie over een lopend abonnement kan contact worden opgenomen met de abonnementenservice. Jaarabonnement: €236,65 (exclusief 6% btw). Studenten en scholieren krijgen 25% korting. Buitenlandse abonnees betalen een kleine toeslag.

Documenten en linken naar website

Druk Koninklijke BDU Grafisch Bedrijf B.V. 25ste jaargang ISSN-nummer: 0923-2443 De Boomkwekerij is een uitgave van de Stichting Vakinformatie Siergewassen en de Koninklijke BDU Uitgevers B.V. Uitgever en auteurs verklaren dat dit blad op zorgvuldige wijze en naar beste weten is samengesteld, evenwel kunnen uitgever en auteurs op geen enkele wijze instaan voor de juistheid of volledigheid van de informatie. Lezers worden met nadruk aangeraden deze informatie niet geïsoleerd te gebruiken, maar af te gaan op hun professionele kennis en ervaring en de te gebruiken informatie te controleren. Niets uit deze uitgave mag worden verveelvoudigd, opgeslagen in een geautomatiseerd gegevensbestand of openbaar gemaakt in enige vorm of op enige wijze, hetzij elektronisch, mechanisch, door fotokopieën, opnamen of enige andere manier, zonder voorafgaande toestemming van de uitgever. Algemene voorwaarden: op alle aanbiedingen, offertes en overeenkomsten van Koninklijke BDU Uitgevers B.V. zijn van toepassing de voorwaarden, welke zijn gedeponeerd ter Griffie van de Arrondissementsrechtbanken en de KvK.

De Boomkwekerij 37 (1 november 2013)

Inhoudspagina-BKW-37nw.indd 3

28-10-13 15:51

Foto: Rob Bogaards

OPINIE

Harmoniseer het middelenbeleid in de EU Enige tijd geleden beschreef de directeur van Naktuinbouw in De Boomkwekerij wat we de komende jaren mogen verwachten aan EU-richtlijnen voor planten en dieren. Tijdens het lezen bekroop mij een steeds onbehaaglijker gevoel. Van Ruiten stelt: ‘Er komt een aparte controleverordening omdat alle bedrijven binnen de EU recht hebben op een gelijk speelveld’. Maar hoe zit het dan met gewasbescherming? Rob Bogaards Coöperatieve rozenzaailingen verkoopvereniging Rosaco

Als er één terrein is waarop bedrijven te maken hebben met een ongelijk speelveld, is het wel bij het gebruik van gewasbeschermingsmiddelen. Binnen de EU zijn er geen twee landen waar boomkwekers dezelfde middelen kunnen gebruiken voor bescherming tegen ziekten en plagen. In het ene land mogen kwekers elk middel gebruiken dat een toelating heeft in een voedingsgewas, in een ander land kan een middel zijn toegelaten in een voedingsgewas, maar niet in de boomteelt.

Teelten verdwijnen Dit gebrek aan eenduidig Europees beleid zal mijns inziens tot gevolg hebben dat bepaalde teelten binnenkort helemaal uit Nederland zullen vertrekken. Nu al zien we dat kwekers voor hun gewasbeschermings-

COMMENTAAR

middelen soms uitwijken naar het buitenland. In juni kwam het nieuws naar buiten dat er een grote overheidsactie werd uitgevoerd bij een Nederlands bedrijf dat werd verdacht van de handel in niet-toegestane gewasbeschermingsmiddelen afkomstig uit Polen. Het bedrijf verloor door deze zaak zijn erkenning als handelaar in gewasbeschermingsmiddelen (CDGcertificering). Toen er op hetzelfde adres een nieuw bedrijf, geleid door de vrouw van de voormalig directeur, een tijdelijke CDG-ontheffing kreeg, trok dit zelfs de aandacht van tweedekamerlid Jacco Geurts, die overweegt om de wet op de integriteit van overheidsmedewerkers (Bibop) te laten gelden voor bedrijven.

Symptoombestrijding Bij gewasbescherming is er slechts

PEILING

Trein van PPO Er is een trein die graag wil blijven rijden voor de praktijk, ook al is het weer onstuimig en vallen er bomen om. Het is de trein van PPO. Heeft niet meer Boskoop, Horst, Lienden, Zundert en Noordbroek als vaste boomkwekerijstations, maar zit met de bollen in Lisse en met het fruit in Randwijk. En werkt direct samen met het centraal station in Wageningen.

Keurmerk is alleen zinvol als het een meerprijs oplevert

De trein rijdt niet meer op geld van Productschap Tuinbouw, zoals vroeger. Doordat het PT op een doodlopend spoor is gezet, moet PPO noodgedwongen zoeken naar andere financieringsmogelijkheden. Het instituut is daar hard mee bezig. Het bedenkt opzetten Arno Engels Vakredacteur

voor onderzoek, beraamt kosten en baten en legt dit voor aan belangstellenden. Een artikel in dit vakblad gaat over de eerste opzet waarmee PPO naar buiten is gekomen: een voorstel om in Randwijk verder te gaan met onderzoek naar nieuwe appel- en

Eens 79%

Oneens 21%

perenrassen. Je komt er alleen binnen en weer naar buiten met resultaten, als je meebetaalt aan jaarlijks twee ton kosten. Fruittelers willen wel meebetalen, maar weten nog niet hoeveel. Vruchtboomkwekers weten het allemaal nog niet, omdat ze bijvoorbeeld ook buitenlands rassenonderzoek belangrijk vinden, of ander onderzoek voor hun cultuurgroep. Of ze voeren zelf al rassenonderzoek uit, of laten dit al uitvoeren binnen een ander clubverband. Als PPO een concreet onderzoeksvoorstel aanbiedt, zouden alle boomkwekers zich moeten afvragen: wat zijn de gevolgen als we niet op die trein stappen? Verlies je dan kennis en daarmee je voorsprong op de concurrentie die misschien wel in het onderzoek

De nieuwe peiling luidt:

Voor goed onderzoek is de boomkwekerij niet afhankelijk van PPO

investeert? Komt de trein dan tot stilstand? Bedenk wel dat PPO vanuit de sector op het spoor is gezet. Of zijn er andere onafhankelijke onderzoekspartijen?

Stem mee op deboomkwekerij.nl.

De Boomkwekerij 37 (1 november 2013)

Nieuws opinie BKW13-37.indd 4

28-10-13 15:39

Opinie COLUMN COEN DEKKERS

Stofzuigen

sprake van symptoombestrijding en symboolpolitiek. Door onduidelijke en meerduidige weten regelgeving wordt een situatie gecreëerd waarin kwekers worden uitgenodigd om hun – al dan niet effectievere – gewasbescherming over de grenzen te zoeken. Om dit te voorkomen is het nodig om het toelatingsbeleid binnen de EU-lidstaten te harmoniseren. Dan is er geen noodzaak om Bibop toe te passen en de illegale handel is in één keer voorbij. En dat is de enige manier om voor de bedrijven in de EU dat zo gewenste gelijke speelveld te creëren. <

’Bijgaand de uitnodiging voor onze allereerste leveranciersdag. Wij zouden graag met onze vaste club toeleveranciers eens van gedachten wisselen hoe wij elkaar kunnen versterken in de toekomst.’ Gedurfd, denk ik bij mezelf. Want ik ben inderdaad vaste toeleverancier, maar deze klant staat niet bekend als de beste betaler. Beter gezegd, hij betaalt wel binnen één dag, maar nogal weinig. Ondanks dat deze klant aan de onderkant van mijn eigen prijselasticiteit zit, lever ik wel. Ik noem het zelfs een goede klant. Terwijl wat hij voor mijn plantjes betaalt, het best kan worden omschreven als ’schijtprijs’. Ik heb er zelf niks aan, maar het houdt de bank tevreden, die categorie. De klant weet dat zelf ook. Hij noemt zichzelf niet voor niks: De Stofzuiger. En het voordeel is, dat doet hij heel efficiënt. Heb ik te veel wit, dan lever ik hem wit. Heb ik meer geel over, dan draait hij geel. Is het einde van de week de kap niet leeg, De Stofzuiger lost het op. Slapen de klokkopers? U raadt het al, De Stofzuiger dus. Zo lijkt het nog wat. Maar het blijft een rachelprijs voor mooie producten die net even niet op tijd hun weg hebben gevonden in het ’normale’ circuit. En dat vind ik toch zonde en dus doe ik mijn best om zoveel mogelijk direct te verkopen. Want voordat je gaat stofzuigen moet je eerst altijd netjes opruimen, anders heeft het geen zin. En dat gaat Stofzuigertje natuurlijk ook ergens voelen. Want op een gegeven moment heeft hij vaste klanten, vaste lijnen en mijn producten ook gewoon nodig. En dat terwijl ik even helemaal niet hoef te stofzuigen. Als meer kwekers van ons clubje dat hebben, kon het toch wel eens zeer gaan doen bij De Stofzuiger. En daarom krijg ik een uitnodiging voor een leveranciersdag. En dat vind ik lef. Want vandaag is al niet meer belangrijk en morgen is ook al bijna ingevuld. Maar als ik u nu vertel dat we over vijf jaar nog steeds moeten stofzuigen, daar wordt u toch ook niet blij van? We moeten samen met onze klanten oplossingen bedenken, zodat we die stofzuiger steeds minder gaan gebruiken. En het af kunnen met nu en dan een kruimeldief.

STELLING

Zonder Admire ontstaat een landelijke luizenplaag Marc Lodders, Lodders

Jan Kloosterhuis,

Fons van Maldeghem,

Boomkwekerijen,

Boomkwekerij Jan H.

Boomkwekerij van

Wernhout:

Kloosterhuis en Zn,

Maldeghem/Verhofstadt,

„In onze duurzame teelt is

Winschoten:

Schijndel:

Admire al niet meer toege-

„Zonder Admire kunnen wij

„Mijn opvattingen over pes-

staan en toch is er nog geen

in de zaailingenteelt de lui-

ticiden zijn, vrees ik, niet

luizenplaag. Op dit moment

zen blijven bestrijden, als de overheid ons

mainstream. In de tak van sport waar ik me

hebben we dus nog alternatieven, maar het

de andere middelen maar laat behouden. Er

de laatste 25 jaar mee heb beziggehouden,

wordt wel steeds moeilijker om plagen onder

zijn nog voldoende goede alternatieven. Het

de teelt van grote bomen, hebben we zonder

controle te houden. Bovendien zullen we alle-

is anders gesteld met de beschikbaarheid

pesticiden gewerkt. Alleen de appelbloedluis

maal moeten accepteren dat als we duurzaam

van goede herbiciden in de zaailingenteelt. Er

heeft ons af en toe parten gespeeld. Ik zou

moeten produceren, we ook een andere tole-

zijn bijna geen herbiciden meer over om de

een groot voorstander zijn van het gebruik van

rantiegrens moeten hebben dan de huidige

onkruiden effectief te kunnen bestrijden. Off-

pesticiden op recept, en dan ook nog maar

nultolerantie. Het klimaat verandert, plagen

label use zou een geweldige uitkomst zijn. De

alleen als het niet anders kan. Wij bespuiten

komen op een ander tijdstip, het aantal goede

voormannen van onze organisaties, die voor

toch ook geen complete school als er in een

spuitmomenten vermindert en er verdwijnen

ons de gewasbeschermingsproblemen bespre-

klas hoofdluis is aangetroffen? De appelbloed-

dus iedere keer middelen. Eens houdt het op

ken met overheden, hebben geen idee wat de

luis heeft ons weliswaar bomen gekost, maar

en ontstaat er een landelijke plaag als we

problemen zijn in de zaailingenteelten, of ze

de besparingen die we al die jaren hadden op

middelen blijven schrappen.”

hebben zitten slapen. Deze teelten verdwijnen

kosten voor middelen, machines en mankracht

naar het buitenland. Ik vind de vervuiling van

wegen daar ruimschoots tegenop. Dan heb

de agrosector niet zo erg als de vervuiling van

ik het nog niet over milieu-ellende en onze

medicijngebruik van mens en dier. Medicijnen

eigen gezondheid.”

zijn meestal gevaarlijke chemicaliën.” De Boomkwekerij 37 (1 november 2013)

Nieuws opinie BKW13-37.indd 5

28-10-13 15:39

Foto’s: Ron Barendse, Nederlandse Ambassade, Oekraïne

Kritische geluiden over nieuwe beleid FloraHo Tijdens de FloraHolland Boomkwekerijdag lieten boomkwekers zich door de veiling onder andere bijpraten over het nieuwe veilingbeleid waarbij leden voorrang krijgen boven niet-leden. Een aantal kwekers had forse kritiek op het nieuwe beleid.

Op donderdag 24 oktober organiseerde de FloraHolland Productcommissie (FPC) Boomkwekerijproducten haar jaarlijkse FloraHolland Boomkwekerijdag. Gastheer was exporteur Javado in Honselersdijk die een deel van hun box had afgeschermd om de ongeveer 60 bezoekers te kunnen

ontvangen. Een van de belangrijkste onderwerpen die op de agenda stond was het nieuwe beleid van de veiling waarbij leden voorrang krijgen boven niet-leden. (In De Boomkwekerij 36 heeft u over dit beleid kunnen lezen.) Henk van der Sar, kweker en voorzitter van de FPC Boomkwekerijproducten, hield de kwekers voor dat niet alles bij het oude kan blijven. Hij stelde dat er voor boomkwekers een beleid ligt waarmee ’we ons gelukkig mogen prijzen’. „Boomkwekers hebben binnen FloraHolland een uitzonderingspositie, maar omdat te bereiken hebben we als werkgroep, met daarin zowel leden én niet-leden, het afgelopen jaar wel zo’n twaalf keer met de veiling om de tafel gezeten.” Frank van den Hoek, manager Nationaal Accountmanagement van FloraHolland, legde de aanwezige kwekers vervolgens uit hoe het nieuwe beleid eruit gaat zien. Dit beleid is er volgens hem met name gekomen onder druk van leden die meer voordeel eisen van hun lidmaatschap. Op dit moment wordt volgens Van den Hoek 95% van de totale veilingomzet

kort ‘Verlaging gebruiksnormen niet zo’n probleem voor boomkwekerij’ De voorgestelde verlaging van stikstofgebruiksnormen is niet relevant voor boomkwekers. Deze is bedoeld voor uitspoelingsgevoelige akker- en tuinbouwgewassen in het zuidelijk zand- en lössgebied. Boomkwekerijgewassen zijn nooit gekwalificeerd als uitspoelingsgevoelig, aldus Mark Heijmans, bemestingsspecialist van LTO. Lagere fosfaatgebruiksnormen kunnen wel nadelig zijn, maar randvoorwaarden zijn nog niet bekend bij LTO.

Eén Boskoopse standsorganisatie Boomkwekers uit regio Boskoop zien over het algemeen het nut en de noodzaak in van één standsorganisatie voor hun sierteeltregio, om sterker te staan richting bijvoorbeeld de nieuwe fusiegemeente met Alphen aan den Rijn. Dat bleek tijdens bijeenkomsten van Studieclub Regio Boskoop en Kring Boskoop.

Meer bacterievuur boven rivieren Het aantal aantastingen van bacterievuur boven de rivieren is toegenomen dit jaar. Het totale aantal aantastingen in Nederland is gelijk aan vorigjaar. Dat blijkt uit controles van Naktuinbouw.

Alterra onderzoekt eikensterfte Alterra onderzoekt sterfte van oudere zomereiken in bossen en parken. Beheerders hadden bij het Bosschap afsterving gemeld. In de jaren 90 trad er ook sterfte op onder eiken. Uit onderzoek door Alterra bleek toen dat de bomen waren verzwakt door rupsenvraat. Deze werden vervolgens aangetast door de eikenprachtkever.

’Dijksma vergeet boomkwekerij in haar tuinbouwvisie’ Staatssecretaris Sharon Dijksma heeft haar visie op de tuinbouw gegeven, maar ze beperkt deze volgens Peter Bontekoe

te veel tot de glastuinbouw. De voorzitter van LTO-Vakgroep Bomen en Vaste planten mist schouderklopjes voor de boomkwekerij over behaalde resultaten op het gebied van duurzaamheid en terugdringing van de milieubelasting.

Buitenlandse appelonderstammen doen niet onder voor ’M 9’ De productie van ’Elstar’ op nieuwe buitenlandse onderstammen is vergelijkbaar, en wellicht iets hoger, dan de productie op ’M 9’. Dat beeld is naar voren gekomen na vier proefjaren bij PPO Fruit. Vijf onderstammen lieten deze goede productieresultaten zien: ’G 11’ en ’G 41’ uit Amerika, en ’P 59’, ’P 60’ en ’P 67’ uit Polen. Of ze ook echt geschikt zijn als alternatief, kan PPO nog niet goed zeggen vanwege de beperkte proef.

Bontekoe stopt als kringvoorzitter Peter Bontekoe legt per 1 januari 2014 zijn

De Boomkwekerij 37 (1 november 2013)

Nieuwsbericht en kortnieuws.indd 6

28-10-13 14:25

Nieuws

oraHolland door leden gerealiseerd. Voor boomkwekerijproducten ligt dit percentage met 63% aanzienlijk lager en dat is volgens hem mede een reden geweest waarom voor boomkwekers apart beleid is gemaakt. „Het nieuwe beleid heeft voordelen voor boomkwekers, maar daarentegen vragen we hen ook om meer loyaliteit.”

’Provisie is veel te hoog’ Een aantal kwekers greep de vragenronde aan om forse kritiek te uiten op het beleid. Paul Bremmer van Bremmer Boomkwekerijen uit Waddinxveen had met name kritiek op de provisie van 7% die hij als Contractzender moet gaan betalen voor Connect-transacties. „Met deze transacties zit ik niemand op de klok in de weg en de veiling hoeft hier weinig aan te doen. 7% is het dubbele van wat ik nu betaal en dit percentage vind ik dan ook twee keer te hoog.” Daarnaast denkt Bremmer dat het gros van de kwekers niet aan de 70% aandeel van hun afzet via de veiling kan komen, zoals voor een blijvend aspirant-lidmaatschap na een termijn van vijf jaar door de veiling wordt verlangd. Leo Duyndam van About Plants in Zundert beaamde dat. „Wij weten wie onze klanten

zijn en zijn al jaren loyaal aan veilingkopers. Maar wij zitten nog mijlenver van die 70% vandaan.” Omdat hij niet verwacht dat het aspirant-lidmaatschap op termijn haalbaar is en het Contractzenderschap duur is, verwacht hij meer handel af-tuin en op rekening te gaan doen. Maar Duyndam zit nog iets dwars. „De veiling is jaren geleden zelf begonnen met het benaderen van boomkwekers en nu maakt ze het ons juist moeilijk. De veiling moet begrijpen dat met het sortiment dat veel boomkwekers voeren een aspirant-lidmaatschap er gewoon niet in zit.” Kweker Bart van Roessel uit Haaren (zie foto) vroeg zich af waar de provisie van 7% voor Contractzenders op is gebaseerd. Behalve door FPC-voorzitter Van der Sar en Van den Hoek, werden de vragen namens de veiling ook beantwoord door Henk Weijs, voorzitter van de werkgroep die verantwoordelijk is voor uitrol van de nieuwe relatievormen. FPC-voorzitter Van der Sar refereerde - als antwoord op de opmerkingen over de hoge provisie - aan Groen-Direkt, waar ook sprake is van een hoge provisie. En dit stuit volgens hen niet op bezwaren van collega-boomkwekers. Maar Van Roessel vindt dat deze vlieger niet op gaat. „Groen-Direkt doet onder

Baas Plantenservice ontslaat tien medewerkers. Daarmee speelt zij in op de verwachte daling van het aantal filialen van haar klant Max Bahr. De handelaar

Van den Hoek noemde op zijn beurt 7% provisie voor Contractzenders misschien hoog, de drempel voor het aspirant-lidmaatschap - en de bijbehorende lagere provisie - is daarentegen laag. „En dat zou voor veel kwekers de doorslag moeten geven om de weg van het aspirant-lidmaatschap in te slaan.” Duyndam vroeg zich ook af wat er zou gebeuren als een kweker het aspirant-lidmaatschap aan gaat, maar niet de noodzakelijke 10% groei per jaar realiseert. Val je als kweker dan bijvoorbeeld na drie jaar weer terug naar Contractzenderschap? Volgens Weijs is dat inderdaad het geval. „Maar als veiling willen we zo veel mogelijk kopers aan boord krijgen met wie kwekers kunnen afrekenen. Hierdoor wordt het voor kwekers eenvoudiger om naar de gewenste jaarlijkse groei van 10% toe te gaan.” In dat licht zei hij ook het gesprek met kopers als Groen-Direkt en Arie Bouman Tuinplanten aan te willen gaan. <

Veredelaar Peter Cox (links) overhandigt de eerste struikrozen van Power and Beauty aan Konstantin Savinov van Donetsk, de bloemenhoofdstad van Oekraïne. De roos symboliseert volgens de Nederlandse ambassade een nieuwe stap in de samenwerking op bloemengebied tussen Nederland en Oekraïne. Power and Beauty is geselecteerd op extreme klimaatcondities.

Rendering werkt aan doorstart

Baas Plantenservice krimpt in

’Lage drempel aspirant-lid’

Samenwerking met Oekraïne

functie neer als voorzitter van Kring Boskoop. Hij weet namelijk nog niet hoeveel werk er op hem afkomt als Boskoop volgend jaar is gefuseerd met Alphen aan den Rijn en Rijnwoude. Bij de raadsverkiezingen in de nieuwe fusiegemeente staat hij derde op de lijst van het CDA.

Boomkwekerij Rendering uit Aalten is failliet verklaard door Rechtbank Gelderland. Oorzaak is achtergebleven omzet in de laatste vier winterseizoenen. Er wordt gewerkt aan een snelle doorstart, aldus Eltjo Rendering, met behoud van personeel. De curator laat het werk voorlopig doorgaan.

andere door hun fysieke monsterbeurs veel meer moeite om onze producten te verkopen dan dat FloraHolland dat doet en dat rechtvaardigt een hogere provisie.”

verwacht dat er waarschijnlijk 125 filialen overblijven van de nu 280. Baas Plantenservice houdt rekening met een daling van de omzet, maar deze zal minder zijn dan het percentage van de filialen die verdwijnen: er verdwijnen vooral minder omzet draaiende Praktiker-filialen. De onderhandelingen over de overname van Max Bahr lopen nog. Een consortium rondom bouwmarktketen Hellweg is de enig overgebleven kandidaat.

’Gezamenlijke beurs Euregio’ Volgens LLTB-bestuurslid Pieter Heynen zijn er voor 2014 plannen voor een beurs in de Euregio waarbij wordt samengewerkt door The Green Connection, Boomkwekerij Support Venlo, Garden Plant en kwekers van het Duitse Plantregio Rhein-Maas. Dit bleek op 17 oktober in Roermond tijdens een door de LLTB georganiseerde avond over de toekomst van The Green Connection. < De Boomkwekerij 37 (1 november 2013)

Nieuwsbericht en kortnieuws.indd 7

28-10-13 14:25

530321.indd 8

28-10-2013 9:24:04

530322.indd 9

28-10-2013 9:24:40

530323.indd 10

28-10-2013 9:27:01

Wateroverlast

Tekst en Foto: Tijs Kierkels

Zware regen zorgt voor overlast bij Brabantse kweker Elke keer als het langdurig regent, houdt boomkweker Kevin Kools in Achtmaal rekening met schade. Enkele jaren geleden ging een heel perceel van de wortel door ernstige wateroverlast. En na het regenweekend van 13 en 14 oktober was het kantje boord. Hij wijt de toenemende overlast aan een verandering in slootonderhoud.

Het bewuste weekend leidde op veel plaatsen tot noodsituaties. Waterschap Brabantse Delta kreeg dertig verzoeken binnen om bij te springen om het water weg te krijgen. „Bij ons viel op één dag 50 mm; de buien daarna zorgden nog voor zo’n 40 mm extra. Omdat de vaart die het land moet afwateren zo vol zat, lagen mijn drainagebuizen 60 cm onder water. En dat bleef lang zo: op vrijdag – vijf dagen na de buien – was het pas 30 cm gezakt. Vroeger trok het water bij ernstige overlast in twee dagen weg. Tegenwoordig duurt het langer en langer”, zegt boomkweker Kevin Kools.

Structuurbederf Maar de bestellingen gingen door en op dinsdag na het regenweekend waagde hij zich toch op het land. „Ik zag de voorwielen van de trekker niet meer in de modder, zo diep zakten ze weg. Je rijdt de structuur helemaal naar de mallemoer. Dat zie je de komende jaren terug in de productie”, vreest Kools. Toen is hij maar op een hoger deel van zijn land gaan rooien. Hij erkent dat zijn bos- en haagplantsoensoorten kwetsbaar zijn voor nattigheid, maar in het verleden viel

op het betreffende perceel wel goed te telen. De oorzaak van de toenemende overlast is de manier van onderhoud, denkt hij. „Ik stond erbij toen de loonwerker het uitvoerde. De slootbodem wordt niet meer opgeschoond en het maaien gebeurt slordig: het maaisel valt in de sloot. De laatste jaren slibt de vaart steeds meer dicht. Dat is de oorzaak van de problemen.” Hij heeft er ooit een schouwmedewerker op aangesproken en die vertelde dat de bodem om ecologische redenen niet geraakt mag worden. „Ik zit hier tegen een ecologische verbindingszone aan. Ik ben echt wel voor de natuur; anders kun je geen boomkweker zijn. Maar de hoofdsloot moet je gewoon schoon houden.”

voerd en dat de vaarten al op het lagere winterpeil stonden. Via social media zijn mensen opgeroepen noodsituaties te melden. Diverse ondernemers hebben daarvan gebruik gemaakt; het waterschap heeft daarop noodpompen ingezet. De woordvoerder wil niet via de media reageren op een specifiek geval. Wel nodigen ze Kools uit om een afspraak te maken en samen in het veld de situatie te gaan bekijken. <

Kevin Kools uit Achtmaal: „Vroeger trok het water bij ernstige overlast in twee dagen weg. Tegenwoordig duurt dit steeds langer.”

Noodpompen De woordvoerder van het waterschap vertelt dat de reguliere werkzaamheden volgens planning zijn uitgeDe Boomkwekerij 37 (1 november 2013)

Wateroverlast layout.indd 11

28-10-13 13:06

Tekst: Arie-Frans Middelburg Foto: FloraHolland

Rens Buchwaldt, directeur FloraHolland:

’De klok is nog altijd cruciaal’ Bij FloraHolland verdwijnen 200 arbeidsplaatsen als gevolg van de verschuiving van klok naar directe handel. Waarnemend algemeen directeur Rens Buchwaldt: „De afname van het klokvolume is structureel en blijft in hetzelfde tempo dalen, maar er blijft een mechanisme nodig om op dagbasis handel te doen.” Waarnemend algemeen directeur en dan een reorganisatie voor de kiezen. De boodschapper van het slechte nieuws?

„Nee, zo zie ik het zelf niet. Ik loop al zeven jaar mee en in die periode zijn er allerlei veranderingen geweest. Afgelopen jaar is er meer gestuurd op het dalende klokvolume. Telers gaan meer actief naar de markt toe en wij helpen ze daarbij. Daardoor is er voor sommige activiteiten meer inzet nodig en voor andere activiteiten minder mensen en middelen.”

’Niet the Greenery achterna’

daardoor omlaag?

„Nee, deze maatregelen nemen we om de kosten op peil te houden ten opzichte van het volume dat via de klok verhandeld wordt. Het systeem staat onder druk en dan is het lastig extra te bezuinigen om het kloksysteem goedkoper te maken. Zo komen in Naaldwijk bloemistenklokken en daarmee verbeteren we het kloksysteem. Dat is belangrijker dan het goedkoper maken van de klok.”

„De daling van het klokvolume is begin vorig jaar plotseling versneld. Toen zagen we een volumedaling van 6 tot 7% ten opzichte van het jaar ervoor. De jaren daarvoor was er ook soms een kleine verschuiving van klok naar directe afzet, maar dat was in een tijd dat de totale omzet van FloraHolland groeide. Vorig jaar dachten we dat de oorzaken wellicht tijdelijk waren, maar het klokvolume neemt ook dit jaar met 6 tot 7% af. De afname is structureel en blijft in hetzelfde tempo dalen.”

Verwacht u bloemisten die nu op Bleiswijk inkopen te verliezen?

„De eerste reacties van kopers op het plan en de gedachte over de verhuizing naar Naaldwijk zijn positief. Het gaat ook niet alleen om de Bleiswijkse kopers naar Naaldwijk te krijgen, maar ook om meer koopkracht uit de omgeving te trekken.”

Hoe zeker is het dat de veiling het verlies op de klok kan compenseren door sterker in te zetten op dienstverlening voor de directe afzet?

Hoe belangrijk is de veilingklok nog?

„De helft van de €4,4 miljard veilingomzet wordt via de klok gerealiseerd. Het is nog altijd een cruciaal marktmechanisme voor de sector en voor FloraHolland. Ondanks de trend blijft het een substantieel deel van de markt. Je ziet ook dat kwekers de klok belangrijk vinden zelfs als ze maar een klein deel via de klok afzetten. Het geeft telers afzetzekerheid en een goede onderhandelingspositie.” Maar het volume blijft afnemen. Waar stopt het?

„Als we vooruitkijken zien we inderdaad een dalende

FloraHolland verhuist klokken en voert landelijke klokken in. Kunnen de kosten voor telers en handel

Wat kunt u zeggen over het dalende klokvolume?

„Er is geen sprake van compenseren. Het zijn gevolgen van marktontwikkelingen. We kijken eerst naar welke dienstverlening nodig is. Wat heeft de markt nodig, wat doen we nu, hoe vernieuwen we de dienstverlening en hoe breiden we haar uit? En vervolgens kijken we hoe we de klokken moeten aanpassen. Het gaat er dus om welke dienstverlening nodig is en welk kostenpatroon erbij hoort. Dat heeft geleid tot het dienstenpakket dat we gaan aanbieden en het verdwijnen van 200 voltijdbanen. Het gaat om goede mensen die vol loyaliteit en betrokkenheid bij ons werken en nu een onzekere fase ingaan en dat raakt me.”

trend in de afzet via de klok. Het deel van de plantenafzet dat via de klok gaat is al klein: 28%. De verwachting is dat dat stabiliseert, uiteraard afhankelijk van de marktomstandigheden. Voor bloemen is de verwachting op de heel lange termijn dat het percentage dat via de klok verhandeld wordt hoger blijft dan bij planten.”

VGB is bang dat Bleiswijk een proeftuin wordt van commerciële activiteiten van FloraHolland.

’Klok is de helft van de veilingomzet’

„Dit verbaast me. Op Bleiswijk zitten VGB-leden die leveren aan de retail en bij ons diensten afnemen. Het lijkt wel of de VGB ze oproept om daarmee te stoppen. Ik herken me niet in een proeftuin voor de retail. Kopers in Bleiswijk zijn tevreden over de veiling.” Komt de veiling in het vaarwater van de handel?

„Wij acteren vanuit de kweker. We zien dat de kweker zelf verder de keten ingaat. Overigens zonder dat hij met partijen verder in de keten zaken doet. Het is onze rol om de kweker te ondersteunen met onze dienstverlening. Dat is wat anders dan dat we op de stoel van de handel gaan zitten wat het credo van de VGB is.” Kunt u zich situaties voorstellen dat veiling en handel concurreren?

„Een van de diensten die we ontwikkelen betreft de logistieke afwikkeling van directe stromen. Het aantal karren dat telers bij de handelaren afleveren groeit en je ziet de transactiegrootte kleiner worden. Een teler moet soms

De Boomkwekerij 37 (1 november 2013)

Rens Buchwaldt layout.indd 12

28-10-13 14:56

Veiling

tien handelaren aandoen voor het afleveren van tien halve karren. Een concreet idee is om de verdeelfunctie bij de klok in te zetten voor de verdeling van de directe afzet. De teler hoeft dan maar een keer aan te docken en wij verdelen vervolgens richting kopers. Een koper zou dit ook kunnen regisseren.” VGB heeft angst voor een ’Greenery-scenario’.

„Ik ben ervan overtuigd dat we niet the Greenery achterna moeten. Een aantal aspecten in de sierteelt maakt onze sector heel anders dan de groente: kleinschaligheid, het belang van daghandel en de breedte van het sortiment.

Daardoor is er een mechanisme nodig om op dagbasis handel te doen.” Hoe lang zijn de reorganisatieplannen houdbaar?

„We hebben met twee dingen rekening gehouden. Ten eerste: wat als de verschuiving de komende drie jaar sneller gaat dan we verwachten? Hebben we dan de financiële ruimte om daar op in te springen? Ja, die ruimte is er. En ten tweede hebben we langer vooruitgekeken, zo’n vijf tot tien jaar. Zijn er dan maatregelen die we nemen voor de komende drie jaar die op langere termijn niet verstandig zijn? Onze conclusie was dat die er niet zijn.” <

De Boomkwekerij 37 (1 november 2013)

Rens Buchwaldt layout.indd 13

28-10-13 14:56

Tekst en Foto: Peter van Leth

Johan van Straaten van hortensiakwekerij De Stadsweiden:

’Veredelingstak is op ons pad geko me In 2005 gaat de Duitse veredelaar Rampp failliet. Uit de inboedel neemt kwekerij De Stadsweiden vrij impulsief de eigendomsrechten over van de hortensiarassen. „Veredelen biedt mogelijkheden onze vier hortensialijnen levend te houden. De veredelingstak zal echter beperkt blijven”, vertelt Johan van Straaten. Langzaam opent het hek zich van kwekerij De Stadsweiden, locatie Ermelo. Dat er geen vrije toegang is tot het bedrijf heeft niets te maken met het veredelingsprogramma van de kwekerij dat op deze locatie ligt. „Iedereen is bij ons welkom, maar wel op afspraak. De poort is altijd dicht, omdat we anders niet weten wie zich op het terrein bevindt. Bovendien zijn bassins niet de veiligste speelplek voor kinderen”, licht Johan van Straaten toe. Samen met vader Johan, oom Jan en neef Jan runt Van Straaten de kwekerij, waar op 11 ha tuinen kamerhortensia’s worden vermeerderd en geteeld. De meeste hortensia’s verlaten het bedrijf in 15 cm- en 19 cm-potten. Verder wordt halfwas- en stekmateriaal geleverd aan collega’s.

Veredeling beperkt Slechts 0,6 ha kasoppervlak is ingeruimd als selectieruimte. „Vermeerderen en telen is onze hoofdactiviteit, waarbij veredeling een waardevolle aanvulling is geworden. Was deze activiteit niet op ons pad gekomen, dan hadden we die ook zeker niet bewust gecreëerd”, doet Van Straaten uit de doeken.Via, via horen ze in 2005 dat uit de failliete inboedel van de Duitse firma Rampp ongeveer 100.000 hortensia’s inclusief de eigendomsrechten zijn over te nemen voor een schappelijke prijs. Uit ervaring weten de firmanten van kwekerij De Stadsweiden dat daartussen enkele interessante soorten zitten. „Zakendoen met Rampp was ook werkelijk een ramp. Je kreeg vaak een mengeling van soorten die je dan weer zelf op soort moest brengen.

Maar als je de gewenste cultivar had ontdaan van bijgoed, dan was er wel een mooie vermeerderingslijn van op te zetten die de licentiegelden meer dan waard waren”, verwoordt Van Straaten. Wat bij de vrij impulsieve beslissing de doorslag geeft, is dat ze met de aankoop van Rampp’s variëteiten kansen zien de eigen bestaande vier lijnen uit te breiden en waar mogelijk te verbeteren. „De eindklant wil steeds iets nieuws en dat gedeelte van het kweken van hortensia’s hadden we niet in eigen hand. Met zelf veredelen kun je klanten beter aan je binden”, motiveert Van Straaten. Verder is de kostenpost licentiegelden aardig geslonken.

Samen met Wageningen Niemand van de vennoten heeft echter kaas gegeten van het veredelen van hortensia’s. „We hebben aardige kennis van hoe een hortensia in elkaar zit, maar om er iets vernieuwends uit te creëren niet”, vertelt Van Straaten. Verschillende veredelaars komen hun diensten aanbieden, waarbij ze geen goed gevoel hebben. Op een gegeven moment adviseert iemand eens een gesprek aan te knopen met Jaap van Tuyl, onderzoeker bij Wageningen UR Plant Breeding. Zo gezegd en zo gedaan. Hieruit vloeit een samenwerking voort die recentelijk is verlengd. Studenten van Wageningen UR voeren de kruisingen uit. De kruisingsouders en welke kruisingen worden gedaan bepaalt Johan in overleg met zijn medevennoten. Voor het uitvoeren van het kruisingswerk hebben ze bij kwekerij De Stadsweiden niet de tijd

noch de ruimte. Het zaad oogsten, uitzaaien, laten kiemen en verspenen gebeurt allemaal buiten de deur. Eens in de zoveel tijd wordt naar Wageningen gereden om zaailingen op te halen.

Smaak te pakken In de selectieruimte worden de zaailingen vergeleken met het bestaande assortiment. „Je kan wel denken dat bijvoorbeeld een zaailing een mooiere kleur rood heeft, maar dat is pas goed te beoordelen als je de bestaande rode soorten ernaast zet”, aldus Van Straaten. Zijn inschatting is dat de kwekerij in de beperkte selectieruimte maximaal 2.000 zaailingen kwijt kan. „Meer hebben we ook niet nodig. Als per selectieronde twee tot drie geschikte nieuwe rassen overblijven, zijn we tevreden. We hebben inmiddels geleerd dat er per selectieronde gewoon niet meer in zit.”

De Boomkwekerij 37 (1 november 2013)

Stadsweiden hortensia.indd 14

24-10-13 15:24

Veredeling

ko men’

Johan van Straaten: „Als per selectieronde twee tot drie geschikte nieuwe rassen overblijven, zijn we tevreden.”

De ene selectieronde verloopt beter dan de andere, maar met elke selectieronde krijgen ze het kunstje steeds beter onder de knie. Momenteel staan nog 30 zaailingen op de tafels die een tweede beoordeling krijgen, van de ongeveer 1.000 zaailingen waarmee is gestart. Van de soorten die deze test doorstaan, wordt verderop in de kas, in het vermeerderingsgedeelte, al een klein bestand opgezet. Dan zijn sneller gewenste aantallen te produceren, mocht een ras echt aanslaan. Kwekerij De Stadsweiden voert vier lijnen: de City-lijn met compacte rassen, de River-lijn met robuuste rassen, de Star-lijn met meerkleurige rassen en de Magic-lijn met zwartstelige rassen. Stelregel voor het opnemen van een nieuw ras is dat het moet passen binnen de vier lijnen en het moet iets toevoegen. „Uit de veredeling kan nog zo’n mooie compacte plant voortkomen met

veel knoppen, maar als na de koeling die plant de helft van zijn knoppen kwijt is, dan zijn we nog niks opgeschoten. Een aanwinst daarentegen kan een plant zijn met veel minder kleur, maar die wel veel minder gevoelig is voor koprot”, benadrukt Van Straaten. Beoordelingscriteria zijn vooral: hoe is de bloembladverhouding, groeit de plant compact, hoe doorstaat de plant de koeling en hoe houdt de plant zich onder kasomstandigheden?

Pakt goed uit Kwekerij De Stadsweiden is nu twee jaar op de markt met eigen rassen. En met succes durft Van Straaten te beweren. Met ’Gemini’ gooien ze in 2012 hoge ogen tijdens verschillende VKC-keuringen op de Floriade. Eerlijkheidshalve vermeldt Van Straaten er wel bij dat het deelnemersveld niet al te groot was. Echter ook

andere klanten reageren enthousiast op de nieuwkomer. ’Gemini’ zal niet massaal de markt gaan veroveren verwacht Van Straaten, maar sommige exporteurs zijn dusdanig gecharmeerd van de groenige gloed van zowel de blauwe als roze ’Gemini’ dat ze tot dusver toch kleinere partijen bestellen. Verder vindt Van Straaten ’Monaco’ en ’Missisippi’ aanwinsten voor hun River-lijn; beide variëteiten komen in 2014 op de markt. Nog illustrerender voor de juiste beslissing om de veredeling in te gaan, vindt Van Straaten de geslaagde voorjaarsactie die ze dit jaar gedraaid hebben. Normaliter worden karren aangeboden met de vier standaardkleuren roze, rood, blauw en wit. De Stadsweiden is als eerste in staat acht kleuren aan te bieden: de standaardkleuren aangevuld met een groenige blauwe, een groenige roze, een tweekleurige en een paarse. Niet allemaal in dezelfde hoeveelheden, maar wel van voldoende omvang. „De klant wil volgend jaar weer dezelfde actie en wie weet nog meer klanten. Hiertoe zijn we beter in staat met onze veredelingstak en omdat we de omvang hebben om aantallen te maken en gevoel met de eindklant hebben. Dus veredelen zijn we er niet gewoon bij gaan doen, maar we blijven in eerste instantie kweker van hortensia’s”, beweert Van Straaten.

Van opmars geprofiteerd Kamer- en tuinhortensia hebben de laatste tien jaar een behoorlijke opmars doorgemaakt en worden nog maar zelden geassocieerd met een oubollig karakter, erkent ook Van Straaten. Dat heeft er volgens hem alles mee te maken dat de bloeiende kamerplant wordt gepromoot als een veelzijdige, royale cadeauplant voor een niet al te grote prijs en die multi inzetbaar is. Dit imago heeft kwekerij De Stadsweiden ook geen windeieren gelegd, ook al is het al weer enige jaren behoorlijk dringen op de markt. < De Boomkwekerij 37 (1 november 2013)

Stadsweiden hortensia.indd 15

24-10-13 15:24

Regelgeving

Tekst: Hoogheemraadschap Rijnland Foto: Arno Engels

Van vergunning naar algemene regel boomkwekerijen Met de invoering van het activiteitenbesluit begin dit jaar is er veel veranderd voor boomkwekers. De belangrijkste wijzigingen voor de boomkwekerij in een notendop. Bij het gebruik van een windscherm is, net als voorheen, geen teeltvrije zone nodig. En ook voor een handmatig aangedreven spuit zoals bijvoorbeeld een rugspuit verandert er niets en blijft de teeltvrije zone 50 cm. Wat verandert is de teeltvrije zone voor motorisch aangedreven spuittechniek. In het nieuwe besluit geldt een bredere teeltvrije zone van 1 m. Deze teeltvrije zone moet dit jaar al worden aangehouden. Om kwekers de tijd te geven om aan deze verandering te voldoen, heeft Rijnland met Kring Boskoop een overgangsbepaling afgesproken. Containerteeltbedrijven en bedrijven met 茅茅njarige vollegrondsteelt moeten de teeltvrije zone van 50 cm naar 100 cm verruimen v贸贸r aanvang van de eerste teelt in 2014. Bij bedrijven met twee- of meerjarige vollegrondsteelten dient 50% van de teelt begin 2014, en 100% van de teelt begin 2015 te voldoen aan een teeltvrije zone van 100 cm. Deze afspraak geldt alleen in regio Boskoop. Kwekerijen buiten Boskoop moeten momenteel al aan deze teeltvrije zone van 1 m voldoen.

Gesloten containerveld De geborgde registratie ten aanzien van het meststoffengebruik op het containerveld is komen te vervallen en alleen langzaamwerkende meststoffen zijn nog toegestaan. Dit zijn meststoffen die over een langere periode vrijkomen. Bedrijven die snelwerkende meststoffen blijven

gebruiken, moeten het gietwater gaan recirculeren en het veld dus gesloten maken. Ook hier is tussen Rijnland en Kring Boskoop een overgangsregeling afgesproken. Bedrijven hebben tot 1 juli 2014 de tijd om het doorlatend veld gesloten en recirculerend te maken. Bij een teeltoppervlak kleiner dan 500 m2 is een gietwaterbassin niet verplicht. Er mag dan alleen gebruik gemaakt worden van langzaamwerkende meststoffen. Bij een teeltoppervlak groter dan 500 m2 is een gietwaterbassin van minimaal 1.200 m3 per ha teeltoppervlak verplicht. Indien aanvullend gietwater (grondwater) gebruikt wordt met een natriumgehalte dat gelijkwaardig is aan hemelwater, volstaat een opvang van 500 m3 per ha teeltoppervlak. Er mogen dan zowel langzaam- als snelwerkende meststoffen worden toegepast, mits het water uit opvangvoorziening wordt gebruikt als eerste gietwaterbron en na bemesten en/of bespuiten moet de eerste 50 m3 hemelwater per ha te allen tijde

opgevangen kunnen worden. Als de opvangvoorziening vol is, wordt lozen via overstortvoorziening voorafgaand aan opvang toegestaan. Dit is niet de zogenaamde first-flush want die moet altijd worden opgevangen.

Bij gebruik van een windscherm is ook volgens het nieuwe activiteitenbesluit geen teeltvrije zone nodig.

Vaste kas Tunnelkassen, foliekassen en rolkassen blijven als buitenteelt gelden. Cabrioletkassen zijn, met ingang van het Activiteitenbesluit, onder de noemer vaste kassen komen te vallen. Voorheen werd dit type kas tot de buitenteelt gerekend. Ook moeten kwekers, ongeacht de grootte van de kas, een emissieregistratie in dienen bij de Uitvoerings Organisatie. Vrijstelling door waterschappen als Rijnland is mogelijk, als er bijvoorbeeld beperkt of geen gebruik gemaakt wordt van meststoffen De regels voor kassen groter dan 2.500 m2 staan op http://aim.vrom. nl/. <

De Boomkwekerij 37 (1 november 2013)

Activiteitenbesluit wijzigingen.indd 16

28-10-13 13:16

Vaste planten

Tekst en Foto: Ketura Haveman

Nieuwe afspraken voor optimaal gebruik Stibosplein Het Stibosplein werd 20 jaar geleden in het leven geroepen voor een efficiëntere logistiek. Zonder willen de kwekers niet meer, maar er is wel wat onvrede over het reilen en zeilen. Tijd voor vernieuwde afspraken. Ruim twintig jaar geleden besloot een klein groepje vasteplantenkwekers dat het handig was als er een overslagterrein in Boskoop kwam waar kwekers en handelaren hun planten konden brengen en halen. Die plek werd gevonden op het ITCterrein en wordt beheerd door Stibos, de Stichting Boomkwekerij Belangen. Hoewel er in de loop der jaren veel veranderd is in de boomkwekerijhandel is de behoefte aan het Stibosplein nog steeds aanwezig, vooral bij vasteplantenkwekers. Bestuurslid Piet Koetsier: „Tachtig procent van de gebruikers zijn vasteplantenkwekers. Dat heeft met de manier van handelen te maken. Bij vasteplantenkwekers wordt veel verhandeld in kleinere aantallen en is er bovendien veel onderlinge handel. Zonder centrale overslag moet er een hoop heen en weer worden gereden voor kleine vrachtjes.” Kwekers of handelaren kunnen deelnemer worden en krijgen dan een eigen plek om planten te stallen. Ook kunnen de planten worden neergezet bij het bordje van een afnemer. Deelnemers betalen naar rato. Kwekers of handelaren die veel gebruik maken van het plein, betalen meer dan deelnemers die minder gebruik maken van de overslag. „Er is geen registratieprogramma aangekoppeld, dus het gaat op basis van inschatting”, aldus Koetsier.

Organisatie In de loop der jaren zijn er kwekers afgevallen en bijgekomen. Iedereen

wordt wel eens gevraagd om spullen naar het Stibosplein te brengen of ze daar af te halen en in de loop der jaren zijn de afspraken in de vergetelheid geraakt. Dat zorgde ervoor dat er de laatst tijd onvrede was bij een aantal deelnemers. Aad Vollebregt, voorzitter van de Vereninging van Vaste plantenkwekers: „Er werd geklaagd over gestolen planten en verdwenen fust. Maar als kwekers hun planten niet duidelijk labelen, op de verkeerde plaats zetten of niet duidelijk communiceren met hun afnemers waar de planten staan, raken planten kwijt”, weet Koetsier. Zelf kwam hij een keer bij het bedrijf erachter dat hij te veel planten had meegenomen. Onlangs kwamen de leden bij elkaar voor overleg over een oplossing. „Dat heeft geresulteerd in duidelijke afspraken (zie kader). Volgens Vollebregt ’de gouden regels’. Uiteindelijk is het verder de bedoeling dat het hek van het plein buiten dinsdag- en donderdagmorgen weer op slot gaat en dat er een camerasysteem wordt geïnstalleerd, zodat niet iedereen het terrein op kan. „We hopen dan ieder-

een op deze manier weer optimaal gebruik kan maken van het plein voor een efficiënte logistiek zonder dat er partijen verdwijnen.” <

Dinsdag- en donderdagmorgen is het een komen en gaan op het overslagterrein.

AfsprAken

De tien gouden Stibospleinregels 1 Lever voor 10:00 uur ’s morgens of liever nog eerder. De afhalers weten dan waar ze aan toe zijn. 2 Etiketteer duidelijk en op iedere eenheid. 3 Zet de planten neer bij het bordje van de klant. Als de klant geen bordje heeft, zet het dan als leverancier neer bij uw eigen bordje. Maak dit naar de klant toe duidelijk. 4 Zet verpakkingseenheden (pallet, kisten) los van elkaar, zodat etiketten eenvoudig leesbaar zijn. 5 Zorg ervoor dat etiketten en namen naar voren zijn gericht. 6 Parkeer de vrachtwagens in het eigen vak, zodat andere gebruikers onbelemmerd kunnen rijden en werken. 7 Neem eigen afval als wikkelfolie en pallets mee naar huis. 8 Zet geen fust langdurig op het terrein. De kans op spoorloze verdwijning is reëel. 9 Als er desondanks artikelen kwijt raken, informeer de contactpersoon Piet Koetsier via e-mail: info@koetsiervasteplanten.nl of telefoon (0172) 21 69 01. 10 Overtuig potentiële gebruikers van de waarde van deelname en daarme instandhouding van het Stibosplein. De Boomkwekerij 37 (1 november 2013)

Stibosplein.indd 17

24-10-13 15:27

Ondernemersvragen

Illustratie: Studio Moor

Moet ik de bedrijfsoverdracht vervroegen? Ik heb vernomen dat de bedrijfsopvolgingsregeling voor de schenk- en erfbelasting beperkt zou kunnen gaan worden. Moet ik de bedrijfsoverdracht aan mijn opvolger vervroegen?

Jan Koning Alfa Accountants en Adviseurs, Boskoop jkoning@alfa.nl

Stuur uw vragen of suggesties naar Postbus 9324, 2300 PH Leiden. U kunt ook bellen of mailen met (071) 565 96 82, boomkwekerij@hortipoint.nl

De rechtbank in Breda heeft op 12 juli 2012 bepaald dat de bedrijfsopvolgingsregeling, hierna genoemd de BOR, in de Successiewet in strijd is met het gelijkheidsbeginsel. Het ging in deze zaak om een gewezen ondernemer die grond had verpacht aan zijn erfgenaam. Deze grond behoorde tot zijn privévermogen. De erfgenaam verkreeg de grond na het overlijden van de ondernemer. Bij de aangifte erfbelasting deed deze erfgenaam een beroep op de BOR. Hierdoor zou een grote vrijstelling van toepassing zijn en deze erfgenaam aanzienlijk minder erfbelasting verschuldigd zijn. De rechtbank stelt de erfgenaam in het gelijk en stemt ermee in dat de BOR wordt toegepast. Door dit vonnis kan dus bij een schenking of vererving van zowel ondernemingsvermogen als van privévermogen de BOR worden toegepast.

Bedrijfsopvolgingsregeling In de Successiewet is de BOR al vele jaren opgenomen en alleen van toepassing op ondernemingsvermogen. Aanvankelijk bestond de vrijstelling uit 30% van het ondernemingsvermo-

gen. Dit werd steeds verder uitgebreid tot zelfs 75%. Met deze regeling wil de overheid stimuleren dat bestaande ondernemingen worden voortgezet en dat er geen liquiditeitsproblemen ontstaan door de heffing van de schenk- of erfbelasting. In de nieuwe successiewet die op 1 januari 2010 van kracht is geworden is de BOR nog verder verruimd. De vrijstelling bedraagt nu €1.028.132 en boven dit bedrag is een vrijstelling van toepassing van 83% van het ondernemingsvermogen.

Maar dat de verruiming in 2010 zijn doel voorbijschiet.

Wat gaat de overheid doen? Het is niet ondenkbaar dat de Hoge Raad de conclusie van de advocaatgeneraal overneemt. Dan zal de overheid de BOR aanpassen, lees beperken. De overheid zal namelijk aanzienlijk minder erf- en schenkbelasting gaan ontvangen. Hetgeen, gezien de huidige begrotingsperikelen, slecht uitkomt.

Regeling te ruim

Conclusie

In het vonnis van de rechtbank Breda is aangegeven dat deze verdere verruiming van de BOR in 2010 ongegrond was. Uit de praktijk was niet gebleken dat deze verruiming nodig was. In een proefprocedure bij de Hoge Raad concludeert de advocaatgeneraal dat de BOR tot 2010, waarbij 75% van het ondernemingsvermogen werd vrijgesteld, gegrond was. En dat een onderscheid in ondernemingsvermogen en privévermogen op grond van de mogelijke liquiditeitsproblemen gerechtvaardigd was.

De geschetste ontwikkeling kan gevolgen hebben voor de ondernemer die de komende jaren zijn/haar onderneming wil overdragen aan zijn/haar opvolger. De praktijk is dat de BOR vaak wordt toegepast en dat daarmee veel schenk- en erfbelasting wordt bespaard. Het valt moeilijk aan te geven wanneer de mogelijke beperking van de BOR wettelijk geregeld zal worden. Maar indien u toch plannen heeft voor een bedrijfsoverdracht, neem dit aspect mee in uw overwegingen. <

De Boomkwekerij 37 (1 november 2013)

Ondernemersvragen rechterpag-BKW13-37.indd 18

28-10-13 13:04

Teeltadvies

Foto: Arno Engels

Kijk extra uit met gerooid wortelgoed De start van het rooiseizoen is altijd een tijd waarin er extra uitgekeken moet worden met gerooid bos- en haagplantsoen. Zorg voor zo weinig mogelijk blad in de bundels en voorkom uitdroging. En bereid het koelen en invriezen goed voor.

René Jochems GroeiBalans, rene@ groeibalans.nl

Veel gewassen zitten nog rijk in het blad en de temperaturen komen nog regelmatig boven de 13°C uit. Dit zijn ideale omstandigheden voor verstikking van planten die bij elkaar worden gepakt. Hierdoor kunnen bastvlekken en andere schimmels later schade aanrichten op het hout. Zorg er bij het rooien daarom voor dat er zo weinig mogelijk blad in de bundels samengeperst komt te zitten. Bij op te kuilen producten kunnen bundels het best alleen bij

de wortelhals worden gebonden. Een ander veel voorkomend probleem blijft uitdroging van het gerooide product. Snel verwerken en beschermen tegen wind blijft het devies. Vervoer de planten zoveel mogelijk met dichte wagens en houd de wortels vochtig. Ook in de sorteerruimtes is uitdroging vaak een probleem. Veel van deze ruimtes hebben tegenwoordig vloerverwarming, bij gebruik hiervan is het zaak om de planten daar niet of zo kort mogelijk op te plaatsen. Als u de planten bij het sorteren snel verwerkt en vervolgens goed bewaart, voorkomt u verlies aan vitaliteit en levert u goede kwaliteit. Voor de meeste producten is het nog te vroeg om deze op te slaan in de koeling. De gewassen zijn immers nog niet ver genoeg in rust. De periode dat de planten in de koeling

Voorkom uitdroging meteen al na het rooien.

T I P S

zouden moeten verblijven, bijvoorbeeld tot het voorjaar, is dan te lang. Uitgesorteerde planten kunt u eerst opkuilen en medio december alsnog in de koeling zetten. Voor de vitaliteit van bos- en haagplantsoen dat u gaat invriezen, is het sowieso beter dat de vriesperiode zo rond de drie maanden duurt. Het is dus het mooist, als dat mogelijk is, rond half december te beginnen met invriezen. Groenblijvende planten langer dan drie maanden onder 0°C bewaren is op zich geen probleem, maar een gebrek aan licht zorgt dan wel voor verlies aan vitaliteit.

Tips bij koelen Zorg voordat u planten gaat koelen dat de cellen goed zijn nagekeken. Als u planten bij derden opslaat, zorg dan voor duidelijke afspraken over bewaring en voorwaarden. Bij het koelen is het voorkomen van uitdroging ook een aandachtspunt. We zien na het uitplanten immers vaak uitval ontstaan doordat er delen van planten in de kisten zijn uitgedroogd. Gebruik koelzakken slechts één keer; plak eventueel beschadigde zakken goed dicht. Zorg ervoor dat de RV in de koelcel zoveel mogelijk op peil blijft, houd de deuren zoveel mogelijk gesloten en zorg voor goede dataregistratie en waarschuwingssystemen bij problemen. Zo blijft uw product het best in conditie. <

De tips worden samengesteld door DLV Plant, boomteelt@dlvplant.nl

Zorg voor goede ontwatering. Als gevolg

Kies juiste bandenspanning. Het is momen-

kaslucht en buitenlucht, klein. Ruimer luchten

van de extreme buien half oktober en het hoge

teel op diverse percelen eigenlijk te nat om op

is noodzakelijk om toch voldoende vocht af te

slootwaterpeil zijn er duidelijk verschillen in ont-

het land te rijden. Vaak kan het echter niet an-

voeren en schimmelproblemen in de kas te voor-

watering zichtbaar. Wateroverlast op het perceel

ders. Kies voor een lage bandenspanning van

komen. Dit kan door op vochtige en windstille

kan verschillende oorzaken hebben, zoals een

tractoren en machines. Dit zorgt ervoor dat de

dagen, naast de luwzijde, ook de windzijde iets

slechte ontwatering door storende lagen, een

band een groter contactvlak heeft met de bodem

open te zetten.

slecht functionerende drainage of een lage lig-

waardoor de insporing minder is. Dit is beter voor

ging van het perceel ten opzichte van het opper-

de bodem en resulteert ook in minder wielslip en

Controleer besgewassen op besrot. In

vlaktewater. Het is verstandig problemen aan te

een lager brandstofgebruik.

Gaultheria, Pernettya en Ilex verticillata wordt

pakken zodra het perceel leeg komt. Zeker omdat

besrot waargenomen. Voer zonodig een bespui-

we volgens meteorologen steeds vaker extreme

luCht voldoende ruim. De verschillen tussen

ting uit met 90 ml Frupica, 80 g Switch, 100 g Tel-

buien gaan krijgen. Een bodemadviseur kan door

de kas- en buitentemperatuur zijn in het najaar

dor of 100 ml Rovral per 100 l water.

het graven van een profielkuil de oorzaak achter-

vaak klein. Hierdoor is ook de vochtafvoer, ofwel

halen en een bodemverbeteringsadvies geven.

het verschil in de hoeveelheid waterdamp tussen De Boomkwekerij 37 (1 november 2013)

Teeltadvies rechterpag-BKW13-37.indd 19

28-10-13 13:05

Tekst en Foto: Arno Engels

Massa eerst klepelen Baatje Grondverzet in Hazerswoude-Dorp was vorige week ondermeer druk met het klepelen van groenbemesters, zoals hier soedangras op een Boskoops perceel. Het zou aanvankelijk met een trekker en frontklepelmaaier gebeuren, maar door de regen van de avond ervoor was de grond net iets te vochtig voor die machines. Met deze lichtere tweewieler lukte het klepelen door Frank Baatje wel, zonder een spoortje na te laten. Geklepeld kan de metershoge groene massa (tot 70 ton/ha) natuurlijk het beste worden ondergewerkt.

De Boomkwekerij 37 (1 november 2013)

FotoSpread soedangras klepelen.indd 20

24-10-13 15:28

De Boomkwekerij 37 (1 november 2013)

FotoSpread soedangras klepelen.indd 21

24-10-13 15:28

Tekst: Arno Engels Illustratie: John Jennissen

Rassenonderzoek PPO: wie zal dat be PPO heeft een nieuwe opzet bedacht voor onafhankelijk onderzoek in Randwijk naar nieuwe fruitrassen. Iedereen in de fruitketen kan participeren in dit onderzoek, ook vruchtboomkwekers. Maar dan moeten ze wel jaarlijks meebetalen aan in totaal twee ton kosten.

Los van de inhoud van de nieuwe opzet: het voorstel van PPO komt niet zomaar uit de lucht vallen. Het instituut wil namelijk onderzoek blijven uitvoeren om de sector te verbeteren. De collectieve heffing van het Productschap Tuinbouw bestaat niet meer, en vanaf volgend jaar is het schap helemaal verdwenen. Dan is er dus geen PT-geld meer waarmee PPO altijd veel onderzoek kon doen. De nieuwe opzet voor fruitrassenonderzoek is het eerste voorbeeld waarmee PPO naar buiten is gekomen. „We zijn met veel voorbeelden bezig”, zegt Bert Pinxterhuis, directeur van PPO Bloembollen, Boomkwekerij en Fruit. „We gaan met afgebakende doelgroepen werken, en we zijn met veel partijen in gesprek voor financieringsmogelijkheden. De open-kenniscultuur van weleer gaat verdwijnen. De betaler bepaalt.” Partijen die met geld over de brug komen, bepalen niet alleen de richting van het onderzoek, maar ook

wat er met de onderzoeksresultaten gebeurt: houden die partijen de resultaten voor zichzelf, of worden ze gedeeld met anderen – kosteloos of ook tegen betaling? In de opzet van het nieuwe fruitrassenonderzoek, dat per jaar circa €200.000 gaat kosten, geeft PPO reeds antwoord op deze vraag. Alleen participanten hebben toegang tot dit onderzoek, zowel het rassenperceel als de resultaten die eruit voortkomen. Raseigenaren mogen geen geïnteresseerde partijen uitnodigen om het rassenonderzoek te bekijken.

Bijdrage fruittelers toegezegd Als vruchtboomkwekers meebetalen - PPO denkt aan €30.000 voor hen op jaarbasis - kunnen ze twee keer per jaar het onderzoek bekijken. Drie vertegenwoordigers van hun sector zitten in de begeleidingscommissie en lopen tegen de oogstperiode wekelijks langs de rassen. Kwekers

S AMENVATTING

Voorstel toekomstig rassenonderzoek in Randwijk Doel: verbetering, vernieuwing en verduurzaming van het sortiment appels en peren. Dat kan bij alle partijen in de fruitketen tot betere rendementen leiden. Met nieuwe rassen willen fruittelers ook minder afhankelijk worden van chemische middelen. Uitvoering: PPO zal in Randwijk jaarlijks vijftien tot twintig nieuwe appelrassen en acht nieuwe perenrassen aanplanten. Participanten in het onderzoek selecteren deze rassen uit veredelingsprogramma’s wereldwijd die het beste aansluiten bij de Nederlandse teeltomstandigheden en de raseigenschappen die participanten wensen. PPO beoordeelt de rassen onder andere op ziektegevoeligheid, productiviteit en in- en uitwendige kwaliteit. Appelrassen worden maximaal vijf jaar gevolgd, perenrassen maximaal zeven jaar. Financiering: het onderzoeksprogramma kost circa €200.000 per jaar. Hiervan gaat 50% naar onderzoek, 25% naar teelt en verzorging van het rassenperceel (1 ha), en 25% naar contact met raseigenaren alsmede vergelijking met andere onderzoekslocaties. PPO stelt voor dat boomkwekers 0,2 eurocent per gemaakte veredeling bijdragen aan het onderzoek. Ze betalen dan samen zo’n €30.000 per jaar.

kunnen op afspraak ook extra het onderzoek bekijken, bijvoorbeeld samen met medewerkers, maar PPO gaat die extra tijd wel factureren. De Nederlandse Fruittelers Organisatie (NFO) heeft al een financiële bijdrage aan het rassenonderzoek toegezegd, maar de exacte hoogte is volgens directeur Siep Koning nog niet vastgesteld. Andere participanten zijn nog niet bekend; door diverse schakels in de keten wordt nog nagedacht over het voorstel. PPO wil wel graag nog dit jaar duidelijkheid hebben, aldus onderzoeker Gondy Heijerman. „Vanwege het bestaande sortiment kunnen partijen nu nog op de rijdende trein stappen.” In Randwijk staan namelijk nog altijd zo’n vijftig appel- en dertig perenrassen opgeplant, waaronder volgens PPO diverse veelbelovende rassen. Het onderzoek ligt echter stil als gevolg van gestopte financiering:

De Boomkwekerij 37 (1 november 2013)

Rassenonderzoek.indd 22

28-10-13 13:06

Vruchtbomen

at betalen? participant zelf onderzoekt. Participanten uit de Nederlandse fruitketen vinden het voortbestaan van het rassenonderzoek wel belangrijk, maar ze hebben verschillende commerciële belangen. Fruittelers verkopen bijvoorbeeld hun oogst veelal via Nederlandse afzetorganisaties, boomkwekers exporteren hun bomen grotendeels op eigen houtje. Voor de kwekers zijn resultaten uit buitenlands onderzoek echter ook waardevol. Zulke resultaten kunnen volgens PPO dan naast resultaten uit Randwijk worden gelegd, zodat er een totaalbeeld voor een ras uitkomt. Onafhankelijk onderzoek geeft hoe dan ook inzicht in de prestaties van nieuwe rassen. Maar als het aankomt op commerciële interesses, dan speelt PPO louter een intermediaire rol. Het kan dan belangstellenden in contact brengen met raseigenaren. Die bepalen natuurlijk wat er met hun rassen gebeurt op de markt.

Bijdrage boomkwekers?

vorig jaar zijn de voorlopig laatste waarnemingen gedaan. Het perceel wordt nog wel onderhouden door Fruitconsult, in opdracht van PPO.

Inova bepaalde werkwijze De financiering kwam allang niet meer vanuit het PT. Inova Fruit financierde het rassenonderzoek jarenlang tot en met 2011. Hiervan kon het onderzoek tot dit jaar doorgaan. Boomkwekers hadden hier geen stem in, omdat ze als collectief nooit aandeelhouder zijn geweest van Inova Fruit. Fruittelers waren dat tot dit jaar wel, via de NFO. Alleen afzetorganisaties zijn nu aandeelhouder. Inova Fruit betaalde het onderzoek aan de huidige aanplant en bepaalde dus de werkwijze. Zodoende kwamen niet alle resultaten naar buiten toe, erkent onderzoeker Heijerman. Sinds het PT en Inova Fruit weg zijn

als financierder van het rassenonderzoek, kan iedere belanghebbende partij relatief makkelijk instappen. Want de faciliteiten in Randwijk zijn nog modern en de onderzoekers hebben de afgelopen jaren alleen maar meer rassenkennis opgebouwd. PPO beschikt daarnaast over de nodige juridische ondersteuning en een internationaal netwerk.

’Gezamenlijk is efficiënter’ PPO streeft nu naar een breed gedragen financiering. Hoe meer participanten, des te beter zijn de onderzoekskosten te verdelen, het gaat tenslotte om twee ton per jaar. Het is wel de bedoeling om de bijdrage te relateren aan de omzet van de participant. PPO is ervan overtuigd dat deze gezamenlijke aanpak van onafhankelijk onderzoek efficiënter is voor de sector, dan wanneer iedere

De LTO-Cultuurgroep voor fruitgewassen heeft nog geen standpunt ingenomen over het voorstel van PPO. Voorzitter Pieter van Rijn hield op de jaarvergadering eind september wel een pleidooi voor collectieve financiering van onderzoek. Onderzoek naar bijvoorbeeld nieuwe rassen zou noodzakelijk blijven. Het rassenonderzoek dat PPO voorstelt, gaat hen dus wel €30.000 per jaar kosten. De cultuurgroep is echter de kleinste binnen de Nederlandse boomkwekerij. Als dertig bedrijven zouden meebetalen, zou dat €1.000 per jaar per bedrijf zijn, alleen voor rassenonderzoek onder Nederlandse omstandigheden.Terwijl de meeste vruchtbomen dus in het buitenland worden aangeplant. En terwijl vruchtboomkwekers ook ander onderzoek wensen – via het PT kregen ze immers de meeste onderzoeksvoorstellen gehonoreerd binnen de boomkwekerij. Maar het PT is straks dus verdwenen. < De Boomkwekerij 37 (1 november 2013)

Rassenonderzoek.indd 23

28-10-13 13:06

Tekst: Emiel van den Berg Foto’s: Floralook

Lage Sedum: bewe ze De ontwikkelingen bij bodembedekkende Sedum zitten niet in het sortiment, maar in hoe de planten worden aangeboden. De laatste jaren neemt de belangstelling voor Sedum-matten toe en ook het segment zaailingen voor contractverkoop stijgt. Het gebruik van Sedum-matten als dakbedekking is inmiddels algemeen bekend. De matten worden voornamelijk gebruikt op daken van openbare en bedrijfspanden en in (kleine) groenstroken. Met name in de zuidelijke landen neemt de belangstelling voor de matten toe. De particulier laat het product vooralsnog links liggen omdat de prijs relatief hoog is en de toepassingsmogelijkheden nog te onbekend zijn. Bij dakbekleding in de vorm van plantmatten is de keuze op bodembedekkende Sedum-soorten gevallen, omdat deze zeer ondiep wortelen, met hun vetachtige blad droogte goed verdragen, weinig voeding en onderhoud vereisen en vrijwel ziektevrij zijn. Het sortiment Sedum dat wordt gebruikt voor de matten bestaat bij de meeste leveranciers uit circa 10 verschillende soorten en cultivars. Deze planten zijn geselecteerd op toepassing binnen Europa, waarbij de meeste zich goed houden van Spanje tot in Scandinavië. Per gebied zijn er tussen de soorten onderling lichte verschillen waarneembaar. De meeste selecties voor Sedum-matten bestaan uit:

Sedum kamtschaticum ‘Variegatum’

Wat de specialisten zeggen...

Sortimentskweker Ruilof van Put-

Erik de Boer in Hazerswoude-Dorp

Kweker Rob Bruin van Sedum Direct

In de verkoopstatistieken van Kwe-

ten van De Smalle Nolle nam ooit

kweekt circa 25 verschillende lage

gebruikt een selectie van elf ver-

kerij Dekker-Jacobs draait bodem-

een uitgebreide collectie Sedum

Sedum. Binnen het sortiment is

schillende Sedum – „deze selectie

bedekkende Sedum wel degelijk

over van een verzamelaar, maar

niet veel verandering. „Wel binnen

gebruiken we al jaren” – die succes-

mee. „Hoewel vernieuwing zeker

heeft er door natuurlijke selectie

het aanbod.” De Boer merkt dat

vol wortelen op de door het bedrijf

geen kwaad kan”, vertelt Jos Hooij-

nog slechts zo’n twintig over. „Bij

bijvoorbeeld

kamerplantenkwe-

ontwikkelde matten. Van matten

mans. Het sortiment omvat tal van

het buiten kweken vanuit stek ble-

kers die ruimte over hebben deze

die oogstbaar zijn, maait Bruin de

soorten en cultivars die al jaren be-

ven alleen de harde soorten over.”

opvullen met Sedum. „Zij kiezen

toppen af die hij vervolgens uit-

kend zijn en die voornamelijk in P9

Van Putten is niet van plan het sorti-

voor een snelle kweek en najaars-

strooit op nieuw te produceren

worden verhandeld. Soms staat de

ment uit te breiden. „De vraag naar

verkoop van zaadplanten. ” Zelf legt

matten. „Dit is veiliger dan werken

plant in P13 zoals S. sieboldii ‘Me-

bodembedekkende Sedum is daar-

hij de nadruk op stekplanten die hij

met zaad, dat ook als nadeel heeft

diovariegatum’. Tuincentra advise-

voor te bescheiden.” De particulie-

goed afgehard verkoopt. Hij merkt

dat het makkelijk kan uitspoelen.

ren Sedum vaak als bodembedek-

ren en enkele hovenier waaraan hij

dat het tegenwoordig meer moeite

Daarnaast heb je met stekken met-

ker voor droge grond. „Extra is dan

verkoopt, waarderen de jaarronde

kost om zijn, in vergelijking met

een een voorsprong én is er minder

de sierwaarde van bloemen/of

aantrekkelijkheid van de plant.

zaaiplanten, duurdere product aan

onkruiddruk.” Wanneer de stekken

bladkleur. Grijs blad en rode bloem

„Zoveel planten zijn er niet die dat

de man te brengen. Kwaliteit wordt

zijn geworteld, bekijkt Bruin de

zijn populair. Geel doet in mindere

hebben.” Sommige klanten kiezen

gelukkig nog wel gewaardeerd en

verhoudingen tussen de soorten

mate mee.” Het bedrijf levert geen

Sedum uit om hun bloei, andere kie-

redelijk betaald. „Maar dan moet

en vult hij soorten aan die achter-

Sedum-matten. “Dat is meer spe-

zen juist voor het opvallende grijzi-

het serviceniveau hoog zijn. Je moet

blijven.

cialistisch werk. En voor de consu-

ge, bruinrode of geelbonte blad.

met de klant meedenken.”

ment is de aanschaf vaak te prijzig.”

De Boomkwekerij 37 (1 november 2013)

Sedum.indd 24

24-10-13 15:39

Sortiment

we zen sortiment maakt de dienst uit

Een mix van Sedum kamtschaticum en Sedum spurium.

Sedum album ’Coral Carpet’.

S. acre, S. floriferum ’Weihenstephaner Gold’, S. hispanicum var. minus, S. hybridum ’Immergrünchen’, S. kamtschaticum, S. lydium, S. reflexum, S. sexangulare, S. spurium ’Fuldaglut’ en van S. album de cultivars ’Coral Carpet’ en ’Murale’. Met name in Italië worden proeven gedaan met andere soorten waarbij het gebruik in een schaduwrijke omgeving en het effect van bemesting worden meegenomen.

Nieuwe ontwikkelingen Binnen het totale vasteplantensegment loopt bodembedekkende Sedum mee met het totale aanbod, maar nemen de aantallen wat af. Bij actiematige verkoop betreft het vaak zaailingen: de sortimentskweker kiest in de regel voor stekgoed. Er zijn in het verleden wel enkele nieuwkomers geïntroduceerd, zoals S. reflexum ’Angelina’, maar zeker niet al die nieuwkomers werden gezien als een verbetering. Opvallend is dat bodembedekkende Sedum met name in Duitsland populair is. Ondanks dat de ontwikkelingen binnen het sortiment de laatste jaren grotendeels stilstaan, zijn er in de toekomst nieuwe selecties vanuit de Verenigde Staten te verwachten. David MacKenzie van Hortech experimenteert daar met Sedum, zoekend naar verbetering in sterkte en kleurschakeringen. Mochten deze cultivars op de Europese markt verschijnen dan zijn ze gelisenerd en is het de vraag of ze prijstechnisch geschikt zijn voor gebruik in sedummatten. Waarschijnlijk belanden ze op de markt van het visuele product. Bodembedekkende Sedum is een plant die ook geregeld te vinden is in kant en klaar opgemaakte potten met rotsplantarrangementen. Werd Sedum daarin voorheen voornamelijk gemengd met Sempervivum, tegenwoordig bestaan die rotsplantarrangementen voor het overgrote deel uit Sempervivum. Dat is omdat deze pas in het tweede of derde jaar lange bloemscheuten maken. <

Sedum spathifolium ’Cape Blanco’.

De eigenschappen Meest gekweekte bodembedekkende Sedum S. acre ‘Elegans’ - 10 cm, geelbloeiend in juni/juli, ‘Minus’ groeit compacter S. album ‘Coral Carpet’ - 10 cm, witte bloei, juni/juli, donker blad in winter S. album ‘Murale’ - 10 cm, lichtroze bloei, juni/juli, donker blad in winter S. cauticola ‘Lidakense’ - 15 cm, rozerood bloeiend, juli/sept, blauwgroen blad S. floriferum ‘Weihenstephaner Gold’ - 15 cm, gele bloei, juni/aug, groen blad S. kamtschaticum - 15 cm, geel bloeiend, juni/sept, groen blad S. kamtschaticum ‘Variegatum’ - 15 cm, geel bloeiend, juni/sept, geelbont blad S. lydium - 10 cm, lichtroze bloeiend, juni/juli, heldergroen blad S. oreganum - 10 cm, gele bloei, juli/sept, blad verkleurend van groen naar rood S. reflexum - 20 cm, geel bloeiend, smal naaldvormig blad S. sieboldii ‘Mediovariegatum’ - 15 cm, roze bloeiend, aug/okt, blad grijs met geel S. spathifolium ‘Cape Blanco’ - 10 cm, geel bloeiend, juni/juli, grijsbladig S. spathifolium ‘Purpureum’ - 15 cm, geel bloeiend, juni/juli, roodpurper blad S. spurium ‘Purpurteppich’ - 15 cm, donkerrood bloeiend, juli/aug, groenrood blad S. spurium ‘Schorbuser Blut’ - 15 cm, donkerrood bloeiend, juli/aug, groenrood blad S. spurium ‘Variegatum’ - 15 cm, rozerood bloeiend, juli/sept, witgerand groen blad

De Boomkwekerij 37 (1 november 2013)

Sedum.indd 25

24-10-13 15:39

Tekst en Foto: Ketura Haveman

Onkruid zegt veel over de bodem Onkruid wordt als vervelend en hinderlijk gezien op de kwekerij. Onkruid heeft echter ook een positieve kant, het zegt namelijk veel over de bemestingstoestand en de bodemgesteldheid. „Tien minuten kijken naar het onkruid op een perceel kan evenveel informatie opleveren als een bodemanalyse”, meent Stephan Timmermans van HortiNova.

Het is al vaak gezegd: onkruid bestaat niet. Het zijn ongewenste planten, omdat ze op de verkeerde plek staan. „Het is jammer dat er alleen gekeken wordt hoe we ze kunnen bestrijden, want we kunnen namelijk heel veel leren van de onkruiden op een perceel”, meent René Jochems van GroeiBalans. In Boskoop komen kwekers andere onkruiden tegen op hun percelen dan hun collega’s in Opheusden of Brabant. Logisch ,want de ene plant gedijt goed op klei, waar de ander een zanderige of humeuzere grond prefereert. „Grofweg kun je zeggen dat wortelonkruiden op de klei te vinden zijn, terwijl je op zandgronden meer zaadonkruiden tegenkomt”, vertelt teeltadviseur Stephan Timmermans van HortiNova. „Kweek is bijvoorbeeld een typisch klei-onkruid. Maar ook op kleigronden zegt de aanwezigheid van kweek iets over de bodem. Op lang niet alle kleipercelen kom je namelijk kweek tegen. De plant groeit vooral op grond met

een harde of verdichte structuur.” Als er tijdens regen veel op het land is gewerkt, verstikt de bodem en kan er daaronder een zuurstofarme situatie ontstaan. In zuurstofarme omstandigheden stagneren verteringsprocessen en ontstaan anaerobe omstandigheden. „Je ziet dit terug in de hoeveelheid onkruiden met penwortels die opkomen”, vertelt Timmermans.

Uit balans In de grond bevinden zich ontelbare zaden van onkruiden. Volgens Jochems blijven bij een gezonde bodem deze zaden in rust, maar zodra omstandigheden uit balans raken, prikkelt dat bepaalde zaden om tot ontwikkeling te komen. Welke zaden zich ontwikkelen, geeft informatie over de bodem. Het kan iets zeggen over de structuur, maar het kan ook iets zeggen over de bemestingstoestand van de bodem. Ieder onkruid geeft zijn eigen

informatie. In de tabel hieronder is per onkruid te zien wat het zegt over de bemesting. „Juist de combinatie van onkruiden die voorkomen op een perceel of gedeelte van een perceel, vertellen uiteindelijk het verhaal”, aldus Timmermans. Zo komen kweek en klein kruiskruid beide voor als het beschikbaar calcium te laag

Wat onkruid vertelt Akkerdistel Akkerviooltje Brandnetel (grote) Brandnetel (kleine) Canadese fijnstraal Dovenetel (paars) Herderstasje Klein kruiskruid Kweekgras Melganzenvoet Melkdistel Muur Paardenbloem Perzikkruid Straatgras Varkensgras Zeegroene ganzenvoet Zegge-soorten Zevenblad Zwaluwtong Zwarte nachtschade

Ca L

K H

Mn ZL

Fe ZH

S L

A L

ZL L ZL

ZL ZL ZL L

ZH ZH ZH L H

ZH ZH ZH H ZH H ZH

ZH H H

H H

H L H

H H H

ZH H

H H

ZL L L L ZL ZL L L ZL ZL L ZL L

ZL H ZL ZL ZL H ZL ZL

ZL ZL

H ZH ZH ZH ZH ZH ZH

ZH ZH

H H

H H ZH H

H H

H ZH

H H ZH H

H H

J J H

Indien onkruid aanwezig, betekenen de letters: AA= dominerende bacteriën zijn anaeroob, G= goed, H= deze factor is hoog, J= speelt een rol, L= deze factor is laag, S= slecht, ZH= factor is zeer h

De Boomkwekerij 37 (1 november 2013)

info onkruid.indd 26

24-10-13 15:39

Bodemgezondheid

om calcium op te halen uit een verdicht perceel.”

Leren van onkruid

Onkruid vertelt veel over de bemestingstoestand van de bodem.

is. Kweek gedijt echter op een hoog fosfaat, terwijl kruiskruid groeit op gronden waar weinig opneembaar fosfaat aanwezig is.” Er zijn wel enkele algemene stelregels. Zo groeit muur met name op plaatsen waar veel organisch materiaal aanwezig is. Hoe hoger de

Al L H H H H H H

Humus

L L L L L L L

L L

Poreusheid AA

bemestingstoestand van de bodem, des te explosiever groeit de muur. Breedbladige planten gedijen goed bij een laag fosfaatgehalte en veel kali. Grassen doen het goed als er te weinig calcium is en relatief veel magnesium. Onkruiden met penwortels hebben in de natuur de functie

Bacteriën

Vochtgehalte

AA L AA AA

L L

Zoutgehalte

Hardheid S J

J J H

L ZL L

L L

L AA

Residuontbinding

Drainage

Zanderig

H H

G G

G J

G G

H J

J J

G S G S

S S

Plakkerig

J J

L L H L

Onkruiden kunnen kwekers van nut zijn, meent Timmermans. Kwekers doen er goed aan om voor het huren een perceel te bezoeken. De onkruiden die er staan, vertellen veel over de bodemgesteldheid en de bemestingstoestand. „Bepaalde bemestingstekorten zijn natuurlijk op te lossen, maar met de huidige mestwetgeving zijn de marges klein. Grote tekorten los je niet in een jaar op, bovendien is het ene tekort makkelijker op te lossen dan het andere.” De informatie die onkruid geeft over de bodemgesteldheid is volgens Timmermans echter nog belangrijker. „Kom je veel zeggegrassen tegen op een perceel, dan heb je te maken met een natte bodem die makkelijk verslempt. Zonder verbetering van de structuur, weet je dat je hier problemen krijgt met je gewas. Op de stukken waar zegge staat, zal na een regenbui langdurig water blijven staan, wat veel gevolgen heeft voor de ontwikkkeling van je gewas.” Timmermans geeft daarom het advies om even de tijd te nemen om een nieuw perceel goed te bekijken. „Tien minuten kijken naar onkruiden, kan je net zoveel vertellen over de bodem als een analyse.” <

ZH= factor is zeer hoog, ZL= factor is zeer laag. Bron: HortiNova en GroeiBalans

De Boomkwekerij 37 (1 november 2013)

info onkruid.indd 27

24-10-13 15:39

Tekst en Foto’s: Ketura Haveman

Aquaflora kweekt waterplanten op de traditionele manier Al ruim 45 jaar worden bij Aquaflora waterplanten op de traditionele manier gekweekt voor een goede kwaliteit. De Vinkeveense kwekerij staat daarmee voor een stabiel bedrijf met sterke planten voor zowel vijver als aquarium.

In 1965 startte Dick Mous op zijn kwekerij Aquaflora met de teelt van aquariumplanten. Eind jaren 70 breidde hij de teelt uit met vijverplanten. Sinds 1996 wordt de kwekerij gerund door Esther Mous en Frank Riechelman. Riechelman loopt echter al sinds zijn veertiende rond op de kwekerij, waar hij begon als scholier. Op de kwekerij wordt een groot sortiment aan vijveren aquariumplanten gekweekt: ruim 500 soorten vijverplanten, 75 soorten waterlelies en 250 soorten aquariumplanten. In het sortiment zit weinig verandering. Nieuwe soorten komen er bij de waterplanten nauwelijks op de markt. Daar is volgens Riechelman ook weinig behoefte aan, omdat het bestaande sortiment voldoende variatie biedt. Alleen in de waterlelies wordt nog wel actief veredeld, maar niet meer zo intensief als in de jaren 70 en 80. Inmiddels is het aangeboden sortiment in deze planten vrij compleet. Bovendien worden waterlelies zelden op naam verkocht, maar vooral op kleur en bloemvorm. De kweker signaleert wel een verandering bij de inrich-

De vijverplanten worden grotendeels buiten gekweekt.

ting van vijvers. Waar vroeger vooral natuurlijke vijvers werden gemaakt, wordt er in particuliere tuinen nu vaak gekozen voor strakkere vijvers met minder groen. Ondertussen zijn de gebruiksmogelijkheden van waterplanten toegenomen. Waterplanten worden niet alleen in vijvers gebruikt. Ze worden ook in minivijvers geplaatst en in bakken op de verharding gezet. Door de brede groep afnemers bij Aquaflora hebben veranderingen in het gebruik niet direct invloed op de afzet van het sortiment. Aquaflora levert niet aan één type klant. De planten gaan naar dierenwinkels, tuincentra, gespecialiseerde vijveren aquariumwinkels, hoveniers en grootgroenvoorzieners. Riechelman: „Je moet niet al je pijlen op één klant of klantengroep richten, dat maakt je als kwekerij kwetsbaar. Door de gevarieerde afnemers is onze afzet gegarandeerd en kunnen wij een breed sortiment kweken en verkopen.”

Eigen teelt Aquaflora is echt een kwekerij en geen handelskwekerij. Het aangeboden sortiment komt van de eigen kwekerij en wordt grotendeels zelf vermeerderd. Ook de teelt van de waterlelies houdt de kweker in eigen hand, alhoewel de teelt van het uitgangsmateriaal in China gebeurt. Daar heeft Aquaflora een joint venture. „De teelt van de wortelstokken is in Nederland niet haalbaar. Enerzijds hebben wij daar niet het goede klimaat voor, anderzijds is het zwaar werk. Daar krijg je in Nederland het personeel niet voor.”

Binnen staan de planten op tafels.

De Boomkwekerij 37 (1 november 2013)

aquaflora.indd 28

24-10-13 15:40

Waterplanten

Aquaflora, Vinkeveen Sortiment: Een breed sortiment van ruim 500 soorten vijverplanten, ruim 75 soorten waterlelies en 250 soorten aquariumplanten. Afzet: De aquariumplanten worden verkocht aan winkels, tuincentra en handel, de vijverplanten gaan zowel naar winkels als naar hoveniers en groenvoorziening. Ongeveer 50% blijft in Nederland, de andere helft gaat naar het buitenland. Personeel: In totaal ongeveer 17 mensen, waarvan er 6 in de vijverplanten werken, 8 in de aquariumplanten en 3 op kantoor. Website: aquaflora.nl

Frank Riechelman runt samen met Esther Mous waterplantenkwekerij Aquaflora.

Op dezelfde basis wordt een deel van de planten in Polen gekweekt, waar Aquaflora ook een joint venture heeft. Maar Riechelman weet niet of dit nog lang zo blijft. Door de stijgende lonen wordt de teelt daar duurder. Bovendien is het transport een behoorlijke kostenpost en de kweker verwacht daarom dat eerdaags de kosten niet meer tegen de voordelen opwegen. In Nederland kweekt het bedrijf op twee plaatsen. In Vinkeveen worden de aquariumplanten in een tropische kas gekweekt. De teelt van de vijverplanten gebeurt op de kwekerij in Vleuten, waar een deel in een koude kas staat en een deel buiten wordt gekweekt. De twee locaties heeft het bedrijf al lang en vooralsnog is er geen ambitie om die twee locaties op een plek samen te voegen. „De teelt van aquariumplanten stelt hele andere eisen aan de teeltomgeving. Daardoor is het minder storend om op twee plaatsen te zitten. Bovendien is het relatief dicht bij elkaar. Je rijdt vrij vlot van de ene naar de andere lokatie.” De combinatie van vijveren waterplanten bevalt Riechelman goed. Hoewel het officieel twee afzonderlijke bedrijven zijn, blijven ze de teelten combineren. Ook omdat het een mooie spreiding van arbeid geeft. Vijverplanten heeft in het voorjaar een sterke piek, terwijl de aquariumplanten door blijven gaan ongeacht het seizoen. Op deze manier kan het personeel uit Vinkeveen in het

voorjaar in Vleuten bijspringen. Als de winter invalt en de vijverplanten in rust zijn, gaat het personeel in Vinkeveen aan de slag met vermeerdering en de werkzaamheden in de aquariumplanten.

Waterteelt Bij Aquaflora worden de waterplanten echt als waterplanten gekweekt. Volgens de kweker is dat essentieel voor een goede kwaliteit van de planten. „Je kan waterplanten wel als vaste planten kweken, maar dan krijg je toch een ander type plant. Zodra deze planten in het water komen, rotten ze vaak weg.” Iets wat volgens Riechelman uiteindelijk slecht voor je bedrijf is. Aquaflora staat voor een waterplantenkwekerij met een traditionele teelt van kwaliteitsplanten waar klanten al meer dan 45 jaar zaken mee kunnen doen. Juist die stabiele factor geeft de kwekerij bestaansrecht. „Klanten weten door de jaren heen waar we voor staan en dat ze b ij ons altijd terechtkunnen. We zijn erg flexibel, als iemand wensen heeft, kan er altijd wat geregeld worden. Daarom kweken we na bijna een halve eeuw nog steeds waterplanten.” <

De Boomkwekerij 37 (1 november 2013)

aquaflora.indd 29

24-10-13 15:40

530324.indd 30

28-10-2013 11:43:18

530325.indd 31

28-10-2013 11:44:04

530326.indd 32

28-10-2013 11:44:50

530327.indd 33

28-10-2013 11:45:29

Tekst en foto: Arno Engels

Kees van Iersel, Boomkwekerij Udenhout:

’Er komt meer binding met afnemers’ Gemeenten en andere opdrachtgevers van beplantingsprojecten willen zich in toenemende mate binden aan leveranciers van bomen, zo merkt Kees van Iersel in Nederland, België en Frankrijk. De directeur van Boomkwekerij Udenhout werkt zelf met zijn team ook hard aan meer binding. „Dan is prijs niet meer doorslaggevend.”

Nederland, België en Frankrijk zijn al jaren de belangrijkste afzetlanden voor Boomkwekerij Udenhout, het bedrijf uit de gelijknamige Brabantse plaats dat dit jaar zijn 125jarig bestaan viert. Beter gezegd: sinds 1888 worden er door Van Iersel bomen gekweekt in Udenhout. Afnemers zijn overheden, instellingen, aannemers die voor hen werken, en hoveniers die grote tuinen aanleggen. In de afgelopen decennia is Boomkwekerij Udenhout een totaalleverancier van openbaar groen geworden. Het bedrijf haalt 50% omzet uit eigen productie en 50% uit handel. „We kunnen niet alles zelf kweken”, verklaart huidig directeur Kees van Iersel nuchter. Udenhout heeft veel vaste klanten, waardoor Van Iersel denkt dat zijn bedrijf het gewoon goed doet. De directeur moet weinig hebben van wat hij prijshoppers noemt. „Eendagsklanten die alleen voor de laagste prijs gaan, en die ook nog eens slecht betalen: die proberen we te ontwijken. Want we moeten bomen wel tegen een fatsoenlijke prijs en aanvaardbare risico’s kunnen leveren.” Tot op heden ziet Van Iersel de afzet nog niet afnemen als gevolg van de economische crisis. „Zolang ik in het vak zit, hoor ik over bezuinigingen bij gemeenten. Ze kiezen nu bijvoorbeeld wel voor dunnere bomen dan jaren geleden.” De directeur merkt wel een ander vervelend gevolg van de crisis. „Klanten betalen de laatste jaren moeilijker.”

’Een fatsoenlijk product kost gewoon geld’

Traag betalen over de grens Onder Nederlandse klanten is de betalingsmoraal in het algemeen goed: binnen de wettelijke termijn van dertig dagen zijn de leveringen wel betaald, aldus Van Iersel. „Maar hoe dieper je naar het zuiden gaat, des te slechter wordt er betaald. Niet dat alle Belgen slecht betalen, maar de Belgische overheid betaalt vaak pas na drie maanden.” In Frankrijk is een betalingstermijn van vier tot maanden welhaast gebruikelijk. Van Iersel: „Je moet eigenlijk zes maanden kunnen wachten op je geld. Daar moet je tegen kunnen.” Laat betalen is volgens hem vaak geen kwestie van onwil. „Het is een sneeuwbaleffect in de keten. Klanten kunnen pas betalen als zij betaald zijn door hun opdrachtgevers. Daar moet je begrip voor hebben.” Begrip of niet, Van Iersel heeft wel driekwart fte puur en alleen ingezet op incasso. Klanten worden voortaan structureel nagebeld om leveringen volgens afspraak te

’Je moet wel lang kunnen wachten op betalingen’

betalen. „Tien jaar geleden was dat niet nodig, er was wel eens incidenteel een betalingsprobleem. Maar nu betalen klanten meestal pas nadat je ze eraan herinnert.”

Raamcontracten zijn trend De betalingsmoraal op de exportmarkt is dan wel verslechterd, bij de inkoop speelt geld minder een rol dan voorheen. „Jaren is gezegd: ’De goedkoopste mag leveren’. Maar nu is de prijs niet meer doorslaggevend. Het is een trend om meer op basis van kwaliteit in te kopen”, zegt Van Iersel, die het fenomeen van raamcontracten weer terug ziet komen in de branche. „Klanten willen zich middels zo’n contract meer binden aan leveranciers.” De directeur bespeurt de trend vooral in België, maar ook in Nederland en in Frankrijk. „Eigenlijk bij alle afnemers die serieus bezig zijn. Ze moeten ook wel die weg bewandelen, want bomen zet je niet voor een paar jaar in het openbaar groen. Een fatsoenlijk product laten leveren en uitplanten: dat kost gewoon geld, net als de nazorg.” Zeker de grotere gemeenten in België zijn uit op raamcontracten, aldus Van Iersel. Udenhout wist zo’n raamcontract met de gemeente Antwerpen af te sluiten. De komende vier jaar mag het bedrijf al het benodigde groen leveren. Het contract is gegund op een aantal criteria. Van Iersel somt op: „Kwaliteit, sortiment, duurzaamheid, leveringsbetrouwbaarheid en informatievoorziening.” Antwerpen had jaren geleden al ervaring met Udenhout, zegt de directeur. Om het contract binnen te halen, heeft het bedrijf vertegenwoordigers van de gemeente een paar keer naar Udenhout gehaald, om de opstanden ter plekke te bekijken. Er dongen natuurlijk nog meer bedrijven mee naar het raamcontract. „Ook bedrijven die nog nooit zaken hadden gedaan met Antwerpen.”

Schaalgrootte voordeel Udenhout had bij de aanbesteding het voordeel dat in België weinig sortimentskwekers van laan- en sierbomen zitten en dat het bedrijf voldoende schaalgrootte heeft, meent Van Iersel. „We kunnen bijvoorbeeld een paar honderd Acer rubrum uit eigen kwekerij leveren. Dat kan niet iedereen. En als we de bomen zelf niet hebben, halen we ze bij een ander.”

De Boomkwekerij 37 (1 november 2013)

Udenhout.indd 34

24-10-13 15:40

Institutionele markt

Het sortiment van Udenhout is zo compleet mogelijk, en het bedrijf wil klanten altijd iets nieuws laten zien. „Als je met een nieuwe boom een van de eersten op de markt bent, kan je een verantwoorde prijs krijgen.” Nieuw sortiment komt bijvoorbeeld uit Italië of de Amerikaanse staten Oregon en Tennessee. Het is het werk van Tinus van der Bruggen, die al vijftig jaar in dienst is. Hij heeft bijvoorbeeld Amerikaanse selecties van Acer x freemanii, A. rubrum en Fraxinus americana naar Udenhout gehaald, en Tilia mongolica ’Buda’, een Hongaarse selectie. Van Iersel vindt aanvullingen op het sortiment en ver-

beteringen ervan noodzakelijk voor klanten. Dat is niet uitsluitend om hen iets nieuws te tonen. Huidig sortiment is ook niet altijd meer geschikt, bijvoorbeeld vanwege de kans op vorstschade. „Gewone platanen hadden de laatste jaren vorstscheuren. En ook de populaire Carpinus betulus ’Frans Fontaine’ is niet vorstbestendig.” Bomen moeten voor klanten daarom niet gewoon goed zijn, maar betrouwbaar goed op de lange termijn. Udenhout bekijkt altijd de kwaliteit na aanplant. „Dat stellen klanten op prijs. Dan krijg je nog meer binding.” <

De Boomkwekerij 37 (1 november 2013)

Udenhout.indd 35

24-10-13 15:40

Foto’s: Arno Engels, Ron Barendse, De Boomkwekerij

p ro d u c ta n a lys e

Verkoop Leucothoe blijft niet beperkt tot najaar De najaarsverkoop van Leucothoe loopt niet slecht, maar de meeste bedrijven zijn nog niet los. Kwekers hebben wel het vertrouwen dat ze niet met planten blijven zitten omdat naast de traditionele najaarsverkoop ook de voorjaarsverkoop belangrijker wordt.

Kwekers van Leucothoe noemen de najaarsverkoop momenteel niet slecht en vinden de verkoop vergelijkbaar met vorig najaar. De gewenste verkleuring liet door het warme weer wat langer op zich wachten maar heeft volgens kwekers niet zo veel invloed gehad op de verkoop tot nu toe. Volgens Peter Vriends van About Plants zijn de verkochte aantallen tot nu toe gelijk aan vorig jaar, maar er moet hiervoor wel harder worden gewerkt. De verkoop gaat

volgens hem zeker niet vanzelf. Kweker Bart van Roessel merkt dat met name tuincentra behoudend zijn bij hun inkoop maar dat de aanlegmarkt nog wel redelijk doorloopt. Hij ziet bovendien de najaarsverkoop van Leucothoe ieder jaar afnemen ten gunste van de voorjaarsverkoop. Hij noemt de najaarshandel ’niet slecht’. Groen-Direkt verkocht dit jaar tot en met week 42 28.000 stuks tegen 35.000 stuks in dezelfde periode vorig jaar. De middenprijs ligt dit jaar op €3,21 tegen €3,10 tot en met week 42 vorig jaar. Deze hogere prijs komt volgens Groen-Direkt mede door een grotere aanvoer van grotere potmaten. Bij FloraHolland is het beeld andersom. Daar ligt de aanvoer iets hoger en ligt de middenprijs dit jaar

handelsstemming

hoe loopt het?

Duitse consumentenmarkt is afwachtend Net als hun Nederlandse collega’s op de consumentenmarkt kijken veel kwekers uit het Noord-Duitse Ammerland terug op een moeizaam jaar. Veel kwekers hebben dit jaar producten overgehouden en zij merken dat de stemming bij hun klanten afwachtend is. Negatief is de stemming onder kwekers niet, maar een goed voorjaar is meer dan welkom. Volgens Andreas Richter, manager van de tuincentrumdivisie van Bruns Planzen-Export GmbH & Co.KG in het Duitse Wiefelstede zal de tuincentrumdivisie van het bedrijf - in tegenstelling tot voorgaande jaren - dit jaar geen groei laten zien. Het bedrijf start in november met haar huisbeurs die drie maanden duurt. Voorheen zorgde de beurs voor veel omzet maar Richter verwacht dat klanten dit jaar voorzichtig zullen zijn met het plaatsen van bestellingen voor het voorjaar. „Vertegenwoordigers van tuincentra weten dat er voldoende planten op de markt zijn. De handelsstemming

lager dan vorig jaar. Via de veiling werden tot en met week 42 96.000 stuks verhandeld tegen een middenprijs van €2,26. Vorig jaar werden in dezelfde periode 86.000 stuks aangevoerd tegen €2,43 (totaal van klok en Connect). <

onder kwekers is nog goed, maar zij hebben ook wel een beetje zorgen. Ze vragen zich bijvoorbeeld af of ze niet iets minder moeten produceren dan voorheen. Een mooi voorjaar is wat dat betreft meer dan welkom.” Dat de stemming afwachtend is merkt ook Gerard de Regt van Ahlers Baumschule in Westerstede. Hij voorziet dat dit komend voorjaar tot extra problemen kan leiden bij hun afzetplanning. „Normaal gesproken hebben we voor week 7 en 8 al handel op staan, maar nu nog niet. In het voorjaar komt dan wellicht alles tegelijk: planning, verkoop en afleveren.” Verkoper Gerrit Seppenwoolde van H. Lüers Pflanzenhandel & Baumschulen uit Westerstede merkt dat zijn bouwmarktklanten minder vastleggen voor dit voorjaar, maar is daarentegen niet ontevreden over de herfsthandel. „We hadden 1,2 miljoen Calluna en die zijn allemaal al weg. Ook de haagconiferen verkopen goed”, zegt hij. <

‘Bomenhandel loopt goed’ Handel in week 42

Gijsbert van Setten, B&P Handelskwekerijen

'Flink wat Allerheiligen-handel’ Handel in week 43

Mario van der Linden, Hamiplant

Lees elke week beschouwingen over hoe de handel loopt op de boomkwekerij.nl

De Boomkwekerij 37 (1 november 2013)

Markt en Afzet BKW13-37.indd 36

28-10-13 14:37

Markt & Afzet p ro d u c ta n a lys e

Populariteit Liquidambar stijgt De afzet van Liquidambar neemt de laatste jaren toe, omdat steeds meer gebruikers bekend raken met deze meer exclusieve boom. Er is jaarrond handel, met een piek als de boom zijn fraaie herfstkleuren vertoont. Het verhandelde sortiment is echter klein.

Kwekers en handelaren die je vraagt naar de meest verkochte Liquidambar, noemen steevast hetzelfde drietal: Liquidambar styraciflua, die in de handel inmiddels de ’gewone Liquidambar’ heet, L. styraciflua ’Worplesdon’ en L. styraciflua ’Gum Ball’. Afnemers vragen specifiek naar de soort, omdat stam en takken mooie kurklijsten vormen. Als zaailing is er echter variatie in bijvoorbeeld kroonopbouw. Willen afnemers Liquidam-

bar langs een straat aanplanten, dan kiezen ze doorgaans voor ’Worplesdon’, omdat de bomen dan allemaal hetzelfde groeien. ’Worplesdon’ doet het bovendien goed op elke grondsoort en ook goed langs de kust – de soort hekelt wind. Een nadeel van veredelde ’Worplesdon’ is dat de boom enigszins moeilijk te verplanten is; reden voor sommige kwekers om deze op eigen wortel te produceren. Voor gebruik in particuliere tuinen raakt ’Gum Ball’ in trek, simpelweg omdat deze bolvormig en compact groeit. Daarnaast is er nog een vrij nieuwe cultivar die aan populariteit wint vanwege zijn habitus: ’Slender Silhouette’, volgens kwekers behoort deze tot de smalste zuilbomen. Kwekers merken ook meer vraag

naar Liquidambar als lei- en dakvorm. Dat zou gunstig zijn gezien de vele jonge bomen die zijn opgeplant. Bij de meeste laan- en sierboomkwekers is Liquidambar immers de laatste jaren in productie gekomen. Kijkend naar de populariteit in de afzet is dat niet vreemd. <

langs de kassa

Jos van Setten:

‘Calluna heeft Erica Gracilis volledig verdreven’ Naam bedrijf:

Blumen-Land Locatie:

Jünkerath - Duitsland

Druk gehad voor Allerheiligen? „Jazeker! Allerheiligen wordt in het katholieke deel van Duitsland nog flink gevierd. Er zijn volop planten voor op het graf gekocht. Koploper daarbij was Calluna, in alle kleuren en maten. De Calluna heeft in de afgelopen jaren de Erica Gracilis volledig verdreven. We kopen nu veertig karren Calluna op één kar Erica, terwijl

dat vroeger andersom was. Uiteraard grotendeels van Duitse bodem.” Komt veel van uw buitengoed uit Duitsland? „Heesters en coniferen komen wel voor een groot deel uit Nederland, maar wat betreft andere tuinplanten gaat mijn voorkeur uit naar lokaal product. Ze zijn anders gekweekt,

grover van uiterlijk, hebben iets meer kleur. Dat maakt dat ze beter aansluiten op de wensen van onze klanten.” Hoe is de zomerverkoop geweest? „Het was warm, maar na het koude voorjaar wilden mensen weer extra genieten van het buitenleven dus investeerden ze meer in hun tuin. Na een heel slecht voorjaar, konden we daardoor in de zomermaanden een groot deel van de schade inlopen. Maar we lopen nog altijd 10% achter op vorig jaar.” Hoe belangrijk zijn boomkwekerijproducten voor u? „We zijn een totaal-bloemist, waarbij kamer- en tuinplanten ongeveer 50% van onze omzet uitmaken. Juist door de concurrentie in bloemen en kamerplanten bij supermarkten, groeit het belang van tuinplanten. Binnen dat sortiment pikken wij vooral de specialties eruit. We blijven daarom een beetje weg van Prunus, Taxus en Buxus.” < De Boomkwekerij 37 (1 november 2013)

Markt en Afzet BKW13-37.indd 37

28-10-13 14:37

Boom van het Jaar in nieuw jasje De Cultuurgroep van Laan-, Bos- en Parkbomen en de LTO Vakgroep Bomen en Vaste planten zetten in 2014 de campagne ’Boom van het Jaar’ voort. De campagne staat borg voor publiciteit en een positief effect in de markt. Nieuw in de campagne is dat vakmensen zelf een kandidaat-boom kunnen aandragen. U kunt tot en met 15 november een suggestie doen voor de verkiezing van de ’Boom van het Jaar 2014’. Thema voor de verkiezing is ’de onderhoudsarme boom’, actueel in de huidige tijd van bezuinigingen door groenbeheerders. Om in aanmerking te kunnen komen voor verkiezing, moet de boom aan de volgende voorwaarden voldoen: > de boom is gezond groeiend

Bomennetwerk 2.0

> de boom is voldoende voorradig > de boom is ook toepasbaar buiten Nederland, onze exportlanden. Wilt u een boom voordragen, stuur dan per e-mail uw voordracht met de correcte en volledige (Latijnse) naam van de boom naar BoomvanhetJaar@ hortipoint.nl. Vermeld ook uw naam en contactgegevens. Een jury bestaande uit vakgenoten, sortimentsdeskundigen en een vertegenwoordiger van de vakmedia zal vervolgens drie bomen nomineren. Tijdens de gecombineerde jaarvergadering van de Cultuurgroep van Laan-, Bos- en Parkbomen en de Cultuurgroep van Bos- en Haagplantsoenkwekers in januari 2014 kiezen de leden zelf de Boom van het Jaar 2014.

Onlangs heeft u als kweker de ’Wegwijzer voor de Boomkwekerij 2013 2014’ ontvangen. In de wegwijzer zijn de activiteiten van LTO als ledenorganisatie vermeld en de wegwijzer staat weer boordevol handige adressen. Zijn uw gegevens in de wegwijzer onjuist, geeft u dit dan door aan de specialist Bomen en Vaste planten van uw gewest. Ook als u meerdere exemplaren wenst te ontvangen, kunt u dit doorgeven.

LTO NEDERLA ND

VOOR BOOMEN VASTE PLA NTENKWEKE

W E G W IJ Z E R 2013 - 2014

Wegwijzer voor de Boomkwekerij

Deelname aan Floraliën 2014 In de Brabanthallen in ’s Hertogenbosch wordt van 9 tot en met 18 mei 2014 de Floraliën gehouden. De Floraliën is een prestigieus jaarlijks evenement dat tussen een aantal steden rouleert. Volgend jaar vindt de Floraliën voor het eerst in Nederland plaats. Deelname aan de Floraliën biedt een uitgelezen kans om uw bedrijf en product te presenteren aan het publiek. Het evenement wordt ingericht als interactief en veelzijdig binnenpark waarbij veredelaars, telers, kwekers en groothandelaren op inspirerende wijze hun specialisme laten zien aan

de consument én het vak. Als kweker wordt u in de gelegenheid gesteld om deel te nemen aan dit evenement. Er worden drie themahallen ingericht: een themahal Green City (voor openbaar groen), een themahal Tuin (met thematuinen en borderbeplanting) en een themahal Stadspark (voor vaste planten, eenjarige zomerbloeiers en bolgewassen). Deelname aan de Floraliën is gratis. Voor meer informatie en inschrijven kunt u terecht op www.2xpo.nl/Home/ Floralien-Nederland-2014.aspx.

Deze bijdrage valt onder de redactionele verantwoordelijkheid van de LTO Vakgroep Bomen en Vaste planten. Voor informatie: (073) 217 31 83, e-mail: info@zlto.nl, www.lto.nl.

Als jongste kind bij LTO heeft de boomkwekerij zijn plaats veroverd in deze organisatie. En niet alleen dat, op verschillende fronten zijn wij een voorbeeld voor andere sectoren en worden we binnen het LTOhuis met regelmaat genoemd om onze voortvarende aanpak van allerlei zaken. Maar het werd ook tijd om onze eigen structuur nog eens goed onder de loep te nemen, mede door de veranderende wereld om ons heen, denk bijvoorbeeld aan het wegvallen van het PT. Dat hebben we gedaan door met de drie regionale voorzitters met ondersteuning een aantal brainstormsessies te houden. Hieruit zijn een aantal ideeën voortgekomen die we in een ronde langs alle cultuurgroepen met elkaar hebben besproken en waarvoor we unaniem van alle partijen de handen op elkaar hebben gekregen. Er wordt nu aan gewerkt om alle verdere inbreng vanuit de diverse culturen vorm te geven en om begin januari volgens de nieuwe structuur/het nieuwe businessplan te gaan werken. In dit nieuwe model wordt een nog nadrukkelijkere rol weggelegd voor de cultuurgroepen als binder en verbinder. Want we zijn er in de toekomst niet meer voor de sector maar voor DE leden. In de veranderende tijden kan het toch niet meer zo zijn dat, zoals onze oosterburen zo mooi zeggen, die trittbrettfahrer alleen maar mee profiteren van alle LTO-inzet. We zijn dus ook naarstig op zoek naar mogelijkheden en oplossingen met alle partijen in het veld om HET lid op voorsprong te zetten. Hierbij kan een aantal mensen nog wel even meeliften maar op den duur zullen zij ook kleur moeten bekennen. We gaan samen op weg naar de toekomst, waardoor we een nog krachtigere organisatie worden, niet alleen binnen LTO maar ook op alle andere terreinen. Jan Veltmans

Bestuurslid LTO Vakgroep Bomen en Vaste planten

De Boomkwekerij 37 (1 november 2013)

LTO linkerpag-BKW13-37.indd 38

28-10-13 14:37

Service

Foto: Arno Engels

bedrijfsnieuws

vaktaal

Bijeenkomsten over markttoegang Naktuinbouw organiseert landelijk bijeenkomsten over markttoegang, EU-regelgeving, fytosanitaire ontwikkelingen en bedrijfshygiëne. Trainingsacteur Berco van Rheeden bespreekt met deelnemers diverse praktijksituaties: Hoe kan ik mijn product blijven afzetten? Hoe ga ik om met fytosanitaire risico’s? Hoe belangrijk is bedrijfshygiëne? De bijeenkomsten zijn op: 13 november in Apeldoorn (Van der Valk Cantherel), 14 november in Enkhuizen (Zuiderzeemuseum), 20 november in Etten-Leur (Trivium Hotel), 21 november in Roelofarendsveen (Naktuinbouw) en 27 november in Venlo (Van der Valk). Iedere bijeenkomst begint om 16.30 uur en duurt tot 20.00 uur. Toegang is gratis. Meer informatie en aanmelden: naktuinbouw.nl.

FloraHolland TradeFair Aalsmeer

In Aalsmeer vindt van 6 tot 8 november de FloraHolland TradeFair plaats. Zo’n 650 internationale aanvoerders van bloemen en planten laten hier hun producten zien. De beurs is dit jaar uitgebreid met 50 veredelaars. Openingstijden: Woensdag 6 november van 9.00 tot 18.00 uur, Donderdag 7 november van 9.00 tot 17.00 uur Vrijdag 8 november van 9.00 tot 14.00 uur Lees meer op: www.floraholland.com/tradefair.

agenda Binnenland 5 november Groen Direkt win-

terbeurs Boskoop

6 t/m 8 november Handelsbeurs Trade Fair Aalsmeer

6 t/m 8 november IFTF - IHTF internationale beurs Vijfhuizen 21 november Informatiedag over gebruik van hulpstoffen in de landen tuinbouw Gorinchem 26 t/m 28 november Tuinbouwrelatiedagen Venray 4 en 5 februari Groen Direkt voorjaarsbeurs Boskoop 11 t/m 13 februari Tuinbouwrelatiedagen Gorinchem 8 en 9 maart Themaweekend

helleborusdagen Eenrum, kwekerij De Kleine Plantage 5 en 6 april Themaweekend rozen, clematis en zaden Eenrum, kwekerij De Kleine Plantage 3 en 4 mei Themaweekend zomerbollen en heesters Eenrum, kwekerij De Kleine Plantage 31 mei en 1 juni Themaweekend Groninger groentedagen Eenrum, kwekerij De Kleine Plantage 20 t/m 29 juni Tuin en kunst tiendaagse Eenrum, kwekerij De Kleine Plantage

Buitenland 28 t/m 31 januari Vakbeurs IPM Duitsland, Essen

Bijdragen Meer informatie op: deboomkwekerij.nl/agenda

Bijdragen voor de service-pagina’s kunnen worden gestuurd naar Redactie ‘De Boomkwekerij’, Postbus 9324, 2300 PH Leiden, e-mail: boomkwekerij@hortipoint.nl.

Rob de Jong Leeftijd: 46 Opleiding: Hogere Tuinbouwschool Utrecht Bedrijf: Boomkwekerijen W. de Jong & Zonen bv Plaats: Boskoop

Sortiment: Boskoops sortiment, vooral Acer, Ilex, Hamamelis, Magnolia, Prunus en Wisteria Oppervlakte: 2,5 ha waarvan 0,5 ha potcultuur

Loopt de export naar Engeland? „Ja, daar zijn we altijd mee bezig, die gaat het hele jaar door. Ik wil niet zeggen dat het nu druk is: op het moment is het rustig. We wachten op koudere nachten, dan kunnen de vollegrondsplanten mee. Een kwart gaat naar tuincentra, driekwart naar kwekerijen en cash & carry’s.”

genoeg werk. Onkruid moeten we nog in de kiem smoren, er is nog bindwerk, naloopwerk en sorteerwerk. En omdat we meer in pot kweken dan eerst, huren we kasruimte bij om te overwinteren. In die kas maken we ruimte zodat we de buiten gekweekte planten naar binnen kunnen halen.”

U rooit dus nog niet. „Nee, dat hoeft ook nog niet. Veel van onze vollegrondsplanten zijn uitgangsmateriaal om af te kweken in pot, zoals Hamamelis en Magnolia. Grappig is dat ook hulst van 2 m groot uitgangsmateriaal is voor klanten. Hulst als piramide kweken we ook in de vollegrond op, maar hulstbolletjes op stam in pot.” Loopt de afharding ook achter, zoals het hele seizoen? „Het gewas is nog erg zacht, maar we laten de natuur haar gang gaan. Rondsteken doen we niet, maar tussensnijden wel, bijvoorbeeld bij Magnolia. Elk seizoen is anders, tien jaar geleden was het rond deze tijd -8°C! Tegen de tijd dat het kerst is, heeft de natuur haar weegschaal weer in balans.” Wat gebeurt er op de tuin? „Door het zachte weer is er nog

Maakt u zich zorgen om de afzet? „Nee, dat vind ik zo’n slechte raadgever. Ik geloof in ons product, en ik heb het idee dat er op de Engelse markt nog veel afzetmogelijkheden zijn. In de aanleg is minder onzekerheid dan in Nederland, en links en rechts zit er nog veel geld in Engeland.” Hoelang zit u al op Engeland? „Ik ben de vierde generatie in het bedrijf, mijn overgrootvader begon het in 1876. Mijn grootvader is in 1921 begonnen met de export naar Engeland. Zusterbedrijf W. de Jong Frankrijk zit dus op Frankrijk.” Wat is de toekomst? „We gaan verder in producten waarin wij denk ik goed zijn. Er blijft altijd behoefte aan sortiment, zeker als je je enthousiasme overbrengt naar klanten. Door de kleinschaligheid van ons bedrijf zie ik ook nog goede mogelijkheden in de export.” De Boomkwekerij 37 (1 november 2013)

Service rechterpag-BKW13-37.indd 39

28-10-13 14:37

530328.indd 40

28-10-2013 9:27:35