BKW_39-2013 by Stichting Vakinformatie Siergewassen

29 november 2013

In de weer met vorstbescherming 22

Stichting Beurshal reorganiseert toekomstgericht 6 All-America Rose Selections ontmanteld 24 Tips voor goede afspraken bij contractteelt 32 Omslag-BKW_poging2.indd 1

25-11-13 14:59

534996.indd 2

25-11-2013 9:59:22

Inhoud

Omslag: Ketura Haveman

12 Ervaringen rekenmodel TEEB-stad

Nieuws 4

Commentaar: Garanties

Nieuwsinterview: ’Stevig aan het werk voor de boomkwekerij’

Stelling: Reserves PT uitbetalen aan heffingbetalers

Stichting Beurshal reorganiseert met oog op toekomst

Bedrijf 11 Productschap maakt het geld netjes op 12 Inzicht in de baten van openbaar groen moet het tij keren

27 Afsluiting gewasbeschermingseizoen

15 Voorlopig geen platanen en kastanjes over Noordzee 16 Britse overheid vecht tegen uitheemse organismen 19 Ondernemersvragen: Kan ik mijn bedrijf Geldboom bv zonder belasting te betalen overdragen aan mijn bedrijfsleider?

Teelt & Gewas 20 Blijven rooien 22 Bescherming tegen vorst krijgt meer aandacht 24 Amerikanen vermarkten gekeurde rozen met succes 26 Teeltadvies: Verwerk landplanten goed voor koeling

34 Tuintrends 2014

27 Gewasbeschermingseizoen is rustig verlopen

Markt & Afzet

32 Maak goede afspraken bij contractteelten 34 Tuinbranche Nederland presenteert tuintrends 36 Marktnieuws

Service

38 LTO Nederland Vakgroep Bomen en Vaste planten 39 Vaktaal en Agenda

De onderstaande icoontjes bij de artikelen hebben de volgende betekenis en zijn te vinden op de website deboomkwekerij.nl:

colofon Redactie

Schipholweg 1, Postbus 9324, 2300 PH Leiden E-mail: boomkwekerij@hortipoint.nl Website: deboomkwekerij.nl Hoofdredactie Wim du Mortier (071) 565 96 82 Vakredactie Arno Engels 565 96 86 Ketura Haveman 565 96 83 Ron Barendse 565 96 84 Bureauredactie Marrit Molenaar, Jenny Mostert, Carolyne de Vries Lentsch, Jolanda de Wekker Vormgeving Bert Hassing, John Jennissen Fotografie Gerdien de Nooy Directie Elbert van den Berg Secretariaat Linda Laman 565 96 78 Alice Hoogenboom

Exploitatie

Koninklijke BDU Uitgevers B.V., Afdeling Vak- en Publieksmedia, Postbus 67, 3770 AB Barneveld Uitgever: Wiljo Klein Wolterink MBA T (0342) 494 263 Verkoopleider: Ron van de Hoef T (0342) 494 263 M 06 51 80 63 25 E r.v.d.hoef@bdu.nl Advertentie-exploitatie Media adviseur: Gert-Jan Bloemendal T (0342) 49 48 07 E g.bloemendal@bdu.nl, Internet: bdu.nl Verkoopleider: Ron van de Hoef T (0342) 494 263 M 06 51 80 63 25 E r.v.d.hoef@bdu.nl Abonnementenservice Aanvraag (ook via website deboomkwekerij.nl) en wijziging abonnement naar Koninklijke BDU Uitgevers, afdeling Vak- en Publieksmedia, Postbus 67, 3770 AB Barneveld, T (0342) 494 844, F (0342) 494 299, E abonnementen@bdu.nl. Op werkdagen telefonisch bereikbaar van 8.30 – 14.00 uur

Filmpjes –

Foto’s –

Abonnementen kunnen op elk gewenst tijdstip ingaan. Opgave via deboomkwekerij.nl of bij de abonnementenservice. Abonnementen lopen automatisch door, tenzij uiterlijk twee maanden voor vervaldatum bij de abonnementenservice wordt opgezegd. Dit kan schriftelijk, telefonisch of per e-mail. Ook voor informatie over een lopend abonnement kan contact worden opgenomen met de abonnementenservice. Jaarabonnement: €236,65 (exclusief 6% btw). Studenten en scholieren krijgen 25% korting. Buitenlandse abonnees betalen een kleine toeslag.

Documenten en linken naar website

Druk Koninklijke BDU Grafisch Bedrijf B.V. 25ste jaargang ISSN-nummer: 0923-2443 De Boomkwekerij is een uitgave van de Stichting Vakinformatie Siergewassen en de Koninklijke BDU Uitgevers B.V. Uitgever en auteurs verklaren dat dit blad op zorgvuldige wijze en naar beste weten is samengesteld, evenwel kunnen uitgever en auteurs op geen enkele wijze instaan voor de juistheid of volledigheid van de informatie. Lezers worden met nadruk aangeraden deze informatie niet geïsoleerd te gebruiken, maar af te gaan op hun professionele kennis en ervaring en de te gebruiken informatie te controleren. Niets uit deze uitgave mag worden verveelvoudigd, opgeslagen in een geautomatiseerd gegevensbestand of openbaar gemaakt in enige vorm of op enige wijze, hetzij elektronisch, mechanisch, door fotokopieën, opnamen of enige andere manier, zonder voorafgaande toestemming van de uitgever. Algemene voorwaarden: op alle aanbiedingen, offertes en overeenkomsten van Koninklijke BDU Uitgevers B.V. zijn van toepassing de voorwaarden, welke zijn gedeponeerd ter Griffie van de Arrondissementsrechtbanken en de KvK.

De Boomkwekerij 39 (29 november 2013)

13-39Inhoudspagina-BKW.indd 3

25-11-13 15:11

NIEUWSINTERVIEW

Helma van der Louw, CDA-raadslid in de nieuwe gemeente Alphen aan den Rijn

’Stevig aan het werk voor de boomkwekerij’ Helma van der Louw veroverde 13 november met het CDA een zetel in de gemeenteraad van de fusiegemeente Alphen aan den Rijn, waartoe ook Boskoop behoort. Van der Louw en Peter Bontekoe zijn de enige raadsleden met een directe band met de boomkwekerij.

Helma van der Louw

Is er geprobeerd boomkwekers op de

„Ja uiteraard. Maar het is lastig mensen te mobiliseren om in de gemeenteraad te gaan zitten. Soms willen ze het wel, maar je bedrijf hebben en politiek is toch lastig te combineren. Zeker voor boomkwekers die de handen vol hebben aan het runnen van het bedrijf in deze moeilijke tijd.”

er zeer stevig voor aan het werk. Niet alleen met zijn tweeën, maar de hele fractie gaat er voor. Ten eerste willen we dat er een greenport-projectbureau komt met een eigen aanspreekpunt. Of een greenport-wethouder en daarmee contacten in Den Haag en in Brussel. Daarmee is dan geborgd dat de greenport in beeld blijft. Daar zijn we al mee bezig en dat ziet er goed uit.”

Wordt de boomkwekerij wel goed

Wat zijn belangrijke kwesties waar jul-

vertegenwoordigd met twee spreek-

lie je voor gaan inzetten?

buizen in een raad met 39 leden?

„Infrastructuur en herstructurering zijn zaken die in de raad vast druk worden besproken. En lopende projecten moeten worden voortgezet, zoals de rondwegen. Ook loopt er een actie om de hefbrug dicht te houden in de spits. Er wordt onderzocht of daarmee het verkeer beter doorstroomt. En ik hoor weer veel over een tweede oeververbinding. Allemaal zaken die voor de boomkwekerij van groot belang zijn.

kandidatenlijsten te krijgen?

„Anderen dan Peter en ik die zo geworteld zijn in de boomkwekerij zijn er niet, dat klopt. Maar dat was in de raad van Boskoop eigenlijk ook al zo. Het CDA is toch een van de weinige, zeg maar, boomkwekerspartijen. Ik denk dat we daarom zo veel voorkeursstemmen hebben gehaald; we zitten in de top drie bij deze verkiezingen. Dus het leeft behoorlijk.We gaan

COMMENTAAR

PEILING

Garanties De Britten verrassen weer eens met restricties op de import. Zij zijn toch lid van de EU? En de EU draait toch om vrijhandel en open grenzen? Ja, mits. Want voor lidstaten zijn er allerlei mogelijkheden om toch importbeperkende maatregelen te nemen. De Britten beroepen zich op de bescherming van hun natuur. En daar maken ze net zo vaak gebruik

Essentaksterfte is taak voor de overheid

van als niet-lidstaat Rusland, zou je haast gaan denken. In dit nummer geeft Martin Ward, chief plant health officer van Defra, ofwel het hoofd plantgezondheid van het Britse landbouwministerie uitleg over het beleid dat achter het halsstarrig gedrag van de Britten schuilgaat. En die uitleg belooft niet veel goeds. De Wim du Mortier Hoofdredacteur

Britten zijn namelijk grootschalig in kaart aan het brengen wat er allemaal aan ziekten en plagen is dat een bedreiging kan vormen voor de natuur op het eiland. En als ze een risico zien, nemen ze als zij het nodig achten ook maatregelen. Zoals bijvoorbeeld nu voor Castanea en Platanus. Er zou dus zo maar nog het een en ander kunnen volgen. Als

Eens 57%

Oneens 43%

exporteur met specialisme Groot-Brittannië moet je dan toch de angst om het hart slaan. Uit de Britse uitleg over het beleid valt op te maken dat ze wantrouwig staan tegenover de garanties die geboden worden over de herkomst en kwaliteit. Toevallig kwam vorige week ook in het nieuws dat de stichting Probos vindt dat er in het bos- en haagplantsoen geen certificering is die echte garanties biedt over de herkomst. Waar dient certificering anders voor, vraag je je af.

De nieuwe peiling luidt:

De Britse maatregelen dwingen misschien daarom wel de sector in Nederland om met

Nieuwe ledenbeleid gaat FloraHolland boomkwekerijomzet kosten

de billen bloot te gaan. Je maakt de grootste kans om exportstromen open te houden als je kunt aantonen wat je levert, hoe het is geproduceerd, traceerbaar is dat het van ziektevrije kwekerijen komt. We kunnen dus klagen over de Britten, maar ook de sector

Stem mee op deboomkwekerij.nl.

moet zelf zijn zaakjes op orde hebben. Dat is de uitdaging.

De Boomkwekerij 39 (29 november 2013)

Nieuws opinie BKW13-39 derde poging.indd 4

25-11-13 14:58

Opinie COLUMN COEN DEKKERS

Naweeën Ook voor groen onderwijs maken we ons sterk. En dan zeg ik niet dat er weer fysiek nieuwe scholen komen. Maar we gaan voor de combinatie van bedrijfsleven en groen onderwijs. Gerichte opleidingen die in samenwerking tussen Wellant en het bedrijfsleven worden opgezet. Tot slot gaan we voor de titel van groenste gemeente in 2015. Dat is mij natuurlijk op het lijf geschreven. Dat is toch een mooi visitekaartje voor de boomkwekerij.’’

Wat een dag. Nu snel slapen. Heb ik de wekker al gezet? 4.55 uur dus. Ja, dat moet echt zo vroeg. 7.00 uur moet ik in Aalsmeer op de bloemenveiling zijn. En ik wil niet te hard rijden op die A2. Man, wat was het druk vandaag op de Trade Fair. Snel mijn ogen dicht. Ik val gelukkig niet uit de toon met mijn standje. Toch goed dat die presentatiezuilen nog even een likje nieuwe verf hebben gekregen. Het ziet er in ieder geval weer verzorgd uit. Less is More. En Less ruimt vrijdagmiddag wel zo lekker op. Goed idee om die zuilen op maat van een stapelwagen te maken. Hoe sneller het opgeruimd is, hoe kleiner de kans dat er files staan. Lig ik dan. Zul je altijd zien, kan ik niet slapen met zo’n drukke beursdag voor de boeg. En eentje achter me. Al die gesprekken duizelen nog door mijn hoofd. Ik hoop dat ik genoeg aantekeningen heb gemaakt vandaag, zodat al die vragen volgende week netjes beantwoord kunnen worden. Hoeveel karren wou die vrouw uit Tsjetsjenië nu ook alweer? En via welke exporteur? Zal ik er nog even uitgaan om te controleren of het opgeschreven is? Nee, het is al na twaalven, dat komt morgen wel. Of straks. Dit

Ga je nog wat doen aan de naam van

wordt een kort nachtje, morgenochtend nog een goede sterke bak koffie voordat ik de snelweg oprijd.

de gemeente?

Wat piept er zo? Au, nu al de wekker, meen je dat? Pfff, dan er maar uit. Superdouche! Klaar. Snel koffie

„Ik heb mij verleden jaar sterk gemaakt voor de naam Rijn en Gouweland. Daar sta ik nog steeds voor 100% achter. Het laatste is daar nog niet over gezegd. De naam Boskoop moet je gewoon blijven behouden en dat gaat ook gebeuren. Je ziet ook in Westland en Lansingerland dat de plaatsnamen gewoon blijven bestaan.’’

en de spullen bij elkaar zoeken. Visitekaartjes niet vergeten. Niet iedereen wil een aanbodslijstje. En misschien kan ik onder standhouders nog wel meer verkopen dan aan de bezoekers. Nu ruim anderhalf uur de auto in, lekker voor de files uit. Wat ben ik blij dat ik met 30 meter lopen op mijn werk ben. Kweker-aan-huis. Ik moet er niet aan denken om elke dag zo’n eind te moeten rijden. Dit was een nacht tijdens de FloraHolland Trade Fair. Drie dagen over de A2 naar Aalsmeer met volop aandacht voor mijn plantjes. Maar geen aandacht voor de trajectcontroles. Heb ik toch te hard gereden. Vier boetes voor zes ritjes. Zure naweeën van een beurs. Volgende keer boek ik een 5-sterren hotel. Met top entertainment op de kamer ’s nachts. Dan ben ik goedkoper uit.

STELLING

Reserves PT uitbetalen aan heffingbetalers Cees Nienhuis, Fa. Corn.

Hans van Hage, Kwekerij

Patrick Wijnhoven, Roparu

Nienhuis, Heiligerlee: ,,Het

de Bierkreek, IJzendijke:

rozen, Wanssum: ,,Eén van

geld van PT is bijeenge-

,,De stelling komt blijkbaar

de grote gevaren voor de

bracht door kwekers met als

van iemand die geen zicht

vollegrondteelt in Nederland

doel een zo breed mogelijke

heeft op de werking van

is het wegvallen van goede

belangenbehartiging voor de

een ambtenarenapparaat.

(onkruid)middelen. Van mij

boomkwekerij. Terugstorten

Het teruggeven zou een dure en tijdrovende

uit kan er niet voldoende benadrukt worden

heeft weinig zin. Dit geeft veel administra-

zaak zijn, als het al mogelijk is. Maar als, zoals

om een breed gewasbeschermingsmiddelen-

tieve kosten en dan krijgen we allemaal een

geschreven wordt, een deel richting de cam-

pakket te behouden. Ook het toepassen van

beetje geld terug. Dan gebeurt er weer niets.

pagne de Groene Stad gaat en een ander deel

derden uitbreiding is belangrijk. Ik ben dus een

Laten we de reserves nog gebruiken voor de

richting het in stand houden van een breed

voorstander om de collectieve reserves zoveel

voorgestelde projecten waar alle boomkwe-

gewasbeschermingsmiddelenpakket: in dat

mogelijk in te zetten voor een breed middelen-

kers nog profijt van hebben. Jammer dat het

geval zou ik willen dat ze alles tot de laat-

pakket. Ik vraag me ook af of de politiek

allemaal zo gelopen is. Ik hoop dat zich weer

ste cent terugstorten. Diegene die dat ver-

überhaupt beseft dat er in de toekomst volle-

nieuwe initiatieven ontwikkelen. We mogen

zonnen heeft, zou zich moeten schamen! Er

grondsteelten kunnen verdwijnen. Daarnaast

als sector niet stil blijven staan. Landen om

zijn genoeg onderzoeksvragen die nog open

vormt ook de verschraling en verlaging van

ons heen doen dat ook niet.’’

liggen, waarbij de sector gebaat is bij zowel

het organische stofgehalte in de bodem een

onderzoek als uitkomst.’’

probleem wat langzaam steeds duidelijker zichtbaar wordt. Als boomkwekerij hebben we een hoog export- en kennisgehalte, ik vind dat de politiek in veel gevallen dit veel te weinig onderschrijft en met regelgeving een goede duurzame bedrijfsvoering belemmert.’’ De Boomkwekerij 39 (29 november 2013)

Nieuws opinie BKW13-39 derde poging.indd 5

25-11-13 14:58

Foto’s: Stichting Beurshal, De Boomkwekerij

Stichting Beurshal reorganiseert met oog op toe Stichting Beurshal, eigenaar van vraag- en aanbodsysteem VARB, past haar organisatie aan. Een nieuwe directeur moet onder andere zorgen voor een breder aanbod van visueel aantrekkelijke planten.

Bij Stichting Beurshal in Hazerswoude treedt per 1 januari Linda Hoogendoorn-Veelenturf als directeur in dienst. De aanstelling is onderdeel van een reorganisatie van de Stichting Beurshal die dit najaar wordt doorgevoerd. Een aanleiding voor de reorgani-

satie was er volgens voorzitter Rens van Nierop al langer. „De accountant van de Stichting Beurshal vond het bijvoorbeeld wenselijk dat de functie van bedrijfsleider en voorzitter werd gescheiden. Dit was bij ons in het verleden niet het geval. Op zijn aanraden en met het oog op de toekomst van VARB hebben we een consultant gevraagd ons te adviseren over een nieuwe organisatiestructuur.”

Minder bestuursleden Op basis van dit advies is volgens Van Nierop besloten om het aantal bestuursleden terug te brengen van de huidige negen naar vijf en een nieuwe directeur aan te stellen. Het bestuur bestaat momenteel uit vier leden van Anthos, vier van LTO en één van de KVBC. In de nieuwe situatie leveren Anthos en LTO beide nog twee in plaats van vier bestuursleden. De samenstelling wordt later dit jaar bekend. Een belangrijke wijziging is dat het bestuur in de nieuwe situatie meer op afstand gaat besturen en dat veel

kort Innovatiecentrum in bollenstreek Bij PPO in Lisse gaat een Innovatie- en Demonstratiecentrum van start nu er €1,9 miljoen aan Europese subsidie is ontvangen voor zes van die centra in heel Nederland. Het richt zich op de bollen- en vasteplantenteelt.

Praktijknetwerk voor schone sloot In de boomkwekerij is een nieuw praktijknetwerk van start gegaan waarin kwekers werken aan schoon slootwater. Het praktijknetwerk ’Boomkwekers gaan voor schone sloten’ is een initiatief van een aantal boomkwekers aan Berkenbroek in Reeuwijk en is een vervolg op het project ’Slootgerichte aanpak’.

Omzet Connect passeert klok FloraHolland verwacht rond Valentijn 2014 meer omzet te halen uit de directe stromen dan uit het veilen voor de klok. De veiling

spreekt van een belangrijk keerpunt. Op dit moment is het omzetaandeel dat bemiddeld en geveild wordt even groot. FloraHolland heeft de laatste jaren te maken met een verschuiving van klokverkoop naar directe verkoop via FloraHolland Connect.

’Wacht niet op de overheid’ Kwekers moeten niet wachten tot de overheid duurzaam gaat inkopen, maar uit eigen beweging duurzame bomen en planten produceren. Dat zei staatssecretaris van Economische Zaken Sharon Dijksma tijdens een congres van NL Greenlabel.

Kennisbehoud bij fusie diensten Dienst Regelingen fuseert met Agentschap NL. De overheid wil eventuele negatieve gevolgen van de fusie beperken door mensen zo min mogelijk te laten wisselen van werkplek. Zo blijft kennis beter behouden, is het idee.

Aaltjes te lijf met CATT Zes vasteplantenkwekers gaan in een praktijknetwerk samen met Wageningen UR en Van Acht Koel- en Vriesopslag uitzoeken hoe je aaltjes kunt bestrijden met Controlled Atmosphere Temperature Treatment (CATT). Uit eerder onderzoek blijkt de methode een mogelijk alternatief te zijn voor de warmwaterbehandeling, maar de resultaten kunnen per gewas verschillen.

Treeport vraagt om Green Deal Treeport wil graag een Green Deal sluiten met de overheid over het gebruik van de groep middelen die in het verleden onder de Regeling Uitzondering Bestrijdingsmiddelen (RUB) vielen. Voor een jaar of drie moet de wetgeving ruimte bieden om te experimenteren. De kennis die dit oplevert moet helpen het gebruik van chemische middelen terug te dringen.

De Boomkwekerij 39 (29 november 2013)

Nieuwsbericht en Kortnieuws poging6.indd 6

25-11-13 15:00

Nieuws

op toekomst taken - die nu door de voorzitter en bestuursleden worden gedaan - bij de nieuwe directeur komen te liggen. Een van de taken van de nieuwe directeur is te zorgen voor een goede exploitatie van het vastgoed. Stichting Beurshal faciliteerde vroeger in het fysiek bijeenbrengen van vraag en aanbod, maar de 1.000 m² loods en zo’n 250 m² kantoorruimte heeft de Stichting nu niet nodig voor haar activiteiten. Vanaf 2008 is zonder succes geprobeerd het onroerend goed te verkopen. Recent is besloten om dit niet langer te proberen maar in ieder geval voor de komende vijf jaar het vastgoed te gaan exploiteren. De opbrengsten van de exploitatie moeten vervolgens ten goede komen aan de ontwikkeling van VARB.

Uitbreiding VARB Want ook VARB is een belangrijk aandachtspunt voor de vernieuwde organisatie en de directeur in het bijzonder. Het vraag- en aanbodsysteem - waar Stichting Beurshal eigenaar van is - moet volgens Van Nierop in de toekomst haar productenpakket uitbreiden. „We willen in VARB vooral meer aanbod van vaste planten en andere visueel aantrekkelijke producten. Om dit te bereiken

willen we met name kijken hoe kwekers hun gegevens, die zij bijvoorbeeld nu al invoeren in andere systemen, ook eenvoudig kunnen overzetten in VARB.”

Betere gegevensuitwisseling Op dit moment zijn er een behoorlijk aantal systemen op de markt die allemaal werken met andere invoergegevens. VARB gaat er naar streven dat informatie tussen de systemen beter kunnen worden uitgewisseld. Hier ligt volgens Van Nierop met name een taak voor partijen als TSD en InfoGroen. „We hebben onder andere gekeken naar de systemen PlantConnect van FloraHolland en FloraXchange en Greentrader. We gaan onderzoeken wat er voor nodig is om kwekers in de gelegenheid te stellen om eenvoudig hun informatie van het ene systeem ook in VARB te zetten. Wij denken dat dat de beste manier is om het sortiment in VARB uit te breiden.” VARB is volgens de voorzitter vooral sterk in niet-visueel aantrekkelijke planten bestemd voor de aanlegmarkt en in halfwasmateriaal voor de doorkweek. „Ik denk dat op dit moment zo’n 70% van ons aanbod bestaat uit niet-visueel aantrekkelijke handel.

„Maar”, zegt hij. „De markt voor visueel en niet-visueel aantrekkelijke producten gaat steeds meer in elkaar overlopen. Daarom moet VARB ook meer de kant op bewegen van de visueel aantrekkelijke producten om haar klanten ook in de toekomst goed te blijven bedienen. Hierin zien wij voor Stichting Beurshal, als onafhankelijke partij in de boomkwekerij, een rol weggelegd.”

Aanbod uit meer regio’s Over het aanbod van laanbomen in VARB is Van Nierop al wel tevreden. Dat aanbod is er volgens hem de laatste jaren vanuit de regio Opheusden al voldoende bijgekomen. VARB kent al jaren een stabiel aantal van zo’n 735 deelnemers. Deze kwamen rond 1990 voor 60% uit Boskoop, maar in de loop van de jaren is dit percentage gedaald naar 40%. „De afname van het aantal kwekers in Boskoop is niet alleen gecompenseerd door deelname van kwekers uit omgeving Opheusden, maar we zien ook een toename van kwekers uit de omgeving Venlo en Zundert. Voor VARB is dan ook een van de doelstellingen om naast een breder sortiment ook meer kwekers uit verschillende regio’s aan zich te binden. <

Lokaal gekweekte kerstbomen

Tussen de bomen nog niet te nat

De Vereniging Nederlandse kerstbomenkwekers start de campagne ’Voor een milieubewuste keuze: Lokaal geteeld, Lokaal gekocht’. Met de campagne wil de vereniging consumenten erop wijzen dat ook de populaire omorika en nordmanniana-kerstbomen in Nederland worden gekweekt. Het aanbod Nederlandse kerstbomen is groter dan voorgaand jaar. De vereniging verwacht dat de prijzen dit jaar gelijk liggen aan die van vorig jaar.

Boomkwekers lijken over het algemeen weinig tot geen last te hebben van nattigheid op percelen, mits deze goed zijn ontwaterd. Op de kleigrond in de regio Opheusden staan verschillende kopakkers wel blank, maar de grond tussen de bomen is nog voldoende droog om te berijden met rooiers. Op de kopakkers ontstaan wel diepe sporen van trekkers met bomenwagens.

‘Certificering geen garantie’ Opdrachtgevers van beplantingsprojecten vragen onvoldoende naar kwalitatief hoogwaardig plantmateriaal. Ze zijn bovendien onvoldoende in staat om de kwaliteit en herkomst van leveringen te controleren. En geen enkel certificeringssysteem kan de herkomst aan het eind van de keten garanderen. Deze conclusies trekt stichting Probos na het analyseren van een aantal

projecten in het kader van de Green Deal ’Weet welk plantmateriaal je (ver)koopt’.

tra met minder dan 1 miljoen omzet, meldt Horticulture Week.

Beste Britse tuincentra van 2013

Meld uw beurs aan

Scotsdales Garden Centre is verkozen tot het beste Britse tuincentrum van 2013 in de categorie met een omzet van meer dan 3 miljoen pond. Glendoick is de beste onder tuincentra met 1 tot 3 miljoen pond omzet. North One heeft gewonnen bij de tuincen-

In januari publiceert De Boomkwekerij een overzicht van beurzen in 2014. Organiseert u een beurs? Meld ons dat voor 6 december 2013. Vermeld de data, naam van de beurs, plaats, doel van de beurs, telefoonnummer en website met beursinformatie. < De Boomkwekerij 39 (29 november 2013)

Nieuwsbericht en Kortnieuws poging6.indd 7

25-11-13 15:00

535002.indd 8

25-11-2013 9:58:27

535003.indd 9

25-11-2013 9:58:54

534999.indd 10

25-11-2013 9:57:55

Belangenbehartiging

Tekst: Wim du Mortier Foto: Gerdien de Nooy

Productschap maakt het geld netjes op Aan het eind van 2014 is al het geld dat de boomkwekerij bijeen heeft gebracht voor gezamenlijke activiteiten tot op de laatste cent uitgegeven. Dat is het plan van het bestuur van het Productschap Tuinbouw (PT), vervat in de begroting van het schap. Eind 2011 zat er nog ruim €4,8 miljoen in het boomkwekerijfonds; het geld dat via heffingen bij boomkwekers en handelaren bijeen is gebracht. Eerder al bepaalde het bestuur - met daarbinnen vertegenwoordigers van de LTO Vakgroep Bomen en Vaste planten en Anthos op verzoek van de sector om de boomkwekerij over 2012, 2013 en 2014 geen heffing meer op te leggen. Dat verklaart waarom de reserves sinds begin 2012 snel slinken. Zonder dat er heffingsinkomsten tegenover staan worden er immers wel kosten gemaakt; lopende verplichtingen zoals onderzoeksprojecten of arbeidsmarktprojecten. Maar ook de uitvoering van verordeningen zoals die voor bacterievuur of erosiebestrijding. Natuurlijk behoren er ook de kosten bij voor het apparaat: de gebouwen en personeelsleden. Uit het boomkwekerijfonds betaalt de sector naar rato ook mee aan de extra kosten die voortvloeien uit het afschaffen van het schap. Zo wordt er rekening mee gehouden dat er €1,5 miljoen wordt verloren op de verkoop van het kantoorpand in Zoetermeer. En de afvloeiingsregeling voor het personeel kost een lieve duit: op de begroting staat €8,5 miljoen waarbij is uitgegaan van het slechts mogelijke scenario. Inmiddels blijkt dat een flink aantal medewerkers elders onderdak kan krijgen en kost het sociaal plan de sector waarschijnlijk minder geld.

Wat over is Na aftrek van al deze kosten blijft er toch nog wat boomkwekerijgeld over. Besloten is dat onder andere aan de volgende zaken uit te geven: > Het project Coördinatie Effectief Middelen Pakket (CEMP) wordt voortgezet. Hiermee wordt vanuit de ZLTO gewerkt aan het beschikbaar houden van gewasbeschermingsmiddelen. Actief wordt gespeurd naar waar in de teelt knelpunten kunnen ontstaan door bijvoorbeeld het wegvallen van middelen of aanscherpen van de voorwaarden, en gezocht naar oplossingen. Vanuit de boomkwekerij wordt hier ruim 2 ton aan uitgegeven en daarmee kan het project tot en met 2015 vooruit. > Het samenwerkingsverband iVerde en FloraHolland krijgt 3 ton uit het boomkwekerijpotje om drie jaar lang de ’Groene Agenda’ uit te voeren. Ook de bloemenkwekers en hoveniers betalen er aan mee en er is co-financiering aangevraagd bij de overheid. Binnen het project wordt wetenschappelijk onderzoek uitgevoerd, de campagne De Groene Stad

voortgezet, en gewerkt aan rekenmodellen die kunnen aantonen dat het investeren in groen de moeite loont. > Anthos gebruikt €150.000 om tot en met 2014 te kunnen zorgen voor een ongestoorde export. In de praktijk betekent dit dat Anthos het aanspreekpunt is voor de NVWA en het ministerie van Economische Zaken wanneer er problemen zijn met de export, bijvoorbeeld om fytosanitaire redenen. Maar Anthos zal ook meedenken bij het maken van afspraken met importlanden. Ook CLIENT Export valt onder dit project.

Rekening wordt gehouden met een verlies van €1,5 miljoen bij de verkoop van het pand van het productschap in Zoetermeer.

Naheffing? Volgens plan houdt het PT eind 2014 definitief op te bestaan. Bij de opheffing wordt de definitieve rekening opgemaakt. Blijft er iets onder de streep over, dan zal dat als het aan het PT-bestuur ligt worden uitgegeven aan zaken die met plantgezondheid en innovatie te maken hebben. Is er een tekort, dan mag de minister van Economische Zaken een naheffing opleggen. < De Boomkwekerij 39 (29 november 2013)

AfbouwPT-BKW13-39.indd 11

25-11-13 09:31

Tekst: Jan Hendriks Fotoâ&#x20AC;&#x2122;s: Gemeente Delft, Gemeente Apeldoorn

Inzicht in de baten van openbaar gr oe

Druk op gemeentelijke begrotingen leidt vaak tot snijden in groeninvesteringen. Daarbij speelt een rol dat kosten en baten van investeringen in groen niet goed in beeld kunnen worden gebracht. Een rekenmodel van TEEB-Stad moet daar verandering in brengen. Delft en Apeldoorn deden er ervaring mee op. Een van de resultaten van de druk op de overheidsbegroting is dat gemeenten de komende jaren waarschijnlijk fors moeten bezuinigen. Recent onderzoek van iVerde leert dat de groenvoorziening hierbij het kind van de rekening is. Klaarblijkelijk wordt groen nog steeds als een kostenpost gezien, zonder oog te hebben voor de maatschappelijke baten. In het gunstigste geval wordt achteraf getoetst of een bepaald ruimtelijk ontwerp meer oplevert dan het heeft gekost. Met de introductie van het rekenmodel TEEB-Stad wordt het mogelijk

om bij investeringsbeslissingen over groenprojecten rekening te houden met de te verwachten baten. Misschien dat gemeenten dan tot andere conclusies komen.

Twaalf gemeenten De basis voor TEEB-Stad is gelegd in augustus 2011 toen twaalf Nederlandse gemeenten, samen met betrokken ministeries, afspraken hebben gemaakt over de uitvoering van TEEB-Stad. De insteek van TEEB-Stad is om de baten van investeringen in water en natuur zo goed

mogelijk zichtbaar te maken. Deze baten ontstaan door maatregelen die de kwaliteit van de omgeving verbeteren. De hoogte van een baat hangt samen met de mate waarin de samenleving er voordeel van heeft. Zo levert het planten van bomen door de afvang van fijnstof bijvoorbeeld schonere lucht op. De baat die dit oplevert bestaat uit het aantal vermeden zieke personen met astma of klachten aan de luchtwegen, vermenigvuldigd met de kosten voor medische behandeling die worden uitgespaard. Door de kosten voor de aanplant en het onderhoud van de

De Boomkwekerij 39 (29 november 2013)

Teeb-BKW38.indd 12

21-11-13 15:46

Institutionele markt

gr oen moet het tij keren Op het terrein van de TU Delft is de Mekelweg Mekelpark geworden. De faculteitsgebouwen worden niet meer door verharding met elkaar verbonden, maar door groen. Het is het resultaat van een project waarbij door de gemeente Delft de TEEB-methode is gebruikt. Wethouder Olaf Prinsen

bomen af te trekken van de verwachte kostenbesparing, wordt duidelijk of de maatregel lonend is of niet. Een andere baat die dezelfde investering in groen oplevert, is een verhoging van het woongenot met als resultaat een waardestijging van huizen.

pelijke kosten. De methode maakt ook duidelijk wie er allemaal belang hebben bij een groeninvestering (de zogenaamde ’baathouders’). Dat zou gemeenten munitie moeten geven om te gaan praten met deze ’baathouders’ of zij willen meebetalen.

Werken met kengetallen

Betere planvorming

Een belangrijk aspect om de baten van investeringen in natuur en water te kunnen berekenen, vormen de kengetallen waarop het rekenmodel van TEEB-Stad is gebaseerd. Die kengetallen komen voort uit metingen van het effect van maatregelen. TEEB-Stad maakt gebruik van deze kengetallen, die in verschillende naslagwerken zijn verzameld. In het project TEEB-Stad hebben de twaalf deelnemende gemeenten de rekenmethode toegepast op een project binnen de eigen gemeentegrenzen. De omvang en aard van deze projecten liep uiteen van grootschalige gebiedsontwikkeling zoals in Delft, tot de aanleg van een park zoals in Apeldoorn. De resultaten en bevindingen van deze voorbeeldprojecten zijn eind vorig jaar gepubliceerd in het rapport ’Groen loont met TEEB-Stad’. De belangrijkste conclusie luidde dat de maatschappelijke baten van groen en water 1,5 tot 2 keer hoger zijn dan de maatschap-

„Ik vind dit niet het belangrijkste doel van TEEB-Stad”, stelt wethouder Pieter Guldemond van de gemeente Delft, dat de methodiek van TEEBStad toepaste op gebiedsontwikkeling in Delft Zuid-Oost. „Uiteraard helpt het inzicht in de baten om het gesprek aan te gaan met de belanghebbenden. Partijen zijn echter niet gewend om mee te investeren in dit soort projecten. En niet elke baathouder is bereid om mee te betalen. De economische recessie helpt hierbij natuurlijk ook niet echt.” De Delftse wethouder beschouwt TEEB-Stad veel meer als een sturingsinstrument om alle betrokkenen in een vroeg stadium mee te laten kijken en denken. „Dit komt de kwaliteit van de plannen ten goede.” Guldemond is van mening dat TEEB-Stad de gemeente helpt om de regiefunctie sterker te vervullen. „In het verleden keek iedereen naar de gemeente als het gaat om de realisatie van groene projecten, terwijl

Actueel

Onderzoek toont alarmerend toekomstbeeld Onderzoek van iVerde onder circa tweehonderd overheden wijst uit dat drie van de vier overheden in Nederland het komend jaar extra bezuinigen op onderhoud en aanleg van groen. Ook worden bestaande plantsoenen gerooid en vervangen door gras dat minder onderhoud vergt. Ruim 70% van de gemeenten verlaagt voor 2014 het budget voor groen. In 2011 bedroeg dit percentage 60,5%. Bij de nieuwe bezuinigingsronde gaat het bovendien om hogere bedragen dan in 2011. Meer dan 55% van de gemeenten verwacht na 2014 nog verdere bezuinigingen.

Wethouder Pieter Guldemond

juist anderen er veelal de vruchten van plukken. TEEB-Stad laat goed de waarde van investeringen in groen en water zien en helpt ons om er een gedeelde verantwoordelijkheid van te maken. Het stelt ons in de gelegenheid om andere partijen vroeg in het traject te betrekken bij de planvorming en aan te spreken op hun verantwoordelijkheid.”

Meer overtuigingskracht Wethouder Olaf Prinsen van de gemeente Apeldoorn is positief over de mogelijkheden van dit praktisch toepasbare rekeninstrument. „TEEBStad helpt niet alleen om andere baathouders aan te spreken, maar bijvoorbeeld ook om de gemeenteraad te overtuigen van het belang van een investering in groen en water. Nu we inzichtelijk kunnen maken wat het effect is van de aanleg van een park op de WOZ-waarde van huizen in de directe omgeving, kunnen we de gemeenteraad voorrekenen hoeveel dit de gemeente aan extra gemeentelijke belasting oplevert over een termijn van dertig jaar.” Prinsen constateert dat het denken in termen van ’groenbaten’ inmiddels breder geaccepteerd is dan enkele jaren terug. Tegelijkertijd signaleert de wethouder dat het moeilijk is om bijvoorbeeld bedrijven aan de rand van een park mee te laten betalen. Prinsen vindt het de hoogste tijd dat er een degelijk rekeninstrument beschikbaar komt. „Zeker in het huidige klimaat van bezuinigingen wordt er al snel naar groen gekeken als mogelijke post om op te bezuinigen. Er wordt te makkelijk geredeneerd dat je beter een woning kunt neerzetten op een kavel dan het als groen in te richten. Met TEEB-Stad is het mogelijk om alle relevante informatie op een rijtje te > zetten en te ordenen. Het levert de De Boomkwekerij 39 (29 november 2013)

Teeb-BKW38.indd 13

21-11-13 15:46

Institutionele markt

Artist impression van één van de mogelijkheden om water te creëren aan de Julialaan in Delft Zuid-oost. Verschillende scenario's hiervoor zijn door de gemeente doorgerekend op kosten én baten.

juiste argumenten om een goede keuze te maken voor de lange termijn.”

Anders kijken De uitkomsten van de TEEB-Stad studie leren de betrokkenen volgens Prinsen om anders te kijken naar planvorming. „TEEB-Stad maakt het ook mogelijk om er als landschapsarchitect rekening mee te houden bij het ontwerpen. Denk dan bijvoorbeeld aan de aanplant van een bomenrij om geluid te dempen in plaats van een aarden

wal aan te leggen.” Alhoewel TEEBStad op dit moment slechts wordt gebruikt door twaalf gemeenten, gaat dit snel veranderen volgens Prinsen. „Het rekenmodel was behoorlijk wetenschappelijk. Gebruikers hadden toch al snel enkele dagen training nodig om er mee te kunnen werken. Het afgelopen jaar is gewerkt aan een vereenvoudiging van het rekenmodel. Met behulp van deze aangepaste versie die vanaf 28 november op internet is te vinden, kunnen gebruikers binnen een dagdeel de baten van een groen of blauw project in kaart brengen.”

Achtergrond

Historie van TEEB-Stad Tijdens een bijeenkomst in Potsdam in maart 2007 besloot een aantal grote landen, waaronder de G8, een studie te gaan doen naar de economische betekenis van biodiversiteit en ecosystemen. Aanleiding hiervoor was het feit dat bij beleids- en investeringsbeslissingen onvoldoende rekening wordt gehouden met het belang van biodiversiteit en ecosystemen. Door middel van zogenaamde TEEB-studies is daarmee een start gemaakt. Ze moeten niet alleen leiden tot bewustwording over de opbrengsten van groen, maar ook handvatten opleveren om die baten mee te wegen bij beleids- en investeringsbeslissingen. TEEB staat voor The Economics of Ecosystems and Biodiversity. Ook in Nederland wordt sinds 2011 een aantal TEEB-studies uitgevoerd. Het project TEEB-Stad waarin de economische betekenis van natuur

Kansen voor boomkwekers Prinsen stelt dat TEEB-Stad kansen biedt voor boomkwekers. „Het vergroenen van binnensteden is een belangrijk issue de komende jaren. Boomkwekers kunnen hier met hun assortiment op inspelen door meer nadruk te leggen op bomen die hittestress reduceren en geschikt zijn om in een stedelijke omgeving toe te passen. Hiervoor heb je bijvoorbeeld bomen nodig die ondanks alle kabels en leidingen in de grond goed wortelen en niet teveel overhangende takken hebben.” Collega-wethouder Guldemond van de gemeente Delft deelt die mening. „TEEB-Stad is geen exclusief instrument voor ambtenaren en landschapsarchitecten. Het biedt boomkwekers de gelegenheid om in gesprek te komen met opdrachtgevers, zoals gemeenten en projectontwikkelaars. De aanplant van bomen wordt door TEEB-Stad onder meer vertaald naar baten in de vorm van reductie van hittestress en opnamevermogen van CO2. Boomkwekers kunnen met hun assortiment aansluiten op juist die aspecten.” <

en water in en om de stad centraal staat, is er een van.

De Boomkwekerij 39 (29 november 2013)

Teeb-BKW38.indd 14

21-11-13 15:46

Export

Tekst en Foto: Arno Engels

Voorlopig geen Platanus en Castanea over Noordzee Door verscherpte importeisen ligt de export van Castanea en Platanus naar het Verenigd Koninkrijk voorlopig dit seizoen stil. Op verzoek van Anthos probeert Nederland via overleg met het VK die export weer mogelijk te maken. Het Britse landbouwministerie Defra heeft met ingang van 11 november 2013 haar importeisen voor Castanea en Platanus verscherpt vanwege twee uitheemse organismen: de kastanjeschimmel Cryphonectria parasitica en de schimmel Ceratocystis platani die platanenkanker veroorzaakt. Plantmateriaal van beide boomgeslachten moet voortaan afkomstig zijn uit gebieden die vrij zijn verklaard van deze organismen, anders mag het niet het Verenigd Koninkrijk (VK) in. Exporteurs en hun leveranciers zijn natuurlijk niet blij met deze nieuwe Britse importeisen, net nu het handelsseizoen loopt en bedrijven juist hun bomen willen verkopen. „Het is gewoon vervelend”, zegt Dick Willemsen van Combinatie Mauritz in Opheusden. „Eerst konden we al geen essen meer exporteren, en nu ook geen kastanjes en platanen meer. Zo wordt ons sortiment voor Engelse klanten nog kleiner.” „Het kost gewoon geld”, reageert Harm Horlings van M. van den Oever in Haaren. „De eerste order van platanen uit Engeland moesten we annuleren omdat de bomen niet meer voldeden aan de importeisen. Ze maken het zakendoen onmogelijk.”

’Klanten niets gehoord’ Op 31 oktober maakte Defra de verscherpte importeisen bekend, slechts één werkweek voordat ze zouden ingaan. Handelsbond Anthos kon haar leden nog op het laatste moment

informeren over de eisen. In Nederland wist men dit kennelijk eerder dan overzee. „We hadden het nagevraagd bij onze klanten in Engeland”, aldus Willemsen, „maar die hadden officieel nog niets gehoord van hun overheid. Heel vreemd.” De voorgenomen eisen waren echter al begin dit jaar aangekondigd door Defra. Eerder had de Horticultural Trades Association (HTA) haar overheid opgeroepen om de import van platanen te stoppen, opdat Ceratocystis platani zich niet zou vestigen in het VK. Afgelopen voorjaar vroeg de HTA om zo’n zelfde importstop van kastanjes. De bond van Britse kwekers (waarvan een aantal leden ook bomen importeert), pleitte bovendien al in 2009 voor een importstop van essen vanwege essentaksterfte. De kastanjeschimmel dook vorig jaar voor het eerst op in het VK, via import van Castanea uit Frankrijk. De schimmel die platanenkanker veroorzaakt, is echter nog nooit aangetroffen in het VK (en evenmin in Nederland). Import van Castanea en Platanus moet volgens Defra afkomstig zijn

uit gebieden die vrij zijn van Cryphonectria parasitica en Ceratocystis platani, maar zulke gebieden zijn er nog niet in de EU. In Nederland kunnen die ook nog niet worden aangewezen, omdat op beide organismen nog niet wordt gecontroleerd in de groene ruimte. Er was immers geen aanleiding daartoe, maar door de verscherpte Britse importeisen wel. Bovendien is het handelsbelang volgens Anthos groot.

Als platanen bestemd zijn voor export naar het Verenigd Koninkrijk, moeten de bomen voorlopig nog blijven staan op de kwekerij.

Praktische systeemaanpak De handelsbond heeft de Nederlandse Voedsel en Waren Autoriteit (NVWA) daarom verzocht om in overleg te treden met Defra. Anthos hoopt zodoende dat er een praktische invulling kan komen van een systeemaanpak die organisme-vrije Castanea en Platanus garandeert. Zo’n aanpak is er bijvoorbeeld al bij de export van eiken naar het VK. Deze export is mogelijk als de kwekerij en de directe omgeving is vrij verklaard van eikenprocessierups. < Lees op de volgende pagina de achtergrond van de Britse regels. De Boomkwekerij 39 (29 november 2013)

Import GB.indd 15

25-11-13 14:58

Tekst: Arno Engels Illustratie: John Jennissen

Britse overheid vecht tegen uitheem se Eiken, essen, kastanjes, platanen, dennen: welke soorten volgen? De Britse overheid onderwerpt import van plantmateriaal aan steeds meer stringente eisen. Dat doet ze allemaal om het Britse groen te beschermen tegen ziekten en plagen van buitenaf. Het Britse gevecht begint bij het transparant maken van de afzetketen. De bomenhandel is gebonden aan EU-regelgeving, maar iedere lidstaat van de EU mag aanvullende importeisen stellen als de nationale groene ruimte wordt bedreigd door een organisme. Geen andere lidstaat maakt zoveel gebruik van die bevoegdheid dan het Verenigd Koninkrijk (VK), zo leert de geschiedenis. Bijna tien jaar geleden verscherpten de Britten bijvoorbeeld hun importcontroles vanwege Phytophthora ramorum, omdat deze schimmel mogelijk aanwezig kan zijn in onder andere Rhododendron. Daarna mocht Quercus niet meer de Britse grens over zonder een verklaring erbij, dat de eiken afkomstig zijn van een kwekerij die vrij is van eikenprocessierups. Vervolgens eisten de Britten een tijdje dat waardplanten van de Oost-Aziatische boktor evengoed destructief werden bemonsterd, ook al waren deze planten afkomstig van vrijverklaarde bedrijven.

En toen kwam de essenschimmel. Vorig jaar werd Chalara fraxinea voor het eerst aangetroffen in het VK. De schimmel die essentaksterfte veroorzaakt, begon zich uit te breiden in het Britse essenbestand. Dat zorgde voor ongekend veel media-aandacht. De Britten vreesden voor massale afsterving van essen, net zoals ze in de jaren ’60 hadden gezien bij iepen als gevolg van de iepziekte. Ook deze ziekte kwam van buitenaf.

Overheidsissue door media Britse kwekers hadden hun overheid eerder gewaarschuwd voor Chalara, enkele jaren voor de eerste vondst. Ze hadden in Denemarken namelijk al het verwoestende effect gezien van de schimmel. Essentaksterfte werd echter pas een overheidsissue door de media-aandacht, erkent Martin Ward, chief plant health officer van Defra, ofwel het hoofd plant-

ONDERZOEK

Nieuwe bedreigende organismen volgens de Britten > Cryphonectria parasitica: een schimmel die Castanea kan aantasten. Vorig jaar was de kastanjeschimmel voor het eerst in Britse kastanje-boomgaarden aangetroffen, in planten die afkomstig waren uit Frankrijk. > Ceratocystis platani: een schimmel die kanker in Platanus kan veroorzaken. Deze schimmel is nog niet onderschept in het VK, maar hij vormt een theoretisch risico voor de Britse platanen (die algemeen zijn aangeplant in stedelijke gebieden). De schimmel verspreidt zich volgens Martin Ward namelijk vanuit Zuid-Europa

gezondheid van het Britse landbouwministerie. In nationale media hadden veel Britten hun afschuw uitgesproken over de wijze waarop Chalara in hun land was geïntroduceerd. „De ziekte is binnengekomen via plantmateriaal en via wind”, verzekert Ward. „Verspreiding via wind: daar kan je niets tegen doen. Maar we kwamen erachter dat de afzetketen niet transparant is: er waren essen geïmporteerd die vanuit Brits herkomstenzaad waren opgekweekt in Polen en Duitsland, terwijl onze bosbouwers aannamen dat de bomen Brits gekweekt waren.”

naar Noord-Frankrijk. Bovendien komen er volgens Ward veel platanen via import het VK binnen. > Dothistroma pini en D. septosporum: twee schimmelsoorten die naaldval veroorzaken in Pinus. Ze hebben zich nog niet gevestigd in het VK, maar D. septosporum is wel al gevonden in sommige Britse gebieden. Beide soorten verspreiden zich al in de EU. > Thaumetopoea pityocampa: dit is de dennenprocessierups. Ook deze heeft zich nog niet gevestigd in het VK, maar er zijn wel larven aangetroffen op een Britse kwekerij die Pinus had geïmporteerd uit Italië. > In onderzoek zijn nog de risico’s van Agrilus anxius (berkenprachtkever) en eikensterfte.

Impact van bedreigingen Als gevolg van de Chalara-introductie stelde Defra een speciale taskforce in. Een commissie van experts (met name wetenschappers aan Britse universiteiten) moest onderzoeken

De Boomkwekerij 39 (29 november 2013)

Britse regels.indd 16

25-11-13 14:58

Buitenland

em se organismen Britse bomen en/of planten kunnen aantasten. Eenderde betreft boomziekten en -plagen. „We willen weten hoeveel van die organismen echt bedreigend zijn voor onze bomen, op welke manier we die kunnen reguleren of dereguleren. In december of in januari zal ons risicoregister helemaal klaar zijn.”

Vrijverklaarde gebieden

wat de impact kan zijn van uitheemse boomziekten en -plagen op de biodiversiteit, het milieu, de volksgezondheid en de houtproductie. Het stond buiten kijf dat zo’n impact groot kan zijn, alleen al kijkend naar de massale afsterving vroeger door de iepziekte. De Britse experts concludeerden bovendien dat incidenten met uitheemse organismen zich jaarlijks opstapelen. Volgens hen is dat het gevolg van de wereldwijde handel in plantmateriaal. Door klimaatverandering zou de bedreiging nog groter worden, omdat uitheemse organismen zich daardoor sneller dan ooit zouden kunnen vestigen en verspreiden.

Bewuster importeren Uit de taskforce kwamen verschillende aanbevelingen naar voren. Bij de presentatie afgelopen voorjaar zei Defra-minister Owen Paterson al

dat de Britten zich bewuster moeten zijn van het plantmateriaal dat ze importeren, en de mogelijke risico’s die het met zich kan meebrengen. De bewindsman hield min of meer een pleidooi voor nationaal gebruik van nationaal gekweekt materiaal. Er was hoe dan ook snel actie nodig, immers Chalara had al aangetoond dat een uitheemse ziekte zich snel kan vestigen en verspreiden in het VK. Van iedere mogelijke bedreiging moest een risicoanalyse worden opgesteld. „Toen Chalara zich hier introduceerde, hadden we er nog geen risicoanalyse van”, zegt Ward. „Nu wel.”

Risicoregister in de maak Sinds vijf maanden werkt Ward met zijn team bij Defra aan een nationaal risicoregister. Hierin worden de fytosanitaire risico’s omschreven van ongeveer 650 organismen die

De risicoanalyse van de essenschimmel is dus voltooid, evenals de analyse van twee andere schimmels: de kastanjeschimmel en een schimmel die platanenkanker veroorzaakt. Naar aanleiding van deze analyses heeft Defra importmaatregelen genomen: essen, kastanjes en platanen mogen alleen de Britse grens over als ze afkomstig zijn uit gebieden die vrij zijn verklaard van de betreffende organismen. Zulke gebieden zijn er echter (nog) niet op het Europese vasteland. Eiken, kastanjes en platanen vallen wel onder EU-regelgeving op het gebied van plantgezondheid (essen niet), en daarom zijn ze paspoortplichtig. Het was volgens de EUregelgeving tot dusver afdoende als plantmateriaal afkomstig was van vrijverklaarde kwekerijen.

Plantenpaspoort ter discussie Defra twijfelt of de status van ’ziektevrije kwekerij’ en een EU-plantenpaspoort wel afdoende een fytosanitair risico indammen. „We hebben de status en het paspoort aan de orde gesteld bij het Permanent Fytosanitair Comité in Brussel”, aldus Ward. „We gaan er graag over discussiëren met andere EU-lidstaten.” De Britse overheid heeft omgerekend al bijna €10 miljoen uitgetrokken voor onderzoek naar bedreigende organismen. „We spenderen steeds meer aan plantgezondheid”, zegt Ward, „maar we willen dat andere belanghebbende partijen ook meedoen, dus ook Britse kwekers.” < De Boomkwekerij 39 (29 november 2013)

Britse regels.indd 17

25-11-13 14:58

535000.indd 18

25-11-2013 9:59:52

Ondernemersvragen

Illustratie: Studio Moor

Kan ik mijn bedrijf Geldboom bv zonder belasting te betalen overdragen aan mijn bedrijfsleider? Over een jaar wil ik mijn bedrijf overdragen aan mijn bedrijfsleider. Ik vraag mij af of dat kan zonder belasting te betalen, want ik heb genoeg zaken waaraan ik de opbrengst van de verkoop kan besteden.

Eldert van der Spek, Flynth, Eldert.vanderSpek@ flynth.nl

Stuur uw vragen of suggesties naar Postbus 9324, 2300 PH Leiden. U kunt ook bellen of mailen met (071) 565 96 82, boomkwekerij@ hortipoint.nl

Bij bedrijfsoverdrachten kan een aardige som belasting verschuldigd zijn. Gelukkig zijn er mogelijkheden om dit sterk te beperken of voorlopig uit te stellen. De ondernemingsvorm maakt een belangrijk verschil voor wat betreft de mogelijkheden. U heeft een onderneming met de rechtspersoon besloten vennootschap (bv). Hiervoor verschillen de mogelijkheden om de onderneming over te dragen. Bij het omzetten van uw bedrijf naar de bv-structuur heeft u gekozen voor de variant met meerdere bv’s. Het bedrijf Geldboom bv wilt u overdragen, boven deze bv staat Holding-boom bv (hierin zit uw pensioenopbouw en de andere beleggingen). Bij de overdracht van uw aandelen Geldboom bv zal eerst de waarde van deze aandelen moeten worden bepaald. Hiervoor moet worden vastgesteld of er sprake is van meerwaarde(n) op de balans. Een belangrijk onderdeel hiervan is het onroerend goed. Door het laten uitvoeren van een taxatie zal blijken of de getaxeerde waarde hoger ligt dan de boekwaarde. Stel dat er een meerwaarde op de cultuurgrond is

van €100.000 en op de gebouwen van €200.000 en niets op de voorraden en andere balansposten. Wanneer u met uw bedrijfsleider overeenkomt dat dit de waarde is die hij voor Geldboom bv wil betalen, dan zal de waarde van het eigenvermogen van de bv moeten worden verhoogd met €300.000. Dit is een waardebepaling op basis van de werkelijk aanwezige waarde. Behalve deze benadering zal ook in beeld moeten worden gebracht of deze waarde is terug te verdienen. Alleen als het te betalen bedrag binnen redelijke termijn terug is te verdienen, dan is het voor de overnemende partij interessant en zijn er mogelijkheden voor (externe) financiering. Vaak vindt de overdracht van de aandelen in fasen plaats zodat de financierbaarheid makkelijker is.

Deelnemingsvrijstelling Nu terug naar de vraag. Stel dat de waarde van de aandelen met de meerwaarde van €300.000 binnen redelijke termijn is terug te verdienen, dan verkoopt uw Holding-boom bv de aandelen aan de bedrijfsleider (die daarvoor een eigen Holding bv heeft

opgericht). De meerwaarde die gerealiseerd wordt op de verkoop van deze aandelen, valt onder de deelnemingsvrijstelling. Daar is dus geen belasting over verschuldigd bij de overdracht van deze aandelen. Uit dit voordeel vloeit de spreuk ’één bv is geen bv’ voort. Mocht het zo zijn dat u één bv heeft en u overweegt in de toekomst de overdacht op de bovenstaande manier vorm te geven, dan kan dat maar u dient hiermee dan wel op tijd te starten. Hierbij moet worden vermeld dat wanneer u vanuit de Holding-boom bv geld naar privé wil overmaken, wel 25% (in 2014 tijdelijk 22%,voor de eerste €250.000 per persoon) aanmerkelijk belangheffing moet worden afgedragen. Hierboven is op één punt dieper ingegaan. Het geeft geen compleet beeld van alle zaken die spelen bij bedrijfsoverdracht. Als ondernemer is het lastig om het proces van overname en de fiscale en juridische gevolgen hiervan te overzien en het proces op de juiste snelheid en volgorde door te voeren. Daarom is het verstandig er adviseurs bij te betrekken die dit vaker hebben gedaan. < De Boomkwekerij 39 (29 november 2013)

Ondernemersvragen-BKW39.indd 19

21-11-13 15:46

Tekst en Foto: Arno Engels

De Boomkwekerij 39 (29 november 2013)

FotoSpread bomen rooien.indd 20

21-11-13 15:47

Blijven rooien De drukte in de Opheusdense bomenhandel was vorige week wat minder dan kwekers hadden gehoopt en verwacht, maar het was nog altijd werkbaar weer en tussen de rijen was het zeker niet zo nat als op menig kopakker: het rooien ging evengoed door. Mannen van Van Meerten Boomkwekerijen bv haalden onder andere Tilia tomentosa uit de grond op een perceel bij Lienden. De bomen zijn bedoeld voor de eigen doorteelt. <

De Boomkwekerij 39 (29 november 2013)

FotoSpread bomen rooien.indd 21

21-11-13 15:47

Tekst: Ketura Haveman Foto: DLV Plant

Bescherming tegen vorst krijgt meer a De strenge vorst in de winter van 2011-2012 heeft voor veel schade gezorgd in de boomkwekerij. Voor veel kwekers aanleiding om meer aandacht te bestreden aan vorstbescherming. Afdekken is daarbij zowel in de vollegrond als in de containerteelt de meest toegepaste manier om de planten veilig door de winter te krijgen.

Jarenlang was vorstschade in de boomkwekerij geen onderwerp. Natuurlijk was er wel eens schade, maar de omvang was gering en bleef vaak beperkt tot enkele soorten die bekend staan als vorstgevoelig. De laatste paar winters hebben hier verandering in gebracht. Al drie jaar op rij worden boomkwekers geconfronteerd met schade door vorst. De planten beschermen tegen vorstschade staat plotseling hoog op de agenda. „Je ziet dat er vorig jaar door heel veel kwekers veel geïnvesteerd is om vorstschade te voorkomen”, zegt Wilco Dorresteijn van DLV Plant. „Kwekers zijn vrij nuchter en realiseren dat vorstschade altijd mogelijk is, maar na twee strenge winters bleek vorig jaar voor veel kwekers de maat wel vol. Je ziet dat er wordt gezocht naar mogelijkheden om het gewas te beschermen. Dat gebeurt overigens niet alleen in de vorm van afdekken of binnen zetten. Kwekers besteden ook meer aandacht aan een goede afharding van planten door hun bemesting aan te passen.” Een deel van de kwekers huurt kasruimte om de planten te overwinteren. Met name in de regio Boskoop is dit een bruikbaar alternatief, omdat er voldoende kasruimte beschikbaar is. „Maar het is wel een kostbaar alternatief”, aldus teeltadviseur Wilma Windhorst van Agropoli. Afdekken van gewassen is daarom het meest gebruikte alternatief.

Keuze materiaal Bij het afdekken kunnen kwekers kiezen voor diverse alternatieven

zoals vliesdoek en folies in verschillende soorten en diktes. „Waar kwekers voor kiezen is heel divers”, zegt Koen Aerts van CLTV in Zundert. „De keuze heeft ook met verschillende factoren te maken. Zo spelen kosten natuurlijk een belangrijke rol, maar het is ook afhankelijk van het gewas en de manier van kweken.” De meest gebruikte soorten zijn vliesdoeken, geweven doeken of zwaardere folies zoals ze worden gebruikt in de wegenbouw. Deze laatste zie je overigens in beperkte mate in de boomkwekerij. Het zware folie geeft een goede bescherming tegen vorst. Het kan echter alleen worden gebruikt bij korte periodes van strenge vorst. Als het zware wegenbouwfolie te lang blijft liggen, kan het zorgen voor broei in het gewas. Wintergroene gewassen boeten bovendien in op kwaliteit doordat het doek de kleur van het blad aantast of zorgt dat de planten het onderste blad laten vallen. Vliesdoek is een ademend doek dat lucht en vocht doorlaat. Dit laatste overigens maar ten dele, waardoor bij vorst condenswater aan de onderkant van het doek bevriest. Deze laag zorgt voor een isolerend schild. Geweven doek wordt gemaakt van kunststof. Het bestaat eigenlijk uit zeer fijne geweven netten. Ook dit doek laat lucht, vocht en licht door. Het doek is vaak erg sterk. Als het echter los over het gewas ligt, kan het door de wind gaan flapperen en daardoor schade aan het gewas veroorzaken. Geweven doek moet dichtvriezen voor het bij strenge vorst voldoende isolatie opbouwt.

Vlies versus geweven Globaal ziet Aerts in Zundert een tweedeling. „In de vollegrondsteelten wordt veel gebruikgemaakt van het geweven Agrocover en in de containerteelten zien we vaker vliesdoek.” Die keuze is volgens de toeleverancier ook goed te verklaren. „In containerteelt zie je meer zachte, eenjarige gewassen. Vliesdoek leent zich goed voor deze gewassen en zijn dan ook makkelijker een tweede maal te gebruiken. In vollegrondteelten of containerteelten met steviger gewassen sneuvelt het vliesdoek vaak en kan het slechts een winter worden gebruikt. In dergelijke teelten is het gebruik van Agrocover gebruikelijker.” Het meest gebruikte vliesdoek is 60 gr/m2 en kost ongeveer €0,40/m2. Dat is in veel gevallen net iets duurder dan een geweven doek als Agrocover die ongeveer tien cent minder

De Boomkwekerij 39 (29 november 2013)

Winterbescherming.indd 22

21-11-13 15:47

Winter

eer aandacht gewicht wel erg zwaar.” Aerts ziet dat een groeiend aantal kwekers daarom kiest voor het plaatsen van bogen over het gewas waar het doek overheen gespannen wordt. „Je krijgt op deze manier gewoon wintertunnels die het gewas goed beschermen tegen vorst. Bovendien is het klimaat in de tunnels vaak beter dan onder doek dat direct op het gewas ligt.’’ Ook in deze tunnels wordt gekozen voor dubbel afdekken. De gewassen worden in de tunnels afgedekt met vliesdoek of kwekers brengen nog een tweede laag aan over de tunnel als er strenge vorst wordt afgezegd.

Vervroegen

De keuze van het doek bij vorstbescherming is afhankelijk van het gewas en de investering die kwekers willen doen.

kost per vierkante meter. Dat is nog een reden waarom vliesdoek in de containerteelten meer wordt toegepast. „Kwekers zijn bereid om meer te investeren als het om containerplanten gaat. Vorstbescherming voor containerplanten mag tot drie keer meer kosten ten opzichte van vollegrondplanten. Logisch, want containerplanten zijn vaak waardevoller of zijn per vierkante meter meer waard omdat er meer planten op een vierkante meter staan.”

Anders afdekken Afdekken met een enkele doek lijkt echter af te nemen. Steeds meer kwekers kiezen ervoor om de planten met een dubbele laag te beschermen. In eerste instantie worden planten afgedekt met vliesdoek, waarna er een tweede afdeklaag wordt aangebracht met Agrocover. Aerts: „Deze tweede afdeklaag wordt alleen

aangebracht als er echt vorst wordt afgezegd.” Aerts wil kwekers echter wel waarschuwen dat ze vooraf nadenken over de manier waarop ze het doek willen bevestigen. „Wij zien vaak dat kwekers het tweede doek vast willen zetten met grondpennen, maar als het al vriest werkt dit lang niet altijd. Een goed alternatief is het gebruik van zandzakjes die het doek op de grond houden.” Dubbel doek kan echter te zwaar zijn of te veel op de gewassen drukken. „Als doek op het gewas drukt, kunnen takken alsnog invriezen. Dan heb je ondanks of misschien juist dankzij het afdekken alsnog vorstschade”, waarschuwt Windhorst. Aerts: „We hebben afgelopen jaren ook gezien dat sneeuw op die manier ook voor gewasschade kan zorgen. Sneeuw op het afdekdoek geeft enerzijds natuurlijk een mooie natuurlijk isolatie, anderzijds wordt de druk op het gewas door het

Zowel vliesdoek als geweven doek kan gedurende de winter blijven liggen omdat het doek licht, lucht en vocht doorlaat. Windhorst: „Kwekers moeten zich echter wel realiseren dat het doek zorgt voor warmteisolatie. In het voorjaar kan het doek planten dus ook vervroegen wat de planten juist kwetsbaar maakt voor late nachtvorsten in april en begin mei.” Het advies is daarom om het doek te verwijderen als de middagtemperatuur boven de 15 graden komt. Afgelopen jaar bezorgde dat kwekers veel extra werk. Eind maart moest het doek eraf omdat er dagtemperaturen waren van 16 tot 17 graden. Vervolgens viel in april de vorst weer in, waardoor alles weer onder het doek moest. In de kas is deze vervroegingseigenschap van afdekdoek nog veel sterker, waarschuwt Windhorst. „Ik zie regelmatig dat kwekers in de kas de risico’s van seizoensvervroeging onderschatten. Afgelopen jaar zag je bij verschillende kwekers dat het gewas bij de vorst in april alsnog vorstschade opliep. Het is dus in de kas zeker belangrijk om de vorstbeschermende middelen tijdig te verwijderen.” <

De Boomkwekerij 39 (29 november 2013)

Winterbescherming.indd 23

21-11-13 15:47

Tekst: Arno Engels Beeld: All-America Rose Selections

Amerikanen vermarkten gekeurde ro In Nederland en België wordt gewerkt aan het vermarkten van het nieuwe predicaat Excellence Roses. Amerikaanse rozenkwekers hebben reeds 75 jaar ervaring met hun All-America Rose Selections. Ze zorgen er samen voor dat de winnaars van de AARS-keuring massaal op de markt komen. Iedere kweker profiteert van die keuring. Het systeem wordt echter ontmanteld.

De historie van het keuringssysteem All-America Rose Selections (AARS) gaat terug tot 1938. In dat jaar is het systeem opgezet met als doel om de Amerikaanse rozenbranche aan te moedigen tot verbeteringen: ’Zorg voor nieuwe rozen die nog beter bestand zijn tegen ziekten dan de cultivars die er al zijn, die nog gemakkelijker te onderhouden zijn of die gewoon nog mooier bloeien.’ Maar uitgerekend in het jaar dat AARS precies 75 jaar bestaat, dit jaar dus, is er geen AARS-keuring meer. Het systeem wordt namelijk ontmanteld. Het duurt niet lang meer of de organisatie en het bestuur die achter het systeem zitten, zijn verdwenen. „We halen geen royalties meer op voor de voortgang van AARS”, zegt Henry Conklin, rozenkweker uit Arizona die voorlopig nog president is van AARS. Als oorzaak voor de ontmanteling noemt Conklin „een gebrek aan en-

thousiasme voor rozen in Amerika. Het publiek koopt minder rozen dan jaren geleden, omdat hun levensstijl verandert, omdat het een nieuwe generatie is en omdat het niet goed gaat met onze economie. Daarnaast zijn er minder kwekers, waardoor AARS minder leden heeft.” Dat het publiek minder rozen koopt, bevestigt Jack Bigej, directeur van Al’s Garden Center. Dit tuincentrum in Oregon hoort bij de Amerikaanse tuincentrumtop. „De populariteit van rozen daalt omdat de jonge generatie het niet leuk vindt om te spuiten tegen ziekten. Oude theehybriden verkopen we nog het best.”

Belangrijke motor viel weg Amerikaanse rozenbedrijven merkten in dalende omzetten ook de teruggang. Het grootste bedrijf, Jackson & Perkins, moest na een faillissement volledig stoppen met de

S AMENVATTING

Hoe All-America Rose Selections werkte Doel: nieuwe rozen testen en beoordelen op hun prestaties in beplantingen. Het zijn introducties van Amerikaanse bedrijven op hun nationale markt, niet alleen rozen uit eigen veredeling, maar ook van andere (internationale) veredelaars. Keuring: gedurende twee jaar in verschillende rosaria van steden en universiteiten. Vroeger ging het om een twintigtal testlocaties, de laatste keuring vond vorig jaar plaats op tien locaties in negen staten: Californië (twee locaties), Illinois, Kentucky, Massachusetts, Minnesota, Oregon, South Carolina, Texas en Washington. Winnaars: rond 175 rozen, met World’s Fair (inzender Jackson & Perkins, veredelaar Kordes) als eerste in 1938 en Francis Meilland (inzender The Conard-Pyle Company, veredelaar Meilland) als laatste in 2013. Marketing: promotie in catalogi en op tuincentra, labels aan iedere AARS-struik, berichten en advertenties in tuinbladen en op sociale media, deelname aan beurzen, met verwijzing naar alle info over AARS op de site rose.org. Financiering: leden betaalden paar duizend dollar entreegeld per jaar, iedere kweker betaalde daarnaast paar dollarcent per struik aan royalties. Er zijn nog zes leden.

jaarlijkse teelt van miljoenen rozen. J&P verkoopt nog wel rozen via internet, waar het profiteert van de grote naamsbekendheid onder Amerikaanse consumenten als rozenmerk. AARS heeft alleen kwekers en veredelaars als leden. Sinds J&P niet meer kweekt, is het bedrijf geen lid meer. Dat was een grote aderlating voor AARS, want J&P behoorde samen met Weeks Roses en The Conard-Pyle Company altijd tot de belangrijkste motoren van het AARSsysteem. Deze drie bedrijven zorgden voor de meeste inzendingen, maakten veel promotie voor AARS en produceerden enorm veel rozen. Conard-Pyle is nog wel lid van AARS, maar kweekt ook geen rozen meer. Het bedrijf focust nu op veredeling onder de naam Star Roses and Plants. Weeks Roses in Californië is de enige overgebleven rozenkwekerij van de grote drie; ze kweekt jaarlijks nog altijd 3,5 miljoen struiken. Daarnaast telt AARS nog vier

De Boomkwekerij 39 (29 november 2013)

Amerikaanse rozen.indd 24

21-11-13 15:47

Buitenland

de rozen met succes De website van All-America Rose Selections is voorlopig nog online. Er staat veel informatie op over de keuring, de winnaars, verkoopadressen van de rozen alsmede gebruikerstips.

Francis Meilland, dit jaar de allerlaatste AARS-winnaar. Nog voordat de keuring was afgelopen, kregen de kwekers te horen welke rozen de potentiële winnaars waren en het AARS-label mochten voeren. Ze konden dan alvast de productie van oculatiehout opstarten. Bij het oculeren van de uiteindelijke winnaars waren er geen grenzen: kwekers bepaalden zelf hun aantallen met het AARS-label. Ze keken wel uit, aldus Conklin. „Als je te veel rozen had gekweekt en je moest er opstoken, dan moest je evengoed royalties betalen aan AARS.”

Vele dollars naar marketing

andere rozenkwekers, waaronder president Conklin die er zo’n 3 miljoen produceert.

Gezamenlijk opgebouwd Jaren geleden waren er rond de 25 bedrijven aangesloten die bijna de gehele Amerikaanse rozenproductie vertegenwoordigden. Het waren allemaal concurrenten van elkaar, zegt Christian Bédard van Weeks Roses, maar ze zetten zich allen in voor het AARS-systeem. „Als je iets wilt opbouwen, moet je samenwerken.” De reden dat de samenwerking zo lang standhield, is volgens Conklin het keuringssysteem op zich. Kwekers konden rozen alleen anoniem inzenden, waarna buitenstaanders ze gedurende twee jaar gingen testen in verschillende rosaria en klimaatzones van Amerika. „Het was een goed systeem”, aldus de president. „En iedere kweker had er baat bij.” De testlocaties lagen in steden of

bij universiteiten, en de keurmeesters waren bijvoorbeeld gemeentewerkers, directeuren van botanische tuinen of medewerkers van universiteiten. Kwekers waren niet toegelaten; het keuren gebeurde dus objectief en onafhankelijk van hen. De kwekers vormden wel het bestuur van AARS, en ze konden net zoals Conklin dus ook president worden. Het bestuur had wel invloed op de manier waarop de testlocaties werden onderhouden. Zo stemde het bestuur in 2005 nog tegen het gebruik van chemische middelen. Dat werd sindsdien beleid in alle testlocaties. Conklin: „We wilden zien hoe de rozen zich zouden redden.” De rozen die de nationale keuring doorstonden, wonnen het AARSpredicaat. Ieder jaar gingen er zo’n zestig tot zeventig rozen de keuring in, maar er waren ieder jaar slechts enkele winnaars. Soms was er maar één winnaar, zoals Easy Does It in 2010, Sunshine Daydream in 2012 en

Iedereen mocht AARS-winnaars kweken. Daarvoor hoefde je geen lid te zijn van AARS, maar je moest wel royalties afdragen aan de organisatie. Van alle binnenkomende dollars werden bijvoorbeeld de planten voor de testlocaties betaald. De meeste dollars gingen naar marketing en promotie. Conklin: „We gaven ooit een half miljoen uit om een winnaar bekend te maken bij het publiek.” Diverse winnaars gingen massaal over de toonbank. Weeks Roses introduceerde in de afgelopen jaren bijvoorbeeld veertien AARS-rozen in Amerika. „In het eerste jaar na introductie verkochten we wel eens 250.000 eenheden van een winnaar”, vertelt Bédard. „Met blote wortel, in container, geoculeerd of gestekt.” Amerikaanse kwekers haalden het grootste marktsucces met AARS in de jaren ’80 en ’90. Ze noemen de winnaars nog steeds in hun catalogi, maar het systeem wordt nu dus ontmanteld omdat het de tijd niet meer mee heeft. Bédard: „We missen het systeem nu al. Want het was gewoon goed voor alle rozenkwekers.” < De Boomkwekerij 39 (29 november 2013)

Amerikaanse rozen.indd 25

21-11-13 15:47

Teeltadvies

Foto: DLV Plant

Verwerk landplanten goed voor koeling Veel vasteplantentelers zijn druk bezig met rooien. Het koelen of invriezen van vaste planten is een goede overwinteringsmethode voor landplanten. Een goede voorbehandeling en verwerking zijn sterk bepalend voor het resultaat.

Kees Pastoor DLV Plant k.pastoor@dlvplant.nl

Een goede bewaring begint met een gezonde plant die voldoende in winterrust is. Voor een goede verwerking is het verstandig dat er bij het rooien niet te veel grond en gewasresten meegaan. Blijft het loof eraan zitten, dan werkt dit uitdroging en of rot in de hand. Grond en gewasresten kunnen zorgen voor verstikking of beschadiging. Een ander belangrijk aspect is de vochtigheid van het gewas. Veel nat gewas in de cel geeft problemen. Door

het vocht verloopt het afkoelingsproces trager en krijgen schimmels en rottingsprocessen meer kans. Natte gewassen worden bij het koelen dikwijls nog natter in de verpakking door condensvorming. Ook om die reden is het zinvol gewassen die erg nat zijn eerst in de schuur te plaatsen om te drogen voordat ze de koelcel in gaan. Is dit geen optie, dan is het zinvol het gewas eerst in te koelen en pas later te verpakken. Ook kunnen zakken eerst aan de bovenkant open worden gehouden. Het gewas is zo eerder op de gewenste temperatuur en te veel condensvorming in de verpakking wordt voorkomen. Daarna kunnen de zakken worden dichtgevouwen om te veel uitdroging tegen te gaan.

Bewaartemperatuur Veel vaste planten worden bewaard

Laat de verpakking eerst open als de planten nog te nat zijn.

T I P S

De tips worden samengesteld door DLV Plant, boomteelt@dlv.nl

Pas Chloor IPC toe. Vanaf begin december

gewas en natte (pot)kluiten geven in de koelcel

bels in de wortels. Pas bij een aaltjesaantasting

kan in de vollegrond een onkruidbestrijding wor-

problemen. Te natte producten bevatten name-

wortelsnoei toe en houd deze partijen geschei-

den uitgevoerd met Chloor IPC. Chloor IPC werkt

lijk meer warmte en koelen daardoor langzaam

den. Pas bij besmette partijen een warmwater-

tegen kiemend onkruid, aanwezig muur en lig-

af. Hierdoor krijgen schimmels en rottingsproces-

behandeling toe voor het planten. Zorg voor de

gend vetmuur. Spuit het middel bij vorstvrij weer

sen meer kans. Natte gewassen worden bij het

juiste temperatuur en behandelduur.

op een vochtige grond. Het werkt vooral bij lage

koelen ook nog natter in de verpakking door con-

temperaturen voldoende lang. De dosering be-

densvorming. Een goede methode is daarom ook

vraag zonodIg fosfaatComPensatIe aan.

draagt 2 l/ha. Herhaal deze toepassing indien

om het gewas eerst in te koelen en dan pas te

Heeft u dit jaar de fosfaatnorm overschreden,

nodig na vijf tot tien dagen. Spuit vanwege kans

verpakken.

vraag dan vóór 31 december bij Dienst Regelin-

op schade geen Chloor IPC in Buxus. Lees voor

gen fosfaatcompensatie aan. Dit kan via ‘Mijn

Controleer vaste Planten oP aaltjes. Wor-

dossier’ op het DR-Loket. Per jaar is het mogelijk

tellesieaaltjes zijn te herkennen aan de spinach-

maximaal 20 kilo fosfaat door te schuiven naar

laat natte gewassen drogen voor koelen.

tige vertakkingen aan het einde van de wortels.

het volgende jaar. U moet de overschrijding vol-

Dit kan in de schuur. Pak ze daarna pas in. Een nat

Wortelknobbelaaltjes geven de bekende knob-

gend jaar volledig compenseren.

meer informatie het etiket.

bij een celtemperatuur net boven nul graden. Dit is gebruikelijk bij een bewaarperiode van maximaal drie maanden. Het grote voordeel is dat direct over de planten kan worden beschikt. Bij langere bewaring wordt meestal gekozen voor invriezen bij een celtemperatuur van -1 tot -2°C. Bij invriezen blijven de planten beter en is er nog minder kans op schimmelvorming dan met koelen. Let op: producttemperaturen lager dan -2°C moeten te allen tijde worden voorkomen vanwege toenemende kans op schade ten gevolge van het invriezen. Bij de keuze van de temperatuur moet rekening worden gehouden met het gewas. Astilbe heeft bijvoorbeeld de neiging gemakkelijk uit te lopen en kan daarom het beste onder 0°C worden bewaard. Voor lange bewaring van Aconitum, Hemerocallis, Phlox en Hosta wordt ook gekozen voor invriezen. Planten die in de winter groen blijven zoals Yucca en Agapanthus, worden daarentegen meestal boven het vriespunt bewaard. Hetzelfde geldt voor vorstgevoelige gewassen zoals Eremurus en Anemone. Anemone is een vaste plant die gedurende de winter niet geheel in rust gaat. Dit maakt het gewas extra gevoelig voor onder meer uitdroging. De gerooide moerplanten van Anemone worden daarom vaak in kisten met turf opgeslagen in een koelcel bij 2°C. <

De Boomkwekerij 39 (29 november 2013)

Teeltadvies Pastoor.indd 26

25-11-13 14:52

Gewasbescherming

Tekst: Ketura Haveman Foto: De Boomkwekerij

Gewasbeschermingseizoen is rustig verlopen Het gewasbeschermingseizoen is ten einde. Terugblikkend op het seizoen, blijkt het over het algemeen een relatief rustig groeiseizoen te zijn met weinig opvallende of lastige schimmels en plagen.

Explosieve plagen

De plagen en schimmels waren dit jaar over het algemeen goed onder controle te houden.

Het gewasbeschermingseizoen is relatief rustig verlopen, aldus de teeltadviseurs. „We hadden eindelijk weer een keer een redelijk droge zomer, in tegenstelling tot voorgaande jaren. Daardoor waren er dit jaar veel minder problemen, vooral als het om schimmels gaat”, vertelt

In de toekomst

Onkruid wordt alleen maar lastiger Onkruid is al jaren een knelpunt in de boomkwekerij en de teeltadviseurs verwachten dat het de komende jaren lastiger zal worden. Bij de heretikettering hebben veel herbiciden een restrictie gekregen van het aantal toepassingsmomenten. Daardoor zijn middelen als Finale en Basta slechts een of twee keer per jaar te gebruiken. Kwekers zullen dus vooraf een goed plan moeten maken wanneer ze wat het beste kunnen inzetten. Ook is het belangrijk dat alle mogelijkheden worden gebruikt en dat kwekers ervaring hebben met de verschillende middelen zodat ze weten wanneer en onder welke omstandigheden ze een middel het beste kunnen gebruiken. Maar zelfs met een strategisch plan, zijn er alternatieven nodig om het onkruid gedurende het hele teeltseizoen onder controle te houden.

Wilco Dorresteijn van DLV Plant. Een schimmel die in de zomermaanden wel voor problemen zorgde was meeldauw en ook was er wat roest in sommige gewassen. „Meeldauw was dit jaar lastig te bestrijden. Voor deze schimmel waren de omstandigheden goed. Bovendien speelt de verschraling van het middelenpakket hier ook een rol. Eigenlijk zijn er te weinig goede middelen beschikbaar tegen deze schimmel.” Daarnaast waren er nog enkele bodemschimmels, zoals Fusarium en Phytophthora die met name in sommige pottenteelten als Leucothoe, Pieris en Rhododendron voor problemen zorgden. Dat is met name te danken aan het koude voorjaar, meent Dorus Rijkers van Cultus Agro Advies. „Bij deze gewassen zagen we dat de potten erg langzaam doorwortelden door de koude start. Toen het in juli droog en warm werd, ontstond er stress bij de planten omdat ze onvoldoende water konden opnemen en dan slaan deze zwakteparasieten hun slag.”

Door de langdurige kou dit voorjaar waren de meeste plagen veelal iets later dan andere jaren. Maar zodra ze opdoken, waren ze gelijk in grote aantallen aanwezig. Rijkers: „Maar toen de bladluizen en trips kwamen, zag je plotseling een explosie met grote aantallen. Over het algemeen waren ze echter goed onder controle te krijgen.” „Spint was dit jaar een lastige plaag”, vertelt Wilma Windhorst van Agropoli. Met het warme droge weer, is het een plaag waar kwekers rekening mee houden. Dorresteijn: „Afgelopen jaren zien we echter steeds vaker dat het lastig is om spint onder controle te krijgen. Het aantal effectieve middelen is beperkt en we zien ook dat er resistentie ontstaat. Dat maakt een goede bestrijding lastig.” „In Buxus viel het overigens erg op dat spint als eerste langs de paden aanwezig is. Waarschijnlijk omdat daar het klimaat schraler is. Bij tijdig signaleren konden kwekers dan volstaan met selectief spuiten op twee of drie rijen vanaf het pad”, vertelt Windhorst.

Lastig onkruid Onkruiden werd ook dit jaar weer als lastig ervaren. „Dat is en blijft toch een knelpunt”, ervaart René Jochems van Groeibalans. Door de kou en vervolgens droog zomerweer, konden bodemherbiciden niet goed worden ingezet. „Dan zijn kwekers aangewezen op afbrandmiddelen. Dat is lang niet altijd bruikbaar en gewoon niet voldoende om het onkruid de baas te blijven. Bovendien worden de mogelijkheden komende jaren alleen maar minder. We moeten dus zoeken naar alternatieven. <

De Boomkwekerij 39 (29 november 2013)

Afsluiting gwb-seizoen.indd 27

25-11-13 14:52

534998.indd 28

25-11-2013 10:03:59

534997.indd 29

25-11-2013 10:04:17

535001.indd 30

25-11-2013 10:11:11

535004.indd 31

25-11-2013 10:04:41

Tekst: Wilco Dorresteijn, DLV Plant Illustratie: John Jennissen

Maak goede afspraken bij contractte el Steeds meer kwekers laten planten op contract opkweken door een collega. Vaak gaat dit goed, maar soms gaat het mis. Juist dan blijkt weer hoe belangrijk het is om met elkaar van tevoren goede afspraken te maken over contractteelten.

Diverse boomkwekers en vaste plantenkwekers houden zich bezig met contractteelten. Grote bedrijven met een groeiende afzet brengen teelten onder bij collega-kwekers. Ook laten steeds meer bedrijven hun plantgoed op contract telen. Ze kopen dan bijvoorbeeld stek in bij een stekleverancier en laten dit stek vervolgens door een collega afkweken tot plantgoed. Veel kleinere maar ook middelgrote bedrijven zijn op zoek naar een contractteelt omdat ze dan zelf geen afzet hoeven te regelen en dikwijls ook minder hoeven te investeren in de teelt, omdat stek of plantgoed en soms ook potten worden aangeleverd. Het is voor beide partijen van belang dat de contractteelt goed verloopt. Het rendement wordt bepaald door het aantal planten dat uiteindelijk geleverd wordt tegen een vooraf afgesproken prijs.

Vertrouwen is niet voldoende Vertrouwen is de basis waarop veel samenwerkingen in de boomkwekerij en vaste plantenteelt tot stand komen, maar dat is niet voldoende. De partijen worden de laatste jaren steeds groter. Wanneer er discussie ontstaat over bijvoorbeeld de kwaliteit dan praten we over veel geld en kan de jarenlang opgebouwde samenwerking ineens onder druk komen te staan. Is de eindkwaliteit nu wel of niet voldoende? Wiens schuld is het dat de planten te klein zijn gebleven? Hoe om te gaan met vorstschade? Adviseurs van DLV Plant merken dat in de praktijk. Ze worden steeds

Een handdruk is niet voldoende bij het aangaan van contractteelt. Partijen moeten hun afspraken ook goed op papier zetten.

vaker geconfronteerd met geschillen rondom contractteelten. De ervaring leert daarbij dat het belangrijk is om alle voorwaarden van tevoren duidelijk en schriftelijk vast te leggen. Wie is waar verantwoordelijk voor? Dat is eigenlijk de basis voor het opstellen van een overeenkomst voor een contractteelt. Het gaat er daarbij om om heldere afspraken met elkaar te maken en om discussie tijdens of na de teelt te voorkomen.

Wat mag opdrachtgever verwachten van opdrachtnemer? Vaak gaat het om het oppotten of planten van een afgesproken aantal planten of bomen en alle andere benodigde teelthandelingen tot en met het afleveren van een goed product. > Leg aantallen en gewenste kwaliteit vast (lengte, aantal takken, vrij van ziekten en onkruid). Planten die niet

voldoen, worden niet afgenomen en niet betaald. > Leg specifieke teelthandelingen die van grote invloed zijn op de kwaliteit vast. Denk bijvoorbeeld aan hoe en wanneer er moet worden gesnoeid. Het vastleggen van specifieke teelthandelingen biedt meer garantie dat deze ook daadwerkelijk worden uitgevoerd. > Maak verder afspraken over onder andere de manier van overwinteren (binnen of buiten) en het afleveren. Hoe en wanneer moeten de planten worden afgeleverd en wie betaalt het transport? > Leg vast hoe te handelen bij schade.

Wat mag opdrachtnemer verwachten van opdrachtgever? > Een goede contractprijs. Om deze te berekenen is het belangrijk dat vooraf helder is welke werkzaam-

De Boomkwekerij 39 (29 november 2013)

Contractteelten layout.indd 32

21-11-13 15:48

Contractteelt

te elten

heden uitgevoerd moeten worden. Blijkt later dat er extra werkzaamheden nodig zijn, die niet vooraf waren afgesproken, dan kunnen hierover aanvullende prijsafspraken worden gemaakt. > Duidelijkheid over facturering en betalingstermijn. > Uitgangsmateriaal dat vrij is van ziekten, plagen en onkruiden. > Regelmatig een bezoek om te overleggen over de teelttechnische handelingen. > Nadenken over risico’s op schade en daardoor claims op vervolgschade uitsluiten.

Wat te doen bij uitval Er kunnen verschillende redenen zijn waardoor een partij planten verloren gaat. Denk aan extreem weer zoals hagel, wind of vorst, maar ook door ziekten, verdroging of een verkeerde

bemesting. Voor beide partijen is het van belang hier afspraken over te maken. Veelal wordt bij contractteelten onderscheid gemaakt tussen ’onverwijtbare situaties’ zoals extreem weer en nalatigheid door de opdrachtgever. Het idee bij schade door extreem weer is dat beide partijen de schade zo min of meer delen. Als vergoeding voor de contractteelt wordt in de praktijk meestal een bedrag per afgeleverde plant gerekend. Is er veel uitval door extreem weer, dan betaalt de opdrachtnemer alleen de planten die kwalitatief goed zijn en krijgt de opdrachtnemer dus geen vergoeding over de planten die niet leverbaar zijn. De opdrachtgever heeft ook schade doordat (een deel van) zijn uitgangsmateriaal dood is gegaan en niet wordt teruggeleverd. Daarnaast heeft een opdrachtgever ook nog mogelijke vervolgschade. Het wordt moeilijker als een partij niet leverbaar is, omdat de opdrachtnemer de partij heeft laten verdrogen, te laat heeft gespoten of door andere teelttechnische oorzaken. Het is dan immers de vraag of er sprake is van aantoonbaar nalatig gedrag. En hoe ga je als opdrachtgever dan om met de kosten van het uitgangsmateriaal en wat doe je met vervolgschade die je hebt? Sommige opdrachtgevers verrekenen daarom wel de kosten van het uitgangsmateriaal en dergelijke met de opdrachtnemer. Dit kan aan het begin van de teelt worden verrekend, maar ook worden deze kosten wel aan het eind verrekend. Heldere afspraken op papier en

regelmatig overleg tussen beide partijen moeten de kans op geschillen beperken. Toch kunnen er altijd problemen ontstaan. Probeer dan zo snel mogelijk in goed overleg tot een oplossing te komen. Doe dit tijdig. Naarmate een probleem langer blijft liggen, wordt het dikwijls moeilijker om met elkaar tot overeenstemming te komen. Een goede stap is het laten uitvoeren van een onafhankelijke analyse door een gewasdeskundige. Hij kan een objectief oordeel gegeven over de oorzaak van de schade en mogelijk ook tips geven om de schade aan het gewas verder te beperken. Soms dreigt een geschil te escaleren. Het is dan belangrijk zaken vast te leggen op papier en met behulp van foto’s. Schakel een expert in via bijvoorbeeld uw rechtsbijstandverzekering en stel de tegenpartij formeel aansprakelijk.

Wie recht om een koe... Onthoud echter de oude boerenwijsheid: wie recht om een koe geeft er een toe. De ervaring leert dat het oplossen van geschillen via de juridische weg veel tijd en geld aan advocaten en proceskosten kost. Het is daarom belangrijk geschillen zo veel mogelijk te voorkomen en problemen in goed overleg op te lossen. Het vermelden van de HBN voorwaarden in de overeenkomst heeft als voordeel dat geschillen via het scheidsgerecht kunnen worden behandeld. Dit is een snellere en goedkopere oplossing dan via een gangbare rechtbank. <

Tips

Waar moet u op letten bij contractteelt: > Maak bij contractteelten een teeltovereenkomst. > Vermeld hierin wie de opdrachtgever en opdrachtnemer zijn. > Vermeld om welke planten het gaat, hoeveel en beschrijf de gewenste eindkwaliteit en aanvullende afspraken. > Bezoek elkaar regelmatig tijdens de teelt om te overleggen over de stand van zaken. > Verwijs naar HBN voorwaarden in het contract of sluit deze juist duidelijk uit. De Boomkwekerij 39 (29 november 2013)

Contractteelten layout.indd 33

21-11-13 15:48

Tekst: Miranda Vrolijk Fotoâ&#x20AC;&#x2122;s: Tuinbranche Nederland, Emiel van den Berg

Tuinbranche Nederland presenteert tu Tuinbranche Nederland, branchevereniging voor Nederlandse Tuincentra, doet sinds 1997 onderzoek naar tuinbeleving van consumenten. De huidige tijdgeest is door Tuinbranche Nederland vertaald in drie tuinstijlen voor 2014. Nostalgische tuinbezitters zullen zich vooral thuisvoelen in de Golden Age Garden. Moderne consumenten kiezen eerder voor een strakke tuin zoals in de Twisted Garden is te zien. Consumenten die meegaan in de trend van gezond en natuurlijk leven, kiezen met name voor de Biotope Garden; de tuin met aandacht voor planten en dieren.

De Twisted Garden: geometrische vormen De Twisted Garden is modern en vernieuwend. Een tuin voor mensen die op zoek zijn naar een nieuwe vormgeving, een nieuw ritme en harmonie. De tuin is strak vormgegeven, waarbij wordt gespeeld met hoogteverschillen, geometrie, zwevende vlakken en een monotype beplanting. In de Twisted Garden domineert de vorm. Materialen en kleuren voegen zich daarnaar en zijn relatief onopvallend, strak en functioneel. De vormen lijken uit hun verband: ze zijn gebogen en gevouwen, ritmisch en zes- of achtkantig. In de tuin worden gladde, constructieve materialen gebruikt als metaal, kunststof, glad natuursteen en glad hout. Wit speelt de hoofdrol in de tuin, aangevuld met limoengroene tinten, grijze en bruine naturellen. Planten met compact blad waardoor ze goed in een strakke vorm te snoeien zijn, zoals Asarum en Ilex, passen goed in deze tuin. Evenals compacte grassoorten en hangplanten voor verticale beplanting. Ook Pennisetum, Hosta, Phlox en Hydrangea paniculata kunnen goed in deze moderne tuin worden toegepast. <

De Boomkwekerij 39 (29 november 2013)

Stijltuinen layout.indd 34

25-11-13 15:20

Tuinbeleving

ert tuintrends voor 2014

De Biotope Garden: natuurlijk en gezond De Biotope Garden is een natuurlijke tuin, waarin planten

met een fris natuurlijk geelgroen en accenten van warmbruin,

centraal staan. Een groene oase, waarin de tuinbezitter con-

koper en zalmoranje. In de tuin staan allerlei behuizingen voor

tact maakt met de natuur en zich gezond voelt. De tuin heeft

kleine dieren. De diversiteit aan planten zorgt in deze tuin voor

een licht verwilderde uitstraling omdat de natuur er vrij spel

een uitstraling van natuurlijke rijkdom. In de borders en potten

heeft. Toch is de tuin niet armoedig, want kostbare, natuur-

worden met name eetbare en diervriendelijke planten toege-

lijke materialen zoals hout, natuursteen, leisteen en marmer

past. Planten met een natuurlijke, haast rommelige uitstraling

zorgen voor een luxe karakter. De elementen in de tuin zijn

passen goed in deze tuin, bijvoorbeeld varens, Amaranthus, Santolina, Astilbe of Digitalis. Ook is er volop plaats voor Sedum-soorten. <

ambachtelijk en handgemaakt met onregelmatige, gestapelde vormen. Qua kleur worden blauwgroene tinten gecombineerd

De Golden Age Garden: oud in een nieuw jasje De Golden Age Garden is een decoratieve tuin die zijn wortels heeft in de Gouden Eeuw. Omdat de wereld razendsnel verandert, grijpen mensen terug naar het verleden waarin alles nog overzichtelijk was. Oude vormen worden in een nieuw jasje gestoken. De 16e en 17e eeuw staan momenteel volop in de belangstelling. Dat leidt in de tuin tot hernieuwde aandacht voor klassieke elementen zoals pilaren, kapitelen en grote vormen, evenals klassieke tuinbeplanting zoals

Buxus die in elegante en decoratieve vormen geknipt kan worden. Ook het koloniale verleden is een inspiratiebron. Dit is in de tuin terug te zien in grote potten en vazen op voet, decoratief vlechtwerk en inlegwerk. In de tuin worden luxe, kwalitatief hoogwaardige materialen gebruikt als natuursteen, donker hout, koperkleurig metaal en kunststof. De hoofdkleuren zijn zwart, warme naturellen, goud en koper. Vormsnoei en planten met donker blad zoals Heuchera worden gecombineerd met elegante bloemen zoals Lilium en Iris. < De Boomkwekerij 39 (29 november 2013)

Stijltuinen layout.indd 35

21-11-13 15:49

Foto’s: Arno Engels, De Boomkwekerij, Tuincentrum Nijfhof

p ro d u c ta n a lys e

Matig seizoen voor Hypericum Kwekers van Hypericum kijken terug op een moeizaam seizoen. De vraag bleef achter bij het aanbod waardoor kwekers een behoorlijk deel van hun productie hebben overgehouden. Bij FloraHolland en Groen-Direkt was dit jaar bij Hypericum hetzelfde beeld te zien: een grotere aanvoer tegen lagere prijzen.

Kweker Victor Hooftman uit Boskoop vond dat het seizoen ’niet lekker’ liep. De eerste orders - die bij hem vanaf week 21 de tuin verlieten gingen redelijk goed weg, maar de daghandel verliep vervolgens moeizaam. Eind augustus is voor hem een belangrijke periode voor de afzet van Hypericum, maar ook toen ging er te weinig weg. „Van onze 80.000 planten hebben we een aantal weggegooid en houden we een aantal de winter over. Voor volgend jaar gaan we dan ook

Bij Groen-Direkt waren voor Hypericum mei, augustus en september de belangrijkste maanden. Het aantal verkochte planten steeg licht, maar de omzet daalde. Volgens de verkooporganisatie steeg de karbelading dit jaar met 20% ten opzichte van vorig jaar. Dit komt volgens Groen-Direkt omdat de gemiddelde potmaat van de verkochte planten flink is gedaald. <

handelsstemming

hoe loopt het?

Rustig in bomenhandel

‘Haagplantsoen loopt goed’

Kwekers van laan- en sierbomen hebben wel genoeg te rooien, maar het is op veel bedrijven eerder voor de eigen opplant bestemd dan voor de handel. Vergeleken met andere jaren vinden diverse kwekers de handel rustig. Dat komt volgens hen door verschillende factoren, afzonderlijk of een opeenstapeling ervan.

„De handel liep een paar weken best goed, we zijn echt wel tevreden, maar nu druppelt het”, schetst Henk Jonker van Boomkwekerij RoelofseJager in Lienden. Dat het nu even wat minder loopt, komt volgens Jonker waarschijnlijk door de situatie bij klanten in het buitenland, met name andere kwekers. „Die zijn zelf druk met afleveren. Orders voor de opplant stellen ze dan even uit. Die orders komen wel, hopen we, want ze moeten toch opplanten voor het nieuwe seizoen.” Bij Boomkwekerij G. Vermeer Holland in Opheusden was het vorige week druk met rooien leverwerk

onze aantallen tegen het licht houden”, zegt hij. Kweker Jan de Leest uit Bladel kwam pas in juli in plaats van juni op de markt en daarmee viel zijn afzet in de vakantieperiode. „Qua afzet waren de zomermaanden slecht. Ik heb ongeveer de helft van mijn 20.000 planten overgehouden.” De piek in de Hypericum-aanvoer ligt bij FloraHolland van eind juli tot en met september. Bij de veiling was een fors hogere aanvoer te zien tegen lagere prijzen. Dit jaar werden tot en met week 46 203.385 stuks aangevoerd tegen een middenprijs van €1,64. Vorig jaar werden in dezelfde periode 143.939 stuks aangevoerd voor gemiddeld €1,74. Volgens de veiling komt de gestegen aanvoer omdat een aantal aanvoerders hun productie heeft uitgebreid.

van kluitbomen. Er lagen verschillende orders uit diverse landen in Europa. „Wij mogen niet mopperen, vanaf het begin van het seizoen niet”, zegt Gerrit Vermeer. „Op het moment is het wat rustiger, en de handel in wortelgoed komt traag op gang. Maar ook deze week mogen we weer leveren. We blijven positief over de handel.” Henk de Bie, van Boomkwekerij Richard de Bie in Zundert, denkt dat de rustige handel te verklaren is met allerlei oorzaken tezamen. „Gemeenten zijn klaar met inboet, nieuw werk is er nog niet veel. En bij sommige klanten is het extreem nat, dus die kunnen niet vooruit – wij kunnen wel blijven rooien. Ook heeft het blad dit najaar langer aan de bomen gehangen dan anders, dat speelt misschien ook wel mee.” Hoe de handel zich de komende tijd ontwikkelt, daar kan De Bie nog weinig van zeggen. „We zullen zien. We hopen op betere tijden.” <

Handel in week 46

Jacko Maas, Maasplant bv

’Goede stemming in Scandinavië’ Handel in week 47

Joost Stolker, Stolker Plants bv

Lees elke week beschouwingen over hoe de handel loopt op de boomkwekerij.nl

De Boomkwekerij 39 (29 november 2013)

Markt en Afzet nieuw_39.indd 36

25-11-13 14:57

Markt & Afzet p ro d u c ta n a lys e

Sierappels blijven trendy Appelbomen voor de sier liggen nog steeds goed in de markt, vooral bij particulieren. Vorig seizoen verliep de verkoop naar tevredenheid van kwekers, maar grote aantallen kan de markt volgens hen niet aan. Bij het kweken van een kwalitatief goede Malus als sierboom komt weliswaar vakmanschap kijken, maar de vermeerdering is volgens kwekers toch vrij gemakkelijk. Daarin schuilt een gevaar van overproductie, hoewel de vraag en het aanbod in het afgelopen seizoen min of meer in evenwicht waren. Een aantal kwekers kreeg zelfs meer vraag en wist daardoor de verkoopprijs licht te verhogen. Tot de meest gevraagde sierappels behoren nog altijd de volgende vier cultivars: ’Red Sentinel’, ’Evereste’, ’Golden Hornet’ en ’Professor Spren-

ger’. ’Red Obelisk’ en andere smalopgaande appelbomen nemen toe aan populariteit, omdat ze geschikt zijn voor aanplant in kleine tuinen of in bijvoorbeeld patiocontainers. Vooral ’Red Sentinel’ wordt bovendien gevraagd als bestuiver van eetbare appelcultivars. Afgelopen seizoen verkochten kwekers aan particulieren bijvoorbeeld tegelijk een bestuiver en een eetbare cultivar. Veel particulieren begrijpen niet het verschil tussen sierappels en eetbare appels, maar het gaat hen volgens kwekers toch vooral om de vruchtdracht: als die er maar is. Ten opzichte van veel andere cultivars heeft ’Red Sentinel’ het voordeel dat de appeltjes lang in het najaar blijven hangen, ook al heeft het gevroren. Kwekers zagen vorig seizoen hun verkoop via internet stijgen ten

opzichte van de tuincentrumafzet. Online werd er naar specifieke cultivars gevraagd. In de gemeentehandel liep sierMalus mee met andere sierbomen. Ook in deze handel behoorde ’Red Sentinel’ tot de meest gevraagde cultivars, zeker als de boom – die best breed kan groeien – de ruimte zou krijgen. <

langs de kassa

Leo Nijhof:

’We zijn helemaal klaar voor de kerstverkoop’ Naam bedrijf: Tuincentrum Nijhof Locatie: Delden Medewerkers:

Jullie tuincentrum is vooral gericht op groen? „Ja, we verkopen zowel binnen- als buitengroen, aangevuld met potten en decoratieartikelen. Naast het tuincentrum hebben we nog een hoveniersgedeelte en een kwekerij waar voor 90% kerstbomen staan.”

Hoe belangrijk zijn de kerstbomen in het geheel? „We zijn ermee begonnen als opvulling voor de wintermaanden. We kweken 5 ha kerstbomen: Picea abies, P. Omorika en Abies nordmanniana. Ongeveer 60% gaat weg in de handel; de rest verkopen we in het tuincentrum. De kerstboom is in de winter

voor ons inmiddels een belangrijk product om klanten naar het tuincentrum te krijgen. Ze kunnen bij ons terecht voor een boom van 80 cm tot wel 8 m.” < Wat willen consumenten? „Ik heb het gevoel dat de Picea abies weer in opkomst is. In de handel was ik deze soort vrij snel kwijt. Het prijsje bevalt de mensen wel. P. omorika liep daarentegen iets minder, terwijl A. nordmanniana altijd loopt. Wel merk ik dat handelaren dit jaar voorzichtiger inkopen. Ondanks dat de prijzen zich stabiliseren.” Hoe verloopt de najaarsverkoop van het overige groen? „Het is rustiger dan andere jaren, de najaarsverkoop blijft moeilijk. Gelukkig kunnen we dat opvangen met ons hovenierswerk, onze bloemenwinkel en workshops. En nu zijn we helmaal klaar voor de kerstbomenverkoop. Het werk loopt mooi in elkaar over.” < De Boomkwekerij 39 (29 november 2013)

Markt en Afzet nieuw_39.indd 37

25-11-13 14:57

Export naar Groot-Brittannië Met ingang van 11 november heeft Engeland om fytosanitaire redenen nieuwe regels afgekondigd voor de import van Platanus, Castanea en Pinus. De regels komen boven op de regels die al van toepassing waren voor Quercus en Fraxinus. In de praktijk betekent dit dat export van platanen, tamme kastanjes en essen niet mogelijk is, voor eiken en dennen moet aan bepaalde voorwaarden worden voldaan. Voor export van

eiken moet de kwekerij en de directe omgeving vrij zijn van eikenprocessierups, voor dennen moet de importerende partij dit eerst melden alvorens te kunnen importeren. De LTO Vakgroep Bomen en Vaste planten is in samenwerking met Anthos, de NVWA en Naktuinbouw op zoek naar oplossingen, waardoor genoemde bomen alsnog naar Engeland kunnen worden geëxporteerd.

Better Regulations De Europese Commissie heeft afgelopen zomer voorstellen gedaan voor de inrichting van een aantal verordeningen. Deze verordeningen vervangen de kwaliteitsrichtlijnen en de fytorichtlijn die momenteel van kracht zijn. Op deze richtlijnen zijn de exportinspecties en het keuringsreglement van Naktuinbouw gebaseerd. De Plant Reproductive Material (PRM) zal de kwaliteitsrichtlijnen vervangen en hierin wordt opgenomen onder welke voorwaarden (bijvoorbeeld registratie

en kwaliteitseisen) plantmateriaal in de handel gebracht mag worden. De Plant Health-verordening vervangt de fytorichtlijn en hierin wordt gereguleerd hoe met quarantaineorganismen wordt omgegaan. De belangen van de boomkwekerijsector worden in deze fase met diverse partijen samen en op diverse fronten onder de aandacht gebracht. De politieke besluitvorming over deze verordeningen wordt in 2015 verwacht, en ze zijn ze vanaf 2018 van kracht.

Green deal In de Green deal ’Weet welk plantmateriaal je (ver)koopt’ werken diverse partijen zoals het ministerie van EZ, Handelsgroep BoHeZa, de Algemene Vereniging Inlands Hout, Naktuinbouw, het Bosschap en de LTO Vakgroep Bomen en Vaste planten samen om uit eindelijke kwaliteitsverbetering van Nederlandse bossen en landschapsbeplantingen te realiseren. In een vooronderzoek van stichting Probos is een aantal recente beplantingsprojecten geanalyseerd en van hieruit is een aantal aanbevelingen gedaan voor een vervolgaanpak. De vervolgaanpak wordt momenteel uitgewerkt. Die vervolgaanpak moet er toe leiden dat eindafnemers een betere vraag naar gewenst plantmateriaal kunnen stellen, en betere mogelijkheden krijgen dit te kunnen controleren.

Afgelopen week vroeg een groep MKB’ers die geconfronteerd worden met in hun ogen zeer onredelijke eisen met betrekking tot herfinanciering, me of dit in de agrarische sector ook voorkomt. Het antwoord is een volmondig: ja. Met de val van Lehman Brothers en de daarop volgende banken-, valuta- en huizencrisis werd een falend systeem blootgelegd. Met name handelsbanken hadden veel geld verdiend met rommelhypotheken en valutatransacties. Tegelijk was enorm veel lucht in het systeem gepompt. Lucht, die moest worden opgevuld met belastinggeld toen het systeem crashte. De banken moesten een deel van het belastinggeld terugbetalen en hun eigen vermogen versterken. Tegelijkertijd moesten banken terugkeren naar hun corebusiness, namelijk spaargeld ophalen en veilig uitlenen. De lucratieve handelspraktijken moesten dus worden afgebouwd. Tegelijkertijd daalt door economische crisis de waarde van onroerend goed en loopt de winstgevendheid van bedrijven terug. De banken waarderen daarop bedrijven af en de verhouding eigen en vreemd vermogen raakt uit balans. Daardoor worden overbruggingskredieten niet verstrekt of door het verhoogde risico stijgen de rentepercentages. Er worden absurd grote zekerheden vereist. Gezonde, maar financieel kwetsbare bedrijven worden in hun voortbestaan bedreigt. Het MKB en de agrosector dreigen dus de dupe te worden van het gebrek aan toezicht en de hebzucht die tot de bankencrisis hebben geleid. Het wordt tijd dat de burger en ondernemer wat terugzien van hun in banken geïnvesteerd belastinggeld, in de vorm van een eerlijk bankwezen dat met goed rentmeesterschap kijkt naar de lange termijn met oog voor economische golfbewegingen. Bankiers, pak je rol, wees integer en kundig en geef het bedrijfsleven de lucht die het nodig heeft! Henk Raaijmakers

Voor boomkwekers moet er de meerwaarde in zitten dat kwaliteitsinvesteringen terug betaald gaan worden.

Deze bijdrage valt onder de redactionele verantwoordelijkheid van de LTO Vakgroep Bomen en Vaste planten. Voor informatie: (073) 217 31 83, e-mail: info@zlto.nl, www.lto.nl.

Geen krediet

Vice-voorzitter LTO Vakgroep Bomen en Vaste planten.

De Boomkwekerij 39 (29 november 2013)

LTO linkerpag-BKW.indd 38

25-11-13 14:53

Service

Foto: Ank van Lier

bedrijfsnieuws

vaktaal

Nieuw sortiment in 2014 Bent u van plan in 2014 nieuwe planten te introduceren? Meld dat dan aan de redactie. Begin 2014 publiceert De Boomkwekerij een overzicht van aangekondigde introducties. Stuur uw introductie - 1 per e-mail - naar watisnieuw@hortipoint.nl. Vermeld uw gegevens, de volledige en correcte plantkundige naam van de introductie, een korte beschrijving van uiterlijke kenmerken en bijzonderheden en verwachte introductiedatum. Voeg in de bijlage van de e-mail een kleurenfoto toe (minimaal 1 mb, verstuur foto’s groter dan 4 mb via WeTransfer). Incomplete aanmeldingen kunnen niet worden meegenomen. U kunt uw nieuwigheid tot en met maandag 16 december insturen.

Nieuwe cursus veredeling Breedwise bv, bedrijf voor training en consultancy, organiseert de cursus ’Ontwikkelen van nieuwe rassen in de boom- en vasteplantenteelt’. De cursus richt zich op kwekers die vegetatief uitgangsmateriaal produceren en daarnaast ook zijn begonnen met veredeling of van plan zijn dit te gaan doen. Er wordt les gegeven op MBO+ niveau. De cursusdata zijn: 7, 14, 21 en 28 januari en 4,11, 18 en 25 februari 2014. Tijdstip: 15.00 - 20.00 uur. Kosten: €1.300 exclusief btw. Voor meer informatie: www.breedwise.nl.

agenda Binnenland 9, 10, 12 december, 7, 9, 30 januari, 5 februari Spuitlicen-

tiebijeenkomst DLV Actualiteiten gewasbescherming Zuidlaren (9/12), Boskoop (10/12, 7/1), Oirschot (12/12, 9/1), Lottum (30/1) of Saasveld (5/2)

10 december, 16, 22 januari, 5 februari Spuitlicentiebijeenkomst

Cultus Heelweg (10/12), Lottum (16/1), Zundert (22/1) en Haaren (5/2)

12 december, 21, 23 januari, 27 februari Verlengingsbijeenkomst

spuitlicentie gewasbescherming licentie 1 en 2 Lunteren, Veluweplant

16 december, 14, 21, 22 januari, 10 februari Spuitlicentiebijeenkomst DLV Techniek en veiligheid Boskoop (16/12, 21/1), Oirschot (14/1), Heythuysen (22/1) of

Zuidlaren (10/2) 18 december Marketingbijeenkomst DLV praktijknetwerk steenmeel Barneveld, Het Wencop 8 en 9 januari FloraHolland Winter Fair Aalsmeer 21 januari Start cursus gewasbescherming licentie 1 Lunteren, Veluweplant 28 januari Start cursus gewasbescherming licentie 2 Lunteren, Veluweplant 4 en 5 februari Groen Direkt voorjaarsbeurs Boskoop 11 t/m 13 februari Tuinbouwrelatiedagen Gorinchem

Buitenland 28 t/m 31 januari Vakbeurs IPM

Duitsland, Essen

Bijdragen Meer informatie op: deboomkwekerij.nl/agenda

Bijdragen voor de service-pagina’s kunnen worden gestuurd naar Redactie ‘De Boomkwekerij’, Postbus 9324, 2300 PH Leiden, e-mail: boomkwekerij@hortipoint.nl.

Thomas Viehweg Leeftijd: 43 Opleiding: Gärtner-Meisterschule in Auweiler (Duitsland) Bedrijf: Gärtnerei Viehweg Plaats: Issum (Duitsland)

Het zijn drukke tijden? „Ja, we zijn bezig met het afleveren van Helleborus. Als het meezit, loopt de afzet door tot kerst. En over drie weken krijgen we alweer de eerste stekken voor beworteling.” U nam onlangs deel aan de FloraHolland Trade Fair? „Ja, vanuit Paletti Growers. Ik ben een van de Duitse telers die is aangesloten bij dit samenwerkingsverband van siertelers in ZuidoostNederland en de Duitse grensregio. Deelname aan de Trade Fair is absoluut belangrijk voor ons. We willen Paletti Growers onder de aandacht brengen, maar ook de afzonderlijke bedrijven. Ik hoop dat de beursdeelname de verkoop van Helleborus een extra boost geeft. Tot nu toe valt de vraag niet tegen: de start van het seizoen is goed.” Wilt u meer afzetten op de Nederlandse markt? „Daar streef ik wel naar. Op dit moment zetten we zo’n 10% van onze producten af in Nederland, de rest blijft in Duitsland. Onze producten gaan via de bemiddelingsafdeling van Landgard naar de georganiseerde handel, daarnaast leveren we rechtstreeks aan groothandelaren. De meeste van onze producten worden verkocht in tuin-

Sortiment: Breed sortiment pot- en perkplanten, heesters en vaste planten (onder andere Helleborus, Hebe, Calluna, Sedum en Gaultheria) Oppervlakte: 4,5 ha kas, 10 ha containerveld

centra en bloemenzaken. Meer afzet via Nederland vind ik belangrijk, aangezien dit het land is waar de meeste Europese handelaren hun sierteeltproducten inkopen. Wil ik een Zuid-Duits tuincentrum bereiken, dan kan dit dikwijls alleen via Nederlandse kanalen.” Hoe liep de afzet dit jaar? „2013 was een moeilijk jaar, voor al onze producten. We moesten meer moeite doen om onze planten kwijt te raken. De gemiddelde partijen waren kleiner. Uiteindelijk is het wel gelukt om alles te verkopen. Met name het slechte voorjaarsweer was debet aan de tegenvallende vraag. Daarnaast is de plantenverkoop in Duitsland met 7 tot 9% afgenomen, terwijl de productie toeneemt. 2013 was het eerste echte moeilijke jaar voor Duitse boomkwekerijen en sierteeltbedrijven.” U veredelt ook zelf? „Ja, sinds enige tijd zijn we bezig met het veredelen van eigen soorten Helleborus, Gentiaan en andere vaste planten. Binnen twee jaar hopen we enkele nieuwe Helleborussen op de markt te brengen. Hiermee willen we voorkomen dat we als leverancier inwisselbaar zijn en hopen we een hogere prijs te kunnen beuren.” < De Boomkwekerij 39 (29 november 2013)

Service rechterpag-BKW.indd 39

25-11-13 14:53

535005.indd 40

25-11-2013 10:52:15