TEL_04-2015

4 Vakblad voor de groenvoorziening | 37e jaargang | 12 februari 2015

Heggen vlechten Magnolia kobus, welkome exoot Nieuwe RAW-Standaard 2015 Stihl accudoorslijper, ideaal voor erbij

Voorplaat.indd 1

09-02-15 11:35

DE NIEUWE MANIER VAN OPLEIDEN!

’OPLEIDEN ZOALS U HET GRAAG ZIET!’

BBL Groen is de nieuwe manier van flexibel opleiden binnen de groensector, die beter past bij uw zomer- en winterplanning.

DE VOORDELEN VOOR DE WERKNEMER • Instroom BBL op ieder moment mogelijk • Studeren waar en wanneer het uitkomt (min. - uur per week) •  op  begeleiding door vaste studieloopbaanbegeleider en docenten van AOC Wellantcollege • Geen wekelijkse gang naar het klaslokaal • Uitstekende monitoring studieresultaten (en evaluatie)

DIRECT CONTACT

 - 

WWW.BBLGROEN.NL

Sinds  ontzorgen wij bedrijven op het gebied van personeel. Landelijk actieve groot groenbedrijven en lokaal werkende hoveniersbedrijven kunnen rekenen op ondersteuning van ons bij de invulling van:

Uw specialist in groen personeel!

De betrokken specialist Wij hebben een uniek wervingskanaal en kunnen daarmee het beste vakpersoneel voor u selecteren en inzetten! Daarnaast zijn wij in staat om openstaande posities snel en doeltreffend in te vullen met de juiste vakmensen, of dit nu een meewerkend voorman, hovenier of een maaimachinist betreft. Daarom kiezen onze klanten baneninhetgroen als personeelspartner!

Mentaliteit en persoonlijkheid Wij selecteren onze kandidaten niet alleen op capaciteiten en opleidingsniveau, maar kijken ook kritisch naar de mentaliteit en persoonlijkheid van onze werknemers.

623432.indd 2

Vaste en/of specialistische functies Tijdelijk personeel en seizoenswerkers BBL Leer- werktrajecten Kantoor- en kaderfuncties Payroll oplossingen

Bent u op zoek naar vakbekwaam personeel, voor een vaste periode of tijdelijk? Neem direct contact op met één van onze medewerkers om onbezorgt het groenseizoen in te gaan.

Hendrik-Ido-Ambacht Geldermalsen

   

9-2-2015 13:08:15

Inhoud

Nummer 4 | 12 februari 2015

Nieuws 4 5 6 7 8 9

Cao hoveniersbedrijf tussentijds aangepast Ondernemersorganisaties pleiten voor nieuw programma duurzaam inkopen Operatie Steenbreek brengt groen terug in tuin Hofstad investeert €5 miljoen in groen maar blijft kampen met tekort van €4 miljoen Natuurbegraven is egoïstisch en slecht voor de natuur Tuin en Landschap online

Sortiment 10

10 Magnolia kobus, de meest welkome exoot voor 2015 12 ’Met Pinus kan de vakman zich onderscheiden’ 16 Meer mogelijk met Crocus

Bedrijf en Organisatie 22 De Bomenstichting is nog altijd springlevend 24 Koppeltuin ideale locatie om ervaring op te doen 27 Het Geschil: Klant niet tevreden over aangelegde bestrating 16

Ontwerp en Inrichting 28 Een vanzelfsprekendheid in het landschap

Aanleg en Onderhoud 32 Heggen vlechten in stijl 37 Werk in uitvoering: Geven snoeicursus

Machines en Gereedschap 38 Stihl TSA 230 accudoorslijper, ideaal voor erbij

Foto voorplaat Marius Grutters

28

Inhoud.indd 3

Service 43 44 46 47

Gespot: Nieuwe RAW-Standaard 2015 Leveranciersnieuws Agenda en cursussen Groene Gast: Johan Coelingh

32

TuinenLandschap | 4 | 2015

3 09-02-15 13:18

Nieuws

Groot onderhoud voor kasteeltuinen Arcen Foto Kasteeltuinen Arcen

Cao hoveniersbedrijf tussentijds aangepast

De winter is in veel gevallen de beste periode voor groot onderhoud. In de kasteeltuinen in Arcen wordt hard gewerkt om het nieuwe seizoen voor te bereiden. Op de foto is te zien hoe een kraanmachinist bezig is om sleuven te graven voor de aanleg van een drainagesysteem onder het toernooiveld.

Zo loopt dit deel van het park minder schade op tijdens de evenementen die er plaatsvinden. Verder zijn hoveniers overal aan het snoeien, schilderen de staalconstructie van de kas, en de mini-rozentuin wordt gerenoveerd.

De kasteeltuinen openen op 28 maart met de voorjaarsbloemententoonstelling ’Lente-explosie’ die tot 10 mei duurt. <

Sociale partners hebben onlangs overeenstemming bereikt over een tussentijdse wijziging van de Cao hoveniersbedrijf in Nederland. Met deze wijziging willen de partijen ervoor zorgen dat de cao goed aansluit bij de praktijk.

Na de introductie van het jaarurenmodel is gebleken dat er nog enkele onduidelijkheden zijn. Daarom wordt de regelgeving nu verhelderd. Zo wordt opgenomen dat de jaarurennorm bereikt wordt door een gemiddelde werkweek van 37 uur. Ook wordt toegevoegd dat de werkgever een inzichtelijke registratie van de uren moet bijhouden.

Bij sommige bedrijven is sprake van een jaarrooster van meer dan de jaarurennorm van 1.930 uur. Dit kan niet voor de duur van een jaar vooruit worden vastgesteld. Er moet vanuit de werkgever en werknemer rekening gehouden worden met eventuele ’onwerkbaar weer’ dagen. Mocht op het afreken-

moment van 31 maart blijken dat er meer dan 1.930 uur door de werknemer is gewerkt, dan dient conform artikel 23 afgerekend te worden. Het uitgangspunt voor de berekening van enkele verlofuren of een halve dag verlof, is dat er toegewerkt wordt naar de standaard waarde van 7,4 uur (behalve als conform artikel 24 verlof volgens rooster wordt gewaardeerd). Afgesproken is dat partijen medio 2015 het jaarurenmodel zullen evalueren.

Regeling Gelegenheidsarbeid De regeling Gelegenheidsarbeid is afgeschaft. Er komt geen vervangende regeling.

Er is een nieuwe definitie van het loonbegrip BTER-loon.

Agrarisch breed is besloten om deze definitie in alle cao’s te wijzigen. In alle cao’s komt dezelfde tekst te staan, waarin duidelijk omschreven wordt over welke loonbestanddelen de werknemer pensioen opbouwt. <

Commentaar

Bezemwagen Ik herinner het mij nog als de dag van gisteren. Minister Jacqueline Cramer van VROM die in de Tweede Kamer haar beleid voor duurzaam inkopen verdedigde. Door criteria op te stellen waaraan producten en diensten moesten voldoen, zou de overheid een voortrekkersrol op zich nemen op het gebied van duurzaamheid.

Om enigszins tegemoet te komen aan bezwaren van het bedrijfsleven, werden de criteria in 2010 in voorzichtige stapjes ingevoerd. Uiteindelijk zou de overheid in 2015 100% duurzaam inkopen. Menig ondernemer sidderde bij de gedachte.

Nu, vijf jaar later, zijn de rollen totaal omgedraaid. Waar ondernemers eerst nog met frisse tegenzin duurzaamheid omarmden en dreigden te verdwalen in een woud aan keurmerken, blijkt nu de overheid de partij te zijn die het laat afweten waar het om duurzaam inkopen gaat.

4

TuinenLandschap | 4 | 2015

NieuwsPag_4-5_A_def.indd 4

De focus op duurzaam inkopen is bij alle overheden sinds 2010 met 42% afgenomen, blijkt uit onderzoek van Ecorys. Sinds 2011 is er geen enkele vorm van monitoring van de doelstellingen van de overheid om tot 100% duurzaam inkopen te komen.

De laagste prijs geeft in de praktijk meestal de doorslag. Slechts in 7% van de gevallen wordt aanbesteed op levensduurkosten.

Het zijn schokkende cijfers. Niet alleen staat de overheid in haar hemd, ze laat ook ondernemers die hun best hebben gedaan om aan allerlei criteria te voldoen in de kou staan. Natuurlijk is het niet allemaal somberheid troef en zijn er zeker overheden te vinden die duurzaamheid in hun aanbestedingen waarderen. Maar toch blijft het beeld hangen van een weinig daadkrachtige overheid die van een voortrekkersrol in de bezemwagen is beland. Een duwtje in de rug kan het kabinet weer op het goede spoor helpen.

Ralph Mens vakredacteur

09-02-15 13:18

Ondernemersorganisaties pleiten voor nieuw programma duurzaam inkopen Er komt weinig terecht van de ambitie van de overheid om duurzaam in te kopen. Dat concluderen ondernemersorganisaties in een brief aan de Tweede Kamer.

De organisaties stellen voor om te komen tot een nieuw programma voor duurzaam inkopen voor de periode 2015-2020.

Vorige week donderdag debatteerde de Tweede Kamer met staatssecretaris Mansveld van Infrastructuur en Milieu over het inkoopbeleid van de overheid. Uit onderzoek blijkt dat de focus op duurzaam inkopen bij alle overheden sinds 2010 met gemiddeld 42% afgenomen. Duurzaamheid wordt te weinig gewaardeerd, en zelfs bij toepassing van EMVI-criteria is in de praktijk uiteindelijk toch de aanschafprijs doorslaggevend.

De brief van de ondernemers-

organisaties kreeg in de Tweede Kamer brede steun. Behalve de VVD ondersteunden alle partijen de oproep en vroegen de fractievoorzitters om het signaal van de ondernemersorganisaties serieus te nemen.

Mansveld zegde toe dat het kabinet voor de zomer reageert op de brief van de ondernemersorganisaties. De kabinetsreactie zal mede namens minister Blok van Wonen en Rijksdienst worden gegeven.

Blok is tegenwoordig verantwoordelijk voor de inkoop bij het Rijk.

Concrete aanbevelingen VNO-NCW en MKB-Nederland stuurden in 2011 al een advies aan het kabinet met elf concrete aanbevelingen. Het beleid kwam er wel, maar verandering op de werkvloer bleef uit. Volgens de ondernemersorganisa-

ties is nog steeds de aanschafprijs doorslaggevend, waardoor duurzaam inkopen een wassen neus blijft. De consequentie is dat overheden inkopen op lagere kwaliteit en over de gehele levensduur hogere kosten maken.

Regie Om duurzaam inkopen van de grond te krijgen, moet het Rijk de regie in handen nemen door samen met andere overheden te komen met een nieuw programma voor 2015–2020. De resultaten moeten inzichtelijk worden gemaakt, zodat duurzaam inkopen een competitief element wordt voor overheden. Dat moet leiden tot meer duurzame innovatie, lagere inkoopkosten over de levensduur en minder bureaucratie bij de inkoop, aldus de ondernemersorganisaties, MVO Nederland,

de Groene Zaak, NEVI, en Social Enterprise NL.

VHG VHG-voorzitter Rien van der Spek steunt de oproep van de ondernemersorganisaties voor een nieuw programma Duurzaam inkopen. Wel ligt het eraan hoe het programma wordt ingevuld.

Van der Spek: „Duurzaamheid is een breed begrip. Daarbij moet je ook kijken naar werkgevers die mensen met een achterstand aan werk helpen en naar bedrijven die meedoen aan de CO2-Prestatieladder. Nu worden deze zaken in de praktijk vaak niet gewaardeerd.”

Volgens Van der Spek moet er een platform komen voor opdrachtgevers en aannemers, zodat men van elkaar kan leren. Nu is zo’n platform er nog niet. <

Nederlandse noviteiten op IPM Essen Foto Ron Barendse

Op IPM in Essen vielen verschillende Nederlandse noviteiten in de prijzen zoals de eenjarige Bidens van Moerheim New Plant. ’Beedance’ won de prijs voor beste innovatie IPM 2015 in de categori ’Balkon- en perkplanten’. De Duits-Nederlandse Rhododendron micranthum ’Bloombux’ won in de categorie ’houtige gewassen’ en ook nog de ’Show Your Colours Award voor de beste plant met verhaal’. In de categorie snijbloemen won de Nederlandse Alstroemeria ’Könst Paradiso’.

De beurs trok dit jaar met 56.500 bezoekers iets minder publiek dan in voorgaande jaren. Wel is dit publiek steeds internationaler, 43% kwam van buiten Duitsland.

Een jaar eerder was dat nog 36%.

Er stonden 1.604 standhouders uit 49 landen, een record. <

TuinenLandschap | 4 | 2015

NieuwsPag_4-5_A_def.indd 5

5 09-02-15 13:18

Nieuws

Op 28 januari vond in Leeuwarden de aftrap plaats van Operatie Steenbreek. Doel van de campagne is burgers bewust te maken van het belang van groen in de tuin. Verstening zorgt voor problemen met waterafvoer en leidt tot hittestress. Groen zorgt voor verkoeling, waterberging en biedt een leefgebied voor vogels, vlinders, bijen en andere insecten.

Secretaris Roel van Dijk: „Mede als gevolg van de hoosbuien vorig jaar begint het steeds meer te leven. We hebben een landelijke werkgroep opgezet met het doel om kennis te delen. Er zijn nu vijf zogenoemde icoonsteden bij betrokken, Groningen, Leeuwarden, Den Haag, Eindhoven en Amersfoort, maar ook andere gemeenten kunnen aanhaken.”

Operatie Steenbreek is opgezet om mensen te inspireren en enthousiasmeren om hun tuin te vergroenen. Er wordt niet ingezet op verplichte groen-

quota of andere middelen om mensen te dwingen minder tegels in de tuin te leggen. Van Dijk: „Onze doelgroep zijn gemeenten en burgers. Voor veel mensen is wateroverlast iets abstracts, daarom willen we ze inspireren, om een vogeltuin of moestuin aan te leggen.”

Ook de waterschappen en organisaties als Rioned zijn geïnteresseerd in de campagne. Zij zien het belang van groen om wateroverlast tegen te gaan. „In de stad is 40% van de grond in handen van particulieren en bedrijven. Dat geeft de noodzaak aan om deze groepen aan te spreken op het belang van een groene omgeving.”

Naast gemeenten zijn universiteiten en kenniscentra betrokken om onderzoek te doen en kennis te vergaren. Verder wordt het onderwijs betrokken om de boodschap uit te dragen via scholen. Op de website operatiesteenbreek.nl is meer informatie te vinden. <

Foto Ralph Mens

Operatie Steenbreek brengt groen terug in tuin

Stad en klimaatverandering centraal bij TEDxZwolle In Zwolle vond op 28 januari een TEDx-evenement plaats. TED staat voor ’Technology, Entertainment, Design’ en is opgericht om goede ideeën te verspreiden via lezingen en presentaties.

Sinds enkele jaren worden ook lokale evenementen georganiseerd onder de naam TEDx. In Zwolle stond klimaat en de stad centraal. Namens de VHG was er een presentatie van landschapsarchitect Niek Roozen over het Groene Stad-principe.

Tussen de presentaties door konden bezoekers hun licht opsteken over stadslandbouw en groene daken. <

c o l u m n

Tuinsenioriseren De drie dames kwamen uit Oisterwijk en waren keurig op tijd. Ik ontving ze op kantoor. Ze zagen er alle drie uit om door een ringetje te halen. Chique gekleed, gekapt, toilet gemaakt en behangen met dure sieraden en horloges. Eén ding viel op: ze hadden alle drie handen als bouwvakkers. ’Dit zijn de echte’, dacht ik, echte fanatieke tuindames.

De vrouwen vertegenwoordigden een tuinclub.

Dat soort groepen bestaat meestal uit zeer toegewijde tuinfanaten. De leden hebben in veel gevallen grote tuinen en zijn bevangen door het tuinvirus. Ze lezen veel, bezoeken opengestelde tuinen en werken in hun vrije tijd als paarden in hun eigen tuin. Ze kwamen bij me langs voor een gesprek over een lezing die ik voor ze ga verzorgen. En zoals deze dames alles even grondig aanpakken, wisten ze ook nu duidelijk wat ze van me wilden. ,,Het moet geen reclamepraatje worden hoor. U mag wel wat over uw bedrijf vertellen

6

TuinenLandschap | 4 | 2015

NieuwsPag_6-7B.indd 6

maar houdt u dat binnen de perken”, was de boodschap. Ze wilden vooral worden bijgepraat over het thema bemesting, en dan met de nadruk op een zo natuurlijk mogelijke aanpak. En dan was er nog een ander belangrijk thema: tuinsenioriseren. Want na het jarenlang fanatiek opbouwen van hun tuin, werd het nu toch voor de dames iets te veel van het goede.

Beide thema’s liggen me goed. Werk zelf ook bij voorkeur met organische meststoffen om het natuurlijk evenwicht in de bodem op peil te houden. En ook het tuinsenioriseren is voor mij geen probleem. De dames moeten gewoon van veel arbeidsintensieve hoekjes afscheid nemen: keuzes maken dus. Zoals er bij een kunstenaar te veel schilderijen hangen, staan er bij een tuinfanaat meestal te veel planten. Door te extensiveren worden de tuinen er waarschijnlijk ook een stuk mooier op. Alleen de combinatie van de twee onderwerpen; daar zit ik nog wat mee…

Bart Hoes tuinontwerper Jack van Haperen ontwerper/hovenier Ruud Vermeer hovenier

Jack van Haperen sales@formaverde.nl

09-02-15 13:18

Hofstad investeert €5 miljoen in groen maar blijft kampen met tekort van €4 miljoen

Den Haag onderkent in haar programma dat groen een belangrijk kapitaal vormt voor de stad als het gaat om leefbaarheid, gezondheid, biodiversiteit en een aantrekkelijk vestigingsklimaat. In de Kadernota Openbare Ruimte van 2012 is de koers afgesproken dat het groen van een goede basiskwaliteit moet zijn met extra ’hofstadkwaliteit’ voor gebieden met een economische sleutelrol. De structurele kosten van het jaarrond onderhoud slokken echter een groot deel van het groenbudget op zodat er een beperkt budget overblijft voor bijvoorbeeld groot onderhoud en renovatie. Om de norm die de gemeente zichzelf

heeft opgelegd te behalen, is onlangs in het nieuwe coalitieakkoord besloten structureel €5 miljoen extra uit te trekken voor groen. De laatste jaren had de gemeente al stappen gezet in het terugdringen van achterstallig onderhoud. Zo maakte achterstand in begeleidingssnoei en veiligheidssnoei bij 24% van de straatbomen een versnelde investeringsimpuls van €1 miljoen noodzakelijk.

Investeringen In het nieuwe Meerjarenprogramma Groen 2014-2018 zijn vijf speerpunten opgenomen waarbij prioriteit wordt gegeven aan de veiligheid, de duurzame instandhouding en de netheid van het groen. In het reguliere onderhoud wordt €600.000 extra geïnvesteerd.

Dit wordt vooral ingezet om het restant aan achterstand in bomensnoei weg te werken en bomen te vervangen. Voor het vervangen van populieren wordt daarbij nog eens

€400.000 uitgetrokken.

Vanaf 2016 is een structureel budget beschikbaar voor extra groen. Dit loopt op tot €1 miljoen in 2018 en zal vooral worden ingezet om de belevingswaarde van groen voor inwoners en bezoekers te verbeteren, bijvoorbeeld door het toepassen van in het oogspringende beplantingen en bewonersinitiatieven te ondersteunen.

De laatste jaren is er fors geïnvesteerd in het opknappen van grote gebieden zoals het Westduinpark en de landgoederen Marlot en Clingendael. In 2017 komt er incidenteel €1 miljoen bij voor de werkzaamheden in grote groengebieden en vanaf 2015 gaat er jaarlijks €300.000 extra naar de ecologische verbindingszones. De gemeente investeert ook €500.000 in de plannen voor het Internationale Park in de Internationale Zone van de stad. Een opknapbeurt van de Scheveningse Bosjes heeft daarin prioriteit.

Niet genoeg Ondanks de extra investeringen is het niet genoeg om al het groen op de kwaliteitsnorm te houden. Den Haag heeft 944 ha grote groengebieden, 740 ha wijk- en buurtgroen en ongeveer 116.000 straatbomen, waaronder 1.300 monumentale bomen en 60 zogenaamde groene parels; bomen met een bijzondere waarde voor de stad. Er is €24,7 miljoen nodig op jaarbasis terwijl het structurele budget groeit van €19,8 miljoen in 2015 naar €20,8 miljoen in 2018. Door efficiency in groenonderhoud, het combineren van middelen voor spelen en groen en door groene, infrastructurele, civiele werkzaamheden op elkaar aan te sluiten hoopt de gemeente de komende jaren de begroting beter in balans te krijgen. Aan de kwaliteitsnorm wordt niet getornd, het zal alleen langer duren voordat we het bereiken, aldus de gemeente. <

Deelnemers tuinenfestival Appeltern bekend De deelnemers voor de zesde editie van het Tuinenfestival van Appeltern zijn geselecteerd.

Volgens de jury verduidelijken de tien geselecteerde ontwerpen het beste het themajaar ’Een tuin voor Vincent’. Vanaf 1 maart worden de tuinen aangelegd. De volgende ontwerpen zijn geselecteerd: In dat licht bezien van Groen ID, Bal Populaire van Tuinstudio Tom, De kunst van het loslaten van Joosbuiten, Het palet van Sabine van Andel, Vincent Binnenste Buiten van Fhreja Deckers, Like me van Team Natuurlijk, Oneindige penseelstreken van DGJ Architects & Landscapes, Dans les memoires van Rivius, Het levenspad van Sylvia Vergouwen Tuin- en Landschapsinrichting en Bomen in kleur van Atelier Zwier. <

Foto Michel Lafaille

Foto Ralph Mens

Den Haag steekt de komende vier jaar €5 miljoen extra in het beheer van de buitenruimte. Maar de gemeente kampt met een structureel tekort van €4 miljoen. Dit blijkt uit het nieuwe Meerjarenprogramma Groen 2014-2018.

TuinenLandschap | 4 | 2015

NieuwsPag_6-7B.indd 7

7 09-02-15 13:18

Uitgesproken

Natuurbegraven is egoïstisch en slecht voor de natuur „Bedrijven die graven op een natuurbegraafplaats aanbieden, presenteren die als laatste rustplaats ’in harmonie met de natuur’. Én als prima verdienmodel voor eigenaren van natuurgebieden. Voor grondeigenaren is het vermeende verdienmodel de grote trekker om ’natuurbegraven’ toe te staan.

Dit rekenmodel rammelt aan alle kanten. Wij plaatsen vraagtekens bij de prognoses van het aantal begrafenissen per jaar en bij de beheerkosten, die wel eens hoger zouden kunnen uitvallen dan nu wordt begroot. De grafrechten zijn immers ’eeuwigdurend’, terwijl de inkomsten eenmalig zijn. Dat natuurorganisaties nu tijdelijk

Dat natuurorganisaties tijdelijk minder inkomsten hebben is geen reden om natuurgebieden voor eeuwig te verkwanselen

minder inkomsten hebben vinden wij nog geen reden om natuurgebieden ’voor eeuwig’ te verkwanselen.

Sowieso roept dit ’voor eeuwig’ vragen op. Hoezo kan een ondernemer het gebruik van een stuk van de aarde ’voor eeuwig’ verkopen? Is de wens om ’voor eeuwig’ in onze schaarse natuur te worden begraven niet erg egoïstisch? Hoeveel heeft dat te maken met ’liefde voor de natuur’?

Bovendien heeft het begraven zelf negatieve effecten op de natuur. Door het graven wordt het bodemprofiel verstoord.

Bij iedere begrafenis betreden honderden voeten de bosgrond met als gevolg bodemverdichting en slijtage. Door het graven in een bomenrijk gebied worden boomwortels beschadigd, wat kan leiden tot het afsterven van bomen.

Begrafenissen tijdens het broedseizoen verstoren broe-

dende vogels en nestelende zoogdieren. Ook ander wild zal verstoord worden door ’natuurbegraven’ omdat men daarvoor op zoek gaat naar relatief rustige gebieden, met zo min mogelijk recreatiedruk. Zulke gebieden zijn echter vaak al gereserveerd als rustgebieden voor het wild.

Begraven en natuurbehoud horen niet bij elkaar. Zijn verstoringen van bodem, humuslaag, boomwortels, planten, vogels, zoogdieren en amfibieën, ook in het broedseizoen, de gedroomde toekomst voor een natuurgebied? Is dit het ’teruggeven aan de natuur’ waarover de ’natuurbegraafsector’ zo hoog opgeeft? Misschien moeten we dat ’teruggeven’ wel heel letterlijk opvatten: nadat een bestaand natuurrijk gebied jarenlang is blootgesteld aan verstoringen, krijgt daarna de natuur weer de kans de schade te herstellen.” <

Stichting Natuurbegraafplaatswaaromniet.nl

www.tuinenlandschap.nl

vhg

Deze column valt onder redactionele verantwoordelijkheid van vhg.

Voorselectie Als u naar de Vakbeurs in Hardenberg bent geweest, dan heeft u vast de eerste voorselectieronde van de Nationale Wedstrijd Tuinaanleg gezien. Vier teams van jonge hoveniers waren tijdens de beurs druk aan de slag met het maken van hun wedstrijdopdracht.

De komende weken vinden er nog drie voorselectieronden in het land plaats. In totaal strijden zestien teams voor één van de vier deelnameplaatsen aan de Nationale Wedstrijd. Eind februari vindt deze plaats tijdens Tuinidee in Den Bosch. VHG is initiatiefnemer van deze wedstrijden en kan hierbij rekenen op steun van diverse organisaties.

Toen Aequor twee jaar geleden aangaf, dat zij

8

TuinenLandschap | 4 | 2015

NieuwsPag_8-9.indd 8

de wedstrijden niet meer zou organiseren, hebben wij het initiatief overgenomen. Dat doen we, omdat we met deze wedstrijden werken aan het imago van ons mooie vak. Bovendien willen we jonge mensen interesseren om te kiezen voor een loopbaan in onze branche. We hebben deze jonge vakgenoten in de toekomst hard nodig. Ons vak groeit en het vakmanschap groeit mee. Dat laten onze jonge deelnemers aan deze voorselectieronden prachtig zien. En er staat, naast de titel van Nationaal Kampioen, nog iets op het spel. De uitzending naar de internationale hovenierswedstrijden op Worldskills. Deze keer in Sao Paulo in Brazilië, waar we zullen gaan voor goud!

Egbert Roozen directeur vhg e.roozen@vhg.org

09-02-15 11:37

Tuin en landschap o

nline

www. tuinenlandschap. nl

Van onderstaande berichten staat een uitgebreide versie op de site van TuinenLandschap

Overkoepelende gedragscode voor alle gemeenten

Mariette Klay @groenekikker12 Nieuwe tuinopdracht; vandaag lekker ingemeten in de zon.

Maar nog lang niet warm genoeg! Zin in zomer........

Gemeenten moeten meer gebruikmaken van overkoepelende gedragscodes, zoals die van de Flora- en Faunawet voor bestendig beheer en onderhoud van VHG en Stadswerk. Dit adviseerde Conny Krutzen, coördinator gedragscodes bij de Rijksdienst voor ondernemend Nederland (RVO) op de workshop Herziene gedragscode Flora- en Faunawet in Venlo.

sander nijhuis @sandernijhuis Ongelofelijk..Nieuwe natuurbeschermingswet heft alle bescherming van knotwilgen op. Vogelvrij!! Dat kan en mag toch niet!

Middelen op basis van glyfosaat ingetrokken

Dionysios Sofronas @DioSof Eerste ’Natuurlijk spelen voor honden’ geopend!

Het Ctgb heeft op verzoek van de toelatinghouders de toelating ingetrokken van een aantal onkruidbestrijdingsmiddelen op basis van glyfosaat. Er is geen opgebruiktermijn. Het gaat om Acomac, Torinka en Agrichem Glyfosaat B.

Thomas van Belzen @CobouwPolitiek Jongens ik haak af. Bedankt voor het volgen. Mijn conclusie.

Debat duurzaamheid in Kamer is verspilling. Van tijd en energie.

Maat vreest bezuinigingen op groen onderwijs

Odette Blok @BlokOdette De eerste krokussen bloeien al... wat heerlijk, laat het voorjaar maar komen!

LTO Nederland-voorzitter Albert Jan Maat houdt er rekening mee dat toch extra gekort gaat worden op groen onderwijs.

Dit ondanks toezeggingen van premier Rutte dat dit niet aan de orde zou zijn.

Ondernemers: halvering loondoorbetalingsplicht De loondoorbetaling bij ziekte van een werknemer moet terug van twee naar één jaar. Dat is een van de voorstellen die MKB-Nederland en VNO-NCW doen in de groeiagenda Kansrijk.

’Duurzaam inkopen serieus oppakken’ tuinenlandschap.nl Ondernemersorganisaties roepen het kabinet op om duurzaam inkopen serieus op te pakken. Nu is in de praktijk nog te vaak de laagste prijs doorslaggevend. Wat is uw ervaring?

Congres over bomen in Oisterwijk

Discussieer mee in de tuinenlandschap-groep

50% zei ja tegen de stelling: Foto Paul Spapens

’De nieuwe Aanbestedingswet zet een rem op groeninnovatie’ Stem mee over de volgende peiling:

’Duurzaam inkopen door de overheid verdient een tweede kans’

In Oisterwijk wordt 21 maart een congres gehouden over bomen. Congres ’Het Bomencafé’ besteedt aandacht aan economie, cultuur, spiritualiteit, ecologie, kunst, zorg en nog veel meer. Opgeven kan via bomencafe@ziggo.nl.

ap

an

h dsc

Bij sommige artikelen in dit blad staan icoontjes, deze verwijzen naar extra informatie op de website Foto’s

Filmpjes

Dossiers

Documenten en links naar websites

Praat mee

nL ine

f

ie r b s uo eer euw n on Ni Ab e pd

Tu

TuinenLandschap | 4 | 2015

NieuwsPag_8-9.indd 9

9 09-02-15 11:37

Sortiment

Magnolia kobus, de meest welkom Magnolia kobus, een boom van buitenlandse herkomst, is door de boomkwekers uitgeroepen tot Boom van het Jaar 2015. Welke eigenschappen hebben hem die onderscheiding opgeleverd en waarom vielen sommige door de vakwereld aangedragen soorten al bij voorbaat voor de jury af?

Tekst en beeld Ton Stolk

V

an drie genomineerde uitheemse bomen – Liriodendron tulipifera, Magnolia kobus, Ostrya carpinifolia – mag Magnolia zich een jaar lang de meest welkome exoot noemen. Toch zijn ook de andere twee boomsoorten het meer dan waard om vaker aan te planten in het stedelijk groen. Alle drie zijn gezonde boomsoorten met specifieke gebruiks- en sierwaarden. Voor de Nederlandse boomkwekers verdient Magnolia kobus dit jaar de meeste aandacht.

Toepassing Magnolia kobus Met Magnolia kobus is een in het vroege voorjaar rijkbloeiende Boom van het Jaar gekozen in het middenformaat. Zijn

Liriodendron tulipifera, een snelgroeiende boom, kan afhankelijk van zijn standplaats een hoogte van 20 tot 30 m bereiken. Het blad heeft een afgeplatte top, meestal twee zijlobben en geeft een gele herfstkleur. De bloemen, geel met oranje vlek, zijn tulpvormig en bloeien in mei en juni. Aan sterk opgekroonde bomen vallen de bloemen minder op doordat de buitenkant geelgroen kleurt.

De stam is recht, de boomkroon gesloten en breed. Ook de zuilvormige selectie krijgt uiteindelijk een brede kroon.

10

Ostrya carpinifolia, de hopbeuk, is een langzame groeier en komt in Nederland in het algemeen nauwelijks boven de 15 m hoogte uit. De kroon is eerst piramidaal, later breder en meer bolrond. De stam vertakt zich in meerdere schuin opgaande gesteltakken. Na de bloei met lange, mannelijke katjes groeien de vrouwelijke bloeiwijzen uit tot groenwitte ’hopbellen’. De hopbeuk is een fraai alternatief voor de boomhazelaar die nogal eens spontaan afsterft.

TuinenLandschap | 4 | 2015

BoomvhJaar.indd 10

05-02-15 14:53

elkome exoot voor 2015 maximale hoogte is 8 tot 10 m, maar daar doet deze rustige groeier vele jaren over.

Van jonge bomen is de kroon piramidaal en gesloten met een opgaande vertakking. Later wordt de kroon net zo breed als hoog en is hij bij voldoende ruimte zelfs breder dan hoog.

Zijn sierwaarde zit ’m vooral in de jaarlijks overdadige bloei met witte bloemen die zich volledig openen. Doordat de natuur ondertussen zo’n twee tot drie weken vroeger tot ontwikkeling komt, begint de bloei doorgaans al eind maart.

De bodem is voor Magnolia kobus bij voorkeur zuur tot neutraal. Licht kalkhoudend humeus zand of zavel kan ook, mits deze grond voldoende vochthoudend blijft. Meer kalk in de bodem remt de groei en veroorzaakt een bleek geelgroene bladkleur. Droogte verdraagt hij met zijn vlezige wortels slecht. Voor strooizout blijkt hij weinig gevoelig. Een standplaats in bestrating is mogelijk, mits de bodem geschikt is en voldoende vocht levert.

Drie welkome exoten Waarom passen de drie genoemde bomen in het thema ’een welkome exoot’?

Met andere woorden: wanneer is een exoot welkom en wanneer niet? Voor de jury van deskundigen – boomkwekers en groenvoorzieners – is een exoot niet welkom als deze zich invasief gedraagt of dreigt te gedragen. Dit kan bijvoorbeeld door spontaan uitzaaien. De kans is dan te groot dat inheemse vegetaties op den duur worden verdrongen. Dergelijke soorten wil de boomkwekerijsector niet extra onder de aandacht brengen.

Een tweede overweging in de jurering was dat overbekende, veel toegepaste boomsoorten geen extra promotie meer nodig hebben. Tot slot haalde een aantal soorten geen nominatie omdat ze bij weinigen bekend zijn en te weinig gekweekt worden. De jury oordeelde dat dergelijke soorten als Boom van het Jaar niet in voldoende aantallen beschikbaar zouden zijn om de extra vraag op te kunnen vangen. De drie soorten die dit jaar in de schijnwerpers staan, kunnen de extra promotie zeker nog gebruiken en zijn zonder uitzondering waardevol om meer aan te planten door de groensector. <

Magnolia kobus is verkozen tot Boom van het Jaar 2015.

TuinenLandschap | 4 | 2015

BoomvhJaar.indd 11

11 05-02-15 14:53

Sortiment

Coniferenkweker Jean-Pierre Schrauwen:

’Met Pinus kan de vakman zich onderscheiden’ Bij wintergroene snoeivormen denk je al snel aan Buxus of Taxus, maar minder aan Pinus.

Toch kent dit geslacht een ongekend aantal mogelijkheden: van compacte bolvormen, massieven tot opgaande meerstammige solitairen in verschillende kleurschakeringen. ,,Een conifeer waarmee de groene vakman zich kan onderscheiden.’’

D

e belangstelling voor coniferen ligt al jaren onder druk. Voor een gepassioneerde coniferenkweker is dat frustrerend. ,,Veel mensen vinden coniferen saai omdat ze bijna allemaal jaarrond hetzelfde zijn. Anderen vallen over het feit dat coniferen van binnen altijd bruin zijn. Maar geldt niet hetzelfde voor Buxus en Taxus die al jaren in groten getale worden aangeplant?” Aan het woord is Jean-Pierre Schrauwen. Samen met zijn vader Peter runt hij een coniferenkwekerij in het Brabantse Sprundel. Een korte wandeling door de showtuin maakt duidelijk hoe divers de coniferengroep is.

De showtuin is een echte verzamelaar-

tuin, van ideeën opdoen over toepassing van de planten is hier geen sprake. ,,Dat is waar het momenteel aan ontbreekt, aan inspirerende beplantingsvoorbeelden met coniferen.”

Aaibaarheidsfactor Jean-Pierre Schrauwen vindt dat er te weinig bekend is wat er allemaal mogelijk is met coniferen zoals het geslacht Pinus. Hij begint met de dwergvormen, vrijwel allemaal cultivars afkomstig uit heksenbezems of zaailingen. De planten worden via enten vermeerderd en groeien langzaam, tot enkele centimeters per jaar. ,,Het ambachtelijke enten

Tekst en Beeld Emiel van den Berg

Pinus mugo ’Benjamin’ behoort tot de beste dwergen met een jaarlijkse groei van enkele centimeters.

12

Door Pinus pumila ’Säntis’ jaarlijks tijdens het uitlopen te snoeien, blijft de plant compact.

TuinenLandschap | 4 | 2015

kwekerpinus.indd 12

05-02-15 14:53

maakt de planten duurder, maar het beperkte onderhoud en de gegarandeerde gezondheid maken dat weer goed.” Als aandachtspunt bij de dwergen noemt de kweker het weghalen van de bruine naalden, jaarlijks rond oktober. ,,Noodzakelijk anders gaan ze rotten en krijgen schadelijke schimmels de vrije hand.”

Voor bakken en grote potten zijn de dwergvormen vaak te klein. Daar valt de keuze op semi-dwergen. ,,Dit zijn prima vervangers voor Buxus en Taxus in pot.”

Het weghalen van de naalden is hier eenvoudiger te doen en minder belangrijk, de wind waait er makkelijker doorheen.

Bekend zijn P. mugo ’Mops’ en P. mugo var. pumilio. De beste voorbeelden zitten echter bij P. strobus, de zachtnaaldige soort waarbij de naalden steeds in vijf bijeen staan. ,,Deze planten hebben een hoge aaibaarheidsfactor.” P. Strobus ’Minima’ met grijsgroene naalden wordt soms op stam gekweekt en maakt een afgeplatte bol. ’Ontario’ en ’Bergman’s Mini’ zijn andere voorbeelden.

Bij de tweenaaldige soorten, die vaak harder en stugger aanvoelen, noemt de kweker P. densiflora ’Low Glow’ – een afgeplatte bol met frisgroene naalden – en ’Alice Verkade’. Losser groeiend zijn P. thunbergii ’Maijima’ en ’Sayonara’. ,,Die vormen een minder strakke bol en hebben extra sierwaarde met de zilverwitte uitlopers die in het voorjaar afsteken tegen de donkergroene naalden.” P. sylvestris ’Chantry Blue’ is de meest blauwe bol bij de hardnaaldige Pinus.

Door te snoeien zijn de bollen eenvoudig compact te houden. ,,Dit gebeurt jaarlijks tussen eind mei en de langste dag.

De groeischeuten, ofwel kaarsen, knip je half af. Wie dat de eerste jaren goed bijhoudt, krijgt prachtige bollen.” Wat betreft de winterhardheid van planten in pot geeft de kweker aan dat zachtnaaldigen enigszins kwetsbaarder zijn dan hardnaaldigen. ,,De zachtnaaldigen >

Jean-Pierre Schrauwen: ,,Pinus kent veel toepassingsmogelijkheden. Essentieel is de soort- en cultivarkeuze.”

TuinenLandschap | 4 | 2015

kwekerpinus.indd 13

13 05-02-15 14:53

Pinus x schwerinii ’Wiethorst’ is een opgaand groeiende cultivar die al op jonge leeftijd kegels draagt.

Het snoeien van een grote meerstammige ’bonsai’ van Pinus sylvestris ’Glauca’ is een specialisme.

staan daarom in de winter liever wat droger.”

Wolkenmassief Pinus heeft ook tal van soorten en cultivars waar in de tuin massieven, ofwel ’wolken’, van zijn te maken. De keuze valt op redelijk snelgroeiende vertegenwoordigers die wat ruiger zijn te snoeien en goed tegen elkaar aan kunnen groeien. Bij gesloten massieven is ook hier het weghalen van oude naalden in de herfst een aandachtspunt. ,,Een kwestie van plukken en schudden.

Overigens valt dat bij deze wat forsere planten veel minder op, bruine naalden zitten daar meer naar binnen.” Afgevallen naalden kunnen het best op de grond blijven liggen waar ze de groei van nuttige mycorrhiza-schimmels bevorderen. ,,Een extra voordeel is dat taxuskevers niet van deze schimmels houden.”

Een tiental jaren geleden waren Pinus-

14

massieven populair in het openbaar groen. Daar viel de keuze dan op goedkope zaailingen van P. mugo var. mughus. ,,Goede resultaten bereik je daarmee alleen wanneer je deze de eerste twee jaar goed snoeit. Dat zorgt voor vertakking, kortere scheuten en een compact eindresultaat.” Wie het bij de ’wolken’ meer in de siervormen zoekt, kiest P. mugo ’Gnom’, P. pumila ’Säntis’, P. parviflora ’Bergman’ of P. parviflora ’Blauer Engel’. Sommige halen de twee meter en veel zijn kegeldragend.

Noemenswaardig zijn eveneens de bodembedekkers, zoals de spreidend groeiende, en amper boven de 30 cm uitkomende P. mugo ’Corley’s Mat’ en ’Krauskopf’. P. sylvestris ’Albyns’ is een blauwgrijze bodembedekkende variëteit.

Grote solitairen

Pinus sylvestris ’Watereri’ is een compacte groeier die op stam, in dit geval meerstammig, is te kweken.

Hardenberg vielen exclusieve snoeivormen op van P. densiflora ’Jane Kluis’ en P. parviflora ’Negishi’. Deze reuzenbonsais vragen veel onderhoud in de vorm van leiden en snoeien. ,,Een specialisme”, volgens Schrauwen. P. parviflora ’Azum Goye’ valt tussen het assortiment grote bonsais op door zijn opvallend korte naalden.

Voor het openbaar groen is het raadzaam om opgaande groeiers te kiezen met een open habitus zodat snoeien wat minder secuur komt. P. x schwerinii ’Wiethorst’ groeit opgaand, net als een ongesnoeide P. mugo ’Gnom’. Maar er zijn ook echte boomvormen zoals de zaailingen P. sylvestris en P. nigra.

Voor Schrauwen is het duidelijk, Pinus kent zoveel soorten en vormen dat er voor elk wat wils is. ,,Wij helpen de vakman graag bij zijn keuze.’’ <

De aandacht voor grote solitairen stijgt langzaam. Tijdens de afgelopen beurs in

TuinenLandschap | 4 | 2015

kwekerpinus.indd 14

05-02-15 14:54

Van pot tot duin

Het geslacht Pinus

Pinus is bruikbaar als dwergplant in bakken, troggen en rotstuinen. P. mugo bijvoorbeeld kent tientallen dwergcultivars. Een iets forsere groei tref je aan bij de bolvormige semi-dwergen. ,,Deze groeien prima in pot.” Het is van belang om puimsteen bij de potgrond te voegen voor de drainage. Wanneer de wortelkluit gevuld raakt, is extra voeding nodig.

Met de bossige groeiers zijn in de tuin massieven en wolken te maken. Volgens de kweker voelt Pinus zich op elke normale, goeddoorlatende grond met een pH-waarde rond de 5,5, eventueel iets lager, thuis.

Natte gronden zijn echter funest voor de den. Maar in principe is er voor elke standplaats een Pinus beschikbaar. ,,De plant tolereert zelfs zeewind.”

De den groeit van nature op het noordelijk halfrond tot aan Noord-Afrika, Centraal-Amerika en ZuidoostAzië. In totaal zijn er circa honderd soorten en een veel groter aantal cultivars. Sommige soorten trotseren extreme groeiomstandigheden; er groeien zeer winterharde soorten tot boven de poolcirkel, droogteminnende soorten op rotsige hellingen in de zuidelijke regionen – tot aan de evenaar – en zeewindbestendige soorten in duingebieden.

Van P. aristata zijn in Californië (VS) exemplaren gevonden die al vijfduizend jaar oud zijn. De hoogstgroeiende Pinus-soorten halen de 75 m; sommige dwergcultivars komen amper boven de 50 cm uit.

Pinus is de leverancier van onder andere grenenhout en pijnboompitten. Diverse soorten worden al eeuwenlang aangeplant om erosie te voorkomen.

Pinus mugo ’Wintergold’. Keuze in geel is er volop, de planten verlangen wel een zonnige standplaats.

TuinenLandschap | 4 | 2015

kwekerpinus.indd 15

15 05-02-15 14:54

Sortiment

Ze luiden elk jaar met verve de lente in en zetten dan menig grasmat in kleur. Maar Crocus is meer dan deze toepassing alleen. In combinatie met andere bolgewassen zijn de mogelijkheden legio. Al is het alleen al omdat het bolgewasje vele soorten kent en nog meer cultivars.

D

e bekendste krokussen zijn de voorjaarsbloeiers. Er is echter ook een groep herfstbloeiende krokussen die minder bekend is. Deze komen uit gebieden waar het in de zomer heel droog is. Als het in de herfst daar gaat regenen komen ze in bloei. Crocus ligusticus en Crocus speciosus zijn herfstbloeiers en bloeien net als de meeste herfstbloeiers zonder blad, dat komt later.

Van de tweehonderd verschillende voorjaarskrokussen is een aantal mooie soorten verkrijgbaar. Ook zeer zeldzame, tot groot genoegen van de ’croconuts’, liefhebbers van het bolgewas. De cultivars worden in twee groepen ingedeeld, de kleinbloemige krokussen, verwant aan

Tekst Hanneke van Dijk Beeld George Otter

Crocus chrysanthus en de grootbloemige verwant aan Crocus vernus. De meeste kleuren, variërend van wit, tot geel, paars, lila, gestreept en tweekleurig, komen voor in de Chrysanthus Groep. De oorspronkelijke Crocus chrysanthus is geel en komt in het wild voor van Centraal- en Zuid-Turkije tot Noord-Griekenland en voormalig Joegoslavië. Crocus vernus, de Italiaanse krokus, ook wel Large Dutch genoemd, is afkomstig uit Italië.

De vernieuwing op krokusgebied zit hem niet in de veredeling maar in het gebruik van het bolgewasje. Zag je ze vroeger alleen in het gras, nu worden ze gecombineerd met andere bolgewassen voor gelijktijdige of opeenvolgende bloei.

Meer mogelijk met Crocus Voor een gelijktijdige bloei laten krokussen zich goed combineren met vroege tulpen, bijvoorbeeld cultivars van Tulipa kaufmanniana, zoals Tulipa kaufmanniana ’Heart’s Delight’. Deze combineert mooi met Crocus vernus ’Remembrance’.

De tulpjes bloeien langer dan de krokussen die als ze uitgebloeid zijn onder de tulpenbladeren verdwijnen. Een andere in het oogspringende combinatie is bijvoorbeeld Tulipa kaufmanniana ’Ancilla’ met de gele Crocus flavus subsp. flavus.

16 Crocus.indd 16

TuinenLandschap | 4 | 2015

05-02-15 14:54

Crocus tommasinianus, de boerenkrokus komt oorspronkelijk uit voormalig Joegoslavië, Hongarije en Bulgarije en groeit daar in loofbossen en bergen. Bij ons voelt de plant zich al zo lang thuis dat we het een stinzenplant noemen. De soort vermeerdert zich zowel door knolletjes als door zaad. Ze bloeien al in februari en de kleur is lichtlila/violet met een zilverkleurige glans op de buitenste bloembladen.

Van C. tommasinianus zijn verschillende vormen geselecteerd en benaamd.

Een mooie donkerpaarse is C. tommasinianus ’Ruby Giant’, een steriele vorm die zich niet uitzaait. C. tommasinianus ’Roseus’ is roze van kleur, C. tommasinianus ’Whitewell Purple’ is lichtpaars.

us

Bolexpert en croconut Janis Ruksans uit Letand kreeg in 1980 zaad van C. tommasinianus van de botanische tuin in Yalta op de Krim. Eén van de zaailingen had grote tweekleurige bloemen en bleek een kruising te zijn met een Crocus vernus. Hij noemde deze krokus, Crocus ’Yalta’. De buitenste bloemblaadjes zijn zilverkleurig en de binnenste donkerpaars.

De bloemen zijn groter dan van C. tommasinianus en kleiner dan van C. vernus. Ze bloeien in maart en april. >

TuinenLandschap | 4 | 2015

Crocus.indd 17

17 05-02-15 14:54

Superspecialisten duiken vaak zo diep in de naamgeving dat het voor gewone gebruikers lastig te volgen is. Crocus sieberi is er zo eentje.

Terwijl wij van deze krokus voornamelijk de ’Tricolor’ kennen rekent Janis Ruksans alle C. sieberi tot C. attacus. Waarom? Omdat de ’echte’ C. sieberi, die alleen op Kreta voorkomt, bij ons niet goed winterhard is.

Maar geen zorgen, de cultivars die bij ons in de handel zijn: ’Tricolor’, ’Bowles White’ en ’Firefly’ zijn wel degelijk winterhard en bloeien vaak al voordat de sneeuw weg is, waardoor ze de mooie naam ’snow crocus’ verdienden.

In het wild groeit de goudgele C. chrysanthus in Turkije, Griekenland en voormalig Joegoslavië. Pottertons Nursery in Engeland bracht een bijzondere cultivar op de markt, C. chrysanthus ’Sunspot’ met glanzend zwarte stempels. De krokussen die tot de Chrysanthus Groep horen, zijn vaak kruisingen van C. chrysanthus met C. biflorus. De vele cultivars die tot deze groep kleinbloemige krokussen behoren, groeien bijzonder goed en zijn ook uitstekende verwilderaars. Ze bloeien vroeg in februari en maart. C. chrysanthus ’Ard Schenk’ (foto), C. chrysanthus ’Blue Bird’, ’Blue Pearl’ en ’Prins Claus’ zijn geen van alle geel en daarom beschouwt Janis Rucksans ze als cultivars van C. x annulatus.

Grootbloemige krokussen maken, en masse gebruikt, het meeste indruk, zoals hier paarse en witte cultivars van Crocus vernus op het Lange Voorhout in Den Haag. Grootbloemige krokussen zijn er in alle tinten paars, lila, gestreept, wit en geel. Alle zogenaamde cultivars van Crocus vernus zijn allang niet meer van deze soort afkomstig, maar ook van andere soorten als Crocus napolitanicus. Het is daarom zeer waarschijnlijk dat deze grootbloemige krokussen in de toekomst ingedeeld worden bij Crocus x cultorum. De roepnaam is ’Large Dutch’ krokussen. Crocus vernus ’Flower Record’ en Crocus vernus ’Jeanne d’Arc’ vormen een mooie combinatie.

18 Crocus.indd 18

TuinenLandschap | 4 | 2015

05-02-15 14:54

en

end , zijn die goed n ’, ouwt

Zonneminner

Verwildering

Krokussen houden van goed doorlatende grond en zon. Als de zon schijnt, zelfs het meest magere voorjaarszonnetje, gaan de bloemen open. Van veel soorten, zoals Crocus tommasinianus (boerenkrokus), die ook op armere grond en in de halfschaduw groeit, gaan de bloemen helemaal open tot sterretjes. Andere zoals de grootbloemige krokussen gaan open in de vorm van een wijnglas.

Als het regent blijven krokussen dicht om hun stuifmeel te beschermen. Krokussen zijn goede bijenplanten. Nu gemeenten drastisch aan het bezuinigen zijn en heestervakken plaatsmaken voor gras ontstaat een fantastische mogelijkheid om daar bloembollen in te planten. Er kan een keuze gemaakt worden uit een combinatie van verschillende kleuren krokussen of een combinatie van krokussen met andere bolgewassen. Na de bloei mag het gras minimaal vier weken niet gemaaid worden, maar omdat krokussen zo vroeg bloeien past dit in het maairegime.

Krokussen vormen een goede investering; ze komen elk jaar weer terug. Ze verwilderen door zich te vermeerderen via aanmaak van nieuwe knolletjes of door zich uit te zaaien. Bij krokussen die zichzelf uitzaaien kun je mooie variaties krijgen. In een veld vol Crocus tommasinianus vind je allerlei tinten. Een aantal van deze cultivars is dan ook benaamd.

De kleinbloemige krokussen van de Chrysanthus Groep zijn ook prima verwilderaars. Het is de meest kleurrijke groep die de bloei van de boerenkrokus overneemt. Deze krokussen schijnen minder last te hebben van muizenvraat.

Het planten van bloembollen in het openbare groen is heel makkelijk geworden doordat er speciale machines zijn ontwikkeld. Dit machinaal planten kan in gazons en zelfs in taluds. Het gaat snel en efficiënt en op arme grond kan zelfs een organische bemesting meteen worden meegegeven. De mengsels worden door de verschillende firma’s onder de mooiste namen aangeboden. Zo is er een Bijenmix, een Rainbow Mix, een Delft Blue Mix et cetera.

Krokussen laten zich, bescheiden als ze zijn, fantastisch combineren met tegelijkertijd bloeiende bolgewassen. De variatie in kleur en bloemvorm draagt hiertoe in grote mate bij. Neem nou de subtiel gekleurde Crocus vernus ’Grand Maitre’ samen met blauwe druifjes en roze Chionodoxa ’Pink Giant’. Deze sneeuwroem zal van dit trio het langst in bloei zijn, de krokussen het eerste.

Maar er is een moment dat ze alle drie tegelijk bloeien. Zo’n combinatie maakt het meeste indruk als de bolgewassen dicht geplant worden. Chionodoxa ’Pink Giant’ is wat hoger en doet het daarom goed in deze combinatie.

<

TuinenLandschap | 4 | 2015

Crocus.indd 19

19 05-02-15 14:54

✓ ✓

ONKRUIDKOKEN

623431.indd 20

9-2-2015 13:09:10

SIGHT Landscaping

SIGHT Landscaping b.v. is als landelijk opererend bedrijf de specialist in de verzorging van de groene buitenruimte. Wij geven toonaangevende adviezen op het gebied van beheer, aanleg en onderhoud in zowel het zakelijke als openbare groen. Ook aanleg van daktuinen en dakbegroeiing behoort tot onze specialiteit. Service en kwaliteit staan bij ons voorop. Onze medewerkers werken vanuit een aantal vestigingen in geheel Nederland.

In verband met uitbreiding van onze dienstverlening zijn wij op zoek naar kandidaten voor de volgende functies:

(aankomend) Hovenier (voor west en midden Nederland)

Als (aankomend) hovenier word je breed ingezet in onze projecten. Hierbij gaat het om zowel aanleg, renovatie en onderhoud van tuinen, ook in het hogere segment. Het werken in daktuinen en boomverzorging kunnen tot je taken behoren. De groene werkzaamheden zijn afwisselend; je voert ze uit in bedrijfstuinen, bij zorginstellingen en soms gemeentelijk groen. Je werkt zelfstandig en vaak in teamverband.

Functieprofiel: · Je hebt een afgeronde middelbare opleiding in het groen · Je hebt een aantal jaar ervaring in bij voorkeur het hoveniersvak · Je hebt kennis van plantensoorten en kunt goed omgaan met machines en gereedschappen · Je bent representatief, servicegericht en je vindt het leuk om alleen of in een team te werken · Je bent leergierig, kunt goed plannen en tekeningen lezen · Je bent in bezit van rijbewijs B(E) · Een VCA-diploma, spuitlicentie of diploma flora- en faunawet zijn een pré

(aankomend) maaimachinist (voor Midden Nederland)

Wij zijn op zoek naar een machinist voor maaiwerkzaamheden in verschillende onderhoudsprojecten. Je maait velden, bermen en plantsoenen in het openbare groen. Het werk wordt met verschillende machines uitgevoerd, zoals een kooi- en cirkelmaaier. Ook voer je klein onderhoud, reparaties en bijkomende werkzaamheden uit.

Functieprofiel: · Je hebt ruime ervaring als maaimachinist of wilt hiervoor opgeleid worden · Je kunt je goed oriënteren, zodat je de werkzaamheden doelmatig uit kunt voeren · Je hebt een flexibele en dienstverlenende werkhouding · Je bent in het bezit van een VCA-diploma · Je hebt een rijbewijs B en bij voorkeur BE · Je kunt zowel zelfstandig als in een team werken

aankomend stratenmaker (voor Midden Nederland)

De stratenmaker voert alle bestratingswerkzaamheden uit die in onze groenprojecten voorkomen. Je kunt hierbij denken aan het opmeten en uitzetten van werk, grondwerk, egaliseren, leggen en opbreken van bestrating en het op maat hakken van stenen, tegels en trottoirbanden. Ook het stellen van kantopsluitingen en kolken en het uitvoeren van reparaties behoren tot de werkzaamheden.

Functieprofiel: · Je hebt interesse en aanleg voor het uitvoeren van straatwerk bij een groenbedrijf · Je bent bekend met de machines en gereedschappen die in de branche gebruikt worden · Je kunt goed zelfstandig werken · Je bent in het bezit van een rijbewijs B en bij voorkeur BE · Je kunt vooruit kijken en plannen · Je bent sociaal in de omgang en hebt een flexibele en dienstverlenende werkhouding · Je bent enthousiast, leergierig en vindt het leuk om buiten te werken Wij bieden uitstekende ontwikkel- en doorgroeimogelijkheden in een ondernemende en veelzijdige organisatie.

Bij SIGHT heerst een plezierige en informele werksfeer. De functies bieden veel afwisseling en SIGHT heeft goede arbeidsvoorwaarden.

Reacties: Heb je interesse en voldoe je aan de eisen? Dan zien wij je reactie (met CV) graag tegemoet via email: hr@sightlandscaping.nl, via onze website of schriftelijk naar: SIGHT Landscaping b.v. ‒ t.a.v. Christine Masereeuw, manager HRM ‒ Postbus 425 ‒ 3840 AK Harderwijk. Ons telefoonnummer is 0341-436436.

Acquisitie naar aanleiding van deze advertentie wordt niet op prijs gesteld.

623433.indd 21

9-2-2015 11:39:50

Bedrijf en Organisatie

De Bomenstichting is nog altijd In juni 2011 verscheen het persbericht dat de Bomenstichting in financieel zwaar weer verkeerde en de deuren moest sluiten. De stichting is als een feniks uit de as herrezen. Een grote groep vrijwilligers zet zich enthousiast in voor het oorspronkelijke doel: de bescherming van (monumentale) bomen in stad en platteland.

Tekst Kyra Kuitert | Beeld Tuin en Landschap

T

egenvallende inkomsten en het wegvallen van subsidies waren de reden om in 2011 het Utrechtse kantoor van de Bomenstichting te sluiten en het dienstverband met de zeven medewerkers te beëindigen. De toenmalige interimdirecteur zag geen andere mogelijkheid.

Diverse gesprekken met mogelijke overnamepartners leverden niets op, waarna het toenmalige bestuur een reddingsplan van een kerngroep van actieve vrijwilligers heeft aanvaard. Het is gelukt om dat plan uit te voeren en vanaf 2012 wordt de landelijk opererende Bomenstichting gerund vanuit een Amsterdams woonhuis.

Er is een nieuw bestuur gevormd en bureausecretaris Hanna Hirsch fungeert als een spin in het web. ,,De structuur van de stichting is niet wezenlijk veranderd sinds we als vrijwilligersorganisatie werken. Voor deskundigheid die nu niet meer direct in huis is, weten we altijd de juiste personen te benaderen. Een deel van de inboedel is naar het nieuwe kantoor overgebracht en het archief is elders opgeslagen. We zijn, net als vroeger, alle werkdagen telefonisch bereikbaar en uiteraard ook per mail”, zegt Hirsch over alle veranderingen.

Voortzetting van activiteiten Vanouds heeft de Bomenstichting een belangrijke voorlichtingsfunctie; ze geeft informatie bij vragen over dreigende (onnodige) kap, ziekte van bomen, onderhoud van monumentale bomen en geschillen. Verder staat op de website een overzicht van professionals, van boomverzorgers tot taxateurs van bomen en beleidsadviseurs. Ook wordt de stichting steeds actiever op sociale media.

22

Bestuurslid en jurist Frank Warendorf: ,,Met hulp van zo’n kleine 200, over het hele land verspreide, contactpersonen zorgt de Bomenstichting er voor dat (monumentale) bomen aandacht krijgen en zo beschermd worden. De contactpersonen zetten zich actief in voor bomen in hun gemeente. Hoe? Dat vullen ze zelf in: van bomen redden via een bezwaarschrift tot het organiseren van boomtochten. Op de achtergrond ondersteunt de Bomenstichting dit netwerk, onder andere via een (digitale) nieuwsbrief en een jaarlijkse studie- en ontmoetingsdag.

Vragen die binnenkomen, beantwoorden we in eerste instantie zelf. Als ze beter lokaal kunnen worden behandeld, sturen we ze door naar onze contactpersonen ter plaatse. Vragen over ziektes, snoei, subsidie en vergunningen kunnen we meestal zelf behandelen. Meer specifieke vragen leggen we voor aan specialisten in het land.”

Monumentale bomenregister Om volgroeide en oude bomen de nodige zorg en bescherming te kunnen geven, heeft de Bomenstichting in de jaren ’80 een begin gemaakt met het Landelijk Register van Monumentale Bomen. Om in het register te worden opgenomen moet een boom minimaal 80 jaar oud en gezond zijn en een levensverwachting van minimaal 10 jaar hebben. Daarnaast moet hij voldoen aan nog minstens één extra criterium, zoals beeldbepalend, cultuurhistorisch of dendrologisch waardevol. Er staan een kleine 15.000 bomen in het register en die worden momenteel allemaal nagelopen door ruim 230 zogenaamde boominspecteurs. Voorheen

bestond het register uit een eenvoudig Excell-document, maar met subsidie van het Prins Bernhard Cultuurfonds wordt het register geüpdatet in een databank en komt het binnenkort online.

Subsidie ontvangen en geven In principe was de situatie met vrijwilligers bedoeld als brug om uiteindelijk weer professioneel te gaan werken.

Doordat de kosten fors naar beneden zijn gegaan, redt de stichting zich financieel nu goed en in oktober 2013 is er zelfs een betaalde kracht aangenomen, de bureausecretaris. De inkomsten van de Bomenstichting bestaan uit donaties, legaten en projectsubsidies. Daarnaast zijn er bedrijven die tegen betaling op de website staan én is er de mogelijkheid voor gemeenten, en andere die bomen onder hun beheer hebben, om beheerderabonnee te worden. Voor €85 per jaar steunen ze dan niet alleen de stichting, maar krijgen ze ook alle publicaties toegestuurd en desgewenst een uittreksel van het bomenregister en kunnen ze gratis gebruikmaken van de helpdesk.

De Bomenstichting gaf, en geeft, ook geld aan particulieren en organisaties voor het onderhoud van monumentale bomen die in hun bezit zijn en die in het register zijn opgenomen. Via het Bomenfonds kunnen organisaties in principe 50% en particulieren zelfs 75% van de gemaakte kosten terugkrijgen. Voorwaarde is wel dat de levensverwachting van de betreffende boom na onderhoud nog minimaal tien jaar is.

Naast het beantwoorden van vragen, het register updaten, website en sociale media besteden de vrijwilligers onder meer tijd aan nieuwe bomenbordjes.

Dit zijn duurzame bordjes met informatie en QR-code, die gemeenten in een park of langs een bomenroute kunnen plaatsen. Genoeg te doen zou je zeggen, maar Warendorf en Hirsch zitten nog vol toekomstplannen: ,,Als we meer budget hebben willen we bijvoorbeeld meer studiedagen organiseren. Ook willen we meer aandacht besteden aan de contactpersonen in het land en handleidingen voor hen schrijven. Maar al met al zijn we tevreden over hoe deze ’doorstart’ is verlopen.” <

TuinenLandschap | 4 | 2015

Bomenstichting.indd 22

05-02-15 14:54

tijd springlevend

’Bomen met je buren’ Voordat je in gesprek gaat met de buren of de gemeente, bijvoorbeeld over een boom waarvan je buren vinden dat die al jaren in de weg staat, is het goed om te weten hoe het zit. Wat zijn de rechten en plichten van eigenaren, gemeente en buren?

Het boekje ’Bomen met je buren’ was al jaren uitverkocht en is door de Bomenstichting opnieuw uitgebracht.

De auteurs, bioloog Edwin Koot en jurist Frank Warendorf, hebben dezelfde opzet aangehouden; verschillende sprekende casussen met de bijbehorende wet- en regelgeving aangevuld met up-to-date gegevens, zoals zonnepanelen en bomen.

Op basis van ’Bomen met je buren’ heeft de Bomenstichting ook een vernieuwde folder ’Bomen bij de erfgrens’ uitgegeven.

Die is vooral bedoeld voor gemeenten, om vragende burgers op weg te helpen.

Op te vragen via www.bomenstichting.nl.

Ulmus x hollandica ’Belgica’ op de oude vestingwal in Enkhuizen. Het merendeel van de bomen dateert uit 1947.

TuinenLandschap | 4 | 2015

Bomenstichting.indd 23

23 05-02-15 14:54

Bedrijf en Organisatie

Koppeltuin ideale locatie om ervaring op te doen

Natuur-, cultuur- en leerlocatie in De nieuwe Koppeltuin in het Vechtpark Hardenberg is een ideale locatie voor leerlingen van AOC De Groene Welle om praktijkervaring op te doen. Bij het plannen van de werkzaamheden en de uitvoering ervan wordt zo realistisch mogelijk te werk gegaan.

Tekst en beeld Dick van Doorn

24

V

orig jaar hebben leerlingen van de hoveniersopleiding van AOC De Groene Welle in Hardenberg een beheerplan opgesteld voor de Koppeltuin.

Deze tuin ligt achter natuuractiviteitencentrum De Koppel in Hardenberg in de uiterwaarden van de Vecht. Op dit bijna 3 ha grote terrein maakt de bezoeker kennis met het Vechtdal ’in het klein’. De tuin geldt ook als waterbergingsgebied bij hoog water in de Vecht waar op het moment van bezoek ook daadwerkelijk sprake van is door de vele regenval van de afgelopen weken. Verder heeft de tuin een natuur- en cultuurfunctie.

De tuin is eigendom van Staatsbosbeheer maar hoort bij natuuractiviteitencentrum De Koppel. De Koppeltuin is ingericht door de gemeente Hardenberg en het waterschap Vechtstromen, als project binnen het Vechtpark Hardenberg.

Natuuractiviteitencentrum De Koppel gaat in de tuin, die ontworpen is door

Carmela Bogman, educatieve activiteiten met water en natuur organiseren. Het onderhoud van de tuin wordt verricht door vrijwilligers van De Koppel, het IVN, Staatsbosbeheer en studenten van AOC De Groene Welle. De tuin is zo duurzaam mogelijk opgezet. Er hoeft dus vrijwel geen onderhoud aan gepleegd te worden en de natuur kan zo veel mogelijk haar gang gaan.

Eigen leerbedrijf De nieuwe lichting leerlingen van AOC De Groene Welle gaat het park deels beheren. Dit doet de school met een eigen leerbedrijf genaamd ’Successie’. Het leerbedrijf Successie is actief op dinsdagen en voert onder andere bij non-profit organisaties en particulieren met een smalle beurs tuinklussen uit. „Dit om concurrentie met het bedrijfsleven te voorkomen”, aldus docent Groen,

TuinenLandschap | 4 | 2015

Koppeltuin.indd 24

05-02-15 15:37

e in één tuin Johan Schuppert. De aansturing van alle werkzaamheden van Successie wordt verricht door studenten van niveau 4.

Studenten met niveau 3 zijn voorman en de studenten met niveau 2 hebben vooral een uitvoerende taak.

Theorie versus praktijk Deze werkdag, die duurt van half negen tot half vijf, is Jeroen Schuldink voorman.

Onder zijn begeleiding, en die van docent Schuppert, voert een aantal medeleerlingen met niveau 2 de werkzaamheden uit. Een daarvan is Sander Wesselink. „Ik leer op deze dagen onder meer hoe ik werkzaamheden het makkelijkst uit kan voeren. Wat er in de boeken staat, de theorie, is vaak anders dan hoe het in de praktijk daadwerkelijk gaat.” Als Wesselink er niet meer uit komt, koppelt hij dit terug met voorman Schuldink. Voor hij bij een hoveniersbedrijf gaat werken, wil

Indeling Koppeltuin hij eerst via een BBL-constructie niveau 3 doen.

De leerlingen van de diverse niveaus voeren alle werkzaamheden zelf uit, dus van het gesprek met de klant, inventarisatie van het werk, begroting van de uren en materiaalkosten tot planning van de werkzaamheden en de uitvoering van de klus. Na afloop wordt er een nacalculatie gemaakt. De groendocenten en instructeurs van AOC De Groene Welle begeleiden deze werkzaamheden.

Afgelopen herfst is de moestuin ingezaaid met een groenbemester. Omdat het momenteel niet vriest, is het plan om een meidoornheg rondom de moestuin aan te planten. De leerlingen hebben een offerte voor de werkzaamheden gemaakt. Omdat de opdrachtgever, waterschap Vechtstromen, akkoord heeft gegeven, kan het werk worden uitgevoerd. In totaal moesten vandaag 450 meidoorns worden geplant. Probleem zijn echter de stortbuien die deze dag continu naar beneden komen. Voorman Schuldink kijkt via Buienradar op zijn mobiel of het de komende uren nog droog gaat worden.

Daar ziet het niet naar uit. In overleg met Schuppert besluit hij de meidoornplanten voorlopig in een kuilhoek op te slaan.

Leren van fouten De meidoornheg wordt om de Koppeltuin heen gelegd zodat belangstellenden er vanaf dit voorjaar biologisch kunnen tuinieren. Volgens Schuppert probeert de school de activiteiten zo nauw mogelijk te laten aansluiten bij de praktijk. „Alles gaat zo realistisch mogelijk, ook de verantwoording naar de opdrachtgever toe.”

Eerstejaars leerlingen hebben vanaf dit jaar minder stagedagen en meer lesuren. Om dit op te vangen, koppelt AOC De Groene Welle via deze construc-

Leerlingen van verschillende niveaus werken in de Koppeltuin samen. Hier zijn enkele leerlingen bezig een kuilhoek te maken om meidoornplanten op te slaan die om het terrein heen worden geplant.

De Koppeltuin ligt achter natuuractiviteitencentrum De Koppel in Hardenberg. Het heeft een erf, bloemrijk grasgebied en drassig gebied dat onder kan lopen. In de tuin ligt een vijver met vuurplaats, een moestuin en een podium.

Vanaf het erf van natuuractiviteitencentrum De Koppel wandelt de bezoeker over het betonpad langs bloemrijke graslanden.

Halverwege de tuin voert het pad rechtdoor naar de moestuinen en het bijen- en insectenhotel waar bloemenmengsels zijn ingezaaid. Rechts daalt het af naar ’de maten’, met een kleine meander die aansluit op de Vecht en een plasdrasgebied (waterberging).

tie praktijkervaring en theorie aan elkaar.

Andere activiteiten die de leerlingen verrichten is het verzorgen van de tuinen van verzorgingstehuizen. Zo hebben ze afgelopen najaar de hele binnentuin van een verzorgingstehuis in het plaatsje De Krim aangelegd. Verder worden bij particulieren met een smalle beurs de tuinen gedaan. Ook zijn er klussen waarbij natuurprojecten worden uitgevoerd en bomen worden gezaagd, of straatwerk wordt aangelegd bij non-profit organisaties.

Voorman Schuldink is erg blij dat hij op deze manier het vak leert. „Ik leer zo heel goed alles te plannen, te regelen en te organiseren. Bij voorkeur ga ik na mijn opleiding bij een hovenier als voorman werken.” Hij heeft tijdens de praktijklessen ook al een paar tegenvallers gehad waarbij de geplande zaken niet liepen zoals hij in gedachten had. „Bij een straatklus had ik een keer te weinig wit zand gecalculeerd. De oorzaak bleek de steendikte te zijn, daar had ik geen rekening mee gehouden.”

Ook had hij bij een klus een keer te weinig gereedschap ingepland, waardoor hij terug moest om het ontbrekende gereedschap op te halen. „Dat is uiteraard verloren tijd waar je niet op zit te wachten. Het voordeel ervan is wel dat ik zulke fouten niet snel meer zal maken.

Ik leer er dus enorm van.” <

TuinenLandschap | 4 | 2015

Koppeltuin.indd 25

25 05-02-15 15:38

623434.indd 26

9-2-2015 11:41:04

Het Geschil

Klant niet tevreden over aangelegde bestrating

TuinenLandschap belicht geregeld uitspraken van de Geschillencommissie Groen, onderdeel van de Stichting Geschillencommissies voor Consumentenzaken, www.sgc.nl. De commissie behandelt geschillen tussen consumenten en vhg-hoveniers of Groenkeur certificaathouders. Zij doet uitspraak in de vorm van een bindend advies. Bij niet-nakomen van het advies door de hovenier, staat de vhg garant voor nakoming.

De geschillencommissie zetelt in Den Haag.

Tekst Ralph Mens | Beeld Ingimage

H

ovenier Jan Dol* heeft bij Hans van den Berg* bestrating geleverd en aangelegd voor een bedrag van €5.348. De bestrating is in twee fases opgeleverd. De klant is na afloop niet tevreden over de werkzaamheden en wil dat de bestrating opnieuw wordt gelegd. Volgens de klant is de bestrating voor en achter niet deugdelijk gelegd. Bij een regenbui ontstaan diepe plassen. De laag onder de stenen is niet hard genoeg, de gehele bestrating loopt niet goed af. Hier en daar zijn de stoepranden op zo’n manier geplaatst dat de klinkers die er tegenaan liggen nu al verzakt zijn. Over het algemeen ligt de bestrating er niet strak in. Aan de voorzijde en zijkant zijn al hoogteverschillen te zien. De consument heeft de klachten per brief aan de ondernemer bevestigd en aangegeven dat hij geen vertrouwen meer in hem heeft.

Volgens Dol waren de problemen bekend en was hij daarover met de klant in gesprek. Zo gaf hij aan dat er waarschijnlijk putjes geplaatst hadden moeten worden. Bij erge overlast zou de ondernemer dit alsnog doen. Na de aangetekende brief waarin de consument het vertrouwen opzegde, heeft de ondernemer alle contact verbroken.

Naar aanleiding van het deskundigenrapport stelt de hovenier dat op het moment van het bezoek van de commissie een andere hovenier al bezig was met het uitvoeren van diverse werkzaamheden. Deze hovenier zou de deskundige op de hoogte hebben gebracht van mogelijke tekortkomingen. Van onafhankelijke beoordeling is volgens Dol dan ook geen sprake.

De deskundige die door de commissie is ingeschakeld heeft vastgesteld dat er geen tekening van de tuin is gemaakt. Ook stelt hij vast dat de wijk is aangelegd op een stuk grond met storende lagen waardoor het water niet goed wegloopt. Ondanks het grote oppervlak bestrating is er nergens een put verwerkt.

Volgens de deskundige is op één plek in het terras, ter hoogte van de tuindeuren, de ondergrond niet voldoende aangetrild. De laatste twee klinkers liggen lager dan de rest van de bestrating. Omdat het een slecht doorlatende grond is, kan water blijven staan. De bestrating oogt niet rustig. Dat komt deels door het gebruikte materiaal en deels door het leggen

van de bestrating. Opmerkelijke verschillen in hoogte vallen niet op.

Technisch herstel is mogelijk door het herstraten van 8 m2 bestrating voor de tuindeuren nadat er getrild is. Daarnaast moet het terras rechts achterin worden verlaagd en herlegd.

Er moeten putten of Easydrain worden aangebracht (dit wordt niet in de bedragen meegenomen). De banden moeten op hoogte worden gesteld en de verzakte bestrating opgehaald.

Totaal kosten bedragen €1.000.

De commissie stelt dat de ondernemer heeft erkend dat een gedeelte van de ondergrond onvoldoende is getrild en dat de laatste twee klinkers lager liggen. Dol heeft zich bereid verklaard dit te herstellen. De overige klachten zijn volgens de commissie niet aan te merken als tekortkomingen van de ondernemer die hersteld moeten worden. Verder merkt de commissie op dat de consument de ondernemer niet officieel ingebreke heeft gesteld, omdat hij de ondernemer geen redelijke termijn heeft gegund om herstel uit te voeren. <

Beslissing De ondernemer dient de aanbevolen herstelwerkzaamheden - aantrillen van de ondergrond en herleggen van de laatste twee klinkers - uit te voeren. Dit dient te geschieden binnen een maand na verzending van het bindend advies. Als blijkt dat binnen deze termijn de werkzaamheden door een andere hovenier zijn verricht, vervalt de verplichting tot herstel zonder dat de consument aanspraak kan maken op financiële compensatie. De ondernemer dient een bedrag van €50 klachtengeld aan de consument te vergoeden. Aan de commissie is de ondernemer €115 verschuldigd. * Deze namen zijn fictief

TuinenLandschap | 4 | 2015

Geschil-1.indd 27

27 05-02-15 14:54

Ontwerp en Inrichting

Een vanzelfsprekendheid in het landschap De villa in de uitlopers van de Utrechtse Heuvelrug is volledig verbonden met zijn omgeving. De ligging, de indeling van de woonruimte en de gebruikte materialen: alles is afgestemd op het omringende duin- en boslandschap. Die vanzelfsprekende verbondenheid wordt versterkt door de tuin, ontworpen door tuin- en landschapsontwerper Martien van Osch van bureau OSLO in Berlicum.

Tekst Miranda Vrolijk | Beeld RenĂŠ de Wit en Martien van Osch

28

TuinenLandschap

TuinVanOslo_2.indd 28

| 4 | 2015

05-02-15 14:55

De oprit vanaf de openbare weg is onderdeel van de 600 m2 grote betonvloer die voor het huis ligt en tot in de achtertuin doorloopt. Dichtbij het huis heeft van Osch bomen laten bijplanten zoals deze Robinia acacia en Betulus utilis. Links op de foto is het gastenverblijf te zien dat ’onder’ het duinlandschap is geschoven, het dak is beplant met een duinbegroeiing.

D

Martien van Osch www.bureauoslo.nl

e kavel waarop de villa staat, is 6.000 m2 groot, hij is heuvelachtig met een hoogteverschil van maar liefst 6 m en het grootste deel ervan bestaat uit bos. Geïnspireerd door de woning ’Falling Waters’ van de Amerikaanse architect Frank Lloyd Wright, wilden de eigenaren dat hun toekomstige woning een soortgelijke vanzelfsprekendheid met het landschap zou aangaan. „De beroemde woning van Wright is tegen een klif gebouwd boven een waterval. Enerzijds is er contrast tussen villa en de omgeving maar anderzijds ook een vanzelfsprekend contact tussen de architectuur en het landschap’’, legt Van Osch uit.

Voor het ontwerpen van de woning kozen de eigenaren Hilberinkbosch architecten uit Berlicum.

Op voorspraak van dit bureau stuurde Martien van Osch een offerte met referentiebeelden in waarna hij de opdracht voor de inrichting van de buitenruimte kreeg. „De eigenaren wilden dat het huis, de tuin en het landschap met elkaar zouden worden geïntegreerd.’’

De villa staat iets uit het midden op de westelijke zijde van de kavel. Hij is door de architecten tegen de heuvels aan de noordkant gebouwd, een deel van de woning schuift zelfs min of meer onder het duinlandschap: op het dak van een van de gelijkvloerse gastenverblijven is een daktuin aangelegd met een duinbeplanting. Op de begane grond bevinden zich ook het zwembad - waarvan alle glaspuien open kunnen zodat je optimaal contact hebt met het landschap - en de garage.

Tussen het zwembad en de garage is een ruimte opengehouden, bovenop ligt echter de tweede woonlaag waardoor een onderdoorgang is ontstaan. „En openheid naar het landschap’’, zegt Van Osch. De woonkamer bevindt zich op de eerste verdieping, vanwege het hoogteverschil kun je aan de noordzijde zo vanuit het huis het bos inlopen. „De villa omarmt een hof die cultuurlijk is ingericht, daarbuiten waaiert de tuin aan beide

zijden uit in het landschap, het bos’’, legt Van Osch het concept achter de tuin uit. Voor de vormgeving heeft hij zich laten inspireren door de tuinontwerpen van de Braziliaan Robert Burle Max. Die laat in gestileerde golvende lagen materialen elkaar opvolgen. Iets soortgelijks heeft Van Osch in de villatuin gedaan. Beton, halfverharding en gazon volgen elkaar op. De kern is van hard beton, daaromheen ligt een laag halfverharding als overgangslaag naar het zachtere gazon, dat in de achtertuin als een langgerekte lus het bos ingrijpt.

Van Osch heeft bewust vloeiende vormen gebruikt. „De woning moet vanzelfsprekend zijn in het landschap; dan moet je niet verder gaan met de strakke, rechte vormen van het huis, maar juist gaan plooien. Zowel in hoogte als in het horizontale vlak.’’ In die vloeiende gestileerde lagen zijn de verschillende functies opgenomen: er wordt bijvoorbeeld op het beton geparkeerd, „ik heb geen parkeervakken gemaakt, maar met de vloeiende vormen wel ruimte gecreëerd voor de auto’s.’’ Zelfs de halfverharding heeft niet alleen een esthetische functie, de eigenaar wilde kunnen jeu-de-boulen, daarvoor is ruimte in de voortuin naast de vijver.

Om in het bos aan de achterzijde openheid te creëren is een langgerekt gazon aangelegd. Het bestaande bos is gedund. Daarnaast is de heuvel in het midden iets ’gestreken’ zoals Van Osch het noemt om echt een zichtlijn vanuit de woning tot ver achter in de tuin te maken. De cultuurlijke beplanting concentreert zich in de voortuin waar de eigenaren graag kleur en bloemen wilden. De vaste planten en grassen zijn gemixed toegepast en niet in groepen omdat Van Osch geen vlekken wilde creëren. Voor de keuze van de planten heeft hij zich laten adviseren door Winfried Lijdsman van Lijdsman Tuinen in Berlicum.

De tuin is aangelegd door BuytenGewoon uit Elspeet.

TuinenLandschap

TuinVanOslo_2.indd 29

| 4 | 2015

>

29 05-02-15 14:55

30

De architecten hebben een onderdoorgang gemaakt: daardoor is het huis open, het maakt contact met het landschap. De kleur van het metselwerk van de muren is afgestemd op de bemoste dennenstammen. In de organisch gevormde borders zijn hier onder andere Verbena bonariensis, Stachys byzantinus ’Big Ears’, Molinia caerulea ’Moorhexe’ en Echinacaea pallida gecombineerd.

Links groeit Magnolia soulangeana ’Sundew’ als solitaire heester. Dichter tegen het huis is de rozebloeiende Robinia margaretta ’Casque Rouge’ aangeplant.

De strakke vijver is ontworpen door Hilberinkbosch architecten, hij mondt uit in een lagerliggende vijver die van Van Osch een natuurlijker vorm heeft gekregen. Langs de rand groeit een massa van Typha minima, kleine lisdodde. In de borders zijn vaste planten en grassen gecombineerd; waarvan veel met een verticale groeiwijze. Zo groeit er Miscanthus sinensis ’Gracimilus’, Verbena bonariensis, Molinia caerulea ’Moorhexe’ en Stachys byzantina ’Big Ears’.

De gestileerde opeenvolgende lagen van beton, dolomiet en gazon zijn vanaf het terras op de eerste verdieping goed te zien. Voor de omvorming van het bos in gazongras is de bovenlaag van de bosgrond vervangen door 20 cm teelaarde.

De verwijderde bosbodem is hergebruikt in keermuren naast de woning. De Amalanchier lamarckii links kwam tevoorschijn tijdens het kappen van coniferen en is behouden gebleven.

Op de erfgrens midden in het bos heeft Van Osch voor het bestaande gaashekwerk een houtstapel geplaatst. „Een beëindiging die past in een bos’’. De houtstapel is overal horizontaal, vanwege het hoogteverschil loopt hij daarom aan de onderkant op: aan de zuidkant van de tuin is hij 2,5 m hoog om aan de noordkant te verdwijnen in de heuvel.

TuinenLandschap

TuinVanOslo_2.indd 30

| 4 | 2015

05-02-15 14:55

Aanleg en Onderhoud

Stap voor stap naar een Maasheg

Heggen vlechten in stijl Het heggenvlechten in Maasheggenstijl was bijna verdwenen.

Er werden in Nederland nog wel heggen gevlochten, maar vaak in Engelse stijl. Zonde, vindt Marius Grutters. Hij rakelde de oude kennis op en schreef een boek.

Tekst Jacqueline van Wetten Beeld Marius Grutters

32

D

e witte meidoornbloesem van de uitbundig bloeiende vlechtheggen is een aangename voorjaarsverrassing voor wandelaars in de uiterwaarden bij Oeffelt. De typische kleinschalige graslanden en de heggen langs de Maas tussen Cuijk en Maashees waren door de ruilverkaveling en de intensivering van de landbouw gedoemd te verdwijnen. Kilometers heggen zijn gerooid. Toch is dankzij landschapsorganisaties en natuurliefhebbers een deel van dit historische landschap behouden. Voldoende om een idee te krijgen van hoe het Maasheggengebied er vroeger heeft uitgezien.

Marius Grutters uit Oeffelt werkt voor het Limburgs Landschap. Als kleine jongen ging hij met zijn vader naar de Kemp, zoals de Maasheggen in de volksmond nog worden genoemd. Hij herinnert zich de oude Maasheggen vol vogels: steenuilen, patrijzen, geelgorzen en grasmussen. Zijn moeder vertelde over grootvader Peters, die in de eerste

helft van de vorige eeuw één van de laatste beroepsmatige heggenleggers in de Maasheggen was.

Toen in 2004 een aantal heggen opnieuw werden gevlochten, was het Grutters een doorn in het oog dat niet de traditionele vlechtstijl van de streek werd gevolgd, maar de zogenoemde Engelse stijl. Grutters besloot zich te verdiepen in de Maasheggenvlechtstijl. Voor zijn boek ’De Maasheggen, Parel van Mens en Natuur’ interviewde hij oude streekbewoners over hoe het heggenleggen of –vlechten vroeger in zijn werk ging.

Om de toepassing van het traditionele heggenvlechten te bevorderen, wordt in Oeffelt jaarlijks het Nederlands Kampioenschap Heggenvlechten gehouden.

Op 8 maart vindt deze wedstrijd voor de tiende keer plaats. De deelnemende teams strijden om de Gouden Hiep.

Grutters won met zijn broers in 2010 het kampioenschap.

TuinenLandschap | 4 | 2015

Maasheggen Vlechten.indd 32

05-02-15 14:55

1

2

Een jonge heg bestaat uit Crataegus monogyna en C. laevigata.

Als de stammen van het meidoornhout polsdik zijn, kan de heg gevlochten worden. Om makkelijker te kunnen vlechten, wordt de heg eerst flink opgesnoeid. Laat van de te snoeien takken flinke stompen staan. Deze stompen doen dienst als kapstok om de liggende stammen in te haken wat het vlechtwerk steviger maakt.

Te lange zijtakken kunnen later altijd nog wat ingekort worden.

Kenmerkend voor de Maasheggenstijl zijn de levende staanders en liggers.

Selecteer per 100 tot 130 cm één staander en markeer deze met de hiep.

Kies als staander niet de dikke stammen, maar kies juist dunnere stammen van circa 5 cm dik. Dunnere staanders zijn op een hoogte van 120 tot 130 cm makkelijker in te zagen en onder een hoek van 90º om te buigen en in te vlechten. Dikke liggers hebben op het zaagpunt kort boven de grond veel groeikracht en ontwikkelen krachtige scheuten van onderop in de heg. Dat maakt de heg ondoordringbaarder.

3

4

Zaag de ligger in op circa 15 tot 25 cm hoogte, afhankelijk van de dikte van de stam. Begin schuin en zaag op het laatst recht met de draad mee. Let op de verhouding stamdoorsnede: lengte stamstuk van inzaagpunt tot buigpunt, die verhouding moet circa 1:3 zijn.

Het buigpunt komt dan te liggen op 5 tot 10 cm hoogte. Zaag niet te ondiep in om opscheuren van de stammen te voorkomen. Maar zaag ook niet te diep, want dan kan de stam afscheuren. De verbinding met intacte sapstroom (stukje bast en hout) is minimaal 1,5 tot 2 cm dik, maximaal 15 cm lang en mag niet gebroken zijn.

Buig de ingezaagde ligger voorzichtig onder een hoek van 105 tot 110º en vlecht hem om en om tussen de staanders door. Vlecht de heg niet te breed.

Smal gevlochten heggen groeien beter uit omdat licht tot in de basis van de heg kan komen. De liggers worden gelegd met de stroom van de rivier mee.

Staat de heg haaks op de rivier, buig dan mee in de groeirichting van het hout. Laat de liggende stammen iets schuin (circa 15 tot 20º) oplopen. Zaag de hak (de punt die na het inzagen blijft staan) schuin naar beneden af om rotten te voorkomen.

TuinenLandschap | 4 | 2015

Maasheggen Vlechten.indd 33

>

33 05-02-15 14:55

34

5

6

De staanders worden op een hoogte van 120 tot 130 cm schuin ingezaagd (verhouding 1:3). Leg de toppen van de staanders onder een hoek van 90º en vlecht ze in de heg, zet daarbij de stam zo veel mogelijk vast in vorken en onder kapstokken voor extra stevigheid. Staanders mogen na het inzagen niet korter zijn dan 100 cm. Zaag de hak schuin af.

Werk de heg af door uitstekende scheuten in te korten. In de Maasheggenstijl worden geen dode verstevigingshulpmiddelen (kastanjestaken, wilgentenen) in de heg verwerkt, zoals in de Engelse stijl gebeurt. Grutters: ,,Dode materialen gaan op den duur rotten en verzakken. Zo’n heg is niet bestand tegen de sterke stroming van het water als de Maas stijgt. Een heg van alleen levend materiaal wordt juist alleen maar sterker naarmate die groeit.’’

7

8

Snoei de eerste twee jaar na het vlechten de heg bij. Door scheuten weg te halen, verbetert de uitloop. Om bacterievuur, een ziekte waar meidoorn vatbaar voor is, minder kans te geven is het raadzaam om in de winter te snoeien. Daarna is om de acht jaar een snoeibeurt nodig. Kijk jaarlijks de heg na. Vlecht zwakke plekken opnieuw in of verricht inboetwerk door er jonge struiken tussen te planten. Een goed onderhouden heg gaat eeuwen mee.

Een oude vlechtheg bestaat uit veel meer soorten dan alleen meidoorn. Door verspreiding van zaden door de wind en door vogels zullen andere soorten (Spaanse aak, sleedoorn, hondsroos, kardinaalsmuts) in de heg een plek veroveren. Hoe meer soorten, hoe ouder de heg. Uit onderzoek blijkt dat een heg met tien soorten ongeveer duizend jaar oud zal zijn.

<

TuinenLandschap | 4 | 2015

Maasheggen Vlechten.indd 34

05-02-15 14:55

623435.indd 35

9-2-2015 11:42:45

Bent u op de hoogte van de advertentiemogelijkheden in uw vakgebied? * Relevanti : Het is nu mogelijk om op eenvoudige wijze op de website van Tuin en Landschap uw advertorial alleen te tonen bij artikelen die voor u relevant zijn op basis van door u gekozen zoektermen.

* uw full banner of advertorial op de nieuwsbrief van Tuin en Landschap (verschijnt op donderdag en wordt ontvangen door gemiddeld 6500 nieuwsbriefabonnees)

* regulier adverteren in de 2 wekelijkse verschijning van Tuin en Landschap, tevens mogelijkheden voor het bijsluiten van flyers e.d.

* diverse mogelijkheden voor het plaatsen van uw advertentie op www. tuinenlandschap.nl met gemiddeld 12.500 unieke bezoekers per maand.

Voor meer informatie omtrent bovengenoemde mogelijkheden neemt u contact op met: BDU Media. Gert-Jan Bloemendal, g.bloemendal@bdu.nl, 0342-494807

623436.indd 36

9-2-2015 13:09:09

Werk in uitvoering

Wat Wie

Tekst Peter Bennink Beeld Groenpartners

Zelf een bijzondere aanlegof onderhoudsklus voor deze rubriek? Mail naar

pbennink@hortipoint.nl

Geven snoeicursus Groenpartners, Vreeland Een groep BBL niveau 2 leerlingen luistert naar de uitleg van beredeneerde snoei die cursusleider Kees Beelaerts van Blokland van Groenpartners ze geeft. De leerlingen zijn aangesloten bij TRI groei in groen, een organisatie die leerlingen begeleidt in hun opleiding en het vinden van een stageplats en werk. De cursus is verplichte kost voor de jongens en een pittige kluif. Puur theorie van ’s morgens 9.00 tot 16.30 uur.

Beelaerts: „Ik probeer de cursisten zelf na te laten denken over een boom; met welk soort fruit heb je te maken en is ie bijvoorbeeld vitaal of niet.

Als je een boom snoeit moet je eerst goed weten waarmee je te maken hebt. Dan weten wat je ermee wilt en vervolgens weten wat je moet doen om dat te bereiken. Het hoogst haalbare is als je het volgende jaar terugkomt en de boom heeft daadwerkelijk gedaan wat je in gedachten had.” <

TuinenLandschap | 4 | 2015

WIU Kees bvb snoeien.indd 37

37 05-02-15 14:57

Machines en Gereedschap

Stihl TSA 230 accudoorslijper, id De Stihl TSA 230 is de eerste doorslijpmachine op accu.

Het is een lichte compacte machine om erbij te hebben.

Hij is speciaal ontwikkeld voor kleine, niet te zware klussen. De machine is al ontdekt door bedrijven in bouw- en sloopwerkzaamheden, maar voor bestratingswerk is hij ook geschikt.

Tekst en beeld Marein Kolkmeijer

38

TuinenLandschap

Stihl accudoorslijper.indd 38

Licht en handig

Uitwisselbaar

Dro

De TSA 230 weegt slechts 5,6 kg inclusief de AP180 accu. De compacte constructie en het lage gewicht maken de TSA 230 licht hanteerbaar en heel praktisch. Als je regelmatig op een dag even moet slijpen, maakt het verschil in gewicht met een motordoorslijper veel uit. De bediening is heel eenvoudig; de machine werkt met één drukknop.

De borstelloze, elektronisch geregelde elektromotor zorgt samen met de AP 180 accu voor veel slijpvermogen per acculading. De accu’s en laders van het STIHL accusysteem zijn uitwisselbaar waardoor de efficiency toeneemt naarmate je meer accumachines van STIHL tot je beschikking hebt.

Zo betaalt de machine zich snel terug en stijgt het rendement van de accuvoorraad.

De TS van m voor h tisch dat d gashe ting o het sl binde

| 4 | 2015

05-02-15 14:57

Ervaringen

Arjan Eikelenboom,

Ad Houdijk,

Richard van Zon,

eigenaar van Eikelenboom Groenprojecten in Lopikerkapel:

uitvoerder sloopwerk bij Kruiswijk, Vlist:

eigenaar van Garden Design Hoveniersbedrijf, Heemskerk:

„We zochten een machine die minder geluid produceert omdat wij veel werken bij kinderdagverblijven of bij mensen met een beperking. We kregen wel eens opmerkingen dat er te veel herrie gemaakt werd bij het zagen van trottoirtegels. We hadden al een accuheggenschaar en -kettingzaag. Gebr. Bonenkamp heeft ons toen deze machine uit laten proberen en die sloot daar mooi bij aan. We hebben de oplader altijd bij ons met twee accu’s, dat is bijna altijd ruim voldoende. Als een accu leeg is dan laden we die op locatie op. Je moet wel zorgen dat je twee volle accu’s bij je hebt. Dat is heel belangrijk. We gebruiken de machine zeker wel wekelijks. Het is een machine voor het kleine werk, om er bij te hebben. Voor het grote werk gebruiken we de motorslijper.”

„Ik heb zendmasten van 40 m hoog weggehaald. Dan hang ik in een hangbak in de kraan. Ik moest dan kabels los slijpen en bouten los draaien en als dat met een bahco niet lukte met die bout dan pakte ik effe gauw dat ding. Dat werkte geweldig omdat er geen stroomkabel aan zit. Maar om de hele dag mee te werken, is hij te licht. Als ik de hele dag stalen binten moet doorslijpen, scheidt de accu ermee uit. Dat is niks. Een kwartier werken op een accu is dan te weinig. Maar het voordeel van die machine is dat hij heel erg licht is, hij weegt bijna niks. Wij hebben die machine gekocht om even iets te slijpen op moeilijk bereikbare plekken; je moet effe dit en effe dat, dan gebruik je dat ding, dan is het een ideale machine. Ik heb nog geen ervaring ermee met slijpen in steen.”

„We hadden al twee motordoorslijpers van STIHL. Dat zijn vrij zware machines, voor het grove werk wel het beste. Maar voor het kleinere werk zoals klinkertjes doorzagen, hoekjes van een tegel af of een beetje bijwerken is dit een ideale machine: lekker licht in de hand. Er zit een snellader bij, dus met een minuut of acht ben je weer operationeel.

Intussen leg je de pasgemaakte tegels op zijn plaats. Bij een motordoorslijper moet je na twintig minuten ook bijvullen.

Ik vind het een fijne machine en we moeten toch zachtjes aan over op machines met accu’s. We hebben ook al een accuheggenschaar van STIHL. Daarmee kunnen we de accu’s mooi uitwisselen. De bediening met één knop is ook handig en het hendeltje bij je duim voor de vergrendeling is heel veilig.”

r, ideaal voor erbij

eel ders

meer bt. het

TSA 230

Droog en nat slijpwerk

Verschillende materialen

De TSA 230 heeft een sterke lichtgewicht behuizing van magnesium, een uitlooprem, asblokkering voor het verwisselen van de schijven en een praktisch geplaatste vergrendeling om te voorkomen dat de machine gaat draaien als je per ongeluk de gashendel beet pakt. Er zit ook een wateraansluiting op met snelkoppeling voor nat slijpwerk om het slijpstof bij steenachtig materiaal met water te binden.

De maximale diameter doorslijpschijf die op de TSA 230 kan worden gemonteerd is 230 mm.

Daarmee kan je materialen tot 70 mm dik doorsnijden. STIHL biedt diverse typen schijven voor staal en beton en een universeel inzetbare diamantschijf, waarmee verschillende soorten bouwmaterialen kunnen worden verwerkt; keramisch of steenachtig met of zonder wapening, composietmetaal of roestvrij staal.

Accu AP 180 lithium-ion Accuspanning 36 V Accuenergie 178 Wh Accucapaciteit 5,0 Ah Motor borstelloze elektromotor Looptijd op acculading 15 min Laadduur accu 25 min Diameter slijpschijf 230 mm Gewicht met AP 180 accu 5,6 kg Prijs Incl. AP 180 accu en AL500 oplader vanaf €742,98 ex btw

▸ Stihl Nederland, Breda (088) 73 03 900 www.stihl.nl

TuinenLandschap

Stihl accudoorslijper.indd 39

| 4 | 2015

39 05-02-15 14:57

BRANCHEWIJZER Afhaalcentrum

Automatisering

Automatisering

Beregening

Eenvoudig meer controle

' OHYHUDQFLHU YDQ VRǽZDUH YRRU *URHQH 3URIHVVLRQDOV 3URMHFWDGPLQLVWUDWLH 2QWZHUS %HKHHU

%HZH]HQ VRǽZDUH ZDDUPHH XZ EHGULMI QRJ VXFFHVYROOHU NDQ ZRUGHQ

ZZZ WVG QO

INFOGROEN Software BV T +31 (0)172 23 54 44 www.groenvision.com/hovenier Powered by

Complete software oplossingen voor de hovenier en groenvoorziener

Beton

Daktuinsystemen

ALLES VOOR UW TUIN

ZinCo Benelux B.V. GROEIEN IN DE JUISTE VORMEN Het volledige calculatieprogramma dat aansluit bij een praktische en doeltreffende werkwijze 0413 - 28 71 09

www.espalier.nl

Ruim 30 jaar ervaring in: - Siertegels - Gebakken stenen - Sierbestrating - Natuursteen - Muur-/Stapelelementen

EĂ? TPGUXBSF WPPS VX CFESJKG

- Voor ieder budget

Buiter Beton, verrassendâ&#x20AC;Ś veelzijdig... flexibel !!

Adviseur en leverancier van daktuinsystemen.

Sedumdaken - Daktuinen Hellende groendaken Parkeerdaken - Gevelgroen www.zinco.nl daktuin@zinco.nl Tel.: +31(0) 20 667 4852

Daktuinsystemen

WWW.EKOGRAS.COM SPECIALE PRIJZEN VOOR PROFESSIONALS

www.buiterbeton.nl 1SPGFTTJPOFFM FO [FFS HFCSVJLFSTWSJFOEFMJKL

JOGP!JUHTPGUXBSF OM

OOK VOOR SEDUMROLL MATTEN/PLUGS telefoon: 06 1029 2513 email: info@ekogras.com

Bel of mail voor meer informatie over advertentiemogelijkheden: tel: 0342-494889, fax: 0342-494299, e-mail: svstraffic@bdu.nl

623437.indd 40

9-2-2015 11:45:55

BRANCHEWIJZER Daktuinsystemen

Groene rentmeester

Overig

Natuurlijke afscheiding

EasySedum tegel

MET HOVENIERSUPPORT MOOI EN GEMAKKELIJK! Daktuincentrum de Mient Verkoop drainagematerialen Daktuinsubstraat Terra Top 40 ltr.

Kwekerij sedumpluggen XL

EEN HOGER RENDEMENT

1e Mientlaan 11, 2223 LG Katwijk T: 071 3646111 E: info@ugbv.nl

Groeiplaatsverbetering

www.tfi4000.nl info@tfi4000.nl

Machines

WWW.HOVENIERSUPPORT.NL

GROENPROFESSIONAL,

Onafhankelijk Keurmerk

WAAR VINDT U DIE BREDE KEUZE IN SCHERP GEPRIJSDE NATUURLIJKE ERFAFSCHEIDING?

TUINCHAMP.NL

t 035-5770970 f 035-5770971 m 06-10961851

Taxaties KWALITEIT, VAKMANSCHAP EN GARANTIE

Meststoffen

Het onafhankelijke keurmerk voor groene kwaliteit Geaccrediteerd door de Raad voor Accreditatie Aangesloten bij de Geschillencommissie Groen Vermeld op Consuwijzer

-

Silva Cell Groeiplaatsconstructie Wortelschermen Boombakken Boomverankering Boomstambescherming Beluchting en Bewatering en diverse aanverwante producten

Duurzaam groen begint met een goede basisinrichting van het plantvak

Stichting Groenkeur T 030 - 659 5663 F 030 - 659 5655

E info@groenkeur.nl I www.groenkeur.nl

Personeelsdiensten

www.greenmax.eu

GREEN-PERSONEELSDIENSTEN.NL

Bel of mail voor meer informatie over advertentiemogelijkheden: tel: 0342-494889, fax: 0342-494299, e-mail: svstraffic@bdu.nl

623438.indd 41

9-2-2015 11:46:32

BRANCHEWIJZER Vijvers

Zaden en bollen

Zaden en bollen

Zaden

%F #PMEFSJL

Bel of mail voor meer informatie over advertentiemogelijkheden: tel: 0342-494889, fax: 0342-494299, e-mail: svstraffic@bdu.nl

623439.indd 42

9-2-2015 13:09:39

Gespot

▸Standaard RAW bepalingen 2015 ▸CROW ▸€110 ▸Ook beschikbaar als online kennismodule

Nieuwe RAW-Standaard 2015 De nieuwe RAW-Standaard voor het maken van bestekken is eind januari van de persen gerold. Het hoofdstuk 51 ’Groenvoorzieningen’ is opnieuw ingedeeld en verwarrende begrippen zijn verdwenen of opnieuw omschreven.

Volgens werkgroepvoorzitter Herman Wevers is het hoofdstuk daarmee een verademing. „Ik popel om hem te gaan gebruiken.’’

Tekst Miranda Vrolijk Beeld CROW en Miranda Vrolijk

H

et hoofdstuk Groenvoorzieningen bestond in de vorige editie uit 2010 uit één enkel hoofdstuk. „Zonder structuur, met veel dubbelingen en zaken die elkaar tegenspraken’’, zegt Herman Wevers van Alles over Groenbeheer in Eersel. Onder zijn leiding heeft de werkgroep ’Hoofdstuk 51’ de teksten uit het hoofdstuk Groenvoorzieningen minutieus doorlopen.

In de nieuwe Standaard bestaat het hoofdstuk uit zeven deelhoofdstukken, waardoor het een stuk sneller en makkelijker zoeken is. Het gaat om de volgende delen: 51.0 Algemeen, 51.1 Water en watergangen, 51.2 Gras en kruidachtigen, 51.3 Sportvelden, 51.4 Beplantingen, 51.5 Bomen en 51.8 Onkruid en natuurlijk afval op verhardingen. Tussen de laatste twee deelhoofdstukken is ruimte gelaten zodat er in de toekomst eventueel een extra hoofdstuk kan worden toegevoegd. ’Ecologie’ noemt Wevers als voorbeeld.

Onkruid op verhardingen is in het achtste laatste deelhoofdstuk geplaatst omdat het in het groen ’toch een beetje een vreemde eend in de bijt is’, aldus Wevers.

Verwarrende begrippen „Inhoudelijk is er niets veranderd’’, benadrukt hij. Wel zijn onduidelijke begrippen die voornamelijk verwarring stichtten eruitgehaald en anders omschreven. De begrippen ’rooien’ en ’kappen’ van bomen

vind je bijvoorbeeld niet meer terug. In plaats daarvan wordt ’verwijderen van bomen’ gebezigd en dit kan ’inclusief of exclusief de stobben’ zijn. Een ander voorbeeld is de veranderde definitie van een probleemtak (zie grote foto), „De vorige editie schreef voor dat alle probleemtakken verwijderd moesten worden ’én alle afgestorven takken > 4 cm’. In de nieuwe eisen staat dat enkel de probleemtakken weggenomen moeten worden zodat we kunnen stoppen met het nutteloze weghalen van takken dikker dan 4 cm.’’ Ook het woord stamomtrek vind je niet meer terug, in plaats daarvan wordt ’diameter borsthoogte’ gebruikt. „Want dat is wat je meet om de te verwijderen bomen te meten.’’ Daarnaast zijn bepaalde zaken vervallen omdat ze helemaal niet meer in de praktijk voorkomen.

Behalve de bepalingen is ook de bijbehorende RAW-catalogus met resultaatsbeschrijvingen doorgenomen en op de vernieuwde standaard afgestemd.

Tijdens de afgelopen InfraTech (20 tot en met 23 januari) in Rotterdam is de vernieuwde standaard door het CROW gepresenteerd. De verwachting is dat softwareontwikkelaars zoals Bakker & Spees in de loop van 2015 de software aan de nieuwe Standaard hebben aangepast. <

www.tuinenlandschap.nl

TuinenLandschap | 4 | 2015

Gespot4-RAWstandaard.indd 43

43 05-02-15 14:57

Leveranciersnieuws De informatie in deze rubriek is verstrekt door de leveranciers

Audiotour door de Hortus Met een audio-app is het mogelijk langs de topstukken van de Hortus Botanicus in Leiden te wandelen waarbij de mobiele telefoon als gids dient. De app is te downloaden via de App Store, Google Play en de Windows Phone Store.

De Hortus in Leiden werd in 1590 gesticht door de universi-

teit en is een groene oase in de stad. Planten als de tulp worden via de Hortus in Nederland geïntroduceerd. De collecties zijn afkomstig uit met name Azië en Zuid-Europa. Via izi.

TRAVEL zijn meer audiogidsen te downloaden, waardoor via GPS interessante bezienswaardigheden getipt worden.

Max & Luuk heeft het scala tuinmeubelen uitgebreid met model Elise. Deze draadstoel is zwierig vormgegeven en heeft een comfortabel en royaal zitvlak.

Het frame van de draadstoel is gemaakt van gegalvaniseerd staal en maakt dat Elise een industrieel uiterlijk krijgt. Het

voetenbankje verhoogt het zitcomfort. Door de neutrale kleur chalk kan de stoel prima gecombineerd worden met bijvoorbeeld teamhout of aluminium. Elise is leverbaar in twee modellen: dinner en lounge en is stapelbaar. Bijpassende kussens voor stoel en voetenbank zijn optioneel leverbaar.

▸ izi.TRAVEL | www.izi.travel

▸ Max & Luuk | (013) 528 88 66 | www.maxluuk.nl

Duurzaam douglashout

Groene aanslag verwijderen

Hillhout introduceert een buitenkeuken van duurzaam douglashout. De keuken bestaat uit diverse elementen, waardoor het voor elke situatie geschikt is.

Er zijn zes verschillende kastsoorten, naar keus met of zonder deurtjes. Douglashout is met zijn duurzaamheids-

klasse 3 een van de duurzaamste houtsoorten van Europa.

Het materiaal heeft een warme uitstraling. De elementen zijn voorzien van een hardstenen bovenblad en verstelbare pootjes. Behalve de buitenkeuken introduceert Hillhout ook een veranda van hetzelfde douglashout.

▸ Hillhout | (038) 333 67 10 | www.hillhout.nl

44

Stapelstoel van draadstaal

Natria is een reeks milieuvriendelijke producten van Bayer Garden voor het verzorgen en beschermen van planten. De producten zijn gericht op problemen als groene aanslag en ongedierte en zijn veilig.

Een van de producten in het Natria-assortiment is Flitser,

een middel waarmee het terras ontdaan wordt van onkruid, groene aanslag en mos. Het middel is verkrijgbaar in een 3-in-1 spray van 1 of 3 l of in een concentraat. De natuurlijke actieve stoffen bieden binnen drie uur zichtbaar resultaat, mits het windstil is en niet regent.

▸ Bayer Garden | (0297) 28 04 57 | www.bayergarden.nl

TuinenLandschap | 4 | 2015

Leveranciers_7kaders+KortNW.indd 44

05-02-15 14:57

Kort

Objectieve nieuwe kaart De nieuwe gemeentekaart van Nederland laat zien dat Nederland het beste uit 57 regiogemeenten zou kunnen bestaan. De kaart is gebaseerd op een objectieve methode, die rekening houdt met diverse aspecten, als de feitelijke reikwijdte en het verzorgingsgebied van werk, zorg, onderwijs, winkels, cultuur en natuur.

Uit de objectieve statistische analyse blijkt dat er te veel gemeenten zijn.

In deze uitgave wordt duidelijk wat het optimale gebied is voor lokaal bestuur, waarbij kosten en baten van publieke investeringen in een hand liggen. Vanuit die vraag is de nieuwe kaart gemaakt. Een wandkaart is bijgesloten.

Eind januari was de landelijke start voor Operatie Steenbreek, georganiseerd door KNNV, Hogeschool VHL, Rijksuniversiteit Groningen, Maastricht Universiteit, Alterra, Wageningen UR, Haags Milieucentrum en Entente Florale. Het doel van de operatie is burgers enthousiasmeren om hun tuin of dak te vergroenen en zo bij te dragen aan de leefbaarheid in de buurt. ▸ Operatie Steenbreek | www.vitalegroenestad.nl

IFLA heeft een boek gelanceerd met daarin de activiteiten van 2010 tot 2014. De publicatie bevat een verzameling artikelen, geschreven door verschillende personen uit het bestuur van IFLA en iedereen die een actieve bijdrage heeft geleverd aan de ontwikkeling van projecten in die periode. ▸ IFLA | www.iflaonline.org

Onlangs is Vriendd opgericht, een organisatie voor de buitenruimte. Het bureau inspireert door middel van aanbod sport, spelen en groen, richt met passie de buitenruimte in, richt vraagstukken creatief in en biedt voor elke vraag unieke oplossingen. ▸ Vriendd | (088) 567 99 00 | www.vriendd.nl

Husqvarna heeft zijn eerste Concept Store geopend in Zweden.

Deze winkel biedt een breed assortiment producten van Husqvarna en Gardena aan. ▸ Husqvarna | www.husqvarnagroup.com

▸ VOC Uitgevers | (024) 382 27 99 | www.voc-uitgevers.nl

Kunst- en natuurroute Aan de Oosterschelde in de provincie Zeeland wordt in het dorp Wemeldinge de kunst- en natuurroute georganiseerd.

Vijfentwintig kunstenaars met uiteenlopende disciplines exposeren hun werk.

Het natuurelement bestaat uit de bezichtiging van de hoogste en oudste vliedberg (vlucht-

berg) van Zeeland en een bezoek aan een typisch Zeeuwse boerderij. De kunstwerken zijn onder andere geplaatst in historische tuinen. Het thema van de expositie is Beweging. Kunst en Natuurkring Wemeldinge organiseert de route dit jaar van 5 t/m 7 juni en 22 t/m 23 augustus.

▸ Kunst en Natuurkring Wemeldinge | www.kunstroute.net

Snel demonteerbaar Plug & Play is een nieuwe demonteerbare picknicktafel van Cassecroute. Opzetten of afbreken is in drie minuten gebeurd.

De picknicktafel is geschikt als permanente tafel en als bijzettafel tijdens een feestje.

Opgeklapt neemt hij nauwelijks plaats in. Plug & Play is

220 cm lang en 160 breed. Het is gemaakt van Belgisch grenen uit de Hoge Venen en heeft een gegalvaniseerd frame. Het is ook leverbaar in een vlakke grenen houten massieve plaat, al dan niet gekleurd. Cassecroute staat bekend om hun handgemaakte producten uit België.

▸ Cassecroute | 0032 475 25 71 85 | www.cassecroute.be

TuinenLandschap | 4 | 2015

Leveranciers_7kaders+KortNW.indd 45

45 05-02-15 14:57

Agenda

Cursussen

Roodbaards Rijkdom Tentoonstelling, t/m 20 februari, Groningen

Rijvaardigheidtraining in combinatie met voertuigbeheersing 16 t/m 20 februari, Dronten

▸ www.groningerarchieven.nl

▸ www.aerespraktijkcentrumdronten.nl

Grondbewerking/grondverbetering Demodag voor (aankomend) hoveniers, 25 februari, Hegelsom

Kinderspel Studiedag, 19 februari Rotterdam, 20 februari Leusden.

▸ www.ptcplus.com

▸ www.springzaad.nl

Tuinidee Beurs, 26 februari t/m 1 maart, 's Hertogenbosch

Social return in openbare ruimte Werkbijeenkomst, 19 februari Raalte, 5 maart Zoetermeer, 25 maart Groningen, 2 april Etten-Leur

▸ www.tuinidee.nl

Groene Ruimte Experience Workshops, speeddates en expo, 3 maart, 's Hertogenbosch ▸ www.hashogeschool.nl

▸ www.stadswerk.nl

Ontwerpen met de natuur Meerdaagse cursus, 20 februari, meerdere locaties

Zuid-Nederlandse Groendag 5 maart, Helmond

▸ www.ontwerpinstituut.nl

▸ www.zuidnederlandsegroendag.nl

WAS Studieochtend, 23 februari, Zwolle

Huis & Tuin Beurs, 5 t/m 8 maart, Leeuwarden

▸ www.keurmerk.nl

▸ www.wtchuistuin.nl

Veilig werken met de shreddermes Cursus, 25 februari, Zeewolde

Lentetuin Bolbloemenshow, 5 t/m 9 maart, Breezand

▸ www.degroenepraktijk.nl

▸ www.lentetuin.nl

Klimaatverandering en kansen voor groen in stedelijk gebied Knooppuntcafé, 26 februari, Rotterdam

Landelijke Dag van de Vlinderstichting 7 maart, Wageningen ▸ www.vlinderstichting.nl

▸ www.knooppuntinnovatiefgroen.nl

Quickstart sketchUp Cursus, 27 februari, Utrecht

Hortulanuswandeling Diverse thema's, 15 maart, 18 april, 14 juni, 12 juli, Rotterdam

▸ www.ontwerpacademie.nl

▸ www.trompenburg.nl

Ledendag Bijeenkomst voor oudcursisten, 28 februari, Apeldoorn

Presentatie vroege lente en meer 17 t/m 19 maart, Boskoop

▸ wwwww.ontwerpinstituut.nl

▸ www.floralisboskoop.nl

VOL VCA Cursus, 2 maart, Biddinghuizen

▸ www.degroenepraktijk.nl

Klanten binden, opdrachten winnen Tweedaagse workshop, 3 (en 17) maart, Elspeet ▸ www.hoveniersacademie.nl

Juridische aspecten van bomen in de openbare ruimte Cursus, 4 maart, Oosterbeek ▸ www.cursuscentrumcambium.nl

Groen erfgoed Platformbijeenkomst, 4 maart, Amersfoort ▸ www.cultureelerfgoed.nl

Bodem Seminar, 4 maart, Almere ▸ www.ecostyle.nl

Inspecteur veiligheid van speelgelegenheden Opfriscursus, 5 maart, 25 mei, Zwolle ▸ www.keurmerk.nl

UAVgc Cursus, 5, 17 maart, 1, 16, 30 april, 20 mei, 2, 17, 30 juni, 9, 22 september, 7 oktober, 11 november, 10 december, diverse locaties ▸ www.crow.nl

Budgetbewaking en nacalculatie Workshop, 10 maart, Elspeet ▸ www.hoveniersacademie.nl

Begroten en offertes 2 - Onderhoud Workshop, 11 maart, Elspeet ▸ www.hoveniersacademie.nl

Coördinator gladheidsbestrijding Opleiding, 11 maart, Eindhoven, 9 september, Bunnik, 4 november Zwolle ▸ www.crow.nl

Investeren in een groene buitenruimte Werkconferentie, 12 maart, Almere ▸ www.platform31.nl

Cultuurlandschappen van NoordNederland Start cursus, 13 maart, lokatie nog niet bekend. ▸ www.rug.nl

Vleeseters Fotoworkshop, 14 maart, Leiden ▸ www.hortusleiden.nl

Bomenbeheer van A tot Z Zesdaagse opleiding, 17 maart, Hoeven ▸ www.ocbor.nl

Hergebruik van bomen in een stedelijke omgeving Cursus, 17 maart, Bleskensgraaf ▸ www.cursuscentrumcambium.nl

Stad & Ruimte Vakdagen, 18 en 19 maart, Zaanstad ▸ www.stadenruimte.nl

Toepassen van boomsoorten in stedelijk gebied Cursus, 19 maart, Oosterbeek ▸ www.cursuscentrumcambium.nl

Aandacht voor groen, communicatietechnieken om op te komen voor groen en bomen Tweedaagse cursus, 19 maart, Goudriaan ▸ www.cursuscentrumcambium.nl

Bomen en recht Cursus, 19 maart, 3 september, Cuijk ▸ www.cobra-adviseurs.nl

Colofon Tuin en Landschap is een tweewekelijkse uitgave van de Stichting Vakinformatie Siergewassen en BDUmedia, Vak- en Publieksmedia, Issnnummer 016 533 50 Schipholweg 1 Postbus 9324, 2300 PH Leiden www.tuinenlandschap.nl Secretariaat: Linda Laman en Alice Hoogenboom (071) 565 96 78 tuinenlandschap@hortipoint.nl

46

Redactie Bakker hoofdredacteur (071 565 96 55 / wbakker@hortipoint.nl ▸ Peter Bennink vakredacteur (071) 565 96 53 / pbennink@hortipoint.nl ▸ Ralph Mens vakredacteur (071) 565 96 52 / rmens@hortipoint.nl ▸ Miranda Vrolijk vakredacteur (071) 565 96 56 / mvrolijk@hortipoint.nl ▸ Alice Hoogenboom redactie-assistent (071) 565 96 79 / ahoogenboom@ hortipoint.nl ▸ Gerdien de Nooy fotograaf ▸ Jenny Mostert, Carolyne de Vries Lentsch, Jolanda de Wekker bureauredacteuren ▸ Diseno vormgeving ▸ Wendy

Abonnementenservice Aanvraag en wijziging abonnement naar BDUmedia, afdeling Vak- en Publieksmedia Postbus 67, 3770 AB Barneveld T (0342) 49 48 44 F (0342) 41 31 41 abonnementen@bdu.nl Abonnementsprijs per jaar: €240 (excl. 6% btw). Studenten en scholieren €180 (25% korting, excl. btw). Buitenlandse abonnees betalen een toeslag voor portokosten.

Abonnementen kunnen op elk gewenst tijdstip ingaan, lopen automatisch door, tenzij uiterlijk 2 maanden voor de vervaldatum is opgezegd bij de abonnementenservice. Dit kan schriftelijk, telefonisch of per e-mail. Ook voor informatie over een lopend abonnement kan contact worden opgenomen met de abonnementenservice.

Voor inhoudelijke vragen en opmerkingen en voor vragen aan externe auteurs kunt u contact opnemen met de redactie.

Exploitatie BDUmedia, afdeling Vak- en Publieksmedia ▸ Wiljo Klein Wolterink mba uitgever (0342) 49 42 63 Advertentie-exploitatie BDUmedia, afdeling Vak- en Publieksmedia ▸ Gert-Jan Bloemendal media adviseur (0342) 49 48 07 / g.bloemendal@bdu.nl ▸ Ron van de Hoef verkoopleider (0342) 49 42 63 / r.v.d.hoef@bdu.nl Druk BDUprint

©BDUmedia, 2015 Alle rechten voorbehouden Niets uit deze uitgave mag worden verveelvoudigd, opgeslagen in een geautomatiseerd gegevensbestand of openbaar gemaakt in enige vorm of op enige wijze, hetzij elektronisch, mechanisch, door fotokopieën, opnamen of enige andere manier, zonder voorafgaande toestemming van de uitgever.

Algemene voorwaarden op alle aanbiedingen, offertes en overeenkomsten van BDUmedia zijn van toepassing de voorwaarden, welke zijn gedeponeerd ter Griffie van de Arrondissementsrechtbanken en de KvK. Uitgever en auteurs verklaren dat dit blad op zorgvuldige wijze en naar beste weten is samengesteld; evenwel kunnen uitgever en auteurs op geen enkele wijze instaan voor de juistheid of volledigheid van de informatie. Uitgever en auteurs aanvaarden dan ook geen enkele aansprakelijkheid voor schade, van welke aard ook, die het gevolg is van handelingen en/of beslissingen die gebaseerd zijn op bedoelde informatie.

Lezers worden met nadruk aangeraden deze informatie niet geïsoleerd te gebruiken, maar af te gaan op hun professionele kennis en ervaring en de te gebruiken informatie te controleren.

TuinenLandschap | 4 | 2015

Agenda_Cursus3kolomTEL04.indd 46

09-02-15 10:31

Foto Gerdien de Nooy

Groene Gast

Johan Coelingh Hoe bent u schaapherder geworden? „Van jongs af aan leek het mij al hartstikke leuk. Bij ons in het dorp was een schaapskudde en daar kwam ik vaak. Mijn ouders vonden echter dat ik timmerman moest worden. Ik heb zelf meer met natuur. Toen er een tweede kudde bij kwam, heeft Natuurmonumenten mij gevraagd. Daar hoefde ik niet lang over na te denken.”

Wat doet een schaapherder?

Johan Coelingh schepert de schaapskudde van Natuurmonumenten op het Dwingelderveld.

„De corebusiness van een schaapherder is natuur- en landschapsonderhoud. Je bent bestuurder van de kudde die je op de juiste plek laat grazen om de natuurwaarde te verhogen. Daarnaast ben je onderhoudsmonteur van een levende maaimachine. Je moet de kudde vernieuwen, schapen scheren, hoeven bekappen, raszuiver hou-

den. Tot slot ben je verkoper van je kudde. Al ben je in dienst van een natuurorganisatie, het is ook voor een deel ondernemerschap.”

Hoe belangrijk is het dat er nu een mbo-opleiding Schaapherder komt?

zitting in de werkveldcommissie en zijn nauw betrokken bij het inhoudelijk deel van de opleiding.

Het is een praktijkgerichte opleiding met twee dagen stage. Je leert het vak in de praktijk.”

„Heel belangrijk. Als ik terugdenk, heb ik wel heel veel zelf moeten uitvinden. Je ziet ook dat er vergrijzing optreedt onder schaapherders. De opleiding is goed om vakkennis over te dragen op de volgende generatie. Vroeger ging dat vaak, nu is het gewaarborgd in de opleiding.”

Is natuurbegrazing voor stedelijk groen een groeiende trend?

Wat is het Praktijknetwerk Gescheperde Schaapkuddes?

Moet de schaapskudde op de erfgoedlijst?

„Dat is de brancheorganisatie van kuddes met herders. Samen met Helicon MBO Velp hebben we de opleiding opgezet. Herders hebben

„Kudde en landschap zijn een levend museum, ze kunnen niet zonder elkaar. Het is een soort permanente tentoonstelling.” <

„Schaapskuddes worden steeds vaker ingezet voor begrazing van bermen, dijken en parken. Het maakt de omgeving aantrekkelijker, en het is milieuvriendelijk. Hier zie je toename, hoewel begrazing in de basisgebieden niet toeneemt.”

TuinenLandschap | 4 | 2015

GroeneGast_1pag.indd 47

47 09-02-15 10:31

Schone zuigers en uitlaatpoorten Extreem hoge temperatuur bescherming In 2,5 jaar 350.000 liter getest in 5.300 machines

Omdat met Aspen elke motor schoon én optimaal beschermd blijft!

Aspen 2 Full Range Technology is een unieke brandstof voor tweetaktmotoren. Het biedt een extreem hoge temperatuur bescherming gecombineerd met een compleet asvrije smeertechniek in één product.

‘Na veel draaiuren zijn zuigers en uitlaatpoorten nog extreem schoon. Dat komt omdat Aspen Full Range Technology asloos is en sterk detergerend. Daarnaast beschermt de nieuwe smeertechniek hoogbelaste machines perfect, er is slechts minimale zuigerslijtage waarneembaar. De hechting van de smeerolielaag is optimaal waardoor de wrijving vermindert en de motor makkelijker ronddraait. Dat is gunstig want hierdoor stijgt het vermogen, geeft het meer koppel en neemt de acceleratiecapaciteit toe.’

Aspen 2 Full Range Technology: • extreem schone zuigers en uitlaatpoorten • minder inwendige wrijving • snellere motorreactie • soepelere start • extreem hoge temperatuur bescherming • ontwikkeld voor álle motoren • ontwikkeld voor álle merken De Full Range Technology olie is op basis van herwinbare grondstoffen Enige benzine zonder het symbool ‘milieugevaarlijk’ en dus vriendelijker voor het milieu

www.aspen-benelux.nl

Aspen 2 Full Range Technology

623440.indd 48

9-2-2015 11:43:31