TEL_08-2014 by Stichting Vakinformatie Siergewassen

8 Vakblad voor de groenvoorziening | 36e jaargang | 10 april 2014

Beuk moet blijven Onbekende familie van Papaver Wijzigingen arbeids- en ontslagrecht Sleedoornpage f loreert in de stad

Voorplaat.indd 1

03-04-14 11:51

553800.indd 2

3-4-2014 14:46:35

Inhoud

Nummer 8 | 10 april 2014

Nieuws 4 5 6 7 8 9

’Verkoopverbod glyfosaat juridisch niet haalbaar’ Erfgoedhoveniers krijgen in 2015 eigen erfgoedregeling VNG zet in op groen bij collegeonderhandelingen ’Ik stoor me aan het woud van certificeringen’ Uitgesproken: ’Klussites als Werkspot.nl zorgen voor verarming van de branche’ Tuin en Landschap online

Sortiment 12 Sortiment voor natte omstandigheden 16 Verwanten van Papaver 12

Bedrijf en Organisatie 20 Wat verandert er in het arbeids- en ontslagrecht? 22 Bewoners hebben het voor het zeggen in het groen 27 Het Geschil: Verzakt terras gevolg van inklinking en ondeugdelijke afvoer

Ontwerp en Inrichting 16

28 Cothay Manor, verborgen parel in Somerset 32 Zuidelijke sferen in Vlaams landschap

Aanleg en Onderhoud 38 Beheer monumentale beuk: Zo lang mogelijk laten staan 42 Sleedoornpage vaart wel bij gefaseerd snoeibeheer

Machines en Gereedschap 44 STIHL HT131 stokzaag

Foto voorplaat Peter Bennink

Service 38

49 50 52 53

Gespot: Boombakken met ledverlichting Leveranciersnieuws Agenda I Colofon Groene Gast: Krijn Spaan

TuinenLandschap | 8 | 2014

Inhoud.indd 3

3 03-04-14 14:13

Nieuws

Foto Eikenprocessierupstotaalzorg

Eikenprocessierupsen nog ’Verkoopverbod glyfosaat nooit zo vroeg uit het ei juridisch niet haalbaar’

Medewerkers van Eikenprocessierupstotaalzorg uit Maasbree vonden de eerste eikenprocessierupsen op 31 maart. Silvia Hellingman van het Kenniscentrum Eikenprocessierups vond de larven zelfs al een dag eerder. Tot nu toe was 2 april de vroegste datum waarop de rupsen waren waargenomen. De uitgekomen rupsen kunnen te bestrijden zijn met nematoden. Als de bladbezetting 40% is kan ook een bacteriepreparaat (Bacillus thuringiensis) worden ingezet. Het Kenniscentrum verwacht dat de eerste brandharen bij een normale temperatuurontwikkeling begin mei verschijnen. Vanaf dan wordt preventief bespuiten niet meer geadviseerd. <

Een verkoopverbod op glyfosaat is juridisch niet haalbaar. Dat schrijft staatssecretaris Mansveld van Milieu in een brief aan de Tweede Kamer. De Kamer nam een motie aan waarin wordt gepleit voor een verkoopverbod. Eerder al had de staatssecretaris een verbod aangekondigd voor het niet-professioneel gebruik van glyfosaat op verhardingen. In particuliere tuinen mag het middel echter nog wel worden gebruikt. Volgens de Tweede Kamer is een dergelijk verbod niet te handhaven en niet te controleren. In de motie wordt daarom gepleit voor een verkoopverbod op glyfosaat per november 2015. In haar brief schrijft Mansveld dat een verbod proportioneel en noodzakelijk moet zijn om het beleidsdoel te bereiken. Hiertoe moeten eerst minder ingrijpende maatregelen worden genomen. Vervolgens moet worden beoordeeld of deze toereikend zijn. Als aan

deze voorwaarden niet wordt voldaan, kan een verbod door de rechter worden vernietigd, wat weer kan leiden tot omvangrijke schadeclaims.

Convenant Staatssecretaris Mansveld wil nu op korte termijn in overleg met de tuinbranche om tot een convenant of Green Deal te komen. Hierin moeten zaken worden geregeld als introductie van veiligheidsdoppen, verduidelijking van etiketten en specifieke voorlichtingsbrochures. Ook moet er voldoende expertise op het verkooppunt aanwezig zijn, komt er een kassa-check en wordt de verpakkingsgrootte verkleind. Na twee jaar, aan het eind van het groeiseizoen in 2016, worden de maatregelen geevalueerd. Als de verkoop van glyfosaathoudende middelen dan niet minstens met de helft is verminderd, wordt een gebruiksverbod overwogen. <

Commentaar

Onnavolgbaar Soms is overheidsbeleid niet alleen niet te volgen, maar ook niet meer uit te leggen. Hoe valt het uit te leggen dat vakmensen met een spuitlicentie op zak per november 2015 geen chemische onkruidbestrijdingsmiddelen op verhardingen meer mogen gebruiken, maar de particulier zonder enige kennis van zaken in zijn tuin glyfosaat mag blijven spuiten? Dit is precies het beleid wat staatssecretaris Mansveld in haar brief van 25 maart aan de Tweede Kamer verdedigt. Volgens Mansveld zijn er juridische haken en ogen die een totaalverbod van glyfosaat voor particulieren op dit moment in de weg staan: „Een verbod moet proportioneel zijn en noodzakelijk om het beleidsdoel te bereiken.” Het beleidsdoel is in dit geval dat zo snel mogelijk wordt gestopt met alle chemische gewasbeschermingsmiddelen buiten de landbouw. Hoe valt dit doel te rijmen met het feit dat de

TuinenLandschap | 8 | 2014

NieuwsPag_4-5_A_def.indd 4

particulier gewoon Roundup bij het dichtsbijzijnde tuincentrum kan kopen om dit vrolijk in de tuin te spuiten, zonder dat een haan er naar kraait? Oh ja, je krijgt als particulier een brochure mee waarin wordt uitgelegd dat dit middel niet gezond is voor het milieu. En de kassajuffrouw spreekt de klant bij het afrekenen nog even streng toe. Maar verder is er niemand die controleert wat er met het goedje gebeurt. Volgens de staatssecretaris staat Europese regelgeving voor gewasbeschermingsmiddelen en het Europese vrije verkeer van goederen en diensten een verkoopverbod in de weg. Nu weten we allemaal dat Europese regels af en toe evenmin te volgen zijn. Maar als de Tweede Kamer besluit dat een bepaald middel slecht is voor ons milieu, dan kan het toch niet zo zijn dat Europese regels een verbod hiervan in de weg staan? Daarvoor hebben we de Europese Unie toch niet opgericht? Ralph Mens vakredacteur

03-04-14 13:53

Erfgoedhoveniers krijgen in 2015 eigen erkenningsregeling Er komt een erkenningsregeling voor erfgoedhoveniers. Daarmee kunnen hoveniers die zich hebben gespecialiseerd in het beheer van historisch groen zich officieel onderscheiden. Voor de Vakgroep Erfgoedhoveniers gaat daarmee een langgekoesterde wens in vervulling. De stichting Erkende Restauratiekwaliteit Monumentenzorg (ERM) is de koepelorganisatie voor de restauratiesector. Zij beheert diverse erkenningsregelingen. Zo is er één voor hoofdaannemers, architecten en bouwtechnisch advies. Eveneens zijn er richtlijnen voor tuinhistorisch onderzoek. Voor het beheer en onderhoud van groen erfgoed bestond er tot nog toe geen erkenningsregeling. Dat was voor de Vakgroep Erfgoedhoveniers, de verenigde hoveniersbedrijven

die zich gespecialiseerd hebben in historisch groen, een doorn in het oog. In een erkenningsregeling staan namelijk de afspraken die gemaakt zijn over de juiste manier om restauratiewerkzaamheden uit te voeren en over het borgen van die kwaliteit. Wanneer een bedrijf erkend wordt, kun je ervan uitgaan dat het volgens de afspraken uit de erkenningsregeling het werkt uitvoert.

Opdracht Op voorspraak van de Vakgroep heeft stichting ERM de Groene Monumentenwacht nu officieel de opdracht gegeven de erkenningsregeling erfgoedhoveniers te schrijven. De Vakgroep stelt een onafhankelijke beoordelingscommissie samen die de regeling moet beoordelen. De erkenningsregeling erfgoedhoveniers zal uit twee delen

bestaan. Een beoordelingsrichtlijn en een uitvoeringsrichtlijn. In die laatste wordt concreet beschreven hoe bepaalde werkzaamheden moeten worden uitgevoerd. En dat is bijzonder volgens Paul Verkuijl, voorzitter van de Vakgroep Erfgoedhoveniers. Lang niet alle erkenningsregelingen hebben zo’n uitvoeringsrichtlijn. Onderwerpen die hierin aan bod zullen komen zijn onder meer het gebruik van inheems en historisch plantmateriaal, het rekening houden met oude zichtlijnen en voorschriften over het historisch verantwoord snoeien van Buxus-hagen.

Alleen personen Met de erkenningsregeling erfgoedhoveniers kunnen alleen personen erkend worden. Daarmee is ook het bedrijf erkend waar deze hovenier

aan verbonden is, maar een bedrijf als geheel komt niet in aanmerking voor een erkenning. „Daarmee willen we voorkomen dat als de hovenier waarop de erkenning is gebaseerd bij het bedrijf vertrekt, het bedrijf toch erkend blijft, maar de kennis verdwenen is’’, legt Verkuijl uit. De verwachting is dat de complete erkenninsgregeling eind van het jaar klaar is en dat deze in 2015 in werking kan treden. Op zaterdag 3 mei organiseert de Vakgroep Erfgoedhoveniers een informatiedag in Vreeland. De erkenningsregeling zal dan uitgebreid aan bod komen. De dag staat open voor alle belangstellenden voor het beheer van groen erfgoed. Meer informatie kunt u opvragen via de website van de vakgroep: www.erfgoedhoveniers.nl. <

Herinrichting Amsterdams Oosterpark Foto Ronald Bakker

Een medewerker van baggerbedrijf West-Friesland uit Andijk is aan het werk in de vijver van het Amsterdamse Oosterpark. Tot een diepte van 1,6 m wordt de vijver uitgebaggerd. De werkzaamheden maken deel uit van de herinrichting van het park waarvoor Buro Sant en Co uit Den Haag het ontwerp heeft gemaakt. Dit is gebaseerd op de Engelse landschapsstijl van het oorspronkelijke ontwerp van Leonard Springer (1855-1940). In het ontwerp van Sant en Co worden onder meer de bestaande waterpartijen uitgebreid. De baggerwerkzaamheden nemen zo’n vier weken in beslag. De grond die is verwijderd, wordt naar een depot aan de Nieuwe Hemweg gebracht. <

TuinenLandschap | 8 | 2014

NieuwsPag_4-5_A_def.indd 5

5 03-04-14 13:53

Nieuws

De Vereniging Nederlandse Gemeenten (VNG) roept gemeenten op om natuur een stevige plek te geven in de collegeprogramma’s. Zij doet dit onder het motto ’Groen Verbindt’. „Natuur is niet enkel onderdeel van het ruimtelijke beleid, maar levert ook een bijdrage aan zorg voor kwetsbare groepen of door mensen aan een baan te helpen.” Om gemeenten bij de collegeonderhandelingen te helpen, heeft de VNG een pamflet met actiepunten naar al haar leden gestuurd. In het pamflet worden voorbeelden gegeven van verbindingen met natuur. Zo werken vrijwilligersgroepen van Stichting Landschapsbeheer Zeeland samen met reintegratiebedrijf Travalje Subiet. In Zeeuws-Vlaanderen en op Walcheren wordt geknot en gewerkt aan ecologisch beheer van bosjes en bloemdijken. Clienten van de Sociale Werkvoorziening Hulst en Walcheren zijn

actief met het onderhoud van wandelnetwerk Zeeland. De gemeente Groningen zet in op burgerparticipatie door aanleg van stadstuinen te stimuleren. Zwolle heeft een manier van werken ontwikkeld waarbij niet elke initiatiefnemer een compleet vergunningentraject hoeft te doorlopen. De gemeente compenseert vooraf, voor de mogelijke bedreigingen die er worden verwacht. Natuur draagt volgens VNGvoorzitter Annemarie Jorritsma op allerlei manieren bij aan een prettige leefomgeving: „Natuur is goed voor het welzijn van mensen. Uit de praktijk blijkt dat patiënten en cliënten in de zorg baat hebben bij natuur in de omgeving. Ook kunnen mensen uit de sociale werkvoorziening een belangrijke bijdrage leveren aan het onderhoud van de natuur als zij begeleiding krijgen van professionals uit natuurorganisaties.” <

Foto NL Greenlabel

VNG zet in op groen bij collegeonderhandelingen

NL Greenlabel verzorgt groen voor bezoek Xi Tijdens het eerste staatsbezoek van een Chinese president aan Nederland werd ook een bezoek gebracht aan Landgoed Keukenhof in Lisse. Op verzoek van president Xi Jinping werd een presentatie gegeven van innovaties in de Nederlandse land- en tuinbouw. NL Greenlabel greep de gelegenheid aan om duurzaamheid en biodiversiteit in de buitenruimte onder de aandacht te brengen. Samen met Boomkwekerij Ebben en FloraHolland zorgden zij voor de groene inrichting van het landgoed met Nederlandse bollen, planten, heesters en bomen. <

c o l u m n

Puur Ik loop tegenwoordig toch met een ander gemoed bij mijn slager binnen dan een maand geleden. Tot die tijd bracht ik graag spontaan een bezoekje (bij de gedachte alleen al liep het water mij in de mond) om ter plekke een sappige vleeskeuze voor het avondmaal te bedenken. Om dan vlak voor het weggaan ook nog even op de rol leverworst te wijzen. Een gebaar zegt soms meer dan woorden. En jawel hoor, een dikke plak voor onderweg werd dan mijn deel. „Echt”, bezwoer de slager, „een eerlijk stukje puur vlees meneer.” Tja, al die tijd letterlijk en figuurlijk voor het lapje gehouden. Nou, die tijd is helaas mooi voorbij. Vanaf nu neem ik mijn behoorlijk kieskeurige hond mee, plus mijn eigen mobiele laboratorium en heb ik terloops ook maar even de hele serie van Dexter afgekeken. Mijn hond heeft namelijk een serieuze voedselallergie en reageert direct op foute bestand-

TuinenLandschap | 8 | 2014

NieuwsPag_6-7.indd 6

delen. Het hoogstwaarschijnlijk aan elkaar gelijmde stukje lamshaas gaat door de microscan, op zoek naar lijmresten. En Dexter voor een lesje anatomie. Belangrijk om te weten of ergens wel of niet met de vleesstructuur is gesjoemeld. Is zoiets denkbaar in onze groene vakwereld? Een soort van bomenmaffia die in het geheim het merg van gezonde bomen genetisch weet te bewerken tot een biogenetische lijm? Vervolgens een container met diverse soorten houtsnippers laten aanrukken en voilà, een nieuwe boom, compleet met boomschors. Piet Hein Eek zou er jaloers op worden (sorry, mijn fantasie slaat op hol). Maar wees gerust: het bedrog zal van korte duur zijn. Want eenmaal geplant, komt de waarheid toch wel aan het licht. Zie je naast een beukenblad opeens ook blad van eik, linde en plataan verschijnen.

Jack van Haperen ontwerper/hovenier Bart Hoes tuinontwerper Ruud Vermeer hovenier

Bart Hoes info@barthoes.nl

03-04-14 14:09

Martijn van der Spoel, nieuwe voorzitter KPB

’Ik stoor me aan het woud van certificeringen’

Op 14 december bent u gekozen als voorzitter van de KPB en u begint pas op 12 april, vanwaar die tussentijd? „In het verleden is gebleken dat er heel wat op je af komt als voorzitter. Je hebt met veel verschillende onderdelen van de vereniging te maken en allerlei commissies en vergaderingen. Daarom is ervoor gekozen om te beginnen met een inwerkperiode. De afgelopen maanden heb ik meegelopen met de aftredend voorzitter Nike Jekel, bestuursvergaderingen bijgewoond, mensen ontmoet et cetera.’’

Wat wilt u bereiken tijdens uw voorzitterschap?

Wat zijn die ideeën en wat wilt u daarmee doen? „Een van de dingen waaraan ik mij stoor is het woud van certificeringen in het vak. We zijn een relatief klein vakgebied maar er is een enorme hoeveelheid eisen, standaarden, certificaten en normen. Dit geldt zowel voor de vakmensen als voor de producten en werkomschrijvingen. Mensen moeten gekwalificeerd zijn en producten moeten goed functioneren, maar als er te

veel verschillende eisenpakketten zijn, wordt het voor de opdrachtgever onoverzichtelijk en zeker voor kleine boomverzorgers moeilijk om aan alle eisen te voldoen.’’

Zijn certificaten niet belangrijk om de kwaliteit te waarborgen? „Zeker, maar nu is er een woud van certificaten waarin opdrachtgevers gemakkelijk de weg kwijt raken. Het is niet bij iedereen bekend wat een ETW’er, ETT’er of BVC precies kan, en dan heb je nog boomveiligheidsinspecteurs en boomveiligheidsonderzoekers en de Amerikaanse equivalenten daarvan. Dat dit onduidelijk is blijkt ook wel uit offerteaanvragen. Soms wordt er voor boomveiligheidscontrole een ETT’er gevraagd die daarvoor natuurlijk overgekwalificeerd is, en een andere keer mag een ETW’er volgens het bestek geen VTA doen, terwijl die daarvoor uitstekend is opgeleid.’’

Foto Tuin en Landschap

„Ik heb een opdracht meegekregen: zorgdragen voor de verdere professionalisering van de KPB. De club draait nog vrijwel uitsluitend op vrijwilligers en de commissies en het bestuur doen vrijwel alles zelf. Daar gaat erg veel tijd in zitten. Omdat de vrijwilligers dit naast hun betaalde werk doen is het noodzakelijk dat we een deel van de back office-taken uitbesteden. Daarnaast heb ik natuurlijk mijn eigen ideeen.’’

Martijn van der Spoel

Hoe wilt u dat aanpakken? „Ik krijg nu de kans om veel mensen te spreken. Ik wil er zo bijvoorbeeld voor pleiten dat certificerende instanties meer duidelijkheid bieden aan opdrachtgevers over wat certificaten precies betekenen. Waar we gedeelde belangen hebben wil ik ook met andere organisaties optrekken. Ik denk dat we heel goed, uiteraard met behoud van onze eigen identiteit, kunnen samenwerken met bijvoorbeeld de VHG, de NVTB en vakbladen. Dat biedt mogelijkheden om thema’s op de agenda te zetten.’’ <

Nieuwe tuin voor hospice Voorburg Op 21 en 22 maart vond voor de tiende keer de nationale vrijwilligersactie NL Doet van het Oranje Fonds plaats. Op diverse plekken in het land waren vrijwilligers in de weer met klussen, veelal in het groen. In Voorburg werd de tuin van hospice Het Vliethuys opgeknapt. De nieuwe tuin is ontworpen door tuinarchitecten Christien Vos en Björn Meulenberg. Onder hun leiding werd samen met vrijwilligers de tuin zaterdag geplant. Hoofdcoördinator Joke Campo: „We zijn hier bijzonder blij mee. Het gaat om een behoorlijk groot stuk tuin aan de voorzijde dat behoorlijk was verwilderd. Nu is het echt bijzonder mooi geworden.” <

Foto Bakker Communicatie

Foto NL Greenlabel

Vanaf 12 april is Martijn van der Spoel de voorzitter van de Kring Praktiserende Boomverzorgers (KPB). Tuin en Landschap vroeg de teamleider Onderzoek, Advies en Inventarisatie van BSI Bomenservice wat hij wil bereiken in zijn voorzitterschap.

TuinenLandschap | 8 | 2014

NieuwsPag_6-7.indd 7

7 03-04-14 14:10

Uitgesproken

„Sites als Werkspot.nl zorgen voor een verarming van de branche. Je ziet dat als gevolg van deze klussites mensen uit andere vakgebieden zich begeven op het terrein van de hovenier, bijvoorbeeld klusbedrijven die tuinonderhoud erbij gaan doen. Daarbij zie je dat deze bedrijfjes, vaak zzp’ers, zwaar onder de prijs gaan. Meestal rekenen ze geen aan- en afrijtijden. Dat hou je op de lange termijn natuurlijk niet vol. Het is uitholling van de markt en zet aan tot concurrentie op een manier die niet gezond is voor de sector. We zijn zelf ook benaderd door Werkspot of we ons wilden aanmelden, maar daar hebben we voor bedankt. Wij willen

Werkspot zet aan tot concurrentie op een manier die niet gezond is voor de sector

klanten die een betrouwbare hovenier zoeken die lid is van de VHG en complete service levert. Op Werkspot.nl gaat het vooral om klussen als een schutting plaatsen van zoveel meter waar dan een grondverzetbedrijf op reageert. Het gaat de opdrachtgevers om de laagste prijs. Garantie op kwaliteit is er echter niet. Op zich is het logisch dat sites als Werkspot.nl een groei doormaken in tijden van crisis. Zzp’ers op zoek naar werk bieden tegen elkaar op. De consument is steeds minder bereid om te betalen voor kwaliteit. Natuurlijk merken wij daar ook de effecten van. Als mensen ons bellen, hebben ze op internet al prijzen vergeleken. Vaak hebben ze een offerte voor de helft van de prijs. Wij doen daar niet aan mee. Ook vanuit de VHG wordt dit jaar nadrukkelijk ingezet op kwaliteit.

Bij een VHG-hovenier heb je garantie op goed werk en weet je waar je geld naar toe gaat. Natuurlijk zijn er ook zzp’ers die goed werk leveren, maar je ziet toch vaak dat het werk een tijd stil ligt, of je weet niet wie je kunt verwachten. Wij leggen de focus op kwaliteit in plaats van kwantiteit, daarmee moeten we ons onderscheiden. De klant kan juist door voor kwaliteit te kiezen geld besparen.

Foto Hooft Hoveniers

’Klussites als Werkspot.nl zorgen voor verarming van de branche’

Jan-Pieter Hooft Hooft Hoveniers

Werkspot legt de nadruk op vakmanschap, maar dat geeft geen enkele garantie. Je kunt overal wel een leuk stempeltje op doen. Overigens verwachten we dat als de markt weer aantrekt, er ook weer een verschuiving plaatsvindt richting de echte vakman. Je ziet nu al dat mensen weer geld uit willen geven aan de tuin, het is de laatste tijd opeens megadruk.”

www.tuinenlandschap.nl

vhg

Deze column valt onder redactionele verantwoordelijkheid van vhg.

Doen! Onlangs heeft Staatssecretaris Mansveld een brief gestuurd naar de Tweede Kamer, waarin zij haar nieuwe programma ’Duurzaam Doen!’ voorstelt. Ik heb het stuk gisteren met belangstelling zitten lezen. De doelstellingen van het programma spreken me aan. De stad gaat in de ogen van de staatssecretaris een steeds belangrijkere rol spelen als plaats waar nieuwe dingen tot stand komen. Aangezien er in de toekomst meer mensen in de stad zullen wonen, moet er extra aandacht worden besteed aan de leefbaarheid. De zorg voor schoon water en het verbeteren van de luchtkwaliteit zijn twee onderwerpen, die hierbij expliciet worden genoemd.

TuinenLandschap | 8 | 2014

NieuwsPag_8-9.indd 8

Het woord ’vergroening’ kom ik in het stuk onder verwijzing naar verduurzaming ook een aantal keren tegen, maar het woord ’groen’ zie ik niet zo snel. Daar ligt dus nog een schone taak voor mij en voor onze branche om het belang van groen bij deze ontwikkeling goed voor het voetlicht te brengen. Wil je de leefbaarheid verbeteren, dan kan je wat mij betreft niet om het groen heen. Ik juich het programma ’Duurzaam Doen!’ van harte toe en complimenteer de staatssecretaris met dit initiatief. Ik hoop, dat zij hiermee ook gemeenten gaat overtuigen. Want die zijn op dit moment vooral met bezuinigingen op het openbare groen bezig.

Egbert Roozen directeur vhg e.roozen@vhg.org

03-04-14 14:09

Tuin en landschap o

nline

www. tuinenlandschap. nl

Van onderstaande berichten staat een uitgebreide versie op de site van TuinenLandschap

Hercertificering Flora- en faunawet gestart

grietje schonewille @g_schonewille Mega bomen verplanten met eigen buitendienst. #trots!

Per 1 maart is de hercertificering Flora- en faunawet gestart. Deze hercertificering is bedoeld voor diegenen die eerder een certificaat voor bestendig beheer groenvoorzieningen hebben behaald waarvan de geldigheid is verlopen.

Sandra Honing @Honingpot Ik hoop dat D66 met al die stemmen direct het bomenkappen en groenvermoorden stopt. We hebben groen en bomen nodig! Gezondheid, filters CO2

Leeuwarden kiest voor heet-watermethode De gemeente Leeuwarden gaat voortaan onkruid op verhardingen met de heet-watermethode bestrijden. Dat is het resultaat van een twee jaar durende proef.

Stigas @StigasNL Stigas leende ’m uit aan de Keukenhof. En hij kwam op het journaal: de krommesteelschoffel. #ergonomischverantwoord

Cobra waarschuwt Dijksma voor opheffen Bosschap Het opheffen van het Bosschap heeft ongewenste gevolgen voor de Boswet. Dat schrijft Cobra groenjuristen in een brief aan staatssecretaris Dijksma van Economische Zaken.

de groene luwte @almahuisken BIJEN drinken veel water, liefst vanaf planten zoals aardbei en vrouwenmantel. Misschien heb je nog een plekje over in je tuin?

VU Hortus wordt botanische tuin

Rob @BoswachterRob Meer bomenkap? Minder!, minder!, minder!. @boomblijf

De Hortus van de Vrije Universiteit Amsterdam (VU) wordt een botanische tuin die een grotere publieksfunctie krijgt. Het beheer gebeurt door medewerkers en vrijwilligers.

Imidacloprid niet de oorzaak van wintersterfte bijen Imidacloprid is niet de oorzaak van wintersterfte bij bijen. Die conclusie trekt de Wageningse onderzoeker Sjef van der Steen op basis van een meerjarige proef.

Klimaatverandering biedt sector kansen tuinenlandschap.nl Nederlandse expertise op gebied van vergroening van steden kan een belangrijke rol spelen bij het terugdringen van effecten van klimaatverandering. Hier liggen kansen voor de sector.

Sortimentstuin Boskoop al volop in bloei

Discusieer mee in de tuinenlandschap-groep

Foto Sortimentstuin Harry van de Laar

100% zei ja tegen de stelling: ’Campagnes om groen bij politiek onder de aandacht te brengen zijn harder nodig dan ooit’ Stem mee over de volgende peiling:

’Kabinet maakt zich ongeloofwaardig door gebruik glyfosaat door particulier niet te verbieden’

Prunussen bloeien dit jaar bijna een maand vroeger dan normaal. Ook in de sortimentstuin Harry van de Laar in Boskoop staan planten en bomen al volop in bloei. Boomkwekerijbedrijven uit het hele land stellen hier hun producten en nieuwigheden tentoon.

Bij sommige artikelen in dit blad staan icoontjes, deze verwijzen naar extra informatie op de website Foto’s

Filmpjes

Dossiers

Documenten en links naar websites

h dsc

Praat mee

enL uin T e

ie r b s uo eer euw n on Ni Ab pd

TuinenLandschap Tuin enLandschap | 8 | 2014

NieuwsPag_8-9.indd 9

9 03-04-14 14:09

553799.indd 10

3-4-2014 12:04:48

553804.indd 11

3-4-2014 13:51:20

Sortiment

De uiterwaarden zijn het archetypische Nederlandse voorbeeld van gebieden waar beplanting bestand moet zijn tegen tijdelijke overstroming.

O n d e r z o e k P P O , Wa g e n i n g e n U R

Sortiment voor natte omstandigheden Nederland is een waterland bij uitstek. Vanwege het gematigde zeeklimaat met vrij veel regenval en de lage ligging hebben we vaak te maken met wateroverlast. Welke plantensoorten zijn nu geschikt voor natte of zeer natte locaties? En welke soorten verdragen sterk wisselende waterstanden? Tekst Marco Hoffman en Margareth Hop Beeld Marco Hoffman

TuinenLandschap | 8 | 2014

planten voor natte omstandigheden.indd 12

03-04-14 11:44

Sommige bomen zoals Taxodium distichium maken ’kniewortels’. Deze zijn bedekt met lenticellen die voor gaswisseling zorgen.

Myrica gale gedijt op zeer natte locaties, maar vereist wel een zure grond.

Osmunda regalis, de koningsvaren, is een vaste plant die geschikt is voor zowel natte als droge omstandigheden

Persicaria bistorta tolereert redelijk natte omstandigheden en is ook bestand tegen tijdelijke droogte.

e meeste planten geven de voorkeur aan een constante watervoorziening: grond met een goed watervasthoudend vermogen bij droogte, en een goede drainage voor als er te veel water is. Soorten die groeien op extreme plaatsen qua vochtvoorziening, vertonen doorgaans aangepaste structuren en weefsels. Natte of moerasachtige groeiplaatsen, bijvoorbeeld langs rivieroevers of in beekdalen, hebben geleid tot (evolutionaire) aanpassingen van plantensoorten. Vaak zijn dit helofyten, planten die wortelen in of bij water, maar waarvan de bladeren en bloemen boven water uitsteken. Zij hebben zich aangepast aan het tijdelijk onder water staan. In Nederland staan planten vaak zelfs meerdere malen per jaar onder water, wat telkens een zuurstofgebrek oplevert. Om dit tijdelijke zuurstoftekort op te lossen hebben planten verschillende

oplossingen ontwikkeld. Ze kunnen bijvoorbeeld tijdelijk suikers afbreken zonder zuurstof (anaeroob), of ze bezitten sponsachtig ademweefsel in hun stengels (aërenchym), waardoor zuurstof bij de plantendelen onder water kan komen. Andere planten gaan bij hoge waterstanden plotseling sterk in de lengte groeien, waardoor een groter deel van de plant boven water uitsteekt. Sommige bomen laten extra wortels groeien aan de kant van de boom waar het water het ondiepst is. Enkele soorten, zoals Taxodium en de (tropische) zwarte mangroves (Avicennia spp.) maken speciale ademwortels, die vanuit de bodem recht omhoog groeien (kniewortels) en bedekt zijn met ademporiën (lenticellen) die voor de gaswisseling zorgen. Wanneer planten ondergedompeld zijn, hopen zich afbraakproducten op in de cellen. Wanneer het water zakt en er weer zuurstof is, worden deze

ineens massaal geoxideerd en veroorzaken soms alsnog de dood van de plant. Overstroming-tolerante planten bezitten enzymen die dit effect voorkomen. Van planten die geen aanpassingen hebben aan het onder water staan, zullen de wortels door zuurstofgebrek afsterven. Zelfs na een korte periode (dagen) van onder water staan zijn ze extra gevoelig voor wortelschimmels.

Soorten voor zeer natte locaties Op zeer natte, moerasachtige locaties zoals laagveengebieden en drassige oevers, is de bodem bijna altijd verzadigd met water en staat de grondwaterspiegel doorgaans tot aan het maaiveld. Dit legt flinke beperkingen op aan de plantengroei. Echte oever- of moerasplanten kunnen ertegen om met de wortels langdurig onder water te staan. Daarnaast zijn er soorten die een behoorlijke mate van >

TuinenLandschap | 8 | 2014

planten voor natte omstandigheden.indd 13

13 03-04-14 11:44

Hydrangea macrophylla verdraagt tijdelijk natte omstandigheden en ook tijdelijke droogte.

Wadi's worden in veel nieuwbouwwijken aangelegd om pieken in de regenwaterafvoer op te vangen. Deze gebieden komen bij hevige buien tijdelijk onder water te staan en hebben tegelijkertijd een groenfunctie.

natheid tolereren, maar niet te lang. Voorbeelden van planten die goed tegen een echte moerassituatie kunnen zijn Salix alba, S. × sepulcralis ’Chrysocoma’, Alnus glutinosa, Taxodium, Nyssa aquatica, Salix caprea, S. cinerea, Myrica gale, Iris pseudacorus, Typha spp., Lobelia cardinalis, Pontederia cordata en Lysichiton americanus. Daarnaast zijn er veel meer planten die zeer natte situaties voor kortere tijd kunnen verdragen, en dagen tot enkele weken met hun wortels onder water kunnen staan zijn, zoals Betula pubescens, Liquidambar styraciflua, Pterocarya fraxinifolia, Acer saccharinum, Gleditsia triacanthos, Platanus × hispanica, Quercus palustris, Cephalanthus occidentalis, Cornus sericea, Euonymus europaeus, Lysimachia nummularia, Osmunda regalis en Persicaria bistorta. Naast planten die geschikt zijn voor zeer natte locaties, is er in het onderzoek ook gekeken naar planten die geschikt zijn voor ’vrij natte locaties’, plekken die nat zijn, maar niet of hooguit zeer kort (enkele uren) onder water staan. Het aantal plantensoorten voor dergelijke locaties is veel groter. Voorbeelden zijn Carpinus betulus, Fraxinus excelsior, Populus ×canadensis, Quercus robur, Ulmus spp., Pinus parviflora, Amelanchier lamarckii, diverse Cornus-soorten Hydrangea macrophylla, Symphoricarpos spp., Lonicera periclymenum, Athyrium filix-femina, Aster novae-angliae, Astilbe spp., Eupatorium purpureum en Panicum virgatum.

Wisselende waterstanden Naast natte locaties zijn er ook plekken met sterk wisselende waterstanden. Deze omstandigheden lijken het meest op plaatsen die van nature gedurende enige tijd onder water komen te staan, zoals uiterwaarden, rivieroevers en greppels in beekdalen. Een moderne variant in het openbaar groen zijn wadi’s die gebruikt worden om pieken in neerslag op te vangen. In perioden van aanhoudende regenval kunnen deze locaties tijdelijk (uren, dagen, soms weken) onder water staan, en daarna weer opdrogen. De mate van afwisseling kan erg variëren en is ook erg bepalend voor de soorten die er kunnen groeien. Het lastigst zijn locaties die variëren Salix sepulcralis ’Chrysocoma’ is bestand tegen zowel zeer natte, als zeer droge omstandigheden.

TuinenLandschap | 8 | 2014

planten voor natte omstandigheden.indd 14

03-04-14 11:45

Lysichiton americanus is een echte moerasplant met een spectaculaire bloei.

van zeer nat tot zeer droog. Dit kan met name voorkomen bij planten die groeien op taluds van greppels of dijken na een extreem droge periode. Het aantal plantensoorten dat deze extreme situatie aankan is beperkt. Dit zijn de ware amfibieën onder de planten. Enkele wilgensoorten (Salix alba, S. × sepulcralis, S. cinerea, S. triandra en S. viminalis) beschikken over de breedste tolerantie: van zeer zeer nat tot zeer droog. De overige planten zijn in te delen in groepen met wisselende combinaties van tolerantie voor natte en droge omstandigheden. Het aantal plantensoorten dat een natte of zeer natte locatie tolereert en ook een ’normale droogte’ tolereert is vrij groot. Voor gebruik bij wadi’s is dit een belangrijke categorie planten. De meeste wadi’s staan maar hooguit een dag onder water, en worden ook niet extreem droog.

Deze planten kunnen ook toegepast worden in tuinen waar de hemelwaterafvoer is losgekoppeld van de riolering en in de tuin wegzakt. Gelukkig is ook voor deze tuinen een ruim voldoende sortiment met sierwaarde beschikbaar. Bomen en heesters die geschikt zijn voor zeer natte omstandigheden en ook kunnen groeien in normale droge grond zijn bijvoorbeeld Alnus glutinosa, Metasequoia glyptostroboides, Taxodium distichum, Carya aquatica, Nyssa aquatica, Salix aurita, Salix caprea en Cephalanthus occidentalis. Van de vaste planten tolereert Lythrum salicaria de grootste verschillen in het vochtgehalte van zijn standplaats. Deze soort kan fungeren als oeverplant en maanden onder water staan, maar kan ook als gewone tuinplant worden gebruikt en tolereert daarbij een behoorlijke droogte. Ook Filipendula ulmaria, Lobelia fulgens, Myosotis palustris en Typha latifolia

kunnen langdurig tegen natte voeten en tolereren tijdelijk enige droogte. Daarnaast zijn er natuurlijk ook planten die minder extreem natte omstandigheden verdragen (tot enkele weken met de wortels onder water) maar zeer goed tegen droogte bestand zijn. Voorbeelden hiervan zijn Acer negundo, Acer saccharinum, Alnus incana, Fraxinus pennsylvanica, Gleditsia triacanthos, Platanus × hispanica, Euonymus europaeus, Salix purpurea, S. repens, Epilobium angustifolium, Eupatorium cannabinum en Scutellaria galericulata. Op www.tuinenlandschap.nl staan uitgebreide tabellen met daarin alle soorten uit het onderzoek met hun relatieve tolerantie voor natte en droge omstandigheden en eventuele bijzonderheden. Het onderzoek is gefinancierd door het Productschap Tuinbouw en eerder gepubliceerd in Dendroflora. <

TuinenLandschap | 8 | 2014

planten voor natte omstandigheden.indd 15

15 03-04-14 11:45

Sortiment

Klaprozen (Papaver spp.) kennen we allemaal. Een aantal plantengeslachten is nauw verwant aan Papaver. Die zijn aanmerkelijk minder bekend en dat is jammer, want ze leveren fraaie vaste planten voor de meest uiteenlopende standplaatsen.

laprozen, slaapbol of opiumpapaver en IJslandse papavers zijn genoegzaam bekend. Prachtig, maar een- of tweejarig en vaak kortbloeiend. EĂŠn vaste plant in het geslacht Papaver is ook algemeen in gebruik als tuinplant: Papaver orientale. Fantastische bloemen in de meest prachtige kleuren. Ook van P. orientale echter duurt de bloei maar kort. Een ander nadeel is soms dat het vroeg afstervende blad gaten achterlaat in de beplanting. Terwijl rood en roze veel voorkomende kleuren zijn bij Papaver, kom je die kleuren bij verwante geslachten juist veel minder tegen. De inheemse stinkende gouwe

Tekst en beeld Gerard van Buiten, hortulanus Botanische tuinen Utrecht

(Chelidonium majus) is bijvoorbeeld geel, net als veel andere soorten die uit het loofbos komen. Andere bosbewoners hebben zuiver witte bloemen, terwijl we bij de schijnpapavers (Meconopsis spp.) betoverend blauwe kleuren vinden. De al eerder genoemde stinkende gouwe is een dankbare heemplant die gemakkelijk verwilderd op rijke humeuze grond in de schaduw. De lange bloeiperiode maakt deze soort prima bruikbaar voor het openbaar groen. Zes van de soorten die hier verder beschreven worden zijn heel wat delicater en meer geschikt voor een bijzonder plekje in de siertuin.

Verwanten van Papaver Meconopsis betonicifolia Zo gemakkelijk als de Europese soort is, zo moeilijk zijn de Aziatische soorten. Een van de eenvoudiger te kweken soorten is Meconopsis betonicifolia, de blauwe schijnpapaver. De plek moet wel beschut, koel en half in de schaduw zijn. Verder is een humusrijke, lichtzure bodem belangrijk die â&#x20AC;&#x2122;s winters goed gedraineerd is en in het groeiseizoen altijd voldoende vochtig. Onder deze voorwaarden is M. betonicifolia een goed winterharde vaste plant. Om de planten vitaal te houden moet je ze elke twee tot drie jaar in maart scheuren en bemesten, anders vallen ze snel weg. Meconopsis grandis en de hybride M. x sheldonii zijn wat forser en vragen dezelfde verzorging.

TuinenLandschap | 8 | 2014

Papaverachtigen.indd 16

03-04-14 10:54

echt

Eomecon chionantha

Macleaya

Eomecon chionantha is verwant aan de bloedwortel en komt uit China. Op de goede plek kan de plant zich via wortelstokken behoorlijk snel uitbreiden en als fraaie bodembedekker dienen. Hij wordt ongeveer 40 cm hoog. De Nederlandse naam sneeuwpapaver is erg pretentieus: vooral de bijzondere niervormige bladeren met een gegolfde rand zijn erg mooi. De witte bloemetjes in de nazomer vormen een leuke toegift. Op een luchtige, vochthoudende grond in lichte schaduw is het een fijne plant. Een regelmatige compostgift wordt erg op prijs gesteld.

Er zijn twee soorten Macleaya: M. microcarpa en M. cordata. Het zijn beide grote, snelgroeiende vaste planten die zich door worteluitlopers snel kunnen uitbreiden. Het is daardoor niets voor een kleine tuin, ze worden gemakkelijk 2,5 m hoog. Het grote, handvormig gelobde blad is grijsgroenig en loopt in het voorjaar oranjebruin uit. De enorme pluimen met kleine bloemetjes verschijnen in juli en augustus en zijn in knopstadium oranjebruin tot zalmkleurig, later naar witroze verbloeiend. Voor doorlatende voedselrijke grond in zon tot halfschaduw.

Hylomecon japonica Deze dankbare voorjaarsbloeier komt uit de vochtige bossen van Japan en Mantsjoerij. Geschikt voor de koele schaduw onder loofbomen en heesters die laat in het voorjaar uitlopen. Als zoveel bosplanten bloeit hij vroeg en gaat in de loop van de zomer al weer in rust. Het tere, frisgroene blad wordt ongeveer 20 cm hoog. In april komen de grote gele bloemen daar bovenuit. Probleemloos op vochtige humusrijke grond. >

TuinenLandschap | 8 | 2014

Papaverachtigen.indd 17

17 03-04-14 10:54

Meconopsis cambrica

Romneya coulteri

De enige Europese Meconopsis soort is M. cambrica. Het is een plant voor koele, vochtige humusrijke grond in de halfschaduw en doet het prima onder bomen. In de juiste omstandigheden zaait de plant zich massaal uit en is vanwege dat onkruidachtige imago niet altijd even geliefd. Onterecht vind ik: welke andere schaduwplant bloeit onafgebroken van juni tot september? De bloemkleur is geel of oranje. Een ideale plant om te laten verwilderen in de randen van het bosplantsoen. ’Muriel Brown’ is een fraaie, dubbele vorm met oranjerode bloemen. (Op de voorgrond Dysosma pleiantha)

De Nederlandse naam boompapaver doet heel wat vermoeden, maar in ons klimaat vriezen de halfhoutige stengels in strenge winters af om dan vanuit de wortels weer uit te lopen. Op de juiste plek wordt de plant gemakkelijk 1,5 tot 2 m hoog en vormt uitlopers. Het fraaie blauwgrijze blad is al bijzonder en als daar in juli en augustus de enorme, zuiver witte bloemen met een geel hart bij komen is de show compleet. De plant slaat vaak lastig aan en houdt van een goed doorlatende, voedzame, zandige of leemhoudende grond. Volle zon; hoe heter hoe beter! Ideaal voor tuinen met een mediterrane sfeer.

Sanguinaria canadensis De ondergronds kruipende wortelstokken van bloedwortel bevatten een oranjerood sap dat door Indianen werd gebruikt als verfstof. De plant komt uit de VS en houdt van een humeuze, niet te droge bodem en een koele plek. Het blad doet denken aan een wat bekender familielid, de Macleaya maar wordt veel minder hoog, zo’n 20 cm. Het is een echte bosplant die al vroeg in het voorjaar bloeit met grote, zuiverwitte bloemen. De schoonheid duurt kort, maar is zeer indrukwekkend. Gedurende de zomer gaat de plant al weer ondergronds: bij ons groeien ze al jaren tussen Chelone obliqua die laat begint te groeien en ze perfect opvolgt.

TuinenLandschap | 8 | 2014

Papaverachtigen.indd 18

03-04-14 10:55

maar af rdt aie

Meconopsis

Het familie album

Het geslacht Meconopsis, de schijnpapaver, omvat ongeveer 45 soorten waarvan de meeste uit de Himalaya stammen waar in de zomer een koel en nat klimaat heerst. De kleuren en vormen zijn vaak zeer exotisch; meestal betoverend blauw, maar ook bloedrood en warm geel komen voor. Door de exotische uitstraling hebben ze op veel mensen een bijzondere aantrekkingskracht. Vooral in Schotland en Ierland zijn ze al heel lang populair. De meeste soorten zijn in Nederland verdraaid lastig te kweken in de doorsnee tuin. Deels omdat de zomertemperaturen bij ons wat te hoog liggen voor deze liefhebbers van koele schaduw, maar ook omdat veel soorten monocarpisch zijn. Dat wil zeggen: eerst groeit er een rozet, en als dat groot genoeg is bloeit de plant en sterft daarna af. Eigenlijk een soort tweejarige dus, maar met dien verstande dat de plant soms meerdere jaren nodig heeft om tot bloei te komen.

Soms worden ook de soorten uit de duivenkervelfamilie (Fumariaceae) bij de papaverfamilie gerekend. Hieronder vallen bijvoorbeeld de Dicentra en Corydalis soorten. Er zijn duidelijke overeenkomsten: ze hebben allemaal tere, vlezige bladeren die vaak wat blauwachtig berijpt zijn. De meeste overblijvende soorten zijn planten uit het bos of de bosrand en houden van een vochthoudende, humusrijke grond. Verschillen zijn er ook: de Fumariaceae hebben tweezijdig symmetrische bloemen en hebben geen melksap. De Papaveraceae hebben radiaal symmetrische bloemen en duidelijk melksap. Dat melksap kan doorzichtig zijn, maar ook wit, oranje of rood. Vaak werd aan dat melksap een medicinale werking toegeschreven. Bij de bloedwortel blijkt echter dat het juist schadelijke effecten heeft: ook bij de andere soorten lijkt voorzichtigheid geboden. Bij Maclaeya kan het feloranje melksap voor hardnekkige vlekken zorgen.

show doorhoe

Stylophorum diphyllum Deze plant uit de vochtige loofbossen in het oosten van de VS heeft wel wat weg van onze stinkende gouwe, maar heeft veel grotere bloemen. Met de afgeronde bladlobben verschilt de soort van de twee Aziatische soorten S. lasiocarpum en S. sutchuenense: deze hebben meer puntige lobben. Alle drie de soorten houden van een humeuze, vochthoudende grond in de (half) schaduw. Het tere, breekbare blad is fraai behaard en bezit hetzelfde oranjegele melksap als stinkende gouwe. Alle soorten bloeien vanaf april, mei met flinke, goudgele â&#x20AC;&#x153;klaproosbloemenâ&#x20AC;? en gaan door tot in juni; S. sutchuenense wel tot in augustus. De twee Aziatische soorten zaaien zich bij ons wat gemakkelijker uit.

TuinenLandschap | 8 | 2014

Papaverachtigen.indd 19

19 03-04-14 10:55

Bedrijf en Organisatie

Wat verandert er in het arbeidsDe Tweede Kamer heeft onlangs ingestemd met de wet Werk en Zekerheid van minister Asscher van Sociale Zaken en Werkgelegenheid. Als ook de Eerste Kamer akkoord gaat, staat er een groot aantal wijzigingen op stapel. Waar moet u als werkgever rekening mee houden?

Tekst Egbert Jan Blonk | Beeld Ingimage

p 18 februari heeft de Tweede Kamer ingestemd met het wetsvoorstel voor het nieuwe arbeids- en ontslagrecht. De behandeling van het wetsvoorstel zal worden voortgezet in de Eerste Kamer. Zodra de Eerste Kamer akkoord gaat, kan de versterkte rechtspositie van flexwerkers en de hervorming van het ontslagrecht vanaf 1 juli 2014 en 1 juli 2015 in werking treden.

Wijzigingen per 1 juli 2014 Aanzegtermijn: Voor de beëindiging van arbeidscontracten voor bepaalde tijd gaat een zogenoemde aanzegverplichting gelden. Werkgevers moeten een werknemer minimaal een maand voorafgaand aan de einddatum van de arbeidsovereenkomst schriftelijk meedelen of het contract wordt verlengd of niet. Deze aanzeggingsplicht geldt alleen voor arbeidsovereenkomsten voor bepaalde tijd van zes maanden of langer. Houdt u zich hier niet aan, dan staat daarop een sanctie: schadevergoeding ter hoogte van het loon voor het niet in acht genomen gedeelte van de aanzegtermijn van één maand. Als er een cao van toepassing is op de arbeidsovereenkomst die afwijkingen toestaat waarvoor overgangsrecht geldt, dan mogen de bepalingen uit de cao ook na 1 juli 2014 worden opgenomen. Dit mag tot de cao afloopt, maar maximaal tot 1 januari 2016. Inventariseer nu alvast voor welke contracten die na 1 juli 2014 eindigen, u de aanzegtermijn van één maand in acht moet nemen. De aanzegtermijn van één maand gaat in per 1 juli 2014. Dus voor

contracten die per 1 augustus 2014 eindigen, moet in juni 2014 worden opgezegd. Let ook op of er een cao van toepassing is waarin – tijdelijk – afgeweken kan worden van de nieuwe wetgeving.

Geen proeftijd- en concurrentiebeding: Contracten voor bepaalde tijd, die voor korter dan zes maanden zijn gesloten, mogen geen proeftijd meer bevatten. Verder kan in een contract voor bepaalde tijd in principe geen concurrentiebeding meer worden opgenomen. Dit kan alleen als u als werkgever gemotiveerd in de arbeidsovereenkomst aangeeft dat u een zwaarwichtig bedrijfs- of dienstbelang heeft. Oproepovereenkomsten: In oproepovereenkomsten zoals nulurencontracten, min-max contracten of voorovereenkomsten, kan onder het huidige recht loon voor de periodes waarin niet wordt gewerkt voor maximaal zes maanden worden uitgesloten. Hier kan bij cao van worden afgeweken. Met dit nieuwe wetsvoorstel kan alleen nog bij cao worden afgeweken van de zes maanden termijn wanneer de werkzaamheden incidenteel van aard zijn en geen vaste omvang kennen.

Wijzigingen per 1 juli 2015 Flexibele arbeidsrelaties: Op dit moment mag u als werkgever binnen een periode van drie jaar maximaal drie arbeidsovereenkomsten voor bepaalde tijd aangaan met een werknemer. Onderbrekingen van maximaal drie maanden worden daarbij meegeteld. Na afloop van deze drie jaar, of bij het aangaan van de vierde

arbeidsovereenkomst, is sprake van een arbeidsovereenkomst voor onbepaalde tijd. In het nieuwe wetsvoorstel wordt de periode van drie jaar verkort naar twee jaar. Er mogen nog steeds drie arbeidsovereenkomsten voor bepaalde tijd worden aangegaan, maar na afloop van een periode van twee jaar, of bij het aangaan van een vierde arbeidsovereenkomst, is dan sprake van een arbeidsovereenkomst voor onbepaalde tijd. Daarbij worden onderbrekingen van maximaal zes maanden meegeteld. Nu geldt nog een maximum van drie maanden. Overgangsrecht: De wijzigingen in de regeling van de arbeidsovereenkomst voor bepaalde tijd treden in werking met ingang van 1 juli 2015 en gelden voor arbeidsovereenkomsten voor bepaalde tijd die op of na 1 juli 2015 zijn aangegaan. Volgt de arbeidsovereenkomst voor bepaalde tijd op een eerdere arbeidsovereenkomst voor bepaalde tijd, dan geldt de nieuwe regeling voor de opvolgende arbeidsovereenkomst voor bepaalde tijd die op of na 1 juli 2015 is aangegaan. Het nieuwe recht geldt tevens voor de tussenpoos die voorafgaat aan de arbeidsovereenkomst die na 1 juli 2015 is gesloten, maar niet voor eerdere tussenpozen. De keten is dus pas doorbroken als de tussenpoos, die ligt tussen de op of na 1 juli aangegane arbeidsovereenkomst en de arbeidsovereenkomst die daaraan voorafging, langer is dan zes maanden. Voor tussenpozen tussen eerdere arbeidsovereenkomsten blijft gelden dat de keten doorbroken is (en blijft) bij een tussenpoos van langer dan drie maanden. Als een arbeidsovereenkomst voor bepaalde tijd op 1 juli 2015 nog niet de periode van 24 maanden is gepasseerd, maar dit wel tijdens de duur van deze arbeidsovereenkomst gebeurt, dan blijft het oude artikel 7:668a BW van toepassing op die arbeidsovereenkomst. De regering acht dit redelijk en wenselijk vanwege de rechtszekerheid, zodat de werkgever en werknemer na inwerkingtreding van deze onderdelen van het wetsvoorstel nog een keuzemoment hebben voordat er sprake is van een om-

TuinenLandschap | 8 | 2014

Arbeidsrecht.indd 20

03-04-14 10:55

ids- en ontslagrecht? zetting in een arbeidsovereenkomst voor onbepaalde tijd. Van de nieuwe ketenregeling kan bij cao worden afgeweken. Het is echter vanaf 1 juli 2015 alleen nog mogelijk voor uitzendovereenkomsten om bij cao af te wijken tot een verlenging van maximaal 78 weken. Lopende cao-afspraken worden in principe gerespecteerd.

Wijzigingen per 1 januari 2016 WW: In het wetsvoorstel wordt een aantal maatregelen voorgesteld om de WW ’activerender’ te maken. Dit houdt in dat de maximale duur van de publiek betaalde WW wordt verkort tot 24 maanden

en de opbouw langzamer wordt. Deze periode kan bij cao met maximaal veertien maanden worden verlengd. Anderzijds wordt geregeld dat al na zes maanden WW alle arbeid als passend wordt aangemerkt. Nu is dat pas na twaalf maanden. Hierdoor wordt een snellere uitstroom uit de WW verwacht. Ook wordt een snellere uitstroom verwacht door vanaf de eerste werkloosheidsdag inkomensverrekening toe te passen in plaats van urenverrekening als een uitkeringsgerechtigde weer gaat werken. De aanscherping van het begrip passende arbeid wordt ook ingevoerd in de Ziektewet. <

Veranderingen WW Duur: Nu maximaal 38 maanden. Straks maximaal 24 maanden plus eventueel caoaanvulling. Hoogte: Eerste twee maanden 75% dagloon en daarna 70%. Deze regeling blijft gelijk. Opbouw: Nu één jaar arbeidsverleden = één maand WW. Straks eerste tien jaar geldt: één jaar = één maand WW, daarna elk jaar arbeidsverleden = halve maand WW. Passend: Nu is na één jaar alle arbeid passend. Straks is na een half jaar alle arbeid passend. Urenverrekening: Nu urenverrekening, en voor kleine groep na één jaar inkomensverrekening. Straks inkomensverrekening vanaf eerste WW-dag.

Er verandert de komende tijd heel wat in het arbeids- en ontslagrecht. Als werkgever moet u hier rekening mee houden in uw personeelsadministratie. TuinenLandschap | 8 | 2014

Arbeidsrecht.indd 21

21 03-04-14 10:55

Bedrijf en Organisatie

Bewoners hebben het voor het zeggen in het groen Burgerparticipatie is hot. Gemeenten laten inwoners meedenken over de inrichting van de leefomgeving en steeds vaker dienen zij zelf een plan in. Dat vraagt een andere rol van de ambtenaar: minder regelen en meer loslaten. In Deventer en Steenwijk geven gemeente en bewoners het goede voorbeeld.

Tekst en beeld Henk-Jan van der Veen

TuinenLandschap | 8 | 2014

Bedrijfsrepo_1.indd 22

03-04-14 13:20

Project Oostermeenthe en Nieuwe Gagels ▸ Aantal speelplekken: 8 ▸ Aantal werkgroepen: 7 ▸ Start: maart 2012 ▸ Realisatie: november 2012. ▸ Extra groen: heesters, ingezaaid bloemrijk grasmengsel en wilgentunnels ▸ Nieuwe toestellen: 39 waarvan het meest gekozen het combinatietoestel (klimmen, glijden, hangen en slingeren)

Plantsoen wijk Zandweerd ▸ Oppervlakte: 4.000 m² ▸ Aantal vrijwilligers: vaste groep van 5 à 7 personen ▸ Aanvraag: maart 2013 ▸ Realisatie: maart-april 2014, rooien plantsoen, nieuwe aanplant. Oplevering eind 2014

In de gemeente Steenwijkerland werden de kinderen betrokken bij de inrichting van de speelplekken en konden ze ºhun wensen aangeven.

Elke wijk kent betrokken burgers. Mensen die in hun vrije tijd papier prikken in hun straat, die via de wijkvereniging meedenken over het welzijn in hun buurt en mensen die klagen over het groenonderhoud. Burgers zijn mondig en willen graag meebeslissen over wijkzaken. Zij krijgen hier tegenwoordig volop de gelegenheid voor. De bewoner organiseert, de overheid faciliteert. Zij luistert en verbindt, zonder zich te verschuilen achter bureaucratische protocollen. „We laten meer aan bewoners over. Zij zijn de deskundigen van hun eigen leefomgeving”, legt Kor van der Velde, coördinator kernen en wijken van de gemeente Steenwijkerland uit. „Waar buurtbewoners vroeger klaagden en van de gemeente verwachtten dat die het op zou lossen, nemen zij nu zelf het initiatief om hun buurt leefbaar te maken.”

Herinrichting speelplekken Steenwijkerland werkt al lange tijd aan burgerparticipatie. Een recent voorbeeld is de herinrichting van acht speelplekken in de wijken Oostermeenthe en Nieuwe Gagels in Steenwijk. Van der Velde is hier samen met collega’s Mirjam van der Iest

en Henrie Mulder nauw bij betrokken geweest. In 2011 stelden de gemeente en de wijkvereniging € 130.000 beschikbaar voor een nieuw plan voor speelplekken. Aan de wijkbewoners werd gevraagd hieraan mee te werken. „De bewoners zijn geheel vrij gelaten in het ontwerp en de keuze voor speeltoestellen”, licht beleidsmedewerker Van der Iest toe. Zij vormden werkgroepen, voerden enquêtes uit, organiseerden de bijeenkomsten en ontwerpsessies. Ook de kinderen dachten mee en via interactieve website kon iedereen zijn mening geven. Mulder was begeleider van een van de werkgroepen: „Het proces verliep heel organisch. De bijeenkomsten werden vaak rondom de speelplaats georganiseerd. Het leken soms net buurtfeesten met kraampjes, hapjes en spelmiddagen voor de jeugd. Uiteindelijk hebben de werkgroepen de ontwerpen aan elkaar gepresenteerd, waarna wij als gemeente de speeltoestellen hebben besteld en met behulp van bewoners hebben geplaatst.” De herinrichting is een succes in de wijk en vorig jaar is de eerste speelplek feestelijk geopend. Het project zorgde voor meer sociale betrokkenheid. „Burgers kunnen veel meer dan wij denken”, vindt Van der Iest. „Behalve dat ze goed in staat zijn om gezamenlijk tot een plan te komen, regelen bewoners vaak zaken die wij als gemeente niet zo snel voor elkaar kunnen krijgen.” Zo slaagde een buurtvereniging in een van de dorpen erin om sponsoren te vinden voor een speelplek. Ook regelden de bewoners zelf een shovel en zand om aan de slag te kunnen. Mulder vult aan: „Als groenspecialist had ik het liefste op elke speelplek een markant element als eyecatcher gehad en een gevarieerd aanbod aan speeltoestellen. Dat de ontwerpen veel dezelfde toestellen bevatten, had ik niet verwacht. Maar het is wel de democratische keuze van de bewoners.”

Educatieve tuin „Ik wist niet eens dat er een wijkbudget bestond waar bewoners gebruik van kunnen maken.” Aan het woord is Yolanda Damstra uit de wijk Zandweerd in Deventer. „Daar kwam ik pas achter toen ik een plan indiende.” Damstra nam vorig jaar samen met een aantal buurtbewoners het initiatief om een nieuwe inrichtingsschets te maken voor een 4.000 m2 groot stadsplantsoen. Natuur speelt een voorname rol in het plan van de 60-jarige wijkbewoonster. Aanleiding was een gemeentelijk buurtonderzoek waarin inwoners werd gevraagd naar de beleving van de wijk. „Ik was eerlijk gezegd wel uitgekeken op de prikkelstruiken en het gazon waar iedereen zijn hond op uitlaat.” Tot haar

TuinenLandschap | 8 | 2014

Bedrijfsrepo_1.indd 23

23 03-04-14 13:20

eigen verbazing ging de gemeente akkoord met het voorstel en kregen de bewoners een budget van € 22.750 om het uit te voeren. Zandweerd is een arbeiderswijk met smalle straten en kleine huizen. In deze stenige omgeving is het langgerekte, rechthoekige plantsoen een van de weinige groene plekken. De beplanting is functioneel met grote gazonstroken, afgewisseld door kleine heestervakken met sneeuwbes, klimop, berk en een aantal 60 jaar oude platanen. Dit beeld gaat dit jaar rigoureus veranderen. „Binnenkort ziet het er veel natuurlijker uit met bloemenheuvels, een poel, een bijenhotel en vooral veel inheemse planten. Straks kunnen mensen vanaf het slingerende pad de planten, bijen en vlinders van dichtbij bekijken. De bomen blijven uiteraard staan, maar verder gaat veel op de schop”, legt de initiatiefneemster enthousiast uit.

Kiezen via enquête Het traditionele plantsoen in Zandweerd (Deventer) zal omgevormd worden tot meer beleefgroen met bloemenheuvels, bijenhotels en vlindervriendelijke beplanting.

Damstra maakt samen met een aantal bewoners deel uit van de werkgroep Groen. Nadat de gemeente akkoord was gegaan, heeft deze werkgroep het conceptplan voorgelegd aan de wijkbewoners. Via een enquête konden zij kiezen

uit verschillende elementen waarbij kleur, geur, vogels en bijen erg gewild bleken te zijn. „Wij hebben de enquêtes persoonlijk opgehaald en kwamen zo nog meer te weten wat er onder de bewoners leefde. Sommigen waren sceptisch. Logisch, want de laatste tientallen jaren was er niks aan het groen gebeurd. Eerst maar zien dan geloven, was de teneur.” Het plan begon te leven nadat een tuinontwerpster de ideeën had verwerkt in een ontwerpplan en de werkgroep dit vol enthousiasme op een bewonersavond presenteerde. „Mensen merkten dat wij gedreven waren en dat ons plan serieus genomen werd door de gemeente”, aldus de initiatiefneemster. Het enthousiasme werkte aanstekelijk. In korte tijd kreeg de werkgroep er een groot aantal vrijwilligers bij. Die hulp kan Damstra goed gebruiken want om kosten te besparen nemen de vrijwilligers het plantwerk en een groot deel van het onderhoud voor hun rekening. „We organiseren in maart en april een aantal plantdagen met de buurtbewoners. Ik ben al druk aan het plannen en regelen. Gelukkig helpt de gemeentelijke groendienst ons enorm. Wij mogen bijvoorbeeld hun gereedschap lenen. Op deze manier kunnen wij de dingen doen waar we goed in zijn.” <

’Burgerparticipatie = loslaten’ Kor van der Velde, gemeente Steenwijkerland: „Vroeger organiseerde de gemeente een bewonersavond en kon de burger op afstand meedenken. Nu staan wij aan de zijlijn en begeleiden het proces. We hebben geen futuristische ideeën voorbij zien komen, zoals een zwembad of een achtbaan. Burgers zijn kostenbewust en zelfstandig als je het proces als gemeente durft los te laten.”

’Als bewoner kun je veel tot stand brengen’ Yolanda Damstra, bewoonster wijk Zandweerd in Deventer: „Ik heb altijd een goed gevoel gehad bij dit plan. Natuurlijk had ik ook wel mijn twijfels in het begin. We zijn geen groendeskundigen, maar we kunnen goed organiseren en mensen mobiliseren. We maken vooral gebruik van elkaars kwaliteiten en met doorzettingsvermogen kom je een heel eind. Het gaat vooral om vertrouwen in eigen kunnen.”

TuinenLandschap | 8 | 2014

Bedrijfsrepo_1.indd 24

03-04-14 13:20

553801.indd 25

3-4-2014 12:05:47

553802.indd 26

3-4-2014 12:06:17

Het Geschil

Verzakt terras gevolg van inklinking en ondeugdelijke afvoer

TuinenLandschap belicht geregeld uitspraken van de Geschillencommissie Groen, onderdeel van de Stichting Geschillencommissies voor Consumentenzaken, www.sgc.nl. De commissie behandelt geschillen tussen consumenten en vhg-hoveniers of Groenkeur certificaathouders. Zij doet uitspraak in de vorm van een bindend advies. Bij niet-nakomen van het advies door de hovenier, staat de vhg garant voor nakoming. De geschillencommissie zetelt in Den Haag.

Tekst Ralph Mens | Beeld Ingimage

enk van Doorn* heeft hoveniersbedrijf Herkens* opdracht gegeven voor het aanleggen van een terras in de tuin. Inclusief levering van benodigde materialen bedragen de kosten €11.440. Binnen een jaar bleek het terras te zijn verzakt waarbij voegen langs de buitenmuur begonnen te scheuren. Verder bleek een afvoergoot niet goed te zijn aangelegd waardoor er regenwater in blijft staan. Ook is de afvoergoot niet goed aangesloten op de hemelwaterafvoer, waardoor deze niet lekvrij is. Ook is de aansluiting niet goed afgekit waardoor er water tussen kan lopen en zand kan uitspoelen. De ondernemer heeft verder geen bodemgesteldheidsonderzoek verricht en er zijn geen betonstelmatten gebruikt ter stabilisatie van het zandbed. De consument verlangt een correcte aansluiting van de afvoergoot op de hemelwaterafvoer, een juiste aansluiting daarvan, het aanbrengen van extra afvoer, het opnieuw voegen van de buitenzijde van het terras met een flexibele voeg en het deugdelijk herstellen van de geconstateerde verzakkingen. Volgens de ondernemer is het verzakken het gevolg van een constructiefout die de aannemer bij de bouw van het huis heeft gemaakt. In de muur bevindt zich 30 cm onder het maaiveld een open stootvoeg. Volgens de aannemer is het zand door deze opening weggespoeld. De ondernemer meent dat de hemelwaterafvoer deugdelijk is aangesloten. Het kitten van de tegels langs de afvoergoot is volgens de aannemer niet gebruikelijk bij een buitenterras. De ondernemer bevestigt dat er geen bodemgesteldheidsonderzoek is gedaan. Ook dit is volgens hem niet gebruikelijk. De aannemer stelt dat in de offerte is aangegeven dat hij ervan uit ging dat de bodem voldoende draagkrachtig was. De ingeschakelde deskundige stelt dat voor de aanleg van de verharding in de patiotuin het noodzakelijk was om vooraf een bodemgesteldheidsonderzoek te doen. Het onderzoek moest

zich er op richten of de verdichting van de grond voldoende was om verzakkingen door inklinken na aanleg van het terras uit te sluiten. De deskundige sluit uit dat de klacht is ontstaan door het wegstromen van zand door een open stootvoeg. Het wegspoelen van zand is volgens de deskundige veroorzaakt door de druk die zich opbouwt tijdens extreme buien in de regenpijp. Omdat de afvoergoot en de aansluitingen niet goed waren afgedicht, is ondergronds water en zand weggespoeld naar de stootvoeg. De deskundige begroot de kosten van het herstel op €4.450. De commissie vindt dat van de ondernemer mag worden verwacht, op grond van zijn deskundigheid, dat hij op de hoogte is van de risico’s die een bepaalde bodemgesteldheid met zich mee brengen. Om die reden is de commissie van oordeel dat het opnemen van een zinnetje in de offerte waarin de ondernemer vermeldt dat hij ervan uitgaat „dat de ondergrond geschikt is” niet voldoende is om hem te vrijwaren van aansprakelijkheid. Op grond van de waarnemingen van de deskundige komt de commissie tot het oordeel dat een deel van de problemen van het terras aan het inklinken van de ondergrond geweten kan worden. De ondernemer moet dan ook zorgdragen voor herstel van het terras. <

Beslissing De ondernemer voert de herstelwerkzaamheden uit overeenkomstig het advies van de deskundige onder levering van de daartoe benodigde materialen. De ondernemer brengt de consument hiervoor geen kosten in rekening. Een en ander dient te geschieden binnen een termijn van vier maanden. De ondernemer dient een bedrag van €50 te betalen aan de consument als vergoeding voor het klachtengeld. Overeenkomstig het reglement van de commissie is de ondernemer als bijdrage in de behandelingskosten van het geschil een bedrag verschuldigd van €230.

* Deze naam is fictief

TuinenLandschap | 8 | 2014

Geschil-1.indd 27

27 03-04-14 10:55

Ontwerp en Inrichting

In de lente bloeien in the Meadow de zwarte Tulipa â&#x20AC;&#x2122;Queen of the Nightâ&#x20AC;&#x2122; en de blauwpaarse Camassia. Ze zijn gekozen vanwege hun kleur en lengte: ze steken mooi boven het lange gras uit.

Via een gemaaid graspad dat spiraalvormig omhooggaat kom je bij het bronzen hert dat boven op de kunstmatige grasheuvel staat. Vandaar heb je een mooi uitzicht over de bloemenweide. De foto is in september genomen, net nadat The Meadow was afgemaaid.

TuinenLandschap | 8 | 2014

CothayManor.indd 28

03-04-14 10:56

Cothay Manor, verborgen parel in Somerset Diep verscholen in één van de dalen tussen de glooiende heuvels van Somerset ligt Cothay Manor. Eeuwenoud en verstild. Een tuin die haar oorsprong heeft in de middeleeuwen en is geïnspireerd door de beroemde tuinarchitecten Vita Sackville–West en Lawrence Johnston. Het beheer en onderhoud gebeurt door de eigenaren van het landgoed zelf. En dat oogst bewondering. Tekst Renée Santema | Beeld Charlie Campbell en Mark Boeder

et is zondagmiddag, begin september 2013. Op de binnenplaats klinkt een zacht gezoem: honderden bijen vliegen af en aan tussen grote struiken bloeiende lavendel. Deze bijen blijken al eeuwenlang in de schoorstenen van Cothay Manor te nestelen. ’Dan is het huis gezegend’, zo beweerde men vroeger. In 1993 werd Cothay Manor door Mary-Anne en Alastair Robb betrokken. Met veel toewijding en passie restaureerden zij het huis en begonnen met het opknappen van de 5 ha grote verwaarloosde tuin. De helft daarvan bestaat uit een formeel gedeelte, de andere helft uit een arboretum, een bloemenweide en een moerastuin, met een wandelpad langs de rivier de Tone, die dwars door het landgoed stroomt. De tuinen in hun huidige vorm dateren van rond 1920. De eigenaar destijds, Co-

lonel Reginald Cooper, was bevriend met beroemde tuinarchitecten als Vita Sackville–West (Sissinghurst) and Lawrence Johnston (Hidcote Manor). Geïnspireerd door hun ideeën over tuinarchitectuur legde hij de basis voor de structuur van het formele tuindeel van Cothay Manor. Die bestaat uit een 200 m lange dubbele geschoren Taxus-haag met een wandelpad ertussen dat parallel aan het huis loopt. Aan weerszijden van de hagen liggen de afzonderlijke tuinkamers.

Vier ronde kijkgaten Met respect voor deze structuur onderhoudt het echtpaar Robb de tuinen en brengt elke winter kleine veranderingen aan. Zo maakten zij recent vier ronde kijkgaten in de Taxus-haag die het bos van het centrale grasveld scheidt. Daar-

door is een venster op het omringende boslandschap geopend en kreeg de tuin er een extra dimensie bij. Door Mary-Anne’s toedoen zijn de verschillende tuinkamers opnieuw ingericht, elk volgens een bepaald kleurenschema. Zo heeft zij Emily’s Garden ter ere van de geboorte van haar eerste kleindochter ingericht als een vrij zonnige tuinkamer vol met zachtgeel- en crèmekleurigbloeiende planten, bijvoorbeeld de gele Achillea en de pioenroos Paeonia mlokosewitschii, bekend onder de naam ’Molly the Witch’. De langwerpige Unicorn Walk bloeit met witte tulpen in het voorjaar en lila Nepeta x faassenii ’Six Hills Giant’ in de zomer, onder een dak van Robinia pseudoacacia ’Umbraculifera’. In The Herbaceous Border overheersen de zachte kleuren lila, roze en wit. Direct bij het huis ligt de langwerpige Terrace Gar>

TuinenLandschap | 8 | 2014

CothayManor.indd 29

29 03-04-14 10:56

den waar planten schijnbaar willekeurig tussen steenslag zijn geplant.

Bleekgrijze luchten De kleurenschema’s bestaan overwegend uit pastelkleuren, ingetogen met waar nodig een accent. De filosofie daarachter is dat een Engelse tuin er beter uitziet met zachte kleuren tegen de overheersend bleekgrijze luchten. De meeste planten zijn in grote groepen geplant, met andere ijlere planten daartussen geweven. Daardoor ziet alles er vriendelijk en vrij natuurlijk uit. De bloemenweide, The Meadow, is vooral in het voorjaar een lust voor het oog: duizenden bollen staan dan in volle bloei: onder meer Tulipa ’Queen of the Night’ en T. ’White Triumphator’. Elk jaar in november worden er vijfhonderd tulpenbollen bij geplant. Verder groeit er de zichzelf uitzaaiende blauwpaarse Camassia, en vele soorten wilde bloemen. Het arboretum is het terrein van Alastair Robb. Onder zijn leiding heeft de hoofdtuinman vrijwel elke boom geplant, afkomstig van kwekerijen. Na twintig jaar staat hier nu een bijzondere collectie

met onder meer Metasequoia glyptostroboides, Davidia involucrata, Calocedrus decurrens, Cedrus atlantica ’Glauca’, verschillende Cornus en Magnolia.

The War of the Roses Wellicht nog méér dan in zijn visuele aspecten ligt het bijzondere van Cothay Manor in de ouderdom van de plek, de sfeer en de wijze waarop het geheel wordt onderhouden. Het oudste deel van het huis dateert uit de 14e eeuw, en een kiem voor de tuin werd gelegd in de middeleeuwen. Het was toen gebruikelijk om de pacht voor het omringende land te betalen met een roos en een paar zilverdennen, tweemaal per jaar, die vervolgens rond het huis werden geplant. Verder gaat het verhaal dat het einde van The War of the Roses, in de tweede helft van de 15e eeuw, werd gevierd met het planten van een rode en een witte roos bij het terras van het huis. Tot op de dag van vandaag kan men de rode roos van Lancaster en de witte van York daar nog steeds zien bloeien. Daarbij is het de bevlogenheid van de eigenaren die de plek speciaal maakt.

Hier is geen sprake van een National Trust of andere organisatie die voor het onderhoud en beheer zorgt. Het geheel is particulier eigendom en het dagelijks onderhoud doet het echtpaar zelf, samen met drie tuinmannen, van wie er één parttime werkt. Zo worden de Taxushagen één keer per jaar geschoren. Dat duurt een aantal weken: half juli wordt ermee begonnen en pas na eind september, wanneer de tuinen voor bezoekers zijn gesloten, kan de binnenkant van de hagen worden gedaan. Mary-Anne is dagelijks in de tuin of in de kas aan het werk, geeft rondleidingen en verzorgt tuincursussen. Vooral gezien haar leeftijd (midden 70) oogst dat grote bewondering. Voor velen ook een wat ongebruikelijke situatie, getuige de volgende anekdote. Mary-Anne was in de tuin aan het werk toen een Engelse bezoeker haar vroeg wie de leiding over het landgoed had. ’Dat ben ik’ antwoordde zij. Waarop de man zei: ’Nee, ik wil graag weten wie hier werkelijk de leiding heeft…’ <

Cothay Manor Ligging nabij Wellington in Engeland Grootte ca 5 ha Jaar van aanleg basisstructuur stamt uit 1920, inspiratiebronnen waren Vita Sackville-West en Lawrence Johnston Eigenaar/beheerder Alistair en Mary-Anne Robb, sinds 1993 Ouderdom huis 14e eeuw Karakteristiek tuin afwisseling van formele tuinkamers met arboretum, moerastuin, bloemenweide en boslandschap Kosten onderhoud tuin gemiddeld 27% van de jaarlijkse omzet Openstelling vanaf april t/m september: elke dinsdag, woensdag, donderdag en zondag van 11.00 – 17.00 uur Plattegrond (nog) niet aanwezig. Te zien op Google maps: Cothay Manor & Gardens Meer informatie www.cothaymanor.co.uk Mary-Ann Robb vroeg in het voorjaar aan het werk in de tuin. Niet alleen is zij eigenaar van het 5 ha grote landgoed, ook verzorgt zij het dagelijkse onderhoud van de tuinen.

TuinenLandschap | 8 | 2014

CothayManor.indd 30

03-04-14 10:56

The Terrace Garden ligt parallel aan het huis en wordt geflankeerd door een pad van steenslag. Hier staan onder meer Salvia fulgens, Argyranthemum, blauwe Phlox, Crocosmia, Lavandula angustifolia ’Hidcote’, Anemone x hybrida ’Honorine Jobert’, Clematis heracleifolia ’Wyevale’, en Lupinus alpestris.

Een mooi contrast met de gestileerde tuinkamers vormt de natuurlijke moerastuin, the Bog Garden. Grote stepping stones maken de oversteek naar de andere kant mogelijk. The Bog Garden ligt lager dan de formele tuinkamers. Hij is ontstaan uit de loop van de rivier de Tone. Langs de oevers staan reusachtige Gunnera, verschillende soorten Primula, Iris en Azalea.

Het 200 m lange wandelpad tussen hoge Taxus-hagen vormt de ruggengraat van de tuin. Door de openingen aan weerszijden, gemarkeerd door zuilen van Taxus, kom je in de afzonderlijke tuinkamers.

De verschillende tuinkamers zijn ingericht met een eigen kleurenschema. De hoofdkleuren in The Green Knight Garden, vernoemd naar één van Koning Arthur’s ridders, zijn wit en zilver. Er groeien onder meer Hydrangea arborescens ’Annabelle’, Yucca en Artemisia ’Powis Castle’.

TuinenLandschap | 8 | 2014

CothayManor.indd 31

31 03-04-14 10:56

Ontwerp en Inrichting

Zuidelijke sferen in Vlaams landschap In een landschappelijke omgeving wensten de eigenaren een cottage-achtige tuin met een zuidelijke uitstraling. Vaste planten en kleur spelen de hoofdrol zonder dat de tuin al te veel onderhoud vraagt. De Vlaamse tuinaannemer Stephen Provoost won er de tweede prijs mee in de competitie De Vlaamse Tuinaannemer. Tekst Emiel van den Berg | Beeld De Vlaamse Tuinaannemer en Stephen Provoost

TuinenLandschap

TuinVanStephenProvoost.indd 32

| 8 |2014

03-04-14 10:58

Het terras naast het bakhuisje is bestraat met kandla ochre 60x60cm tegels. Het pad dat naar de boomgaard leidt, is gemaakt van hetzelfde materiaal (platines - kandla ochre 14x14 cm). Aan het einde van het pad gaat de bestrating over in grind. Rechts van het grindpad ligt het moestuindeel. Tegen de muur groeit de klimroos Rosa ’Paul’s Scarlet Climber’.

Stephen Provoost www.tuinaanlegprovoost.be

ij de competitie De Vlaamse Tuinaannemer 2013-2014 behaalde Stephen Provoost (28) zilver in de categorie jong talent. Zijn winnende tuin ligt tussen Brugge en de Vlaamse kust. De omgeving is landschappelijk en de woning ligt aan een smalle doodlopende weg. Alles, behalve het oude kleine bakkershuisje, werd nieuw gebouwd. Voor de eigenaren die in de omgeving van Antwerpen wonen is dit hun buitenverblijf. Provoost is vooral enthousiast over de aansluiting van de circa 400 m² grote tuin met het omringende landschap. Een belangrijke reden voor zijn zilveren nominatie. „Alle juryleden waren complimenteus over hoe de tuin op de omgeving aansluit.’’ De wens van de eigenaren was een tuin met een zuidelijke sfeer en veel bloemen in alle kleuren. Een tuin met weinig werk, om in te genieten. Ook tijdens de wintermaanden want ook dan wordt het buitenverblijf gebruikt. De oude kersenboom naast het bakkershuis en de meidoornhaag op de erfgrens bleven behouden. „Verder stonden er incidenteel wat bloemheesters als sering, vlinderstruik en Forsythia die we weer in goede conditie brachten.’’ Ook de grote boomgaard aan de noordoostzijde bleef behouden. Verder ging de buitenruimte helemaal op de schop. De tuin omringt het woonhuis. Aan de noordwestzijde hoefde Provoost niet veel te doen. Dit deel staat tijdens regenachtige periodes geregeld blank. Enkele bestaande knotwilgen spelen hier de hoofdrol. „Aan de rand plantte ik Rosa rugosa en Hypericum, puur voor de kleur.’’ De noordoostzijde wordt grotendeels gevuld door de oude boomgaard waar schapen het gras kort houden. Dicht tegen het huis maakte Provoost een kleine grassentuin met enkele bloeiende vaste planten. De tuin is zichtbaar vanuit de slaapkamer en heeft door een transparant kastanjehouten hekwerk de aansluiting met de boomgaard behouden.

Het meest opvallende deel van de tuin, en ook meest zichtbaar vanuit de woning, ligt aan de zuidoostzijde. Omsloten door het inmiddels gerenoveerde bakkershuisje aan de zuidkant en de door de eigenaar zelf gerealiseerde groentetuin aan de noordkant. Hier kwam de onderhoudsvriendelijke bloementuin met kleur van voorjaar tot in de herfst. Net als in de kleine grassentuin loopt er een slingerpad van boomschors door de beplanting. „Dat versterkt de natuurlijke uitstraling maar zorgt er ook voor dat alle beplanting eenvoudig is te onderhouden.’’

Opgeknapte meidoornhaag Als achtergrond dient een meidoornhaag. Deze was al aanwezig maar had door achterstallig onderhoud een slordige uitstraling. Toch wilde de eigenaar de haag behouden met name vanwege de vroege uitloop in het voorjaar en omdat meidoorn hier goed in het landschap past. Dat een meidoornhaag later in het seizoen vaak niet meer mooi groen oogt, was geen probleem. „Het is een boerderijtuin dus niet alles hoeft altijd proper te zijn. Plus de ervoor gelegen bloemenborder is tot laat in het seizoen kleurrijk.’’ De haag was in eerste instantie nog niet zo hoog maar is inmiddels tot manshoog doorgegroeid. Recht tegenover het grote raam van de woonkamer is de haag glooiend verlaagd. Jaarrond is er zo zicht op het landschap. Bij de oprit naar de garage die aan de zuidwest zijde ligt, bevindt zicht de poort met deurbel. Vanuit die poort is er geen zicht de tuin in vanwege een blokkerende haag van Prunus lusitanica ’Angustifolia’. Dit smalle tuindeel heeft groen in de vorm van hortensia’s met een onderbegroeiing van bodembedekkende Geranium. Tussen de oprit en het bakkershuisje ligt een terras waarvandaan, ook hier vanwege een verlaging in de meidoornhaag, duidelijk zicht is op het landschap.

TuinenLandschap

TuinVanStephenProvoost.indd 33

| 8 |2014

33 03-04-14 10:58

Het uitzicht vanuit het slaapkamerraam richting de boomgaard. De besloten zijtuin heeft in alle seizoenen bloei met in de winter kleur van de verdroogde grassen. De plantgroepen zijn omgeven door metalen randen van Ever Edge. Deze één meter lange stroken zijn buigzaam en handig ineen te klikken. Ze versterken zowel de randen van de beplantte tuindelen als de contouren van de wandelpaden.

Het pad naar de voordeur is bestraat met oranje tot okerachtige kleiklinkers. Die komen terug in de entree van de woning. „Een keuze van de interieurarchitect waar ik goed mee kon leven.’’ Op de hoek van het huis plaatste de eigenaar een houtenschutting om de Portugese laurier tegen wind te beschermen. „Liever had ik hier iets van bijvoorbeeld eikenhout gezien.’’

Naast het bakkershuisje ligt een besloten terras. Het huisje gaat zeer waarschijnlijk later dienst doen als buitenkeuken. De verlaging in de meidoornhaag zorgt ook hier voor aansluiting met de omgeving. De glooiende meidoornhaag is aan de zijkanten conisch gesnoeid. ,,Beter voor de haag maar ook mooier.” De meidoornhaag wordt twee maal per jaar gesnoeid. Eenmaal in juni en eenmaal eind augustus.

wilde bloemen

Vanuit de slaapkamer kunnen de eigenaren over de besloten zijtuin uitkijken naar de boomgaard. De beplanting is door Provoost daarom overwegend laag gehouden. Er groeien onder meer siergrassen als Miscanthus, Pennisetum en Deschampsia. Ertussen bloeien Polygonatum odoratum, Geranium ’Johnson’s Blue’ en Sedum spectabile ’Herbstfreude’. Op de voorgrond de moestuin met langszij hagen van Prunus lusitanica ’Angustifolia’.

TuinenLandschap

TuinVanStephenProvoost.indd 34

| 8 |2014

03-04-14 10:59

Uitgelicht

Het accent op vaste planten

Boomgaard

bloemeborder met vooral siergrassen (zachte overgang naar gras en boomgaard in de weide) border met bruin gelakt metaal afgeboord

Moestuin

bestaande meidoorn haag te behouden, maar te snoeien

pad in platines (kandla ochre 14x14)

bloemenborder

verlaagd stuk in de doel: doorkijk naar landelijkhaag landschap

zithoek

verlaagd stuk in de doel: door haag kijk naar lande lijk landschap

terras in tegels (kandla ochre 60x60)

ruimte voor buitenkeuken

745

350

120

150

pad in kleiklinkers (kleur: oranje/oker met kantlaag

400

inkom

voordeur met raam

keuken berging

achterdeur

te behouden bakhuisje

Bakhuisje

haag in portugese laurier lusitanica 'Angustifolia')

aanpassingen:

garagepoort

garage

N achterdeur

terras in tegels (kandla ochre 60x60)

bloemenborder

125

keuken

dubbele deur

zithoek

wilde bloemen schapenweide

Vasteplantentuin

raam met boog (doorkijk tot achterzijde woning) (herhaling in haagstructuur)

achterdeur

pad in platines (kandla ochre 14x14)

pad in kiezels (afboording met kasseien)

wilde bloemen

slaapkamer

raam slaapkamer met uitzicht op weide met boomgaard

1. .....................................................................................................................................

Bouwheer:

bloemenborders worden afgeboord met bruin gelakte metalen afboording

bestaand heestermassief

125

sierschors

moestuin ruimte voor houtberging composthoop (aan te leggen door eigenaar)

haag in portugese laurier (Prunus lusitanica 'Angustifolia')

kastanje afsluiting pad in kiezels (afboording met kasseien)

knutselterras verharding: betonklinker type 'herfst'

tuinberging (te behouden)

kastanje afsluiting

Vaste planten staan centraal in de bordertuin aan de zuidoostzijde. Provoost koos voor het gebruik van niet al te grote groepen solide planten en herhaling. „Herhaling maakt het interessant. Op verschillende plaatsen kunnen dezelfde soorten en cultivars anders groeien, dus licht variëren. En te veel verschillende soorten en cultivars kan slordig en druk ogen.’’ Hij koos bewust voor deze traditionele, cottagetuinachtige manier van aanplanten omdat die volgens hem het best past bij de woning en omgeving. Hij wilde een uitbundig resultaat en koos voor planten als Nepeta faassenii ’Six Hill’s Giant’, Hemerocallis ’Lady Inara’, Achillea ’Coronation Gold’, Papaver orientale, Rudbeckia ’Goldsturm’ en Anemone x hybrida ’Honorine Jobert’. Voor de gewenste bladcontrasten voegde hij Darmera peltata, Hosta sieboldiana ’Elegans’ en Brunnera macrophylla toe. Provoost plantte vijf tot zes planten per vierkante meter en schafte ze aan in P9. Door de traditionele ’kleine’ pot-

maat groeide de beplanting niet meteen dicht maar een laag pijnboomschors, die zowel op de looppaden als tussen de planten ligt, voorkwam snelle aangroei van onkruid. „Schors van pijnboom is duurder dan houthaksel maar gaat veel langer mee en houdt onkruid beter tegen.’’ Als voordeel van pijnboomschors ziet hij ook dat het zacht is om over te wandelen en dat het snelle uitdroging van de bodem voorkomt. De redelijk zware, kleiachtige grond werd voor het aanplanten los gespit waarbij gelijktijdig compost werd ondergewerkt. Tijdens de aanplant kreeg elke kluit een handvol organische meststof mee voor een goede start. Nu de tuin aardig volgroeid is, bestaat het onderhoud slechts uit het wegknippen van de bovengrondse vasteplantendelen in het vroege voorjaar. Geregeld dient Provoost een bescheiden mestgift toe. „Liefst wat vaker een klein beetje dan eens in de twee jaar een ’overdosis’.’’ Hij gebruikt daarvoor organische meststofkorrels van het Belgische VIANO.

Werfadres:

Dhr. en Mevr. Monballyu

TuinenLandschap

TuinVanStephenProvoost.indd 35

| 8 |2014

35 03-04-14 10:59

553810.indd 36

3-4-2014 12:07:00

553798.indd 37

3-4-2014 12:47:39

Aanleg en Onderhoud

Beheer monumentale beuk

Zo lang mogelijk laten staan De rode beuk op het Van Nahuysplein is verkozen tot mooiste boom van Zwolle. Nu deze reus is aangetast door de tonderzwam wordt hij met diverse technieken gemonitoord, zodat hij zo lang mogelijk kan blijven staan.

Tekst Peter Bennink Beeld Expedio Arbori,

Peter Bennink

ij de verkiezing van de mooiste boom van Zwolle in 2009 ging de hoofdprijs naar de grote rode beuk op het Van Nahuysplein. Deze beuk van naar schatting 160-180 jaar oud is 20 m hoog, heeft een omtrek van bijna 5 m en een kroon van een kleine 20 m doorsnede. In de jaren nadat de boom uitgeroepen was tot mooiste van Zwolle verschenen vruchtlichamen van de platte tonderzwam (Ganoderma lipsiense). Deze schimmel veroorzaakt in beuk meestal traag uitbreidende witrot. In 2012 liet de gemeente de boom doormeten met een geluidstomograaf op drie hoogten. De boom was hol en de conclusie was dat de boom breukgevaarlijk was op de entplaats (1,60 m hoogte). Omdat de gemeente de boom zo lang mogelijk wilde behouden vroeg zij Ronald Wobben van boomadviesbureau Expedio Arbori uit Raalte om een constructie te bedenken om de boom te borgen, Ă la de Anne Frankboom. Wobben

antwoordde dat hij niet de aangewezen persoon was voor dat soort constructies, maar dat hij de boom wel aan een nader onderzoek wilde onderwerpen. Allereerst herhaalde Wobben het onderzoek dat in 2012 gedaan was: een algemene visuele inspectie van de boom en onderzoek van de holle stam met een picus geluidstomograaf op dezelfde meetpunten. Tot slot werd de boom aan een trekproef onderworpen om zowel de windworpgevoeligheid (inclinometrie) als de breukvastheid (elastometrie; op dezelfde hoogten als de tomografie) van de stam te onderzoeken. Door zowel met geluidstomografie de dikte van de restwand te bepalen als met elastometrie de breuksterkte van het hout, kun je een nauwkeurig beeld vormen van de situatie. Bovendien kun je de resultaten van de ene methode toetsen aan de andere. Zo kan de boom pas wanneer het echt onverantwoord wordt, gekapt worden.

TuinenLandschap | 8 | 2014

Behoud Beuk Zwolle.indd 38

03-04-14 10:59

Vruchtlichamen

Zuidzijde

Aan drie zijden van de boom zitten vruchtlichamen. De zwammen aan de noordzijde en de oostzijde zijn het afgelopen jaar in omvang nauwelijks toegenomen. De laatst gevormde buisjeslagen zijn ook kleiner dan de oudere, de zwam lijkt dus teruggedrongen te worden. In 2012 was sprake van noodbloei van een van de vruchtlichamen. Een teken dat het mycelium het substraat plaatselijk heeft uitgeput en er niet in is geslaagd om zich verder uit te breiden, omdat het mogelijk afgegrendeld of ingekapseld is.

De vruchtlichamen aan de zuidzijde van de stam zijn jonger en tonen een actieve ontwikkeling. Het verschijnen van nieuwe zwammen impliceert dat het mycelium zich over afstand heeft weten te verplaatsen of dat een herinfectie met sporen via een stamwond (entplek) plaats heeft gevonden. Ook uit de picusmetingen zal blijken dat de zuidzijde van de boom de meest breukgevaarlijke plek van de boom is.

Meting 2012

Meting 2013

De oorspronkelijke picusmeting (uit 2012) op 1,60 m hoogte. De blauwe vlek geeft de holte in de boom weer, de bruine gedeelten het gezonde hout. De zwammen naast de dwarsdoorsnede geven de posities aan van de gevonden vruchtlichamen van de platten tonderzwam.

De aantasting van de tonderzwem is op 1,60 m hoogte niet of nauwelijks toegenomen. Dit strookt met het feit dat de boom een redelijke vitaliteit heeft, en een normale conditie. De bladontwikkeling, bladbezetting, scheutlengte en wondovergroeiing zijn allemaal normaal.

TuinenLandschap | 8 | 2014

Behoud Beuk Zwolle.indd 39

39 03-04-14 10:59

Stabiliteitsmeting

Op een extra picusmeting op 1,10 m hoogte is duidelijk een verzwakking te zien aan de zuidzijde van de boom. Hoewel alle vruchtlichamen van de platte tonderzwam op of boven de entplaats zitten, lijkt de zwakste plek van de stam dus niet de entplaats te zijn, maar het stuk daaronder aan de zuidzijde. Aan weerszijden van deze zwakke plek heeft de boom inmiddels dikke bundels reactiehout gemaakt (bij de meetpunten 10, 11 en 16, 17). Aan de overliggende zijden zijn op enkele plaatsen ook dikke ’spierbundels’ gevormd van nieuw, sterk en gezond hout (punten 5, 24 en 21) die de boom als een eiffeltoren overeind houden.

De opstelling voor één van de trekproeven, die door Boom-KCB uit Nijeberkoop zijn uitgevoerd. Links hangt de kabel waaraan getrokken wordt. Aan de stam hangen vier elastometers die de breukvastheid van de stam meten. Op de stamvoet zit een inclinometer die het kiepen van de kluit meet. Zoals verwacht leverde de inclinometrie geen verontrustende resultaten op. De vier metingen scoorden alle boven de 300%. De slechtste meting kwam uit op 325%. Dat wil zeggen dat de boom een veiligheidsfactor heeft van 3,25 waar 1,4 als voldoende beschouwd wordt.

Elastometrie

Blijven staan

Uit de elastometrie blijkt net als uit de tomografie dat de zwakste plek op 1,10 m hoogte ligt aan de zuidkant. Op dezelfde hoogte op korte afstand van elkaar zijn grote verschillen in breukvastheid te zien. De boom compenseert zwakke plekken door extra veel hout in sterke aanliggende bundels te maken. (Bron Boom-KCB)

De boom kan, ondanks de hoge gevaarzetting, voorlopig blijven staan, mits hij jaarlijks onderzocht wordt. Om het krachtenspel binnen de afzonderlijke houtkolommen in beeld te krijgen wordt geadviseerd om meerdere breukvastheidmetingen te doen en de houtsterkte van de zwakste kant in beeld te brengen.

Meting op 1,10 m hoogte (2013)

TuinenLandschap | 8 | 2014

Behoud Beuk Zwolle.indd 40

03-04-14 10:59

553805.indd 41

3-4-2014 12:07:29

Aanleg en Onderhoud

Leefgebied verplaatst naar de stad

Sleedoornpage vaart wel bij gefaseerd snoeibeheer De sleedoornpage is een zeldzame vlinder die landelijk nog steeds achteruitgaat. Positieve uitzondering hierop zijn enkele steden en dorpen rondom de Veluwe en in het bijzonder de stad Zwolle. De vlinder doet het daar goed in het stedelijk groen, zo blijkt uit recente tellingen. Dit komt onder meer door een gefaseerd snoeibeheer. Tekst Henk-Jan van der Veen | Beeld Kars Veling

et veel Nederlandse dagvlinders gaat het niet goed. Ondanks diverse beheer- en beschermingsmaatregelen dreigen er nog steeds vlindersoorten uit ons land te verdwijnen en sinds 1992 is iets meer dan de helft in aantal achteruitgegaan. Een van de soorten waarmee het minder gaat is de sleedoornpage. Vooral in het buitengebied komt de soort nog maar op een aantal plaatsen voor en is de situatie zorgwekkend. Een van de redenen is dat de variatie in het landschap afneemt. Houtwallen met daarin de waardplant sleedoorn zijn er nog steeds, maar van het juiste onderhoud is niet altijd sprake. In veel gevallen zijn sleedoornstruwelen sterk verouderd en hierdoor is het aantal potentieel geschikte leefgebieden afgenomen.

Stedelijk gebied

De bedreigde vlindersoort sleedoornpage (Thecla betulae) heeft zijn leefgebied verplaatst naar de stad. Op de jonge twijgen van Prunus spinosa overwinteren de eitjes van de vlinder.

Volgens Kars Veling van de Vlinderstichting heeft de sleedoornpage zijn leefgebied de laatste decennia verplaatst naar het stedelijk gebied. „De vlinder komt met name voor rond de Veluwe, op de overgang van hogere zandgronden naar de rijkere klei- en veengronden. Het IJsseldal is een belangrijke corridor en de soort vliegt onder meer in Wageningen, Arnhem, Apeldoorn, Epe, Heerde en Hattem. Ook ten westen van de Veluwe vinden we de sleedoornpage, zoals in Nunspeet en Amersfoort. Een van de steden waar de sleedoornpage het goed doet is Zwolle. Veling: „Dit weten we doordat we elk jaar samen met vrijwilligers het aantal eitjes op sleedoornstruiken tellen. We zien een positieve ontwikkeling: zowel het aantal locaties als het aantal gevonden eitjes neemt nog steeds toe.’’ Dat de sleedoornpage

het in de stad goed doet is te danken aan de groenstructuur en de afwisseling in beplantingsvormen. De gemeente Zwolle kent verschillende kleinere en grotere groene verbindingszones, de zogenoemde Groene Vingers. Deze weven zich door de wijken heen en dit draagt bij aan de migratiemogelijkheden van de vlinder. „Vrijwilligers zijn belangrijk voor het in kaart brengen van de verspreidingsgegevens’’, zegt Maarten Kaales, ecoloog bij de gemeente Zwolle. Samen met medewerkers van de Vlinderstichting telt hij alle bekende locaties en speurt naar nieuwe plekken van de sleedoornpage. Alle gegevens worden verwerkt in een database zodat de lokale beheerder direct toegang heeft tot de meest actuele gegevens. „Daarnaast stimuleren we groenmedewerkers om mee te doen aan tellingen. Dit levert naast informatie over locaties ook veel kennis op over de ecologie van de vlinder.’’

Tijdig snoeien Soms verloopt de communicatie net even anders dan gepland, zoals recentelijk in een park in Zwolle-Zuid waar per ongeluk verschillende sleedoornstruiken met eitjes werden afgezaagd. „Jammer, want onze intentie is om het snoeiwerk zo zorgvuldig mogelijk uit te voeren’’, legt Kaales uit. „Dergelijke voorvallen zijn niet altijd te voorkomen’’, relativeert Veling. „Het paradoxale is dat je tijdig moet snoeien om de sleedoornpage voldoende kansen te geven. En als je onderhoud pleegt in gebieden waar de sleedoornpage veel voorkomt is het onvermijdelijk dat er een aantal eitjes verloren gaat.’’ Leo Winter is een van de vrijwilligers die namens de insectenwerkgroep van

TuinenLandschap | 8 | 2014

SleedoornBeheer.indd 42

03-04-14 10:59

Ambtenaren van de gemeente Zwolle inventariseerden deze winter hoeveel eitjes van de sleedoornpage zich bevonden in het sleedoornstruweel van de stad.

de plaatselijke KNNV-afdeling meewerkt aan de tellingen. Eind januari inventariseerde hij samen met andere vrijwilligers de sleedoornstruwelen langs de IJsselallee, nabij de A28. „Het telwerk is een intensieve en tijdrovende klus. De eitjes zijn amper een speldenknop groot en zitten verborgen op de oksels van de twijgen. Goede ogen zijn nodig om de witgrijze bolletjes te kunnen vinden. Een groot deel van de tijd staan we stil en bekijken we elke tak van onder tot boven. Op een dag kunnen we ongeveer een kilometer inventariseren en op deze locatie vonden we ruim tweehonderd eitjes. Een goed resultaat. De vlinder doet het hier goed’’, aldus Winter.

Voldoende jonge planten Kaales: „Wij houden in het beheer veel rekening met flora en fauna en daar maken de vindplaatsen van de vlinder ook deel van uit.’’ Een goed sleedoornpagebeheer is niet moeilijk te realiseren. „Voorkom rigoureus snoeien en kaalslag en zet in op gefaseerd beheer’’, is het belangrijkste advies dat Kaales heeft. Veling vult aan: „Snoei gefaseerd door in een bosplantsoenvak ongeveer eenderde deel aan sleedoorns af te zetten en de

rest te laten staan. Grote bossingels kun je in eenheden van 100 m verdelen, met daarbij dezelfde snoeiverhouding. Snoeien in de wintermaanden is geen probleem, maar tel eerst de eitjes voordat je de struiken afzet. Bij een snoeicyclus van zes tot negen jaar blijven er voldoende jonge planten beschikbaar waar het vrouwtje haar eitjes op kan leggen.’’

De gemeente benut ook kansen bij groenstroken die geen primaire natuurfunctie hebben zoals heestervakken langs wegen en singels langs sportvelden. „Sleedoorn is één van de soorten die we bewust gebruiken en daarmee vergroten we de migratiemogelijkheden. De eitjes vinden we daardoor op steeds meer plaatsen’’, aldus Kaales. <

Eitjes overwinteren op sleedoorn De sleedoornpage is een vrij zeldzame en bedreigde vlindersoort die makkelijk te herkennen is aan de warmoranje kleur en markante witte lijnen op de achtervleugel. De vlinder vliegt in augustus en september. Na de paring legt het vrouwtje enkele tientallen eitjes die op de jonge twijgen van de sleedoorn overwinteren. In maart of april volgen de rupsen, vlak nadat het blad van de sleedoorn is uitgelopen. In juli verlaat de rups de sleedoorn om zich in de strooisellaag te verpoppen. De vlinder leeft in en rond houtwallen met enkele grote bomen in de directe omgeving. Veling: „De toppen van de bomen

vormen een ontmoetingspunt voor de mannetjes en vrouwtjes tijdens de paartijd. De sleedoornpage heeft een klein leefgebied en legt relatief korte afstanden af. Soms krijgen we meldingen van de vlinder vanuit aangrenzende tuinen, waar de page vooral vliegt op de gele bloemen van de Canadese guldenroede. „Door de verborgen levenswijze ziet men de sleedoornpages vaak over het hoofd en een bezoek tijdens de vliegtijd levert lang niet altijd een waarneming op’’, legt Veling uit. „Er zijn plekken waar we nog nooit de vlinder hebben gezien, maar dankzij de eitjes wel weten dat de soort zich er voortplant.’’ TuinenLandschap | 8 | 2014

SleedoornBeheer.indd 43

43 03-04-14 10:59

Machines en Gereedschap

STIHL HT131 stokzaag De STIHL HT 131 stokzaag heeft een lengte van 2,70 tot 3,90 m en een maximale werkhoogte van 5 m. Naast het snoeien op hoogte wordt de stokzaag steeds meer gebruikt voor het snoeien van bomen en struiken langs slootkanten. Vooral wanneer die moeilijker bereikbaar zijn met een kettingzaag.

Tekst en beeld Johan Simmelink

TuinenLandschap

Stihl stokzaag.indd 44

Motor

Zaagblad

Draa

De stokzaag wordt aangedreven met een STIHL 4MIX motor met een vermogen van 1,4 kW(1,9 pk). Deze motor is uitgerust met kleppen maar gebruikt mengsmering als brandstof. Met deze techniek kan de motor voldoen aan de milieueisen die worden gesteld aan deze kleine motoren. Het decompressiesysteem opent bij het starten automatisch de in- en uitlaatklep en reduceert daardoor de trekkracht die nodig is om de motor te starten.

Aan de stokzaag zit een zaagblad met een lengte van 30 cm. Om dit zaagblad loopt een 3/8â&#x20AC;? ketting. Het is een smalle ketting met een lage tand. Het is belangrijk dat de ketting zo soepel mogelijk rond kan draaien. De kettingspanning mag daarom iets losser zijn in vergelijking met een motorkettingzaag.

De st volled spierk spiere Haak het ge je lich om d het za

| 8 | 2014

03-04-14 11:00

gte ting.

elijk

Ervaringen

Marco Hendrix, landschapsverzorger bij IKL, Roermond: „In ons gebied hebben we veel bomen langs wegen en smalle houtsingels. Wij snoeien deze bomen op zodat het verkeer geen last heeft van de takken. Voorheen deden we dit met een handstokzaag. Nu met de STIHL HT 131. Dat kost veel minder spierkracht en gaat veel sneller. Wij maken geen gebruik van een draagtuig maar houden de machine in de hand. Bij lang achter elkaar werken levert dit wel eens wat nekklachten op. Maar of dit nu komt door het omhoog kijken of door het zagen uit de hand, kan ik niet zeggen. Bij iedere tankbeurt vullen we kettingolie bij en vijlen we de ketting. Tegelijk verwijderen we het zaagsel rondom de aandrijving van de ketting.”

Renzo Hop, eigenaar van Renzo Hop Bos en Landschapsonderhoud, Schaarsbergen: „Het is een machine waaraan je even moet wennen, maar nu we er handigheid in hebben werkt het heel plezierig. Ons werk bestaat vooral uit het opsnoeien van bomen op hoogte. En met deze stokzaag kunnen we tot ongeveer 5 meter gemakkelijk werken. De kettingsnelheid is ruim voldoende om te snoeien zonder dat de takken scheuren. Zwaardere takken doen we in twee keer. Wij gebruiken het bijgeleverde draagtuig. Daarmee verdeel je het gewicht over je hele lichaam en heb je de handen meer vrij om de machine te sturen. Bij iedere tankbeurt zet ik de machine tegen een boom en vijl ik de ketting. De ketting laten we op de machine en wij vinden vijlen beter dan slijpen.”

Jelle de Jong, eigenaar van Hoveniersbedrijf Jelle de Jong te Rinsumageest: „De STIHL HT131 ligt bij ons altijd in de bus. Het is een lichte machine met een sterk koppel. Wanneer we veel zagen hangen we de stokzaag aan een bosmaaierdraagstel.Wij gebruiken deze machine niet alleen voor het opkruinen van bomen. In dit gebied hebben we ook veel wilgen die langs de slootkant staan. Voor het knotten gebruikten we in het verleden een tophendelzaag. Maar sinds we deze stokzaag hebben, gebruiken we de tophendelzaag nauwelijks meer. We kunnen nu verder van de boom en sloot af staan en dat werkt veel plezieriger. De afgezaagde takken pakken we op met een kraan. Bij het zagen van takken langs de slootkant is de ketting wat sneller bot. Met drie kettingen kunnen we een hele dag vooruit en dan maken we ze thuis weer scherp met een vijl.”

STIHL HT131 Gewicht 7,8 kg Lengte (met zaagblad) 270-390 cm Lengte zaagblad 30 cm Zaagketting 3/8” PMMC3 Motor Stihl 4-mix Vermogen 1,4 kW (1,9 pk) Prijs € 909,00 incl. BTW

Draagstel

Variabele lengte

De stokzaag weegt 7,8 kg. Wanneer je het gewicht volledig in je handen wilt houden vergt dit veel spierkracht. Maar naast de belasting van je armspieren vraag dit ook veel van je rug en schouders. Haak je de stokzaag aan een draagstel dan wordt het gewicht verdeeld over meerdere plaatsen van je lichaam. Daarnaast heb je de handen meer vrij om de stokzaag te sturen en dit vergemakkelijkt het zagen.

De lengte van de stokzaag kan variëren tussen 2,70 en 3,90 m. Door eerst de zwarte knop los te draaien kun je de telescoopstok uit of in elkaar schuiven en op de gewenste lengte brengen. Met de zwarte knop worden de twee delen weer vast gezet. Het zagen met een korte lengte vraagt veel minder krachtsinspanning dan met de uitgeschoven telescoopstok.

▸ Stihl T (076) 524 48 88 www.stihl.nl

TuinenLandschap

Stihl stokzaag.indd 45

| 8 | 2014

45 03-04-14 11:00

553806.indd 46

3-4-2014 12:07:56

553807.indd 47

3-4-2014 12:08:22

TOPHEESTERS Met trots presenteren wij 3 heesters De winterhardheid is uitstekend en de sierwaarde valt op naast alleandere cultivars. Deze 3 rassen zijn bovendien duurzaam en onderhoudsvriendelijk. Met deze topheesters bent u verzekerd van uitstekende kwaliteit. En een goed resultaat in de tuin van deconsument. Beschikbaar op de Cash & Carries. Uitgebreid getest & kwekersrechtelijk beschermd. Meer informatie? Geïnteresseerd? Meer fotografie? www.plantipp.eu of neem contact op met Peter@plantipp.eu

Weigela florida ‘Wings of Fire’PBR

553808.indd 48

Choisya ternata White Dazzler (‘Londaz’PBR)

Cotinus coggygria ’Young Lady’PBR

3-4-2014 15:14:45

Gespot

▸XL-boombakken ▸Leverancier: GreenMax in HeeswijkDinther ▸Gemaakt van EPS (piepschuim) en Polyurea (kunstof coating) ▸Bak staat vast door ondergrondse kluitverankering

Boombakken met ledverlichting Aan de Utrechtse Rio Brancodreef staan sinds begin maart negen reusachtige boombakken van Greenmax. Nieuw aan de bakken is de ledverlichting die aan de bovenkant is aangebracht. Hierdoor gaan de bakken ’s avonds tegelijkertijd met de lantaarnpalen aan. Tekst Miranda Vrolijk Beeld Marco Brouwers en Olivier Beens

emeente Utrecht heeft de groenstrook langs de Rio Brancodreef heringericht. Het bestaande struweel werd door omwonenden als onveilig ervaren, geregeld hingen er ongure types rond en enige tijd geleden ging er zelfs een auto in vlammen op. Om de omwonenden ter wille te zijn, heeft de gemeente daarom de hoge struiken weggehaald en vier Prunus sargentii en vijf Pyrus calleryana ’Chanticleer’ geplant. Nadat de nieuwe bomen waren gezet, zijn de boombakken van GreenMax geplaatst. Deze bakken zijn gemaakt van EPS, oftewel piepschuim. Hierdoor zijn de boombakken licht van gewicht en hebben

een hoge isolatiewaarde. Het piepschuim is afgewerkt met de robuuste en slagvaste coating polyurea. Deze coating biedt bescherming tegen het weer en de omgeving. Door het aanbrengen van polyurea zijn de bakken in Utrecht eveneens vormen drukvast.

In twee delen De boombakken zijn in twee delen geproduceerd en ter plekke met metalen platen in elkaar geschoven en vastgeschroefd. De bakken hebben geen bodem, ze zijn vastgezet met een ondergrondse kluitverankering. Gemeente Utrecht wilde dat de bakken voorzien werden van verlichting. Daarom heeft GreenMax aan de bovenkant in de rand ledverlichting ingefreesd. De verlichting is afgesloten met een kunststof plaat, zodat die er niet zomaar uitgetrokken kan worden. Aan de binnenkant van de bak bevinden zich de voorzieningen voor de verlichting. De ledlampen zijn aangesloten op het gemeentelijk lichtnetwerk. Tegelijkertijd met de lantaarnpalen gaan ook de boombakken ’aan’. Volgens Marco Brouwers van Greenmax is hiermee langs de Rio Brancodreef een frisse en open sfeer gecreëerd. „De rode boombakken zijn eyecatchers en door de ledverlichting heeft de weg een heel andere beeltenis gekregen.’’ <

TuinenLandschap | 8 | 2014

GespotBoombakken.indd 49

49 03-04-14 11:00

Leveranciersnieuws De informatie in deze rubriek is verstrekt door de leveranciers

Teakhout en aluminium Berlin is een stoere tafel van Ayana Outdoor. Een duo vormt Berlin samen met armstoel Mitte. Berlin en Mitte zijn vervaardigd van teakhout gecombineerd met aluminium. De tafel meet 280 x 90 cm en zes tot acht stoelen maken de set compleet. De basis van de tafel zijn wang-

poten van gepoedercoat aluminium, het tafelblad is van dikke planken teakhout. De armstoel heeft teakhouten poten en een zitting plus armleuning en rug van gepoedercoat aluminium. Armen en rugleuning lopen naadloos in elkaar over. Het aluminium is leverbaar in de kleuren wit en zilvergrijs.

Wiedenmann wil zijn aanwezigheid in Nederland verder uitbreiden. Het Duitse merk voor aanbouwapparatuur heeft 120 machines, geschikt voor diverse taken in de groenvoorziening voor publieke en particuliere ruimte. Nieuw dit jaar in het assortiment van Wiedenmann is de

Core Recycler, een gazonbelichter die in één bewerking herstelt. Voor kunstgras heeft de Duitse leverancier Terra Clean, een dieptereinigingsmachine, voorzien van onderhoudsvrije fijnstofcycloonfilters. Bladblazer Mega Twister is geluidsstil en heeft een luchtstroom van 390 m³ p/m.

▸ Ayana Outdoor | (06) 19 97 77 47 | www.ayanaoutdoor.nl

▸ Wiedenmann | (0049) 75 45 95 32 17 | www.wiedenmann.com

Knikgestuurde tractor

Buitenhaard op gas

Valtra heeft opnieuw in het programma knikgestuurde tractoren opgenomen de Valtra Unlimited in de N-serie Direct modellen. Deze versie combineert knikbesturing met de fuseebesturing van de vooras. De Direct modellen N123, N143 en N163 hebben de knikbesturing als optie. N163 is voorzien

van een traploze transmissie, een krachtige 160 l/min loadsensing hydrauliek, pendelblokkering van de vooras, een 171 pk Agco Power motor met power boost en een topsnelheid van 50 km/u. De trekkers kunnen standaard worden voorzien van een heavyduty voorlader.

▸ Agritech | (0521) 53 50 70 | www.agritech.nl

Wiedenmann breidt uit

Cosi, leverancier van buitenbeleefproducten, heeft een nieuwe lijn buitenhaarden op gas op de markt gebracht onder de naam Cosi Fires. De lijn bevat twee collecties: Cosidrum en Cosicube. Cosidrum is beschikbaar in drie afmetingen (54, 70 en 100 cm hoog) en vier kleuren. Deze

haard is vervaardigd van een non-ferro magnesiumhoudend materiaal en heeft een eenvoudig bedienbaar piëzoontsteking. Cosicube combineert een natuurlijke look met hightech materiaal. De basis van deze haard is grey gebeitst FSC-hout, de afmetingen zijn 70 x 70 x 54 cm.

▸ Cosi | (030) 662 95 00 | www.cosi-fires.com

TuinenLandschap | 8 | 2014

LeveranciersTEL08.indd 50

03-04-14 11:00

Kort

Waterdoorlatend grasbeton Ebema levert onder de merknaam Stone&Style bestratingsmateriaal. Eén van de producten in het gamma is Aviena Circle, een waterdoorlatende grasbetontegel van hoogwaardig beton. In de buitenwijken van Parijs was bestrating een aandachtspunt bij renovatie. Samen met architect Maxime Saïsse ging Stone&Style op zoek naar een grasbetontegel die aansloot bij de doelstelling de buitenwijk weer gevoel van waardigheid te geven. De waterdoorlatende verharding Aviena Circle voldoet aan een naadloze integratie tussen de bestrating en de natuurlijke omgeving. De tegel zorgt voor een esthetisch groen uiterlijk en heeft de gewenste stevigheid voor licht verkeer.

In de catalogus ’best private plots - Die besten Gärten’ staan internationale voorbeelden van tuinarchitectuur. De genomineerden voor de internationale tuinaward krijgen in de catalogus aandacht, daarnaast bevat het essays. ▸ best private plots - Die besten Gärten | €50 | www.privateplots.at

Sinds begin 2014 zijn BuroKruit Tuin- en Landschapsarchitectuur uit Oss en Mariëlle Kok Landschapsarchitectuur BNT uit Eindhoven samengegaan onder de naam KruitKok Landschapsarchitecten. Esther Kruit en Mariëlle Kok bundelen hun ervaring om nog beter innovatieve oplossingen te kunnen bieden. ▸ KruitKok Landschapsarchitecten | www.kruitkok.nl

AL-KO neemt de productgroepen tuinen bosmachines van SOLO Kleinmotoren over. Met deze overname versterkt AL-KO het netwerk en de competentie, in het bijzonder in bosmaaiers en motorzagen. Importeur van beide merken is O. de Leeuw. ▸ O. de Leeuw Groentechniek | (038) 444 61 60 | www.odeleeuwgroentechniek.nl Bianca Pouw is aangesteld tot producten salesmanager bij Vivara. Pouw is verantwoordelijk voor het producten assortimentsmanagement. Vivara is gespecialiseerd in ontwikkeling, productie en verkoop van natuurbeschermingsproducten. ▸ Vivara - CJ Wildbirds Foods | (0478) 51 79 60 | www.vivara.com

▸ Stone&Style by Ebema | (0032) 89 61 00 11 | www.stone-style.com

Boeken Naar aanleiding van het 250jarig bestaan van Copijn vertelt cultuurhistoricus Mariëtte Kamphuis hoe de - voor een groot deel nog bestaande parken, landgoederen, daktuinen et cetera van de familie Copijn tot stand kwamen. Het boek is rijk geïllustreerd met plattegronden en foto’s. ▸Copijn 250 jaar tuinlieden boomkwekers boomverzorgers tuinen landschapsarchitecten | ISBN 978-90-6906-045-3 | €45

Voor het visualiseren van ideeën moeten landschapsarchitecten vaak potlood en papier pakken, zelfs in dit digitale tijdperk. Het boek Handbuch und Planungshilfe visualiseert en inspireert en kan gezien worden als een tutorial. Auteur Sabrina Wilk is professioneel landschapsarchitect. Het lijvige boek bevat meer dan 1.000 afbeeldingen. ▸Handbuch und Planungshilfe | ISBN 978-3-86922-344-5 | €68

Het Tuinpad op - In Nachbars Garten heeft als doel bezienswaardige particuliere tuinen in Groningen, Drenthe en Noordwest Duitsland voor publiek toegankelijk te maken. In de kleurrijke tuinengids van handzaam formaat staat informatie (in het Nederlands en Duits) over de 150 aangesloten tuinen. ▸Het tuinpad op - In Nachbars Garten | €10 (incl. verzending) | www.hettuinpadop.nl

In Naar de bollen is de kennis van Bollenstreker Herman van Amsterdam gebundeld. Het resultaat is een boek over onder meer speurtochten van veredelaars, ziektes en plagen, vakmanschap, passie en vindingrijkheid, doorzettingsvermogen en expedities naar afgelegen oorden. Het boek is een omvangrijk kijk-, lees- en beleefboek. ▸Naar de bollen | ISBN 978-94915-5529-9 | €49,95

TuinenLandschap | 8 | 2014

LeveranciersTEL08.indd 51

51 03-04-14 11:00

Cursussen

Week van de openbare ruimte Themadagen, t/m 11 april, Putten.

Boomklimmen 2 | machinale kroonverzorging Cursus, 15 april, Arnhem.

▸ www.openbareruimte.nl

WAS Studieochtend, 18 april, 19 mei, diverse locaties.

Tuinenreis naar Parijs 16 t/m 19 mei, Parijs, Frankrijk.

▸ www.keurmerk.nl

▸ www.gardentours.nl, www.tuinenlandschap.nl

▸ www.ipcgroen.nl

Floralia Brussels Tentoonstelling, t/m 8 mei, Groot-Bijgaarden, België. ▸ www.floralia-brussels.be

Zorgvuldig handelen Floraen faunawet Cursus niv. 1 BB, 15 april, Arnhem. ▸ www.ipcgroen.nl

Flora romdom Dever Tentoonstelling t/m 18 mei, Lisse. ▸ www.kasteeldever.nl

Inrichten en verbeteren groeiplaatsen met moderne oplossingen Cursus, 15 april, Oosterbeek.

Ziekte- en plaagmanagement Cursus, 29 april, Oosterbeek. ▸ www.cursuscentrumcambium.nl

Dendrologie Start eerste leergang, 17 mei, Den Haag. ▸ www.dendrologie.nl

EMVI - Gunnen op waarde Cursus voor aanbesteders, 7 mei, 25 juni, diverse plaatsen. ▸ www.crow.nl

Toepassen van vaste planten, innovatie in het openbaar groen Cursus, 20 mei, Zoetermeer. ▸ www.cursuscentrumcambium.nl

▸ www.cursuscentrumcambium.nl

Green survival Lezing, 23 april, Den Haag ▸ educatie@hortus.leidenuniv.nl

▸ www.wageningenur.nl/library/specialcollections

Bomen en overlast Cursus, 16 april, Winterswijk-Kotten. ▸ www.bomenrechtspraak.nl

Nationale tuinontwerpdag 11 april, landelijk.

Aan de slag met burgerinitiatieven Workshop, 23 april, Driebergen.

UAVgc Cursus, 16 april, Arnhem, 7 mei Zoetermeer, 22 mei Ede.

▸ www.ekootree.nl

▸ www.nvtl.nl

▸ www.crow.nl

Planten uit de oertijd Tentoonstelling 25 april t/m 1 oktober, Leiden.

Veilig en zorgvuldig graven Tweedaagse cursus, 28 april, Arnhem.

Gifvrij onkruidbeheer Bijeenkomst CROW, 17 april, Tholen.

▸ www.ipcgroen.nl

▸ www.hortus.leidenuniv.nl

▸ www.levende-stad.nl

Freisinger Gartentage 10 t/m 12 mei, Freisinger, Duitsland.

ETW ECC 1 Cursus, 17 april, Arnhem.

Sketchup Vierdaagse basiscursus, start 30 april, Capelle aan den IJssel.

▸ www.freisingergartentage.de

▸ www.ipcgroen.nl

Dag van de stadslandbouw Congres, 14 t/m 17 mei, Utrecht.

Spuitlicentie 1 Gewasbeschermingscertificaat, 17 april, Ochten.

Ontwerpen met beplanting Vierdaagse cursus, start 3 mei, Utrecht.

▸ www.dagvandestadslandbouw.nl

▸ www.fruitpark.nl

▸ www.tuinontwerpen3d.nl

Actuele insectenaanpassingen in bomen Cursus, 1 juni, Arnhem.

Dag van de projectontwikkeling ’Ruimte voor vakmanschap en ondernemerschap’, 15 mei, Den Bosch.

Graslandbeheer Zesdaagse cursus, start 17 april, Delft.

EMVI - Gunnen op waarde Cursus voor inschrijvers, 15 mei, 3 juni, diverse plaatsen.

▸ www.cursuscentrumcambium.nl

250 jaar Copijn in het groen Tentoonstelling, t/m 1 augustus, Wageningen.

▸ www.dagvandeprojectontwikkeling.nl

NatuursteenVakdag 23 mei, Harderwijk.

▸ www.knnv.nl/afdelingDelfland

▸ www.keurmerk.nl

▸ www.cursuscentrumcambium.nl

Het grote EMVI-spel Training, 22 mei, 9 oktober, diverse plaatsen. ▸ www.crow.nl

▸ www.tuinontwerpen3d.nl

▸ www.crow.nl

Beheer bomen in parken en domeinen Cursus, 17 april, Arnhem.

Natuurlijk spelen en het WAS Cursus, 21 mei, 2 juni, diverse locaties.

Plandag 2014 Ontmoeting en uitwisseling leden van Nederlandse en Vlaamse vakgemeenschappen, 22 mei, Zaanstad. ▸ www.plandag.net/2014/

Veiligheid van speelgelegenheden Praktijkcursus, 22 mei, 5 juni, diverse locaties. ▸ www.keurmerk.nl

Beeldbestekken Cursus, 4 juni, Eindhoven. ▸ www.crow.nl

Bomen op begraafplaatsen Cursus, 15 mei, Cuijk. ▸ www.cursuscentrumcambium.nl

▸ www.brancheplatformnatuursteen.nl

Colofon Tuin en Landschap is een tweewekelijkse uitgave van de Stichting Vakinformatie Siergewassen en BDUmedia, Vak- en Publieksmedia, Issnnummer 016 533 50 Schipholweg 1 Postbus 9324, 2300 PH Leiden www.tuinenlandschap.nl Secretariaat: Linda Laman en Alice Hoogenboom (071) 565 96 78 tuinenlandschap@hortipoint.nl

52 Agenda.indd 52

Redactie Bakker hoofdredacteur (06) 35 11 56 17 / wbakker@hortipoint.nl ▸ Peter Bennink vakredacteur (071) 565 96 53 / pbennink@hortipoint.nl ▸ Ralph Mens vakredacteur (071) 565 96 52 / rmens@hortipoint.nl ▸ Miranda Vrolijk vakredacteur (071) 565 96 56 / mvrolijk@hortipoint.nl ▸ Alice Hoogenboom redactie-assistent (071) 565 96 79 / ahoogenboom@ hortipoint.nl ▸ Gerdien de Nooy fotograaf ▸ Jenny Mostert, Carolyne de Vries Lentsch, Jolanda de Wekker bureauredacteuren ▸ Diseno vormgever ▸ Wendy

Abonnementenservice Aanvraag en wijziging abonnement naar BDUmedia, afdeling Vak- en Publieksmedia Postbus 67, 3770 AB Barneveld T (0342) 49 48 44 F (0342) 41 31 41 abonnementen@bdu.nl Abonnementsprijs per jaar: €240 (excl. 6% btw). Studenten en scholieren €180 (25% korting, excl. btw). Buitenlandse abonnees betalen een toeslag voor portokosten. Abonnementen kunnen op elk gewenst tijdstip ingaan, lopen automatisch door, tenzij uiterlijk 2 maanden voor de vervaldatum is opgezegd bij de abonnementenservice. Dit kan schriftelijk, telefonisch of per e-mail. Ook voor informatie over een lopend abonnement kan contact worden opgenomen met de abonnementenservice. Voor inhoudelijke vragen en opmerkingen en voor vragen aan externe auteurs kunt u contact opnemen met de redactie.

Exploitatie BDUmedia, afdeling Vak- en Publieksmedia ▸ Wiljo Klein Wolterink mba uitgever (0342) 49 42 63 Advertentie-exploitatie BDUmedia, afdeling Vak- en Publieksmedia ▸ Gert-Jan Bloemendal media adviseur (0342) 49 48 07 / g.bloemendal@bdu.nl ▸ Ron van de Hoef verkoopleider (0342) 49 42 63 / r.v.d.hoef@bdu.nl Druk BDUprint

©BDUmedia, 2014 Alle rechten voorbehouden Niets uit deze uitgave mag worden verveelvoudigd, opgeslagen in een geautomatiseerd gegevensbestand of openbaar gemaakt in enige vorm of op enige wijze, hetzij elektronisch, mechanisch, door fotokopieën, opnamen of enige andere manier, zonder voorafgaande toestemming van de uitgever. Algemene voorwaarden op alle aanbiedingen, offertes en overeenkomsten van BDUmedia zijn van toepassing de voorwaarden, welke zijn gedeponeerd ter Griffie van de Arrondissementsrechtbanken en de KvK. Uitgever en auteurs verklaren dat dit blad op zorgvuldige wijze en naar beste weten is samengesteld; evenwel kunnen uitgever en auteurs op geen enkele wijze instaan voor de juistheid of volledigheid van de informatie. Uitgever en auteurs aanvaarden dan ook geen enkele aansprakelijkheid voor schade, van welke aard ook, die het gevolg is van handelingen en/of beslissingen die gebaseerd zijn op bedoelde informatie. Lezers worden met nadruk aangeraden deze informatie niet geïsoleerd te gebruiken, maar af te gaan op hun professionele kennis en ervaring en de te gebruiken informatie te controleren.

TuinenLandschap | 8 | 2014

03-04-14 14:34

Foto Wendy Bakker

Agenda

Foto Wendy Bakker

Groene Gast

Krijn Spaan Bij welke plant staat u? „Dit is Geranium maderense die van oorsprong groeit op Madeira. Voor het eerst sinds een aantal jaar staan de planten weer in bloei in de kas. Een prachtige Geranium!’’

Al 42 jaar in het kwekersvak, wat maakt het boeiend? „Natuurlijk de waardering van de klant. Maar vooral de voortdurende vernieuwing in het sortiment vaste planten. Bijna elke familie heeft wel een nieuwe aanwinst gekregen. Soorten en cultivars die sterk zijn, lang en mooi bloeien, zoals Nepeta kubanica of Geranium ’Rozanne’. Of neem de natuurlijke Aster divaricatus, die topper was er zo’n twintig jaar geleden nog niet.’’ Krijn Spaan is eigenaar van Kwekerij en Hoveniersbedrijf Krijn Spaan in Kortenhoef.

U was een van de eersten met een bijzonder sortiment eenjarigen.

„Bloeiers spreken mij meer aan dan bladplanten. Eenjarigen zijn bij uitstek bloeiers en wel in alle kleuren en vormen. Neem nou Nicotiana langsdorffii, mooier is er toch niet in de tuin? Of de hoge Ageratum en de nieuwe Cleome ’Senorita Rosalita’.’’

meer om de plant te laten groeien. Deze moet direct op volle maat zijn, maar wat ze vergeten is dat ze een met warmte en kunstmest opgefokte plant kopen die bespoten is met gif. In de tuin klapt de plant in elkaar als hij niet goed verzorgd wordt.’’

Wat heeft u zien veranderen in het vak?

Advies voor de jonge vakman?

„De passie en bevlogenheid is verminderd bij de jonge mensen. Dat zie je terug in het vakmanschap en de werkhouding. Er is te veel afleiding: internet, mobiele telefoon. Ze praten wel maar werken nauwelijks. De goede daar gelaten. Maar ook de passie voor planten is er niet meer. Aan plantenkennis wordt op scholen te weinig gedaan, als ook door de hoveniers. En de klant heeft geen geduld

„Ga eens een jaar gratis stage lopen bij een kweker voordat je als hovenier aan de slag gaat. Wil je de plant kennen, dan moet je deze in je handen hebben gehad. Dan weet je wat die plant nodig heeft, hoe deze groeit en bloeit.’’

Ideeën voor de toekomst? „Ik ben nu 70. Ik hoop dat er iemand komt die mijn bedrijf overneemt en voortzet.’’ <

TuinenLandschap | 8 | 2014

Agenda.indd 53

53 03-04-14 13:11

553809.indd 54

3-4-2014 12:08:57

553803.indd 55

3-4-2014 12:09:40

553811.indd 56

3-4-2014 12:09:59