TEL_11-2015 by Stichting Vakinformatie Siergewassen

11 Vakblad voor de groenvoorziening | 37e jaargang | 21 mei 2015

Bollen rond â&#x20AC;&#x2122;Rijksâ&#x20AC;&#x2122; Dwalen door Park Vijversburg Hoe bestrijd je jacobskruiskruid? Viking-maaier: licht maar robuust

PUUR werkt in een creatieve omgeving. Innovatie, creativiteit en productie wisselen elkaar voortdurend af. PUUR biedt volop mogelijkheden voor eigen initiatieven en ontplooiing. Wij kennen een goede salariëring en prima secundaire arbeidsvoorwaarden.

PUUR staat bekend om zijn buitengewone sfeervolle tuinen landschapsontwerpen. Rust, ruimte en sfeer zijn voor ons belangrijke kernwaarden. Wij ontwerpen tuinen die passen bij de leefwijze van de opdrachtgever, maar ook duidelijk de signatuur van een tuin ontworpen door PUUR. Ter versterking van ons creatieve team zijn wij op zoek naar een:

GETALENTEERD TUINARCHITECT Sollicitaties vergezeld van een CV zien we graag tegemoet. Deze kun je richten aan: PUUR buitengewone groenprojecten t.a.v. Jan Nickmans Velder 25 5298 MB Liempde Per e-mail aan: jan@puurgroen.nl

Met de volgende kernkwaliteiten: • het vermogen zich in te leven in de leefwijze van de opdrachtgevers • minimaal 5 jr. ervaring (HBO) • in staat zijn intuitief conceptueel een tuin te ontwerpen • met verve met opdrachtgevers over het ontwerp kunnen communiceren • een eigen klantenkring op te bouwen en de signatuur van PUUR te verrijken • ervaring met digitaal tekenen (auto cad, sketch-up en photoshop) • in collegiaal verband bereid te zijn tot inspirerende samenwerking

w w w. p u u rg r o e n . n l

596963_.indd 2

15-5-2015 16:25:57

Inhoud

Nummer 11 | 21 mei 2015

Nieuws 4 5 6 7 8

Rupsenplaag beschadigt buxusplanten Beste methode om Japanse duizendknoop te bestrijden nog niet gevonden Eerste eikenprocessierupsen krijgen brandharen Uitgesproken: Laat Rijkswaterstaat in voorjaar reuzenberenklauw actief bestrijden Tuin en Landschap Online

Foto voorplaat Wendy Bakker

Sortiment 10

10 Rembrandt in Rijksmuseumtuin 14 Hans Kramer stelt voor: Inheemse Primula 17 Boehmeria

Bedrijf en Organisatie 18 â&#x20AC;&#x2122;Diploma VHG Brancheopleiding is geen cadeautjeâ&#x20AC;&#x2122; 22 VrienDD geeft advies op gebied van speel- en sportplaatsen 25 Zo zit dat: Welke subsidies bestaan er voor opleidingsplaatsen? 14

Ontwerp en Inrichting 26 Beplanting centraal in kangoeroetuin 30 De Dwaalster in park Groot Vijversburg: weiland met roomdividers

Aanleg en Onderhoud 34 Plakker ontbladert bomen 35 Werk in uitvoering: Onderhoud begraafplaats 36 Hoger afstellen maaimachines om jacobskruiskruid te bestrijden 30

Machines en Gereedschap 38 Viking MB 756 YC met mono-stuurboom

Service 43 44 46 47

Gespot: Duurzame onkruidwerende voeg Leveranciersnieuws Agenda en cursussen Groene Gast: Martin Elling

TuinenLandschap l 11 l 2015

Inhoud.indd 3

3 18-05-15 13:18

Nieuws

Tuinenfestival ’Een tuin voor Vincent’ geopend Foto Wendy Bakker

Rupsenplaag beschadigt buxusplanten

Voor de zesde keer tonen tien ontwerpers hun festivaltuin op De Tuinen van Appeltern, zoals de tuin BinnensteBuiten van Fhreja Deckers. Op 16 mei was de officiële opening van het festival dat dit jaar het thema ’Een tuin voor Vincent’ meekreeg als eerbetoon aan de schilder Vincent van Gogh. De ontwerpers gaven in hun tuinen betekenis aan een aspect uit het bewogen, kleurrijke werk en leven van de schilder. Tijdens de opening werd ook de tuin met de meeste zeggingskracht uit de vijf festivaljaren bekendgemaakt. De tuin ’Zoals ik zelf ben’ van Harold Bastiaansen en Walther Ekkendonk (2010) kreeg de hoogste waardering van de ontwerpers. <

Een nieuwe rupsenplaag tast buxusplanten in Nederland aan. Het gaat om de rupsen van de buxusmot (Glyphodes perspectalis), die oorspronkelijk voorkomt in Azië. Dat meldt De Rooy Hoveniers op hun website.

Sinds 2006 is de buxusmot aanwezig in Duitsland. De soort kwam via geïmporteerde planten uit Azië in Europa terecht. Sinds 2009 is de buxusmot ook in Nederland aan een sterke opmars bezig. De vlinders verschijnen in april/mei. Ze zijn wit met een bruine rand aan de vleugels. Ze leven zo’n acht dagen en zetten hun eitjes in kleine groepjes af op de onderkant van het blad. De buxusmot veroorzaakt veel schade doordat deze zich meerdere keren per jaar voortplant en overwintert als jonge rups. Zodra de temperatuur in het voorjaar boven tien graden komt, worden de rupsen actief en gaan aan de buxus vreten.

Van ongeveer eind mei tot medio juni verschijnt de eerste generatie motten. De rupsen die daaruit voortkomen, zijn in augustus volgroeid. Vaak wordt dan pas de schade goed zichtbaar doordat delen van de plant kaal worden. Vanaf eind augustus vliegt de tweede generatie motten. De daaruit voortkomende rupsen blijven van de buxus eten tot ze in oktober in winterrust gaan. Gedurende het hele groeiseizoen zijn er dus rupsen aanwezig, die de buxus volledig kaal kunnen vreten. De plant krijgt daardoor geen kans te herstellen en sterft uiteindelijk. Niet alleen Nederland heeft met de plaag te kampen, ook in grote delen van België vreten rupsen van de buxusmot in recordtempo buxusstruiken kaal. In Vlaanderen werden de eerste exemplaren in 2010 gevonden in het Antwerpse district Ekeren. Nu duiken ze overal op in wijken waar veel buxussen staan. <

Commentaar

Plagen Wie de koppen op de nieuwspagina’s in dit nummer van Tuin en Landschap scant, kan zich niet aan de indruk onttrekken dat ons land wordt overspoeld door plaaginsecten en andere invasieve exoten: ’Rupsenplaag beschadigt buxusplanten’, ’Beste methode om Japanse Duizendknoop te bestrijden nog niet gevonden’, ’Eerste eikenprocessierupsen krijgen brandharen’ en een auteur die in Uitgesproken oproept om reuzenberenklauw actief te bestrijden. Is het echt zo erg gesteld met de natuur in Nederland? Als ik een blik werp op het park waar ik op uit kijk, lijkt het mee te vallen; struiken en planten bloeien, en alle bomen staan flink in het blad. Toch valt niet te ontkennen dat door globalisering en klimaatverandering de laatste jaren diverse plagen de kop op steken in ons land. De eikenprocessierups is sinds 1990 aan een gestage opmars bezig. De buxusmot lifte mee met planten uit Azië en kwam zo in Eu-

TuinenLandschap l 11 l 2015

NieuwsPag_4-5_A_def.indd 4

ropa terecht. In Rusland kwam de mot recent met beplanting voor de Olympische Spelen het land binnen. In 2012 werd daar Buxus sempervivens aangeplant uit Italië. Het volgende jaar hadden de motten zich verspreid en vraten ze de inheemse Buxus colchica kaal. Lang konden hoveniers hun schouders erover ophalen. Immers, als het ene plantje door een plaaginsect wordt aangevallen, dan plant je de volgende keer toch gewoon een andere soort. Bij Buxus lijkt dit niet meer op te gaan. Zo bezocht ik op Hemelvaartsdag het Muiderslot en zag dat in de historische kasteeltuinen de buxushagen zijn vervangen door houten kantplanken. Geschiedvervalsing? Volgens een begeleidend bordje werden in de 17e eeuw ook vaak kantplanken gebruikt als afscheiding. Misschien moeten we gewoon maar accepteren dat ook de natuur verandert en niet alles voor eeuwig blijft zoals het is. Ralph Mens vakredacteur

18-05-15 13:18

Beste methode om Japanse duizendknoop te bestrijden nog niet gevonden Het onderzoek van Probos hoe Japanse duizendknoop te bestrijden gaat dit seizoen het derde jaar in. Van de vijf onderzochte methoden lijkt het injecteren met glyfosaat de beste resultaten op te leveren. Voor conclusies is het volgens Probos nog te vroeg. Inmiddels doen 31 organisaties op 119 locaties mee met de praktijkproef ’Bestrijding duizendknoop’, waarvoor vier jaar is uitgetrokken. Per locatie wordt één van de vijf bestrijdingsmethoden - afdekken, intensief maaibeheer, chemische bestrijding, behandeling met Ultima of begrazing - toegepast. Bij de bepaling hoe effectief een methode is, kijkt Probos niet alleen naar de bestrijding zelf maar ook naar de tijds- en geldinvestering die nodig is. Na twee jaar onderzoek is het voor conclusies nog te vroeg, maar

enig inzicht kan de organisatie wel geven. Zo lijkt chemische bestrijding met glyfosaat de beste resultaten te leveren. De methode is onderverdeeld in bladbehandeling, stobbebehandeling en injecteren. Die laatste is het meest succesvol. Per stengel wordt in augustus onder de tweede of derde knoop 2,5 tot 4 ml glyfosaat (70% oplossing) ingespoten. Dit is arbeidsintensief, maar gebeurt per seizoen maar één keer met soms een nabehandeling. Tijdens de monitoring door Probos bleek de duizendknoop op alle locaties waar deze methode in 2013 is toegepast het jaar erop vrijwel verdwenen te zijn. In 2014 is daarom het aantal locaties uitgebreid waar deze methode wordt getest. Overigens melden sommige deelnemers – Natuurmonu-

menten op de Oost-Veluwe bijvoorbeeld – dat de plant dit jaar wel terugkomt, weet Jan Oldenburger van Probos. „Maar het aantal stengels is veel minder.’’ Toch is het maar de vraag of de chemische methode de oplossing is, de methode is nog niet breed inzetbaar, omdat deze nog niet in het wettelijk gebruiksvoorschrift van glyfosaat is opgenomen. De praktijkproef werkt met een proefontheffing. „Bovendien willen sommige beheerders helemaal geen chemie toepassen’’, zegt Oldenburger. De methode ’intensief maaien’ wordt op verreweg de meeste locaties uitgeprobeerd: op 23 locaties wordt één keer in de twee weken gemaaid en op 29 plekken één keer in de vier weken. „Maaien is een zaak van de lange adem’’, benadrukt Oldenburger. „Dat wisten we

van tevoren.’’ De praktijkproef lijkt dit te bevestigen, want tot nu toe leidt maaien voornamelijk tot – hoewel dunner – een groter aantal stengels. Probos hamert na twee jaar onderzoek vooral op het voorkomen van verdere verspreiding van Japanse duizendknoop. Met name grondtransport en onzorgvuldig maaibeheer zijn de grote boosdoeners. „In tegenstelling tot de reuzenberenklauw verspreidt Japanse duizendknoop zich hier niet via zaad’’, zegt Oldenburger. „Wel zijn de knopen van duizendknoop bij grondcontact in staat tot nieuwe planten uit te groeien.’’ Wat betreft het maaibeheer is het zeer belangrijk dat maaimachines worden gereinigd van maairesten, nadat duizendknoop is gemaaid en voordat op een volgende locatie wordt verder gewerkt. <

Een ’High Line’ voor Den Bosch Foto Jan Zandee

Den Bosch heeft sinds zaterdag 9 mei zijn eigen High Line. De Paleisbrug ging die dag officieel open. Bewoners uit het Paleiskwartier steken via de brug het spoor en de drukbereden Magistratenlaan over naar het centrum van de stad. Het ontwerp van de brug (6 m hoog, 10 m breed en 250 m lang) is van Benthem Crouwel Architekten. Zij hebben van de brug een verblijfsplek gemaakt geïnspireerd op de New Yorkse High Line. Ook voor dit Nederlandse park op hoogte stelde Piet Oudolf de beplanting samen, dat onder meer bestaat uit een bijzonder bomensortiment. Zo zijn op de brug Chionanthus refusus, Cladastris kentukea en Halesia tetraptera aangeplant. Cobra Boomadviseurs ontwikkelde de technische voorzieningen die nodig zijn om de beplanting te laten aanslaan. <

TuinenLandschap l 11 l 2015

Nieuws

Eerste eikenprocessierupsen krijgen brandharen Deze week zullen de eerste eikenprocessierupsen brandharen ontwikkelen. Dat meldt het Kenniscentrum Eikenprocessierups in een bericht op de website natuurbericht.nl. Dat betekent dat de preventieve bestrijding met Bacillus thuringiensis en nematoden afgelopen is en de rupsen nesten gaan maken.

Dit is ook het moment waarop de eikenprocessierupsen beginnen met het maken van hun karakteristieke nesten waardoor mensen ze gaan opmerken. De verwachting is dat de eerste nesten begin juni zichtbaar zullen zijn op de eikenbomen.

In de loop van het seizoen vervellen de eikenprocessierupsen vijf keer. Na de derde vervelling, dus in het vierde larvale stadium, krijgen de rupsen de gevreesde irriterende brandharen. Het Kenniscentrum Eikenprocessierups heeft op basis van de ontwikkeling van de rupsen en de weersverwachting in de komende dagen voorspeld dat de eerste rupsen rond 20 mei het vierde larvale stadium bereiken in het zuiden van het land. De rupsen in het noorden van het land volgen slechts enkele dagen later.

Op grond van de huidige ontwikkeling en waarnemingen in 2014 is het niet uitgesloten dat we deze zomer met grote aantallen eikenprocessierupsen te maken krijgen, meldt het kenniscentrum. Onder meer het gegeven dat een aantal gemeenten de bestrijding van de rupsen terugschroeft, draagt bij aan de groei van de rupsenpopulatie. Gezien de spreiding in het uitkomen van de rupsen in 2015 zal de overlast kunnen duren tot ver in de maand juli. Alles hangt echter af van de temperatuurontwikkeling. <

Foto Rens Kromhout

Grote aantallen rupsen

Begraven in de natuur kan nu ook in Gouda Op begraafplaats IJsselhof in Gouda is deze maand een natuurbegraafplaats geopend. Dit is de eerste in de Randstad en de meest westelijk gelegen natuurbegraafplaats van Nederland. Het terrein is 0,5 ha groot en biedt ruimte aan 600 graven. Het inrichtingsplan is van Wille Landschaps en Begraafplaatsarchitectuur in Culemborg. Na de officiĂŤle opening konden belangstellenden zaterdag 2 mei een kijkje nemen op IJsselhof. De natuurbegraafplaats bestaat uit een lichtglooiend heuvellandschap met bomen, heesters, bloemen en grassen. <

c o l u m n

Kabelbreuk Het is de schrik van ons allemaal. Als plots je signaal wegvalt en je vervolgens zonder internet zit. Thuis, op kantoor, het maakt niet uit waar. We kunnen er behoorlijk van in de stress schieten. Lichte paniek slaat om in een staat van ontreddering. En dan moet niet zelden die onschuldige pc het ontgelden. Minder schadelijk is het om even tot tien te tellen, vervolgens paar keer diep ademhalen en de O2 weet net op tijd weer je hersenschors te bereiken. Dan simpel even de stroom eraf en hup, de reset doet de rest. Maar zo gemakkelijk kwamen we er dit keer niet vanaf. Nee, er bleek nu meer aan de hand, want ook de televisie stond zomaar op zwart. Een complete flatliner dus. Gelukkig is onze netwerkbeheerder sinds kort in de avonduren te bereiken en geloof het of niet, de volgende ochtend al stond er een mannetje op de stoep.

Kon namelijk gecombineerd worden met een vroege afspraak bij ons in de buurt. Eerste meting gaf aan dat het euvel inderdaad in de hoofdkabel buitenshuis was terug te vinden. Over een lengte van maar liefst twaalf meter. Oh, prima, dat is bijna aan de overkant van de straat, zei ik enigszins opgelucht. Hoeft niet per se, zei de man. Kan ook zijn dat er enkele meters nog opgerold in uw kruipruimte liggen en dat we midden in uw tuin uitkomen. Slik, toen zag ik mijn geest al dwalen. Graafmachines. Dwars door enkele hagen, op zoek naar het exacte punt van het kabelbreuk, natuurlijk pal onder de stam van onze stoere, dikke knoestige plataan. Maar oh wonder, het bleef ons allemaal bespaard. Alleen de stoep moest het ontgelden.

Jack van Haperen ontwerper/hovenier Bart Hoes tuinontwerper Ruud Vermeer hovenier

Bart Hoes info@barthoes.nl TuinenLandschap l 11 l 2015

NieuwsPag_6-7-8.indd 6

18-05-15 13:12

Uitgesproken

Foto Rens Kromhout

„Het is weer de tijd dat de berenklauw met zijn witte bloemenschermen uitgroeit tot een soms metershoog onkruid. Omdat er ook een inheemse gewone berenklauw bestaat (Heracleum sphondylium), wordt hij afwisselend reuzenberenklauw of grote berenklauw genoemd. De reuzenberenklauw (Heracleum mantegazzianum) is in Nederland een exoot. Oorspronkelijk komt de reuzenberenklauw uit Azië, maar hij is ergens in de 19e eeuw als tuinplant in NoordwestEuropa geïntroduceerd. Tijden veranderen en de berenklauw wordt tegenwoordig nergens meer aangeplant, omdat hij niet meer past in de huidige kijk op het inrichten van onze

Het is een heel goed idee om de plant onmiddellijk uit je tuin te verwijderen

Deze column valt onder redactionele verantwoordelijkheid van vhg.

tuin. Zijn verspreiding is afhankelijk geworden van te weinig gemaaide bermen. De berenklauw is erg kiemkrachtig, heeft daardoor heel veel zaadjes en zaait zichzelf dus razendsnel uit. Op zich is dat geen probleem, maar aan de berenklauw kleven nogal wat nadelen. Het sap van de plant bevat namelijk een stof, psoraleen, die de menselijke huid erg gevoelig maakt voor zonlicht. Daardoor ontstaat er bij contact met die stof op brandwonden lijkend letsel op de huid. Het is dus een heel goed idee om het contact met de plant te vermijden en hem onmiddellijk uit je tuin te verwijderen als je hem daar aantreft. We zien de reuzenberenklauw tegenwoordig voornamelijk langs snelwegen en op af- en opritten van bruggen en viaducten. Je zou verwachten dat Rijkswaterstaat, die belast is

met het onderhoud van snelwegen en de daarbij behorende bermen, aan zijn ambtenaren opdracht geeft om die gevaarlijke, niet-inheemse berenklauw al in het voorjaar met wortel en tak uit de bermen te verwijderen. Maar nee, dat is niet het geval. Geen prioriteit en geen tijd. Dat is erg jammer omdat hiermee een vervelend onkruid ongestoord de kans krijgt om zijn vaste plaats in het Nederlandse landschap te verwerven. Als vlijtige brugwachters en sluismeesters twee jaar lang consequent de opschietende berenklauwen uit hun bermen zouden verwijderen, zou de bevolking veel minder kans lopen op onnodige en bijzonder pijnlijke brandwonden. Dat gebeurt niet, omdat door bezuinigingen en automatisering er te weinig bruggenwachters en sluiswachters zijn.”

NieuwsPag_6-7-8.indd 7

Fred de Vries Schrijver ’Gevaarlijke planten’

www.tuinenlandschap.nl

vhg

Zwemvijvercompetitie Vorige week had ik de eer om de prijzen uit de reiken aan de winnaars van de competitie Zwemvijver van het Jaar. Het was de eerste keer, dat deze prijs werd uitgereikt. Op basis van de standaard van de internationale vakorganisatie voor zwemvijverbouw IOB, waren er acht inzendingen genomineerd. Stuk voor stuk pareltjes! Ik zag hele trotse gezichten in de zaal. De beoordeling van de inzendingen vond plaats aan de hand van de waterkwaliteit, het ontwerp, de uitvoering en de natuurwaarde. Je ziet aan de nominaties dat er veel aandacht is besteed aan zowel de techniek als de fraaie uitvoering van de zwemvijver in de tuin. Het begrip ’organisch ontwerp’ kan ik nu prima plaatsen.

Egbert Roozen directeur vhg e.roozen@vhg.org

Foto Fred de Vries

Laat Rijkswaterstaat reuzenberenklauw in voorjaar actief bestrijden

Zwemvijvers staan in de belangstelling vanwege hun duurzame insteek. Er zit geen chloor in het water en dat is goed voor het milieu. De competitie is een initiatief van het VHGPlatform Natuurlijk Zwemwater. Het Platform is opgericht om met lobby en de promotie meer aandacht voor de zwemvijvers in Nederland te wekken. Dat is met deze competitie super gelukt. Ik heb de genomineerden en de winnaars van harte gefeliciteerd met hun mooie projecten. En complimenten gemaakt aan de deelnemers van het platform voor hun warme betrokkenheid, inzet en bereikte resultaten.

TuinenLandschap l 11 l 2015

7 18-05-15 13:12

Tuin en landschap o

nline

www. tuinenlandschap. nl

Van onderstaande berichten staat een uitgebreide versie op de site van TuinenLandschap

Opvallend veel inbraken bij groenbedrijven

DeBomenridders @DeBomenridders Aanvraag kapvergunning voor 30 onveilige bomen #Hoogvliet. Herplant slechts 11 bomen

Momenteel vinden veel inbraken plaats bij groenbedrijven in Zuid-Holland. Volgens de VHG komen de meldingen van diefstal van gereedschap en machines vooral van leden uit de omgeving Nieuwerkerk aan den IJssel.

Maurice Backerra @MMEBackerra Oranjetipje bij begraafplaats aan Diepenveenseweg achter station #Deventer

Eerste eikenspintkevers verwacht Greenguard, producent van anti-eikenspintkevermiddel ESK, verwacht de eerste vlucht van de eikenspintkever deze maand. Dat blijkt uit het ESK alarm dat het bedrijf heeft afgegeven. De eikenspintkever, Scolytus intricatus, is een warmteminnend insect dat uitvliegt op warme dagen.

HoveniersbedrijfStef @hovenierstef Zo vandaag weer gestart met een nieuw tuintje. Puin, groen, gras, grond en restafval eruit. Zand erin!!

Sectorplan krijgt geen vervolg

Amsterdam Rainproof @Rainproof020 Quote:"Gangen van pendelwormen kunnen wel 10 tot 20 liter water m2 opvangen". Erg #rainproof

Branchevereniging VHG, FNV Agrarisch Groen en CNV Vakmensen hebben besloten geen aanvraag in te dienen voor een zogeheten ’derde tranche’ sectorplan. Dat schrijft VHG op haar website.

LOLA Landscape @LOLA_landscape Wij hebben cultuurhistorie op en rond de Zeeuwse dijken in kaart gebracht.

Nederlanders in de race voor Pondy Award Trendvijvers en Koninklijke Ginkel Groep zijn genomineerd voor de Pondy Award. De internationale competitie maakt in oktober in Keulen bekend welk bedrijf wereldwijd de beste natuurlijke zwemvijver en welke het beste natuurlijke zwembad heeft aangelegd.

Voorkom verspreiding Duizendknoop tuinenlandschap.nl Door onzorgvuldig maaibeheer wordt Japanse Duizendknoop op grote schaal verplaatst. Probos roept terreinbeheerders op maatregelen te nemen om verspreiding tegen te gaan. Terecht?

Groene wand aan opmars bezig

Discussieer mee in de tuinenlandschap-groep

94% Foto Bert Vegter

zei ja tegen de stelling:

nee

Niet alleen in het straatbeeld, maar ook in de binnenruimte is de groene wand aan een opmars bezig, zoals hier in de lobby van het 1Hotel in Miami Beach. De afbeelding is gecreëerd door mos te combineren met een paneel. Ook buiten bij de ingang zijn diverse groene wanden geplaatst, met grotere planten.

’Hovenier moet klant duidelijk laten weten als hij opdracht niet voor einde laag btw-tarief af krijgt' Stem mee over de volgende peiling:

'Overheid moet actief exoten zoals reuzenberenklauw bestrijden'

Ni u op de Bij sommige artikelen in dit blad staan icoontjes, deze verwijzen naar extra informatie op de website eu Tuin Foto’s Filmpjes Dossiers Documenten en links naar websites Praat mee ws enL bri ands ef chap 8 TuinenLandschap Landschap l 1111 l 2015

NieuwsPag_6-7-8.indd 8

18-05-15 13:12

open Behaal je hoveniersdiploma in de avonduren (zonder Nederlands en rekenen).

avond

juni

18.30

- 21.0

De brancheopleidingen van de VHG leiden op van Assistent hovenier tot Aankomend projectleider (niveau 1 t/m 4). Leeftijd vanaf 21 jaar Meer info: Jan van de Burgt: 06-23978753 www.wellantmbo.nl/houten

596964_.indd 9

15-5-2015 16:26:08

Sortiment

Rembrandt in Rijksmuseumtuin Het Rijksmuseum heeft dit voorjaar een ’grootmeesterlijke’ omlijsting van bolgewassen gekregen. Hollands trots, de tulp, heeft in het beplantingsplan de hoofdrol. De keizerlijke ’friet’ speelt een mooie tweede partij. Het plan is van tuinen landschapsontwerper Sanne Horn. Zij liet zich inspireren door het latere werk van Rembrandt.

Tekst Wendy Bakker | Beeld Sanne Horn

en Wendy Bakker

nder de voet van de majestueuze Pterocarya fraxinifolia aan de zuidzijde van het Rijksmuseum in Amsterdam straalt dit voorjaar een roodvlammend tapijt van bolgewassen je tegemoet. Het is een van de drie tulpenplannen van tuinen landschapsontwerper en beplantingsdeskundige Sanne Horn, die zij in opdracht van Copijn Tuin- en Landschapsarchitecten uit Utrecht heeft samengesteld. In het najaar van 2013 heeft het bureau, met medewerking van Carien van Boxtel, een eerste tulpenplan gemaakt voor de Rijksmuseumtuin. Daarvan werd een deel verzorgd door Keukenhof. In het najaar van 2014 gingen de ruim 25.000 bollen naar ontwerp van Horn de grond in.

Late Rembrandt Voor het huidige bollenplan liet de beplantingsontwerper zich inspireren door de tentoonstelling Late Rembrandt in het Rijksmuseum, dat tot 17 mei te bewonderen was. „In mijn beplantingsplannen

In het thema ’Clair-obscur’ zijn lichtkleurige Tulipa als ’Exotic Emperor’, ’Francoise’ en ’Maureen’ aangevuld met donkere soorten als T. ’Jan Reus’, T. ’Ronaldo’, T. ’Black Parrot’, T. ’Black Hero’ en Fritillaria persica.

ben ik altijd op zoek naar verbinding met een thema, naar een aanleiding. Voor de tuin van het Rijksmuseum zijn dat de tentoonstellingen en collecties. Dat geeft me de mogelijkheid om vanuit andere associaties de beplanting te bedenken dan alleen vanuit het esthetische. Daarmee probeer ik een sterk beeld neer te zetten en een identiteit aan de plek te geven.” De beeldbepalende werken uit de latere periode van Rembrandt (1652-1669) worden gekenmerkt door een eigen, doorleefde, vrije stijl. Dat vormde voor Sanne Horn een prachtige aanleiding om haar beplantingskeuze op te baseren. „Voor de drie centrale plekken waar de bollen zouden komen, heb ik drie aspecten uit het werk van Rembrandt in de beplanting proberen te verbeelden: het spel van licht en donker (clair-obscur), de warme gloed en het kleuren-DNA van Het Joods Bruidje.” Elke plek heeft daarmee een eigen, onderscheidend thema gekregen.

Langs de randen in het zuidwestelijk deel van de tuin steken donkere Fritillaria persica af tegen Narcissus ’Petrel’ en Tulipa tarda.

TuinenLandschap l 11 l 2015

bollenrijksmuseumtuin.indd 10

13-05-15 14:08

n Bij de keuze van de bolgewassen heeft ze zich laten adviseren door bloembollenkwekerij Jac. Uittenboogaard & Zonen (JUB) uit Noordwijkerhout. Horn maakte het ontwerp, maar heeft samen met de bollenkweker de puntjes op de ’i’ gezet als het gaat om het exacte tijdstip van bloei bij de tulpensoorten – vroeg, midden en laat – en sterke soorten. De samenwerking met kwekers is een werkwijze die zij ook bij de beplantingsconcepten van De Floriade 2012 heeft toegepast. Met Uittenboogaard besprak ze eveneens de methodiek van aanplant. Deze is gebaseerd op percentages per soort per mengsel. Uitgangspunt was dat de beplantingsvakken het hele voorjaar in bloei zouden staan waarbij de midden en late bolgewassen de vroege opvolgen en qua kleur in intensiteit toenemen. De bedoeling was dat de bollenmengsels per thema een redelijk homogeen beeld zouden opleveren met accentverschuivingen gedurende het seizoen (zie tabellen).

Clair-obscur Rembrandt was een meester in het schilderen van licht- en donkercontrasten die sterker zijn dan in werkelijkheid. De achtergrond is meestal donker en de voorgrond uitgelicht door bijvoorbeeld een kaars of de zon. „Ik wilde deze contrastwerking in het bollenmengsel terug laten komen, maar dat is niet eenvoudig. De verlichte delen in Rembrandts schilderijen zijn meestal vlekken maar hoe realiseer je dat in een plantvak zonder dat het een patroon lijkt te worden?” De ontwerper koos ook hier voor een combinatie in percentages. Purperen tulpen doorbreken het lichtkleurige vlak van het tulpenmengsel, geïnspireerd op het Keukenhof-mengsel Fluwel41, met witte tulpen en keizerskronen. De latere tulpen zijn donkerder en intenser van kleur en contrasteren dan met Camassia leichtlinii ’Sacajawea’ en Anemone coronaria > ’Bride’.

De kleuren uit het schilderij Het Joods Bruidje krijgen een levendige vertaling in de tuin bij de Philipsvleugel. Warme tinten van uiteenlopende kleuren oranje, rood en geel vormen een ongebruikelijk harmonieus geheel.

TuinenLandschap l 11 l 2015

bollenrijksmuseumtuin.indd 11

11 13-05-15 14:08

Warme gloed In de tuin aan de zuidzijde van het Rijksmuseum bij de oude vleugelnoot en achter de ronde fontein ligt het tuindeel dat is beplant naar het thema ’Warme gloed’. De warme kleuren uit de schilderijen van Rembrandt vind je hier terug: purper, paars, rood en oranje. Doordat de vijf vakken met hetzelfde mengsel zijn ingeplant ontstaat er een bijna dramatisch effect. Tulpen in verschillende roodschakeringen en met verschillende bloemvormen groeien uit een basis van purperblauwe Viola, Muscari latifolia en Anemone coronaria ’Mr. Fokker’. Uit het rode tulpentapijt schieten Fritillaria imperialis ’Rubra Maxima’ hier en daar omhoog. De uitgesproken, keizerlijke, oranje bloemen met hun groene bladenpruik geven het vak een grappige twist. „Zeker omdat ze niet allemaal zijn opgekomen. Niet dat dat de bedoeling was maar ik vind het wel leuk, een beetje dwars. En het geeft ook aan dat je met levend materiaal nooit 100% garantie hebt dat het beeld dat je beoogt ook gerealiseerd wordt. Zo kwam na het koude voorjaar en de warmte ineens, ook alles in een keer in bloei.” De bovenlaag van tulpen wordt, naarmate het bollenseizoen vordert, steeds donkerder van kleur tot bijna zwart. Aan het einde van het seizoen worden de bollen gerooid en worden de vakken gevuld met een mengsel van eenjarige planten. Dit wordt gedaan door de Koninklijke Ginkel Groep uit Veenendaal die ook het onderhoud van de tuin doet.

De warme gloed in de schilderijen van Rembrandt is uitgewerkt in een middenlaag van roodpurperen tulpen waarboven Fritillaria imperialis ’Rubra’ uittornen tegen de oplichtende achtergrond van de fontein.

De beplanting van eenjarige bloeiers is samengesteld in overleg met Kwekerij De Werkplaats uit Katwijk.

Het Joods Bruidje Voor de inrichting van de plantvakken in de net geopende tuin bij de Philipsvleugel werkte de ontwerper samen met Irma Boom. Zij is grafisch ontwerper in opdracht van het Rijksmuseum. „Irma heeft kleurenstalen samengesteld van de belangrijkste klassieke werken in het museum. Zo ook van Het Joods Bruidje. Het kleuren-DNA van dit beroemde schil-

Clair-obscur Soort Diversen: Fritillaria persica Fritillaria persica ’Ivory Bells’ Anemone coronaria ’Bride’ Camassia leichtlinii ’Sacajawea’ Tulipa: T. ’Exotic Emperor’ T. ’Jan Reus’ T. ’Francoise’ T. ’Ronaldo’ T. ’Black Parrot’ T. ’Maureen’

Kleur

Bloei

donkerpaars crème-wit crème-wit crème-wit

april-mei april-mei mei-juli mei-juni

crème-wit bruinrood geelwit purperrrood Zeer donkerrood wit

april april-mei april-mei april-mei mei mei

Percentage 35% 1/pm2 2p/m2 20 p/m2 2p/m2 65% 10% 8% 10% 7% 10% 10%

Aantal 126 272 1.520 272 1.260 1.008 1.260 882 1.260 1.260

derij van Rembrandt hebben we vertaald naar een tulpenmengsel.” Gedurende alle weken van het tulpenseizoen zijn de kleuren uit de staalkaart in de beplanting te herkennen. Om accenten aan te brengen in de vakken wordt het percentage van bepaalde tulpensoorten per vak in het basismengsel verhoogd. „De combinatie is best heftig”, zegt Horn, „maar als je Het Joods Bruidje ernaast zou leggen, zie je duidelijk de overeenkomsten.” De tuin bij de Philipsvleugel ligt in de avondzon. Het warme strijklicht aan het einde van de middag verzacht de contrasten tussen het oranje, rood, paars, zalmroze en geel. Ook hier heeft de ontwerper gewerkt met een variatie aan bloemvormen, van soorten uit de Triumph-groep tot gevuldbloemigen en parkiettulpen. Langs de randen van de tuin, alsook bij het terras van het restaurant, bloeien eveneens bolgewassen. Het vormt de verbinding tussen de verschillende tuindelen van het Rijksmuseum. Hier groeien Fritillaria persica ’Ivory bells’, Fritillaria persica, Narcissus ’Petrel’ en Tulipa tarda. Aan de schaduwzijde staat nog een enkele Fritillaria raddeana in bloei. Die, eenmaal uitgebloeid, de tuin nog enige tijd kan sieren met haar prachtige zaaddozen. <

TuinenLandschap l 11 l 2015

bollenrijksmuseumtuin.indd 12

13-05-15 14:08

Warme gloed Soort Diversen: Anemone coronaria ’Mr. Fokker’ Muscari latifolium Fritillaria imperialis ’Rubra Maxima’ Tulipa: T. ’Ile de France’ T. ’Jan Reus’ T. ’Ronaldo’ T. ’Black Parrot’ T. ’Antraciet’ T. ’Rococo’

Kleur

Bloei

blauw licht- en donkerblauw dieporanje

mei april-mei april

helderrood bruinrood purperrood zeer donkerrood donkerrrood rood

april-mei april-mei april-mei mei mei mei

Kleur

Bloei

donkerpaars geel

april-mei april-mei

zalmkleurig zachtgeel rood oranje gevlekt helderrrood geel bruinrood zeer donkerrrood geel-oranje gestreept

april april april-mei april-mei april-mei mei april-mei mei mei

Percentage 30% 20p/m2 25p/m2 2p/m2 70% 15% 15% 10% 10% 10% 10%

Aantal 1.840 2.300 184 1.380 1.380 920 920 920 920

Kleuren-DNA Soort Fritillaria: Fritillaria persica Fritillaria imperialis ’Maxima Lutea’ Tulipa: T. ’Salmon Prince’ T. ’Sunny Prince’ T. ’Seadov’ T. ’Hermitage’ T. ’Ile de France’ T. ’Yellow Flight’ T. ’Jan reus’ T. ’Black Parrot’ T. ’Golden Artist’

Percentage 20% 2p/m2 2p/m2 80% 8% 8% 6% 10% 8% 5% 15% 10% 10%

Aantal 130 130 520 520 390 650 520 325 975 650 650

Tulipa ’Ile de France’, ’Jan Reus’ en ’Ronaldo’ bepalen in april en mei het beeld, de parkiettulpen ’Rococo’, ’Black Parrot’ en de dubbele Tulipa ’Antraciet’ fleuren vanaf tweede helft mei het vak op. De onderlaag bestaat uit blauwbloeiende Viola en Muscari latifolia. Half mei verschijnt Anemone coronaria ’Mr. Fokker’.

TuinenLandschap l 11 l 2015

bollenrijksmuseumtuin.indd 13

13 13-05-15 14:09

Sortiment

2 3

Hans Kramer stelt voor:

Inheemse Primula De kleurige, wat opgefokte, grootbloemige Primula die je massaal bij tuincentra, supermarkten en benzinestations ziet aangeboden, houden het niet langer vol dan de bloei. Anders is het met de drie inheemse sleutelbloemen. Weliswaar bescheidener, maar veel sterker en zeker mooi.

Tekst Hans Kramer | Beeld Hans Kramer

TuinenLandschap l 11 l 2015

Sortiment_HansKramer_4.indd 14

13-05-15 14:08

Hans Kramer is vasteplantenkweker. Hij bestrijdt eentonigheid in Nederlandse tuinen en plantsoenen door onbekend, maar goed toepasbaar sortiment onder de aandacht te brengen. www.hessenhof.nl

1 Primula veris, de gewone sleutelbloem. 2 Primula elatior, de slanke sleutelbloem. 3 Primula vulgaris, de stengelloze sleutelbloem. 4 Primula vulgaris x veris.

rimula behoorde tot de eerste planten die in cultuur werd genomen. Toen er nog nauwelijks planten van elders waren ingevoerd, werden deze aansprekende, geurende, en hoogst variabele planten graag in tuinen aangeplant. In het wild vormden ze gemakkelijk bastaarden. De veredeling en selectie gaat tot op de dag van vandaag door en tegenwoordig zien we in het vroege voorjaar overal sleutelbloemen aangeboden in de meest fantastische kleuren met enorm grote bloemen. Ze missen echter de charme, de geur en de robuustheid van de inheemse soorten.

Inheemse soorten De meest bekende inheemse soort is de Primula veris, de echte of gewone sleutelbloem, die nu officieel gulden sleutelbloem genoemd wordt. Het is de laatstbloeiende van de drie en gemakkelijk te herkennen aan de goudgele bloemkroon, waarvan de bloemblaadjes in een kommetje staan. In het hart vertonen ze vaak een oranje vlek. De bloemen zijn kleiner en steviger dan de andere twee soorten. Opvallend aan Primula veris is de wijde, klokvormige kelk met vijf lijsten die in sommige vormen (zoals P. veris macrocalyx) soms langer is dan de bloem. In ons land gaat de plant snel achteruit en is zeldzaam geworden. Op de Zuid-Limburgse hellingen is de meeste kans om ze aan te treffen. Langs rivieren in het midden van ons land zijn ze nauwelijks meer te vinden. De slanke sleutelbloem, Primula elatior, komt enigszins veelvuldiger voor in ons land. De plant groeit graag op vochthoudende tot natte gronden in de halfschaduw. Hoe natter, hoe zonniger de plant kan staan, dat geldt ook voor de tuin. Het is de hoogste van het drietal met een lichtgeel bloemscherm op een lange, wat gebogen steel. Je ziet dat de bloemen licht knikken en één kant op staan. De bloemkroon heeft vlak uitgespreide slippen en de groene kelk valt minder op

dan die van P. veris. Na de bloei richten de bloemstelen zich op, waardoor de zaaddozen recht omhoog staan. De laagste van de drie is de stengelloze sleutelbloem, Primula vulgaris die in zachte winters al de eerste bloemen laat zien. Is de herfst lang en mild dan kunnen de bloemen al eind november verschijnen. Nederland ligt aan de oostrand van zijn verspreidingsgebied. Hij komt hier en daar nog voor als verwilderde plant in de duinen en als stinzenplant rond de Vechtstreek. Primula vulgaris is duidelijk te herkennen aan de lage rozetvormige bladkransen waaruit de bloemen lijken te ontspringen. Soms staan ze op een hele korte steel, maar de bloemen worden nooit hoger dan 10 cm. Ze staan nooit bij elkaar in een schermpje, maar elk op hun eigen steeltje. Ze zijn crème tot lichtgeel met aan de voet dooiergele stippen. Het is de meest geurende soort.

Naam en Herkomst De naam stamt van het Latijnse Primus wat eerste betekent. Niet zo verwonderlijk want vele soorten behoren tot de eerste voorjaarsbloemen. Over het aantal soorten lopen de meningen uiteen, sommige botanici houden het op ruim vijfhonderd, andere menen dat er minstens duizend zijn. Ze komen dan ook veelvuldig in Europa, Azië en Noord-Amerika voor. In Nederland zijn er slechts drie nauw verwante soorten, die echter duidelijk van elkaar te onderscheiden zijn. Je ziet ze jammer genoeg niet zo vaak meer. De planten lijden onder de hoge bemestingsgraad van graslanden en zijn verdwenen door ontwatering en kanalisaties. Soms houden ze het nog een tijdje onder het prikkeldraad uit, maar steeds meer planten leggen het loodje. De meeste kans om ze te zien is in het zuidoostelijk deel van ons land en in de dalen van kleine rivieren. Vaak op kalkhoudende humusrijke grond, die niet te sterk mag uitdrogen. Ook in de duinen komen ze hier en daar nog voor.

Standplaats en gebruik Ondanks het feit dat de drie soorten het in de vrije natuur moeilijk hebben, zijn het in de tuin ontzettende sterke planten. De beste standplaats is een lichte tot half-beschaduwde plek op een niet te zure grond, die beslist niet te droog mag zijn. Wat extra humus in de grond kan geen kwaad. Als ze het naar hun zin hebben zullen P. veris en vooral P. elatior zich uitzaaien. Deze sleutelbloemen houden van voedselrijke grond en kunnen niet al te lang op dezelfde plek blijven staan. Na een aantal jaren gaan ze achteruit. Dan is het tijd om de planten na de bloei op te nemen, te scheuren en in verrijkte grond of op een ander plekje terug te planten. Primula elatior combineert vrolijk met de donkerblauwe Ajuga of met Pulmonaria. En het staat fraai in een veld witte Anemone nemorosa. Als het wat exotischer mag, dan gaan ze goed samen met Veronica gentianoides of het purper uitlopende blad van Thalictrum ichangense. <

Wetenschappelijke naam Primula Nederlandse naam Sleutelbloem Bloeitijd febr-mei Hoogte 25-35 cm Grondsoort liefst kalkrijk en humushoudend Standplaats half schaduw tot zon Niet tot half-wintergroen

TuinenLandschap l 11 l 2015

Sortiment_HansKramer_4.indd 15

15 13-05-15 14:08

ONLINE VEILING in opdracht van Rein Drost Machinehandel B.V.

TURF, GARDEN, PARK & HORTICULTURE MACHINERY Spoorstraat 3A – 4054 MA Echteld

Tuin-/Parkmachines - Groenvoorziening

ZEER VEEL TUIN-/PARKMACHINES

w.o. cirkelmaaiers o.a. “Toro”, “John Deere”, “Roberine” en “Ransomes”, greenmaaiers, zelfrijdende kooimaaiers o.a. “Toro”, “John Deere”, “Roberine” en “Ransomes”, zelfrijd. gazonmaaiers, loopmaaiers, bosmaaiers, ruwterrein maaiers, grasbeluchtingsmachines “Vertidrain”, bunkerharkmachine “John Deere”; bomenrooimachines;

SMALSPOORTRACTOREN w.o. “Fendt” 260, 203V en “New Holland” T4050; kiepwagens “Nimos”, “Vlastuin”; klepelmaaiers “Votex”; compost-/kunstmeststrooiers; golfwagens o.a. “Yamaha”, “E-Cart”; hoogwerkers; heftrucks; straatvergers; kolkenreinigers; houtversnipperaars; bladblazers/-zuigers, grasrollers; pompen; drukvat-/vernevelspuiten; hogedrukreinigers; stratenmakergereedschap; werkplaatsinventaris; transporters o.a. “Toro Workman” en “EZGO”, etc.; SLUITING: dinsdag 26 MEI Bezichtiging: zaterdag 23 mei van 10.00 tot 16.00 uur

www.TroostwijkAuctions.com

596965_.indd 16

18-5-2015 9:17:49

Sortiment

Boehmeria Familie van de brandnetel, dat klinkt niet erg veelbelovend. Toch is niets minder waar. Boehmeria blijken bruikbare planten die slechts oppervlakkig op brandnetels lijken. De bloemen zijn niet erg opvallend qua kleur, maar wel sierlijk. Vooral als bladplanten hebben ze sieren gebruikswaarde.

Tekst Ronald Houtman I Beeld Plants and Pictures

+ Fraai blad en elegante bloei + Geschikt voor schaduw + Winterhard

– Verdraagt geen natte bodem

e relatie tussen Boehmeria en Urtica (brandnetel) is op het eerste gezicht duidelijk. Het voor ons belangrijkste, verschil is dat Boehmeria geen netelharen heeft en dus niet steekt. Uiteraard zijn er meer verschillen, maar die zijn van botanische aard. Zo hebben de bloemen van Boehmeria een bloembuis waarin de kroonblaadjes vergroeid zijn, terwijl deze bij Urtica vrij zijn. Er zijn circa negentig soorten Boehmeria, die van nature voorkomen in Noord-Amerika, (Zuid-) Oost-Azië en één in Nieuw-Zeeland. De leden van het geslacht hebben zeer uiteenlopende verschijningsvormen. Zo zijn er relatief lage vaste planten, maar ook bomen tot 8 m hoog. Alle Boehmeria hebben tegenover elkaar staande bladeren met meestal drie hoofdnerven en getande bladranden. De aarvormige bloeiwijzen groeien vanuit de bladoksels en de twijguiteinden. De bloemen zijn eenslachtig, maar bevinden zich steeds in dezelfde aartjes (eenhuizig). De meeste leden groeien in een (sub)tropisch klimaat en zijn voor onze tuinen en kwekerijen niet van belang. Het sortiment dat we wel kunnen toepassen is vrij beperkt en bestaat alleen uit bossig groeiende vaste planten. In Nederland worden door enkele gespecialiseerde kwekerijen een aantal soorten gekweekt.

In cultuur Boehmeria nivea is waarschijnlijk het langst in cultuur. Deze vaste plant groeit tot circa 125 cm hoogte. In warmere klimaten is het een halfheester die twee keer zo hoog kan worden. De grote hartvormige bladeren hebben een getande bladrand.

Ze zijn dofgroen aan de bovenkant en zilverwit aan de onderkant wat, vooral bij een briesje, een mooi effect kan geven. In China (en Japan) is deze soort al meer dan 6.000 jaar in cultuur. Vlak voor de bloei worden de stelen geoogst en de vezels worden als textiel (Chinees linnen) gebruikt voor de fabricage van onder meer tafellakens, beddengoed, touw en visnetten. Een tweede soort die de moeite waard is, is Boehmeria platanifolia. Aan sierlijk gebogen, tot 80 cm hoge stelen groeien brede, vrijwel ronde bladeren met diepgetande toppen en randen. De bladstelen zijn soms wat roodachtig, wat een leuk effect geeft. Van juli tot begin september verschijnen de crèmegroene bloemaartjes in de toppen van de stelen en verfraaien de plant dan extra. Nog dieper ingesneden is het blad van Boehmeria tricuspis. Hierbij is het blad min of meer drielobbig, waarbij de middelste lob soms slechts een lange punt is. Iedere bladlob is op zichzelf weer diepgetand. De bladeren krijgen hierdoor een zeer karakteristieke vorm. De stelen groeien tot circa 70 cm hoogte en zijn roodachtig getint. Van juli tot in september verschijnen de iets hangende aren met eveneens roodachtige bloemen. Al met al een mooie combinatie. Andere soorten die soms aangeboden worden zijn Boehmeria kiusiana en B. sieboldiana. Beide met diepgenerfd en diepgetand blad. Bij B. kiusiana is het blad dof frisgroen, bij B. sieboldiana is het glimmend donkergroen. De hiergenoemde soorten groeien het beste op een doorlatende leem- of zandgrond in de halfschaduw of schaduw. <

TuinenLandschap l 11 l 2015

SortimentPlusMin.indd 17

17 13-05-15 14:08

Bedrijf en Organisatie

De VHG Brancheopleiding bestaat uit theorie en praktijk. Acht keer per jaar krijgen de cursisten praktijklessen.

â&#x20AC;&#x2122;Diploma VHG Brancheopleiding is geen cadeautjeâ&#x20AC;&#x2122; Op acht locaties in Nederland wordt de VHG Brancheopleiding gegeven. Deze vakgerichte opleiding vindt plaats in de avonduren, zonder algemene vakken als Nederlands, Engels en wiskunde, en leidt in drie jaar op tot gediplomeerd hovenier. Tuin en Landschap sprak met docent en cursisten en vroeg hoe ze de opleiding ervaren. Tekst Ralph Mens | Beeld Miranda Vrolijk, Ralph Mens

TuinenLandschap l 11 l 2015

Brancheopleiding.indd 18

13-05-15 14:09

VHG Brancheopleiding De vakopleiding kent diverse niveaus. Aan het eind van ieder jaar ontvangen cursisten een certificaat, na drie jaar het diploma Vakbekwaam Hovenier. Hieronder de vakken per niveau. Aankomend hovenier: Plantenkennis, Bodemkunde, Bemestingsleer, Aanleg en onderhoudswerkzaamheden. Hovenier: Landmeten Waterpassen, Begroten en werkplannen, Planten kennis, Toegepaste beplantingsleer, Algemene vakkennis, Basishandelingen tuintekenen, Basishandelingen techniek van de aanleg. Vakbekwaam hovenier: Verdieping toegepaste beplantingsleer, Verdieping begroten en werkplannen, Verdieping algemene vakkennis, Specialisatie aanleg, Techniek van de aanleg (complexe aanlegwerkzaamheden), Veilig werken met bosmaaier en motorkettingzaag. Specialisatie Tuinontwerpen: Ontwerpen tuinen, Beplantingsplannen, Begrotingen, Presentatietechnieken. Er wordt ook gewerkt met gastdocenten. Regelmatig komen er mensen uit de praktijk langs zoals een fruitboomkweker, een schrijver van tuinboeken of een specialist op gebied van daken gevelgroen.

werkzaam bij Floral Hoveniers, maar heeft nog geen diploma. Hij zit in het tweede jaar van de brancheopleiding. Herman werkt sinds 1993 in de Rotterdamse haven bij SCH Logistics. Hij zit in het derde jaar van de opleiding, en denkt eraan zijn huidige baan in te ruilen voor een carrière als tuinontwerper.

Buitenberoep De keuze van Herman is opvallend. Waarom na ruim twintig jaar zo’n carrièreswitch maken? „Al sinds mijn twaalfde ben ik met tuintjes bezig. Ik doe regelmatig tuinonderhoud bij oudere mensen. Op jonge leeftijd wist ik al dat ik een buitenberoep wilde. Eerst was ik van plan de bosbouw in te gaan, maar later heb ik voor de zeevaartschool gekozen. Uiteindelijk ben ik in de haven gaan werken, maar toch wil ik nog steeds iets met tuinieren doen, en dan met name ontwerpen. Aangezien de opleiding ’s avonds is, kan ik het goed combineren met mijn baan.” Martijn wilde na de mavo een opleiding voor boswachter volgen. Hij koos voor de richting Recreatie, maar begon tijdens de studie bij een hovenier. Daar nam het werk steeds verder toe, zodat hij op den duur fulltime aan de slag kon. Zijn baas bood hem aan om de opleiding voor hem te betalen. Martijn: „Het is prettig als een klant iets vraagt, bijvoorbeeld hoe je een boom moet snoeien, dat je dan ook weet wat je moet doen. Natuurlijk leer je veel in de praktijk, maar het is prettig als je ook de theorie goed kent.”

Theorie en praktijk

rofweg kent de opleiding twee soorten cursisten. De ene helft bestaat uit cursisten die al bij een hovenier werken maar nog niet gediplomeerd zijn of hun kennis willen opfrissen. De andere helft is uit andere branches afkomstig en wil zich omscholen. Jeroen Zijlmans, beleidsmedewerker VHG, schetst het voordeel van deze avondopleiding voor instromers, ten opzichte van een reguliere dagopleiding. „Wanneer je ouder bent dan twintig, moet je je afvragen of je kiest voor een mboopleiding waar een aanzienlijk deel van de tijd op gaat aan algemene vakken én je een dag loonderving hebt, of dat je kiest voor de vakopleiding die alleen gaat over het vak, in de avonduren plaatsvindt en waarbij je erg gemotiveerde klasgenoten hebt.” Martijn Paauwe en Herman Nachbar hebben allebei voor het laatste gekozen. Martijn is

De opleiding besteedt aandacht aan zowel theorie als praktijk. Op woensdagavond worden zaken als plantenkennis, bodemkunde en bemestingsleer onderwezen. Eens in de maand is er op zaterdag een praktijkles waarbij zaken als landmeten en bestraten aan bod komen. Kees Voogd is docent bij Edudelta Contract in Barendrecht, een van de locaties waar de brancheopleiding wordt gegeven. „Plantenkennis is heel belangrijk. Vaak duiken cursisten na de praktijkdag de plantentuin in om kennis van het sortiment op te doen. Na afloop moeten we dan even controleren of er niemand meer in de tuin zit voor we de poort sluiten.” In totaal leren de cursisten in drie jaar tijd 800 soorten planten. Voogd: „We besteden ook aandacht aan regiogebonden planten. In de kuststreken groeien andere planten dan in het binnenland. In de praktijk gebruiken hoveniers vaak een beperkt aantal soorten.” Er zijn acht praktijkdagen per studiejaar. Voogd: „Elk onderdeel komt maar één keer voorbij. Qua werkervaring is het beperkt.

TuinenLandschap l 11 l 2015

Brancheopleiding.indd 19

19 13-05-15 14:09

9 O Q U 9+* EHOHLGVPHGHZHUNHU -HURHQ =LMOPDQV FRÂ¸UGLQDWRU (GXGHOWD &RQWUDFW &RULQH GH 9ULHV GRFHQW .HHV 9RRJG FXUVLVWHQ +HUPDQ 1DFKEDU HQ 0DUWLMQ 3DDXZH

Sommige leerlingen zouden wel vaker willen oefenen, wat dat betreft zou een stage perfect zijn.â&#x20AC;? Volgens Voogd is er een wereld van verschil qua motivatie tussen leerlingen van de dagen de avondopleiding. â&#x20AC;&#x17E;Veel van de leerlingen op de dagopleiding weten nog niet wat ze willen, ze zitten er verplicht. De leerlingen op de avondopleiding kiezen hier vrijwillig voor. Vaak is het ook een hele investering, daardoor zijn ze enorm gemotiveerd. Er ontstaat ook een bepaalde chemie en saamhorigheid in de groep.â&#x20AC;? Corine de Vries is coĂśrdinator bij Edudelta Contract. â&#x20AC;&#x17E;Ondanks de motivatie van de groep valt toch een derde van de cursisten gedurende de driejarige opleiding af. Dat kan diverse oorzaken hebben, soms financiĂŤle, soms door een scheiding of doordat er kinderen komen. De opleiding is best pittig. Daarom beginnen we in het eerste jaar met minimaal twaalf leerlingen.â&#x20AC;? De cursisten leggen voor zichzelf de lat ook hoog. Herman: â&#x20AC;&#x17E;Ik wil de stof goed beheersen. Naast plantenkennis heb je in het tweede jaar zaken als begroting, planning en portfolio. Dit moet worden uitgewerkt in een presentatie. Dat geeft een hoge studiebelasting. Je moet voor jezelf wel de discipline opbrengen om iedere avond in de boeken te kruipen.â&#x20AC;? Het voordeel voor Martijn is dat hij een aantal zaken al uit de praktijk kent, zoals plantennamen. â&#x20AC;&#x17E;De eerste naam van de planten blijft meestal wel hangen, alleen de cultivar is soms wat moeilijker

om te onthouden.â&#x20AC;? Tegelijk ziet hij ook verschillen tussen wat hij in de les leert en hoe het in de praktijk gaat. â&#x20AC;&#x17E;In de les leren we dat je bladeren moet laten liggen in de tuin als voeding voor planten en bescherming voor dieren. In de praktijk willen klanten vaak dat je de tuin winterklaar maakt en de bladeren opruimt.â&#x20AC;? Voogd bevestigt dat. â&#x20AC;&#x17E;In de les beredeneren we vanuit de theorie, maar de praktijk is soms dwingend. De opleiding is dan ook geen eenrichtingverkeer, juist de discussies maken het leuk.â&#x20AC;? Een ander voordeel van de opleiding is volgens Martijn dat alle licenties zoals VCA,Veilig werken met de bosmaaier, Veilig werken met de motorkettingzaag en Gewasbeschermingslicentie aan bod komen. â&#x20AC;&#x17E;Je bent meteen helemaal klaar voor de praktijk.â&#x20AC;? Zijlmans vult aan: â&#x20AC;&#x17E;Alles is gericht op de praktijk. Ook qua leermiddelen gaan we met de tijd mee. Zo werken we met een E-learning programma voor calculeren, en denken we eraan om een groter deel van de lesstof online te doen, bijvoorbeeld plantenkennis door middel van een app op je mobiele telefoon.â&#x20AC;? Het slagingspercentage van de avondopleiding ligt hoog. Voogd: â&#x20AC;&#x17E;Dat is goede reclame en zegt iets over de gedrevenheid van de studenten. De lat ligt ook bij de examinatoren hoog, ze gaan op ieder klinkertje staan en kijken tot op de millimeter of een straatje recht ligt. Het diploma is geen cadeautje.â&#x20AC;? <

Informatieavonden VHG Brancheopleiding Ăť :RHQVGDJ PHL YDQ WRW XXU ELM 7HUUD1H[W LQ (HOGH Ăť 'RQGHUGDJ MXQL YDQ WRW XXU ELM +HOLFRQ 2SOHLGLQJHQ LQ (LQGKRYHQ Ăť 'RQGHUGDJ MXQL YDQ WRW XXU ELM :HOODQWFROOHJH LQ +RXWHQ Ăť :RHQVGDJ MXQL RP XXU ELM (GXGHOWD &RQWUDFW LQ %DUHQGUHFKW Ăť 'LQVGDJ MXQL RP XXU ELM $2& 2RVW LQ $OPHOR Ăť 'RQGHUGDJ VHSWHPEHU YDQ WRW XXU ELM +HOLFRQ 2SOHLGLQJHQ LQ (LQGKRYHQ

TuinenLandschap l 11 l 2015

596966_.indd 21

18-5-2015 9:18:00

Bedrijf en Organisatie

VrienDD geeft advies op gebied van speel- en sportplaatsen Edo Gabes en Menno Roozendaal runnen sinds 12 januari van dit jaar het nieuwe bedrijf vrienDD. Ze richten zich op de invulling van de binnen- en buitenruimte in de breedste zin van het woord. Daarbij gaat het meestal om een combinatie van spel, sport en groen.

Tekst en beeld Dick van Doorn

TuinenLandschap l 11 l 2015

VrienDD.indd 22

13-05-15 14:09

Edo Gabes en Menno Roozendaal van vrienDD: „Wij vinden dat elke speelplek uniek moet zijn en wat toe moet voegen.”

Vijf tips van vrienDD ▸ Creëer voor elke buitenruimte een eigen unieke oplossing ▸ Stel de gebruiker van het product dat je verkoopt altijd centraal ▸ Combineer vaker sport, spelen en groen met elkaar ▸ Wees flexibel, creatief en zeer klantgericht. Doe alles met 100% passie, overtuiging, eerlijkheid en openheid. ▸ De buitenruimte is je vriend, daar moet je je thuis en veilig voelen

Bedrijfsinformatie

▸ Locatie Amsterdam ▸ Aantal medewerkers 2-10 ▸ Werkzaamheden Het adviseren bij en het ontwerpen en inrichten van zowel de binnen- als de buitenruimte. Daarbij kan het gaan om speel- en sporttoestellen, straatmeubilair, fietsparkeren en natuurlijke speelinrichtingen. ▸ Verdeling Wat de verkoop betreft heel Nederland, inkoop van materialen vindt wereldwijd plaats.

abes en Roozendaal zijn geen onbekenden op het terrein van het adviseren en inrichten van de buitenruimte. Beiden hebben jarenlang bij VelopA-Omniplay in Leiderdorp gewerkt dat zich eveneens grotendeels op de invulling van de buitenruimte richt. Daarvoor heeft Menno Roozendaal jarenlang bij een kantoorinrichter gewerkt. „Ik heb een passie voor inrichten, of het nu om kantoren gaat of de buitenruimte.” Volgens Roozendaal is de tijd dat je met alleen productverkoop de wens van de klant kunt vervullen allang voorbij. „Daarom kiezen wij voor concept- en projectverkoop, oftewel iedere klant een eigen, unieke oplossing aanbieden. Anders gezegd, het product is ondersteunend aan het belang van de klant.” Het uitwerken van ieder concept gebeurt gezamenlijk en is altijd een gecombineerd idee van beide vrienden.

Eerlijk advies Volgens Roozendaal en Gabes wordt het tijd dat klanten van inrichters van zowel de buiten- als binnenruimte een eerlijk advies krijgen wat betreft de invulling van een project. Gabes: „Als je

een zand- en waterspeleninstallatie voor 2 tot 5 jarigen verkoopt die zich op 2,5 m hoogte bevindt zonder een kraan erbij, dan ben je als klant volledig verkeerd geadviseerd en heb je als verkoper waarschijnlijk alleen willen scoren.” Met name in projecten conceptoffertes ligt de kracht van beide vrienden. „Bij de meeste offertes gaat het om een combinatie van spelen, sport en groen. We hebben een aantal leveranciers en daar proberen we een betrouwbare partner voor te zijn.” Door de samenwerking met deze leveranciers kan vrienDD zo’n 80 à 85% van alle aanvragen invullen. „Voor elke aanvraag zoeken wij naar de juiste oplossing. We zijn echter zeer flexibel. Dus mocht het toch niet lukken om aan de wens van de klant te voldoen, dan gaan we op zoek naar oplossingen die wel voor de juiste invulling kunnen zorgen”, aldus Gabes. Volgens de vrienden hoeft een oplossing niet altijd meteen definitief te zijn. Gabes: „Kijk, daar liggen de onderdelen van een midgetgolfbaan. Die zijn van een klant die niet wist wat hij nou precies wil met deze spullen. Hij vroeg ons wat hij nou het beste kon doen.” Het gaat om een bedrijf met een evenementenhal die een midgetgolfbaan aan wil leggen. Het advies van Gabes was: leg eerst een verplaatsbare baan aan door middel van twee oprolbare kunstgrasvelden op klittenband en bekijk dan hoe het gaat. „Mocht het dan niet aanslaan, letterlijk en figuurlijk, dan heeft zo’n ondernemer minder kosten gemaakt. Als het wel gaat lopen, dan kijken we na de zomer verder voor eventueel een vaste oplossing.”

Grote spelers De beide vrienden willen zich alleen op Nederland richten qua verkoop. Qua inkoop werken ze echter wereldwijd. Begin dit jaar kregen ze de kans om geautoriseerd dealer en partner in Nederland te worden van het Amerikaanse Playpower waar HAGS, Little Tikes, Miracle, Shade structures, EZ docks en Softplay onder vallen. HAGS is wereldwijd een van de grootste producenten van speeltoestellen, sporttoestellen, straatmeubilair, fietsparkeren en overkappingen. Hiermee heeft

TuinenLandschap l 11 l 2015

VrienDD.indd 23

23 13-05-15 14:09

vrienDD toegang tot een van de grootste speeltoestellen- en recreatieve assortimenten ter wereld. Alle materialen komen uit Zweden, Engeland en Amerika. Naast de dochters van Playpower werkt vrienDD samen met nog een aantal partners en leveranciers in binnen- en buitenland zoals het Deense Norleg, Hopla Holland, HomeGrass en Hoven Buitenspelen. Hoven Buitenspelen staat vrienDD bij in grote maatwerkprojecten, natuurlijk spelen, montage, ontwerp, onderhoud en inspectie. Het scheelt volgens beide ondernemers enorm dat ze in deze markt al lange tijd meedraaien waardoor ze al heel veel contacten hadden. Maar al is dat zo, volgens Gabes blijft het een feit dat je alle nieuwe offertes toch zelf moet binnenhalen.

Eén loket Roozendaal en Gabes werken ook samen met hoveniers- en groenvoorzieningsbedrijven wat betreft de inrichting van de buitenruimte. Ze zien deze markt de laatste jaren enorm veranderen. Gabes: „Hoveniers en groenvoorzieners krijgen een steeds groter takenen dienstenpakket omdat hun klanten alles van één loket willen. Je ziet dat ze niet alleen tuinen en parken aanleggen en onderhouden, ze regelen ook steeds vaker de speeltoestellen, hekwerken en andere aanvullende zaken die met de inrichting te maken hebben.” Probleem is volgens hen echter dat deze bedrijven relatief weinig kennis en ervaring hebben met de inrichting van bijvoorbeeld speel- en sportplaatsen.

VrienDD kan hoveniers- en groenvoorzieningsbedrijven adviseren en ondersteunen. Zo ondersteunen ze, met succes, de Rolf Groep bij hun aanvragen betreffende de buitenruimten bij onderwijsinstellingen en dit kunnen ze ook doen voor hoveniers in Nederland. Roozendaal: „Wij weten wat kan en wat niet kan en wat je het beste kunt gebruiken om een oplossing aan te bieden. Ook zien wij bijvoorbeeld meteen welke speeltoestellen je het beste kunt plaatsen gezien de leeftijd van het kind. En wij weten waar je op moet letten bij de aanschaf van dergelijke producten, omdat we daar jarenlange ervaring mee hebben.” In de praktijk zien Roozendaal en Gabes dat als een hovenier of groenvoorziener zelf een speelplek heeft ingericht dit meestal simpel en neutraal is gedaan, terwijl er vaak andere mogelijkheden zijn binnen hetzelfde budget. Gabes: „Wij vinden dat elke speelplek uniek moet zijn en wat toe moet voegen. Is een wipkip nu de ideale invulling als de klant een beperkt budget heeft? Een hinkelbaan of cijferspel op de bestrating is bijvoorbeeld een betere invulling.” Een kind zal volgens hem hooguit een paar keer gebruik maken van de wipkip, terwijl de hinkelbaan steeds weer op andere manieren ingezet kan worden. „Leg een hinkelbaan in de openbare buitenruimte maar eens aan op de route van en naar school en je zult zien dat de baan steeds weer gebruikt wordt.” VrienDD probeert er zo voor te zorgen dat een speelplaats bijdraagt aan diversiteit waarbij kinderen continu uitgedaagd worden om speeltoestellen ook echt te gebruiken. <

VrienDD probeert er voor te zorgen dat een speelplaats bijdraagt aan diversiteit waarbij kinderen continu uitgedaagd worden om speeltoestellen ook echt te gebruiken.

TuinenLandschap l 11 l 2015

VrienDD.indd 24

13-05-15 14:10

Zo-zit-dat

Welke subsidies bestaan er voor opleidingsplaatsen? Hoveniersbebedrijf Jan van der School* wil graag opleidingsplaatsen bieden. Eigenaar Van der School vraagt zich af of hier ook subsidiemogelijkheden voor bestaan en zo ja, hoe hij deze kan aanvragen.

Tekst Egbert Jan Blonk | Beeld Peter Moorman

iervoor bestaat de Subsidieregeling praktijkleren. De regeling is in de plaats gekomen van de ’Wet vermindering afdracht loonbelasting en premie voor de volksverzekeringen’ (WVA) voor het onderwijsdeel. Waar het voorheen ging om loonkosten, gaat het nu om kosten die u maakt ten behoeve van de begeleiding. U kunt een subsidiebedrag van maximaal €2.700 krijgen per deelnemer die een beroepsgerelateerde opleiding volgt en bij u als werkgever een praktijkleerplaats en/of werkleerplaats inneemt. Deze subsidie is een tegemoetkoming voor u als werkgever in de kosten die u maakt voor de begeleiding van een leerling, deelnemer of student. U kunt deze subsidie ook aanvragen voor loon- of begeleidingskosten van een promovendus of een technologisch ontwerper in opleiding (’toio’).

Voorwaarden Om in aanmerking te komen moet u aan de volgende voorwaarden voldoen: ▸ U bent een erkend leerbedrijf (vmbo/ mbo) of een privaatrechtelijke rechtspersoon die door de onderwijsinstelling aangemerkt wordt als een goede begeleider (hbo, promovendi en toio’s). ▸ U werkt op basis van een geldige

(praktijkleer)overeenkomst. De beroepsopleiding van de leerling/student/ deelnemer valt onder de gedefinieerde sectoren die onder deze subsidieregeling zijn aangewezen. ▸ De beroepsopleiding is diplomagericht en is opgenomen in het Centraal register beroepsopleidingen (Crebo) of Centraal Register Opleidingen Hoger Onderwijs (CROHO) bij Dienst Uitvoering Onderwijs. ▸ De beroepsopleiding voldoet aan de kwaliteitsnormen die de betreffende onderwijswetgeving voorschrijft.

Subsidie aanvragen U vraagt na elk studiejaar subsidie aan tussen 2 juni en 15 september. U vraagt in 2015 subsidie aan voor het studiejaar 2014/2015. ▸ Vmbo en mbo: 1-8-2014 – 31-7-2015. ▸ Hbo: 1-9-2014 – 31-8-2015. ▸ Promovendi/toio’s: 1-9-2014 – 31-8-2015. Een aantal gegevens zoals onderstaande wordt gevraagd:

▸ Wie is de werkgever? ▸ Om welke student gaat het? ▸ Om welke (mbo/bbl) opleiding gaat het? ▸ Periode van begeleiding en aantal weken? Verder zijn er per opleidingsvorm verschillende eisen. Kijk daarvoor op internet bij de desbetreffende opleiding.

Administratie U moet per deelnemer de volgende stukken hebben: ▸ Getekende praktijkleerovereenkomst. ▸ Aanwezigheidsregistratie deelnemer. ▸ Aantonen begeleiding. ▸ Behaalde kwalificaties/kwaliteiten. U hoeft deze stukken niet op te sturen, maar moet deze wel in uw administratie bewaren. U kunt de subsidie alleen digitaal aanvragen. U heeft daarvoor een zogenoemde ’E-herkenning’ nodig. Kijk voor meer informatie op www.rvo.nl/ praktijkleren. <

Egbert Jan Blonk is accountant bij Grant Thornton, E Egbertjan.blonk@gt.nl

Hoe-zit-dat?

* Deze naam is fictief

Heeft u vragen of problemen die geschikt zijn voor bespreking in de rubriek Zo-zit-dat, laat het de redactie weten. Met behulp van een deskundige trachten wij het juiste antwoord of de juiste aanpak van uw probleem te vinden. TuinenLandschap l 11 l 2015

Zo-zit-dat.indd 25

25 13-05-15 14:10

Ontwerp en Inrichting

Beplanting centraal in kangoeroetuin Bij een kangoeroewoning in Dronten ontwierp Anno2000 Tuinen een tuin waarin de beplanting de hoofdrol speelt. De planten â&#x20AC;&#x2122;verkoelenâ&#x20AC;&#x2122; de warme oranje woning. Twee generaties kunnen in de tuin genieten van elkaars gezelschap of zich terugtrekken op hun eigen terras.

Tekst Miranda Vrolijk | Beeld Branchevereniging VHG en Miranda Vrolijk

TuinenLandschap

TuinVanAnno2000.indd 26

l 11 l 2015

13-05-15 14:10

Dit terras is van de eigenaren van de woning en iets groter dan dat van hun (schoon-) moeder. Op de erfgrens staat een schutting die er al stond toen Anno2000 met de tuin aan de slag ging. Om zoveel mogelijk groen te creëren in de tuin hebben Kuindersma en Langendijk er onder meer Hydrangea petiolaris en Lonicera henryi tegenaan geplant.

Anno Kuindersma www.anno2000tuinen.nl

et zijn oranje kleur is de woning een opvallende verschijning in de buitenwijk van Dronten. Het ontwerp is van Architektenburo Brink en Fleer die ook in de Flevose plaats is gevestigd. Het huis is een zogenoemde kangoeroewoning: een huis dat uit een hoofd- en een buidelwoning bestaat. Wel twee zelfstandige woningen, maar slechts één entree. Op die manier wonen de eigenaren en hun (schoon-)moeder samen, maar toch zelfstandig. Ook de tuin is op die manier ingericht door Anno2000 Tuinen. De tuin heeft één sfeer, maar de eigenaren kunnen zich wel ieder op hun eigen deel terugtrekken. De tuin die zo’n 450 m2 groot is, is in 2010 aangelegd. Anno Kuindersma legt uit dat de woning de hoofdrol speelt in de tuin. „Vanwege zijn stevige kleur en vorm.’’ Als een verkoelend contrast tegenover het hete overheersende oranje, heeft hij samen met ontwerper Jacqueline Langendijk van zijn bedrijf de buitenruimte helemaal groen ingericht, zowel de voor- als de achtertuin. „Dat doen we vaker, we maken eerst de hele tuin groen en daarna leggen we er de functionele plekken in zoals de terrassen en de looppaden.’’ Het zijn daarom de planten die in de tuin de sfeer bepalen. Het beplantingsplan is ingedeeld aan de hand van de thema’s ’kleurig’, ’massa’, ’omhoog’, ’constant’, ’bomen/hagen’ en ’bollen’. Die indeling biedt de ontwerpers houvast, daarnaast kunnen ze ermee aan de eigenaren uitleggen hoe de tuin zich in de loop van het seizoen ontwikkelt. Onder het thema kleurig vallen bijvoorbeeld de toegepaste Sedum ’Matrona’, Rodgersia pinnata ’Maurice Mason’ en Euphorbia amygdaloides var. robbiae. Voor massa zorgen Carex comans ’Bronze’, Miscanthus sinensis ’Ferner Osten’, Stipa calamagrostis en Darmera peltata. Omhoog gaan onder meer Calamagrostis x acutiflora ’Karl Foerster’ en Sanquisorba officinalis ’Arnhem’. Fargesia ’Jiuzhaigou’, Dryopterus filix mas en Taxus Baccata zorgen voor wintergroen.

De Taxus zijn in hagen gesnoeid en vormen het enige strakke element in de verder weelderige beplanting. Kuindersma en Langendijk hebben ze hier en daar herhaald in de tuin. „Ze sluiten aan bij de heldere vorm van het huis.’’ Behalve de vorm is ook de warme kleur van de woning terug te vinden in de beplanting: neem het donkere blad van Heuchera micrantha ’Palace Purple’, de hardroze aren van Persicaria amplexicaulis ’Firedance’ of het kaneeloranje van Tulipa whittallii. Voor hoogte in de tuin zijn twee bomen aangeplant, in de achtertuin op nadrukkelijk verzoek van de eigenaren een Gingko biloba en in de voortuin een Aesculus hippocastanum. Die hebben de eigenaren uit hun voormalige tuin meegenomen en moesten een plek krijgen in de nieuwe tuin. „Dat is mooi als mensen zoveel waarde hechten aan de tuin, het is op en top tuinbeleving’’, zegt Kuindersma. Daarnaast staan in de achtertuin in een ronding een reeks kastanjehouten palen, ook zij zorgen voor een constante hoogte in de tuin. De ronding is afgeleid van een van de muren binnenshuis die ook rond loopt. Beide woningen hebben voor hun raam een terras gekregen van betontegels (100 bij 40 cm). De terrassen zijn door de bouwarchitect van elkaar gescheiden door middel van een stalen wand. Behalve het terras zijn diverse looppaden in de tuin verhard met de betontegels. Kuindersma legt uit dat er relatief veel looplijnen moesten komen. Zo bevindt zich achter in de tuin een garage waar de eigenaar zijn Oldtimers stalt, gecombineerd met een fietsenschuur. Vanaf de openbare weg moest het mogelijk zijn om over een verhard pad een auto de garage in te rijden. Verder zijn beide terrassen verbonden met de garage. Ook de terrassen onderling zijn met stapstenen met elkaar verbonden. Tijdens de aanleg kregen de paden hun definitieve vorm (zie kader ’Uitgelicht’). >

TuinenLandschap

TuinVanAnno2000.indd 27

l 11 l 2015

27 13-05-15 14:10

De kastanjehouten palen vormen een decoratief element in de tuin en zorgen voor een constante hoogte. In de nazomer zorgt ook de bijna 2 m hoge Miscanthus sinensis ’Ferner Osten’ voor hoogtewerking. Daarnaast is het repeterende struisriet voor massa in de tuin aangeplant. De rode bloeikleur sluit aan op de warme kleur van het huis. Ditzelfde geldt voor de blad- en bloeikleur van Sedum ’Matrona’ en de felroze aren van Persicaria amplexicaulis ’Firedance’.

De voortuin heeft dezelfde inrichting gekregen als de achtertuin. De vasteplantenborders lopen gewoon door tot aan het troittoir zonder erfafscheiding. De paardekastanje op de voorgrond hebben de eigenaren uit hun eigen tuin meegenomen. Kuindersma snoeit hem zo dat er inmiddels een meerstammige vorm is ontstaan. „Hem gewoon laten groeien kan niet in deze kleine voortuin.’’

Het terras dat bij de woning van de (schoon-)moeder van het gezin hoort, is iets kleiner. Achter de stalen afscheiding bevindt zich het terras van de eigenaren. Door die wand, de Taxus-haag op de voorgrond en de beplanting is een heel besloten privéruimte ontstaan. De Taxus-haag doet het wat minder in de tuin omdat deze last heeft van de wisselende grondwaterstand (de tuin ligt op een gecombineerde klei- en zandgrond). Qua beplanting op de foto onder meer: Persicaria amplexicaulis ’Firedance’, Fargesia ’Jiuzhaigou’, Stipa calamagrostis, Miscanthus sinensis ’Ferner Osten’ en Sedum ’Matrona’. De Verbascum is er uit zichzelf gevestigd.

Behalve planten met een ijle hoogopgaande bloeiwijze hebben Kuindersma en Langendijk ook gekozen voor planten die juist opvallen vanwege hun blad zoals Darmera peltata en Rodgersia pinnata ’Maurice Mason’. Toevalligerwijs hebben ze hiermee bij een van de bewoners in de roos geschoten. Door het contrast tussen die twee vormen is het voor haar ondanks haar verslechterende zichtsvermogen toch mogelijk de diverse planten te onderscheiden.

TuinenLandschap

TuinVanAnno2000.indd 28

l 11 l 2015

13-05-15 14:10

Uitgelicht

Bestrating Voor de terrassen en de paden heeft Anno2000 Tuinen een Oud-Hollandse betontegel van 100 bij 40 cm gebruikt. De stevige tegel vindt Kuindersma goed passen bij de heldere vorm van het huis. Omdat grootformaat tegels over het algemeen goed blijven liggen, zijn ze niet opgesloten. Wel liggen ze in een stevig zandbed van zo’n 30 cm dik. Kuindersma heeft een ruim zandbed genomen, zodat ter plekke tijdens het werk de definitieve vorm van de paden bepaald kon worden. Het overtolli-

ge zand heeft hij gemengd met de kleigrond aan weerszijden van de paden. De bestrating ligt in halftegelverband en er zijn zo min mogelijk tegels gesneden, daardoor neemt de verharding als het ware happen uit de beplanting of andersom. Dit speelse effect vindt Kuindersma goed passen bij de weelderige beplanting. Omdat de tegels niet allemaal helemaal gelijk zijn, zijn ze met een minimale voeg gelegd. Die is gevuld met brekerzand. De bestrating ligt op afschot.

www.tuinenlandschap.nl Voor extra foto’s

TuinenLandschap

l 11 l 2015

TuinenLandschap l 11 l2015

Ontwerp en Inrichting

Bezoekers moeten voortaan betalen om toegang tot het park te krijgen. Toegangshekken met tolhekjes zijn op verschillende locaties neergezet.

Op een centraal punt in park Vijversburg staat een stalen boomhut in felle kleuren: paars en geel. Door de driehoekige openingen hebben bezoekers uitzicht op alledrie de themaparken.

TuinenLandschap l 11 l 2015

Vijverburg3.indd 30

13-05-15 14:11

Peter Veenstra www.lolaweb.nl

De Dwaalster: weiland met roomdividers Groot Vijversburg in het Friese Tytsjerk moet het grootste cultuur- en belevingspark van Europa worden. Met drie parken wordt de oorspronkelijke tuin uitgebreid: de Dwaalster, Tobias’ Tún en het Frijlân. Peter Veenstra van Lola Landschapsarchitecten staat in het laatste artikel van een driedelige serie stil bij zijn ontwerp ’De Dwaalster’.

Tekst en Beeld Persbureau Noordoost

walen als uitgangspunt. Peter Veenstra combineerde met een labyrint en een sterrenbos twee historische parkfiguren. In tegenstelling tot een doolhof, zijn er geen doodlopende stukken in een labyrint. De wandelaar komt altijd ergens uit, welk pad hij ook kiest. Bij een sterrenbos zijn de zichtlijnen van een jager het belangrijkste uitgangspunt. Hij staat op een centraal punt en heeft verschillende diagonalen waarlangs zijn prooi wordt afgeschoten. Het sterrenbos was bedoeld om maximaal overzicht vanuit een punt te creëren, zodat de jager optimale controle kon uitoefenen op de herten en zwijnen.

Zes taartpunten „De grondvorm zorgt er tegelijkertijd voor dat de hoofdruimte van 7,5 ha wordt

opgedeeld in zes vakken”, legt Veenstra uit. „De opdrachtgever wilde graag een functionele indeling. In het verleden werden er bijvoorbeeld in Park Vijversburg al sculptuurexposities georganiseerd. De velden die door de poten van de Dwaalster ontstaan, kunnen straks worden gebruikt voor concerten, bruiloften, internationale tentoonstellingen, misschien wel voor grazende dieren, maar kunnen ook als een bijzondere plek voor een picknick dienen.” „Het interessante aan dit project is, dat er relatief weinig randvoorwaarden waren. De realisatie van het park is niet vanuit een noodzaak geboren, maar vanuit een ambitie. Met elkaar hebben we bedacht wat allemaal geweldig zou kunnen zijn. Daarbij moesten we wel rekening houden met de ondergrond, bereikbaarheid, de mogelijkheid om

evenementen te organiseren en het onderhoud, dat in de toekomst zo goedkoop mogelijk moet zijn.” De diagonale poten van de Dwaalster bestaan uit drie hagen – aan weerszijden en in het midden van het pad – die een maximale hoogte van 4 m krijgen. „Een groot contrast tussen de smalle gangen die door de verticalen ontstaan en de open ruimtes”, legt Veenstra uit. In totaal ontstaat er 1,5 km aan heg. Het gebruik van een bonte verzameling aan heggensoorten is een idee van beplantingsdeskundige en ontwerper Piet Oudolf. Hij werd bij het ontwerp betrokken en kwam met een mix van hegsoorten op de proppen. De meidoorn, beuk, hazelaar, sporkehout, lijsterbes, hulst, sleedoorn en haagbeuk zijn in het ontwerp verwerkt en moeten voor een bijzondere uitstraling zorgen.

TuinenLandschap l 11 l 2015

Vijverburg3.indd 31

31 13-05-15 14:11

De haagsoorten groeien de eerste jaren tegen een roestvrijstalen wand. „Niet een massieve muur, maar stalen kunstwerken in verschillende vormen. In de ontwerpen zitten vlamvormige gaten. Pas in de loop van de jaren zal de heg in volle wasdom komen. Door de gaten in de staalvormen is het eenvoudiger om de openingen in de heg te realiseren. Die zorgen er voor dat de open ruimte betrokken wordt bij de verticalen en geeft andersom een doorkijkje op bijvoorbeeld de exposities of de picknickende mensen.”

Grapjes Veenstra heeft ook nog enkele grapjes in het ontwerp voor de heg verwerkt. „Bijvoorbeeld een roestvrijstalen schommel waarmee de kinderen als het ware over de open ruimte en het labyrinthpad vliegen.” Rondom het parkgedeelte liggen forse waterpartijen. De landschapsarchitect laat daar een van de diagonalen in het water uitlopen. Op die plek heeft hij een ’Jezus-brug’ bedacht met dejo-

roosters waardoor het net lijkt alsof de mensen over het water lopen. De diagonalen eindigen alle zes op een andere manier. Een van de verticalen is de uit- en toegang naar de andere parkdelen. De kortste poot staat in de zichtlijn met Villa Vijversburg en biedt een doorkijk langs het park Tobias’ Tún. De diagonaal daarnaast is een gesloten haarspeld waardoor je aan het eind aan de andere kant van de heg gedwongen wordt terug te wandelen, terwijl de volgende diagonaal richting de N355 omhoog loopt. „Een landschapsbalkon waardoor de mensen een uitkijk over de weg naar het natuurgebied krijgen.” De laatste diagonaal loopt helemaal door het park Frijlân en eindigt buiten het park als vlonder in de recreatieplas De Kleine Wielen. De plek waar de verticale poten samen komen, moet als een soort ontmoetingsplek fungeren.

Kastanjebladige eik De Dwaalster ligt in een vierkant dat omgeven is met forse waterpartijen. De bui-

tenste ring bestaat uit wilgenopschot, dat tevens als hakhout dient. In de taartpunten die door de verticalen ontstaan groeit in principe gras, maar Veenstra heeft ook bedacht dat er enkele bijzondere solitaire bomen moeten komen. Quercus castaneifolia (kastanjebladige eik), Parrotia persica, Liriodendron tulipifera, Fraxinus ornus, Acer saccharinum en Salix babylonica vallen op door hun weelderige bladerkroon of opvallende kleuren.

Machinaal onderhoud Omdat een groot oppervlak wordt ingericht met wilgentenen, gras en water is het beheer extensief. De dimensionering van de Dwaalster en de hakhoutvelden is zodanig, dat deze machinaal kunnen worden onderhouden. De weidevelden kunnen bovendien worden begraasd door schapen of herten. „Dit is relatief voordelig en het bovendien leuk om te zien.” De wilgentakken die driejaarlijks worden geoogst, kunnen worden verkocht als biobrandstof. „En dat is mooi meegenomen.” <

Park Vijversburg Park Vijversburg bij het Friese dorpje Tytsjerk breidt uit met ruim 31,5 ha. Er worden drie nieuwe parken aangelegd: twee van 15 en een deel van 1,5 ha waar cultuur, natuur en beleving centraal staan. De werkzaamheden worden dit jaar voltooid. Vijversburg is volgens tuinhistorici uniek omdat de tuinelementen van het historische park goed bewaard gebleven zijn. De tuin is ontworpen in de Engelse landschapsstijl. Mogelijk Vlaskamp en voor een deel Roodbaard hebben een bijdrage geleverd. Het in stand houden van dit park is een belangrijke drijfveer van eigenaar Stichting Op Toutenberg. Met €4,5 miljoen aan subsidies uit Europa, de provincie en de twee betrokken gemeenten is het mogelijk geworden om het cultuur- en belevingspark te realiseren. Om het onderhoud te bekostigen zal er in de toekomst een bescheiden entree geheven worden. Een jaarkaart gaat ongeveer €15 kosten en een los entreebewijs €2,50.

www.tuinenlandschap.nl

Bekijk de twee eerder verschenen artikelen over het Frijlân en Tobias' Tún op de website.

TuinenLandschap l 11 l 2015

Duizenden wilgen moeten uitgroeien tot schouderhoogte, zodat bezoekers er net overheen kunnen kijken. Twee hoge roestvrijstalen schommels staan in het weilandpark opgesteld. „Al schommelend vliegen kinderen als het ware over de open ruimte en het labyrinthpad”, aldus Veenstra.

In de staalvormen zitten vlamvormige gaten. Door die gaten is het eenvoudiger om de komende jaren openingen in de heg te realiseren. Die zorgen ervoor dat de open ruimtes tussen de diagonalen betrokken worden bij de verticalen. Ze bieden een doorkijkje op bijvoorbeeld exposities of picknickende mensen.

De hagen bestaan op voorstel van Piet Oudolf uit een bonte verzameling soorten: Crataegus, Frangula alnus, Fagus sylvatica, Corylus avellana, Sorbus, Ilex aquifolium, Carpinus betulus en Prunus spinosa.

Elk van de zes diagonalen bestaat uit drie rijen hagen, waarmee twee paden zijn gecreëerd. Het is de bedoeling dat de hagen net zo hoog worden als de 4 m hoge stalen staketsels.

TuinenLandschap l 11 l 2015

Elk van de zes diagonalen bestaat uit drie rijen hagen, waarmee twee paden zijn gecreëerd. Het is de bedoeling dat de hagen net zo hoog worden als de 4 m hoge stalen staketsels.

TuinenLandschap l 11 l 2015

Vijverburg3.indd 33

33 13-05-15 14:11

Aanleg en Onderhoud

Eik, maar ook linde, wilg, berk en naaldbomen

Plakker ontbladert bomen Tekst Leen Moraal, externe medewerker Alterra Wageningen UR Beeld A. van Frankenhuyzen

Rupsen van de plakker vreten het blad van eiken waarbij de bomen soms compleet worden ontbladerd. Vroeger vooral in bossen in Noord-Brabant. De laatste jaren vinden de aantastingen vooral in het stedelijk gebied plaats en verschuift de plakker naar het noorden.

e plakker Lymantria dispar overwintert in het eistadium totdat de eitjes in april-mei uitkomen. De grote harige rupsen kunnen wel 7 cm lang worden, ze zijn herkenbaar aan rijen blauwe en rode wratjes op de rug. De rupsen vreten het blad slordig af, waarbij veel bladresten op de grond vallen. Plakkers hebben een voorkeur voor eik maar ook linde, berk en naaldbomen worden soms aangetast. Vanaf juni vindt de verpopping plaats in een spinsel op de stam, tussen bladeren en in de strooisellaag. De vlinders verschijnen in augustus. Het vuilwitte

34 Plakker.indd 34

vrouwtje heeft een vleugelspanwijdte van 45-60 mm. Het mannetje is kleiner en heeft bruingrijze vleugels. De eitjes worden in plakkaten van 2-4 cm lang op de stammen â&#x20AC;&#x2122;geplaktâ&#x20AC;&#x2122;. De nog vochtige eitjes worden afgedekt met goudbruine haren uit het achterlijf van het vrouwtje. De opvallende eilegsels bevatten honderden eitjes die op de stam overwinteren.

door miljoenen rupsen werden kaalgevreten. De laatste jaren duiken de rupsen vooral op in het stedelijk gebied en verschuiven de plagen steeds meer naar midden-Nederland. Klimaatverandering is de oorzaak van het noordwaarts verschuiven van de warmteminnende plakker.

Langzaam noordwaarts

Bestrijding

In het verleden trad in eikenbossen in het Peel-gebied regelmatig kaalvraat op. De laatste grote plaag vond plaats in 1994 in de Boswachterij Dorst. Toen verlieten hongerige rupsen de kaalgevreten bomen en kwamen ze met tienduizenden terecht op een huis in de bosrand. De bewoners moesten ramen en deuren gesloten houden, konden de was niet buiten hangen, de moestuin werd volledig verwoest en ook de auto zat onder de rupsen. Maar er zijn veranderingen merkbaar. Zo was er in 2007 een enorme plaag op een Zeeuws eilandje in de Krammer waar enkele hectares met wilgen

Plagen kunnen na verloop van tijd volledig instorten door het optreden van ziektes, sluipwespen en parasitaire vliegen. In het stedelijk milieu zijn echter minder natuurlijke vijanden zoals sluipwespen aanwezig waardoor een plaag meer kansen krijgt. De plakker heeft een voorkeur voor bomen en struiken op droge en zonnige groeiplaatsen. Door jonge beplantingen zo dicht (koel) mogelijk te houden kan men de omstandigheden voor de plakker enigszins ongunstig houden. Toch is een actieve bestrijding niet aan de orde omdat een beplanting zich wel weer herstelt. <

TuinenLandschap l 11 l 2015

13-05-15 14:11

Werk in uitvoering

Wat Wie

Tekst Peter Bennink Beeld Alpha Communications

Zelf een bijzondere aanlegof onderhoudsklus voor deze rubriek? Mail naar

pbennink@hortipoint.nl

Onderhoud begraafplaats Bron Groenvoorziening Er wordt druk gewerkt, maar toch is het relatief stil op de gemeentelijke begraafplaats Papesteeg in Tiel. Medewerkers van Bron Groenvoorziening uit Geldermalsen onderhouden het 2,5 ha grote terrein namelijk met accugereedschap. Hoofdbeheerder Ronald Aalbers: „Onderhoudswerk op een kerkhof ligt zeer gevoelig. Nabestaanden moeten in alle rust een graf kunnen bezoeken. Daarom hebben wij bijna alle benzine-

gereedschap vervangen door accumachines van Husqvarna. Die werken stil, 100% schoon en zijn trillingsarm. Met één extra accu kan ik de hele dag met de machines werken.” Het snoeisel van de 1.800 m taxushaag wordt opgehaald door de Taxus Taxi, om er taxol uit te winnen, een grondstof voor chemokuren. Voordeel van elektrisch werken is dat er geen schadelijke benzineresiduen op het snoeisel zitten. <

TuinenLandschap l 11 l 2015

WIU begraafplaats.indd 35

35 13-05-15 14:53

Aanleg en Onderhoud

Hoger afstellen maaimachines om jacobskruiskruid te bestrijden De laatste jaren staat jacobskruiskruid ter discussie. De plant profiteert van het natuurvriendelijk bermbeheer, maar agrariërs zijn beducht voor verspreiding in aangrenzende weilanden. Een gesloten grasmat en een aangepaste maaihoogte zijn de meest effectieve manieren om de plant in toom te houden, zo blijkt uit recent onderzoek. Tekst en Beeld Henk-Jan van der Veen

e afgelopen decennia is Jacobskruiskruid bezig aan een grote opmars in natuurlijk beheerde graslanden en wegbermen. Deze composiet kleurt in de zomermaanden veel percelen geel en dat gebeurt op steeds meer plaatsen, met name op droge, zandige bodems. In gebieden met veel agrarische bedrijven houdt men de plant nauwlettend in de gaten, maar ook paardenhouders en hobbyboeren vrezen de plant. De giftige stoffen in de bladeren en de bloeistengel vormen een bedreiging voor koeien en paarden. In weilanden grazen deze dieren keurig om de rozetten heen, maar als delen van de plant in het hooi terechtkomen, kan dit tot ernstige leverbeschadiging leiden en kunnen dieren komen te overlijden.

Pionierplant

Hoe korter het gras wordt gemaaid, hoe meer kans jacobskruiskruid heeft om zich in de grasmat te vestigen.

„Jacobskruiskruid is een pionier. De plant groeit graag in een open vegetatie met veel kale plekken’’, zegt ecoloog Cyril Liebrand van EURECO. Hij doet al ruim twintig jaar onderzoek naar het voorkomen en beheer van deze plant en sinds 2006 monitort hij voor Waterschap Rivierenland en IJssel een aantal proefvakken op een dijkhelling waar veel jacobskruiskruid voorkomt. „Van oudsher komt deze soort voor in de duinen en op dijken langs de grote rivieren. De plant heeft optimaal geprofiteerd van ecologisch bermbeheer en diverse natuurontwikkelingsprojecten en komt inmiddels in vrijwel heel Nederland in bermen en graslanden voor.’’ Dit signaleert ook Marije Kelder, beleidsmedewerker bij de Provincie Drenthe. „De plant zien we vooral langs de provinciale wegen, vooral op zand-

grond, maar de aantallen en locaties blijven redelijk stabiel. Het ecologische beheer in combinatie met een droge, zandige grond zorgt ervoor dat de plant het goed doet. Dit is onder meer te zien langs een aantal wegen, waaronder de N375 bij Meppel. Hier komt jacobskruiskruid massaal voor in de bermen. Je zou dit overlast kunnen noemen, maar het gaat wel om een inheemse soort en de zandige bermen vormen het natuurlijke habitat van de plant.’’ De afgelopen jaren is jacobskruiskruid regelmatig negatief in het nieuws geweest. Kernpunt was steeds de schadelijke gevolgen voor het vee, de weerstand vanuit de agrarische sector tegen de groeiplaatsen en het maaibeleid van groenbeheerders. Nog steeds dringt men aan op bestrijding, waar nodig ook met chemische middelen. Het heeft gemeenten, provincies, waterschappen en Rijkswaterstaat extra alert gemaakt op de verspreiding van de soort, met name doordat de plant zich flink uit zou zaaien in aanliggende weilanden. Liebrand kent de weerstand en argumenten, maar wat hem betreft kunnen beheerders en agrariërs met relatief simpele maatregelen de verspreiding in de hand houden.

Gesloten grasmat Zijn belangrijkste advies is om de grasmat zoveel mogelijk gesloten te houden. „Voorkom beschadiging van het grasland door spoorvorming of beschadiging door machines, voertuigen of overbegrazing door vee.’’ Deze open plekken vormen volgens de ecoloog een ideale kiemplaats voor de zaden. „Een boer die zijn land goed onderhoudt, hoeft niet bang te zijn voor jacobskruiskruid’’, aldus Liebrand.

TuinenLandschap l 11 l 2015

Jacobskruiskruid.indd 36

13-05-15 14:11

Jacobskruiskruid profiteert optimaal van ecologisch bermbeheer.

Hij concludeert dit na acht jaar onderzoek in verschillende proefvakken op een Waaldijk met relatief veel jacobskruiskruid. Door verandering van het maaitijdstip en door toepassing van lichte bemesting is de plant sterk afgenomen. Tot 2006 was het beheer licht agrarisch (drie maal maaien per jaar) met een lichte bemesting. In 2006 werd de bemesting gestopt en alleen nog twee maal per jaar gemaaid. Hierdoor werd de toename van jacobskruiskruid juist gestimuleerd. Met het maaisel werden ook voedingsstoffen uit de bodem afgevoerd waardoor verarming van de bodem optrad. Grassen en kruiden van de meer voedselrijke bodem kregen het moeilijk en er ontstonden kale plekken in de grasmat, voordat ijlere grassoorten en kruiden hun plek konden innemen. Liebrand: „Een ideaal vestigingsklimaat voor jacobskruiskruid.’’

In mei maaien In opdracht van waterschap Rivierenland en IJssel heeft Liebrand een aantal proefvakken uitgezet op de dijk. Een aantal proefvakken maait men op een vroeger tijdstip terwijl andere proefvakken licht worden bemest. „Het meest gunstige maaitijdstip om jacobskruiskruid te bestrijden is vlak voor de bloei, tussen half en eind mei, wanneer de plant de meeste

energie heeft gestoken in de vorming van bladeren en bloeistengels’’, aldus Liebrand. Ook concludeert Liebrand dat te laag afstellen van maaiapparatuur kan bijdragen aan de vestiging van de plant. „Ik zie regelmatig dat men het gras tot vlak boven het maaiveld afmaait. Door op de grasstoppel te maaien ontstaat er ruimte tussen de graspollen. Het gras heeft langer tijd nodig om zich te herstellen en uit te kunnen lopen, zeker bij droge en zonnige weersomstandigheden. Hierdoor ontstaan er potentiële kiemplekken voor jacobskruiskruid.’’ Volgens Liebrand zijn pioniersoorten in staat om zich snel te kunnen ontwikkelen. Jacobskruiskruid kan in korte tijd flinke rozetten maken en met zijn brede bladeren de grassen wegdrukken. „Als de plant na een maaibeurt weer vol op de zon komt te staan, begunstigt dit zijn ontwikkeling’’, aldus Liebrand.

6 tot 8 centimeter Uit zijn onderzoek blijkt dat jacobskruiskruid minder kans krijgt zich te vestigen bij een maaihoogte van 6 tot 8 centimeter. Ook is een hogere afstelling aan te raden in bermen waar de plant reeds voorkomt, vooral wanneer er veel kiemen jonge planten in het terrein staan.

„Je ziet dat grassen zich dan sneller herstellen en de grasmat sneller sluit. De aanwezige rozetten krijgen het dan moeilijk en worden kwetsbaar voor vocht en vraat door aardvlooien. Bij een dergelijke aanpak blijkt dat binnen vijf jaar meer dan de helft van de aanwezige planten is verdwenen. „Het meest gunstig is als dit samengaat met een lichte mestgift, om een te sterke verschraling van de bodem te voorkomen. Maar dit hangt uiteraard sterk af van de doelstellingen van de beheerder’’, weet Liebrand. De zandige dijken zijn vergelijkbaar met de bodem langs de wegbermen in Drenthe. Volgens Kelder van de provincie Drenthe kiest men vooralsnog voor een preventieve aanpak. „De afgelopen vijf jaar hebben we de bermen tweemaal per jaar gemaaid. Sinds dit jaar maaien we in juni alleen de eerste anderhalve meter vanaf de wegkant. Daarna maaien we de complete berm weer in september. Ons beleid is dat we alleen ingrijpen in extreem grote groepen jacobskruiskruid en deze locaties maaien we apart uit met een bosmaaier zodat de planten niet in bloei komen. Verder maaien we extra in geval van klachten, maar eerlijk gezegd valt dit reuze mee. Deze aanpak is voor ons voorlopig afdoende.’’ <

TuinenLandschap l 11 l 2015

Jacobskruiskruid.indd 37

37 13-05-15 14:11

Machines en Gereedschap

Viking MB 756 YC met mono- s De MB 756 is de nieuw ontwikkelde professionele maaier van Viking. De opvallendste vernieuwing is de eenzijdige stuurboom die het makkelijker maakt om een zware volle opvangbak af te koppelen. De machine heeft daarnaast een lichtgewicht magnesium maaidek en een drie keer langere levensduur dan zijn voorganger. Tekst en beeld Marein Kolkmeijer

TuinenLandschap

Viking maaier.indd 38

Asbeveiliging

Maaihoogte

Tach

Dankzij de nieuwe meskoppeling kan je het mes uitschakelen zonder de motor te stoppen. Het beveiligingssysteem beschermt de krukas als het mes door een obstakel wordt geblokkeerd. Een kunststof voering beschermt het magnesium maaidek aan de binnenzijde tegen schade. Dit is net als de rubberen voor- en achterbumper en stalen zijbumpers eenvoudig vervangbaar.

De traploze hydrostatische rijaandrijving zit op de achteras. Elk wiel kan apart met een simpele, ook met de voet bedienbare hendel in hoogte worden versteld waardoor je de machine ook kunt instellen voor het deels op verharding en deels op gras werken. De maaihoogte is in zes stappen instelbaar van 25 - 90 mm. De rubberen banden op de stalen velgen hebben een zelfreinigend profiel.

Door van d efficiĂŤ gras v het fij maak ontsn die m

l 11 l 2015

13-05-15 14:12

Ervaringen

Lichtgewicht Begin dit jaar is de MB 756 YC op de markt gekomen. Het is het paradepaardje uit de MB 756 serie grasmaaiers van Viking. De MB 756 serie is de opvolger van de Viking MB 755. De maaiers zijn robuust gebouwd maar tevens licht in gewicht gehouden. Ze zijn geschikt voor particuliere gazons, maar ook inzetbaar op openbaar groen. Ze functioneren ook goed op wat ruwer terrein. Er is veel aandacht besteed aan verbetering van de levensduur en het bedieningscomfort. Deze machines hebben een drie keer langere levensduur dan de oude MB 755. Die laatste ging zo’n 750 draaiuren mee; de nieuwe machines houden het minimaal 2.200 uur vol. Om het comfort te verbeteren is het gewicht met 4 kg teruggebracht ten opzichte van zijn voorganger door het maaidek van magnesium te maken.

Eric van Stuyvenberg, eigenaar Hoveniersbedrijf van Stuyvenberg in Elst:

Herman Hilaridis, eigenaar van Tuinservice Hilaridis in Arum:

„We hadden hiervoor een ander merk maar die machine slibde de hele tijd vol. De dealer raadde deze Viking aan. We hebben een klant die heeft heel veel mos in het gras. Daar is de machine gedemonstreerd. Als hij daar maaide zoals een maaimachine dat hoort te doen, mocht hij blijven. En zowaar; hij deed het. Ik ben er supertevreden over. Die klant heeft nog nooit zo’n mooi gemaaid gazonnetje gehad. Hij blaast de opvangbak ook echt hartstikke vol. Als het gras vochtig is, is die opvangbak best wel zwaar om onder de machine uit te halen. Met die ene arm pak je hem er heel makkelijk tussen uit. Dat is echt ideaal: het ei van Columbus.”

„We hadden al een Viking, het oude model en sinds een paar maanden dit nieuwe model. We zijn er nu net een maand mee aan het maaien. Het is allemaal wat directer en net iets lichter, maar wel degelijk. Het is echt een fantastische machine, echt top! Mijn personeel maait er mee, ik alleen thuis. Zij zijn ook heel tevreden en de klant is ook tevreden met het maairesultaat. Door dat mono-stuur heb je net wat meer ruimte om de opvangkorf eruit te halen. De rijsnelheid is variabel. Je kunt hem met een knop terwijl je rijdt langzamer of sneller zetten. Dat is echt super. Voor die vorige Viking had ik een andere machine, die reed niet zo snel. Deze heeft een leuk tempo.”

o- stuurboom

de ook en ellen werar alen

Viking MB 756 YC Benzinemotor Kawasaki FJ 180 V KAI OHV Vermogen 2,9 kW Gewicht z. brandstof: 59 kg Maaibreedte 54 cm Rij-aandrijving hydrostatisch Rijsnelheid traploos 0,5 tot 6 km/u Hoogte-instelling 25-90 mm Actieprijs t/m 30-06-2016 €1652,06 ex. btw

Tachtig liter

Mulchen

Door de vleugels van het maaimes en de vorm van de binnenzijde van het maaidek wordt een efficiënte luchtcirculatie ontwikkeld waardoor het gras ver in de opvangkorf wordt geworpen. Door het fijnmazige textiel waar de opvangkorf van gemaakt is, kan de aangevoerde lucht tevens goed ontsnappen. De 80 l van de opvangkorf wordt op die manier dan ook compleet afgevuld.

De machine is geschikt voor gazons tot circa 3.000 m2. Maaien zonder opvangkorf is ook mogelijk. De 4 mm dikke klep van de opvangkorf werkt dan als deflector en stuurt het gras naar de grond. Verder is er een speciale set beschikbaar om te mulchen met een ander maaimes en een plug die het gat dicht waar anders de opvangkorf zit. Dit systeem is snel verwisselbaar.

▸ www.viking-tuinmachines.nl, www.stihl.nl

TuinenLandschap l 11 l 2015

Viking maaier.indd 39

39 13-05-15 14:12

Gespot

▸FugenSand ▸NL-Greenlabel A+ ▸Importeur: Normeco in Valkenswaard ▸Kan zowel droog als nat worden toegepast ▸Tien jaar te bewaren ▸Beschikbaar per 25 kg in papieren zakken in de kleuren basalt, grijs en beige

Duurzame onkruidwerende voeg FugenSand is een relatief nieuw voegmiddel. Omdat het van natuurlijke oorsprong is, heeft het van NL-Greenlabel het duurzaamheidslabel A+ gekregen. Met FugenSand creëer je een waterdoorlatende en onkruidwerende voeg. Wat het materiaal volgens de importeur ideaal maakt, is dat FugenSand zowel droog als nat kan worden aangebracht. „Er kan onder alle omstandigheden worden doorgewerkt.’’ Tekst Miranda Vrolijk Beeld Normeco

inds twee jaar is FugenSand op de Nederlandse markt. Normeco in Valkenswaard – een bedrijf dat zo duurzaam mogelijk wil werken – importeert het uit Duitsland van fabrikant Stones. Het voegmiddel bestaat uit gekalibreerd zand waaraan mineralen en een bindmiddel van plantaardige oorsprong is toegevoegd. Onder andere daarom is het middel gecertificeerd door het Duitse ecoINSTITUT en heeft het in Nederland het NL-Greenlabel A+. Met FugenSand creëer je een flexibele voeg die waterdoorlatend en onkruidwerend is. Omdat je het materiaal nu ook onder natte omstandigheden kunt toepassen, vormt het volgens Normeco een duurzaam alternatief voor de epoxyvoeg, waar nu veelal voor gekozen wordt omdat er tijdens regen gewoon doorgewerkt kan worden. FugenSand kun je in poedervorm droog in de voegen aanbrengen. Daarna dient de bestrating dan wel beneveld te worden om het bindmiddel in FugenSand te activeren. Ook is het mogelijk om eerst water aan het voegmiddel toe te voegen, daarmee maak je er een papje van dat met een trekker over de natte bestrating kan worden uitgesmeerd in de voegen, na zo’n vijf à tien minuten moet de bestrating worden schoongespoeld met een krachtige waterstraal. Dit dient ook te gebeuren bij de droge toepassing. Wanneer er water aan FugenSand wordt toegevoegd, gaat het zich min of

meer als kit gedragen, het middel wordt elastisch. Mochten de voegen beschadigen, bijvoorbeeld in de vorm van kleine haarscheurtjes door extreem droog weer, dan herstelt de voeg zichzelf na de eerstvolgende regenbui. Bij reparaties kan er eenvoudig wat FugenSand in poedervorm en water aan de voeg toegevoegd. Het nieuwe middel zal zich dan aan het oude binden. FugenSand kan bij alle soorten bestrating worden gebruikt, zowel bij grootformaattegels als gebakken klinkers. Bij Oud-Hollandse betontegels is de natte toepassing echter af te raden. Dan wordt de tegel dichtgesmeerd met het middel. Verder is een waterdoorlatende ondergrond een voorwaarde en Normeco adviseert om met FugenSand niet breder te gaan dan 1 cm. „Iemand met naaldhakken aan zou dan het gevoel kunnen hebben in de voeg te blijven haken.’’ Normeco levert het voegmiddel per 25 kg in papieren zakken. Wanneer het droog wordt bewaard, blijft FugenSand tien jaar lang goed. De importeur zoekt nog naar een oplossing om het materiaal per 15 kg te leveren, bijvoorbeeld in herbruikbare ecologische emmers. <

TuinenLandschap l 11 l 2015

Gespot-11.indd 43

43 18-05-15 13:12

Leveranciersnieuws De informatie in deze rubriek is verstrekt door de leveranciers

Geen T-rijbewijs nodig enkele minuten de tank te vullen met oppervlaktewater. Het water wordt verwarmd tot 102ºC. Onderhoud is eenvoudig, door een ruime afdekkap zijn alle vitale onderdelen toegankelijk. De machine is eenvoudig te bedienen en voor extra gebruiksgemak is de ergotool ontwikkeld.

MCB-E is een combinatie heetwaterunit en E-truck die smaller is dan 1,3 m. Een trekkerrijbewijs is voor deze machine niet nodig. MCB-E heeft een watertank van 500 l. Optioneel is een tank van 800 of 1.000 l leverbaar. De vulpomp en het filtersysteem maken het mogelijk om binnen

Hillhout introduceert een bloembak van duurzaam douglashout met duurzaamheidsklasse 3. Deze bak is geschikt voor zowel de landelijke als de moderne tuin. Het frame is gemaakt van onbehandeld douglashout, de zijkanten van geïmpregneerd zwart Zweeds rabat. De bloem-

bak wordt geleverd inclusief sterke bodem en worteldoek en is verkrijgbaar in drie formaten: 60 x 60 x 60 cm, 90 x 60 x 60 cm en 60 x 120 x 50 cm. Onbehandeld douglashout vergrijst naar een blauwgrijze tint, vergrijzing is tegen te gaan door het te behandelen met een beits of impregneermiddel.

▸ Empas | (0318) 52 58 88 | www.empas.nl

▸ Hillhout | www.hillhout.com

Groeiplaats in de praktijk

Accutuingereedschap

Tijdens een onlangs gehouden demonstratiemiddag Groeiplaatsinrichting Stadsbomen werden praktijkvoorbeelden getoond. Twee verschillende type boombunkers werden getest met Substrado Krattensubstraat. Boombunkers zijn groeiplaatsen voor bomen in de verhar-

ding. Ieder stedelijk gebied heeft locaties waar groen gewenst is, maar de grond zware belasting en verharding eigenlijk niet toelaat. In deze gebieden kunnen verschillende producten toegepast worden, die het mogelijk maken de boom gezond te laten opgroeien.

▸ Den Ouden Groep | (073) 543 10 00 | www.denoudengroep.com

Bloembak van douglashout

Bosch introduceert professioneel accutuingereedschap. Het gereedschap heeft dezelfde prestaties als hun tegenhangers op benzine, met als voordeel dat ze ongeveer 50% minder lawaai geven. In het assortiment zijn accumaaiers, accubosmaaiers en accuheggenscharen opgeno-

men. Behalve het voordeel dat deze machines geen benzine nodig hebben en daardoor geen uitlaatgassen produceren en beter voor het milieu zijn, veroorzaken ze ook minder trillingen. Aan de motor is geen onderhoud nodig, daarnaast zijn de apparaten eenvoudig te starten.

▸ Bosch Powertools | www.bosch-professional.com

TuinenLandschap l 11 l 2015

Leveranciers_7kaders+Kort10.indd 44

13-05-15 14:15

Kort

Modern of mediterraan Morssinkhof Groep presenteert Morssive, een nieuwe bestratingslijn voor tuin, landschap en openbare ruimten. Het assortiment omvat zowel elegant rustiek als strak vormgegeven producten. Diverse tegels in het assortiment zijn, naast een hoogwaardige standaarduitvoering, in verschillende versies leverbaar: kogelgestraald of diamant geslepen. Een van producten in het assortiment is Estado. Deze tegel is rechtlijnig en laat zich toepassen in een moderne omgeving. Castilia Nova geeft door onregelmatige contouren en oppervlaktestructuur de indruk door de natuur zelf gevormd te zijn en heeft een mediterrane uitstraling.

Het boek Boomveiligheidscontroleur 500 examenvragen is digitaal beschikbaar. De oefenvragen in dit boek zijn een hulpmiddel bij de opleiding Boomveiligheidscontroleur. ▸ IPC Groene Ruimte | www.ipcgroen.nl | €24,95

Jonkers hoveniers heeft een nieuwe, beter leesbare website. De site is ingedeeld per productgroep: tuinen, daktuinen, zwemvijvers, bloemenweiden en onderhoudsarme tuinen. ▸ Jonkers hoveniers | www.jonkershoveniers.nl

De Valtra T-serie is onlangs verkozen tot winnaar van de ’Machine of the year 015’, een award voor landbouwtrekkers van de 180-280 pk-categorie. De verkiezing werd gehouden onder afhankelijke landbouwjournalisten en Europese magazines. ▸ Valtra | www.valtra.nl De nieuwe website van Quick Hedge is online. Met de nieuwe site hoopt de leverancier van kant-en-klaarheggen een informatieen inspiratiebron te zijn voor de groenprofessional. ▸ Quick Hedge | www.quickhedge.nl

Collé Rental & Sales is gecertificeerd voor trede 3 op de MVOprestatieladder. Daarnaast heeft het bedrijf ook een trede 3-certificering voor de CO2-prestatieladder. ▸ Collé Rental | (046) 457 41 00 | www.colle.eu

▸ Morssinkhof Groep | (074) 242 60 00 | www.morssinkhof-groep.nl

Panorama-uitzicht Sfeerschutting maakt het mogelijk een ruimtelijk gevoel in de tuin te creëren. Op panelen wordt een afbeelding aangebracht, waardoor het lijkt of de tuin een panorama-uitzicht heeft. Sfeerschutting bestaat uit het aantal benodigde panelen, die tezamen een beeld vormen.

De panelen zijn gemaakt van een duurzaam en hoogwaardig aluminium sandwich materiaal, dat weerbestendig is. De panelen zijn op een bestaande schutting aan te brengen. Over de afbeelding wordt een beschermlaag aangebracht tegen beschadigingen en verkleuring.

▸ Sfeerschutting | (078) 303 03 35 | www.sfeerschutting.nl

Stoer teakhout Tuinmeubelcollectie Rough van Kees Smit is stoer en stevig, puur en praktisch. Voor het vervaardigen van de collectie is gebruikgemaakt van teakhouten latten. De Rough-collectie bestaat uit diverse modulaire elementen als tafels en loungesets die gecombineerd kunnen

worden. De loungemeubelen uit de B-serie zijn gemaakt van brede teakhouten latten. De forse arm- en rugleuningen zijn schuin en los van elkaar geplaatst. Rough-C oogt wat verfijnder, omdat de gebruikte latten smaller zijn. In de Rcollectie zijn juist dunne latjes gebruikt.

▸ Kees Smit | (0546) 81 94 93 | www.keessmit.nl

TuinenLandschap l 11 l 2015

Leveranciers_7kaders+Kort10.indd 45

45 13-05-15 14:16

Agenda

Cursussen

Het garenkokerskwartier Expositie, t/m 14 juni, Haarlem

Actuele insectenaantastingen in bomen Cursus, 1 juni, Arnhem

Tuinarchitectuur Proefles, 18 juni, Utrecht of Capelle aan den IJssel

▸ www.architectuurhaarlem.nl

▸ www.cursuscentrumcambium.nl

▸ www.ontwerpacademie.nl

Natuurwet- en regelgeving in de praktijk Tweedaagse cursus, 24 september, Utrecht ▸ www.sbo.nl

Live with life Expositie, t/m 28 juni, Amsterdam ▸ www.nextcity.nl

UAVgc Cursus, 2, 17, 30 juni, 9, 22 september, 7 oktober, 11 november, 10 december, diverse locaties

Werken met de NDFF Cursus, 18 juni, Utrecht ▸ www.natuurloket.nl

▸ www.crow.nl

Beelden in Leiden -Botanica- Tentoonstelling, t/m 2 augustus, Leiden ▸ www.beeldeninleiden.nl

▸ www.sbo.nl

Kwekerijsafari 2 juni, vanuit Flevopolders

De ontwerptafel Presentatie lastige ontwerpen, 22 juni, Apeldoorn ▸ www.ontwerpinstituut.nl

▸ www.cobra-adviseurs.nl

De tuin aangelegd en omgespit Expositie, t/m 30 augustus, Apeldoorn ▸ www.paleishetloo.nl/bloemenpaleis

Gemeentelijk speelruimtebeleid Cursus, 3 en 4 juni, Utrecht

▸ www.pinetum.nl

Rode bosmieren in de dagelijkse beheerpraktijk Cursus, 3 juni Wageningen, 10 juni Elp

Plantendag 25 mei, Boskoop

▸ www.boscursus.nl

▸ www.esveld.nl

De Tempelhof Open tuin, 6, 7, 13, 14, 20, 21, 27, 28 juni, Winssen ▸ www.huubenadelheid-kortekaas.nl

K(l)ei goed tuinieren Belevingsdag voor tuineigenaar, 7 juni, Appeltern ▸ www.wildeweelde.nl

Rozenfestijn 9 juni t/m 12 juli, Kasteeltuinen, Arcen ▸ www.kasteeltuinen.nl

Nationale buitenspeeldag 10 juni, landelijk. ▸ www.buitenspeeldag.nl

Wacker Neuson demodagen 11 t/m 13 juni, Harderwijk

Natuurlijk, groen werkt in de stad Kennisatelier, 3 juni, Amersfoort

Succesvolle inrichting van de openbare ruimte Cursus, 8 oktober, Amersfoort

Beeldkwaliteit Praktijkmiddag, 24 juni, Ede

▸ www.crow.nl

▸ www.levende-stad.nl

Zwammen en boomveiligheid Cursus, 13 oktober, Midden-Nederland

Bomen en recht Cursus, 3 september, Cuijk

▸ www.cobra-adviseurs.nl

Bomen en buren Juridische verdieping, 5 november, Cuijk

Opzichter / uitvoerder in de buitenruimte Cursus, 3 september, Arnhem

▸ www.cobra-adviseurs.nl

▸ www.speelruimte.nl

Planten uit de oertijd Tentoonstelling, t/m 4 oktober, Hilversum.

Omgevingsrecht Opleiding, start 1 oktober, Utrecht

▸ www.ipcgroen.nl

▸ www.elba-rec.nl

Herkennen van winterkenmerken Cursus, 12 november, Cuijk, 10 februari, 17 november, Hilversum ▸ www.cobra-adviseurs.nl

De Uitstap Landgoed De Utrecht Excursie, 5 juni, Hilvarenbeek

Coördinator gladheidsbestrijding Opleiding, 9 september, Bunnik, 4 november Zwolle

▸ www.ontwerpinstituut.nl

▸ www.crow.nl

Conceptueel ontwerpen Cursus, 11 juni, Capelle aan den IJssel

Bomenbeheer van A tot Z Zesdaagse opleiding, 15 september, Doorn

Watermanagement Opleiding, start 12 november, Utrecht

▸ www.ocbor.nl

▸ www.sbo.nl

Toepassing siergrassen Cursus, 16 en 23 september, De Wilp

Zorgplicht en bezuiniging Cursus, 26 november, Cuijk

▸ www.siergras.nl

▸ www.cobra-adviseurs.nl

Boomtaxatie Cursus, 22 en 23 september, locatie nog niet bekend

Beheer openbare ruimte Congres, 26 november, Arnhem

▸ www.ocbor.nl

▸ www.ncbor.nl

Slim ontwerp met bomen en infrastructuur 12 november, Ede ▸ www.crow.nl

▸ www.ontwerpacademie.nl

Ontwerpen met beplanting Cursus, 11 juni, Capelle aan den IJssel ▸ www.ontwerpacademie.nl

Over de Prairietuin Cursus, 17, 24 juni, De Wilp ▸ www.siergras.nl

▸ www.wackerneuson.nl

Colofon Tuin en Landschap is een tweewekelijkse uitgave van de Stichting Vakinformatie Siergewassen en BDUmedia, Vak- en Publieksmedia, Issnnummer 016 533 50 Schipholweg 1 Postbus 9324, 2300 PH Leiden www.tuinenlandschap.nl Secretariaat: Linda Laman en Alice Hoogenboom (071) 565 96 78 tuinenlandschap@hortipoint.nl

Redactie Bakker hoofdredacteur (06-35115617 / wbakker@hortipoint.nl ▸ Peter Bennink vakredacteur (071) 565 96 53 / pbennink@hortipoint.nl ▸ Ralph Mens vakredacteur (071) 565 96 52 / rmens@hortipoint.nl ▸ Miranda Vrolijk vakredacteur (071) 565 96 56 / mvrolijk@hortipoint.nl ▸ Alice Hoogenboom redactie-assistent (071) 565 96 79 / ahoogenboom@ hortipoint.nl ▸ Gerdien de Nooy fotograaf ▸ Jenny Mostert, Carolyne de Vries Lentsch, Jolanda de Wekker bureauredacteuren ▸ Diseno vormgeving ▸ Wendy

Abonnementenservice Aanvraag en wijziging abonnement naar BDUmedia, afdeling Vak- en Publieksmedia Postbus 67, 3770 AB Barneveld T (0342) 49 48 44 F (0342) 41 31 41 abonnementen@bdu.nl Abonnementsprijs per jaar: €240 (excl. 6% btw). Studenten en scholieren €180 (25% korting, excl. btw). Buitenlandse abonnees betalen een toeslag voor portokosten. Abonnementen kunnen op elk gewenst tijdstip ingaan, lopen automatisch door, tenzij uiterlijk 2 maanden voor de vervaldatum is opgezegd bij de abonnementenservice. Dit kan schriftelijk, telefonisch of per e-mail. Ook voor informatie over een lopend abonnement kan contact worden opgenomen met de abonnementenservice. Voor inhoudelijke vragen en opmerkingen en voor vragen aan externe auteurs kunt u contact opnemen met de redactie.

Exploitatie BDUmedia, afdeling Vak- en Publieksmedia ▸ Wiljo Klein Wolterink mba uitgever (0342) 49 42 63 Advertentie-exploitatie BDUmedia, afdeling Vak- en Publieksmedia ▸ Gert-Jan Bloemendal media adviseur (0342) 49 48 07 / g.bloemendal@bdu.nl ▸ Ron van de Hoef verkoopleider (0342) 49 42 63 / r.v.d.hoef@bdu.nl Druk BDUprint

©BDUmedia, 2015 Alle rechten voorbehouden Niets uit deze uitgave mag worden verveelvoudigd, opgeslagen in een geautomatiseerd gegevensbestand of openbaar gemaakt in enige vorm of op enige wijze, hetzij elektronisch, mechanisch, door fotokopieën, opnamen of enige andere manier, zonder voorafgaande toestemming van de uitgever. Algemene voorwaarden op alle aanbiedingen, offertes en overeenkomsten van BDUmedia zijn van toepassing de voorwaarden, welke zijn gedeponeerd ter Griffie van de Arrondissementsrechtbanken en de KvK. Uitgever en auteurs verklaren dat dit blad op zorgvuldige wijze en naar beste weten is samengesteld; evenwel kunnen uitgever en auteurs op geen enkele wijze instaan voor de juistheid of volledigheid van de informatie. Uitgever en auteurs aanvaarden dan ook geen enkele aansprakelijkheid voor schade, van welke aard ook, die het gevolg is van handelingen en/of beslissingen die gebaseerd zijn op bedoelde informatie. Lezers worden met nadruk aangeraden deze informatie niet geïsoleerd te gebruiken, maar af te gaan op hun professionele kennis en ervaring en de te gebruiken informatie te controleren.

TuinenLandschap l 11 l 2015

Agenda_Cursus3kolomTEL11.indd 46

18-05-15 13:12

Foto Ralph Mens

Groene Gast

Martin Elling Hoe ben je bij Keukenhof gekomen?

Heb je ook contact met inzenders?

„Ik werd getipt dat er een vacature voor ontwerper was. Het leek me heel gaaf, maar ik was bang dat ik te jong zou zijn. Tijdens de sollicitatie bleek dat niet het geval; Keukenhof was juist op zoek naar iemand met een frisse blik. Het park gaat ook met zijn tijd mee.’’

„Ik ben verantwoordelijk voor het contact met zo’n honderd inzenders, de kwekers die bollen ter beschikking stellen. Met hen ga ik sparren over wat ze met hun inzending willen. De kwekers zijn heel betrokken, ze willen dat de inzending er top uitziet. Samen stellen we het ontwerp van de plantvakken op. In het oude Zocher-gedeelte rond de vijver leggen we vooral kleurvlakken aan, achter in het park meer mengsels bijvoorbeeld met bijzondere bolgewassen en fritillaria.’’

Is het een jongensdroom die uitkomt?

Martin Elling (25) is ontwerper bij bloembollententoonstelling Keukenhof in Lisse.

„Tijdens mijn opleiding, op het Clusius College in Hoorn en Van Hall Larenstein, dacht ik niet: ’ik wil ontwerper bij Keukenhof worden’. Maar uiteindelijk is het wel een droom die uitkomt. Het mooie is dat hier alle facetten uit mijn opleiding terugkomen. Je bent met ontwerpen bezig, maar ook met managen en beheren van het park. Behalve met het groen hou je je bezig met logistiek en veiligheid.’’

Welke vernieuwingen staan gepland? „Dit jaar gaan we de natuurtuin aanpakken, die moet nodig worden opgeschoond. We overleggen eerst binnen de ontwerpgroep waar ik samen met de directeur en de

parkmanager in zit. Dan kijken we wat goed is en wat anders moet. Vervolgens ga ik met het ontwerp aan de slag. Grote veranderingen aan de bollenperken bespreken we eerst met de inzenders.’’

Waar haal je inspiratie vandaan? „Ik bezoek tuinen en parken in andere landen. Stourhead in Engeland maakte veel indruk op mij. Die diversiteit aan bomen wil ik in ons park terugbrengen.’’

Wat is je favoriete bloem? „De tulp is heel mooi en kent veel variatie, maar qua structuur kies ik toch voor de narcis. Als je heel goed kijkt naar de opbouw van de kroon en de bladeren, dat ziet er prachtig uit.’’ <

TuinenLandschap l 11 l 2015

GroeneGast_1pag.indd 47

47 13-05-15 14:16

596970_.indd 48

15-5-2015 16:26:50