TEL_12-2014

12 Vakblad voor de groenvoorziening | 36e jaargang | 5 juni 2014

Chelsea 2014

Bomen hinderen zonnepanelen Combineren met Iris Verplichte keuring spuitapparatuur

Voorplaat.indd 1

02-06-14 13:10

560733.indd 2

2-6-2014 10:53:59

Inhoud

Nummer 12 | 5 juni 2014

Nieuws 4 5 6 7 8

’Meer groen moet steden hittebestendig maken’ NTR niet bezorgd over geringe animo groensector voor Floriade in Almere Rol van groen in stedelijk gebied centraal op ISA-congres Nieuwe natuurvisie vraagt om bijbehorende onderzoeksagenda TuinenLandschap online

Sortiment 14

10 Populieren top 10 14 Iris Germanica 16 Combineren met Iris

Bedrijf en Organisatie 18 Balkende gebruikt kunstgras als springplank naar nieuwe klanten 22 Zonnepanelen vragen aanscherping bomenbeleid 25 Het Geschil: Klant klaagt over niet goed gelegd wildverband bestrating 18

Ontwerp en Inrichting 26 Chelsea Flower Show 2014

Aanleg en Onderhoud 34 Deutsche Baumpflegetage: boeiend en groeiend 37 Werk in uitvoering: Zaaien van vaste planten

Machines en Gereedschap Foto voorplaat Miranda Vrolijk

39 Verplichte keuring spuitapparatuur 26

Service 43 44 46 47

Gespot: Luxe woning voor insecten en dieren Leveranciersnieuws Agenda I Colofon Groene Gast: Nicole de Rop

34

TuinenLandschap | 12 | 2014

Inhoud.indd 3

3 02-06-14 13:49

Nieuws

Vlinderhof Máximapark geopend voor publiek Foto Erik Kottier

’Meer groen moet steden hittebestendig maken’

Zaterdag 24 mei is in de Utrechtse wijk Leidsche Rijn de Vlinderhof geopend. Deze 5.000 m² grote tuin in het hart van het Máximapark is een plek voor rust en bezinning midden in de bruisende Vinexwijk. De tuin is volgens wethouder Kees Geldof een aanwinst voor de gehele stad Utrecht. Ontwerper Piet Oudolf prijsde de unieke opzet van de Vlinderhof: „Een openbare tuin in een park, dat is uniek voor Nederland en vele andere landen. En dat ook nog eens professioneel georganiseerd door vrijwilligers.” De aanleg was een co-productie van bewoners en de gemeente Utrecht. De tuin wordt door bewoners van de wijk beheerd. <

Steden moeten door meer groen hittebestendig worden gemaakt.

Dat zei staatssecretaris Mansveld van Milieu in reactie op het klimaatrapport van het KNMI. Daarnaast kan groen een rol spelen bij opvang van regenval.

de bebouwing, de hoeveelheid groen en bewolking, windrichting en windsnelheid. Door bij de inrichting van de ruimte in de stad meer groen toe te passen, kan hittestress worden verminderd.

Het KNMI presenteerde vorige week een rapport met klimaatscenario’s voor deze eeuw.

Volgens het KNMI zullen veel van de huidige klimaattrends doorzetten. De temperatuur stijgt verder. Op jaarbasis ligt de opwarming in Nederland tussen 1 en 2,3 ºC rond 2050 en kan oplopen tot 3,7 ºC in 2085.

Met name in de steden zal hittestress als gevolg van het ’stedelijk warmte-eiland’ toenemen. Dit houdt in dat de temperatuur in de stad, als gevolg van bebouwing, hoger ligt dan op het platteland. Een hogere temperatuur veroorzaakt meer sterfte door hittestress.

De grootte van dit effect hangt sterk af van de dichtheid van

Extreme buien Een andere trend is die van weersextremen met toenemende intensiteit van extreme buien. Uit waarnemingen blijkt dat bij de meest extreme buien de hoeveelheid neerslag per uur toeneemt met 12% per graad opwarming. Zo neemt de maximale hoeveelheid neerslag toe van 130 mm per etmaal naar 180 mm.

Ook in deze ontwikkeling kan groen een belangrijke rol spelen. Meer groen zorgt ervoor dat regenwater geleidelijker kan worden afgevoerd, waardoor het rioleringssysteem minder snel overbelast raakt.

Parken en wadi’s kunnen worden gebruikt om regenwater tijdelijk op te vangen. <

Commentaar

2022 Hoe stelt u zich het jaar 2022 voor? Ik weet het, de ontwikkelingen op technologisch gebied volgen elkaar zo snel op dat het lastig is om te voorspellen hoe volgend jaar eruit ziet, laat staan de wereld over pakweg acht jaar.

Toch is dat precies wat oud-minister Veerman, samen met een groep vooraanstaanden uit de tuinbouw en andere sectoren, heeft geprobeerd. Hoe kunnen we in 2022 een Floriade inrichten die interessant is voor jongeren die nu opgroeien? Jongeren die gewend zijn aan smartphones en games, en zich geen leven zonder internet kunnen voorstellen.

In het rapport van Veerman komen we zaken tegen als selfies in 3D, iets met Google Glass en ’third spaces’, en social media benutten. De vraag is echter of mensen in 2022 nog weten wat een selfie is. Trends volgen elkaar sneller op dan kabinetten, en dat wil wat zeggen in Nederland. Daarom lijkt het zinniger

4

TuinenLandschap | 12 | 2014

NieuwsPag_4-5_A_def.indd 4

om, in plaats van te bouwen op trendgevoelige technologie, de Floriade in Almere rond groen te centreren. En dan niet decoratief maar innovatief groen.

Gelukkig leeft dit inzicht ook bij de opstellers van het rapport. Niet voor niets was Growing Green Cities het adagium waarmee Almere in 2012 de Floriade binnensleepte. ’Groen wordt een sociale, cohesieve factor’ heet het in Veerman’s rapport. Oftewel, groen bindt ons.

En hoe kun je die jongeren straks beter triggeren dan met groen dat cool is, innovatief? Zoals bijvoorbeeld de planten van Plant-e waarmee je je smartphone kunt opladen, en groene daken die je huis van stroom voorzien. Groene technologie pur sang. Daar kan Almere straks mee voor de dag komen.

Voor de groensector ligt hier een enorme kans om zich te profileren. Het lijkt nog ver weg, 2022, maar het is sneller morgen dan u denkt.

Ralph Mens vakredacteur

02-06-14 13:10

NTR niet bezorgd over geringe animo groensector voor Floriade in Almere De Nederlandse Tuinbouwraad (NTR) maakt zich geen zorgen over het geringe animo vanuit de groensector voor de Floriade in 2022. Dat zegt NTR-voorzitter Nico Koomen in reactie op het verkenningsrapport dat oudminister Cees Veerman vorige week presenteerde.

In het rapport, geschreven in opdracht van de gemeente Almere, stelt Veerman dat „de belangstelling en de bereidheid om zich nu reeds aan de Floriade 2022 te verbinden in concrete afspraken nog zorgwekkend laag is”. Volgens Koomen komt dit vooral doordat de horizon van 2022 voor tuinbouwbedrijven nog te ver weg is. „De meeste bedrijven werken met een horizon van twee, drie jaar. We vinden het dan ook niet zorgwekkend dat het animo nog vrij laag is. Maar

de organisatie zal wel veel moeite moeten doen om bedrijven en andere partijen zoals brancheverenigingen en promotieorganisaties te betrekken.”

Veerman wijt onder andere het wegvallen van het Productschap Tuinbouw (PT) aan de lage belangstelling. Koomen stelt echter dat, los van het verdwijnen van de productschappen, al besloten was om de Floriade niet meer via de verplichte heffing van het PT te financieren. „Het wordt nooit meer zoals het was, we zitten in een nieuwe tijd waarin we op zoek moeten naar nieuwe collectieven. We moeten bedrijven en andere partijen verleiden om deel te nemen aan de Floriade.”

Zaakgelastigde Het idee van een zaakgelastig-

de voor de tuinbouw, zoals Veerman adviseert, is volgens Koomen geheel in lijn met de denkwijze van de NTR. „Wij gaan er niet over, wij zijn alleen eigenaar van het merk Floriade.

Het is aan de gemeente Almere als eigenaar en risicodrager van het project om een zaakgelastigde aan te wijzen. Maar wij zien dit als een cruciale factor voor het slagen van de Floriade.”

Koomen denkt dat zo’n zaakgelastigde vooral buiten de tuinbouw moet kijken naar nieuwe allianties, en ook internationaal georiënteerd moet zijn. „De tuinbouw wordt steeds internationaler, er ligt een kans als nooit te voren om uit te pakken met deze Floriade.”

Cross overs In het rapport van Veerman staat dat de Floriade in Almere

geen klassieke tuinbouwtentoonstelling moet worden, maar ’cross overs’ met aanpalende sectoren moet maken.

Veerman denkt daarbij aan sectoren zoals metropolitane landbouw, stedenbouwkundige ontwerpen, logistiek, waterbouw en -techniek, ict, voedingsmiddelentechnologie, gezondheidszorg, handel, voedingsmiddelenindustrie, horeca, high tech en energieproductie.

Volgens Koomen moet de focus liggen op initiatieven zoals dat van Nico Wissing en Lodewijk Hoekstra met hun geplande groene duurzaamheidscentrum op landgoed Keukenhof. NL Greenlabel wil daar een Ecodome plaatsen als etalage van de groensector „Dit soort zaken zou moeten worden opgepikt en naar Almere worden gebracht.” <

Landschapstriënnale 2014 van start Foto: VidiPhoto

Kinderen helpen Andreas Hetfeld bij het bouwen van zijn wilgentenenkunstwerk in park Lingezegen. Deze zomer vindt hier de Landschapstriënnale plaats en zaterdag 24 mei werd dit evenement officieel geopend. Gelders gedeputeerde Josan Meijers - voorzitter van het bestuur van Park Lingezegen - plantte samen met alle aanwezigen gekleurde wimpels rondom het kunstwerk. Dit kasteelkunstwerk, dat Hetfeld samen met Suus Baltussen maakt, staat op de plek waar vroeger daadwerkelijk een kasteel heeft gestaan.

De Landschapstriënnale 2014 duurt tot 21 september; in park Lingezegen worden onder meer excursies, debatten en theatervoorstellingen georganiseerd. <

TuinenLandschap | 12 | 2014

NieuwsPag_4-5_A_def.indd 5

5 02-06-14 13:10

Nieuws

’Planning the Green City’ was het thema van de ISA European Conference of Arboriculture, die van 26 tot 28 mei in Turijn gehouden werd. De rol van groen in het stedelijk gebied en de toekomst van het stedelijk gebied stonden dan ook centraal. In totaal werden, in parallelle sessies, bijna 100 lezingen gehouden van een kwartier.

Centrale thema’s waren bomen en infrastructuur, de waarde en voordelen van bomen in de stedelijke context, stadsbomen en klimaatsverandering, boomrisico analyse en biomechanica, boommanagement in een veranderende wereld en ziektenen plagenmanagement.

Ondanks dat het om de Europese ISA-conferentie ging, was de grote meerderheid van de sprekers en bezoekers Italiaans. Van de 417 bezoekers kwam naar schatting 15% van buiten Italië, waarvan negen uit Nederland. Onder hen

was ook Henk Werner van Pius Floris Boomverzorging.

Werner: „In twee dagen heb ik 46 lezingen gevolgd, maar veel nieuws zat er niet bij. Interessant was de lezing van dr. Carlo Calfapietra van het Italiaanse National Research Council, over GreenInUrbs, een soort forum voor wetenschappers op het gebied van groene infrastructuur. Ik verwacht dat dergelijke samenwerking op Europees niveau relatief veel impact kan hebben.”

Ook Marc Meijer van het Norminstituur Bomen was erbij in Turijn. De presentaties waren erg kort en wisselend van kwaliteit, meent Meijer: „Iedereen had maar een kwartier en een aantal sprekers kwam daardoor niet toe aan hun conclusie.

Interessante lezingen door wetenschappers werden daarbij afgewisseld door promopraatjes van bedrijven die een product aan de man wilden brengen.” <

Foto Martin Knol

Groen in stedelijk gebied centraal op ISA-congres

Tuin AOC Terra op Landesgartenschau in Papenburg Leerlingen van AOC Terra hebben een van de twaalf maritieme thematuinen op Landesgartenschau in Papenburg ontworpen en aangelegd. De leerlingen hebben zich laten inspireren door guerrilla gardening, oftewel Gartenpiraterie. Docent Martin Knol: „In de tuin zie je verwijzingen naar een dwarsgetuigd piratenschip, een dek en het Pad van Zeilen. Het golvende blauwe bloementapijt verwijst naar de zee, net als de waterpartij die de hemel boven het schip weerspiegelt.” De Landesgartenschau in Papenburg is geopend tot en met 19 oktober. <

c o l u m n

Televiezeriken Hallo………….ja met Ruud.

Ja met de televisie, zou u onze vaste tv tuinman willen worden?

Ja, lijkt me leuk om elke week een tuin van iemand uit te lichten.

Nee, dat is niet de bedoeling dan haken mensen af als ze net inschakelen. Het gaat erom dat u iets vertelt over bijvoorbeeld een Hortensia of een Clematis. Begrijpelijke dingen. Dan blijven mensen hangen.

Oké, en wat levert dat dan op?

Niks. Dat is free publicity. U bouwt uw naam op.

Ja, met dat bijltje heb ik eerder gehakt en daar werd ik wel voor betaald. Het is mijn ervaring dat dit alleen maar negatief werkt voor een bedrijf als het onze.

Omdat je jezelf op een voetstuk plaatst denken mensen dat je onbetaalbaar bent.

Sinds ik voor Eigen Huis en Tuin op tv ben geweest, bellen mensen die veel te dure tuinman niet zomaar weer op voor een simpel klusje. Plus: we hebben onze naam ook al niet mee in crisistijd. Dus door voor jullie gratis te gaan werken, help ik ook nog eens voorzichtig mijn eigen bedrijf om zeep.

Jack van Haperen ontwerper/hovenier Ruud Vermeer hovenier Bart Hoes tuinontwerper

Maar weet je wat, ik heb een ander voorstel. De tijd die ik besteed aan jullie omroep komt u gratis bij ons werken. Moeten we alleen nog iets verzinnen zodat het ons bedrijf geen klanten gaat kosten. Ga ik onder een schuilnaam werken.

Rude Farlake the Gardenman.

Ik heb er zin in.

U?

6

TuinenLandschap | 12 | 2014

NieuwsPag_6-7-8.indd 6

Ruud Vermeer info@meneervermeertuinen.nl

02-06-14 13:49

Foto Martin Knol

„Onlangs lanceerde staatssecretaris Dijksma de Rijksnatuurvisie 2014. De strekking van de zienswijze van de staatssecretaris is als volgt: natuur(regelgeving) verhoudt zich voortaan in harmonie met economische activiteiten.

En natuur is onderdeel van de samenleving; natuur wordt gedragen door initiatieven van burgers, bedrijven, gemeenten en maatschappelijke organisaties. Dat is een mooie visie, echter wat betekent dit nu in de praktijk? En wat zijn hiervan de gevolgen voor de korte en lange termijn voor de natuur zelf en de maatschappij?

Bij lezing van de visie vallen een paar punten op. Zo blijft het in de visie onduidelijk wat

Hoe activeer en mobiliseer je maatschappelijke betrokkenheid?

Deze column valt onder redactionele verantwoordelijkheid van vhg.

de resultaten of risico’s zijn als de rijksoverheid natuurbeleid steeds meer loslaat en in handen wil leggen van particulier initiatief. Er zou meer oog moeten zijn voor de mogelijkheid dat het korte termijn economisch voordeel juist op lange termijn onomkeerbare gevolgen kan hebben. Nodig zijn aansprekende voorbeelden van private financierings-modellen in de visie; wat werkt in de praktijk? Welke natuur is echt van waarde en is dat dan dezelfde natuur die maatschappelijk en intrinsiek ook waardevol is?

Bedrijven en lagere overheden kunnen niet alleen vanuit idealen ondernemen. Hoe zorg je ervoor dat ’groen denken’ wordt gecombineerd met economische motivaties? Ook kan je je afvragen op basis waarvan mensen betrokken willen zijn bij de natuur. Hoe activeer en mobiliseer je maatschappelijke

betrokkenheid? En geldt die bereidwilligheid evenredig voor grootschalige natuurgebieden en kleinschalig groen in eigen omgeving? Het is onduidelijk wat wel en niet verwacht mag worden als het gaat om natuurparticipatie.

Dit leidt tot de vraag of particuliere initiatieven van boeren, burgers en bedrijven het kunnen stellen zonder toetsingskader of regie. In het loslaten van organisatie schuilt een gevaar. In de nieuwe Rijksnatuurvisie zijn particuliere initiatieven essentieel. Het versterken van natuur in verbinding met en door de samenleving vereist ondersteunend onderzoek. De natuurvisie roept immers nog veel onderzoeksvragen op. Vragen waarop momenteel geen antwoorden voorradig zijn, maar die wel nodig zijn om het draagvlak en realiteitsgehalte van de natuurvisie te gaan bepalen.” <

NieuwsPag_6-7-8.indd 7

Martijn van der Heide Economisch onderzoeker, namens LEI Wageningen UR

www.tuinenlandschap.nl

vhg

Inzet Gisteren vond de eerste Ledenraadsvergadering van 2014 plaats. De Ledenraad is het hoogste orgaan binnen VHG en bestaat uit leden, die vanuit onze vakgroepen en regionale afdelingen zijn afgevaardigd.

Deze Ledenraad was bijzonder, omdat er een grote wisseling in de samenstelling plaatsvond. Een lid van de Ledenraad mag maximaal twee termijnen van vier jaar zitting hebben. Daarna komt de zetel vrij voor een nieuwe vertegenwoordiger.

De ledenraadsleden, die nu afscheid hebben genomen, zaten er sinds het eerste uur. In de acht jaar dat de Ledenraad inmiddels bestaat, zijn er vele onderwerpen de revue gepasseerd. Mooie onderwerpen, zoals diverse succesvolle activiteiten van onze ver-

Egbert Roozen directeur vhg e.roozen@vhg.org

Foto LEI Wageningen UR

Nieuwe natuurvisie vraagt om bijbehorende onderzoeksagenda

eniging, maar ook moeilijkere thema’s in de sfeer van herbezinning en reorganisatie.

Onze penningmeester Edwin van den Berghen, die gisteren ook afscheid nam vanwege het bereiken van de maximale zittingstermijn, memoreerde in zijn afsluiting hier nog aan. „Blijf verder bouwen aan deze mooie vereniging”, was zijn boodschap. Iets wat we samen doen en kunnen doen dankzij de inzet van velen.

De Ledenraad straalde positiviteit uit. Het gevoel, dat we samen veel kunnen bereiken en op de goede weg zitten. De scheidende ledenraadsleden werden geëerd met de oorkonde van ’Lid van Verdienste’ van VHG. Veel dank en hulde voor hun inzet voor onze vereniging!

TuinenLandschap | 12 | 2014

7 02-06-14 13:49

Tuin en landschap o

nline

www. tuinenlandschap. nl

Van onderstaande berichten staat een uitgebreide versie op de site van TuinenLandschap

VHG pleit voor voortzetting lage btw

Tuin Paleis Het Loo @TuinenHetLoo Wieden tussen de nieuw aangeplante #ilex in de Benedentuin, warme klus vandaag.

Branchevereniging VHG pleit in een brief aan staatssecretaris Wiebes voor voortzetting van het lage btw-tarief op hoveniersdiensten na 31 december. Daarnaast vraagt VHG steun voor een permanente lage btw op Europees niveau.

Vlinderstichting en tuincentra initiëren Vlinderdag

Wouter Crucke @De_Boomdokter Als #biodiversiteit een speerpunt is, waarom #bestrijden we dan nog #plagen zoals #eikenprocessierups?

De Vlinderstichting en Tuinbranche Nederland besteden de komende periode extra aandacht aan het verbeteren van de leefomgeving van tuinvlinders. Beide organisaties hebben 14 juni uitgeroepen tot Nationale Vlinderdag.

Wilde Weelde @wildeweelde Vrolijkheid, kruiwagens & ballonnen, #wildeweelde in @ Appeltern. De making of de #wlldelipdub

Herziening Barometer Duurzaam Terreinbeheer

Adviesburo GMC @AdviesburoGMC Inspirerend gesprek gehad over eventueel opzetten #hoveniersdienst voor #groenerfgoed

Najaar 2014 wordt de Barometer Duurzaam Terreinbeheer herzien. De niveaus voor Toepassing van Glyfosaat en ’Brons’ zullen naar verwachting vervallen.

Tjerk @_VANDELUNE mooie groene wand in stadhuis van haren. #wachten

Plantarium pakt uit met voorbeeldtuinen Boomkwekerijvakbeurs Plantarium heeft weer voorbeeldtuinen op het programma. Twintig voorbeeldtuinen tonen diverse plantencombinaties aan het beurspubliek.

Floraliën 2016 focust op groen in de stad De editie van de Floraliën in 2016 focust op groen in de stad.

Kinderen worden warm gemaakt voor bloemen en planten.

Klimaatverandering is kans voor groensector tuinenlandschap.nl Door meer groen moeten steden hittebestendig worden gemaakt zegt staatssecretaris Mansveld in reactie op het KNMIklimaatrapport. Liggen hier kansen voor de groensector?

Lodewijk Hoekstra opent Ontmoetingstuin Helicon

Discussieer mee in de tuinenlandschap-groep

Foto Helicon MBO Nijmegen

68% zei ja tegen de stelling: ’Floraliën is een aanwinst voor de groensector en smaakt naar meer’ Stem mee over de volgende peiling:

’Groensector moet nu al betrok2022 tonen’

Ab

on

nee

r

Bij het MBO Nijmegen is de eerste Ontmoetingstuin van Helicon kenheid bij Floriade Opleidingen geopend door hovenier Lodewijk Hoekstra. De tuin wordt gebruikt door cliënten van drie zorginstellingen en door leerlingen van basisschool Aquamarijn. Studenten van Helicon doen er praktijkervaring op. Hoekstra gaf een workshop aan de leerlingen.

Bij sommige artikelen in dit blad staan icoontjes, deze verwijzen naar extra informatie op de website

Ni u op de eu Tuin ws enL 8 briefandschap

Foto’s

Filmpjes

Dossiers

Documenten en links naar websites

Praat mee

TuinenLandschap | 12 | 2014

NieuwsPag_6-7-8.indd 8

02-06-14 13:49

560734.indd 9

30-5-2014 11:26:39

Sortiment

Populieren top 10 Populieren worden steeds minder aangeplant in het stedelijk gebied. Ze hebben een slechte naam gekregen door takbreukgevoeligheid, en wortelopdruk.

Toch biedt Populus een aantal belangrijke voordelen: ze groeien snel dus je hebt snel resultaat en ze groeien goed op lemige, vochtige gronden waar het sortiment toch al niet breed is. Tuin en Landschap stelt 10 geschikte klonen voor.

Tekst Peter Bennink Beeld Jaap Smit, Peter Bennink, Gabor Ajtar

I

n de jaren ’50, ’60 en ’70 van de vorige eeuw werden in sommige jaren meer dan een miljoen populieren aangeplant.

Veel van deze bomen zijn in het stedelijk gebied terechtgekomen, waar ze nieuwbouwwijken snel een groene aankleding moesten geven. Vaak werden ze daarbij geplant als wijkers, maar zijn ze, al dan niet onder druk van bewoners blijven staan.

Deze oudere bomen vertonen steeds vaker takbreuk en vergen jaarlijks onderhoud. Omdat populieren oppervlakkig wortelen zorgen ze in te kleine groeiplaatsen daarbij ook voor wortelopdruk. Soms zijn ook vrouwelijke klonen gebruikt die overlast veroorzaken doordat ze veel pluisvruchten geven.

Door al deze factoren heeft de populier de laatste jaren nogal een slechte naam gekregen. Gemeenten planten daarom steeds minder populieren en het aandeel populieren in de publieke buitenruimte daalt dan ook al jaren.

Maar populieren kunnen meer zijn dan de verkeerde boom op de verkeerde plaats. Er zijn goede argumenten om populieren wel aan te planten. In bepaalde

situaties is een beplanting van een flinke schaal gewenst. Voor een groene aankleding van flatgebouwen van 30-40 m hoog bijvoorbeeld. Met populieren heb je daarbij snel resultaat. Geen andere boom die zo snel zo groot wordt.

Verder worden populieren aangeplant uit cultuurhistorische overwegingen.

Bijvoorbeeld in Flevoland is dit een argument, maar ook in het Groene Woud in Brabant hoort de populier onlosmakelijk bij het landschap.

Populieren groeien bovendien op plekken waar veel andere bomen het laten afweten. In het open buitengebied van de kustprovincies bijvoorbeeld, is populier naast iep en es de belangrijkste boom.

Met de historie van iepziekte, de huidige essensterfte en wellicht problemen met de essenprachtkever in het vooruitzicht, is het niet verstandig de populier af te schrijven.

In samenspraak met populierenkenners Mart van den Oever, Bram Versprille, Wouter Baack en dendroloog Jaap Smit van Cobra Boomadviseurs stelde Tuin en Landschap een top 10 samen van populieren die het aanplanten waard zijn.

1. Populus x canadensis ’Koster’ Veruit de meest aangeplante nieuwe populierenkloon. In 1966 gekruist (P. deltoides x P. nigra) en in 1988 uitgegeven door De Dorschkamp/Alterra.

Een snelle groeier met een gesloten, breed piramidale kroon. Goede weerstand tegen wind. Heeft een rechte ronde stam, maakt relatief dunne takken en levert goed hout voor fineer.

Koster loopt erg laat uit, maar houdt zijn blad lang, dankzij de goede weerstand tegen roest. Een goede boom om aan te planten, maar pas op voor monocultuur. Op veel plaatsen staan honderden ’Koster’ bij elkaar.

10

TuinenLandschap | 12 | 2014

Populieren.indd 10

02-06-14 13:10

2. Populus x canadensis ’Robusta’

3. Populus x canadensis ’Ellert’

Ontstaan omstreeks 1890 in Frankrijk. Het ras ’Zeeland’ is identiek bevonden aan ’Robusta’ en is daarom uit de handel genomen. ’Robusta’ heeft een rechte stam, in de jeugd een vrij smalle, later een vrij brede gesloten kroon. Is goed bestand tegen wind. Groeit op zowel zwaardere als lichtere gronden. Het ras loopt vroeg uit, maar kan zijn blad ook vroeg verliezen door roest. ’Robusta’ heeft de naam gevoelig te zijn voor kroonbreuk. Niet duidelijk is, of dit aan de kenmerken van het ras ligt of aan de grote aantallen ’Robusta’. De kloon is jarenlang veruit de meest aangeplante boom geweest in Nederland.

Nog een kloon van De Dorschkamp/Alterra. Een jaar na ’Koster’ is ’Ellert’ uitgegeven. Geselecteerd uit een kruising die in 1969 gemaakt was van een P. deltoides uit Michigan en een P. nigra uit Frankrijk. ’Ellert’ heeft een rechte stam, een onregelmatige vertakking met dunne takken en een goede groei. De kloon is goed bestand tegen wind en heeft een goede weerstand tegen de meeste roestfysio’s. ’Ellert’ loopt iets later uit dan ’Robusta’ maar eerder dan ’Koster’. Een uitstekend alternatief voor ’Koster’ en om genetische variatie in het populierenbestand te brengen een goede keuze.

4. Populus x canescens ’De Moffart’ Een grauwe abeel en daarmee de eerste niet-canadapopulier uit de top 10. Populus x canescens is een kruising van P. Alba en P. Tremula. Volgens kweker Mart van den Oever is ’De Moffart’ „met stip de beste P. x canescens”. De kloon onderscheidt zich door de mooie volle, ronde kroon met donkergroen blad en de witte bast. P. X canescens houden van een vochtige, rijke bodem en een zonnige standplaats. Ze geven altijd wortelopslag dus ook ’De Moffart’, geef hem daarom de ruimte in het buitengebied.

>

TuinenLandschap | 12 | 2014

Populieren.indd 11

11 02-06-14 13:10

Website voor populierenkennis Er is maar weinig kennis over hoe populierenklonen zich op langere termijn gedragen. Daarom wil Jaap Smit, dendroloog bij Cobra Boomadviseurs, kennis over populierenklonen verzamelen en via een website toegankelijk maken voor boombeheerders. Onderdeel van de website is een kaart waarop staat aangegeven waar verschillende klonen staan zodat beheerders kunnen kijken hoe de boom zich in de praktijk gedraagt.

5. Populus nigra ’Brandaris’ De eerste zwarte populier in de top 10. Een grote, plompe, breed uitgroeiende boom met een goede doorgaande kop. ’Brandaris’ is in 1964 geselecteerd uit een kruising van zaailingen van twee Europese zwarte populieren en in 1976 uitgegeven door De Dorschkamp/Alterra. Het zijhout is vrij zwaar en staat in kransen. ’Brandaris’ heeft volgens de Rassenlijst Bomen de beste groei van alle Europese zwarte populieren, althans in het binnenland. Is niet gevoelig voor wind. Het blad loopt laat uit en is gevoelig voor roest.

6. Populus nigra ’Vereecken’ ’Vereecken’ is een oudere kloon die vermoedelijk uit België afkomstig is en in ieder geval van voor 1910.

De boom heeft een rechte stam en een vrij smal opgaande, dichte kroon.

Vereecken loopt vrij vroeg uit en wordt ook wel gebruikt als windscherm rond fruitboomgaarden.

Vooral geschikt voor zwaardere, rijke, vochtige gronden.

12

7. Populus x berolinensis ’Berlin’ Populus x berolinensis is een kruising tussen P. nigra ’Italica’ en P. laurifolia (een balsempopulier). De 19e eeuwse cultivar ’Berlin’ heeft donkergroen, rond blad dat in een punt uitloopt. ’Berlin’ is over het algemeen een probleemloze boom, hoewel tamelijk gevoelig voor bladvlekkenziekte.

Veel minder breukgevoelig dan de meeste balsempopulieren en ’Berlin’ geeft ook minder wortelopdruk dan veel andere populieren.

TuinenLandschap | 12 | 2014

Populieren.indd 12

02-06-14 13:11

8. Populus nigra ’Italica’ Oude kloon uit Lombardije. Zeker de bekendste populier, door zijn smalle habitus neemt hij voor een populier weinig ruimte in. Daarom goed geschikt voor gebruik in de bebouwde omgeving. Wel is de boom door zijn dichte kroon gevoelig voor taksterfte, wat een punt van aandacht is bij toepassing in stedelijk gebied. P. nigra ’Italica’ houdt van vochtige, voedzame bodems. Wordt veel toegepast in landschappelijke beplantingen, lanen en windsingels.

9. Populus x canadensis ’Serotina de Selys’ Heeft een smal opgaande groeivorm, vergelijkbaar met P. nigra ’Italica’. Toch is het verschil gemakkelijk te zien. ’Serotina de Selys’ heeft een regelmatige ronde stam, terwijl die van P. nigra ’Italica’ gekenmerkt wordt door diepe groeven en plankwortels.

Ook loopt ’Serotina de Selys’ enkele weken later uit. ’Serotina de Selys’ is niet veel aangeplant, maar uitstekend geschikt voor toepassing in de stad. De gemeente Amstelveen past de cultivar veel toe rond flatgebouwen. Hij heeft een iets meer open kroon dan P. nigra ’Italica’ en misschien daardoor iets minder dood hout.

Standplaats en onderhoud Populieren hebben veel ruimte nodig, zowel bovengronds als ondergronds. Het worden grote bomen, met een groot en betrekkelijk oppervlakkig wortelgestel. Geef ze daarom zeker binnen het stedelijk gebied een voldoende grote groeiplaats.

De meeste populieren worden op latere leeftijd takbreukgevoelig. In de productielandschappen zijn bomen dan al lang kaprijp, maar in de stad stuit het kappen van grote bomen vaak op protest van bewoners.

Tegen de tijd dat ze takbreuk vertonen zijn populieren vaak grote bomen met zware takken, dat geldt zeker voor breed uitgroeiende klonen. Houd er dus rekening mee dat je populieren aanplant op plaatsen waar ze weinig of geen gevaar opleveren, bijvoorbeeld op voldoende afstand van de weg.

10. Populus simonii ’Fastigiata’ Behoort tot de balsempopulieren. Een wat a-typische populier met relatief klein, omgekeerd eirond, blad. P. simonii ’Fastigiata’ is een sierlijke boom met doorhangende takken. De cultivar wordt vooral aangeplant in parken. Vanwege takbreukgevoeligheid niet zo geschikt langs wegen.

Populus simonii komt uit China en Korea en is een boom van het landklimaat. De soort kan in warme winters vroeg uitlopen. Tientallen jaren hebben de bomen zonder veel problemen gestaan in Nederlandse parken en groenstroken, maar in de voorbije jaren hebben veel P. simonii ’Fastigiata’ vorstschade opgelopen door een warme periode gevolgd door strenge vorst. < TuinenLandschap | 12 | 2014

Populieren.indd 13

13 02-06-14 13:11

Sortiment

Iris Germanica Maar weinig plantenfamilies hebben zoveel kleurschakeringen als de cultivars van Iris uit de Germanica Groep. Vrijwel elke kleur is vertegenwoordigd, van subtiele pasteltinten tot intens geel of blauw en zelfs bijna zwart. Alleen helderrood is niet aanwezig. De bloei is kort, maar wil je in juni een kleurenfestijn dan mogen baardirissen niet ontbreken.

Tekst en beeld Modeste Herwig, tenzij bij foto anders vermeld

B

aardirissen danken hun naam aan de ’baard’ op de onderste bloemblaadjes.

De bloei in juni duurt kort maar is overweldigend, het grijsgroene blad blijft nog lang decoratief.

De bloem bestaat uit drie opstaande kroonbladen (petalen), de zogenaamde standaard, en drie afhangende kelkbladen (sepalen), de lippen.

Jaarlijks verschijnen er veel nieuwe baardirissen op de markt. Opvallend zijn de nieuwe tuinvormen met grote bloemen en sterk gegolfde bloemblaadjes. Kies de mooiste baardirissen tijdens de bloei uit bij een gespecialiseerde kweker, zoals kwekerij Joosten met ruim 1.300 cultivars. Combineer baardirissen met later bloeiende planten, zoals Geranium, Lavandula, Santolina, Eremurus, zomerbollen en rozen, zodat er geen ’gaten’ in de border ontstaan.

Baardirissen worden naar hoogte van de plant en grootte van de bloem ingedeeld in verschillende groepen. ▸ Miniatuur dwerg baardirissen (Pumila Groep), hoogte 15-20 cm, bloemen 4-8 cm. ▸ Standaard dwerg baardirissen (Pumila Groep), hoogte 20-40 cm, bloemen 5-7 cm. ▸ Halfhoge baardirissen (Germanica Groep), hoogte 40-60 cm, bloemen 10-13 cm.

14

Iris ’Celebration Song’. Pastelkleurige hoge baardiris in twee tinten. De standaard is zacht roze en de lippen zijn lichtpaars. Golvende rand van de bloemblaadjes, geurend. Bloei eind mei-juni, hoogte 95 cm, 9 per m2.

▸ Miniatuur hoge baardirissen (Germanica Groep, ook Intermediair genoemd), hoogte 45-65 cm, bloemen 5-8 cm. ▸ Hoge baardirissen (Germanica Groep), 80-120 cm, bloemen 10-20 cm.

Planten en verzorgen Op de juiste plek zijn baardirissen probleemloze planten die elk jaar rijk zullen bloeien. De dikke wortelstokken (rhizomen) groeien het best in arme, zanderige grond die kalk bevat. De bodem moet goed afwateren, een verhoogd bed is ideaal.

Volle zon is gewenst, de dikke wortelstokken moeten in de zon kunnen drogen.

Laat de wortelstok naar het zuiden toe wijzen, de bladeren naar het noorden. De beste planttijd is augustus, dan zijn de planten in rust. Zet de wortelstokken bijna horizontaal in de grond, circa 2,5 cm diep, plantafstand 30 cm.

Na drie tot vier jaar in augustus opgraven en delen en jonge stukken opnieuw planten. Geef vroeg in het voorjaar en na de bloei een meststof met weinig stikstof. Na de bloei de bloemstengel volledig afknippen. <

Iris ’Dutch Chocolate’. Deze hoge baardiris heeft egaal gekleurde bloemen in een roodbruine tint.

De bloemblaadjes zijn licht gegolfd. Een lange bloeier, soms herbloei in september, geurend.

Bloei eind mei-juni, hoogte 80-90 cm, 9 per m2.

De beste Iris op kleur ▸ Wit. ’Bianca’, ’Cliffs of Dover’, ’High Ho Silver’ (gele baard), ’Lugano’ (cremewit), ’Skier’s Delight’ (gegolfde bloemblaadjes) ▸ Geel. ’City of David’ (heldergeel), ’Croftway Lemon’ (zachtgeel), ’Grace Thomas’ (gegolfde bloemblaadjes), ’Thornbird’ (zachtgeel) ▸ Oranje/oranjebruin. ’Action Front’ (oranjebruin + donkere lip),

TuinenLandschap | 12 | 2014

Iris Germanica.indd 14

28-05-14 15:45

baardze van juni,

Iris ’Norfolk Belle’. Een sierlijke tweekleurige hoge iris met gegolfde bloemblaadjes. De hoofdkleur is zachtgeel, op de lippen een grote witte vlek, oranje baard. Bloei eind mei-juni, hoogte 90-100 cm, 9 per m2.

Iris ’Badlands’. Een hoge baardiris met grote bloemen in zeer donkerviolet. De standaard is iets lichter van kleur. De bloemblaadjes zijn opvallend geplooid langs de rand, de baard is ook donkerviolet. Bloei eind mei-juni, hoogte 80-90 cm, 9 per m2.

heeft tint. ge nd. r m2.

Iris ’Little Bay Denoc’. Een miniatuur hoge baardiris met fijne bloemen in zacht violetblauw, gele baard. De bloemen zitten ver uit elkaar langs de stengels. Geurend. Bloei eind mei-juni, hoogte 55 cm, 12 per m2.

Iris ’Coeur d’Or’. Een tweekleurige hoge baardiris met een witte standaard en wit met violetblauwe lippen. Een fraaie tekening en opvallende gele baard. De bloemen geuren sterk. Bloei eind meijuni, hoogte 80-90 cm, 9 per m2.

’Howard Weed’ (lichtoranje + bruinoranje), ’Olympic Challenge’ (helderoranje), ’Provencal’ (bruinoranje+ gele lip), ’Reflets Safran’ (helderoranje), ’Sultan’s Palace’ (licht roestbruin) ▸ Rood/roodbruin. ’Deep Fire’ (helder roodbruin), ’Ruby Mine’ (donker roodbruin), ’Samurai Warrior’ (donkerrood)

▸ Roze. ’Blushing Pink’ (zachtroze, gegolfd), ’Candy Counter’ (zalmroze, oranje baard), ’Many Happy Returns’ (helderroze, iets wit), ’Ovation’ (fris lichtroze) ▸ Paars. ’Evening Drama’ (licht-en donkerpaars), ’George Specht’ (fel paars), ’Indian Chief’ (lichtpaars en donkerpaars), ’Superstition’ (paarszwart), ’Warrior King’ (paars)

Iris ’Clownerie’. Compacte licht lavendelkleurige bloemen. De standaard is vrij groot, de lippen hebben een smalle donker violette rand en zijn gesierd met een oranje baard. Hoge baardiris. Bloei eind mei-juni, hoogte 80-90 cm, 9 per m2.

▸ Violet. ’Rosette Wine’ (zacht paarsviolet), ’Tom Johnson’ (helderviolet), ’Sunday Punch’ (zeer donkerviolet) ▸ Blauw. ’Avalon Bay’ (hemelsblauw), ’Bleu de Mer’ (zacht violetblauw), ’Dusky Challenger’ (donker violetblauw), ’Eve’ (lichtblauw), ’Night Laughter’ (donkerblauw)

Iris ’Maid of Orange’. Een halfhoge baardiris met zachtoranje bloemen, in de knop donkeroranje. Fel oranje baard. Een sterke groeier die veel bloemen produceert. Bloei eind mei-juni, hoogte 60 cm, 12 per m2.

▸ Tweekleurig. Iris ’Ballyhoo’ (geelviolet), ’Edith Wolford’ (zachtgeel met blauw), ’Oh Jamaica’ (licht rozerood en roodpaars), ’Scintillation’ (wit met zachtpaars)

TuinenLandschap | 12 | 2014

Iris Germanica.indd 15

15 28-05-14 15:45

Sortiment Tekst en beeld Modeste Herwig

Combineren met Iris Blauwe border

Locatie Old Bladbean Stud Gardens

Voor deze Engelse border zijn uitsluitende blauwe en violette bloemen gekozen. De baardirissen ’Braithwaite’ en ’Black Sergeant’ bloeien begin juli nog, in dit geval dankzij een koud voorjaar.

Baardirissen kunnen in een border het best op de eerste rij toegepast worden zodat ze optimaal zon vangen op hun wortels. De tweekleurige Iris ’Braithwaite’ is gecombineerd met Salvia nemorosa ’Mainacht’ in bijpassende tint, er voor staat laat bloeiende Sedum. Na de bloei steekt het zwaardvormige blad van de Iris af tegen de buxusbol die er achter staat.

Baardiris in de klassieke border

Locatie Coughton Court

Een klassieke gemengde border met achteraan metalen klimelementen die steun geven aan Clematis en klimrozen. Eind mei is de beplanting al kleurig dankzij Iris ’Blue Rythm’. De bloemen geuren naar citroen. De Iris is gecombineerd met Papaver orientale ’Turkish Delight’ en Allium ’Purple Sensation’. Voor de Iris staat de laag blijvende Heuchera ’Regina’ met blad dat zowel wat kleur als vorm betreft contrasteert. Het gebruik van wat grotere groepen en herhaling van dezelfde planten zorgen hier voor een krachtige uitstraling en een duidelijk ritme.

www.tuinenlandschap.nl

Namen van soorten en cultivars op deze foto’s

16

TuinenLandschap | 12 | 2014

Combineren met Iris.indd 16

28-05-14 15:45

Iris als blikvanger De warme tint van Iris ’Red Orchard’ is hier de blikvanger, al voor dat de meeste andere planten in deze border bloeien. Baardirissen nemen weinig ruimte in maar vangen met hun grote kleurige bloemen wel het gat op tussen de voorjaarsbloeiers en de zomerbloeiers. De kleur van de bloemen wordt herhaald in het paars getinte blad van bodembedekkende Acaena microphylla ’Kupferteppich’. De blauwgroene Festuca glauca sluit fraai aan. Ook na de bloei van de Iris is de combinatie van bladplanten nog mooi.

TuinenLandschap | 12 | 2014

Combineren met Iris.indd 17

17 28-05-14 15:45

Bedrijf en Organisatie

Balkenende gebruikt kunstgras als springplank naar nieuwe klanten Sinds vorig jaar profileert Arjan Balkenende uit Lisserbroek zich als Kunstgrasgigant. Via dit concept bereikt de hovenier nieuwe klanten uit de hele Randstad.

Volgens Balkenende wil de consument groen in plaats van grijze tegels in de tuin, maar niet het onderhoud van echt gras.

Tekst en beeld Ralph Mens

18

TuinenLandschap | 12 | 2014

Kunstgrasgigant.indd 18

28-05-14 15:45

wij het met gemaaid gras.” Toch is Balkenende geen fan van grasmaaien. „De klant wil niet bezig zijn met grasmaaien, die wil comfort in zijn tuin.

Mensen willen luxe. Ik maak mij sterk om de klant zijn comfort te geven. Daarnaast kan hij genieten van mooie groene borders.”

Het argument dat kunstgras niet aansluit bij de duurzaamheidstrend, vindt Balkenende onzin. „Kunstgras is duurzaam en volledig recyclebaar.

Het is goede kwaliteit, geen Chinese rommel. We geven zeven jaar garantie op de kleur van de vezel en het vastzetten.”

Weerstand

Bedrijfsinformatie ▸ Locatie Lisserbroek ▸ Aantal medewerkers 14 waarvan 7 voor Kunstgrasgigant en 7 hoveniers ▸ Werkzaamheden Aanleg en onderhoud van tuinen voor particulieren en bedrijven ▸ Specialiteit Kunstgras ▸ Bedrijfsterrein Totale oppervlakte 10.000 m² waarvan Kunstgrasgigant 500 m² presentatie en 200 m² voorraad

Arjan Balkenende heeft zich sinds vorig jaar helemaal op kunstgras gestort. „Het is een duurzaam product, en klanten willen het graag.”

V

anaf 2010 merkte Arjan Balkenende dat de omzet van zijn bedrijf terugliep. Ook de omzet van kunstgras liep terug, terwijl de animo voor dit product alleen maar groeide. Volgens Balkenende had dit te maken met het feit dat op dat moment één dealer, Royal Grass, de markt domineerde. Royal Grass eiste van de afnemers dat zij niet alleen kunstgras leverden aan hun klanten, maar het ook installeerden tegen ingewikkelde voorwaarden. Daardoor namen de kosten flink toe, wat potentiële klanten afschrikte.

Met de Kunstgrasgigant, een concept dat Balkenende samen met een hovenier in Ridderkerk voert, is deze markt opengebroken. „Wij laten twintig soorten kunstgras speciaal voor ons bedrijf maken. We hebben samen met de fabrikant de kleursamenstelling en de mosdraad uitgekozen. In plaats van de kleur van grond heeft ons mosdraad de kleur van gemaaid gras.”

Om ook voor de geur van gemaaid gras te zorgen, maait Balkenende iedere zaterdag een perceel gras van 3.000 m². „Zoals de makelaar huizen verkoopt met de geur van appeltaart, zo doen

Volgens Balkenende bestaat er binnen de hoveniersbranche nog veel weerstand tegen kunstgras. Onterecht, vindt hij. „Van de hoveniers is 70% tegen kunstgras, terwijl 90% van de klanten het wil.” Balkenende merkt dat klanten bij hem komen, omdat ze door andere hoveniers met een kluitje in het riet worden gestuurd. „Consumenten gaan zelf op zoek naar informatie, omdat lokale hoveniers er een potje van maken. Het verkooppraatje is niet goed of te glad, en de installatie van het kunstgras is niet goed.

Er wordt gerommeld met lijm en met de vleug.

Ze realiseren zich niet dat kunstgras, net als tapijt, een voor- en achterkant heeft.”

Ook het naadloos verlijmen van verschillende delen is volgens Balkenende specialistisch werk.

Verder is er veel onduidelijkheid over de ondergrond. Zo werkte Royal Grass altijd met lavakorrels. Dit is volgens Balkenende alleen nodig bij sportvelden, niet in de particuliere tuin. „Wij brengen een laag straatzand aan met daarover een drukverdeeldoek, dat is tevens tegen het onkruid.

Meer heb je niet nodig.”

Gras leidend Rode draad in het succes van kunstgras is volgens Balkenende het gegeven dat de klant grijze tegels zat is. „Mensen willen groen in de tuin, maar niet het onderhoud ervan.”

Dankzij het kunstgras komt Balkenende ook bij nieuwe klanten in de tuin. Dat levert weer extra werk op. „Vaak laten ze eerst kunstgras leggen en kiezen daarna tegels uit. Eigenlijk net als in de jaren zestig toen gras leidend was. Kunstgras heeft veel meer beleving dan beton en tegels. Je kunt speeltoestellen makkelijk combineren op kunstgras. Ook kun je organische of strakke vormen maken, al naar gelang de wens van de klant.” >

TuinenLandschap | 12 | 2014

Kunstgrasgigant.indd 19

19 28-05-14 15:45

Vijf tips van Arjan Balkenende ▸ ▸ ▸ ▸ ▸

Naast twintig soorten kunstgras op voorraad heeft Balkenende een outlet met couponnen in alle kleuren en maten, van groen en grijs tot paars en oranje.

De klant wil luxe in zijn tuin, maak je dan ook sterk om de klant zijn comfort te geven.

Alles staat en valt bij goed advies, knowhow en deskundigheid.

Zorg ervoor dat de installatie van het kunstgras perfect is.

Geef de klant iets om uit te kiezen, dring hem niet je eigen keuze op.

Onderscheid je van je concurrenten door je te specialiseren.

Volgens Balkenende is het type klant dat op kunstgras afkomt vrij breed. „Het zijn klanten die voor comfort kiezen en duurdere meubels kopen, mensen die zich vooraf goed informeren. Alles valt en staat uiteindelijk bij goed advies en ervaring. Bij kunstgras gaat het om investeringen van €1.000 tot €2.000, dat zijn geen ad hoc aankopen.

Wij hebben ruim tien jaar ervaring met kunstgras, die adviesrol is heel belangrijk. Al onze verkopers hebben verkooptraining gehad. Binnenkort krijgen ze nog extra toelichting van de fabrikant over de vezelproductie, zodat ze het de klant goed uit kunnen leggen.”

Balkenende bedient heel Noord-Holland, ZuidHolland tot Rotterdam, Utrecht en het Gooi. Het filiaal van De Kunstgrasgigant in Ridderkerk is al drie jaar actief. Volgend jaar moet een derde filiaal

worden geopend. Zo wordt de formule over heel Nederland uitgerold.

Veel keuze Het belangrijkst voor Balkenende is om de klant de keuze te geven uit verschillende soorten en kleuren kunstgras. „Naast twintig soorten op voorraad hebben we coupons voor de kleinere tuin of balkon. Behalve groen en grijs verkopen we ook kunstgras in de kleuren roze, oranje en paars. Er zijn mensen die het in de kinderkamer leggen.”

Qua prijs zit de Kunstgrasgigant onder de prijs van tuincentra en bouwmarkten. „Doordat wij groot inkopen kunnen we vanaf €13 per m² verkopen. Dit jaar hebben we in beide filialen al een kleine duizend klanten geholpen.”

Balkenende stelt dat de vrouw meestal bepalend is in de beslissing voor een aankoop. „Vrouwen vinden kunstgras sexy, terwijl voor mannen het lage onderhoud telt. Vaak komen klanten hier al op donderdag of vrijdag om informatie in te winnen. Daarna komen ze zaterdags terug om de kleur te bepalen.”

Qua locatie ligt het bedrijf heel centraal. „We zitten dicht bij de A4 en A44, 30% van de Nederlandse markt zit op rijafstand.” Daarnaast is er op het bedrijfsterrein voldoende ruimte, met 500 m² presentatie en 200 m² voorraad, plus tien parkeerplaatsen.

Balkenende opent zijn deuren ook voor architecten, tuinontwerpers en hoveniers die met een klant kunstgras uit willen zoeken. „Ze mogen zelf met de klant langskomen, ook buiten openingstijden. Ze kunnen gebruikmaken van de presentatieruimte met beamer om hun klant te bedienen. Indien gewenst is er een kunstgrasadviseur aanwezig.”

De beslissing om te focussen op kunstgras is wat Balkenende betreft een positieve stimulans geweest voor het bedrijf. „Door je te specialiseren, onderscheid je je van anderen.” <

www.tuinenlandschap.nl

20

TuinenLandschap | 12 | 2014

Kunstgrasgigant.indd 20

28-05-14 15:45

De meest beoefende teamsporten zijn voetbal en hockey. Niet vreemd dat het dus steeds vaker voorkomt dat er miniatuur sportveldjes in de tuin gemaakt worden. Dit trapveldje werd gemaakt door BART FAASSEN HOVENIERS uit Beegden (Limburg)

Steeds vaker krijgen wij de vraag of we een mini hockeyveld of minivoetbalveld kunnen maken. Easylawn levert kunstgrassystemen voor sport- en trapveldjes.

Uiterst duurzame kunstgrassoorten, die vrijwel niet te verslijten zijn, worden hiervoor gebruikt. Een speciaal ontwikkelde shockpad die onder de grasmat wordt aangebracht, zorgt ervoor dat de kunstgrasmat niet hard aanvoelt en het gevoel van sporten op echt gras benadert.

T. +31 23 30 400 18 info@easylawn.nl www.easylawn.nl www.tigerturf.nl

560738.indd 21

Neem contact met ons op voor advies bij de aanschaf en het onderhoud van de juiste bodemmaterialen. Wanneer gewenst maken wij een vrijblijvende offerte voor de levering en installatie van een trapveldje in tuin.

Vraag naar onze speciale speelbrochure.

2-6-2014 9:50:25

Bedrijf en Organisatie

Zonnepanelen vragen aansche rp Als schaduw van bomen op zonnepanelen valt, veroorzaakt dat rendementsverlies. Gemeenten krijgen hierdoor te maken met aanvragen voor vergunningen om schaduwgevende bomen te kappen of drastisch te snoeien. Hoe gaan gemeenten hier beleidsmatig mee om?

Tekst en beeld Ton Stolk

B

omen en zonnepanelen leveren beide hun positieve bijdrage aan het gezond houden van het milieu. Toch kunnen ze in de praktijk ook met elkaar in conflict komen. Bomen geven schaduw en als die op de zonnepanelen valt, veroorzaakt dat minder opbrengst van elektriciteit.

Veel mensen hebben de afgelopen jaren, al dan niet met subsidie, zonnepanelen op hun dak laten plaatsen. Vervolgens blijkt dat niet altijd het beoogde rendement wordt gehaald. Dit komt onder andere door schaduw van bomen.

Dus moeten die schaduwveroorzakende bomen maar wijken voor de energieproductie, is de redenatie.

Privaat belang Anton Dekker van de Dienst Openbare Ruimte van de gemeente Apeldoorn informeerde tijdens de laatste vergadering van de Intergemeentelijke Studiegroep Boomverzorging (ISB) of andere gemeenten ook met kapaanvragen te maken hebben, en hoe zij met die aanvragen omgaan. Zelf is hij van mening dat het behoud van bomen een algemeen belang is. Want bomen vervullen diverse, positieve functies, zeker in steden. De stroomproductie door particulieren is volgens Dekker een privaat belang.

In Apeldoorn werd een kapaanvraag, na een in eerste instantie onvoldoende onderbouwde afwijzing, tot voor de rechter bevochten. Uiteindelijk is de gemeente in het gelijk gesteld. Het algemeen belang van groen in de stad is in dit geval als belangrijker bestempeld dan het private belang.

22

Deze specifieke kapverzoeken schrijft Dekker vooral toe aan onjuiste advisering, waarbij een te gunstige prognose van de energieproductie is voorgesteld.

De schaduwgevende boom stond er immers al. Het bedrijf dat de panelen verkoopt en plaatst moet dan mogelijke schaduw van bomen, en ook schaduw in de toekomst, in zijn advies en productieprognose meenemen.

Bomen over bomen De gemeente Apeldoorn heeft nu haar bomenbeleid in de nota ’Bomen over bomen’ vastgelegd en dit als beleidsregels in de Algemene Plaatselijke Verordening (APV) opgenomen. Belangrijkste punt hierin is dat bomen die deel uitmaken van de groenstructuur niet mogen worden gekapt. Wel staat hier ’tenzij...’ bij.

Dit geeft ruimte om bij een aantoonbaar zwaarwegend belang toch een kapvergunning te verstrekken.

Hoewel in Apeldoorn het aantal aanvragen voor een kapvergunning nog op één hand te tellen zijn, verwacht Dekker in de toekomst beduidend meer aanvragen. Hij ziet het aantal daken met zonnepanelen nog altijd toenemen. Daarnaast zijn veel bomen nog relatief jong.

Naarmate die bomen volgroeid raken en hoger worden, gaan ze ook meer schaduw geven. De kans is daarmee groot dat over een aantal jaren steeds meer zonnepanelen met schaduw van bomen te maken krijgen.

Duurzaamheidsbelang prevaleert Vorig jaar is in Groningen vier keer informatie ingewonnen over kapvergun-

ning in relatie tot zonnepanelen. Daaruit kwamen drie aanvragen voort. Alle drie zijn uiteindelijk geweigerd of ingetrokken. Ondertussen heeft de gemeente beleidsregels opgesteld en vastgesteld als collegebesluit. Bij een kapaanvraag volgt er een belangenafweging op basis van vier criteria. Wordt aan alle criteria voldaan, dan geeft de gemeente de gevraagde kapvergunning af. De vier criteria zijn: ▸ het gaat niet om een (potentieel) monumentale houtopstand; ▸ het is geen gemeentelijke houtopstand; ▸ de jaarlijkse energieopbrengst is minder dan 1.500 kW; ▸ het rendementsverlies veroorzaakt door de houtopstand is aantoonbaar minimaal een derde van de te verwachten energieopbrengst van de panelen.

Het beleid is er gekomen stelt wethouder Jan Seton van ecologie, duurzaamheid en milieu, omdat de stad belang hecht aan het opwekken van zonnestroom op daken van woningen, maar ook aan het in stand houden van een bomenrijke stad. „We proberen deze twee belangen zo goed mogelijk te combineren. Om die reden hebben we ervoor gekozen om gemeentelijke bomen niet te kappen ten behoeve van particuliere zonnepanelen. Maar we zijn ook zuinig op bomen in tuinen, we koesteren in Groningen nu eenmaal de leefomgeving van onze inwoners.”

Drie uitgangssituaties Mogelijke tegenstrijdigheid van belangen tussen het stimuleren van plaatsen van zonnepanelen en het behouden van het bomenbestand, is ook in de gemeente Bergen op Zoom aan de orde. Particulieren hoeven voor het verwijderen van hun bomen geen kapvergunning aan te vragen. Wel kunnen houtopstanden in het bestemmingsplan als zodanig zijn vastgelegd. Dan is voor het vellen een omgevingsvergunning nodig.

Maar ook bomen in de openbare ruimte kunnen voor schaduw zorgen op zonnepanelen op woningen. Vorig jaar is daarom beleid geformuleerd dat duide-

TuinenLandschap | 12 | 2014

Zonnepanelen.indd 22

28-05-14 15:46

he rping bomenbeleid lijkheid schept in deze situatie voor nu en in de toekomst. In het nieuwe beleid dat vorig jaar september door het college is vastgesteld wordt rekening gehouden met drie uitgangssituaties.

In bestaande situaties prevaleert de boom in de openbare ruimte. Dat houdt in dat men bij plaatsing van zonnepanelen rekening dient te houden met de aanwezige bomen en hun schaduw. Is het rendement dan te laag, dan moet de conclusie zijn dat plaatsen van zonnepanelen niet zinvol is. De gemeente verwijdert dus in een bestaande situatie geen gemeentelijke bomen ten gunste van zonnepanelen.

In nieuwbouwlocaties is de inrichting van de wijk gericht op het creëren

van optimale omstandigheden voor zonne-energie. Dit betekent dat bij de situering van woningen en het plaatsen van bomen rekening wordt gehouden met het toepassen van zonnepanelen op daken. Hierdoor kunnen in toekomstige wijken wellicht minder bomen worden aangeplant.

De derde uitgangssituatie ontstaat bij herinrichting van de openbare ruimte.

Als aanwezige bomen niet kunnen blijven staan, gelden hier voor herplant de regels van nieuwbouwlocaties. Kunnen de bomen bij herinrichting van de openbare ruimte wel blijven staan dan beschouwt Bergen op Zoom dit als een bestaande situatie. <

Conf lictsituaties bomen en zonnepanelen hot item Bomenjurist Bas Visser ervaart sinds twee jaar in zijn praktijk dat conflictsituaties tussen bomen en zonnepanelen bij diverse gemeenten een hot item zijn. Ofschoon het aantal aanvragen of verzoeken om bomen te kappen klein is, zien gemeenten zich genoodzaakt beleidsmaatregelen te nemen.

Visser heeft in zijn juridische praktijkcursussen al diverse ’oplossingen’ voor de conflictsituatie tussen gemeentelijke bomen en particulieren zonnepanelen langs zien komen. Tot op heden ervaart hij de beleidslijnen van Bergen op Zoom (zie artikel) als de meest heldere. Dit beleid biedt namelijk voor alle stadia in de openbare ruimte – nieuwbouw, bestaande situaties en herinrichting – duidelijkheid aan alle partijen.

In een boomrijke omgeving ondervinden eigenaren van zonnepanelen op daken soms vermindering van energieproductie door schaduw van bomen.

TuinenLandschap | 12 | 2014

Zonnepanelen.indd 23

23 28-05-14 15:46

560736.indd 24

2-6-2014 10:53:22

Het Geschil

Klant klaagt over niet goed gelegd wildverband bestrating

TuinenLandschap belicht geregeld uitspraken van de Geschillencommissie Groen, onderdeel van de Stichting Geschillencommissies voor Consumentenzaken, www.sgc.nl. De commissie behandelt geschillen tussen consumenten en vhg-hoveniers of Groenkeur certificaathouders. Zij doet uitspraak in de vorm van een bindend advies. Bij niet-nakomen van het advies door de hovenier, staat de vhg garant voor nakoming.

De geschillencommissie zetelt in Den Haag.

Tekst Ralph Mens | Beeld ING Image

A

nton Kraats* geeft hovenier Hugo Matsier* opdracht om zijn achtertuin te herinrichten voor de totaalprijs van â&#x201A;Ź4.220. Onderdeel hiervan zijn de bestratingswerkzaamheden. Volgens Kraats zijn de tegels echter niet goed gelegd door de ondernemer. Ook zouden er stukjes steen afbreken aan de randen.

De consument legt zijn klacht voor aan de Geschillencommissie Groen. De tegels zijn volgens hem niet goed in wildverband gelegd. Er zijn te veel rechte lijnen en er zijn te veel tegels van hetzelfde formaat naast elkaar gelegd. Ook ligt een aantal tegels niet gelijk.

Ook na aanpassing door de ondernemer, waarbij hij heeft geprobeerd de tegels meer en beter in wildverband te leggen, blijft de klant van mening dat in het tegelwerk te veel rechte lijnen te zien zijn. Ook is hij bang dat de hoeken verder beschadigen. Hij verlangt dan ook dat de bestrating op een juiste manier wordt gelegd.

Onontkoombaar De ondernemer voert voor de geschillencommissie aan dat hij moeite heeft gedaan om de tegels nog beter in wildverband te leggen.

Daartoe zijn de tegels deels opnieuw gelegd.

De resterende rechte lijnen zijn volgens Matsier echter onontkoombaar. Dit is een gevolg van de maatvoering van de tegels.

Een vertegenwoordiger van de leverancier van de tegels stelt dat een voegbreedte van minimaal 3 mm in acht had moeten worden genomen. Volgens de hovenier is dit echter niet toepasbaar omdat de tegels dan niet meer in wildverband passend kunnen worden gelegd.

Deskundige De door de commissie ingeschakelde deskundige constateert dat de tegels goed zijn gelegd.

Er is een zandpakket van minimaal 20 cm onder de tegels aanwezig. Bij twee tegels zijn zeer kleine beschadigingen aanwezig, bijna niet te zien. Verder zijn enkele lange voegen zichtbaar.

Vereist herstel is volgens de expert niet aan de orde. Gelet op de minimale beschadiging aan twee stenen is het vervangen hiervan overbodig.

De enkele lange voegen verstoren het beeld van stenen in wildverband niet.

De lichte oneffenheden in het terras worden veroorzaakt door de slappe bodem ter plaatse.

Dit is goed te zien bij het straatwerk aan de voorzijde van het huis en op de aangelegde trottoirs.

Voegbreedte Het standpunt van de leverancier dat een voegbreedte van minimaal 3 mm moet worden aangehouden, wordt niet gedeeld. De gebruikte tegels kunnen wel degelijk strak tegen elkaar worden gelegd, zonder dat ontoelaatbare beschadigingen het gevolg zijn. De tegels zijn immers uitgevoerd met aflopende hoeken aan de bovenzijde, zodat het gevaar van beschadigingen gering is.

Overigens heeft een voegbreedte van 3 mm of meer tot gevolg dat wildverband alleen mogelijk is bij sterk wisselende voegbreedtes. Dit zou zeker ten koste gaan van het niveau en het aangezicht van het eindresultaat. <

Beslissing De bevindingen en conclusies van de deskundige worden door de commissie onderschreven en overgenomen. Daarom wordt het volgende beslist.

De tegels met de daarbij behorende wisselende maatvoering voldoen aan de eis dat deze in wildverband moeten zijn gelegd.

Enkele lange voeglijnen zijn niet te vermijden geweest. Voor de beoordeling is het totaalbeeld relevant.

Enkele lichte verzakkingen van de tegels zijn door de ondernemer verholpen.

Het door de consument verlangde wordt dan ook afgewezen.

* Deze namen zijn fictief.

TuinenLandschap | 12 | 2014

Geschil-1.indd 25

25 28-05-14 15:46

Ontwerp en Inrichting

Geometrie en contrast

Winnaar showtuinen

Als je de tuin van Luciano Giubbilei een halve slag zou draaien, dan ziet hij er nagenoeg hetzelfde uit: hij is op een paar elementen na symmetrisch. De basis van de tuin wordt gevormd door het waterelement: in twee hoeken van de tuin borrelt het water op uit ronde bronnen. Via slanke waterlopen mondt het water uit in de vierkante vijver. Aan elke zijde van de vijver is een trap gemaakt die langzaam afdaalt in het water. Mooi detail is de ruwe rand van elke traptrede. Door het waterelement is de tuin in vieren gedeeld. In twee delen heeft de ontwerper een zeventig jaar oude Amelanchier lamarckii geplant met daaromheen een gravel halfverharing. De ene krentenboom wordt omringd door bollen van Fagus sylvatica, bij de andere boom is een houten sculptuur geplaatst. In de kruislings tegenoverliggende borders heeft Giubbilei een gevarieerde beplanting gezet met zowel opvallend grote bladvormen - bijvoorbeeld die van Verbascum chaixii ’Album’ en Lupinus ’Cashmere Cream’ - als frêle groeivormen, bijvoorbeeld het gras Melica altissima ’Alba’. De bloeikleuren zijn overwegend wit en geel tot limegroen en blauw. Zo groeien er Orlaya grandiflora, Phlox divaricata ’Clouds of Perfume’ en Trollius x cultorum ’Alba’.

▸ Naam The Laurent Perrier Garden ▸ Ontwerp Luciano Giubbilei

26

TuinenLandschap | 12 | 2014

ChelseaFlowerShow.indd 26

28-05-14 15:46

www.tuinenlandschap.nl

Chelsea Flower Show 2014 In de derde week van mei (20 tot en met 24 mei) vond voor de 101e keer weer de Chelsea Flower Show plaats in Londen. Ruim dertig tuinen waren deze editie van de grootste internationale tuinenshow te bewonderen. De ontwerpers hebben dit jaar opvallend veel meerstammige bomen toegepast en een zachte weelderige beplanting. Op de volgende pagina’s vindt u een selectie van de tuinen met een korte beshrijving.

Tekst Miranda Vrolijk | Beeld Miranda Vrolijk en Modeste Herwig

Zwitsers lijnenspel Centraal in de tuin van de Duitse Nicole Fischer en de Zwitser Daniel Auderset staat de vurenhouten pergola. Samen met de donkergroene Taxus-hagen, de koperen panelen en de lage hagen van Buxus sempervirens ’Arborescens’, hebben de twee ontwerpers met het warme hout een mooi ruimtelijk element gecreëerd. Onder de pergola bevindt zich de vijver en het verdiepte terras dat is bestraat met Zwitsers graniet. De beplanting is geinspireerd op die van het natuurpark Pfyn in de Zwitserse Valais. Niet alleen bevindt zich hier één van de laatste grote naaldbomenbossen van Europa, ook vind je er wildebloemenweides en uitgestrekte grasvlaktes. Twee meerstammige Pinus sylvestris ’Watereri’ zijn in de tuin op een voetstuk gezet. Daaromheen is een border aangelegd waarin vaste planten, varens en grassen elkaar afwisselen met hier en daar als wintergroene basis bollen van Pinus mugo ’Mops’. Er groeit onder meer Salvia pratensis Rhapsody in Blue, Nepeta x faassenii ’Walkers Low’, Centaurea montana ’Jordy’, Stipa tenuissima, Deschampsia cespitosa ’Goldschleier’ en Briza media.

>

▸ Naam The Extending Space ▸ Ontwerp Nicole Fischer en Daniel Auderset

TuinenLandschap | 12 | 2014

ChelseaFlowerShow.indd 27

27 28-05-14 15:46

Architecturale tuin Matthew Childs’ eerste showtuin op de Chelsea Flower Show is een architecturaal hoogstandje. Een verhoogde brede natuurstenen loper neemt je zigzaggend mee door de tuin. Onder massieve poorten van gepatineerd koper leidt het pad naar een groot terras achter in de tuin die omringd wordt door zuilen van red cedar. De achterwand hiervan is bekleed met varens. Links en rechts van het pad vind je verschillende verdiepte kamers met in één daarvan een door beplanting beschutte zitplek en in een ander een grote vijver. In de beplanting vallen met name de meerstammige Acer en Betula nigra op. Voor structuur heeft hij in de borders her en der losse bollen van Cryptomeria japonica ’Globosa Nana’ toegepast in de mix van vaste planten, varens, hosta’s en grassen. Het kleurenpalet daarvan is overwegend frisgroen, geel en wit met hier en daar rode en blauwe accenten. Childs heeft er niet voor teruggedeinsd ook meer onbekende planten als Zingiber mioga en Zizia aptera toe te passen. De tuin wordt begrensd door leivormen van Liquidambar styraciflua ’Worplesdon’.

▸ Naam The Brewin Dolphin Garden ▸ Ontwerp Matthew Childs

28

TuinenLandschap | 12 | 2014

ChelseaFlowerShow.indd 28

28-05-14 15:47

Vormsnoei The Topiarist’s Garden is gebaseerd op een tuin die Marylyn Abbott heeft aangelegd bij een 18e eeuwse berghut op het landgoed van West Green House in Hampshire. Toen ze twintig jaar geleden met de National Trust overeenkwam dat ze de komende jaren het landgoed beheert, was de ommuurde tuin niet veel meer dan een verlaten zwembad. Abbott creëerde er een verdiepte parterre in de vorm van een schaakspel. Zij combineerde de vormsnoei met vaste planten. Op de Chelsea Flower Show zijn dit allen witte bloeiers, zo groeien er Camassia leichtlinnii subsp. suksdorfii ’Alba’, Lupinus ’Noble Maiden’, Digitalis purpurea f. albiflora, Tiarella ’Iron Butterfly’, Scabiosa caucasica ’Perfecta Alba’ Campanula lactiflora ’Alba’ en Rosa ’Adelaide d'Orleans’. Een mooi detail in deze tuin is de beplanting van mosjes, klimop en varentjes langs de bakstenen muur, waardoor het lijkt alsof de Topiarist’s Garden hier al jaren ligt. ▸ Naam The Topiarist’s Garden ▸ Ontwerp Marylyn Abbott

The Great War Honderd jaar geleden begon ’The Great War’ zoals de Britten de Eerste Wereldoorlog noemen. Om dit te gedenken wijdde ontwerper Charlotte Rowe haar tuin aan dit onderwerp. No Man’s Land laat zien hoe een totaal verwoest landschap weer kan herstellen. De tuin is in drie zones verdeeld. Achterin ligt een grote grasheuvel, gemodelleerd naar de Butte de Warlencourt, die tijdens de oorlog lang in handen van de Duitsers bleef, maar uiteindelijk in de slag bij de Somme door de Britten veroverd werd. Het centrale gedeelte heeft Rowe ’The Lost Gardens’ gedoopt, die refereren aan de vele steden en dorpen die verwoest zijn door de oorlog. Twee imposante meerstammige veldesdoorns (Acer campestre) flankeren dit gedeelte dat is bestraat met Frans kalksteen. Voor in de tuin domineert een ronde vijver, deze vorm heeft Rowe gebaseerd op de mijnkraters die veel aan het Westelijke front te vinden waren. Rondom de vijver is een zee van bladplanten aangeplant, onder meer Asarum en Rheum. Daaromheen zijn de bladplanten gemixed met opvallende bloeiers als Astrantia, Trollius en Iris. Drie meerstammige Betula nigra zorgen voor hoogte.

▸ Naam No Man’s Land ▸ Ontwerp Charlotte Rowe

>

TuinenLandschap | 12 | 2014

ChelseaFlowerShow.indd 29

29 28-05-14 15:47

Strandtuin Een reis naar Cape Cod aan de Amerikaanse kust inspireerden Catherine MacDonald en Susannah Hunter tot het ontwerpen van de Massachusetts Garden: een tuin met een losse vormgeving, hoogteverschillen en veel zand en schelpen. De beplanting is gebaseerd op de inheemse begroeiing die in de duinen en langs de uitgestrekte zandstranden in Cape Cod zijn te vinden. Sommige daarvan zijn nog nooit op de Chelsea Flower Show aangeplant, het Amerikaanse strandgras Ammophila breviligulata bijvoorbeeld, dat in de tuin is gecombineerd met Rosa rugosa ’Rubra’. Of de heester Arcostaphylos uva-ursi, een bessenstruik die het vooral goed doet onder extreme omstandigheden. Verder vallen de paarswitbloeiende Lupinus perennis op, de enige in het wildgroeiende lupine in het Amerikaanse noordoosten. Voor hoogte zorgt een Pinus nigra, de kleinere dennen zijn exemplaren van Pinus rigida. De vormgeving van de houten strandhut is gebaseerd op die in het boek The Outermost House van Henry Beston, een Amerikaanse klassieker over Cape Cod. De wanden van leer zijn handgemaakt door Hunter.

▸ Naam The Massachusetts Garden ▸ Ontwerp Catherine MacDonald en Susannah Hunter

30

TuinenLandschap | 12 | 2014

ChelseaFlowerShow.indd 30

28-05-14 15:47

Een horizontale tuin „I like the horizontals in this garden’’, zei Monty Don, die dit jaar de vaste BBCpresentator Alan Titchmarsch verving, over The Telegraph Garden. Dit is dan ook een horizontale tuin met de brede kronen van Tilia x europaea ’Pallida’, het verdiepte strakgemaaide gazon en de afgeplatte bollen van Buxus sempervirens. De vormgeving is gebaseerd op die van de grote historische Italiaanse tuinen.

Aan twee zijdes wordt de tuin afgescheiden door een haag van Laurus nobilis, rechts onderbroken door een zitelement van travertin.

Achterin hebben de onwerpers een bijzonder waterelement gemaakt van grijsgroen marmer. In de borders is gekozen voor diepblauwe en limegroene bloeiers, met af en toe een dieproze accent: Euphorbia palustris, Anchusa azurea ’Loddon Royalist’, Gladiolus byzantinus, Sesleria autumnalis en Foeniculum zijn gecombineerd met bollen van Phillyrea angustifolia en Osmanthus burkwoodii. ▸ Naam The Telegraph Garden ▸ Ontwerp Tommaso del Buono en Paul Gazerwitz

Verwelkom de regen De soms geometrische vormen die uitgedroogde grond aanneemt, vormden de basis voor de tuin van Hugo Bugg. Hij heeft verschillende puntige vlakken over elkaar heen gelegd, waardoor diverse ruimtes ontstaan die variëren in vorm, afmetingen en hoogte.

Een ’zwevend’ pad van cortenstalen roosters leidt de bezoeker naar die verschillende ruimtes. Bugg wil in zijn tuin laten zien hoe je met regenwater kunt omgaan, zowel met een tekort als met een overvloed. Het water wordt er opgevangen, gefilterd en door retentievijvers langzaam afgegeven. De beplanting speelt hierin een belangrijke rol. In de border links zijn Juncus inflexus, Alisma plantago, en Carex pendula gecombineerd. In de border rechts vallen vooral de bordeauxrode pluimen van Lysimachia atropurpurea ’Beaujolais’ op.

Het centrale terras is van beton gemaakt, met ook hierin een patroon van gebarsten aarde.

▸ Naam RBC Waterscape Garden Embrace the Rain ▸ Ontwerp Hugo Bugg >

TuinenLandschap | 12 | 2014

ChelseaFlowerShow.indd 31

31 28-05-14 15:47

Het cijfer 4 De tuin als paradijs, dit idee werd zo’n duizend jaar geleden door de Perzen geïntroduceerd. Zij gebruikten elementen als water, schaduw en beplanting om een plek voor afzondering en bezinning te creëren. Ontwerper Cleve West heeft dit concept als basis voor zijn tuin genomen. Daarnaast is het cijfer 4 - dat de klassieke elementen aarde, water, lucht en vuur vertegenwoordigt - belangrijk in zijn tuin. Centraal element is de achtkantige fontein van kalksteen die iets verdiept in de tuin staat.

Vier spuitertjes in de vorm van dierenhoofden laten water naar beneden stromen. Vier Zelkova serrata flankeren de fontein, zij staan elk in een border waarin vaste planten, bollen en grassen zijn gecombineerd. Het kleurenschema is koel (blauw, wit en paars), dit versterkt de koelere, rustige sfeer in dit gedeelte van de tuin. Aan de voorkant gaat de tuin over in een losse gravelbeplanting die West een veel uitbundiger kleurenschema heeft gegeven, zo groeit er onder meer de gele Asphodeline lutea, de feloranje Eschscholzia ’Red Chief’ en de lichtroze Papaver dubium subsp lecoqii.

▸ Naam The M&G Garden ▸ Ontwerp Cleve West

32

TuinenLandschap | 12 | 2014

ChelseaFlowerShow.indd 32

28-05-14 15:47

Samen genieten Adam Frost heeft een tuin gemaakt om samen in te genieten. In het tuinhuis van Yorkstone (zandsteen uit Yorkshire) heeft hij een vaste vuurplaats gemaakt waarop gekookt kan worden. Het eikenhouten dak is met heide bekleed speciaal voor bijen en vlinders.

Frost heeft het stenen huis diagonaal in de tuin geplaatst, evenals de verharding van gladde Yorkstone tegels. Dit levert een bijzonder effect op. Achterin bij het tuinhuis borrelt water op uit een grote kei, via verschillende vijvers die met smalle koperen waterlopen met elkaar verbonden zijn, vervalt het water op vier niveaus tot voorin de tuin. De beplanting verandert mee: achterin bestaat die voornamelijk uit schaduwminnende bosplanten en voorin groeien met name wit-, geel en blauwbloeiende planten die doen denken aan het Engelse platteland in het voorjaar: onder meer Iris sibirica ’Persimmon’, Aquilegia ’White Star’, Digitalis albiflora en boterbloemen. Verspreid over de tuin liggen grote Yorkstone keien die de verschillende niveaus met elkaar verbinden. Halverwege de tuin bevindt zich een houten sculptuur die als zitplaats dient.

▸ Naam The Homebase Garden - Time to Reflect ▸ Ontwerp Adam Frost

Optimale reflectie De tuin van Paul Hervey-Brookes bestaat bijna geheel uit een rechthoekige vijver (12 bij 4 m).

Die vorm en afmetingen heeft hij afgeleid uit de Italiaanse tuinstijl van de vroege Renaissance.

De stenen vijverranden zijn afgerond en het water staat stil: de reflectie is daarmee optimaal. Een lange hoge haag van Carpinus betulus met ervoor een lagere haag van Buxus sempervirens grenst de tuin af. Tussen de vijver en de zogenoemde loggia achter in de tuin heeft Hervey-Brookes ook een Buxus-haag gezet, die even breed is als de vijver. De loggia biedt een beschutte plek om uit te kijken over de vijver en te mijmeren in deze tuin die een serene rust uitstraalt. In de lange border rechts heeft de ontwerper als contrast tegenover de vormsnoei een meer natuurlijk ogende beplanting aangelegd, een idee dat in de late Renaissance opgang maakte. In de border groeien onder meer Salvia pratensis, S. argentea, Linaria purpurea en Digitalis purpurea afgewisseld met meerstammige Alnus cordata.

▸ Naam The Renaissance Garden ▸ Ontwerp Paul Hervey-Brookes

<

TuinenLandschap | 12 | 2014

ChelseaFlowerShow.indd 33

33 28-05-14 15:47

Aanleg en Onderhoud

Deutsche Baumpflegetage: boeiend en groeiend Van 6 tot 8 mei 2014 vond in Augsburg de 24ste editie van de Deutsche Baumpflegetage plaats. Dit drieluik bestaande uit een wetenschappelijk-technisch symposium, een klimforum en een vakbeurs groeit nog steeds qua aantallen bezoekers en trekt een breder wordend internationaal publiek.

Tekst Jan Hilbert, Copijn Boomspecialisten | Beeld Svand Andersen, Plantefokus/ Alastair Rae/Bayerische Landesanstalt für Weinbau und Gartenbau

Nieuwe ziekten, nieuwe soorten Bij de zoektocht naar geschikte nieuwe boomsoorten is het veranderende stadsklimaat een centrale factor.

In het project ’Stadtgrün 2021’ volgt de Bayerische Landesanstalt für Weinbau und Gartenbau de ontwikkeling van nieuw geplante straatbomen van twintig proefsoorten op de voet. Hierbij worden klimaatgegevens ter plaatse verzameld. In de wetenschappelijke evaluatie ontstaat zo beter inzicht in stressfactoren als lang durende droogtes en het verloop van temperaturen in hete en zeer koude perioden.

De onderzoeken, gepresenteerd door Susanne Böll en Klaus Körber, zijn nog niet afgerond. Er zijn echter nu al enkele kanshebbers met veel potentieel te zien.

Heel goed scoorde bij-voorbeeld Acer monspessulanum (zie foto links). Deze goed groeiende maar klein blijvende esdoorn uit het zuidelijke deel van Europa bleek beter bestand tegen vorst dan verwacht.

Lof was er ook voor diverse iepen als ’Columella’ of diverse Resista-soorten. Mede door de goede ervaringen in Nederland zal de iep in veel landen weer vaker worden toegepast.

Christian Tomiczek (BFW Wien) liet in zijn presentatie insecten en ziekten zien, die via importen uit andere werelddelen naar Europa komen en hier een ernstige bedreiging kunnen vormen. De Aziatische boktor, de citrusboktor en de essenprachtkever zijn soorten waarmee men in Midden-Europa al bezig is.

In het zuidelijk deel van Europa leidt de van oorsprong Noord-Amerikaanse platanenkanker (Ceratocystis f.sp. platani) in toenemende mate tot afsterven van kroondelen of hele bomen.

34

TuinenLandschap | 12 | 2014

Baumpflegetage.indd 34

28-05-14 15:47

Groeiplaatsinrichting en zoutschade Dit jaar was de Universiteit van Kopenhagen de wetenschappelijke partner van het symposium. Morten Ingerslev van de Universiteit Kopenhagen presenteerde onderzoeken waaruit blijkt hoe de zoutbelasting met de afstand van de weg afneemt en hoe de zoutconcentratie in het bodemvocht gedurende een jaar schommelt.

Omdat zout tot veel schade aan straatbomen in Kopenhagen leidt, zijn verschillende types tijdelijke zoutschermen nader onderzocht, (zie foto).

Hoe moet een scherm gemaakt zijn en waar moet het geplaatst worden om de zoutbelasting bij de boom efficiënt te verlagen?

Bij een onderzoek naar alternatieven voor gangbaar strooizout is kaliumformiaat (KHCO2) een mogelijk alternatief. Dit middel is duurder dan strooizout, maar kan door minder uitval van bomen op termijn economisch voordelig zijn.

Oliver Bühler, ook van de Universiteit Kopenhagen, presenteerde zijn onderzoek naar de in Scandinavische landen veel toegepaste groeiplaatsconstructie van een doorwortelbaar

skelet van grote stenen waartussen ter plekke een fijner bodemmengsel gespoeld wordt waarin de boom uiteindelijk kan wortelen. In een proef zijn de groeiplaatsen en de wortelontwikkeling van een aantal linden onderzocht die in 2001 waren geplant. Het bleek dat het inspoelen

van het bodemmengsel goed was gelukt en dat de wortels zich redelijk tot goed ontwikkelden. De beworteling was echter niet gelijkmatig door het bodemskelet verdeeld, maar de wortels zaten als bundels gegroepeerd bij drainage en overgangen tussen bodemlagen.

Boomcontrole: beschermde fauna kan zwaar wegen Andreas Plietzsch van Sachverständigenbüro Jochen Brehm (adviesbureau) stelde in zijn presentatie veel kritische vragen over boombeheer en beschermde dieren. Moeten bij een boomcontrole ook aspecten rond flora en

fauna meegenomen worden? Waar ligt de grens tussen een algemene beoordeling en nader (specialistisch) onderzoek? Hoe moeten gegevens bij de opname worden vastgelegd? Welke handelingen vloeien uit de

verkregen resultaten dwingend voort?

Plietzsch maakte duidelijk dat er sprake is van meerdere grijze gebieden. Een boomcontroleur kan met enige training inschatten of een boom een potentiële verblijfplaats voor zeldzame en beschermde dieren is. Maar hoe ver mag de boomcontroleur hierin gaan en welke verantwoordelijkheid neemt hij op zich? Een overtreding als het vernietigen van levensruimte van een beschermde soort die aantoonbaar in een boom aanwezig is kan tot boetes van tienduizenden euro’s leiden.

Het is mogelijk en zelfs zinvol om aspecten omtrent beschermde flora en fauna in een boombeheersysteem te verankeren en bij boomcontroles mee te nemen. Hiervoor is echter wel een duidelijk toetsingskader noodzakelijk.

Een boomcontroleur kan een eerste beoordeling uitvoeren. Vanaf de grond kan hij echter niet alles zien. Daarnaast mist hij de nodige specifieke kennis op verschillende gebieden (insecten, vogels, vleermuizen). Ergens moet afstemming plaatsvinden met de betreffende specialist. Het is daarom belangrijk om vanuit een duidelijke taakstelling te werken volgens Plietzsch.

TuinenLandschap | 12 | 2014

Baumpflegetage.indd 35

35 28-05-14 15:47

560737.indd 36

30-5-2014 11:27:20

Werk in uitvoering

Wat Wie

Tekst en beeld

Emiel van den Berg

Zelf een bijzondere aanlegof onderhoudsklus voor deze rubriek? Mail naar

pbennink@hortipoint.nl

Zaaien van vaste planten Reijrink/Heijmans Landschapsinrichting In een nieuwe tuin zaait Ruud Reijrink vaste planten. Reijrink: „Het is voor ons een experiment. We willen kijken of het goedkoper is dan P9-planten en ontdekken hoe het proces verloopt, wat de voor- en nadelen zijn.”

Het zaaimengsel is afgestemd op de omstandigheden en bestaat uit Digitalis purpurea, Geranium phaeum, Aquilegia vulgaris en Allium carinatum „Het zijn planten die elkaar goed verdragen en een

bloemrijke vasteplantenborder met veel kleur als eindbeeld geven.’’

Om twee redenen mengde Reijrink het zaad met scherp zand: „Als eerste om de verschillende bloemzaden goed verdeeld te krijgen en als tweede om te zien waar gezaaid is.’’ Voor de komende periode is het belangrijkste aandachtspunt het wieden van onkruiden. „In de zomer van 2015 moet de border volgroeid zijn.”

TuinenLandschap | 12 | 2014

WIU zaaien vaste planten.indd 37

37 28-05-14 15:47

560735.indd 38

30-5-2014 11:28:48

Machines en Gereedschap

Verplichte keuring spuitapparatuur De komende tijd vindt een aantal wijzigingen plaats op het gebied van de periodieke keuringen van spuitmachines. De verplichte keuring geldt voortaan voor alle spuitmachines die professioneel worden gebruikt.

Tekst Ralph Mens Beeld Archief

E

uropese regelgeving heeft ook in Nederland een aantal gevolgen voor de uitvoering van periodieke keuringen van spuitmachines. De keuring geldt in principe voor alle toedieningsapparatuur voor gewasbeschermingsmiddelen. Elke lidstaat mag een aantal typen apparatuur vrijstellen voor keuring, of een andere frequentie hanteren voor bepaalde typen machines.

Apparatuur waarvoor de verplichte keuring nieuw is, moet voor eind 2016 minimaal eenmaal zijn gekeurd. Voor apparatuur waarvoor de verplichte keuring al geldt, verandert er niets.

Overgangsregeling Om een soepele introductie te waarborgen van de keuringen voor apparatuur waarvoor de keuring eerder niet verplicht was, geldt een overgangsregeling waarbij de oudste apparatuur het eerst wordt gekeurd: ▸ apparatuur ouder dan 1996 of van onbekend bouwjaar moet voor 31 december 2014 gekeurd zijn; ▸ apparatuur van 1996 tot en met 2000 moet voor 31 december 2015 gekeurd zijn; ▸ apparatuur van 2001 tot en met 25 november 2013 moet voor 26 november 2016 gekeurd zijn; ▸ nieuwere apparatuur, vanaf factuurdatum 26 november 2013, moet binnen drie jaar na factuurdatum zijn gekeurd.

Uitbreiding verplichting De driejaarlijkse keuringsverplichting wordt uitgebreid met de volgende machines: ▸ grondontsmettingsapparatuur; ▸ motorvatspuiten; ▸ spuittreinen,-vliegtuigen en -boten; ▸ installaties waarmee middel wordt geïnjecteerd in het gietwater door middel

Voortaan geldt een verplichte keuring voor alle spuitmachines die professioneel worden gebruikt.

van een doseerunit; ▸ rijen- en strokenspuiten met een werkbreedte van meer dan 3 m; ▸ laagvolume apparatuur. Hierbij geldt een afwijkende keuringsfrequentie van zes in plaats van drie jaar.

▸ rijen- en strokenspuiten met een werkbreedte van 3 m of minder; ▸ onkruidspuiten met een werkbreedte van 3 m of minder; ▸ apparatuur voor de staminjectie van gewasbeschermingsmiddelen.

Vrijgestelde typen

Stichting Kwaliteitseisen Landbouwtechniek

Een aantal typen apparatuur is vrijgesteld van de keuringsplicht: ▸ hand- en ruggedragen spuitapparatuur; ▸ zwavelverdampers; ▸ granulaatstrooiers en overige verdeelapparatuur voor de toediening van gewasbeschermingsmiddelen in vaste vorm; ▸ onkruidbestrijkers;

De keuring wordt uitgevoerd door bedrijven die hiervoor erkend zijn door de Stichting Kwaliteitseisen Landbouwtechniek (SKL). SKL is aangewezen om de apparatuur te laten keuren. Een overzicht van alle SKL erkende keuringstations voor de verschillende typen spuitmachines is te vinden op www.sklkeuring.nl. <

TuinenLandschap | 12 | 2014

Spuitapparatuur.indd 39

39 28-05-14 15:47

560739.indd 40

30-5-2014 11:29:23

560740.indd 41

30-5-2014 11:29:54

UW LEVERANCIER VOOR:

HET COMPLETE ASSORTIMENT per stuk te bestellen via www.florisan.nl 0515 415149

XXX GMPSJTBO OM t JOGP!GMPSJTBO OM 5FM t 'BY

560741.indd 42

2-6-2014 11:34:23

Gespot

▸Hoogte: 180 cm ▸Breedte: 40 tot 60 cm ▸Materiaal: onbehandeld larix, stro, riet, bamboe, steen, terracotta en dennenappels ▸Prijs: € 349 incl. btw ▸Informatie: Erik Muggen, Greenwall bv, 0593 543018

Luxe woning voor insecten en dieren Wat begon als promotiestunt om de duurzaamheid van Greenwall onder de aandacht te brengen, is uitgegroeid tot een nieuw product: de Faunavilla. In de compacte villa kunnen verschillende insecten- en diersoorten een broed- en nestelplaats vinden of een plek om te overwinteren.

Producent Greenwall won er de Innovatie Award mee op TuinIdee.

Tekst Wendy Bakker Beeld Erik Muggen

De Faunavilla meet 1, 80 m (h) bij 40 tot 60 cm (b), is gemaakt van onbehandeld bouwstaalmat en gevuld met hergebruikte en natuurlijke materialen. De wilde bij, de metselbij, de graafwesp, het lieveheersbeestje, de huismus, de muis en de egel kunnen als nieuwe bewoners daarin hun plek vinden. Of ze dat ook gaan doen, is onvoldoende bekend, want er is nog geen jaarrond ervaring mee opgedaan.

In de keuze van materialen en de inrichting van de villa is rekening gehouden met de specifieke vereisten van de dieren insectensoorten. Vanzelfsprekend zit de egelburcht beneden, maar deze is zo gemaakt dat de egel er beschut tegen de wind in kan verblijven. De gaatjes in het hout voor de metselbijen en graafwespen zijn glad geboord, anders beschadigen ze hun vleugels.

Aandachtstrekker De Faunavilla is niet als nieuw product ontwikkeld, maar geboren uit de behoefte om de duurzaamheid van Greenwall aanschouwelijk te maken en onder de aandacht van consument en hoveniers te brengen. ,,De Faunavilla stond als aandachtstrekker in onze stand op De Groene Sector”, legt Erik Muggen van Greenwall uit. ,,We kregen er zo veel positieve reacties op dat we die in productie hebben gebracht.”

Tijdens de vakbeurs, en later op de consumentenbeurs TuinIdee, werd er gevraagd en ongevraagd kritiek op de villa geleverd. ,,Dat was welkom en we zijn ook met de ideeën aan de slag gegaan.

We gebruiken nu bijvoorbeeld onbehandeld larix in plaats van gewolmaniseerd hout. Het voordeel is dat we er geen duizenden tegelijk van maken, verbeteringen worden in een volgende bestelling aangebracht.”

Erik Muggen ziet de meerwaarde van de Faunavilla voor de hovenier vooral in het bespreekbaar maken van de ecologie en biodiversiteit in de tuin. ,,Het is een object dat opvalt. Zo kun je het in de showtuin zetten of als relatiegeschenk aan de klant geven bij een grote opdracht.

Duurzaamheid wordt dan tastbaar en zichtbaar.” De hovenier kan natuurlijk ook zelf zo’n verblijfplaats voor insecten en dieren maken, beaamt Muggen, ,,maar zijn uren zijn te kostbaar.” Tevens blijkt uit de praktijk dat de consument die stap tot zelfbouw niet neemt.

Basisscholen zijn geïnteresseerd in de Faunavilla. Greenwall gaat er een lespakket bij ontwikkelen dat opgenomen kan worden in het natuurprogramma op scholen. Wat begon als een pr-stunt om meer leven in de tuin te krijgen, is zelf uitgegroeid tot een levend product dat zich naar de toekomst toe nog verder zal vormen. <

TuinenLandschap | 12 | 2014

Gespot.indd 43

43 28-05-14 15:47

Leveranciersnieuws De informatie in deze rubriek is verstrekt door de leveranciers

Modulair verankeren Het modulair verankeringssysteem van TerraTechs is een constructiesysteem voor verankerings- en fundatiesystemen. Het systeem wordt toegepast in alle soorten ondergrond.

Met de schroefpaal-verankeringsconstructie wordt vrijwel ieder bouwwerk gefundeerd.

Het systeem is gebaseerd op het stabiel afsteunen van een bouwwerk met holle schroefpalen met groot gronddraagvermogen, waaraan zwenkbare onderdelen en koppelstukken gemonteerd worden. De holle schroefpalen zijn met relatief weinig kracht de grond in te draaien.

DCM Eco-Xtra 1 is een 100% organische meststof in Minigran, een homogeen samengestelde minikorrel.

Naast voedingselementen is de meststof gecomplexeerd met geselecteerde natuurlijke plantenextracten.

De voedingselementen worden vrijgesteld over een

periode van 100 tot 150 dagen.

Zo hoeft een teelt met lange duur minder snel bijgemest te worden. Het middel biedt mogelijkheden voor het organisch bemesten van potgronden en substraten en heeft lagere uitspoelingsverliezen.

DCM Eco-Xtra 1 is verkrijgbaar in een 25 kg verpakking.

▸ TerraTechs | (06) 29 55 27 66 | www.terratechs.nl

▸ DCM | (071) 407 89 93 | www.dcm-info.nl

Altijd grip

Veerkrachtig foam

In de praktijk blijkt dat de permanente vierwielaandrijving van de Sherpa 940 niet altijd voldoende grip biedt. AS Motors komt daarom met een XL-uitvoering op de markt.

Grotere wielen en een grover profiel op de banden maken dat deze machine op vrijwel alle terreinen genoeg grip

heeft. De XL-uitvoering heeft een vergrote bodemvrijheid, waardoor het maaibereik van 8 tot 13,5 cm ligt. Ook de maximumsnelheid komt hoger uit en de capaciteit per uur gaat van 5.500 m2/u naar 6.000 m2/u. De draaicirkel is juist met 20 cm verminderd en is nu 1,2 m.

▸ Stierman | (0575) 59 99 94 | www.stierman.info

44

Minder bemesten

Tijdens de Vertical Village tentoonstelling in Hamburg was een 4 m hoge sculptuur te bewonderen van foam objecten. Na afloop van de tentoonstelling zijn de onderdelen verspreid als meubilair.

Het gecoate foam is veerkrachtig, zacht, waterdicht en naadloos. Vertical Village is ge-

schikt voor divers gebruik, als spelen, zitten, werken en relaxen en geschikt voor zowel binnen als buiten. De objecten zijn in België vervaardigd van foam met een PU-coating. Het materiaal is 100% recyclebaar.

De serie is speels gekleurd en de verschillende losse onderdelen zijn online verkrijgbaar.

▸ Vertical Village | (06) 52 67 66 15 | www.vertical-village.com

TuinenLandschap | 12 | 2014

Leveranciers_8-KadersTEL12.indd 44

28-05-14 15:48

Zowel speels als strak VelopA-Citystyle lanceert Sitspot, een eenvoudige betonnen poef. Dit object is een speels alternatief voor een buitenbank of -stoel.

Omdat Sitspot een ingetogen vorm heeft, is het breed toepasbaar. Het zal niet misstaan in een speeltuin, maar ook niet op een bedrijventerrein,

in een woonwijk of op een stadsplein. Sitspot is speels en strak en dient als een ontmoetingsplek, speel-, sieren zitelement. Het materiaal heeft een lange levensduur en heeft weinig onderhoud nodig.

Ten opzichte van zitmeubilair is de betonnen poef gunstig geprijsd.

Toren voor dieren Door de eeuwen heen staan bij kastelen of landhuizen duiventillen. Met de Dierentil biedt Parklaan Landschapsarchitecten een variant op de duiventil aan.

Dierentil dient als schuil- en broedgelegenheid voor verschillende dierensoorten. De til kan geschikt gemaakt wor-

den voor diverse vogelsoorten, wilde bijen, vleermuizen en kleine zoogdieren. De toren wordt gemaakt van duurzaam geproduceerde houtsoorten en kan op een natuurstenen of gemetselde voet geplaatst worden. Dierentil is geschikt voor de particuliere tuin en in het openbaar groen.

▸ VelopA Citystyle | (071) 541 03 21 | www.velopa.nl

▸ Parklaan Landschapsarchitecten | (073) 614 01 91 | www.parklaan.nl

Zonlicht in het donker

Roterend en star

VAP Duo is een lamp met een zonnepaneel en heeft daarom geen stroom nodig. Twee verstelbare aluminium spots met ledlampen zorgen voor energiezuinige verlichting.

Het zonnepaneel laadt overdag de batterij op. Het paneel en de ledlampen zijn met een kabel verbonden. Los van

elkaar kunnen ze gemonteerd worden: het paneel op een plek waar veel zonlicht is en de lampen op de plek waar ze gewenst zijn. Naast verlichten heeft VAP Duo een bewegingsmelder voor de detectie van (ongenode) gasten. De detectiehoek is 130 graden, het detectiebereik 8 m.

▸ Lamp en Licht | (040) 208 28 34 | www.lampenlicht.nl

Collé Rental & Sales heeft haar collectie uitgebreid met verreikers van Magni.

Collé is importeur voor het merk voor Benelux, Oostenrijk en Duitsland.

Magni is producent van roterende en starre verreikers. Een unieke en overzichtelijke werkcabine met airco en overdruk is standaard. De zwaarste starre verreiker heeft een hefvermogen van 30.000 kg en een hefhoogte van bijna 12 m. Voor de roterende verreiker is dat bijna 5.000 kg en 30 m. Magni verreikers voldoen aan de nieuwste emissienormen en zijn uitgevoerd met een Mercedes Benz TIER-4 l motor.

▸ Collé Rental & Sales | (046) 457 41 00 | www.colle.eu

TuinenLandschap | 12 | 2014

Leveranciers_8-KadersTEL12.indd 45

45 28-05-14 15:48

Agenda

Cursussen

250 jaar Copijn in het groen Tentoonstelling, t/m 1 augustus, Wageningen. ▸ www.wageningenur.nl/library/specialcollections

IABR-2014 Urban by Nature Tentoonstelling over architectuur en stadslandschappen, t/m 24 augustus, Rotterdam. ▸ www.kunsthal.nl

Natuurkracht Zomertentoonstelling geïnspireerd op bomen en bos, t/m 7 september, Apeldoorn. ▸ www.coda-apeldoorn.nl/natuurkracht

Ode aan de hyacint Tentoonstelling, t/m 14 september, Lisse. ▸ www.museumdezwartetulp.nl

Fleurig Beurs, 11 t/m 15 juni, Bennekom (Ede).

Kantinegesprek Vakavond, 11 juni, Apeldoorn.

▸ www.fleurig.nl

▸ www.ontwerpinstituut.nl

Festival of Plants 13 t/m 15 juni, 13, 14 september, Heers, België.

Boomtaxatie Cursus, 16 en 17 juni, Doorn.

▸ www.hex.be

▸ www.ocbor.nl

Hillig Meer Natuurbegraafplaats Inspiratiedag, 14 juni, Eext.

De verbetering, unieke ervaring Cursus, 16 t/m 20 juni, Apeldoorn.

▸ www.natuurbegraafplaatshilligmeer.nl

▸ www.ontwerpinstituut.nl

Verborgen tuinenweekend 14 en 15 juni, Rotterdam.

Midzomerlandschapsdedat 20 juni, Elst.

▸ www.verborgentuinen.nl

▸ www.landwerk.nl

Nationale tuinweek 14 t/m 21 juni, talloze groene initiatieven in Nederland en Vlaanderen.

Beeldkwaliteit Praktijkmiddag, 25 juni, Ede. ▸ www.crow.nl

▸ www.groei.nl

Landschapstriënnale Evenement over landschap, parken, kunst en cultuur, t/m 21 september, Elst. ▸ www.landschapstriennale.nl

Planten uit de oertijd Tentoonstelling t/m 1 oktober, Leiden. ▸ www.hortus.leidenuniv.nl

Kroonjuwelen van de Hortus Tentoonstelling, t/m 31 december, Amsterdam. ▸ www.dehortus.nl

Nederlandse klimkampioenschappen voor boomverzorgers 6 en 7 juni, Deventer. ▸ www.kpb-isa.nl

Flower Trials 10 t/m 13 juni, Leimuiderbrug.

Dromen in Zuid-Limburgse tuinen Open tuinen, 14, 21, 22 juni, ZuidLimburg.

Prairietuin Cursus, 2 en 9 juli, De Wilp. ▸ www.siergras.nl

▸ www.zuidlimburgsedroomtuinen.nl

Dendrologie Start tweede leergang, 5 juli, Geldrop.

Week van de potroos Potrozenshow, 22 t/m 29 juni, Lottem.

▸ www.dendrologie.nl

▸ www.rozendorp.nl

De oude tuin Trainingsweek, 7 t/m 12 juli, Appeltern.

Zomeren op de buitenplaats Zomertentoonstelling, 22 juni t/m 28 september, Velsen-Zuid.

▸ www.ontwerpinstituut.nl

▸ www.buitenplaatsbeeckestijn.nl

Japanse tuinen in de praktijk Duits/Engels seminar, 14 t/m 18 juli, Atami, Japan.

Open tuinendag 28 juni, Utrecht.

▸ kosugi-zohen.co.jp/seminar_top.htm

▸ www.opentuinendagutrecht.nl

Rozenfestival 8 t/m 11 augustus, Lottum.

Botanisch tekenen Zomercursus, 15 t/m 19 juli, Leiden. ▸ www.anitawalsmitsachs.nl

▸ www.rozendorp.nl

▸ www.moerheim.com

Succesvolle openbare ruimte Op-

leiding, 27 augustus, Breda. ▸ www.crow.nl

Kwekerijsafari 2 september, Regio Amsterdam. ▸ www.cobra-adviseurs.nl

Beeldbestekken Cursus, 3 september, Bunnik. ▸ www.crow.nl

Siergrassen en hun toepassingsmogelijkheden Cursus, 3 en 10 september, De Wilp. ▸ www.siergras.nl

Dendrologie Start derde leergang, 6 september, Rotterdam. ▸ www.dendrologie.nl

Veiligheid van speelgelegenheden Praktijkcursus, 8 september, 16 oktober, diverse locaties. ▸ www.keurmerk.nl

Gladheidsbestrijding voor wegbeheerders Cursus, 10 september, Ede, 11 november, Zwolle. ▸ www.crow.nl

Meet & Green over project Schoon Water 10 september, Zundert. ▸ www.cultus.nl

Bomen voor de toekomst voor boomkwekerij en groenvoorziening Innovatiedag, 11 september, Cuijk. ▸ www.dlvplant.nl

Kwekerijsafari 11 september, Regio Flevopolders. ▸ www.cobra-adviseurs.nl

Colofon Tuin en Landschap is een tweewekelijkse uitgave van de Stichting Vakinformatie Siergewassen en BDUmedia, Vak- en Publieksmedia, Issnnummer 016 533 50 Schipholweg 1 Postbus 9324, 2300 PH Leiden www.tuinenlandschap.nl Secretariaat: Linda Laman en Alice Hoogenboom (071) 565 96 78 tuinenlandschap@hortipoint.nl

46

Redactie Bakker hoofdredacteur (071 565 96 55 / wbakker@hortipoint.nl ▸ Peter Bennink vakredacteur (071) 565 96 53 / pbennink@hortipoint.nl ▸ Ralph Mens vakredacteur (071) 565 96 52 / rmens@hortipoint.nl ▸ Miranda Vrolijk vakredacteur (071) 565 96 56 / mvrolijk@hortipoint.nl ▸ Alice Hoogenboom redactie-assistent (071) 565 96 79 / ahoogenboom@ hortipoint.nl ▸ Gerdien de Nooy fotograaf ▸ Jenny Mostert, Carolyne de Vries Lentsch, Jolanda de Wekker bureauredacteuren ▸ Diseno vormgeving ▸ Wendy

Abonnementenservice Aanvraag en wijziging abonnement naar BDUmedia, afdeling Vak- en Publieksmedia Postbus 67, 3770 AB Barneveld T (0342) 49 48 44 F (0342) 41 31 41 abonnementen@bdu.nl Abonnementsprijs per jaar: €240 (excl. 6% btw). Studenten en scholieren €180 (25% korting, excl. btw). Buitenlandse abonnees betalen een toeslag voor portokosten.

Abonnementen kunnen op elk gewenst tijdstip ingaan, lopen automatisch door, tenzij uiterlijk 2 maanden voor de vervaldatum is opgezegd bij de abonnementenservice. Dit kan schriftelijk, telefonisch of per e-mail. Ook voor informatie over een lopend abonnement kan contact worden opgenomen met de abonnementenservice.

Voor inhoudelijke vragen en opmerkingen en voor vragen aan externe auteurs kunt u contact opnemen met de redactie.

Exploitatie BDUmedia, afdeling Vak- en Publieksmedia ▸ Wiljo Klein Wolterink mba uitgever (0342) 49 42 63 Advertentie-exploitatie BDUmedia, afdeling Vak- en Publieksmedia ▸ Gert-Jan Bloemendal media adviseur (0342) 49 48 07 / g.bloemendal@bdu.nl ▸ Ron van de Hoef verkoopleider (0342) 49 42 63 / r.v.d.hoef@bdu.nl Druk BDUprint

©BDUmedia, 2014 Alle rechten voorbehouden Niets uit deze uitgave mag worden verveelvoudigd, opgeslagen in een geautomatiseerd gegevensbestand of openbaar gemaakt in enige vorm of op enige wijze, hetzij elektronisch, mechanisch, door fotokopieën, opnamen of enige andere manier, zonder voorafgaande toestemming van de uitgever.

Algemene voorwaarden op alle aanbiedingen, offertes en overeenkomsten van BDUmedia zijn van toepassing de voorwaarden, welke zijn gedeponeerd ter Griffie van de Arrondissementsrechtbanken en de KvK. Uitgever en auteurs verklaren dat dit blad op zorgvuldige wijze en naar beste weten is samengesteld; evenwel kunnen uitgever en auteurs op geen enkele wijze instaan voor de juistheid of volledigheid van de informatie. Uitgever en auteurs aanvaarden dan ook geen enkele aansprakelijkheid voor schade, van welke aard ook, die het gevolg is van handelingen en/of beslissingen die gebaseerd zijn op bedoelde informatie.

Lezers worden met nadruk aangeraden deze informatie niet geïsoleerd te gebruiken, maar af te gaan op hun professionele kennis en ervaring en de te gebruiken informatie te controleren.

TuinenLandschap | 12 | 2014

Agenda_Cursus2kolomTEL12.indd 46

02-06-14 13:17

Foto Gerdien de Nooy

Groene Gast

Nicole de Rop Waar wijst u naar op de foto? ,,Dit is het monument voor Samuel Sarphati, een Joods-Portugese arts naar wie dit park genoemd is. Hij leefde in de negentiende eeuw en maakte zich sterk voor de gezondheid van de Amsterdammers. Zo pleitte hij voor goede riolering en sanitair én voor meer groen in de stad. Zo’n twintig jaar na zijn dood is begonnen met de aanleg van het park. Het ontwerp in Engelse landschapsstijl is van stadsingenieur Jacobus van Niftrik.’’

Waarom is deze plek speciaal voor u?

Nicole de Rop is hoofdtuinman in het Sarphatipark van Amsterdam

,,Omdat de beplanting eromheen een ode is aan Henk Gerritsen van de Priona Tuinen. Hij heeft hier in De Pijp gewoond en hier is zijn liefde, zijn passie voor planten begonnen. Hier heeft hij voor het eerst met planten geëxperimenteerd.

Zelf ben ik een groot bewonderaar van Gerritsen en toen ik hier in 2010 als vaste medewerker in het Sarphatipark ging werken leek het me een goed idee om de beplanting rondom het monument naar zijn gedachtegoed in te richten.

Ik heb een combinatie van vaste planten, grassen en prairieplanten aangelegd. Foeniculum, Helenium, Rudbeckia en Deschampsia cespitosa bijvoorbeeld.’’

U hebt Henk Gerritsen persoonlijk gekend? ,,Ja, ik heb jarenlang in Engeland op Waltham Place als kitchen gardener gewerkt in de moestuin.

Ik werkte daar ook toen Henk Gerritsen samen met Gert-Jan van der Kolk de tuinen heeft herontworpen. Dat is ontzettend goed gelukt.

Daarvoor was ik Henk overigens

ook al in Nederland tegengekomen toen ik als natuurbeheerder in de Amsterdamse Oeverlanden werkte.

Daar is een pad ten ere van zijn overleden partner Anton Schlepers genoemd. Met Schlepers heeft Henk de Prionatuinen in Schuinesloot gemaakt. Toen ik voor het eerst in die tuinen was, raakte mij dat heel erg. De combinatie van wilde planten en sierplanten vind ik erg mooi; met name de overgangen vind ik bijzonder.’’

Bent u tevreden over het resultaat? ,,Jazeker! Op het Hugo de Grootplein heb ik samen met bewoners zelfs een soortgelijke beplanting aangelegd. Als de tram daar doorheen rijdt, zet die de Dechampsia cespitosa in beweging: een mooi effect waar we veel complimenten over krijgen.’’ <

TuinenLandschap | 12 | 2014

GroeneGast12.indd 47

47 02-06-14 13:17

560742.indd 48

30-5-2014 11:31:18