TEL_20-2014

20 Vakblad voor de groenvoorziening | 36e jaargang | 25 september 2014

GaLaBau 2014

Pyracantha terug van nooit weggeweeest Goud voor Bergen op Zoom en Beesel Kooipark: van hondentoilet tot monument

Voorplaat.indd 1

22-09-14 12:25

8

EN

20 14

BEZOEK ONS OP DE DAG VAN DE OPENBARE RUIMTE IN HOUTEN STANDNR. 1.911 9 OKTOBER

Weed-IT onkruidbestrijding Duurzame onkruidbestrijding op (half) verhardingen met Ecologisch verantwoorde herbiciden.

Sensoren scannen de ondergrond op de aanwezigheid van onkruid.

Na detectie wordt alleen het onkruidplantje besproeid met de spuitvloeistof. Geen verspilling van middelen en maximaal resultaat.

Bovendien vanaf nu mogelijk met de nieuwe generatie ecologische onkruidbestrijdingsmiddelen. Deze combinatie ontziet het milieu maximaal tegen de laagste kosten per m2.

www.kampsdewild.nl

597960.indd 2

Onkruidbeheer op (half)verhardingen: Selectief, Effectief, Economisch en Ecologisch

22-9-2014 12:39:09

Inhoud

Nummer 20 | 25 september 2014

Nieuws 4 5 6 7 8 9

Bewijs relatie groen-gezondheid onvoldoende 'Voor de kerst landelijk netwerk van wethouders met groen in portefeuille opzetten' Entente Florale zoekt samenwerking met VHG Emeritus hoogleraar Meto Vroom: ’Ik kan tevreden terugkijken’ Voor grip op Ambrosia is een mentaliteitsverandering nodig Tuin en Landschap Online

Sortiment 16

12 Vuurdoorn, niet alleen naast de voordeur 14 Zomeraster 16 Zomeraster combineren

Bedrijf en Organisatie 18 21 23 25 18

’Verschuiving van kijkgroen naar belevingsgroen’ Jaarrond groen op GrootGroenPlus Dag van de Openbare Ruimte 2014 Geschil: Klant heeft klacht over fout geplaatst afvoerputje

Ontwerp en Inrichting 28 Kleurrijke beleving in Helmondse kantoortuin 34 Allure terug in Dudoks Kooipark

Aanleg en Onderhoud 40 Innovatiedag Bomen voor de Toekomst 45 De elzensnuitkever, vooral plaag voor jonge bomen

Machines en Gereedschap 28

46 Gespot op GaLaBau

Service

Foto voorplaat Peter Bennink

50 Leveranciersnieuws 52 Agenda 53 Groene Gast: Peter van der Biezen

Inhoud.indd 3

46

TuinenLandschap | 20 | 2014

3 22-09-14 14:05

Nieuws

Bewijs relatie groen-gezondheid onvoldoende Hoe creëren we maximale impact van groen voor gezondheid en kwaliteit van leven, en op welke manier kan groen een rol spelen in de zo noodzakelijke innovatie in de zorg? Deze vragen stonden centraal in de bijeenkomst op 16 september door Nature Assisted Health Foundation (NAHF) en ZorgFoto Willie-Jan Staps

Meer onderzoek naar de effectiviteit van groene behandelprogramma’s is noodzakelijk. Zonder bewijs vergoeden zorgverzekeraars deze programma’s niet. Maar er is geen geld om behandelprogramma’s te starten. Het is een van de dilemma’s die naar voren kwamen tijdens bijeenkomsten over groen en gezondheid.

De bijeenkomst van NAHF in Tilburg over groen en gezondheid.

netwerk Midden Brabant. Dat natuur stress reduceert, weet iedereen, maar welke groene interventies de kwaliteit van leven verbeteren en voor welke doelgroepen, is nog volop onderwerp van onderzoek. Vumc Amsterdam en Universiteit Tilburg presenteerden onderzoek naar gebruik en effect van groene interventies op mensen met dementie en vrouwen met borstkanker. De onderzoeken bevinden zich in de aanvangsfase.

Een project dat evidence-based onderzoek en behandeling combineert, is het in april gestarte project Vitura in BiezenMortel (www.vitura.nl). Hier kunnen mensen met burn-out herstellen en re-integreren in het arbeidsproces via een in Zweden effectief bewezen multidisciplinaire behandelmethode. Effectief in het herstel van zorgvrager, maar ook in de reductie van zorgkosten.

Nu het project gestart is, blijkt het moeilijk om mensen toe-

gewezen te krijgen vanwege ingewikkelde procedures en systematieken bij toeleverende instanties. Ook blijkt dat zonder businessontwikkeling het niet mogelijk is economische en gezondheidsbevorderende groenwaarden te realiseren.

Medische verrichtingen Ook in een debat in De Rode Hoed op 20 september over de verbinding tussen natuur en gezondheid door de Heimans en Thijsse Stichting, was de roep om meer bewezen effectiviteit hoog. Ook hier werd duidelijk dat dat alleen niet de oplossing is om de herstellende werking van natuur in te zetten in de zorg. De hele systematiek rond vergoedingen is gebaseerd op medische verrichtingen en niet op gezondheidswinst.

Ook al loopt de specialist een ommetje door het park met zijn patiënt omdat die daar zienderogen van opknapt, dan zal hij dat in zijn vrije tijd moeten doen. <

Commentaar

Groendag Op 10 september zat de hele Nederlandse groenwereld in Groningen bij de Nationale Groendag.

Stond bij eerdere edities vooral de uitreiking van groencompetitie Entente Florale centraal, de laatste jaren groeit deze dag steeds meer uit tot een samenkomst van belanghebbenden bij openbaar groen.

Op een banner naast het podium stonden de namen van alle partners van de Vitale Groene Stad, het platform dat vanuit Entente is opgericht. Van ministeries tot de VNG, en van Natuurmonumenten tot de ANWB. Ook diverse hoveniers en groenvoorzieners zag ik op de banner staan. Maar één naam ontbrak, die van de VHG. Ik bleek niet de enige te zijn die het opviel. Tijdens de forumdiscussie kwam vanuit de zaal de vraag – ik vermoed van een hovenier – waarom VHG niet is aangesloten. Ook tijdens de lunchpauze en de borrel sprak ik diverse mensen, sommige zelf VHG-lid,

4

TuinenLandschap | 20 | 2014

NieuwsPag_4-5_B.indd 4

die het onbegrijpelijk vinden dat de VHG op de Nationale Groendag ontbreekt.

Overigens is het niet helemaal waar dat VHG ontbrak, want directeur Egbert Roozen was aanwezig om de Green Deal Groene Daken te ondertekenen, en oud-voorzitter Bert Gijsberts reikte deelcertificaten uit. Het onderstreept nog maar eens hoe nauw verbonden iedereen binnen de groenwereld is.

Inmiddels is er een brief van Entente Florale naar het VHG-bestuur verzonden met de nadrukkelijke uitnodiging om de samenwerking aan te gaan. In het belang van het groen lijkt het tijd om over schaduwen uit het verleden heen te stappen.

Natuurlijk is het logisch dat VHG ook met iVerde de ingeslagen weg vervolgt. Maar waarom moet dat samenwerking met Entente in de weg staan? Beter ten halve gekeerd dan ten hele gedwaald, hoorde ik iemand op de Groendag zeggen. Zo is het maar net.

Ralph Mens vakredacteur

22-09-14 14:12

Er komt een netwerk van wethouders die groen en natuur in hun portefeuille hebben, om gemeentelijk groen bestuurlijk te verbinden. Dat is de uitkomst van een forumdiscussie tijdens de Nationale Groendag in Groningen.

De voorzet werd gedaan door VNG-directielid Kees Jan de Vet tijdens een forumdiscussie rond het thema ’Groen verbindt’. Volgens De Vet moet nog voor de kerst een netwerk worden opgezet van wethouders die groen in hun portefeuille hebben, om zo te zorgen voor een verbinding op bestuurlijk niveau.

Bij de bekendmaking van de winnaars van groencompetitie Entente Florale (zie artikel op pagina 18) haakte staatssecretaris Dijksma van Economische Zaken hier op in en zegde toe

dit initiatief te ondersteunen.

Regie Algemeen directeur Natuurmonumenten Marc van den Tweel stelde dat gemeenten snel de regie in handen moeten nemen op gebied van groen, aangezien ze links en rechts worden ingehaald door bewonersinitiatieven.

Volgens De Vet is het vooral een tijd van kansen. „Burgerinitiatieven moeten een hogere waardering van gemeenten krijgen, zodat de gemeente het portaal wordt voor goede, enthousiaste initiatieven. Nu er geen ministerie van natuur meer is, moeten gemeenten op dit gebied het initiatief nemen.”

Beleidsmedewerker Wout Veldstra van de gemeenten Groningen stelde dat gemeenten zo min mogelijk belemmeringen

moeten opwerpen bij burgerinitiatieven en ook het aantal regels zo veel mogelijk moeten beperken.

Gezondheid Een ander aspect dat nadrukkelijk aan de orde kwam in de forumdiscussie was groen en gezondheid. Bestuursvoorzitter Diana Monissen van De Friesland Zorgverzekeraar gaf aan de verbinding tussen groen en gezondheid vooral terug te zien in stadstuinen en gezond voedsel.

Op de suggestie vanuit het forum om 1% van het nationaal zorgbudget in te zetten voor groene activiteiten en burgerinitiatieven, zei Monissen dit voorstel mee te zullen nemen naar haar overleg met de andere landelijke zorgverzekeraars.

Op de vraag of de inzet van mensen met een beperking bij groen- en natuurbeheer een goede zaak is, antwoordde Van den Tweel dat Natuurmonumenten hier wisselende ervaringen mee heeft. Het succes lijkt vooral afhankelijk van een goede begeleiding.

Continuïteit Op de vraag hoe je burgerinitiatieven levend houdt, zei landschapsarchitect Lodewijk Baljon dat goed, stabiel beheer van groot belang is voor de continuïteit.

Duurzaamheidscoördinator Meino Nijhoff van Nijestee Woningcorporatie stelde dat initiatieven een keer tot een einde komen, en dat daar niet te krampachtig over moet worden gedaan. <

Klimaatboom voor beter stadsklimaat Medewerkers van Nancy Klomp Watersnijtechniek plaatsen een cortenstaal ornament rond de eerste klimaatboom in Arnhem. Dinsdag 16 september is de boom op het Graaf Ottoplein officieel onthuld door initiatiefnemer Sanda Lenzholzer van Wageningen UR en wethouder Henk Kok. De honingboom is geplant naar aanleiding van het boek ’Het weer in de stad’ van Lenzholzer, dat eind 2013 is gepresenteerd. Na de onthulling was er een mini-symposium over stadsklimaat. Sprekers gaven inzicht in veelbelovende manieren om het stadsklimaat te verbeteren. Niet alleen siergroen werkt mee aan een beter stadsklimaat, ook stadslandbouw draagt bij aan het verlagen van de temperatuur. <

Foto Wageningen UR

e

’Voor de kerst landelijk netwerk van wethouders met groen in portefeuille opzetten’

TuinenLandschap | 20 | 2014

NieuwsPag_4-5_B.indd 5

5 22-09-14 14:12

Nieuws

Het bestuur van Entente Florale heeft een uitnodiging gestuurd aan het VHG-bestuur om tot samenwerking te komen binnen De Vitale Groene Stad. Dit platform is opgezet door Entente. VHG-voorzitter Rien van der Spek bevestigt dat de brief is ontvangen, en dat deze in oktober op de agenda van de bestuursvergadering staat.

Tijdens de Nationale Groendag kwam vanuit de zaal de vraag waarom VHG niet is aangesloten bij het platform De Vitale Groene Stad. Inmiddels zijn diverse hoveniers en groenvoorzieners op persoonlijke titel aangesloten bij het platform.

VHG-voorzitter Van der Spek memoreert dat VHG, samen met Anthos en Vakgroep Bomen en Vaste planten, uit de inboedel van het Productschap Tuinbouw De Groene Stad toebedeeld heeft gekregen. Dit is met collectieve heffingen vanuit de sectoren opgezet. Het is volgens Van der Spek dan

ook logisch dat VHG in eerste instantie de samenwerking met boomkwekers en –handelaren heeft opgezocht. „Wij dragen Entente Florale een warm hart toe, met name de groencompetitie richting gemeenten.” Of er ruimte is voor samenwerking, moet het VHG-bestuur besluiten.

Bestuurssecretaris Roel van Dijk stelt dat Entente Florale wil dat er één onafhankelijk platform komt dat het belang van groen uitdraagt voor de openbaar groenmarkt. „VHG heeft een groot belang bij de openbaar groenmarkt. Door gezamenlijk op te trekken, kun je deze markt beter bereiken.”

Van Dijk voert aan dat VHG voorheen in het bestuur van Entente Florale was vertegenwoordigd. „Het zou mooi zijn als VHG Entente Florale weer zou ondersteunen, niet alleen de groencompetitie maar ook de activiteiten van De Vitale Groene Stad.” <

Foto Alpha Communications

Entente Florale zoekt samenwerking met VHG

Vrijwilligers planten bloembollen in Maximapark Tientallen vrijwilligers hebben zaterdag 20 september langs de ecologische parkpergola in het Maximapark in Vleuten geholpen met het planten van 200.000 bloembollen. Het bollenmengsel van zes verschillende soorten, die bloeien van februari tot en met juni, moet een bijvriendelijk biotoop creëren. Bijen en vlinders krijgen zo al vroeg in het voorjaar voedsel aangeboden.

Het bollenmengsel met onder meer krokussen, blauwe druifjes en anemonen is samengesteld door Jac. Uittenbogaard & Zonen in samenwerking met de Nederlandse Bijenvereniging. <

c o l u m n

Dood en Verderf Vaak bezoek ik een tuincentrum om nieuwe planten te kopen. Daar word ik gelukkig van en thuis kan ik nieuwe combinaties uitproberen. Maar er zijn ook mensen die speciaal voor de afdeling Dood en Verderf komen waar ze bestrijdingsmiddelen verkopen. En als mensen ergens niet mee kunnen stoppen, dan is het wel met het bestrijden van dieren en elkaar.

Daar kwam ik laatst weer achter toen ik mevrouw Vermeer moest tegenhouden omdat zij een meneer wilde aanvallen. Hij had zijn armen vol met dozen mierengif (particulieren mogen alleen nog maar kleinverpakking kopen) en dat in een tijd dat insecticiden eigenlijk niet meer kunnen sinds het teruglopen van de bijenstand.

Met mevrouw Vermeer vraag ik mij af of deze meneer zich er van bewust is dat mens en mier behoren tot de twee meest ontwikkelde beschavingen op aarde. Mieren bouwen net als mensen grote

6

TuinenLandschap | 20 | 2014

NieuwsPag_6-7.indd 6

steden (staten) met een sociale structuur. Iedereen helpt iedereen. Een mierenvolk heeft een koningin, prinsessen, werksters, soldaten en legers, bouwvakkers, hoveniers (die schimmels kweken), boeren (die bladluizen melken), slaven, verkenners en bewakers.

Er zijn ook volken die trekken, doen aan ruilhandel, rooftochten en bedelarij. Door middel van feromonen kunnen ze met elkaar communiceren. Bosmieren beschermen onze bossen wereldwijd door dagelijks triljoenen schadelijke kevers en rupsen om zeep te helpen. Een bosmierenkoningin kan wel twintig jaar oud worden. Een volkje waar wij eigenlijk veel respect voor zouden moeten hebben.

Had ik mevrouw Vermeer toch die meneer moeten laten aanvallen? Zij had zich ontpopt als een ware mierenkoningin en hem de juiste feromonen toegestuurd. Hij had dan gewenst zes poten te hebben om schaamtevol weg te rennen.

Jack van Haperen ontwerper/hovenier Ruud Vermeer hovenier Bart Hoes tuinontwerper

Ruud Vermeer info@meneervermeertuinen.nl

22-09-14 12:25

Emeritus hoogleraar Meto Vroom:

Foto Alpha Communications

Foto Fréderique Charbon

’Ik kan tevreden terugkijken’ Emeritus hoogleraar landschapsarchitectuur Meto Vroom kreeg vrijdag 12 september de Bijhouwerprijs uitgereikt. De prijs die elke drie jaar wordt toegekend aan een persoon of instantie die zich bijzonder heeft ingezet voor de tuin- en landschapsarchitectuur ging eerder naar Michael van Gessel, West 8 en de ingenieursafdeling van de gemeente Den Haag.

Meto Vroom is bijna dertig jaar hoogleraar geweest aan Wageningen Universiteit. Onder zijn leiding is het onderwijs van de opleiding landschapsarchitectuur op een hoger niveau gekomen en zijn honderden nieuwe landschapsarchitecten afgestudeerd. Ook na zijn hoogleraarschap bleef hij actief in het vak door het onderhouden van een internationaal netwerk en verschillende boeken uit te geven: Buitenruimten/Outdoor Space, de jaarboekenreeks Landscape Architecture Europe en het Lexicon van de tuin- en landschapsarchitectuur.

Wat betekent deze prijs voor u? „Het is de hoogste onderscheiding in ons vak, dus ik ben zeer vereerd. Als je kijkt naar het rijtje winnaars ben ik wel een wat bijzondere winnaar. De Stichting NHBOS, de initiatiefnemer van de Bijhouwerprijs, is in eerste instantie opgericht om jonge talentvolle studenten en landschapsarchitecten te ondersteunen. Met mijn 85 jaar ben ik inmiddels op de leeftijd dat ik met vreugde op mijn loopbaan kan terugkijken.”

ver na mijn pensionering.

Tegelijkertijd beschrijft het de ontwikkeling van het Wageningse onderwijs en onderzoek in de tuin- en landschapsarchitectuur. Het heeft de titel ’Leren Kijken’.”

Waarom deze titel? „Omdat elke ontwerper dat moet leren. Elke beginnende student is blind voor zijn omgeving, terwijl je daarin kleuren, sferen en texturen kunt zien.

En na het zien begint het waarnemen, het benoemen en begrijpen van wat je ziet. Zelf heb ik dat ook moeten leren.

Ik herinner me nog goed een voorval uit mijn studententijd toen we een bezoek brachten aan het Louisiana-museum in Kopenhagen. Mijn toenmalige leraar Wieger Bruin kwam na afloop duidelijk opgewonden naar buiten. Hij had de meest wonderbaarlijke dingen gezien.

Hij had dingen gezien die ik niet had opgemerkt.”

Bent u niet meer actief in het vak? „Zeker wel. Zo heb ik het prijzengeld van 25.000 euro aangewend om een boek uit te geven wat een overzicht geeft van mijn loopbaan, beginnend in 1948 en eindigend in 2013,

Toen u in 1966 hoogleraar werd, was uw missie het vak maatschappelijk relevant te maken. In welke zin? „Ik had het vaste voornemen om met name méér land-

schapsarchitecten op te leiden.

Mijn voorganger J.T.P. Bijhouwer was een geniale docent. Hij kon echter maar aan drie tot vier studenten tegelijk lesgeven. Daarnaast werd verzuimd om studenten te leren hóe ze moesten ontwerpen. Je kreeg een opdracht en het uiteindelijke resultaat was goed of fout.

Vanaf de jaren zeventig zijn we de studenten gaan aanleren uit welke stappen een ontwerpproces bestaat, hoe ze een probleem moeten aanpakken en wat intuïtief en rationeel ontwerpen is. Vanaf dat moment studeerden er zo’n dertig studenten per jaar af, die bij de overheid en in de particuliere sfeer allerhande functies zijn gaan bekleden. Ook hebben we nu naast de Rijksbouwmeester een Rijksadviseur voor het landschap.”

Hoe heeft u het vak in die jaren zien veranderen? „Het vak is veel breder geworden en ambitieuzer. Dat kan ik mooi weergeven aan de hand van de volgende definities. In 1948 was een tuin- en landschapsarchitect volgens Bijhouwer iemand die zich bezighield met het ontsluiten, inrichten

en beplanten van terreinen.

In 2013 stond op de website van Wageningen Universiteit te lezen dat de landschapsarchitectuur een biowetenschap is die zich tussen andere wetenschappen beweegt. Van een concrete definitie naar een heel vage omschrijving. Tegenwoordig doet een landschapsarchitect veel meer. Hij houdt zich bezig met thema’s als het energielandschap, waterbeheer en duurzaamheid. En heel belangrijk, dat doet hij samen met andere disciplines.”

Als u terugkijkt op uw loopbaan, wat geeft u dan de meeste vreugde? „Dat ik zoals bij de uitreiking van de Bijhouwerprijs 12 september een zaal vol ex-studenten zie, die succesvol zijn.

Ze hebben bureaus opgericht en maken volop plannen. Dat is het meest bevredigend. Wat we op de universiteit hebben gedaan, heeft zin gehad; ik kan tevreden terugkijken.” < Het boek ’Leren kijken’ van Meto Vroom is voor 24,90 euro te bestellen bij uitgeverij Blauwdruk, ISBN 978-90-75271-81-2.

TuinenLandschap | 20 | 2014

NieuwsPag_6-7.indd 7

7 22-09-14 12:25

Uitgesproken

Voor grip op Ambrosia is een mentaliteitsverandering nodig

Het is vervelend dat Ambrosia heftige allergische reacties oproept en het hooikoortsseizoen verlengt, maar veel planten en bomen roepen allergische reacties op. Die gaan we toch ook niet allemaal bestrijden?

Het is waar dat Ambrosia een invasieve exoot is, maar om hem daarom massaal te gaan

Wij mensen veroorzaken de massale verspreiding van Ambrosia-zaad

uitroeien lijkt mij geen goede zaak. Hij heeft hier blijkbaar vaste grond onder de voeten; dat is een onomkeerbaar feit.

We moeten zien dat we een goede manier vinden om daarmee om te gaan.

Dat Ambrosia het hier zo goed doet, komt enerzijds door de klimaatverandering. Daar hebben we weinig invloed op. Maar anderzijds wordt de massale verspreiding ervan vooral door ons mensen veroorzaakt en dáár hebben we wel invloed op.

Bijvoorbeeld omdat we de laatste jaren vogels massaal zijn gaan bijvoeren en in vogelvoerzaad zit zaad van Ambrosia vermengd. Waarom doen we dit? Dat kan toch ook anders?

Bijvoorbeeld door je vaste planten in de tuin ’s winters niet te snoeien. Daar blijven heel veel insecten in zitten die als voer kunnen dienen voor vogels. Dat betekent wel dat mensen tevre-

den moeten zijn met een tuin die er wellicht minder netjes uitziet dan ze gewend zijn.

Een tweede reden is het gesleep met grond waardoor Ambrosia overal de kop opsteekt. Ambrosia komt met name voor op verstoorde gronden. Er wordt momenteel op grote schaal grond vervoerd, door wegenbouw en stedenbouw, maar ook bij de aanleg van parken en tuinen wordt er veel grond afgegraven. Dit kan toch ook anders? Om grip op Ambrosia te krijgen is een mentaliteitsverandering nodig.

Het probleem is veelomvattender, we moeten veel verder in de keten terug nadenken wat de consequenties zijn van ons handelen. Dat gaat verder dan Ambrosia bestrijden daar waar ze de kop opsteekt. Natuurlijk, het is ook allemaal werk, maar is dat de manier waarop we de natuur willen doorgeven?’’

Foto Jos Koster

,,De oproep van de Nederlandse Voedsel- en Warenautoriteit (NVWA) om de hooikoortsplant Ambrosia massaal met elkaar te bestrijden lijkt mij niet zinnig. Bestrijden betekent vechten en dat gevecht gaan we sowieso verliezen. Dat geldt voor alle onkruidbestrijding.

De natuur zal het op den duur altijd winnen.

Elly Borsboom eigenaar Happy Gardens in Roden

www.tuinenlandschap.nl

vhg

Deze column valt onder redactionele verantwoordelijkheid van vhg.

Koopkracht Vorige week was het Prinsjesdag. Met veel belangstelling heb ik naar de Troonrede zitten luisteren. Ook al waren er van tevoren verschillende stukken uitgelekt, toch vond ik het absoluut de moeite waard.

De aandacht voor de gebeurtenissen in de wereld is meer dan terecht. De onrust door ziekte en geweld, die veel mensen treft, moeten wij in ons land zien te voorkomen. Na een moeilijke periode van economische crisis is er behoefte aan rust en zekerheid.

Langzaam maar zeker begint het consumentenvertrouwen, waarvan wij als branche ook heel afhankelijk zijn, weer op te krabbelen. De koopkracht neemt voor vrijwel iedereen toe. Burgers hebben meer te

8

TuinenLandschap | 20 | 2014

NieuwsPag_8-9.indd 8

besteden. Het lijkt weer beter te gaan. Toch staan er nog grote veranderingen op stapel, zoals in de zorg en taken die overgaan naar gemeenten. Na de laatste woorden van de koning had ik zoiets: „Kom op, werk aan de winkel.” Want er liggen kansen.

Er gaat gewerkt worden aan de verlaging van de lasten op arbeid, excellent vakmanschap wordt onderscheiden met meester/gezel, er komt een Toekomstfonds voor bedrijven die willen investeren in innovatie en er ligt een nieuw Deltaprogramma op tafel. Stuk voor stuk thema’s die onze branche raken en waar we een goede inbreng kunnen leveren. Het parlementaire seizoen is weer begonnen!

Egbert Roozen directeur vhg e.roozen@vhg.org

22-09-14 12:25

Tuin en landschap o

nline

www. tuinenlandschap. nl

Van onderstaande berichten staat een uitgebreide versie op de site van TuinenLandschap

Weert uitgeroepen tot groenste regio ter wereld

Rob @BoswachterRob ’Boom te groot voor standplaats, moet ’dus’ worden gekapt.

Waarom niet: ’boom te groot voor standplaats; deze wordt aangepast’?

Weert is zaterdag 20 september in Canada uitgeroepen tot ’Groenste regio van de wereld’. Daarnaast behaalde Weert een tweede plaats in het thema Cultureel Erfgoed.

iVerde en FloraHolland aan de slag met Groene Agenda

MvdSpekHoveniers @MvdSpekHovenier Op zaterdag 27-09-2014 bent u van 10:00 - 16:00 van harte welkom op de landelijke open dag hoveniers.

iVerde en FloraHolland hebben een convenant gesloten waarin zij afspreken hoe invulling wordt gegeven aan De Groene Agenda. Daaronder valt onder andere de promotie van het groen in de openbare ruimte.

Patricia Debie @PatriciaDebie De nieuwe website van Debie en Verkuijl is live. En we zijn er trots op! debieenverkuijl.nl

Faillissement voor bedrijf in biobrandstof

Maartje Pinxteren @mpinxteren Boeiend betoog van prof.dr. Roukema over de impact van groen voor mensen met kanker #esiw14 #NAHF

Topell Nederland heeft faillissement aangevraagd. Het bedrijf uit Duiven verwerkt snoeihout tot energiebrokjes.

Topell produceert biobrandstof uit snoeihout voor energiecentrales.

Afspraak om gemeenten waterbestendig in te richten Alle overheden hebben dinsdag een afspraak gemaakt om steden en dorpen waterbestendig in te richten en het water waar nodig de ruimte te geven. Dat kan door opvang van water op waterpleinen, door meer groen of verplaatsing van vitale infrastructuur.

Nog geen verdienmodel voor snoeiafval tuinenlandschap.nl Topell Nederland heeft faillissement aangevraagd. Het bedrijf verwerkt snoeihout tot energiebrokjes. Dit bewijst dat er nog geen goed verdienmodel is voor biobrandstof uit snoeiafval.

Open Dag Hoveniers in Tuinen Mien Ruys

Discussieer mee in de tuinenlandschap-groep

87% zei ja tegen de stelling:

Foto PR

’Op Prinsjesdag wordt aanpak wateroverlast gepresenteerd.

Groen speelt een prominente rol’ Stem mee over de volgende peiling:

’VHG moet samenwerken met Entente Florale op gebied van openbaar groen’

Buiten Zorg Groenspecialisten organiseert tijdens de Landelijke Open Dag Hoveniers op 27 september diverse activiteiten in de Tuinen Mien Ruys in Dedemsvaart. Gidsen verzorgen, tegen een kleine vergoeding, een rondleiding.

ap

an

h dsc

Bij sommige artikelen in dit blad staan icoontjes, deze verwijzen naar extra informatie op de website Foto’s

Filmpjes

Dossiers

Documenten en links naar websites

Praat mee

nL ine

f

ie r b s uo eer euw n on Ni Ab e pd

Tu

TuinenLandschap | 20 | 2014

NieuwsPag_8-9.indd 9

9 22-09-14 12:25

Symbiose tussen natuur & techniek

Opleidingen speelgelegenheden 2014 Veiligheid van Speelgelegenheden, de Praktijk (1 dag) • 16 oktober 2014, Sevenum • 17 november 2014, Zwolle • 12 december 2014, Delft

Opfriscursus Inspecteur Veiligheid van Speelgelegenheden (1 dag) • 2 oktober 2014, Utrecht • 7 november 2014, Sevenum • 8 december 2014, Zwolle

Studieochtend WAS (9.00 – 14.00 uur) • 20 november 2014, Delft

Ontwerpen en bouwen van speeltoestellen (1 dag) • 13 november 2014, Utrecht • 4 december 2014, Zwolle

Vakopleiding Inspecteur Veiligheid van Speelgelegenheden (5 dagen)

• Open inschrijving. De opleiding gaat van start zodra een groep van circa 5 deelnemers kan worden geformeerd (bij voorkeur uit eenzelfde regio), en wordt gehouden in de gemeenten waaruit de deelnemers afkomstig zijn. Voor een overzicht van de kosten verwijzen wij u graag naar onze website. Desgewenst kunt u zich daar ook direct inschrijven voor de cursus: www.keurmerk.nl

Boomverzorging - Onderzoek en Advies - Producten voor groeiplaatsen

Keurmerkinstituut, Postbus 45, 2700 AA Zoetermeer, 079-3637000, www.keurmerk.nl

HoutversnipperTuinenLandschap.indd 1

597961.indd 10

www.bsi-bomenservice.nl

28-1-2014 14:40:56

22-9-2014 11:12:16

597971.indd 11

22-9-2014 11:12:28

Sortiment

1

2 3

Vuurdoorn, niet alleen naast d Gevoelsmatig denk je bij Pyracantha aan de jaren ’70 en ’80 van de vorige eeuw. Maar net zoals teenslippers en de vinylplaat is de vuurdoorn nooit helemaal weggeweest. En laat de kleurige Pyracantha juist nu weer volop in de belangstelling staan, bijvoorbeeld als leiplant of blokhaag.

Tekst en beeld Ronald Houtman

12

L

etterlijk betekent Pyracantha ’vuurdoorn’, de Nederlandse naam van deze heesters komt dus niet zomaar uit de lucht vallen. De planten hebben drie belangrijke eigenschappen waardoor ze veelzijdig in toepassing zijn.

Allereerst natuurlijk de al genoemde doorns. Dit zijn takdoorns, dus de zijtakken zijn meteen de doorns. In praktijk houdt dit in dat de zijtakken steeds in een scherpe punt eindigen. Het maakt de takken vrij stijf en wat lastig te buigen.

Daardoor is een aantal Pyracantha cultivars prima geschikt als leistruik tegen gevels. In de vorige eeuw was dit één van de belangrijkste toepassingen van Pyracantha in particuliere tuinen. Tegenwoordig wordt Pyracantha weer steeds meer als leistruik toegepast.

De tweede belangrijke eigenschap is de bloei. Omstreeks half mei/begin juni openen de talloze crèmewitte tot witte bloemetjes in schermen. De bloemen

TuinenLandschap | 20 | 2014

Pyracantha.indd 12

18-09-14 15:14

1 Pyracantha ’Red Cushion’ groeit dicht en laag en is daardoor geschikt voor groepsbeplanting.

2 Pyracantha ’Soleil d’Or’ heeft lichtgele bessen die donkerder doorkleuren.

3 Pyracantha ’Orange Glow’ is een open struik met veel kleine bessen die donker doorkleuren.

Bacterievuur, schurft en winterhardheid 1

De oudere cultivars van Pyracantha blonken helaas uit in een grote schurftgevoeligheid. Bij de veredeling is er beter gelet op gevoeligheid voor deze schimmel. De moderne cultivars zijn veel minder gevoelig tot vrijwel resistent.

Dit geldt ook voor de gevoeligheid voor bacterievuur. De gevoeligheid van de hier genoemde cultivars voor bacterievuur is laag en in sommige gevallen zijn ze bewezen resistent.

Ter aanvulling op het hier genoemde sortiment zijn vier bewezen bacterievuurresistente Franse cultivars op de markt gebracht: ’Cadange’ (Saphyr Orange), ’Cadaune’ (Saphyr Jaune), ’Cadrou’ (Saphyr Rouge) en ’Cadvar’ (Saphyr Panache). Deze hebben de respectievelijke kleuren oranje, geel en rood. Laatstgenoemde is bontbladig.

Van nature is Pyracantha wintergroen, maar in ons klimaat soms ook halfwintergroen. De winterhardheid van de moderne cultivars is veel beter dan die van de oudere, die in een stevige winter nog wel eens zwaar beschadigd raakten.

2 3

t de voordeur geuren zoet en worden druk door bijen bevlogen. Ze worden gevolgd door de derde belangrijke sierwaarde van de vuurdoorn: de vruchten.

Geel oranje en rood De besvormige, 6-8 mm grote vruchten zijn in veel gevallen doorslaggevend bij de keus van cultivars. Door de overvloedige vruchtdracht en de heldere kleuren zijn de bessen bijzonder opvallend. Op basis van beskleuren zijn drie groepen te onderscheiden: cultivars met gele, oranje of rode vruchten. ’Renault d’Or’, ’Soleil d’Or’ en ’Golden Charmer’ zijn prima winterharde geelbessige struiken. ’Renault d’Or’ is wat meer opgaand, zeker op jonge leeftijd. ’Renault d’Or’ geeft diepgele, relatief grote vruchten. De vruchten van ’Soleil d’Or’ zijn aanvankelijk iets lichter geel, maar kleuren diepgeel door. De bessen

van ’Golden Charmer’ zijn oranjegeel en iets donkerder. Deze forse, vrij losse struik, leent zich prima als leiplant of als solitair. De vrij grote oranjegele vruchten verschijnen overvloedig en blijven van september tot in december op kleur.

De betere cultivars met oranje vruchten zijn ’Fiery Cascade’, ’Firelight’, ’Orange Charmer’ en ’Orange Glow’.

Laatstgenoemde is een zeer doornige, vrij ijle, open struik met veel kleine vruchten, die kleuren van dieprood via oranjerood naar donkeroranje en zeer lang aan de plant blijven hangen. Zeer geschikt als leistruik of als solitair of in kleine groepen in vakbeplantingen. ’Orange Charmer’ is te vergelijken met ’Golden Charmer’, zij het met donkeroranje vruchten. ’Fiery Cascade’ is vrij dicht vertakt, zeer doornig en breed opgaand. De dieporanje vruchten zijn relatief groot, maar rijpen wat later in het seizoen. ’Firelight’ is een dichtver-

takte rijkbloeiende plant die vrij laag en zeer breed groeit en daarom uitermate geschikt voor grootschalige toepassing in het openbaar groen.

Drie roodvruchtige cultivars die aan te bevelen zijn, zijn ’Red Column’, ’Red Cushion’ en ’Interrada’ (Dart’s Red). Laatstgenoemde is een vrij open, breedopgaand groeiende struik die zeer rijk bloeit en veel helderrode vruchten draagt. ’Red Column’ en ’Red Cushion’ zijn beide cultivars van P. coccinea (alle andere hier genoemde cultivars zijn hybriden). ’Red Column’ is een vrij smal opgaande struik die vrij grote, helderrode vruchten draagt. Prima geschikt als leistruik, solitair of in kleine groepen tussen bodembedekkers. De cultivars ’Firelight’ en ’Red Cushion’ zijn bij uitstek geschikt voor toepassing in het openbaar groen.

De dichte vertakking en relatief lage groeiwijze van maximaal 1 m maken de plant geschikt als groepsbeplanter. <

TuinenLandschap | 20 | 2014

Pyracantha.indd 13

13 18-09-14 15:14

Sortiment

Zomeraster Aster speelt de hoofdrol in zomer- en herfstborders dankzij een overvloed aan bloemen in heldere kleuren en een lange bloeiperiode.

Jaarlijks komen er interessante nieuwe selecties bij, ze verdienen een plek in de border of openbaar groen. In dit artikel aandacht voor de soorten die al in de zomer bloeien, vanaf juli of augustus.

Tekst en beeld Modeste Herwig, tenzij bij foto anders vermeld

H

et geslacht Aster behoort tot de Asteraceae. De meeste soorten komen oorspronkelijk uit Noord-Amerika, maar er zijn ook enkele soorten inheems in Nederland en België zoals de kalkaster, Aster linosyris. De bloemen zitten in schermvormige trossen, ze hebben een krans van lintbloempjes rond een geel hartje. Ze zijn aantrekkelijk voor bijen en vlinders.

Aster is een belangrijk geslacht voor tuinontwerpers, er zijn zeer veel soorten en cultivars voor de tuin verkrijgbaar. Van mei tot in november is er altijd wel een soort die bloeit. Er zijn vroege bloeiers, zoals A. alpinus, (late) zomerbloeiers zoals A. amellus en herfstasters zoals A. cordifolius en A. novi-belgii. We kunnen de soorten die in de zomer bloeien zomeraster noemen, niet te verwarren met de eenjarige Callistephus.

De wat ouderwetse herfstaster heeft een slechte naam gekregen door de gevoeligheid voor meeldauw. Inmiddels is er echter een ruime keuze in zomerbloeiende en herfstbloeiende asters die hier geen last van hebben. Volgens Hans Kramer van kwekerij De Hessenhof komen er elk jaar nieuwe, zeer gezonde selecties bij.

De echte herfstasters zijn misschien wat

14

Aster pyrenaeus ’Lutetia’. Een krachtig groeiende Aster die na enkele jaren grote pollen vormt. Bolvormige groeiwijze dankzij de licht overhangende stengels. Mooi langs de rand van de border.

Bloei 7-9, hoogte 50 cm, 7 per m2.

stijf, zeker de lagere cultivars. De zomerbloeiende asters hebben een veel lossere groeiwijze, en passen daarom beter in een eigentijdse beplanting. Veel soorten bloeien bovendien door tot aan de eerste nachtvorsten, en doen dus niet onder voor de Aster novae-angliae en A. novi-belgii cultivars. Zomerbloeiende Aster zijn goed te combineren, bijvoorbeeld met Eryngium, Eupatorium, Liriope, Monarda, Perovskia, Veronicastrum, Rudbeckia en natuurlijk met siergrassen.

De beste plek Aster houden van een goed gedraineerde, maar vruchtbare grond en een warme standplaats in de volle zon. Lichte schaduw wordt meestal goed verdragen.

Plant Aster het liefst op een luchtige plek, waar het blad goed kan drogen. Geef water bij de voet van de plant. Te natte grond in de winter kan schade toebrengen.

Worden de planten te hoog dan kunt u ze in mei toppen, zo worden de stengels steviger. Regelmatig delen zorgt voor gezonde planten, doe dit bij voorkeur in het voorjaar. Gooi de kern weg en plant de jonge delen opnieuw in goed bemeste grond.

Aster umbellatus. Licht woekerende Aster met crèmewitte bloemen in platte schermen. Een stevige plant voor achter in de border. ’Weisser Schirm’ blijft lager (140 cm) en heeft bruinrode stengels. Bloei 7-9, hoogte 150-160 cm, 3-5 per m2.

Soorten en cultivars ▸ Aster adcendens. Tot 5 cm grote lichtviolette bloemen aan stevige stengels. Een strak opgaande groeiwijze. Goed in een prairietuin. Zon, hoogte 60 cm, bloei 7-9. ▸ Aster amellus. Zomeraster. Vrij grote bloemen met een geel hartje. ’Jacqueline Genebrier’ is roze, ’Moerheim Gem’ vormt grote bollen vol violetblauwe bloemen,

TuinenLandschap | 20 | 2014

Aster soorten.indd 14

18-09-14 15:14

eiende . Bolgende .

Aster x frikartii ’Mönch’. Een rijke en zeer lange bloeier, vanaf augustus tot aan de eerste vorst is de plant overladen met violetblauwe bloemen. De meest geliefde Aster voor de zomer en nazomer.

Bloei 8-10, hoogte 60-80 cm, 7 per m2.

Aster amellus ’Rosa Erfüllung’. Zomeraster. Deze vrij laag blijvende Aster heeft in verhouding grote bloemen met een geel hartje. Dit is de beste roze cultivar. Bloei 8-9, hoogte 60 cm, 7 per m2.

met n sser ode per m2.

Aster divaricatus. Sneeuwster-aster. Een wolk van kleine witte bloemen aan donkere stelen. Verdraagt droogte en schaduw goed. Licht woekerend en daarom geschikt voor grote vakken. Bodembedekkend. Bloei 8-9, hoogte 60 cm, 5-7 per m2.

Aster thomsonii ’Nanus’. Deze dwergvorm lijkt op A. x frikartii. De violetblauwe bloemen hebben een fijne structuur en heel smalle bloemblaadjes.

Wordt na verloop van tijd steeds voller. Bloei 7-9, hoogte 40 cm, 11 per m2.

’Veilchenkönigin’ is kleinbloemig, donker violet. Zon, hoogte 50-75 cm, bloei 8-9. ▸ Aster ciliolatus. Een kleinbloemige Aster van de prairie, meestal wordt de violette ’Blue Wig’ gebruikt. Zon, hoogte 75-100 cm, bloei 8-9. ▸ Aster x frikartii. Een opvallende Aster vanwege de grote bloemen.

’Mönch’ is de bekendste, ’Flora’s Delight’ heeft paarse bloemen, ’Jungfrau’ is violet. Zon, hoogte 60-80 cm, bloei 8-10. ▸ Aster linarifolius. Vrij kleine, lichtpaarse bloemen en dikke, smalle blaadjes. Voor droge, arme grond. Zon, hoogte 50 cm, bloei 8-9. ▸ Aster maackii. Een nog onbe-

Aster macrophyllus ’Twilight’. Grootbladige Aster.

Zachtblauwe bloemen die lichter verkleuren. Een vrij forse Aster die lichte schaduw goed kan verdragen.

Breidt zich uit. Bloei 8-10, hoogte 80-100 cm, 5 per m2.

Aster amellus ’Rudolph Goethe’. Zomeraster.

Een opvallende Aster met vrij grote bloemen aan donker getinte stengels, opvallend geel hartje.

Op de foto in combinatie met Persicaria.

Bloei 8-9, hoogte 60 cm, 7 per m2.

kende soort met sterk vertakte, donkere bloemstelen en lavendelblauwe bloemen. Sterk en met een opvallende groeiwijze. Zon, hoogte 70 cm, bloei 8-10. ▸ Aster peduncularis (A. asperulus). Himalaya Aster. Harig, donkergroen blad en grote, fijnstralige bloemen in opvallend violetblauw. Een soort die prima in

de schaduw groeit, niet te droog.

Halfschaduw/schaduw, hoogte 60 cm, bloei 7-9. ▸ Aster thomsonii. Een rijke en lange bloeier met vrij grote violetblauwe bloemen. Zeer sterk, kan een vervanger zijn voor ’Mönch’. Is iets forser en groeit luchtiger. Zon, hoogte 80-100 cm, bloei 7-10.

TuinenLandschap | 20 | 2014

Aster soorten.indd 15

<

15 18-09-14 15:14

Sortiment Tekst en beeld Modeste Herwig

Zomeraster combineren Violetblauw met wit

Locatie De Tuinen van Appeltern

Aster frikartii ’Mönch’ is de blikvanger in deze voorbeeldborder in de Nationale Vaste Plantentuin van de Tuinen van Appeltern. De zacht violetblauwe bloemen van de Aster gaan mooi samen met de aarvormige bloeiwijze van Agastache ’Blue Fortune’. Omdat violetblauw een wat donkere, koele kleur is, kan toevoeging van wit, complementair (zacht)geel of een beetje roze de kleurencombinatie echt ophalen. Hier maakt de toevoeging van wit het geheel extra fris. In augustus gefotografeerd, de beplanting zal nog tot in oktober mooi blijven.

Sterk en onderhoudsvriendelijk

Ontwerp Chris Ghyselen

Ontwerp Freek de Gruijter

Deze border in een voortuin is kleurig en heeft een lange bloeiperiode. De sterke Aster divaricatus groeit tussen Hydrangea macrophylla, Phlox (Paniculata-groep) ’Amethyst’ en Calamintha nepeta ssp. nepeta door en geeft zo het effect van gipskruid in een boeket. Omdat deze Aster schaduw en droogte goed verdraagt, is het een prima keuze voor een beplanting waar sterke planten gewenst zijn. Door de bodembedekkende groeiwijze met korte ondergrondse worteluitlopers heel onderhoudsvriendelijk. De kleine witte bloemen verschijnen in augustus-september, vaak al vanaf eind juli.

www.tuinenlandschap.nl

Namen van soorten en cultivars op deze foto’s

16

TuinenLandschap | 20 | 2014

Aster combineren.indd 16

18-09-14 15:14

Dynamische nazomerborder

Ontwerp Chris Ghyselen

Eind augustus is deze border een en al kleur.

Aster x frikartii ’Mönch’ wordt meerdere malen herhaald, de kleine platte bloemen gaan hier wat vorm betreft goed samen met de aartjes van Persicaria amplexicaulis ’Early Pink Lady’. De border is van alle kanten te zien, daarom is er gekozen voor vrij lage planten. Alleen in het midden staan hoge, vrij transparante planten zoals de gele Rudbeckia nitida ’Herbstsonne’. Door lage en hoge planten direct naast elkaar te zetten, ontstaat er veel dynamiek. Ook de afwisseling in felle kleuren en zachte tinten maakt deze combinatie heel sprekend.

TuinenLandschap | 20 | 2014

Aster combineren.indd 17

17 18-09-14 15:14

Bedrijf en Organisatie

Bergen op Zoom en Beesel winnaars Entente

’Verschuiving van kijkgroen naar belevingsgroen’ De titel van groenste stad van Nederland verhuisde vorige week van het hoge noorden naar beneden de grote rivieren, van Groningen naar Bergen op Zoom. Ook de titel van groenste dorp ging naar het zuiden, naar het Limburgse Beesel. Beide gemeenten mogen zich een jaar lang groenste van Nederland noemen.

Tekst Ralph Mens | Beeld Bergen op Zoom, Beesel

D

e Groningse wethouder groenparticipatie en ecologie Mattias Gijsbertsen verzorgde als gastheer de aftrap van de Nationale Groendag. Volgens Gijsbertsen speelt beleving een steeds grotere rol bij groen. „We zien een ontwikkeling van kijkgroen naar belevingsgroen. Dit is te zien in het gebruik van groen en de kwaliteit van de leefomgeving die belangrijker zijn dan formele ruimtelijke structuren.” De wethouder memoreerde dat de biodiversiteit ín de stad inmiddels groter is dan die in de Ommelanden, het buitengebied van Groningen.

Bezuinigingen

Beesel mag de titel groenste dorp van Nederland voeren. Het dorp is volgens de jury van Entente betrokken en inspirerend bezig met beheer en ontwikkeling van haar landschap.

18 Entente.indd 18

Na een forumdiscussie waarin groen en gezondheid en burgerparticipatie centraal stonden, en een presentatie door de Vereniging Vrienden van het Vondelpark, was het tijd voor de uitreiking van de gouden, zilveren en bronzen onderscheidingen voor de genomineerde gemeenten. Vice-voorzitter van Entente Florale Marjolijn Ruijs constateerde dat veel gemeenten ondanks de bezuinigingen groen hebben opgenomen in hun collegeakkoorden. Ook zag zij een duidelijke trend waarbij gemeenten bewoners steeds nadrukkelijker betrekken bij het groen in de woonomgeving.

Juryvoorzitter Henk Rampen stelde dat de scores dit jaar lager uitvallen dan in voorgaande jaren. Volgens Rampen is dit een trend die al een aantal jaar aan de gang is, en komen hoge jurycijfers steeds minder voor. Rampen noemde diverse mogelijke verklaringen voor dit fenomeen. Allereerst hebben sinds een aantal jaren specialisten zitting in de jury, waardoor er kritischer wordt gekeken

naar het groen. Daarnaast kan een oorzaak liggen in de integratie van het groen met diverse maatschappelijke thema’s, waardoor het gemeentelijke groenbudget meer gespreid wordt ingezet. Als derde mogelijkheid noemde Rampen de bezuinigingen waardoor veel gemeenten van onderhoudsniveau A naar niveau B zijn gegaan. Ten slotte zou burgerparticipatie ten grondslag kunnen liggen aan een minder hoog onderhoudsniveau, aangezien burgers hier minder waarde aan hechten.

Rampen constateerde ook dat de scores van de deelnemers zeer dicht bij elkaar liggen. Tussen de eerste en de laatste deelnemer was dit jaar een half punt verschil. De juryvoorzitter pleitte er dan ook voor te kijken naar het Europese jureringssysteem waarbij meerdere deelnemers een gouden onderscheiding kunnen behalen.

Certificaten Evenals bij vorige edities werden ook deze keer de deelcertificaten uitgereikt.

Het certificaat Groen en Economie gaat naar de gemeente Dronten. Volgens de jury is dit een sterke landbouwgemeente die zich bewust is dat groen van groot belang is voor het toerisme.

Het certificaat Groen en Gezondheid gaat naar de gemeente Doetinchem.

Vooral de inzet van groen op schoolpleinen om de jeugd te laten bewegen, de vele wandel- en fietspaden en de tijdelijke speelplaatsen werden door de jury geprezen.

Het certificaat Groen en Burgerparticipatie was voor de gemeente Oisterwijk.

De gemeente investeert veel in groen en

TuinenLandschap | 20 | 2014

18-09-14 15:15

Het historische centrum van Bergen op Zoom. De gemeente richt zich op samenhang van groen in de wijken en hoogwaardig stedelijk groen.

zoekt hierbij de participatie met bewoners en terreinbeheerders.

Het certificaat Groen en Biodiversiteit werd niet uitgereikt. Volgens de jury kwam dit aspect bij de deelnemende gemeenten onvoldoende uit de verf.

Leef baarder Voor de bekendmaking van de groenste stad en het groenste dorp van Nederland was staatssecretaris Dijksma van Economische Zaken uitgenodigd. Dijksma constateerde dat Nederland steeds groener en daardoor leefbaarder wordt. „Natuur en mens versterken elkaar. Dit staat ook centraal in de Natuurvisie van het kabinet: natuur staat midden in de samenleving, waarbij ook andere partijen dan de overheid kunnen participeren.”

Het goud in de categorie dorpen en kleine steden mocht Dijksma uitreiken aan Beesel. Volgens de jury bevat het landschapsontwikkelingsplan van de gemeente een wervende visie wat tot groot draagvlak leidt. Beesel is ambitieus op het gebied van milieu en duurzaamheid en streeft ernaar in 2030 energieneutraal te worden. Ook staat participatie hoog in het vaandel en werkt de gemeente op betrokken en inspirerende wijze aan beheer en ontwikkeling van haar landschap.

Het goud in de categorie steden werd uitgereikt aan Bergen op Zoom. De gemeente kenmerkt zich door haar menselijke maat en maakt de titel ’eeuwenoude groene parel op de Brabantse Wal’ meer dan waar. De jury constateert dat er deskundig, met bestuurlijk draagvlak en passie wordt gewerkt vanuit een historisch perspectief en met een doelgerichte beleidsvisie. Wat participatie betreft legt

de gemeente de bal nadrukkelijk bij de burgers, maar verleent wel alle medewerking bij een serieus initiatief.

In de categorie steden was er zilver voor Doetinchem, brons ging naar Oisterwijk en Dronten. In de categorie dorpen en kleine steden was er zilver voor Hoenderloo, brons ging naar Vianen en Willemstad. <

Groencompetitie Entente Florale Stichting Entente Florale Nederland wil het multifunctionele belang van groen onder de aandacht brengen van overheden, bedrijfsleven en burger. Deelnemers aan de nationale groencompetitie zijn in de categorie Kleine steden & dorpen: Beesel, Hoenderloo (gemeente Apeldoorn), Willemstad (gemeente Moerdijk), Vianen; in de categorie Steden: Bergen op Zoom, Doetinchem, Dronten, Oisterwijk.

heer. Ook onderwerpen als participatie en educatie zijn belangrijk.

De criteria zijn verdeeld in zes groepen. De groepen worden door een onafhankelijke jury beoordeeld op de gemeentelijke visie en de kwaliteit van inrichting, beleid en be-

Al deze onderwerpen worden beoordeeld op de aspecten visie & beleid, ontwerp, beheer & onderhoud, communicatie & participatie.

Gekeken wordt naar: Ω Visuele en ruimtelijke kwaliteit (15%) Ω Cultuurhistorisch erfgoed (10%) Ω Cultuurgroen en buiteninrichting (30%) Ω Natuur en landschap (20%) Ω Recreatie en toerisme (10%) Ω Duurzaamheid en milieu (15%)

TuinenLandschap | 20 | 2014

Entente.indd 19

19 18-09-14 15:15

597963.indd 20

22-9-2014 11:12:49

Bedrijf en Organisatie

Jaarrond groen op GrootGroenPlus Van 1 tot en met 3 oktober wordt in Zundert boomkwekerijvakbeurs GrootGroenPlus gehouden. De beurs kent speciale dagen voor hoveniers en voor openbaar groen. Daarnaast worden de beste nieuwigheden voor het openbaar groen gekozen.

Tekst Ralph Mens Beeld Archief

M

et meer dan 250 deelnemers uit zeven landen is GrootGroenPlus met recht een internationale vakbeurs.

De beurs kent een breed aanbod aan producten zoals bos- en haagplantsoen, sierheesters en -coniferen, laan-, bosen parkbomen, visueel aantrekkelijke planten, rozen en onderstammen, en fruitgewassen. Van de deelnemers is ongeveer 80% groen en 20% toeleverancier.

De beurs opent op woensdag 1 oktober met de uitreiking van de prijzen voor de beste stands en de beste nieuwigheden.

Rond de groene tafel Net als vorig jaar worden negen Rondde-grote-groene-tafelsessies georganiseerd. Elke dag zijn er drie sessies rond het beursthema #365green. Aan tafel zitten diverse gasten met op woensdag kwekers Rijnbeek, Bulk, Ronald Moerings plus retailers Jeroen Soontiëns (Tuincentrum Soontiëns) en Piet Withagen (Intratuin Halsteren). Donderdag zijn de gemeenten Zundert, Dongen en Putten vertegenwoordigd, Peter Verdyck van de provincie Antwerpen, bomenarchitect Wouter Crucke van Vartago en Jan Spruyt, pionier in prairiebeplanting. Op vrijdag zijn te gast Ben van Ooijen (Tuinen van Appeltern) en tuinontwerpers Jolie van Himme, Connie Ettema, John Bijlsma en Arie van der Hout.

Programma Woensdag 1 oktober (Dag van de retail): 11.30 uur #365green: Waarom jaarrond groen aanbieden? Hoe breng je kennis over jaarrond sortiment over op de consument?

13.00 uur Steek je nek uit: Welke keuzes maken kwekers? Waarom zijn ze het ’anders’ gaan doen? Hoe ziet de toekomst van het tuincentrum eruit?

14.00 uur #365green in de landen om ons

Dagelijks zijn er op GrootGroenPlus drie sessies Rond-de-grote-groene-tafel rond het thema #365green.

heen: Is het aanbod van Nederlandse kwekers voldoende? Welke rol speelt kennis van groeiomstandigheden en groencultuur?

Donderdag 2 oktober (Dag van openbaar groen): 10.30 uur #365green: Waarom 365 dagen gevarieerd groen in de gemeente? Is er voldoende aanbod? Hoe is de wisselwerking tussen gemeenten en kwekers?

Waar haalt de gemeente haar inspiratie vandaan?

11.30 uur Steek je nek uit: Wat doet de gemeente anders en waarom? Kijk je naar andere gemeenten en wat leer je daarvan? Hoe ziet openbaar groen eruit zonder beperkingen?

13.00 uur Groene toekomst van Zundert:

Wordt bij openbaar groen vanuit budget of resultaat gedacht? Welke rol speelt burgerparticipatie? Hoe belangrijk is samenwerking?

Vrijdag 3 oktober (Dag van de hovenier): 10.30 uur #365green: Wat is de meerwaarde van jaarrond groen in de tuin?

Hoe zien hoveniers en tuinontwerpers de toekomst? Waar halen ze kennis en inspiratie vandaan?

11.30 uur Steek je nek uit: Hoe ga je met tegenslag en kritiek om? Wat is de toekomst van het vak? Hoe ontwikkelt de tuin zich in de toekomst?

13.00 uur Jong talent: Waarom kiezen jongeren voor het groene vak? Welke rol spelen sociale media en internet? <

TuinenLandschap | 20 | 2014

GrootGroenPlus.indd 21

21 18-09-14 15:15

• Inspecties • Keuringen • Certificatie • Opleidingen

Kijk op www.keurmerk.nl voor ons dienstenpakket

Zeker weten dat het goed is

GROEN-Direkt Boskoop BV, Nederland Noorwegenlaan 37, Hazerswoude

Grote maten Tot 20 meter en hoger Tevens kleinere bomen

597964.indd 22

22-9-2014 11:13:23

Bedrijf en Organisatie

Dag van de Openbare Ruimte 2014 De Dag van de Openbare Ruimte op 8 en 9 oktober in Houten is het ontmoetingsmoment voor iedereen die werkzaam is binnen de openbare ruimte: ontwerp, inrichting, onderhoud en beheer. Bezoekers krijgen een actueel beeld van producten en diensten op het vlak van openbare ruimte.

Tekst Ralph Mens Beeld Archief

I

n 2012 bezochten 4.516 geïnteresseerden de beurs, in 2013 kwamen 5.126 naar de Dag van de Openbare Ruimte. De grootste groep bezoekers, in 2013 ruim 56%, komt voor groen. Van de bezoekers is de meerderheid ambtenaar, in 2013 was dat 63%. Landschapsarchitecten en ontwerpers zijn goed voor 15% van de bezoekers. Bezoekers komen vooral naar de beurs om kennis op te doen van nieuwe ontwikkelingen.

Evenals vorig jaar vindt op de eerste dag van de beurs in de Wilgenzaal van 9.30 uur tot 12.45 uur De Groene Ochtend plaats, deze wordt georganiseerd door VHG en Groenkeur. Op het programma staat een item over de aanbestedingswet (’De Aanbestedingswet, één jaar later’) georganiseerd door de VHG. Na de pauze vindt een discussie plaats rond het thema duurzaam inkopen georganiseerd door Stichting Groenkeur.

Om 13.00 uur vindt eveneens in de Wilgenzaal een kennisuitwisselingsbijeenkomst plaats door CROW Levende Stad over Bomen en veiligheid, beheersing van risico’s. In een interactieve sessie vertelt Mirjam van der Graaf van de gemeente Amersfoort hoe de gemeente haar boomveiligheidsbeleid heeft ingevuld.

Tuin en Landschap-lezing Tuin en Landschap organiseert evenals eerdere edities ook dit jaar een lezing.

Rosemarie Maas (adviseur ruimtelijke ontwikkeling gemeente Rotterdam) en Kyra Kuitert (adviseur openbare ruimte Bureau K2) houden om 15.00 uur in de Wilgenzaal een lezing over de gebruiks(on)vriendelijke openbare ruimte. Maas en Kuitert doen sinds anderhalf jaar onderzoek naar dit onderwerp. Aan de hand van goede én slechte voorbeelden gaan zij de dialoog aan met de zaal over de ruimtelijke voorwaarden voor

De Dag van de Openbare Ruimte op 8 en 9 oktober in Expo Houten is de ontmoetingsplek voor iedereen die werkzaam is binnen het domein van de openbare ruimte.

een goed gebruikte openbare ruimte.

Eerder die dag vindt om 11.00 uur in de Berkenzaal een lezing plaats door Gerbrand van de Weerd en Frans Burg van Bomenwacht Nederland. De inzichten in het beheer van bomen ontwikkelen zich de afgelopen jaren razendsnel. Daarbij ontstaan steeds betere en snellere beheerinstrumenten. Hoe houdt u hier als beheerder zicht op?

Betekenis van groen Ook de tweede beursdag staan diverse interessante bijeenkomsten op het programma. In de Elzenzaal vindt om 12.00 uur een lezing plaats over Wijkdeals in Opgeruimd Breda. Anne Jelle Lycklama à

Nijeholt (Opgeruimd Breda 2.0) en Marco Hommel (Planterra) vertellen over de werkwijze, uitgangspunten, het ontstaan en de resultaten van Opgeruimd Breda.

Om 14.00 uur vertellen Nico Wissing en Lodewijk Hoekstra van NL Greenlabel over de betekenis van groen en duurzaamheid in de buitenruimte. Wat doet groen met de mens, bedrijf, stad of gemeente? Waarom is groen een kansrijk bindmiddel in de maatschappij?

Harro Verhoeven van CROW vertelt om 15.00 uur in de Iepenzaal over Monitoren en benchmarken van beeldkwaliteit. Hoe presenteer je de gemeten kwaliteit op een overzichtelijke manier per beheercategorie en per gebiedstype? <

TuinenLandschap | 20 | 2014

DagvdOpenbareRuimte.indd 23

23 18-09-14 15:15

advertentie_hovenier (3).indd 5 597965.indd 24

9/19/2014 12:22:56 PM 22-9-2014 11:13:18

Het Geschil

Klant heeft klacht over fout geplaatst afvoerputje

TuinenLandschap belicht geregeld uitspraken van de Geschillencommissie Groen, onderdeel van de Stichting Geschillencommissies voor Consumentenzaken, www.sgc.nl. De commissie behandelt geschillen tussen consumenten en vhg-hoveniers of Groenkeur certificaathouders.

Zij doet uitspraak in de vorm van een bindend advies. Bij niet-nakomen van het advies door de hovenier, staat de vhg garant voor nakoming.

De geschillencommissie zetelt in Den Haag.

Tekst en beeld Ralph Mens

H

ermien Dekkers* geeft hovenier Anton Pijpers* opdracht voor de aanleg van een voor- en achtertuin met levering van materialen. De kosten bedragen €5.908. De ondernemer heeft €5.934,78 gefactureerd, waarvan door de consument €4.000 is betaald. Dekkers heeft een aantal klachten en op grond daarvan de factuur van de ondernemer niet volledig betaald. Zij heeft €1.934,78 in depot gestort.

Volgens Dekkers heeft de aannemer diverse zaken niet goed uitgevoerd. Zo is een afvoerputje verkeerd geplaatst, waardoor het water uit een buitenkraan ernaast valt. Ook is de tuin te hoog aangelegd waardoor de onderste lat van de schutting in de grond staat en zal gaan rotten. Verder ligt er grind tegen de schutting aan terwijl een kantlat ontbreekt. Ten slotte is het betongaas op verkeerde hoogte aangebracht en moet derhalve deels opnieuw worden aangebracht. De consument eist herstel en vergoeding voor het inmiddels verknipte betongaas.

De ondernemer schrijft in een brief aan de geschillencommissie dat hij de werkzaamheden op juiste wijze heeft uitgevoerd. Ook tijdens de zitting van de commissie handhaaft hij dit standpunt.

Deskundigenrapport De door de commissie ingeschakelde deskundige heeft het volgende vastgesteld ten aanzien van de door de consument geuite klachten.

Ten aanzien van de afvoerput oordeelt de deskundige dat deze klacht gegrond is. Hij acht herstel mogelijk en begroot de kosten op €65 inclusief btw. Ten aanzien van klachten over de schutting oordeelt de deskundige dat de tuin zal nazakken. Hij adviseert daarom de onderste lat van de schutting niet te verwijderen maar vrij te maken. Het aanbrengen van een kantlat bij het grind acht hij niet noodzakelijk. De klacht over het betongaas is volgens de deskundige gegrond. Hij begroot de kosten van herstel op €50 inclusief btw.

Beoordeling Ten aanzien van klacht 1 volgt de commissie het standpunt van de consument nu ook de deskundige heeft vastgesteld dat het putje verkeerd ligt. Dit is ook te zien op een van de foto’s behorend bij het deskundigenrapport. Dit klachtonderdeel is derhalve gegrond.

Ten aanzien van klacht 2 heeft de consument zich ter zitting afgevraagd of de grond gelijkmatig zal zakken. De ondernemer heeft daarop gereageerd en meegedeeld dat de grond jaarlijks enkele centimeters zal zakken.

De commissie neemt als uitgangspunt dat de grond zal zakken nu dit zowel door de ondernemer als door de deskundige als uitgangspunt wordt genoemd. De deskundige heeft verder aangegeven dat de plank handmatig gemakkelijk los van de grond kan worden gemaakt. Ten aanzien van klacht 3 volgt de commissie het oordeel van de deskundige dat het niet nodig is een kantlat aan te brengen. Ten aanzien van klacht 4 zijn partijen het tijdens de zitting eens geworden en zal de ondernemer aan de consument €50 inclusief btw vergoeden.

Aangezien de consument grotendeels in het ongelijk wordt gesteld, hoeft de ondernemer aan de consument slechts een kwart van het klachtengeld te vergoeden (€12,50). <

Beslissing De ondernemer moet het afvoerputje verplaatsen of een schadevergoeding van €65 vergoeden, als de consument dat wil. Verder moet hij met betrekking tot klacht 4 aan de consument €50 vergoeden. De commissie verklaart de overige klachtpunten ongegrond.

De consument is de restantaanneemsom aan de ondernemer verschuldigd. Uit het depot wordt aan de ondernemer €1.872,28 betaald en aan de consument €62,50. Overeenkomstig het reglement van de commissie is de ondernemer als bijdrage in de behandelingskosten van het geschil een bedrag verschuldigd van €115.

* Deze namen zijn fictief.

TuinenLandschap | 20 | 2014

Geschil-1.indd 25

25 18-09-14 15:16

597966.indd 26

22-9-2014 11:13:55

WILT U HET GAZON EN DE BORDER IN DE WINTER EEN DUWTJE IN DE RUG GEVEN? GEBRUIK DAN VIANO NAJAARSBEHANDELING! De speciale formule van deze meststof zorgt ervoor, dat het gazon en de border sterk de winter in gaan en er ook weer sterk uit komen.

Door de toevoeging van Magnesium is het gazon ook in de lente nog groen. Het gazon heeft dan al een behoorlijke voorsprong.

Uniek is de toegevoegde Humifirst. Dit is een combinatie van humusen fulvozuren die actief de groei van wortelhaartjes stimuleren. Het gras kan hierdoor beter voeding opnemen en voldoende reserves aanmaken om tot in het voorjaar groen te blijven. De beplanting ontwikkelt een dichter en groter worteloppervlak waardoor het beter bestand is tegen winterse omstandigheden en dus ook een flinke voorsprong heeft in het voorjaar.

Bovendien verlaagt de toevoeging van Humifirst de dosering per m2.

Dit resulteert in een zeer lage kostprijs.

info@benjburgum.nl 0511-481339

Slechts â&#x201A;Ź 0,05/m²

Geef het beste, krijg het mooiste

597967.indd 27

22-9-2014 11:14:15

Ontwerp en Inrichting

Kleurrijke beleving in Helmondse kantoortuin Een heldere indeling van de ruimte en een weelderige beplanting; dat is het visitekaartje van Gert-Jan Schouwenaar van Stoop Tuinen. Voor de architectonische nieuwbouw van het bedrijf AAE ontwierp hij een kleurrijke vasteplantentuin waar het voor de werknemers goed toeven is.

Tekst Miranda Vrolijk Beeld Henk Dijkman

I

n 2012 werd ontwerper Gert-Jan Schouwenaar van Stoop Tuinen in Nuenen gevraagd om een ontwerp te maken voor de buitenruimte bij de gloednieuwe kantine van AAE in Helmond. De fabrikant van fijnmechanische onderdelen heeft het nieuwe gebouw laten ontwerpen door Margry|Arts Architecten uit Valkenswaard. Het is een opvallend gebouw geworden met een ronde vorm en een gevel van glazen verticalen. Bij een bijzonder gebouw hoort een mooie buitenruimte, daarom liet de directie van AAE drie bureaus een ontwerp maken. Uiteindelijk bleek dat van Schouwenaar het meeste aan te spreken.

Twee aparte sferen Schouwenaar legt uit dat de nieuwe buitenruimte bij AAE te verdelen is in

28

drie zones: de entree, het parkeren en de ruimte bij de kantine. Die verdeling vloeit direct voort uit de komst van het nieuwe zeer opvallende gebouw. „Dat vraagt heel veel aandacht, terwijl de entree zich nog steeds in het oude kantoor bevindt.’’ Om ervoor te zorgen dat bezoekers automatisch naar het oude gebouw lopen, heeft Schouwenaar veel aandacht besteed aan de entreezone en die bewust laten contrasteren met de ruimte bij de kantine. „Ik heb heel bewust twee aparte sferen gecreëerd.’’

De entree is rechttoe rechtaan vormgegeven en de beplanting is sober, terwijl de tuin bij de kantine juist een golvende lijnvoering heeft en een grote soortenrijkdom kent. „Een heldere indeling van de ruimte en een weelderige beplanting, daar hou ik van.’’ Voor de entree heeft de ontwerper een dubbele rij betonplaten

van 2 bij 2 m geplaatst. Met dit krachtige gebaar is het voor de bezoeker helder dat hij hier het bedrijf moet betreden. Daarnaast ligt een strakke spiegelende vijver die weer begrensd wordt door een massa aan Pennisetum alopecuroides ’Hameln’. De ruimte is afgezoomd met een hoge Taxushaag, daarachter ligt de vasteplantentuin dicht bij de kantine.

Kleurrijk beeld De directie wilde dat de ruimte bij de kantine goed bij de vormgeving van de nieuwbouw zou passen. Daarnaast moest het een prettige verblijfsruimte worden voor de werknemers. Schouwenaar besloot daarom hier een vasteplantenborder aan te leggen. „Omdat het mooi is, voor een kleurrijk beeld zorgt en voor beleving, omdat de planten door het jaar >

TuinenLandschap | 20 | 2014

InrichtingAAE.indd 28

18-09-14 15:16

(Foto boven) De beplanting in de border bij de architectonische nieuwbouw bestaat uit een combinatie van siergrassen en vaste planten. Schouwenaar heeft gekozen voor sterke soorten die elkaar in bloeitijd opvolgen. Niet alleen de beplanting is kleurrijk, ook het buitenmeubilair heeft bewust een feloranje kleur gekregen als tegenwicht voor het glas van de nieuwbouw.

(Foto links) Het pad van brede betonplaten leidt de bezoeker naar de entree van AAE in het oude gebouw. De klinkerverharding loopt naar de parkeerplaats; de klinkers stammen van het oude terrein en zijn hergebruikt. De paaltjes zijn na de winter van 2012/2013 geplaatst, om te voorkomen dat mensen de vijver in lopen. Die winter lag er veel sneeuw en was het moeilijk om het pad van de vijver te onderscheiden. >

TuinenLandschap | 20 | 2014

InrichtingAAE.indd 29

29 18-09-14 15:16

heen voortdurend veranderen en omdat de planten veel insecten aantrekken. Je wordt hier blij van.’’ Bovendien, en dat is ook niet onbelangrijk, vraagt de border weinig onderhoud.

De borderrand heeft een golvende, vloeiende beweging en is geïnspireerd op de vormgeving van het ronde glazen gebouw. Daarnaast zorgt de golvende beweging ervoor dat de rand op sommige plekken breed genoeg is voor planten die ruimte nodig hebben. Eupatorium purpureum ’Riesenschirm’ en Persicaria polymorpha bijvoorbeeld; toegepast door Schouwenaar vanwege hun hoogte. „Ze bieden enigszins tegenwicht aan het gebouw. Met een massa vrouwenmantel red je dat echt niet.’’ In de border heeft de ontwerper een combinatie van siergrassen en vasteplanten toegepast. „De siergrassen vormen de basis, zij zorgen voor structuur ook in de wintermaanden wanneer de vaste planten wegvallen.’’

Qua vaste planten heeft Schouwenaar voor sterke soorten gekozen die in bloeitijd elkaar opvolgen, zodat vanaf eind april tot laat in de herfst er altijd wat in de border bloeit. Ook groeien er geelbloeiende planten zoals Rudbeckia fulgida ’Goldsturm’, een kleur die de ontwerper normaliter weinig toepast, „omdat particulieren dat vaak niet willen, maar hier had ik de vrije hand’’.

In de border staat hier en daar een Catalpa bignonioides ’Aurea’. Volgens Schouwenaar vanwege zijn grote limegroene blad een sfeermaker. Bewust zijn losse meerstammige exemplaren gebruikt, passend bij de weelderige border. „Met bijvoorbeeld bolcatalpa’s creëer je hier een veel stijver beeld.’’ De vasteplantentuin wordt begrensd door Taxus-hagen, zoals al genoemd, scheidt een hoge de verblijfsruimte van de entree; twee lagere hagen vormen de grens tussen de vaste planten en de parkeerruimte.

Zeventig parkeerplaatsen In totaal moest Schouwenaar zeventig parkeerplaatsen kwijt op het terrein, een stevig aantal. Om de benodigde ruimte hiervoor zachter en vriendelijker te maken, wordt er geparkeerd op split met een zachtgele kleur. Het materiaal ligt vast in Schwabengitter-honingraten.

De verschillende rijen parkeerplaatsen worden van elkaar gescheiden door Pennisetum-vakken met ook hier her en der een meerstammige Catalpa. Het liefst had Schouwenaar de bomen op het parkeerterrein zelf los gestrooid, om zo het terrein nog meer te verzachten, maar dat ging AAE toch te ver. De complete buitenruimte van de fabrikant wordt omzoomd door een beukenhaag met een tiental platanen; die stonden op het voormalige terrein en zijn verplaatst. <

Kantoortuin AAE Ontwerp Stoop Tuinen in Nuenen, Gert-Jan Schouwenaar Aanleg Stoop Tuinen in Nuenen Jaar aanleg najaar 2012 Oppervlakte ca. 5.000 m2 Functie buitenruimte verblijfsruimte, parkeren en entreezone Aangeplante bomen Catalpa bignonioides ’Aurea’ en Carpinus betulus ’Fastigiata’ Aangeplante hagen Taxus baccata en Fagus sylvatica Vaste Planten Anemone x hybrida ’Honorine Jobert’, Aster ’Prof.

Anton Kippenberg’, Cimicifuga simplex ’White Pearl’, Darmera peltata, Eupatorium purpureum ’Riesenschirm’, Geranium ’Patricia’, Geranium macrorrhizum ’Spessart’, Kalimeris incisa ’Madiva’, Nepeta faassenii ’Walkers Low’, Persicaria amplexicaulis ’Firedance’, Persicaria polymorpha, Rudbeckia fulgida ’Goldsturm’, Salvia nemorosa ’Amethyst’, Salvia nemorosa ’Ostfriesland’, Sedum ’Matrona’, Solidago caesia en Waldsteinia ternata.

Siergrassen Calamagrostis acutiflora ’Karl Foerster’, Carex morrowii ’Variegata’, Deschampsia cespitosa ’Goldtau’, Imperata cylindrica ’Red Baron’, Miscanthus sinensis ’Gracillimus’ en Pennisetum alopecuroides ’Hameln’.

Half heester Perovskia atriplicifolia ’Little Spire’.

30

TuinenLandschap | 20 | 2014

InrichtingAAE.indd 30

18-09-14 15:16

Omdat het gebouw lager ligt dan de vasteplantenborder buiten, heb je binnen goed zicht op de planten.

Zowel buiten als binnen zie je de border door het jaar heen veranderen. Op de achtergrond is de parkeerplaats te zien; de auto’s parkeren op lichtgeel split.

De vorm van de buitenruimte is geïnspireerd op de ronde vorm van het gebouw. Schouwenaar richt zijn tuinen vaak in op basis van de ’Mien Ruys-filosofie’: een heldere, goede indeling van de ruimte combineren met een weelderige beplanting.

www.tuinenlandschap.nl

TuinenLandschap | 20 | 2014

InrichtingAAE.indd 31

31 18-09-14 15:16

COMBI COMFORT 100

WAAROM EEN PROBLEEM? ALS DE OPLOSSING BESTAAT! Dag van de Openbare ruimte Stand 1.102

Brandstofverbruik per uur lager dan 8,50 excl. BTW (gebaseerd op Eco Trac + frontmodule)

Hetelucht onkruidbestrijding bij ca. 400°C ƒ 60% warmte terugwinning ƒ Geringe investering ƒ Preventief inzetbaar ƒ Werkt volvelds, doodt ook zaden en kiemen ƒ Geen schade aan bestrating ƒ Inzetbaar op halfverharding ƒ Geen roetuitstoot en minimale CO2 uitstoot

WeedControl Specialist in gifvrij onkruidbeheer

597968.indd 32

T 0416 54 07 18 www.weedcontrol.nl info@weedcontrol.nl

22-9-2014 11:15:02

Klanten willen, voordat ze besluiten kunstgras te nemen, het product zien, voelen en ervaren. EasyLawn bedacht een nieuwe winkelpresentatie voor o.a. Intratuin Halsteren met een verbluffend resultaat.

Ook de opening van meerdere showtuinen bij aangesloten hoveniers werkt!

EasyLawn is een vertrouwde leverancier van kunstgras en bijproducten. Met verschillende hoogtes, vormen en kleuren van de vezels levert EasyLawn kunstgras dat natuurgetrouw is en heel zacht aanvoelt. De ervaring van de afgelopen jaren leert dat de gebruiker vóór de aanschaf het kunstgras moet zien, voelen en ervaren. In plaats van het versturen van samples heeft EasyLawn vorig jaar nieuwe winkeldisplays ontwikkeld en showtuinen geopend. De resultaten zijn verbluffend. Verschillende tuincentra zagen hun kunstgras omzet verdubbelen en ook hoveniers die een showtuin openden mogen nieuwe klanten ontvangen die speciaal voor het kunstgras langskomen. “Deze mensen waren hier anders nooit terecht gekomen” aldus Gert Musch uit Apeldoorn.

EasyLawn ondersteunt de ondernemers met marketing, presentatie en online klanten023 - 30 400 18 www.EasyLawn.nl www.tigerturf.nl

597969.indd 33

werving. Ook geïnteresseerd in een succesvolle winkelpresentatie of showtuin die u samen met EasyLawn ontwikkelt?….Neem contact met ons op om de mogelijkheden te bespreken of om naar referenties te vragen.

22-9-2014 11:14:59

Ontwerp en Inrichting

Bakstenen kolommen markeren de drie hoofdentrees van het park: aan het begin van de twee promenades en tegenover de vijver. â&#x20AC;&#x17E;Die kolommen geven aan dat je hier iets moois binnengaatâ&#x20AC;&#x2122;â&#x20AC;&#x2122;, zegt Kalshoven. Het gebruik van bakstenen voor de muurtjes en kolommen is typerend voor Dudok, ze zijn opgebouwd in kruisverband waarbij koppen en strekken elkaar per laag afwisselen.

34

De twee promenades bieden zicht op de vijver met de fontein. Om het park nog extra chicheid te geven zijn elementen gebruikt, die de gemeente Leiden normaal gesproken alleen in de binnenstad toepast. Dit geldt voor de straatlantaarns, de zitbanken en het klassieke hekje dat als plantsoenafrastering dient.

TuinenLandschap | 20 | 2014

Kooipark.indd 34

22-09-14 14:07

Allure terug in Dudoks Kooipark Van openbaar hondentoilet tot een park met de allure van Dudok. Het Leidse Kooipark heeft het afgelopen jaar die metamorfose ondergaan. Inmiddels is het zelfs een gemeentelijk monument geworden. „De bewoners zijn weer trots op hun park, daardoor is het ook weer goed beheerbaar.’’

Tekst Miranda Vrolijk | Beeld Gerdien de Nooy

F

rank Kalshoven en Nanda Ruijzing zijn beiden ontwerpers bij de gemeente Leiden. Ze herinneren zich nog goed de eerste avond in 2012 dat ze met de bewoners van De Kooi in gesprek gingen over het park in de wijk. Het bijna honderd jaar oude park was dringend toe aan een opknapbeurt. „Er werd voornamelijk een hoop geschreeuwd en getierd die avond’’, zegt Kalshoven. Dit vloeide voort uit een diep wantrouwen richting de gemeente die volgens de bewoners ’alleen geld overheeft voor de binnenstad en niks voor de wijken eromheen’. Wat het park in De Kooi betreft, hadden ze wel een beetje gelijk, zegt Kalshoven.

Het 17.000 m2 grote park was met name langs de randen behoorlijk dichtgegroeid tot een ondoordringbaar struweel waar de pispotjes en bramen welig tierden. „Af en toe werd hier met een

klepelmaaier overheen gegaan, omdat er geen ander beheer mogelijk was’’, legt de ontwerper uit. Het park functioneerde voornamelijk als hondentoilet; de vijver was een bende en omdat het park door het dichte groen onoverzichtelijk was, werd er veel rottigheid uitgehaald. En dat terwijl het Kooipark oorspronkelijk ontworpen is met een zekere allure. Onder diegenen die begin twintigste eeuw meewerkten aan het ontwerp, bevond zich hoogstwaarschijnlijk de beroemde architect Willem Marinus Dudok, hij was destijds aan de slag bij de gemeente Leiden. Aan hem worden de twee diagonale zichtlijnen en de niervormige vijver toegeschreven.

Het feit dat Dudok heeft meegewerkt aan de inrichting, greep de gemeente Leiden aan om de bewoners van De Kooi te overtuigen dat de plek in hun wijk

bijzonder is, dat ze een plek hebben waar ze trots op kunnen zijn. „Want daar was door de verloedering weinig van over.’’ Hierin werd ze gesteund door de Vereniging tot Behoud en Bescherming van het Kooipark (VBBK). Deze vereniging werd door een aantal bewoners opgericht toen de gemeente het plan lanceerde om er een Johan Cruyffcourt aan te leggen.

Dat wilde de VBBK voorkomen; het park herinrichten in de geest van Dudok kon echter wel op de steun van de vereniging rekenen. Na de eerste roerige avond volgden nog drie avonden van overleg met de bewoners waarin de sfeer geleidelijk verbeterde. Uiteindelijk is er gezamenlijk een ontwerp gemaakt.

Het Kooipark is in 1920 aangelegd als volkspark; het bevond zich destijds midden in een arbeiderswijk in aanbouw. In die jaren werden ook de twee dubbele

TuinenLandschap | 20 | 2014

Kooipark.indd 35

>

35 22-09-14 14:08

huizenblokjes gebouwd die nog altijd onderdeel uitmaken van het park. Een volkspark bood ruimte voor sport- en spelactiviteiten en allerlei evenementen en volksbijeenkomsten. Al vanaf het begin was duidelijk dat het Kooipark voor sport en spel veel te klein was. Wel heeft het altijd als oriëntatiepunt voor de wijk gefungeerd. Op het plein tussen de twee diagonalen – daar waar nu het trapveldje ligt – startte bijvoorbeeld jaarlijks de optocht op 1 mei, de dag van de arbeid. Ook vonden er in de jaren twintig en dertig muziekvoorstellingen plaats en later werd er eveneens Koninginnedag gevierd. „Het oorspronkelijke ontwerp van Dudok hebben we teruggebracht, maar wel aangepast aan de huidige maatstaven’’, vervolgt Ruijzing. In Dudoks plan bestonden de diagonale promenades die zicht bieden op de vijver uit twee smalle paden. De twee zichtlijnen zijn door de ontwerpers prominent teruggebracht door twee ruime paden (3 m breed) aan te leggen met daartussen een 9 m brede border met een combinatie van siergrassen en vaste planten. „Niet alleen mooi,

maar hierdoor hebben de omwonenden nog meer de mogelijkheid om een rondje te wandelen door het park.’’ Het eindpunt, de vijver, is ten opzichte van de situatie van 2012 verdubbeld en heeft weer de vorm van een nier gekregen. „Door het wateroppervlak groter te maken, krijgt het park ruimte en openheid’’, legt Ruijzing uit. ’Die ruimte in het zicht’ is direct ontleend aan de visie van Dudok.

Schonen bomenbestand Een volgende grote ingreep was het schonen van het bomen- en heesterbestand. Kenmerkend aan het Kooipark is dat er inmiddels een breed scala aan bomen groeit. Van de ruim 150 bomen is een aantal gekapt en een aantal verplaatst. Dat laatste om de losgestrooide bomen wat meer te groeperen maar met name ook om plaats te maken voor de twee brede diagonalen. In de westelijke promenade is de monumentale plataan blijven staan; die bevindt zich nu midden in de border. Van de 1.600 m2 aan heesters is 1.200 m2 verwijderd. „Hierdoor kun je nu van alle kanten door het park heen

kijken. En dat heeft de overlast ingrijpend verminderd’’, zegt Kalshoven.

De twee diagonale paden en de vijver verdelen het park in drie ruimtes. Die hebben elk een eigen functie gekregen: tussen de twee diagonalen is een verdiept sportveld aangelegd. Langs de Kooilaan is een losloopgebied voor honden gemaakt en helemaal aan de andere kant van het park bevindt zich de vernieuwde speelplek. „Daarmee hebben we alle functies van het park behouden, maar ze ondanks de geringe oppervlakte toch van elkaar gescheiden’’, zegt Ruijzing.

Begin mei werd het Kooipark opgeleverd. Sindsdien wordt het park intensief, door jong en oud gebruikt. „Daardoor voelen omwonenden zich ook weer verantwoordelijk voor het park. Dat maakt het beheer voor de gemeente gemakkelijker’’, zegt Kalshoven. Imiddels heeft het Kooipark op aanvraag van de VBBK zelfs de gemeentelijke monumentenstatus ontvangen. „In het rijtje historische Leidse parken, heb je nu behalve De Leidse Hout, begraafplaats Groenesteeg en het Plantsoen, ook het Kooipark.’’ <

Kooipark Leiden Oorspronkelijke aanleg 1920 Grootte 17.000 m2 (dit is zonder de huizenrijen) Ontwerp herininrichting 2012 Aanleg herinrichting 2014 Ontwerper gemeente Leiden, Nanda Ruijzing en Frank Kalshoven Aanleg Krinkels Groen Aantal bomen Ruim 150, die zijn aangevuld met solitaire heesters: Amelanchier lamarckii, Cornus kousa, Enkianthus campanulatus en Hamamelis intermedia.

Heesterbeplanting noordelijke helft Escallonia ’Donard Seedling’, Rhododendron ’Cunningham’s White’ en Viburnum tinus Beplanting promenades Er is een combinatie van rozen (Rosa ’Dagmar Hastrup’ en R. ’Stad Rome’), vaste planten en siergrassen aangeplant die gezamenlijk voor een jaarrond aantrekkelijk beeld zorgen. De bloeikleur is overwegend roze-rood omdat dit volgens de ontwerpers goed combineert met de robuuste grassen.

Vaste planten Echinacea purpurea ’Rubinstern’, Geranium x oxonianum ’Rose Clair’, Geranium phaeum ’Album’, Persicaria amplexicaulis ’Fascination’ en Anemone hupehensis ’September Charm’ Siergrassen Luzula nivea, Pennisetum alopecuroides en Sporobulus heterolepis.

36

TuinenLandschap | 20 | 2014

Kooipark.indd 36

22-09-14 14:45

Rondom het park is een meidoornhaag geplaatst. Voorheen liep het park gewoon over in de bestrating. „Nu is het duidelijk dat je hier een andere ruimte binnengaat.’’ De ontwerpers hebben voor meidoorn gekozen omdat deze heester meer hufterproof is dan bijvoorbeeld de chiquere liguster. Ook de verschillende ruimtes in het park worden begrensd door meidoorns.

Voor de speeltoestellen zijn natuurlijke materialen gebruikt, zodat ze tegen de achtergrond van de volwassen haagbeuken enigszins wegvallen. „Kies je hier voor felgkleurde toestellen, dan wordt dit gedeelte veel te massaal voor een postzegelpark als dit.” De heesters onder de haagbeuken zijn opgeschoond zodat onder de bomen meer plek vrijkwam voor een extra speelelement.

In de noordelijke helft van het park bevinden zich de huizenblokjes. Om dit gedeelte te onderscheiden van de open zuidelijke helft, waar de beplanting bestaat uit gazon en bomen, zijn hier wintergroene heesters toegepast. Op de voorgrond is dat Rhododendron ’Cunningham’s White’. Als achtergrond van de bankenrij bij de vijver is Gunnera macrophylla aangeplant.

In de promenade is een combinatie van siergrassen en rozerood bloeiende vaste planten toegepast. Op de achtergrond is het hondenlosloopveldje te zien. Net als de andere parkelementen is dit gedeelte omheind door een meidoornhaag. Kleinere bakstenen kolommen markeren de toegangen tot het veld.

www.tuinenlandschap.nl

Kooipark.indd 37

Het trapveld is verdiept (-1 m) aangelegd, omdat hij hiermee minder nadrukkelijk aanwezig is in het park. Het hoogteverschil wordt opgevangen door keermuurtjes.

Die houden ook voor een deel de ballen binnen. „We wilden niet nog een extra barrière opwerpen in de vorm van een kooi.’’ Op deze plek bevond zich in het oorspronkelijke ontwerp het hoofdplein, waar de optocht op 1 mei begon.

TuinenLandschap | 20 | 2014

37 22-09-14 14:09

Watermanagement in uw eigen tuin!

Iedereen wil water in de tuin: in de vijver, op bloemen, planten en het gazon.

Maar wateroverlast? Daar is niemand blij mee!

Steeds meer tuinen hebben een ruim terras om heerlijk van te genieten. Intensieve of langdurige regenbuien kunnen in de tuin wateroverlast veroorzaken. Dit vraagt om oplossingen.

ACO EasyGarden helpt met functionele, duurzame en esthetische oplossingen voor het watermanagement in de particuliere tuin! www.aco-easygarden.nl

ACO EasyGarden Regenwater verdient beter!

597970.indd 38

22-9-2014 11:28:08

FOR ORGANIC GROWING

Noord Noord Nederland Nederland Noord Nederland Geert Geert van van Kerkvoorde Geert Kerkvoorde van Kerkvoorde 06-126 06-126 71 236 06-126 71 236 71 236 g.vankerkvoorde@dcmnederland.com g.vankerkvoorde@dcmnederland.com g.vankerkvoorde@dcmnederland.com

597962.indd 39

FOR ORGANIC GROWING

FOR ORGANIC GROWING

Midden Midden Nederland Midden Nederland Nederland Gerrit Gerrit KlopKlop Gerrit Klop 06-516 06-516 01 208 06-516 01 208 01 208 g.klop@dcmnederland.com g.klop@dcmnederland.com g.klop@dcmnederland.com

ZuidZuid Nederland Nederland Zuid Nederland Emile Emile Bezemer Bezemer Emile Bezemer 06-220 06-220 12 023 06-220 12 023 12 023 e.bezemer@dcmnederland.com e.bezemer@dcmnederland.com e.bezemer@dcmnederland.com

22-9-2014 11:15:35

Aanleg en Onderhoud

Innovatiedag Bomen voor de Toekomst DLV Plant en het Praktijknetwerk Duurzame aanpak van ziekten, plagen en onkruiden organiseerden bij kwekerij Ebben in Cuijk de ’Innovatiedag Bomen voor de Toekomst’. Tijdens deze bijeenkomst, die op 11 september plaatsvond, werden onder meer een forumdiscussie en lezingen gehouden en waren demonstraties te zien van verschillende nieuwe technieken op het gebied van duurzaamheid.

Tekst en beeld Miranda Vrolijk en Peter Bennink

Van snoeiafval olie en azijn maken Directeur Rob Vasbinder van Nettenergy in Boskoop demonstreerde zijn zelf ontwikkelde machine waarmee van hout, vijf verschillende producten worden gemaakt: droge olie, natte olie, biochar (houtskool), houtazijn en houtgas. Deze technologie die verder gaat dan de eerste generatie pyrolysetechnieken waarbij het hout slechts in twee verschillende producten werd ontleed, heeft hij PyroFlash genoemd. Pyrolyse is een proces waarbij materiaal ontleed wordt door het te verhitten zonder dat er zuurstof bij komt. De geproduceerde olie en houtskool kunnen op verschillende manieren worden ingezet. Een deel van het houtgas wordt gebruikt om de machine draaiende te houden. Daarnaast wordt onderzocht of het houtazijn ingezet zou kunnen worden als pesticide. Ook kan de azijn volgens Vasbinder als groen alternatief voor strooizout ingezet worden. „Groen, omdat er geen chloor in zit.’’

De machine is uniek omdat hij mobiel en compact is. Op die manier is het goed mogelijk om langs gemeentewerven te gaan en daar ter plekke het snoeiafval en bermmaaisel om te zetten in herbruikbare producten. „Gemeenten moeten zich realiseren dat ze met snoei- en houtafval een kostbaar materiaal in handen hebben.’’ Nettenergy wil de machine in serie gaan produceren. Volgens Vasbinder zouden loonbedrijven zo’n machine kunnen kopen om langs verschillende gemeenten te gaan.

40

TuinenLandschap | 20 | 2014

Boom Innovatiedag.indd 40

18-09-14 15:17

Forumdiscussie duurzaamheid In een forumdiscussie spraken experts uit de hele keten over duurzaamheid: Leendert Koudstaal is Beleidsadviseur in Den Haag, Harm Horlings onder andere bestuurslid van Anthos en de Raad voor de Boomkwekerij. Peter Henssen is groenaannemer, Henk Raaijmakers boomkweker en Jaap Smit is dendroloog.

De deelnemers benadrukken de noodzaak van duurzaamheid. Horlings: „Duurzaamheid wordt binnenkort een voorwaarde om te mogen leveren.

Het is dan dus geen kostenpost meer, maar het levert geld op.”

Toch lukt het vaak niet om duurzaam te werken.

Volgens Henssen is het een probleem dat het groen vaak al in de ontwerpfase wordt aanbesteed, wanneer nog niet duidelijk is wat precies de knelpunten zijn bij aanleg en onderhoud. Dat kan er toe leiden dat er later bijvoorbeeld geen budget meer is voor noodzakelijke nazorg. Smit merkt in aansluiting hierop op dat het vaak beter is om minder bomen te planten maar wel allemaal op een goede groeiplaats, dan om veel bomen in

een marginale groeiplaats te zetten.

Raaijmakers: „De laagste prijs regeert.

Daarbij zijn uitvoering en onderhoud aparte afdelingen met een apart budget en ieder voor zich doet het zo goedkoop mogelijk. Maar je moet duurzaamheid wel over de hele keten bekijken. Als de boom

na tien jaar dood gaat, zijn alle investeringen in duurzaamheid daarvoor verloren gegaan.” Koudstaal kondigt aan dat er een landelijk kennisnetwerk bomen in oprichting is om de krachten van de hele sector te bundelen.

’Meng en varieer!’

Boomadviseurs Henry Kuppen en Jan P. Mauritz hielden ’s middags een vurig pleidooi om bij de aanplant van bomen meer te mengen en te variëren. „Eensoortige lanen zijn snelwegen voor ziekten en plagen, elk beheer daarvan is dweilen met de kraan open”, stelde

Kuppen. Recentelijke voorbeelden van een goede sortimentskeuze is het Amsterdamse IJburg waar negentien verschillende iepen zijn toegepast. Ook het Utrechtse Leidsche Rijn kan de goedkeuring van Kuppen wegdragen, daarin is zowel in familie, geslacht als in

leeftijd gevarieerd. De bomenman adviseerde de zaal om bij grote aantallen nieuw te planten bomen het beplantingsalternatief van de Amerikaan John Ball toe te passen: ’plant 10% in één soort, 20% in één geslacht en 30% in één familie’.

Jan P. Mauritz drukte de zaal op het hart om verder te kijken dan het geijkte sortiment. „Er zijn genoeg probleemloze rassen, neem Quercus, er zijn meer soorten die geen last hebben van eikenprocessierups dan wel.

Hetzelfde geldt voor Aesculus en Fraxinus.’’

Het is volgens Mauritz wel belangrijk dat gemeentelijke ontwerpers op zoek gaan naar de juiste informatiebronnen. „De waarheid over sortiment is niet op internet te vinden, voor goede sortimentskennis moet je naar boomkwekers.’’ Aan het einde van zijn presentatie toonde hij een aantal bomen voor de toekomst. Bomen voor de toekomst. Dit zijn bomen die gezond zijn en een hoge ziekteresistentie hebben, goed tegen hitte, lichtinstraling, droogte en vernieling kunnen, onderhoudsarm zijn, maar nog fraai ook.

Dit zijn onder meer Parrotia persica, Carya ovata, Aesculus flava, Arbutus andrachme en Acer x freemanii ’Jeffersed’.

TuinenLandschap | 20 | 2014

Boom Innovatiedag.indd 41

41 18-09-14 15:17

BRANCHEWIJZER Afhaalcentrum

Automatisering

Automatisering

Beregening

CALCULEREN EN MEER!

' OHYHUDQFLHU YDQ VRǽZDUH YRRU

Een volledig calculatieprogramma dat aansluit bij het ideale beeld van u als hovenier en ondernemer; practisch en doeltreffend.

Probeer vrijblijvend een gratis proefperiode met support wanneer het bij u uitkomt.

*URHQH 3URIHVVLRQDOV

www.espalier.nl info@espalier.nl 0413 - 26 09 37

3URMHFWDGPLQLVWUDWLH 2QWZHUS %HKHHU

%HZH]HQ VRǽZDUH ZDDUPHH XZ EHGULMI QRJ VXFFHVYROOHU NDQ ZRUGHQ

ZZZ WVG QO

EĂ? TPGUXBSF WPPS VX CFESJKG

1SPGFTTJPOFFM FO [FFS HFCSVJLFSTWSJFOEFMJKL

Daktuinsystemen Eenvoudig meer controle

JOGP!JUHTPGUXBSF OM

Beton

ALLES VOOR UW TUIN

INFOGROEN Software BV T +31 (0)172 23 54 44 www.groenvision.com/hovenier Powered by

Ruim 30 jaar ervaring in: - Siertegels

Complete software oplossingen voor de hovenier en groenvoorziener

- Gebakken stenen - Sierbestrating - Natuursteen - Muur-/Stapelelementen - Voor ieder budget

Buiter Beton, verrassendâ&#x20AC;Ś veelzijdig... flexibel !!

www.buiterbeton.nl

Bel of mail voor meer informatie over advertentiemogelijkheden: tel: 0342-494889, fax: 0342-494299, e-mail: svstraffic@bdu.nl

597972.indd 42

22-9-2014 11:15:52

BRANCHEWIJZER Daktuinsystemen

Groeiplaatsverbetering

Meststoffen

Overig

WWW.EKOGRAS.COM ZIE ONZE NIEUWE WEBSITE

MET HOVENIERSUPPORT OPEN DAG ZAT. 27 SEPTEMBER

www.tfi4000.nl info@tfi4000.nl

t 035-5770970 f 035-5770971 m 06-10961851

EEN HOGER RENDEMENT WWW.HOVENIERSUPPORT.NL

OOK VOOR SEDUMROLL MATTEN

Oprijplaten

telefoon: 06 1029 2513 email: info@ekogras.com

Leverancier GROENE gevels en daken.

Diverse substraten in 50 ltr. zakken.

Professioneel advies voor hoveniers.

Kom naar: Afhaalcentrum en kwekerij de Mient 1e Mientlaan 11 • 2223 LG Katwijk T 071 3646111 • E info@ugbv.nl

Groene rentmeester

Groeiplaatsinrichting

-

Silva Cell Groeiplaatsconstructie Wortelschermen Boombakken Boomverankering Boomstambescherming Beluchting en Bewatering en diverse aanverwante producten

Duurzaam groen begint met een goede basisinrichting van het plantvak

www.greenmax.eu

Onafhankelijk Keurmerk

KWALITEIT, VAKMANSCHAP EN GARANTIE Het onafhankelijke keurmerk voor groene kwaliteit Geaccrediteerd door de Raad voor Accreditatie Aangesloten bij de Geschillencommissie Groen Vermeld op Consuwijzer

Machines Stichting Groenkeur T 030 - 659 5663 F 030 - 659 5655

E info@groenkeur.nl I www.groenkeur.nl

Bel of mail voor meer informatie over advertentiemogelijkheden: tel: 0342-494889, fax: 0342-494299, e-mail: svstraffic@bdu.nl

597973.indd 43

22-9-2014 11:16:15

BRANCHEWIJZER Personeelsdiensten

GREEN-PERSONEELSDIENSTEN.NL

Steenkorven

Taxaties

Zaden en bollen

Vijvers

Bel of mail voor meer informatie over advertentiemogelijkheden: tel: 0342-494889, fax: 0342-494299, e-mail: svstraffic@bdu.nl

597974.indd 44

22-9-2014 12:39:37

Aanleg en Onderhoud

Vo o r a l p l a a g v o o r j o n g e b o m e n

De elzensnuitkever In jonge beplantingen bijvoorbeeld op kwekerijen en in singels kunnen de boompjes worden aangetast door de elzensnuitkever. De larven knagen gangen in de stammetjes van els, wilg en populier die daardoor kunnen afbreken.

I

n jonge beplantingen met els, wilg en populier kan grote schade ontstaan door de elzensnuitkever Cryptorhynchus lapathi. Deze soort wordt ook wel wilgensnuitkever genoemd.

De 6 tot 9 mm lange kever heeft grijsbruine dekschilden met zwarte haarborsteltjes. De kever heeft een voorkeur voor jonge bomen met een diameter van 2-8 cm in kwekerijen, singels en grienden. De waardplanten zijn wilg, els en populier.

Levenswijze In mei verschijnen de kevers die de bast van jonge twijgen en scheuten pleksgewijs aanvreten. Na enkele weken zijn de kevers geslachtsrijp en leggen ze zoâ&#x20AC;&#x2122;n 30 eitjes afzonderlijk in de bast van jonge stammetjes.

Na 2-3 weken komen de jonge larven uit. De pootloze larve is vuilwit met een bruine kop. De larve overwintert in een kleine holte onder de bast. In het

voorjaar vreet ze een kronkelig gangetje in de cambiale zone om daarna een tot 10 cm lange gang omhoog in het hout te maken.

In juni-juli is de larve volgroeid en verpopt deze aan het einde van de gang.

Enkele weken later verschijnt de jonge kever die in de boom overwintert en pas het volgend jaar, in mei, de boom verlaat. De levenscyclus is 2 jaar waarbij de volwassen kevers meestal in de even jaren actief zijn en de larven juist in de onÂŹeven jaren hun grootste activiteit hebben.

Door de vraat verwelken de bladeren en verdorren de scheuten. Op de aantastingplaatsen zijn vaak verdikkingen en ingezonken plekken te zien. Wanneer aangetaste stengels in de lengte worden gespleten zijn de larven en hun gangen goed zichtbaar.

In de potlooddikke gangopeningen is geknaagd hout aanwezig. De houtdeeltjes hebben niet de vorm van kruimels

Tekst Leen Moraal, externe medewerker

Alterra Wageningen UR Beeld Gyorgy Csoka, Hungary Forest

Research Institute, Bugwood.org, Leen Moraal

maar van langwerpige spaantjes. Als het een tijdje niet geregend heeft, ligt er aan de stamvoet soms een hoopje van die houtdeeltjes. Doordat volwassen kevers de bast van twijgen aanvreten, veroorzaakt dit het afsterven van twijgen. Bij zware aantastingen kunnen de jonge boompjes doodgaan. De symptomen bij jonge bomen kunnen worden verward met de horzelvlinder Sesia apiformis, de grote populierenboktor Saperda carcharias en de populierenglasvlinder Paranthrene tabaniformis.

Bestrijding De elzensnuitkever is een algemene soort in Nederland maar het is een cultuurvolger omdat schade vooral in jonge aangelegde beplantingen optreedt.

Daarom ontstonden in het verleden soms grootschalige aantastingen in grienden.

Aangetaste boompjes kunnen het beste worden verwijderd en verbrand. <

TuinenLandschap | 20 | 2014

Elzensnuitkever.indd 45

45 18-09-14 15:17

Gespot op GaLaBau GaLaBau is met 1.321 exposanten een van de grootste en belangrijkste beurzen op het gebied van tuin- en landschapsinrichting. Gepresenteerde nieuwigheden dingen mee naar de GaLaBau-Innovations-Medaille, hier een greep uit de 19 winnaars.

Lasermeter met touchscreen en camera

Ommanteling kabels en leidingen

Leica presenteerde de eerste laserafstandsmeter met touchscreen, de Leica Disto D810 touch. Dit maakt het apparaat makkelijk en snel te bedienen.

Via een USB-poort en Bluetooth kunnen gegevens makkelijk doorgegeven worden. Er zijn apps beschikbaar waarmee de meetgegevens direct in Autocad, Excel of Word kunnen worden ingevoegd.

Bijzonder is de camerafunctie.

Fotograferen gaat ongeveer hetzelfde als met een smartphone.

Maar op een gemaakte foto kunnen achteraf allerlei afstanden bepaald worden.

De Disto D810 touch heeft een bereik van 0,05 tot 200 m, een nauwkeurigheid van 1 mm, een tilt sensor van 360 graden. De catalogusprijs is € 729.

Dernoton maakt minerale afdichtingsproducten, mengsels van onder andere klei, leem en zand die eenmaal verdicht, water- en ook worteldicht zijn.

Het bedrijf ontving op de Galabau een innovatiemedaille voor een product dat ze al 25 jaar toepassen voor vijvers en in de civiele techniek. Het gaat echter niet zozeer om het product maar om de toepassing ervan. Die nieuwe toepassing is het ommantelen van kabels en leidingen om te voorkomen dat er wortels in groeien.

Belangrijke voordelen ten opzichte van wortelschermen zijn dat de wortels er niet overheen of onderdoor kunnen groeien, en dat het mengsel volledig bestaat uit natuurlijke bodemmaterialen.

Online Boomveiligheid TreeCalc is een online programma ontwikkeld door Brudi & Partner Tree Consult (ook verantwoordelijk voor Arbostat), voor het berekenen van risico op stambreuk.

Het is een hulpmiddel bij nader boomtechnisch onderzoek. Je voert gegevens in zoals boomsoort, stamdikte, hoogte, kroonvorm- en omvang, type locatie, windsnelheden en mankementen zoals holtes. Op basis hiervan berekent het programma de veiligheidsfactor en de ver-

46

eiste restwanddikte en geeft het advies over te nemen maatregelen.

Bijzonder aan het programma is dat je het niet hoeft aan te schaffen, maar dat je per

berekening, per ’calc’, betaalt. Een berekening kost 1 calc, een rapport waarin je onder meer een bedrijfslogo kunt verwerken, kost 3 calcs. Een calc kost rond €2.

Maak je een account aan en vul je de promocode EZEVL4 in bij my account, dan krijg je vijf calcs gratis om het systeem te proberen. Treecalc werkt met elke browser op PC, tablet of smartphone.

TuinenLandschap | 20 | 2014

Galabau pagina 1 en 2.indd 46

22-09-14 14:00

UV tegen grasziekten In navolging van UV-filters voor vijvers heeft de firma Knapkon een methode ontwikkeld om schimmelziekten en algen in gras te bestrijden met behulp van UV-licht. Een aanhanger met een generator en twee lichtbakken rijdt over het grasveld en bestrijdt op die manier chemievrij problemen als Microdochium nivale, Sclerotinia homeocarpa, Blumeria graminis en andere schimmelziekten.

Andere nieuwe producten die Knapkon op de beurs toonde waren kant-en-klare zoden met kruidenmengsels voor wegbermen met inheemse of zouttolerante planten of drachtplanten en een nieuw soort strooizout. Deze zogenaamde Eisfrei Perls zijn een gekorreld strooimiddel met zand erin dat niet klontert en een beschermende werking op de ondergrond moet hebben.

Steenverankering In Duitsland winnen bestratingen van grote, zware stenen of betonblokken aan populariteit. Een probleem daarvan is echter dat remmend en optrekkend verkeer ervoor kan zorgen dat de stenen ten opzichte van elkaar verschuiven.

Romex heeft daarvoor nu de Rodex ISATec grondankers

ontwikkeld. Deze ankers worden bij de aanleg tegen de stenen aan in de grond geslagen en houden de platen op hun plaats en de afstand tussen de stenen gelijk.

Voor verschillende bestratingspatronen en verschillende soorten belasting zijn er elf typen Rodex grondankers.

Veilig knippen Het Franse Infaco dat in 1984 al de eerste elektrische snoeischaar op de markt bracht, presenteerde een nieuwe vinding op het gebied van elektrisch snoeien; een handschoen die de snoeischaar uitschakelt zodra de twee in contact met elkaar staan. Zo is het onmogelijk om in je vingers te knippen.

De handschoen is doorweven met staaldraad en kevlar en is aangesloten op het batterypack waarop ook de snoeischaar is aangesloten. Een snoeischaar met batterij kost €1.450, het veiligheidssysteem heeft een meerprijs van €200 en een los paar handschoenen €30.

> TuinenLandschap | 20 | 2014

Galabau pagina 1 en 2.indd 47

47 22-09-14 14:00

Aankoppelhulp John Deere kreeg een Innovations-Medaille voor het ’Hitch Assist systeem’ op de 4066R trekker. Dit systeem maakt het makkelijker om aanbouwwerktuigen aan te koppelen.

Met schakelaars op het linkerachterspatbord kun je de trekker langzaam vooruit of achteruit laten rijden. Zo kun je dus van buiten de cabine,

Bioplastic groendak

terwijl je bij het aanbouwwerktuig staat, de trekker precies in positie brengen. Vervolgens kun je met een extra bedieningsknop de driepuntshef omhoog en omlaag bewegen om het de hefinrichting en het aanbouwwerktuig op te lijnen.

Hitch Assist moet het aanbouwen van werktuigen makkelijker, sneller en veiliger maken.

Daktuinspecialist Zinco introduceert Natureline, een groendaksysteem van biologisch plastic. Het systeem, geschikt voor intensieve daken, bestaat uit een beschermdoek, een drainagemat en een filterdoek.

Alle gemaakt van biologisch plastic. Het gaat niet om (snel) afbreekbaar plastic, maar om plastic van biologische oorsprong dat in principe net zo’n lange levensduur

Gebogen lijnen uitzetten Bij het uitzetten van gebogen lijnen met pennen en draad heb je altijd te maken met hoeken van pen tot pen, in plaats van de vloeiende lijn die eigenlijk bedoeld wordt.

Probst bestratingstechniek heeft daar iets op gevonden.

Een systeem met flexibele staven van fiberglas. Zo kun je nagenoeg elke willekeurige vorm en glooiing en elk hoogteverschil precies uitzetten.

48

Er zijn twee bevestigingssystemen voor de fiberglasstaven. Klemmetjes waarmee je ze aan draadpennen of stokken in de grond vastzet voor zachte ondergronden, en klemmen die je met stenen fixeert op verhardingen. Een set van 10 staven van een meter, 10 klemmetjes voor aan pennen en 5 fixeerklemmen kost €139 exclusief btw.

heeft als regulier plastic.

De reden om bioplastic te gebruiken is dat de aardolievoorraad eindig is en bioplastic hernieuwbaar. Nu komt het bioplastic nog uit Brazilië waar het van suikerriet gemaakt wordt. In de toekomst verwacht Zinco dat het materiaal dichter bij huis vervaardigd kan worden van agrarische restproducten of algen.

Heet water in de 3 puntshef Geen GaLaBau-InnovationsMedaille, maar wel twee nieuwigheden van het Nederlandse Wave op de GaLaBau. De fabrikant van heetwateronkruid bestrijdingsmachines presenteerde de miniserie en de 3 P serie.

De miniserie is een compacte machine met een capaciteit van 4-5 l heet water per minuut die bijvoorbeeld geschikt is om door hoveniers in particuliere tuinen

gebruikt te worden. De machine kan op de waterleiding worden aangesloten of zelf (oppervlakte)water aanzuigen.

De 3 P serie is een machine voor de 3 puntshef van trekkers, met een capaciteit van 28 l per minuut. De machine is geschikt voor trekkers vanaf 30 Pk, kan hydraulisch of met de aftakas worden aangedreven en heeft een werkbreedte tot 140 cm.

TuinenLandschap | 20 | 2014

Galabau pagina 3 en 4.indd 48

22-09-14 12:25

Klepelen in alle richtingen Maschinenfabrik Bermatingen heeft een flexibel inzetbare klepelmaaier ontwikkeld voor werktuigdragers of wielladers.

De klepelmaaier is licht (<400 kg) en daardoor voor vrijwel alle machines met hydraulische aansluitingen geschikt.

De maaier is in vier richtingen te verstellen en in vele

Veilige snelkoppeling

standen te gebruiken. Hij kan direct voor het voertuig maaien, maar ook ernaast. De maaier kan in een hoek van 90 graden omhoog staan voor het snoeien van heggen en tot 60 graden naar beneden gericht voor het maaien van taluds.

De machine heeft een sideshift van 1,04 m en biedt voor zijn klasse veel mogelijkheden.

De Zweedse werktuigfabrikant engcon introduceert Q-Safe, een nieuw type snelwissel voor graafmachines dat helemaal op veiligheid is gericht.

Ten eerste moet het gekozen werktuig tijdens aan- en loskoppelen onder een bepaalde druk contact houden met de ondergrond. Het is dus niet mogelijk om het werktuig los te koppelen wanneer het nog vrij in de lucht hangt.

Ten tweede loopt de graafmachine slechts op een sterk gereduceerd toerental zolang de snelwissel niet

goed is vergrendeld.

De vergrendeling geschiedt mechanisch zodra het werktuig in een vaste wigvormige positie komt. Dan wordt de inschakelbaan mechanisch gesloten met een stalen pal, waarmee tevens wordt voorkomen dat de bak loshaakt of gaat zwengelen.

Bovendien wordt de snelwissel ook nog gecontroleerd door twee onderling onafhankelijke sensoren die registreren of er met beide assen van de bak contact wordt gemaakt.

Wortelzaag Het uitgraven van stobbes kan een lastig karwei zijn, zeker als er dikke wortels aanwezig zijn die doorgezaagd moeten worden. Een probleem daarbij is dat zand en stenen het zaagblad beschadigen. Schuster Anbaugeräte heeft daarvoor een oplossing gevonden, een eenvoudige, vaste, robuuste wortelzaag voor aan de (compacte) kraan.

De wortelzaag is uitgevoerd in speciaal gehard staal en ondervindt geen hinder van stenen of zand. Zaagbewegingen maak je met de giek van de kraan. Naast de wortelzaag is er een rippertand met zaagtanden erop, die op dezelfde manier te gebruiken is. De zaag kost €1.086, de rippertand €963.

TuinenLandschap | 20 | 2014

Galabau pagina 3 en 4.indd 49

49 22-09-14 12:26

Leveranciersnieuws De informatie in deze rubriek is verstrekt door de leveranciers

In hoogte verstelbaar De laders van Thaler zijn uitgerust met een robuust veiligheidsframe. Dit frame is hydraulisch in hoogte verstelbaar.

Een beweegbare veiligheidsbeugel maakt dat de machine ook in gebouwen met een lage doorgang terecht kan. Het verstellen van het in hoogte ver-

stelbare veiligheidsframe kost slechts enkele seconden. De standaardhoogte kan worden gereduceerd tot een hoogte van 1,95 m. Dit maakt de lader veilig voor gebruikers en flexibel.

Het verstelbare systeem is eenvoudig te bedienen en beschikbaar op alle lader-modellen uit de 2 serie van Thaler.

power zitten tot het verleden.

P18DSL is voorzien van een veiligheidsrem en weegt 3 kg.

Hij wordt geleverd zonder accu en oplader. Voor wie al een 18V accu in het bezit heeft, betekent dit een besparing omdat deze uitgewisseld kan worden.

Optioneel is een stofafzuiging beschikbaar.

In het assortiment houtbewerkingsmachines van Hitachi is een nieuwe schaafmachine op accu te vinden. Dit model, P18DSL(EX) 18V, is uitgevoerd met een softgrip handgreep en omkeerbare HM messen.

Omdat de batterij-indicator aangeeft wat de inhoud van de batterij is, behoort zonder

▸ MechaTrac | (0575) 59 19 11 | www.mechatrac.nl

▸ Hitachi Power Tools | (030) 606 72 66 | www.hitachi-powertools.nl

Rechte gietranden

Nooit lege accu

Greenmaxx komt op de markt met een roestvaststalen snijplank voor het recht afsnijden van gietranden. De snijplank meet 10 x 36,5 cm.

Droge grond binnen de stedelijke omgeving zorgt voor groeiproblemen bij jonge aanplant. Om de afname van vitaliteit tegen te gaan, worden

gietranden ingezet. Een gietrand is 30 cm hoog en wordt tot 10 cm in de grond ingegraven. Hierdoor ontstaat een stabiele rand en blijft het water in het gebied romdom de stamvoet. Een gietrand wordt bevestigd met dubbelzijdig tape, een koppeling of het wordt vastgespijkerd.

▸ Greenmaxx | (0413) 29 44 47 | www.greenmaxx.eu

50

Schaven op accu

Dewalt introduceert de 5,0 Ah accutechnologie voor professioneel accugereedschap.

De accu’s hebben 66% meer werktijd dan een standaard 3,0 Ah accu.

De accu’s zijn beschermd tegen oververhitting en diepteontlading tijdens zware toepassingen. Bij een test gaven

gebruikers aan dat ze meer dan twee dagen met een accu konden werken, zonder ze op te laden. Een onverwachte lege accu wordt uitgesloten door een acculadingsindicator. De pakketten zijn uitwisselbaar met de huidige en voorgaande modellen met hetzelfde voltage uit de XR li-ionserie.

▸ Dewalt | (0032) 15 47 37 63 | www.dewalt.be

TuinenLandschap | 20 | 2014

Leveranciers_1NW.indd 50

18-09-14 15:19

Kort

Elke dag een tuintip De Tuinscheurkalender 2015 staat bol van betrouwbare tips voor iedere tuinbezitter. De kalender is samengesteld door Romke van de Kaa en Paul Geerts.

Naast de tuintips en wetenswaardigheden voor zowel de toegewijde tuinier als de beginnende balkonbezitter bevat de kalender grappige anekdotes, tuingedichten, recepten en alle informatie die een tuinier nodig heeft. Denk bijvoorbeeld aan gegegens over gemiddelde temperatuur, gemiddelde neerslag en zon- en maanstanden. Van de Kaa schrijft voor dagbladen en tijdschriften, Geerts voor Vlaamse dagbladen en tijdschriften.

Gijs de Bont is de nieuwe bestuurder van Helicon Opleidingen.

Hij volgt John Koolen op, die zich dertig jaar heeft ingezet voor de ontwikkeling van het groene onderwijs. De Bont neemt plaats naast bestuursvoorzitter Ab Groen. ▸ Helicon Opleidingen | www.helicon.nl

OKRA landschapsarchitecten heeft een nieuwe website. Met een frisse uitstraling, betere vindbaarheid en een update van de projecten is het bedrijf klaar voor de toekomst. ▸ OKRA landschapsarchitecten | www.okra.nl

Koninklijke Dekker heeft Austria Deuren overgenomen. Austria Deuren zal in dezelfde vorm voortgezet worden. De importeur levert onder meer buitendeuren en deuraccessoires. ▸ Austria Deuren by Dekker | www.austriadeuren.nl De website van Bomenwacht is vernieuwd. Naast het dienstenpakket van Bomenwacht komt er binnenkort een eigen omgeving voor klanten op MijnBomenwacht. ▸ Bomenwacht | www.bomenwacht.nl

Van Helvoirt Groenprojecten bestaat vijftig jaar. Om dit te vieren organiseren zij een jubileumsymposium met inspirerende sprekers als Nico Wissing, Frank van Beers en Chantal Gulickx. ▸ Van Helvoirt | (013) 540 82 00 | www.vanhelvoirtgroenprojecten.nl

▸ De Tuinscheurkalender 2015 | ISBN 978-90-450-2636-7 | €14,99

Boeken Het boek Bomenwerk Kosten en Techniek geeft inzicht in de technische mogelijkheden en de bijbehorende kosten van uiteenlopende werkzaamheden. Over alle fasen van boomaanleg en -onderhoud in bebouwd gebied is informatie te vinden en realistische begrotingen zijn snel te maken en te beoordelen.

In Tuinprojecten om zelf te maken staan inspirerende en verrassende projecten die elke tuin anders maken en een bijzondere meerwaarde geven.

De projecten variëren van een eenvoudig speeltoestel tot een glazen vogelbad. De projecten worden stap voor stap uitgelegd met duidelijke werkinstructies.

▸Bomenwerk Kosten en Techniek | ISBN 978-94-6245-040-0 | €285,14

▸Tuinprojecten | ISBN 978-94-6250-049-5 | €24,95

Wildplukken deel twee helpt wilde bloemen en bladeren te vinden, te plukken en te bereiden. De vondsten kunnen verwerkt worden in salades of andere gerechten, als bijvoorbeeld brandnetelpesto of bloesemkoekjes. Het beschrijft meer dan vijftig wilde, eetbare planten, hoe ze te vinden zijn en hoe ze toegepast kunnen worden in de tuin.

Ruimte om dieper adem te halen is een parkengids en een compleet naslagwerk in een. Het boek dient als informatieve gids en bevat plantekeningen, fotoreportages en uniek archiefmateriaal van elf parken in Arnhem en Nijmegen. Een van de parken in het boek is Park Lingezegen, waar de Landschapstriënale 2014 plaatsvindt.

▸Wildplukken | ISBN 978-90-5011-506-3 | €17,95

▸Ruimte om dieper adem te halen | ISBN 978-90-7527-173-7 | €24,90

TuinenLandschap | 20 | 2014

Leveranciers_1NW.indd 51

51 18-09-14 15:19

Agenda

Cursussen

Planten uit de oertijd Tentoonstelling t/m 1 oktober, Leiden.

Greenkeeper Start opleiding, 30 september, Arnhem.

Terreinmeester sportvelden Start opleiding, 2 oktober, Arnhem.

Het grote EMVI-spel Training, 9 oktober, Bunnik.

▸ www.hortus.leidenuniv.nl

▸ www.ipcgroen.nl

▸ www.ipcgroen.nl

▸ www.crow.nl

Franciscus en de natuur Tentoonstelling, t/m 12 oktober, Uden.

ECC2 Basis veltechniek Tweedaagse cursus, 30 september, Arnhem.

Zwamaantastingen in bomen Basiscursus, 2 oktober, Arnhem.

Spuitlicentie 1 Tweedaagse cursus, 9 oktober, Ochten.

▸ www.museumvoorreligieuzekunst.nl

▸ www.ipcgroen.nl

▸ www.cursuscentrumcambium.nl

▸ www.fruitpark.nl

Bewoners en bewerkers van buitenplaatsen Fototentoonstelling, t/m 14 november, Heemstede.

Landschap in de aanval Platform Groen Erfgoed, 1 oktober, Amersfoort.

WAS Studieochtend, 10 oktober, 20 november, diverse locaties.

▸ www.buitenplaatsinbeeld.nl

▸ www.cultureelerfgoed.nl

Inspecteur veiligheid van speelgelegenheden Opfriscursus, 2 oktober, 7 november, 8 december, diverse locaties.

Kroonjuwelen van de Hortus Tentoonstelling, t/m 31 december, Amsterdam.

Het keuren van bomen op kwekerij, aankoopkwaliteit van bomen Cursus, 1 oktober, Lappen, Duitsland.

▸ www.dehortus.nl

▸ www.cursuscentrumcambium.nl

▸ www.keurmerk.nl

▸ www.keurmerk.nl

Mensen en planten in Azië Vierdaagse cursus, 10 oktober, Leiden.

Rivierenlandschap - Praktisch natuurbeheer Workshop, 3 oktober, Noord-Brabant, Zuid Holland en Gelderland.

▸ www.hortus.leidenuniv.nl

European treetechnician Start opleiding, 13, 17 oktober, Arnhem.

▸ www.ravon.nl

Ziekte- en plaatmanagement Tweedaagse cursus, 1 en 15 oktober, Oosterbeek.

▸ www.ipcgroen.nl

Dendrologie Start vierde leergang, 4 oktober, Amersfoort.

VHG brancheopleidingen Infoavond, 29 september, Eindhoven.

▸ www.cursuscentrumcambium.nl

▸ www.dendrologie.nl

Jubileum symposium 10 oktober, Berkel-Enschot. ▸ www.vanhelvoirtgroenprojecten.nl

▸ www.helicon.nl

Faunapassages in de stedelijke omgeving Middagsymposium, 2 oktober, Groningen.

ECC3 Gevorderden veltechniek Driedaagse cursus, 6 oktober, Arnhem.

Bomen op begraafplaatsen Cursus, 14 oktober, Cuijk.

▸ groningen.nl/natuur

▸ www.ipcgroen.nl

Basisregistratie grootschalige topografie Bijeenkomst, 2 oktober, Eemnes.

Snoeien van bomen, begeleidingssnoei Cursus, 7 oktober, Bleskensgraaf.

▸ www.stadswerk.nl

▸ www.cursuscentrumcambium.nl

Beheerder sportvelden Start opleiding, 1 oktober, Arnhem.

Boomveiligheidscontroleur Cursus, inclusief examen(training), 7, 14 en 28 oktober, Oosterbeek.

Ekogras dakbegroeiing Open dag, 27 september, Zaltbommel. ▸ www.ekogras.com

Dag van de openbare ruimte Beurs, 8 en 9 oktober, Houten. ▸ www.openbareruimte.nl

Honderd jaar groen onderwijs in Boxtel Publieksdagen, 11 en 12 oktober, Boxtel. ▸ www.helicon.nl

Kijk op de herfst Presentatie en beurs, 14 t/m 16 oktober, Boskoop. ▸ www.floralisboskoop.nl

Buitenplaats De Wiersse Open dag, 19 oktober, Vorden. ▸ www.dewiersse.nl

▸ www.ipcgroen.nl

▸ www.cursuscentrumcambium.nl

Heide en hoogveen - Praktisch natuurbeheer voor levensgemeenschappen Workshop, 2 oktober, Noord-Brabant en Overijssel.

EMVI - Gunnen op waarde Cursus voor aanbesteders, 8 oktober, 3 december, diverse plaatsen.

▸ www.ravon.nl

▸ www.crow.nl

▸ www.cursuscentrumcambium.nl

Klanten binden, opdrachten winnen! Tweedaagse workshop, 14 oktober, Waddinxveen. ▸ www.hoveniersacademie.nl

Begroten en offertes 1 - Aanleg Tweedaagse workshop, 15 oktober, Utrecht. ▸ www.hoveniersacademie.nl

Toepassen van boomsoorten in stedelijke gebied Cursus, 16 oktober, Oosterbeek. ▸ www.cursuscentrumcambium.nl

Colofon Tuin en Landschap is een tweewekelijkse uitgave van de Stichting Vakinformatie Siergewassen en BDUmedia, Vak- en Publieksmedia, Issnnummer 016 533 50 Schipholweg 1 Postbus 9324, 2300 PH Leiden www.tuinenlandschap.nl Secretariaat: Linda Laman en Alice Hoogenboom (071) 565 96 78 tuinenlandschap@hortipoint.nl

52

Redactie Bakker hoofdredacteur (071 565 96 55 / wbakker@hortipoint.nl ▸ Peter Bennink vakredacteur (071) 565 96 53 / pbennink@hortipoint.nl ▸ Ralph Mens vakredacteur (071) 565 96 52 / rmens@hortipoint.nl ▸ Miranda Vrolijk vakredacteur (071) 565 96 56 / mvrolijk@hortipoint.nl ▸ Alice Hoogenboom redactie-assistent (071) 565 96 79 / ahoogenboom@ hortipoint.nl ▸ Gerdien de Nooy fotograaf ▸ Jenny Mostert, Carolyne de Vries Lentsch, Jolanda de Wekker bureauredacteuren ▸ Diseno vormgeving ▸ Wendy

Abonnementenservice Aanvraag en wijziging abonnement naar BDUmedia, afdeling Vak- en Publieksmedia Postbus 67, 3770 AB Barneveld T (0342) 49 48 44 F (0342) 41 31 41 abonnementen@bdu.nl Abonnementsprijs per jaar: €240 (excl. 6% btw). Studenten en scholieren €180 (25% korting, excl. btw). Buitenlandse abonnees betalen een toeslag voor portokosten.

Abonnementen kunnen op elk gewenst tijdstip ingaan, lopen automatisch door, tenzij uiterlijk 2 maanden voor de vervaldatum is opgezegd bij de abonnementenservice. Dit kan schriftelijk, telefonisch of per e-mail. Ook voor informatie over een lopend abonnement kan contact worden opgenomen met de abonnementenservice.

Voor inhoudelijke vragen en opmerkingen en voor vragen aan externe auteurs kunt u contact opnemen met de redactie.

Exploitatie BDUmedia, afdeling Vak- en Publieksmedia ▸ Wiljo Klein Wolterink mba uitgever (0342) 49 42 63 Advertentie-exploitatie BDUmedia, afdeling Vak- en Publieksmedia ▸ Gert-Jan Bloemendal media adviseur (0342) 49 48 07 / g.bloemendal@bdu.nl ▸ Ron van de Hoef verkoopleider (0342) 49 42 63 / r.v.d.hoef@bdu.nl Druk BDUprint

©BDUmedia, 2014 Alle rechten voorbehouden Niets uit deze uitgave mag worden verveelvoudigd, opgeslagen in een geautomatiseerd gegevensbestand of openbaar gemaakt in enige vorm of op enige wijze, hetzij elektronisch, mechanisch, door fotokopieën, opnamen of enige andere manier, zonder voorafgaande toestemming van de uitgever.

Algemene voorwaarden op alle aanbiedingen, offertes en overeenkomsten van BDUmedia zijn van toepassing de voorwaarden, welke zijn gedeponeerd ter Griffie van de Arrondissementsrechtbanken en de KvK. Uitgever en auteurs verklaren dat dit blad op zorgvuldige wijze en naar beste weten is samengesteld; evenwel kunnen uitgever en auteurs op geen enkele wijze instaan voor de juistheid of volledigheid van de informatie. Uitgever en auteurs aanvaarden dan ook geen enkele aansprakelijkheid voor schade, van welke aard ook, die het gevolg is van handelingen en/of beslissingen die gebaseerd zijn op bedoelde informatie.

Lezers worden met nadruk aangeraden deze informatie niet geïsoleerd te gebruiken, maar af te gaan op hun professionele kennis en ervaring en de te gebruiken informatie te controleren.

TuinenLandschap | 20 | 2014

Agenda_Cursus3kolomNW.indd 52

18-09-14 15:19

Foto Gerdien de Nooy

Groene Gast

Peter van der Biezen Waar staat u? „Dit is landgoed Velder waar Puur Groen is gevestigd. Een prachtig landgoed waar vijf bomenlanen elkaar kruisen. Vanuit het kantoor heb ik zicht op deze eikenlaan.’’

U werkt al 25 jaar bij Puur, dat is lang! „Ja, ik ben er begonnen als hovenier, daarna opgeklommen tot voorman en sinds zeven jaar ben ik projectleider. Ik stuur de aanlegen onderhoudsploegen aan en heb veel contact met de klanten.’’

Nooit voor uzelf willen beginnen?

Peter van der Biezen is projectleider bij Puur Groen in Liempde.

„Jawel, ik heb vroeger die kriebels wel gehad. Maar ik heb me binnen Puur altijd verder kunnen ontplooien; het werk verandert voortdurend. Zo hebben we sinds enige tijd een vestiging in het Belgische Alken, dus zit ik nu ook veel

in België. Dat maakt het werk leuk en afwisselend.’’

Wat vindt u het mooiste aan het vak? „Dat je mooie dingen maakt waarmee klanten tevreden zijn. Als een klant laaiend enthousiast is, dan kun je daar weer een tijd op teren.’’

Welke tuinen uit de afgelopen 25 jaar staan u het meeste bij? „De kleine minimalistische stadstuin die in 2000 ’Tuin van het Jaar’ werd. Daaraan heb ik zelf meegewerkt, dus daar ben ik enorm trots op. Een andere tuin die me bij is gebleven is een 5.000 m2 grote meer parkachtige tuin in Rosmalen. In fases hebben we die tuin aangelegd; telkens pakten we een andere hoek aan. Alles bij elkaar opgeteld ben ik daar wel een jaar aan de slag geweest.’’

U werkt met evenveel plezier aan grote als aan kleine tuinen? „Ja, dat maakt helemaal niet uit!

Het is waar dat Puur veel grote tuinen maakt, soms lijkt het dat opdrachtgevers met kleinere tuinen daarom niet bij ons aan durven kloppen. Maar we werken net zo lief aan kleine tuinen. Onlangs nog hebben we een balkontuin van 3 bij 6 m ingericht als verlengstuk van de keuken.’’

Het jubileum nog gevierd? „Ja, dat gebeurde tijdens de jaarlijkse barbecue aan het begin van de bouwvak. Zelfs diegene die mij ooit heeft aangenomen was opgetrommeld. Als cadeau ben ik met het gezin naar Soldaat van Oranje geweest.’’ <

TuinenLandschap | 20 | 2014

GroeneGast20.indd 53

53 18-09-14 15:19

gabion & green

P R O

597975.indd 54

22-9-2014 11:28:39

597976.indd 55

22-9-2014 12:53:03

Boomrooierij Weijtmans méér dan bomen rooien

Ons materieel is overal inzetbaar

Diverse vrachtauto’s inzetbaar voor afvoer van hout

Eén van onze telescoopkranen in actie

Bomen rooien Bomen snoeien Stobben frezen / rooien Transport Hijswerk In- en verkoop van hout Advies In-/verkoop van houtsnippers Afvoeren van snoeihout en blad

Boomrooierij Weijtmans beschikt over goed opgeleide treeworkers zodat ieder karwei een honderd procent tevreden klant oplevert.

Bovendien werken wij met uniek materieel en maken alleen gebruik van materialen en brandstoffen die aan de strengste milieu-eisen voldoen.

Boomrooierij Weijtmans is een Aequor gecer-

Onze opdrachtgevers zijn particulieren,

tificeerd opleidingsbedrijf. Wij blijven zo op

bedrijven, instellingen en de overheid.

de hoogte van de nieuwste inzichten en werk-

Wij zijn tevens leerbedrijf en gecertificeerd

methoden.

iepen verwijderaar. Erbo erkend, VCA**, NEN, ISO 9001 en Groenkeur gecertificeerd.

Uniek zijn onze telescoopkranen, waarmee we

Als eerste boomrooijerij in Nederland hebben

tot een hoogte van 32 meter takken vast kunnen

wij het certificaat voor de CO2 prestatie ladder

pakken en afzagen, voor veilig en gecontroleerd

niveau 3 behaald.

rooien van bomen. Onze derde telescoopkraan is in bestelling.

Natuurlijk komen wij graag bij u langs om de situatie en eventuele obstakels vakkundig te beoordelen.

597977.indd 56

Kreitenmolenstraat 175

Tel. 013-51114 83

algemeen@weijtmans.nl

5071 BD Udenhout

Fax 013-511 43 73

www.boomrooierijweijtmans.nl

22-9-2014 11:17:32