TEL_20-2015

20 Vakblad voor de groenvoorziening | 37e jaargang | 24 september 2015

Terugblik GTH 2015 Goud voor nieuw sortiment Symposium De Spelende Mens Autonoom maaien is realiteit

Voorplaat.indd 1

17-09-15 13:48

644808_.indd 2

21-9-2015 13:06:49

Inhoud

Nummer 20 | 24 september 2015

Nieuws 4 5 6 7 8

Dutch Wave op Japanse tuinenshow ’s Werelds eerste Koeientuin geopend Alterra start onderzoek ’Groen voor Grijs’ Groensector positief over plannen Prinsjesdag Tuin en Landschap online

Sortiment 12 Goud voor nieuw sortiment 14 Bomen met geel blad geven sterk kleuraccent

Bedrijf en Organisatie 12

20 SG Groen verkoopt haar klanten nooit 'nee' 25 Symposium De Spelende Mens op Dag van de Openbare Ruimte 27 Geschil over levering 120 haagbeuken

Ontwerp en Inrichting 30 Groen rustpunt op bedrijvencampus 34 Muiderslot vervangt buxushagen door kantplanken 34

Aanleg en Onderhoud 38 Biologisch middel voor onkruidbestrijding: EcoProtecta strijdt voor toelating SquareDown 41 Werk in voering: Aanleg plantenbakken

Machines en Gereedschap 44 Veel nieuws onder de zon: Tweede editie GroenTechniek Holland geslaagd 46 Autonoom maaien is realiteit

Foto voorplaat Ralph Mens

38

Inhoud.indd 3

Service 51 52 54 55

Gespot: Digitaal visualiseren Leveranciersnieuws Agenda en cursussen Groene Gast: Jan Pape

44

TuinenLandschap l 20 l 2015

3 21-09-15 12:10

Nieuws

Dutch Wave op Japanse tuinenshow Ontwerpbureau Tom de Witte uit het Zeeuwse Eede heeft twee tuinen ontworpen voor de World Flower Garden Show 2015 in het Japanse Nagasaki. In beide tuinen speelt de beplanting de hoofdrol.

De show vindt plaats van 3 t/m 19 oktober in themapark Huis Ten Bosch, de Japanse replica van het Haagse koninklijke paleis. Naast bloemwerk van gerenommeerde arrangeurs zijn er zo’n 35 tuinen uit verschillende landen te zien. Tom de Witte van het gelijknamige bureau ontwierp op uitnodiging zowel een showtuin als een balkontuin. Het thema is ’My country, my garden’.

In de showtuin van 25 m2 speelt de beplanting de hoofdrol. „Net zoals in ons andere werk dat altijd het geval is’’, zegt De Witte. Die beplanting is geïnspireerd door het werk van Piet Oudolf en past in de zogenoemde ’Dutch Wave’. „Een beplanting die er natuur-

geïnspireerd op het verfijnde trelliswerk waar de Japanners zo goed in zijn. Twee bomen en diverse pergola’s zorgen voor hoogte.

Ook in de balkontuin (3,5 bij 2,5 m) domineert de beplanting.

In een organisch vormgegeven verhoogde border afgezet met cortenstaal worden hoofdzakelijk grassen met enkele bloeiende vaste planten toegepast.

Avontuur lijk uitziet, maar dat niet is.’’

De Witte heeft een plantenlijst samengesteld van grassen en vaste planten, maar of deze ook daadwerkelijk toegepast gaan worden is niet zeker. In de week voorafgaand aan de show gaat hij de planten ter plekke bij Japanse kwekers halen. „Het is dus afhankelijk wat zij hebben staan. Het gaat om het beeld dat we willen neerzetten, we zullen kiezen voor planten die qua vorm en bloeiwijze lijken op de door ons gekozen planten.’’

Belgische waterschalen Het ontwerp zelf noemt De Witte „relatief eenvoudig, maar doeltreffend’’. De tuin heeft een informele indeling: door de beplanting is een verspringend pad aangelegd van langwerpige betontegels van Schellevis. „Een op en top Nederlands product.’’ Vier waterschalen van Atelier Vierkant uit het Belgische Beernem - dat op slechts 20 km afstand van Eede ligt zijn langs het pad geplaatst. De tuin is gedeeltelijk omsloten door een houten wand die is

Het is voor De Witte de eerste keer dat zijn bureau meedoet aan een grote tuinenshow.

Hij noemt het dan ook een avontuur waar hij veel van kan leren. „Alleen al om alle materialen op tijd in Japan te krijgen, is een hele klus waarbij veel papierwerk komt kijken.’’

Voor de tuinen kreeg het ontwerpbureau een budget van €8.000 van de organisatie.

Schellevis en Atelier Vierkant (via het Japanse Green Wise) sponsoren de tuin met hun producten. <

Commentaar

Hoop Heeft u vorige week na Prinsjesdag naar de algemene beschouwingen gekeken? Hopelijk had u het te druk met werk om te kijken, of was u bezig met andere nuttige zaken. Waar het in principe over de kabinetsplannen voor onderwijs, zorg en de economie zou moeten gaan, ging het zoals gewoonlijk vooral over andere dingen. Dit keer was dat het vluchtelingenprobleem.

Natuurlijk, het is moeilijk om het thema te ontlopen. Je kunt de tv, radio of het internet niet aanzetten, of de beelden van hordes mensen bij een of andere grenspost of op gammele bootjes komen je tegemoet.

Je kunt wegkijken, of roepen dat de grenzen dicht moeten, maar dat lost het probleem niet op. Toch was er tijdens de politieke beschouwingen een lichtpuntje dat door al het verbale geweld van diverse politici werd overschaduwd. Een motie om deelname van erkende asielzoekers aan de arbeidsmarkt te bevorde-

4

TuinenLandschap l 20 l 2015

NieuwsPag_4-5_A_def.indd 4

ren, door hun diploma’s hier te erkennen, werd namelijk aangenomen door de Tweede Kamer. Zo kunnen deze mensen sneller integreren en hebben ze een toegevoegde waarde voor de samenleving.

Al eerder pleitten VNO-NCW-voorman Hans de Boer en Frank van Gool van OTTO Work Force ervoor om vluchtelingen snel aan de slag te helpen.

VNO-NCW en de uitzendbranche gaan hiertoe de kwaliteiten van vluchtelingen in kaart brengen. Het zou dus zo maar kunnen dat tussen al die hordes vluchtelingen die op het journaal voorbij komen uw toekomstige medewerker zit. Zoals die vluchteling met kind in zijn arm die aan de Hongaarse grens door een cameravrouw werd getackeld. De man gaat nu in Spanje als voetbalcoach aan de slag.

Het zijn kleine succesverhalen waar je hoop uit kunt putten. En dat is ontzettend belangrijk, want wie de hoop verliest, verliest alles.

Ralph Mens vakredacteur

21-09-15 13:24

’s Werelds eerste Koeientuin geopend

Bijzonder aan de Koeientuin is dat niet de boer, maar de koe en de samenleving als uitgangspunt zijn genomen bij het ontwerp. De beplanting, afkomstig van kwekers uit de regio, is aangelegd door Jan Pape, ex-hovenier en bedenker van de Koeientuin (zie ook ’Groene Gast’, pagina 55). Samen met Courage (de innovatieorganisatie voor de melkveehouderij), ID Agro bv (ontwerper en leverancier van innovatieve stalsystemen) en het Duitse BeTeBe (producent en leverancier van reinigingsinstallaties voor de veehouderij), heeft hij het concept ontwikkeld.

Pape heeft onder andere platanen, lindes, tamme kastanjes, Fagus sylvatica en klimplanten als Parthenocissus

Foto’s Wendy Venhorst

Op het biologische melkveebedrijf van Chris Bomers in Zwolle (bij Groenlo) werd dinsdag 8 september onder grote belangstelling een innovatief concept gepresenteerd: ’s werelds eerste Koeientuin. In deze Koeientuin is de natuurlijke leefomgeving van de koe zo veel mogelijk nagebootst, waarbij de koeien vrij rondlopen tussen het groen.

en druif toegepast. Het groen zorgt niet alleen voor verkoeling en schaduw, maar ook voor beschutting, geluiddemping en inpassing in het landschap.

Pijnstillende werking De soorten zijn heel bewust gekozen. „Ze mogen niet giftig zijn, moeten soepele twijgen hebben en tegen stof kunnen’’, licht Pape toe. Daarnaast is rekening gehouden met de voorkeuren van de koe. „Een koe knabbelt graag aan beuken.

Ook weten we dat wilgen een pijnstillende werking hebben.’’

Daarnaast kenmerkt de Koeien-

tuin zich door een transparant foliedak, veel ventilatie en een innovatieve ’weidevloer’ die urine doorlaat. De mest wordt door een zelf ontworpen mestrobot verwijderd, waardoor de toplaag van de vloer schoon blijft. Door het scheiden van de urine en mest, wordt de ammoniakuitstoot gereduceerd.

In de Koeientuin hebben de koeien zo’n 15-18 m2 ruimte per koe tot hun beschikking, dat is bijna twee keer zo veel als in een ’gewone’ stal.

Volgens Chris Bomers past de Koeientuin perfect binnen zijn multifunctionele boerderij,

waar ook een biogasinstallatie, een groepsaccommodatie en vakantiewoning aanwezig zijn.

Ook richt de ondernemer zich op natuurbeheer. „De Koeientuin versterkt alle takken op ons bedrijf.’’

Hoewel het nog te vroeg is voor conclusies, merkt Bomers dat de koe zich beter voelt in de Koeientuin. Daarnaast hopen de betrokkenen met de Koeientuin een bijdrage te leveren aan de maatschappelijke acceptatie. Pape: „Door het groen in en om de stal wordt de Koeientuin geen object in, maar onderdeel van het landschap.’’

Wandelpad door Koeientuin Bovendien heeft Bomers plannen om een wandelpad te maken dat vanuit het aangrenzende natuurgebied naar en zelfs door de Koeientuin loopt.

Zodat mensen met eigen ogen kunnen zien wat de Koeientuin inhoudt. „Een mooie touwbrug zou niet verkeerd zijn’’, zegt hij lachend.

De Koeientuin dient de komende tijd als pilotstal om meer praktijkervaring op te doen. Een aantal veehouders heeft inmiddels al aangegeven ook een Koeientuin te willen realiseren. Ook vanuit de varkenssector is er interesse. <

TuinenLandschap l 20 l 2015

NieuwsPag_4-5_A_def.indd 5

5 21-09-15 13:24

Nieuws

Alterra Wageningen UR is een langjarig onderzoek gestart naar de invloed van belevingsgroen op de gezondheid en het welbevinden van ouderen. Daarbij wordt het effect op de draagkracht en draaglast van kwetsbare ouderen en hun mantelzorgers in kaart gebracht, evenals de vermindering van aanspraak op zorg.

Voor het eerst wordt de relatie tussen zelfstandig wonende ouderen en groen in de wijk onderzocht.

Het onderzoek ’Groen voor Grijs’ vindt plaats in een wijk in Noord-Brabant. Daar bestaat het groen nu uit gras en bomen. Dit wordt vervangen door hoogwaardig belevingsgroen waarin de ouderen kunnen deelnemen aan allerlei activiteiten. Het effect hiervan wordt gemeten door, voorafgaand aan de aanleg, direct na de aanleg en enige jaren later, de kwaliteit van leven van kwetsbare ouderen te bepalen.

De reden om ook mantelzorgers mee te nemen in het onderzoek is dat volgens onderzoeksleider Jana Verboom van Alterra, zo’n 80% van de mantelzorgers overbelast is of groot risico daarop loopt.

Gevolg is dat de oudere, maar ook de mantelzorger, meer beroep moet doen op zorg en op gemeentelijke voorzieningen. „We proberen te ontrafelen welke besparing de groene interventie oplevert en of dat tot nieuwe businessmodellen zou kunnen leiden”, aldus Verboom. Hiertoe werkt Alterra samen met de Nature Assisted Health Foundation (NAHF) die onderzoek, onderwijs, overheid en ondernemerschap verbindt om gezamenlijk tot innovatieve businessmodellen te komen op het snijvlak van groen en gezondheid. Bij het onderzoek zijn 12 partners betrokken waaronder iVerde, gemeente Oisterwijk, Tilburg University, HAS Hogeschool en provincie Noord-Brabant. <

Foto Alex de Haan, Persbureau Noordoost

Alterra start onderzoek ’Groen voor Grijs’

Campagne ’Hovenier Helpt’ is een groot succes Met 51 projecten trapte ’Hovenier Helpt’ af in de tuin van een begeleid woonproject in Dronten. Medewerkers van Patio Tuinen in Biddinghuizen en Hovenier Helpt gingen aan de slag met leifruitbomen en planten die vlinders aantrekken. Het enthousiasme van hoveniers voor de hulpactie is groot.

c o l u m n

Botanisch cabaret Daar gaan mijn twintigminutenoptredens bij Het Kantinegesprek van het Ontwerpinstituut steeds meer op lijken. Dit keer vroeg ik aan het publiek waarom alle fritillaria’s hun kopje laten hangen. Hun zaad verheffen ze wél. Ik wilde het botanisch quotiënt van de aanwezigen testen. Aan het volume van het applaus kon ik afleiden wat volgens hen de goede antwoorden waren.

Hier enkele antwoorden: # Om hun stuifmeel droog te houden in de voorjaarsregen. # Is een kenmerk van schaduwplanten. # Er is geen reden voor. # Dat de bloemen niet volsneeuwen. # ls straf van God. Volgens de legende bogen alle bloemen in de tuin van Getsemane hun kopjes toen Jezus langsliep en zijn dood tegemoet ging. Allemaal, behalve een fritillaria. Die bleef trots en arrogant rechtopstaan.

Een engel daalde neer uit de hemel en berispte de bloem. Deze bloosde en liet zijn kopje beschaamd

6

TuinenLandschap l 20 l 2015

NieuwsPag_6-7-8.indd 6

hangen. Sindsdien hebben alle fritillaria’s hangende klokjes. # Zo kunnen de honingklieren niet uitdrogen in de zon. # Het zijn zeer bescheiden, preutse en Calvinistische bloemen. Ze willen hun geslachtsorganen graag bedekken met hun bloembladeren. Niet van die opscheppers zoals de tulp die alles maar open en bloot tentoonstellen. # Vaak is de temperatuur in de bloem iets hoger waardoor insecten er graag inkruipen en zo bijdragen aan het bestuiven.

Volgens Gerard van Buiten, hortulanus van de botanische tuin in Utrecht, is het eerste en het laatste antwoord goed.

Jack van Haperen ontwerper/hovenier Ruud Vermeer hovenier Bart Hoes tuinontwerper

Bij de nazitborrel zei Ruud Aanhane: „Het zijn gewoon enorme zuiplappen en hebben altijd een watertekort.” Ik ben eigenlijk wel benieuwd naar meer antwoorden. Wie helpt me? Kunnen we er nóg een column aan wijden.

Ruud Vermeer info@meneervermeertuinen.nl

21-09-15 13:46

Groensector positief over plannen Prinsjesdag

Foto Alex de Haan, Persbureau Noordoost

De kabinetsplannen die op Prinsjesdag zijn gepresenteerd zijn positief ontvangen door de groensector. Toch had het kabinet de lasten voor het bedrijfsleven nog wel wat meer mogen verlichten. Dat zegt VHG-voorzitter Rien van der Spek.

Volgens Van der Spek had de loonbelasting nog wel wat verder omlaag gemogen, om zo meer mensen aan het werk te krijgen. Ook de beperking van loondoorbetaling in het tweede ziektejaar miste de VHG-voorzitter in de kabinetsplannen. „Mogelijk dat er nog iets uit de Algemene Beschouwingen komt en dat het kabinet dit als strooigoed voor de oppositie bewaart.”

Positief is Van der Spek over het lage inkomensvoordeel.

Hierdoor krijgen werkgevers die mensen met het minimumloon of net daarboven aannemen, een financiële bijdrage. „Met name in het onderhoud in de buitenruimte kan dit voor

Deze column valt onder redactionele verantwoordelijkheid van vhg.

meer banen zorgen.”

Ook de €100 miljoen die het ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid uittrekt voor beschutte werkplekken noemt Van der Spek positief. „Het is goed dat er wat meer ruimte komt voor SW-bedrijven waar de laatste jaren veel is gesneden, en dat er aandacht is voor doelgroepen.”

Sectorplannen VHG houdt de kabinetsplannen voor de sectorplannen nauwlettend in de gaten. Minister Asscher heeft aangekondigd dat geld dat hiervan overblijft, zal worden gebruikt om mensen van werk naar werk te begeleiden. De VHG haakte eerder dit jaar af bij de derde tranche van de sectorplannen, omdat er geen geld voor het trainen van begeleiders werd vrijgemaakt. Samen met de schoonmaakbranche, beveiligers en cateraars wil de VHG kijken hoe mensen kunnen instromen in deze sectoren. <

Drie x Gouden Potlood 2015 Team Natuurlijk heeft het Gouden Potlood voor beste ontwerp gekregen voor hun tuin ‘Like me’ op Tuinenfestival Appeltern.

‘Het Vlietende leven’ van Irene Visser, Atelier Zwier, werd gekozen als meest inspirerende ontwerp. Voor het beste materiaalgebruik en de beplanting in ‘De Kunst van het Loslaten’ ontving Jolanda Vreeken, Joosbuiten, een Gouden Potlood. De prijs in de drie categorieën werd afgelopen zaterdag uitgereikt op De Tuinen van Appeltern, Dat gebeurde nadat ambassadeurs van de tien tuinen, waaronder Carien van Boxtel van de prijswinnende Like me, met verve aan de genodigden hadden uitgelegd waarom ‘hun tuin’ de beste was. Tijdens de feestelijke bijeenkomst werd ook het thema voor 2016 bekendgemaakt: Tuin der lusten.

vhg

Koets Ik zag gisteren de gouden koets voorbij rijden. Natuurlijk had ik niet de kans om van dichtbij te zien hoe noodzakelijk de komende restauratie is. Hij blinkt van buitenaf nog steeds even mooi, maar toch verdwijnt de koets voor vier jaar uit beeld.

Tijdens de beschouwingen op Prinsjesdag over de staat van de economie, werd de gouden koets regelmatig als voorbeeld gebruikt. Het gaat weer beter. Wat we in de afgelopen periode hebben uitgesteld, durven we nu weer te doen.

De cijfers van de ontwikkelingen op de woningmarkt zijn hierbij wellicht het allermooiste voorbeeld.

Het aantal woningtransacties is enorm gestegen en we lijken het niveau van voor 2008 weer te gaan halen. Goed nieuws voor alle branches, die rondom de

Egbert Roozen directeur vhg e.roozen@vhg.org

NieuwsPag_6-7-8.indd 7

eigen woning actief zijn. Dus ook voor ons als hoveniers.

Er komt een lastenverlichting van vijf miljard euro, waardoor we meer te besteden hebben in onze portemonnee. Het kabinet zet bovendien in op innovatie, financiering en het ondersteunen van kansen voor mensen met afstand tot de arbeidsmarkt in de vorm van een loonkostensubsidie.

Dit goede nieuws klinkt na jaren van crisis als muziek in de oren. Het geeft vertrouwen. We durven weer. We maken ons op voor een nieuwe periode van economische groei.

TuinenLandschap l 20 l 2015

7 21-09-15 13:46

Tuin en landschap o

nline

www. tuinenlandschap. nl

Van onderstaande berichten staat een uitgebreide versie op de site van TuinenLandschap

Europese toelating glyfosaat verlengd

TuinKeur Zakelijk @tuinkeur Maandag gaan we met Team TuinKeur echt aan het werk en gaan we het startschot geven voor @hovenierhelpt! #zinin

De Europese toelating voor glyfosaat wordt waarschijnlijk tot juni 2016 verlengd. Een resolutie van onder andere de Partij van de Dieren om de toelating in te trekken, haalde het niet in de Milieucommissie van het Europees Parlement.

Jan Rotmans @janrotmans Luchtsingel in Rotterdam op lijst van mooiste verhoogde parken ter wereld

Inspectie SZW gaat hoveniers inspecteren Inspectie SZW gaat volgend jaar hoveniersbedrijven inspecteren op gezonde werkomstandigheden en illegale arbeid. Dat staat in het Jaarplan 2016.

Andrea Berghuizen @ABerghuizen Vanmiddag Jaarbeurs plein #030, de plantjes voor de groene bouwhekken gaan de bakken in. Initiatief van @GBCUtrecht

Onderzoek Groene Gezonde Ziekenhuizen van start

PvdD Gouda @PvdDGouda Groen is geen decoratie. Een groene #stadsfoyer is goed voor de gezondheid, vermindert agressie, bestrijdt hitte en neemt water op #Gouda

VU Amsterdam en bureau Natuurvoormensen onderzoeken de komende vier jaar op welke manier groen in en rond ziekenhuizen bijdraagt aan de gezondheid van patiënten, personeel en bezoekers.

Aanvullingen Beplantingsconcepten TenL nr.19 In het artikel over ’Green to Colour’ staat op pagina 16 het jaartal 2026 genoemd. Dit moet 2016 zijn. In het artikel ’Kleurrijke boeketten in de volle grond’ zijn twee bijschriften verwisseld op pagina 27. Het bijschrift ’Joyce Oomen combineert eetbare gewassen …. Zinnia ’Envy’ hoort bij de eerste foto. Het bijschrift ’Boomspiegel met Surfinia sanguna ’Atomic Blue’ … Agastache urticifolia ’Coerulea’ hoort bij de tweede.

Inkomensvoordeel voor laagbetaald werk tuinenlandschap.nl Het kabinet komt met een lage inkomensvoordeel voor werkgevers die mensen aannemen voor laagbetaald werk. Wat denkt u, kan de groensector hiervan profiteren?

Eerste vierkantemetertuin aangelegd

Discussieer mee in de tuinenlandschap-groep

79% Foto: VHG

zei ja tegen de stelling:

Ab

on

nee

r

Kinderen van basisschool Brandevoort in Helmond leggen samen met tv-tuinman Lodewijk Hoekstra en Du Pré groenprojecten de laatste hand aan hun vierkantemetertuin. VHG, Groei & Bloei, Vivara en IVN boden de tuin aan, om kinderen zo te betrekken bij groen en natuur, en zelf tuinieren te stimuleren.

’Groensector moet nu gaan nadenken over input voor Floriade 2022 in Almere’ Stem mee over de volgende peiling:

’De kabinetsplannen die op Prinsjesdag zijn gepresenteerd stemmen positief ’

Ni u op de Bij sommige artikelen in dit blad staan icoontjes, deze verwijzen naar extra informatie op de website eu Tuin Foto’s Filmpjes Dossiers Documenten en links naar websites Praat mee ws enL bri ands ef chap 8 TuinenLandschap Landschap l 220 0 l 2015

NieuwsPag_6-7-8.indd 8

21-09-15 13:47

644809_.indd 9

21-9-2015 11:08:04

644810_.indd 10

21-9-2015 13:07:00

E-mail. info@its-poel.nl Website. www.its-poel.nl

NIEUW

Nieuw in ons assortiment:

een combi-pakket voor 3 takverbindingen 2 / 4 ton

COBRA COMBI PAKKET TA K V E R A N K E R I N G

PAKKET INHOUD 2 ton verbinding 20 meter kabel 4 eindkap, daarnaast nog 2 eindkap aan de kabel

4 ton verbinding 20 meter kabel 4 eindkap, daarnaast nog 2 eindkap aan de kabel

Extra accesoires: 1 rol schuurhuls 3 schokabsorbers 6 spreidplaten M 1 minibrander

Introductieprijs â&#x201A;Ź 216,50

Alles universeel, 2 / 4 ton

excl. 21% BTW

info@its-poel.nl Nieuw Milligen (Apeldoorn) Baambrugge (Amsterdam) Tel. 0294 291 090 Mob. 06 534 913 03 Fax. 0294 295 737

Leverbaar vanuit de winkel Nieuw Milligen of Baambrugge of via de webshop (art.nr. 060.1) Bekijk de instructievideo op: www.its-poel.nl/nieuws

www.its-poel.nl

644811_.indd 11

21-9-2015 11:10:21

Tekst Wendy Bakker | Beeld Veredelaars en kwekers

Beste nieuwigheid Hydrangea macrophylla ’Ruby Tuesday’ Bloem: donkerrood, met zwart-groenkleurige vlekjes Bloei: hele zomer tot ver in de herfst Groeiwijze: compact en stevig, bloemen eveneens stevig Bijzonderheden: mooie herfsttint, aanwinst op de Hydrangea macr. Magical Four Seasons sortiment dat vier bloeistadia kent

Goud voor nieuw sortiment Op Plantarium in Boskoop regende het eind augustus weer medailles voor nieuw sortiment. Zes heesters, waarin Hydrangea goed was vertegenwoordigd, en twee vaste planten kregen goud van de KVBC-jury. In totaal werden 127 inzendingen ingediend voor de keuring. In dit artikel de negen toppers waaronder Beste nieuwigheid en winnaar van de Persprijs.

12

Ceanothus impressus ’Cool Blue’

Coreopsis ’KA-POW Golden Yellow’

Bloem: lichtblauw Bloei: mei - juni Blad: donkergroen crème-witte bladrand Groeiwijze: compact, rechtopgaand Bijzonderheden: zilverbonte sport uit de meest winterharde Ceanothus impressus ’Victoria’

Bloem: donkergeel goud, 2x zo groot als andere Coreopsis-varitëiten Bloei: gedurende de hele zomer Blad: groen, lancetvormig Groeiwijze: sterke vertakking van de steel Bijzonderheden: geschikt als vaste plant, ideaal voor in pot

TuinenLandschap l 20 l 2015

Thema_Special 8 kaders.indd 12

17-09-15 13:48

d

Geranium pratense ’Midnightlyona’ Bloem: wit met een lichtroze zweem Bloei: mei - juni Blad: donker roodbruin, fraai ingesneden Groeiwijze: stevig, tot 50 cm hoog Bijzonderheden: gezonde en goede groeier, fraai contrast tussen bloemen bladkleur

Hydrangea paniculata ’PHIIPI’ Bloem: compacte, crème-witte bloemen Bloei: juli - september Blad: warm donkergroen Groeiwijze: klein van formaat (b 75 cm x h 100 cm) en stevig. Valt niet uiteen Bijzonderheden: winterhard, ziekte-ongevoelig, bloeit zeer rijk. Geschikt voor solitair gebruik als in beplantingen en voor pot

Photinia serratifolia ’Oploo5’ Blad: gemarmerd blad met licht- en donkergroene ’spetters’, loopt uit met felroze scheuten Groeiwijze: bossig, opgaand tot 175 cm hoog en 100 cm breed Bijzonderheden: rode stelen, verdraagt temperaturen tot -20°C, ziekteongevoelig en breed toepasbaar

Hydrangea macrophylla ’Dancing Snow’ Bloem: wit dubbelbloemig, verkleurend in de herfst naar roodachtig groen Bloei: rijkbloeiend, juli - september Groeiwijze: compact, 100 cm breed, 150 cm hoog Bijzonderheden: goed winterhard, elke steel krijgt een bloem, de buitenste ring heeft grote dubbele bloemen, het midden kleine dubbele bloemen

Nandina destica ’Twilight’ Blad: bontbladige kleurschakeringen in brons, heldergroen en wit. Loopt roze uit in het voorjaar Groeiwijze: bossig, opgaand tot 120 cm hoog en 50 cm breed Bijzonderheden: perfect als borderplant, in combinatiebeplanting of als solitair op terras of patio. ’Twilight’ is winterhard tot –18°C

Persprijs Cosmos bipinnatus ’Xanthos’ Bloem: zachtgeel, de eerste gele Cosmos Bloei: eind juni – tot in september Blad: donkergroen, fijn geveerd Groeiwijze: rechtopgaand en sterk vertakt, 60 cm hoog en tot 40 cm breed Bijzonderheden: eenjarig, geschikt in border als pot

> TuinenLandschap l 20 l 2015

Thema_Special 8 kaders.indd 13

13 17-09-15 13:48

Sortiment

Arboretum Poort Bulten heeft hier met een diversiteit aan bladkleuren in combinatie met bloeiende Castanea tot midden in de zomer een kleurrijk bomen- en struikenrand.

Acer negundo ’Auratum’ groeit als de soort, maar wordt minder hoog.

Kwekers geven een hoogte aan van 5 tot 7 m, hoewel dit exemplaar in Hilversum die 7 m ruim overstijgt. Ook midden in de zomer is het blad aan de buitenzijde van de kroon nog geelgroen; binnen in de transparante kroon zijn ze groen. Wellicht vanwege de matige windbestendigheid is hier hergeplant met Acer pseudoplatanus ’Leopoldii’.

14

TuinenLandschap l 20 l 2015

geelbladige bomen.indd 14

17-09-15 13:48

Bomen met geel blad geven sterk kleuraccent Hoe meer geel, hoe sterker het effect. Een boom met geel blad is hierom bij uitstek geschikt een kleuraccent te geven aan een beplanting met overwegend groen blad. De keus voor een geelbladige boom is ruim en hoeft zich niet te beperken tot de overbekende goudiep.

Tekst en beeld Ton Stolk

D

e voorliefde voor de kleur geel is in het algemeen niet erg groot. Geel laat zich ook niet zo makkelijk combineren. Toch lijkt onder groenontwerpers de waardering voor de kleur geel in beplantingen te groeien. Geel refereert aan zonlicht en daarmee aan leven. Het beantwoordt het sterke verlangen naar kleur in de tuin na de donkere wintermaanden. Namen als zonnebloem (Helianthus) en zonnekruid (Helenium) bijvoorbeeld verwijzen niet alleen naar bloemkleur en -vorm, maar ook naar hoe die planten worden beleefd. Zij brengen de zon in beplantingen.

De signaalwerking van de kleur geel en daarmee de beleving en invloed op de omgeving is tot op grote afstand sterk.

Sterker dan welke andere kleur dan ook.

Daarom is het algemeen advies om geel met de nodige voorzichtigheid toe te passen. Bomen met geel of lichtgroen blad hebben een vergelijkbare werking.

Over het algemeen is bij bomen het geel

Acer platanoides ’Prigo’ (Princeton Gold) verlangt een lichte standplaats.

Hij loopt opvallend heldergeel uit, maar wordt in de zomer, zoals deze boom in Nijverdal laat zien, wat minder uitgesproken geel. Dan haalt zijn kleur het niet meer bij het geel van een boom als Robinia ’Frisia’. Het blad heeft geen last van zonnebrand. De kroon van deze selectie uit 1987 wordt op den duur hoger dan breed en bereikt vermoedelijk een hoogte van 10 tot 12 m.

echter beduidend minder heftig. Maar door hun uiteindelijke formaat kunnen zij wel degelijk een sterk kleureffect teweeg brengen.

Op de behoefte aan extra kleur spelen de geelbladige selecties binnen het sortiment in. Zij doen dat niet alleen vanaf het uitlopen in het voorjaar, maar vaak zelfs de hele zomer door. Zeker midden in de zomer, als de meeste kleurnuances uit het groen van bomen is verdwenen, verlevendigen zij op hun manier met hun lichtgetinte bladeren de omgeving.

Wel moet hierbij worden opgemerkt dat over het algemeen het frisse geel van het voorjaar met het vorderen van het jaar verschuift naar groener geel, of ook wel naar lichtgroen of zelfs donkergroen.

De keuze uit geel- en geelgroenbladige bomen is vrij groot. In de meeste, algemeen toegepaste geslachten van bomen komen geelbladige selecties voor, zoals in eik, beuk, linde, els en iep. In dit artikel een selectie. <

Acer pseudoplatanus ’Worley’ houdt in de opgroeifase lang een onregelmatige kroon. Dit onregelmatige is bij volwassen bomen, zoals deze in Hilversum, volledig verdwenen. Zoals bij alle geelbladige bomen is het blad binnen in de kroon ook bij deze selectie hooguit lichtgroen. Het gele blad is zeker in het voorjaar zonnebrandgevoelig.

>

TuinenLandschap l 20 l 2015

geelbladige bomen.indd 15

15 17-09-15 13:48

Alnus glutinosa ’Aurea’ is een van de geelbladige boomsoorten in het ’Bomenmuseum Wateringseveld’ in Den Haag. Deze zwarte els loopt in het voorjaar heldergeel uit, later in de zomer verschuift de bladkleur naar geelgroen. In de herfst blijft het blad lang aan de boom. Hij wordt middelgroot, maar doet er lang over om zijn maximale hoogte van 10 tot 12 m te bereiken.

Fagus sylvatica ’Dawyck Gold’ is binnen de groep van zuilbeuken de selectie die met goudgeel blad uitloopt. Met het vorderen van de seizoenen verschuift de kleur echter naar bijna normaal donkergroen beukenblad. Deze bomen in Nijverdal hebben nog slechts geelkleurig blad aan het sintjanslot.

16

Alnus incana ’Aurea’ is als geelbladige els vermoedelijk bekender dan de geelbladige zwarte els. Hij blijft echter veel kleiner en bereikt met moeite 6 m hoogte. Vaak maakt dit boompje een wat kwarrige indruk. Het Haagse Bomenmuseum laat bovendien nogal wat uitval zien. Opmerkelijk is dat alles aan deze witte els meedoet met de gele kleur: de bast van de stam is geelbruin, de twijgen en mannelijke katjes zijn oranjegeel.

Gleditsia triacanthos ’Sunburst’ is in 1947 geïntroduceerd en heeft de afgelopen halve eeuw veel opgang gemaakt. De groei is minder snel dan van de groenbladige soort. De boom kan uiteindelijk een hoogte van om en nabij de 10 m bereiken. In het hart van de kroon wordt het geel uitlopende blad al snel lichtgroen van kleur. Een minpuntje is zijn gevoeligheid voor bladgalmijt, waardoor de groei van jonge bomen geremd kan worden.

Populus canadensis ’Serotina Aurea’ is een mannelijke kloon die opvalt door zijn lichtgeelgroene blad. In Nijverdal staat dit jonge exemplaar voor een rand met populieren. Ook midden zomer steekt hij opvallend tegen zijn donkergroene achtergrond af. De boom begint betrekkelijk smal, maar krijgt later de brede kroonvorm van de groenbladige ’Serotina’, waarbij de onderste takken tot boven in de kroon doorlopen.

TuinenLandschap l 20 l 2015

geelbladige bomen.indd 16

17-09-15 13:49

n eelmdden rgroelijk van ste

Tilia xeuropaea ’Jubilee’ is binnen het lindesortiment opvallend geelbladig, maar nog weinig bekend. In de gemeente Hellendoorn is in 2000 in elke kern een boom van deze selectie geplant. In de zomer blijft het blad fraai geel. Een zeer mooi exemplaar staat in het Lindenarboretum in Corle bij Winterswijk. Het blad van deze ’Jubilee’ is niet gevoelig voor zonnebrand. De kroon is aanvankelijk piramidaal en later hoogrond, dus vergelijkbaar met een groenbladige Hollandse linde.

Ulmus x hollandica ’Wredei’, waarvan onduidelijk is of het een Hollandse iep of veldiep is, is vanwege zijn goudgele blad in tuinen de meest toegepaste iep. Hij wordt daar doorgaans jaarlijks sterk gesnoeid. Dat geeft jaarlijks veel jong schot met goudgeel blad. Zonder snoeien wordt de boom zo’n 6 tot 8 m hoog. Soms krijgt hij wat terugloop van groene takken. De resistentie tegen iepenziekte is gering.

Quercus robur ’Concordia’ blijft kleiner dan de soort en bereikt vermoedelijk maximaal een hoogte van zo’n 8 m. Daarmee past deze geelbladige zomereik nog prima in deze wat ruimere voortuin in Nijverdal. De opbouw van de kroon is sterk onregelmatig met nogal breeduitstaande takken. Ook in de zomer behoudt het blad zijn frisse, lichtgeelgroene kleur.

Robinia pseudoacacia ’Frisia’ heeft in zijn jeugdfase een krachtige groei, wat hem wat windgevoelig kan maken. Door de latere, afstaande takstand is de uiteindelijke kroonvorm hoogrond (tot 15 m hoog) en vertoont daarmee gelijkenis met die van de selectie ’Appalachia’. Het frisse citroengeel blijft vanaf het uitlopen van het blad tot het eind van de zomer. Bloeien doet ’Frisia’ zelden.

<

TuinenLandschap l 20 l 2015

geelbladige bomen.indd 17

17 17-09-15 13:49

644812_.indd 18

21-9-2015 11:07:56

644813_.indd 19

21-9-2015 11:10:52

Bedrijf en Organisatie

SG Groen Groep verkoopt haar klanten nooit â&#x20AC;&#x2122;neeâ&#x20AC;&#x2122; Het klinkt als een sprookje. SG Groen Groep groeide in vijftien jaar tijd uit van een hobbymatig hoveniersbedrijf in Dokkum naar een middelgroot groenvoorzieningsbedrijf met grote opdrachtgevers door het hele land. Maar het bedrijf wil nog verder.

Tekst en beeld Dick van Doorn

20

TuinenLandschap l 20 l 2015

SG Groen.indd 20

17-09-15 13:49

Wichard de Vries: „Mijn vader vindt het geen enkel probleem om het bedrijf volgend jaar over te doen.”

Bedrijfsinformatie ▸ Locatie Dokkum, Assendelft en Noordwijk ▸ Aantal medewerkers 35-45 ▸ Werkzaamheden Het faciliteren van het ontzorgen van de buitenruimte van grote opdrachtgevers.

Tot nog toe richtte SG Groen Groep zich daarbij op de verzorging van het groen en gladheidsbestrijding.

De komende jaren wil het bedrijf echter ook faciliteren op het gebied van ongedierte- en onkruidbestrijding. ▸ Werkgebied Heel Nederland.

Uitbreiding van Friesland en de eilanden naar Midden- en WestNederland.

V

ijftien jaar geleden was Taede de Vries, de vader van Wichard de Vries (28), nog buschauffeur. In 1999 begon hij naast het werk als buschauffeur hobbymatig met een hoveniersbedrijf.

Hij bouwde het bedrijf steeds verder uit en had uiteindelijk zo’n tien man personeel. Wichard: „Ik was in die tijd net klaar met mijn aoc-opleiding voor hovenier en ben onderaan de ladder op het bedrijf van mijn vader begonnen als medewerker groenvoorziening.”

Inmiddels is SG Groen Groep een middelgrote groenvoorziener met een vaste klantenkring in Friesland en meerdere grote opdrachtgevers in Noord- en Zuid-Holland. Het bedrijf verwacht eind dit jaar 50% van haar omzet te genereren in West-Nederland. Het bedrijf heeft, naast de locatie in Dokkum, een vestiging in Noordwijk en sinds april van dit jaar ook in Assendelft. Taede is nu nog directeur-eigenaar van het bedrijf, maar april volgend jaar neemt Wichard alle aandelen van het bedrijf over. „Sinds 2013 ben ik manager van het bedrijf en eindverantwoordelijk bedrijfsleider.”

Wichard liep stage als werkvoorbereider/ uitvoerder op het bedrijfsbureau van de centrale

werkvoorziening Trion in Driesum. Zodoende leerde hij om mensen aan te sturen. Op een gegeven moment kwamen de plannen van de overheid rondom de Participatiewet waarbij de sociale werkplaatsen geprivatiseerd moesten worden. Het plan dat hij voor het bedrijfsbureau schreef voor de overname van de gehele groenvoorzieningstak werd geaccepteerd door het bestuur.

SG Groen Groep nam de groenvoorzieningstak over. „Achteraf bezien is het de juiste stap voor ons bedrijf geweest. Wat betreft de hoeveelheid omzet heeft het bedrijfsbureau ons wel een iets te rooskleurig beeld geschetst”, aldus Wichard. Hierdoor was het na de overname bikkelen voor vader en zoon om Svensk Gardning, zoals het bedrijf op dat moment nog heette, overeind te houden.

Het bedrijf groeide enorm en het roer moest om. Van de mensen die het bedrijf van de sociale werkplaats overnam, werkt nu nog maar zo’n 10% bij het Friese groenvoorzieningsbedrijf. Degenen die niet meekonden, kregen de gelegenheid om terug te keren naar de sociale werkplaats.

Ruimtevaart Toen Wichard in 2012 in het bedrijf kwam, zei hij tegen zijn vader dat er geprofessionaliseerd moest worden. „Ook omdat ikzelf door mijn acquisitie een totaal ander klantenbestand had gegenereerd dan voorheen. Zo is het ruimtevaarttestcentrum Estec in Noordwijk nu een van onze grootste opdrachtgevers. We regelen voor dit bedrijf de totale groenvoorziening van zo’n 44 ha. Behalve dat Estec ons financieel voordeel oplevert, geeft dit bedrijf ons een waardevolle internationale referentie.”

Het binnenhalen van grote klanten verliep dermate goed dat SG Groen Groep voldoende werk genereerde. „Wij verkopen gewoon geen ’nee’, de klant staat bij ons altijd op nummer 1. Een klant zal hier te allen tijde worden bediend.”

SG Groen Groep heeft inmiddels wisselend zo’n 35 tot 45 man personeel in dienst. „Omdat we middelgroot zijn, kunnen we bij problemen ook daadkrachtig optreden. Wel blijven we een familiebedrijf, wat betekent dat de emotie er is.

Zo blijven we betrokken bij onze medewerkers.”

In het voorjaar van 2014 veranderde het bedrijf haar naam in SG Groen Groep. De naam Svensk Gardning, wat letterlijk Zweedse tuinen betekent, sloot niet meer aan bij de plannen die het bedrijf voor de komende jaren heeft. „Op het moment dat we van de particuliere markt steeds meer in de projectmatige werkzaamheden rolden, stond deze naam niet meer voor de eigenlijke identiteit van ons bedrijf. We zijn volledig overgestapt van de particuliere sector naar het ontzorgen van grote opdrachtgevers. >

TuinenLandschap l 20 l 2015

SG Groen.indd 21

21 17-09-15 13:49

Als herinnering aan Svensk Gardning hebben we de ’SG’ behouden.”

Het Friese bedrijf bekijkt ook scherp de mogelijkheden van overnames. De afgelopen tijd zijn er al diverse kleine hoveniersbedrijven overgenomen en waren er onderhandelingen met grote groenvoorzieningsbedrijven.

Ontzorgen De toekomst van SG Groen Groep wordt volgens Wichard het ontzorgen van grote opdrachtgevers op het gebied van hun volledige buitenruimte. „Al blijft de focus op het groen, we gaan ons wel verbreden. Denk daarbij aan gladheids- en ongediertebestrijding. Schoonmaakwerkzaamheden gaan we niet doen. We willen een zo breed mogelijke dienstverlening bieden voor de facilitaire buitenruimte.”

Met gladheidsbestrijding is SG Groen Groep twee jaar geleden begonnen in samenwerking met MeteoGroup uit Wageningen. Dit jaar wil het bedrijf ook de ongediertebestrijding gaan verzorgen voor scholen, restaurants, hotels en woningbouwverenigingen.

Wichard: „Juist doordat het aantal gifsoorten dat

gebruikt mag worden afneemt, en de hoeveelheid werkzame stoffen steeds lager wordt, liggen er voor ons volop kansen.” Steeds meer organisaties en instellingen krijgen last van ongedierte.

Volgens de aankomend directeur-eigenaar is groenvoorziening met gladheids- en ongediertebestrijding een prima combinatie. „Eén factuur voor alle werkzaamheden, dat vinden bedrijven erg prettig merken wij.”

En er zit nog een nieuwe ontwikkeling aan te komen volgens Wichard, door het mogelijke verbod op glyfosaat en sommige andere onkruidbestrijdingsmiddelen. „Daardoor zoeken opdrachtgevers naar specialistische bedrijven die toch het onkruid kunnen bestrijden, desnoods met alternatieve methodes.”

SG Groen Groep ziet haar werkveld steeds meer naar het midden en westen van het land verschuiven. De grootste klantenkring - ruim 300 vaste klanten - bevindt zich echter nog wel in Friesland.

Inmiddels heeft het jonge ambitieuze bedrijf een landelijke dekking met haar diensten. „Daar zullen we onze handen vol aan hebben, aangezien veel grote opdrachtgevers zeggen: Als je met ons in zee gaat, prima, maar dan wel alle vestigingen die we in het land hebben ontzorgen.” <

Vijf tips van SG Groen Groep Naast verzorging van het groen en gladheidsbestrijding wil SG Groen Groep gaan faciliteren op het gebied van ongedierte- en onkruidbestrijding.

22

▸ ▸ ▸ ▸ ▸

Afspraak is afspraak. Je gaat niet eerder naar huis dan wanneer het werk klaar is Wie niet kan delen, kan niet vermenigvuldigen Verkoop nooit ’nee’; zie elke opdracht als een uitdaging Maak van elke klant/opdrachtgever een ambassadeur Creëer je eigen markt. Je als 13e inschrijven op een project/aanbesteding heeft geen zin

TuinenLandschap l 20 l 2015

SG Groen.indd 22

17-09-15 13:49

644814_.indd 23

21-9-2015 11:11:16

644815_.indd 24

21-9-2015 11:08:07

Bedrijf en organisatie

Symposium ’De spelende mens’ op Dag van de Openbare Ruimte Tijdens de Dag van de Openbare Ruimte Nederland organiseren NVTL en Tuin en Landschap het minisymposium ’De spelende mens’. Wetenschapsjournalist Mark Mieras, gespecialiseerd in hersenen, is gastspreker.

Tekst Wendy Bakker Beeld Gerdien de Nooy

D

e bezoekers treffen in vijf hallen een wederom goed gevulde beursvloer aan op de Dag van de Openbare Ruimte Nederland. De dagen staan in het teken van elkaar ontmoeten, kennis verbreden en kennis maken met nieuwe producten en diensten op het gebied van groen, spelen, landschapsarchitectuur & ontwerp, verhardingsmaterialen, straatmeubilair, licht, en advies & beheer.

Lezing NVTL en TenL Tijdens de beurs is er een gevarieerd en uitgebreid lezingenprogramma. In de lezing ’Een goede leefomgeving verleidt tot spelen’ gaat Mark Mieras in op het belang van spelen voor de hersenen en in hoeverre een goede leefomgeving daar aan bijdraagt. ,,Spelgedrag is breder dan we vaak denken. Onze hersenen doen het op vele manieren, ons leven lang. Dit is voor mensen een kwestie van overleven. Het oermechanisme ligt ten grondslag aan leren en herstel. De leefomgeving heeft er grote invloed op. Een goede leefomgeving fascineert en verleidt tot spelen.”

De wetenschapsjournalist verdiept zich al vijftien jaar in het wetenschappelijk onderzoek naar de werking van hersenen. Hij schreef onder andere de boeken Ben ik dat? en Liefde, en trok afgelopen seizoen langs de Nederlandse theaters met de theaterlezing De spelende mens.

Voor IVN maakte hij een literatuurstudie over de relatie van groen, gezondheid en vitaliteit.

Minisymposium De lezing maakt onderdeel uit van het minisymposium ’De spelende mens’ die op de tweede dag van de Dag van de Openbare Ruimte Nederland plaatsheeft.

De Nederlandse Vereniging voor Tuin en Landschapsarchitectuur (NVTL) en Tuin en Landschap presenteren daar hun gezamenlijke tentoonstelling en themanummer met gelijknamige titel.

In de tentoonstelling worden projecten getoond waarin spelen in de breedste zin van het woord is ingebed in stad en samenleving, gekoppeld aan thema’s als waterberging, sociale cohesie, tijdelijk ruimtegebruik, natuurbeleving, digitale technieken of kunstzinnige experimenten.

Tien geselecteerde projecten van tuinen landschapsarchitectenbureaus en twee studentenprojecten worden belicht in het themanummer. De bureaus van de geselecteerde projecten zullen tijdens het symposium in een pitch hun project toelichten. Daarna zal Mariëlle Versteeg van Jantje Beton, het themanummer ’De spelende mens’ van NVTL-voorzitter Frans Boots in ontvangst nemen.

De tentoonstelling ’De spelende mens’ vertrekt na de beursdag door het land en zal te zien op verschillende locaties, waaronder Tuinen Mien Ruys. <

Programma ’De spelende mens’ Datum en tijdstip: donderdag 8 oktober 2015, 14.00 -16.30 uur Locatie: Wilgenzaal, Expoproof Houten 14.00 uur Opening door NVTL-voorzitter Frans Boots 14.15 uur Lezing ’Een goede leefomgeving verleidt tot spelen’ door Mark Mieras 15.30 uur Pauze 15.40 uur Pitches bureaus o.l.v landschapsarchitect Johan Meeus 16.20 uur Uitreiking themanummer aan Mariëlle Versteeg van Jantje Beton, door NVTL-voorzitter Frans Boots 16.30 uur Afsluitende borrel in tentoonstellingsruimte/stand NVTL-Tuin en Landschap

Voor meer informatie over de Dag van de Openbare Ruimte, zie www.openbareruimte.nl

TuinenLandschap l 20 l 2015

DagvdOpenbareruimte2015.indd 25

25 17-09-15 13:49

644816_.indd 26

21-9-2015 11:11:45

Het Geschil

Geschil over levering van 120 haagbeuken

TuinenLandschap belicht geregeld uitspraken van de Geschillencommissie Groen, onderdeel van de Stichting Geschillencommissies voor Consumentenzaken, www.sgc.nl. De commissie behandelt geschillen tussen consumenten en vhg-hoveniers of Groenkeur certificaathouders. Zij doet uitspraak in de vorm van een bindend advies. Bij niet-nakomen van het advies door de hovenier, staat de vhg garant voor nakoming.

De geschillencommissie zetelt in Den Haag.

Tekst Ralph Mens | Beeld Camelia TWU

H

et geschil vloeit voort uit een koopovereenkomst waarbij de ondernemer zich heeft verplicht tot levering van een aantal haagbeuken in de maat 150/180. De consument heeft de beuken geplant en na enige tijd vastgesteld dat een verkeerde kleur en maatvoering is geleverd.

De consument stelt rode haagbeuken te hebben gekocht terwijl er groene zijn geleverd.

Bovendien zou 75% van de geleverde beuken de hoogte van 150/180 niet halen. De consument wil dat de ondernemer de haagbeuken vervangt, of deze door een derde laten vervangen op rekening van de ondernemer.

Tijdens de zitting heeft de consument twee struiken aan de commissie getoond. Evenals ongeveer honderd andere exemplaren waren deze dood. De consument heeft het vermoeden dat dit komt doordat de struiken onbeschermd op de grond lagen en bevroren zijn. De consument zegt geen vertrouwen meer te hebben in de ondernemer nu deze de klachten niet heeft verholpen en niets meer van zich laat horen.

De ondernemer ontkent dat levering van rode haagbeuken is overeengekomen. Hij is niet bereid om alsnog rode haagbeuken te leveren vanwege het prijsverschil met groene haagbeuken.

Beoordeling Bij de stukken bevindt zich een e-mail van de rechtsbijstandverlener van de consument aan de ondernemer: ’Bij deze bevestiging van onze telefonische afspraak dat u de 120 niet uitgelopen beuken (met hoogte 1,75-1,80 m) in november of, als dat vanwege de weersomstandigheden niet mogelijk is, in december kosteloos komt vervangen.’ Bij de stukken bevindt zich ook een e-mail van de ondernemer waarin deze meedeelt in die week een en ander te regelen.

De commissie gaat er daarom vanuit dat de ondernemer heeft toegezegd de haagbeuken te vervangen en dit vervolgens heeft nagelaten. Het e-mailbericht rept niet van levering

van rode dan wel groene haagbeuken. Tijdens de zitting werd niet duidelijk of dit later met de ondernemer was afgesproken of door hem aanvaard.

Nu vaststaat dat de ondernemer heeft aangeboden 120 haagbeuken kosteloos te vervangen en dit heeft nagelaten, is de ondernemer tekort geschoten in de nakoming van zijn verplichtingen. Aangezien de consument geen vertrouwen meer heeft in de ondernemer, zal de commissie de vaststellingovereenkomst ontbinden en de ondernemer tot schadevergoeding verplichten.

De consument heeft €3,50 per haagbeuk betaald wat bij 120 stuks neerkomt op €420 inclusief btw. Daarnaast moet de consument de bestaande haagbeuken laten verwijderen en nieuwe laten planten. Naar schatting bespaart de ondernemer daarmee een mandag oftewel circa €360 inclusief btw, een voordeel dat de consument toekomt nu deze zelf de werkzaamheden moet uitvoeren of laten uitvoeren terwijl de ondernemer had toegezegd dit te zullen doen. De commissie laat in het midden of levering van rode dan wel groene haagbeuken is overeengekomen nu dit niet kan worden vastgesteld. De commissie verklaart de klacht van de consument deels gegrond en veroordeelt de ondernemer tot betaling van €780 als schadevergoeding. <

Beslissing De commissie ontbindt de tot stand gekomen vaststellingsovereenkomst. De commissie acht de klachten van de consument deels gegrond en veroordeelt de ondernemer om aan de consument €780 te betalen. Bovendien dient de ondernemer een bedrag van €25,42 aan de consument te vergoeden als klachtengeld. Het totaalbedrag van €805,42 dient te worden voldaan binnen een maand na de verzenddatum van het bindend advies. Bovendien dient de ondernemer een bedrag van €57,50 te betalen als bijdrage in de behandelingskosten van de commissie.

TuinenLandschap l 20 l 2015

Geschil-1.indd 27

27 17-09-15 13:49

Van Vliet Kastanjehout

Gooyerdijk 41

t +31 (0)343 454 400

644817_.indd 28

3947 NB Langbroek

f +31 (0)343 452 004

www.kastanjehout.nl

e info@kastanjehout.nl

21-9-2015 13:07:13

644818_.indd 29

21-9-2015 12:44:34

Ontwerp en Inrichting

Sander Lap www.laplab.eu

Groen rustpunt op bedrijvencampus Een welkom met grandeur, dat wilde tuin- en landschapsarchitect Sander Lap realiseren op het parkeerdek van kabelbedrijf Liberty Global in Schiphol-Rijk.

In de massa van geparkeerde auto’s vormt de groene binnentuin hét rustpunt op de bedrijvencampus.

Tekst Miranda Vrolijk Beeld LAP Landscape & Urban Design en Gerdien de Nooy

H

et Amerikaanse Liberty Global is het moederbedrijf van onder meer UPC en Ziggo. De wereldspeler op de internationale kabelmarkt is in Nederland langs de Boeing Avenue in Schiphol-Rijk gevestigd. Vier kantoorgebouwen vormen samen de bedrijvencampus. Ze staan gegroepeerd rondom een parkeerdek. Die heeft het afgelopen jaar een metamorfose ondergaan waardoor de buitenruimte nu dezelfde stijlvolle uitstraling heeft als het vernieuwde interieur, aldus Sander Lap van LAP Landscape & Urban Design in Rotterdam die voor het ontwerp tekende.

Oorspronkelijk waren de vier kantoorgebouwen vier aparte bedrijven. Inmiddels houdt Liberty Global in alle vier kantoor. De afgelopen jaren heeft het bedrijf geïnvesteerd in de kwaliteit van de kantoorhuisvesting en de werkomge-

30

ving van de medewerkers. Voorbeelden hiervan zijn de Italiaanse koffiebar waar barrista’s drankjes bereiden, een vier verdiepingen hoge groene plantenwand en het bedrijfsrestaurant waar een kok dagelijks verse maaltijden bereidt. „Die sfeer wilden we doorzetten naar buiten’’, verklaart Lap. De tuin- en landschapsarchitect legt uit dat het oorspronkelijke parkeerdek een desoriënterende indeling had.

Mede omdat de ruimte voorheen in vieren was gedeeld – elk kantoor had zijn eigen parkeerruimte - moest de hoofdingang van Liberty Global letterlijk gezocht worden. „Verbeteringen aanbrengen in de psychische geografie was daarom voor het ontwerp de eerste doelstelling. Daarnaast moet de bezoeker zodra hij het parkeerdek oprijdt ervaren dat het hier om een groots bedrijf gaat.

Die eerste indruk is heel belangrijk.’’

Om de campus een betere en herkenbare hoofdentree te geven is de indeling van het parkeren aangepast, de rijrichtingen en doodlopende straten zijn veranderd waardoor een nieuwe hoofdas is gerealiseerd. Die loopt vanaf de hellingbaan rechts op de kaart dwars over het parkeerdek naar de hoofdentree van Global Liberty links. Die en de entrees van de andere kantoorgebouwen zijn benadrukt met een lichtmast van elk 12 m hoog.

De kern van de buitenruimte wordt gevormd door de binnentuin, het oorspronkelijke snippergroen van het bestaande parkeerdek is hier verzameld. De binnentuin ligt in het verlengde van het nieuwe restaurant en bestaat uit een groot terras, een zogenoemde ’slangenbank’ met verhoogde borders en in het hart is een vide gebouwd. Rondom de daktuin

TuinenLandschap l 20 l 2015

Liberty Daktuin.indd 30

17-09-15 13:49

Foto boven: Licht speelt een belangrijke rol in de kantoortuin van Liberty Global.

Onderin de slangenbank is een lichtslang van neon-ledverlichting verwerkt, zodat â&#x20AC;&#x2122;s avonds de slingerende beweging extra benadrukt wordt. 12m hoge lichtmasten verlichten de entrees van de kantoorgebouwen. Het gevarieerde kleurenschijnsel achter de ramen van het kantoor op de achtergrond, is door de werknemers zelf ingesteld. Bij de vernieuwing van het interieur kregen de kantoortafels verlichting waarvan de kleur elk dag opnieuw kan worden ingesteld.

Foto links: Om te benadrukken dat de binnentuin voetgangersgebied is, is deze bestraat met een gebakken gele klinker in visgraatmotief.

>

TuinenLandschap l 20 l 2015

Liberty Daktuin.indd 31

31 17-09-15 13:49

is een taxushaag aangeplant van 1,40 m hoog. „We wilden dat dit het rustpunt van de campus zou worden. Als je nu in de binnentuin gaat zitten, zie je vanwege de haag niets meer van de geparkeerde auto’s, terwijl dat er nu zelfs meer zijn dan voorheen. Je waant je daardoor in een groene oase.’’

De bouw van de vide was de meest ingrijpende ingreep op het parkeerdek.

De parkeerkelder en het bovenliggende dek zijn hierdoor met elkaar verbonden.

Bezoekers parkeren boven, de werknemers beneden. De oorspronkelijke kelder had echter een grauwe, bedompte sfeer.

Het openbreken door middel van de vide is dan ook bedoeld om meer lucht en licht in de parkeerkelder te realiseren.

Bovendien creëerde Lap hiermee de mogelijkheid om grote bomen toe te passen, omdat die in de vollegrond geplant konden worden. „Hetzelfde effect creëren met bijvoorbeeld knot- of dakplatanen op het parkeerdek zelf – overgecultiveerd groen zoals ik dat noem – lukt niet.’’

In totaal gingen vijf exemplaren de grond in, die steken met hun kronen boven het parkeerdek uit. Bijkomend effect van de vide is dat het collectiviteitsgevoel ermee wordt versterkt volgens Lap. „Medewerkers betreden nu via de vide en de binnentuin de bedrijfscampus, dat roept meer een saamhorigheidsgevoel op dan wanneer je direct vanuit de kelder je eigen kantoor opzoekt.’’

Tweehonderd zitplaatsen Dat er in de binnentuin veel zitplaatsen dienden te komen, was Lap meteen duidelijk na een paar dagen observeren van het oorspronkelijke parkeerdek. „Werknemers gebruikten de parkeerplaatsen om iets op hun iPad op te zoeken, een telefoontje te plegen, een gesprek met een afspraak te voeren of even te overleggen met een collega. Allemaal zaken die niet thuishoren op een parkeerplaats. Maar die je wel moet faciliteren.’’ Een hele trits banken en stoelen neerzetten, wilde Lap

niet, „bij slecht weer biedt dat een enorm desolate aanblik.’’ In plaats daarvan is de slangenbank ontworpen, die ook dient als opsluitband van de beplanting.

De slangenbank slingert zich rond de contouren van de binnentuin. In totaal zijn in de bank tweehonderd zitplaatsen verwerkt. Door de slingerbeweging zijn nissen gecreëerd, waardoor het bijvoorbeeld ook mogelijk is om met meerdere collega’s te overleggen of gezamenlijk te lunchen. Daarom zijn er ook op diverse plekken tafels geplaatst.

In de plantvakken kwam een mix van kleine bomen, heesters, vaste planten en éénjarigen. Die bloeien allemaal overwegend in wit, roze en paars. Bijvoorbeeld Eupatorium cannabinum, Sanguisorba obtusa, Stachys officinalis ’Rosea’ en Verbena bonariensis. Tussendoor is Molinia arundinacea ’Transparent’ aangeplant voor textuur in de winter. Allium giganteum zorgt voor kleurige accenten in het late voorjaar.

Daktuin Liberty Global ▸ Locatie Schiphol-Rijk ▸ Opdrachtgever LGI (Liberty Global, Inc) ▸ Projectduur juni 2013 - juli 2015 ▸ Grootte 6.500 m2 parkeerdek ▸ Functie parkeren en verblijven ▸ Ontwerp LAP Landscape & Urban Design in Rotterdam ▸ Constructie Geelhoed Engineering in Moordrecht ▸ Aanleg AW Groen in Lisse ▸ Bomen parkeerdek Malus ’Courtabri’, Amelanchier lamarckii, Magnolia kobus en Prunus x subhirtella ’Fukubana’ ▸ Heesters parkeerdek Buddleja davidii en Viburnum plicatum ’Mariesii’ ▸ Vaste planten parkeerdek onder meer Eupatorium cannabinum, Sanguisorba obtusa, Anemone x hybrida ’Honorine Jobert’, Echinacea purpurea, Persicaria amplexicaulis ’Firetail’, Geranium renardii, Sedum ’Matrona’, Phlox ’Bright Eyes’, Aster pringlei ’Monte Cassino’, Salvia officinalis ’Berggarten’, Nepeta racemosa, Calamintha nepeta ’Blue Cloud’ en Stachys officinalis ’Rosea’.

32

TuinenLandschap l 20 l 2015

Liberty Daktuin.indd 32

17-09-15 13:49

De vide verbindt de parkeerkelder met de binnentuin. In de volle grond zijn drie Betula pubescens en twee Gingko biloba geplant. Deze twee soorten kunnen volgens Lap goed tegen de vochtige omstandigheden in de parkeerkelder. Bovendien geven de witte stamkleur van de berken en de gele herfstkleur van de Gingko’s extra sierwaarde. Rondom de binnentuin is een haag van Taxus baccata geplaatst. Wanneer je zit, ontnemen die het uitzicht op de auto’s.

In de parkeerkelder is een zogenoemde stumpery aangelegd.

Temidden van de beplanting liggen boomstronken. Het geheel mag verwilderen zodat het plantvak een natuurlijke uitstraling krijgt. Het plantvak is ingeplant met onder meer Athyrium filixfemina, Carex morrowii ’Ice Dance’ en Vinca minor aan de rand.

De slangenbank is uitgevoerd in beton. Het gaat hier echter alleen om de buitenste schil van 8 cm, de kern is van piepschuim zodat de bank niet te zwaar wordt voor het parkeerdek. De bovenrand loopt sterk af zodat water en vuil niet op de bank blijven staan. <

TuinenLandschap l 20 l 2015

Liberty Daktuin.indd 33

33 17-09-15 13:50

Ontwerp en Inrichting

Muiderslot vervangt buxushagen Rond de plantbedden van de nutstuinen van het Muiderslot groeien geen buxussen meer. De plek van de zieke planten is ingenomen door kantplanken, volgens hortulanus Henk Boers van het slot een prima alternatief en historisch verantwoord. „In 17eeeuwse tuinen werden net zo goed kantplanken als buxushagen toegepast om een strak kader te creëren.’’

Henk Boers Hortulanus Muiderslot

Tekst en Beeld Miranda Vrolijk

I

In de Kruidhof zijn de buxushagen vervangen door kantplanken gemaakt van tropisch hardhout. Liever had Boers inheems hout gebruikt, maar die houtsoort is - als het op deze manier wordt toegepast - binnen een paar jaar verrot.

34

n 2006 al verschenen de eerste ziekteverschijnselen in de buxushagen rondom de plantbedden van het Muiderslot.

Vier jaar later waren nagenoeg alle Buxus sempervirens ’Suffruticosa’ aangetast door de Cylindrocladium-schimmel. Henk Boers, inmiddels al meer dan dertig de hortulanus van het slot, zag het met lede ogen aan.

Toen hij in 1982 gevraagd werd door de Rijksdienst voor Kastelenbeheer om aan de slag te gaan op het Muiderslot, was zijn eerste opdracht om de Kruidhof meer historisch in te richten. Bij die herinrichting koos hij naar voorbeeld van Het Loo voor buxushagen om daarmee de verhoogde bedden vol geneeskrachtige, sier- en verfplanten op te sluiten.

Toen jaren later ook de naastgelegen Warmoeshof in oude staat werd hersteld, koos hij ook daar voor Buxus rondom de plantbedden vol historische groenten. „Begrijp me goed, als de Buxus niet ziek waren geworden, dan had ik ze nooit laten vervangen’’, zegt Boers, die behalve tuinbaas van het Muiderslot diezelfde functie vervuld voor buitenplaats Hofwijck in Voorburg, beide voor 1,5 dag per week.

De Renaissancetuin bij het Muiderslot is 2.500 m2 groot en bestaat uit de al eerder genoemde Kruid- en Warmoeshof, beide ingericht met verhoogde plantbedden in een geometrisch motief. De twee hoven worden van elkaar gescheiden door een golvende berceau en rondom afgeschermd door een 2,5 m hoge beukenhaag. „De tuin is daardoor heel erg in zichzelf gekeerd en heeft qua vormgeving geen enkele relatie met het slot’’, legt Boers uit. De Kruid- en Warmoeshof

zijn heringericht naar de periode dat Pieter Corneliszoon Hooft het slot bewoonde (1609 – 1647), in die periode kregen de tuinen vorm. „De Warmoeshof en de Kruidhof van P.C. Hooft waren echte nutstuinen, eigenlijk uit pure noodzaak.

Want wilde Hooft bijvoorbeeld asperges of rabarber kunnen eten, dan moest hij ze hier zelf laten telen.’’ Boers legt uit dat de tuinen daarom geen representatieve functie hadden. „Het Muiderslot was voor P.C. Hooft geen buitenverblijf, maar een dienstwoning van waaruit hij als slotvoogd rechtsprak. De tuin zou je daarom ook een veredelde boerentuin kunnen noemen. Alles wat er werd geteeld, was bedoeld om in het slot te gebruiken, van de sierbloemen voor boeketten tot de geneeskrachtige planten voor medicijnen.’’

Den Nederlandtsen Hovenier Afgelopen winter zijn alle buxussen in de Kruidhof vervangen door kantplanken; drie jaar eerder was dit al gebeurd in de Warmoeshof. Boers baseerde zich voor die keuze op het boek ’Den Nederlandtsen Hovenier’ van Jan van der Groen dat in 1669 voor het eerst werd uitgegeven en waarvan Boers een exemplaar van de tweede druk in bezit heeft. De beschrijvingen en voorschriften die Van der Groen geeft, beschrijven ook de inrichting van nutstuinen als de Kruidhof en Warmoeshof. Als mogelijke randplanten voor verhoogde plantbedden noemt Van der Groen onder meer Buxus, gamander (Teucrium) en schildersverdriet (Saxifraga urbium). Daarnaast zijn platgestampte aarde – gebruikelijk in boerentuinen – en kantplanken opties volgens Van der Groen. Omdat Boers de strakke uitstra-

TuinenLandschap l 20 l 2015

Muiderslot.indd 34

17-09-15 13:50

gen door kantplanken

In de Warmoeshof van het Muiderslot worden historische groenten geteeld. „We willen de bezoekers van het museum ook kennis laten maken met ons levend erfgoed’’, aldus Boers.

ling van de geschoren Buxus zo veel mogelijk wilde handhaven koos hij voor de planken. „Een Renaissancetuin kenmerkt zich door een strak kader.’’

Dat Boers zich op het boek van Jan van der Groen verliet, komt omdat er van de historische tuinen van het Muiderslot geen enkele afbeelding is overgebleven. „Het slot zelf is tig keer geschilderd, maar de tuinen staan er nooit op.’’ Wel heeft Boers beschikking over een plattegrond en beschrijvingen van de tuinen uit de tijd van P.C. Hooft. Rechtvaardiging voor zijn keuze voor kantplanken vond hij ook in afbeeldingen van andere historische tuinen. In het boek ’Garden of the Renaissance’ van Bryan C. Keene staan talloze afbeeldingen van tuinen met kantplanken. Bijvoorbeeld een schilderij uit 1654 van de paleistuin bij het Duitse kasteel Idstein, waarin kantplanken en randplanten met elkaar worden gecombineerd. Een ander schilderij uit die tijd toont de met kantplanken afgezette

plantbedden in de Hortus Ankelmanniensis in Hamburg.

Ilex crenata?

Maar waarom niet gekozen voor Ilex crenata, hét veelvuldig naar voren geschoven alternatief voor Buxus sempervirens? Volgens Boers zou dat in het geval van het Muiderslot niet historisch verantwoord zijn. „De Japanse hulst werd pas eind 19e eeuw in Nederland geïntroduceerd, ver nadat P.C. Hooft de Kruid- en Warmoeshof liet aanleggen.’’

Overigens was niet iedereen meteen enthousiast over de kantplanken. Met name de dertig vrijwilligers die de tuinen van het Muiderslot onderhouden – de zogenoemde Warmoezeniers – hadden zo hun twijfels. „Zij waren vooral bang dat de tuinen de uitstraling van een begraafplaats zouden krijgen.’’ Om hen te overtuigen, heeft Boers ze meegenomen naar Hofwijck in Voorburg, waar hij al eerder kantplanken toegepast had als kant-

opsluiting voor de bedden in de ’Giardini Segreto’. „Toen waren ze snel overstag, de tuin ligt er door de planken prachtig bij, bovendien verzacht de beplanting het strakke kader.’’ Bijkomend voordeel van de kantplanken is, dat zij in tegenstelling tot de Buxus geen onderhoud vragen. „Het knippen van de hagen en het verzamelen van het snoeisel uit de plantbedden, vond iedereen altijd een ramp, daar zijn we nu vanaf.’’

Het is niet zo dat Boers een pleidooi wil houden om alle Buxus te vervangen door kantplanken. Wat hij wel wil laten zien, is dat er in het geval van Renaissancetuinen zoals die van het Muiderslot meer alternatieven zijn dan het palmboompje alleen. „Bovendien laten de resistente buxussoorten nog minstens vijf jaar op zich wachten. Ik steek nu liever meer moeite in het vinden en telen van oude historische gewassen.’’ <

TuinenLandschap l 20 l 2015

Muiderslot.indd 35

35 17-09-15 13:50

644819_.indd 36

21-9-2015 12:44:06

NIEUWSBRIEF

TIJD OM DOOR TE GROEIEN! TABLET

MOBIEL

SOCIAL

TABLET Tuin en Landschap is er niet alleen in de papieren versie, maar ook als website en e-magazine. Zo kan je waar en wanneer je wilt via je tablet het laatste vaknieuws lezen.

613078.indd 644820_.indd39 37

MOBIEL Nu ook het laatste nieuws 24/7 op je smartphone, via de nieuwe en overzichtelijke mobiele website.

NIEUWSBRIEF Op de hoogte blijven van de laatste ontwikkelingen? Door de nieuwsbrief van Tuin en Landschap ben je op de hoogte van wat er in de sector speelt.

Meld je nu aan via www. tuinenlandschap.nl/nieuwsbrief en ontvang wekelijks het laatste nieuws per mail.

SOCIAL Volg jouw vakblad ook via social media. We zijn actief op LinkedIn, Twitter (@ tuinenlandschap) en Facebook.

15-12-2014 21-9-2015 13:29:11 12:44:05

Aanleg en Onderhoud

Biologisch middel voor onkruidbestrijding

EcoProtecta strijdt voor toelating SquareDown Piet Ottens heeft een missie. De bioloog van het Friese bedrijf Eco Protecta, wil dat zijn biologische onkruidbestrijdingsmiddel SquareDown legaal wordt. „Het heeft vergelijkbare resultaten als glyfosaat én het is milieuvriendelijk.’’ Toch blijkt de weg om het middel geregistreerd en toegelaten te krijgen, vol met hobbels en kuilen te zitten.

Tekst Miranda Vrolijk | Beeld Peter van Aalst

E

co Protecta is gevestigd in Sexbierum en ontwikkelt biologische middelen voor de land- en tuinbouw. SquareDown is door Piet Ottens ontwikkeld; in 2005 behaalde hij er de eerste resultaten mee in het Groningse Ter Boersterbos. Daar bleek het middel de reuzenberenklauwen effectief te bestrijden.

Drie jaar geleden concludeerde het PRI (Plant Research International) na onderzoek in de gemeente Hoorn dat SquareDown óók op verhardingen een goede onkruidbestrijdende werking heeft, met gelijkwaardige resultaten als die van Roundup Evolution, waarbij de toegepaste doseringen iets verschilden (2 en 3% versus 1 en 2%). Voorafgaand aan dit onderzoek had Piet Ottens bij het Duitse Fresenius Institut de ecotoxiciteit en de afbreekbaarheid van SquareDown laten onderzoeken. Die concludeerden dat het middel niet giftig is voor waterdieren en dat het binnen drie weken in de bodem is afgebroken. „Daarmee hebben we aangetoond dat het milieuvriendelijk is’’, zegt Ottens.

Veertig werkzame stoffen

André Blokker van A. Blokker & Zoon spuit SquareDown tegen het onkruid op verhardingen in Julianadorp. De proef in het Noord-Hollandse dorp wordt eind dit seizoen geëvalueerd.

38

Een toelating door het Ctgb (College voor de toelating van gewasbeschermingsmiddelen en biociden) zit er vooralsnog echter niet in. Het middel bestaat namelijk uit meer dan veertig werkzame stoffen, van plantaardige zepen, etherische oliën tot gefermenteerde algenextracten.

Voor al die stoffen apart een toelating aanvragen is onbegonnen werk, dat is niet alleen tijdrovend, maar kost vooral handen vol geld. Dat geldt eveneens voor de optie om SquareDown als één stof te behandelen. Het middel als biostimulant

geregistreerd krijgen is evenmin een mogelijkheid, want het middel stimuleert de plant wel, maar niet positief (zie kader).

Daarom kiest de bioloog een andere weg. Hij wil zélf druk uitoefenen op de politiek, omdat het volgens hem doodzonde is als een puur biologisch middel niet beschikbaar komt voor de bestrijding van onkruid op verhardingen. „Want hoe milieuvriendelijk zijn de alternatieve mechanische onkruidbestrijdingsmethoden? Met hun CO2-uitstoot en al die ijzerdeeltjes die door het borstelen in het milieu terechtkomen?’’ Ottens wil er daarom ook niet aan dat álle middelen vanaf 2016 verboden worden, inclusief de laagrisicomiddelen, waar hij gemakshalve SquareDown onder schaart. Dat hier door de politiek inderdaad nog niet het laatste woord over is gezegd, getuigt het laatste schriftelijke overleg in de Tweede Kamer. Uit de inbreng voor dit overleg blijkt dat de meeste partijen een verbod voor chemische middelen ondersteunen, maar dat lang niet alle partijen ook de laagrisicomiddelen willen verbieden.

En daarom gaat Ottens stug door. Hij wil door middel van meer proeven en testen zo veel mogelijk goede resultaten verzamelen van SquareDown, zodat de politiek niet meer om hem heen kan.

Concreet zou hij bijvoorbeeld staatssecretaris Sharon Dijksma van Economische Zaken willen bewegen om het middel op te nemen in de Green Deal Groene Gewasbeschermingsmiddelen.

Daarin wordt gewerkt aan een versnelde toelating van twaalf nieuwe groene gewasbeschermingmiddelen.

Op diverse locaties in Nederland vinden momenteel proeven plaats met

TuinenLandschap l 20 l 2015

Squaredown.indd 38

17-09-15 13:50

Voor de toepassing van SquareDown kan een Weed-It worden ingezet. Ombouwen van de bestaande spuitapparatuur is niet nodig volgens Eco Protecta.

SquareDown. Zo test teeltadviseur Cultus Agro Advies uit Lottum of het middel in de rozenteelt kan worden toegepast.

Maar bijvoorbeeld ook in Julianadorp, daar test Eco Protecta dit seizoen samen met gemeente Den Helder het middel op verhardingen. De gemeente heeft daarvoor van het Ctgb een vrijstelling van twee jaar. Zo’n 2 ha verharding wordt schoongehouden met SquareDown, 2 ha met RoundUp en ter controle 2 ha met helemaal niets.

Groenvoorziener André Blokker van A. Blokker & Zoon in Slootdorp verspuit het middel met een Weed-It in Julianadorp. Die hoeft niet omgebouwd te worden omdat de dosering van SquareDown nauwelijks afwijkt van die van glyfosaat. „Dat is voordelig voor bedrijven die nu spuitapparatuur hebben die is afgestemd op RoundUp’’, vindt Ottens. „Die kunnen met hetzelfde gemak voor SquareDown worden ingezet.’’ In oktober wordt de proef geëvalueerd.

Tegen Japanse duizendknoop Verder beschikt Ottens al over de resultaten van het gebruik van SquareDown tegen reuzenberenklauw in het Ter Boersterbos in Groningen. In dit bos

– eigendom van Staatsbosbeheer – heeft hij het biologische middel tegen de duizenden (60.000 tot 80.000) reuzenberenklauwen ingezet. „Die waren na twee jaar helemaal weg.’’ Daarnaast ziet de bioloog ook mogelijkheden om het middel in natuurgebieden in te zetten tegen exoten, de Japanse duizendknoop

bijvoorbeeld. Ondanks al de inspanningen van Ottens blijft het vooralsnog onzeker of SquareDown uiteindelijk voor de markt beschikbaar komt. De bioloog gelooft er desondanks heilig in. „Omdat het net zo goed werkt als glyfosaat, maar wél helemaal milieuvriendelijk is.’’

SquareDown: hoe werkt het?

Kortgezegd houdt SquareDown de plant voor de gek. Wanneer een plant namelijk in aanraking komt met het middel, wordt hij gestimuleerd om een stof aan te maken waardoor hij in rusttoestand komt.

Normaal gebeurt dit alleen in koudere periodes, de plant denkt dus dat winter is. Ondergronds sterven daardoor de wortelharen af, waardoor de plant geen mineralen en water meer kan opnemen.

Bovengronds wil de plant echter gewoon doorgroeien, daarom gaat het zijn reservevoedsel gebruiken. Wanneer dit is opgebruikt (bij planten met dikkere vlezige wortels zal dit proces langer duren), zal de

plant ook bovengronds wegkwijnen en uiteindelijk helemaal doodgaan. In het geval van de reuzenberenklauw ontstaan volgens Ottens soms hele gaten in de grond, daar waar de wortel heeft gezeten. SquareDown is een systemisch middel, de plant hoeft slechts aangestipt te worden, per l water wordt 20 à 30 ml van het middel bijgemengd.

SquareDown bestaat uit zo’n veertig werkzame stoffen, die onder te verdelen zijn in etherische oliën, plantaardige zepen, plantaardige emulgatoren, gefermenteerde plantenextracten, gefermenteerde algenextracten en citroenzuur.

TuinenLandschap l 20 l 2015

Squaredown.indd 39

<

39 17-09-15 13:50

644821_.indd 40

21-9-2015 12:41:00

Werk in uitvoering

Wat Wie

Tekst Peter Bennink Beeld Robert de Jong

Zelf een bijzondere aanlegof onderhoudsklus voor deze rubriek? Mail naar

pbennink@hortipoint.nl

Aanleg plantenbakken De Jong Groenbeheer Een medewerker van De Jong Groenbeheer uit Werkendam zet een MBI patio blok van 15x15x60 cm op zijn plaats in de tuin van restaurant De Waterman in Werkendam.

Hij zet de blokken met behulp van een laser waterpas en verlijmt ze met een steenlijm op basis van polyurethanen. Deze lijm breng je aan met een spuitbus. Zulke kant-en-klare lijm is een stuk makkelijker te verwerken dan cement.

In totaal komen er vijf plantenbakken, drie daarvan lopen mee met de ronding van het gebouw en twee plantenbakken worden tegen de gevel gemonteerd aan weerszijden van de entree.

Na de opbouw worden de bakken voorzien van beregening, groeimedium en uiteraard beplanting.

Deze klus maakt onderdeel uit van de herinrichting van de hele tuin die De Jong heeft ontworpen en uitgevoerd. <

TuinenLandschap l 20 l 2015

WIUdejong.indd 41

41 17-09-15 15:27

644822_.indd 42

21-9-2015 11:12:15

644823_.indd 43

21-9-2015 11:13:30

Machines en Gereedschap

Veel nieuws onder de zon

Tweede editie GroenTechniek Holland geslaagd Dat GroenTechniek Holland geen eendagsvlieg is, heeft de tweede editie die van 8 tot en met 10 september plaatsvond in Biddinghuizen, meer dan bewezen. In totaal passeerden 21.806 bezoekers de toegangspoorten, een lichte stijging ten opzichte van de eerste editie in 2013.

Het weer werkte ook mee, zodat de groenprofessionals niet alleen konden genieten van een keur aan machines en apparaten, maar ook van een lekker najaarszonnetje.

Tekst en beeld Ralph Mens, Miranda Vrolijk

Accugereedschappen zetten opmars door Het aanbod aan accugereedschappen voor de groensector lijkt ieder jaar groter te worden. Zowel vanuit milieu-oogpunt als arbotechnisch zijn deze apparaten een aanwinst voor de groenprofessional. Daarbij worden

44

de machines ook steeds krachtiger.

Stihl stond op GroenTechniek Holland met diverse accugereedschappen zoals bladblazers, heggenscharen, bosmaaiers en stokzagen. Accuspecialist Paul Miltenburg

demonstreerde hoe de verschillende apparaten allemaal via een verloopstekker op dezelfde ruggedragen accu (bga 100) kunnen worden aangesloten. Volgens Miltenburg is de aanschaf van de accu eenmalig, waarna je er steeds andere apparaten bij kunt kopen, waardoor het een langetermijninvestering wordt. Ook oudere kettingzagen en dergelijke kunnen op de accu worden aangesloten.

Een andere opdracht die Stihl zichzelf heeft gesteld is om apparaten steeds lichter te maken. Zo werd op het grote podium van Stihl een conceptversie van een kettingzaag gedemonstreerd die 1,5 kg lichter is dan gangbare kettingzagen dankzij het Carbon Concept. Toch is de zaag met 7,5 Pk krachtiger dan zwaardere kettingzagen. Dit komt omdat het de eerste handgedragen injectiemotor betreft.

De Carbon kettingzaag, in tegenstelling tot het gangbare oranje van Stihl in zwart uitgevoerd, is momenteel niet voor de handel beschikbaar. De techniek ervan zal de komende jaren in andere gereedschappen worden verwerkt, een beetje zoals Formule 1-techniek langzamerhand in personenauto's wordt ingebouwd.

TuinenLandschap l 20 l 2015

GroenTechniekHolland.indd 44

17-09-15 13:50

k

Onkruidbestrijders in de belangstelling Op GroenTechniek Holland ging veel aandacht uit naar alternatieve methodes voor onkruidbestrijding. Met een mogelijk verbod op chemische onkruidbestrijding op verhardingen in 2016, oriënteren veel hoveniers en groenvoorzieners zich op de beurs in Biddinghuizen op alternatieve methodes.

Alle leveranciers van onkruidbestrijdingsmachines waren dan ook aanwezig met borstelmachines, branders, stoom en hete lucht. Ton van de Ven van WeedControl legt drie bezoekers uit hoe de handzame Trolly Pack werkt. Dit apparaat loopt op propaangas en bestrijdt onkruid met hete lucht op 300°C. Voordeel volgens Van de Ven is dat brandgevaar bij deze methode vrijwel nihil is, terwijl bij zogenoemde openvlamapparaten de kans bestaat dat schuttingen of coniferen vlam vatten. WeedControl bouwt ook machines om die nu nog met chemische middelen werken. Nieuw is de AIR Variator 100 die zowel de stralingswarmte als de

uitlaatgaswarmte van de verhittingsunit gebruikt voor heteluchtcirculatie.

Natuurlijk waren er ook andere apparaten te bewonderen zoals minishovels, rupsdumpers, robotmaaiers en minigravers. Winnaar van het Gouden Klavertje Vier voor beste noviteit werd Vredo Dodewaard met het Dual Disage/Depth-systeem. Het vernieu-

wende systeem maakt het mogelijk om in één werkgang twee verschillende grassoorten op verschillende diepten en in verschillende hoeveelheden te zaaien. Dat is vooral handig voor het goed inzaaien van veldbeemdgras. Met het Dual Dosage/Depth Systeem kun je het veldbeemdgras ondiep zaaien en het Engels raaigras dieper.

GroenTechniek Holland is ook kennisevenement Naast demonstraties van machines en gereedschappen kende GroenTechniek Holland ook diverse kennisevenementen.

Banchevereniging Cumela organiseerde een ontbijtsessie met demonstraties rond het thema onkruidbestrijding op verhardingen.

Volgens Wim Roelofs van de gemeente Doesburg moeten we niet langer van onkruidbestrijding maar van onkruidbeheersing spreken. Roelofs gaf een presentatie over ontwerpoplossingen om onkruid te voorkomen. Nog altijd passen gemeenten

te veel kleine formaten toe zonder voegvullingen. Ook worden te veel obstakels in de verharding geplaatst en vierkante tegels gebruikt om rondingen te maken. Daarmee creëren gemeenten forse beheerproblemen qua onkruid, zeker nu het verbod op chemische middelen snel dichterbij komt. Eric Pladdet van adviesbureau GreenEngineers in Lunteren hield een pleidooi voor een integraal contract en hamerde er op dat het essentieel is dat onkruid bestrijden, vegen en het schoonhouden van kolken in hetzelfde contract zijn opgenomen.

VHG organiseerde samen met het CBR een lunchbijeenkomst rond het nieuwe T-rijbewijs. Volgens Theo Vuling van brancheorganisatie Fedecom moeten ondernemers zich bewust worden van de vele veranderingen op gebied van regelgeving rond mobiele machines. Zo komt er een kentekenplicht voor alle trekkers en andere motorrijtuigen met beperkte snelheid (MMBS) die zich op de openbare weg begeven. Deze zal waarschijnlijk in 2017 worden ingevoerd. Verder komt er een apk-keuring voor trekkers die harder dan 40 km/uur gaan. Dit is onderdeel < van Europese regelgeving.

TuinenLandschap l 20 l 2015

GroenTechniekHolland.indd 45

45 17-09-15 13:50

Machines en Gereedschap

Autonoom maaien is realiteit De Greenbot van Conver is een voertuig dat door een nauwkeurig GPS systeem en ’Teach and Play’ technologie zelfstandig, dus zonder bediend te worden, werkzaamheden kan verrichten.

De techniek maakt onbemande voertuigen mogelijk, nu de weten regelgeving nog.

Tekst en beeld Johan Simmelink

46

D

e Greenbot is een werktuigdrager met een vermogen van 75 kW en rijdt op vier wielen van dezelfde maat.

Met een afstandsbediening neem je de eerste keer een route op, die de Greenbot de volgende keren zelfstandig kan rijden.

Tijdens het opnemen van de route worden ook alle handelingen, zoals gas geven, heffen en zakken van het werktuig of het inschakelen van de machine geprogrammeerd. Op het touchscreen kun je de machine zelfstandig handelingen laten uitvoeren door de functie ’afspelen’ te activeren.

De gepatenteerde Teach & Playback technologie stelt de machine ook in staat om taken uit te voeren die met een ander voertuig zijn opgenomen en met een USB-stick in de besturingscomputer zijn geladen.

Wanneer er obstakels in de route voorkomen zullen de veiligheidssystemen van de Greenbot de machine stopzetten.

Met een sms'je wordt de bediener op de hoogte gebracht van de onderbreking.

De Greenbot heeft een spoorbreedte van 1 m en met de behuizing heeft de machine een breedte van 1,30 m. Er is ook een uitvoering met een breedte van 1,80 m. De afstand tussen de voor- en achterwielen is 2,25 m.

De Greenbot wordt door de hydromotoren aangedreven en kan een snelheid bereiken tot 25 km/u. De machine kan met zijn lage zwaartepunt werken op een helling tot 30 graden en maximaal 25 graden klimmen. De vlakke bodemplaat in combinatie met de bodemvrijheid zorgen er voor dat de machine over een zwad of planten kan rijden zonder dat er materiaal blijft haken.

De techniek loopt altijd voor op de weten regelgeving. Voor onbemand werken is die er dan ook (nog) niet. Vooralsnog is het dus een kwestie van verantwoordelijk werken en praktijkervaring opdoen.

TuinenLandschap l 20 l 2015

Greenbot.indd 46

17-09-15 13:51

Motor In het voertuig ligt een 4-cilinder Perkins met een vermogen van 75 kW(100 pk). Deze motor voldoet aan de eisen van Tier4 en Stage 3b. De motor drijft een Load-sensing hydrauliek pomp aan die een werkdruk van 200 bar kan leveren.

Wielmotoren De vierwielen van de Greenbot hebben elk een radiale plunjermotor. Met deze hydraulische aandrijving kan een maximale rijsnelheid van maximaal 25 km per uur worden bereikt. Deze snelheid kan zowel vooruit als achteruit worden gereden.

Hondengang Het voertuig kan met 2 of 4 wielen worden bestuurd. Bij 4-wiel besturing is de draaicirkel 6,50 m. De hondengang besturing kun je toepassen wanneer de voor- en achterwielen niet door het zelfde spoor mogen lopen.

t Technische specificaties Motor Perkins 75 kW(100 pk) Hydrauliek werkdruk 200 bar Hydrauliek systeem 85 l Hoogte 1,50 m Lengte 3 m Breedte 1,30 m Gewicht 2.500 kg Prijs vanaf €135.000 excl. btw

Hefinrichting Aan de voor- en achterzijde kan een werktuig in de 3-punts hefinrichting worden gehangen. Het hefvermogen aan de achterkant is 1.500 kg en aan de voorzijde 750 kg. De voor- en achterkant hebben een aftakasaansluiting.

Beeldscherm Via een touchscreen beeldscherm kun je de opdrachten ingeven en informatie uitlezen. Tijdens het opnemen zal de gereden route worden vastgelegd in het geheugen. Activeer je daarna het afspelen, dan zal de Greenbot de opgenomen route op dezelfde wijze nog een keer rijden. ▸ Conver ▸ (0183) 44 72 72 ▸ www.conver.com

TuinenLandschap l 20 l2015

Greenbot.indd 47

47 17-09-15 13:51

Gespot ▸Representing Landscapes: Digital ▸Nadia Amoroso ▸Uitgever Routledge (www.routledge.com) ▸280 p. ▸Taal: Engels ▸Paperback verkrijgbaar bij boekhandel Architectura en Natura in Amsterdam voor €49,90 ▸Als e-book verkrijgbaar bij bol.com voor €57,46, hardback voor €168 ▸ISBN: 978-1-138-77837-5 (hbk) ▸ISBN: 978-1-138-77838-2 (pbk) ▸ISBN: 978-1-315-73185-8 (ebk)

Digitaal visualiseren Representing Landscapes: Digital verscheen dit jaar in een goedkopere paperback nadat vorig jaar al de hardcover was uitgebracht. Het boek geeft een uitgebreid overzicht van wat er allemaal mogelijk is qua digitale visualisatie van landschappen.

Tekst Miranda Vrolijk Beeld uit besproken boek

H

et studieboek is bedoeld voor studenten landschapsarchitectuur, maar vormt daarnaast voor vakgenoten die zich verder willen verdiepen in het combineren van softwareprogramma’s en tekentechnieken een rijk naslagwerk.

Het boek is samengesteld door redacteur Nadia Amoroso die ook zijn voorganger Representing Landscapes: A Visual Collection of Landscape Architectural Drawings verzorgde. In de inleiding schrijft ze dat het boek antwoord wil geven op de vraag die keer op keer door studenten wordt gesteld: met wat voor soort tekeningen kun je het beste landschappen in beeld brengen? Met welke beelden kun je jouw ideeën en visie uitleggen?

Amoroso heeft het boek ingedeeld aan de hand van het type tekening: van diagrammen, plantekeningen en isometrieën tot doorsnedes, perspectiefbeelden en digitale maquettes. Bij elk type heeft ze een aantal vakgenoten gezocht die in een essay de illustratie definiëren. Zo beschrijft Roberta Rovita - hoogleraar landschapsarchitectuur aan de universiteit van Florida - de waarde van de plankaart in de moderne tijd. Haar essay heet dan ook ’The site plan is dead, long live the site plan’. David Fletcher van Fletcher Studio in San Francisco doet in zijn essay

Hover Craft stap voor stap uit de doeken hoe je tot een modern perspectiefbeeld komt met gebruikmaking van alle digitale bronnen.

Vliegerluchtfoto’s De essays zijn geïllustreerd met talloze voorbeelden in kleur, gemaakt door studenten. Onder elke tekening wordt vermeld welke technieken en softwareprogramma’s met elkaar zijn gecombineerd. Neem het perspectiefbeeld op blz.

183 (foto boven) van Yuliya Grebyonkina.

Ze heeft gebruikgemaakt van luchtfoto’s die met behulp van vliegers (kite aerial photography, KAP) zijn gemaakt. Voor het beoogde effect heeft ze vier verschillende softwareprogramma’s gebruikt: Adobe Photoshop, Rhino, Grasshopper en Google Earth.

In het laatste deel van het boek word aan de hand van drie studioprojecten - het opwaarderen van zogenoemde ’greyfields’ bijvoorbeeld - uitgelegd hoe alle typen tekeningen het beste te combineren zijn om je verhaal over te brengen.

En dan op zo’n manier dat niet alleen vakgenoten het begrijpen, maar ook het gewone publiek. <

TuinenLandschap l 20 l 2015

Gespot.indd 51

51 17-09-15 13:51

Leveranciersnieuws De informatie in deze rubriek is verstrekt door de leveranciers

Krachtig en stil In het Ego Power+ assortiment is tuingereedschap te vinden met een lithium-ion-accu. De 56 volt batterij doet niet onder voor de met benzine aangedreven machines.

In het assortiment is een 49 cm grasmaaier te vinden, een grastrimmer, een bosmaaier en een blazer, maar ook een

Spannend en tijdloos 61 cm heggenschaar en een 35 cm kettingzaag. Het gereedschap produceert minder lawaai en minder trillingen en heeft daarnaast geen uitstoot van schadelijke stoffen. Wie interesse heeft in een dealerschap van Ego Power+ kan contact opnemen met Stierman De Leeuw.

De brug is vervaardigd van sustainable materialen: FSChardhout, Streetdeck 40, roestvaststaal en cortenstaal. Het ontwerp combineert robuuste kaders met een transparante invulling van roestvaststalen spijlen in wildverband, wat maakt dat de brug zowel spannend als tijdloos is.

▸ Stierman De Leeuw | (0575) 59 99 94 | www.stiermandeleeuw.nl

▸ Streetlife | (071) 524 68 46 | www.streetlife.nl

Zuivere snede

Hoge stabiliteit

Okatsune scharen worden gesmeed uit Izumo Yasugi staal, dat van oudsher wordt gebruikt voor de traditionele van de Samurai. De bladen hebben een hardheid van 60 tot 61 Rockwell.

De hardheid zorgt ervoor dat de bladen lang scherp blijven en een zuivere en precieze

snede aanbrengen in hout. In de webshop van Okatsune zijn snoeischaren, stek- en oogstscharen, bonsai-, buxus- en heggenscharen en Ikebanascharen te vinden. De productkeuzehulpfunctie op de website biedt mogelijkheden om de schaar te vinden die aansluit bij specifieke wensen.

▸ Okatsune Europe | (0165) 53 29 92 | www.okatsune-europe.com

52

Streetlife heeft, speciaal voor de Bundes Gartenschau 2015 in Havelberg, een brug geplaatst over de Flethe dalweg.

Deze brug maakt de rondgang tussen twee showlocaties mogelijk.

De CorTen Crossline brug is op maat geëngineerd met een overspanning van 40 m.

Zetor introduceert de nieuwe Chrystal, een trekker met een zescilinder motor en een vermogen van 144 en 163 pk.

Door een langere wielbasis heeft deze trekker een hogere stabiliteit.

De motor is uitgerust met 24 kleppen. De robuuste motorblok is een compact

deel van de draagconstructie.

Door constante vermogensafgifte wordt de productiviteit verhoogd en het verbruik verlaagd. De transmissie heeft een bereik van dertig snelheden vooruit en dertig achteruit. De Chrystal heeft opvallende rode wielen en is de vierde lijn van Zetor.

▸ C. van der Pols | (0181) 45 88 45 | www.zetor.nl

TuinenLandschap l 20 l 2015

Leveranciers_5TEL20.indd 52

17-09-15 13:51

Awards voor profielrooster Aco ontving onlangs de iF Design Award en de Red Dot Design Award voor het Multiline langstaafprofielrooster. Het rooster is antislip en verkrijgbaar in twee varianten: van roestvast of verzinkt staal.

Het langstaafprofielrooster heeft brede staven in de lengte, wat zorgt voor een

lengtewerking en een strak design. Door de geringe afstand tussen de staven, 8 mm, komen hoge hakken niet vast te zitten in het rooster.

De goot wordt bevestigd met een onopvallend Drainlock klemsysteem. Samen met de antislipstructuur zorgt dit voor optimale veiligheid.

▸ Aco | (0314) 36 82 80 | www.aco.nl

Nieuwe maaiarm

▸ Votex | (053) 483 83 83 | www.votex.com

Internet

Kort Nathalie de Vries is de nieuwe voorzitter van de branchevereniging van Nederlandse architectenbureaus BNA. De Vries is architect en partner bij bureau MVRDV in Rotterdam. ▸ BNA | (020) 555 36 66 | www.bna.nl

Verheij integrale groenzorg is een actie gestart voor het behoud van bijen. Het aantal bijenvolken in Nederland is de afgelopen jaren hard achteruit gegaan en dat is een bedreiging voor de biodiversiteit.

Verheij biedt een actiepakket aan met een bijenkast en bloemzaad. ▸ Verheij | (0184) 43 07 77 | www.verheijbv.nl/actueel/help-de-bij

Mobilane heeft Alexander Ilsink aangesteld als commercieel directeur. Mobilane is ge-

maaier. Hij is voorzien van hydraulische uitbreekbeveiliging naar de voor- en achterzijde, hydraulische componenten met plunjerpompen en -motoren en een giekenstel.

Dextra is leverbaar in drie modellen: M49 (bereik 4,9 m), M54 (5,4 m) en M54T (5,4 m met telescooparm).

De lijn compacte maaiarmen van Votex wordt uitgebreid met Dextra. Deze is ontwikkeld voor de gebruiker die een vast aan de trekker gemonteerde maaiarm overweegt, maar de flexibiliteit wil behouden van een machine in de hefinrichting.

De maaiarm is een armklepel-

specialiseerd in groenconcepten als kant-en-klaarhagen en ecodakcassettes. ▸ Mobilane | (0343) 42 08 65 | www.mobilane.nl

Plancompagnons landschapsarchitecten bestaat vijfentwintig jaar. In verband met dit jubileum is een folder gemaakt, met daarin een selectie van projecten waar het bureau de afgelopen jaren mee bezig heeft gehouden. Het overzicht is te bekijken via de website van het bedrijf. ▸ Plancompagnons | (076) 587 81 96 | www.plancompagnons.nl

Fedecom, brancheorganisatie van onder meer COM-keur, heeft het ISO 27001 certificaat behaald. Met dit certificaat wordt de beschikbaarheid, integriteit en vertrouwelijkheid van informatie van aangeslo-

ten keurbedrijven en uitgevoerde keuringen geborgd in het COM-keur registratiesysteem. ▸ Fedecom | (030) 604 91 11 | www.fedecom.nl

Joost Tonus is de nieuwe bedrijfsleider van ZinCo Benelux. Tonus is een groenman met veel ervaring in groen- en cultuurtechnische projecten.

Hij volgt Peter Koop op, die na tien jaar afscheid genomen heeft van het bedrijf. ▸ ZinCo | (020) 667 48 52 | www.zinco.nl

Donkergroen heeft de divisie ondergrond.expert gestart.

Het bedrijf zet met deze divisie in op valdempende ondergronden. ▸ Donkergroen | (0515) 41 73 25 | www.donkergroen.nl

Saskia de Wit Landschapsarchitectuur gaat verder onder de naam saskia de wit tuin en landschap. Op haar vernieuwde website zijn haar lopende en afgeronde projecten te vinden, alsmede haar visie. De Wit is actief in ontwerp van tuinen, de openbare en collectieve ruimte en landschapsarchitectonisch. ▸ www.saskiadewit.nl

De nieuwe, internationale website van Boomkwekerij Ebben is een digitaal platform voor en door groenvoorzieners. Alles over bomen en hun toepassing is op de site te vinden, inclusief TreeEbb, een bomentool waarmee het eenvoudig is te zoeken in duizenden karakteristieke beplantingsoorten. ▸ www.ebben.nl

TuinenLandschap l 20 l 2015

Leveranciers_5TEL20.indd 53

53 17-09-15 13:51

Agenda

Cursussen

Eetbaar hout Rondleiding kwekerij boomstammen geënt met eetbare paddenstoelen, half september-eind oktober, Voorst

Spuitlicentie 1 Tweedaagse cursus, 28 september, Ochten

▸ www.groenetakken.nl

▸ www.fruitpark.nl

Fleuramour Floraal event, 25 t/m 28 september, Bilzen, België

Het keuren van bomen op kwekerij, de aankoopkwaliteit van bomen Cursus, 1 oktober, Nettetal (Duitsland)

▸ www.fleuramour.be

▸ www.cursuscentrumcambium.nl

Tuinen van de toekomst Evenement, 26 september, Wageningen

Zwamaantastingen in bomen Basiscursus, 1 oktober, Arnhem

▸ www.tuinenstichting.nl

▸ www.cursuscentrumcambium

Open dagen De Schans 2 en 3 oktober, Hedel

Boomveiligheidscontroleur Cursus incl. examentraining en examen, 1, 8 en 15 oktober, Oosterbeek

▸ www.deschansbv.nl

▸ www.cursuscentrumcambium.nl

Voorlichtingsavond OntwerpAcadamie 5 oktober, Capelle aan den IJssel ▸ www.ontwerpacademie.nl

Ontwerpkunde Cursus, 1 oktober, Apeldoorn ▸ www.ontwerpinstituut.nl

Presentatie herfst en meer 13 t/m 15 oktober, Boskoop ▸ www.floralisboskoop.nl

Chemievrij beheer van sportaccomodaties Praktijkdag, 1 oktober, Rotterdam

dracht Driedaagse persoonlijke coaching, 5 oktober, Apeldoorn

▸ www.platform31.nl

▸ www.ontwerpinstituut.nl

Succesvolle inrichting van de openbare ruimte Cursus, 8 oktober, Amersfoort

Mycological Tree Assessment Cursus, 6 oktober, 20 november Vught, 9 oktober, 16 november Assen, 27 oktober, 6 november Baarn ▸ www.boom-kcb.nl

▸ www.hoveniersacademie.nl

UAVgc Cursus, 7 oktober, 11 november, 10 december, diverse locaties ▸ www.crow.nl

▸ www.cultureelerfgoed.nl

Zwammen en boomveiligheid Cursus, 13 oktober, Midden-Nederland

Klanten binden, opdrachten winnen! Tweedaagse workshop, 13 oktober, 1 december, 27 januari, 24 februari, Elspeet/Waddinxveen ▸ www.hoveniersacademie.nl

▸ www.dutchschooloflandscapearchitecture.nl

Begroten en offertes 1 - Aanleg Tweedaagse workshop, 14 oktober, 4 november, 6 januari, 17 februari, Elspeet/Waddinxveen

Tuinplantenkennis Driedaagse workshop, 3 oktober, Utrecht

Water in de openbare ruimte Vakbeurs, 15 oktober, Houten

▸ www.modesteherwig.eu

Ontwerpen kleine natuur Cursus, 7 oktober, Apeldoorn

▸ www.waterindeopenbareruimte.nl

Groene stadswandeling Vakexcursie, 3 oktober, Rotterdam

▸ www.ontwerpinstituut.nl

Enchanted gardens 17 oktober t/m 1 november, Kasteeltuinen, Arcen

▸ www.ontwerpacademie.nl

▸ www.kasteeltuinen.nl

Houtrot Cursus, 5 oktober, 19 november Vught, 8 oktober, 9 november Assen, 26 oktober, 5 november Baarn

Begroten en offertes 2 - Onderhoud Workshop, 7 oktober, 11 november, 2 december, 3 februari, 16 maart, Elspeet/Waddinxveen

Presenteren van jezelf en de op-

▸ www.boom-kcb.nl

Hoe leer je ontwerpen? Symposium, 7 oktober, Den Bosch

▸ www.kasteeltuinen.nl

▸ www.iicamsterdam.esteri.it

Mycological Tree Assessment Tweedaagse masterclass, 12 oktober, 27 november Vught, 19 oktober, 23 november Assen, 30 oktober, 12 november Baarn

▸ www.cobra-adviseurs.nl

Begraafplaatsen, bewaren tot in de eeuwigheid? Platform groen erfgoed, 7 oktober, Amersfoort

▸ www.bsnc.nl

▸ www.boom-kcb.nl

Compositieleer Cursus, 9 oktober, Apeldoorn ▸ www.ontwerpinstituut.nl

Facebook voor hoveniers Tweedaagse workshop, 6 oktober, Elspeet/Waddinxveen/Pijnacker/Heerenveen

Chrysantenshow 10 oktober t/m 1 november, Kasteeltuinen, Arcen

Paesaggi Invisibili / Onzichtbare landschappen 30 oktober t/m 13 november, tentoonstelling, Amsterdam

▸ www.crow.nl

▸ www.hoveniersacademie.nl

Nieuwe financieringsvormen in gebiedsontwikkeling Themabijeenkomst, 8 oktober, Eindhoven

▸ www.hoveniersacademie.nl

Bevorderen biomassa ketensamenwerking Bijeenkomst, 14 oktober, Rhenen ▸ www.avih.nl

Contractmanagement openbare ruimte Vijfdaagse cursus, 15 oktober, ’s Hertogenbosch ▸ www.haskennistransfer.nl

Colofon Tuin en Landschap is een tweewekelijkse uitgave van de Stichting Vakinformatie Siergewassen en BDUmedia, Vak- en Publieksmedia, Issnnummer 016 533 50 Schipholweg 1 Postbus 9324, 2300 PH Leiden www.tuinenlandschap.nl Secretariaat: Linda Laman en Alice Hoogenboom (071) 565 96 78 tuinenlandschap@hortipoint.nl

54

Redactie Bakker hoofdredacteur (06-35115617 / wbakker@hortipoint.nl ▸ Peter Bennink vakredacteur (071) 565 96 53 / pbennink@hortipoint.nl ▸ Ralph Mens vakredacteur (071) 565 96 52 / rmens@hortipoint.nl ▸ Miranda Vrolijk vakredacteur (071) 565 96 56 / mvrolijk@hortipoint.nl ▸ Alice Hoogenboom redactie-assistent (071) 565 96 79 / ahoogenboom@ hortipoint.nl ▸ Gerdien de Nooy fotograaf ▸ Jenny Mostert, Carolyne de Vries Lentsch, Jolanda de Wekker bureauredacteuren ▸ Diseno vormgeving ▸ Wendy

Abonnementenservice Aanvraag en wijziging abonnement naar BDUmedia, afdeling Vak- en Publieksmedia Postbus 67, 3770 AB Barneveld T (0342) 49 48 44 F (0342) 41 31 41 abonnementen@bdu.nl Abonnementsprijs per jaar: €240 (excl. 6% btw). Studenten en scholieren €180 (25% korting, excl. btw). Buitenlandse abonnees betalen een toeslag voor portokosten.

Abonnementen kunnen op elk gewenst tijdstip ingaan, lopen automatisch door, tenzij uiterlijk 2 maanden voor de vervaldatum is opgezegd bij de abonnementenservice. Dit kan schriftelijk, telefonisch of per e-mail. Ook voor informatie over een lopend abonnement kan contact worden opgenomen met de abonnementenservice.

Voor inhoudelijke vragen en opmerkingen en voor vragen aan externe auteurs kunt u contact opnemen met de redactie.

Exploitatie BDUmedia, afdeling Vak- en Publieksmedia ▸ Wiljo Klein Wolterink mba uitgever (0342) 49 42 63 Advertentie-exploitatie BDUmedia, afdeling Vak- en Publieksmedia ▸ Gert-Jan Bloemendal media adviseur (0342) 49 48 07 / g.bloemendal@bdu.nl ▸ Ron van de Hoef verkoopleider (0342) 49 42 63 / r.v.d.hoef@bdu.nl Druk BDUprint

©BDUmedia, 2015 Alle rechten voorbehouden Niets uit deze uitgave mag worden verveelvoudigd, opgeslagen in een geautomatiseerd gegevensbestand of openbaar gemaakt in enige vorm of op enige wijze, hetzij elektronisch, mechanisch, door fotokopieën, opnamen of enige andere manier, zonder voorafgaande toestemming van de uitgever.

Algemene voorwaarden op alle aanbiedingen, offertes en overeenkomsten van BDUmedia zijn van toepassing de voorwaarden, welke zijn gedeponeerd ter Griffie van de Arrondissementsrechtbanken en de KvK. Uitgever en auteurs verklaren dat dit blad op zorgvuldige wijze en naar beste weten is samengesteld; evenwel kunnen uitgever en auteurs op geen enkele wijze instaan voor de juistheid of volledigheid van de informatie. Uitgever en auteurs aanvaarden dan ook geen enkele aansprakelijkheid voor schade, van welke aard ook, die het gevolg is van handelingen en/of beslissingen die gebaseerd zijn op bedoelde informatie.

Lezers worden met nadruk aangeraden deze informatie niet geïsoleerd te gebruiken, maar af te gaan op hun professionele kennis en ervaring en de te gebruiken informatie te controleren.

TuinenLandschap l 20 l 2015

Agenda_Cursus3kolomTEL20.indd 54

21-09-15 11:36

Foto Xxxx

Groene Gast

Jan Pape Onder welke overkapping zit u? „Het is een bomendak, een testconstructie, dat ik heb bedacht en dat samen met Stichting Courage, die innovatie in de rundveehouderij stimuleert, en de provincie Gelderland is gebouwd. Het gaat helemaal op in het landschap doordat er bomen naast, tussen en in zijn geplaatst. De bomen in de constructie groeien straks tegen het foliedak aan en volgen de vorm van het dak waardoor op den duur een groen, levend bouwwerk overblijft.”

Hoe bent u op het idee van de koeientuin gekomen?

Jan Pape, innovator en eigenaar van Papecreavorm en Creastone, Beltrum

„Ik neem het dier, zijn genetische eigenschappen als uitgangspunt.

Koeien verblijven van nature onder struweel en bomen. Ze gaan het grasland in om in korte tijd zo veel

mogelijk te foerageren, daar is hun magensysteem ook op gebouwd.

Dan trekken ze zich terug naar koele, vochtige plekken want bij het maken van melk komt 1.000 watt aan warmte vrij die ze kwijt moeten kunnen. De huidige stallen zijn gebouwd om zo veel mogelijke productie op een zo efficiënt mogelijke manier te krijgen. Daarbij wordt het dier vaak vergeten, die moet zich maar aanpassen.”

Waar komt de passie voor innovatie vandaan? „Dat komt eigenlijk door mijn zoon die na de Hogere Tuinbouwschool toch besloot de techniek in te gaan en niet mijn hoveniersbedrijf over te nemen. Het inspireerde mij om na te denken over wat ik eigenlijk wilde. Door het organiseren en managen van mijn eigen bedrijf,

raakte ik af van wat me werkelijk boeide: groen, creëren en innoveren. Het bedrijf heb ik overgedaan aan mijn werknemers, ik heb een klein deel gehouden, Creastone, en volg nu mijn ambitie.”

Nog andere innovaties op de rit? „Jazeker. Ik ontwikkel een caravanhome met douche en wc. Het is een grote serre van folie die volledig opgaat in het landschap doordat het is begroeid met klimplanten. Je kunt je caravan er permanent in stallen, maar er ook in alle rust in recreëren met uitzicht op het omringende landschap. Dus geen caravans op een veldje meer met windsingels eromheen. Als je naar het buitenland wil, dan vertrek je gewoon met de caravan. De serre blijft staan en na terugkomst zet je de caravan er weer in.”

TuinenLandschap l 20 l 2015

GroeneGast_JanPape.indd 55

55 21-09-15 11:36

644827_.indd 56

21-9-2015 11:14:38