TEL_23-2014

23 Vakblad voor de groenvoorziening | 36e jaargang | 6 november 2014

Tuin op de Pier

23A Vakblad voor de groenvoorziening | 36e jaargang | 6 november 2014

Goede uitvoering gedragscode tijdrovend Terpenpark Vijversburg nadert voltooiing Compacte Powerboom sterk in het werk

Voorplaat.indd 1

Vijverplanten

03-11-14 12:34

Meer weten?

www. werkenbij heemstede .nl

gemeente

Heemstede Bosmedewerker 36 uur p.w. / max. â‚Ź 2.450 bruto p.m. (schaal 5)

Wil je werken in een groene omgeving? Volg je graag de ontwikkelingen in de natuur, heb je inzicht in alles wat groeit en bloeit. En vind je de cultuurhistorische waarden ook belangrijk voor een wandelbos dat al meer dan 100 jaar bestaat. Wij zoeken een bosmedewerker met kennis en ervaring en liefst aangevuld met ervaring met veeverzorging. Ben je op zoek naar een werkgever die aandacht heeft voor jouw ideeĂŤn en jouw visie? Kijk op onze website.

605303.indd 2

31-10-2014 16:26:22

Inhoud

Nummer 23 | 6 november 2014

Nieuws 4 5 6 7 8

Hovenier belangrijk bij realisatie groen schoolplein ’Voorstel PvdA degradeert openbaar groen tot vrijwilligersgroen’ Eikenprocessierups verspreidt zich verder Stadslandbouw, Stadstuinbouw en Stadsmoestuinen Tuin en Landschap Online

Sortiment

Foto voorplaat Hans Clauzing

10 Kruipers voor een droge, zonnige standplaats 14 Veel vernieuwing in Nandina 16

Bedrijf en Organisatie 16 Welke rol speelt gemeente bij stadslandbouwinitiatief?

20 Goede uitvoering gedragscode is tijdrovende bezigheid 23 Zo-zit-dat: Wat gaat er veranderen met de VAR?

Ontwerp en Inrichting 24 Terpenpark van Groot Vijversburg nadert voltooiing 28 Buiten koken centraal in interieurachtige tuin 24

Aanleg en Onderhoud 31 Kansen voor essenbastkever 32 Boominfodag 2014: CROW presenteert Richtlijn Boomveiligheidscontrole 34 Punt wil biomassa lokaal inzetten tegen onkruid 37 Werk in uitvoering: Planten van grote groenblijvers

Machines en Gereedschap 38 JCB 225: klein, maar sterk in het werk 31

Service 43 Gespot: Timin’ systems 44 Leveranciersnieuws 46 Groene Gast: Carien van Boxtel

38

TuinenLandschap | 23 | 2014

Inhoud.indd 3

3 03-11-14 13:49

Nieuws

Helpende hand voor De Uylenburg Foto Wave

Hovenier belangrijk bij realisatie groen schoolplein

De firma Wave heeft kinderboerderij De Uylenburg in het Rembrandtpark in Amsterdam-West de helpende hand toegestoken. Vanwege bezuinigingen is de gemeente Amsterdam gestopt met onkruidbestrijding bij de kinderboerderij waardoor het onkruid nu tussen de bestrating door komt.

Wave heeft een Mini Series-machine voor onkruidbestrijding ter beschikking gesteld aan de vrijwilligers die De Uylenburg onderhouden. Vrijdag 24 oktober vond de overdracht van de machine plaats, waarna medewerkers van Wave samen met de vrijwilligers de bestrating onkruidvrij hebben gemaakt. <

De hovenier en ontwerper zijn belangrijke partners bij het realiseren van een groen schoolplein.

Dit blijkt uit het SME-rapport waarin het programma Groene Schoolpleinen van Fonds 1818 wordt geëvalueerd.

ten moeten echter langzaam meegenomen worden anders ben je ze kwijt’. Ook de rol van de hovenier wordt geloofd, met name omdat zij vaak meer tijd in het project steken dan waarvoor zij betaald krijgen.

Vijf jaar geleden begon Fonds 1818 met het programma om scholen te ondersteunen bij de ontwikkeling van een groen schoolplein. Dit deden zij in de regio Leiden, Den Haag, Delft/ Zoetermeer. Bijna 200 groene schoolpleinen zijn er inmiddels aangelegd, wat neerkomt op 40% van alle basisscholen in de regio (regulier en speciaal).

Vrijwel alle scholen noemen als belangrijkste partners voor het ontwerp en de aanleg van een groen schoolplein de hovenier en ontwerper. In de meeste gevallen wordt het plein door een professional ontworpen.

Scholen geven in het rapport wel aan dat de ontwerper het plein soms ’te groen’ wil maken, ’ouders en leerkrach-

Beheer valt tegen Het onderhoud plaatst scholen nogal eens voor verrassingen.

Zo moeten ze eraan wennen dat een groen schoolplein door gebruik verandert. Op veel scholen waar bijvoorbeeld gras is toegepast, is dit inmiddels verdwenen. Verder wordt in de beginfase van het traject weinig over het toekomstige onderhoud nagedacht. Uiteindelijk regelen de meeste scholen dit wel; in de vorm van tuinteams bestaande uit leerkrachten en ouders al dan niet in samenwerking met de hovenier. Toch wordt het onderhoud wel onderschat: zo geeft 73% van de scholen aan dat het ’niet tegenvalt’, 27% heeft er moeite mee of nog niks geregeld. <

Commentaar

Broodroof Deze week verscheen een rapport waarin het programma Groene Schoolpleinen van Fonds 1818 wordt geëvalueerd. Alle deelnemende scholen zijn zeer tevreden over de effecten van de groene schoolpleinen.

Er is echter één aspect wat voor een aantal scholen tegenvalt: de structurele beheerkosten.

Een groen schoolplein leeft, groeit en moet worden onderhouden. Niet alle scholen blijken daar vooraf rekening mee te houden. Gelukkig zijn er ook veel scholen die het wel goed hebben geregeld en bijvoorbeeld een vast jaarlijks budget reserveren voor groot onderhoud door een hovenier.

Het geeft maar weer eens aan hoe lichtzinnig er vaak wordt gedacht over onderhoud van groen. Ook de politiek kan er wat van. Zo wil de PvdA burgers meer betrekken bij onderhoud van groen in de buurt.

En dat gaat verder dan het gezamenlijke buurtmoestuintje of het opvegen van blaadjes in de straat.

4

TuinenLandschap | 23 | 2014

NieuwsPag_4-5_A_def.indd 4

De PvdA wil dat burgers kunnen meedoen bij aanbestedingen voor openbaar groen en tegen betaling groen kunnen onderhouden.

Met een goed Nederlands woord noemen we dat broodroof. Maar je kunt het ook gewoon een slecht idee noemen. Het lijkt een beetje een nationale sport te worden om groenonderhoud te beschouwen als iets wat je er even bij doet. Beetje schoffelen, blaadjes wegblazen en klaar. Terecht trekt de VHG aan de bel en wijst de partij onder andere op het veiligheidsaspect. Wie is er verantwoordelijk als er straks een boom op een auto valt?

Het is goed dat steeds meer mensen zich betrokken voelen bij het groen in de omgeving. Maar het kan geen kwaad om erop te blijven hameren dat onderhoud en beheer van groen toch echt professionele aangelegenheden zijn.

Ralph Mens vakredacteur

03-11-14 13:49

Het voorstel van de PvdA om burgers zelf groenbeheer te laten uitvoeren, leidt tot degradatie van het openbaar groen tot vrijwilligersgroen. Dat schrijft VHGdirecteur Egbert Roozen in een brief aan PvdA-Tweede Kamerlid Grace Tanamal.

De PvdA wil dat buurtbewoners meer zeggenschap krijgen over zaken als groenvoorziening en vuilnisophaal. In een aantal gemeenten zou volgens PvdAKamerlid Tanamal moeten worden geëxperimenteerd met buurtrechten. „Goede buurtinitiatieven en actieve buurtbewoners die wat van hun buurt willen maken, lopen nog te vaak vast in bureaucratie en onnodige regels. Dat is doodzonde”, schrijft Tanamal op de website van de PvdA. Ook moeten bewoners het recht krijgen om een buurtplan

te maken met ideeën over de inrichting en vormgeving van hun wijk. De PvdA wil dat minister Plasterk van Binnenlandse Zaken een aantal gemeenten aanwijst om met buurtrechten te experimenteren.

Roozen zet vraagtekens bij het voorstel van de PvdA. „Het aanleggen en onderhouden van groen vereist planmatigheid en professionaliteit in hoe met het groen om te gaan. Het is de vraag of goedwillende burgers die kennis hebben en bovendien zijn uitgerust om dit beheer te voeren.”

Veiligheidsvoorschriften Ook stelt Roozen vraagtekens bij het veiligheidsaspect. „Hoe denkt u over veiligheidsvoorschriften als burgers onoordeelkundig en zonder bescherming of instructie in het openbaar groen aan de slag gaan?”

Volgens Roozen wordt door het voorstel van de PvdA het openbaar groen tot vrijwilligersgroen gedegradeerd. „Hoe wilt u zorgen dat groen in het kader van het leefklimaat, biodiversiteit en gezondheid zijn functie op de langere termijn kan blijven vervullen?”

Uitkering Behalve het zelf beheren van groen, wil de PvdA burgers ook laten meedingen in de aanbesteding van groenbeheer, opdrachten laten uitvoeren onder betaling van de gemeente en mensen met een uitkering aan het werk kunnen zetten.

Roozen stelt dat door omvorming van groen, minder onderhoud en burgerparticipatie er steeds minder groenvolume is dat professioneel wordt aangelegd of onderhouden. Hierdoor nemen de mogelijkheden af

om mensen met een afstand tot de arbeidsmarkt onder professionele begeleiding te laten werken.

Negatief Ook de kansen op regulier werk nemen zo af voor deze groep mensen. Roozen: „Onze vrees is dat de huidige ontwikkelingen in markt en wetgeving negatief zullen uitpakken voor de bestaande werkgelegenheid in onze branche en de perspectieven voor mensen met afstand tot de arbeidsmarkt onder druk zullen zetten.”

Onder de Participatiewet, die op 1 januari van kracht wordt, zijn bedrijven juist verplicht om deze mensen in te zetten bij reguliere werkzaamheden.

De VHG wil naar aanleiding van haar voorstel het gesprek aangaan met de PvdA-politica. <

Britse tuinarchitecten bezoeken Rotterdam Op uitnodiging van de Nederlandse ambassade in Londen bezocht een groep van Britse en Ierse tuin- en landschapsontwerpers - veelal winnaars van RHS-awards donderdag 23 oktober Rotterdam.

Onder leiding van tuinontwerper Erwin Stam deden ze drie projecten aan: het Van Benthemplein - beter bekend onder de naam ’waterplein’ - het Dakpark Rotterdam en het park langs de Erasmusbrug met de beplanting van Piet Oudolf. Thema was het waterrobuust inrichten van de omgeving.

De dag was onderdeel van een driedaags bezoek. De andere twee dagen werden besteed aan het bezoeken van kwekerijen van bomen, hagen, vaste planten en bollen.

Doel van de missie was om de kennisuitwisseling en de handel tussen Britse en Nederlandse ontwerpers en kwekers te bevorderen. <

Foto Maayke de Ridder

n

’Voorstel PvdA degradeert openbaar groen tot vrijwilligersgroen’

TuinenLandschap | 23 | 2014

NieuwsPag_4-5_A_def.indd 5

5 03-11-14 13:49

Nieuws

De eikenprocessierups heeft zijn verspreidingsgebied in Nederland verder uitgebreid naar het noorden. Dat meldde het Kenniscentrum Eikenprocessierups afgelopen maand op de website Natuurbericht.nl. Het kenniscentrum trekt die conclusie op basis van waarnemingen van nesten en vlindervangsten in feromoonvallen.

In Drenthe werden in de gemeenten Aa en Hunze en Borger-Odoorn voor het eerst eikenprocessierupsen aangetroffen. In Friesland voor het eerst in de gemeente Smallingerland en in de provincie Groningen in Kropswolde.

Vooral in het noorden van Nederland, in Drenthe en Overijssel, lijkt de populatie flink te zijn toegenomen het afgelopen jaar. De milde winter en de gunstige weersomstandigheden gedurende de periode van nestvorming hebben onder meer in Zwolle plaatselijk tot extreme aantastingen gezorgd.

In de zuidelijke delen en in het midden van het land lijkt de situatie veel stabieler en is er deels een beperkte toename geweest van het aantal nesten ten opzichte van 2013. De situatie verschilt echter sterk per locatie en hangt vooral af van de mate van bestrijding.

Voor 2014 kan men uiteindelijk spreken van een grillig beeld van de ontwikkeling van de populatie eikenprocessierupsen in Nederland.

De deskundigen verwachten een verdere toename van de populatie rupsen in 2015. In augustus toen veel vlinders uitvlogen, regende het erg veel, waardoor ze niet ver konden vliegen. De verwachting is daarom dat de populaties volgend jaar groter zullen zijn, maar op vrijwel dezelfde locaties als in 2014. Het is echter moeilijk om een eenduidig beeld te krijgen omdat op veel plaatsen niet gemonitoord wordt. <

Foto Gerdien de Nooy

Eikenprocessierups verspreidt zich verder

Start je eigen Coehoornpark Woensdag 29 oktober vond in Arnhem een congres plaats dat was georganiseerd door de provincie Gelderland. Een van de workshops had als onderwerp ’Start je eigen Coehoornpark’.

Initiatiefnemers Nico Wissing, Arthur Middelkamp en Willem Jakobs namen congresmakers mee in het ontstaansproces van het park. Het idee is het concept van het Coehoornpark, het organisch ontwikkelen en werken met wat er al is op de plek zelf, ook op andere plekken toe te passen. Er is ook een stappenschema ontwikkeld om tot een tijdelijk park te komen. <

c o l u m n

Lianne Lianne komt een jaar stage lopen bij ons. Zij zit op het Clusius College in Hoorn. Ze is het enige meisje in de klas maar dat maakt haar niet uit. Of zoals zij dat zegt: „Dat skeelt me niks.” Had ik ook wel gewild maar dan andersom. Lianne houdt van slangen, tattoos, hardrock, Ierland, planten en haar vriend.

Bij een bezoek aan de Tuinen van Appeltern vraag ik haar bij de nationale vasteplantenborder, plantencombinaties te fotograferen die zij boeiend vindt. De foto’s zijn prachtig en tijdens het bespreken wijst ze mij op enkele verbeterpunten in de plantencombinaties. Ik sta versteld. Lianne, zestien jaar oud, een enorme plantenkennis, vertelt mij even hoe het allemaal beter kan. Kool snijden en piepers rooien was waar wij verstand van hadden op die leeftijd! Lianne: een belofte voor de toekomst, denk ik.

Ik verzin een stageopdracht voor haar. Ontwerp een border door eerst van elk seizoen een aquarel te

6

TuinenLandschap | 23 | 2014

NieuwsPag_6-7-8.indd 6

maken. Denk in kleur. Nog niet in planten. Met een stapel kunstboeken als inspiratiebron gaat zij aan het werk. Nadat Lianne de aanzichten geschilderd heeft, gaat ze de plantennamen erbij zoeken. Heel verrassend is haar aquarel van het voorjaar. Het werk is geïnspireerd op muurschilderingen uit Nairobi. Frisse vrolijke kleuren in vlekken door elkaar heen aangebracht. Mixed planting is waar het op lijkt. Met voornamelijk bollen vult ze de border aan. De Nairobische bollen voorjaarsborder!

Ik zeg: „Lianne, ik ben trots op je. De jeugd heeft de toekomst.” „Hoe dan?”, vraagt ze.

Ik zeg: „Gewoon door keihard te werken, dan bereik je je doel.” „Zouden jullie mij dan aannemen voor hovenierswerk?” „Jou zeker, meid!”

Jack van Haperen ontwerper/hovenier Ruud Vermeer hovenier Bart Hoes tuinontwerper

Ruud Vermeer info@meneervermeertuinen.nl

03-11-14 13:49

Foto Gerdien de Nooy

„De vraag om voedsel-vandichtbij heeft de laatste jaren geleid tot een beduidende toename van moestuinen (ook op balkon), volkstuinen, buurt- of gemeenschapstuinen en - meer recent - beginnende tuinbouwprojectjes in en om onze stad.

Om een of andere reden is deze ontwikkeling terechtgekomen onder de noemer ’Stadslandbouw’. Zo maakte de gemeente kortgeleden gewag van zo’n 130 stadslandbouwprojecten, terwijl het in werkelijkheid maar om twee of drie gaat. De rest is bijna allemaal te scharen onder Stadsmoestuinen. Als Stadslandbouw en Stadstuinbouw in de nabije toekomst essentiële bijdragen in onze voedselvoorziening gaan worden, dan is

Onze kijk op openbaar groen, recreatie en natuur moet drastisch aangepakt

Deze column valt onder redactionele verantwoordelijkheid van vhg.

het goed te weten waar je het over hebt. Hier een poging de begrippen te verduidelijken:

uit een grote diversiteit aan één- en meerjarige groenten, kruiden, fruit en noten.

Stadslandbouw: Landbouw om de stad voor de stad. Welke producten uit deze landbouw moeten komen, is sterk afhankelijk van wat de bodem toestaat aan de ene kant, en onze voedingspatronen en eetgewoonten aan de ander kant. Waarschijnlijk moet ons dieet de nodige aanpassingen ondergaan.

Stadsmoestuinen: Dat zijn alle moestuinen, volkstuinen, balkons, buurt- en gemeenschapstuinen die op voedselproductie gericht zijn. Dat kan voor eigen gebruik zijn, maar ook voor verdere verspreiding onder medeburgers. Stadsmoestuinen bevinden zich op particuliere grond, gemeenschapsgrond of zijn in het bezit van projectontwikkelaars, woningcoöperaties en dergelijke.

Stadstuinbouw: Tuinbouw in en om de stad voor de stad. We zullen allerlei gebieden in de stad moeten vinden waar dit mogelijk gemaakt kan worden.

Onze kijk op openbaar groen, recreatie, natuur en andere vormen van grondgebruik zullen we drastisch moeten aanpakken, maar al met al kan dat een enorme verbetering betekenen.

De producten zullen bestaan

Laten we ervoor zorgen dat we zelf ’Stadsmoestuinen’ en ’Stadstuinbouw’ op de kaart krijgen. Met onze individuele en gemeenschappelijke inspanningen, met of zonder steun van de gemeente. En laten we kijken of we ook ’Stadslandbouw’ de nodige impulsen kunnen geven.” <

NieuwsPag_6-7-8.indd 7

Menno Swaak Permacultuurcentrum Den Haag

www.tuinenlandschap.nl

vhg

Proefballon Ik sta al vroeg stil op de A12 bij Woerden. Geen beweging. Tegen mijn gewoonte in zet ik de autoradio aan.

BNR Nieuwsradio. Een interview met PvdA Tweede Kamerlid Grace Tanamal.

Zij pleit ervoor, dat burgers meer invloed hebben op wat er in hun buurt gebeurt. Bijvoorbeeld als burgers vinden dat het groenbeheer beter kan, dan moeten zij de mogelijkheid krijgen om dit zelf te gaan doen.

Zij zouden dan ook moeten kunnen meedingen bij de groenaanbestedingen van de gemeente en het werk tegen betaling uitvoeren. Eventueel zetten zij hiervoor werklozen in.

Om dit allemaal te bespoedigen pleit mevrouw Tanamal ervoor om buurtrechten in te voeren en

Egbert Roozen directeur vhg e.roozen@vhg.org

Foto Permacultuurcentrum Den Haag

Stadslandbouw, Stadstuinbouw en Stadsmoestuinen

te gaan experimenten met een aantal gemeenten.

Ik laat deze boodschap, die me koud op mijn dak valt, op me inwerken. Begrijp ik het goed, dat we waardevol groen gaan degraderen tot vrijwilligersgroen? Dat burgers onoordeelkundig in het openbare groen aan de slag mogen? En meedingen naar betaald werk via aanbestedingen? Dat burgers werklozen in het groen aan de slag mogen zetten?

Nu is burgerparticipatie een hot item en in de toekomst niet meer weg te denken. Maar toch. Is dit een proefballon of serieus? Ik ga mevrouw Tanamal om verduidelijking vragen.

TuinenLandschap | 23 | 2014

7 03-11-14 13:49

Tuin en landschap o

nline

www. tuinenlandschap. nl

Van onderstaande berichten staat een uitgebreide versie op de site van TuinenLandschap

Gedragscode groenvoorzieningen goedgekeurd

Marc Schuur @MarcSchuur1 Uit bezuinigingsoverwegingen wil Venray 850 bomen kappen! Minder uitgaven, maar ook minder zuurstof en groen..#trekjeplan #nadenken

De Flora- en faunawet gedragscode voor bestendig beheer en onderhoud van groenvoorzieningen en natuurterreinen is herzien en vanaf 29 oktober 2014 voor vijf jaar goedgekeurd. Dit betekent dat de gedragscode ook weer als vrijstelling geldt voor het beperken van schade aan flora en fauna.

Maryvonne Hesselink @Maryvonne75 Vanmiddag weer eens een keer naar het Aboretum geweest in De Lutte! Wat is het daar toch schitterend #herfst

Groensector gematigd positief over resultaat

Esther Ouwehand @estherouwehand "De natuur heeft geen reclame nodig, maar bescherming." Een frisse wind is nodig: geef natuur ademruimte #begrotingLN

Van de hoveniers en groenvoorzieners is 36,5% positief tot zeer positief over het komende kwartaal, tegenover 20,6% negatief tot zeer negatief. Dit blijkt uit de VHG-poll onder de leden van de branchevereniging.

Gemeente Velsen @gemvelsen Vandaag worden er meer dan 30.000 bollen geplant op de Westerbegraafplaats te IJmuiden.

Pilot Stigas met verzuimbegeleiding Stigas voert een pilot uit met verzuimbegeleiding voor de agrarische en groene sector. De pilot wordt mogelijk gemaakt door bijdragen van Colland, Sazas en het ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid.

Dijksma wil vergroening van middelen De komende jaren moet een overgang plaatsvinden naar een vergroening van gewasbeschermingsmiddelen. Dat schrijft staatssecretaris Dijksma van Economische zaken in een brief aan de Tweede Kamer.

Geef burger zeggenschap over groen tuinenlandschap.nl De PvdA wil dat buurtbewoners meer zeggenschap krijgen over zaken als groenvoorziening en vuilnisophaal. Wat vindt u, goed idee?

Bladcampagne Biga Groep van start

Discussieer mee in de tuinenlandschap-groep

92% Foto Gerdien de Nooy

zei ja tegen de stelling:

Ab

on

Onlangs startte de bladcampagne van Biga Groep in Driebergen.

Zeven tractoren met zuigwagens en zeventig groenmedewerkers gingen aan de slag in Zeist, De Bilt en Driebergen. In totaal wordt ruim 6.300 ton blad opgeruimd.

’Gebrek aan groenkennis bij gemeenten gaat ten koste van de kwaliteit van openbaar groen’ Stem mee over de volgende peiling:

’Groene schoolpleinen vormen een interessante uitbreiding van het werkterrein van de hovenier’

nee

r

Ni u op de Bij sommige artikelen in dit blad staan icoontjes, deze verwijzen naar extra informatie op de website eu Tuin Foto’s Filmpjes Dossiers Documenten en links naar websites Praat mee ws enL bri ands ef chap 8 TuinenLandschap Landschap | 2233 | 2014

NieuwsPag_6-7-8.indd 8

03-11-14 13:49

Green-to-Colour is een merk van Griffioen Wassenaar BV, vasteplantenkwekerijen, bedoeld voor het gebruik van vasteplanten in de openbare ruimte. Het concept heeft zich in de afgelopen jaren bewezen en wordt op steeds meer plaatsen succesvol toegepast. Uitbreiding van activiteiten zorgt voor een vacature. Wij zijn op zoek, met ingang van komend voorjaar, naar een

WERKVOORBEREIDER/ MEDEWERKER BEDRIJFSBUREAU MET EEN COMMERCIËLE INSLAG DE TREFWOORDEN ZIJN: • • • • • • • •

Ruime ervaring in de groensector, met name affiniteit met openbaar groen en vasteplanten HBO denk- en werkniveau Rijbewijs BE VCA 2 Bekend met software als Word/Excel/RAW/Autocad Bekend met ISO en Groenkeur Geen ‘9 tot 5’ mentaliteit Voltijdsbaan, maar flexibel naar de tijd van het jaar.

DE STANDPLAATS IS WASSENAAR GEBODEN WORDT: een uitdagende baan met veel mogelijkheden tot ontplooiing, werken in een klein, gedreven team, veel afwisseling met een hoge doorloop aan projecten. Er zal een ruime inwerkperiode worden ingepland. In overleg zullen ook commerciële activiteiten, zoals het bemannen van beurzen en contacten met opdrachtgevers, tot het taakveld behoren.

Uw reactie wordt uiterlijk 15 november verwacht per email aan de heer D. Luteijn, dirk@griffioenwassenaar.nl

www.greentocolour.com GROEI JIJ OOK MEE MET ONZE ORGANISATIE? Vanwege uitbreiding van onze activiteiten in Noord Holland Noord en de wens om verder te professionaliseren zijn wij voor onze vestiging in Alkmaar op zoek naar een:

VESTIGINGSLEIDER Wieringen Prins Hoveniers is een toonaangevend hoveniersbedrijf met een lange historie. Al meer dan vijftig jaar werken wij in het groen. Ons werk is onze passie; hierdoor hebben wij een uitstekende reputatie in de markt weten te verwerven. Samen met Pius Floris Boomverzorging vormen wij één van de leidende groenbedrijven in Noord-Holland. Sinds 2013 zijn wij een onderdeel van Dolmans Landscaping Group, zodat ook landelijk een beroep op onze expertise kan worden gedaan.

Functie • Je bent actief bezig met het binnenhalen van nieuwe werken, zodat de beoogde groei van de organisatie wordt gerealiseerd.

• Je bent verantwoordelijk voor het beheersen van de kosten bij de uitvoering van de werken, conform de begroting teneinde de werken binnen de afgesproken kosten uit te voeren.

• Je coördineert en bewaakt de werkplanning, taakverdeling en inzet van personeel en materieel m.b.t. de projecten in de regio NoordHolland Noord.

• Je bent verantwoordelijk voor alle projectgebonden zaken vanaf het moment dat het project door de werkvoorbereider wordt overgedragen tot het moment van eindoplevering.

• Jij bent de belangrijkste schakel tussen ons bedrijf en de opdrachtgever: Het gezicht van onze organisatie.

605307.indd 9

Plaats in de organisatie De Vestigingsleider legt verantwoording af aan de Regiomanager en geeft leiding aan de Uitvoeder en/of Voorman m.b.t. de projecten in zijn regio.

Profiel • Aannemersmentaliteit: pragmatisch, no nonsense, pro-actief en doortastend.

• Daadkrachtige en motiverende leidinggevende kwaliteiten.

• Beschikt over uitstekende schriftelijke en mondelinge vaardigheden.

• Enthousiaste, energieke houding.

Aanbod • Een zeer uitdagende en veelzijdige functie binnen een krachtige onderneming.

• Een dynamische werkomgeving met een enthousiast team.

• Beloning conform de zwaarte van de functie en afgestemd op jouw ervaring.

• Aantrekkelijke arbeidsvoorwaarden, goede opleidings- en ontplooiingsmogelijkheden.

Functie-eisen • HBO niveau met ervaring in gelijkwaardige functie.

• Ervaring in groen- of aannemersbedrijf is een pré.

• Rijbewijs.

• Goede beheersing MS Office.

Solliciteren Heb je belangstelling voor deze functie, mail dan je brief met CV vóór 23 november naar: p.derijk@wieringenprins.nl Wij geven het groen een gezicht.

3-11-2014 13:44:35

Sortiment

’Tegels eruit, planten erin’ horen we steeds vaker. Het helemaal bestraten van kleine tuinen als onderhoudsarme oplossing heeft (hopelijk) zijn langste tijd gehad. In kleinere tuinen zijn grasveldjes niet echt een alternatief: meestal levert dat alleen veel werk en ergernis op.

O

m grotere vlakken op zo’n manier te beplanten dat je er weinig werk aan hebt, zijn lage bodembedekkers goed te gebruiken. Wel eerst een misverstand ontzenuwen: een dergelijke mat van vaste planten is niet geschikt om te belopen. Af en toe een stap op de planten kan geen kwaad, maar ze zijn niet geschikt als pad of speelgazon. Een pad van stapstenen biedt dan een oplossing.

De hier beschreven soorten worden maar enkele centimeters hoog en zijn vooral geschikt voor de kleinere tuin in de volle zon. Een goed drainerende grond is belangrijk; ook in de winter moet de grond relatief droog zijn. Je kunt ze prima

Tekst en beeld Gerard van Buiten, hortulanus Botanische tuinen Utrecht

in flinke groepen uitplanten zodat ze een dichte zode vormen. Hier en daar een plant van een andere soort in een groep ’strooien’ maakt de beplanting een stuk spannender. Op den duur kunnen soorten wat door elkaar groeien: laat dat maar gebeuren, een gesloten mat is het belangrijkste. Als een soort te veel gaat overheersen, kun je die gericht inperken. Solitaire, hogere planten kunnen in de mat worden geplant; soms moet je deze af en toe wat lucht geven door te enthousiaste kruipers wat rond de planten weg te trekken. Ook kleine bolgewasjes als botanische tulpen kunnen prima worden gebruikt voor een vroeg voorjaarsaspect.

Kruipers voor een droge, zo Dianthus Verschillende soorten anjer zijn zeer goed te gebruiken in dit soort beplantingen. De matvormende soorten als vlakvulling, de hogere soorten als solitairen tussen andere matvormers. De kussens van blauwgrijze bladeren vormen een fraai contrast met andere kruipers. De bloei die bij de meeste soorten tussen mei en juli valt, is uitbundig en vult de hele tuin met een heerlijke zoete geur. Een beetje kalk in de grond wordt gewaardeerd. Het eerste seizoen na het planten bij aanhoudende droogte af en toe gieten; later weten de planten met hun diepe wortels het water wel te vinden. Afgebeeld is Dianthus gratianopolis ’La Bourboule’.

10

TuinenLandschap | 23 | 2014

Lage bodembedekkers.indd 10

30-10-14 14:22

,

Delosperma cooperi

Muehlenbeckia axillaris

Delosperma cooperi komt uit Zuid-Afrika. De meeste soorten ’ijsbloemen’ kunnen absoluut niet tegen onze winters. Delosperma cooperi is daarop een uitzondering: in onze rotstuin blijkt deze op een droge plek prima winterhard. Het is een snelgroeiende plant die dichte matten van glanzend groene, succulente bladeren vormt. De plant kan zich bescheiden uitzaaien. De grote bloemen verschijnen eigenlijk de hele zomer; de hoofdbloei valt in mei en juni. Er zijn veel hybriden en selecties op de markt, die lang niet allemaal zo sterk zijn als de soort.

Muehlenbeckia axillaris is een taaie halfheester uit Nieuw-Zeeland en Tasmanië, met de ragfijne vertakking voor het grootste deel onder de grond. De plant is goed winterhard, in niet al te strenge winters groenblijvend, en zorgt met zijn bronsgroene miniblaadjes voor een heel bijzondere sfeer. De bloemen zijn crème-geel en weinig opvallend, maar geven de plant tijdens de bloei net een andere tint. Wordt vaak aanbevolen voor vochtige plaatsen en halfschaduw, maar voldoet uitstekend op droge grond in de volle zon en blijft dan nog compacter.

e, zonnige standplaats

Thymus praecox Kruiptijm is een zeldzame inheemse plant van droge kalkgraslanden.

De wintergroene, snelgroeiende matten worden een paar centimeter hoog. Een in mei-juni bloeiend tijmveld gonst van de hommels en bijen. Er zijn allerlei cultuurvariëteiten in de handel; onder andere een witbloeiende ’Albiflorus’ en de (nog) compactere ’Minor’. De afgebeelde Thymus praecox ’Coccineus’ bloeit zeer rijk in een pittig rozerode kleur. >

TuinenLandschap | 23 | 2014

Lage bodembedekkers.indd 11

11 30-10-14 14:23

Acaena magellanica

Phyla nodiflora

Van het stekelnootje zijn veel soorten en cultivars met roodbruin, groen of blauwgrijs blad in omloop als bodembedekker. De ronde bloeiwijzen zijn niet zo opvallend, maar de rode of bruine vruchten, de ’stekelnootjes’, hebben de grootste sierwaarde en zijn een groot deel van de nazomer aanwezig. Op voedselrijke, vochtige grond groeien ze snel, maar kunnen ook zomaar wegvallen tijdens een winter. Op een droge, voedselarme plek zijn ze sterk en vormen ze dichte matten. Ze groeien snel en kunnen andere kruipers gaan overheersen. In dat geval kun je ze inperken door regelmatig de kruipende stengels in te korten.

Phyla nodiflora is een onbekend kruipertje uit Zuid-Amerika en het zuiden van de VS. Daar wordt de soort wel toegepast als droogteresistente vervanger van gazons, wat iets zegt over de groeikracht, het verdragen van droogte en ’tredbestendigheid’. Bij ons vriest de plant ’s winters vaak flink in, maar loopt in het voorjaar al weer heel snel uit en en bedekt dan razendsnel grote oppervlakken. De kleine, bolronde hoofdjes met lila bloemen laten zien dat de soort nauw verwant is aan Verbena en Lantana. Bloeit van juni tot september en is zeer in trek bij honingbijen.

Hippocrepis comosa Paardenhoefklaver Hippocrepis comosa vinden we wonderlijk genoeg weinig als tuinplant. Net als kruiptijm een soort van droge kalkgraslanden, maar in Nederland recent uitgestorven.

De planten worden afhankelijk van de standplaats tot zo’n 20 cm hoog, maar op droge plaatsen meestal nog geen 10 cm. De rijke bloei in mei tot juli met gele rolklaverachtige bloemen is zeer uitbundig. De soort zaait zich bescheiden uit, wat ik als een voordeel beschouw doordat ze dan hier en daar tussen andere matten voor een geel accent zorgt. Niet uit de hand laten lopen natuurlijk. Na de bloei terugknippen van de planten houdt ze mooi compact.

12

TuinenLandschap | 23 | 2014

Lage bodembedekkers.indd 12

30-10-14 14:23

Combineren met steen

Het met verstand gebruiken van bodembedekkers kan de groei van onkruid tegengaan. Zeker wintergroene soorten zijn bijzonder effectief, maar bodembedekkers zijn geen wondermiddel. Wanneer de grond bij het inplanten niet volledig vrij is van wortelonkruiden is zo’n beplanting gedoemd te mislukken. De eerste jaren is zeer regelmatig wieden (niet schoffelen!) vereist tot de beplanting volledig gesloten is. Ook daarna moet er regelmatig worden gecontroleerd op onkruidgroei en snel ingegrepen als er onkruiden in verschijnen. Een seizoen verwaarlozen of een onkruid te lang zijn gang laten gaan is desastreus. Sommige soorten kunnen vrijwel eindeloos op dezelfde plek doorgroeien, andere soorten hebben het nodig om een keer te worden opgenomen en gescheurd. Het gecontroleerd laten uitzaaien van soorten geeft de beplanting door de jaren dynamiek.

Veel kruipende vaste planten voor een droge plek groeien van nature op rotsachtige of andere minerale bodem. Een beplanting als hier beschreven is dan ook goed te combineren met natuursteen of zelfs betonpuin; ze voelen zich daar prima in thuis.

Van nature zijn deze bodems voedselarm: bemesten in de tuin is dus eigenlijk zelden nodig. Wanneer je voor het planten de bodem afdekt met een laag split (minimaal 8 cm dik) scheelt dat enorm in onkruidgroei. Zaden in de grond kiemen niet meer en ook inwaaiende zaden kiemen minder makkelijk in de steenslaglaag. Verder houdt een laag steenslag de wortels koel en de bodem langer vochtig. Een aantal mooie grote stenen als goed geplaatste ’findlinge’ in dezelfde steensoort geeft structuur en reliëf aan de beplanting.

Sedum obtusifolium Sedum obtusifolium is in veel opzichten een buitenbeentje. Het brede, glanzend groene blad vormt mooie rozetjes die samen tot een dichte, wintergroene zode groeien. Na de extreem rijke bloei (je ziet bijna geen blad meer) verdroogt het blad volledig en denk je dat de plant verdwijnt.

In de nazomer komt de vertrouwde dichte mat echter weer helemaal terug, om de winter te trotseren. De tuilen met roze sterbloemetjes in juni-juli worden ongeveer 10 cm hoog en druk bevlogen door honingbijen. De uit Iran afkomstige soort is, onterecht, nauwelijks in de handel.

>

et t, het lant el uit onde s aan rek

Onderhoud

TuinenLandschap | 23 | 2014

Lage bodembedekkers.indd 13

13 30-10-14 14:23

Sortiment

1

2 3

Veel vernieuwing in Nandina Lange tijd was Nandina domestica een weinig toegepaste heester. Aan de winterhardheid werd getwijfeld en eigenlijk was het een plant waar men niet zo goed raad mee wist. Er waren enkele cultivars die nog minder dan de soort werden gebruikt. Maar met de komst van een hausse aan nieuwe cultivars lijkt de doorbraak van Nandina definitief.

Tekst en beeld Ronald Houtman

14

N

andina is een monotypisch geslacht.

Dat houdt in dat er maar één soort is. In dit geval Nandina domestica. Deze soort is inheems in China maar werd aan het eind van de 18e eeuw door de Zweedse botanicus Carl Peter Thunberg (1743-1828) in Japan verzameld en beschreven.

N. domestica is een middelgrote struik die uiteindelijk circa 2 tot 2,5 m hoog kan worden. De takken groeien opvallend recht omhoog en dragen dubbel- tot driedubbel geveerde bladeren. De jonge bladeren zijn lichtgroen tot donkerrood.

Het volwassen blad is glanzend donker blauwgroen en tot circa 60 cm lang. De afzonderlijke blaadjes zijn langwerpig en tot 6 cm lang.

De vrij kleine, crèmewitte bloemen staan in forse opstaande pluimen die 20 tot 30 cm groot kunnen worden. De hoofdbloei valt in de zomer (juni/juli), maar ook later in het seizoen kunnen

TuinenLandschap | 23 | 2014

Nandina.indd 14

30-10-14 14:23

1 Nandina domestica ’Fire Power’ 2 Nandina domestica, bloemen en bessen 3 Nandina domestica ’Monfar’ (Magical Sunrise)

Toepassing 1

Van oudsher wordt Nandina beschouwd als niet-winterhard. De klimaatverandering, die al vele jaren aan de gang is, heeft er echter voor gezorgd dat Nandina nu een sierheester is die gewoon in tuinen toegepast kan worden. Alleen tijdens strenge vorst is het aan te bevelen de planten te beschermen. Het zijn bij uitstek planten om in particuliere tuinen en parken toe te passen. Zo kunnen ze in (kleine) groepen in borders worden gebruikt. Voordeel van gebruik in groepen is dat de planten, als ze bloeien, door kruisbestuiving beduidend meer bessen zullen produceren. Naast deze bessen zijn de herfst- en winterkleuren een belangrijke sierwaarde van Nandina.

In cultuur zijn Nandina makkelijk. De planten groeien op vrijwel iedere grondsoort en kunnen zowel in de zon als in de schaduw worden toegepast. Alleen hoge pH-waardes worden minder goed verdragen. Het blad zal dan wat bleker worden. Van ziekten en plagen heeft Nandina niet of nauwelijks last.

Vooral de middelhoge en hoger groeiende cultivars kunnen wat kaal worden aan de onderkant van de twijgen. Door in het vroege voorjaar lange takken weg te snoeien, wordt de vorming van jonge scheuten vanuit de basis van de plant bevorderd.

2 3

a nog bloempluimen verschijnen; soms tot eind oktober. Over het algemeen bloeit N. domestica als jonge plant niet erg rijk.

De bloemen kunnen gevolgd worden door glanzend donkerrode bessen die lang aan de plant blijven. In Japan worden de bestakken gebruikt om ’s winters woningen en ook tempels te decoreren.

Van nature is er enige variatie in Nandina aanwezig. Zo bestaan er vormen met witte en geelachtige bessen. Deze zijn slechts op kleine schaal in cultuur.

Vooral omdat het vaak meerdere jaren duurt voordat de planten bloeien en vervolgens niet altijd bessen dragen, zijn deze niet erg interessant.

Belangrijker zijn de compact groeiende cultivars. Een van de oudste die nog steeds wordt gekweekt, is ’Pygmaea’. Het is een dicht bebladerd struikje tot circa 60 cm hoogte waarvan de bladeren ietwat bol staan en gedraaid zijn. In de herfst kleuren ze dieprood tot purper.

Modernere dwergvormen zijn ’Woods Dwarf’, ’Fire Power’, ’Aka’ (BLUSH PINK) en ’Murasaki’ (FLIRT). Het blad van deze cultivars is minder gedraaid en daarmee minder rommelig dan bij ’Pygmaea’. ’Woods Dwarf’ en ’Fire Power’ lijken zeer sterk op elkaar.

De herfstkleuren zijn eveneens donkerrood tot dieppurper. Bij ’Aka’ (BLUSH PINK) kleurt het blad roder en intenser.

In het voorjaar zijn de jonge scheuten donker paarsrood. ’Murasaki’ (FLIRT) loopt met diep paarsrood blad uit. Het is een zeer lage plant die bovendien wat rijker bloeit.

Een zeer opvallende laagblijvende cultivar is ’Filamentosa’. De blaadjes van deze plant zijn zeer smal en bijna lijnvormig. Het geeft de plant een fijne structuur.

Iets hoger, maar nog steeds compact groeiend zijn ’Lemon-Lime’, ’Monfar’ (MAGICAL SUNRISE), ’Seika’ (OBSESSED),

’Sunset’ en ’Twilight’. Behalve ’LemonLime’ en ‘Twilight’ hebben ook deze cultivars aantrekkelijke purperroodachtige jonge scheuten. De uiteindelijke hoogte ligt rond 1,25 m. ’Twilight’ is een uitzondering. De bladeren zijn onregelmatig wit en groenwit gevlekt terwijl het jonge schot rozeachtig is. ’Lemon-Lime’ is eveneens een uitzondering; de jonge scheuten zijn zacht groengeel. Een welkome afwisseling tussen alle donker uitlopende cultivars.

Ook in de hoger groeiende cultivars is er een met groengeel blad, ’Selten004’ (Brightlight). Deze heeft opvallend groot blad, een sterke groei en bloeit bovendien op jonge leeftijd al rijk.

Een andere goede cultivar is ’Richmond’. Naast het rode herfsten winterblad heeft deze de eigenschap rijk te bloeien en veel bessen te produceren. <

TuinenLandschap | 23 | 2014

Nandina.indd 15

15 30-10-14 14:23

Tekst en beeld Hans Clauzing

Welke rol speelt gemeente bij st Als paddenstoelen schieten de stadslandbouwprojecten uit de grond. Tussen burgerinitiatief en de uiteindelijke realisatie zitten de nodige haken en ogen. In dit artikel wordt in vier verschillende projecten de rol van de gemeente bekeken bij de stadslandbouwinitiatieven van buurtbewoners.

Moestuin Magarethaland, Mariahoeve Den Haag De moestuin Magarethaland bevindt zich in de Haagse wijk Mariahoeve, nabij de flatwoningen van woningcorporatie Vestia. Het huidige project beslaat 190 m2, verdeeld over zestien tuinpercelen en is gestart op 31 mei van dit jaar. In 2013 is een test gedaan met zes moestuinbakken van 1 m2, maar bij gebrek aan water en begeleiding is dit project gestopt.

Een nieuw burgerinitiatief van een buurtbewoner voor een moestuin is opgepakt door de stichting De Tuinen van Mariahoeve, die op haar beurt de woningcorporatie Vestia benaderde. Vestia wilde doorstarten met het moestuinproject indien er voldoende draagvlak aanwezig was. Met tien bewoners kon begonnen worden aan de huidige tuin.

Van buitenaf werd Urban Green Projects ingeschakeld. Zij koppelen grond van gemeente en woningcorporaties aan lokale stadslandbouwprojecten in de wijk en begeleiden de bewoners in tuinieren, zorgen voor verbinding in de wijk en organiseren burenkookdagen en kinderworkshops. Daarnaast helpen zij bij het aanschrijven van fondsen voor de subsidies, waarmee het hele project is gefinancierd.

Vanuit de gemeente (Dienst Leefbaarheid en Burgerparticipatie) kwam direct ondersteuning voor het project door middel van het plaatsen van een hekwerk, het frezen van de grond en leveren van compost. Vestia zorgde voor het betegelen van de paden en het vullen van de watertonnen. De bewoners â&#x20AC;&#x2122;hurenâ&#x20AC;&#x2122; de tuin voor een jaar. Zij ondertekenen een convenant (gebruikersreglement) en moeten zelfredzaam worden, zowel in tuinieren, fondsen werven als het samenwerken.

Vestia treedt op bij wanbeleid. De bewoner krijgt een waarschuwing als hij of zij het reglement niet nakomt en moet na twee waarschuwingen het stukje moestuin teruggeven. De gemeente Den Haag heeft voor nieuwe initiatieven een stappenplan stadslandbouw voor haar bewoners opgesteld. Dit kan op de site van de gemeente worden gedownload. Ook de landelijke politiek begint aandacht te krijgen voor burgerparticipatie en gaat zich meer en meer focussen op initiatieven van binnenuit de wijk.

16

TuinenLandschap | 23 | 2014

Stadslandbouw.indd 16

30-10-14 14:23

bij stadslandbouwinitiatief?

De TorenTuin, Zaltbommel Tuin- en landschapontwerper Carien van Boxtel nam in maart 2013, samen met een groep buurtbewoners, het initiatief om het braakliggende terrein onder de Sint-Maartenskerk van Zaltbommel tijdelijk als buurttuin in gebruik te nemen. Nadat de nodige hobbels waren genomen en uiteindelijk volgens de wens van de gemeente een stichting werd opgericht, was het de burgemeester zelf die, samen met Tweede Kamervoorzitter Van Miltenburg en buurmeisje Juul, in juni 2013 het initiatief opende.

Met het tijdelijk ter beschikking stellen van deze 1,5 ha braakliggende grond, faciliteerde de gemeente dit initiatief, onder de voorwaarde dat de stichting zich nooit zou verzetten tegen toekomstige bouw. De TorenTuin kreeg een startsubsidie van de provincie. Daarnaast betaalde de gemeente de helft, ongeveer â&#x201A;Ź1.000, mee aan een handpomp. Ook droeg de gemeente de kosten voor een informatiebord bij de ingang en sponsorde zij een hoogstamboom in de adoptieboomgaard (â&#x201A;Ź125).

Alle politieke partijen noemden de TorenTuin in hun verkiezingsprogramma als het voorbeeld van een geslaagd burgerinitiatief in de openbare ruimte. Zelfs VVD-staatssecretaris Sander Dekker bracht een bezoek aan de TorenTuin.

De stichting heeft zichzelf wegwijs gemaakt in de juridische en ambtelijke procedures. Iets wat Carien van Boxtel, als voormalig advocate, op het lijf is geschreven. Vanuit de gemeente is er bij de aanvang een civieltechnisch medewerker ingezet en daaropvolgend een contactambtenaar gedeeltelijk vrijgemaakt. Actief contact tussen de gemeente en de stichting komt nu voorzichtig op gang.

Het beheer van het terrein is volledig in handen van de stichting, dat wil zeggen de aanleg, het onderhoud en het verwijderen van afval.

Voor dit laatste heeft de stichting zelf een afspraak gemaakt met een regionale afvalverwerker. Wel heeft de gemeente nieuwe schelpen voor de paden in het vooruitzicht gesteld. Er is met de gemeente een gebruiksovereenkomst gesloten voor een jaar, die net is verlengd tot 1 juli 2016. Bij wanbeheer wordt de stichting door de gemeente aangeschreven.

< TuinenLandschap | 23 | 2014

Stadslandbouw.indd 17

17 30-10-14 14:23

Tuin op de Pier, Delfshaven Rotterdam Tuin op de Pier is gelegen op de Lloydpier, deelgemeente Delfshaven Rotterdam. Nu de havenbedrijven de pier hebben verlaten, verschijnen de komende jaren ongeveer zevenhonderd nieuwbouwwoningen.

Door de crisis stagneerden de bouwplannen en lag er een braakliggend terrein waar voorlopig niet gaat worden gebouwd. Het terrein verloederde snel, er was veel afval en overlast van rondhangende personen.

Eind 2012 is een bewoner van het gebied gestart met de inventarisatie van wensen bij de bewoners, het opzetten van een denktank en de uitwerking van ideeën. Ook werd een stichting opgericht. In maart 2013 ging de eerste spade de grond in en was de aanleg van de eerste moestuin een feit. Nu, ruim twee jaar later hebben de buurtbewoners op deze locatie van maar liefst ruim 9.000 m2, een gezamenlijke moes- en bloementuin, speelweide, hondenspeelveld en fruittuin gerealiseerd.

Meer dan honderd bewoners van de Lloydpier zijn betrokken bij het project. De stichting Tuin op de Pier verandert gefaseerd de bouwterreinen op de Lloydpier tot een buurttuin, waarin iedereen kan tuinieren of verblijven. De gemeente heeft toestemming gegeven een tijdelijke moes- en bloementuin aan te leggen op het braakliggend terrein op de Lloydpier.

Er zit voor de gemeente geen specifiek doel achter het faciliteren van het terrein. Wel is het zo dat als resultaat er enig onderhoud wordt verricht op het braakliggend terrein op een simpele en goedkope manier, en verloedering wordt tegengegaan. Vanuit de gemeente zijn er geen specifieke inspanningen verricht om politiek draagvlak te creëren. Van deelgemeente Delfshaven is een financiële bijdrage ontvangen.

Het beheer van het terrein is volledig in handen van de bewoners. Al het contact verloopt via de afdeling Stadsontwikkeling. Voor Tuin op de Pier zijn geen contracten afgesloten. In ieder geval mag het terrein tot 2018 voor stadslandbouw worden gebruikt. Er wordt geen controle uitgevoerd op eventueel wanbeheer, de politie houdt zo nu en dan een oogje in het zeil.

18

TuinenLandschap | 23 | 2014

Stadslandbouw.indd 18

30-10-14 14:23

’Boere’tuin, Haarlem De ’Boere’tuin is gelegen op een braakliggend stukje grond in het centrum van Haarlem. In februari 2012 begonnen buurtbewoners samen met de Haarlemse Moes (een groep zogenoemde guerilla gardeners), het grasveldje van 60 m2 onder handen te nemen.

Het initiatief is gekomen van wijlen buurtbewoner Fer Daalderop. Hij deed een buurtonderzoek in november 2011 om te peilen hoeveel omwonenden bereid zouden zijn zich in te zetten voor een tuin op het braakliggende stuk grond. Inmiddels zijn er ongeveer twaalf buurten niet-buurtbewoners actief in de ’Boere’tuin.

De ’Boere’tuin is tot stand gekomen door goede communicatie van bewoners met de wijkambtenaar. De plaatselijke politiek is er niet aan te pas gekomen. Een startsubsidie is niet verstrekt. Wel is er van de kant van de gemeente de bereidheid om de ’Boere’tuin te gedogen en te overleggen met de gebruikers over het beheer.

Zo is op kosten van de gemeente een grasmaaier aangeschaft en heeft de gemeente zes plantenbakken (1 kuub per stuk) geplaatst en gevuld met aarde. Over wanbeheer zijn geen afspraken gemaakt en daar is tot op heden geen ervaring mee.

Bij het faciliteren van dit initiatief door de gemeente speelt een combinatie van factoren een rol. Zo stelt de gemeente het op prijs als de bevolking eigen verantwoordelijkheid neemt voor de leefbaarheid. Daarnaast wil de gemeente braakliggende gronden niet laten verloederen. Er komen contracten op jaarbasis die altijd opzegbaar zijn zodra er een marktpartij komt die iets wil met de grond.

Per wijk is een team van gemeenteambtenaren actief met bewoners en wijkraden in gesprek over beheer en onderhoud in de openbare ruimte. Vanuit de gemeente is de gebiedsambtenaar de contactpersoon. De beleidsmedewerker Openbare Ruimte, Groen en Verkeer is, met 2,5 uur per week voor stadslandbouw, ook betrokken bij het project.

Gemeente Haarlem heeft in 2014 een notitie gemaakt voor Stadslandbouw. Daarbij worden zeven locaties, waaronder niet de ’Boere’tuin, aangewezen waar op tijdelijke basis (jaarcontracten) aan stadslandbouw gedaan mag worden.

<

TuinenLandschap | 23 | 2014

Stadslandbouw.indd 19

19 30-10-14 14:23

Bedrijf en Organisatie

Goede uitvoering gedragscode is tijdrovende bezigheid Binnenkort verschijnt de nieuwe versie van de gedragscode Bestendig beheer en onderhoud groenvoorzieningen. Deze geeft groenbeheerders richtlijnen om verantwoord om te gaan met beschermde planten en dieren in de openbare ruimte. Een goede uitvoering van de gedragscode vergt tijd, kennis en kunde. Rob van der Werf uit Bedum kwam op het idee alle facetten van de gedragscode te verwerken in een softwarepakket.

Tekst en beeld Henk-Jan van der Veen

G

emeenten beheren hun groen steeds meer natuurvriendelijk en dat biedt een geschikt leefmilieu voor beschermde planten en dieren. Dat hier ook nadelen aan kleven, wordt duidelijk wanneer een groengebied op de schop gaat of ingrijpende beheerwerkzaamheden plaatsvinden. Dit heeft gevolgen voor de leefomstandigheden van planten en dieren. „Een nieuw wegtracé kan op een plek gepland zijn waar rietorchis of ringslang voorkomt, of medewerkers kunnen tijdens snoeiwerkzaamheden bomen tegenkomen waar vleermuizen verblijven. Ook ingrepen als baggeren van een waterbodem kunnen een negatief effect hebben, bijvoorbeeld op de kleine modderkruiper”, vertelt Renee van Assema, stadsecoloog bij de gemeente Amersfoort.

In het verleden moest de terreineigenaar voor iedere verstorende activiteit een ontheffing aanvragen. Dit leidde tot veel administratieve rompslomp en vertraging van een project. In 2005 stelde de overheid een vrijstellingsbepaling in, om beheerders in staat stellen het werk binnen redelijke grenzen uit te kunnen voeren. Een van de mogelijkheden tot vrijstelling is het werken volgens een gedragscode die goedgekeurd is door het ministerie. Als de werkzaamheden voldoen aan de criteria die in de gedragscode beschreven staan, mag een beheerder het werk uitvoeren.

Sloop Rietorchis is een van de 550 soorten in Nederland die een beschermde status hebben.

20

De gedragscode maakt onderscheid tussen bestendig beheer en ruimtelijke ontwikkeling/inrichting. In het eerste

geval gaat het om regelmatig terugkerende werkzaamheden, zoals jaarlijks maaien van graslanden, sloot schonen of afzetten van beplantingen. Bij ruimtelijke ontwikkeling en inrichting gaat het om herinrichting, nieuwe aanleg of uitbreidingswerkzaamheden van groengebieden, maar ook sloop van bouwwerken.

Cruciale vragen zijn: hoe weet een beheerder welke soorten er in een gebied voorkomen en hoe komt hij aan de juiste informatie? Barbara Rijpkema, stadsecoloog bij de gemeente Utrecht: „We maken gebruik van verschillende bronnen, waaronder de Nationale Databank Flora en Fauna (NDFF). Hierin staan gegevens van allerlei natuurorganisaties in Nederland die verspreidingsonderzoek doen naar beschermde planten en dieren. We kunnen de soortgegevens in onze gemeente er prima mee opzoeken. Mocht aanvullend onderzoek nodig zijn, dan laten we hier specifiek onderzoek uitvoeren door een gespecialiseerd bureau.”

Tijdrovend Het verwerken van veldgegevens en het opstellen van een plan van aanpak zijn echter tijdrovende bezigheden en vergt de nodige kennis. „Dit is niet voor iedere groenbeheerder een vanzelfsprekende klus”, vertelt Rob van der Werf van Groenvoorziening Van der Werf uit Bedum. „Een hovenier of groenvoorziener houdt zich vooral bezig met technische uitvoering van aanleg- en onderhoudswerkzaamheden en is veelal minder thuis in de gedragscode en het maken van een plan van aanpak. Helaas hebben we de ervaring dat er niet altijd volgens de gedragscode gewerkt wordt. Men ris-

TuinenLandschap | 23 | 2014

Gedragscode.indd 20

30-10-14 14:23

de

De sloop van deze woningen in de gemeente Steenwijk moest worden uitgesteld omdat er vleermuizen en huismussen bleken te nestelen.

keert hiermee boetes en imagoschade.”

Tijdens een cursus over de Flora- en faunawet kwam Van der Werf op het idee om alle facetten van de gedragscode te verwerken in een softwarepakket. „Tot nu toe moet je voor iedere grote ingreep een rapportage maken. Dat kost veel tijd.

Ik dacht: dat moet sneller kunnen.” Inmiddels is het programma Gedragscodegroen een feit. Het bevat alle beschermde planten- en diersoorten van tabel 1, 2 en 3, met daarbij alle gegevens per soort over leefgebied, verspreiding en levenscyclus. Daarnaast zijn alle beheermaatregelen en richtlijnen uit de gedragscode in het programma opgenomen.

Vijf stappen Van der Werf: „Het programma bevat vijf stappen. Nadat de projectgegevens zijn ingevuld kun je alle aangetroffen soorten invoeren. Daarna selecteer je de beheercategorie en de geplande maatregelen.

Vervolgens maakt het programma een overzicht van de te nemen voorzorgsmaatregelen per soort en de periode waarin het werk het beste kan worden uitgevoerd.”

Ook biedt het programma de mogelijkheid om soortgegevens in een GIS-viewer (Geografisch Informatie Systeem) op te

slaan, zodat een beheerder deze op een gewenst moment weer kan opvragen.

Ook nieuwe gegevens zijn aan de viewer toe te voegen en op basis van GPS-coördinaten in het veld terug te vinden.

Met het softwarepakket wil Van der Werf de groenbeheerder ontlasten.

Verschillende gemeenten en groenvoorzieners maken reeds gebruik van het programma en de reacties zijn positief.

„Beheerders zijn veel minder tijd kwijt met het beschrijven van de noodzakelijke maatregelen en het programma maakt in korte tijd een plan van aanpak. Men beschikt nu over een complete uitdraai die snel te raadplegen is in het veld. De beheerder kan met een gerust gevoel de werkzaamheden uitvoeren omdat hij weet dat hij voldoet aan de richtlijnen van de gedragscode.” <

Beschermde status voor 550 soorten Sinds de invoering van de Flora- en Faunawet in 2002 hebben ongeveer 550 soorten een beschermde status gekregen.

De lijst bevat kritische en kwetsbare soorten waaronder alle in Nederland voorkomende orchideeën, amfibieën, reptielen, zoogdieren, vogels en vissen. Ook verschillende soorten dagvlinders, libellen en sprinkhaansoorten zijn in deze lijst opgenomen.

Belangrijk aspect in de wet is de zorgplicht.

Die zet terreineigenaren aan tot het in stand houden van een beschermde soort. Een groenbeheerder moet dus maatregelen treffen die schade aan inheemse planten en dieren voorkomt. De gedragscode gaat uit

van de zeldzaamheid van een soort en de mate van verstoring van de werkzaamheden. Hoe zeldzamer de soort en hoe ingrijpender de activiteit, des te meer maatregelen een groenbeheerder moet treffen.

De soorten zijn ingedeeld in drie tabellen.

Tabel 1 bevat algemeen voorkomende soorten, hiervoor geldt algemene vrijstelling en een zorgplicht. In tabel 2 staan zeldzamere en bedreigde soorten vermeld, hiervoor geldt vrijstelling wanneer men met een erkende gedragscode werkt. De meest bedreigde en zeldzaamste soorten zijn ondergebracht in tabel 3. Vrijstelling is afhankelijk van de uit te voeren werkzaamheden.

TuinenLandschap | 23 | 2014

Gedragscode.indd 21

21 30-10-14 14:23

605306.indd 22

31-10-2014 16:27:52

Zo-zit-dat

Wat gaat er veranderen met de VAR? Hovenier Jan Werkman* huurt regelmatig ZZPâ&#x20AC;&#x2122;ers in voor de piekperioden. Hij las in de krant dat de VAR waar hij naar vraagt, wordt afgeschaft. Hij vraagt zich af wat er gaat veranderen en hoe het nu verder moet.

Tekst Egbert Jan Blonk | Beeld Peter Moorman

S

inds 2001 is het voor een zelfstandig ondernemer mogelijk een beschikking aan te vragen om vooraf zekerheid te krijgen over de (fiscale) kwalificatie van zijn inkomsten: de Verklaring Arbeidsrelatie (VAR).

De kwalificatie in de VAR geeft opdrachtgevers, aan wie de VAR wordt overhandigd, duidelijkheid over de vraag of zij wel of niet loonheffingen moeten inhouden en afdragen. Als het inkomen van een zelfstandige bijvoorbeeld is aangemerkt als winst uit onderneming, zal de opdrachtgever geen loonheffingen hoeven in te houden.

De hiervoor beschreven systematiek gaat veranderen als het aan de staatssecretaris ligt. Doel van het wetsvoorstel is zogenoemde schijnzelfstandigheid tegen te gaan.

Schijnzelfstandigheid betreft de situatie dat materieel gezien sprake is van een dienstbetrekking, maar dat de inhouding van loonheffingen achterwege blijft door de afgifte van een achteraf onjuiste VAR. Het voorstel beoogt dit te voorkomen.

Beschikking geen loonheffingen De VAR komt te vervallen en wordt vervangen door de Beschikking geen loonheffingen (BGL). De BGL is een beschikking die de opdrachtgever duidelijkheid geeft over de gevolgen van een arbeidsrelatie voor de loonheffingen.

De BGL geeft dus geen zekerheid aan de

zelfstandig ondernemer over de vraag of hij loon uit dienstbetrekking of winst uit onderneming geniet.

Onder de oude systematiek kon een opdrachtgever zich automatisch op de VAR beroepen. Een belangrijke wijziging ten opzichte van deze systematiek is dat de opdrachtgever medeverantwoordelijk wordt voor de aanvraag van de BGL. Dit betekent dat de opdrachtgever de punten waar hij invloed op kan uitoefenen moet controleren.

Dit betreft bijvoorbeeld vragen naar de wijze van vervanging van opdrachtnemers, of de vraag naar de aansprakelijkheid bij schade tijdens de uitvoering van de werkzaamheden. De opdrachtgever wordt dus ingeschakeld om mede te beoordelen of de feiten en omstandigheden zoals die op de BGL vermeld gaan worden, daadwerkelijk overeenkomen met de wijze waarop in de praktijk wordt gewerkt. Alleen als de opdrachtgever

de punten waar hij invloed op heeft controleert en deze komen overeen met de praktijk, weet hij zeker dat hij geen loonheffingen hoeft in te houden.

Nieuwe webmodule Een nieuwe webmodule vervangt de VAR-aanvraag. De webmodule bestaat uit een serie vragen die zijn gebaseerd op de wet en rechtspraak. Aan de hand van de antwoorden wordt de arbeidsrelatie fiscaal geduid.

Na het invullen van de vragenlijst wordt duidelijk of de opdrachtgever loonheffingen moet inhouden of niet. Om de punten te kunnen controleren waar de opdrachtgever beslissende invloed op heeft, zal deze naar verwachting ook met de webmodule aan de slag moeten.

De VAR 2014 blijft geldig tot de inwerkingtreding van de nieuwe systematiek. <

Egbert Jan Blonk is accountant bij Grant Thornton, E Egbertjan.blonk@gt.nl

Hoe-zit-dat?

* Deze naam is fictief

Heeft u vragen of problemen die geschikt zijn voor bespreking in de rubriek Zo-zit-dat, laat het de redactie weten. Met behulp van een deskundige trachten wij het juiste antwoord of de juiste aanpak van uw probleem te vinden.

TuinenLandschap | 23 | 2014

Zo-zit-dat.indd 23

23 30-10-14 14:23

Ontwerp en Inrichting

,,

De top van een heuvel is met een trap te bereiken. Op drie van de zeven terpen wordt bovenop ook nog een klimpaal van roestvrijstaal gerealiseerd. Piet Oudolf maakte voor iedere heuvel een beplantingsplan. Op twee heuvels is Panicum de hoofdsoort en op drie Molinia. Dan is er nog een heuvel met een gemengde plantenweide en één met een robuuste plantenweide.

24

Op de heuvel met de robuuste plantenweide groeit onder meer Panicum ’Cloud Nine’, Eupatorium, Solidago, Filipendula, Miscanthus ’Malepartus’, Inula, Coreopsis tripteris, Helenium, Veronica longifolia, Stachys, Molinia, Achillea filipendulina, Aster ’Little Carlow’, Sanguisorba en Thalictrum flavum.

TuinenLandschap | 23 | 2014

terpenpark.indd 24

30-10-14 14:24

Peter Veenstra www.lolaweb.nl

Terpenpark van Groot Vijversburg nadert voltooiing Groot Vijversburg in het Friese Tytsjerk moet het grootste cultuur- en belevingspark van Europa worden. Met drie parken wordt de oorspronkelijke tuin uitgebreid: de Dwaalster, het Ooievaarsnest en het Frijlân. Die laatste is nu bijna klaar.

Peter Veenstra van Lola Landscape Architects uit Rotterdam legt in dit eerste artikel van een driedelige serie zijn ontwerp uit.

Tekst en beeld Persbureau Noordoost

,,

A

ls je boven op een van de heuvels staat, ben je omgeven door griend.

Alleen de toppen van de andere terpen zie je liggen. Als je naar een andere heuvel loopt, moet je je een weg banen door het wilgenopschot. Maar hoe kom je daar? Er liggen geen paden.’’ Landschapsarchitect Peter Veenstra van Lola Landscape Architects schetst de beleving van het zuidelijkste deel van het nieuwe Groot Vijversburg.

Opzet van het Frijlân is dat kinderen en volwassen de natuur zelf ontdekken.

Geïnspireerd door ideeën van kinderen, gingen Peter Veenstra, Deltavormgroep en Piet Oudolf - die voor dit park de handen ineen hebben geslagen - met een educatief en speels ontwerp aan de slag. ,,Het moet spannend zijn voor de jonge bezoekers van Vijversburg. Een ontdekkingstocht door de natuur. Dat was

eigenlijk de enige eis”, aldus Veenstra.

Het Frijlân is onderdeel van een veel grootschaliger uitbreiding van Park Vijversburg bij het Friese dorpje Tytsjerk: in totaal komt er 31,5 ha bij. Eigenaar Stichting Op Toutenburg wil het aantal van tachtigduizend bezoekers per jaar verdubbelen door hen meer te bieden.

Er worden drie nieuwe parken aangelegd waarin cultuur, natuur en beleving centraal staan. Naast speelgelegenheden, plekken om te picknicken en kunstwerken wordt er ruimte gemaakt voor tentoonstellingen en concerten.

Het Frijlân is met 1,5 ha het kleinste parkgedeelte van het nieuwe Vijversburg. „Daarom is er een ontwerp gemaakt dat zo intiem mogelijk is, maar wel past in de belevingswereld van kinderen. Overigens is dit park ook voor volwassenen een avontuur.’’ Dwalen is in alledrie de

nieuwe parken het uitgangspunt. ,,Hiermee bouwen we voort op de romantische Engelse stijl in het bestaande monumentale parkdeel van Vijversburg.’’ (zie kader) De rijen wilgen in het ’terpenpark’ (Salix alba en Salix alba ’Chermesina’) moeten nog worden aangeplant. Zij zullen zorgen voor een avontuurlijke dwaaltocht door het nieuwe speelse park. „De bezoekers moeten voortdurend zelf kiezen waar ze naar toe gaan. Er liggen geen vaste paden.’’ Uitgezonderd één diagonaal die dwars door het park loopt. Het is één van de zes poten van de Dwaalster, het tweede nieuwe parkdeel dat ook door Lola is ontworpen. Die diagonaal loopt zelfs door tot buiten het park. „Er wordt een tweede toegangsweg voor het park gecreëerd, waar mensen de fiets neer kunnen zetten en Vijversburg kunnen betreden.’’ De diagonaal eindigt

TuinenLandschap | 23 | 2014

terpenpark.indd 25

>

25 30-10-14 14:24

buiten het park als vlonder in recreatieplas de Kleine Wielen. „De vlonder heeft uitsparingen en meerpalen waar kano’s komen te liggen. Zo wordt ook letterlijk de verbinding met de recreatie en Leeuwarden gelegd.’’

In het Frijlân ligt een waterlabyrint.

Het grote verschil tussen een labyrint en een doolhof is dat je nooit verkeerd kunt lopen en uiteindelijk altijd bij het eindpunt uitkomt. De kinderen kunnen op verschillende plekken instappen. Door de wilgen zien ze niet welke kant ze met een eenpersoonsvlotje op gaan, maar ze komen uiteindelijk altijd in het midden uit. Daar ligt een eiland met een hangmat. „Je kunt er alleen met vlot en een stok komen’’, legt Veenstra uit. Volgens opdrachtgever Stichting Op Toutenburg is een dergelijk ’waterlabyrint’ uniek voor Nederland. Dit element en nog enkele speelmogelijkheden zijn bedacht door Heilien Tonckens, die gespecialiseerd is in natuureducatie.

Drie van de heuvels worden voorzien van 4 m hoge roestvrijstalen klimpalen, waardoor ook de kleinsten goed over de

wilgentoppen heen kunnen kijken. De kinderen mogen verder hun fantasie de vrije loop laten en zelf hun spel in het park bedenken. Ook is er een speelplek waar kinderen met natuurlijke materialen zoals snoeihout of afgewaaide takken ’educatief’ kunnen spelen.

Wilgenoogst De wilgentenen worden maximaal 2 tot 3 m hoog. De tenen worden eens in de drie of vier jaar geoogst. Op deze manier wordt het park met relatief weinig geld gerealiseerd en is het beter financieel te onderhouden. „Nu kan er met het juiste beplantingsschema zelfs geld worden verdiend. De rijen worden namelijk zo aangelegd dat er machinaal kan worden geoogst.’’ De wilgentenen worden als biomassa verkocht.

Voor de zeven heuvels heeft beplantingsdeskundige Piet Oudolf een beplantingsplan gemaakt. De Tytsjerk Mounds, zoals Oudolf de glooiingen noemt, laten een grote variëteit aan robuuste siergrasen plantensoorten zien. Kenmerkend

voor de stijl van de tuinontwerper. De hoge grassen zijn aan de oostelijke kant van de heuvels geplant. Bij de meest voorkomende wind in Nederland golven de weelderige planten op de 2 tot 3 m hoge terpen mee met de wind. Het plantontwerp versterkt het speelse karakter van dit gedeelte van het park.

Het bestuur van Vijversburg hoopt dat de heuvels op termijn geadopteerd worden door bijvoorbeeld scholen. Er zijn al plannen om het Nordwin College in Leeuwarden hierin te betrekken en de leerlingen te laten helpen met het planten van fruitbomen. Het is de bedoeling dat er in het Frijlân op termijn in samenwerking met natuurorganisaties excursies worden verzorgd voor het basis- en voortgezet onderwijs.

Ook de maatschappelijke rol wordt niet uit het oog verloren. Werkvoorziener Empatec Groen heeft de heuvels aangeplant.

Het grondwerk in het gehele park wordt uitgevoerd door aannemer Van der Meer uit Scharnegoutum.

Park Vijversburg Park Vijversburg bij het Friese dorpje Tytsjerk breidt uit met ruim 31,5 ha. Er worden drie nieuwe parken aangelegd: twee van 15 en een deel van 1,5 ha waar cultuur, natuur en beleving centraal staan. De werkzaamheden worden eind 2014, begin 2015 voltooid. Vijversburg is volgens tuinhistorici uniek omdat de tuinelementen van het historische park goed bewaard gebleven zijn. De tuin is ontworpen in de Engelse landschapsstijl. Mogelijk Vlaskamp en voor een deel Roodbaard hebben een bijdrage geleverd. Het in stand houden van dit park is een belangrijke drijfveer van eigenaar Stichting Op Toutenberg. Met 4,5 miljoen aan subsidies uit Europa, de provincie en de twee betrokken gemeenten is het mogelijk geworden om het cultuur- en belevingspark te realiseren. Om het onderhoud te bekostigen zal er in de toekomst een bescheiden entree geheven worden. Een jaarkaart gaat ongeveer €15 kosten en een los entreebewijs €2,50.

26

TuinenLandschap | 23 | 2014

terpenpark.indd 26

30-10-14 14:24

Op termijn als de wilgen (Salix alba en Salix alba ’Chermesina’) zijn aangeplant, zal er geen enkel pad in het Frijlân zijn behalve de paden op de heuvels die naar de top leiden. Bezoekers zullen zelf een weg moeten banen tussen de wilgentenen naar de heuvels.

De hoge siergrassen zijn aan de oostkant van de heuvels geplant. Dit karakteriseert de ontwerpen van Oudolf. Bij de meest voorkomende wind in Nederland golven de weelderige planten op de 2 tot 3 m hoge terpen met de wind mee.

Het waterlabyrint is ontworpen door Heilien Tonckens. Na het planten van de wilgen dwalen de kinderen op een vlot door dit speelse element. Op elke plek kunnen zij instappen en ze komen altijd uit op het eindpunt: een eiland met een hangmat.

De funderingspalen voor de haag in het andere parkdeel staan klaar. Deze diagonaal snijdt door het Frijlân heen, vlak langs de hoogste terp en eindigt buiten het park als vlonder in recreatieplas de Kleine Wielen.

Als op termijn de wilgen (Salix alba en Salix alba ’Chermesina’) zijn geplant, zul je op de top van de heuvels over een griend uitkijken waar her en der de kleurrijke grastoppen van de andere heuvels bovenuit steken.

> TuinenLandschap | 23 | 2014

terpenpark.indd 27

27 30-10-14 14:24

ontwerp en inrichting

Buiten koken centraal in interieurachtige tuin Voor bestratingspark BuiterBeton ontwierp Jacqueline Volker een showtuin om de buitentegels van VT-wonen te presenteren. Buiten koken en leven staat centraal in de tuin met interieurachtige kenmerken zoals een buitenkeuken, vloerkleed en zithoek.

Tekst Miranda Vrolijk Beeld Frans de Jong Styling Gregory Verheide

Jacqueline Volker www.lifestyleadviseur.nl

O

p de Groene vakbeurs in Hardenberg begin dit jaar zag lifestyleadviseur Jacqueline Volker ze voor het eerst: de Duostone-buitentegel van VT-Wonen. VT-Wonen richt zich in eerste instantie op het binneninterieur; dat het nu ook een buitencollectie heeft, daarvan ging het hart van de oorspronkelijk interieurontwerper sneller kloppen. „Ik wilde alles weten over de tegel én er het liefste een mooie tuin omheen ontwerpen.’’

Bij BuiterBeton in Balkbrug kreeg ze die kans.

BuiterBeton is dealer van de Duostonetegel; het bedrijf liet dit jaar 1.000 m² aan thematuinen aanleggen in de huidige showtuin van 5.000 m².

Daarin zijn de verschillende bestratingsmaterialen die het bedrijf verkoopt toegepast om daarmee consumenten op ideeën te brengen. Twaalf tuinen zijn ontworpen door Wilfried Reuvers van Buro voor Groene Ruimtes. In de dertiende tuin, die is ontworpen door Volker, staan de Duostonetegels centraal.

Volker heeft de Binnen-buitentuin ingericht aan de hand van het thema buiten koken en leven. De tuin is opgedeeld in vier verschillende ruimtes.

De serre waar mensen binnen kunnen zitten loopt naadloos over in de buitenkeuken met een pergola die het eetterras overkapt. Daarnaast heb je een loungehoek om te kunnen uitbuiken en een

De bamboebank is door Volker zelf ontworpen. In vergelijking met een traditionele loungeset levert hij 40% ruimtewinst op.

28

relaxruimte: een verstopt hoekje waar je je kunt terugtrekken op een zitzak of in een hangmat. „Wanneer je de tuin binnentreedt, is het direct duidelijk waar het over gaat: je blik wordt onmiddellijk gezogen naar de riante keuken die van binnen naar buiten doorloopt’’, legt de tuinontwerper uit.

Vloerkleed De keramische tegels van VT-Wonen zijn 60 bij 60 cm groot. Ze zijn verkrijgbaar in verschillende kleuren en dessins. Volker heeft in de showtuin onder meer het dessin ’Flower White on Black’ gebruikt, die vormen samen een vloerkleed onder de grote eettafel. In de loungehoek zijn verschillende dessins en kleuren door elkaar gebruikt, onder meer de tegel ’Cross White on Grey’ en ’Dot on Grey’. „Ik wilde laten zien dat je ermee kunt spelen; de tegels kun je op allerlei manieren mixen naar eigen inzicht en smaak. Daarnaast is het heel eenvoudig om deze lichtgewicht tegel te vervangen.’’ De hoofdrouting in de tuin is bestraat met de Unikleur ’Bumpy Grey’, die tegels liggen ook binnen in de serre. Op het betonnen aanrecht na zijn de toegepaste dode materialen allemaal bij BuiterBeton te krijgen. „Dat was ook meteen de enige eis die ik voor de tuin meekreeg.’’ Het eikenhout van de pergola bijvoorbeeld, dat doorloopt in de dakspanten van de serre, de witgestucte verhoogde plantenborders en het hout waarmee de achterwand en de kastdeuren zijn gemaakt.

De beplanting in de tuin heeft Volker ook uitgekozen aan de hand van het thema buiten koken. „Briljant uitgedachte plantenborders zijn hier van

Pennisetum alopecuroides ’Magic’ scheidt de loungeruimte van het ’verstophoekje’.

Het kenmerkende witte puntje van het gras haakt in op het wit in de tuin.

TuinenLandschap | 23 | 2014

BinnenBuitenTuin.indd 28

30-10-14 14:24

De Binnen-buitentuin heeft Volker afgestemd op de stijltrend ’Eco luxe’, een van de drie trends voor 2015 van Tuinbranche Nederland. Deze past bij het blauwe tuintype dat graag ontspant in een stijlvolle tuin. De materialen beton en keramiek en de kleuren wit, grijsgroen, petrolblauw en roze passen in deze trend.

ondergeschikt belang, maar eetbare planten des te belangrijker.’’ Kruiden zoals tijm en rozemarijn staan bij de ingang van de tuin op ’aaihoogte’ in de verhoogde borders. „Bij het in- en uitlopen van de tuin kun je even je hand erdoor heen laten gaan.’’ Daarnaast groeien er in de tuin onder meer een druif – die op termijn voor schaduw op het eetterras moet zorgen – een notarisappel en Hemerocallis, waarvan de bloemen eetbaar zijn.

Omdat het onderhoud van de dertien showtuinen te behappen moet zijn voor BuiterBeton, heeft Volker niet voor allerlei onderhoudsintensieve moestuingroenten gekozen; bovendien moeten de planten het hele jaar wat te bieden hebben. Qua sierbeplanting speelt Pennisetum alopecuroides ’Magic’ een belangrijke rol. Die wordt ruim 1 m hoog en scheidt de relaxruimte van de loungehoek.

Een massa aan Fargesia omsluit de tuin. Naast de Binnen-buitentuin ligt een strook met Hydrangea paniculata, die is door Volker bij de tuin betrokken zodat de ruimte groter lijkt. Tussen de Hydrangea is Panicum virgatum ’Rotstrahlbusch’ toegepast. „Om de bloei van de Hydrangea als het ware te verlengen. Wanneer de bloeipluimen van de Hydrangea rood kleuren haken ze in op de rode grassen.’’

tuin’, een tuin waar je lekker kunt ontspannen in je korte broek en oude slippers aan. Dat vind ik leuk! Het is daarmee een tuin die de jongere doelgroep onder de veertig aanspreekt. Een doelgroep die een beetje wordt vergeten in de tuinbranche.’’

Volgens Volker vinden twintigers en dertigers tuinen doorgaans niet hip, maar vinden ze een mooi interieur heel belangrijk en besteden ze daar ook geld aan. „Aan de tuin willen ze ook best geld besteden, maar je zult ze op de juiste manier moeten inspireren.’’ <

www.tuinenlandschap.nl Kijk hier voor extra foto’s

Ibiza-tuin Vanwege de toepassing van de tegels, de kleurstelling en de eetbare planten doet de tuin mediterraan aan. „Veel bezoekers noemen het een ’Ibiza-

Volker vindt het belangrijk om de gebruikte kleuren van zowel de dode als de levende materialen op elkaar af te stemmen. Zo hebben de witte houten wand en de verhoogde borders dezelfde kleur wit als de ’Flower on White’ keramische Duostone-tegel.

TuinenLandschap | 23 | 2014

BinnenBuitenTuin.indd 29

29 30-10-14 14:24

DESKUNDIGE TEAMSPELERS.

Greenengineers is een landelijk opererend adviesbureau met expertise in aanleg, beheer en onderhoud van de groene buitenruimte. Wij ondersteunen overheid, verenigingen, projectontwikkelaars en aannemers bij planvorming, bestekvoorbereiding, aanbesteding en directie en toezicht van cultuurtechnische werken. Dit doen we voor o.a. sportcomplexen, speelvoorzieningen, begraafplaatsen en openbaar groen.

Watermanagement in uw eigen tuin!

Kauwenhoven 76a 6741 PW Lunteren Postbus 765 6710 BT Ede T (0318) 654 124 E info@greenengineers.nl I www.greenengineers.nl

Iedereen wil water in de tuin: in de vijver, op bloemen, planten en het gazon.

Maar wateroverlast? Daar is niemand blij mee!

Steeds meer tuinen hebben een ruim terras om heerlijk van te genieten. Intensieve of langdurige regenbuien kunnen in de tuin wateroverlast veroorzaken. Dit vraagt om oplossingen.

ACO EasyGarden helpt met functionele, duurzame en esthetische oplossingen voor het watermanagement in de particuliere tuin! www.aco-easygarden.nl

ACO EasyGarden Regenwater verdient beter!

605304.indd 30

31-10-2014 16:28:21

Aanleg en Onderhoud

Links: De broedgangen van de bonte essenbastkever.

Rechtsboven: De bonte essenbastkever Hylesinus fraxini.

Rechtsonder: Essenroos, de reactie van de boom op rijpingsvraat van de essenbastkever.

Tekst Leen Moraal | Beeld A. van Frankenhuyzen, Leen Moraal, Peter Bennink

Kansen voor essenbastkever De bonte essenbastkever knaagt broedpatronen in de bast van verzwakte of pas afgestorven essen.

Nu veel bomen worden aangetast door de essentaksterfte kan de essenbastkever zich mogelijk meer gaan manifesteren.

I

n Nederland zijn vier soorten essenbastkevers aanwezig. De belangrijkste is de bonte essenbastkever Hylesinus fraxini.

Deze kever met bontgekleurde dekschilden is 2,5 tot 3,5 mm lang.

De kevers vliegen in maart-mei waarna ze zich inboren in verzwakte, stervende of pas dode bomen. Bomen die al een tijd dood zijn en waarbij de schors al loslaat, zijn ongeschikt voor de kever. Na de paring knaagt het vrouwtje een horizontaal lopende accoladevormige moedergang die uit twee min of meer gelijke delen bestaat. Aan weerszijden van deze gang worden de eieren in nisjes afgezet.

Uit de eitjes komen tot 5 mm lange, pootloze, vuilwitte larven met een bruine kop. Ze vreten 6-10 cm lange verticale gangen loodrecht op de moedergang waardoor een symmetrisch patroon

ontstaat. De larven verpoppen en in augustus boren de jonge kevers zich naar buiten. Er zijn dan honderden ronde gaatjes op de stam te zien.

De jonge kevers voeren een rijpingsvraat van de groene delen van de schors op stammen en takken bij jonge gezonde bomen. Ze boren korte gangetjes kriskras in de schors. De boom reageert hierop met een kankerachtige woekering die â&#x20AC;&#x2122;essenroosâ&#x20AC;&#x2122; wordt genoemd. De jonge kevers overwinteren in de gangetjes.

Voor het aanleggen van de moedergang heeft de kever een voorkeur voor es maar hij kan ook voorkomen bij andere boomsoorten zoals walnoot, eik, esdoorn en sering. Verzwakte bomen van elke leeftijd zijn geschikt als de dikte maar minimaal 5 cm bedraagt. Vaak begint de aantasting in de kroon en vervolgens

onder in de stam. De moeder- en larvengangen remmen de sapstroom waardoor de boom afsterft.

De essenbastkever is bij gezonde essen nooit een probleem geweest. Maar bij maaischade aan de stamvoet en op plekken in kustgebieden hebben de essen het moeilijk vanwege de combinatie van zout en wind.

In andere regioâ&#x20AC;&#x2122;s lijden ze aan essenbastkanker en daar bovenop is er nu ook de essenziekte Chalara fraxinea. Een groot aanbod van verzwakte bomen betekent een grote vermenigvuldigingsfactor voor de kever. En een grote toename van kevers kan mogelijk leiden tot aantasting van de meer vitale bomen. Bij een zware aantasting kunnen verzwakte en dode bomen met de larven erin tijdig worden opgeruimd. <

TuinenLandschap | 23 | 2014

Essenbastkever.indd 31

31 30-10-14 14:24

Aanleg en Onderhoud

Boominfodag 2014

CROW presenteert Richtlijn Boomveiligheidscontrole Op de 7e Nederlandse Boominfodag, die op 20 November in Rhenen gehouden zal worden, komen sprekers uit binnen en buitenland aan het woord. Eén van hen is Ceciel van Iperen van CROW, begeleider van de werkgroep die de afgelopen jaren de Richtlijn Boomveiligheidsregistratie heeft ontwikkeld.

Tekst Peter Bennink Beeld Ceciel van Iperen

W

at is de Richtlijn Boomveiligheidsregistratie, en waarom moest die er komen?

„Bomen kunnen voor schade en onveiligheid zorgen, daarom hebben boomeigenaren de plicht om die risico’s binnen redelijke grenzen te beperken. Door een gedegen boomveiligheidsregistratie laat je zien dat je serieus met risicomanagement bezig bent. Het is de basis van waaruit je verdere maatregelen neemt.

Tot nu toe hebben veel gemeenten en groenaannemers hun eigen manier van VTA of boomveiligheidscontrole. De Richtlijn Boomveiligheidsregistratie is hiervoor een standaard.”

Zijn de bestaande VTA controles niet goed? „In de regel wel, maar de gegevens van die verschillende onderzoeken zijn vaak niet met elkaar te vergelijken. Dat is lastig voor opdrachtgevers die met verschillende aannemers werken en voor aannemers die voor verschillende opdrachtgevers werken. Het is ook niet efficiënt als iedere partij afzonderlijk hetzelfde wiel gaat uitvinden.

32

De we Bovendien was het ook niet helemaal duidelijk wat er precies minimaal geregistreerd moest worden om aan de zorgplicht te voldoen. Een uniforme breed gedragen manier om een boomveiligheidscontrole uit te voeren geeft opdrachtgevers de zekerheid dat alle nodige gegevens geregistreerd worden.

Opdrachtnemers hoeven hun werkwijze niet meer te verantwoorden. Het schept duidelijkheid.”

Wie hebben de Richtlijn Boomveiligheidscontrole geformuleerd? „De richtlijn is ontwikkeld door een werkgroep van de stichting CROW. CROW

is een kenniscentrum bestuurd door overheid en bedrijfsleven dat zich bezighoudt met vraagstukken op het gebied van infrastructuur, verkeer en vervoer en openbare ruimte en onder meer bekend is van de RAW-systematiek voor het maken van bestekken.

Juist door de onafhankelijk positie in dienst van zowel opdrachtgevers als opdrachtnemers is het CROW de aangewezen partij om zo’n project als dit vorm te geven. De inhoudelijke kennis komt uit de sector zelf. De afgelopen twee jaar hebben we met een werkgroep overeenstemming bereikt over wat er minimaal in een boomveiligheidscontrole geregis-

TuinenLandschap | 23 | 2014

Boominfodag.indd 32

03-11-14 13:41

n

deze groep insiders en de juridische en verzekeringstechnische kennis die er in de werkgroep was, hebben we ook veel jurisprudentie bestudeerd om te weten waaraan een controle minimaal moet voldoen.”

Welke punten zijn opgenomen in de standaard boomveiligheidscontrole? „We zijn de volgende negen punten als minimum overeengekomen in de werkgroep: boomnummer, locatie, eigenaar, boomsoort, plantjaar, hoogte, omgevingsrisicoklasse, controlefrequentie en boomveiligheidsklasse. Daarnaast hebben we natuurlijk afspraken gemaakt over hoe je deze gegevens uniform vaststelt en registreert. Van elke boom wordt een logboek boomveiligheidscontroles bijgehouden. Per boom worden, per controleronde, in principe minimaal de volgende zes kenmerken opgenomen: datum controle, naam controleur, boomgebrek(en) met plaatsaanduiding, gevolg boomgebrek(en), boomveiligheidsklasse, boomveiligheidsmaatregel(en) en de urgentie daarvan. Daarnaast is er ruimte voor opmerkingen.”

Er zijn veel verschillende (boom)beheersystemen op de markt. Kunnen die allemaal met deze Richtlijn werken?

De werkgroep boomveiligheidsregistratie van CROW. treerd moet worden, om grip te krijgen op de veiligheidssituatie.”

Wie zaten er in die werkgroep en hoe weet je dat deze punten voldoende zijn om aan de zorgplicht te voldoen? „In de werkgroep zaten 22 deskundigen uit verschillende betrokken organisaties waaronder vertegenwoordigers van gemeenten, het Ministerie van Defensie, provincies, opleidingen, boomverzorgingsbedrijven, boomadviseurs, maar ook juristen en een vertegenwoordiger van een verzekeringsmaatschappij.

Behalve de praktijkervaring van

„Ja, dat kan. Bovendien werken we nu met een werkgroep met softwarespecialisten aan een standaard uitwisselingsformaat voor boomveiligheidscontrole, de SUF-BVC. Leveranciers van software voor boombeheer en -inspecties kunnen het SUF-BVC gebruiken in hun softwareontwikkeling. Hiermee krijgt de datastructuur van het onderdeel ’Boomveiligheidsregistratie’ een uniforme opbouw.

Daardoor is gegevensuitwisseling mogelijk tussen verschillende beheer- en inspectiesoftwarepakketten.

Op die manier kunnen de gegevens die in verschillende systemen worden opgeslagen, ook met elkaar uitgewisseld en vergeleken kunnen worden.”

Veel beheerders laten bij de boomveiligheidscontrole meer zaken registreren dan alleen veiligheid. Kan dat ook met deze standaard? „Het klopt dat veel beheerders het moment van boomveiligheidscontrole aan-

grijpen om managementinformatie in te winnen over bijvoorbeeld achterstanden in snoei, gezondheid van een boom en of er sprake is van wortelopdruk.

Het staat beheerders vrij om nog meer gegevens te registreren, maar dat valt dan buiten de standaard. Die is alleen gericht op de veiligheid in het kader van de zorgplicht.

De overige mogelijkheden lopen te ver uiteen om dat allemaal te standaardiseren. De ene gemeente wil registreren welke bomen monumentaal zijn, de andere welke bomen gesnoeid moeten worden of welke door vleermuizen bewoond worden in het kader van flora- en faunabeheer. Het voerde te ver om zo’n breed spectrum van mogelijke gegevens allemaal te standaardiseren.

De gegevens die naast de boomveiligheidsregistratie worden verzameld kunnen dan ook niet met de SUF-BVC tussen systemen worden uitgewisseld, dat kan alleen met gestandaardiseerde gegevens.”

Het heeft lang geduurd voordat deze richtlijn er was. Was het moeilijk om tot overeenstemming te komen? „Het heeft inderdaad ruim twee jaar geduurd, langer dan vooraf was ingeschat.

Dat heeft vooral te maken met zorgvuldigheid. Er zijn in de bomenwereld behoorlijk wat verschillende meningen en visies. We wilden niet zomaar oppervlakkige compromissen sluiten, maar onderzoeken of die verschillende visies echt onverenigbaar waren of misschien toch op dezelfde fundamenten waren gebaseerd.”

Hoe kan een beheerder of een aannemer gebruikmaken van de Richtlijn en is die Richtlijn onderdeel van de RAWsystematiek? „De Richtlijn Boomveiligheidscontrole maakt deel uit van de Kennismodule Bomen. Daarin zitten ook de publicaties Combineren van onder- en bovengrondse infrastructuur met bomen en Beplanting en luchtkwaliteit. Voor €35 per jaar heb je een abonnement op deze module en is digitaal beschikbaar.

De Richtlijn is niet direct onderdeel van de RAW, maar daarin wordt wel verwezen naar de Richtlijn.” <

TuinenLandschap | 23 | 2014

Boominfodag.indd 33

33 03-11-14 13:41

Aanleg en Onderhoud

Nu vervoert de vrachtwagen van Punt het met biomassa verwarmde water nog naar de gemeenten waar er onkruid bestreden moet worden. In februari 2015 kan in de gemeente zélf het water worden verwarmd; dit gebeurt door een mobiele biomassakachel van Punt.

Punt wil biomassa lokaal inzetten tegen onkruid Houtpellets vervangen al jaren de diesel en LPG voor de heetwatermethode waarmee Groenaannemingsbedrijf Punt onkruid op verhardingen bestrijdt. Dit jaar lopen ook de vier onkruidbranders van het bedrijf op deze brandstof. En Punt wil nog een stap verder gaan, door de pelletkachel mobiel te maken. In elke willekeurige gemeente kan dan ter plaatse uit biomassa energie gewonnen worden.

Tekst Miranda Vrolijk Beeld Bastiaan Punt

34

„

W

ij willen van de LPG af’’, begint Bastiaan Punt van Groenaannemingsbedrijf Punt in Rotterdam. Samen met zijn tweelingbroer Matthijs staat hij aan het roer van het familiebedrijf dat zo’n honderd medewerkers in dienst heeft. Onkruidbestrijding op verhardingen is een belangrijk onderdeel voor het bedrijf. Punt zet daarvoor het liefst een combinatie van mechanische methoden in: branden voor de grote oppervlaktes en de heetwatermethode daar waar je moeilijk bijkomt, rondom obstakels bijvoorbeeld. Nadeel van deze methodes is het gebruik van fossiele brandstoffen, „vanwege de geluidsoverlast, de uitstoot en omdat het veel geld kost’’, verklaart Punt. Daarom zet het bedrijf biomassa in in de vorm van houtpellets.

Jaarlijks produceert het bedrijf 6.000 m3 snoeiafval. Dat wordt naar bedrijven

gebracht die het hout drogen en persen tot korrels: de zogenoemde houtpellets.

Van 6 m3 houtsnippers wordt 1 m3 pellets gemaakt. „Voor het inleveren van snoeiafval kopen wij houtpellets terug. Op basis van geld is het dus neutraal, maar het is niet zo dat wij ons eigen snoeiafval terugkrijgen als brandstof.’’ Dat is nog een stap te ver hier in Nederland. Tijdens een bezoek aan de BioEnergy Decentral beurs in Hannover bijvoorbeeld concludeerde Punt dat ze daar in Duitsland veel verder mee zijn. „Terwijl wij voor alles gas gebruiken, hebben zij al veel meer ervaring met het verstoken van hun eigen hout als biomassa.’’

Al jaren gebruikt Punt de pellets om daarmee het water voor de heetwatermethode te verwarmen. Dit gebeurt ’s nachts op het bedrijf met water uit de sloot dat wordt opgeslagen in de speciaal

TuinenLandschap | 23 | 2014

MethodePunt.indd 34

03-11-14 12:34

Vier branders omgebouwd Daarnaast heeft Punt een octrooi op een tweede systeem: het zogenoemde Red Green-systeem. Dit staat voor het inzetten van biomassa voor het aandrijven van de branders om daarmee onkruid te bestrijden. Dit jaar heeft het bedrijf voor het eerst onkruid bestreden met vier branders die daarvoor houtpellets gebruikten (dit geldt alleen voor de techniek, de machine zelf loopt nog wel op diesel). In de eigen werkplaats van Punt zijn de machines ontwikkeld. In drie jaar tijd zijn meerdere prototypes getest en verbeterd om tot een goede bruikbare techniek te komen. Bastiaan Punt doet een graai in de brandstoftoevoer van één van de branders en haalt er een hand vol houtkorrels uit. „Kijk dit is de manier waarop wij tanken.’’

In onder meer de gemeenten Dordrecht, Alphen aan den Rijn, Den Haag en Rotterdam zijn de branders dit jaar ingezet en met succes: „Het heeft ons een enorm bedrag bespaart op de inkoop

van LPG. Normaal gesproken zou dit nog meer moeten zijn, omdat we dit jaar een extreem groeiseizoen hebben gehad. We hebben vaker moeten branden om het onkruid in toom te houden.’’

Voor Punt zijn de twee systemen die gebruikmaken van biomassa niet genoeg, hij wil nog een stap verder gaan, door het Blue Green-systeem ook mobiel te maken. Het is nu een statisch systeem: de biomassakachel waarmee het water wordt verwarmd dat in de vrachtwagens wordt opgeslagen, staat vast op het bedrijf. De vrachtwagen moet aan het eind van de dag altijd terug naar het bedrijventerrein aan de Rotterdamse Chroomweg voor een nieuwe lading heet water. Wat brandstof kost. „Als we het systeem mobiel maken dan zetten we de complete techniek langs een watergang ergens op een industrieterrein in de regio van de opdrachtgever en we laten het daar dan bijvoorbeeld twee weken staan, zo lang als nodig is. Er wordt dan precies genoeg water verwarmd dat nodig is’’, legt Punt uit. Voordeel hiervan is dat er bespaard wordt op brandstofkosten en –uitstoot. De elektrische wagens voor het toepassen van de heetwatermethoden worden dan in die gemeente opgeladen. „Het liefste zou ik willen dat een gemeente die besluit om gebruik te maken van deze mobiele methode, ook zélf investeert in de wagens. Dat maakt het voor hen nog goedkoper. Bovendien zouden ze dan ook meer mensen met een

SW-indicatie langdurig kunnen inzetten.

De besturing van de elektrische wagens is namelijk simplistisch gehouden waardoor de wagens heel eenvoudig te bedienen zijn, bovendien kunnen ze makkelijk omgebouwd worden tot veegmachine.

Zowel ’s zomers als in de winter kun je mensen met een SW-indicatie daarmee aan het werk houden.’’

In februari 2015 klaar Met de eerste gemeenten is Punt nu in gesprek over het plaatsen van de mobiele installatie om het onkruid in hun openbare ruimte te gaan bestrijden. Toch laat hij het niet afhangen van de beslissing van de eventuele opdrachtgevers. „We willen dit, dus we gaan dit gewoon bouwen’’, stelt hij. Een deel van de mobiele installatie is zelfs al klaar. „We hadden zo’n testlocatie namelijk allang hier op ons terrein staan’’, zegt Punt. Hij doelt op de testkachel die is geplaatst in een zeecontainer en die dus al redelijk eenvoudig te vervoeren is. Het is de bedoeling dat in die container ook een buffer komt voor de benodigde houtpellets.

Ernaast wordt dan een tweede container geplaatst met een technische ruimte en een buffer voor het hete water. Het is de bedoeling dat de mobiele installatie voor het volgend onkruidseizoen, in februari 2015, klaar is. >

hiervoor geïsoleerde container van de vrachtwagen (inhoud 21.000 l). Punt heeft hiervoor op zijn terrein houtpelletkachels staan. De vier door Punt zelf aangepaste elektrische wagentjes waarmee dit hete water op de verharding wordt aangebracht, rijden op stroom. Dit systeem is in 2010 geoctrooieerd onder de naam Blue Green.

Van de 6.000 m3 snoeiafval die het bedrijf jaarlijks produceert, wordt 1.000 m3 houtpellets gemaakt die dienen als biobrandstof.

TuinenLandschap | 23 | 2014

MethodePunt.indd 35

35 03-11-14 12:34

INTEGRALE ONKRUIDBESTRIJDING VOLGENS

â&#x20AC;&#x2DC;DE PUNT METHODEâ&#x20AC;&#x2122;

DE JUISTE MACHINE OP DE JUISTE PLEK EN COMBINEER!

GEEN GIF MEER NODIG! RED

KANT BRAND STEKER®

t CO² neutraal t Geen fossiele brandstof meer zoals LPG t Gebruikt biomassa om mee te â&#x20AC;&#x2DC;brandenâ&#x20AC;&#x2122; t Voor grootschalig werk

t 5x per jaar strak gestoken grasrand t Geen afvalkosten t Lagere veegkosten t Reinigende werking

MACHINAAL VEGEN t CO² neutraal t Elektrisch rijden t Geen fossiele brandstof meer zoals diesel, maar biomassa t Heet water 98C t Geen overlast, herrie /stof t Eenvoudige techniek t Voor kleinschalig werk

t â&#x20AC;&#x2DC;DE PUNT METHODEâ&#x20AC;&#x2122; IS GOEDKOPER DAN SPUITEN ALS JE ALLES EERLIJK MEETELT! t GOED TOEPASBAAR MET INZET SWï&#x161;ºMEDEWERKERS EN MENSEN MET EEN AFSTAND TOT DE ARBEIDSMARKT ï&#x161;®SROIï&#x161;¯. t GEEN RESISTENTE SOORTEN EN NIET WEERSGEVOELIG.

t Dulevo 5000 D t Euro 5 met Adblue t Super fijnstoffilters t Heel zuinig met waterverbruik t Razend snel

Chroomstraat 1d t 3067 GN Rotterdam t Telefoon: (010) 420 60 26 t E-mail: info@groen-puntbv.nl t www.groen-puntbv.nl

605305.indd 36

3-11-2014 13:00:38

Werk in uitvoering

Wat Wie

Tekst en beeld Peter Bennink

Zelf een bijzondere aanlegof onderhoudsklus voor deze rubriek? Mail naar

pbennink@hortipoint.nl

Planten van grote groenblijvers Pius Floris, Amsterdam Een Ilex meserveae van zo’n 7 m hoog hangt met kluithaken aan een mobiele kraan. Medewerkers van Pius Floris Boomverzorging plaatsen hem volgens een precies beplantingsplan in een groenstrook langs de Prins Hendrikweg in Noordwijk.

In totaal komen er zo’n 120 grote groenblijvende heesters en bomen naast de Ilex, ook Pinus nigra van 10-12 m hoog en Taxus baccata van 7-8 m hoog. De hulst en Taxus worden met de mobiele

kraan geplant, de dennen met de telekraan. De schrale duingrond is verrijkt met zo’n 600 kuub bomen bodemverbetering.

De groenblijvers moeten de groenstrook van enkele tientallen meters breed versterken, die de scheiding vormt tussen een villawijk en een nieuw te bouwen wijk. De bestaande beplanting is waar nodig gesnoeid, er zijn zieke iepen verwijderd en worden beukenspillen geplant. <

TuinenLandschap | 23 | 2014

WIU PF Noordwijk.indd 37

37 03-11-14 12:34

Machines en Gereedschap

JCB 225: klein, maar sterk in het De JCB 225 Powerboom is een compactlader waaraan een groot aantal werktuigen kunnen worden gekoppeld. De machine wordt helemaal bediend met joysticks en één laadarm aan de rechterkant van de cabine zorgt voor lift tot bijna 3 m hoogte terwijl het zicht rondom uitstekend blijft.

Tekst en beeld Johan Simmelink

38

D

e JCB Powerboom is een compactlader met één laadarm. Deze is aan de rechterzijde van de cabine gepositioneerd. Hierdoor heb je heel goed zicht op je werk voor je, maar ook naar zijkanten.

De cabine is ruim met veel glas, verwarming en airco. Je kunt de twee joysticks bedienen wanneer je op de stoel zit en de veiligheidsarm voor je lichaam hebt gebracht.

De JCB dieselmotor met een vermogen van 55 kW (74 pk) zorgt voor de aandrijving van de compactlader. Het is een dieselmotor die voldoet aan de T4/Stage 3B milieunormen. Op deze motor is een hydrauliekpomp aangesloten die de hydrauliekolie naar de wielaandrijving en bediening van de laadarm en werktuigen pompt.

De machine met een eigen gewicht van 4.605 kg kan een massa van 2.669 kg tillen. De hefhoogte is 2,99 m.

De laadarm heeft twee uitvoeringen.

Bij het radiale laadframe maakt de laadarm bij het heffen een boogvormige beweging. Hierdoor is de bak op het hoogste punt minder ver van de cabine in vergelijking met het punt recht voor de cabine. Wanneer dit bij werkzaamheden een bezwaar oplevert kun je kiezen voor de verticale lift-laadframe.

Bij dit laadframe is er een extra scharnier aangebracht. Hierdoor beschrijft de schepbak een rechte verticale lijn wanneer deze omhoog wordt gebracht.

Aan de laadarm kan met een snelwisselsysteem een groot aantal werktuigen worden gekoppeld. Voor werktuigen met een hydraulische functie zit er aan de laadarm een extra hydrauliekaansluiting. Naast de hoofdstroom is het mogelijk om een stuurleiding aan te sluiten of een elektrische aansluiting waarmee het werktuig kan worden bediend. <

TuinenLandschap | 23 |2014

JCB powerboom.indd 38

30-10-14 14:25

Cabine De laadarm zit aan de rechterkant van de cabine.

Hierdoor is er aan de linkerkant ruimte voor een grote deur die toegang geeft tot een ruime cabine.

De besturing bedien je met de linker joystick en met de rechter joystick de laadarm en de gekoppelde werktuigen.

Motor De motor van deze compactlader is de JCB Dieselmax TC 55. Het is een Tier 4 final dieselmotor die zonder AdBlue en zonder roetfilter aan de mileunorm voldoet. De controlepunten voor het dagelijks onderhoud zijn aan de achterkant van de machine gemakkelijk bereikbaar. Voor groot onderhoud kan de cabine worden gekanteld.

Snelkoppeling Met een snelwisselsysteem kun je de werktuigen makkelijk aan de compactlader koppelen. Het vergrendelen van het aangekoppelde werktuig kan mechanisch maar ook hydraulisch worden uitgevoerd. De grote verscheidenheid aan werktuigen maakt de machine multifunctioneel.

het werk JCB 225T Motor 4 cilinder EcoMAX TCAE-55 Vermogen 55 kW(74 pk) Lengte 369 cm Breedte 198 cm Gewicht 4.605 kg Cabinehoogte 208 cm Maximum rijsnelheid 12,6 km per uur Prijs â&#x201A;Ź58.500 excl. btw

Hydraulische koppeling Voor werktuigen die hydraulisch worden aangedreven, zitten er extra hydraulische aansluitingen.

Dit zijn flat-face snelkoppelingen. Flat-face snelkoppelingen geven minder kans op vervuiling dan kogelkoppelingen. Ook kunnen deze koppelingen meer olie doorlaten bij dezelfde afmeting.

Rupswielen

â&#x2013;¸ JCB NV (0418) 65 46 54 www.jcb.nl

De compactlader kan naast wieluitvoering ook op een onderstel met rupswielen. De rupsband heeft met een lengte van 2,10 m per band een groot contactvlak met de ondergrond. Dit geeft een lagere druk per cm2 dan bij een wieluitvoering.

De maximum snelheid bij rupsbanduitvoering is 12,6 km per uur.

TuinenLandschap | 23 |2014

JCB powerboom.indd 39

39 30-10-14 14:25

BRANCHEWIJZER Afhaalcentrum

Automatisering

Automatisering

Daktuinsystemen

CALCULEREN EN MEER!

' OHYHUDQFLHU YDQ VRǽZDUH YRRU

Een volledig calculatieprogramma dat aansluit bij het ideale beeld van u als hovenier en ondernemer; practisch en doeltreffend.

Probeer vrijblijvend een gratis proefperiode met support wanneer het bij u uitkomt.

*URHQH 3URIHVVLRQDOV

www.espalier.nl info@espalier.nl 0413 - 26 09 37

3URMHFWDGPLQLVWUDWLH 2QWZHUS %HKHHU

%HZH]HQ VRǽZDUH ZDDUPHH XZ EHGULMI QRJ VXFFHVYROOHU NDQ ZRUGHQ

ZZZ WVG QO Eenvoudig meer controle

Daktuinsystemen

EĂ? TPGUXBSF WPPS VX CFESJKG

WWW.EKOGRAS.COM SPECIALE PRIJZEN VOOR PROFESSIONALS

1SPGFTTJPOFFM FO [FFS HFCSVJLFSTWSJFOEFMJKL

JOGP!JUHTPGUXBSF OM

OOK VOOR SEDUMROLL MATTEN/PLUGS telefoon: 06 1029 2513 email: info@ekogras.com

Beton EasySedum tegel

ALLES VOOR UW TUIN

INFOGROEN Software BV T +31 (0)172 23 54 44 www.groenvision.com/hovenier Powered by

Ruim 30 jaar ervaring in: - Siertegels

Complete software oplossingen voor de hovenier en groenvoorziener

- Gebakken stenen

MOOI EN GEMAKKELIJK! Daktuincentrum de Mient Verkoop drainagematerialen Daktuinsubstraat Terra Top 40 ltr.

Kwekerij sedumpluggen XL 1e Mientlaan 11, 2223 LG Katwijk T: 071 3646111 E: info@ugbv.nl

- Sierbestrating - Natuursteen - Muur-/Stapelelementen - Voor ieder budget

Buiter Beton, verrassendâ&#x20AC;Ś veelzijdig... flexibel !!

www.buiterbeton.nl

Bel of mail voor meer informatie over advertentiemogelijkheden: tel: 0342-494889, fax: 0342-494299, e-mail: svstraffic@bdu.nl

605308.indd 40

3-11-2014 11:38:33

BRANCHEWIJZER Groeiplaatsverbetering

www.tfi4000.nl info@tfi4000.nl

Machines

Onafhankelijk Keurmerk

Steenkorven

t 035-5770970 f 035-5770971 m 06-10961851

KWALITEIT, VAKMANSCHAP EN GARANTIE

Meststoffen

Het onafhankelijke keurmerk voor groene kwaliteit Geaccrediteerd door de Raad voor Accreditatie Aangesloten bij de Geschillencommissie Groen Vermeld op Consuwijzer

-

Silva Cell Groeiplaatsconstructie Wortelschermen Boombakken Boomverankering Boomstambescherming Beluchting en Bewatering en diverse aanverwante producten

Stichting Groenkeur T 030 - 659 5663 F 030 - 659 5655

Duurzaam groen begint met een goede basisinrichting van het plantvak

www.greenmax.eu

E info@groenkeur.nl I www.groenkeur.nl

Personeelsdiensten

Taxaties

Overig

Groene rentmeester

MET HOVENIERSUPPORT EEN HOGER RENDEMENT GREEN-PERSONEELSDIENSTEN.NL

WWW.HOVENIERSUPPORT.NL

Bel of mail voor meer informatie over advertentiemogelijkheden: tel: 0342-494889, fax: 0342-494299, e-mail: svstraffic@bdu.nl

605309.indd 41

3-11-2014 11:39:26

BRANCHEWIJZER Vijvers

Zaden en bollen

Zaden en bollen

Bel of mail voor meer informatie over advertentiemogelijkheden: tel: 0342-494889, fax: 0342-494299, e-mail: svstraffic@bdu.nl

De

Venray

Sector Vakbeurs

9, 10 en 11 december 2014 14.00-22.00 uur

DĂŠ vakbeurs voor de groene branche

met Gelijk ekerij w Boomkbeurs k Va Venray

Evenementen

HAL

Evenementenhal Venray De Voorde 30, 5807 EZ Venray

HARDENBERG T 0478 - 51 97 90 GORINCHEM I www.evenementenhal.nl VENRAY E venray@evenementenhal.nl

605310.indd 42

Ons evenement. UW W MOMENT.

3-11-2014 12:20:32

Gespot

▸Timin’ systems ▸Fluwelensingel 87 ▸2806 CE Gouda ▸06-55752598 ▸info@timin.eu ▸www.timin.eu

Timin’ systems blinkt uit in eenvoud Urenbriefjes. Elke hovenier heeft er mee te maken en vaak zijn ze een bron van veel ergernis. Robbert de Boer besloot zelf een eenvoudig softwaresysteem te ontwikkelen, gericht op de praktijk van de hovenier. Het resultaat heet Timin’ systems (spreek uit als ’timing’ zonder g).

Tekst en beeld Ralph Mens

R

obbert de Boer werkte 23 jaar als hovenier. Uit pure frustratie over bestaande registratiesystemen die niet deden wat hij wilde, besloot hij zelf een systeem te ontwikkelen dat eenvoudig te bedienen is en toegespitst is op de praktijk van de hovenier. „Elke hovenier kent de frustratie van de urenbriefjes die je eerst moet ontcijferen, op de computer moet verwerken, waarna je nog een keer apart een factuur moet opstellen. Dat moet eenvoudiger

kunnen, was mijn gedachte, maar ik kwam in de praktijk geen enkel systeem tegen dat aan mijn wensen tegemoet kwam.”

De Boer maakt een opzet en liet zijn idee zien aan Rob van den Hoogenband (op de foto links), die thuis is in softwareontwikkeling. „Je hebt de carrosserie van een Ferrari, maar met de motor van een Eend”, was diens reactie. „Wat gaan we daar aan doen?”, was de vraag van De Boer. „De motor vervangen.”

Er werd een basissysteem opgezet waar De Boer mee aan de slag ging in zijn eigen bedrijf. „Ik werd er helemaal blij van en liet het aan een collega zien. Die vond het heel handig maar zei: ’Het ziet er niet uit’.”

De Boer en Van den Hoogenband werkten vervolgens aan de finetuning en het uiterlijk van het systeem. De Boer had zoveel vertrouwen in zijn vinding dat hij stopte met zijn hoveniersbedrijf en zich helemaal op de ontwikkeling van Timin’ systems richtte. „Ik geloof gewoon in dit systeem. Het werkt niet met moeilijke codes, tabbladen of scrollbars. De opzet bestaat uit een aantal ’tegels’ van waaruit je binnen drie klikken bij alle functionaliteiten kunt komen. Het is zo eenvoudig dat ook medewerkers het zonder handleiding kunnen gebruiken.”

Handomdraai Een demonstratie van het systeem in het kantoor van Timin’ systems in Gouda laat

zien hoe eenvoudig een project is aan te maken bij een klant, waarna gebruikte materialen, machines en uren er makkelijk aan gekoppeld kunnen worden.

Ook is er een ’nog te doen’-functie voor openstaande klussen. Na afronding van een project wordt in een handomdraai een factuur gemaakt aan de hand van de gegevens op het digitale urenbriefje.

Het basissysteem is gericht op eenmansbedrijven of zzp’ers, maar is makkelijk uit te breiden met een medewerkersdeel voor bedrijven met personeel.

Verder kunnen ook functies als ’Balieverkoop’ en ’Voorraad’ worden toegevoegd. „Het systeem blinkt uit in eenvoud.

Bedrijven kunnen het geheel naar hun eigen wens inrichten, bijvoorbeeld met veelgebruikte materialen, maten en prijzen. Binnen twee klikken ben je bij alle materialen.”

Er is ook een mobiele versie voor gebruik onderweg. Deze wordt geleverd op een touchscreen Windowstablet die alle gegevens synchroniseert met de vaste computer op de zaak. „Timin’ mobiel werkt lokaal, je hebt onderweg dus geen internetverbinding nodig. De gegevens staan niet in de ’Cloud’. Je houdt altijd toegang tot je eigen gegevens.”

Aan abonnementen, licenties en updates doet Timin’ systems niet. „Klanten betalen eenmalig een bedrag voor de tegels die ze nodig hebben, met één maand gratis ondersteuning. Omdat het systeem zo eenvoudig werkt, is meer volgens ons niet nodig.” <

TuinenLandschap | 23 | 2014

Gespot.indd 43

43 03-11-14 12:34

Leveranciersnieuws De informatie in deze rubriek is verstrekt door de leveranciers

Sfeer in de winter Darthuizen Oase lease heeft onlangs hanging baskets geïntroduceerd met winterbeplanting en sfeerverlichting.

De plantenbakken geven in de winter extra sfeer.

Darthuizer beplantte de hanging baskets met wintergroene hedera en violen. Een speciale led-verlichtingsbol zorgt voor

de sfeervolle verlichting. Zowel overdag als ’s avonds geeft het product een mooie uitstraling.

De winterbaskets kunnen van half oktober tot eind april ingezet worden en behoeven geen onderhoud. Beplanting is naar wens aan te passen, denk bijvoorbeeld aan kerstgroen of vroegbloeiende lentebolletjes.

Hissink heeft HM 8-400 K ontwikkeld, een nieuwe chippercombi. Deze machine is de opvolger van de HM 6-300.

Ten opzichte van zijn voorganger heeft HM 8-400 K een hogere capaciteit. De compactheid en wendbaarheid zijn hetzelfde. De combinatie bestaat uit een Heinzohack chipper

met een invoer van 400 x 700 mm. De trommelchipper wordt gevoerd door een Palfinger Epsilon kraan met een reikwijdte van 6,9 m. De chips worden opgevangen in een container met een afmeting van 15 m3. Door een verwisselbare zeef kan de chipgrootte naar wens worden aangepast.

▸ Darthuizer | (0343) 47 37 77 | www.oase-lease.nl

▸ Hissink Oeken | (0575) 47 65 55 | www.hissink-oeken.nl

Sofa met dikke pels

Voor de kriebels in je buik

De nieuwe buitensofa van Extremis heet Walrus. De bank is genoemd naar de walrus, een zoogdier met een dikke, gladde pels.

Walrus combineert comfort met looks. Water, weer en wind worden door de sofa getrotseerd. De buitenkant is glad en afwasbaar en de kussens zijn

zacht en comfortabel. Waterafstotende kussens worden snel vuil en voelen niet zacht aan, door de kussens van Walrus open te ritsen komt de zachte binnenkant tevoorschijn. Zodra het weer omslaat, is dichtmaken eenvoudig, waardoor de kussens weer beschermd zijn tegen de weersinvloeden.

▸ Extremis | (0032) 57 34 60 20 | www.extremis.be

44

Hogere capaciteit

Volgens Johan Oost van OBB was het tijd voor meer uitdaging in speeltoestellen.

Dit resulteert in Durf~Al, een speeltoestel dat kinderen om leert gaan met gevaar.

Bepaalde risico’s moesten aanwezig zijn: bij Durf~Al sta je 3 m boven de grond op een 18 cm brede richel. Oost raakte

geïnspireerd door omgevallen bomen, Stedon maakte deze omgevallen boom van een metalen H-profiel. Het materiaal is stevig, vandalismebestendig, duurzaam herbruikbaar, onderhoudsarm en heeft een lange levensduur. Daarnaast is verplaatsen eenvoudig.

▸ Stedon | (058) 288 07 00 | www.stedon.nl OBB Ingenieursbureau | www.obb-ingenieurs.nl

TuinenLandschap | 23 | 2014

Leveranciers_7kaders+KortNW.indd 44

30-10-14 14:25

Kort

Doorslijpmachine met accu Stihl heeft de eerste doorslijpmachine met accu-aandrijving ontwikkeld. TSA 230 is emissievrij, mobiel, compact en licht.

De machine start met een druk op de knop en met een acculading (AP 180) kunnen ongeveer 48 dakpannen in de lengte doorgeslepen worden.

De doorslijpmachine is voorzien van lithium-iontechnologie en een efficiënte elektromotor. Het gewicht is laag: 5,6 kg inclusief accu. Dit maakt TSA 230 hanteerbaar.

De accu’s en laders van het Stihl accusysteem zijn universeel inzetbaar. Door een standaard wateraansluiting met snelkoppeling is de machine in een handomdraai geschikt voor nat doorslijpen. Daarbij wordt het stof gebonden.

In het plan voor de openbare ruimte van woonwijk Luchen heeft Gemeente Geldrop-Mierlo drie onderdelen ondergebracht: sport, wandelen en spelen. Speeltoestel Smart Playground van Kompan paste in dit plan. Het toestel is duurzaam, niet vandalisme gevoelig en heeft weinig onderhoud nodig. ▸ Kompan | (0418) 68 14 68 | www.kompan.nl

Copijn komt met een vierde tak: Copijn Advies. Hiermee wil Copijn opdrachtgevers ontzorgen en specialisten laten meedenken op conceptniveau. Advies maakt bestekken, werkt technische details uit, realiseert beheersplannen en stelt structuurplannen op. ▸ Copijn Advies | (030) 264 43 33 | www.copijn.nl

Boomeigenaren in Nederland zijn verplicht voldoende zorg aan hun bomen te besteden, zodat anderen zo min mogelijk schade ondervinden. De Richtlijn Bomenveiligheidsregistratie geeft invulling aan deze ’zorgplicht’. In de richtlijnen staat wat te registreren en wat tijdens visuele boomcontrole vast te leggen. ▸ CROW | www.crow.nl/KMbomen Legro heeft het personeelsbestand uitgebreid met sales trainee Joep van den Boer. Legro heeft diverse onderdelen, een daarvan is een potgrondbedrijf dat potgronden en substraten produceert en verkoopt. ▸ Legro | (06) 30 06 00 60 | www.legro.nl

▸ Stihl | (076) 524 48 88 | www.stihl.nl

Maatvaste straatstenen Bylandt introduceert een kwaliteitslabel rondom de maatvastheid van gebakken straatstenen. Met het EQ+-label is het mogelijk een kleinere maatspreiding voor bakstenen als eis toe te voegen aan openbare bestekken.

Label EQ+ is een toevoeging op KOMO-kwaliteit A4-12, een

certificering met betrekking op de spreiding in het volumepercentage wateropname.

De A staat voor de maximaal toegestane maatspreiding in een steekproef van 9 mm. Een extra kwaliteit is E-kwaliteit, waarbij de spreiding maximaal 6 mm is. Het nieuwe EQ+ legt de lat hoger: maximaal 5 mm.

▸ Bylandt | 088 088 55 55 | www.bylandt.com

Vlonder met zitbank ipv Delft heeft een vlonder ontworpen met een houten dek en een geïntegreerde bank.

In een park in Lansingerland is de vlonder toegepast.

De vlonder is onderdeel van een plan waarbij ook enkele bruggen vervangen werden.

Ook in Tilburg is een soortgelijke vlonder te vinden. Deze

heeft een stalen constructie met houten dek. Beeldbepalend zijn de ronde hoeken, het houten dek met antislipstrepen en de uit het dek golvende bank. ipv Delft heeft zich gespecialiseerd in ontwerpen, engineeren en realiseren van infrastructuur, verlichting en openbare ruimte.

▸ ipv Delft | (015) 750 25 75 | www.ipvdelft.nl

TuinenLandschap | 23 | 2014

Leveranciers_7kaders+KortNW.indd 45

45 30-10-14 14:25

Agenda

Cursussen

Bewoners en bewerkers van buitenplaatsen Fototentoonstelling, t/m 14 november, Heemstede.

Treffend Kantinegesprek Inspiratie en motivatie, 12 november, Apeldoorn.

▸ www.buitenplaatsinbeeld.nl

▸ www.ontwerpinstituut.nl

Kroonjuwelen van de Hortus Tentoonstelling, t/m 31 december, Amsterdam.

Aandacht voor groen Tweedaagse cursus, 13 en 20 november, Goudriaan.

▸ www.dehortus.nl

▸ www.cursuscentrumcambium.nl

Duurzaam onkruidbeheer met heet water Introdagen, 12, 13, 18, 19 november, Veenendaal.

Houtconstructies voor de hovenier Vijfdaagse workshop, 14 november, Piershil.

▸ www.onkruidkoken.nl

▸ www.hoveniersacademie.nl

Betondag 20 november, Rotterdam.

De ontdekking van planten Drie bijeenkomsten over botanie, 14, 21 en 28 november, Leiden.

▸ www.betondag2014.nl

IPM Vakbeurs, 27 t/m 30 januari, Essen, Duitsland.

▸ www.hortusleiden.nl

▸ www.ipm-essen.de

Veiligheid van speelgelegenheden Praktijkcursus, 17 november, 12 december, diverse locaties.

Dag van de openbare ruimte Beurs, 4 en 5 februari, Brussel, België. ▸ www.openbareruimte.be

Landelijke Dag van de Vlinderstichting 7 maart, Wageningen.

▸ www.keurmerk.nl

Veranderen in stijl: Management, van controle naar vertrouwen Congres, 17 november, Soest.

▸ www.vlinderstichting.nl

▸ www.stadswerk.nl

Green Roof Association Congres, 20 en 21 april, Istanbul, Turkije.

Motorzagen Basiscursus, 17 t/m 19 november, Biddinghuizen.

▸ www.greenroofworld.com

▸ www.degroenepraktijk.nl

Stone+tec Vakbeurs, 13 t/m 16 mei, Nuremberg, Duitsland.

TRI landelijke onderwijsdag Relatiedag, 19 november, Apeldoorn.

▸ www.stone-tec.com

▸ www.trigroeiingroen.nl

Struinen in Haagse tuinen Open tuinenweekend, 13 en 14 juni, Den Haag.

WAS Studieochtend, 20 november, diverse locaties.

▸ www.struineninhaagsetuinen.nl

▸ www.keurmerk.nl

Implementatie flora- en faunawet

in gemeentelijk beleid Cursus, 20 november, Oosterbeek. ▸ www.cursuscentrumcambium.nl

3D tekenen met SketchUp Terugkomdag, 20 november, Capelle aan den IJssel. ▸ www.ontwerpacademie.nl

Tuinontwerper voor hoveniers Examentraining, 20 november, Capelle aan den IJssel. ▸ www.ontwerpacademie.nl

VOL VCA Een dag cursus, 20, 21 november, Biddinghuizen. ▸ www.degroenepraktijk.nl

B-VCA Hercertificering, 24 november, Arnhem. ▸ www.degroenepraktijk.nl

Slim ontwerpen met bomen en infrastructuur Cursus, 26 november, 16 april, 12 november (2015), Ede. ▸ www.crow.nl

Nationaal congres beheer openbare ruimte 27 november, Zwolle ▸ www.crow.nl

3D tekenen met SketchUp Basiscursus, 28 november, Rotterdam. ▸ www.ontwerpacademie.nl

Gratis kennismakingsles 28 november, 8 december, Apeldoorn.

Veilig werken langs de weg I Cursus voor leidinggevenden, 2 december, Zeewolde. ▸ www.degroenepraktijk.nl

EMVI - Gunnen op waarde Cursus voor aanbesteders, 3 december, diverse plaatsen. ▸ www.crow.nl

Veilig werken langs de weg II Cursus voor leidinggevenden, 3 december, Zeewolde. ▸ www.degroenepraktijk.nl

Hoogwerker Hercertificering, 5 december, Arnhem. ▸ www.ipcgroen.nl

Begroten en offertes 2 - Onderhoud Workshop, 10 december, Utrecht. ▸ www.hoveniersacademie.nl

Uw openbare ruimte maakt het verschil Congres, 10 december, Nijmegen. ▸ www.lcor.nl

Spuitlicentie Verlengingsbijeenkomst, 11, 18 december, 22 januari, 5 februari, Lunteren. ▸ www.veluweplant.nl

Flora en fauna BB niveau 1 en 2 Hercertificering, 16 december, Arnhem.

▸ www.ontwerpinstituut.nl

▸ www.ipcgroen.nl

Klanten binden, opdrachten winnen! Tweedaagse workshop, 2 december, Waddinxveen.

Flora en fauna BB niveau 3 Hercertificering, 17 december, Arnhem.

▸ www.hoveniersacademie.nl

▸ www.ipcgroen.nl

Colofon Tuin en Landschap is een tweewekelijkse uitgave van de Stichting Vakinformatie Siergewassen en BDUmedia, Vak- en Publieksmedia, Issnnummer 016 533 50 Schipholweg 1 Postbus 9324, 2300 PH Leiden www.tuinenlandschap.nl Secretariaat: Linda Laman en Alice Hoogenboom (071) 565 96 78 tuinenlandschap@hortipoint.nl

46

Redactie Bakker hoofdredacteur (071 565 96 55 / wbakker@hortipoint.nl ▸ Peter Bennink vakredacteur (071) 565 96 53 / pbennink@hortipoint.nl ▸ Ralph Mens vakredacteur (071) 565 96 52 / rmens@hortipoint.nl ▸ Miranda Vrolijk vakredacteur (071) 565 96 56 / mvrolijk@hortipoint.nl ▸ Alice Hoogenboom redactie-assistent (071) 565 96 79 / ahoogenboom@ hortipoint.nl ▸ Gerdien de Nooy fotograaf ▸ Jenny Mostert, Carolyne de Vries Lentsch, Jolanda de Wekker bureauredacteuren ▸ Diseno vormgeving ▸ Wendy

Abonnementenservice Aanvraag en wijziging abonnement naar BDUmedia, afdeling Vak- en Publieksmedia Postbus 67, 3770 AB Barneveld T (0342) 49 48 44 F (0342) 41 31 41 abonnementen@bdu.nl Abonnementsprijs per jaar: €240 (excl. 6% btw). Studenten en scholieren €180 (25% korting, excl. btw). Buitenlandse abonnees betalen een toeslag voor portokosten.

Abonnementen kunnen op elk gewenst tijdstip ingaan, lopen automatisch door, tenzij uiterlijk 2 maanden voor de vervaldatum is opgezegd bij de abonnementenservice. Dit kan schriftelijk, telefonisch of per e-mail. Ook voor informatie over een lopend abonnement kan contact worden opgenomen met de abonnementenservice.

Voor inhoudelijke vragen en opmerkingen en voor vragen aan externe auteurs kunt u contact opnemen met de redactie.

Exploitatie BDUmedia, afdeling Vak- en Publieksmedia ▸ Wiljo Klein Wolterink mba uitgever (0342) 49 42 63 Advertentie-exploitatie BDUmedia, afdeling Vak- en Publieksmedia ▸ Gert-Jan Bloemendal media adviseur (0342) 49 48 07 / g.bloemendal@bdu.nl ▸ Ron van de Hoef verkoopleider (0342) 49 42 63 / r.v.d.hoef@bdu.nl Druk BDUprint

©BDUmedia, 2014 Alle rechten voorbehouden Niets uit deze uitgave mag worden verveelvoudigd, opgeslagen in een geautomatiseerd gegevensbestand of openbaar gemaakt in enige vorm of op enige wijze, hetzij elektronisch, mechanisch, door fotokopieën, opnamen of enige andere manier, zonder voorafgaande toestemming van de uitgever.

Algemene voorwaarden op alle aanbiedingen, offertes en overeenkomsten van BDUmedia zijn van toepassing de voorwaarden, welke zijn gedeponeerd ter Griffie van de Arrondissementsrechtbanken en de KvK. Uitgever en auteurs verklaren dat dit blad op zorgvuldige wijze en naar beste weten is samengesteld; evenwel kunnen uitgever en auteurs op geen enkele wijze instaan voor de juistheid of volledigheid van de informatie. Uitgever en auteurs aanvaarden dan ook geen enkele aansprakelijkheid voor schade, van welke aard ook, die het gevolg is van handelingen en/of beslissingen die gebaseerd zijn op bedoelde informatie.

Lezers worden met nadruk aangeraden deze informatie niet geïsoleerd te gebruiken, maar af te gaan op hun professionele kennis en ervaring en de te gebruiken informatie te controleren.

TuinenLandschap | 23 | 2014

Agenda_Cursus3kolomNW.indd 46

30-10-14 14:25

Foto Gerdien de Nooy

Groene Gast

Carien van Boxtel Waar hebt u die prachtige bos bloemen geplukt? „In de Torentuin van Zaltbommel, een groot participatieproject waarvan ik de initiatiefnemer ben (zie pagina 17). Ik sta in de moes- en pluktuin. Ik heb veel met eenjarigen die in korte tijd moeten presteren, dus dit deel van de 1,5 ha grote tuin is voor mij extra bijzonder. De hele zomer hebben we hier boeketten gemaakt; Ik vind het leuk daarmee te experimenteren.’’

Wanneer is de Torentuin aangelegd?

Carien van Boxtel is eigenaar van Carien van Boxtel Tuinen landschapsontwerp in Zaltbommel

„In het voorjaar van 2013. Ik was toen druk met mijn afstuderen aan Van Hall Larenstein; zes jaar geleden heb ik het roer omgegooid: ik ben gestopt als advocaat en begonnen met de studie tuinarchitectuur. Ik wandelde destijds vaak langs het braakliggende stuk bij de

Sint-Maartenskerk. Toen bleek dat er voorlopig niet meer gebouwd zou worden, heb ik de omwonenden zo ver gekregen samen met mij aan de keukentafel een plan te bedenken voor een tuin. Mensen wilden er van alles, fruitbomen, bijen, een moestuin, een trapveldje en een natuurlijke speelplek. Met elkaar hebben we gekeken waar al die functies het beste een plek konden krijgen. Na de nodige gesprekken met de woningbouwvereniging en gemeente mochten we met het plan aan de gang gaan.

Inmiddels zijn er zo’n vijftig vrijwilligers die meehelpen.’’

Welke invloed heeft de tijdelijkheid op het ontwerp gehad? „Wat heel belangrijk is, is dat je snel resultaat hebt, dat motiveert enorm. Daarom hebben we

bijvoorbeeld niet veel hagen of bomen toegepast, maar wel veel hoogteverschillen om de ruimte in te delen. Ook hebben we veel bloemenweidemengsels ingezaaid.’’

Hoeveel tijd steekt u in de tuin? „Zo’n twintig uur per week. Die besteed ik aan contact met de gemeente, bewoners, subsidieverstrekkers, ik doe het pr-werk en af en toe tuinier ik ook zelf in de tuin.’’

Wat heeft het u opgeleverd? „Ik heb onder andere ontdekt dat het aanzwengelen van dit soort projecten me goed ligt. Ook opdrachtgevers is dit opgevallen; zo ben ik voor een woningbouwvereniging bezig met twee ontwerpopdrachten waarin bewonersparticipatie ook een grote rol speelt.’’ <

TuinenLandschap | 23 | 2014

GroeneGast23.indd 47

47 03-11-14 12:34

Boomrooierij Weijtmans méér dan bomen rooien

Afvoer van snoeihout en blad

Eén van onze nieuwe DAF Euro-VI vrachtauto’s

Redder in nood na de storm van 21 oktober

Bomen rooien

Boomrooierij Weijtmans beschikt over goed opgeleide treeworkers

Bomen snoeien

zodat ieder karwei een honderd procent tevreden klant oplevert.

Stobben frezen / rooien

Bovendien werken wij met uniek materieel en maken alleen gebruik van

Inkoop van stamhout

materialen en brandstoffen die aan de strengste milieu-eisen voldoen.

Advies In-/verkoop van houtsnippers

Boomrooierij Weijtmans is een Aequor gecertifi-

Onze opdrachtgevers zijn particulieren,

ceerd opleidingsbedrijf. Wij blijven zo op de

bedrijven, instellingen en de overheid.

Afvoeren van blad en snoeihout

hoogte van de nieuwste inzichten en werk-

Wij zijn tevens leerbedrijf en gecertificeerd

methoden.

iepen verwijderaar. Erbo erkend, VCA**, NEN, ISO 9001 en Groenkeur gecertificeerd.

Uniek zijn onze telescoopkranen, waarmee we tot een hoogte van 32 meter takken vast kunnen pakken en afzagen, voor veilig

Als eerste boomrooijerij in Nederland hebben wij het certificaat voor de CO2 prestatie ladder niveau 3 behaald.

en gecontroleerd rooien van bomen.

Onze derde telescoopkraan is

Natuurlijk komen wij graag bij u langs om de

in bestelling.

situatie en eventuele obstakels vakkundig te beoordelen.

Imposante werkzaamheden aan het spoor te Tilburg

605311.indd 48

Kreitenmolenstraat 175

Tel. 013-51114 83

algemeen@weijtmans.nl

5071 BD Udenhout

Fax 013-511 43 73

www.boomrooierijweijtmans.nl

31-10-2014 16:29:03