TEL_24-2014

24 Vakblad voor de groenvoorziening | 36e jaargang | 20 november 2014

Exclusief Platoflex Kenniscampus Ede bundelt groenbeheer Paardenkastanje niet afgeschreven Stadstuin als puzzel van vlakken

Voorplaat.indd 1

17-11-14 12:37

Watermanagement in uw eigen tuin!

TUINMAN GEZOCHT

Op een landgoed in de provincie Z.O. Utrecht zoeken wij een tuinman met minimaal 10 jaar ervaring en een grote passie voor bloemen en moestuin, daarnaast onderhoud park. Woning beschikbaar. CV met motivatie brief naar personeelhb@gmail.com of per post naar HB-Tuinman, Postbus 13, 3930 EA Woudenberg.

Iedereen wil water in de tuin: in de vijver, op bloemen, planten en het gazon.

Maar wateroverlast? Daar is niemand blij mee!

Steeds meer tuinen hebben een ruim terras om heerlijk van te genieten. Intensieve of langdurige regenbuien kunnen in de tuin wateroverlast veroorzaken. Dit vraagt om oplossingen.

ACO EasyGarden helpt met functionele, duurzame en esthetische oplossingen voor het watermanagement in de particuliere tuin! www.aco-easygarden.nl

ACO EasyGarden Regenwater verdient beter!

607733.indd 2

17-11-2014 12:32:06

Inhoud

Nummer 24 | 20 november 2014

Nieuws 4 5 6 7 8 9

Tuinontwerpen3d.nl wordt OntwerpAcademie ’Oplossing zoeken voor gezamenlijke promotie maatschappelijke baten van groen’ Intratuin haalt chemische middelen uit schappen Jansen Hoveniers beste leerbedrijf 2014 ’Mensenkennis nodig in strijd tegen invasieve exoot’ Tuin en Landschap Online

Sortiment 10 Aesculus is meer dan alleen de paardenkastanje 15 Nipponanthemum nipponicum 15

Bedrijf en Organisatie 16 ’Re-integratie is mooi, maar moet ook financieel kloppen’ 18 Kenniscampus Ede bundelt groenbeheer 19 Geschil: Klant ontevreden over herstelwerkzaamheden keermuur

Ontwerp en Inrichting 22

22 Een puzzel van vlakken en verhoudingen 26 PARK21 verenigt productie, recreatie en leisure

Aanleg en Onderhoud 29 Sparrentakluis soms hinderlijk 30 Platoflex: sterk, eenvoudig, veelzijdig en kostbaar 33 Werk in uitvoering: Vellen met behulp van kraanschip

Machines en Gereedschap Foto voorplaat Dick van Doorn

34 Kleine stobbenfrees met grote capaciteit 30

Service 39 40 42 43

Gespot: Bank om je aan te koesteren Leveranciersnieuws Agenda Groene Gast: Els Broekhof

34

TuinenLandschap | 24 | 2014

Inhoud.indd 3

3 17-11-14 13:14

Nieuws

’Wubboom’ voor Haarlemmerplein Foto Pius Floris, Amsterdam

Tuinontwerpen3d.nl wordt OntwerpAcademie

In het bijzijn van zo’n tweehonderd belangstellenden is op zaterdag 8 november een herdenkingsboom voor Wubbo Ockels onthuld op het Haarlemmerplein in Amsterdam.

Rondom de Ulmus ’Sapporo Autumn Gold’, die in een Treebox geplant is, staat een bankje met daarop uitspraken van Ockels, zoals: ’We zijn allemaal astronauten van Ruimteschip Aarde’.

Ockels werd na zijn carrière als astronaut voorvechter voor duurzaamheid. Hij richtte onder meer stichting de Groene Grachten op met als doel Amsterdam en de rest van Nederland duurzamer te maken. Deze stichting is initiatiefnemer van de herdenkingsboom. <

Cursusaanbieder tuinontwerpen3d.nl heet voortaan OntwerpAcademie. Niet alleen is het aantal docenten uitgebreid, ook het cursusaanbod is flink vergroot.

Was tuinontwerpen3d.nl nog voornamelijk gericht op het leren ontwerpen in 3d, de OntwerpAcadamie biedt een scala aan cursussen aan waarmee de hovenier en ontwerper zich verder kunnen ontwikkelen in het ontwerpersvak. Docent Dolf Houtman legt uit dat de Academie een reeks cursussen aanbiedt die elk een bepaald aspect van het tuinontwerpen behandelen. Conceptueel ontwerpen bijvoorbeeld, maar ook toegepaste beplantingsleer, ontwerpen met ecologie, een cursus Sketchup en een cursus maquettes maken. „Daarnaast zijn we in gesprek met een boomkweker over een cursus ontwerpen met kleur.’’ De hovenier en ontwerper kunnen

daaruit naar behoefte kiezen.

Nieuwe docenten Voor het bredere aanbod zijn verschillende nieuwe docenten aangetrokken, onder wie beplantingsdeskundige Modeste Herwig en ecoloog Han van Hulzen. Houtman legt uit dat de OntwerpAcadamie laagdrempelig wil zijn, zowel qua prijs als cursusduur. De meeste cursussen nemen daarom slechts vier dagdelen in beslag.

Donderdag 27 november organiseert de OntwerpAcademie in Utrecht en Capelle aan den IJssel een kennismakingsworkshop. De workshop is bedoeld voor hoveniers en ontwerpers, die zich verder willen ontwikkelen in het ontwerpen van tuinen.

Deelnemers gaan twee uur uur lang aan de slag met een (eigen) tuinproject, om op die manier te proeven van de cursus conceptueel ontwerpen. Ook kunnen ze kennismaken met het overige cursusaanbod. <

Commentaar

Schaduw Er zit beweging in het proces om tot één groene boodschap vanuit de groensector te komen. Voorlopig blijft het nog bij gesprekken en briefwisselingen tussen de partijen. Maar toch, is er vooruitgang.

Zoals te verwachten viel gaat VHG niet op eigen houtje de verbintenis aan met De Vitale Groene Stad van Entente Florale. De branchevereniging zit immers samen met belangenbehartigers voor boomkwekers in promotie-organisatie iVerde die eigenaar is van het merk De Groene Stad. Sterker nog, VHG gaat deze samenwerking verder intensiveren, zo valt op te maken uit de brief die VHG-directeur Egbert Roozen aan het bestuur van Entente Florale heeft gestuurd. Daarnaast heeft iVerde recent een convenant afgesloten met FloraHolland voor het verder ontwikkelen van een Groene Onderzoeks- en Innovatie Agenda.

Wat natuurlijk een belangrijke rol speelt in dit verhaal is geld. Entente Florale wordt voor een groot

4

TuinenLandschap | 24 | 2014

NieuwsPag_4-5_A_def.indd 4

deel financieel ondersteund door het ministerie van Economische Zaken en heeft zich tot eind 2015 gecommitteerd aan het promoten van de waarden van groen, onder andere via de nationale groencompetitie. iVerde heeft uit de sectorheffingen van het Productschap Tuinbouw een flinke som geld geërfd om diezelfde waarden van groen namens de sectoren te promoten. Zo hebben beide er belang bij om de activiteiten van de eigen toko voor het voetlicht te krijgen.

Uit de woorden van VHG-voorzitter Rien van der Spek, die namens het VHG-bestuur gesprekken heeft gevoerd met Entente Florale, blijkt dat er nog steeds oud zeer zit als gevolg van het opdoeken van PPH, wat samenwerking tussen de partijen in de weg staat. Mensen aan beide zijden zullen over de eigen schaduw heen moeten springen, verklaarde de VHGvoorzitter. Maar zoals we weten, is dat in de praktijk heel moeilijk.

Ralph Mens vakredacteur

17-11-14 12:36

’Oplossing zoeken voor gezamenlijke promotie maatschappelijke baten van groen’ Er moet een oplossing komen voor de huidige, ongewenste situatie waarin twee organisaties promotie voor de maatschappelijke baten van groen maken.

Dat schrijft VHG-directeur Egbert Roozen in een brief aan het bestuur van Entente Florale.

Volgens Roozen moet er worden gewerkt aan krachtenbundeling en samenwerking.

In september stuurde Entente het VHG-bestuur een schriftelijke uitnodiging om tot een partnerschap te komen met De Vitale Groene Stad. De VHG zegt in haar brief niet eenzijdig een partnerschap met Entente aan te willen gaan, maar via iVerde. Roozen schrijft dat VHG er de voorkeur aangeeft deze samenwerking voort te zetten en te intensiveren. Zo werkt iVerde ook samen met FloraHolland aan De Groene Agenda

op het gebied van onderzoek en innovatie. Daarnaast is iVerde eigenaar van De Groene Stad-activiteiten die vanuit het Productschap Tuinbouw aan de stichting zijn overgedragen.

VHG ziet hierin ook de oplossingsrichting voor een samenwerking met Entente. Entente Florale blijft in die samenwerking verantwoordelijk voor de nationale groencompetitie voor gemeenten, terwijl iVerde verantwoordelijk is voor activiteiten rond De Groene Stad.

Het thema De Vitale Groene Stad zou hierin kunnen worden geïntegreerd.

Pijnpunt Namens VHG voerde voorzitter Rien van der Spek de afgelopen maanden diverse gesprekken met het bestuur van Entente om tot een oplossing te komen. „In de basis zijn we het eens

dat we hetzelfde doel dienen.

De vraag is echter hoe dat vorm kan worden gegeven. Voor beide partijen is het moeilijk om content in te leveren, daar zit een pijnpunt. Je zou uiteindelijk de activiteiten moeten laten opgaan in een gezamenlijke promotie voor de groene buitenruimte.”

Er is inmiddels overleg geweest tussen de voorzitters van iVerde en Entente Florale. Volgens Van der Spek is er meer begrip voor elkaars standpunten. VHG heeft nu het bestuur van iVerde gevraagd om het initiatief te nemen tot gezamenlijk bestuurlijk overleg met Entente Florale.

Open gesprek Het bestuur van Entente Florale heeft in reactie op de brief van VHG laten weten op korte termijn een open gesprek aan

te willen gaan met iVerde.

Entente Florale-secretaris Roel van Dijk: „We willen de waarde van groen gezamenlijk uitrollen voor het bedrijfsleven, en samen de kar trekken.”

Entente heeft zich in een convenant met het ministerie van Economische Zaken tot en met 2015 gecommitteerd aan het promoten van de waarde van groen, via de nationale groencompetitie maar ook via kennisbijeenkomsten, de Nationale Groendag en een magazine. Daarnaast werkt Entente samen met diverse partners zoals Platform31, VNG en Bouwend Nederland.

Volgens Van Dijk was de oorspronkelijke uitnodiging bedoeld aan VHG als vertegenwoordiger van iVerde, aangezien deze partij het meest aansluit bij de doelstellingen van Entente. <

Piet Oudolf ontvangt Rotterdam-Maaskantprijs Foto Marco de Nood

Uit handen van burgemeester Ahmed Aboutaleb ontving Piet Oudolf vrijdag 14 november de Rotterdam-Maaskantprijs.

Deze prestigieuze prijs wordt iedere twee jaar uitgereikt aan één of meerdere personen die zich hebben onderscheiden op het gebied van architectuur, stedenbouw of landschapsarchitectuur. Oudolf ontvangt de prijs vanwege de passie en gedrevenheid waarmee hij al 35 jaar de mogelijkheden en grenzen van de landschapsarchitectuur verkent. „Met zijn tuinen en parken verrijkt Oudolf het persoonlijke leven van velen en brengt hij mensen bij elkaar.’’ De prijs bestaat uit een oorkonde, een geldbedrag van €25.000 en een subsidie voor een publicatie. <

TuinenLandschap | 24 | 2014

NieuwsPag_4-5_A_def.indd 5

5 17-11-14 12:37

Nieuws

Intratuin haalt binnen een jaar alle chemische middelen uit de schappen die mogelijk een risico zijn voor bijen. Ook zijn binnen zes jaar alle planten bij Intratuin vrij van negen chemicaliën die in verband worden gebracht met bijensterfte. Intratuin biedt komend voorjaar al bijen- en vlinderlokkende planten aan die compleet vrij zijn van neonicotinoïden.

Volgens interim-directeur Menno Wielinga is het mysterie rond bijensterfte nog niet ontrafeld, maar moet het gebruik van bestrijdingsmiddelen duurzamer. „Wij willen zo min mogelijk gebruikmaken van deze middelen en gaan alvast actief aan de slag met onze kwekers en vermeerderaars.”

Intratuin zoekt ook samenwerking met wetgevers, milieuorganisaties, brancheverenigingen en andere retailers die zich hiervoor willen inzetten. „Hoe meer partijen ons volgen, hoe sneller we dit voor elkaar krijgen.”

Brenda Horstra van Tuinbranche Nederland zegt de stap van Intratuin te begrijpen. Toch houdt de branchevereniging vast aan de lijn van het Ctgb. „Het Ctgb toetst in Nederland middelen en verleent toelatingen voor een periode van tien jaar. Wij gaan niet op emoties reageren, wij gaan uit van feiten.”

Tuinbranche Nederland geeft haar leden wel advies om zoveel mogelijk te vergroenen, bijvoorbeeld via de folder ’Bestrijding volgens het boekje’ en door aandacht te besteden aan vlinders en vogels in de tuin.

Deze week heeft Tuinbranche Nederland ook haar Groenvisie gepresenteerd tijdens de algemene ledenvergadering van de vereniging. „Deze visie is veel breder en gaat verder dan alleen gewasbescherming.

Naast biodiversiteit kijken we ook naar het certificeren van planten, keurmerken en alternatieve, groene producten.” <

Foto Henk Bouwman

Intratuin haalt chemische middelen uit schappen

Werken aan omvorming naar Gezond Schoolplein Medewerkers van hoveniersbedrijf Groenling installeren zitplaatsen op het schoolplein van het Mare College in Leiden.

Onlangs is begonnen met de herontwikkeling van het schoolplein in het kader van de campagne Gezond Schoolplein. Tegels maken plaats voor groen en houten elementen. Behalve zitplaatsen komt er een buitenlokaal voor buitenlessen, een steiger bij een ecologische oever en een moestuin met kruiden en groenten voor de kooklessen van de school. De ontwikkeling van het schoolplein is mogelijk dankzij een subsidie van Jantje Beton. <

c o l u m n

Plantendieven Mijn medewerkers keken niet vrolijk toen ze ’s avonds terugkwamen van een dag hard werken: er waren zes lavendelplanten gestolen van ’onze rotonde’. Deze rotonde hebben we een jaar of vijf geleden geadopteerd van de gemeente Cranendonck. We maakten een ontwerp, realiseerden onze plannen en onderhouden het geheel. Slimme deal van de gemeente: in ruil mogen we een reclamebordje plaatsen. ,,Zijn de planten niet gewoon kapot gegaan?”, vroeg ik in de hoop op een positief antwoord. ,,Nee, echt uitgestoken”, spraken mijn collega’s resoluut. ,,Nou ja, tis een schande!”, riep ik uit. Diep van binnen had ik eigenlijk veel medelijden met de lavendeldieven. Want ja, als je in het holst van de nacht stiekem lavendelplantjes gaat uitsteken met een gezamelijke waarde van €9, dan moet je toch wel echt diep aan de grond zitten. Zat het er niet meer aan om het graf van moeder uit eigen zak op te knappen? Wilde de lavendelrover moeder

6

TuinenLandschap | 24 | 2014

NieuwsPag_6-7.indd 6

de vrouw verrassen nadat het salaris was achtergebleven in het café? Had de dief scheutjes nodig voor de bloemsierkunstles? Het stelen van tuinplanten is de laatste jaren actueel. Steeds vaker waarschuwen consumenten op internet en facebook voor plantendieven omdat hun pas aangelegde voortuin is leeggeroofd. In Hillegom terroriseerde maandenlang een plantendievenploeg een wijk. In Ommen was het keer op keer raak op de begraafplaats. Barneveld werd tijden lang geteisterd door hortensiaboeven. Skimmiadieven in Noord-Brabant spanden echter de kroon.

Rond kerst was geen skimmia veilig in de buurt van Zundert. Er werd zelfs een speciaal politieteam op gezet. Wat doe je ertegen? Moeten tuinplanten aan de ketting? Prikkeldraad? Voorlopig proberen we de dieven op de rotonde af te schrikken met de melding dat onze eigendommen in de gaten worden gehouden door plantenbewakingscamera’s.

Bart Hoes tuinontwerper Jack van Haperen ontwerper/hovenier Ruud Vermeer hovenier

Jack van Haperen sales@formaverde.nl

17-11-14 13:56

Jansen Hoveniers beste leerbedrijf 2014:

’Het is een extra kroon op ons werk’

Foto Henk Bouwman

Foto Aequor

De titel Beste Leerbedrijf van het jaar is op 6 november 2014 door Aequor uitgereikt aan Jansen Hoveniers uit St. Willebrord. Het bedrijf won de prijs in het domein Voedsel, Natuur en Leefomgeving. ,,Het is een extra kroon op ons werk en dat tijdens ons 25-jarige jubileumjaar”, zegt opleidingscoördinator Martijn van Tilburg met gepaste trots.

Martijn van Tilburg (links) en Jordi Braspenning.

Met het behalen van de erkenning Beste Leerbedrijf mag Jansen Hoveniers zich voegen op de lijst van gerenommeerde winnaars als FrieslandCampina Domo, die verleden jaar de titel kreeg. Jansen Hoveniers ontving van de vakjury van Aequor de hoogste waardering voor hun heldere ambitie en visie op de ontwikkeling van de leerling en medewerker, zowel in vakmanschap als in persoonlijke en sociale vaardigheden.

Wie heeft jullie voorgedragen? ,,Zes leerlingen van drie verschillende onderwijsinstellingen hebben ons voorgedragen.

Het is het mooiste compliment dat je als leerbedrijf kunt krijgen. In totaal waren 85 bedrijven aangemeld. Dat aantal werd in de selectierondes gereduceerd tot twintig, waaruit

zes genomineerde bedrijven overbleven. Vervolgens staan wij met de beker en de bos bloemen!”

De jury prijst jullie reflectie op het vak en de ontwikkeling van het personeel. Hoe uit zich dat? ,,Het onderwijs bereikt de ondergrens in het aanleren van vakmatige kennis, wat plantenkennis betreft maar ook als het gaat om bodemen bemestingsleer. Een keer per jaar komt een docent plantenleer uit het groene onderwijs intern een opfriscursus geven aan alle medewerkers en leerling-medewerkers.

Dan leren ze in totaal 350 nieuwe planten. Het leuke is dat als gevolg hiervan een soort positieve competitie ontstaat tussen onze medewerkers:

wie kent de meeste planten?

Een ander voorbeeld: We hebben op dit moment twee BBLleerlingen. We spreken met hen over hoe zij hun toekomst zien. Deze jongens geven aan enthousiast te zijn over boomverzorging. Ze volgen nu een cursus aan het praktijkcentrum IPC Groene Ruimte in Arnhem.

Elk jaar een cursusdeel, zodat zij bij afronding van hun BBL ook certificaten boomverzorging op zak hebben.”

Hoe creëer je een leercultuur? ,,Als leerlingen en medewerkers met enthousiasme en motivatie in het vak staan, dan gaat dat vanzelf. Wij zorgen voor een open cultuur waarin de mensen hun wensen kenbaar kunnen maken. Daar luisteren we serieus naar en voor 80% maken we die wensen waar. Het kan niet altijd, maar dan zoeken we naar mogelijkheden of komen we er later op terug wanneer de omstandigheden er wel naar zijn. Ook betrekken we de leerlingen in alles. We hebben een stagiair bij ons op kantoor.

Hij zit elke woensdag bij het managementoverleg en krijgt alles mee over klanten, medewerkers en financiën. Natuurlijk is de afspraak dat hetgeen wat besproken is binnen de vier muren blijft, maar je geeft vertrouwen aan zo’n jongen.

Hoe serieus kun je iemand nog nemen?’’

Wat als de motivatie ontbreekt? ,,Het kan voorkomen dat een leerling tijdens een stage ontdekt dat het groene vak niets voor hem of haar is, of bepaalde aspecten daarvan. Wij proberen aan te sluiten op het niveau wat je van de desbetreffende leerling mag verwachten en kijken naar de kracht en

competentie van de leerling.

Een leerling vond ons bedrijf hartstikke leuk, maar de groep was te groot waardoor hij niet tot zijn recht kwam. We hebben onderzocht of overplaatsing mogelijk was. Hij is in een kleiner bedrijf aan de slag gegaan.

Het gaat er niet alleen om het vak aan te leren, je investeert ook in het mens-zijn. Het is belangrijk dat je de persoon verder helpt in zijn ontwikkeling. En dat vraagt soms dat je over je eigen grenzen heen kijkt.’’

Hoe krijg je het vak op een hoger niveau? ,,Daarvoor heb je vier partijen nodig. De leerling die zich met enthousiasme inzet en het vak wil leren, de opleiding die de leerling algemene theoretische kennis en vakkennis bijbrengt, het leerwerkbedrijf die de leerling wegwijs maakt in de praktijk en hem begeleidt in zijn ontwikkeling én de klant.

Deze moet er voor open staan dat er leerlingen in zijn tuin werken en er ook de noodzaak van inzien. We leiden leerlingen op zodat er over tien jaar nog kwalitatief goede vakmensen zijn.’’

Wat zou je je collega-bedrijven adviseren? ,,Ongetwijfeld zijn er bedrijven waar wij nog veel van kunnen leren. Maar zoals wij het zien: geef begeleiding op maat, gericht op het individu. Natuurlijk is het fijn als ze meters maken, maar daar gaat het niet om.

Investeer ook in hun persoonlijke ontwikkeling want dat is niet alleen de garantie voor de kwaliteit van het vak, maar ook voor een goed draaiende maatschappij. Geef ze een blik op de wereld. Maar vooral: geniet van de ontwikkeling van jonge mensen!’’ <

TuinenLandschap | 24 | 2014

NieuwsPag_6-7.indd 7

7 17-11-14 13:56

Uitgesproken

Waarom legen mensen hun aquarium in de sloot? Vaak met de beste bedoelingen, uit respect voor de natuur of omdat ze het zonde vinden om een levende plant weg te gooien.

Dat ze daarmee de verspreiding van een invasieve exoot stimuleren, daarvan zijn ze zich allerminst bewust. Dit blijkt uit mijn promotieonderzoek naar de beoordeling en perceptie van de risico’s van exoten. Veel onderzoek naar exoten richt zich op de ecologische aspecten, zoals de redenen waarom een soort invasief wordt en hoe deze bestreden kan worden.

Ik heb in mijn onderzoek juist naar de maatschappelijke kant gekeken en de rol van de mens bij de verspreiding en bestrijding van exoten onderzocht.

Neem invasieve waterplanten.

Invasieve exoot moet verplichte lesstof worden op groenopleidingen

In 2010 is een convenant gesloten tussen het ministerie van EZ, de waterschappen en de waterplantenkwekers. In deze overeenkomst is afgesproken dat een aantal schadelijke vijver- en aquariumplanten niet meer verhandeld mogen worden. Daarnaast is er een lijst opgesteld met planten die nog wel verkocht mogen worden mits voorzien van een waarschuwingsetiket, bijvoorbeeld de waterwaaier (Cabomba caroliniana). Dit zijn potentieel invasieve soorten, maar ook soorten die belangrijk zijn voor kwekers en handelaren.

Voor een direct verbod is dan onvoldoende draagvlak. Er is daarom een voorlichtingscampagne opgestart: ’Geen exoot in de sloot.’ Door middel van foldermateriaal en etiketten zijn bezoekers van tuincentra en aquariumspeciaalzaken geinformeerd over de risico’s van invasieve waterplanten. Twee jaar later blijken de effecten hiervan gering. Bij de verkopers

schort het nog aan kennis over dit onderwerp. Zij vormen net als hoveniers een belangrijke schakel richting de consument.

Een van de aanbevelingen van mijn onderzoek is daarom om in het groene onderwijs structureel aandacht te besteden aan invasieve exoten. Met name het herkennen van de planten en hoe je consumenten kunt voorlichten over de risico’s ervan zou verplichte lesstof moeten zijn.

Maar voor de bewustwording onder een breed publiek is meer nodig. Waterplanten worden immers ook onderling geruild en aangeboden via Marktplaats. Het besef dat je zelf een beslissende rol kunt spelen in de verspreiding van een invasieve exoot is hierbij cruciaal. Om dat te bewerkstelligen is een mentaliteitsverandering nodig; je moet draagvlak creëren in de maatschappij.

Dat kost natuurlijk tijd, maar is wel heel belangrijk; want alleen bestrijden heeft weinig zin.

Foto Laura Verbrugge

’Mensenkennis nodig in strijd tegen invasieve exoot’

Laura Verbrugge Onderzoeker aan de Radboud Universiteit Nijmegen en verbonden aan het Nederlands Expertise Centrum Exoten, NEC-E (www.exotencentrum.nl)

www.tuinenlandschap.nl

vhg

Deze kolom valt onder redactionele verantwoordelijkheid van vhg.

Malietoren Het is iets na zeven uur in de avond als ik de parkeergarage van de Malietoren in Den Haag uitrijd. De Malietoren is een begrip in de branche- en politieke wereld, want het is het huis van waaruit de algemene ondernemersbelangen in Nederland worden behartigd.

VNO-NCW, MKB-Nederland en PZO-ZZP hebben hier hun thuisbasis. VHG is bij alle drie de koepels aangesloten, omdat onze branche een breed scala aan bedrijven kent. Van zelfstandige ondernemers, familiebedrijven tot en met grote bedrijven. Voor al hun belangen komen wij op. We zijn daarmee actief betrokken bij vele onderwerpen. Mijn collega’s en ik zijn

8

TuinenLandschap | 24 | 2014

NieuwsPag_8-9.indd 8

kind aan huis in de Malietoren. We nemen deel aan discussies op bijvoorbeeld het gebied van arbeidsvoorwaarden, onderwijs, aanbestedingsbeleid en fiscale zaken. Ik mag zelf onder meer lid zijn van het Dagelijks Bestuur van PZO-ZZP, waarvoor ik vandaag in de Malietoren was. Verder zit ik in het platform Bouw- en Woningmarkt van VNO-NCW en MKB, waar ik de lage btw op hoveniersdiensten op de agenda houd. Binnenkort mag ik het voorzitterschap op mij nemen van de Commissie Europa van MKB-Nederland. Een geweldige kans om het netwerk van onze branche te koppelen aan een nog breder branche- en politiek netwerk.

Daardoor hebben wij als groene branche invloed.

Egbert Roozen directeur vhg e.roozen@vhg.org

17-11-14 12:45

Tuin en landschap o

nline

www. tuinenlandschap. nl

Van onderstaande berichten staat een uitgebreide versie op de site van TuinenLandschap

Aftrap Operatie Steenbreek in Wageningen

Maarten H. van Atten @MaartenvanAtten #herfstkleuren, #sortiment: De brede, afgeplatte #Ginkgo biloba 'Horizontalis'. Prima boom voor plaatsen waar het kan

Vorige week vond in Wageningen bij Alterra de aftrap plaats van Operatie Steenbreek. Vijf zogenoemde icoonsteden presenteerden hun plannen en huidige activiteiten gericht op het voorkomen van verharding in het stedelijk gebied.

snoeren @snoerenhovenier Weer met succes door de Groenkeur Groenvoorziening & ISO 9001 audit gekomen. #hoveniersbedrijf #blij

Verbreding Meldpunt werkverdringing naar groen Het Meldpunt werkverdringing van FNV Bondgenoten wordt verbreed naar de zorg, post en groenvoorziening. Het meldpunt was opgezet rond werkverdringing in het personenvervoer, maar de afgelopen tijd komen veel meldingen binnen vanuit andere sectoren, waaronder de groenvoorziening.

DeBomenridders @DeBomenridders Vandaag overleg met @NilsNoord over regels bij bomenkap in bosplantsoen. Wanneer is vergunning nodig?

'Bezoek landschapsarchitecten verdient vervolg'

Stadsecoloog030 @Stadsecoloog030 Goedvoorbeelddoet... "@vlinderNL: Goed nieuws! Dit voorjaar al gifvrije vlinder- en bijenplanten bij #Intratuin

Na het bezoek van een groep Britse tuin- en landschapsarchitecten aan Nederland, wil iVerde bekijken of ook vanuit andere landen dergelijke initiatieven kunnen worden opgezet. Het bezoek van de Britse tuin- en landschapsarchitecten werd gefaciliteerd door Anthos, VHG, NVTL en iVerde.

krachtgroen @krachtgroen Gefeliciteerd! De motie voor #Essenburgpark is aangenomen!

Onderzoek naar financiering groen onderwijs De Tweede Kamer laat onderzoeken of groenonderwijs onder het ministerie van Economische Zaken of het ministerie van Onderwijs moet vallen. De Kamer wil de uitkomsten van dat onderzoek voor het zomerreces van 2015 hebben.

Intratuin haalt middelen uit schap tuinenlandschap.nl Intratuin haalt binnen een jaar alle chemische bestrijdingsmiddelen uit de schappen die mogelijk een risico zijn voor bijen. Wat denkt u, zet dit zoden aan de dijk?

Voorinschrijving NationaleTuinvogeltelling

Discussieer mee in de tuinenlandschap-groep

85%

zei ja tegen de stelling: Foto Luc Corneillie

’Groene schoolpleinen vormen een interessante uitbreiding van het werkterrein van de hovenier’ Stem mee over de volgende peiling:

’iVerde en Entente Florale moeten gezamenlijk groene boodschap uitdragen in plaats van ieder apart’

Op 17 en 18 januari vindt de Nationale Tuinvogeltelling van Vogelbescherming Nederland plaats. Opgeven als teller kan via tuinvogeltelling.nl. Vorig jaar namen 55.000 mensen deel.

De top 3 bestond uit huismus, koolmees en merel.

ap

an

h dsc

Bij sommige artikelen in dit blad staan icoontjes, deze verwijzen naar extra informatie op de website Foto’s

Filmpjes

Dossiers

Documenten en links naar websites

Praat mee

nL ine

f

ie r b s uo eer euw n on Ni Ab e pd

Tu

TuinenLandschap | 24 | 2014

NieuwsPag_8-9.indd 9

9 17-11-14 12:36

Sortiment

10

TuinenLandschap | 24 | 2014

Aesculus.indd 10

13-11-14 14:30

Aesculus is meer dan alleen de paardenkastanje Ondanks de heftige bloedingsziekte is de paardenkastanje, Aesculus hippocastanum, zeker geen afgeschreven soort. Het is echter goed om naar meer variatie te streven. Kijk daarvoor binnen Aesculus vooral naar de pavia-soorten uit Noord-Amerika.

Tekst en beeld Ton Stolk

G

oede argumenten bestaan eigenlijk niet om alle paardenkastanjes in de ban te doen en niet meer aan te planten.

Zelfs de voor de kastanjebloedingsziekte meest gevoelige soorten A. hippocastanum en A. carnea en hun cultivars verdienen hernieuwde aandacht, mits met zorg geplant op geschikte grond (zie themanummer Boomziekten, TenL 5A, 2014).

In het algemeen verlangen alle soorten

vochthoudende, voedselrijke zavel tot niet te zware kleigrond die niet verdicht is. De pH-waarde loopt van licht zuur tot basisch. Op zure grond is bekalken wenselijk. Een waarschuwing: van alle soorten paardenkastanjes zijn de onrijpe vruchten en groene bolsters giftig.

Door de toenemende druk van allerlei ziekten verdient meer afwisseling in het sortiment in stedelijke beplantingen

extra aandacht. Verbreden van het sortiment verkleint het risico op epidemisch optreden van ziekten en aantastingen. In dit opzicht is het binnen het geslacht Aesculus verstandig meer Amerikaanse soorten toe te passen: zoals de boomvormers uit de pavia-groep.

Voor zover de ervaring nu reikt, zijn die Amerikaanse soorten weinig vatbaar voor de bloedingsziekte.

Als boom blijven ze kleiner dan Aesculus hippocastanum, maar hun bloeiwijzen en bloemkleuren bieden zeker extra sierwaarden. Door hun bloei zijn ze bovendien drachtplant voor vlinders en hommels. De boomvormende selecties van Amerikaanse soorten worden zeker niet in grote aantallen gekweekt. Enkele soorten worden hier nader voorgesteld.

Aesculus glabra

Aesculus glabra bloeit met bleekgele tot geelgroene bloemen. De bloemkleur lijkt daarmee wat op het geel van de gele pavia, Aesculus flava. De gele pavia wordt bovendien een flink aantal meters hoger.

Deze paardenkastanje uit de pavia-groep heeft officieel geen Nederlandse naam, maar zou prima ’gladde pavia’ kunnen heten.

Glabra betekent namelijk glad. De overeenkomst met Aesculus flava, de gele pavia (flava = geel) is evenwel groot.

De bloemen van A. flava zijn lichtgeel tot diepgeel, vandaar zijn naam; kelk en bloemstelen hebben klierharen. De bloemkleur van A. glabra is lichter groenig geel; kelk en bloemstelen zijn zonder kliertjes. Deze verschillen tussen de twee soorten zijn wat dit betreft dus nogal klein. Nog een bescheiden onderscheid tussen de twee soorten vertonen de zeven meeldraden: bij A. glabra steken die ruim buiten de bloemkroon; bij A. flava vallen ze binnen de bloemkroon.

Als zo vaak gaat ook hier de regel

op: aan de vruchten herkent men de boom: de eironde vruchten van A. glabra zijn 3 tot 5 cm lang en met een beperkt aantal stekels op de bolster; de ronde tot langwerpige vruchten van A. flava zijn 5 tot 7 cm lang, de bolster is glad.

A. glabra kan afhankelijk van de standplaats een hoogte van 10 tot 20 m bereiken. De kroon is daarbij hoger dan breed. A. flava wordt een maatje groter: 20 tot 25 m hoog.

Vereisten voor voldoende groei zijn: een wat zwaardere, rond neutraal tot basische bodem die voedselrijk en vochthoudend is.

Is een boom bedoeld, plant dan geen Aesculus glabra var. arguta.

Deze natuurlijke variëteit vormt een boomachtige struik van zo’n 6 m.

Hij past daarmee perfect in de trend van grote meerstammige struiken. > TuinenLandschap | 24 | 2014

Aesculus.indd 11

11 13-11-14 14:30

Aesculus x mutabilis ’Penduliflora’ Hoewel er diverse selecties bestaan van de hybridesoort Aesculus x mutabilis is het met name de cultivar ’Penduliflora’ die tot een boom van bescheiden afmetingen kan uitgroeien. Diverse kwekers geven aan dat hij in tien jaar een hoogte van 4 m bereikt. Op een geschikte bodem is een uiteindelijke hoogte van 6 tot 8 m meer waarschijnlijk.

De kroon is daarbij hoger dan breed.

Opvallend aan deze cultivar zijn de bloeiwijzen. Die staan niet als kaarsen rechtop zoals bij de gewone paardenkastanje, maar buigen wat over en zijn daarmee min op meer afstaand. Op afstand lijkt de bloemkleur licht oranje. Die kleurindruk wordt veroorzaakt door het geel van de bloemkroon en het oranjerood van de kelk en stengel

Aesculus pavia van de bloeiwijze. Samen zorgt dat voor de oranje totaalindruk van de bloeiwijzen.

A. x mutabilis is een spontane kruising tussen Aesculus pavia en A. sylvatica in hun overlappende verspreidingsgebieden in oostelijk Noord-Amerika. In cultuur is deze natuurlijke hybride vermoedelijk niet, wel de cultivars ’Penduliflora’ en de kleiner blijvende, struikvormige ’Induta’. Maar ook van die twee cultivars bieden kwekers geen grote aantallen aan. ’Penduliflora’ is een boom van bescheiden afmetingen. Als zodanig is hij toepasbaar als solitaire parkboom of in groenstroken, plantsoenen en tuinen. De bodemeisen zijn niet buitensporig: iedere voedselrijke, vochthoudende leemgrond tot zware klei, mits niet verdicht, is geschikt. De pH-tolerantie loopt van zwak zuur tot basisch. Echt zure gronden zijn niet geschikt. De bloei begint afhankelijk van het voorjaar al eind april of anders in de eerste weken van mei. De vruchten zijn vrij klein en ontstaan spaarzaam; de bolster is glad.

Aesculus x mutabilis ’Penduliflora’ wijkt van de ander paardenkastanjes af door zijn gebogen, overhangende bloeiwijzen.

12

Verwarrend is dat Aesculus pavia, de rode pavia, over het algemeen omschreven wordt als struik of kleine boom. In het herkomstgebied in oostelijk Noord-Amerika bereikt hij een hoogte van zeker 6 tot 10 m. In cultuur wordt deze soort vooral als meerstammige struik gekweekt en bereikt dan een hoogte van 1 tot maximaal 4 m.

Als boom en dan eenstammig is rode pavia echter ook in Nederland te vinden.

Zo staat de kampioen volgens het register Monumentale bomen van de Bomenstichting in het Wilhelminapark in Tilburg (stamomtrek van ruim 3 m).

Leo Goudzwaard toont in zijn boek ’Loofbomen in Nederland en Vlaanderen’ een exemplaar in de Dreijen in Wageningen. Goudzwaard geeft als groeihoogte 5 tot 12 m aan. Dan staat er (zie foto) nog een flink exemplaar in het Beemsterarboretum en heeft het Gimbornarboretum in Doorn een nog relatief jong exemplaar dat met prachtig dieprode buisbloemen bloeit (zie detailfoto). Maar ook dit exemplaar is de hoogte van 4 m al ruim gepasseerd.

Kortom. De rode pavia wordt als eenstammige boom tot 12 m hoog, mits men van opgaand groeiend materiaal uitgaat. De breedte van de kroon is dan zo’n 5 m.

TuinenLandschap | 24 | 2014

Aesculus.indd 12

13-11-14 14:30

Het b herfs begin De v lichtb neut zwar Over de bo bladv

Aescu kasta groep

de

herika

ral

maal

Aesculus x woerlitzensis ’Ellwangeri’ Het blad loopt licht bronskleurig uit; in de herfst kleurt het naar oranjegeel. De bloei begint soms eind april, maar is zeker in mei.

De vruchten zijn 3,5 tot 6 cm lang, glad en lichtbruin. Als groeiplaats vraagt hij een neutrale tot basische, lemige tot niet te zware kleigrond die vochthoudend is.

Overstroming of tijdelijke droogte overleeft de boom, bij langduriger droogte treedt bladverlies op.

en.

k .

ren’

oogte

ter-

rode aar m al

tamvan De

Aesculus pavia is binnen het geslacht van de paardenkastanjes de naamgever van de Amerikaanse soortengroep, de pavia’s.

Arboretum Oudenbosch, met de Nederlandse Plantencollectie Paardenkastanje, heeft twee Aesculus x woerlitzensis ’Ellwangeri’. Het zijn fraaie, nog jonge bomen, naar schatting 7 en 8 m hoog. Ook in Park Hof ter Saksen in Beveren, België staat zo’n boom: 10 m hoog en in 2002 geplant.

Toch meldt Hortipedia dat het een kleine boom is van 3 tot 6 m hoog.

Onduidelijk is het ontstaan van de hybride en zijn cultivar. De Duitse botanicus E. Koehne (1848-1918) beschreef in 1912 A. x woerlitzensis als nieuwe tuinvorm.

Die naam verwijst nadrukkelijk naar Park Wörlitz bij Dessau. Koehne noemt in deze officiële publicatie A. flava x (A. pavia x A. sylvatica = A. x mutabilis) als kruisingsouders. In een artikel over het Aesculussortiment in Dendroflora 34 meldt dendroloog Piet de Jong dat deze pavia nog het meest op de roodbloeiende A. pavia lijkt.

De cultivarnaam ’Ellwangeri’ verwijst naar George Ellwanger (1816-1906) met een kwekerij in Rochester aan de zuidoever van het Ontariomeer. Opmerkelijk is dat de wetenschappelijke publicatie over A. x woerlitzensis ’Ellwangeri’ al van 1901

dateert, dus ruim voor die van Koehne.

De Jong ziet in deze cultivar vooral A. pavia en ook iets A. flava en A. sylvatica. The Dawes Arboretum in Nemark, Ohio met de Amerikaanse Nationale Aesculus-collectie meldt op zijn website dat de Ellwangerselectie een kruising is van A. x hybrida (A. pavia x A. flava) met A. sylvatica wat wellicht beter aansluit bij de waarneming van De Jong. De bloemkleur van de boom in Oudenbosch is overigens meer oranjerood dan dieprood, de kleur van de rode pavia.

De bloeitijd is tweede helft april tot in mei.

De boom staat bij voorkeur in de volle zon tot halfschaduw op een vochthoudende zavel tot lichte kleigrond. <

Aesculus x woelitzensis ’Ellwangeri’ lijkt veel op de rode pavia. De bloemkleur is alleen wat meer naar het oranjerood.

TuinenLandschap | 24 | 2014

Aesculus.indd 13

13 13-11-14 14:30

Green-to-Colour is een merk van Griffioen Wassenaar BV, vasteplantenkwekerijen, bedoeld voor het gebruik van vasteplanten in de openbare ruimte. Het concept heeft zich in de afgelopen jaren bewezen en wordt op steeds meer plaatsen succesvol toegepast. Uitbreiding van activiteiten zorgt voor een vacature. Wij zijn op zoek, met ingang van komend voorjaar, naar een

WERKVOORBEREIDER/ MEDEWERKER BEDRIJFSBUREAU MET EEN COMMERCIËLE INSLAG DE TREFWOORDEN ZIJN: • • • • • • • •

Ruime ervaring in de groensector, met name affiniteit met openbaar groen en vasteplanten HBO denk- en werkniveau Rijbewijs BE VCA 2 Bekend met software als Word/Excel/RAW/Autocad Bekend met ISO en Groenkeur Geen ‘9 tot 5’ mentaliteit Voltijdsbaan, maar flexibel naar de tijd van het jaar.

DE STANDPLAATS IS WASSENAAR GEBODEN WORDT: een uitdagende baan met veel mogelijkheden tot ontplooiing, werken in een klein, gedreven team, veel afwisseling met een hoge doorloop aan projecten. Er zal een ruime inwerkperiode worden ingepland. In overleg zullen ook commerciële activiteiten, zoals het bemannen van beurzen en contacten met opdrachtgevers, tot het taakveld behoren.

Uw reactie wordt uiterlijk 15 november verwacht per email aan de heer D. Luteijn, dirk@griffioenwassenaar.nl

www.greentocolour.com

KippendeOprijLFTuinenLandschap.indd 1

607736.indd 14

4-11-2014 15:12:40

17-11-2014 12:33:40

Sortiment

Nipponanthemum nipponicum Er zijn niet veel (half)heesters die in oktober-november bloeien. Deze eigenschap alleen al maakt Nipponanthemum nipponicum een unieke plant. Het is overigens een onmiskenbare plant, die niet moeilijk is maar wel onbekend.

Tekst en beeld Ronald Houtman, sortimentsdeskundige

D

+ Prima winterhard + Opvallende bloeitijd + Gezond + Goed te combineren met grassen en herfstbloeiende (vaste) planten

– Kan wat los en slap groeien op te voedzame grond – Blad stinkt

e naam Nipponanthemum doet meestal geen bellen rinkelen. Maar de oude naam van deze plant, Chrysanthemum nipponicum, maakt direct duidelijk waar we mee te maken hebben. Het gaat hier namelijk om een chrysant, geen snijbloem maar een halfheester.

N. nipponicum, de enige soort in het geslacht Nipponanthemum, is een wat open groeiende, breed opgaande halfheester die circa 80 cm hoog wordt.

De vrij dikke twijgen zijn donker kastanjebruin. ’s Winters sterven ze, afhankelijk van de mate van vorst, in tot een hoogte van circa 25 tot 10 cm boven de grond.

De donkergroene, spatelvormige bladeren staan min of meer geclusterd aan het einde van de twijgen. Ze zijn vrij dik en verspreiden een onaangename geur bij wrijven, min of meer vergelijkbaar met de geur van Viburnum bodnantense maar sterker.

Het blad stinkt niet alleen bij aanraken, het smaakt ook erg bitter. Dit voorkomt dat konijnen en dergelijke ervan eten. In principe is de plant wintergroen, maar onder invloed van lagere temperaturen en minder licht kleuren ze meestal geel in de late herfst, pas na de bloei. Vervolgens beschadigen ze in de meeste gevallen door de eerste vorst zodat ze ’s winters bruin zijn. Er worden echter steeds knoppen gevormd op de twijgen die tijdens mildere periodes alweer een vleugje groen tonen.

De bloemen openen vanaf half oktober tot

half november. Ze zijn tot 7,5 cm groot en staan alleen of in bundels in de toppen van de twijgen. De bloemen hebben de typische vorm die we ook van chrysanten kennen. Een ’hoofdje’ dat bestaat uit een hart van donkergele buisbloemetjes met daar omheen een krans van witte lintbloemen.

Van origine komt N. nipponicum voor op zandgronden in kustgebieden in Japan. Ook in cultuur groeit de plant het beste op zandige gronden. Wat niet wegneemt dat ook zavelgronden, niet te zure veengrond en lichte kleigrond voldoen.

Hoewel de grond voldoende voedsel moet bevatten, zullen de planten op te voedselrijke gronden wat los en slap groeien. Zeker de eerste jaren na aanplant. De bodem mag niet te veel uitdrogen.

De plant verdraagt tijdelijke droogte, maar het blad zal verschrompelen en verdrogen, wat de sierwaarde sterk doet afnemen.

Eenmaal vaststaand in tuin/plantsoen moet N. nipponicum na de winter worden teruggesnoeid tot een centimeter of 10 à 15 boven de grond. Zo worden de ingestorven takken meteen verwijderd en zal de plant weer bossig uitbotten. Het snoeien kan tot ongeveer half mei. De planten zullen dan gewoon in de herfst bloeien. De plant is niet erg gevoelig voor ziekten en plagen.

De vrij geringe hoogte en de combinatie van bloeitijd en bloemkleur maken N. nipponicum ideaal om te combineren met grassen, heesters in herfstkleur en herfstbloeiende (vaste) planten zoals herfstasters. <

TuinenLandschap | 24 | 2014

Nipponanthemum.indd 15

15 13-11-14 14:31

Bedrijf en Organisatie

’Re-integratie is mooi, maar moet ook financieel kloppen’ Zodra de economie aantrekt, zullen weer meer arbeidskrachten nodig zijn in de groene sector. Momenteel loopt het aantal leerlingen voor niveau 1 en 2 op groene opleidingen echter terug. Het dreigend tekort is eenvoudig op te vangen door een deel van de grote groep mensen in te zetten die gere-integreerd moet worden de komende jaren.

Tekst en beeld Dick van Doorn

V

olgens Saskia van Breugel, jobcoach bij Landschap Noord-Holland, vinden mensen die uit een leer-werktraject komen met moeite aansluiting bij de praktijk. Landschap Noord-Holland heeft al sinds de jaren tachtig ervaring met het re-integreren van mensen via leerwerktrajecten. „Omdat wij hier al zo’n 25 jaar ervaring mee hebben, weten wij ook waar je op moet letten bij re-integratie.”

Van Breugel werkt nauw samen met Lex van Kampen, assistent-voorman van de groenploeg en begeleider van reintegrerende werknemers. „Qua regelingen hebben we mensen met de meest uiteenlopende uitkeringen. We hebben in totaal drie groenploegen waarin we mensen aan het werk kunnen zetten.” Naast de werkzaamheden voor de beheereenheden binnen Landschap Noord-Holland voeren de groenploegen betaalde werkzaamheden uit voor diverse partijen.

Reguliere werkgever

Met sommige gemeenten werkt Landschap Noord-Holland al intensief samen, andere zijn er nog niet helemaal voor ingericht.

16

Zodra in een van de groenploegen een plaats vrijkomt, wordt een vacature geplaatst bij het UWV, gemeenten en re-integratiebureaus. Landschap NoordHolland is, naast leer-werkbedrijf, ook gewoon een reguliere werkgever. Van Breugel: „Wij hebben het iets anders opgezet doordat we mensen echt in dienst nemen, maar wij begeleiden ze eveneens.” Van Breugel bekijkt als jobcoach of sollicitanten gemotiveerd zijn om in het groen aan de slag te willen.

Volgens de medewerkers van Landschap Noord-Holland heeft de Participatiewet die 1 januari ingaat voor- en nadelen. Voordeel is dat werkgevers

gestimuleerd worden om mensen met een arbeidsbeperking in dienst te nemen, nadeel is dat subsidiebedragen hiervoor minder worden. Van Breugel: „Wij denken goed na over hoe we mensen reintegreren en gebruiken hiervoor alleen de reguliere re-integratie-instrumenten.”

Een groot verschil tussen de Wet sociale werkvoorziening en de Participatiewet is dat gemeenten straks zelf verantwoordelijk zijn voor het beleid. „Nu hebben we één aanspreekpunt, het UWV, en straks een flink aantal gemeenten. Met sommige gemeenten is al een intensieve samenwerking ontstaan, sommige zijn er nog niet helemaal voor ingericht.”

Snuffelstage Degenen die geselecteerd zijn, krijgen eerst een snuffelstage van twee dagen, aangezien ook de voorman akkoord moet gaan met plaatsing. Daarna volgt een proefplaatsing met behoud van uitkering van twee maanden. Als dat goed gaat, krijgt de re-integreerder een halfjaar- of jaarcontract. „Daarna is er binnen het traject de mogelijkheid tot verlenging met nog een jaar en we bieden ze tevens een opleiding aan. Hiervoor werken we samen met het Clusius College in Alkmaar.”

De meeste re-integrerende werknemers heeft Van Breugel op een BBL1-opleiding als ’assistent-medewerker Groene Ruimte’ weten te plaatsen. „In principe zijn er ook wel werknemers die niveau 2 en 3 aankunnen, maar omdat ze ook moeten wennen, komen ze daar in het begin vaak nog niet aan toe.”

Een bedrijf in de hoveniers- en groenvoorzieningssector dat al volledig func-

TuinenLandschap | 24 | 2014

Reintegratie.indd 16

13-11-14 14:31

Lex van Kampen, assistent-voorman en begeleider: „We hebben in totaal drie groenploegen waarin we mensen aan het werk kunnen zetten.”

tioneert volgens de Participatiewet is LooHorst Landscaping uit Ermelo/Ede. Directeur Reinald van Ommeren startte in 2006 het hoveniers- en groenvoorzieningsbedrijf LooHorst Landscaping, na een interim-periode bij SW-bedrijf Permar. „Omdat ik door mijn voormalige functie al veel ervaring had met het re-integreren van mensen ben ik met deze activiteit ook in mijn eigen bedrijf begonnen.”

Evenals Landschap Noord-Holland doet Van Ommeren de activiteiten in de basis vanuit de sociale kant, toch is de commerciële kant ook van belang. „Het blijft een bedrijfseconomische activiteit waarvoor wel passende loonkostendispensatie moet zijn. Dit is ook mijn advies aan collega’s; het is mooi om te doen, maar het financiële plaatje moet ook kloppen.” Evenals Van Breugel is Van Ommeren ervan overtuigd dat interne jobcoaching van groot belang is om re-integratie te laten slagen.

Werkervaringsplatform Sinds vijf jaar werkt LooHorst Landscaping met een werkervaringsplatform.

Daardoor heeft het bedrijf al 83 mensen uit de gemeenten Ermelo en Harderwijk aan een reguliere baan kunnen helpen.

Daarnaast bestaat zo’n 25% van het eigen personeel van LooHorst Landscaping uit re-integreerders. „We hadden al normale onderhoudscontracten en wijkonderhoudscontracten met deze twee gemeentes, maar nu hebben we de afspraak gemaakt dat we daar dus continu tien re-integratieplaatsen beschikbaar hebben. Doel is definitief doorstromen naar een betaalde baan.”

Er moeten volgens de directeur meer werkervaringsplatforms komen waarin alle organisaties in het traject aan elkaar worden gekoppeld. LooHorst deelt regelmatig de opgedane ervaring met gemeenten en andere organisaties. „Evenals Landschap Noord-Holland ervaren wij dat sommige gemeenten al heel ver zijn met de andere aanpak en sommige nog niet.” <

Hoveniers- of groenvoorzieningsbedrijf gezocht Als gevolg van de forse bezuinigingen op provinciale subsidies vindt momenteel een herstructurering plaats bij Landschap Noord-Holland. Daarnaast heeft de crisis in de groensector ervoor gezorgd dat er dit jaar minder leer-werktrajecten waren dan voorgaande jaren. Vandaar dat jobcoach Saskia van Breugel vanaf voorjaar 2015 wil bekijken of ze met een grote groep van zo’n twaalf deelnemers een combinatie kan maken van werken en leren. „Ik zoek nog een grote werkgever in het groen die deze mensen wil plaatsen. Mocht een groenbedrijf interesse hebben dan kunnen ze contact met mij opnemen.”

Zowel Van Breugel als Lex van Kampen vinden het jammer dat een groot deel van de werknemers na zo’n 2,5 jaar actief aan hun re-integratie te hebben gewerkt, soms toch weer vrijwilligerswerk moeten doen of zelfs thuis komen te zitten. Ze nemen reintegreerders niet in vaste dienst, omdat het de bedoeling is dat ze doorstromen naar een betaalde baan. „Wij hebben meer werkgevers nodig die mensen van ons over willen nemen. Ik kan de nieuwe werkgever veel informatie geven over onze werknemers en de regelingen die zij in kunnen zetten. Er wordt nu nog een drempel ervaren terwijl dit eigenlijk niet nodig is.”

TuinenLandschap | 24 | 2014

Reintegratie.indd 17

17 13-11-14 14:31

Bedrijf en Organisatie

Kenniscampus Ede bundelt groe De onderwijsinstellingen van de Kenniscampus Ede besloten begin dit jaar om het beheer van de buitenruimte gezamenlijk op te pakken, om de campus zo een aantrekkelijkere aanblik te geven. Van de Bijl & Heierman uit Opheusden werd geselecteerd als onderhoudspartner.

Tekst en beeld Ank van Lier

H

enk Langerak is hoofd Huisvesting en Beheer van de Christelijke Hogeschool Ede. „Tot voor kort regelden alle scholen het beheer en onderhoud van hun buitenruimte zelf. Om efficiencywinst en daarmee kostenvoordeel te behalen, ontstond het idee om hierin samen op te trekken. Daarnaast wilden we op deze manier een groen visitekaartje afgeven en een uniform en herkenbaar beeld creëren. Ook de gemeente Ede, beheerder van de openbare ruimte, sloot aan.”

Begin dit jaar werd een aanbesteding uitgedaan naar zes hoveniers die waren aangedragen door de participanten in de Kenniscampus Ede. Van de Bijl & Heierman werd al regelmatig ingehuurd door studentenhuisvestingsorganisatie Idealis. „We waren vereerd dat deze klant ons voordroeg: dat was een belangrijke reden om in te schrijven op dit project”, zegt Emile Penn, projectleider bij Van de Bijl & Heierman. Het bedrijf telt zestig medewerkers en hoort daarmee tot de grotere groenvoorzieners in Midden-Nederland. „Daarnaast was het beheer van de totale Kenniscampus een mooie, in het oog springende klus, onder meer vanwege de focus op ’social return on investment’.

Hiervoor is steeds meer aandacht in de markt.”

Voorbeeldfunctie De gemeente Ede en de instellingen op de Kenniscampus willen via het gezamenlijke beheerproject uiting geven aan hun maatschappelijke verantwoordelijkheid op het sociale vlak „We willen een voorbeeldfunctie innemen”, legt Lange-

18

rak uit. „Bijvoorbeeld door een bijdrage te leveren aan de ontwikkeling van burgers die werkloos zijn en een afstand hebben tot de arbeidsmarkt. Daarnaast moet het beheer leer-werkplekken creëren voor studenten van de Kenniscampus: het vinden van dergelijke plekken is niet eenvoudig.”

Daphne Bottenberg, projectleider Social Return bij de gemeente Ede, voegt toe dat de gemeente het belangrijk vindt om goed en verantwoord in te kopen, waardoor ook mensen met een afstand tot de arbeidsmarkt de kans krijgen om werkervaring op te doen. „Op deze manier wordt dan een baan of een opening naar een baan gecreëerd. Belangrijk hierbij is vooral dat geen regulier werk wordt verdrongen; in het groenonderhoud kan dit bijvoorbeeld door meer werkzaamheden handmatig uit te voeren.”

Hoge sociale ambities De klus werd vooral gegund aan Van de Bijl & Heierman, omdat het bedrijf in haar plan van aanpak sterk de nadruk legde op sociale duurzaamheid. „In de uitvraag werden vanzelfsprekend ook voorwaarden gesteld aan de kwaliteit: zo moest het beheer van de buitenruimte voldoen aan kwaliteitsniveau A, conform de CROW-beeldkwaliteitscatalogus”, geeft Penn aan. „Een haag recht knippen of een gazon mooi strak houden kan echter iedere hovenier, daarmee kun je je niet onderscheiden. Dat was voor ons reden om te focussen op social return en onze visie hierop: we willen de talenten van mensen optimaal benutten en een steentje bijdragen aan een leefbare maat-

schappij. Overigens hadden wij nog niet veel ervaring met sociale duurzaamheid op deze schaal en met deze variëteit. De aantrekkingskracht van dit project schuilde ook voor een deel in vernieuwing.”

De ambities van de projectpartners op het vlak van sociale duurzaamheid zijn hoog. Via het project moeten jaarlijks twaalf leerlingen aan een stageplek worden geholpen en vijf werklozen een opstap krijgen naar een baan. Daarnaast moet minimaal 5% van het budget worden gegund aan een sociaal werkvoorzieningschap. „Dit laatste is al getackeld: het opruimen van het zwerfvuil en het wieden van het onkruid hebben we ondergebracht bij werkvoorziening Permar in Ede”, zegt Penn. „Voor de leerwerkplekken en het verder helpen van werkzoekenden zijn we in overleg met de scholen en de gemeente Ede. We gaan in ieder geval eerst kijken welke mensen we op dit project of binnen ons bedrijf aan de slag kunnen helpen. Doordat ons bedrijf een behoorlijke omvang heeft, kunnen we stagiairs van veel verschillende opleidingen een plek bieden. Zien we binnen ons bedrijf geen mogelijkheden om de doelstellingen te realiseren, dan boren we ons netwerk aan. Een en ander zal de nodige inspanningen en creativiteit vergen. Hoe dit precies vorm moet gaan krijgen, moet gaandeweg blijken. Hierin schuilt een nieuwe uitdaging waar wij als bedrijf van kunnen leren en waardoor we onze marktpositie verder kunnen versterken.”

Grote spin-off Van de Bijl & Heierman is sinds augustus verantwoordelijk voor het onderhoud van de buitenruimte van de Kenniscampus. Tenminste, van de terreinen van de Christelijke Hogeschool Ede en van het gemeentelijke groen. Penn: „De intentie van de samenwerking is dat iedere partij zijn eigen groen inbrengt. Gedurende het traject bleek echter dat niet iedere organisatie dit zonder meer wilde of kon doen. Vaak liepen er bijvoorbeeld nog contracten met andere hoveniers.

TuinenLandschap | 24 | 2014

Kenniscampus.indd 18

13-11-14 14:31

groenbeheer We hopen dat we op termijn wel het totaalbeheer op ons kunnen nemen. De contacten zijn in ieder geval gelegd, en per 1 januari 2015 stappen weer enkele scholen in.”

In de aanbesteding stonden ook nog enkele andere onduidelijkheden, geeft Penn aan. „Maar dit is niet meer dan logisch: wanneer je voor het eerst een aanbesteding uitschrijft, is het lastig om al deze zaken te overzien. Onze kennis en ervaring op dit vlak worden echter gewaardeerd, dat is prettig. Bij het onderhoud van de buitenruimte komt immers meer kijken dan alleen schoffelen, snoeien, maaien en schoonhouden. Dit project doet recht aan wat wij als bedrijf kunnen en willen bieden. Daarbij is het

Partners Kenniscampus Ede

mooi om zelf kennis en ideeën te kunnen inbrengen, hier kun je alleen maar van leren. Dat maakt deze klus extra de moeite waard.”

De projectleider gaat er vanuit dat het project ook een grote spin-off zal hebben. Bijvoorbeeld omdat er, naast vaste afspraken over het onderhoud, ook extra klussen bijkomen voor verbetering en optimalisatie van de openbare ruimte op de Kenniscampus. „Dat zien we nu al, zo gaan we aan de slag met de bestrating bij een van de scholen en met het aanpassen van de entree van een andere school.

Daarnaast laten we met dit project zien dat we willen investeren in sociale duurzaamheid. Dat zal ongetwijfeld zijn vruchten afwerpen in de markt.” <

De Kenniscampus Ede is een soort woonboulevard op onderwijsgebied. Op het terrein zijn diverse onderwijsinstellingen en aanverwante organisaties gevestigd die beroepsonderwijs bieden op vmbo-, mbo- en hbo-niveau. Hierbij ligt de focus op groen onderwijs, maar ook andersoortige opleidingen hebben een plek op de campus.

De volgende organisaties en instellingen zijn partners van Kenniscampus Ede: ΩStudentenhuisvester Idealis; ΩGroenhorstcollege (Aeres Groep); ΩPTC+ (Aeres Groep); ΩChristelijke Hogeschool Ede; ΩROC A12; ΩChristelijke Scholengemeenschap Het Streek; ΩWoningcorporatie Woonstede; ΩGemeente Ede.

Social rerturn on investement speelde een belangrijke rol bij de aanbesteding van het groenbeheer op Kenniscampus Ede. TuinenLandschap | 24 | 2014

Kenniscampus.indd 19

19 13-11-14 14:31

DESKUNDIGE TEAMSPELERS.

Greenengineers is een landelijk opererend adviesbureau met expertise in aanleg, beheer en onderhoud van de groene buitenruimte. Wij ondersteunen overheid, verenigingen, projectontwikkelaars en aannemers bij planvorming, bestekvoorbereiding, aanbesteding en directie en toezicht van cultuurtechnische werken. Dit doen we voor o.a. sportcomplexen, speelvoorzieningen, begraafplaatsen en openbaar groen.

Kauwenhoven 76a 6741 PW Lunteren Postbus 765 6710 BT Ede T (0318) 654 124 E info@greenengineers.nl I www.greenengineers.nl

607737.indd 20

17-11-2014 13:45:17

Het Geschil

Klant ontevreden over herstelwerkzaamheden keermuur

TuinenLandschap belicht geregeld uitspraken van de Geschillencommissie Groen, onderdeel van de Stichting Geschillencommissies voor Consumentenzaken, www.sgc.nl. De commissie behandelt geschillen tussen consumenten en vhg-hoveniers of Groenkeur certificaathouders. Zij doet uitspraak in de vorm van een bindend advies. Bij niet-nakomen van het advies door de hovenier, staat de vhg garant voor nakoming.

De geschillencommissie zetelt in Den Haag.

Tekst Ralph Mens | Beeld Ing Image

H

enk van Dijk* heeft met hovenier Van Uffelen* afgesproken dat hij herstelwerkzaamheden zou uitvoeren tegen de prijs van €450. Het gaat om schade aan panelen die van een keermuur zijn gevallen. Aanleiding voor de werkzaamheden zijn scheurtjes die in het terras waren ontstaan. Toen de ondernemer kwam kijken en een van de panelen van de keermuur trok, vielen vier panelen om. Deze bleken boven het L-element afgebroken te zijn. Afgesproken is dat de ondernemer de gebreken zou herstellen en hiervoor een derde van de kosten in rekening zou brengen.

Nadat de keermuur is hersteld, laat de consument weten niet tevreden te zijn met het resultaat. Het hele strakke idee van het tuinontwerp is weg en de keermuur is lelijk geworden.

Van Dijk stelt dat de ondernemer nooit heeft gezegd dat de keermuur na herstel een schuine muur zou worden. Hij heeft hierover dan ook onmiddellijk bij een medewerker van de hovenier geklaagd, en dit hierna nog diverse malen herhaald. Verder is er volgens de klant mondeling afgesproken dat de hovenier zou zorgen voor het vervangen van drie seringenstruiken en dat de klimhortensia aan de zijkant van het huis zou worden gesnoeid. De ondernemer is deze afspraak niet nagekomen.

De ondernemer erkent de afspraken met betrekking tot het herstel van de keermuur.

Volgens hem gaf de consument na afronding van de werkzaamheden aan tevreden te zijn over de gekozen oplossing. Aan het verzoek van de klant om de klimplanten te snoeien en wat verplantwerk te doen, is geen gevolg gegeven omdat deze werkzaamheden geen deel uitmaakten van de gemaakte afspraken.

Deskundige De door de commissie ingeschakelde deskundige constateert dat het herstelwerk aan de tuinmuur netjes en vakkundig is uitgevoerd.

Ontwerptechnisch past de gebruikte stapelsteen

niet in het aanzicht van de nog bestaande muur van L-elementen. Deze elementen staan strak en verticaal, terwijl de stapelstenen laagsgewijs zijn opgebouwd in een hellend vlak van 15 tot 20 graden. Herstel is mogelijk door het verwijderen van de stapelmuur en nieuwe L-elementen terug te plaatsen. De kosten van het herstel van de muur bedragen bij benadering €4.522.

Commissie Gelet op het strakke ontwerp van de tuin, had de ondernemer de klant er vooraf op moeten wijzen dat de keermuur na herstel niet meer volledig zou bestaan uit elementen die strak en verticaal zijn opgebouwd. Uit de offerte van de ondernemer voor de herstelwerkzaamheden is dit niet af te leiden. Het verweer van de ondernemer dat de consument nimmer heeft geklaagd over de wijze waarop de keermuur is hersteld, is niet geloofwaardig.

De commissie acht het advies van de deskundige zowel vaktechnisch als feitelijk juist en neemt dit zowel voor wat betreft de uit te voeren herstelwerkzaamheden als de begrote herstelkosten over. Voor de commissie is niet vast komen te staan dat tussen partijen is afgesproken dat de ondernemer tevens werkzaamheden zou uitvoeren aan de seringen en de klimhortensia. <

Beslissing De ondernemer betaalt aan de consument een vergoeding van €4.522,09 inclusief btw. Betaling dient plaats te vinden binnen een maand na de verzenddatum van het bindend advies. De commissie wijst het meer of anders verlangde af. Bovendien dient de ondernemer overeenkomstig het reglement van de commissie een bedrag van €50 aan de consument te vergoeden ter zake van het klachtengeld. Overeenkomstig het reglement van de commissie is de ondernemer aan de commissie als bijdrage in de behandelingskosten van het geschil een bedrag verschuldigd van €230.

* Deze naam is fictief

TuinenLandschap | 24 | 2014

Geschil-1.indd 21

21 13-11-14 14:31

Ontwerp en Inrichting

Een puzzel van vlakken en verhoudingen Voor het ontwerp van een Dordtse stadstuin met verschillende hoogteniveaus puzzelde Erik van Gelder met vlakken en verhoudingen. Het resultaat is strak en modern, wat volgens de jury van de Belgische Stone Design Award verrassend goed aansluit op de omringende historische bebouwing. Van Gelder won er de tweede prijs mee.

Tekst Jacqueline van Wetten | Beeld Erik van Gelder

22

TuinenLandschap | 24 | 2014

TuinVanErikvanGelder.indd 22

13-11-14 14:31

Het grootste gedeelte van de tuin ligt op het dak van de parkeergarage. Het middenpad eindigt in de natuurstenen trap achterin die naar de begane grond leidt waar zich de buitenkeuken en het welnessgedeelte bevinden. Het pad ligt bewust niet in de lijn van de buitendeur die toegang tot de vlonder geeft (niet te zien op de foto). Het pad zou dan meer naar links liggen: daarmee zou de trap op de begane grond een sta-in-de-weg vormen.

E

en vakantiegevoel in eigen tuin. Met die wens benaderden de eigenaren van de tuin achter het voormalige pakhuis Rhein Elbe in de historische binnenstad van Dordrecht pakweg drie jaar geleden ontwerper Erik van Gelder. Middels zijn website hadden ze een indruk gekregen van zijn werk. De stijl, de luxe en de afwerking van zijn tuinen, sprak ze aan. Van Gelder wilde hun wens graag vervullen. „De grootste uitdaging in deze tuin was dat bijna alles opnieuw bedacht moest worden. Ik was niet alleen tuinontwerper, maar ook architect.’’ Muren werden gestuukt en deels opnieuw opgemetseld. En Van Gelder ontwierp een binnen- en buitenkeuken en een wellnessgedeelte met sauna en neveldouche. Het ligt de ontwerper wel. „Al moet je goed weten wat je kan en niet kan’’, zegt hij. ,,Ik ben van het esthetische, niet van de constructie, daarvoor heb ik anderen nodig. Een goede samenwerking met de aannemer en de hovenier was hier heel belangrijk.’’

Contrast en balans

Erik van Gelder www.erikvangelder.com

Het grootste deel van de circa 200 m2 grote tuin ligt op het dak van een parkeergarage. „Je kon er eerst niet met veel mensen op staan, dat was te gevaarlijk’’, zegt Van Gelder. Om de beplanting te kunnen dragen, verving de aannemer de volledige dakconstructie. Met planten en bomen in bakken creëerde de ontwerper een groene, moderne tuin grenzend aan de middeleeuwse stadsmuur en te midden van de oude bebouwing in het historische Dordtse stadscentrum. De strakke witte en grijze bakken en de auberginekleurige wand van het rvs-waterelement contrasteren met de oude stenen van de muren. „Maar zijn ook met elkaar in balans. Het past hier. Het past bij mijn klanten die mij uitkiezen om mijn stijl.’’

Bepalend in de Dordste stadstuin zijn de vlakken en verhoudingen. Het was een puzzel. „Nadat

de dakconstructie klaar was heb ik ter plekke met de hovenier (Theo van Horssen uit Alblasserdam, red) alle bakken uitgemeten. Toen heb ik ook de definitieve maten van alle bakken bepaald want op dat moment zie je pas of de maten in verhouding zijn met bijvoorbeeld de toren van de SintBonifaciuskerk waar de tuin op uitkijkt.’’

Sfeer en karakter Door de strakke vormen en verhoudingen te combineren met een groenblijvende beplanting van onder andere Pinus, varens, bamboe, hergebruikte buxusbollen uit de vorige tuin en vier meerstammige Parrotia behield de ontwerper sfeer en karakter in de tuin.

Over de bomen was wat discussie met de tuineigenaren. Waren die niet te groot, geeft dat niet te veel schaduw, vroegen ze zich af? En ook de auberginekleurige waterpartij was een twijfelpunt, aldus Van Gelder. „Is dat niet too much, zeiden ze.

Nu zijn ze er blij mee. Het is belangrijk als ontwerper om niet te eigenwijs te zijn, maar ook niet te snel van je eigen standpunt of stijl af te stappen.’’

Natuurlijk zijn er gaandeweg kleine aanpassingen in het ontwerp doorgevoerd. Van Gelder wijst op een rijtje van vier hoge, donkergrijs gekleurde bakken met rvs-rand. ,,Daar had ik eerst een muurtje getekend maar dit geeft wat meer transparantie. En verderop bij de zithoek achter, stonden eerst vijf hoge witte bakken met Pinus, maar het klopte niet. Het was te veel. Ik heb er een weggehaald.’’ Terwijl hij door de tuin loopt naar de natuurstenen trap die naar de buitenkeuken en het wellnessgedeelte op de begane grond voert, schakelt Van Gelder met de afstandsbediening de verlichting en het waterelement aan. „Deze tuin is van alle gemakken voorzien. De opdrachtgevers hoeven hier alleen maar te genieten’’, stelt hij tevreden vast.

TuinenLandschap | 24 |2014

TuinVanErikvanGelder.indd 23

>

23 13-11-14 14:32

24

Op de begane grond is een teakhouten keuken geplaatst. De glazen schuifwand die de binnen-/buitenkeuken in tweeën deelt, kan volledig worden opengeschoven. „Het gevoel buiten en binnen is één’’, zegt Van Gelder. Op deze verdieping bevindt zich ook het wellnessgedeelte met een sauna en een neveldouche.

Een stalen trap met hardstenen treden verbindt dit deel met de daktuin.

Van Gelder besteedt veel aandacht aan het lichtplan. Voor de veiligheid, maar ook voor de sfeer en om extra accenten te geven aan bijzondere elementen in de tuin, zijn de traptreden, de waterloop en de beplanting uitgelicht met buitenverlichtingarmaturen van Dexter uit Rotterdam. Uiterst rechts bevindt zich de entree tot de daktuin (niet te zien op de foto). Dit is een luie trap die het dak van de parkeergarage verbindt met de vlonder die direct aan de achtergevel van het huis grenst. Deze vlonder ligt circa 1 m hoger dan de daktuin en is gemaakt van Cumaru-hout (Exterpark Classic buitenparket).

De rvs waterloop met aan weerszijden de opvallende auberginekleurige plantenbakken is een ontwerp van Van Gelder. Constructeur Van der Schee uit Alblasserdam voerde het ontwerp uit. Ook de plantenbakken in deze tuin zijn door Van der Schee vervaardigd. In de auberginekleurige bakken staat Carex morrowii ’Variegata’. In de witte bak rechts Parrotia persica met een onderbeplanting van Festuca glauca, Ophiopogon planiscapus ’Niger’ en paarsbloeiende Lobelia.

De hardhouten vlonder achter in de tuin is als actieve zithoek ingericht.

Een tweede zithoek fungeert als een relaxte loungeplek. Links op de foto twee van de vier witte bakken met Parrotia persica. Om de grillige takkenstructuur goed uit te laten komen, besteedt hovenier Van Horssen extra aandacht aan het snoeien van de meerstammige bomen.

Alle bakken zijn voorzien van een automatisch watergeefsysteem.

De draagkracht van het dak van de parkeergarage is 250 tot 300 kg/m2.

Op de voorgrond Fargesia murieliae ’Jumbo’.

TuinenLandschap | 24 |2014

TuinVanErikvanGelder.indd 24

13-11-14 14:32

Uitgelicht

Tweede prijs Stone Design Award Afgelopen september werd aan de Dordtse tuin de tweede prijs van de Stone Design Award 2014 toegekend.

De tuin waarin Erik van Gelder samenwerkte met verhardingsleverancier Michel Oprey & Beisterveld viel bij de jury in de smaak vanwege de gedurfde combinatie van verschillende materialen. In de Dordtse tuin blijken keramische tegels (Ceramic Line Outdoor Basaltina Olivia Black 60 x 60 cm geplaatst op verstelbare tegeldragers), antracietkleurig grind (Nero Ebano Black beauty 8-15 mm verwerkt op isolatieplaten en honingraatmatten) en natuurstenen traptreden (Basalt Tibet New Black blind gemonteerd) prima samen te gaan met de stenen van de aanwezige middeleeuwse stadsmuur en de omringende historische bebouwing. Volgens de jury geeft de gedurfde combinatie de tuin een

moderne look vol sfeer en ambiance. „Als de verhoudingen van de vlakken kloppen, kun je ook in een kleine tuin best veel verschillende materialen gebruiken’’, vindt Van Gelder. Tevens is het van belang om de juiste materialen met elkaar te combineren. Het is de kunst om er een eenheid van te maken. In de Dordtse tuin gebruikt Van Gelder op de begane grond een keramische tegel naast natuurstenen treden voor de trap. „Doordat de kleuren heel veel op elkaar lijken, ziet een leek bijna geen onderscheid. Pas als je heel goed kijkt zie je dat het twee verschillende materialen zijn.’’

De prijsuitreiking vond plaats op de Belgische beurs GreenExpo. Voor de Stone Design Award 2014 werden 29 tuinprojecten ingezonden. Erik van Gelder was de enige Nederlander die aan deze wedstrijd meedeed.

www.tuinenlandschap.nl TuinenLandschap | 24 |2014

TuinVanErikvanGelder.indd 25

25 13-11-14 14:32

Ontwerp en Inrichting

PARK21 verenigt productie, recreatie en leisure

’Blij met de Triënnale 2017’ Over drie jaar vindt de Landschapstriënnale plaats in PARK21, het 1.000 ha grote gebied tussen Hoofddorp en Nieuw-Vennep. In een interview met Rob van Aerschot, senior projectmanager van PARK21 bij de gemeente Haarlemmermeer, vroegen we hoe ver de plannen zijn gevorderd met ’dit park van de toekomst’.

Tekst en Beeld Dick van Doorn

W

ie is de bedenker van PARK21, ook wel Park Holland genoemd?

„Eigenlijk Riek Bakker, de voormalige directeur van landschapsarchitectenbureau BVR. Zij heeft ooit geopperd een groene verbinding te maken tussen de duinen en het Groene Hart. Haarlemmermeer heeft dit indertijd als uitgangspunt overgenomen en besloten dat het gebied tussen Hoofddorp en Nieuw-Vennep wordt ingericht als groengebied. In de Gebiedsuitwerking Haarlemmermeer – Bollenstreek is geconstateerd dat in onze gemeente nog 15.000 woningen gebouwd moeten worden, maar wel met een bijbehorende groenstructuur waarvan PARK21 de uitwerking is.”

Moet PARK21 voorkomen dat Hoofddorp en Nieuw-Vennep aan elkaar groeien? „Nee, PARK21 is geen project geweest in het kader van het voormalige Bufferzonebeleid om te voorkomen dat Hoofddorp en Nieuw-Vennep tegen elkaar aangroeien. Wel viel het onder RODS (Recreatie om de Stad) dat bedoeld was voor voldoende aanleg van bovenlokaal groen. Het Rijk heeft zich echter teruggetrokken waardoor gemeenten en provincies nu zelf aan de lat staan. Dat

26

betekent niet dat daarmee het tekort aan groen en recreatiegebieden is opgeheven.

Van de 1.600 hectare groen die aangelegd zouden moeten worden, is nog zo’n 900 hectare niet gerealiseerd. PARK21 heeft dus vooral als functie voldoende recreatiemogelijkheden te bieden in een gebied dat snel verstedelijkt.”

Nederlandse en Belgische tuin- en landschapsarchitecten noemen PARK21 vaak als hét park van de toekomst vanwege de omvang en omdat functies met elkaar verweven zijn. Deelt u die mening? „Absoluut, in PARK21 willen we diverse zaken verenigen. Het gaat daarbij om

natuur (polderlandschap), recreatie, leisure en de agrarische sector. Gezien de ontwikkeling op lange termijn waarbij onze steden in het westen van het land zich zullen ontwikkelen tot metropolen wordt het een opgave om diverse sectoren met elkaar te combineren. Agrarische productie, recreatie en toerisme raken steeds meer met elkaar verweven, waaraan gekoppeld de behoefte ontstaat van mensen om het landschap en de producten van dat landschap te beleven.”

Blij dat PARK21 aangewezen is als locatie voor de Landschapstriënnale in 2017? „Natuurlijk zijn we blij dat PARK21 als

TuinenLandschap | 24 | 2014

PARK21_2.indd 26

13-11-14 14:32

PARK21

e Hoe ver zijn jullie in 2017 met de aanleg van het park?

Rob van Aerschot

locatie voor dit evenement gekozen is. We zien het ook als een bevestiging van het belang van de ontwikkeling van het landelijk gebied in Nederland.

Het aanwijzen van PARK21 ligt in de lijn van de doelstellingen van de Triënnale. Wat ons park als landschapspark extra bijzonder maakt is de combinatie van de agrarische sector met recreatie en ontspanning in één gebied. Omdat we met ons park dichtbij Amsterdam en Schiphol zitten, leggen we wel duidelijker de toeristische link, ook internationaal, dan bijvoorbeeld Park Lingezegen doet.”

„Er zijn al deelgebieden in ontwikkeling, dit jaar is het honk- en softbalcomplex voor vereniging de Pioniers opgeleverd en in 2015 maken we de eerste 60 hectare van het park af, en dat gaat verder. Ik verwacht dat we in 2017 ook samenwerken met partijen aan het ontwerp en de realisatie van bijvoorbeeld de recreatieplas met het parkhart, een centrum voor bezoekers en de eerste attracties met als thema ’Holland’ in het gebied. Er worden ook duidelijk stappen gezet in samenwerking met de agrariërs in het gebied. Qua regelgeving is er inmiddels de ruimte om als agrarisch bedrijf te vernieuwen en te verbreden in de lijn van de PARK21-plannen. Het park dat de verschillende functies in het gebied verbindt, en het leisure-complex vormen samen een bloem, een symbool dat uiteraard typisch Nederlands is (zie afbeelding). Eén van de blaadjes van de bloem is een agrarische attractie voor kinderen, maar bijvoorbeeld ook voor buitenlandse bezoekers. Dat betekent dus niet alleen koe knuffelen en biggetjes aaien bij de boer, maar bijvoorbeeld ook laten zien hoe je algen kunt kweken en duurzaam melk kunt produceren.”

Het Masterplan voor PARK21 is al lange tijd bekend en werd al op 16 juni 2011 gepresenteerd. PARK21 omvat zo’n 1.000 hectare en beslaat het gebied tussen de plaatsen Hoofddorp en Nieuw-Vennep, de A4 en de N205. Het ruimtelijk concept is bedacht door Vista Landschapsarchitectuur en Stedenbouw tijdens een prijsvraag voor landschapsarchitecten in 2009. De essentie van het plan is de opbouw in drie lagen, gekoppeld aan de drie programmatisch te onderscheiden elementen: de polderlaag met de agrarische functie, de leisurelaag en de verbindende parklaag. De agrarische functie blijft in het gehele gebied prominent aanwezig. Aan de westkant van het park komt een waterpartij, als onderdeel van een (regionaal) park tussen Hoofddorp en Nieuw-Vennep. Aan de oostkant van het park komen (zie afbeelding) de leisureactiviteiten.

In 2017 wordt in PARK21 de Landschapstriënnale gehouden. De eerstvolgende bijeenkomst in het kader van PARK21 is in december dit jaar. Dan wordt door de Stichting Innovatie Recreatie en Ruimte (STIRR) in Haarlemmermeer een academische werkplaats georganiseerd.

Hierbij wordt met de diverse partijen die invulling aan het gebied gaan geven, bekeken hoe de drie sectoren (agrarisch, recreatie en leisure) samen kunnen gaan bij de ontwikkeling van het park.

Wat gaat de leisure-functie inhouden en hoe gaan jullie die vormgeven?

Wat gaat het Holland Park concreet bieden?

„Wij hebben advies gevraagd aan internationale bureaus die in die markt opereren. Het Canadese bedrijf Forrec, dat wereldwijd actief is en gespecialiseerd in de ontwikkeling van leisureactiviteiten, heeft het concept aangereikt en uitgewerkt. Het thema ’Holland’ is de rode draad en krijgt vorm in een reeks attracties rond een openbaar binnengebied, een soort dorp. Een belangrijk thema in de polder is bijvoorbeeld water. We werken in het park aan een watersysteem dat de veranderingen in het klimaat kan opvangen. Dat systeem zie je overal in het park, ook in het leisure-cluster wordt een attractie aan dat thema gewijd.

We zijn nu op zoek naar en in gesprek met partijen die zo’n attractie kunnen vormgeven en exploiteren. Dat was ook de belangrijkste reden om PARK21 in september op de grote Europese leisurebeurs EAS in Amsterdam te presenteren.”

De agrarische functie blijft in het gehele gebied prominent aanwezig met daarnaast grote waterpartijen voor recreatiebehoefte en natuurbeleving aan de westkant van het park en de leisure-activiteiten aan de oostkant. Als onderdeel van de agrarische activiteiten speelt de bloem een belangrijke rol. Aan de bollenteelt die hier plaatsvindt willen we een recreatieve en educatieve invulling geven. In het leisure-gedeelte kunnen we bijvoorbeeld shows of musicals geven gericht op onze geschiedenis en cultuur.

Als je bijvoorbeeld ziet hoeveel mensen de musical ’Soldaat van Oranje’ getrokken heeft, dat is enorm. Maar net zo belangrijk is de rol van PARK21, onder de rook van Schiphol, als showcase van Nederland. Het park voorziet, met stille en drukke plekken, groen, water en vermaak in een lokale/regionale en internationale behoefte naar vrijetijdsvoorzieningen.” <

TuinenLandschap | 24 | 2014

PARK21_2.indd 27

27 13-11-14 14:32

Hogere biodiversiteit in uw natuurontwikkelings projecten.

Biodivers draagt zorg voor: r (Meer) Speelruimte voor de natuur r (Juiste) Inpassing op iedere bodem r (Hoge) Biodiversiteit r (Ecologisch) Verantwoord en milieuvriendelijk gewonnen zaadmengels r (Extra) Duurzame ontwikkeling van de ingezaaide vegetatie

Vraag een vrijblijvende offerte aan voor uw inzaai-project.

Natuurlijker kĂ n het niet!

Meer info?

607734.indd 28

WWW.BIODIVERS.NL

17-11-2014 12:32:55

Aanleg en Onderhoud

Sparrentakluis soms hinderlijk In de zomermaanden krioelen soms duizenden grote donkergekleurde luizen op de stammen van solitaire fijnsparren in tuinen. Vanwege hun beweeglijkheid en grootte worden ze soms voor kevertjes aangezien.

Als de luizen zich over tuin en terras verspreiden kan dat hinderlijk zijn.

D

e sparrentakluis Cinara piceae is in Nederland een algemeen voorkomende soort. Het is een donkergekleurde tot 4,5 mm grote luis met lange poten. De luizen zitten in grote kolonies tussen de naalden waar ze aan de bast van takken en twijgen zuigen. Ondanks hun soms massaal voorkomen vallen ze nauwelijks op. Ze produceren veel kleverige honingdauw maar dat veroorzaakt meestal geen probleem omdat mieren, wespen en bijen deze zoetigheid bij de luizen verzamelen voordat roetdauw ontstaat. De aanwezigheid van deze insecten is een signaal voor aanwezigheid van takluizen. Het is hier aardig te vermelden dat bijen van de uitgescheiden honingdauw een uitstekende honing kunnen maken.

Levenswijze De takluizen hebben een ingewikkelde levenscyclus met meerdere generaties per jaar waarbij in mei en juni gevleugelde exemplaren ontstaan. In de zomer-

maanden kunnen ongevleugelde takluizen vanuit de kroon de stam afdalen om aan de wortels van de boom te zuigen. Ze kunnen dan tijdelijk bij duizenden op de stam heen en weer lopen en dan ziet het er zwart van de luizen. Soms verdwalen ze, en komen ze elders in de tuin of op het terras terecht, dat kan wat hinder geven. Vanaf september worden zwarte boonvormige eitjes in groepjes op de naalden gelegd om er te overwinteren.

Oude kerstboom De takluizen zitten vaak in een solitaire boom vanwege de warme zonnige standplaats die de ontwikkeling van takluizen bevordert. Soms gaat het om een overgehouden kerstboom die vroeger ergens in de tuin is geplant en inmiddels uit de kluiten is gewassen. Overbevolking met luizen ontstaat in stedelijke beplantingen onder meer door het gemis aan natuurlijke vijanden. In bossen komt de luis in minder grote concentraties voor.

Tekst Leen Moraal, extern medewerker

Alterra Wageningen UR Beeld A. van Frankenhuyzen, Enlil2

Soms zijn mensen bang dat de boom in hun tuin de aantasting niet zal overleven. Door het zuigen aan de bast ontstaan er soms bastscheurtjes en kunnen de twijgen verdrogen en de naalden vergelen, maar daar blijft het meestal bij.

Als er geen mieren aanwezig zijn, kan er veel plakkerige honingdauw op de stammen druipen waarmee een voedingsbodem voor roetdauwschimmels ontstaat. Maar de aanwezigheid van de luizen varieert van jaar tot jaar, en vaak is er jarenlang geen luis te zien. Er is overigens een aantal soorten takluizen die erg op elkaar lijken. Ze komen voor op verschillende soorten naaldbomen zoals den en jeneverbes.

Bestrijding De takluizen kunnen eenvoudig met een harde waterstraal uit de tuinslang van de stam worden gespoten. Men kan dit een aantal dagen herhalen. De luizen raken gedesoriĂŤnteerd en overleven dit niet. <

TuinenLandschap | 24 | 2014

Sparrentakluis.indd 29

29 13-11-14 14:32

Aanleg en Onderhoud

1

2 3

Platoflex: sterk, eenvoudig, ve el In de exclusievere tuinen en op dakterrassen zie je steeds vaker producten van Platoflex. De polyester bakken, meubels, muren en vijvers zijn kostbaar, maar ook makkelijk te verwerken, onderhoudsvriendelijk en ze gaan lang mee.

Tekst Dick van Doorn | Beeld Dick van Doorn, Platoflex

30

E

en gemetselde muur met stucwerk is een fraai en veel toegepast element in de tuin. Het probleem bij een gestucte buitenmuur is echter optrekkend vocht waardoor het stucwerk kan loslaten en scheuren.

Daarom worden de laatste jaren vaak andere materialen toegepast om een tuinmuur te realiseren. Een voorbeeld daarvan is Platoflex; een polyesterproduct met het uiterlijk van stucwerk.

Platoflex is gemaakt van hoogwaardige harsen en afgewerkt met coatings die ook voor jachten gebruikt worden. Dit maakt het product water-, temperatuuren UV-bestendig. Ook algen, schimmels en zout tasten het materiaal niet aan.

Je moet alleen oppassen met scherpe voorwerpen, die kunnen het materiaal wel beschadigen.

Het assortiment bestaat onder andere uit complete muren, eventueel voorzien van waterelement, vensters en/of verlich-

TuinenLandschap | 24 | 2014

Platoflex.indd 30

13-11-14 14:32

1 Door het geringe gewicht is Platoflex erg geschikt voor veengrond.

2 Van het materiaal zijn niet alleen muren te maken maar ook waterpartijen of meubels.

3 De meeste ontwerpen van de tuinarchitect of -ontwerper kunnen op maat worden gemaakt.

Ervaringen gebruikers

1

Blok Hoveniers uit Nieuwerkerk aan den IJssel was zo’n 2,5 jaar geleden een van de eerste dealers van Platoflex. De keuze voor deze polyestermuur is volgens directeur Leo Blok logisch omdat het hoveniersbedrijf in een omgeving zit met veenachtige grond, waarop zware muren verzakken.

Voorheen werkte Blok Hoveniers veel met tempex platen die ze aan hardhouten palen bevestigden en vervolgens stucten. Dat was echter arbeidsintensief en kwetsbaar voor beschadiging.

Volgens Blok is Platoflex veel sterker, maar blijft het wel een duurder product, dat niet iedereen zich kan veroorloven. „Wij zien dat het voornamelijk ook door tuinarchitecten besteld wordt.”

2 3

Een ander hoveniersbedrijf dat veel gebruik maakt van Platoflex is Meker Tuinen uit Nijkerkerveen. Directeur Bas van Elteren: „Een groot voordeel van Platoflex is dat we het rechtstreeks inkopen bij de fabriek en niet met de tussenhandel te maken hebben. Verder kun je dit materiaal altijd verwerken, ook bij vorst of als het heel vochtig is.”

Meker Tuinen introduceerde afgelopen week als eerste dealer van Platoflex een productvariant met betonlook afwerking en dat sloeg meteen aan. Volgens Van Elteren lijkt naast de standaard stuclook dus ook de betonlook een gewild product te worden.

ve elzijdig en kostbaar ting, meubilair, vijvers, plantenbakken en afdekplaten.

Platoflex wordt gefabriceerd bij Comprifalt in Wijhe. „Mede-directeur Jan Beltman heeft deze toepassing in eerste instantie eigenlijk ontwikkeld voor de bouw,” zegt Platoflex-directeur Michiel Buytendijk. „Uit de hovenierswereld kwam de echter de vraag voor een alternatief voor gestucte elementen dat niet gevoelig is voor weersomstandigheden.”

Voordat Buytendijk besloot het product te gaan fabriceren en vermarkten werd eerst uitgebreid marktonderzoek gedaan. „We plaatsten als proef Platoflex muren en dergelijke in showtuinen en vroegen klanten naar hun reactie. Zij bleken zeer positief verrast over de verbluffende gelijkenis met traditioneel stucwerk”, aldus Buytendijk.

Alle producten van Platoflex zijn verkrijgbaar in iedere RAL-kleur. Ze worden exclusief aangeboden door tuinarchitec-

ten of hoveniers omdat ze in het hogere segment tuininrichting vallen. Vaste prijzen zijn er daarom ook niet; de hovenier betaalt de inkoopprijs en maakt zijn eigen consumentenprijs afhankelijk van het project. De prijs is volgens de fabrikant echter vergelijkbaar met traditionele bouw (fundament, stenen, manuren, stucwerk, schilderwerk).

Verwerking Producten van Platoflex zijn relatief gemakkelijk te verwerken. De architect/ hovenier levert een ontwerp aan dat in 99% van de gevallen ook werkelijk geproduceerd kan worden.

De elementen zijn over het algemeen met twee man te tillen en behoeven geen bevestiging. Alleen de muren worden vastgezet. Muren worden doorgaans geleverd met een flens rondom die met slagankers en een volgplaat op een fun-

dament van betontegels wordt vastgezet.

De maat van de betontegel hangt af van de maat van de muur.

De fabrikant raadt aan eerst een zandbed van circa 20 cm te maken en dit goed aan te trillen. Leg de tegels dan 25 cm onder maaiveld op het bed. Plaast de muur en zet die vervolgens om de 30 cm vast met slagankers en een volgplaat.

Dan volstorten met zand en weer aantrillen. Deze constructie is geschikt voor windgebied 1, 2 en 3 en moet bestand zijn tegen windkracht 11.

Bij een andere constructie schuif je de muur zonder flens maar met uitsparingen erin, over (houten) palen heen. Deze constructie is geschikt als de muur niet ingegraven kan worden, bijvoorbeeld als hij op een vlonder komt te staan.

Omdat het materiaal van Platoflex licht is, is het ook uitermate geschikt voor de inrichting van dakterrassen, of op veengrond. <

TuinenLandschap | 24 | 2014

Platoflex.indd 31

31 13-11-14 14:32

Groot in Poggi Ugo uit Impruneta.

Winterhard. Zacht geprijsd.

Speciale condities voor de vakman.

DE TUINWINKEL Info@DeTuinwinkel.nl Stroomzicht De Hoef Westzijde 50 1426AT De Hoef Tel: 0297-593 810 / 0651-205 455

De

Hardenberg

Sector Vakbeurs

13, 14 en 15 januari 2015 13.00-21.00 uur

DĂŠ vakbeurs voor de groene branche

* KL

I N CLUS I EF

*

Evenementenhal Hardenberg

PL

EIN

Energieweg 2, 7772 TV Hardenberg

HARDENBERG T 0523 - 28 98 98 GORINCHEM I www.evenementenhal.nl/hardenberg VENRAY E hardenberg@evenementenhal.nl

607738.indd 32

TRANSP RT

Evenementen

HAL

N

O

EI

Let op!

Openingstijden zijn veranderd

Ons evenement. UW W MOMENT.

17-11-2014 15:04:15

Werk in uitvoering

Wat Wie

Tekst Tom Korbee Beeld Hans Korbee

Zelf een bijzondere aanlegof onderhoudsklus voor deze rubriek? Mail naar

pbennink@hortipoint.nl

Vellen met behulp van kraanschip Tom Korbee en Boom Hoveniers Met behulp van een kraanschip onttakelen Tom Korbee hoveniers en Boom Hoveniersbedrijf een circa 100 jaar oude paardenkastanje. Korbee had de klus aangenomen en Boom ingehuurd voor het specialistische klimwerk en voor extra mankracht.

De boom moest weg omdat hij rotte plekken op de stam en wortels vertoonde en al jaren werd ontsierd door de kastanjemineermot. De boom was over land niet goed bereikbaar maar stond

gelukkig aan de oever van de Hollandse IJssel in Moordrecht. De locatie was dus wel goed bereikbaar over het water. Een klimmer van Boom Hoveniersbedrijf zaagde de boom in delen die met de kraan van een schip in het laadruim gelegd werden. Het kraanschip bracht de boom in delen naar een nabij gelegen loswal in Nieuwerkerk aan den IJssel, vanwaar de delen verder zijn verwerkt en afgevoerd. <

TuinenLandschap | 24 | 2014

WIU Moordrecht.indd 33

33 13-11-14 14:32

Machines en Gereedschap

Kleine stobbenfrees met grote c De Vermeer SC30TX is een smalle hydraulische stobbenfrees op rupsbanden, die geschikt is voor kleine ruimtes. De machine kan een boomstronk van 63,5 cm hoogte wegfrezen tot een diepte van 30 cm beneden maaiveld.

Je kunt de frees bedienen terwijl je ernaast staat, zodat je goed zicht op het werk hebt.

Tekst en beeld Johan Simmelink

34

D

e Vermeer SC30TX is een stobbenfrees die door zijn compacte bouw geschikt is om in kleine ruimtes een boomstronk te verwijderen. De machine heeft een 2-cilinder benzinemotor die met een 12 Volts accu wordt gestart.

De motor is de energiebron voor het hydraulisch systeem met twee pompen, waarvan één voor de aandrijving van de wielen. De tweede pomp zorgt voor de besturing en aandrijving van de freesschijf. Het hydraulisch systeem heeft een tankinhoud van 34 l en de olie wordt gekoeld door middel van een elektrisch aangedreven ventilator.

De freesschijf heeft een zwenkbereik van 90 cm en kan een boomstronk wegfrezen van 63,5 cm hoogte tot een diepte van 30 cm onder maaiveld. Op de freesschijf zitten zestien beitelhouders in acht paren gemonteerd.

Op het bedieningspaneel is er één joystick voor het bedienen van de frees-

arm. De freesschijf kun je alleen starten wanneer je de hendel van de joystick vasthoudt. En zodra je de joystick tijdens het frezen loslaat, zal de freesschijf ook direct stoppen.

Met de joystick stuur je ook de twee hydraulische cilinders aan waarmee je de freesarm laat zwenken en omhoog of omlaag laat gaan. De stick is zo geplaatst dat je naast de machine kunt staan om de freesarm te bedienen. Hierdoor heb je uitstekend zicht op de freesschijf.

Deze stobbenfrees is uitgerust met AutoSweep, dat wil zeggen dat wanneer het frezen meer kracht vraagt, het hydraulisch systeem meer olie naar de hydromotor van de freesschijf stuurt.

Hierdoor wordt het toerental van de freesschijf gelijk gehouden, maar vermindert de zwenksnelheid gedurende dit zwaardere frezen. Zodra de benodigde kracht voor het frezen afneemt, neemt de zwenksnelheid weer toe. <

TuinenLandschap | 24 |2014

Vermeer st.frees.indd 34

13-11-14 14:33

Rupsbanden De stobbenfrees staat op twee rupsbanden met een breedte van 18 cm en de lengte van het contactvlak met de grond is 80 cm. Dit geeft een lage bodemdruk en daardoor ook op een gazon geen beschadiging aan ondergrond.

Freesschijf Op de freesschijf met een diameter van 40 cm zitten zestien beitels. De beitelhouders en de beitels kun je tweezijdig gebruiken. Dit doe je door de beitelhouder aan de andere kant van de schijf te plaatsen en de beitel aan de andere zijde te laten snijden.

Bedieningspaneel De hendels voor de bediening zijn overzichtelijk gegroepeerd. Naast de gashendel zijn er twee hendels voor de besturing van de rupswielen.

De besturing van het freeswiel in hoogte en de breedte doe je met één joystick.

te capaciteit Vermeer SC30TX Motor 2-cilinder Kohler benzinemotor Vermogen 18,6 kW(25 pk) Lengte 238 cm Breedte 89 cm Gewicht 703 kg Diameter freesschijf 40,6 cm Aantal beitels 16 Prijs €15.950 excl. btw

Hydrauliekpompen De 2-cilinder benzinemotor met een vermogen van 18,6 kW (25 pk) drijft twee hydrauliekpompen aan. De pomp voor de aandrijving van de wielen heeft een capaciteit van 43 l/min en de pomp voor het freesschijf 60 l/min. Voor beide pompen is de maximum druk 200 bar.

Vervoer De Vermeer stobbenfrees met een gewicht van 703 kg kun je eenvoudig op een aanhangwagen vervoeren. Door de rupswielen rijdt de machine gemakkelijk een aanhangwagen op. In het frame van de machine zitten ogen waardoor je hem met een sjorband vast kunt zetten. ▸ Vermeer Benelux BV ▸ (0113) 22 41 42 ▸ www.vermeer-benelux.com

TuinenLandschap | 24 |2014

Vermeer st.frees.indd 35

35 13-11-14 14:33

BRANCHEWIJZER Afhaalcentrum

Automatisering

Automatisering

Daktuinsystemen

CALCULEREN EN MEER!

' OHYHUDQFLHU YDQ VRǽZDUH YRRU

Een volledig calculatieprogramma dat aansluit bij het ideale beeld van u als hovenier en ondernemer; practisch en doeltreffend.

Probeer vrijblijvend een gratis proefperiode met support wanneer het bij u uitkomt.

*URHQH 3URIHVVLRQDOV

www.espalier.nl info@espalier.nl 0413 - 26 09 37

3URMHFWDGPLQLVWUDWLH 2QWZHUS %HKHHU

%HZH]HQ VRǽZDUH ZDDUPHH XZ EHGULMI QRJ VXFFHVYROOHU NDQ ZRUGHQ

ZZZ WVG QO Eenvoudig meer controle

Daktuinsystemen

EĂ? TPGUXBSF WPPS VX CFESJKG

WWW.EKOGRAS.COM SPECIALE PRIJZEN VOOR PROFESSIONALS

1SPGFTTJPOFFM FO [FFS HFCSVJLFSTWSJFOEFMJKL

JOGP!JUHTPGUXBSF OM

OOK VOOR SEDUMROLL MATTEN/PLUGS telefoon: 06 1029 2513 email: info@ekogras.com

Beton EasySedum tegel

ALLES VOOR UW TUIN

INFOGROEN Software BV T +31 (0)172 23 54 44 www.groenvision.com/hovenier Powered by

Ruim 30 jaar ervaring in: - Siertegels

Complete software oplossingen voor de hovenier en groenvoorziener

- Gebakken stenen

MOOI EN GEMAKKELIJK! Daktuincentrum de Mient Verkoop drainagematerialen Daktuinsubstraat Terra Top 40 ltr.

Kwekerij sedumpluggen XL 1e Mientlaan 11, 2223 LG Katwijk T: 071 3646111 E: info@ugbv.nl

- Sierbestrating - Natuursteen - Muur-/Stapelelementen - Voor ieder budget

Buiter Beton, verrassendâ&#x20AC;Ś veelzijdig... flexibel !!

www.buiterbeton.nl

Bel of mail voor meer informatie over advertentiemogelijkheden: tel: 0342-494889, fax: 0342-494299, e-mail: svstraffic@bdu.nl

607739.indd 36

17-11-2014 12:34:04

BRANCHEWIJZER Groeiplaatsverbetering

www.tfi4000.nl info@tfi4000.nl

Machines

Onafhankelijk Keurmerk

Steenkorven

t 035-5770970 f 035-5770971 m 06-10961851

KWALITEIT, VAKMANSCHAP EN GARANTIE

Meststoffen

Het onafhankelijke keurmerk voor groene kwaliteit Geaccrediteerd door de Raad voor Accreditatie Aangesloten bij de Geschillencommissie Groen Vermeld op Consuwijzer

-

Silva Cell Groeiplaatsconstructie Wortelschermen Boombakken Boomverankering Boomstambescherming Beluchting en Bewatering en diverse aanverwante producten

Stichting Groenkeur T 030 - 659 5663 F 030 - 659 5655

Duurzaam groen begint met een goede basisinrichting van het plantvak

www.greenmax.eu

E info@groenkeur.nl I www.groenkeur.nl

Personeelsdiensten

Taxaties

Overig

Groene rentmeester

MET HOVENIERSUPPORT EEN HOGER RENDEMENT GREEN-PERSONEELSDIENSTEN.NL

WWW.HOVENIERSUPPORT.NL

Bel of mail voor meer informatie over advertentiemogelijkheden: tel: 0342-494889, fax: 0342-494299, e-mail: svstraffic@bdu.nl

607741.indd 37

17-11-2014 13:52:05

BRANCHEWIJZER Vijvers

Zaden en bollen

Zaden en bollen

Bel of mail voor meer informatie over advertentiemogelijkheden: tel: 0342-494889, fax: 0342-494299, e-mail: svstraffic@bdu.nl

Event GROEN | BOOM | RECREATIE

KZcgVn

.! &% :C && 9:8:B7:G '%&)

= i ZkZci de ]Zi \ZW^ZY kVc \gdZckddgo^Zc^c\! Wddb`lZ`Zg^_Zc Zc gZXgZVi^Z

ID 9D

9Z egd[Zhh^dcVa ^c YZ È<gdZc Zc 7ddbWgVcX]ZÉ `Vc Z[[^X^ ci Zc Z[[ZXi^Z[ cZilZg`Zc Zc oV`Zc YdZc# 9^i bZi ZZc WgZZY ^c\ZoZi :kZci de ]Zi \ZW^ZY kVc <gdZc!" 7ddb Zc GZXgZVi^Z 8jghjh/ >ccdkVi^Z ^c bVg`Zi^c\ 9ZbdchigVi^Zh de È]Zi \gdZcZ ]VgiÉ kVc ]Zi ZkZci Cdk^iZ^iZc CZilZg`WdggZa :ciZgiV^cbZci

Evenementenhal Venray

De Voorde 30, 5807 EZ Venray T 0478 - 51 97 90 I www.evenementenhal.nl E venray@evenementenhal.nl

607740.indd 38

Ons evenement. UW MOMENT.

17-11-2014 13:46:35

Gespot

Bank om je aan te koesteren Binnen vijftien minuten sta of zit je in de aangename stralingswarmte van de ’Knuffelbank’. Deze bank om te koesteren is een ontwerp van de Groningse kunstenaar William van de Velde. Hij maakt objecten van veelal gebruikte materialen die een gebruiksfunctie in de tuin of openbare ruimte hebben, maar ook als beeld de buitenruimte verfraaien.

Tekst Wendy Bakker Beeld William van de Velde

K

unstenaar William van de Velde, ofwel Kunsteboer zoals hij zichzelf noemt, raakte geïnspireerd toen hij enkele jaren geleden een open haard zag die als moederkachel meerdere vertrekken in het huis verwarmde. Vanaf de haard liep een kanaal zigzaggend door twee muren omhoog naar buiten. De kunstenaar ontwierp een lichtgebogen muur van cortenstaal (2 mm dik) waarin een horizontaal kanaal zich vanaf de warmtebron door de muur in drie bochten omhoog slingert en eindigt in een pijp die in verbinding staat met de buitenlucht. ,,Ik maak ook vuurkorven, maar daarmee wordt je lichaam niet echt verwarmd.

Een vuurkorf heb je toch vooral vanwege het aantrekkelijke van het vuurtje. Ik zocht naar een object waarmee je vooral stralingswarmte opwekt en zo ontstond de muur.” De knuffelmuur is verplaatsbaar, Van de Velde verhuurt deze voor onder andere kerstmarkten en festivals.

Later bedacht de kunstenaar er de bank bij. Deze bestaat uit brede strips van 5 mm

dik staal die in een zitvorm gebogen zijn.

Bank en muur zijn van elkaar los te koppelen.

Snel warm De muurbank, zoals op de foto gepresenteerd, is 200 cm lang, 35 cm breed en 100 cm hoog. Over de hele lengte aan de onderzijde kan hout gestookt worden.

Je kunt het hout in de muur stoppen en aansteken via een deurtje aan een van de kopse kanten. ,,Ik gebruik eigenlijk alleen de eerste 30 cm voor het hout. Laatst heb ik met 2,5 pallets de muur warm weten te houden tussen elf uur ’s ochtends en zes uur ’s avonds. Dat is relatief zuinig in gebruik”, legt Van de Velde uit. De schoorsteen staat aan de tegenovergestelde kopse kant.

De kunstenaar geeft aan dat de muur in vijftien minuten is opgewarmd. Aan de onderzijde geeft deze de meeste warmtestraling aan de voeten en de kuiten, op de bovenzijde kun je de handen warmen. De knuffelbank is veilig in gebruik, volgens de ontwerper. ,,Alleen is het wel een keer gebeurd dat de punt van de zool van een schoen een beetje smolt omdat de persoon met zijn schoen tegen de onderkant aan stond.”

Onmoetingsplek Behalve op tijdelijke plekken is de Knuffelbank volgens de kunstenaar goed te gebruiken in de privétuin, in bedrijfstuinen of zorgtuinen, maar ook in het openbaar groen. Hoewel dit laatste in eerste instantie niet zo voor de hand ligt, ziet William van de Velde mogelijkheden. ,,De bank is bijvoorbeeld net zo te gebruiken als openbare barbecues. Laatst kreeg ik een verzoek van een wijkcoöperatie. De bank kan prima in een buurttuin staan waarbij een of twee mensen de verantwoordelijkheid krijgen voor het stoken. Dan wordt zo’n bank een aangename ontmoetingsplek, ook in frissere tijden.” < ▸Knuffelbank ▸Cortenstaal en staal ▸Leverbaar op bestelling en op maat ▸Kunsteboer, William van de Velde ▸Bruilweering 527, 9728 XB Groningen ▸kunsteboer@hotmail.com ▸www.kunsteboer.nl

TuinenLandschap | 24 | 2014

Gespot.indd 39

39 13-11-14 14:33

Leveranciersnieuws De informatie in deze rubriek is verstrekt door de leveranciers

Takken tot 45 mm diameter Stihl introduceert de elektronisch bestuurde accutakkenschaar ASA 85. Takken met een diameter tot 45 mm kunnen met deze schaar eenvoudig gesnoeid worden.

ASA 85 is geschikt voor de professionele gebruiker. Voor het snoeien van dunnere takken, kan de snijopening elektro-

nisch verkleind worden tot 70, 60 of 50%. Dubbelklikken op de schakelhendel maakt dat de lemmetopening weer volledig is. Met de elektronische bediening zijn de twee snijstanden, impulssnede en proportionele sneden instelbaar. De schaar heeft een litium-ionaccu AP 180 met vol vermogen.

Terrazza MC is een machine voor het reinigen van verharding. De machine gebruikt alleen water.

Een gepatenteerde borstel met lange haren reinigt groeven, terwijl tegelijkertijd korte haren het oppervlak reinigen.

Diverse materialen kunnen met Terrassa MC gereinigd

worden. Ook kunstgras kan ontmost worden. In een enkele beweging wordt zowel onkruid als vervuiling weggenomen.

Het oppervlakte wordt niet beschadigd en gladheid en slipgevaar behoren tot het verleden. De machine maakt geen zijvervuiling en veroorzaakt geen opspattend vuil.

▸ Stihl | (076) 524 48 88 | www.stihl.nl

▸ Stierman | (0575) 59 99 94 | www.stierman.info

Onbezorgd water pompen

Hulp bij plantkeuze

Handpomp Sara is speciaal geschikt voor plaatsing bij een natuurspeelplek. Een natuurspeelplaats is ingericht met elementen waar kinderen zelf kunnen ontdekken.

Water is een basisingrediënt voor ontdekkingen en geeft kinderen veel speelplezier.

Samen met een boomstam en

wat zand is met deze pomp al een natuurspeelplaats te maken. De handpomp kan van 1 tot 60 m diepte de grond in geplaatst worden en is vorstvrij. Sara is stoer, functioneel inzetbaar en staat voor onbezorgd water pompen in de natuur. De leverancier geeft een garantie van vijf jaar.

▸ Delta Products | (038) 460 27 00 | www.deltacatalogus.nl

40

Groef en oppervlak reinigen

Boomkwekerij Darthuizer heeft onlangs de vijfde editie van de gids ’De 500 beste planten voor het functioneel groen’ gepresenteerd. De gids heeft een binnenzakformaat.

De vorige versie dateert uit 2011. In de vernieuwde editie is extra aandacht voor vaste planten die onderhoudsextensief zijn. De gids is onderverdeeld in de rubrieken heesters, klimplanten, rozen, coniferen en vaste planten. De vijfhonderd planten zijn geselecteerd op sierwaarde, mate van onderhoud, ziekteresistentie en vorstbestendigheid. De gids helpt bij de plantkeuze voor openbaar groen.

▸ Boomkwekerij Darthuizer | De 500 planten voor het functioneel groen | €19,95 | www.darthuizer.nl

TuinenLandschap | 24 | 2014

Leveranciers_1NW.indd 40

17-11-14 11:32

Kort

Sierlijke ondersteuning Gepassioneerde tuinvrouw Giny de Graaf zocht een plantensteun die niet te koop was in de winkel. Ze liet de steun maken en zo was haar bedrijf De Tuinfee geboren.

Inmiddels verkoopt De Tuinfee meerdere plantensteunen, waaronder de Clematisspiraal.

De bloemen van de Clematis krullen zich om het metalen spiraal. De spiraal heeft zowel een ondersteunende functie als hoge sierwaarde. Het object is opvouwbaar en bestaat uit 8 m gewikkeld staaldraad met een diameter van 8 mm.

Het materiaal is gegalvaniseerd en roest niet. Hoewel de plantensteun ontwikkeld is voor de Clematis, kan het ook gebruikt worden voor andere klimplanten of dienst doen als kerstspiraal.

MBI lanceert Ecoforto, een duurzamere betonsteen. Voor de productie is 30% minder cement nodig, waardoor de CO²-uitstoot met 35% daalt. Daarnaast gebruikt het bedrijf 30% aan gerecyclede materialen, worden grondstoffen per schip aangevoerd en draaien de fabrieken op windenergie. ▸ MBI | (0413) 34 94 00 | www.mbi.nl

Technische groothandel Wildkamp heeft een nieuw filiaal geopend in Roermond. Met deze opening heeft Wildkamp 45 filialen verspreid over Nederland. ▸ Wildkamp Roermond | (047) 547 55 33 | www.wildkamp.nl

Scala boomroosters van Velopa zijn door een veranderd procedé beter bestand tegen beschadigingen. De boomroosters laten water en zuurstof door, zodat boomwortels kunnen ontwikkelen. De uitneembare ring biedt een breder wordende stam de ruimte. ▸ Velopa | (071) 582 15 00 | www.velopa.nl Mijn Waterfabriek levert slimme systemen voor duurzaam watergebruik. De leverancier heeft oplossingen voor het gebruik van regenwater, gebruik van grijs water, berging en infiltratie van regenwater en open verharding. Er is een groeiende vraag naar eigen watersystemen, voortkomend uit de behoefte aan zelfvoorziening en de wens om duurzaam met water om te gaan. ▸ Mijn Waterfabriek | 06 53 29 97 44 | www.mijnwaterfabriek.nl

▸ De Tuinfee | (074) 266 48 13 | www.detuinfee.nl

Boeken Met het boek Bouw je eigen insectenhotel is het mogelijk een bewoonbaar hotel voor insecten te bouwen. Dertig uiteenlopende ontwerpen maken dat er voor elk soort een passend onderkomen te maken is. Met de stap-voorstapinstructies, checklists en nauwkeurige afmetingen is het mogelijk direct aan de slag te gaan. ▸Bouw je eigen insectenhotel | ISBN 978 90 5210 978 7 | €12,99

De verhalen in Begeerlijk Berbice laten de buitenplaats in Voorschoten tot leven komen en maken duidelijk hoe de bewoners invloed hebben gehad op de ontstaansgeschiedenis en de ontwikkeling van de buitenplaats en haar omgeving. Het boek is geïllustreerd met zowel historisch als nieuw beeldmateriaal.

In het Normenboek Natuur, Bos en Landschap 2014 staan actuele tijd- en kostennormen voor het beheer van natuur, bos en landschapselementen.

Het boek kan worden gebruikt om kosten van beheer te calculeren en om subsidiebedragen voor het beheer van natuur te bepalen. Het boek verschijnt tweejaarlijks.

▸Begeerlijk Berbice | te bestellen via www.oudgroenenleefbaarvoorschoten.nl | €17,50

▸Normenboek natuur, bos en landschap | www.normenboek. nl | €125

Meer dan 1.500 wilde en gekweekte bomen zijn te vinden in de ANWB Bomengids. 3.000 gedetailleerde tekeningen en uitgebreide beschrijvingen zorgen ervoor dat de natuurliefhebber genoeg aanknopingspunten heeft om bomen in het landschap te herkennen. De gids is handzaam en bevat een woordenlijst en register. ▸ANWB Bomengids | ISBN 978 90 1803 830 4 | €27,50

TuinenLandschap | 24 | 2014

Leveranciers_1NW.indd 41

41 17-11-14 11:32

Agenda

Cursussen

Kroonjuwelen van de Hortus Tentoonstelling, t/m 31 december, Amsterdam.

Conceptueel ontwerpen Kennismakingsworkshop, 27 november, Utrecht en Capelle aan den IJssel.

Inspecteur veiligheid van speelgelegenheden Opfriscursus, 8 december, diverse locaties.

▸ www.dehortus.nl

▸ www.ontwerpacademie.nl

▸ www.keurmerk.nl

De Groene Sector Vakbeurs, 13 t/m 15 januari, Hardenberg.

3D tekenen met SketchUp Basiscursus, 28 november, Rotterdam.

▸ www.evenementenhal.nl

▸ www.ontwerpacademie.nl

Begroten en offertes 2 - Onderhoud Workshop, 10 december, Utrecht.

Greensales Huisbeurs, 26 t/m 31 januari, Noordscheschut.

Kennismakingsles Gratis lesdag, 28 november, 8 december, Apeldoorn.

▸ www.hoveniersacademie.nl

▸ www.pietervanderlinden.nl

▸ www.ontwerpinstituut.nl

IPM Vakbeurs, 27 t/m 30 januari, Essen, Duitsland. ▸ www.ipm-essen.de

Dag van de openbare ruimte Beurs, 4 en 5 februari, Brussel, België.

▸ www.hoveniersacademie.nl

▸ www.openbareruimte.be

Veilig werken langs de weg I Cursus voor leidinggevenden, 2 december, Zeewolde.

Tuinidee Beurs, 26 februari t/m 1 maart, ’s Hertogenbosch. ▸ www.tuinidee.nl

Huis & Tuin Beurs, 5 t/m 8 maart, Leeuwarden.

▸ www.degroenepraktijk.nl

▸ www.hortusleiden.nl

Coördinator gladheidsbestrijding voor weggebruikers Opleiding, 14 januari, 11 maart, 9 september, 4 november (2015), diverse locaties. ▸ www.crow.nl

Uw openbare ruimte maakt het verschil Congres, 10 december, Nijmegen. ▸ www.lcor.nl

Klanten binden, opdrachten winnen! Tweedaagse workshop, 2 december, Waddinxveen.

Bomen Fotoworkshop, 14 januari, Leiden.

Bomenbeheer van A tot Z Zesdaagse opleiding, 20 januari, Doorn. ▸ www.ocbor.nl

Spuitlicentie Verlengingsbijeenkomst, 11, 18 december, 22 januari, 5 februari, Lunteren.

Lanenbeheer voor vleermuizen Cursus, 22 januari, Rheden.

▸ www.veluweplant.nl

▸ www.boscursus.nl

Veiligheid van speelgelegenheden Praktijkcursus, 12 december, diverse locaties.

Spuitlicentie 1 Driedaagse cursus, 22 januari, Lunteren. ▸ www.veluweplant.nl

▸ www.keurmerk.nl

EMVI - Gunnen op waarde Cursus voor aanbesteders, 3 december, diverse plaatsen.

Flora en fauna BB niveau 1 en 2 Hercertificering, 16 december, Arnhem.

Veiligheid van speelgelegenheden Praktijkcursus, 22 januari, 21 mei, Utrecht.

▸ www.wtchuistuin.nl

▸ www.crow.nl

▸ www.keurmerk.nl

Landelijke Dag van de Vlinderstichting 7 maart, Wageningen.

Veilig werken langs de weg II Cursus voor leidinggevenden, 3 december, Zeewolde.

Flora en fauna BB niveau 3 Hercertificering, 17 december, Arnhem.

Inspecteur veiligheid van speelgelegenheden Opfriscursus, 26 januari, Utrecht.

▸ www.degroenepraktijk.nl

▸ www.ipcgroen.nl

▸ www.keurmerk.nl

Ontwerpen en bouwen van speeltoestellen Cursus, 4 december, diverse locaties.

Ontwerpkunde Start tiendaagse cursus, 8 januari, Apeldoorn.

Spuitlicentie 2 Driedaagse cursus, 29 januari, Lunteren.

▸ www.ontwerpinstituut.nl

▸ www.veluweplant.nl

Hoogwerker Hercertificering, 5 december, Arnhem.

Projectmanagement openbare ruimte Zevendaagse cursus, 13 januari, ’s-Hertogenbosch.

Ontwerpen en bouwen van speeltoestellen Cursus, 30 januari, Zwolle.

▸ www.ipcgroen.nl

▸ www.haskennistransfer.nl

▸ www.keurmerk.nl

▸ www.ipcgroen.nl

▸ www.vlinderstichting.nl

Green Roof Association Congres, 20 en 21 april, Istanbul, Turkije. ▸ www.greenroofworld.com

Stone+tec Vakbeurs, 13 t/m 16 mei, Nuremberg, Duitsland. ▸ www.stone-tec.com

▸ www.keurmerk.nl

Colofon Tuin en Landschap is een tweewekelijkse uitgave van de Stichting Vakinformatie Siergewassen en BDUmedia, Vak- en Publieksmedia, Issnnummer 016 533 50 Schipholweg 1 Postbus 9324, 2300 PH Leiden www.tuinenlandschap.nl Secretariaat: Linda Laman en Alice Hoogenboom (071) 565 96 78 tuinenlandschap@hortipoint.nl

42

Redactie Bakker hoofdredacteur (071 565 96 55 / wbakker@hortipoint.nl ▸ Peter Bennink vakredacteur (071) 565 96 53 / pbennink@hortipoint.nl ▸ Ralph Mens vakredacteur (071) 565 96 52 / rmens@hortipoint.nl ▸ Miranda Vrolijk vakredacteur (071) 565 96 56 / mvrolijk@hortipoint.nl ▸ Alice Hoogenboom redactie-assistent (071) 565 96 79 / ahoogenboom@ hortipoint.nl ▸ Gerdien de Nooy fotograaf ▸ Jenny Mostert, Carolyne de Vries Lentsch, Jolanda de Wekker bureauredacteuren ▸ Diseno vormgeving ▸ Wendy

Abonnementenservice Aanvraag en wijziging abonnement naar BDUmedia, afdeling Vak- en Publieksmedia Postbus 67, 3770 AB Barneveld T (0342) 49 48 44 F (0342) 41 31 41 abonnementen@bdu.nl Abonnementsprijs per jaar: €240 (excl. 6% btw). Studenten en scholieren €180 (25% korting, excl. btw). Buitenlandse abonnees betalen een toeslag voor portokosten.

Abonnementen kunnen op elk gewenst tijdstip ingaan, lopen automatisch door, tenzij uiterlijk 2 maanden voor de vervaldatum is opgezegd bij de abonnementenservice. Dit kan schriftelijk, telefonisch of per e-mail. Ook voor informatie over een lopend abonnement kan contact worden opgenomen met de abonnementenservice.

Voor inhoudelijke vragen en opmerkingen en voor vragen aan externe auteurs kunt u contact opnemen met de redactie.

Exploitatie BDUmedia, afdeling Vak- en Publieksmedia ▸ Wiljo Klein Wolterink mba uitgever (0342) 49 42 63 Advertentie-exploitatie BDUmedia, afdeling Vak- en Publieksmedia ▸ Gert-Jan Bloemendal media adviseur (0342) 49 48 07 / g.bloemendal@bdu.nl ▸ Ron van de Hoef verkoopleider (0342) 49 42 63 / r.v.d.hoef@bdu.nl Druk BDUprint

©BDUmedia, 2014 Alle rechten voorbehouden Niets uit deze uitgave mag worden verveelvoudigd, opgeslagen in een geautomatiseerd gegevensbestand of openbaar gemaakt in enige vorm of op enige wijze, hetzij elektronisch, mechanisch, door fotokopieën, opnamen of enige andere manier, zonder voorafgaande toestemming van de uitgever.

Algemene voorwaarden op alle aanbiedingen, offertes en overeenkomsten van BDUmedia zijn van toepassing de voorwaarden, welke zijn gedeponeerd ter Griffie van de Arrondissementsrechtbanken en de KvK. Uitgever en auteurs verklaren dat dit blad op zorgvuldige wijze en naar beste weten is samengesteld; evenwel kunnen uitgever en auteurs op geen enkele wijze instaan voor de juistheid of volledigheid van de informatie. Uitgever en auteurs aanvaarden dan ook geen enkele aansprakelijkheid voor schade, van welke aard ook, die het gevolg is van handelingen en/of beslissingen die gebaseerd zijn op bedoelde informatie.

Lezers worden met nadruk aangeraden deze informatie niet geïsoleerd te gebruiken, maar af te gaan op hun professionele kennis en ervaring en de te gebruiken informatie te controleren.

TuinenLandschap | 24 | 2014

Agenda_Cursus3kolomNW.indd 42

17-11-14 11:32

Foto Gerdien de Nooy

Groene Gast

Els Broekhof Welk mooi landschap ligt achter u? „Landgoed Jagtlust dat eens in handen was van de adellijke familie Six. Het historisch landgoed is nu in handen van Natuurmonumenten. We wonen op 300 m afstand van dit mooie gebied. Om het landgoed heen ligt het paadje van Six waar ik dagelijks met mijn honden wandel. Onze achtertuin grenst bijna aan het Corversbos.

Geleend landschap en prachtig groen dichtbij.’’

Els Broekhof, eigenaar en ontwerper Els Broekhof Tuinarchitectuur, els.broekhof@gmail.com

Waarin is het Zwitserse ontwerp anders? „De Zwitserse tuinarchitectuur is weinig creatief. Een tuin krijgt gras, een terras bij het huis en enkele struiken. Ze doen niet aan meerdere zitplekken, gevarieerde borders, een spannend lijnenspel en aansluiting op de omgeving.

In Nederland is er een overkill in materialen maar in Zwitserland is er te weinig variatie.’’

Zakelijk zoekt u het verder weg?

Wat maakt het werken over de grens boeiend?

„Naast mijn ontwerpopdrachten in Nederland werk ik sinds 2007 rond het meer van Genève. Dat kwam op mijn pad. Veel Nederlandse expats wonen rond het meer.

Zij willen graag een Nederlands georiënteerde tuin met meer structuur.’’

„Het pionieren maar ook omdat de uitgangspunten anders zijn. Er is landklimaat. Deze zomer kent veel zonuren, in de winter ligt er sneeuw. Ik heb in de omgeving kwekerijen bezocht, veel verschil in beplanting is er echter niet maar Magnolia grandiflora bijvoorbeeld

doet het er fantastisch. De meeste tuinen kennen veel niveauverschillen wat het technisch uitdagend maakt. De grondsoort is moeilijk te bewerken en de achtergrond bestaat uit heuvel- of berglandschap. De kunst is toch om een tuin te ontwerpen die opgaat in de omgeving.’’

Werk je met lokale bedrijven? „Ik werk samen met een Nederlands hoveniersbedrijf. De beplanting en alle materialen komen uit Nederland, het is een enorme logistieke operatie voor hen.’’

Hollandse chocolademelk of Zwitserse witte wijn? „Toch wel allebei. Chocolademelk tijdens een gure Hollandse dag.

Wijn in de Frans-Zwitserse zon.’’ <

TuinenLandschap | 24 | 2014

GroeneGast_1pag.indd 43

43 17-11-14 11:32

FUSO- A Daimler Group Brand

DE FUSO CANTER: ALLESKUNNER IN TUIN EN LANDSCHAP.

TIJDELIJKE ACTIE: Fuso Canter, nu tijdelijk met GRATIS open laadbak!

UW VOORDEEL: € 2.945,-

Laat u niet misleiden door zijn compacte uiterlijk: ja, de Fuso Canter is smal, zuinig en bijzonder wendbaar, maar nee, dat gaat niet ten koste van zijn kracht. Zo heeft de Fuso Canter een laadvermogen tot maar liefst 6 ton! Er is dan ook bijna niets dat de Canter niet kan, mede dankzij het brede leveringsprogramma en de vele opbouwmogelijkheden. Uniek is bijvoorbeeld de zeer smalle Fuso Canter 3S13 die inzetbaar is op fietspaden en een minieme draaicirkel van 8,6 meter heeft. U rijdt al een Fuso Canter vanaf € 24.650,- excl. BTW of € 85,- per week!

(Financial Lease via Mercedes-Benz CharterWay. Looptijd 72 maanden, slottermijn € 3.600,-) Niet voor niets kiezen veel hoveniers voor de Fuso Canter. Is uw interesse gewekt? Wij adviseren u graag! U vindt een dealer bij u in de buurt op www.fuso-trucks.nl

U vindt Fuso-dealers in Aalsmeer, Alkmaar, Arnhem, Breda, Bergschenhoek, Dordrecht, ’s-Gravenhage, Groningen, Haarlem, Heerenveen, Heerlen, Hellevoetsluis, Hengelo, ’s-Hertogenbosch, Hoorn, Luchthaven Schiphol, Naaldwijk, Roelofarendsveen, Roosendaal, Rotterdam, Son en Breugel, Tiel, Tilburg, Utrecht, Waddinxveen, Zaandam en Zwolle.

607735.indd 44

17-11-2014 12:32:20