TEL_26-2014

26 Vakblad voor de groenvoorziening | 36e jaargang | 18 december 2014

Groen en kunst Jaaroverzicht 2014 Welke cao is van toepassing?

Hulstvlieg ontsiert hulst

Voorplaat.indd 1

15-12-14 12:57

Ludo van Mil, van Mil & Essenstam Boomverzorging, Den Dungen

BETER VOOR JOU, BETER VOOR HET MILIEU

DOLMAR 36V beschermt: t +F HF[POEIFJE t +F PNHFWJOH t +F QPSUFNPOOFF

Makita Nederland B.V., Park Forum 1101, 5657 HK Eindhoven, Tel. 040 - 20 6 40 40, Fax 040 - 206 40 96

613074.indd 2

15-12-2014 9:38:49

Inhoud

Nummer 26 | 18 december 2014

Nieuws 4 5 6 7 8 9

’Ontslagvergoeding brengt bedrijven in problemen’ Verbod chemische onkruidbestrijding op verhardingen toch weer uitgesteld ’Burgerinitiatieven koppelen aan groensector’ ’Beton en beplanting vormen ideaal huwelijk’ Steden zijn nog niet goed voorbereid op klimaatextremen Tuin en Landschap online

Foto voorplaat Gerdien de Nooy

Bedrijf en Organisatie 22

10 Gedicht: hortus conclusus 12 Jaaroverzicht 2014 19 Zo-zit-dat: Welke cao is op uw bedrijfsactiviteiten van toepassing?

20 Gedicht: Kamperfoelie

Ontwerp en Inrichting

28

22 28 32 34 40

Geluid dempen in dwaallandschap Kunst in symbiose met de natuur Gedicht: Laat er een tuin zijn Bomen knopen vraagt om een lange adem ’Tuin als omlijsting van kunst, als een groen frame’

Aanleg en Onderhoud 45 Hulstvlieg ontsiert hulst 46 Gedicht: Hovenier

Service

34

51 52 54 55

Gespot: Japanse traditie in Nederlands jasje Leveranciersnieuws Agenda Groene Gast: Jan-Willem de Groot

40

TuinenLandschap | 26 | 2014

Inhoud.indd 3

3 15-12-14 14:23

Nieuws

Foto Arno Engels

Leerlingen leggen tuin aan ’Ontslagvergoeding brengt op nieuwe beurs Venray bedrijven in problemen’

Leerlingen die begeleid worden door TRI Groei in Groen maken een tuin op het Event Groen Boom Recreatie. Deze vakbeurs vond van dinsdag 9 tot en met donderdag 11 december plaats in de Evenementenhal in Venray. De live tuinaanleg is een van de manieren waarop de organisatie de beleving van het event bij het publiek wil versterken. Ook waren er diverse sprekers over onderwerpen voor ondernemers zoals communicatie met klanten. De vakbeurs, een combinatie van groenvoorziening, boomkwekerij en recreatiezaken, trok een tegenvallend aantal bezoekers. Op het Boom en Groengedeelte kwamen 2.440 belangstellenden af. <

Een deel van het seizoenswerk dreigt onbetaalbaar te worden vanaf 2015. Daarvoor waarschuwen VNO-NCW en MKB-Nederland. Vanaf 1 juli 2015 gelden nieuwe regels ten aanzien van flex en het ontslagrecht.

Bedrijven kunnen straks in grote financiële problemen komen door de nieuwe rekenmethode voor de ontslagvergoeding. Die dreigt nu zo hoog uit te pakken, dat werkgevers in financiële problemen kunnen raken. Ondernemersorganisaties VNO-NCW en MKBNederland vinden dat minister Asscher een overgangsregeling moet instellen voor de nieuwe rekenmethode voor de ontslagvergoeding.

Werkgevers die veel gebruik maken van seizoenskrachten, worden door de wet van Asscher zwaar getroffen. Vanaf 1 juli 2015 gelden nieuwe regels ten aanzien van flex en het ontslagrecht. Wordt een seizoenswerker, die al langer voor

een bedrijf op tijdelijk contract aan de slag is, op 1 juli of daarna ontslagen, dan gelden met terugwerkende kracht de regels die zijn ingegaan op 1 juli.

Dat betekent dat er een transitievergoeding verschuldigd is, mits het contract niet langer dan zes maanden onderbroken is geweest.

Onredelijk VNO-NCW en MKB-Nederland vinden het onredelijk dat contracten die niet meer dan zes maanden zijn onderbroken, met terugwerkende kracht worden opgeteld alsof het één dienstverband is. Werkgevers hebben namelijk nooit op die regeling kunnen anticiperen.

De werkgeversorganisaties roepen minister Asscher op te regelen dat de transitievergoeding hetzelfde behandeld wordt als de ketenbepaling.

Dus vanaf 1 juli 2015 een tussenpoos van zes maanden, maar voor het verleden er een van drie maanden. <

Commentaar

Inspiratie In dit laatste nummer van 2014 heeft de redactie ervoor gekozen om kunst centraal te stellen. Of liever, de relatie tussen groen en kunst. Een relatie die al bestaat sinds in de oudheid de eerste tuinen werden aangelegd waarin beeldende kunst een centrale plek in nam. Veelal werden de tuinen rond een kunstvoorwerp of een fontein aangelegd.

Behalve kunst als inspiratiebron voor tuin- en landschapsontwerpers, is andersom groen ook nadrukkelijk een bron van inspiratie voor kunstenaars door de eeuwen heen. Van 16e eeuwse schilderijen met landschappelijke taferelen als onderwerp, tot de zonnebloemen en bloesembomen van Vincent van Gogh aan toe.

Ook schrijvers en dichters hebben zich door groen laten inspireren, door bloemen en planten, door het leven in tuinen, en zelfs door het werk van de hovenier. De redactie selecteerde vier gedichten,

4

TuinenLandschap | 26 | 2014

NieuwsPag_4-5_A_def.indd 4

verdeeld over de vier seizoenen, en zocht daar een treffende foto bij.

Tevens vindt u artikelen over toepassingen van kunst en groen, van landschapskunst tot kunst in de particuliere tuin. Zelfs in tijden van crisis blijft kunst zijn waarde houden. Hopelijk kunt u er inspiratie uit putten voor uw groene werkzaamheden in het komende jaar.

Uiteraard hebben we traditioneel ook het belangrijkste nieuws van het afgelopen jaar voor u op een rijtje gezet, van het lage btw-tarief tot de gewasbeschermingsperikelen, en in zes artikelen blikken we met hoofdrolspelers uit het nieuws terug op actuele ontwikkelingen, én kijken we vooruit.

De redactie van Tuin en Landschap wenst u en uw omgeving alvast fijne feestdagen, en op zakelijk én persoonlijk vlak het allerbeste voor het nieuwe jaar 2015.

Ralph Mens vakredacteur

15-12-14 14:22

Verbod chemische onkruidbestrijding op verhardingen toch weer uitgesteld VHG-voorzitter Rien van der Spek zegt verrast te zijn door het uitstel van het verbod op chemische onkruidbestrijding op verhardingen. Volgens Van der Spek kan de overheid zelf het goede voorbeeld geven door geen chemische middelen in aanbestedingen op te nemen.

Op donderdag 4 december vond in de Tweede Kamer het langverwachte debat plaats over gewasbeschermingsmiddelen met staatssecretaris Mansveld van Milieu en staatssecretaris Dijksma van Economische Zaken. In plaats van de duidelijkheid waarop door de sector werd gehoopt, leverde het debat meer onzekerheid op voor bedrijven en gemeenten.

Het verbod dat in november 2015 zou ingaan, is uitgesteld tot 2016. Vanwege juridische onzekerheden kiest het kabinet

ervoor om het verbod via een wijziging in het Activiteitenbesluit door te voeren.

VHG-voorzitter Van der Spek ziet de politieke ontwikkelingen met lede ogen aan. „De duidelijkheid is ver te zoeken.

Enerzijds is het uitstel gunstig voor bedrijven die in machines voor chemische bestrijding hebben geïnvesteerd, die kunnen nog even vooruit. Maar voor bedrijven die juist in alternatieve bestrijdingsmethodes hebben geïnvesteerd is het een domper, die zijn nu duurder uit.”

Goede voorbeeld Van der Spek denkt dat de overheid het goede voorbeeld zou moeten geven door geen chemische onkruidbestrijding meer op te nemen in aanbestedingen. „Als opdrachtgever kunnen lokale en provinciale

overheden het goede voorbeeld geven. Je ziet echter dat overheden met lagere budgetten zitten en dan toch voor de goedkoopste oplossing kiezen.”

De VHG-voorzitter denkt dat de overheid een helder signaal zou kunnen afgeven door bijvoorbeeld na 2016 geen chemische bestrijding op verhardingen meer in aanbestedingen op te nemen. „Opdrachtgevers en opdrachtnemers blijven nu in een spagaat zitten.”

Input Van der Spek vindt dat de politiek weinig heeft gedaan met de input vanuit de sectoren. „Als groensector hebben we in twee tot drie jaar tijd een reductie van meer dan 50% bereikt met de DOB-methode, dat is toch een maximaal resultaat. Geef meer ruimte aan de sector, bijvoorbeeld door het middelen-

gebruik langzaam af te bouwen.

Nu worden er alleen beperkingen opgelegd.” Hetzelfde geldt volgens Van der Spek voor de laagrisicomiddelen. „We moeten naar andere methodes toe.

Dan moet je ook ruimte geven aan laagrisicomiddelen, anders kom je hier niet verder mee.”

Verantwoordelijkheid De VHG-voorzitter vreest dat de politieke discussie rond chemische bestrijdingsmiddelen door de juridische complicaties nog jaren kan voortslepen. „Als politiek moet je nu doortastend optreden, en dit samen met de sectoren oppakken. Enerzijds door als overheid middelengebruik af te bouwen, anderzijds door bedrijven ook zelf hun verantwoordelijkheid te laten nemen door geen chemische middelen meer toe te passen.” <

Universiteitscampus Erasmus Beste Openbare Ruimte 2014 Foto Juurlink [+] Geluk

De campus van de Erasmus Universiteit Rotterdam is uitgeroepen tot de Beste Openbare Ruimte van 2014. Het ontwerp is van architectenbureau Juurlink [+] Geluk in Amsterdam. Het terrein verkeerde in een erbarmelijke staat voordat het ontwerpbureau de openbare ruimte opnieuw vorm mocht geven. ,,Dit is het project waar ik het meest trots op ben in mijn loopbaan’’, zei Huub Juurlink tijdens zijn presentatie van het plan op de eerste dag van het Landelijk Congres Openbare Ruimte in Almere. Met het toevoegen van een centrale as, een parkeergarage, verschillende groenvlakken en in het oogspringende elementen zoals een paviljoen, is de openbare ruimte totaal van karakter veranderd. Daarnaast wisten de ontwerpers sfeerplekken te creëren door toepassing van bomen, plantvakken en banken. <

TuinenLandschap | 26 | 2014

NieuwsPag_4-5_A_def.indd 5

5 15-12-14 14:23

Nieuws

’Burgerinitiatieven koppelen aan groensector’

Volgens Entente Florale-secretaris Roel van Dijk is de aanleiding voor het project de trend dat steeds meer bewoners gezamenlijk hun straat of buurt willen verfraaien met groen. Zulke initiatieven stranden soms door gebrek aan voldoende kennis en ervaring. Bewoners weten bijvoorbeeld niet goed welke bomen en struiken ze het best kunnen gebruiken. Ook vragen ze zich af hoe een beplanting jaarrond kan bloeien en hoe het buurtgroen kan bijdragen aan de biodiversiteit.

Professionele groenonder-

nemers of specialisten van gemeenten kunnen hierbij een rol spelen door advies en vakkennis over te brengen op burgers. Voor ondernemers kan dit een interessante manier zijn om zich te positioneren als groenbedrijf met kennis in het groene domein. Vaak zijn ook groenprofessionals betrokken bij burgerinitiatieven of buurtprojecten, zoals het basisonderhoud te verzorgen of voor specialistisch werk als boomverzorging.

Vitale Groene Stad Het pilotproject loopt tot eind 2015. Gemeenten en burgers kunnen bij Entente Florale melden waar behoefte is aan professionele ondersteuning. De opgedane kennis en ervaring worden tussentijds gedeeld via het netwerk van de Vitale Groene Stad. Entente Florale Nederland overlegt met andere provincies om vergelijkbare projecten te starten. <

Foto Ralph Mens

De provincies Noord-Brabant en Overijssel starten samen met Entente Florale Nederland het pilotproject ’Groen ondernemen en groen doen’. Burgers gaan steeds vaker aan de slag om de buurt te verfraaien met groen.

Het doel is burgerinitiatieven en buurtprojecten te koppelen aan professionele kennis en ervaring uit de groene sector.

Hof van Jan Boot aangelegd op Landgoed Keukenhof Bij de hofboerderij op Landgoed Keukenhof is de Hof van Jan Boot geopend. In de tuin is het hele jaar door een breed assortiment bol- en knolgewassen te bewonderen. Tuinarchitect Leo Schoolkate heeft voor het ontwerp inspiratie ontleend aan ’deftige’ boerderijtuinen. „Boerentuinen worden gekenmerkt door eenvoud. Aan de voorkant van de boerderij lag de siertuin, aan de achterkant werden gewassen voor rendement gekweekt.” De tuin is vernoemd naar oud-directeur van C.S. Weijers uit Hillegom. Het bedrijf leverde 80.000 bollen. <

c o l u m n

Klaver Een plant voor de toekomst die al in het verleden heiligverklaard is. Hij wordt gebruikt als verbeteraar van grondstructuur, als groenbemester en door boomverzorger Peter Mul als onkruidonderdrukker in bosplantsoen in de gemeente Heerhugowaard.

Tijdens Het Kantinegesprek was Trifolium ochroleucon de plant in mijn lezing. De geelwitte reuzenklaver. Een oersterke, rijkbloeiende plant waar bijen en hommels dol op zijn. In mijn lezing heb ik een nieuw item. Een groenbedrijf dat de besproken plant in een bijzondere combinatie laat zien.

Deze avond heb ik Oxalis Tuinontwerpen in het zonnetje gezet, die genoemde klaver gecombineerd heeft met Achillea ’Credo’ en met siergrassen als Melica en Achnatherum. Ziet er fris, vrolijk en heel natuurlijk uit. Omdat deze border grenst aan een weiland is de klaver hier helemaal op zijn plek.

In het album Wonderschoon Samenspel op de

6

TuinenLandschap | 26 | 2014

NieuwsPag_6-7.indd 6

Facebookpagina van Meneer Vermeer Tuinen, verzamel ik allemaal mooie combinaties van planten. De combinatie van Oxalis staat er natuurlijk ook, naast een prachtige combinatie met Trifolium rubens van Piet Oudolf.

De Ieren noemen klaver shamrock. Beroemd gemaakt door Sint Patrick in de vierde eeuw. Hij verdreef de slangen uit Ierland, die stonden voor het heidendom en bracht met klaver het rooms-katholieke geloof binnen. De drie blaadjes staan symbool voor de heilige drie-eenheid: de vader, de zoon en de heilige geest, zo vertelde hij de Ieren.

Op St. Patrick’s Day dragen allen klaver op hun hoed. Het Keltische triquetra-teken, dat stond voor water, hemel en aarde, verdween hiermee van het podium en ik verscheen met dit verhaal op het podium van Het Kantinegesprek te Apeldoorn.

Jack van Haperen ontwerper/hovenier Ruud Vermeer hovenier Bart Hoes tuinontwerper

Ruud Vermeer info@meneervermeertuinen.nl

15-12-14 12:56

Carien van Boxtel ontwerpt Schellevis-tuin CFS:

’Beton en beplanting vormen ideaal huwelijk’

Foto Ralph Mens

Hoe is de samenwerking met Schellevis ontstaan? „Het begon eigenlijk als een grapje. Ik was vorig jaar ook op de Chelsea Flower Show en daar had Schellevis een stand.

Wat ik zag was vooral een heleboel beton, terwijl ik vind dat ze juist de combinatie van beton met beplanting moeten laten zien. Je moet geen beursstand ontwerpen maar een echte tuin, zodat de beleving van het product optimaal is.

Schellevis nam mijn feedback heel serieus, vandaar dat ik dit jaar hun stand ontwerp.”

Hoe gaat de tuin eruitzien? „In de eerste plaats gaat het erom om de producten van Schellevis zo goed mogelijk voor de dag te laten komen, om de Engelse markt enthousiast te maken voor hun ’Oud-Hollandse’ tegels. Daarom probeer ik hun materiaal op zo veel mogelijke manieren toe te passen om zo te laten zien hoe veelzijdig beton is. Er komen bijvoorbeeld geen grote bouwwerken of zitmeubels, maar er moet wel gezeten kunnen worden. Sommige tegels worden verhoogd gepresenteerd en er wordt een nieuwe kleurlijn tentoongesteld. De ambachtelijke tegels van Schellevis wil ik combineren met de ambachtelijke producten van Nederlandse kwekers. Ik wil graag laten zien wat voor prachtige planten kwekers hier allemaal telen.

En welk ideaal huwelijk ze met beton kunnen aangaan.”

U gaat die planten allemaal ter plekke bij de kwekers uitkiezen? „Ja, nagenoeg allemaal. Kwekers

hebben veel meer verstand van planten dan wij ontwerpers.

Tijdens het ontwerpen zouden we ons veel meer door hen moeten laten adviseren. Zoals vandaag bij Cor van Gelderen (Plantentuin Esveld, Boskoop red.) dacht ik dat ik een heester vooral op de vorm zou komen uitkiezen, maar uiteindelijk heb ik vooral op de bast gelet.

Dat komt omdat Cor mij afraadde om een Cercidiphyllum japonica toe te passen. Deze heeft wel mooi blad, maar een heel saaie groeivorm. In plaats daarvan hebben we voor drie Acer griseum gekozen. Die hebben we stuk voor stuk gelabeld omdat de ene een bast heeft die veel meer afbladdert dan de andere. Of zoals Cor het zegt: elke plant is een individu.”

Foto Miranda Vrolijk

Voor de komende RHS Chelsea Flower Show (19 t/m 23 mei) in Engeland ontwerpt Carien van Boxtel uit Zaltbommel een kleine tuin voor de stand van Schellevis. In de tuin staan de Oud-Hollandse betontegels van de fabrikant centraal. „Maar wel in combinatie met een goed uitgekozen plantensortiment.’’

Samen met Cor van Gelderen van plantentuin Esveld in Boskoop zoekt Carien van Boxtel drie Acer griseum uit voor de Schellevis-tuin op de komende Chelsea Flower Show.

betrouwbaar en bereikbaar voor veel mensen.”

Bij welke kwekers gaat u nog meer langs?

Waarin verschilt het ontwerpen van een showtuin van een gewone opdracht?

„Ik ben al bij Carlos van der Veek van Fluwel en Wim de Goede van kwekerij de Schullhorn geweest voor de bollen. Ik wil namelijk veel tulpen in de tuin, die worden in showtuinen op Chelsea eigenlijk nooit toegepast. Die tulpen zijn allemaal al individueel in een pot gezet, die gaan we eerst broeien, zoals dat heet, en daarna juist koelen, zodat ze in mei op hun mooist zijn. Daarnaast levert kwekerij Marcel de Wagt de vaste planten, Dicky Schipper de éénjarigen en kwekerij Joosten de baardirissen. Enerzijds wil ik een bijzonder plantensortiment laten zien, maar anderzijds leidt dat ook af van de betontegels. Daarom zitten er ook heel gangbare soorten tussen zoals akeleien, prachtig,

„Ik ben heel veel bezig met de psychologie, de beleving van het Chelsea publiek. Hoe lok ik ze de tuin in? We zitten op een hoek vlakbij een van de ingangen van The Marquee. Is dat een voor- of een nadeel? Het gevaar bestaat dat mensen er juist daarom voorbijlopen. Dat wil ik voorkomen door de tuin te laten opvallen en de route in de tuin te laten aansluiten op de route die de bezoekers op Chelsea lopen. Daarom betrek ik eigenlijk de hele plattegrond en routing van de show in mijn ontwerp. Een showtuin is een momentopname en maar één week mooi: alle planten moeten dus van topkwaliteit zijn en in bloei staan. In feite is het meer een bloemschikking dan een beplantingsontwerp.”

Wie legt de tuin in mei aan? „Schellevis heeft een Engelse aannemer die de tuin aanlegt.

Maar het inplanten doe ik helemaal zelf, dat is me aangeraden door andere ontwerpers van Chelsea. Dat wil ik samen met een Nederlands/Brits vrijwilligersteam doen.”

Hoe lang bent u in Engeland? „Twee weken, een week tijdens de opbouw en ik sta alle zes showdagen in de tuin om bezoekers uitleg te geven over het ontwerp. Ik verheug me vooral ook op de opbouwweek; geweldig om te kunnen zien hoe al die showtuinen worden opgebouwd. Sowieso is het geweldig om je op de Chelsea Flower Show te kunnen wentelen in die waanzinnige tuincultuur van Engeland. Het is een grote bron van inspiratie en ontmoeting; ik zou niet meer zonder Chelsea Flower Show kunnen. <

TuinenLandschap | 26 | 2014

NieuwsPag_6-7.indd 7

7 15-12-14 12:56

Uitgesproken

„Steden krijgen steeds vaker te maken met overlast van weersextremen door klimaatverandering, zoals hevige regenbuien, hittegolven en extreme droogte. Deze extreme weersomstandigheden zullen de komende jaren toenemen in intensiteit en frequentie.

Omdat een stad veel mensen, kapitaal en vitale infrastructuur herbergt, is ze extra kwetsbaar voor dit soort klimaatveranderingen. Ook speelt mee dat steden vaak dicht bij zee en rivieren liggen, en dat ze door de verstening nog heter worden en moeilijker grote hoeveelheden regenwater kunnen verwerken.

Verantwoordelijkheid voor aanpassing aan klimaatverandering helder verdelen

Het achterblijven van stedelijke aanpassing aan het veranderende klimaat kan voor veel problemen gaan zorgen.

Dat blijkt wel uit het recente verleden: de hittegolf van 2003 kostte 15.000 Parijzenaren het leven, en orkaan Sandy veroorzaakte in 2012 voor bijna 70 miljard dollar aan schade in New York en de regio. Toch zijn Europese steden nog maar mondjesmaat begonnen met het nemen van maatregelen.

Zonder een duidelijke afgebakende verdeling van verantwoordelijkheden komt die aanpassing niet van de grond.

Mijn onderzoek laat zien dat daar waar steden in actie komen, vooral gemeenten nu veel verantwoordelijkheid op zich nemen. Burgers en bedrijven beperken zich tot de uitvoering van enkele maatregelen. Maar door de toenemende effecten van klimaatverandering zal de

druk op gemeenten toenemen en zullen ze hulp van bedrijven en burgers moeten inschakelen. Voor mijn promotie heb ik een methode ontwikkeld om die verantwoordelijkheden op een afgewogen manier, in samenspraak met belanghebbende private partijen, te kunnen verdelen.

Foto Universiteit Utrecht

Steden zijn nog niet goed voorbereid op klimaatextremen

Heleen Mees Klimaatwetenschapper Universiteit Utrecht

Deze methode laat beleidsmakers bewust nadenken over waar ze bepaalde verantwoordelijkheden kunnen neerleggen, op basis van een gebalanceerde set van belangrijke maatschappelijke overwegingen. Dat voorkomt dat men terugvalt op gebaande paden en routines, en zorgt voor een verantwoorde verdeling van verantwoordelijkheden tussen de gemeenten, burgers en bedrijven. Daarmee kunnen steden uiteindelijk klimaatbestendig worden gemaakt.”

www.tuinenlandschap.nl

vhg

Deze kolom valt onder redactionele verantwoordelijkheid van vhg.

Jaaroverzicht Tegen het eind van het jaar brengen diverse omroepen een jaaroverzicht op televisie. Ik vind dat leuk om naar te kijken. Het roept bij mij vaak het gevoel op; ’oh ja, dat is ook gebeurd’. Het jaar gaat zo snel dat we veel gebeurtenissen alweer vergeten zijn.

Ik denk dat we als hoveniers- en groenvoorzienersbranche ook terug mogen kijken op een bijzonder jaar. Als een van de eerste sectoren in Nederland hebben we het Sectorplan uitgevoerd, waardoor vele medewerkers in de wintermaanden cursussen hebben gevolgd. Er is een nieuwe cao afgesloten met daarin het gewenste jaarurenmodel voor meer flexibiliteit.

De Green Deal rondom De Levende Tuin is van start

8

TuinenLandschap | 26 | 2014

NieuwsPag_8-9.indd 8

gegaan met tal van concrete activiteiten. In de nieuwe Green Deal ’Meervoudig Ruimtegebruik op groene daken’ wordt samengewerkt om groene innovaties op het dak te ontwikkelen.

De lage btw op hoveniersdiensten is dankzij intensieve lobby opnieuw verlengd. Eind september vond er weer een succesvolle landelijke open dag hoveniers plaats. Op tal van plaatsen hebben we onze branche voor het voetlicht gebracht.

Zo kan ik nog vele voorbeelden noemen. 2014 is een vruchtbaar jaar geweest. Ook het komende jaar gaan we weer ons best doen. Graag wens ik u hele mooie kerstdagen en een voorspoedig 2015 toe.

Egbert Roozen directeur vhg e.roozen@vhg.org

15-12-14 12:56

Tuin en landschap o

nline

www. tuinenlandschap. nl

Van onderstaande berichten staat een uitgebreide versie op de site van TuinenLandschap

Programma de Groene Agenda van start

Antwan Tuin Totaal @AntwanHovenier Al druk in de weer met het plaatsen van #kerstbomen

Het Programma de Groene Agenda gaat in 2015 van start.

Begin december kregen FloraHolland en iVerde groen licht om met het aangevraagde budget de verdere uitwerking van het programma en de vier benoemde projecten te beginnen.

Green sales @green_sales Buxus promotiecampagne van start. Samenwerkende Buxuskwekers met @FloraHolland Campagne titel: #buxusjeansofgarden

Eerste Kamer stemt in met T-rijbewijs De Eerste Kamer heeft dinsdag 2 december het wetsvoorstel voor de invoering van het Trekkerrijbewijs aangenomen. De nieuwe wet gaat op 1 juli 2015 in.

Bergenhenegouwen @WeizigtLouiseB Morgen, 10u, plant wethouder @JasperMos @amnesty-boom bij Weizigt opgedragen aan Nobelprijswinnares #Malala.

Green Deal beterinhetgroen.nl ondertekend

Sandra Greeuw @SandraGreeuw Vanmorgen goed startoverleg van volgende fase @TEEBstad.

Staatssecretaris Sharon Dijksma heeft op 1 december de Green Deal Beterinhetgroen.nl getekend. Deze website biedt vanaf zomer 2015 een overzicht van initiatieven op het snijvlak van groen en gezondheid.

Utrechts Landschap @UtrLandschap Groene vrijwilligers zijn onze ogen en oren in het veld. #2015jaarvandegroenevrijwilliger

Toelating verleend voor Pistol Flex Het Ctgb heeft een toelating verleend voor Pistol Flex. Het middel wordt toegelaten als onkruidbestrijdingsmiddel in openbaar groen.

Nationale Wedstrijd Tuinaanleg van start De komende weken vinden de voorronden van de Nationale Wedstrijd Tuinaanleg plaats.

PvdD: Verbied bestrijdingsmiddelen tuinenlandschap.nl De Partij voor de Dieren roept de regering op om bestrijdingsmiddelen van de markt te halen. De PvdD stelt dat er geen onomstotelijk bewijs hoeft te zijn om in te grijpen. Heeft zij gelijk?

2015: Jaar van de groene vrijwilliger

Discussieer mee in de tuinenlandschap-groep

72% zei ja tegen de stelling: Foto LandschappenNL

’Jongeren zijn actief met social media en gaming. Groen onderwijs moet hierbij aansluiten’

Groene vrijwilligers spelen een sleutelrol bij instandhouding van het landschap. LandschappenNL zet betrokkenheid van burgers in de schijnwerpers. Het Jaar van de groene vrijwilliger moet zo de waardering voor natuur vergroten.

Stem mee over de volgende peiling:

’2015 wordt een beter jaar qua omzet voor de groensector dan 2014’

ap

an

h dsc

Bij sommige artikelen in dit blad staan icoontjes, deze verwijzen naar extra informatie op de website Foto’s

Filmpjes

Dossiers

Documenten en links naar websites

Praat mee

nL ine

f

ie r b s uo eer euw n on Ni Ab e pd

Tu

TuinenLandschap | 26 | 2014

NieuwsPag_8-9.indd 9

9 15-12-14 12:56

hortus conslusus De eerste gedachte is rond.

Tuin is de houten omheining opgericht om de vileine wereld daarbuiten op afstand te houden: woestenij, rovers, duivelskruid. De barre grond geploegd, uit de hoge bron water omlaag geleid voor lelies, akeleien, fonteinen.

Middeleeuwen genoeg voor een mogelijk punt in de tijd waarop je hier kunt verschijnen eens meien morgens vroeg.

Willem van Toorn

10

TuinenLandschap | 26 | 2014

Gedicht 1.indd 10

12-12-14 10:34

TuinenLandschap | 26 | 2014

Gedicht 1.indd 11

11 12-12-14 10:34

Terugblik 2014

Ontwerpers beraden zich over collectief TuinenLandschap 1 | 25 januari 2013 2014

Tekst Miranda Vrolijk Beeld Michel Lafaille

Hans Bouwens is eigenaar van ontwerpbureau De Eeckenborgh.

Hans Bouwens

Ontwerperscollectief móet er komen Begin dit jaar beraadden de ontwerpers zich over een collectief.

Aansluiten bij VHG of NVTL of een eigen organisatie oprichten? Het eerste besluit de tijdelijk opgerichte werkgroep een paar maanden later. Toch is alles nog niet kannen kruiken: het VHG-bestuur dubt nog over een vakgroep Ontwerpers en ook bij de NVTL is een volwaardig lidmaatschap voor ontwerpers eind dit jaar nog niet rond. Volgens Hans Bouwens moet er hoe dan ook een collectief voor tuinontwerpers komen.

12

B

ouwens runt in Putten zijn ontwerpbureau De Eeckenborgh. Hij is begonnen als hovenier, maar heeft zich de afgelopen decennia ontwikkeld als ontwerper van tuinen in het midden- en hogere segment.

Bouwens heeft zich zowel bij branchevereniging VHG als bij de vakvereniging NVTL aangesloten. Van beide verenigingen is hij al jarenlang lid. Daarnaast zit hij in de commissie die het programma verzorgt van het Platform Ontwerpers van de VHG (zo’n vier keer per jaar organiseert de VHG een avond met lezingen en workshops waarin ontwerpers en hoveniers elkaar kunnen ontmoeten). Uiteraard volgt hij de ontwikkelingen over hoe de ontwerpers zich willen organiseren op de voet. „De markt voor particuliere tuinen heeft zich de afgelopen tien tot vijftien jaar enorm ontwikkeld. Er gaat inmiddels veel geld in om. De opleidingen hebben hier echter te weinig aandacht voor of zijn te landschappelijk gericht. Daarom is het broodnodig dat er een plek komt waar tuinontwerpers kennis kunnen uitwisselen. Je ziet dat er soms ontworpen wordt met te weinig kennis. Ontwerpen zien er dan bedroevend uit, terwijl elke opdrachtgever het recht heeft op een goed ontwerp.’’

De huidige verenigingen voorzien volgens

Bouwens niet goed genoeg in de behoefte van tuinontwerpers. „De VHG is per definitie gericht op de hovenier en groenvoorziener en de NVTL op de landschapsarchitect.

Alhoewel er natuurlijk veel raakvlakken zijn, is de tuinontwerper geen hovenier en evenmin een architect.’’

En hoewel het Platform Ontwerpers van de VHG volgens Bouwens de afgelopen vijf jaar voor meer aandacht en begrip tussen de ontwerpers en de hoveniers heeft gezorgd, is dit niet voldoende om het vak van tuinontwerper op een hoger plan te krijgen. „Het platform heeft veel losgemaakt en we zijn op de goede weg, maar is het absoluut niet genoeg.’’

De tijdelijke werkgroep die begin dit jaar werd opgericht om te onderzoeken hoe de ontwerpers zich het beste zouden kunnen organiseren, oordeelde dat aansluiten bij een van beide bestaande verenigingen de beste optie was. Bouwens waagt zich niet aan een advies voor ontwerpers bij welke vereniging zich aan te sluiten. „Tuinontwerpers zouden bij beide goed kunnen passen, maar het is dan wel belangrijk dat de VHG een vakgroep Ontwerpers opricht en dat het bij de NVTL ook meer over tuinarchitectuur gaat. Maar hoe dan ook, een collectief moet er komen.’’ < ’

Januari

Februari

Ontwerpers beraden zich over collectief | Dakpark Vierhavensstrip geopend | Debat over verbod op chemische onkruidbestrijding uitgesteld | Werkgevers positief over nieuwe cao voor hoveniers en groenvoorzieners | Subsidie voor Levende Duurzame Buitenruimtes | | Steeds meer producten groensector met keurmerk | Verbena wint Glazen Tulp Award

Uitzonderingen op verbod chemische onkruidbestrijding | Onderhoud openbare ruimte naar bodemkwaliteit | 'Dromend van Holland’ levert elf festivaltuinen op | Iepenzigzagbladwesp in Nederland | Instemming met Participatiewet, maar zorgen over budget en begeleiding blijven | Bolvormige berk beste nieuwigheid op IPM | Hovenier Vakman van het Jaar 2014

TuinenLandschap | 26 | 2012

TEL- jaaroverzicht 2 pag deel1.indd 12

15-12-14 14:33

Eerste certificaten De Levende Tuin behaald T uinenLandschap 7 | 27 maart 2014

Teus van Heerikhuize

Omslag in denken door De Levende Tuin In maart behaalden 45 aankomend hoveniers het certificaat De Levende Tuin. Dit scholingsprogramma voor BBL-leerlingen, dat voortvloeit uit het Sectorplan Hoveniers en groenvoorziening, is een groot succes.

Tekst Wendy Bakker | Beeld Gerdien de Nooy

D

ocent en coördinator Teus van Heerikhuize van het Wellantcollege in Gouda is vanaf het begin betrokken bij de ontwikkeling van de BBL-cursus De Levende tuin, die in samenwerking met Triple E en de VHG is vormgegeven. De docent beoordeelde de praktische uitvoerbaarheid van de lesstof en draaide de pilotcursus De Levende Tuin, die in januari 2014 van start ging. Inmiddels geeft hij les aan al weer zijn vierde groep.

De cursus is opgebouwd uit een theoretisch deel, dat in de ochtend wordt gegeven en een praktisch, aanschouwelijk deel in de middag. Volgens Van Heerikhuize is dat middagdeel enorm belangrijk. „Wil je dat deze jongens iets in hun hoofd krijgen, dan moet je het niet alleen vertellen maar ze het ook laten zien. Het gaat dan om onderwerpen als hergebruik, water in de tuin, klimaatverandering, biodiversiteit, inheemse beplanting en bodemleven.”

De docent ging tijdens de cursusmiddagen met de leerlingen op pad. „Ik heb gezocht naar voorbeeldbedrijven die koploper zijn in het vak. Deze brachten we dan een bedrijfsbezoek of we gingen op excursie naar duurzame tuinen, zoals naar de tuin van Fonds 1818 van tuin-en landschapsarchitect Jos van de Lindeloof. John van Gemerden van Watersnip Advies nam ze mee de Reeuwijkse plassen op en vertelde vanaf het water over natuurvriendelijke oevers, inheemse beplanting en de voordelen van onderwaterbeschoeiing.”

Tijdens deze excursies prikkelde Van Heerikhuize de leerlingen om zelf na te denken over wat ze zagen. „Je bent bezig met bewustwording. We laten ze ervaren dat duurzaam niet ’geitenwollensokken’ hoeft te zijn, maar dat je het op een moderne, strakke manier kan toepassen in de tuin.” De docent is ervan overtuigd dat de cursus leidt tot een omslag in denken van de toekomstige vakman. „Na een filmpje over klimaatverandering bleef het minutenlang doodstil in de groep. Dat vind ik heel mooi. Dan komt het aan.” <

Docent Teus van Heerikhuize beoordeelde de praktische uitvoerbaarheid van de lesstof en draaide de pilotcursus De Levende Tuin.

Maart

April

Kamer pleit voor totaalverbod op verkoop van glyfosaat aan particulieren | Piet Oudolf wint Rotterdam-Maaskantprijs 2014 | Driekwart gemeenten bezuinigt op groen | VHG blijft strijden voor permanent laag btw-tarief voor hoveniersdiensten | BBL-leerlingen behalen certificaat De Levende Tuin | Eikenprocessierups naar verwachting vroeg dit jaar | Apeldoorn plant eerste energiebos aan

Eikenprocessierupsen nog nooit zo vroeg uit het ei | ’Verkoopverbod glyfosaat juridisch niet haalbaar’ | Erfgoedhoveniers krijgen in 2015 eigen erkenningsregeling | Jubileumtuin geopend ter ere van Mien Ruys | Europees verbod op handel in invasieve exoten | Natuurvisie kabinet benadrukt belang van groen in de stad| Modeltuin De Levende Tuin geopend in Appeltern

TuinenLandschap | 26 | 2012

TEL- jaaroverzicht 2 pag deel1.indd 13

>

13 15-12-14 14:34

Terugblik 2014

Grote gemeenten willen meer groen TuinenLandschap 13 juni2012 20143 12 | 19 7 juni

Gerdo van Gro otheest

Groen is voor Maastricht topprioriteit Driekwart van de gemeenten denkt volgend jaar te moeten bezuinigen op groen. Desondanks zijn er gemeenten waarvoor groen topprioriteit is. Zo’n gemeente is Maastricht, die door slimme combinaties te maken met grote thema’s als klimaatadaptatie en infrastructuur, extra groen toevoegt aan de stad.

Tekst Wendy Bakker Beeld Johannes Timmermans

O

„

ok Maastricht bezuinigt op beheer en onderhoud door onderhoudsintensieve beplantingen als hagen en heesters te vervangen voor een meer onderhoudsarme beplanting of gras, zoals je dat in meer Nederlandse gemeenten ziet”, zegt de Maastrichtse wethouder Gerdo van Grootheest. Hij voegt daaraan toe dat ze bij een dergelijke beslissing altijd de burgers betrekken. „Als ze de beplanting willen behouden, geven we ze de mogelijkheid deze zelf in beheer te nemen.”

Ondanks versobering en omvorming komt er in Maastricht een groot arsenaal aan groen bij in de vorm van nieuwe parken, recreatiegebieden en stadslandbouw (13 ha). „We zijn in de investeringssfeer stevig bezig. Grote groenprojecten zijn per

definitie gekoppeld aan grote thema’s als infrastructuur en klimaatadaptatie. De A2 die dwars door de stad loopt, wordt ondertunneld. Daar bovenop komt een groene loper met 2.000 nieuwe lindebomen. Van oorsprong gaat het om infrastructurele gelden waar je geen groen in terugziet, maar waar wel een heel groene component in zit. En dat is daarin geen sluitpost.”

Van Grootheest noemt ook het te realiseren 7 ha grote Frontenpark. Een terrein midden in de stad omgeven door industrie, maar waar nog oude vestingwerken liggen. „De ruimte voor het park komt vrij door sloop van oude bedrijfspanden en woningen. Het park kan ook hier gerealiseerd worden uit infrastructurele gelden. De plek is aangewezen als natuurcompensatiegebied. Ook hier betrekken we op een actieve manier de burgers. We hebben ze gevraagd om mee te dromen over de functie van het park en welke activiteiten ze daarin zouden willen realiseren. In tien tot vijftien jaar zal dit onbekende, wat achtergebleven gebied omgetoverd zijn tot een mooi stadspark voor en door de burgers.”

De nieuwe groengebieden vragen in de toekomst om onderhoud en beheer. Op de vraag hoe de gemeente dat gaat bekostigen, antwoordt de wethouder: „Voor onderhoud en beheer is extra geld nodig. We zullen dan steeds moeten afwegen waar op andere plekken versoberd kan worden.” <

Wethouder Ruimtelijke ordening en landschapsontwikkeling Gerdo van Grootheest: „Voor groen in de straat, zoals tegeltuintjes en wijktuinen is de overheid niet meer primair aan zet. Onze rol is stimulerend en ondersteunend.”

14

Mei

Juni

Onderzoek naar essentaksterfte krijgt toch vervolg dankzij crowdfunding | ’Ook na crisis minder geld voor gemeentelijk groen’ | Geen nationaal moratorium neonicotinoïden | De Rooy Hoveniers wint Tuin van het Jaar | Ontwerperswerkgroep: aansluiten bij bestaande vakverenigingen | Intratuin stopt met verkoop glyfosaat | Vlinderhof Máximapark open voor publiek

’Meer groen moet steden hittebestendig maken’ | NTR niet bezorgd over geringe animo groensector voor Floriade in Almere | Eerste Kamer bezorgd over groen onderzoek | Bredere toelating voor Dutch Trig | Grote gemeenten willen meer groen in de stad | Aziatische essenprachtkever in aantocht | Dijksma komt met pact voor groenonderwijs | Buitendiensten grote steden staken

TuinenLandschap | 26 | 2012

TEL- jaaroverzicht 2.indd 14

15-12-14 12:57

Gezamenlijk lobbyen voor laag btw-tarief 16/17 | 19 31 juli TuinenLandschap 15/16 juli 2014 2012

Tekst Ralph Mens Beeld VHG

VHG-directeur Egbert Roozen: „Vanuit de Europese zusterorganisaties van VHG wordt het belang voor een laag btw-tarief op hoveniersdiensten aan de eigen minister meegegeven. Hiervoor is een position paper samengesteld.”

Egb ert Ro ozen

Lobby laag btw-tarief in nieuwe fase De lobby voor een laag btw-tarief op hoveniersdiensten gaat een nieuwe fase in. Lag tot nu toe de nadruk op crisis- en herstelmaatregelen, komend jaar komt de nadruk vooral te liggen op duurzaamheid en de maatschappelijke baten van groen.

D

e lobby voor het lage btw-tarief wordt voor de VHG gevoerd door directeur Egbert Roozen. Nadat vorig jaar de btwmaatregel al een keer was verlengd, werd dit jaar extra hard gelobbyd voor behoud van het tarief van 6% op aanleg- en onderhoudswerkzaamheden. „We hebben er ontzettend ons best voor gedaan. Het was deze keer moeilijker, omdat de maatregel is ingesteld vanuit het idee van crisis- en herstelmaatregelen. Nu de economie begint aan te trekken, is er vanuit de politiek minder draagvlak voor.”

De branche kon echter mooie cijfers overleggen dankzij de btw-monitor die eerder dit jaar is gehouden. Daarin gaf 84% van de ondervraagden aan meer opdrachten van particulieren te hebben en 82% gaf aan meer omzet te draaien uit particuliere opdrachten. Daarnaast werden ook de zogeheten constructieve oppositiepartijen in Den Haag aangeschreven. Uiteindelijk resulteerde het op de valreep in verlenging van de btw-maatregel tot juli 2015. Roozen geeft aan dat nu moet worden gepleit voor verlenging na juli 2015. Daarvoor is echter

een andere boodschap nodig. „We moeten niet meer onze motivatie halen uit crisis en herstel, maar ons richten op verduurzaming en zaken als De Levende Tuin. Het maatschappelijk belang van groen wordt door de politiek inmiddels onderschreven.

Kunnen we het lage btw-tarief dan zien als stimulering voor verduurzaming?” Volgens Roozen is er volop aandacht voor het belang van groen in relatie tot klimaateffecten, bijensterfte en gezondheid. „Het lage btw-tarief zou kunnen worden gebruikt als prijsinstrument, als prijsprikkel om iets aan vergroening te doen.”

Behalve de lobby voor de tijdelijke maatregel loopt ook de lobby voor een permanent laag btw-tarief. Deze richt zich op Brussel. „Het dossier ligt bij de nieuwe eurocommissaris. Omdat deze recent is benoemd, gaat dit pas in 2015 echt spelen.”

Roozen stelt dat ook hier moet worden ingestoken op de maatschappelijke belangen van groen met de btw als prijsinstrument. „Er bestaan nu nog grote verschillen tussen de diverse lidstaten, er is dus nog flink wat werk aan de winkel.”

Juli

Augustus

Bestuur NVTL aan de slag met eisen voor bureaulijst | Plant verbetert leefklimaat in TBS-kliniek | Veel gemeenten maken zich zorgen over verdringing als gevolg van social return | VBNE adviseert weer iepen aan te planten | Cao Hoveniers algemeen verbindend verklaard | Zonne-energie ingezet bij onkruidbestrijding | Bodemzuiverend park De Ceuvel geopend

Deseo is Gouden Roos van Den Haag 2014 | Groenbranche presenteert gezamenlijke trends 2015 | Waarschuwingsmodel voor eikenprocessierups | Productschap Tuinbouw besluit positief over projecten voor groene branche | Huis TU Delft en NL Greenlabel in de prijzen | Ziekteverzuim hoveniers gedaald | DemoDagen Papendal gaan niet door

TuinenLandschap | 26 | 2012

TEL- jaaroverzicht 2.indd 15

>

15 15-12-14 12:57

Terugblik 2014

Overgangsregeling nodig voor laagrisicostoffen TuinenLandschap 21 | 9 oktober 2014

Rogier Doornbos is productspecialist Ultima bij ECOstyle.

Tekst Peter Bennink Beeld ECOstyle

Rogier Do ornb os

Graag duidelijkheid vóór het seizoen De politiek steggelt al jaren over het verbieden van onkruidbestrijding op verhardingen. Rogier Doornbos is teleurgesteld in de geringe vooruitgang op dit dossier, terwijl duidelijkheid juist is geboden: „Zonder stip op de horizon weet je als beheerder of als groenaannemer niet welke koers je moet varen.”

16

H

et beleid ten aanzien van onkruidbestrijding op verhardingen in Nederland krijgt moeizaam vorm. In 2011 werd de motie Grashoff met een verbod op glyfosaat voor niet-commerciële doeleinden aangenomen, maar wanneer deze wordt uitgevoerd is nog steeds de vraag.

In de Tweede nota duurzame gewasbescherming die vorig jaar verscheen, is nog sprake van een verbod op chemische onkruidbestrijding op verhardingen in 2018.

In een brief aan de Tweede Kamer van februari dit jaar, heeft Staatssecretaris Mansveld dit verbod vervroegd naar november 2015. In het debat van 4 december dit jaar gaf ze te kennen dat 2015 niet haalbaar is en dat het verbod in 2016 in zal gaan.

Rogier Doornbos vermoedt dat juridische moeilijkheden ten grondslag liggen aan de moeizame totstandkoming van het verbod: „De staatssecretaris wil het verbod gestalte geven door het Activiteitenbesluit te wijzigen. Je moet voor zo’n wijziging aan kunnen tonen dat minder drastische

maatregelen niet het gewenste effect gehad hebben. En dat is in dit geval nog niet zo makkelijk.”

En als het verbod er dan eindelijk is, is er nog de vraag wat er precies verboden gaat worden. In de nota is sprake van een uitzondering voor laagrisicomiddelen. Maar welke middelen dat zijn moet door de EU bepaald worden en dat besluit wordt pas in 2020 verwacht. Doornbos pleit daarom voor een overgangsregeling voor middelen die vermoedelijk op de lijst komen te staan zoals Cito en Ultima: „Zonder overgangsregeling ontstaat er een gat tussen de datum van het verbod en het moment waarop de laagrisicoregeling ingaat.”

Doornbos hoopt dat de staatssecretaris voor het begin van het komende seizoen duidelijkheid kan geven: „Gemeenten willen graag meerjarige contracten aangaan voor onkruidbestrijding. Het is daarom van belang dat ze vóór het begin van het seizoen weten wat ze kunnen verwachten de komende jaren.” <

September

Oktober

Groensector blij met verlenging van tijdelijke btw-maatregel | Door zachte winter veel overlast grote waternavel | Nieuwe koers VHG Vakgroep Hoveniers | 'Voor de kerst landelijk netwerk van wethouders met groen in portefeuille opzetten' | Entente Florale zoekt samenwerking met VHG | Weert groenste regio ter wereld | iVerde en FloraHolland aan de slag met Groene Agenda

Strengere emissienormen voor nieuwe werktuigen | Tuinenfestival verdeelt Gouden Potloden | Gemeenten worstelen nog met Aanbestedingswet | 'Beeldkwaliteit C vaak duurder dan B' | €400.000 voor promotie De Groene Stad | ECOstyle: overgangsregeling voor laagrisicostoffen | Amstelveen en Zuidlaren groenste van Europa | PARK21 in 2017 locatie Landschapstriënnale

TuinenLandschap | 26 | 2012

TEL- jaaroverzicht deel3.indd 16

11-12-14 17:43

Eikenprocessierups verspreidt zich verder TuinenLandschap 23 | 6 november 2014

Henry Kupp en

Eikenprocessierupsen gedijen goed De weersomstandigheden zijn de eikenprocessierups goed gezind geweest. Het mooie weer in de ’uitvliegperiode’ in 2013 en het warme voorjaar van 2014 hebben gezorgd voor een flinke toename van het plaagdier.

Tekst en Beeld Peter Bennink

Henry Kuppen is directeur van Kuppen Boomverzorging in Mill en lid van het kernteam van het Kenniscentrum Eikenprocessierups.

N

adat de populatie eikenprocessierupsen de afgelopen twee jaar gedaald was, is er in 2014 weer een duidelijke toename te zien geweest. Zeker in de ’nieuwe’ gebieden, waar de eikenprocessierups de afgelopen jaren pas terecht is gekomen zoals Friesland, Groningen en Drenthe is dat het geval, maar ook in Utrecht, Noorden Zuid-Holland en Zeeland zijn er in 2014 beduidend meer nesten gevonden.

Henry Kuppen, directeur van Kuppen Boomverzorging: „In gebieden zoals Drenthe waar de eik in sommige gemeenten 80% van het bomenbestand uitmaakt, verwacht ik in de komende jaren nog een grote toename van rupsen. Het lijkt alsof ze daar nu in dezelfde fase zitten als Brabant en Limburg in de jaren ’90.”

In de gebieden waar de rups al langere tijd aanwezig is, is het beeld grillig. In Brabant, Limburg en delen van Gelderland is op sommige plekken sprake van toename, op andere van stagnatie of zelfs een afname. Dit hangt vooral samen met de manier van bestrijden die per gemeente verschilt.

De hoeveelheid eikenprocessierupsen is volgens Kuppen grotendeels te verklaren door de weersomstandigheden. „De afname in 2013 is bijvoorbeeld toe te schrijven aan het lange koude voorjaar. De periode waarin de vlinders uitvlogen was juist

weer erg gunstig. Er zaten in 2013 dan ook twee keer zoveel vlinders in de vallen als het jaar daarvoor.”

Op basis van de waarnemingen van 2013 was dan ook al een toename verwacht in 2014. Kuppen: „De vele gevangen vlinders in combinatie met het zachte voorjaar zorgden voor een flinke toename op veel plekken.”

Dit jaar is een deel van de vlinders uitgevlogen onder gunstige omstandigheden en een deel tijdens de regenachtige maand augustus. „Die vlinders zullen vermoedelijk niet erg ver gevlogen zijn, want ze houden niet van regen. Dat betekent wellicht dat de nesten volgend jaar dichter bij die van dit jaar te vinden zullen zijn en de verspreiding minder snel is gegaan.” <

November

December

Hovenier belangrijk bij realisatie groen schoolplein | 'Voorstel PvdA degradeert openbaar groen tot vrijwilligersgroen' | Eikenprocessierups verspreidt zich | Gedragscode groenvoorzieningen goedgekeurd | Dijksma wil vergroening bestrijdingsmiddelen | Jansen Hoveniers beste leerbedrijf | Intratuin haalt chemische middelen uit schappen | Tuinontwerpen3d.nl wordt OntwerpAcademie

Boomspecialisten maken leidraad EMVI-criteria | Ontheffing Tijdelijke Natuur wordt voor grondeigenaren nog eenvoudiger gemaakt | 150 bezoekers voor Nederlandse Boominfodag | Gemeentelijke beheerdiensten moeten zich anders organiseren | Inspecteurs NVWA controleren bomen Winterswijk op boktorren | Tuinbranche Nederland stelt ’Groen Brancheplan’ vast

TuinenLandschap | 26 | 2012

TEL- jaaroverzicht deel3.indd 17

<

17 11-12-14 17:43

OPLEIDING ONTWERPER FEELGOOD GARDEN Je leert tuinen ontwerpen die goed voelen en waar het goed vertoeven is. Je krijgt les in het waarnemen van vormen, materialen, planten en kleuren. Je leert wat dit in een tuin kan betekenen en hoe toe te passen.

Watermanagement in uw eigen tuin!

Aanvang 20 januari 2015 in 25 themadagen leer je het energetische aspect van groen en vormgeving. Deze opleiding kan een waardevolle ondersteuning zijn voor Tuin-architecten, -ontwerpers en hoveniers.

- De opleiding is op dinsdag van 13.00 tot 21.00 uur gedurende 1 jaar. (niet in schoolvakanties) Contact Heb je belangstelling voor deze opleiding of heb je vragen neem dan vrijblijvend contact op met Wim Lips via email@lipsgroen.nl of 0412-612713 LipsGroen.

(Van 21 dec t/m 4 jan graag via mail. We nemen dan contact met je op) www.feelgoodgarden.nl Les locatie: LipsGroen, Weijen 77, 5388 HM Nistelrode.

Iedereen wil water in de tuin: in de vijver, op bloemen, planten en het gazon.

Maar wateroverlast? Daar is niemand blij mee!

Steeds meer tuinen hebben een ruim terras om heerlijk van te genieten. Intensieve of langdurige regenbuien kunnen in de tuin wateroverlast veroorzaken. Dit vraagt om oplossingen.

ACO EasyGarden helpt met functionele, duurzame en esthetische oplossingen voor het watermanagement in de particuliere tuin! www.aco-easygarden.nl

ACO EasyGarden Regenwater verdient beter!

613073.indd 18

15-12-2014 12:44:48

Zo-zit-dat

Welke cao is op uw bedrijfsactiviteiten van toepassing?

Hovenier Jan de Graaff* heeft sinds enige tijd zijn hovenierswerkzaamheden uitgebreid met stratenmakerswerk. Inmiddels bestaan de activiteiten van zijn onderneming voor meer dan 50% uit stratenmakerswerk. Eén van zijn werknemers merkt op dat de Cao Bouwnijverheid van toepassing is, waarin hogere lonen staan. Heeft de werknemer gelijk?

Tekst Tessa Viragh | Beeld Peter Moorman

I

n een recente procedure bij het Hof Amsterdam kwam eenzelfde kwestie aan de orde. Twee werknemers vorderden jegens hun ex-werkgever het loon volgens de naar hun mening toepasselijke Bouw-cao over de vijf jaren voorafgaand aan hun vertrek.

De bedrijfsactiviteiten van de werkgever waren in de periode verschoven van hovenierswerkzaamheden naar stratenmakerswerk en grondverzet. De activiteiten vielen daarmee onder de werkingssfeer van de Bouw-cao, omdat meer dan 50% van de omzet hieraan toe te schrijven was. De Bouw-cao was algemeen verbindend verklaard.

Algemeen verbindend verklaring Hoe zit het nu ook al weer met cao’s?

Veel werkgevers denken dat zij niet onder een verplichtstelling vallen, omdat hun onderneming niet aangesloten is bij een cao.

Als echter een cao door de minister van Sociale Zaken algemeen verbindend is verklaard, dan geldt deze dwingend voor elke werkgever die onder de werkingssfeer valt. In dat geval wordt de werkgever geheel buiten zijn toedoen of betrokkenheid toch gebonden.

Als men aan een cao gebonden is, wordt de cao geacht deel uit te maken van de individuele arbeidsovereenkomst en zijn afspraken waarin wordt afgeweken van de cao nietig.

zou moeten zijn bij een cao of bedrijfstakpensioenfonds. Deze controle moet herhaald worden op het moment dat de werkzaamheden wijzigen.

Loonsom

Naheffingsaanslagen Niet alleen de werknemers zelf, maar ook derden (denk aan cao-partijen zelf, Belastingdienst, sociale fondsen, het bedrijfstakpensioenfonds) kunnen een beroep doen op deze ongeldigheid en bij een controle naheffingsaanslagen met boetes en rente opleggen.

Een bedrijfstakpensioenfonds is gerechtigd om met terugwerkende kracht deelname af te dwingen, ook al is er al een (andere) pensioenregeling van kracht.

Het is voor werkgevers dan ook van groot belang om na te gaan of door de soort bedrijfsactiviteiten die het bedrijf uitvoert, de onderneming aangesloten

Het Hof Amsterdam gaf de werknemers in de bovengenoemde zaak gelijk. Uiteindelijk moest de werkgever een forse loonsom betalen, die nog eens werd verhoogd met de wettelijke verhoging van 50% én de wettelijke rente.

De werknemer van Jan de Graaff zou dus gelijk kunnen hebben. Door wijziging van de activiteiten en werkzaamheden, kan het gebeuren dat een (andere) cao van toepassing wordt.

Een onderneming die de cao niet of niet goed naleeft, kan in grote financiële problemen komen. Soms kunnen (loon) kosten worden bespaard door bedrijfsactiviteiten te splitsen als daardoor een ’goedkopere’ cao van toepassing wordt. <

Tessa Viragh is juridisch adviseur bij Grant Thornton, E Tessa.viragh@gt.nl

Hoe-zit-dat?

* Deze naam is fictief

Heeft u vragen of problemen die geschikt zijn voor bespreking in de rubriek Zo-zit-dat, laat het de redactie weten. Met behulp van een deskundige trachten wij het juiste antwoord of de juiste aanpak van uw probleem te vinden.

TuinenLandschap | 26 | 2014

Zo-zit-dat.indd 19

19 11-12-14 17:43

20

TuinenLandschap | 26 | 2014

Gedicht 2.indd 20

11-12-14 17:43

Kamperfoelie Ik had niet vaak meer aan dat huis gedacht, Noch aan dien tuin. Dit alles is verleden.

Eindlijk raakt ieder ieder leed ontgleden Al is het hart ook bijna omgebracht.

Vanwaar dan dat, terwijl 't ontembaar hart Al lang naar andre, verdre dingen haakte, Ik mij weer in 't voormalige wist verward, Omdat ik aan de geur dacht, zwoel en lauw, Die van de kamperfoelie zich losmaakte Bij 't stijgen van den zomeravonddauw?

J.C. Bloem

TuinenLandschap | 26 | 2014

Gedicht 2.indd 21

21 12-12-14 10:27

Ontwerp en Inrichting

In het dwaallandschap zijn verschillende kleine en grotere open ruimtes gecreĂŤerd. Die kunnen gebruikt worden voor sport en spel, om te picknicken of om er manifestaties te organiseren.

22

De dijken liggen 1,1 m verdiept in het maaiveld, en steken er 1,9 m bovenuit.

Effectief zijn ze dus 3 m hoog. Tussen twee dijken liggen op maaiveldhoogte graspaden met in het midden een droge greppel. Het is belangrijk dat de greppels droog blijven, anders wordt het geluidsreducerende effect van de dijken minder. Daarom is er een uitgebreid drainagestelsel aangelegd.

TuinenLandschap | 26 | 2014

KunstinLandschap.indd 22

11-12-14 17:48

Foto Your Captain Luchtfotografie, beeldbewerking Paul de Kort

Paul de Kort www.pauldekort.nl

Geluid dempen in dwaallandschap Landartpark Buitenschot is een landschap van geluid. Repeterende dijken dempen het warmdraaien van de startende vliegtuigen op de naburige Polderbaan. De dijken liggen niet allemaal in dezelfde richting, sommige waaien 18 graden uit, waardoor een dwaallandschap is ontstaan. „Het verstrooien van geluid is zichtbaar gemaakt; de ribbels zijn gestold geluid.’’

Tekst Miranda Vrolijk | Beeld Gerdien de Nooy

O

p deze novembernamiddag piept de zon af en toe door de wolken en zet het ribbellandschap onder de rook van Schiphol letterlijk in een ander licht.

Laaghangend komt hij net boven de dijken uit. Op de vraag of dit landschap kunst is, antwoordt Paul de Kort instemmend. „Onder deze omstandigheden zeker.’’

De Kort is beeldend kunstenaar, het landschap speelt in zijn werk een belangrijke rol. Zo heeft hij de Wassende Maan in de Biesbosch ontworpen en ook Camouflage, de parkeerplaats bij Fort Vechten is door hem gemaakt samen met Parklaan landschapsarchitecten.

Ook het zevende landschapskunstwerp Pier+Horizon dat volgend jaar in Flevoland wordt aangelegd is van De Kort.

Landartpark Buitenschot zoals het 33 ha grote ribbellandschap heet, is ruim

een jaar geleden aangelegd. Het ligt ten noorden van Hoofddorp net achter de Geniedijk. Bij het aanleggen van de Polderbaan, de vijfde baan van Schiphol, had niemand er rekening meegehouden dat de bewoners van de wijk VrijschotNoord - die zo’n twee km van de baan ligt - last zouden krijgen van het dreunen van vliegtuigen die zich nog op de grond bevinden. Met name wanneer zij zich klaarmaken om te gaan starten, is dat in de huizen van Vrijschot-Noord duidelijk voelbaar. Grondgeluid heet dit fenomeen.

Dit zijn laagfrequente trillingen met grote golflengtes die als het ware over de grond rollen. Grondgeluid wordt weinig geabsorbeerd door de lucht of de bodem.

TNO bedacht de oplossing voor de geluidsoverlast; wanneer je de golfbewegingen onderbreekt door een reeks achter elkaar geplaatste dijken wordt

het grondgeluid door de schuine vlakken beter verstrooid en uiteindelijk gedempt. „Als je er minimaal vijf, zes of zeven achter elkaar plaatst, is het effect het meest optimaal, met dat gegeven zijn we gaan stoeien’’, zegt De Kort. Samen met H+N+S Landschapsarchitecten heeft de kunstenaar gezorgd voor de opstelling van de dijken en de vormgeving van het park. „Grondgeluid is een fascinerend fenomeen’’, gaat De Kort verder, „omdat ’grond’ en ’geluid’ heel tegengestelde begrippen zijn; het is massa tegenover energie, vast tegenover ijl, materieel tegenover immaterieel, statisch tegenover dynamisch. Dit soort ongelijkwaardige grootheden roepen spanning op en spreken tot de verbeelding.’’ Volgens de kunstenaar zou je kunnen zeggen dat het onzichtbare geluid in de grondribbels zichtbaar wordt gemaakt.

TuinenLandschap | 26 | 2014

KunstinLandschap.indd 23

>

23 11-12-14 17:48

„Tegelijkertijd kun je dan óók het verstoren en verstrooien van het grondgeluid zichtbaar maken.’’ Daarom is er een tweede hoofdrichting in de ribbelstructuur geïntroduceerd, die 18º wegdraait van de basisrichting waarin de dijken liggen. „Vergelijk het met de branding aan zee, de golven op het strand draaien schuin van het strand weg, ze ’dempen’ als het ware uit.’’ Dat is wat er in Buitenschot gebeurd. „De ribbels zijn gestold geluid. Het park is daarmee een landschappelijke metafoor.’’

Door de dijken in verschillende richtingen te leggen, is een landschap ontstaan waarin je kunt dwalen. De 1,9 m hoge ribbels nodigen uit om er bovenop te klimmen, uit te torenen boven het landschap, te genieten van de vergezichten om vervolgens weer de beschutting op te zoeken door langs de flanken naar beneden te snellen. Er zijn doorkijkjes en zichtlijnen gecreëerd en verschillende ruitvormige open ruimtes waar diverse activiteiten kunnen plaatsvinden, sport en spel bijvoorbeeld, maar ook manifestaties. Het park functioneert hiermee

niet alleen als geluidsdemper, het heeft eveneens een recreatieve meerwaarde, wat een eis van de opdrachtgever was.

Versterkt geluid Langs de randen van het park richting de Geniedijk, liggen drie ruitvormige piramides. Zij zijn 3 m hoog, en torenen daarmee boven de rest van het park uit.

Op twee daarvan heeft De Kort cortenstalen kunstwerken geplaatst. Ook hierin speelt geluid de hoofdrol; maar in tegenstelling tot het dempende effect van de dijkenstructuur, versterken zij juist het geluid. De kunstwerken bestaan uit verschillende segmenten die samen een bloemvormige schotel vormen. Wanneer je in het brandpunt je oor te luisteren legt, neem je de omgevingsgeluiden versterkt waar. Om dit kracht bij te zetten loopt De Kort naar beneden en voert het gesprek gewoon verder maar dan op zo’n 10 m afstand tussen hem en zijn gesprekspartner boven op de piramide. „Het Luisterend Oor, zoals ik de kunstwerken heb genoemd heb ik gebaseerd op de parabolische geluidsspiegels die

langs de Engelse kust zijn te vinden.

Die werden in de Tweede Wereldoorlog gebruikt om vijandige vliegtuigen vroeg van tevoren te horen aankomen. Ik heb al tijden een afbeelding daarvan op mijn computer staan en het leek me fantastisch om juist in dit park hiernaar te verwijzen.’’

Een tweede bijzonder element in het park is de Chladni-vijver, ook die heeft de voor het park kenmerkende ruitvorm, ontstaan door de 18º–hoekverdraaiing van de ribbels. Golven staan centraal in dit kunstobject. De Kort heeft het werk geïnspireerd op de Chladni-patronen. De natuurkundige Ernst Chladni ontdekte rond 1782 dat zand onder invloed van geluid op een vlak oppervlak geometrische patronen vormt. Ook in de vijver kun je geometrische patronen tot stand brengen door onder de voetgangersbrug een golfmechaniek in beweging te brengen. „De golffrequenties en de reflecties tegen de harde oevers creëren patronen in het wateroppervlak. Het zijn als het ware vloeibare echo’s van het ribbellanschap.” <

Landartpark Buitenschot Grootte 33 ha Locatie ten noorden van Hoofddorp, tussen de Geniedijk en de Polderbaan van Schiphol Functie Recreatie en geluidsdemper, uiteindelijk levert de ribbelstructuur een geluidsreductie op van 3dB in de Hoofddorpse wijk Vrijschot-Noord.

Opdrachtgever Amsterdam Airport Schiphol en Stichting Mainport & Groen Ontwerp Ontwerpgroep Buitenschot, bestaande uit: H+N+S Landschapsarchitecten, Nijmijer & Mocking milieuadvies, Paul de Kort, TNO en Witteveen+Bos Jaar ontwerp 2011 Aanleg Dura Vermeer Jaar aanleg 2012/2013

Extra foto's op www.tuinenlandschap.nl

24

TuinenLandschap | 26 | 2014

KunstinLandschap.indd 24

11-12-14 17:48

De 3 m piram

De ruitvormige vijver is 70 m lang en 11 m breed. De vorm is ontstaan door de verschillende richtingen van de ribbels en komt in het hele park terug. Zo heeft de centrale open ruimte ook deze vorm, maar dan vele malen groter.

Door op de metalen knoppen te staan zet je de golfmechaniek onder de brug in beweging. Net als de zandmassa in de proeven van de natuurkundige Chladni creĂŤer je met de golfslag die heen en weer gaat door de vijver, allerlei geometrische patronen.

De 3 m hoge piramides aan de rand van het park fungeren als sokkels voor de twee kunstwerken die naam Luisterende Oor hebben gekregen. Achter de piramides is de ruimte open gehouden zodat het zicht op de Geniedijk - die tot de Stelling van Amsterdam behoort - behouden is gebleven.

Staand in het bolvormige schotel hoor je de geluiden uit de omgeving juist veel beter. Dit komt omdat het geluid zich als het ware verzamelt in het open brandpunt van de cortenstalen schotel.

Het fietspad van asfalt lag er al. De ontwerpers hebben ervoor gekozen om het pad de dijken scherp te laten doorsnijden. De koppen van de dijken lopen hier niet geleidelijk af zoals in de rest van het park, maar hebben een verticale houten keerwand gekregen wat een dramatisch effect oplevert.

TuinenLandschap | 26 | 2014

KunstinLandschap.indd 25

25 11-12-14 17:48

TUINMAN GEZOCHT

DESKUNDIGE TEAMSPELERS.

Greenengineers is een landelijk opererend adviesbureau met expertise in aanleg, beheer en onderhoud van de groene buitenruimte. Wij ondersteunen overheid, verenigingen, projectontwikkelaars en aannemers bij planvorming, bestekvoorbereiding, aanbesteding en directie en toezicht van cultuurtechnische werken. Dit doen we voor o.a. sportcomplexen, speelvoorzieningen, begraafplaatsen en openbaar groen.

Kauwenhoven 76a 6741 PW Lunteren Postbus 765 6710 BT Ede T (0318) 654 124 E info@greenengineers.nl I www.greenengineers.nl

Op een landgoed in de provincie Z.O. Utrecht zoeken wij een tuinman (niet alleen hovenier) met minimaal 10 jaar werk ervaring in bloemen, moestuin en onderhoud park. Bij voorkeur ibv zaag- en spuit licentie.Woning beschikbaar. CV met motivatie brief naar personeelhb@gmail.com

Zoekt in opdracht van een gerenommeerd hoveniersbedrijf in de regio Rotterdam een

WE WENSEN U GOEDE KERSTDAGEN EN EEN VOORSPOEDIG 2015

ONDERNEMENDE BEDRIJFSLEIDER Meer info: www.hoveniersupport.nl/vacature

Recruitment en Loopbaanontwikkeling voor Agro, Food en Groene Ruimte

Ervaren commercieel adviseur voor de Groene Ruimte

613075.indd 26

15-12-2014 9:46:18

FUSO- A Daimler Group Brand

DE FUSO CANTER: ALLESKUNNER IN TUIN EN LANDSCHAP.

TIJDELIJKE ACTIE: Fuso Canter, nu tijdelijk met GRATIS open laadbak!

UW VOORDEEL: € 2.945,-

Laat u niet misleiden door zijn compacte uiterlijk: ja, de Fuso Canter is smal, zuinig en bijzonder wendbaar, maar nee, dat gaat niet ten koste van zijn kracht. Zo heeft de Fuso Canter een laadvermogen tot maar liefst 6 ton! Er is dan ook bijna niets dat de Canter niet kan, mede dankzij het brede leveringsprogramma en de vele opbouwmogelijkheden. Uniek is bijvoorbeeld de zeer smalle Fuso Canter 3S13 die inzetbaar is op fietspaden en een minieme draaicirkel van 8,6 meter heeft. U rijdt al een Fuso Canter vanaf € 24.650,- excl. BTW of € 85,- per week!

(Financial Lease via Mercedes-Benz CharterWay. Looptijd 72 maanden, slottermijn € 3.600,-) Niet voor niets kiezen veel hoveniers voor de Fuso Canter. Is uw interesse gewekt? Wij adviseren u graag! U vindt een dealer bij u in de buurt op www.fuso-trucks.nl

U vindt Fuso-dealers in Aalsmeer, Alkmaar, Arnhem, Breda, Bergschenhoek, Dordrecht, ’s-Gravenhage, Groningen, Haarlem, Heerenveen, Heerlen, Hellevoetsluis, Hengelo, ’s-Hertogenbosch, Hoorn, Luchthaven Schiphol, Naaldwijk, Roelofarendsveen, Roosendaal, Rotterdam, Son en Breugel, Tiel, Tilburg, Utrecht, Waddinxveen, Zaandam en Zwolle.

613076.indd 27

15-12-2014 9:40:38

Ontwerp en Inrichting

Voor het kunstwerk 'Re-cover' gebruikte Will Beckers 80 jaar oude wilgen als basis. Deze stonden in het overloopgebied van de Schelde en zouden verwijderd worden. De kunstenaar zag de potentie van deze oude wilgen en gaf ze een tweede leven. Logistiek was het een enorme klus waar zwaar materieel aan de pas moest komen.

28

De oude wilgen werden herplant bij de Verbeke Foundation in Kemzeke als onderdeel van het project ’Kom op tegen kanker’. Boven op de basis van de oude stammen vlocht de kunstenaar de wilgentakken tot een golvende poort die in de tijd van vorm zullen veranderen. ’Re-cover’ staat symbool voor de strijd om te overleven, maar verbeeldt ook het stervingsproces.

TuinenLandschap | 26 | 2014

KunstWillowman.indd 28

11-12-14 17:45

Kunst in symbiose met de natuur Zijn inspiratiebron is de natuur. Het materiaal waarmee hij werkt komt uit de natuur. Zijn werk ontstaat in symbiose met de natuur.

Kunstenaar Will Beckers neemt jong en oud via zijn creaties mee op ontdekkingsreis in het evolutieproces. Of dit nu een sculptuur, een speelbos, een groen laboratorium of een zelfvoorzienend wilgendorp op de Floriade is.

Tekst Wendy Bakker | Beeld Will Beckers en Jan Lemmens

H

ij is in Nederland het meest bekend als The Willowman. De ietwat vreemde snuiter die in het Floriadebos in fraai gestileerde boomnesten van wilgenhout woonde. Gedurende twee jaar werkte hij aan het wilgendorp. Met vakkrachten, maar tijdens de opening van de Floriade ook met de kinderen die het terrein bezochten. Op deze manier wilde hij hen meenemen in de wondere wereld van de natuur en die een beetje dichter bij hen brengen. Dit gold overigens ook voor de volwassenen die het wilgendorp aandeden. „We zijn de interactie met de natuur volledig kwijtgeraakt, terwijl we er onderdeel van zijn.”

Op de Floriade maakte de kunstenaar aanschouwelijk welke mogelijkheden de natuur aandraagt om als mens volgens het cradle-to-cradle principe te kunnen leven. Zo creëerde hij een ronde ’hang-

plek’ met in het centrum een zwevend konijnenhok van wilgenhout. De uitwerpselen van de konijnen zorgden voor de bemesting van de plantjes die in nylonkousen onder het hok groeiden. „Geïnspireerd door de natuurlijke kringloop experimenteer ik graag met dierlijke bemesting. Dat kan van alles zijn: uitwerpselen van konijnen, cavia’s en duiven.”

Will Beckers zou je het beste kunnen omschrijven als ’omgevingskunstenaar’ omdat zijn werk een relatie aangaat met de natuurlijke omgeving. Hij wordt geïnspireerd door de oeroude ecosystemen die vaak al oplossingen in zich dragen waar we als mens nog achter moeten komen. Maar zijn levende werken hebben ook een sociale en educatieve component. Ze leiden altijd tot interactie met de mens. Samen bouwend aan zijn instal-

laties laat hij jong en oud ontdekken wat hun verbinding is met de natuur.

Groeiende vorm Voordat de kunstenaar zijn eerste schetsen voor een kunstwerk in de openbare ruimte op papier zet, is hij meerdere malen op de plek geweest om deze op zich in te laten werken. „Ik moet de ruimte leren kennen, voelen wat er aanwezig is, zien wat er groeit en leeft zodat ik in interactie met de plek mijn werk kan maken.” Bij voorkeur zoekt hij naar een niet zo toegankelijk gebied dat door zijn installaties nog ontdekt of opnieuw benaderd kan worden. Hij gebruikt in zijn werken voornamelijk dat wat de natuur op die plek geeft, in al zijn vormen en materialen. Zoals in een bergachtig bosgebied in de buurt van Venetië waar hij

TuinenLandschap | 26 | 2014

KunstWillowman.indd 29

>

29 11-12-14 17:45

de installatie ’Echo’ van Corylus avellana – nocciola – maakte. „Eerst dacht ik daar Picea te gebruiken maar dat vergaat snel.

Nocciola vormde een onderlaag in het bos die volgens de beheerder verwijderd moest worden. Het heeft prachtig zacht blad en dat maakt het werk aanraakbaar.”

In een bostheater in Lommel realiseerde hij een cocon van wilgentakken en gebruikte hij boomsoorten als Larix, Coryllus, Pinus en Salix voor een auditorium. „Wat het boeiend maakt, is wat de natuur vervolgens met de installatie gaat doen. Mijn werk evolueert gedurende de tijd. Ik laat het los, de natuur gaat verder, ik kom terug en werk het bij. Ik heb er geen controle over maar vorm het kunstwerk verder in samenwerking met de natuur tot een afgeleide van het oorspronkelijke werk.” Zo neemt de kunstenaar je mee in het proces van ontstaan, groei, verval, afsterven en wedergeboorte.

Twee werelden Will Beckers is een veelzijdig kunstenaar en ambachtsman. Zijn werk bestaat uit

meer dan de sculpturen van levend hout. „Ik maak graag gietwerken van brons, aluminium of zilver. Een 6.000 jaar oude methode; pure ambacht.” Elke plastiek is uniek en vanuit de bron van organisch materiaal. Hij ontwerpt daarvoor een driedimensionale vorm van alles wat brandbaar is en plaatst die in een ton.

Deze stort hij vol met een gips-kleimengsel waarna hij de ton in de oven plaatst.

Het organische materiaal brandt schoon waardoor een negatief in een holle ruimte overblijft. Daarin wordt het gesmolten metaal gegoten. Na verwijdering van de mal evolueert het werk onder de handen van de kunstenaar. Voor hem het meest inspirerende deel. De ruwe vorm wordt door hem aangepast, bijgeschaafd en gepatineerd.

Het gedetailleerde atelierwerk en het grovere buitenwerk heeft hij beide nodig.

Laat hij in zijn levende projecten de vorm in de tijd en onder invloed van de natuur ontstaan, in zijn kleinere werken stuurt hij zelf het evolutieproces, maar laat hij het werk na voltooiing los.

De kleinere werken dienen soms als

maquette of studie voor een groter werk, of maken onderdeel uit van een tentoonstelling gekoppeld aan zijn installaties buiten. Voor de kunstenaar het beste van twee werelden.

Ontmoeting In al zijn werk laat Beckers de natuur spreken. Wat dat vervolgens met mensen doet, ervaart hij zelf in zijn ontmoeting met hen. In het Floriadebos liepen de emoties van bezoekers uiteen van boos – omdat hij daar zo vrijelijk in het bos leefde – tot diep geroerd door de natuurlijke sereniteit van de vormen en de rust die dat opriep.

Het laat hem telkens weer anders naar de werkelijkheid en zijn eigen ontwikkeling als kunstenaar kijken. Zelf vond hij het mentaal zwaar om na maanden van verblijf in het bos weer in de hectiek van de wereld terug te keren. „Het toont aan wat de natuur met de mens doet. Ik hunker ernaar om mensen dat via mijn werk te laten ervaren.” Als hij daar in slaagt, is zijn missie voltooid. <

Sculpturales Kunstenaar en beeldhouwer Will Beckers maakt zijn installaties over de hele wereld: van België tot in Israël. Hij heeft een atelier in Lommel, waar ook zijn bedrijf Sculpturales zit, en één in Barcelona. De kunstenaar heeft twee mensen in dienst. Bij de realisatie van zijn levende installaties werkt hij samen met meerdere bedrijven en zzp’ers.

Elk werk is uniek en logistiek een hele operatie. Er komt veel zwaar transport en kraanwerk bij kijken. Zo werden voor het kunstwerk ’Re-cover’ bij de Verbeke Foundation 80 jaar oude, halfdode wilgen uit het overstromingsgebied van de Schelde gehaald en naar Kemzeke (onder Antwerpen) vervoerd.

De bouwkundige berekeningen van zijn installaties, waarvoor in elk land andere veiligheidsnormen gelden, besteedt hij uit aan een technisch bureau. Voordat Beckers ter plaatse aan zijn installaties gaat bouwen, werkt hij alles in detail achter zijn tekentafel uit.

Meer werk van Will Beckers is te zien op zijn site www.willbeckers.com

30

TuinenLandschap | 26 | 2014

KunstWillowman.indd 30

11-12-14 17:45

Becker handg dingst booms verkleu zag je

Noccio voor h van de groeit toont d boorte

In het bos van de Floriade 2012 bouwde de kunstenaar een zelfvoorziendend dorp van wilgen scultpuren. Hij bedacht er het verhaal The Willowman bij, een kluizenaar die in verbinding met de natuur leeft. Sommige bezoekers namen het verhaal als waar aan. Een bezoeker gaf hem zelfs een tientje omdat hij medelijden had met die vreemde man en zijn povere bestaan.

Tijdens het Willowman-project gaf Will Beckers geregels workshops. Bij de ’hangplek’ vertelden Beckers aan kinderen over de kringloop van de natuur en dat hun eten letterlijk groeit op poep van dieren. Dat gaf hilarische reacties. Voor de kunstenaar is educatie essentieel: „Kinderen van 7-15 jaar zijn zeer gevoelig voor de natuur. Als je ze daarin meeneemt en loslaat, ken je ze niet meer terug.”

Beckers experimenteert in zijn kunstwerken met dierlijke bemesting. In een handgeblazen sculptuur ontbindt een dode muis. Water neemt de voedingstoffen mee en geeft deze af aan een orchidee die groeit in een hangende boomstronk. „Het wonderlijke is dat de orchidee van witbloeiend naar roze verkleurde. Vraag me niet hoe het chemisch werkt, maar dat er een effect was, zag je duidelijk.”

’The Cocoon’ is een installatie in het centrum van Gent. Deze bestaat uit een staalconstructie waarin cocons van wilgentenen en hergebruikt materiaal hangen.

Ook hier past de kunstenaar het cradle-to-cradle principe toe. In het nabijgelegen stadsmuseum Stam zijn zijn plastieken tijdens de ministeriële opening van de kunstinstallatie tentoongesteld. Volgend jaar volgt een binnenexpositie van nieuw werk, eveneens gekoppeld aan ’The Cocoon’.

Nocciola, ofwel Corylus avellana, was het materiaal dat de kunstenaar gebruikte voor het werk ’Echo’ in Italië. De organische sculptuur maakt onderdeel uit van de Arte Natura route, Arte Sella in het berggebied Val di Sella. De hazelaar groeit van nature in het gebied en bedekt daar de bosbodem. Het kunstwerk toont de natuurlijke metamorfose van geboorte, verval, regeneratie en hergeboorte.

Naast zijn werk in de open lucht werkt Beckers als beeldend kunstenaar graag in zijn atelier. Daar maakt hij sculpturen van gietwerk, zoals dit bronze sculptuur.

Ook hierbij laat hij zich inspireren door de natuur. Organisch materiaal vormt de basis van zijn sculpturen die onder zijn handen evolueren tot hun uiteindelijke vorm.

TuinenLandschap | 26 | 2014

KunstWillowman.indd 31

31 11-12-14 17:45

Laat er een tuin zijn Laat er een tuin zijn waar de bladeren heel traag vallen, menigmaal hun laatste landingsplaats bepalen, alvorens de aarde te raken waar ze ligt in het verlengde van hun vrije val.

Laat het mijn tuin zijn waar de wereld eeuwig blijft haperen tussen zomer en herfst tussen vallen en opstaan.

Peter Theunynck

32

TuinenLandschap | 26 | 2014

Gedicht 3.indd 32

12-12-14 10:29

TuinenLandschap | 26 | 2014

Gedicht 3.indd 33

33 11-12-14 17:46

Ontwerp en Inrichting

34

TuinenLandschap | 26 | 2014

KunstmetBomen.indd 34

11-12-14 17:46

Henk Steggink

Een ruime knoop geeft de boom de ruimte om dik te worden.

Bomen knopen vraagt om een lange adem Mensen die niet al te hard rijden, kunnen in een tuin aan de Oostmarsumseweg in het Twentse Rossum bomen zien staan met een knoop erin. Hier woont Henk Steggink, die in een bosje bij zijn huis al tientallen jaren kunst maakt van levende bomen.

Tekst en beeld Peter Bennink

N

aast het huis van Henk Steggink in het Twentse Rossum ligt een wonderlijk landschap. In een bosje van jonge aanplant en zaailingen zijn talloze boompjes verbogen tot cirkels, spiralen, hartjes en andere vormen.

Constructies van fietswielen, betonijzer, houten planken en andere materialen dwingen de bomen in hun vorm.

Ze zijn vastgezet met touwen, plakband, bouten, moeren en draadeinden.

Al 38 jaar zet Steggink de natuur naar zijn hand. Het begon ooit toen hij een knoop legde in een goastok, de traditionele Twentse wandelstokken die hij maakt (zie kader). Toen vroeg hij zich af of het ook mogelijk zou zijn om een knoop te leggen in een boom en die boom te laten staan.

Lange adem Het vormen van de bomen is werk van de lange adem. Het leggen van een eenvoudige knoop gaat in verschillende fases en duurt al snel een jaar of acht.

In het geval van Steggink wordt het proces nog verder vertraagd door de arme zandgrond, vroeger een heideveld, waarop hij werkt.

Maar hoe dan ook, moet de boom natuurlijk eerst een paar jaar groeien. Steggink: „De boom moet ongeveer tweemaal zo hoog zijn als de hoogte waarop je de knoop wilt hebben.” Voor een knoop op ooghoogte moet de boom dus zo’n 3,5 m hoog zijn en 2-3 cm dik.

Bij het eerste deel van de knoop buigt Steggink de boom naar beneden rondom een fietswiel. Dit slaagt alleen als de boom zover kan worden doorgebogen

dat de top weer schuin omhoog wijst.

Pas dan komt er groei in. Wijst de top naar beneden dan loopt de boom alleen maar uit op het hoogste punt en is de groei uit de top verdwenen.

Is de boom een paar jaar verder, en is de top weer voldoende de hoogte in gegroeid, volgt de tweede stap. Opnieuw leidt Steggink de boom langs het fietswiel, de tweede cirkel die zo ontstaat leidt de boom door de eerste heen, waarmee de knoop feitelijk is gemaakt.

De top kan nu gewoon verder naar boven groeien.

Om de knoop mooi midden boven de stam te plaatsen en de doorgaande stam recht boven de knoop, stuurt Steggink nog een beetje bij met touwen en planken. Voor een mooie knoop in een dikke boom is het van belang om

TuinenLandschap | 26 | 2014

KunstmetBomen.indd 35

>

35 11-12-14 17:46

de knoop ruim te maken. Als de knoop immers strak komt te staan, dan zal deze met zichzelf vergroeien.

Steggink: „Veel mensen denken dat de boom zichzelf uiteindelijk wurgt door de diktegroei, maar dat gebeurt niet. Als de knoop strakgetrokken wordt, ontstaat een soort kortsluiting en kiest de sapstroom de kortste weg, de knoop groeit dicht en wordt uiteindelijk onherkenbaar.

Bij een aantal bomen is de knoop al vrijwel dicht. Steggink heeft hier stukken plastic tussen de bast geplaatst om te voorkomen dat de knoop vastgroeid.

Wil je dus een boom die na 100 jaar een dikke stam heeft met een knoop erin, maak hem dan nu alvast ruim. Bij de eerste aanleg bepaal je eigenlijk al bij welke dikte de boom de mooiste knoop heeft.

De oudste gevormde bomen die de gepensioneerde leraar techniek heeft staan, zijn de twee 38 jaar oude Carpinus betulus in zijn voortuin, de ene met een knoop erin, de andere heeft een stam die uitloopt in twee armen die met elkaar verknoopt zijn.

Niet alle bomen zijn geschikt om te vervormen. Steggink begon met populieren, maar die bleken al snel niet erg geschikt. „Je moet geen zuilvormig groeiende bomen gebruiken, die willen steeds omhoog groeien. Als je ze rondbuigt naar beneden, dan lopen ze aan de bovenkant van de bocht weer uit en groeit de top nauwelijks meer”, aldus de boomkunstenaar.

Breeduitgroeiende soorten zoals eik, haagbeuk of paardenkastanje zijn beter te vormen, maar de laaste jaren zijn berk en vooral plataan favoriet. Deze bomen hebben namelijk nog een ander belangrijk voordeel: ze hebben geen last van zonnebrand.

Door de manipulatie van de stam staat de zon op sommige plekken haaks op de bast, onbeschermd door blad. Ook ’s zomers en op het warmst van de dag heeft de zon vrij spel. Dit leidt bij vrijwel alle bomen tot ernstige zonnebrandschade. De meeste bomen van Steggink hebben dan ook wonden van zonnebrand. Sterke soorten als Carpinus overgroeien de wonden weer, maar blijven

wel bescherming nodig hebben. Die biedt Steggink in de vorm van plastic dat hij met nietjes op de bomen schiet.

Alle bomen nalopen Ieder jaar moeten alle bomen worden nagelopen, de touwen en bandjes waarmee de wielen en zelfgelaste vormen van betonijzer in de bomen vastzitten, kunnen losgeschoten zijn of verschoven en moeten worden hersteld. Daarnaast moeten natuurlijk de constructies gaandeweg het proces worden bijgesteld en verplaatst in de bomen.

Al het constructiewerk gebeurt in het voorjaar. Steggink: „In de winter is het hout te broos en kan het breken en in de zomer zit de bast te los. Als je de boom dan ombuigt verschuift de bast en laat los.”

Elk jaar begint de boomkunstenaar aan een aantal nieuwe bomen, inmiddels heeft hij er meer dan honderd. Dat betekent dus veel werk. Want de meeste projecten zijn nog lang niet af. <

Goastokken De goastok of gaostok is een traditionele Twentse wandelstok van meestal sierlijk gekruld hout. Deze kurkentrekkervorm krijgen de goastokken in de natuur als wilde kamperfoelie zich rond jonge elzen, wilgen, hazelaars, berken of lijsterbessen wikkelt en de boompjes spiraalsgewijs afknelt.

Een stuk van de wortel die dwars op de stam groeit, werd gebruikt als handvat. Vaak werden de goastokken uitgebreid versierd en opgetuigd met attributen voor speciale gelegenheden zoals bruiloften en begrafenissen.

Henk Steggink maakt de goastokken zelf door boompjes strak in te wikkelen met electriciteitskabel. Boven de kabel ontstaat een verdikking in het stammetje. Volgens Steggink is dit een bewijs dat bomen ’uit de lucht’ groeien en niet ’uit de grond’: „De suikers die de boom gebruikt voor houtproductie komen van het blad naar beneden, daarom zit de verdikking boven de band en niet eronder.”

36

TuinenLandschap | 26 | 2014

KunstmetBomen.indd 36

11-12-14 17:47

Overal in de tuin van Steggink zijn vormbomen in de maak.

Met onder meer fietswielen en plakband worden de bomen in het gareel gedwongen.

De bomen zijn niet alleen in knopen, maar in allerlei vormen, zoals deze spiralen, te dwingen.

Twee â&#x20AC;&#x2122;gehuwdeâ&#x20AC;&#x2122; platanen die als trouwringen door elkaar heen groeien.

Een eik met een knoop erin. Waar spanning op de stam staat, is de boom duidelijk dikker geworden.

Een knoop in een haagbeuk met overgroeide wonden van zonnebrand.

TuinenLandschap | 26 | 2014

KunstmetBomen.indd 37

37 11-12-14 17:47

De

Hardenberg

Sector Vakbeurs

13, 14 en 15 januari 2015 13.00-21.00 uur

Dé vakbeurs voor de groene branche SYMPOSIUM: “EEN SCHONE STRAAT ZONDER GLYFOSAAT” Verbod op chemische onkruidbestrijding is vanaf november 2015 een feit!

ALMAT Laren en DEM Leeuwarden organiseren een symposium over de gevolgen van deze nieuwe wetgeving en hoe u daar het best op in kunt springen. Voor meer informatie en aanmelden voor het symposium kan via: www.evenementenhal.nl/hardenberg

Evenementen

HAL

Evenementenhal Hardenberg Energieweg 2, 7772 TV Hardenberg

HARDENBERG T 0523 - 28 98 98 GORINCHEM I www.evenementenhal.nl/hardenberg VENRAY E hardenberg@evenementenhal.nl

[6] 17373 Groene Sector HB 185x133mm.indd 1

613077.indd 38

Ons evenement. UW W MOMENT. 12-12-2014 14:49:25

15-12-2014 12:28:34

NIEUWSBRIEF

TIJD OM DOOR TE GROEIEN! TABLET

MOBIEL

SOCIAL

TABLET Tuin en Landschap is er niet alleen in de papieren versie, maar ook als website en e-magazine. Zo kan je waar en wanneer je wilt via je tablet het laatste vaknieuws lezen.

613078.indd 39

MOBIEL Nu ook het laatste nieuws 24/7 op je smartphone, via de nieuwe en overzichtelijke mobiele website.

NIEUWSBRIEF Op de hoogte blijven van de laatste ontwikkelingen? Door de nieuwsbrief van Tuin en Landschap ben je op de hoogte van wat er in de sector speelt.

Meld je nu aan via www. tuinenlandschap.nl/nieuwsbrief en ontvang wekelijks het laatste nieuws per mail.

SOCIAL Volg jouw vakblad ook via social media. We zijn actief op LinkedIn, Twitter (@ tuinenlandschap) en Facebook.

15-12-2014 13:29:11

Ontwerp en Inrichting

Peter van Straalen

’Tuin als omlijsting van kunst, als een groen frame’ In tijden van economische crisis lijkt de combinatie kunst en particuliere tuin niet voor de hand te liggen.

Het Rullen Hoveniers uit Nuenen ziet echter kansen in kunst als toegevoegde waarde voor de tuin. Peter van Straalen: „Kunst en groen versterken elkaar.”

Tekst Ralph Mens | Beeld Het Rullen

H

et Rullen Hoveniers werkt niet met kant-en-klare concepten.

Van Straalen: „Als een klant kiest voor een tuin waarbij kunst centraal staat, dan wordt de tuin rond het kunstobject aangelegd, niet andersom. Het is dus niet zo dat een tuin wordt aangelegd en er nog ergens een hoekje over is voor een kunstobject.”

Van Straalen bepaalt eerst samen met de klant wat voor soort kunstobject het moet worden. „Als je thuis bij mensen aan tafel zit, kun je al gauw bepalen aan de hand van het interieur wat voor smaak mensen hebben. Dat kan abstracte of realistische kunst zijn. Mensen hoeven niet per se iets met kunst te hebben om voor een object in hun tuin te kiezen.”

Nadat het soort kunstobject, mede aan de hand van foto’s, is bepaald, gaat Van

40

Straalen samen met de klant naar het atelier van een kunstenaar, meestal in de regio. De hovenier heeft een aantal vaste contacten, waaronder een atelier waar mensen met een verstandelijke beperking kunst vervaardigen. Hier worden objecten in opdracht gemaakt. De klant kan bijvoorbeeld aangeven dat hij een object wil met de kleur oranje erin en iets met een schaap. Vervolgens gaat een van de medewerkers hier mee aan de slag.

Materiaal Van Straalen geeft ook aan dat een object niet van een gerenommeerde kunstenaar hoeft te zien. „Prijzen van kunstwerken lopen sterk uiteen, afhankelijk van de kunstenaar en het soort materiaal. Een kunstobject van brons is natuurlijk veel duurder dan iets van polyester.”

Bedragen lopen in de praktijk uiteen van enkele honderden tot tienduizenden euro’s. Het budget van de klant is hierbij altijd leidend. Soms blijkt een bepaald kunstwerk te duur te zijn, dan kan de klant er ook voor kiezen eerst de tuin te laten aanleggen, en door te sparen voor het kunstwerk dat dan later wordt geplaatst. Maar in verreweg de meeste gevallen wordt het kunstwerk meteen geplaatst. Overigens wel pas als de tuin helemaal af is, om beschadigingen aan het kunstwerk tijdens de aanlegwerkzaamheden te voorkomen.

Het bedrag voor het kunstwerk is altijd inclusief het totaalbedrag van de tuin. „Je moet dat niet achteraf toevoegen, dan haken mensen af. Maar dat geldt ook voor meubels of een vijver.”

Het soort publiek dat voor kunst in de tuin kiest, loopt erg uiteen, volgens Van

TuinenLandschap | 26 | 2014

Kunstindetuin.indd 40

11-12-14 17:46

Kunst in de tuin is heel persoonlijk, aldus Peter van Straalen. Wel van belang is de verhouding tussen de grootte van het kunstwerk en de grootte van de tuin.

Het kunstwerk met de kersen (zie boven) komt alleen in een grote tuin goed tot zijn recht. Het kunstwerk is drie meter hoog.

De beplanting is bewust rustig gehouden.

Door het gazon komt het beeld goed tot zijn recht.

Het kunstwerk met de kat (links) neemt een centrale plek in de tuin in. De eigenares wilde hiermee haar overleden kat eren.

Het is gemaakt van glas en cortenstaal en is speciaal in opdracht vervaardigd. Om het beeld is een haagje geplaatst.

>

TuinenLandschap | 26 | 2014

Kunstindetuin.indd 41

41 11-12-14 17:47

Straalen. „Het is over het algemeen wel publiek dat wat te besteden heeft. Maar belangrijker is dat men geld over heeft voor kunst. Vaak hebben klanten zelf ook kunst in huis, ze hechten er waarde aan.

Ook zie je in de praktijk dat als mensen enthousiast worden over een bepaald kunstwerk, het budget verder wordt verruimd. Het eindbeeld is belangrijk.”

Beplanting De keuze voor een kunstobject beïnvloedt in hoge mate het soort tuin en wat voor beplanting wordt toegepast. „Vaak kies je rond het kunstwerk voor gazon, dat oogt rustiger en zorgt ervoor dat het beeld goed tot zijn recht komt.

De beplanting moet ook niet te kleurig zijn, of in ieder geval niet contrasteren met het kunstwerk. Een gazon levert wel wat meer onderhoud op, maar dat kun je ondervangen met een robotmaaier. Veelal plaatsen we de kunstwerken in een blokhaag om het extra nadruk te geven.”

Er zijn ook combinaties mogelijk van belevingen, zoals kunst en groen of kunst en water. Dat levert ook weer een heel ander soort tuin op.

Zoals smaak in het algemeen heel persoonlijk is, geldt dat ook voor kunst. „Je kunt het moeilijk sturen. Ik laat de klanten ook met de kunstenaar zelf in gesprek gaan, om uit te vinden wat mensen willen. Soms kiezen ze voor een bestaand beeld, soms voor iets in opdracht.” Wat is het meest bijzondere wat hij heeft meegemaakt qua kunst?

Na even nadenken zegt hij: „Dat is toch wel de mevrouw die een kunstwerk liet maken om haar overleden kat te eren.

Dat was iets heel emotioneels. Het is een mooi beeld geworden van glas en cortenstaal.”

In sommige gevallen staat het kunstwerk er al en wordt de nieuwe tuin daarop aangepast, zoals in het geval van de stier (zie foto rechts). „Door een cortenstalen houtkachel ernaast te zetten, breng je de tuin in balans.”

Waar Van Straalen wel invloed op probeert uit te oefenen, is het formaat van kunstwerken. „Het object moet passen qua grootte om de verhoudingen in de tuin niet te verstoren.” Dat wil niet zeggen dat er geen grote kunstwerken geplaatst worden. Soms moet er worden getakeld in verband met het gewicht van een object, en in een enkel geval moest zelfs een complete muur eruit worden geslepen om een kunstwerk te plaatsen.

Uiteraard kiest een klant ook wel eens een kunstwerk wat de hovenier zelf minder mooi vindt. „Qua smaak is het heel divers waar klanten voor kiezen. Het is een persoonlijke keuze. Als hovenier probeer ik vooral goed te luisteren naar wat de klant wil en waar hij behoefte aan heeft. Wij zijn er vooral om te ontzorgen.”

Kunst en groen versterken elkaar zeker, volgens Van Straalen. „In de ontwerpfase hou je hier rekening mee. De tuin is eigenlijk de omlijsting van de kunst, als een groen frame.” <

Het Rullen Hoveniers Het Rullen Hoveniers stelt het aspect ’beleving’ centraal bij al haar tuinen. Klanten kunnen kiezen uit zeven verschillende concepten, waarvan kunst er een is. Andere thema’s zijn water, spelen, groen, tuinkamer, koken en senioren.

Mede-eigenaar Peter van Straalen: „We proberen met onze tuinen beleving op te roepen bij de klant.” Bij ieder thema zijn een aantal randvoorwaarden bedacht, op basis hiervan wordt de tuin ontworpen.

Het Rullen Hoveniers werkt met acht vaste medewerkers.

Daarnaast wordt in drukke periodes gebruikgemaakt van uitzendkrachten.

Het Rullen is aangesloten bij hovenierscollectief Meesters in tuinen. Meesters in Tuinen is een collectief van geselecteerde kwaliteitsbedrijven, verspreid over Nederland. De aangesloten bedrijven worden met een onafhankelijke methode gekeurd.

Van Straalen nam het bedrijf, samen met twee zwagers, tien jaar geleden over van zijn schoonvader. Het familiebedrijf bestaat dit jaar vijftig jaar. Het jubileumfeest is eerder dit jaar gevierd, onder andere met diverse acties.

42

TuinenLandschap | 26 | 2014

Kunstindetuin.indd 42

11-12-14 17:47

Het beeld van de stier, gemaakt van cortenstaal, stond al op deze plek in de tuin. In dit geval is dus de tuin niet rond het kunstwerk ontworpen, maar er achteraf aan aangepast. Door een houtkachel van eveneens cortenstaal tegenover het beeld te plaatsen, komt er weer evenwicht in de tuin.

Het Rullen werkt veel samen met Atelier Schepenhuis uit Budel. Hier werken mensen met een verstandelijke beperking die in opdracht beelden vervaardigen. Ook de vogels (links) zijn van dit atelier afkomstig. Het gaat veelal om kleurige objecten en vrolijke voorstellingen.

TuinenLandschap | 26 | 2014

Kunstindetuin.indd 43

43 11-12-14 17:47

613079.indd 44

15-12-2014 9:40:05

Aanleg en Onderhoud

Hulstvlieg ontsiert hulst De hulstvlieg kan flinke schade toebrengen aan hulstblad, althans aan de sierwaarde, de plant zelf heeft er niet veel last van. De vlieg is nauwelijks te bestrijden, maar sluipwespen kunnen de populatie behoorlijk doen afnemen.

H

ulst wordt graag als versiering in kerststukjes gebruikt, vooral als er mooie rode bessen aan zitten. Maar in sommige jaren zullen wandelaars in de kersttijd niet stiekem hulsttakken uit het bos of plantsoen meenemen. Er zitten dan zoveel rare vlekken in de bladeren, dat de sierwaarde tot nul is gereduceerd.

Dat is het werk van de hulstvlieg.

Levenswijze Het dikke stekelige hulstblad beschermt goed tegen allerlei diervraat. Maar de hulstvlieg Phytomyza ilicis heeft er weinig moeite mee.

Het 4 mm grote zwarte vliegje legt haar eitjes in mei op de bovenzijde van het blad. De uitkomende larven boren zich een weg tussen de twee stugge buitenzijden om het bladmoes weg te vreten.

Het resultaat is goed te zien omdat er ontsierende, bruine, blaarachtige gangen ontstaan. De larve overwintert in de gang waarna de verpopping in het voorjaar in

het blad plaatsvindt. De jonge volwassen vliegen ontsnappen uit het blad door zelf gemaakte gaatjes. Ze voeden zich door in de bladeren te prikken en de bladcellen leeg te zuigen waardoor vele kleine putjes op het bladoppervlak ontstaan.

Vijanden De larven lijken veilig midden in het blad te leven, maar toch hebben ze natuurlijke vijanden zoals mezen die de larven uit het blad pikken. Belangrijker nog zijn sluipwespen die hun legboor in het blad steken om hun eitje in de vliegenlarve te deponeren. Na verloop van tijd kruipt er uit het blad geen nieuwe vlieg maar een volwassen sluipwesp.

De aantasting van de hulstvlieg kan in bepaalde jaren zeer spectaculair zijn om vervolgens te verdwijnen door de invloed van sluipwespen. Omdat hulstbladeren lang aan de struik blijven zitten, is een oude aantasting geruime tijd zichtbaar.

De struik heeft van deze aantasting niet

Tekst Leen Moraal, externe mede-

werker Alterra Wageningen UR Beeld A. van Frankenhuyzen en

Leen Moraal

te lijden, maar het ziet er niet fraai uit.

De dikke, leerachtige bladeren vallen na verloop van tijd trouwens wel af, want ieder blad leeft zoâ&#x20AC;&#x2122;n twee tot vijf jaar.

Bestrijding In Nederland is de productie van snijgroen een populaire biologische teelt geworden. Het gaat hierbij vaak om planten zoals hulst die weinig gewasbescherming nodig hebben.

Planten op zonnige groeiplaatsen worden vaak sterker aangetast dan in de schaduw. Men kan minder vatbare rassen gebruiken want variĂŤteiten met minder stekels en een vlakker bladoppervlak lijken voor de hulstvlieg minder aantrekkelijk te zijn.

Bij lichte aantastingen kan men aangetaste bladeren met daarin de larven of poppen van de hulstvlieg verwijderen en vernietigen. Insecticiden zijn nauwelijks effectief want vloeistoffen hechten niet aan het gladde blad. <

TuinenLandschap | 26 | 2014

Hulstvlieg.indd 45

45 11-12-14 17:47

46

TuinenLandschap | 26 | 2014

Gedicht 4.indd 46

11-12-14 17:47

Hovenier Nog zit de vorst tien centimeter diep in de grond, toch naast zijn schoenen al sprieten groen van sneeuwklok, krokus.

Hij snoeit wat hoger werd dan hem, de vlinderstruik tot op de schijnbaar dode stam.

Van zeven zwanen ziet hij op hun roep de vorkvlucht boven naar het noorden.

Nog hoger denkt hij zich planeten en nog kouder, verder, sterren, overdag onzichtbaar, en de grenzen van 't heelal.

Van daar ziet hij zich staan: een kruin, verwaaide haren, een snoeischaar in de hand, en naast de schoenen die toefjes prille spriet net niet vertrapt.

C.O. Jellema

TuinenLandschap | 26 | 2014

Gedicht 4.indd 47

47 12-12-14 10:33

Gespot

▸Prijs vanaf €65/m2 ▸Houtsoorten: lariks/douglas/eiken ▸Meer info: www.zwarthout.com

Japanse traditie in Nederlands jasje Was een tijdje geleden verduurzaamd hout synoniem voor geïmpregneerd/gewolmaniseerd hout, tegenwoordig zijn er meer smaken, zoals Plato hout, Accoya en sinds kort ook zwarthout.

Zwarthout is een door een brandproces zwartgeblakerd en verduurzaamd hout.

Tekst Peter Bennink Beeld Van Sleeuwen Hoveniers, Zwarthout

O

p de Biënnale van Venetië maakte architect Pieter Weijnen voor het eerst kennis met shou sugi ban, de oude Japanse techniek van het branden van hout om het te verduurzamen. Weijnen was gegrepen door de schoonheid van het zwartgebrande hout en reisde naar Japan om er meer over te weten te komen en er in Nederland mee aan de slag te gaan.

Bij de traditionele Japanse werkwijze worden drie planken aan elkaar gebonden tot een soort schoorsteen. Daarbinnen wordt een vuur ontstoken, dat het hout aanbrand. Deze methode is echter te omslachtig en vervuilend om een behoorlijke productie mee te kunnen halen.

Na experimenten met verschillende ovens en technieken heeft Weijnen

inmiddels een manier gevonden, met een zelfgebouwde oven om shou sugi ban te produceren. Hij brengt het op de markt onder de naam Zwarthout Shou-sugi-ban.

Zwarthout is er in verschillende varianten zoals: alleen gebrand, gebrand, geborsteld en geolied, gebrand, geborsteld, nogmaals gebrand en geolied, en van larix, douglas of eiken. Alleen gebrand hout is onderhoudsvrij, het veroudert op een mooie manier. Geolied hout moet regelmatig in de olie gezet worden.

Het is niet helemaal duidelijk waarom het blakeren van het hout, de levensduur verlengt. Weijnen: „Ik vermoed dat het te maken heeft met de stoffen die gevormd worden op het grensvlak van hout en kool en ongunstig zijn voor veel insecten en schimmels.”

Hoe lang de levensduur van het Zwarthout precies is, kan Weijnen niet zeggen: „In Japan wordt wel 40-80 jaar genoemd, maar veel hangt af van de blootstelling aan wind, neerslag en zon. Het materiaal heeft weliswaar een verweringstest bij Stichting Hout Research in Wageningen glansrijk doorstaan, maar het is een voor Nederland nieuw product dat zich hier dus nog zal moeten bewijzen.”

Zwarthout wordt vooral gebruikt als gevelbekleding, maar het vindt steeds vaker zijn weg naar de tuin. In de tuinen van Appeltern is het inmiddels als schutting te zien. Zwarthout wordt alleen op bestelling geproduceerd en geleverd. <

TuinenLandschap | 26 | 2014

Gespot Zwart Hout.indd 51

51 11-12-14 17:48

Leveranciersnieuws De informatie in deze rubriek is verstrekt door de leveranciers

Trekvermogen toegenomen Het volelektrische terreinvoertuig Ranger EV heeft een update gekregen. Naast dat het uiterlijk aansluit bij de Ranger Full-sizemodellen, is het trekvermogen toegenomen tot 680 kg.

De cabineframes van de Ranger EV hebben een volledig gesloten frame, waaraan de lock &

ride Profit cabine-accessoires te bevestigen zijn. Het tweepersoons terreinvoertuig haalt een topsnelheid van 40 km/u. De aandrijving gebeurt op alle vier de wielen. Een speciale turfmode zorgt hierbij voor veiligheid op een gladde ondergrond en een optimale bescherming van de bodem.

Het stadsplein in Amstelveen is onlangs opnieuw ingericht met hoge groene banken, Hug a Tubs met hoge bamboe en Beethoven banken in combinatie met CorTen boomroosters.

De Hug a Tubs zijn mobiel en daarom eenvoudig in opstelling te wijzigen.

De Beethoven banken heb-

ben een robuuste uitstraling en zijn daarnaast elegant. De rugleuning heeft een sierlijke vorm en biedt ondersteuning.

Mensen ervaren het als prettig bij groene plekken te vertoeven, beplanting biedt schaduw en een beschut gevoel. De grote boombakken zijn voorzien van rubuuste hangende banken.

▸ Polaris | www.polarisbenelux.com

▸ Streetlife | (071) 524 68 46 | www.streetlife.nl

Stabiele afvalcontainer

Extra grove vertanding

Afvalbakken zijn, uit esthetisch oogpunt, over het algemeen geen aanwinst in de openbare ruimte. FalcoTainer is hier een oplossing. Een stijlvol frame kan een standaard container van 240 l meer aanzien geven. Bijkomend voordeel is dat de container stabieler staat, waardoo het omvallen of omgooien van de afvalcontainer tot de verleden tijd behoort. Fundatie van een FalcoTainer is middels een betonvoet, legen van een container gaat zonder problemen. De houder is aan een zijde te openen met een driekantsleutel. De container wordt zonder deksel in de houder geplaatst. ▸ Falco | (0546) 55 44 44 | www.falco.nl

52

Plein opnieuw ingericht

Silky lanceert vouwzaag Katanaboy 650-4. De professionele zaag is extra lang, heeft extra grove vertanding (vier tanden per 3 cm) en kan concurreren met een kettingzaag.

De bladlengte van de zaag is 65 cm. De tanden zijn agressief en in de bladdikte ingeslepen, waardoor er geen tandzetting

is. Met Katanaboy 650-4 is moeiteloos door boomstammen te zagen. Het blad is verchroomd, waardoor het niet roest en hars zich minder snel hecht. Het uit rubber gegoten handvat laat zich comfortabel met twee handen vasthouden, absorbeert trillingen en geeft goede grip.

▸ De Wild | (0165) 53 29 92 | www.silky-europe.com

TuinenLandschap | 26 | 2014

Leveranciers_1TEL26.indd 52

11-12-14 17:48

Kort

Stabiel en hoog Hoogwerker Genie SX180 is onlangs toegevoegd aan het verhuur- en verkoopassortiment van Collé Rental & Sales.

De werkhoogte van deze machine is met bijna 57 m extreem hoog.

Genie SX180 is de hoogste zelfrijdende telescoophoogwerker van Genie. Het verticale werkbereik van SX180 is ruim 24 m en de platformcapaciteit 340 kg. De machine beschikt over een roteerbare jib wat in combinatie met de platformrotatie van 160º vrijwel elke locatie bereikbaar maakt. Het uitschuifbare Xchassis systeem garandeert stabiliteit.

Netplex van Samson is een modulair speeltoestel waarbij speelsnelheid, creativiteit en spontaniteit gecombineerd wordt. Naast een aantal basisonderdelen is vrije keuze uit diverse speelonderdelen als glijbanen, draaitoestellen en bruggen. Een Netplex ontwerp kan samen met kinderen gemaakt worden. ▸ Samson | (0575) 58 39 11 | www.samson.nl

Marco Hoffman is onlangs in dienst getreden bij Naktuinbouw bij de identiteitscomponent boomkwekerij. Bij PPO was Hoffman verantwoordelijk voor de naamlijsten Vaste planten en Houtige gewassen. Deze zijn door Naktuinbouw overgenomen en blijven hierdoor behouden. ▸ Naktuinbouw | www.naktuinbouw.nl

In het nieuwe jaar start het ontwerpinstituut met een nieuwe reeks cursussen van de opleidingen Ontwerpkunde voor tuin en park en Creatief ontwerpen. Alle cursusdagen zijn in Apeldoorn. ▸ het ontwerpinstituut | 06 10 31 35 55 | www.ontwerpinstituut.nl Koninklijke Dekker en De Ru Houtimport hebben een overeenstemming bereikt over de overname van DuoWood. Het houtkunststof composiet van De Ru wordt toegevoegd aan het assortiment Elephant composiet. DuoWood omvat vlonderplanken, tuinschermen, poorten, palen, tegels en accessoires. ▸ Koninklijke Dekker | 088 188 51 47 | www.elephantbydekker.com

▸ Collé Rental & Sales | (046) 457 41 00 | www.colle.eu

Boeken In de Atlas van de NoordHollandse flora zijn kaartjes te vinden, waarop aangegeven staat waar welke plantensoorten groeien. Van meer dan 400 soorten is een beschrijving in het boek te vinden, samen met wetenswaardigheden en een foto. Karakteristieke soorten komen uitgebreider aan bod.

Het boek Landschappen vol met energie beschrijft landschappen waarop energie wordt opgewekt of gedolven.

Het boek gaat in op inrichtings- en inpassingsmogelijkheden van duurzame vormen van energieopwekking, als zonne-, wind- en blauwe energie en het gebruik van aardwarmte.

▸Atlas van de Noord-Hollandse flora | ISBN 978-94-91134-04-3 | €29,95

▸Landschappen vol met energie | ISBN 978-90-59742-74-1 | €29,90

Natuur aan huis is een ideeen- en kijkboek over vogel- en natuurvriendelijke tuinen en erven. Het boek laat inspireren en met de praktische tips is het mogelijk dieren als vogels, vlinders en bijen naar de tuin te lokken. De erven in het boek zijn variërend nog in gebruik als boerenerf danwel als mini-camping, kloostertuin, theetuin, eendenkooi etc.

Dijken van Nederland is een compleet overzicht van Nederlands belangrijkste uitvinding: de dijken. Het boek bevat veertig dijkportretten en laat de technische, de culturele en de historische kant zien.

Daarnaast blikt het vooruit op de toekomst en biedt het inzicht in de diversiteit van dijken door een uitgebreide dijkenstamboom.

▸Natuur aan huis | ISBN 978-9050115-19-3 | €29,95

▸Dijken van Nederland | ISBN 978-94-62081-50-5 | €49,50

TuinenLandschap | 26 | 2014

Leveranciers_1TEL26.indd 53

53 11-12-14 17:48

Agenda

Cursussen

Kroonjuwelen van de Hortus Tentoonstelling, t/m 31 december, Amsterdam.

Flora- en faunawet niv 1 BB Cursus, 7 januari, Arnhem ▸ www.ipcgroen.nl

Coördinator gladheidsbestrijding voor weggebruikers Opleiding, 14 januari, 11 maart, diverse locaties

Lanenbeheer voor vleermuizen Cursus, 22 januari, Rheden ▸ www.boscursus.nl

▸ www.crow.nl

▸ www.dehortus.nl

De Groene Sector Vakbeurs, 13 t/m 15 januari, Hardenberg.

Ontwerpkunde Start tiendaagse cursus, 8 januari, Apeldoorn ▸ www.ontwerpinstituut.nl

▸ www.evenementenhal.nl

Tuinprofessionaldagen 20 en 21 januari, Sint-Oedenrode.

Gedragscode flora en fauna Meerdaagse cursus, 12 januari, Alkmaar

▸ www.degroenepraktijk.nl

▸ www.onderwijsgroepnwh.nl

Gezond gazon Licentieverlenging, 15 januari, Alkmaar

Projectmanagement openbare ruimte Zevendaagse cursus, 13 januari, 's-Hertogenbosch

▸ www.onderwijsgroepnwh.nl

▸ www.tuinprofessionals.nl

Groendag 21 januari, Hoorn. ▸ www.groendaghoorn.nl

▸ www.haskennistransfer.nl

Greensales Huisbeurs, 26 t/m 31 januari, Noordscheschut. ▸ www.pietervanderlinden.nl

IPM Vakbeurs, 27 t/m 30 januari, Essen, Duitsland.

Bescherm uzelf Licentieverlenging, 15 januari, 19 februari, Alkmaar

Uitvoeren gewasbescherming Meerdaagse cursus, 13 januari, Alkmaar ▸ www.onderwijsgroepnwh.nl

Houtconstructies voor de hovenier Vijfdaagse workshop, start 16 januari, Piershil. ▸ www.hoveniersacademie.nl

Gedragscode flora en fauna 3 Meerdaagse cursus, 13 januari, Alkmaar

▸ www.ipm-essen.de

▸ www.onderwijsgroepnwh.nl

Dag van de openbare ruimte Beurs, 4 en 5 februari, Brussel, België.

VOL VCA Cursus, 13, 20 januari, Biddinghuizen

Gedragscode flora en fauna 2 Meerdaagse cursus, 19 januari, Alkmaar.

▸ www.veluweplant.nl

Veiligheid van speelgelegenheden Praktijkcursus, 22 januari, 21 mei, Utrecht ▸ www.keurmerk.nl

Werken rondom bomen Cursus, 22 januari, Cuijk ▸ www.cobra-adviseurs.nl

▸ www.onderwijsgroepnwh.nl

Motorkettingzagen 1 lichte velling Meerdaagse cursus, 22 januari, Alkmaar ▸ www.onderwijsgroepnwh.nl

BHV Tweedaagse basiscursus, 22 januari, Alkmaar

Bomenbeheer van A tot Z Zesdaagse opleiding, 20 januari, Doorn

▸ www.onderwijsgroepnwh.nl

▸ www.openbareruimte.be

Tuinidee Beurs, 26 februari t/m 1 maart, 's Hertogenbosch.

Spuitlicentie 1 Tweedaagse cursus, 13 en 20 januari, Ochten

▸ www.ocbor.nl

▸ www.tuinidee.nl

▸ www.fruitpark.nl

Huis & Tuin Beurs, 5 t/m 8 maart, Leeuwarden.

Participatiewet en Wajong Webinair, 13 januari.

Werkvoorbereiding, organisatie en planning Tweedaagse workshop, 20 januari (en 3 februari), 10 (en 24) februari, Elspeet

▸ www.wtchuistuin.nl

▸ www.hracademy.nl

▸ www.hoveniersacademie.nl

Landelijke Dag van de Vlinderstichting 7 maart, Wageningen.

Bomen Fotoworkshop, 14 januari, Leiden

Spuitlicentie Verlengingsbijeenkomst, 22 januari, 5 februari, Lunteren

▸ www.hortusleiden.nl

Motorkettingzagen Meerdaagse basiscursus, 22 januari, Alkmaar

▸ www.onderwijsgroepnwh.nl

▸ www.degroenepraktijk.nl

▸ www.vlinderstichting.nl

Spuitlicentie 1 Driedaagse cursus, 22 januari, Lunteren

▸ www.onderwijsgroepnwh.nl

Groenbeurs 21-22 januari, Haaren ▸ www.groenbeurshaaren.nl

Veilig werken langs de weg I en II Tweedaagse cursus, 14 en 15 januari, Biddinghuizen

▸ www.veluweplant.nl

BHV Herhalingscursus, 22 januari, Alkmaar ▸ www.onderwijsgroepnwh.nl

Biobased ondernemerschap Meerdaagse cursus, 22 januari, Alkmaar ▸ www.onderwijsgroepnwh.nl

Inspecteur veiligheid van speelgelegenheden Opfriscursus, 26 januari, Utrecht ▸ www.keurmerk.nl

Colofon Tuin en Landschap is een tweewekelijkse uitgave van de Stichting Vakinformatie Siergewassen en BDUmedia, Vak- en Publieksmedia, Issnnummer 016 533 50 Schipholweg 1 Postbus 9324, 2300 PH Leiden www.tuinenlandschap.nl Secretariaat: Linda Laman en Alice Hoogenboom (071) 565 96 78 tuinenlandschap@hortipoint.nl

54

Redactie Bakker hoofdredacteur (071 565 96 55 / wbakker@hortipoint.nl ▸ Peter Bennink vakredacteur (071) 565 96 53 / pbennink@hortipoint.nl ▸ Ralph Mens vakredacteur (071) 565 96 52 / rmens@hortipoint.nl ▸ Miranda Vrolijk vakredacteur (071) 565 96 56 / mvrolijk@hortipoint.nl ▸ Alice Hoogenboom redactie-assistent (071) 565 96 79 / ahoogenboom@ hortipoint.nl ▸ Gerdien de Nooy fotograaf ▸ Jenny Mostert, Carolyne de Vries Lentsch, Jolanda de Wekker bureauredacteuren ▸ Diseno vormgeving ▸ Wendy

Abonnementenservice Aanvraag en wijziging abonnement naar BDUmedia, afdeling Vak- en Publieksmedia Postbus 67, 3770 AB Barneveld T (0342) 49 48 44 F (0342) 41 31 41 abonnementen@bdu.nl Abonnementsprijs per jaar: €240 (excl. 6% btw). Studenten en scholieren €180 (25% korting, excl. btw). Buitenlandse abonnees betalen een toeslag voor portokosten.

Abonnementen kunnen op elk gewenst tijdstip ingaan, lopen automatisch door, tenzij uiterlijk 2 maanden voor de vervaldatum is opgezegd bij de abonnementenservice. Dit kan schriftelijk, telefonisch of per e-mail. Ook voor informatie over een lopend abonnement kan contact worden opgenomen met de abonnementenservice.

Voor inhoudelijke vragen en opmerkingen en voor vragen aan externe auteurs kunt u contact opnemen met de redactie.

Exploitatie BDUmedia, afdeling Vak- en Publieksmedia ▸ Wiljo Klein Wolterink mba uitgever (0342) 49 42 63 Advertentie-exploitatie BDUmedia, afdeling Vak- en Publieksmedia ▸ Gert-Jan Bloemendal media adviseur (0342) 49 48 07 / g.bloemendal@bdu.nl ▸ Ron van de Hoef verkoopleider (0342) 49 42 63 / r.v.d.hoef@bdu.nl Druk BDUprint

©BDUmedia, 2014 Alle rechten voorbehouden Niets uit deze uitgave mag worden verveelvoudigd, opgeslagen in een geautomatiseerd gegevensbestand of openbaar gemaakt in enige vorm of op enige wijze, hetzij elektronisch, mechanisch, door fotokopieën, opnamen of enige andere manier, zonder voorafgaande toestemming van de uitgever.

Algemene voorwaarden op alle aanbiedingen, offertes en overeenkomsten van BDUmedia zijn van toepassing de voorwaarden, welke zijn gedeponeerd ter Griffie van de Arrondissementsrechtbanken en de KvK. Uitgever en auteurs verklaren dat dit blad op zorgvuldige wijze en naar beste weten is samengesteld; evenwel kunnen uitgever en auteurs op geen enkele wijze instaan voor de juistheid of volledigheid van de informatie. Uitgever en auteurs aanvaarden dan ook geen enkele aansprakelijkheid voor schade, van welke aard ook, die het gevolg is van handelingen en/of beslissingen die gebaseerd zijn op bedoelde informatie.

Lezers worden met nadruk aangeraden deze informatie niet geïsoleerd te gebruiken, maar af te gaan op hun professionele kennis en ervaring en de te gebruiken informatie te controleren.

TuinenLandschap | 26 | 2014

Agenda_Cursus3kolom 26.indd 54

11-12-14 17:49

Foto Peter Bennink

Groene Gast

Jan-Willem de Groot Een goede Boominfodag gehad in november? „Jazeker, door de workshops was er veel interactie tussen de sprekers en bezoekers en tussen de bezoekers onderling en dat is wat we willen bereiken met de dag.’’

Waarom had u de Australische wetenschapper Ken James uitgenodigd?

Jan-Willem de Groot is eigenaar van Boomadviesbureau de Groot in Veenendaal en organisator van de Boominfodag.

„De boomverzorging is een jong vakgebied en volop in beweging.

De kennis die aan de andere kant van de wereld vergaard wordt, kunnen wij hier ook goed gebruiken. Daarom probeer ik altijd één internationale spreker vast te leggen. Ken James kwam ik in 2011 tegen op een seminar over boomveiligheid in het Morton Arboretum dichtbij Chicago. Hij presenteerde een nieuwe methode om de stabiliteit van bomen te monitoren.’’

Wat hoopt u dat zijn lezing bereikt? „Dat het de bezoekers veel stof tot nadenken geeft, want veel ’bewezen methoden’ zijn helemaal niet zo vanzelfsprekend. James heeft met zijn onderzoek aangetoond dat de windbelasting op de kroon een veel dynamischer proces is dan tot nu toe werd aangenomen.

We gingen ervan uit dat de kroon zich gedraagt als het zeil van een zeilschip, maar volgens James is dat niet zo; bij grote bomen maken bladeren en takken hun eigen beweging. Is het dan verstandig om aan bomen te gaan trekken en wat is het effect van snoeien?’’

Boomziekten staan ook altijd op het programma van de infodag. Baart de komst van nieuwe ziektes u zorgen? „Momenteel hebben we te maken met allerlei nieuwe organismen

waar we ons geen raad mee weten.

Splanchnonema platani (Massaria) en Chalara fraxinea (essentaksterfte) bijvoorbeeld. Ik maak me niet zozeer zorgen om de ziektes die zij veroorzaken, maar wel om de manier waarop wij hier in Nederland op die ziektes reageren. Het lijkt erop alsof we er al in berusten. De overheid zou hierin een voortrekkersrol moeten hebben en het niet allemaal aan de markt moeten overlaten. Wat dat aangaat doet Engeland het veel beter.’’

Wat is het volgende congres dat u zelf gaat bezoeken? „Ik kom net terug van een congres in Duitsland waar ik een presentatie heb gegeven over het belang van jeugdsnoei. In mei bezoek ik de Duitse Baumpflegetage in Augsburg.’’ <

TuinenLandschap | 26 | 2014

GroeneGast Jan-Willem de Groot.indd 55

55 11-12-14 17:49

Boomrooierij Weijtmans

Wij danken u voor het vertrouwen wat wij dit jaar hebben mogen ontvangen en wensen u prettige feestdagen toe.

613083.indd 56

Kreitenmolenstraat 175

Tel. 013 - 511 14 83

algemeen@weijtmans.nl

5071 BD Udenhout

Fax 013 - 511 43 73

www.boomrooierijweijtmans.nl

15-12-2014 9:39:32