VBB 9 - 2014

Bloemisterij Vakblad voor de

26

9 69e jaargang 28 februari 2014

Nieuwbouw

8 ’Ik was de eerste

12 Retailketens

16 Export op

34 Rozenbottel-

tuinder die op aardgas overstapte’

sturen aanbod liefst vanuit bron

Noorwegen stabiel en lastig tegelijk

teelt groeit, markt is niet onbegrensd

13 20 3

3 19

Bloemisterij Vakblad voor de

8 ’Ik was de eerste tuinder die op gas overstapte’

Opinie 4 Interview: ’Van een jong gewas rozen kunnen we zelf ook genieten’ 4 Commentaar: Nieuwbouw is geen doel op zich 5 Stelling: Overleven in crisistijd vereist harde zakelijkheid

Nieuws 6

Een selectie uit het meest recente nieuws

Bedrijf en afzet

11 Wel of geen subsidie op led-belichting?

8

Ondenemen: ’Ik was de eerste tuinder die op gas overstapte’

11 Vragen: Wel of geen subsidie op led-belichting?

12 Afzet: Retailketens sturen aanbod het liefst vanuit de bron 14 Column: Feico Smit, Oeganda 16 Export: Export Noorwegen stabiel en lastig tegelijk

Markt 20 Markt snel overvoerd met voorjaarsbloem fritillaria 20 Muscari lijkt op kantelpunt van aanvoerstijging 21 Vrouwendag bepalend voor pluischrysant 22 Vrouwendag steeds belangrijker voor pottulp

12 Retailketens sturen aanbod het liefst vanuit de bron

23 Vroege primula’s ruim beschikbaar

Teelt 24 In beeld: Ramen met de kraan omhoog Thema Nieuwbouw: 26 Kassenbouw heeft bodem bereikt 28 ’Uitbreiden om startklaar te zijn voor betere tijden’ 30 ’Ik hoop dat de leds in de top hun verwachting waarmaken’ 32 ’We hebben nu een efficiëntieslag gemaakt’ 34 Rozenbottel: Teelt groeit, markt is niet onbegrensd 36 Teelttips: pioen, gerbera, anthurium, phalaenopsis, chrysant 37 Column: Kees van Egmond

34 Rozenbottelteelt groeit, markt is niet onbegrensd

Nieuws 38 Festa dei Nonni nog eenmaal collectief gefinancierd uit PT-reserves 40 Reuring rond nieuw tulpensortiment

Service 41 Kasgenoot: Bart en Johan Vink Agenda Voorplaat: Foto: Bert Vegter

Vakblad voor de Bloemisterij 9 (2014)

Inhoud.indd 3

3

26-02-14 14:21

Opinie Hans en Simone van der Burg, rozentelers

’Van een jong gewas rozen kunnen we zelf ook genieten’

foto: hans neefjes

Het is niet uniek, maar wel opvallend: investeren in de huidige tijd. En dan gaat het bij Hans (52) en Simone van der Burg (48) om een nieuw teeltsysteem plus rozen. Het mobiele systeem gaat er voortijdig uit. De nieuwe teelt gaat op traditionele wijze. „Positief blijven helpt hopelijk bij het herstel van de economie”, aldus het echtpaar Van der Burg.

Hans Neefjes hneefjes@hortipoint.nl

Jullie zijn positief over de toekomst voor roos? „Ja. Zeker voor kwalitatief goede, witte en rode rozen uit Nederland zal een markt blijven. Wij kozen voor de witte Avalanche+ omdat we daar ervaring en een goede naam mee hebben. Er zijn andere witte die iets goedkoper te telen zijn. Tegen de productie van Avalanche+ kunnen echter niet veel cultivars op. Je snijdt zo 100 takken ofwel 30% meer per vierkante meter op jaarbasis. Extra omzet weegt zwaarder dan kosten.”

Het mobiele systeem bracht onvoldoende? „De verwachte 10% besparing op arbeid is uitgekomen. Je hoeft minder te lopen en de werkhouding is goed. Bovendien waren er voordelen bij de gewasbescherming, omdat je alle rozen goed ziet en centraal kan bestrijden. De prognose van 20% meerproductie kwam niet uit. En je moest soms wachten met gewaswerk tot het oogsten klaar was. Daarnaast vergde het onderhoud best tijd en aandacht. Hans deed het graag,

Commentaar Elbert van den Berg hoofdredacteur evandenberg@hortipoint.nl

maar het gaat ten koste van ander werk.

Grotere bedrijven kunnen een eigen onderhoudsman aantrekken, daarvoor is ons bedrijf van 2 ha te klein.”

Alles was aan vervanging toe? „Het gewas was 8,5 jaar oud. De productie was in 2013 gelijk aan die in 2012, maar een gewas raakt een keer op. Dat wilden we voor zijn. Bovendien heb je meer arbeid in een oud gewas. Het teeltsysteem begon enkele mankementen te vertonen. Die waren oplosbaar, maar voor de nieuwe teelt kozen we toch voor een traditioneel systeem. Dat kost geld, want we kozen in 2005 om in 15 jaar af te schrijven. De restwaarde van het mobiele systeem bleek voldoende om de kas met gesloten portemonnee te kunnen ruimen.

Dat is ook wat waard.”

Wat zei de bank? „Die zat meer in de lijn die we de afgelopen tijd hanteerden: steeds een jaartje langer op de oude voet doorgaan, wetende dat je bij roos zomaar € 50 aanloopkosten hebt per m2

voordat je begint met oogsten. In economisch moeilijke tijden vervang je daarom niet snel. Bovendien is de cultivarkeuze niet makkelijk door de ontwikkelingen bij importrozen en de beperkte uitgifte van het sortiment. Zoals we al zeiden wilden we niet wachten tot het moment dat de productie echt afneemt omdat het gewas ouder word.

We hebben daarom zelf aangedrongen op deze investering. Onze conclusie is dat je zelf moet zeggen: dit wil ik.”

Hadden jullie alternatieven? „De kas is van 2005 en het belichtingsniveau van 160 micromol is redelijk hoog. In principe kunnen we dus andere gewassen telen in deze kas. Maar als je kritisch gaat kijken, zijn er niet heel veel alternatieven. Wij zijn door onze ervaring en aanwezige apparatuur helemaal ingesteld op de rozenteelt.

We hebben onze vaste kopers bezocht om te melden dat we van eind december 2013 tot april 2014 geen rozen hebben. Zij waren positief over onze stap. Het is goed als er ook jong gewas is van een cultivar.”

Nieuwbouw is geen doel op zich

D

e dynamiek van de glastuinbouw wordt nogal eens afgemeten aan de nieuwbouwactiviteiten in de sector. Als die relatie inderdaad maatgevend is, dan is het met die dynamiek slecht gesteld. Er worden nauwelijks nieuwe kassen neergezet. De Avag luidt, bij monde van voorzitter Harm Maters, dan ook de noodklok. De belangenorganisatie van kassenbouwers en toeleveranciers maakt zich grote zorgen. Dat is begrijpelijk. De Avag-leden ontberen omzet in eigen land. Productinnovatie en technische vernieuwing zijn nodig om up-to-date te blijven, vindt de Avag. Maters pleit voor het maken van een groei-agenda, om na te denken over plannen en

activiteiten die de dynamiek in de glastuinbouwsector moeten terugbrengen.

Zo’n agenda zou over meer punten gaan dan alleen de nieuwbouwzorgen van de Avag. Het belangrijkste agendapunt is de vraag: hoe kunnen productiebedrijven een hoger rendement behalen? Want dat is op dit moment de grootste bottleneck. De meeste telers zijn bezig met overleven; ze verdienen nauwelijks iets. Zonder geld, geen investeringen, ook al omdat banken steeds kritischer zijn op het verstrekken van kredieten. Het begint dus bij betere rendementen. Als dat gebeurt, dan kan de dynamiek weer terugkeren.

Vakblad voor de Bloemisterij 9 (2014)

Wilt u uw mening geven? Stuur een brief naar postbus 9324, 2300 PH Leiden of naar bloemisterij@hortipoint.nl.

Reacties moeten maandag voor 9:00 uur binnen zijn.

De redactie kan brieven inkorten of weigeren.

Heeft jullie leeftijd meegespeeld bij de investering? „Natuurlijk. We zijn nog te jong om te stoppen. En we zijn trots op ons bedrijf en houden van rozen. We kunnen echt genieten van de nieuwe aanplant die de afgelopen weken op de mat is gezet. We doen de investering niet voor onze drie zoons. Ze hebben interesse in het bedrijf en de sector, maar zijn nog redelijk jong (16, 20 en 22 jaar, red.). Ze helpen wel regelmatig mee, dus we gaan zien wat de toekomst brengen zal.”

Hoe reageerde de omgeving? „Over het algemeen behoorlijk positief.

Een enkele collegateler zegt ’waar begin je aan’. Een ander plant zelf ook nieuwe rozen.

In principe teken je als het ware voor een jaar of acht als je nieuwe rozen plant. Dat zien we positief in. Een betonpad bij de gevel, waar eerst de containers rouleerden, is nu weer teeltruimte. Per saldo kunnen we daarom minimaal de productie van de vorige jaren halen. Met goede kwaliteit.”

Nog meer dingen aangepast ten opzichte van 8,5 jaar geleden? „We planten zes in plaats van acht stekken per m2. Dat doen meer telers met Avalanche+. De eerste 60% van de planten was redelijk groot. De laatste zijn kleiner, zodat het gewas niet snel op snee komt te staan. Voor de rest bekende zaken. Vier goten per bed, buisrailkarren, spuitrobot, nieuwe goten, matten en druppelaars, CO2-pijp in het bed en zo veel mogelijk biologische bestrijders.

Alles is er. We zijn er klaar voor.”

Stelling

Overleven in crisistijd vereist harde zakelijkheid Het faillissement van toeleverancier Arend-Sosef toont aan dat een onderneming die bekend staat als sociaal, met hart voor medewerkers en klanten, in de huidige economie crisis niet in staat is te overleven. Kennelijk is een harde, zakelijke houding noodzakelijk als de rendementen in de tuinbouw onder druk staan.

John Boon, tulpenbroeier in Andijk „Wat is hard en zakelijk?

Je moet blijven letten op je verdienmodel en gewoon de goede dingen blijven doen. Dat is in de huidige tijd zeker niet makkelijk en vereist scherpe stuurmanskunsten van een bedrijf.

Is je verdienmodel goed dan is er zeker ook ruimte voor een sociale bedrijfsvoering. Ik denk zelfs dat het een vereiste is.

We staan als bedrijf midden in de maatschappij en dan is het goed dat wij ook ons steentje bijdragen. Maar misbruik en vanzelfsprekendheid kunnen de sociale betrokkenheid behoorlijk afstraffen.”

Marco Alderden, trekheesterteler in Aalsmeer „Ik geloof niet dat deze stelling waar is, omdat er ook genoeg bedrijven failliet gaan die het niet zo nauw nemen met maatschappelijk verantwoord ondernemen. Ik denk dat ontwikkelingen in de markt zo snel gaan dat flexibiliteit belangrijk is. Ben je als bedrijf afhankelijk van een specifieke markt in een bepaalde regio, dan loop je bij het (tijdelijk) wegvallen van de vraag direct gevaar.

Vooral bedrijven die veel vaste mensen in dienst hebben en hoge vaste kosten hebben zijn erg kwetsbaar. Harde zakelijkheid helpt dan niet want je hebt toch met opgelegde regelgeving te maken

ten opzichte van personeel en diverse andere vaste kosten zijn vaak ook niet snel te elimineren.

Voor grote gespecialiseerde ondernemingen is internationaal zakendoen een vereiste. Meestal komen familiebedrijven iets beter door een crisis heen door hun flexibiliteit op gebied van arbeid en beheersbaar houden van kosten.

Ik vermoed wel dat veel bedrijven een hardere zakelijkheid gaan vertonen als reactie op deze crisis, ook al ligt het probleem ergens anders. We zitten nu eenmaal in een economie die steeds minder zekerheden biedt aan consument, ondernemers en vooral werknemers.”

Goos Hofland, lidcactusteler in Naaldwijk Maar of dat dan betekent dat er massaal nieuwe kassen worden gebouwd, valt te betwijfelen.

Voor telers is dat geen doel op zich. Ze willen wel investeren – en doen dat hier en daar ook – maar ze kijken vooral naar mogelijkheden en maatregelen die verband houden met een lager kostenniveau en betere productieomstandigheden. Die moeten uiteindelijk leiden tot een beter rendement. Investeringen in aantallen hectares nieuwbouw zeggen dus wel iets over de dynamiek in de sector maar zeker niet alles. Met name in de sierteelt, waar vaak de inrichting van de kas het rendement bepaalt.

Vakblad voor de Bloemisterij 9 (2014)

„Overleven...! Helaas het lukte Arend-Sosef niet.

Diep triest, slecht voor de sector, verdrietig voor de medewerkers en de families Sosef en Van der Arend, had men daar niet de harde zakelijkheid? Ze waren aardig en klantgericht naar binnen en naar buiten, altijd hopende dat de glastuinbouw weer wat ging verdienen en investeren. Maar moet je dan tegen je natuur

ingaan en alles keihard (egoïstisch?) gaan ver- en behandelen? Ik vrees dat de schuldeisende partijen ’ja’ zullen zeggen. Misschien is dat ook de enige manier om te overleven. We zullen ons moeten aanpassen aan deze tijd en dan noodgedwongen maar keiharde vervelende bezuinigingen met gedwongen ontslagen moeten invoeren, maar wennen doet het nooit.

Ik hoop dat iedereen weer wat verdient dit jaar en dat de crisis gauw voorbij is.”

5

Nieuws Lees meer op de website Op deze pagina’s vindt u een selectie uit het nieuws.

Een uitgebreide versie van deze berichten maar ook ander nieuws vindt u op www.vakbladvoordebloemisterij nl.

n Amigo Plant koopt Kuilboer Potplantenkwekerij Amigo Plant uit Heerhugowaard heeft het bedrijf van buurman Hans Kuilboer overgenomen die eind 2013 failliet ging.

De volledig geautomatiseerde 3,3 ha metende kas van de kalanchoëteler werd na een brand in maart 2012 volledig hersteld.

Door de aankoop is bij Amigo Plant nu een aaneengesloten hoofdlocatie van 8 ha ontstaan. De overige 6 ha glas van het bedrijf is verdeeld over andere kassen in Heerhugowaard en Rijsenhout. Stekproductie vindt hoofdzakelijk plaats in Kenia en er is een teeltlocatie in Portugal.

n Glastuinbouw en overheden willen verbetering waterkwaliteit De gemeenten Westland, Pijnacker-Nootdorp, Lansingerland, Midden-Delfland, Zuidplas en Waddinxveen willen samen met LTO Noord Glaskracht, het Hoogheemraadschap van Schieland en Krimpenerwaard en het Hoogheemraadschap van Delfland de waterkwaliteit in de glastuinbouwgebieden zo efficiënt mogelijk verbeteren. Daarvoor hebben de partijen op 27 februari een afsprakenkader ondertekend.

Met de afspraken wordt gepoogd de doelstelling te halen uit de EU-Kaderrichtlijn Water (KRW). Die zet in op een nagenoeg nullozing in 2027 van stikstof, fosfaat en gewasbeschermingsmiddelen vanuit de kas.

n Bloemenexport stijgt naar recordhoogte in januari De Nederlandse groothandel exporteerde in januari voor € 400 miljoen aan bloemen en planten, een stijging van 2% ten opzichte van vorig jaar. Daarmee werd de recordomzet van januari 2007 overtroffen.

De goede weersomstandigheden hadden in januari, volgens HBAG Bloemen en Planten, een positief effect op de verkopen. De organisatie waarschuwt echter voor te vroege conclusies. HBAG wijst daarbij op de toenemende directe handelsstromen van bloemen vanuit Afrika en Zuid-Amerika en het creditmanagement dat alle aandacht vereist.

De verschillen per land zijn groot. De groei op Rusland stabiliseerde. De export op Italië, Spanje en Portugal nam voor de tweede maand op rij toe.

Zie ook pagina 16.

6

Topdrukte in aanloop naar Vrouwendag Bij Hamifleurs in Honselersdijk was het afgelopen week aanpoten. Volgens algemeen directeur Cor van Staalduinen gaat er in de aanloop naar Vrouwendag zo’n zeven maal zo veel handel naar Oost-Europa (met name Rusland) dan in reguliere weken. „Het is nu eigenlijk te vroeg om de balans voor dit jaar echt op te maken, maar Vrouwendag neemt elk jaar in belang weer toe.

De mensen daar krijgen steeds meer te besteden. In plaats van een enkele bloem kopen ze steeds vaker meerdere stelen of een boeketje.

Daar mogen we als sector blij om zijn. Bloemendagen zoals deze heeft iedereen hard nodig”, meent Van Staalduinen.

Het zijn met name chrysant en tulp die volop ingekocht werden voor Vrouwendag.

n Biobest neemt afdeling ’bio’ Arend-Sosef over Biobest Nederland heeft per 25 februari negen voormalige ’bio-adviseurs’ van het vorige week failliet verklaarde Arend-Sosef overgenomen.

De medewerkers gaan werken in een nieuw opgerichte Nederlandse vestiging van de Belgische leverancier, in De Lier. Daarmee maakt bijna het voltallige team dat bij Arend-Sosef werkzaam was in de advisering en levering van biologische bestrijding en bestuiving een doorstart.

n Emmen praat met tuinders over naleving lichthinderregels Emmen gaat binnenkort met vijf glastuinders uit Erica en Klazienaveen praten over de naleving van de lichthinderregels. Op zes locaties constateerde de gemeente op 23 januari overtredingen. De telers stellen dat zij financieel niet in staat zijn te investeren in lichtafscherming.

den gemaakt. Minister Asscher van Sociale Zaken werkt hiervoor aan een wetsvoorstel dat hij later dit jaar aan de Tweede Kamer zal aanbieden als onderdeel van een wetsvoorstel voor de aanpak van schijnconstructies.

n VGB op zoek naar voor- en nadelen van landelijk veilen De brancheorganisatie van de bloemengroothandel VGB gaat binnenkort in gesprek met exporteurs en kwekers om de voor- en nadelen van landelijk veilen in kaart te brengen. Directeur Robert Roodenburg noemt het landelijk veilen een ontzettend belangrijke ontwikkeling waar een visie aan ten grondslag moet liggen. „De visie en gevolgen zijn voor ons nu echter niet helder.”

FloraHolland gaat komend najaar het bloemenaanbod op Aalsmeer en Naaldwijk bundelen en landelijk veilen.

n Hortensia gedoopt in Koffietijd n Asscher wil bedrijven met

illegalen openbaar maken Bedrijven die illegale werknemers in dienst hebben of werknemers uitbuiten, zullen in de toekomst met naam en toenaam bekend wor-

In het tv-programma Koffietijd van RTL 4 werd op 21 februari Hydrangea macrophylla Jip ten doop gehouden. De plechtigheid werd verricht door popzangeres Do, naar wier zoon de kamerplant is vernoemd. De actie was een initiVakblad voor de Bloemisterij 9 (2014)

FOTO: GERDIEN DE NOOY

Gelezen op Twitter Kiepflower@ Kiepflower Resultaten energiebeheer 2013 onvoldoende. Morgen in gesprek met energiecoach: we gaan voor goud!

Voorhout in de ijskast gezet. Reden voor het uitstel van de ontwikkeling van het gebied ten zuiden van de Rijnsburgerweg, is dat er op korte termijn geen behoefte lijkt te bestaan aan extra glastuinbouwkavels, zo melden gemeente en greenport. De GOM gaat wel door met de ontwikkeling van een glastuinbouwgebied in de gemeente Katwijk. De gronduitgifte daarvoor is inmiddels gestart.

■ ’Invloed energiebelasting op hoogte stroomprijs steeds groter’

atief van RTL 4, dat op zoek was naar een hortensia met hemelsblauwe bloemen. De Hydrangea Breeders Association, die het product introduceerde, was blij met de tv-uitzending.

■ GreenTech en HortiAlliance gaan

samenwerken GreenTech, de nieuwe tuinbouwbeurs in Amsterdam RAI, gaat strategisch samenwerken met HortiAlliance, het platform waarin diverse kassenbouwers, installateurs en toeleveranciers samenwerken op het gebied van R&D en innovatie. Met de samenwerking willen de partijen de wereld het signaal geven dat Nederland dé plek is waar tuinbouwinnovaties vandaan komen. „Dat betekent concreet dat het merendeel van onze leden heeft aangegeven dat ze meerdere jaren aan deze tentoonstelling willen deelnemen”, aldus Joep Hendricks, programmamanager van HortiAlliance.

■ Ontwikkeling TrappenbergKloosterschuur in ijskast De gemeente Teylingen en de Greenport Ontwikkelingsmaatschappij (GOM) hebben de ontwikkeling van het toekomstige glastuinbouwgebied Trappenberg-Kloosterschuur in Vakblad voor de Bloemisterij 9 (2014)

Niet de commodityprijs, maar de energiebelasting bepaalt in steeds grotere mate de hoogte van de stroomprijs. Dat is een van de conclusies die LTO Glaskracht Nederland trekt uit het onlangs verschenen energierapport van de Europese Commissie.

Wat de gasprijs betreft, betalen Nederlandse glastuinders marktconforme prijzen ten opzicht van andere EU-landen, concludeert energiedeskundige Rob van der Valk van LTO Glaskracht Nederland uit het Brusselse rapport. „Kijk je naar de Noordwest-Europese gasmarkt, dan zie je eigenlijk geen prijsverschillen tussen het gas uit Nederland en andere EU-landen. Wél is het tarief van de transportkosten en de energiebelasting heel bepalend geworden.

Nederlandse glastuinders profiteren daarbij nog steeds van een verlaagd tarief energiebelasting, hoewel in andere EU-landen ook vaak sprake is van een korting op het tarief.”

■ Onderzoek risico’s bestrijdingsmiddelen op leefomgeving Het kabinet laat het RIVM onderzoeken welke risico’s het gebruik van gewasbeschermingsmiddelen met zich meebrengt voor agrarische ondernemers, hun gezinnen en omwonenden.

Daarmee volgt het kabinet het advies op van de Gezondheidsraad.

Het onderzoek vindt plaats in 2015 en 2016.

De onderzoeksresultaten kunnen tot extra maatregelen leiden om blootstelling aan gewasbeschermingsmiddelen verder te beperken. Ook gaat het kabinet het nationale toelatingsbeleid kritisch bekijken op ’blootstelling’.

In de intensieve buitenteelten zal de NVWA scherper gaan controleren en handhaven.

Verder overweegt het kabinet teeltvrije zones in te stellen rond gevoelige bestemmingen als woningen en scholen.

Johan Star@ JohanStaronline Quinty kreeg de allergrootste XXXL hortensia van @LeeuwenTim. Ze was er blij mee! CC @QTrustfull @ uffelenjohn

Sion (@SionOrchids) #sion Genetically manipulated blue orchid made by university of Japan seen @grand prix orchid show

john boon (@J0HNB00N) Lucas vos bij de tulpenbroeiers. Een openbaring: grappig, open en eerlijk. #de3pijlersvandeveilingzijnnietgelukkig #kwekershandelpersoneel

LiliesofLife Gerben @LiliesofLife @LucasVos_FH mooie #commingout http://www.vakbladvoordebloemisterij.nl/nieuws/1607-lucasvos-het-gaat-om-de-klant

Amigo Plant @AmigoPlant 2 u Zoals velen al begrepen hebben heeft @AmigoPlant Kuilboer Kalanchoë overgenomen. Dit bedrijf is 3,5 ha groot. Kalanchoe Roselife 10,5 & 6 cm

Het Vakblad op LinkedIn De stelling op LinkedIn:

Faillisement ArendSosef tekent sector Het faillisement van toeleverancier Arend-Sosef geeft aan dat een sociaal en gedegen bedrijfsvoering in het huidige economische tij niet is vol te houden. Een harde, zakelijke houding is noodzaak als de rendementen in de sector onder druk staan.

7

Oud-rozenteler Jaap Wieringa uit Zandeweer:

’Ik was de eerste tuinder die op aardgas overstapte’ Gepensioneerd rozenteler Jaap Wieringa (80) uit het Groningse Zandeweer weet het nog goed. Precies vijftig jaar geleden stopte hij met het verstoken van zware stookolie om zijn kassen mee te verwarmen. Als eerste glastuinder in Nederland ging hij over op het gebruik van aardgas. „Ze boden me een contract aan voor 4 cent per kuub.”

Quincy von Bannisseht qvb@hortipoint.nl

M

de veiling in Zandeweer was, wilde ik het niet op mijn geweten hebben dat de veiling door mijn vertrek kapot zou gaan. Daarom besloot ik rozen te gaan telen.

overgegaan. Maar dat was een ramp voor de omgeving, zo veel roet kwam er uit de schoorsteen. De buren keken van tevoren naar de lucht om te bepalen of ze hun was konden buiten hangen.

Steenkool De kassen stookten we de eerste twee jaar warm met steenkool. Om tien uur ’s avonds gooide ik in de winter met een schop onze drie ketels vol met cokes. Daar was ik een half uur mee bezig. Om twee uur ’s nachts moest ik mijn bed uit om het klusje opnieuw te klaren. En om zes uur ’s ochtends was het weer raak.

In 1962 zijn we op zware stookolie

Foto: Jan Wieringa

ijn opa begon in 1903 een groentenkwekerij, die mijn vader later overnam. In 1959 nam ik, samen ” met mijn vrouw, de kwekerij van mijn vader over. We begonnen met komkommers, tomaten en druiven. Na verloop van tijd zijn we met de druiven gestopt. De concurrentie uit Zuid-Europese landen werd te groot. Je moest namelijk drie maanden lang krenten, wat voor hoge arbeidskosten zorgde.

Daarnaast kregen we last van aaltjes, een nieuw fenomeen in die tijd. Driekwart van onze komkommeroogst ging verloren. Ik heb toen op het punt gestaan te stoppen.

Maar omdat ik de grootste aanvoerder op

Zuiver en schoon Op een dag kwam gasbedrijf Hunsingo uit Bedum op bezoek. Of ik wilde overstappen op aardgas. Het kostte slechts 4 cent per kuub. Ze zeiden: ’We leggen voor jou apart een gasleiding aan van vijf kilometer’.

Het verdeelstation kwam op mijn bedrijf te staan. Ze hoopten dat ik bij collega’s reclame zou maken voor het gas. ’Want aardgas is zuiver en schoon’, zeiden ze.

En zo werd ik de eerste glastuinder die op aardgas overging. Er zat echter wel een addertje onder het gras. Ik kreeg het gas weliswaar voor 4 cent per kuub, maar onder de voorwaarde dat de minister van Financiën jaarlijks kon ingrijpen. En dat laatste is dus gebeurd. Zolang wij aardgas hebben gestookt, heeft de minister elk jaar de prijs verhoogd. Overigens kregen wij een halve cent per kuub korting omdat wij hier in Groningen bovenop de gasbel zaten.

Winter van 1983

In 1983 trokken glastuinders uit de noordelijke provincies massaal naar het hoofdkantoor van de Gasunie in Groningen om te protesteren tegen de in hun ogen te hoge gasprijs.

8

Door de jaren heen werd het gas steeds duurder. Ik weet nog dat wij in de winter van 1983 ontzettend veel gas hebben verstookt. In de maand januari waren we daar zestienduizend gulden aan kwijt! Van een kwartje was de prijs naar 45 cent per kuub gestegen.

Vanuit de afdeling Tuinbouw van het Koninklijk Nederlands Landbouw Comité (KNLC) – een van drie landbouworgaVakblad voor de Bloemisterij 9 (2014)

Foto: Quincy von Bannisseht

Oud-rozenteler en -veilingvoorzitter Jaap Wieringa uit het Groningse Zandeweer poseert voor een gasverdeelstation van de Gasunie. „Op deze plek stond vroeger onze kwekerij.”

nisaties waaruit in 1995 LTO Nederland zou ontstaan – werd ik gevraagd landelijk woordvoerder te worden op het dossier van de tuinbouwgasprijs. We begonnen onderhandelingen met de toenmalig landbouwminister Gerrit Braks, maar het overleg verliep moeizaam. Talloze vergaderingen zouden nog nodig zijn om tot een lagere gasprijs te komen, dachten we.

Mijn dochter werkte toen op de postkamer van het hoofdkantoor van de Gasunie in Groningen. Op een keer zei ze tegen mij: ’Pa, dit mag je niet verder vertellen, maar alle post van minister Braks aan de Gasunie is onder mijn handen doorgegaan en wat blijkt? De hoogte van de gasprijs is al lang door Den Haag vastgesteld.’ Woedend waren we. Alles was al beklonken, terwijl wij er vanuit gingen dat we nog verschillende overlegronden te gaan hadden met het ministerie!

Toen zijn we gaan demonstreren bij de Gasunie. Uit het Drentse Erica en Klazienaveen en uit de Noordoostpolder kwamen honderden telers naar Groningen. Later organiseerden we elders in het land ook demonstraties. Een van de acties vond plaats op de veiling in Aalsmeer. Daar heb ik zo’n achtduizend telers toegesproken.

Uitgekleed Tijdens een van onze landelijke KNLC-vergaderingen was Braks te gast. Hij beloofde de aanwezige telers toen er persoonlijk voor te zorgen dat de tuinbouw niet zou worden uitgekleed. Die uitspraak heb ik onthouden.

Vakblad voor de Bloemisterij 9 (2014)

Enige tijd later hielden we opnieuw demonstraties tegen de hoge gasprijs. Dit maal trokken we naar Den Haag, naar de ministeries van Landbouw, Financiën en Economische Zaken. Op het voorplein van het landbouwministerie hadden zich zo’n vierhonderdvijftig telers verzameld.

Toen heb ik daar een striptease gedaan. Ik heb het netjes gehouden hoor: ik hield een vleeskleurig onderbroekje aan. Braks en zijn ambtenaren waren er ook bij. De minister zei: ’Lukt het een beetje? Ik help je wel even’.

En toen riep de hele meute: ’Zie je wel, hij kleedt de tuinbouw uit’.

Uiteindelijk hebben we, dankzij onze acties, een stuiver van de gasprijs afgekregen en betaalden we geen 43 cent, maar 38 cent per kuub. Dat lijkt weinig, maar voor een gemiddelde kweker betekende dat toentertijd vijftigduizend gulden op jaarbasis.

Liberalisering Begin jaren zeventig bloeide de glastuinbouw in Hoogezand-Sappemeer, maar ook in Erica en Klazienaveen. De bloemenveiling in Groningen barstte uit zijn voegen.

In 1977 besloten we de veiling daarom te verhuizen naar Eelde, waar meer ruimte was. Ik ben 27 jaar lang bestuurslid van Bloemenveiling Eelde geweest. De laatste twaalf jaar was ik voorzitter totdat ik in 1999 met pensioen ging.

Na mijn pensionering ben ik als correspondent voor het noorden blijven schrijven voor de Bloemenkrant. In 2000 kwam de toenmalige minister van Economische Za-

ken, Annemarie Jorritsma, met het idee om de energiemarkt te liberaliseren. Kwekers vreesden daardoor met hogere gasprijzen te zullen worden geconfronteerd, een angst die bevestigd werd door nota bene de Gasunie zelf.

In gesprekken die ik als Bloemenkrantverslaggever met de Gasunie-directie had, werd mij verteld dat het bedrijf verwachtte dat kwekers er door de liberalisering op achteruit zouden gaan. Ik kreeg te horen: ’Wij hebben de gasleidingen gelegd, maar voor 12 cent per kuub zijn ze te huur voor andere partijen. Je kunt dan wel op je vingers natellen dat de gasprijs daardoor zal stijgen’.

Dat verhaal is toen in de Bloemenkrant terechtgekomen.

Aardbevingen De huidige discussie over de gaswinning in Groningen volg ik op de voet. Onze provincie wordt steeds vaker opgeschrikt door aardbevingen omdat het Slochterenveld inmiddels voor driekwart leeg is. Ook hier in Zandeweer hebben we aardbevingen meegemaakt. Twintig jaar geleden vielen de planten al uit de vensterbank.

Vorig jaar was er ’s nachts om half twaalf een aardbeving waarvan het episch centrum in Zandeweer lag. Ik dacht dat mijn vrouw uit bed was gevallen. Later was er nog een schok. Veel huizen bleken ernstig beschadigd en moesten zowel binnens- als buitenshuis gestut en verankerd worden met houten en stalen constructies. Aan ons huis moest toen veel scheurwerk worden gerepareerd.

De afgelopen decennia is er voor € 500 miljard aan aardgasbaten uit de Groningse bodem gepompt. Daarvan heeft de provincie slechts 2% teruggekregen. Ik vind dat schandalig, zeker gezien de schade aan woningen en gebouwen.

Ik begrijp de positie van minister Henk Kamp wel. Hij moet de financiën van het land op peil houden, terwijl hij ook meevoelt met de Groningers. Maar er is veel meer schade dan dat Kamp denkt. Het is niet binnen vijf jaar opgelost, zoals het kabinet ons wil doen laten geloven. Maar ja, met de gemeenteraadsverkiezingen in aantocht willen politici – zowel ministers als Tweede Kamerleden – slechts één ding: scoren. ” <

9

media

Vragen Stuur uw vragen naar Postbus 9324, 2300 PH Leiden.

U kunt ook bellen, faxen of mailen: Peter van Leth, 071-56 59 688, pvanleth@hortipoint.nl

Wel of geen subsidie op led-belichting?

Ik investeer in een led-belichtingssysteem en heb onlangs de investering uitbesteed. Nu hoorde ik dat er subsidie is voor led, maar dat ik dan de offerte niet had moeten ondertekenen. Wat is waar?

Illustratie: Peter moorman

W

anneer u wilt investeren, is het verstandig om in een vroeg stadium te overleggen met een subsidieadviseur. Misschien komt uw oorspronkelijke plan niet voor subsidie in aanmerking, maar kunt u met wat aanpassingen wĂŠl in aanmerking komen. Een verkeerde omschrijving van uw investeringsof ontwikkelingsproject kan er namelijk toe leiden dat het niet overeenkomt met de doelstellingen van de subsidieregeling, met een afwijzing tot gevolg. De subsidieadviseur kan u helpen een vertaalslag te maken en de slagingskans te vergroten.

Er zijn andere factoren om rekening mee te houden. Soms moet u subsidie aanvragen op basis van ontvangen offertes en mag u nog geen investeringsverplichting zijn aangegaan. In andere gevallen worden subsidies juist toegewezen nĂĄ het aangaan van een investeringsverplichting, of pas nadat de benodigde vergunningen zijn afgegeven. De adviseur weet welke voorwaarden en deadlines er gelden. En wie geld van de overheid

ontvangt, moet ook goed verantwoorden wat daarmee gedaan is. Ook daarbij kan een subsidieadviseur u ontzorgen door deadlines te bewaken en u te begeleiden bij verslaglegging, projectadministratie en overige wettelijke eisen.

Wat led-belichting betreft: deze investering komt mogelijk in aanmerking voor energie-investeringsaftrek (EIA). U dient dan wel de investering binnen drie maanden vanaf de datum waarop u de investerings-

verplichting bent aangegaan, te melden bij de Rijksdienst voor Ondernemend Nederland (RVO).

Er is een woud aan regelingen, waarbij soms wel en soms niet combinaties mogelijk zijn. Een subsidieadviseur weet welke mogelijkheden er voor uw investeringsplannen zijn. < C.A.M. (Karin) van der Drift, subsidieadviseur Flynth adviseurs en accountants, karin.vanderdrift@flynth.nl

Valt bouwkavel van ruimte-voorruimteregeling in box 3?

Voor mijn kas heb ik via een ruimte-voor-ruimteregeling twee bouwkavels gekregen. De Belastingdienst ziet de gerealiseeerde kavels al als vermogen dat valt in box 3, terwijl ik ze nog niet verkocht heb. Klopt dit?

A

llereerst is het de vraag of een bouwkavel in uw geval inderdaad als box 3 vermogen is aan te merken. De Belastingdienst is meestal van mening dat als u deelneemt aan een zogenaamde ruimte-voor-ruimteregeling, er sprake is van meer dan normaal vermogensbeheer. In dat geval komen de bouwkavels in box 1 te staan, voor de waarde die de kavels hadden op het moment van Vakblad voor de Bloemisterij 9 (2014)

overgang van box 3 naar box 1. U bent dan geen belasting verschuldigd zolang de kavels niet verkocht zijn. De kosten die u maakt voor de verkoop kunt u in aftrek brengen, net als rente die u moet betalen op de leningen die zijn aangegaan voor de bouwkavels. Pas als u de kavels verkoopt, moet u afrekenen over het verschil tussen de boekwaarde en verkoopprijs tegen maximaal 52%. Gezien de huidige ontwik-

kelingen is het goed mogelijk dat de grond in waarde is gedaald, zodat er een aftrekbaar verlies in box 1 ontstaat.

Mocht de Belastingdienst menen dat de bouwkavels wel in box 3 thuishoren, dan kunt u proberen alsnog dusdanige werkzaamheden te verrichten dat er sprake is van meer dan normaal vermogensbeheer. Een andere optie is de bouwkavels over te dragen aan een op te richten BV. Het is verstandig met uw adviseur door te nemen welke vooren nadelen deze verschillende opties met zich meebrengen. < mr. M.H.J. (Marjan) Bierhuis-van de Laak, belastingadviseur Flynth adviseurs en accountants, Marjan.Bierhuis@flynth.nl

11

Retail zoekt kweker

Retailketens sturen aanbod het liefst vanuit de bron Zowel retailers als producenten hebben een groeiende behoefte aan zekerheden. Of het nu simpelweg gaat om afspraken omtrent prijzen, volumes en kwaliteit of om maatwerkconcepten, de retail vult die zekerheden bij voorkeur direct bij de bron in. Super-, bouwmarkten en tuincentra leggen uit waarom.

Astrid Zoumpoulis-Verbraken bloemisterij@hortipoint.nl

D

e retail wint aan belang als afzetkanaal voor bloemen en planten.

Het aanbod en de aansturing ervan is bij veel ketens enorm geprofessionaliseerd. Tegelijkertijd zijn producenten door schaalvergroting steeds afhankelijker geworden van afzet aan de ’grote jongens’. De huidige marktomstandigheden, maar ook de verzwakte klok, maken dat producenten meer en meer naar zekerheid zoeken bij ketens waar ze structureel en direct mee samenwerken. De retail zelf geeft aan dat die samenwerking voor hen eigenlijk altijd al belangrijk is geweest. Wel gaan ze er steeds verder in.

Retailers willen graag weten met wie ze zakendoen. Ze vertrouwen doorgaans op hun handelspartners bij de keuze van producenten die aan vooropgestelde eisen voldoen, maar willen ook graag met de teler zelf sparren. Het is belangrijk voor hen dat de telers waar ze producten van betrekken, een marktgerichte instelling hebben en proactief met hen willen meedenken. Dat ze verantwoord ondernemen bijvoorbeeld of het milieu zo veel mogelijk sparen. Ze willen zich verzekeren van betrouwbare partners met wie ze op de lange termijn meer uit de markt kunnen halen. De anonieme veilingklok is voor het gros van de retailers allang geen optie meer. Generieke producten van onbekende afkomst, daar kunnen ze niets mee. Alles draait om maatwerk, om invulling te geven aan de wensen van de specifieke doelgroep tegen de achtergrond van de eigen marktfilosofie.

12

Beter begrip voor elkaar David Fryer, category manager sierteeltproducten bij de Engelse supermarktketen Tesco, en zijn collega’s reizen de hele wereld rond om met de belangrijkste leveranciers van bloemen en planten het contact te onderhouden. In Nederland zijn dat er ongeveer dertig. „We zitten met zowel de kweker als de serviceverlener om de tafel.

Wij werken bewust niet met kloktelers of met doorgeef-handelaren, maar alleen met marktgerichte telers en met service-verleners die daadwerkelijk waarde toevoegen aan het product met kennis, logistiek en diensten. We spreken met beide partijen over kwaliteit, continuïteit en prijzen, maar ook over nieuwe eisen aan sociaal en milieutechnisch ondernemerschap. Sommige kwekers produceren exclusief voor ons, bij anderen proberen we te sturen op de ontwikkeling van bepaalde variëteiten die passen bij ons vraagbeeld”, legt hij uit.

Fryer ondervindt dat producenten die eenmaal aan tafel hebben gezeten met de retailer, zich veel gemakkelijker in de denkwereld van de afnemer kunnen verplaatsen dan wanneer dat contact via-via verloopt. „Er ontstaat begrip voor elkaar en een gezamenlijk gevoel van verantwoordelijkheid voor het eindresultaat. Voor ons is deze vorm van samenwerking altijd even belangrijk geweest. Voor kwekers wordt het steeds belangrijker, nu de klok behoorlijk aan kracht heeft verloren. De komende jaren willen we in hechtere samenwerking werken aan nog meer exclusieve levering, aan grotere

volumes en aan het snijden van ketenkosten door bijvoorbeeld kwekers verpakken en labelen meer de zelf te laten doen.”

Leren van knowhow en potenties Bij strategisch belangrijke producten als orchidee, poinsettia en kerstboom, heeft ook de Zwitserse supermarktketen Migros voorkeur voor directe samenwerking met kwekers. „Bij veel andere producten laten we de handel de producenten kiezen en het contact met hen onderhouden, maar bij strategisch belangrijke producten doen we dat graag zelf. Zo kunnen we onze kwaliteitseisen direct bij de producent neerleggen en kunnen we leren van de knowhow en de ontwikkelingspotentie van de telers,” zegt Urs Peter Naef, woordvoerder van Migros.

Migros gunt kwekers een blik in hun markt en de toekomstplannen en kan hen uit de eerste hand vertellen wat de eindconsument belangrijk vindt. „Natuurlijk is dat praktisch gezien niet eenvoudig als het om buitenlandse kwekers gaat. Daar is toch vooral de exporteur nog de spreekbuis, maar uiteraard bezoeken we ook met enige regelmaat de belangrijkste buitenlandse producenten op locatie. We willen echter niet de indruk wekken dat we ons bemoeien met de teelt”, zegt Naef. De supermarktketen gaat in de samenwerking voor langdurige relaties, waarbij het wederzijdse vertrouwen tot de beste resultaten leidt.

Dichter bij huis is de samenwerking tussen retailers en producenten uiteraard een Vakblad voor de Bloemisterij 9 (2014)

Foto: cindy van der zwet

Een uniforme uitstraling op de tafels is voor Ranzijn belangrijk. Mede om deze reden koopt deze tuincentrumketen veel direct in bij telers van pot- en tuinplanten. Ranzijn vult dat niet aan met aanbod van een collega-kweker. Dat maakt de tafels rommelig.

stuk eenvoudiger. Ze spreken elkaars taal, de afstanden zijn kleiner en telers hebben vaak al een beter beeld van de lokale eindconsument. Maar ook hier zijn er gradaties in de mate, de manier en de inzet van de samenwerking. Sommigen plannen simpelweg in overleg hun acties en onderhandelen een op een over de prijzen. Anderen gaan voor uniforme uitstraling van hun aanbod, kwaliteitsgaranties of gedeeld categorymanagement.

Ketenregie noodzakelijk Albert Heijn wil alle leverende kwekers persoonlijk kennen en gaat met hen een vergaand partnerschap aan. Omdat alle bloemen en planten onder het AH-merk worden verkocht – veelal met kwaliteits- of houdbaarheidsgaranties – wil het bedrijf alleen met de beste kwekers werken. Kwekers die de consument centraal stellen en die snel en volgens de opgegeven productspecificaties kunnen leveren. Joost Brockhoff, senior category manager bloemen en planten bij Ahold: „Om onze garanties naar de consument waar te kunnen maken, zijn inzicht en regie in de hele keten noodzakelijk. We praten zeer frequent met leveranciers en Vakblad voor de Bloemisterij 9 (2014)

kwekers over de integrale productkwaliteit die onze klant verwacht, over assortimentsontwikkeling, teeltmethodes en certificeringseisen die bij verantwoord ondernemen passen. In de dagelijkse praktijk wisselen we ook veel gegevens uit. Zo weten telers wekelijks welke hoeveelheden we van hen verwachten en koppelen we de verkoopresultaten van hun producten naar hen terug. Voor de kweker levert deze vorm van samenwerking continuïteit in de bedrijfsvoering op en door gezamenlijk successen te boeken kunnen we samen verantwoord en duurzaam groeien.”

Als voorbeeld van wat intensieve, directe samenwerking kan opleveren noemt Brockhoff de verdiensten in het tulpenassortiment. „We werken met onze tulpenkwekers en leveranciers aan lange-termijnplanningen voor productontwikkeling en aan de selectie van nieuwe cultivars die voldoen aan de wens van de consument, maar die ook voor de kwekers interessant zijn.

Opgeteld bij de dagelijkse uitwisseling van volume- en verkoopinformatie heeft deze werkwijze voor alle partijen tot mooie groei geleid.” Hoewel de kweker in het AH-schap vaak anoniem blijft, biedt AH hen wel de gelegenheid om af en toe het gezicht achter

het product te tonen. Zo deed een groep sierteeltkwekers mee aan de Open Dagen van Albert Heijn afgelopen september. Die Open Dagen zijn bedoeld om de boeren en kwekers die met Albert Heijn samenwerken in rechtstreeks contact te brengen met de consument en op hun bedrijf producten in de schijnwerpers te zetten. Voor de partnerkwekers in het sierteeltsegment bood dat een leuke gelegenheid om de eindconsument te ontmoeten en het verhaal achter hun product te vertellen.

Co-creëren Bij Praxis noemt men de directe samenwerking met de bron co-creëren. Vanuit klant- en marktonderzoek ontwikkelt de bouwmarktketen samen met haar groenproducenten en de tussenhandel een assortiment dat aansluit bij de wensen van de klant. Tom Vermaesen, category manager sierteeltproducten bij Praxis. „Wij werken met de grotere kwekers in direct en nauw partnership samen. Daarbij staan we altijd open voor vernieuwende ideeën en aantrekkelijke kansen. Bij de overige producten werken we via het groothandelsmodel.

Samen werken we van het begin tot het >

13

Foto: tesco

Column Feico Smit f.smit@royalvanzanten.com

Oeganda

Stenen

Inkopers van supermarktketen Tesco reizen de hele wereld rond om met de belangrijkste leveranciers van bloemen en planten contact te onderhouden. In Nederland zijn dat er zo’n 30.

eind aan het delen van keteninformatie en voegen we met gezamenlijke doelen waarde toe. Het levert ons meeromzet, unieke producten, hogere kwaliteit en minder kosten op. Vooral bij perkgoed en kerstbomen heeft het co-creëren tot successen geleid.”

Markt moet productie dicteren Tuincentrumketen Ranzijn doet voor 85% direct zaken met kwekers van pot- en tuinplanten. De tussenhandel en de veiling spelen daarin geen rol. „Dat betekent dat er een grote mate van vertrouwen moet zijn in de samenwerking”, zegt Jeroen Schilder, senior category manager green. Met veel producenten werkt Ranzijn dan ook al ruim tien jaar samen. Relatiemanagement is daarbij zeer belangrijk. „We kunnen in overleg met de kweker onze leveringsvoorwaarden bepalen en zaken als barcodering afspreken.

Een uniforme uitstraling op de tafels is voor ons erg belangrijk. We moeten dus goede afspraken kunnen maken over continuïteit van levering. We kunnen niet tijdelijk aanvullen met aanbod van een collega-kweker.

Dat maakt de tafels rommelig.”

De retailer kiest duidelijk voor telers met een marktgerichte instelling. „Met een aantal leveranciers delen we informatie van de winkelvloer, zelfs scan-tracks. Maar we gaan nog niet zo ver als gedeeld category management, waarbij we een deel van de verantwoordelijkheid voor de winkelvloer bij de producent leggen. In andere categorieën binnen ons winkelconcept gebeurt dat wel, in de dierenafdeling bijvoorbeeld.

Maar daar zijn leveranciers dan ook al veel verder in marktgerichtheid en in space-management. Het groensegment staat wat dat

14

betreft nog in de kinderschoenen. De markt is daar te lang gedicteerd door de productie in plaats van andersom.”

Schilder zou de samenwerking in de keten nog veel verder willen trekken. „Zo zou ik het een goede zaak vinden als we met alle partijen de schouders zouden zetten onder stimulering van de groenbeleving. Het Jan des Bouvrie-concept heeft planten uit de huiskamers verdreven. We zouden met z’n allen bijvoorbeeld groen kunnen promoten op basisscholen, net zoals de zuivel- en de fruitsector dat doen.”

De directe samenwerking tussen retail en producenten heeft geleid tot betere stroomlijning van de grote volumes en een afgepast sortiment per aanbieder. Door te leren van elkaars eisen, wensen en potenties, zijn vraag en aanbod beter op elkaar af te stemmen en kunnen de verschillende retailers zich onderscheiden op punten die ieder voor zich belangrijk acht. Kwekers winnen door deze directe lijnen vertrouwen en bouwen de nodige zekerheden in. Ongetwijfeld zal het belang van deze ketensamenwerking de komende jaren alleen maar groeien. <

In het kort n Telers zoeken meer zekerheid bij ketens waar ze structureel mee samenwerken. n Retailers willen graag met telers sparren en zich verzekeren van betrouwbare partners met wie ze op de lange termijn meer uit de markt kunnen halen. n Aanbod wordt door samenwerking beter op elkaar afgestemd en retailers kunnen zich meer onderscheiden.

Overal in Oeganda zie je steenovens staan.

De Oegandezen halen de klei gewoon uit hun tuin om deze in een steenvorm te doen en dan stapelen ze op tot soms wel een meter of 5 hoog, afhankelijk van hoeveel stenen ze hebben. Aan de onderkant laten ze ruimte open om er veel hout in te stoppen om de stenen te bakken. Ze smeren de buitenkant van de stenen dicht met een dunne laag klei die er zo weer afbreekt bij het ontstapelen.

Het vuur wordt letterlijk en figuurlijk tot een enorme vuurbal opgestookt om de stenen te bakken. Als het vuur op zijn heetst is, maken ze de ingangen dicht met nog meer stenen zodat de gloeiend hete houtskool nog een paar dagen kan nabranden om de stenen af te harden. Uit zo’n oven komt altijd een enorme stoomwolk van al het water dat uit de klei komt. Op sommige plekken zie je er wel vijf tegelijk branden met daarnaast een aantal in opbouw of die net klaar zijn. Vanuit de verte lijken het wel een beetje pyramides met een afgevlakte top.

Al deze stenen, daar zijn ze hier helemaal gek op. Oegandezen bouwen huizen alsof hun leven ervan afhangt. De plaatselijke Gamma en Karwei beleven toptijden, ook al is hun assortiment beperkt en kwaliteit zeer discutabel. Je moet hier niet gek staan kijken als je net een nieuwe deurklink hebt gemonteerd en drie dagen later het ding al op de grond ligt omdat het van zogenaamd ’pisbakkenstaal’ is gemaakt. Onze Oegandese vrienden malen daar niet om en bouwen rustig verder.

Soms vragen ze me een lening om een huis te bouwen. Stenen hebben ze vaak wel omdat de klei gewoon in de tuin te vinden is. Maar golfplaten, hout, ijzer moet allemaal gekocht worden en daar hebben ze mij voor nodig. Soms denk ik weleens dat ze iets in mij zien wat ik niet zie: de bankdirecteur met een grote zak geld die iedereen wel wat kan lenen, zonder rente en het liefst heel veel.

Nu doen we dat wel als bedrijf, maar je moet het wel goed in regels vastleggen. Maar wat ze helemaal prachtig vinden is dat ik het oude plastic van de kassen gratis weggeef.

Ze gebruiken dat om hun pas gebakken stenen mee af te dekken tegen de regen.

Feico Smit is algemeen directeur Royal van Zanten in Oeganda

Vakblad voor de Bloemisterij 9 (2014)

Export

Export Noorwegen stabiel en lastig tegelijk De export van bloemen en planten vanuit Nederland naar Noorwegen is stabiel en lastig tegelijk. Vooral bij de planten is er groei, maar regelgeving en invoerrechten werken belemmerend. De Noorse markt eist kwaliteit en met een breed assortiment kan Nederland een toonaangevende leverancier blijven.

V

Hermen de Graaf bloemisterij@hortipoint.nl

Tabel. Toptien exportlanden

Snijbloemen

Januari 2014

Waarde

Mutatie

Duitsland

82,2 3%

Verenigd Koninkrijk

43,3

Frankrijk

27,9 -7%

Rusland

15,1 0%

5%

Zwitserland

9,2 6%

Italië

8,8 10%

België

6,8 -8%

Polen

6,7 16%

Zweden

6,2 20%

Oostenrijk

5,7 -1%

Overige Landen

39,5

-2%

Totaal alle landen 251,4 2%

Pot- en tuinplanten

Januari 2014 Waarde

Mutatie

Duitsland

45,3 -6%

Frankrijk

18,6 3%

Italië

10,8 14%

Verenigd Koninkrijk

10,5

6%

België

9,2 7%

Zweden

7,6 12%

Noorwegen

6,0 35%

Oostenrijk

4,9 -10%

Zwitserland

4,7 3%

Rusland Overige Landen Totaal alle landen

4,4 -1% 26,7

3%

148,7

2%

oor het eerst in de geschiedenis overtrof in 2013 de exportwaarde van planten naar Noorwegen die van de bloemen. Een stijging met 21% bracht de plantenwaarde vorig jaar op € 42,3 miljoen bij een lichte krimp van 1% tot € 41 miljoen bij de snijbloemen.

Meer plantenomzet In vier jaar tijd is de plantenwaarde vanuit Nederland meer dan verdubbeld. Aanvankelijk met een aarzelend eerste herstel van de economische crisis van +3% in 2010, gevolgd door groeispurts van 65%, 34% en 21% de drie jaren erna. ,,Maar de jaren van onstuimige groei zijn voorbij’’, stelt directeur Xander van Reisen van Noviflora. Hij schrijft de toename in de afgelopen jaren toe aan het wegvallen van concurrentie uit Denemarken, minder lokale productie en een toename van de consumptie. ,,Doordat bij anderen het assortiment verschraalde is Nederland een interessantere leverancier geworden’’, licht hij toe.

Minder bloemen

Exportwaarde x 1.000 euro

Exportwaarde snijbloemen en pot- en tuinplanten vanuit Nederland naar Noorwegen vanaf 2000.

50 000 40 000 30 000 20 000 10 000 0

’00 ’01 ’02 ’03 ’04 ’05 ’06 ’07 ’08 ’09 ’10 ’11 ’12 ’13

Snijbloemen

Pot- en tuinplanten

Waarde in miljoenen euro’s. Mutaties t.o v. dezelfde periode in 2013.

Bron: Hoofdbedrijfschap Agrarische Groothandel Bloemen en Planten.

16

De exportomzet in snijbloemen vanuit Nederland steeg na de dip van 2% in 2009 tot € 33 miljoen drie jaar Pot maar n tuinplanten bovengemiddeld, vorig jaar was er een lichte terugval Sn blo men met 1% tot € 41 miljoen. Dat komt voor een deel door meer directe handel vanuit Afrika, al spelen Nederlandse exporteurs hierbij hun rol als leverancier. ,,Groei in Noorwegen is moeilijk.

Het is een groot land en een paar grote importeurs zijn bepalend voor de markt’’, schetst verkoper Patrick Koster van Barendsen Bloemen. Ed Moenis, in- en verkoper bij Hans Visser rekent evenwel op groei dankzij

een nieuw concept waarover hij niet wil uitweiden. Directeur Gert-Jan Schoneveld van Hilverda De Boer ziet de concurrentie op de Noorse markt toenemen. ,,Maar dat is niet nieuw’’, is zijn ervaring.

Beperkingen Invoerrechten, soms tot 300%, seizoensgebonden contingenteringen en zelfs een verbod op import van bijvoorbeeld lelies, alstroemeria en gyps belemmeren de export van bloemen en planten naar Noorwegen. ,,Natuurlijk is dat lastig. Maar tegelijk is Noorwegen een mooie markt en een stabiele. Zowel economisch als politiek’’, meent Schoneveld en hij verwijst daarbij naar de actuele problemen in Oekraïne.

Hoewel alertheid altijd nodig blijft, zijn exporteurs tevreden over de betalingsmoraal van afnemers in Noorwegen. ,,Consumenten daar zijn niet ouderwets. Er gaan exclusieve planten naartoe en de kwaliteitseisen zijn hoog’’, weet in- en verkoper Martin Terlouw van Quattro Plant. Koster bevestigt de kwaliteitseisen. ,,Het is een groot land, dus zijn bloemen lang onderweg en daar moeten we rekening mee houden’’, licht hij toe.

Moenis onderstreept het belang van de beschikbaarheid van een breed assortiment. ,,Juist omdat wij bepaalde bloemen niet mogen versturen moeten we het van de breedte hebben.

Met zomerbloemen bijvoorbeeld kunnen we een goede rol vervullen’’, is zijn ervaring. Van Reisen vindt naast de ruime keuzemogelijkheden in Nederland nog meer marktgerichtheid een voorwaarde. ,,De gewenste bloeistadia verschillen per land en daar kunnen telers beter op inspelen’’, noemt hij als voorbeeld. <

Vakblad voor de Bloemisterij 9 (2014)

Markt Klok prijsbeelden

Let op: de lijnen lopen in het volgende jaar over zonder van kleur te veranderen.

Groene planten

Snijbloemen ’11/’12

40

’12/’13

’13/’14

’11/’12

’13/’14

’12/’13

’11/’12

160

’13/’14

’12/’13

130

150

30 25 20

120

140

Middenprijs in centen

Middenprijs in centen

35 Middenprijs in centen

Bloeiende planten

130 120 110 100

110 100 90

90

15

49 50 51 52 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 week

Met een middenprijs van 28 cent in week 8 is er geen verandering ten opzichte van week 7.

Vorig jaar lag deze op 29 cent.

80

49 50 51 52 1

2

3

4

5

6

7

8

80

9 10 week

Een plus van 11 cent tot 128 cent. De middenprijs noteerde in dezelfde week in 2012 en 2013 respectievelijk 130 en 131 cent.

49 50 51 52 1

2

3

4

5

6

7

8

9 10 week

Een plus van 6 cent tot 115 cent en daarmee ligt de middenprijs 7 cent boven de voorgaande twee jaren.

Bron: FloraHolland

De week van de klokinkoper

Theo de Vries

’Prijzen geven niet carnavalsgevoel weer’

Foto: SVS

Bedrijf: Greenzone Veiling: Rhein-Maas Week: 8

Maandag „Ongeveer 1.200 karren bloemen en 2.700 cc’s/karren planten. Valentijnsdag ligt achter ons en de verkoop is een groot succes geweest.

Veel handelaren zijn zo goed als leeg en dat was te zien aan de prijsvorming van de bloemen. Planten op hetzelfde niveau als vorige week met lichte tendens naar boven. Echte voorjaarshandel zet nog niet echt door en het lijkt erop dat door het uitblijven van de winter dat gevoel er gewoon niet is. Kersenbloesems, chaenomeles, magnolia, viburnum gaan leuk weg, maar geen utopische aantallen.”

Dinsdag „De aanvoer is zo’n 850 karren bloemen en 1.800 cc’s/karren planten.

De tulpenprijzen trekken iets aan en de rozenprijzen bewegen zich naar een wat ontspannender niveau hoewel Vrouwendag zich weer aankondigd. Verder is het na Valentijn een beetje afwachten welke kant het op gaat. Gaat de winter nog een tik uitdelen?”

Woensdag „Met 1.450 karren bloemen en 3.400 cc’s/karren planten is er meer aanvoer dan gisteren. Ook bij de planten is de prijs in stijgende lijn. Tulpen zijn weer een stukje strakker in prijs, het draait nu echt om de voorVakblad voor de Bloemisterij 9 (2014)

jaarsartikelen: tulp, narcis, ranonkel, anemoon. De prijzen voor chrysant, anjer en lelie bewegen zich toch weer aardig naar boven. Dit komt door Vrouwendag. Planten die het voorjaar een ’gezicht’ moeten geven doen het gelukkig goed en de prijzen zijn dan ook weer een stukje beter. Het is voor kweker en koper leuk handelen.”

Donderdag „Circa 850 karren bloemen en 1.700 cc’s/karren planten. Tulpen weer wat strakker, een centje of twee erbij, alle voorjaarsbloemen doen het goed. Planning voor Pasen alvast in de hand genomen, hoewel dat nog wel even duurt. Het voorjaar krijgt langzaam wel een heel rare wending nu zelfs februari zonder enige vorst van betekenis lijkt af te lopen.”

Vrijdag „Er staan zo’n 620 karren bloemen en 1.950 cc's/karren planten voor de klok. De prijzen van tulp, roos, chrysant en lelie trekken behoorlijk aan.

Vrouwendag zit bij iedereen in het hoofd. Voor onze regio is carnaval meer van betekenis. Menigeen kijkt verwonderd naar de prijsvorming die voor de meesten niet het gevoel van carnaval voor de deur weerspiegelt.

We kunnen met opgeheven hoofd het weekeind tegemoet treden.”

17

In de grafieken wordt de procentuele verandering (= index) weergegeven van de prijs en de totale aanvoer ten opzichte van vorig jaar.

Jill Berens jillberens@floraholland.nl

Snijbloemen Ontw kke ngen afge open zes weken t.o.v. een jaar eerder 150

in procenten

125

100

75

50

3

4

5

Aanvoer index

6

7

8

week

Prijs index

Aanvoer stabiel, prijs daalt Na de aanvoerstijging van 10% in de valentijnsweek, daalt het bloemenaanbod weer 10% in week 8 en komt op het niveau van vorig jaar. De gemiddelde prijs daalt zo’n 25 cent en komt 2% lager uit dan in dezelfde week in 2013; ofwel de index staat op 98. De grootbloemige ’valentijn’-roos zakt weg en wordt 2 cent lager gewaardeerd bij ruim 5% minder aanvoer. Tulp enkel neemt het stokje over en voert de bloemenlijst aan met een omzetstijging van ruim 13% en noteert 1 cent

meer per steel bij een aanvoerstijging van 5%. Ook de dubbele tulpen laten een soortgelijk positief beeld zien. Tros- en geplozen chrysanten verliezen ieder 3 cent per steel. Het aanbod van troschrysant is bijna 3% minder, die van geplozen daalt 9%. De middenprijs van germini daalt na Valentijn 6 cent per steel, maar vergeleken met week 8 in 2013 stijgt de prijs (16%) bij een aanvoerdaling(-3%). In week 8 ligt de totale snijbloemenomzet 2,5% lager dan vorig jaar.

Kamerplanten Ontw kke ngen afge open zes weken t.o.v. een jaar eerder 150

in procenten

125

100

75

50

3

4

5

Aanvoer index

6

7

8 week

Prijs index

Hogere prijs bij gelijk aanbod De aanvoerstijging van 11% in de valentijnsweek neemt bij de kamerplanten in de week erna met hetzelfde percentage weer af. In week 8 komt de aanvoerindex uit op 100 en bij een gelijkblijvend aanbod ligt de middenprijs 6% hoger dan in 2013. Phalaenopsis vangt de aanvoerstijging van 12% goed op met een middenprijs die 7 cent hoger ligt ten opzichte van vorig jaar. Anthurium staat qua omzet op de tweede plek, ruim 6% meer aanbod vangt de lichte prijsdaling van 1% op. Potroos,

de grote stijger in de valentijnsweek, wordt 4 cent per stuk beter gewaardeerd ondanks de 5% aanbodstijging vergeleken met 2013.

Kalanchoë noteert nog altijd 4% omzetstijging bij een lichte stijging in aanbod én prijs. Bij de bol-oppotproducten is hyacint koploper; er wordt 2% meer verhandeld tegen een 2 cent hogere middenprijs. Narcis zakt in aanvoer ruim 8% en wordt 4 cent per stuk hoger gewaardeerd. De totale omzet bij kamerplanten plust met 6,5% ten opzichte van week 8 in 2013.

Tuinplanten Ontw kke ngen afge open zes weken t.o.v. een jaar eerder 250

in procenten

200

150

100

50

3 Aanvoer index

18

4

5

6 Prijs index

7

8

week

Meer tuinplanten, lagere prijzen In week 8 stijgt het tuinplantenaanbod met 13,5% en neemt de totale omzet toe met 3% vergeleken met dezelfde week in 2013. De gemiddelde prijs staat nog steeds onder druk en daalt 9 cent. De winter ’12/’13 was een van de zeven langste in 100 jaar. Vooral het perkgoedaanbod liep toen fors achter. Dit jaar tijdens een van de warmste winters schiet het aanbod violen de afgelopen weken dan ook omhoog en is bijna een drievoud ten opzichte van 2013.

De violenomzet is ruim verdubbeld bij een dalende middenprijs

tot 8 cent per stuk. De aanvoer van de andere eerste voorjaarsbloeier primula is de laatste twee weken meer dan verdubbeld. Vergeleken met vorig jaar stijgt in week 8 het aanbod primula met ruim 25% en de middenprijs met 6 cent.

Camellia is in aanvoer over het hoogtepunt en daalt fors (-34%).

Buxus wordt ook in week 8 minder gewaardeerd met een lagere middenprijs (-22%) vergeleken met 2013. De nummer vijf helleborus is stabiel positief en stijgt 9% in stuks tegen een mooie prijsstijging van 45 cent.

Vakblad voor de Bloemisterij 9 (2014)

België

Dendermonde

Over de toonbank

Caroline van Praet:

’Ik word de ’mevrouw van de waterzakjes’ genoemd’ de consument te staan, en mijn eigen keuzes te maken. Ik geniet er elke dag van.”

Waarmee onderscheidt u zich?

FOTO: CAROLINE BLOOM

„Ik ben ’de mevrouw van de waterzakjes’. Zo word ik genoemd in de omgeving omdat ik als enige bloemist in de stad al mijn bloemen op water verkoop. Ik zet ze in kleurige kubusjes met water en voeding, en doe daar dan nog een strik omheen. Het staat vrolijk en feestelijk en het helpt de bloemen vers te houden. Daar ben ik inmiddels bekend om.”

Is het druk momenteel?

Naam: Caroline BLOOM Locatie: Dendermonde Sortiment: 60% bloemen, 20% planten, 20% overig Specialiteit: waterzakjes Aantal medewerkers: 2

„Na Valentijn valt het altijd even stil, maar ik ben zeker niet ontevreden over de verkopen voor de tijd van het jaar. Misschien ook vanwege het milde weer. Hyacint, tulp en narcis voeren nu uiteraard de boventoon.”

U heeft de winkel nog maar kort?

„Tja, in de supermarkten staat het er ook vol mee, maar we zoeken natuurlijk altijd wel naar de speciale cultivars, zoals Prinses Irene en Verona bij de tulpen. Bij narcis en hyacint moeten we het vooral hebben van de gemengde boeketten en de feestelijke verpakking.”

„Twee jaar, maar ik heb jaren voor Agora gewerkt, een groothandel in bloemen en planten, en mijn man heeft ook een bloemenzaak. De bloemenwereld is me dus zeker niet vreemd. Ik vind het heerlijk om nu zo dicht bij

Standpunt

Frank van den Hoek Manager Product, Markt en Informatie

Mee eens, oneens of denkt u er heel anders over?

Reageer dan bij de marktredactie: A.F. Middelburg, 06-23631549 of mail afmiddelburg@hortipoint.nl

Vakblad voor de Bloemisterij 9 (2014)

Kunt u zich daarmee voldoende onderscheiden?

Heeft u veel zakelijke klanten? „Nee, niet veel. De koek is daar al verdeeld onder de bloemisten die er al waren voordat ik erbij kwam. Het is vooral in deze periode moeilijk om klanten te winnen. Ik moet het echt hebben van de particulieren, van de trouw- en communiefeesten.”

Koopt u zelf in? „Ja, vooral bij mijn oude werkgever Agora, maar ik shop ook bij andere groothandels, want je merkt dat elke groothandel weer andere accenten legt in het assortiment. Voor de diversiteit vind ik het dus belangrijk om niet aan één leverancier gebonden te zijn. Heel af en toe rijd ik bijvoorbeeld ook naar Waterdrinker. Daar vind je toch weer andere, verrassende dingen. Het is me die lange rit zeker waard.”

Komt veel van uw aanbod uit België zelf? „Het is voor mij en mijn klanten niet belangrijk waar het vandaan komt, als het maar goed is.

In de winter koop ik net zo lief tulpen uit Nederland als uit België. In de zomer zijn de rozen hier vrij goed, terwijl ik die uit Ecuador kwalitatief beter vind in de winter.”

Kwekers steeds meer bewust van belang promotie Cock van Bommel geeft in Vakblad nummer 6 aan dat we met de productspecifieke promotie nog eens goed moeten nadenken over hoe dat moet gebeuren. In 2013 zijn kwekers met collectieve promotieactiviteiten gestart. Elk product is uniek met verschillende kleuren, geuren en smaken.

Consumenten zijn bekend met veel producten. De verschillende soorten en variëteiten daarvan nog niet helemaal. Voordat promotieactiviteiten werden bedacht, is een analyse van de markt gemaakt. Wat zijn de potentiële doelgroepen? Welke kanalen zijn effectief? Hoe bereikt onze boodschap de consument? Vijftien productgroepen zijn actief in Nederland,

veertien in Duitsland, zeven in Frankrijk, en meer. Er is gekozen voor een groot bereik. Het ene product richt zich op marktvergroting, het ander op imagoverbetering of op inspiratie voor de bloemist of juist op de veelzijdigheid van het product. Elk product heeft zijn eigen doelen vastgesteld om zich te positioneren in de markt.

Veel succesvolle activiteiten hebben inmiddels plaatsgevonden het afgelopen jaar. Orchideeën zijn onder meer actief met crossmarketing en hebben een koppeling met de modewereld gezocht. Tulpen zijn actief geweest met weggeefacties in verschillende landen om het seizoen in te luiden.

Gerbera’s hebben een kleurkaarten-

actie geïntroduceerd om kennis te kunnen maken met de vele kleuren.

Tot slot, bloemen- en plantenpromotie via social media is in opmars. Het bereik via facebook, twitter en pinterest is groot. Kortom, de productgroepen concurreren niet met elkaar omdat ze allemaal een andere aanpak hebben ten aanzien van doelgroepen, kanalen en boodschappen. Dankzij collectieve promotie is het budget groter en kan veel meer. Consumenten raken bekend met de diversiteit in aanbod, gebruik en veelzijdigheid. En bloemisten zijn op zoek naar inspiratie, storytelling, creatieve ideeën en bijzondere producten.

19

Markt snel overvoerd met voorjaarsbloem fritillaria Het is op zich een brede groep, maar de mark is snel overvoerd met de voorjaarsbloem fritillaria. De kwaliteit moet volgens de handel nog op niveau komen.

„We hebben nog geen klachten, al zijn het nog niet de zwaarste die nu op de markt komen”, is de waarneming van directeur Patrick Dobbe van Dobbe Flowers over het actuele aanbod fritillaria. John Korenwinder, directeur van J.P. Korenwinder is het daarmee eens. „Het begint elk jaar met lichtere kwaliteit die geleidelijk beter wordt.” Tony van Riel, inkoper bij Premier & Blenheim heeft geen problemen met de kwaliteit in de aanloop naar het fritillariaseizoen: „Tot nu toe vrij aardig, maar het zijn er nog niet zoveel en vooral nog kievitseitjes.”

Meleagris overheerst De kievitseitjes, Fritillaria meleagris, vormen met een aandeel van 43% de grootste groep in

het brede klokaanbod, gevolgd door uva-vulpis met een aandeel van 31%. Hiervoor werd in 2013 gemiddeld 16 cent en 11 cent betaald, respectievelijk 5 en 1 cent minder dan in 2012.

De persica- en imperialissoorten vullen de andere kant van het brede spectrum waar vorig jaar gemiddeld tot € 1,76 werd betaald voor Yvory.

Gezien de enorme bandbreedte in de prijsvorming geeft de gemiddelde prijs alleen maar een grove indicatie. Die zakte vorig jaar met 2 cent tot 29 cent bij een aanvoerstijging van 13% tot bijna 1,5 miljoen stelen. Daarmee kwam het aanbod bij FloraHolland weer iets hoger uit dan in 2011, toen gemiddeld 28 cent werd betaald. Broeiers verwachten dit jaar een vergelijkbare

Verkochte stelen x duizend

Analyses snijbloemen

2.000 1.500 1.000 500 0

’00

’01

’02

’03

’04

’05

’06

’07

’08

’09

’10 ’11* ’12* ’13 *

Aanvoer fritillaria (alle soorten) op de Nederlandse veilingen sinds 2000.

aanvoer, die in maart en april piekt. „Bloemisten zien het echt als een bloem die hoort bij het voorjaarsassortiment. En naarmate de prijs straks acceptabeler wordt, gaan meer klanten het meenemen”, weet Dobbe.

Onderscheid Met speciale rassen proberen aanvoerders zich in de markt te onderscheiden. Zo veilt broeier Tim van Schagen van Gia Flowers in Heerhugowaard de witte meleagris Alba, die hij selecteert uit partijen gemengde bollen. En in beperkte aantallen hermonis, die groenrood gestreept is. „Niet nieuw, want gewoon een botanische variant en van zulke speci-

aliteiten kan de markt niet veel hebben. Al geldt dat trouwens voor de hele fritillariagroep”, geeft hij aan.

De persica ’Green Dreams’ is een redelijk recente noviteit die volgens Dobbe de aantrekkelijkheid van de fritillariagroep heeft vergroot. „Naast acceptatie door de markt heb je jaren nodig om te ondervinden, hoe nieuwigheden het beste kunnen worden geteeld”, weet Marco Verschoor van A. Verschoor en Zoon in Breezand. Voor veredeling is een lange adem nodig. De drie jaar geleden op grotere schaal aangevoerde imperialisachtige Orange Beauty is het resultaat van een kruising uit 1991. n

Muscari lijkt op kantelpunt van aanvoerstijging Na de structurele krimp van de aanvoer tot 5,2 miljoen stelen neemt het aanbod van muscari mogelijk weer toe. Nieuwe cultivars kunnen daarbij een impuls zijn.

Foto: de graaf van der zande

„De kwaliteit ziet er goed uit”, zegt inkoper Maarten van der Meer van Premier & Blenheim

20

over de op niveau komende aanvoer van muscari. „Er komen mooie voorbij”, vindt directeur

Patrick Dobbe van Dobbe Flowers. „Bloemisten in met name het hogere segment werken er graag mee.”

Stabilisatie Na de structurele afname van de aanvoer sinds 1999/2000, toen bijna 11 miljoen muscari werden aangevoerd, lijkt de krimp de afgelopen drie seizoenen te stabiliseren op 5,2 miljoen stelen. Daarvoor werd in 2010/2011 9 cent betaald, het seizoen erna 10 cent en vorig seizoen 11 cent. Dat geeft perspectief op groei van de markt, die een impuls kan krijgen van nieuwe rassen. Van der Meer en Gersom Wegman, inkoper van OZ Export, noemen de vorig jaar in behoorlijke aantallen op de markt gekomen Siberian Tiger een aanvulling vanwege de

witte kleur. „En Big Smile en Marieke scoren vanwege de grotere bloemen”, voegt Wegman toe.

De nieuwe cultivars nemen een bescheiden positie in en dat komt ook doordat veredeling een lang proces is. Een opvallend fenomeen is dat nieuwe rassen worden ondergebracht bij telersverenigingen, van bollenkwekers en broeiers. „Wij hebben nu ruim vijftig nieuwe rasjes op proefbasis. Als er over vijf jaar twee tot drie marktwaardige over zijn, teken ik ervoor”, schetst teler Jan van der Lans van kwekerij Turfspoor in Lisserbroek. Zijn collega Fabian Frank van kwekerij ’t Mossenest in Noordwijkerhout houdt het bij de marktleider, de gewone Muscari armeniacum. „Vorig jaar was super en de start is nu weer goed.” n Vakblad voor de Bloemisterij 9 (2014)

Vrouwendag bepalend voor pluischrysant Voorafgaand aan Internationale Vrouwendag schakelen meer telers mogelijk over naar pluischrysanten. Over de kwaliteit zijn handelaren tevreden.

250.000

c

150.000

„De kwaliteit is goed. Enkele soorten, vooral nieuwe, zijn iets minder goed houdbaar”, vindt inkoper Gradus Koningen van Hukra over het actuele aanbod pluischrysant. Arno Mombarg, inkoper bij J. van Vliet is het daarmee eens. „Heel soms is er wat aantasting door smet in het blad, maar dat zijn incidentjes”, vult hij aan. „Dat is soortgevoelig”, weet inkoper Aad van den Berg van Hamifleurs.

Aanvoer In 2013 kromp de aanvoer van pluischrysanten uit de kas met 2% tot 172 miljoen stelen en de middenprijs steeg met 1 cent tot 43 cent. Nooit eerder werd op jaarbasis gemiddeld zoveel per steel betaald, het vorige record was 42 cent in 2012, net als in 2006, 2002 en 2001. In 2001 lag het jaaraanbod op 68 miljoen stelen en stond de gewasgroep aan de vooravond van structu-

rele groei tot 180 miljoen stelen in 2009. Dat bleek met een middenprijs van 32 cent toch te veel voor de door meer Oost-Europese vraag gegroeide markt. Sindsdien is de jaaraanvoer gezakt tot 172 miljoen stelen en dat lijkt een goed evenwicht met de markt.

De komende Internationale Vrouwendag op 8 maart, die vooral de verkopen in Rusland opstuwt, kan er bij goede prijzen toe leiden dat telers komend najaar overschakelen van troschrysanten naar pluizers. Maar omgekeerd kan ook het geval zijn: bij tegenvallende prijzen een omschakeling naar trossen.

Het illustreert hoe belangrijk Oost-Europa is geworden voor de chrysantenmarkt. „Als een nieuwe soort niet wordt opgepakt door het Oostblok, gaat het niet lukken’’, stelt Van den Berg over de pogingen het assortiment te verbreden. Anastasiarassen tekenen voor 65% van

100.000 50.000

’97 ’98 ’99 ’00 ’01 ’02 ’03 ’04 ’05 ’06 ’07 ’08 ’09 ’10 ’11* ’12* ’13*

0

Verkochte aantallen x duizend

200.000

Aanvoer en gemiddelde prijs pluischryant op de Nederlandse bloemenveilingen vanaf 1997 (*=gegevens FloraHolland).

het aanbod, gevolgd door Zembla’s met 16%. De nieuwe Anabel, waarmee binnenkort wordt opgeschaald van directe verkoop naar klokaanvoer, wordt ondanks de grotere bloemen, grovere linten en een helderder witte kleur gezien als lookalike van Anastasia. „Hoe de markt uiteindelijk reageert is nog afwachten”, aldus teler André van Ruyven van J&A Flowers in De Lier en Maasdijk.

Verkleuring Telers geven aan dat Anastasia vooralsnog alleen verbeterd kan worden door een nieuwe cultivar die minder gevoelig is voor ver-

kleuring naar roze. Of juist een totaal ander type zoals Anastasia.

Hoewel ooit geïntroduceerd als Delistar, was deze voor de markt ook een echte vernieuwing. Voor de nieuwe roze, decoratieve Aljonka is wat betreft kleur het afzetsegment kleiner. Teler hiervan, Peter Zwinkels van KZ Flowers in De Lier, vertrouwt op de goede uitkomsten van de testfase voor deze noviteit. „Vooral de transporteerbaarheid is goed”, weet hij.

Koningen prijst veredelaars voor de grotere betrokkenheid die zij bij introductie van nieuwe rassen nastreven. n

Marktacties Promotie Balkon- en terrasplanten 2014: verbena en lantana n Lentebloeier 2014: narcis Topolino n Woonplant van de maand februari: scindapsus n Woonplant van de maand maart: hortensia n Tuinplant van de maand februari: Camellia japonica n Tuinplant van de maand maart: buxus n PurE Seasonal Flowers feb-apr: narcis, cestrum, fritillaria n Promotiecampagne hortensia gestart. Belangrijk thema is ’Hortensia als cadeauplant’ n

1 mrt Rob’s Grote Tuinverbouwing met onder andere: Azalea Hortinno voor binnen, bol-op-pot, tulp, hyacint, narcis, eucomis, glamini en freesia, PUUR biologische kruiden, groene planten, Favourite Roses, hyacint Blue Pearl en Purple Sensation, Viola wittr. Delta F1, Viola corn. Endurio, Viola corn. Deltini, hortensia kamer en tuin, anjers.

SBS 17.00 uur. n 27 feb - 2 mrt Huis & Tuin 2014 vergroot haar aantrekkingskracht met nieuwe floramarkt in WTC expo in Leeuwarden. n 8 - 22 mrt VBW organiseert in samenwerking met anjerkwekers Mijn Bloemist Vrijwilligersweken. Anjer staat symbool voor vrijwilligers. n

13 - 19 mei Libelle, zomerweek, Almere, Almerestrand (Lifestyleevenement) www.libellezomerweek.nl n 14-21 juni Nationale tuinweek ’Tegel eruit, plant erin’ georganiseerd door Groei & Bloei. n

Bloemendagen 1 mrt St. David’s Day (Wales) 2 mrt Carnaval (Ned) n 2 mrt Grootmoedersdag (Bel, Fr) n 3 mrt Rozenmaandag (Dui) n 4 mrt Mardi Gras (Fr, Zwi) n 4 mrt Carnaval (Dui) n 8 mrt Vrouwendag n 17 mrt St. Patrick’s Day (N-Ierland n 19 mrt Vaderdag (Ita) n 30 mrt Moederdag (GB) n 17 apr Secretaressedag (Bel, Fra, Ned) n 18 apr Goede Vrijdag (Dui, GB, Ned, Oos, Zwi) n 20 apr Orthodox Pasen (Rus) n 23 apr St. George’s Day (Eng) n 25 apr Bevrijdingsdag (Ita) n n

Heeft u informatie voor de agenda? Mail naar afmiddelburg@hortipoint.nl

Vakblad voor de Bloemisterij 9 (2014)

21

Analyse bloeiende planten Foto: vakblad voor de bloemisterij

Exporteur over China

Bedrijf: Holex Functie: sales manager Belangrijkste afzetlanden: USA, Canada, Midden- en Verre Oosten Inkoop: veilingklok, rechtstreeks bij kwekers, eigen import Aantal medewerkers: 60

Bob van Vianen:

’Chinezen doen alles na’

Vrouwendag steeds belangrijker voor pottulp In aanloop naar de Russische Vrouwendag neemt de vraag naar pottulp toe. Volgens broeiers wordt deze feestdag steeds belangrijker voor de afzet van de relatief onbekende bol-op-pot.

Pottulp is lang niet zo populair als de snijvariant. Ook binnen het totale assortiment van bol-op-pot speelt de tulp een bescheiden rol.

En dat terwijl het assortiment tulpen dat juist op pot goed presteert en mooi gedrongen blijft, de afgelopen jaren enorm is uitgebreid en verbeterd. Volgens de cijfers van FloraHolland is het aandeel van tulp nog altijd maar 10% van wat er aan narcissen weggaat en 5% van de aantallen hyacint.

Vrouwendag vraag groeit Ontwikkelt de Chinese markt zich snel? „Er gebeurt van alles en in een behoorlijk tempo. Anderhalf jaar geleden konden we er nog maar enkele producten kwijt, maar tegenwoordig verkopen we er bijna ons hele assortiment. Rozen, cymbidium, hortensia, pioenen, noem maar op. Dat betekent overigens niet dat de volumes vanuit Nederland snel groeien.”

Waarom niet? „De Chinezen kijken voortdurend waar het goedkoper kan. Als we het ene jaar rozen aanbieden uit Kenia, kopen ze ze het jaar erna zelf in Afrika. Bovendien heeft China zelf een behoorlijke bloemenproductie. Dus een Nederlandse bloem die goed verkoopt in China, telen ze het jaar erna zelf. Ze doen alles na.”

Nog geen koe met gouden horens dus … „Nee, maar wel interessant genoeg om er aanwezig te blijven. We bekijken hoe we deze markt het beste kunnen aanpakken en wat we de komende jaren willen gaan doen. We hebben al enkele Chinezen in dienst genomen. Chinezen spreken nog vrij slecht Engels, dus je zult toch native speakers moeten hebben. Verder denk ik dat je, als je serieus zaken wilt doen in China, eigenlijk niet zonder vestiging ter plekke kan. Al is het maar een kantoortje.”

Het vroege seizoen van tulp was nog redelijk goed. Januari, waarin het eigenlijk juist los moet lopen, vielen de verkopen tegen. De klokprijzen daalden flink. Ook Valentijn liet geen opleving zien. „Valentijn is nooit spannend geweest voor pottulp. Zelfs voor rode tulpen loopt de markt niet warm. Maar Vrouwendag wordt steeds belangrijker.

We hebben het daar momenteel goed druk mee. We merken het vooral aan de toegenomen vraag naar iets rauwere tulpen, vanwege het langdurige transport”, constateert broeier John van der Vossen uit Lisserbroek. Ook Maarten van de Hoorn van kwekerij Amstelzicht in Ter Aar merkt dat er elk jaar meer bestellingen komen voor 8 maart. „De vraag vanuit de vrouwendaglanden, wordt steeds breder en

kritischer. Ze weten inmiddels heel goed wat er verkrijgbaar is en stellen steeds hogere eisen.

Nederland is maar een kleine markt voor pottulp. Maar Rudi Heling, die inkoopt voor een aantal Tuinland-winkels in het noorden, had toch meer verwacht van het tulpenseizoen. „Het weer is vele malen beter dan vorig jaar. De vraag is wel een tikkie verbeterd, maar niet zoals ik had verwacht. De consument blijft blijkbaar voorzichtig, en misschien speelt ook het Olympische schaatsen mee. Nederlanders zitten massaal voor de buis en dat merkt de middenstand goed. Op het moment zijn vooral parkiettulpen en witte tulpen in een 12 cm-pot de omzetmakers. Richting het voorjaar en Pasen loopt ook geel weer iets beter. Roze en paars volgen daarna. De consument ziet heel goed dat het assortiment pottulpen is verbeterd. Toch blijft het een achterblijvend onderdeel van het bol-op-potsegment.”

In Frankrijk ziet Qualiflor een stabiele vraag naar pottulp. „We verkopen ze naar de retail veel in een bol-op-potmix en zo drie keer in het jaar draaien ze er een solo-actie mee. Hyacint blijft de absolute koploper in dat segment. Tulp hobbelt er als kleintje wat achteraan”, aldus Jurgen Kester. n

Waarom een eigen vestiging?

0

3.500 3.200 2.900 2.600

Is China een moeilijke afzetmarkt? „Een klant vinden is niet zo moeilijk, maar meestal gaat het om te kleine hoeveelheden. China is wel een echte kwaliteitsmarkt, maar ze willen eigenlijk niet de prijs betalen die daarbij hoort. Het is niet zoals Rusland in het begin, waar echt werd betaald voor het allerbeste. Ik verwacht geen explosieve maar wel een gestage groei van de markt, ondanks de onzekerheden die er nog zijn.”

22

6

2.300

2008

2009

2010

2011

2012

2013

2.000

Verkochte aantallen x duizend

„Omdat je voor veel zaken een lokale partner nodig hebt. Wij hebben daar al iemand die de markt voor ons verkent. Momenteel beperkt onze export zich nog tot Shanghai en Beijing. We bekijken nu of er nog meer interessante steden zijn voor export, maar voorlopig verwacht ik daar nog geen wonderen van.”

Verkochte aantallen en middenprijzen pottulp op de FloraHolland-veilingen van 2008 tot en met 2013.

Vakblad voor de Bloemisterij 9 (2014)

Afzetzaken Foto: Geert Kuijpers

Analyse tuinplanten

Vroege primula’s ruim beschikbaar

Foto: SVS

Zacht winterweer maakt de vraag naar primula al vroeg substantieel. Het weer zorgde ook voor teeltversnelling, waardoor er momenteel geen schaarste is aan primula.

De afzet van primula als perkplant piekt traditioneel in de weken 9, 10 en 11. Dit jaar werden volgens de statistieken van FloraHolland ook in week 8 al meer dan een miljoen stuks primula verkocht. „De aantallen beginnen al te komen”, schetst product-marktadviseur Jacco van der Hoeven van FloraHolland. In de statistieken tot en met week 7 ziet hij voor primula’s een hoger prijsniveau bij alle potmaten behalve de 9 cm.

Complex Het interpreteren van de primulastatistieken van de veiling is complex. In de statistieken is primula enerzijds te vinden als ’tuinplant’.

In die categorie werden in 2013 ruim 7,6 miljoen stuks verkocht voor gemiddeld 36 cent. De ’kamerplant’ Primula acaulis was in 2013 met ruim 9,3 miljoen stuks

18% groter. De middenprijs lag daar op 34 cent, een teken dat beide groepen elkaar wat inhoud betreft weinig ontlopen.

Beide totalen optellen geeft wellicht de beste indicatie voor de markt van primula. Voor de eerste 7 weken van 2014 geeft dat een totaal van 4,58 miljoen stuks verkocht (-1,5% t.o.v. 2013), voor een middenprijs van 38 cent (+2,5% t.o.v 2013). Vergeleken met 2013 lijkt het beeld na ruim een kwart van de totale jaaromzet dus licht positief.

Onder niveau Vorig jaar was met zijn lastige winter echter het slechtste primulajaar sinds jaren. Eind week 8 zagen telers en afnemers dit jaar weliswaar meer vraag naar primula, maar waren ze nog niet erg onder de indruk van de voorlopige resultaten. „Het is een grillig seizoen’’, vindt Ies Schouten die inkoopt voor E. den Dekker. „De prijzen blijven nog onder niveau.’’ Teler Walter Zuiderwijk van kwekerij De Zuidbaak in Honselersdijk noemt met name de klokprijzen nog matig. „Het weer heeft niet alleen de vraag iets versneld, ook de productie komt vervroegd op de markt. Er treedt daarom duidelijk nog geen schaarste op.’’ n

25.000 22.000 19.000 16.000 13.000

2008

2009

2010

2011

2012

2013

10.000

Verkochte stelenx duizend

40

Verkochte aantallen en middenprijs van Primula acaulis (’kamer’en ’tuin’ opgeteld) op de FloraHolland-veilingen van 2008 t/m 2013.

Vakblad voor de Bloemisterij 9 (2014)

Bedrijf: MORE Promotion Aanleiding: Lancering mobiele fotostudio voor de sierteelt

Geert Kuijpers Hoe kwam u op het idee om te starten met een mobiele fotostudio? „Ik heb sinds drie jaar een eigen bedrijf, gericht op het ondersteunen van siertelers bij digitale marketing. Ook ben ik coördinator van Paletti Growers. In mijn werkzaamheden, maar ook op het hortensiabedrijf van mijn ouders, zie ik dat de digitalisering toeneemt: beeldveilen en digitale aanbodsystemen als FloraXChange en e-Trade zijn in opkomst. Dan geldt: what you see is what you get. Hoe mooier een product eruit ziet, hoe eerder een koper geïnteresseerd is en hoe meer hij wil betalen.

Goede foto’s zijn dus cruciaal. Veel online foto’s zijn echter niet optimaal: ze zijn te licht of te donker of hebben een te lage resolutie. Voor telers is het maken van deze foto’s vaak een obstakel: ze vinden het dikwijls lastig om zelf foto’s te maken en het inhuren van een fotograaf is duur. Ik wilde telers ontzorgen op dit vlak: zo ontstond het idee voor de eerste mobiele fotostudio voor de sierteelt.’’

De mobiele fotostudio is dus een studio op wielen? „Ja, het is een bakwagen waarin ik een op maat gemaakte foto-unit heb ingebouwd. Telers kunnen mij bellen als ze professionele foto’s nodig hebben van hun producten. Ik rijd naar ze toe en maak de foto’s bij hen op het erf: de planten gaan meteen vanuit de kas de fotostudio in. Maken telers liever zelf foto’s, dan kunnen ze een foto-unit kopen. Een dergelijke unit is eigenlijk een soort van kleine fotostudio, die permanent op het bedrijf staat. Deze wordt dan volledig ingericht; hierbij werk ik samen met Kees Helderman Fotosupport.”

Is er veel belangstelling voor het concept? „Ja, het aantal aanvragen is boven verwachting. Ruim een jaar geleden ben ik me meer op het optimaliseren van productfoto’s gaan focussen.

Zowel de interesse in de (mobiele) productfotografie als afname van fotounits stijgt. Vooral telers met een beperkt assortiment, waarin weinig verloop zit, schakelen de mobiele fotostudio in. Zij willen ontzorgd worden.

Grotere bedrijven kiezen vaker voor een eigen foto-unit.”

Wat zijn uw toekomstplannen en - verwachtingen? „Ik verwacht dat het aantal aanvragen de komende jaren verder groeit.

De digitalisering gaat immers ook door. Ik ben nu vooral actief in Zuidoost-Nederland en de Duitse grensregio, maar wil het concept verder uitrollen in Nederland en Duitsland. Daarnaast kijken we naar mogelijkheden om ook foto’s te maken voor andere doeleinden. Denk aan foto’s die consumententoepassingen van sierteeltproducten laten zien, bijvoorbeeld bestemd voor gebruik op sociale media.”

23

Ramen met de kraan omhoog Martijn en zijn vader Martin Gardien van onderaannemer Gardien Montage bevestigen ruiten met fresnellenzen aan een mobiele kraan. Zo worden de ramen op de DaglichtKas gehesen.

D

e ruiten moeten met de kraan naar boven, omdat ze niet op een normale manier te hanteren zijn. Het zijn complexe constructies. Ze bestaan uit dubbel glas met anti-reflectiecoating, en tussen de twee lagen zit de fresnellens.

Met hun formaat van 316 x 148 cm wegen ze bijna honderd kilo.

De daglichtinstallatie met zijn fresnellenzen en het collector-volgsysteem is het meest bijzondere onderdeel van de kas die wordt gebouwd bij Ter Laak Orchids in Wateringen. De lenzen bundelen direct zonlicht op een horizontale balk, die gedurende de dag de zon volgt. Zo komt er alleen diffuus licht de kas in. Ter Laak wil hier de stekken gaan produceren van zijn orchideeën. e DaglichtKas is ontwikkeld door Technokas en Bode Project- en Ingenieursbureau. De eerste types zijn getest door WUR Glastuinbouw. Voor Ter Laak is het ontwerp economisch geoptimaliseerd: zo zijn de kappen verbreed en de ruiten vergroot. Verder is de winning van elektriciteit achterwege gelaten.

Met het licht dat op de zonnecollector wordt gebundeld, wordt warmte gewonnen. De overheid stimuleert investeringen in hernieuwbare energie. De geoogste warmte uit de DaglichtKas wordt dan ook gesubsidieerd in de categorie Zonthermie van de SDE+-regeling. De subsidie bedraagt, afhankelijk van de fase, € 2,18 tot € 13,44 per m2 per jaar, 15 jaar lang. De kas voldoet ook aan de voorwaarden voor de MEI-regeling: hierbij wordt 40% van de investering gesubsidieerd. < Tekst en foto: Joef Sleegers jsleegers@hortipoint.nl Een filmpje van het plaatsen van de zware ramen is te zien op:

www.vakbladvoordebloemisterij.nl

24

Nieuwbouw De kassenbouw in Nederland heeft nog nooit op zo’n laag pitje gestaan als nu. Toch zijn er nog altijd telers die de stap wagen om nieuw te bouwen. Elk heeft daar zijn eigen motieven voor.

Cymbidiumkwekerij Koningshof heeft haar nieuwbouw uitgerust met een buitenscherm en een waterdichte vloer.

De uitbreiding van pot­ rozenkwekerij Leo van der Harg is – als eerste in Nederland – voorzien van ledlampen in de top.

Hortensiakwekerij Island Plants heeft gekozen voor drie schermen onder elkaar om het licht per­ fect te kunnen regelen.

En alle drie gebruiken ze diffuus glas op een hoge kas.

Kassenbouw heeft bodem bereikt Dit jaar wordt er amper een kas gebouwd in Nederland. De meeste kassenbouwers hebben zich op de buitenlandse markt geworpen; onderaannemers kunnen geen kant op.

Wel investeren telers in voorzieningen voor Het Nieuwe Telen in hun bestaande kas.

W

e maken ons grote zorgen”, zegt Harm Maters, voorzitter van de Avag, de brancheorganisatie van de Nederlandse kassenbouw- en installatiesector. „In de afgelopen jaren is er nauwelijks gebouwd. Op deze manier holt de glastuinbouw achteruit in plaats van upto-date te blijven. Om goede resultaten te blijven behalen is technische vernieuwing en productinnovatie nodig.”

Om het areaal glastuinbouw up-to-date te houden is circa 400 ha nieuwbouw per jaar nodig. Dat werd in de laatste jaren bij lange na niet gehaald; het lag eerder in de buurt van 100 ha. Ook het aantal bouwvergunningen dat voor de komende maanden is verstrekt, is ongekend laag. Uit cijfers van het Centraal Bureau voor de Statistiek blijkt dat er in 2013 voor 48 ha vergunningen zijn verleend. Deze hoeveelheid werk zou één kassenbouwer aan kunnen.

De bedrijven die nog bouwen zijn plantenkwekers en zaadbedrijven, maar niet de productiebedrijven. In de chrysanten gebeurt iets meer, maar dat is een uitzondering. „Wel is het zo dat de kassen die de laatste tien jaar zijn gebouwd een betere kwaliteit hebben”, zegt Walter Buth, commercieel directeur bij Maurice Kassenbouw. „Ze zullen waarschijnlijk langer mee gaan.”

In de sierteelt speelt mee dat de logistieke systemen soms veel meer waard zijn dan de kas eromheen. Dat bepaalt voor een belangrijk deel de levensduur van de kas. Complete nieuwbouw is voor dergelijke bedrijven bijna niet meer haalbaar, want daarmee zouden ze veel te lang uit productie zijn.

Onderaannemers de klos Hans Neefjes, Bert Vegter en Joef Sleegers bloemisterij@hortipoint.nl

De meeste kassenbouwers zoeken tegenwoordig hun heil over de grens. Grote ondernemingen zoals Kubo en Bom Group waren tien jaar geleden nagenoeg helemaal

op de Nederlandse markt gericht, maar halen inmiddels bijna 90% van de omzet uit het buitenland. Andere kassenbouwers zijn vertrokken uit de glastuinbouw en richten zich op andere markten.

Van der Valk-Kleijn in Honselersdijk heeft een tussenoplossing gevonden. „Sinds vijf jaar doen we behalve kassenbouw ook de installatie van zonnepanelen”, vertelt directeur Willem Kleijn. „Zo zoekt iedereen een manier om te overleven.”

Met al deze uitwijkmogelijkheden lijken de problemen voor de kassenbouwers wel mee te vallen. De grootste klappen vallen bij de onderaannemers. Bij bouwprojecten in het buitenland worden meestal lokale arbeidskrachten ingezet. Daardoor is er voor Nederlandse onderaannemers bijna geen werk meer. Veel zijn al moeten stoppen. Ook ontstaan er problemen door achterstallige betalingen. Sommige kassenbouwers moeten ’gigantisch achter hun geld aan.’

Het Nieuwe Telen Door de geringe investeringen staat de innovatie op een laag pitje. Dat wil niet zeggen dat er helemaal niks gebeurt in Nederland. De voordelen van Het Nieuwe Telen verspreiden zich als een olievlek. „We zijn volop bezig met de aanleg van systemen om de energiekosten te drukken, zoals ventilatiesystemen en dubbele schermen”, ervaart Buth. Een dubbel scherm is voor 70% van de telers standaard. Dit wordt ook veel in bestaande kassen aangelegd.

Waar kwekers ook rekening mee moeten houden is de vervanging van brandbaar schermdoek door een brandwerende variant. Vanaf januari 2017 is brandbaar doek namelijk niet meer te verzekeren.

Dan moet al het doek brandwerend zijn. „Telers moeten daarmee niet tot het laatste moment wachten”, zegt Rob Grootscholten, commercieel directeur van Bom Group.

Vakblad voor de Bloemisterij 9 (2014)

Foto: Joef Sleegers

De kassenbouw verkeert op het laagste punt sinds 1995. Wel wordt er geïnvesteerd in Het Nieuwe Telen in bestaande kassen.

„Want dan hebben we niet genoeg handen om dit voor iedereen op tijd voor elkaar te krijgen.”

Verder investeren telers in assimilatiebelichting om het rendement van de WKK te verhogen, merkt Grootscholten. „De investering in de WKK is toch al gedaan, en de stroom brengt weinig op.”

Diffuus glas En als er nieuw wordt gebouwd, dan kijken tuinders vooral naar diffuus glas. Dit heeft zich in korte tijd bewezen. De kostprijs is in de laatste jaren aanmerkelijk gedaald en de transmissies zijn met enkele procenten verbeterd. Daardoor is het zo goed als standaard geworden voor nieuwbouw. „Ik denk dat het aandeel naar 80 tot 90% toe gaat”, schat Peter Zwinkels, directeur van Technokas.

Voor de komende jaren verwachten de kassenbouwers verdere ontwikkelingen in Het Nieuwe Telen, buitenluchtaanzuiging, beter glas en schermen met nog meer energiebesparing. „Het zijn geen heel grote stappen”, zegt Grootscholten. „Maar we kunnen onze energie ook niet overal aan Vakblad voor de Bloemisterij 9 (2014)

besteden. Nu moeten we focussen op de export. Wereldwijd zijn er een heleboel kansen voor de kassenbouwsector.”

voor investeerders. Het wordt belangrijk om vrij te denken en te opereren.”

Creatief financieren

Hoe ziet de nabije toekomst eruit? „In vijf jaar tijd zijn we gigantisch naar beneden geknald”, zegt Willem Kleijn. „Het duurt zeker tien jaar voor we dat stuk weer hebben teruggewonnen. Maar ik heb het gevoel dat we nu langzaam uit het dal klimmen.” „De toptijd voor productiebedrijven zal niet meer terugkomen”, beaamt Walter Buth. „Maar mocht er weer goed voor de productie betaald gaan worden, zal er direct weer geïnvesteerd gaan worden. Zeker op energiebesparing kan niet bezuinigd worden.”

Avag-voorzitter Maters pleit voor een groei-agenda, om op sectorniveau na te denken over plannen om de dynamiek weer terug te krijgen in de sector. „Voor de tuinder is het belangrijkste”, denkt Kleijn: „Wat kost het en wat levert het op? Tuinders zijn echte ondernemers.

Als ze een jaar goed draaien gaan ze meteen weer investeren.” <

Nederlandse telers die willen investeren krijgen te maken met de nieuwe houding van de bank. Er worden strengere eisen gesteld aan een lening. Bij de kassenbouwers bestaat de indruk dat banken eerst de bedrijven die ze in de verkoop hebben staan kwijt willen.

Zelfs voor bedrijven die aan alle voorwaarden voldoen is het lastig om een financiering voor nieuwbouw los te krijgen, omdat banken de tuinbouw als riskante sector zien, merken de kassenbouwers.

Tegelijk is het moeilijk om verder te gaan zonder de eigen huisbank, omdat bedrijven gebonden zijn door contracten. „Ik roep telers op om te zoeken naar alternatieve financieringsvormen”, zegt Zwinkels. „Je zou onderdelen van je bedrijf kunnen financieren met verschillende geldschieters, zoals een andere bank of particuliere investeerders. Er zijn ondernemingen die een heel interessant rendement draaien

Langzaam uit dal

27

Aad en Frans de Koning, cymbidium:

’Uitbreiden om startklaar te zijn voor betere tijden’ Een kas met een poothoogte van 6 m, 1,5 m hoger dan de aansluitende kas. Op het dek diffuus glas en in de goot poten van 2 m lengte voor het frame van het buitenscherm. Dat zijn in het kort de specificaties van de nieuwbouw op cymbidiumkwekerij Koningshof in Bleiswijk. „Onze uitbreiding is gezonde groei.”

28

’A het water opvangen Foto’s: Hans Neefjes

H

et bedrijf Koningshof is financieel gezond volgens vader Aad en zoon Frans de Koning. De grond is al zo’n zeven jaar in bezit. „We konden destijds het perceel van de buurman kopen. Toen bouwden we direct 5.000 m2 erbij, die in maatvoering lijkt op de bestaande vier afdelingen. Op 1 januari 2013 kwam ik in de zaak en gingen we aan de slag met deze nieuwbouw”, legt Frans de Koning uit. „Zeker in het late sortiment liep de afzet toen niet vlot. Toch kozen wij ervoor om een afdeling voor late en voor hele vroege oogst te maken. We willen jaarrond aanbod hebben voor onze klanten.’’

De twee afdelingen zijn samen 1,3 ha groot. Dat is 60% uitbreiding van het areaal. „Redelijk veel, zeker in deze tijd, maar wij willen nú bouwen, om klaar te zijn voor de komende, betere tijden.

Omdat de teelt moeilijk is, voorzien wij niet snel concurrentie uit het buitenland. En Nederlands aanbod zal krimpen omdat bedrijven stoppen, onder andere wegens gebrek aan opvolging.

De nieuwbouw kwam er ook omdat we het nu samen doen. Voor mij is het organisatorisch een uitdaging”, motiveert Frans. Zijn vader vult aan: „We hebben gekeken naar een tweede locatie. Beter is om alles onder een dak te hebben.

Bovendien is de schuur groot genoeg en konden zaken als het intern transportsysteem, de nevelinstallatie en de bemestingsunit worden uitgebreid. Het waterbassin hadden we al aangepast naars 3,7 ha. De bloemen komen automatisch naar voren. Voor het personeel zijn extra fietsen aangeschaft.” <

In de nieuwe kas is het direct gedaan, in de overige afdelingen gebeurt het stapsgewijs: de teelt ’waterdicht maken’. Grond wordt geëgaliseerd en op afschot gelegd. Daarna komt er landbouwfolie op en vervolgens drainslangen in de aangebrachte ’gleuven’ (zie foto), die het overtollige water kunnen afvoeren. Wit gronddoek dekt alles af. Het drainwater wil het bedrijf in de toekomst wellicht hergebruiken nadat het ontsmet is. Zeker is dat er weinig drainwater is in de teelt van cymbidium, waardoor voorzieningen en apparatuur voor het ontsmetten relatief duur zijn. Voorlopig blijft het daarom bij centraal drainwater opvangen en vervolgens gecontroleerd op het riool lozen. „Door deze aanpassingen kunnen we inspelen op de aanstaande strengere regelgeving omtrent emissie van ge-

Vaksgewijs egaliseren, profileren en aanbrengen van voorzieningen om drainwater op te vangen en af te voeren.

wasbeschermingsmiddelen en meststoffen. In de nieuwe kas konden we dat relatief makkelijk voor elkaar krijgen. In de bestaande kas pakken we steeds de helft van een afdeling beet. Het is namelijk een hele klus om alle planten en het teeltsysteem te verhuizen”, aldus Frans de Koning. Hij voorspelt dat de investering in grondwerk, arbeid, folie en andere benodigdheden binnen een paar jaar terugverdiend is. In de nieuwe afdeling ziet hij namelijk dat het vochtgehalte in de kas minder hoog oploopt. Beter gezegd: vocht wegstoken is minder vaak nodig. En dat zorgt voor energiebesparing. Een te droog klimaat ontstaat niet in de kassen waar de grond ’waterdicht’ is: overal is een nevelinstallatie aanwezig.

Vakblad voor de Bloemisterij 9 (2014)

Alleen op een donkere, regenachtige dag is het onder het dek met diffuus glas iets donkerder dan onder ’normaal’ glas. Dat komt vooral door het aanwezige buitenscherm.

’L cht is niet sne de boosdoener Op een heldere dag ’wint’ de nieuwe kas met diffuus glas in het dek: 10-15% meer PAR-licht komt daar dan bij de planten.

In de oude kas is er voordeel op een bewolkte dag, met 1-3% meer PAR-licht dan in de nieuwe kas. Dat zal volgens Frans de Koning deels komen door het frame en het doek van het buitenscherm. Hij stuurt nog niet op PAR, maar weet inmiddels dat bijvoorbeeld 500 J instraling voor de twee kassen anders geïnterpreteerd moet worden. „In de oude kas kom je daarmee niet tot 5 mol PAR-licht. In de nieuwe kas

bereik je dan 5 tot 6 mol. Des te scherper de zon, des te meer PAR-licht onder diffuus glas.

We hebben zo’n effect ooit nagestreefd met diffuus krijt, maar daaronder werd het te heet in de kas.”

Licht zorgt voor groei, waardoor scheuten sneller uitgroeien en bloemknoppen eerder tot ontwikkeling komen. Langere, zwaardere of extra takken kunnen het gevolg zijn. „Licht is niet snel de boosdoener in onze teelt. Te hoge temperatuur wel, dat is ook in recent onderzoek aangetoond. Toen is gekeken naar bepalende factoren voor vroege bloei.

Mijn vader is iets huiveriger voor te veel licht. Daarom beginnen we voorzichtig en proberen we niet te weinig te schermen op zonnige dagen.” Het bedrijf heeft zich bij de keuze voor diffuus glas laten adviseren door kassenbouwer Kubo. Koningshof wist dat een hoge haze-factor belangrijk is, dus kozen de telers het maximale wat toen beschikbaar was. Een coating wilden ze niet, omdat de meerprijs niet in verhouding staat tot het extra licht dat dit geeft.

De groei in de nieuwe kas ziet er goed uit. Harde conclusies zijn echter pas te trekken als de knoppen zichtbaar worden en de oogsttijd bekend is. Dat kan pas als bekend is of het met diffuus glas en schermdoeken lukt om een hele vroege en een hele late afdeling optimaal in bloei te krijgen. De extra hoogte – 6 in plaats van 4,5 m poothoogte – zal eveneens een rol spelen, en de nevelinstallatie helpt als het nodig is. Bovendien staan de planten in de vroegste afdeling (bloei september/ oktober) net als in een ’normale’ kas in de winter in een ’tentje’ van plastic om zo energiezuinig mogelijk de gewenste hogere etmaaltemperaturen te behalen.

’Met bu tenschermen ben je flexibele De keuze voor diffuus glas in het dek had enkele consequenties voor de rest van de nieuwbouw. Krijten kan dan niet meer. Daarom moest er een buitenscherm komen. En als er een buitenscherm is, dan zijn deksproeiers niet nodig. Het scherm houdt het dek koel en sproeien onder een dicht doek is sowieso onwerkbaar. Voor een optimaal effect van het diffuse glas, zit de ruwe kant buiten. Dat betekent dat er regelmatig een dekwasser over het glas moet. Kubo heeft daarvoor een speciale rail in de goten aangebracht. „We moeten nog op zoek naar een passende dekwasser. Loonbedrijven hebben hem niet, weten we inmiddels. Maar er is nog tijd om te zoeken. Het dek ligt er net op”, lacht Frans.

Peter Dekker Installaties monteerde voor het buitenscherm kolommen van 2 m op de goot. Het horizontale scherm – type OLS 50 Abri – steekt uiteindelijk 1,5 m boven Frans de Koning bij het buitenscherm: „Door het diffuse glas op het kasdek kunnen we niet meer krijten. In onze teelt zijn goede ervaringen met buitenschermen.’’

Vakblad voor de Bloemisterij 9 (2014)

de nok uit. Aan de kopse kanten van de kas is een apart buitengevelscherm (OLS 60), zodat er nergens directe straling op het kasdek kan vallen bij een gesloten doek. „We moeten nog leren werken met het buitenscherm, net zoals de hogere kas en het diffuse glas nieuwe elementen zijn. Zeker is dat we met het buitenscherm flexibeler kunnen inspelen op de instraling, en dat is voordelig voor zowel de hele late als de hele vroege afdeling. We weten dat er in de zomerteelt van cymbidium al jaren goede resultaten mee zijn behaald”, legt Frans uit.

Net als in de oude kas, zijn ook in de nieuwe kas twee schermdoeken gemonteerd.

Bovenin ligt XLS 50 Harmony Revolux, onderin ligt XLS 10 Ultra Revolux. Aad de Koning: „Voor energiebesparing zijn twee schermen wenselijk, maar ook om tijdens extreem winterweer de gewenste etmaaltemperatuur te behalen. In de late afdeling wil ik altijd de scherpe zon uit de kas kunnen houden. Knoppen kunnen er makkelijk afruien als ze te warm worden. Als de knoppen er nog niet in zitten, maakt een paar procent meer zonlicht niet veel uit.

Leo van der Harg, potrozenteler:

’Ik hoop dat de leds in de top hun ­verwachting waarmaken’ Stukje bij beetje uitbreiden, dan breekt het lijntje niet. Dat is de strategie van potrozenteler Leo van der Harg uit Vierpolders. In zijn nieuwe kas hangen ledlampen in de top. Een primeur in de sierteelt. Daarmee, en met diffuus glas, hoopt hij de maximale kwaliteit uit zijn gewas te halen.

S

tapje voor stapje heeft potrozenteler Leo van der Harg zijn bedrijf opgebouwd. In 2001 werd de eerste kas in Vierpolders neergezet, daarna volgden uitbreidingen in 2004, in 2008 en in 2013. „Ik wil met de markt meegroeien.

Want als je te snel groeit, moet je uitwijken naar klanten die geen goede prijs willen betalen.” Als lid van Decorum richt Van der Harg zich vooral op de groothandel en de tuincentra, waar hij 85% van zijn Kordana potrozen rechtstreeks afzet. „Die willen tenminste extra betalen voor een goede kwaliteit. Het gaat me niet om de laagste kostprijs, maar om de hoogste opbrengst.

Daarom heb ik altijd gestreefd naar de maximale kwaliteit.”

In oktober 2013 werd bekend dat een collega stopte met 2 ha potrozen. Dat leek Van der Harg een goed moment om dat gat in de markt op te vullen. Hij had nog 7.000 m2 grond braak liggen; een hoek uit zijn bedrijf.

Nu is het hele perceel volgebouwd, zodat het mooi vierkant is.

Een andere reden om nieuw te bouwen was dat er te weinig ruimte was voor de afkweek. Na het uitzetten moesten de planten eerst een tijdje terug naar de ruimte waar de opkweek stond, en daarna weer naar de kas

voor de afkweek. Dat was logistiek niet erg handig. Een andere reden was dat zijn zoon interesse had om in het bedrijf te komen.

Door de gezonde situatie van het bedrijf gaf de financiering geen problemen. „En dan kun je ook heel snel schakelen. Op 1 oktober 2013 namen we het besluit om uit te breiden. Half november waren we al aan het bouwen. Begin februari konden de eerste planten in de kas. En eind december lag de bouwvergunning op de deurmat.

Toch heb ik daar geen risico mee genomen.

Ik zit in een tuinbouwgebied en wist dat ik kon uitbreiden. Wat dat betreft is Brielle een fijne gemeente.”

Teeltmanager De uitbreiding lijkt een logische stap, maar was niet helemaal vanzelfsprekend. Veel hing af van de nieuwe teeltmanager. Tot voor kort deed Van der Harg namelijk de verkoop, het management en de teelt zelf, terwijl het bedrijf daarvoor in feite te groot was geworden. „De laatste jaren was het zo druk dat we met moeite konden meedraaien in de top. Sinds vorig jaar heb ik een teeltmanager, Ton van der Zanden, die zelf tomaten en cymbidium heeft gehad. Hij heeft de teelt goed in de vingers. Zo kunnen we

rond g r e t h Ac ’Stekrobot beter benut’ Van der Harg doet de hele teelt op zijn eigen bedrijf, van stekproductie tot en met afkweek. Om het stekmateriaal in potten te zetten gebruikt hij sinds 2004 een Rombomatic, een machine die gebaseerd is op robots in de autoindustrie. Het uitgangsmateriaal moet nog wel handmatig worden ingelegd. De robot knipt het stekje uit de tak, dipt dit in bewortelingspoeder en steekt het in een potje.

De robot is ontwikkeld met een groep Europese potplantentelers, waar Van der Harg overigens geen deel van uitmaakte. Hij was wel de eerste die er een aanschafte. Door de uitbreiding kan de robot veel beter worden benut. Inmiddels staan er zes Rombomatics over de hele wereld.

30

Vakblad voor de Bloemisterij 9 (2014)

Foto’s: Joef Sleegers

De containers moeten nog met de hand worden geduwd, maar binnenkort niet meer. Leo van der Harg: „De nieuwe containerbaan kan 100 containers per uur aan; dat is nodig omdat we meer zijn gaan produceren. De volgende stap is de automatisering van de bedrijfsruimte.”

weer boven in de markt opereren. Nu heb ik meer vrijheid om te ondernemen, terwijl de teelt beter draait. Als ik hem niet had gehad, had ik niet uitgebreid.”

Hybride licht en diffuus glas Wat in de nieuwe kas letterlijk in het oog springt is het led-licht. Er hangen 540 modules van de nieuwe Philips Greenpower led toplighting. Deze worden gebruikt in een hybride belichting: 60 µmol led en 60 µmol Son-T (zie kader rechts).

De potrozenteler heeft zich niet laten afschrikken door zijn eerdere ervaringen

g

Menin

zo diep mogelijk in het gewas te brengen. Ik verwacht een beter en sterker gewas. Diffuus glas kostte een paar euro per m2 meer.”

Containerbaan In de nieuwe situatie worden er 20.000 planten per week meer geproduceerd. Daarom is de trein eruit gegaan en vervangen door een containerbaan. Die is bijna gereed. De trein kon maximaal 25 containers per uur vervoeren; de containerbaan kan 100 containers per uur aan. De volgende stap is de automatisering van de bedrijfsruimte. Hier komt over enkele weken een WPS-systeem in. <

’Groei remmen met meer blauw ledlicht’

In de nieuwe afdeling hangen 540 ledlampen en 260 SON-T. „We hebben eerst een jaar proeven gedaan met de opkweek onder ledlampen in een afgesloten ruimte”, zegt Leo van der Harg. „Philips vroeg toen of we ook een onderzoek wilden doen met leds als topbelichting. Maar in een bestaande kas kun je niet goed proeven doen, vond ik; er zijn veel factoren die je niet onafhankelijk kunt regelen.

Nu hangen de leds in de nieuwe kas waar we het klimaat apart kunnen regelen. Zo kunnen we een goede vergelijking maken met de ’oude’ kas.”

Hoe de ledlampen zullen uitpakken is nog niet bekend, maar Van der Harg hoopt op een aan-

Vakblad voor de Bloemisterij 9 (2014)

met leds. Een jaar of acht geleden heeft hij voor 500 m2 ledlampen aangeschaft van een andere fabrikant. „Dat was toen een hype.

Na een half jaar heb ik ze eruit gegooid. Dat heeft me veel geld gekost.” Nu heeft hij er meer vertrouwen in. „De ontwikkeling is veel verder.”

Voor het kasdek is diffuus glas gebruikt.

Dit is al vrij gangbaar voor nieuwe kassen; sommige kassenbouwers schatten dit aandeel op 70% of meer. „Hiermee willen we de kwaliteit op een hoger niveau brengen”, zegt Van der Harg. „We hebben voor de maximale haze gekozen, 75%, om het licht

tal voordelen. „In de afkweek moeten we veel remmen. Door 20% blauw licht te geven hopen we een compactere plant te krijgen.” Meestal zit er slechts 10% blauw licht in de leds. Verder

verwacht hij in de nieuwe kas 10% energie te besparen met deze leds. Zo kan hij met de bestaande WKK en elektriciteitsaansluiting door blijven draaien.

De leds en de SON-T kunnen apart aan- en uitgeschakeld worden. Zo wordt het mogelijk om in het late voorjaar en het vroege najaar alleen de leds te gebruiken. In de winter komt de SON-T erbij.

De ledlampen geven geen warmtestraling af.

Dat is gunstig voor de potrozen, die twintig uur per etmaal worden belicht.

Dit zijn allemaal punten die mogelijk de terugverdientijd verkorten. Van der Harg rekent daarom op een terugverdientijd van vijf jaar.

31

Peter en Martin van den Bos, potplanten:

’We hebben nu een efficiëntieslag gemaakt’ De broers Peter en Martin van den Bos runnen sinds begin 2009 kwekerij Islandplant, met als hoofdteelt pothortensia. In de loop van de tijd zijn de bedrijfsactiviteiten uitgebreid en zijn er locaties bijgekomen. Op het hoofdbedrijf in Vierpolders is nu bijgebouwd. Voornaamste reden is het bereiken van een grotere efficiëntie door het afstoten van een huurlocatie.

P

eter en Martin van den Bos hebben nu vijf jaar hun pothortensiakwekerij. Aanvullende teelten in het voorjaar zijn fuchsia, petunia en lobelia, en in het najaar kerststerren. In de loop van de tijd is het aantal locaties uitgebreid. Naast de hoofdvestiging in Vierpolders beschikt Islandplant over diverse andere bedrijven: twee op- en afkweeklocaties in Tinte, een vermeerderingslocatie in Brielle voor moeren en beworteling, ’buitenvelden’ in Tinte voor het afharden van hortensia en ook een huurlocatie.

Afstoten huurkas De uitbreiding van de hoofdvestiging heeft vooral te maken met het afstoten van de huurlocatie. De broers vertellen dat ze een voormalige groente-substraattuin huren,

die zo z’n nadelen heeft. „Het stoken is er te duur. Bovendien kunnen we 40% van de kas niet verwarmen en dus niet genoeg productie draaien.”

Door deze huurtuin af te stoten en de hoofdvestiging uit te breiden wordt volgens de gebroeders Van den Bos een slag gemaakt in arbeid, energie, ruimtebenutting en transport. Er is zo een lagere kostprijs te realiseren bij een hogere productie.

Circa 2 ha bijgebouwd De hoofdvestiging van 3,3 ha bestond uit een kas met schuur. Aangezien bijbouwen uitsluitend in de lengterichting kon, werd het een verlenging naar 500 m. Aan die kant van het bedrijf is ook een nieuwe bedrijfsruimte verschenen. Bij elkaar een vergroting van 3,3 ha naar 5 ha. Aan de bouwactivitei-

ten legt kassenbouwer Havecon de laatste hand. Tweede week maart gaan de hortensiaplanten er in.

Langer traject De doorlooptijd van begin van de plannen tot uiteindelijke oplevering van het project is langer dan waar voorheen in de glastuinbouwsector sprake van was. Maar, zo geven Peter en Martin van den Bos aan, daarmee hadden ze ook wel rekening gehouden. „Voor de financiering hadden we rekening gehouden met een langer traject. Veranderde regels in de bankwereld en wijzigingen in de bevoegdheden van medewerkers zijn daar de oorzaak van. Aan de andere kant was er ook wel een voordeel. De rente staat uiterst laag.” <

Feiten D ffuus g as met 20

haze

In plaats van gewoon tuindersglas kozen de gebroeders Van den Bos voor diffuus glas, uit China. Qua prijs scheelde het niet zoveel. De grote, geharde glaspanelen hebben afmetingen van 1,50 m bij 2,54 m. De ruiten hebben een haze-factor van 20%; er is niet voor een AR (anti-reflectie)-coating gekozen, om de maximale hoeveelheid licht binnen te halen. Een bijkomend voordeel van dit diffuse glas vinden de broers dat het een hoge UV-B doorlatendheid heeft. Niet alleen maakt dat het gewas steviger, maar ook wordt de bloemkleur dieper en helderder.

32

Vakblad voor de Bloemisterij 9 (2014)

Foto’s: Bert Vegter

Nu twee bedrijfsruimten, met ieder eigen functie

In het nieuwe bedrijfsgedeelte van de kwekerij van Peter (links) en Martin van den Bos zijn betonvloeren voor de teelt van pothortensia aangelegd. Achteraan is de nieuwe bedrijfsruimte te zien, met ook deuren van de laaddocks. In de bedrijfsruimte wordt onder meer een inpakstation opgesteld. De reeds bestaande loods wordt omgebouwd tot koelcel, om planten in winterrust op te slaan. Omdat het bedrijf in de nieuwe opzet alleen maar langer is geworden, zal er meer intern transport plaatsvinden. Daarvoor zijn twee heftrucks aangeschaft, die worden voorzien van tweelaags vorken. In de aanleg van het verwarmingssysteem is rekening gehouden met de eventuele komst van aardwarmte in het gebied.

g

Menin

’Opnie w ere schermen’ Voor hun teelten hebben Peter en Martin van den Bos, in overleg met hun bouwadviseur Jeroen Noordermeer van bureau Steur, gekozen voor drie schermen om de gewenste omstandigheden te creëren. Het wordt redelijk wennen met schermen, zo is het vooruitzicht, want de nieuwe kas is een meter hoger en er gaat geschermd worden onder diffuus glas. Het bovenste scherm is SL99 tegen lichtuitstoot (in de kas wordt belicht met 6.000 lux). Daaronder is er een ’zomerscherm’. Dat is SL45, een schaduwdoek met open structuur. Op het onderste dradenbed ligt het transparante energiedoek SLS10 Ultra Revolux.

Vakblad voor de Bloemisteri9 (2014)

33

Rozenbottelteelt groeit, markt is niet onbegrensd De teelt van rozenbottels zit in de lift. De uitbreiding van het areaal was de afgelopen jaren met name toe te schrijven aan de doornloze Multiflora-types; handelaren en bloemisten zweren steeds meer bij doornloze rozenbottels.

Maar ook de markt voor bottels zonder doorns kan geen explosieve groei aan.

Ank van Lier bloemisterij@hortipoint.nl

A

markt, door aan het fust standaard een label met afbeelding toe te voegen. Inmiddels leveren we als collectief 15 tot 20 verschillende soorten onder het Friendly Rose Fruits-label. Met name doornloze soorten, maar ook een aantal soorten die worden ’ontdoornd’.”

De inspanningen van de Friendly Rose Fruits-telers werpen hun vruchten af, zegt teler en veredelaar Peter van de Pol uit Scherpenzeel, die ook deel uitmaakt van het collectief. „’Doornloos’ is de trend; als kopers de keuze hebben, kopen ze liever een variant zonder stekels. Ook bij de bloemist groeit het besef dat doornloze takken plezieriger werken. En niet onbelangrijk: doornloze rozenbottels leveren over het algemeen een hogere prijs op.”

Professionaliseringsslag Het areaal en de aanvoer van rozenbottels namen de afgelopen jaren toe. In 2002

foto: Stokman Rosefruits

fgelopen jaar werden bij FloraHolland ongeveer 8,3 miljoen rozenbotteltakken aangevoerd, tussen week 37 en week 48. Circa de helft hiervan was ’doornloos’ of vrijgemaakt van doorns.

De zes telers die doornvrije takken aanvoeren onder het label ’Friendly Rose Fruits’ zijn daarin de belangrijkste speler. „Wij voeren naar schatting 60% van alle doornvrije rozenbottels aan die bij FloraHolland voor de klok komen”, geeft Eric Stokman van Stokman Rosefruits aan. Hij heeft twee rozenbottelkwekerijen in Servië, met een oppervlak van in totaal 15 ha. Daarnaast nam Stokman vier jaar geleden het initiatief tot Friendly Rose Fruits: een label voor doornloze rozenbottels, waaronder zes Nederlandse telers hun product verkopen. „Doornloze bottels werden al langer geteeld, maar voor kopers was het vaak niet duidelijk welke soorten wel of geen stekels hadden. Wij hebben geprobeerd om dit product herkenbaarder te maken in de

Areaal en aanvoer van rozenbottels is de afgelopen jaren toegenomen. De extra aanvoer komt niet alleen uit Nederland, maar ook uit landen als Italië en Servië (foto). Daar groeit de teelt zelfs nog harder dan in Nederland.

34

werden nog 2,6 miljoen takken aangevoerd, nu zijn dat er dus 8,3 miljoen. „Deze groei gaat heel geleidelijk; er komt ieder jaar iets bij”, zegt marktmanager Gerard Gardien van FloraHolland. „De extra aanvoer komt niet alleen uit Nederland, maar ook uit landen als Italië en Servië. Daar groeit de teelt zelfs nog harder dan in ons land.”

Vanwege de toenemende vraag naar doornloze rozenbottels vond de uitbreiding met name plaats in de Multiflora’s. Deze rozenbotteltypes, ook wel leirozentypes genoemd, zijn meestal doornloos en hebben kleinere bottels. Deze soorten worden opgebonden, net zoals bramen.

Precieze cijfers van het areaal rozenbottels in Nederland zijn niet voorhanden; schattingen lopen uiteen van 30 tot 50 ha. Er is een handvol gespecialiseerde telers, daarnaast zijn er veel snijheester- en zomerbloementelers die een hoekje rozenbottels telen.

Deze groep is volgens Stokman de laatste jaren kleiner geworden. Aanvoercijfers van FloraHolland bevestigen dit beeld. „Het is voor ondernemers met kleinere oppervlakken vaak lastig om een goede boterham te verdienen”, zegt Stokman. „Handelaren hechten namelijk waarde aan volume en continuïteit. Daarom zie je dat steeds meer kleinere telers stoppen met rozenbottels, terwijl de gespecialiseerde telers hun productie opschroeven.”

Teler Michaël Kool uit Wilp, die 5 ha rozenbottels heeft, geeft ook aan dat telers zijn afgehaakt vanwege teelttechnische problemen. „In diverse bestaande struikrozentypes kwamen de afgelopen jaren problemen voor met zetting en/of bottelrui. Ook was de kwaliteit van de takken bij oudere gewassen niet altijd optimaal.”

Van de Pol vindt dat de rozenbottelteelt desondanks prima inpasbaar blijft in een snijheester- of zomerbloemenbedrijf, mits een teler de juiste soorten kiest. „Belangrijk is om aan de slag te gaan met soorten die Vakblad voor de Bloemisterij 9 (2014)

Achtergrond

Speciale toepassingen tool marktverbreding

Beperkte marktruimte Hoewel de doornloze bottels in een behoefte voorzien, is de beschikbare marktruimte voor rozenbottels niet onbegrensd. Onder meer de prijsontwikkelingen in het afgelopen jaar toonden dat aan. Jarenlang schommelde de gemiddelde klokprijs bij FloraHolland rond 30 cent, in 2013 kwam de middenprijs uit op 27,5 cent. „Lange tijd was er geen reden tot klagen, maar afgelopen jaar duikelden de prijzen omlaag.

Sommige telers beurden tot 50% minder voor hun takken!”, zegt Stokman. „Vooral de toegenomen aanvoer was hier debet aan.

Daarnaast kwam de vraag naar rozenbottels laat op gang, als gevolg van het slechte voorjaar van 2013. Aan het begin van het rozenbottelseizoen zaten bloemisten namelijk nog volop in de zomerbloemen en hypericum en stond hun hoofd nog niet naar rozenbottels.

Dit heeft voor mij duidelijk gemaakt dat de markt niet meer veel ruimte biedt.”

Michaël Kool deelt deze mening; hij verwacht dat de prijzen structureel onder druk zullen blijven staan. „Maar wij kunnen qua middenprijs niet naar hetzelfde niveau zoals hypericum: met name snoeien en opbinden kost in de leirozenteelt enorm veel arbeid.

Gaat de middenprijs richting 25 cent per tak, dan is de teelt moeilijk rond te rekenen.

Een nadeel van leirozen is bovendien dat de gemiddelde taklengte korter is dan bij de struikroostypen, met een lagere middenprijs tot gevolg.”

Ook Gerard Gardien geeft aan dat de aanvoer van rozenbottels alleen nog mondjesmaat kan toenemen. „Wellicht kan het verder oprekken van het seizoen, met name richting december, wel extra marktruimte creëren.” Peter van de Pol is positiever gestemd en denkt dat de markt nog wel ruimte biedt. „Afgelopen seizoen was voor veel gewassen belabberd qua prijsvorming; ook hypericum en zomerbloemen werden slecht betaald. Daarbij werd een grote hoeveelheid rozenbotteltakken verhandeld via bemiddeling, tegen een relatief lage prijs.

Ook dat speelde mee. Ik denk dan ook dat Vakblad voor de Bloemisterij 9 (2014)

Rozenbotteltelers proberen de markt ook op te rekken door te zoeken naar nieuwe producttoepassingen. Zo maakt Eric Stokman op zijn bedrijf in Servië rozenbottelkransen die hij afzet via FloraHolland Connect. „Hierin verwerk ik takken korter dan 30 cm, die ik normaliter zou weggooien. Het kost anderhalf tot twee uur om een dergelijke krans te maken. Daarom moet zo’n krans voor mij minimaal € 20 opleveren. Aangezien deze prijs bij bloemisten twee of drie keer over de kop gaat, is het een behoorlijk duur product. Een grote markt is hier dan ook niet voor.”

Stokman en Michaël Kool leveren, net als diverse andere telers, ook Multifloratakken met een lengte van circa 2 m.

Deze worden mondjesmaat aangevoerd, speciaal voor decoratie van onder meer winkels en hotels. „Ook hierbij gaat het om

een nicheproduct, waarvan je geen grote hoeveelheden kunt aanvoeren.”

Datzelfde geldt volgens Stokman voor takken met gewaxte en gedompelde bottels. „Waxen en verven kost veel werk waardoor je hieraan als teler niet veel kunt verdienen. Zelfs in Servië, waar de lonen beduidend lager liggen dan in Nederland.

Daarom doen we dit alleen op bestelling.”

Volgens Peter van de Pol zijn gewaxte en gedompelde bottels wel in opkomst, hoewel ook hij aangeeft dat het om een nichemarkt gaat „Gewaxte exemplaren doen het met name rond de kerst goed en zijn erg in trek in Oost-Europa. Zelf dompelen brengt echter behoorlijk wat kosten met zich mee; wij besteden dit meestal uit aan gespecialiseerde bedrijven. Desondanks is het een mooie manier om de markt te verbreden.” foto: Ank van Lier

voldoende ziekteresistent zijn. Ook is van belang om een ruime plantafstand te hanteren. Dan is er voldoende ruimte en lucht tussen de planten, waardoor takken beter opdrogen en meeldauw minder kans krijgt.”

de markt nog wel ruimte biedt, maar wel gefaseerd. Een groei van 10% per jaar is het maximum. Verder is het zaak dat ondernemers de juiste keuzes maken en kiezen voor een product dat zich onderscheidt van de rest, bijvoorbeeld door bijzondere bottels, een hoge ziekteresistentie of grote en zware takken.”

Eric Stokman denkt dat wellicht nog extra marktruimte valt te creëren door in te zetten op productpromotie. „De rozenbottel heeft een sierlijke en natuurlijke uitstraling en past prima in de huidige woon- en leefsfeer.

Deze troeven willen we als Friendly Rose Fruits-collectief verzilveren.” <

Erik Stokman: „Voor kopers was vaak niet duidelijk welke soorten wel of geen stekels hadden. Wij hebben doornloze rozenbottels herkenbaarder in de markt gemaakt door aan het fust een label met afbeelding toe te voegen.”

In het kort n In 2002 werden bij FloraHolland nog

2,6 miljoen takken rozenbottel aangevoerd, inmiddels zijn dat er 8,3 miljoen. n Ons land telt een handvol gespecialiseerde telers, ook zijn er veel snijheester- en zomerbloementelers die op beperkte schaal bottels telen.

35

Teelttips Pioen Omvallers Let bij de bespuiting tegen omvallers (botrytis) op, dat dit gebeurt als de stelen gaan strekken. Op het moment van strekken valt de schimmel de stengel binnen. Doordat de steel een beetje beschadigt tijdens het opkomen heeft de schimmel vrij spel, zeker bij nat weer.

Het juiste tijdstip van spuiten hangt af van het sortiment. De boerenpioen-

gerbera Gewasbescherming Het ziekte- en plaagniveau op de bedrijven is nu redelijk onder controle.

Wel worden nog her en der kleine plekjes gecorrigeerd, vooral tegen wittevlieg. Als er langs de gevels problemen zijn met wittevlieg, is optreden met chemie en GNO-middelen

anthurium Etmaaltemperatuur Door het zachte winterweer kunt u hoge etmaaltemperaturen realiseren om bloemen versneld af te laten rijpen. Als de stand van het gewas het toelaat kunt u etmalen tot 25°C aanhouden.

De stand van het gewas wordt bepaald door de

36

Zomerbloemen Klimaat koude kas

typen en de Corral-soorten komen namelijk veel eerder op dan de gewone soorten. Dit is waarschijnlijk de reden dat deze soorten vaak meer last hebben van deze kwaal. Ze worden in een veel later stadium pas gespoten.

Als er zowel vroege als gewone soorten worden geteeld, spuit dan in twee keer. Eerst de vroege en enkele weken later de late soorten als deze in het

goede stadium staan. Als namelijk nu in het stadium van de vroege soorten alles wordt gespoten, dan is de werking bij de late soorten weer niet optimaal.

Een keer extra de spuit pakken geeft dus een veel betere werking dan alles in één keer behandelen.

wekelijks noodzakelijk.

Als u wilt starten met biologische bestrijders tegen wittevlieg/trips, dan moet de meeldauw onder controle zijn. Want om de natuurlijke vijanden een betere kans te geven is zwavelen via de verdampers enige weken niet mogelijk. Het is nu een goed moment om Phytoseiulus persimilis en Amblyseius californicus in te zetten. Ga eerst na of er nog een overgebleven roofmijtenpopulatie in het

gewas zit. Kijk verder of bepaalde spots eerst een keer behandeld moeten worden met Floramite of Scelta, en zet dan een mix van roofmijten in rondom de haarden. Herhaal het inzetten twee tot drie maal.

Momenteel kan ook spint verspreid in het gewas voorkomen; let ook op plekken rond verdeelstukken en schakelkasten en de gevelrijen.

Voor de inzet van de galmug feltiella is het eigenlijk nog te vroeg. Maar als

u een spinthaard enkele dagen afdekt met een stuk vliesdoek, zal de mug daar wel eieren gaan leggen en bouwt zich een populatie op.

Als u breed werkende middelen heeft ingezet, raadpleeg dan de neveneffectenlijst hoeveel wachttijd u in acht moet nemen. Middelen kunnen in de winter iets trager afbreken. Start daarom altijd met enkele testapplicaties om te beoordelen of een natuurlijke vijand aan wil slaan.

Bij een wachtperiode van enkele weken kunt u in die periode overschakelen op de inzet van insectenparasitaire schimmels. Zorg dat het gewas goed aan de onderzijde geraakt wordt en dat het lang vochtig blijft, zodat de schimmel goed zijn werk kan doen.

De schimmels worden met name ingezet tegen wittevlieg, maar werken ook tegen spint en tripslarven.

hoeveelheid assimilaten die het gewas deze winter heeft kunnen maken en het verbruik van het gewas.

Het verschil in aanmaak van assimilaten tussen telers wordt vooral veroorzaakt door hogere lichtsommen die op het gewas zijn gerealiseerd.

Met de hogere gerealiseerde etmalen zal het gewas meer assimilaten verbruiken. Let daarom op de bloemknoppen om na te gaan of het gewas niet te ver uit balans raakt.

Indicaties dat er te hoge etmalen worden aangehouden zijn: n bruine kolfpunt (Tropical); n bloemknoppen direct uit de schacht worden witachtig; n bloemsteel direct onder de knop wordt lichter van kleur; n bloemstelen worden dun.

Met hogere kastemperaturen en luchten/kieren moet komende maand het vochtdeficiet niet te hoog gaan oplopen. Start bevochtiging bij een VD van 7 en

op straling van 300-400 W mag u deze met -2 naar een VD van 5 afbouwen.

maar dat lichtverlies wordt beperkt.

Henk van den Berg Teelt- en Bedrijfsadvies, 0252-340301

In het voorjaar is het klimaat in de koude kas vooral een probleem op donkere dagen omdat de binnentemperatuur dan vrijwel hetzelfde is als de buitentemperatuur.

Al is er maar een beetje licht, dan zal de temperatuur in de kas hoger oplopen als alleen de ramen aan de luwe zijde op een kier worden gezet. Zodra er temperatuurverschil is tussen binnen en buiten, is er vochtafvoer.

Ook het gebruik van een ventilator die de lucht in beweging houdt, helpt om vocht af te voeren. Als de zon schijnt, houd dan de warmte zo veel mogelijk vast.

Lucht alleen met een klein kiertje aan de luwe zijde.

De warmte die door de zon wordt veroorzaakt is nooit negatief, omdat er dan altijd licht genoeg is.

Henk van den Berg Teelt- en Bedrijfsadvies, 0252-340301

Eric Kerklaan, DLV Plant, 06-53427249

Spint Schermen De stand van de zon wordt hoger en stralingswaarden nemen nu steeds sneller toe. Start daarom met schermen vanaf 350 W. Met condens aan de folie wordt de warmte nog wat meer verdeeld en kunt u vanaf 400 W gaan schermen. Doe dit wel in stappen. Zo voorkomt u dat blad te veel opwarmt

Spint ontwikkelt zich steeds vroeger in het jaar en kan zich snel ontwikkelen. Controleer daarom oude spinthaarden. Ook worden dit jaar al kolfmijtjes waargenomen. Een behandeling met Vertimec vroeg in de ochtend levert de beste bestrijding op.

Hans van Eijk, Bureau IMAC Bleiswijk, 010-5219094 Vakblad voor de Bloemisterij 9 (2014)

Schoffelen

Phalaenopsis Planttemperatuur De warmtestraling van de zon neemt nu flink toe. Het is in maart altijd weer verrassend hoe snel de planttemperatuur kan oplopen, zelfs onder een diffuus doek.

Dit geldt vooral wanneer u streeft naar PAR-waarden boven de 180 µmol/m²/sec.

De temperatuur van het blad kan met name midden op de dag zo hoog worden dat de plant stress ondervindt.

Het vele licht kunnen de bladeren wel verwerken maar door de snelle opwarming van de cellen kan schade ontstaan. Midden op de dag zijn de bladeren ook gevoeliger voor veel licht en warmte. Controleer in deze uren regelmatig de planttemperatuur. Scherm dan meer licht weg om verdere opwar-

Chrysant Belichtingstrategie In het recente verleden was 1 maart een datum dat er met de belichting fors werd teruggeschakeld om volop elektra terug te leveren.

Wat nog steeds staat is dat u vanaf 1 maart de inkoop van stroom/de vaste maandlasten van electra minimaliseert. Bij lichtniveaus > 7.000 lux betekent dit terugschakelen naar 50% lichtniveau. Inkoop van elektra vindt enkel nog in de nacht plaats in het geval dat u met warmteoverschotten heeft te maken. De kans hierop is echter gering.

Als start donkertijd houdt u op dit moment nog 17.00 à 17.30 uur aan. Half maart Vakblad voor de Bloemisterij 9 (2014)

ming te voorkomen. Advies is om in maart tussen 11.00 en 14.00 uur de gewenste instraling 20% te verlagen.

Wees ook alert met hogere instraling op de dagen voor het gieten. Als de plant minder water kan opnemen of ter beschikking heeft, kan de plant de hogere warmtestraling niet verwerken.

Krijten Om de snelle verhoging van de temperatuur in het blad te voorkomen is het zinvol om op tijd te krijten. Er komt in verhouding met de PAR minder warmte in de kas.

Of wanneer er een diffuus middel is opgebracht, komt de straling in zulke mate verstrooid binnen dat de cellen in de bovenste bladeren minder snel opwarmen.

kunt u schakelen naar 18.00 uur. Om 17.00 uur donker betekent dat u bij een donkertijd van 13 uur (u zit nu op de langste donkertijd) om 6.00 uur in de ochtend start met belichten van de KD-vakken. Deze vakken belicht u tot 9.00 à 10.00 uur. Langer doorbelichten is niet nodig, u kunt na dit tijdstip starten met terugleveren van elektra. Doordat u niet laat met het doek dicht gaat in de namiddag, is aanschakelen van de belichting in de namiddag niet meer nodig.

Uiteindelijk stopt u half maart helemaal met belichten van de KD-vakken.

Er kunnen een aantal redenen zijn om toch door te belichten. Bijvoorbeeld vakken voor de Engelse Moederdag die zeer snel zijn geteeld en nog alles nodig hebben. Of donker en koud weer met lage teruglever-

Een ander voordeel van krijten rond week 11 is dat het klimaat stabieler is door het afvlakken van lichtpieken en het diffuus maken van de instraling. Dit heeft weer tot gevolg dat: n plantactiviteit stabieler is; n de kans op voortakken kleiner is; n er minder snel en minder veel gelucht hoeft te worden zodat het vochtniveau veel stabieler blijft; n de kans op aantasting door erwinia kleiner is. Klimaatwisselingen veroorzaakt door schommelingen in het lichtniveau in combinatie met een zwakker wintergewas kan in deze periode tot meer erwinia-aantastingen leiden.

Ed Konijn, Bureau IMAC Bleiswijk, 010-5219094

prijzen voor de stroom. Het is echter de vraag hoe reëel die combinatie is.

Belicht u door, schakel de belichting dan af bij een lichtniveau van 200 à 300 W/m2. Voorkom daarnaast dat u doorbelicht met de luchtramen open. In dat geval benut u de warmte van de belichting niet, dus dure kWh’s.

Een veelgestelde vraag is ook: ,,Kan ik al terug met het belichten van de LD-vakken?” U start hier mee op het moment dat de belichting overdag is geminimaliseerd. 17.00 uur donker betekent dat u start met het belichten van de LD-vakken om 21.00 uur. In de maand maart schuift dit geleidelijk op richting 23.00 uur beginnen – 7.00 uur stoppen.

Kees van Egmond kees@kees-ineke.nl

Afwisseling We voelen het meteen als we de eerste bloemen van de nieuwe planting oogsten. Ze zijn knapperig. Het blad knispert. Als het chips was geweest had je gezegd dat ze kraken. Het voelt goed. Groen blad tot onderaan toe. Dat was de laatste weken wel anders. There is a season, turn turn turn, klinkt op de radio.

Elk jaar heb je wel zo’n periode dat je niet tevreden bent over je gewas. Wat zeg ik? Je bent spekkoper als het bij één periode blijft. Als het buiten donker en grijs is en de temperatuur hoog, dan weet je al dat de groei in de kas niet vanzelf gaat. En dat houdt meteen ook in dat schimmels op de loer liggen. Als ik de geluiden zo om me heen hoor dan is botrytis de afgelopen maanden niet op wintersport geweest.

Dat houdt de boel natuurlijk wel levendig. Stel je eens voor dat alles altijd alleen maar goed zou gaan. Ken je die mensen ook? Die zouden willen dat het altijd zomer is. Elke dag zon en warmte.

Dat lijkt ze het einde. Nou, vergeet het maar.

Wedden dat je het niet meer zo waardeert na verloop van tijd? Denk eens aan die eindeloze kou van vorig voorjaar. Hoe je daarna genoot van een doorbrekend zonnetje. Ik geloof niet in zo’n tandartsassistente met ogen waarin het altijd lente is. Twee keer per jaar bij de periodieke controle is vaak zat.

Of eten. Als je toch elke dag een copieuze maaltijd voorgezet zou krijgen. Of altijd gebak. Ik denk dat je na een week al zou terug verlangen naar een normale Hollandse stamppot of een bord spaghetti bolognese a la mama. En bij de koffie even niks, nee, dank u. Het is niet minder lekker geworden, maar je waardeert het gewoon niet meer. Afwisseling van spijs doet eten.

Hoe heerlijk kan het zijn om je vrouw weer te omhelzen nadat je een keertje woorden hebt gehad. Hoe uitbundig vierde men de vrede na de Tweede Wereldoorlog. Hoe blij ben je als na een crisis de prijzen weer omhoog gaan en er weer wat vet op de botten verschijnt. Dan geniet je extra.

Ja, het klopt. Overal is een tijd voor. Maar jongens, wat zou ik toch graag een uitzondering maken voor de bloemen in mijn kas. Als de kwaliteit toch altijd super kon zijn... Nooit meer slecht blad. Echt waar hoor, ik teken ervoor. Dan maar wat minder genieten.

DLV Plant, René Corsten, 06-53374539

37

Nieuws

Festa dei Nonni nog eenmaal collectief gefinancierd uit PT-reserves De PT-commissie Sierteelt & Groen is op 25 februari akkoord gegaan met diverse projecten, waaronder financiële ondersteuning voor de promotie van bloemen en planten tijdens Festa dei Nonni.

Het Productschap Tuinbouw (PT) bouwt in 2014 verder af. Komend jaar passeren nog wel diverse projecten tijdens twee vergaderingen van de PT-commissie Sierteelt & Groen de revue. Zij beslist dan of deze projecten nog kunnen rekenen op bijdragen uit de PT-reserves.

Festa dei Nonni Mede door Bloemenbureau Holland is Festa dei Nonni (grootoudersdag) begin oktober in Italië uitgegroeid tot een officiële feestdag met veel potentie voor de afzet van Nederlandse bloemen en planten. Door de wijziging van het promotiebeleid bij Bloemenbureau Holland, noodzakelijk door een sterk gereduceerd budget voor promotie, wordt deze speciale bloemen- en plantendag op Italië niet meer ondersteund. Exporteurs onderkennen het belang van speciale dagen, maar zijn er tot nu toe onvoldoende in geslaagd om de mogelijkheden samen met hun klanten te benutten. Zo hebben ook Italiaanse afnemers behoefte aan promotionele ondersteuning door hun Nederlandse leverancier. Vandaar dat handelaren toch aankloppen bij het PT, ook al is promotie al langere tijd geen kerntaak meer.

De commissie is akkoord gegaan met een bijdrage van € 132.000 doordat het plan goed is uitgewerkt, exporteurs zelf ook bijdragen aan het promotiemateriaal en een beroep wordt gedaan op het financieringsfonds Bloemisterijhandel. De bijdrage is niet alleen bestemd voor promotiemateriaal.

Ook wordt nagegaan, aan de hand van een evaluatie dit jaar in Italië, of grootoudersdag is te introduceren in andere landen op privaat gefinancierde basis. Immers, aankloppen bij PT is er na dit jaar niet meer bij.

Uit hetzelfde financieringsfonds worden twee lopende projecten nog een jaar met collectief geld gefinancierd: n DaVinci3i. De bijdrage van € 84.400 is onder meer bedoeld om de resultaten van drie jaar DaVinc3i via masterclasses met ondernemers te delen. Het project onderzoekt de effecten van virtualisering en internatio-

38

Festa dei Nonni kan als speciale bloemen- en plantendag een push geven aan de afzet van Nederlandse bloemen en planten op de Italiaanse markt.

nalisering op het sierteeltcluster ter verbetering van de bedrijfsvoering, beperking van onnodig fysiek transport en versterking van de internationale concurrentiepositie. n HubWays. Met een bijdrage van € 51.000 wordt deze berichtenuitwisseling tussen de ketenpartijen in de sierteeltsector technisch getest en geperfectioneerd.

Kas als Energiebron Kas als Energiebron (KaE) is overgedragen aan LTO Glaskracht Nederland, maar honorering van projecten in 2014 loopt nog wel via PT-commissies. Elf projecten zijn gehonoreerd, waarmee bijna € 1,8 miljoen is gemoeid, inclusief communicatie-, begeleidings- en consultancykosten.

Hieronder volgt een overzicht van de projecten van belang voor bloemisterijtelers. n Versnellingsplan Het Nieuwe Telen (HNT). HNT is in nagenoeg alle teelten toe te passen, maar wordt onvoldoende

opgepikt om doelen per 2020 te realiseren.

Vandaar het versnellingsplan bestaande uit onder meer het houden van kantinebijeenkomsten om telers te enthousiasmeren en formeren van studiegroepen om de kennis eigen te maken en toe te passen. n Continuering van de actielijnen efficiënt fossiel (voornamelijk door inzet WKK) en bio-energie binnen KaE. n LED it be 50%. Dit is een groot wetenschappelijk project waarbij wordt beoogd door slim inzetten van led’s 50% te besparen op elektragebruik waarbij kwaliteit en productie minimaal gelijk blijven. KaE wil hierin mee participeren door het project mede financieel te ondersteunen. n Optimalisatie ventilation jet systeem.

Naast het testen van de verbeterde versie op 0,6 ha gerberateelt, wordt de meerwaarde ervan in kaart gebracht ten opzichte van ontvochtigen via slurven en luchtbehandelingskasten. Het ventilation jet systeem ontvochtigt namelijk via een koker met Vakblad voor de Bloemisterij 9 (2014)

Foto: BureauSierteelt.nl

(Advertentie)

ventilator die door twee gesloten schermen is gestoken en waarmee lucht van boven het scherm omlaag wordt gestuwd. Hieruit zal moeten blijken dat het systeem niet alleen interessant is voor de gerberateelt, maar ook voor gewassen als chrysant, alstroemeria, freesia en diverse potplanten. n Homogener kasklimaat met overdruk.

Moderne energiezuinige kassen blijken gevoeliger voor klimaatongelijkheid. Door na te gaan hoe klimaatverschillen ontstaan, zijn technieken te optimaliseren waarmee het gewas gelijkmatiger en efficiënter droogt en verstorende natuurlijke luchtstromen zijn te ondervangen. Overdruk kan bij een juiste toepassing uitkomst bieden. n Verbetering lichtinval winterlicht. Nagaan hoe winterlicht beter de kas is in te krijgen vooral onder een standaard diffuus kasdek.

Allereerst wordt het kasdekvorm onderzocht gevolgd door coatings en condensvorming. In een afsluitende workshop zullen resultaten worden besproken met telers, kassenbouwers en glasleveranciers. n Energiebesparing trekheesters door bloeistimulering met stuurlicht. Bij sneeuwbal wordt getoetst of met stuurlicht het uitlopen van knoppen is te doorbreken. Hiermee valt veel energie te besparen. Resultaten zijn interessant voor andere trekheesters, maar ook voor azalea, snij- en pothortensia. n Meer rendement uit belichting en CO2 .

Kwekers stemmen graag hun belichting en CO2 af op de behoefte van de planten. Voor kalanchoë, phalaenopsis, bromelia, ficus, spathiphyllum, potchrysant, lisianthus, chrysant en lelie is dat onderzocht. In vervolgonderzoek volgen alstroemeria, gerbera, freesia, bouvardia en dendrobium. n Belichtingsnavigator. Dit is een werktitel voor een interactieve applicatie voor kwekers, financiers en beleidsbepalers. Het beoogt een webportaal te worden waarin alle relevante informatie en ontwikkelingen over belichting staan en zodoende bijdraagt aan verdere elektriciteitsbesparing. De app moet laagdrempelig en eenvoudig zijn, zodat die op het eigen bedrijf is toe te passen. n Doorzichtige zonnecellen in kasdek.

Vergaren van kennis of doorzichtige zonnecellen perspectief bieden voor Nederlandse kassen. Het materiaal is namelijk voor de Nederlandse omstandigheden mogelijk alleen geschikt voor gewassen waar zwaar geschermd wordt, waarbij de effecten van het lichtverlies in de winter vragen oproept. < Vakblad voor de Bloemisterij 9 (2014)

60% tijdbesparing op orderinvoer én foutloos uitleveren?

Kies ook voor het gemak van Match-Online bedrijfssoftware!

Match-Online voor kwekers is stap-voor-stap in gebruik te nemen. Dus geen investering ineens, maar wel de voordelen van een geïntegreerde totaaloplossing.

Bel 0297 28 88 73 en vraag Eric van ’t Boveneind naar overtuigende argumenten en referenties.

www.match-online.nl M atc h - O n l i n e i s d e e n i g e g e ï n t e g r e e r d e tOta a lO p lO s s i n g vOOr sneller werKen, betere Marges en Meer inzicht

39

Nieuws

Reuring rond nieuw tulpensortiment

Op de Vaktentoonstelling Tulp in Zwaagdijk werd donderdag 20 februari gerefereerd aan beleggingsfonds Novacap, die een belangrijke rol speelde in de zogenoemde SBCaffaire. Zo’n tien jaar geleden werd een soort pyramidespel gecreëerd rond de handel in nieuwe tulpencultivars. Uiteindelijk raakten beleggers miljoenen euro’s kwijt.

Zover is het nog lang niet, werd benadrukt op de bijeenkomst in Zwaagdijk. Rond de handel en het in de markt zetten van nieuw sortiment zijn echter ontwikkelingen gaande die niet alle telers waarderen.

Broeisortiment Bollentelers zijn mede door de gunstige prijzen in de broeierij in voor nieuw sortiment.

Er is geld beschikbaar om het te kopen.

Door teelt en handel zijn er inkomsten uit de halen. Tot grote verschuivingen in het broeisortiment zal het niet snel komen. Het

FOTO: HANS NEEFJES

Nieuwe tulpencultivars zijn hot. Veredelaars showen, bollentelers en broeiers kijken en kopen. Ook In- en verkoopbureaus zijn er druk mee. De bollenhandel neemt soms ongewenste vormen aan, vinden betrokkenen.

Regie

De teelt en handel in nieuwe tulpencultivars kunnen niet iedereen bekoren, bleek tijdens de Vaktentoonstelling Tulp in Zwaagdijk.

duurt jaren voordat er voldoende aanbod is van een noviteit. En de kans is groot dat een soort nooit in de top 20 komt, omdat eigenschappen in teelt of broeierij tegenvallen.

Op de bijeenkomst bij Proeftuin Zwaagdijk werd duidelijk dat licenties voor nieuwe cultivars, lidmaatschap van kwekersverenigingen en provisies over transacties ter discussie staan. Telers uitten waarschuwingen richting veredelaars die hun producten showden op de drukbezochte Vaktentoon-

REDACTIE Schipholweg 1, Postbus 9324, 2300 PH Leiden e-mail: bloemisterij@hortipoint.nl www.vakbladvoordebloemisterij nl

40

Bollenkwekers willen meer regie in de keten.

Velen hebben de broeierij al opgepakt.

Export en veredeling zijn in enkele gevallen toegevoegd aan de bedrijfsvoering. Schaalvergroting zet door en afzet verzorgen steeds meer bedrijven zelf. Sommige bedrijven gaan zelfs zo ver dat ze hun lidmaatschap bij veiling FloraHolland opzeggen. De rol van de In- en Verkoopbureaus wordt eveneens kritisch tegen het licht gehouden. „Waarom betaal ik over een hele grote partij bollen dezelfde provisie als over een kleine partij. Het werk is voor jullie hetzelfde, de vergoeding niet,” sprak een teler. „En waarom schermen jullie cultivars af?,” vroeg een ander.

De directeuren van CNB en Hobaho gaven aan dat ze graag een ondersteunende en initïerende rol willen blijven voeren in de toekomstige, naar verwachting meer marktgerichte productie en handel van bolgewassen. Ketensamenwerking en digitalisering zijn daarbij sleutelwoorden. <

UITGEVER BDUmedia Afdeling Vak- en Publieksmedia Postbus 67, 3770 AB Barneveld, tel 0342-49 42 63, fax 0342 41 31 41 Uitgever: Wiljo Klein Wolterink MBA Verkoopleider: Ron van de Hoef, e-mail: r.v.d hoef@bdu.nl

Colofon

Directeur Elbert van den Berg Secretariaat Linda Laman 071-56 59 678 Alice Hoogenboom 56 59 679 Hoofdredacteur Elbert van den Berg 071-56 59 678 Eindredacteur Jenny Mostert 071-56 59 633 Vakredactie Politiek en economie 56 59 637 Quincy von Bannisseht Peter van Leth 56 59 688 Markt en afzet Arie-Frans Middelburg 56 59 687 Cindy van der Zwet 56 59 630 Teelt en techniek Hans Neefjes 56 59 638 Joef Sleegers 56 59 642 Bert Vegter 56 59 639

stelling Tulp, en richting de in- en verkoopbureaus Hobaho en CNB, die daar spraken over toekomstige, nieuwe vormen van samenwerken.

Bureauredactie Carolyne de Vries Lentsch, Marrit Molenaar, Jolanda de Wekker Webredactie Erik Rotteveel Vormgeving Bert Hassing, John Jennissen Fotografie Gerdien de Nooy Freelancers Gert van den Berg, Hermen de Graaf, Bernadette Hoefsloot, Harmen Kamminga, Ank van Lier, Astrid Zoumpoulis-Verbraeken

ABONNEMENTENSERVICE Mutaties en bezorging Abonnementen kunnen op elk gewenst tijdstip ingaan. Opgave via vakbladvoordebloemisterij nl of bij de abonnementenservice.

Abonnementen lopen automatisch door, tenzij uiterlijk twee maanden voor vervaldatum bij de abonnementenservice wordt opgezegd. Dit kan schriftelijk, telefonisch of per e-mail. Ook voor informatie over een lopend abonnement en klachten over de bezorging kunt u contact opnemen met de abonnementenservice, BDUmedia, afdeling Vak- en Publieksmedia, Postbus 67, 3770 AB Barneveld. Op werkdagen is de abonnementenservice telefonisch bereikbaar van 8 30 uur tot 14 00 uur op 0342-494844, e-mail: abonnementen@bdu.nl.

Prijzen Jaarabonnement: € 349,60. Studenten 25% korting; 65 plussers 15% korting. Jaarabonnement Europa: € 449,65 (België: € 377,70). Jaarabonnement buiten Europa: € 466,50.

Genoemde prijzen zijn inclusief 6% btw en verzendkosten.

ADVERTENTIE-EXPLOITATIE Verkoopleider: Ron van de Hoef, 0342 - 494263, 06 - 51806325, e-mail r v d.hoef@bdu.nl Media-adviseur: Gert-Jan Bloemendal, 0342-494807 e-mail: g bloemendal@bdu.nl

Vakblad voor de Bloemisterij is een wekelijkse uitgave van de Stichting Vakinformatie Siergewassen en BDUmedia, Vak- en Publieksmedia.

U tgever en auteurs verklaren dat dit blad op zorgvuldige wijze en naar beste weten is samengesteld, evenwel kunnen uitgever en auteurs op geen enkele w jze instaan voor de juistheid of volledigheid van de informatie. Uitgever en auteurs aanvaarden dan ook geen enkele aansprakelijkheid voor schade, van welke aard ook, die het gevolg is van handelingen en/of beslissingen die gebaseerd zijn op bedoelde informatie.

Lezers wordt met nadruk aangeraden deze informatie niet geïsoleerd te gebruiken, maar af te gaan op hun professionele kennis en ervaring en de te gebruiken informatie te controleren.

Alle rechten voorbehouden. Niets uit deze uitgave mag worden verveelvoudigd, opgeslagen in een geautomatiseerd gegevensbestand of openbaar gemaakt in enige vorm of op enige wijze, hetzij elektronisch, mechanisch, door fotokopieën, opnamen of enige andere manier, zonder voorafgaande toestemming van de uitgever.

Algemene voorwaarden: op alle aanbiedingen, offertes en overeenkomsten van BDUmedia B.V. zijn van toepassing de voorwaarden, welke zijn gedeponeerd ter Griffie van de Arrondissementsrechtbanken en de KvK.

Druk: BDU Media

Vakblad voor de Bloemisterij 9 (2014)

Kasgenoten

A genda t/m 3 maa Lentetuin Breezand, bolbloemententoonstelling. Info: www.lentetuin.nl.

12 maa Kennissessie Groeien door ’projectmatig werken’, Twisk (NH).

Info: therese@coconorganiseert.nl.

13 maa Trendseminar Green Love Inspiration, Den Haag. Info: www.florpartners.nl.

14 maa Social Media strategie, NIMA Expert Class, regio Amsterdam. Info: www.nima.nl.

19-21 maa FloraHolland Seasonal Trade Fair op locatie Naaldwijk. Info: www.floraholland.nl.

27 maa Het kompas voor de marketeer in Food & Agri, Baarn. Info: www.nima.nl.

5-6 apr Kom in de Kas, landelijk evenement.

Info: www.komindekas.nl.

24 apr Energiek2020, Kas als energiebron, Bleiswijk. www.energiek2020.nu.

10-12 jun GreenTech Amsterdam, tuinbouwvakbeurs in de Rai. Info: www.greentech.nl.

LTO Groeiservice

FOTO: Quincy von Bannisseht

Binnenland

Leeftiid: 37 Plaats: Kruisweg Teelt: tulpen Oppervlakte: 7 ha (buiten), 730 m2 (kas)

Bart en Johan Vink

5 maa Landelijke informatiebijeenkomst pioen, 13.30 uur, Zwaagdijk.

6 maa Informatiebijeenkomst chrysant op water, Jan Kreling, Bruchem.

6 maa Landelijke dag alstroemeria, Heerhugowaard.

11 maa Inloopmiddag belichtingsproef lelie, 15.00-17.00 uur, Bleiswijk.

12 maa Excursie kalanchoe, 13.30 uur, Heerhugowaard.

13 maa Gewasgezondheidsdag WUR Bleiswijk.

19 maa Landelijke dag lisianthus, Bleiswijk.

27 maa Informatiebijeenkomst potplanten, 13.30-16.30 uur, lokatie nog niet bekend.

3 apr Informatiebijeenkomst bromelia, lokatie nog niet bekend.

Meer informatie: www.groeiservice.nl

Zijn jullie echte Groningers?

Buitenland

Johan: „Juist niet. Sterker nog, samen met een aantal broeiers uit Loppersum en Smilde hebben we samen een studieclubje. We komen regelmatig bij elkaar op het bedrijf. Dan kijken we hoe het gewas erbij staat en bespreken we elkaars ervaringen.”

4-5 maa Florall voorjaarsbeurs, Gent, België.

Info: www.florall.be.

26-28 maa World Floral Expo 2014, Chicago, USA. Info: www.worldfloralexpo.com.

8-10 apr Flowers & HorTech, Kiev, Oekraïne.

Info: www.flowers-hortech.com.

23-26 apr Hortiflorexpo IPM, Beijing, China.

Info: www.hortiflorexpo-ipm.com.

4-6 jun IFTEX International flower trade show, Nairobi, Kenia. Info: www.iftex.org.

25-27 jun Öga, vakbeurs voor de groene branche, Koppigen, Zwitserland. Info: www.oega.ch.

Bart: „Mijn tweelingbroer en ik zijn hier in Groningen geboren.”

Johan: „Maar onze ouders hadden oorspronkelijk een boerderij in de Haarlemmermeer.

Veertig jaar geleden moesten ze daar wijken voor de aanleg van de Afrikahaven.”

Wat staat er in deze tijd op het programma?

Johan: „Van begin januari tot half april zijn we druk met het plukken van tulpen en het klaar maken daarvan voor vervoer naar de veiling in Rijnsburg. Tussendoor leveren we nog wat aardappelpootgoed af. We hebben namelijk ook nog 70 ha akkerbouw.”

Bart: „Maar de tulpen maken inmiddels zo'n 40% van het bedrijfsresultaat uit.”

Er zitten hier vier bollenbroeiers bij elkaar aan één straat. Toeval?

Bart: „Nee, naast ons zit een trainingscentrum dat in 1995 is opgericht om de bloembollenteelt in Groningen en Friesland te promoten. Vanuit dat project zijn drie ondernemers, onder wie mijn broer en ik, begonnen met de bollenteelt en -broei. De vierde collega was altijd al bollenbroeier.”

Wekt dat geen onderlinge concurrentie?

Onlangs nog een nieuwe gadget gekocht?

Bart: „Ja, sinds kort hebben we gps op de tractor.”

Johan: „Bedoeling is dat we voortaan heel rechte rijen kunnen maken waardoor je spuitpaden precies goed zijn en je niet dubbel spuit of iets overslaat. Dat bespaart gewasbeschermingsmiddel en kunstmest.”

Hoe zien jullie toekomstplannen eruit?

Johan: „We hebben nu zo’n 1,6 miljoen stuks bollen op het land. We streven er naar om de komende jaren flink te groeien in eigen productie.”

Bart: „Het bestemmingsplan laat toe dat we er bijvoorbeeld 1.000 m2 glas bijbouwen.

Dan zouden we 2,5 miljoen stuks kunnen broeien.”

Al een zomervakantie geboekt?

Onderstaande symbolen hebben de volgende betekenis en verwijzen naar de website vakbladvoordebloemisterij.nl

!

Documenten en linken naar website

Vakblad voor de Bloemisterij 9 (2014)

Foto’s

Filmpjes

Johan: „In december zijn we met de hele familie een – heel lange – week naar de Ardennen op vakantie geweest. Dat is voor ons doen al heel wat.”

Bart: „Inderdaad. ’s Zomers is er geen tijd voor vakantie, dan zijn we druk met bollen pellen en met de graanoogst.”

41