Vbb32332015

B

12

8

10

16 Uitbundige

18

bloemenpromotie verbeteren

Cover-nw.indd 1

04-08-15 15:53

613872_.indd 2

5-8-2015 11:06:54

B 8 Hoe te anticiperen op verbod

Vakblad voor de

Opinie 4

Interview: ’Risicomanagement praktisch inbedden in organisatie’

4

Commentaar:

5

Stelling:

Nieuws 6

Thema Uit eigen stal 12 14 20

10

juiste keuzes te maken’

30 36 42

B

16 Een roze bloemenfeest

8

Vragen:

9

Energiemarkt:

10

Ondernemen:

16

Promotie:

18

Afzet:

19

Column:

20

Afzet:

Markt 26 26 27 28 29

Teelt

18 ’Afstand tot veilingen in westen is vaker een issue’

32

In beeld: Leeg dak goed benut

34

Gewasbescherming: Kasgeluiden

38

Teelttips:

39

Column:

40

Teelttips:

41

Column:

Klazienaveen

207

Nieuws

km

Aalsmeer

245

km

44

17 4 km

185

Service

km

45 Herongen, Duitsland America

Kasgenoot: Hans Joling Agenda Voorplaat:

32/33 (2015)

Inhoud.indd 3

3

05-08-15 15:07

Opinie Martin van Staveren, adviseur/eigenaar van VSRM

’Risicomanagement praktisch inbedden in organisatie’ Het is een hele kunst om risicomanagement terug te brengen naar de essentie en praktisch hanteerbaar te maken. Zo denkt Martin van Staveren,

FOtO: VSRM

komt er volgens hem onder meer op neer dat ondernemers risico’s onder ogen moeten zien en het lef hebben ze aan te pakken.

Peter van Leth pvanleth@hortipoint.nl

„Risicomanagement is een eenvoudig hulpmiddel, om ondanks onzekerheden toch als ondernemer je doelen te kunnen bereiken.

Stel, als bloemenkweker ga je een nieuw ras kweken. Daar zitten allerlei onzekerheden aan die risico’s worden als ze bijvoorbeeld ten koste van de winst gaan. Met risicomanagement breng je dergelijke risico’s op een gestructureerde wijze in kaart en besluit je vervolgens of en zo ja, wat je er aan kunt en wilt doen. Risicomanagement betekent dus ook met open ogen bewust risico’s nemen.”

„Ja en nee. De kern van risicomanagement is voor elke sector gelijk. Die bestaat uit de zes stappen van doelen bepalen, risico’s in kaart brengen, inschatten hoe groot ze zijn, al dan niet maatregelen nemen, checken of die maatregelen werken en dit alles beknopt vastleggen. Deze hele cyclus herhaal je bijvoorbeeld elk kwartaal, omdat risico’s zo maar kunnen veranderen. In bepaalde sectoren is risicomanagement verder ontwik-

keld dan in andere, onder andere door de aard van de risico’s.”

risico’s, ook als je door crisisjaren wel „Natuurlijk! Juist om de crisisjaren te boven te komen is het essentieel om te weten welke risico’s je loopt en of je die kunt dragen. Een groot misverstand is dat risicomanagement ingewikkeld en duur is, en dat je er specialisten voor nodig hebt. Een eenvoudige spreadsheet is echter al genoeg, samen met het gezonde verstand van de ondernemer en zijn medewerkers. Door hier een paar uurtjes voor vrij te maken en gekozen risicomaatregelen consequent uit te voeren, kom je al een heel eind in de goede richting.”

Risicomanagement is geen doel maar „Met name in grotere organisaties worden het invullen en afvinken van de risicolijsten een doel op zich. Als er vervolgens niets mee gebeurt, is dat een extra risico. De schijn is

immers gewekt dat er aan risicomanagement wordt gedaan. Risicomanagement is echter niets anders dan een middel om expliciet en gestructureerd om te gaan met de relevante risico’s die je doelen kunnen verknallen. Het als ondernemer scherp hebben van je bedrijfsdoelen, op het gebied van bijvoorbeeld kwaliteit, energieverbruik, klanten en omzet, is wel een eerste vereiste.”

Hoe is te voorkomen dat risicoma-

„Door scherp in de gaten te houden waar het eigenlijk om gaat: het realiseren van je doelen, ondanks de onzekerheden en risico’s die je daarbij tegenkomt. Zorg ervoor dat in al bestaande werkoverleggen open over risico’s wordt gesproken en leg de afgesproken maatregelen beknopt vast in een actielijstje. Hou het zo simpel mogelijk. Op basis van een risicoanalyse zal elk bedrijf moeten bepalen wat de kritische factoren in de bedrijfsprocessen zijn en hoe die worden beheerst om aan de klanteneisen te kunnen

Commentaar Elbert van den Berg hoofdredacteur evandenberg@hortipoint.nl

S

-

-

-

-

-

4

Opinie_NW.indd 4

32/33 (2015)

04-08-15 15:53

Wilt u uw mening geven? Stuur een brief naar postbus 9324,

Stelling

Zonder ’kleine’ veredelaars verschraalt het assortiment voldoen. De disciplines kwaliteitsmanagement en risicomanagement groeien dus steeds meer naar elkaar toe en een slimme ondernemer gaat ze combineren.”

-

komen dezelfde ontwikkelingen af als op grotere sierteeltveredelaars

Risico’s een voor een aanpakken of „Eén van de belangrijkste vaardigheden bij omgaan met risico’s is keuzes durven maken. Dit betekent dus ook kiezen welke risico’s het meest urgent zijn om nu aan te pakken. Alle risico’s aanpakken is waarschijnlijk helemaal niet nodig, omdat sommige risico’s best te dragen zijn.”

Roland Meeuwsen, potplantenkweker in Lent -

-

-

„Het laatste. Een risico is niets anders dan onzekerheid die doelen kunnen dwarszitten. Risicomanagement helpt juist om die bedrijfsdoelen te halen. Niet aan risicomanagement doen, is eigenlijk niets anders dan met je ogen dicht achter het stuur gaan zitten in de hoop dat je zo je reisbestemming gaat halen.”

Staan jonge ondernemers opener voor risicomanagement dan oude?

leliebroeier in Moerkapelle en Luttelgeest

„Interessante vraag. Open staan voor risicomanagement betekent vooral het lef hebben om de realiteit onder ogen te zien en keuzes te maken. Het is dus vooral open staan voor de realiteit met risico’s, die niet zozeer leeftijdgebonden is. Wel kan het zijn dat oudere ondernemers ooit slechte ervaringen hebben opgedaan met de papieren tijger van inefficiënt risicomanagement.”

-

kuipplantenvermeerderaar in De Kwakel -

32/33 (2015)

Opinie_NW.indd 5

5

04-08-15 15:54

Nieuws Zomerschema vakblad

Vakantiewerkers die vooral scholieren vervangen -

tiewerkers aan het knoppen. In deze periode heeft eigenaar Dirk-Jan er ongeveer vier extra

■ Rusland laat alleen bloemen toe na controle in laboratorium De Russische inspectiedienst Rosselkhoznadzor laat vanaf 10 augustus nog alleen Nederlandse bloemen toe als die in een laboratorium zijn onderzocht op quarantaine-organismen.

Dat is te lezen op de site van de dienst.

Rusland wil de controles uitvoeren bij de overgangen met zeven EU-grenslanden. Hoe de controles eruit gaan zien is nog niet bekend.

Mogelijk worden er bij de douanekantoren ruimten ingericht waar de Russen de bloemen zelf gaan uitschudden. VGB-directeur Robert Roodenburg verwacht dat dit een ernstige ontregeling van het grensverkeer kan betekenen.

Het gaat de Russen alleen om snijbloemen die in Nederland zijn geproduceerd. Reëxport blijft buiten schot. Op dit moment gaat 5% van de Nederlandse snijbloemen naar Rusland, goed voor € 200 miljoen per jaar. Meer info staat dagelijks op de website van het Vakblad.

eerst aan de slag gaan gen scholieren die op zaterdag en af en toe vakantie wel extra uren, maar niet voldoende om de vakanties van vaste scholieren op te vangen.

Het oogsten en hoezen laat Breugem aan vaste krachten en uitzendbeter op aan kan qua planning van werkzaamheden. De vakantiewerkers knoppen en doen het repeterende werk dat ook in de vakantie doorgaat, maar niet op een dag aan komt. Zoals sproeiers en assimiltatielampen nalopen en de tandbanen smeren.

■ Rusland onderschept 200 zendingen uit Nederland

■ Een miljoen euro schade door zomerstorm

In Rusland zijn in de laatste drie maanden ruim 300 zendingen van snijbloemen uit de EU onderschept vanwege quarantaine-organismen. Dat schrijft inspectiedienst Rosselkhoznadzor op haar website. Van die zendingen zouden er 200 uit Nederland afkomstig zijn.

De zomerstorm die eind juli over ons land trok heeft voor ongeveer een miljoen euro schade aangericht in de agrarische sector. Bij Interpolis Agro, de grootste verzekeraar in de sector, zijn ongeveer honderd schademeldingen binnen gekomen, vooral uit Zuid-Holland, NoordHolland en andere noordelijke provincies.

Daarvan was een twintigtal meldingen afkomstig uit de glastuinbouw, vooral over gesneuvelde ruiten. Die schades waren beperkt. In slechts één geval waren er meer dan 70 ruiten kapot.

trips, witte roest in chrysant, tabakswittevlieg en mineervlieg. De meest gevonden plaag was de trips; deze werd ontdekt in 160 gevallen.

■ Onrust bij Calais kost half miljoen euro per dag Nederlandse handels- en productiebedrijven lijden een half miljoen euro schade per dag door

■ ’Houd op bouwtekening al rekening met planten’

EVO, de vakorganisatie van ondernemers in het transport. Extra controles op verstekelingen leiden tot grote vertragingen, en versproducten worden afgekeurd als er migranten in de laadruimte zijn aangetroffen. Transporteurs hebben dan ook nog eens kans op een boete die kan oplopen tot 2000 pond per verstekeling. In juni laren en producenten die hun goederen naar Groot-Brittannië laten vervoeren en te maken hebben met steeds gevaarlijker situaties.

Planten reduceren vluchtige organische stoffen in een klaslokaal met 50%. Dat blijkt uit metingen die architect Marius Ballieux heeft uitgevoerd in de Jozefschool in Aalsmeer.

Ballieux pleit er daarom voor dat bij het ontwerpen van gebouwen al rekening wordt gehouden met de inzet van planten. Het onderzoek is ondersteund door Waterdrinker Aalsmeer en Nieuwkoop Europe.

In een klaslokaal met 25 leerlingen is een mix van 30 planten neergezet. Het lokaal ernaast bleef vrij van planten. Volgens de metingen

6

Nieuwskort2.indd 6

werden de gehalten aan vluchtige organische stoffen door de planten gehalveerd.

■ Glastuinders hebben weer vertrouwen in de toekomst Glastuinders hebben weer vertrouwen in de toekomst. Dat blijkt uit de Agro Vertrouwensindex in het tweede kwartaal. Op een schaal van -100 tot +100 scoort de sector +20. Voor de sierteeltbedrijven verliep de export, gesteund door gunstige koersverhoudingen, goed. De enquête is begin juli afgenomen, dus de dreigende Russische boycot en logistieke problemen in Frankrijk en bij de kanaaltunnel zijn niet van invloed geweest op de resultaten.

Melkveehouders en varkenshouders zijn het meest somber over hun toekomst vanwege de lage prijzen van melk en varkensvlees.

■ Westland en Zuid-Holland willen tuinbouw versterken De provincie Zuid-Holland en de gemeente Westland hebben het initiatief genomen voor de gebiedsverkenning en een uitvoeringsagenda voor het Westland. De ambitie is om het tuinbouwcluster de komende jaren te ontwikkelen tot de meest duurzame sector ter wereld, door nieuwe markten aan te boren en producten te ontwikkelen.

32/33 (2015)

05-08-15 16:01

gen FOTO: PETER VAN LETH

Gelezen op Twitter Marcel Jansen|Strøm @lisdodde Award voor de beste inzending. Een extra prijs namens de VGB is er dit jaar voor het meest onderscheidende product. Vorig jaar verbonden FleuraMetz en Artho Bloemen hun naam al aan prijzen voor een van de zestien keurgroepen. Dit jaar zijn er nog eens vier handelsbedrijven die dit doen. De zomerbloemententoonstelling is van 20 augustus tot en met 23 augustus in de Oude Kerk in Naaldwijk.

■ Rechter: boetes voor ’illegaal werk’ onterecht

■ ’Let op boomziekte xylella bij import uit Italië’ ’Als in Nederland de boomziekte Xylella fastidiosa wordt aangetroffen, en er is een verdere besmetting van planten of vectoren, gaat een gebied van 10 km rondom de besmetting minimaal vijf jaar op slot voor alle waardplanten.

Sectoren moeten dus goed bedenken hoe ze met het risico van import uit Italië willen omgaan’, waarschuwde de NVWA tijdens een voorlichtingsbijeenkomst van LTO voor telers en handelaren. Tot nu toe is de besmetting alleen in het zuiden van Italië aangetroffen.

Maar als één kweker de bacterie binnenhaalt, heeft dat voor een teeltgebied als Boskoop, Zundert of Opheusden extreme gevolgen.

Daarom gaat LTO begin september twee workshops organiseren voor telers en tuinbranche om de risico’s te beperken. Sinds kort biedt Naktuinbouw een toets aan die zekerheid kan geven over de afwezigheid van xylella.

■ Handel sponsort prijzen op zomerbloemententoonstelling Steeds meer handelsbedrijven verbinden hun naam aan prijzen die te winnen zijn tijdens de Nationale Zomerbloemententoonstelling in Naaldwijk. Handelsbedrijf Barendsen sponsort de komende vijf jaar de Meesterteler 32/33 (2015)

Nieuwskort2.indd 7

De rechtbank in Breda heeft geoordeeld dat het onterecht is dat werkgevers beboet zijn voor het illegaal aan het werk hebben van Oost-Europeanen. Japanners hebben namelijk wel vrije toegang tot de Nederlandse arbeidsmarkt door een handelsverdrag uit 1912 .

Inwoners van EUlidstaten mogen niet achtergesteld worden, oordeelde de rechter. Als blijkt dat werkgevers onterecht zijn beboet, moet de overheid mogelijk € 150 tot € 200 miljoen aan boetes terugbetalen.

Minister Asscher van Sociale Zaken gaat in beroep tegen de uitspraak. Ook de Raad van State buigt zich over de zaak. Deze doet over een week of vier uitspraak.

Verplaatsingsregeling glastuinbouw Gelderland verder ■

De Verplaatsingsregeling voor glastuinbouwbedrijven in Gelderland wordt de komende jaren voortgezet. Dat meldt LTO Glaskracht Nederland op haar website. De aanvraag moet vanaf 2015 bij de Rijksdienst voor Ondernemend Nederland (RVO.nl) worden ingediend.

De tender is inhoudelijk niet veranderd in vergelijking met de laatste openstellingen in 2014.

Dit betekent dat de hoogte van de subsidie is bepaald op € 30 per m2 te slopen glasopstand, maximaal 40% van de subsidiabele kosten en maximaal € 1 miljoen.

■ Rozenfestival Lottum gaat volgend jaar toch door Volgend jaar augustus komt er toch een Rozenfestival in Lottum. De organisatie dreigde in gevaar te komen door een gebrek aan bestuursleden. Inmiddels zijn er een nieuwe penningmeester en extra bestuursleden gevonden, aldus stichting Rozendorp Lottum. Het bestuur is nu compleet en gaat aan de slag met de voorbereidingen van het Rozenfestival 2016. Thema is dan ’Rozen uit de Kunst’.

Mooi initiatief! Eindelijk een bloemenboot #shareyourlovewithflowers @floraholland

Ron van Zeeland @ronvanzeeland Wat als NL zelf tegen Rusland zegt: koop uw bloemen maar elders. Of gaan we dan failliet? #chantage

Air So Pure planten @airsopureplants #Plant in de klas 2015 bij De Carrousel te Utrecht op aanvraag van de leerlingen zelf! Wij werken graag mee!

Hulstflowers @Hulstflowers @jonkerflowers bloemenprijzen in de dip? Gelijk kunstmest zakken voor de poort van de bloemenveiling ;-)

Ed @EdWingerden Iedere zichzelf respecterende bloemist koopt toch op de #bloemistenklok @ Marco_Klok17 #onderscheidend

FD Energie @FD_Energie Shell slankt af tot ’eenvoudiger bedrijf’ nu olieprijs lang laag blijft http://nws.fd.nl/1JV0Wtg

Discussie op LinkedIn Sierteeltsector bekent terecht kleur met deelname aan Gay Pride Op 1 augustus 2015 vond de 20e editie van de Amsterdam Gay Pride plaats. De Nederlandse sierteelt sloeg de handen ineen om de parade op te fleuren en kleur aan te brengen door mee te doen met een opvallende bloemenboot onder de noemer ’Share your love with flowers’. Het ging de sector er niet alleen om de Gay Pride als platform voor de promotie van de sierteelt te gebruiken, maar ook een ’statement’ te maken dat de gehele sierteeltsector de gay-community een warm hart toedraagt. Wat vindt u?

7

05-08-15 16:01

Vragen Stuur uw vragen naar Postbus 9324, 2300 PH Leiden.

U kunt ook bellen, faxen of mailen: Peter van Leth, 071-56 59 688, pvanleth@hortipoint.nl

is aan te merken als een waarderingsmethode die te betitelen is als het zogenoemde ’goedkoopmansgebruik’. Is het verstandig hierop te anticiperen?

N

ederlandse kwekers hebben tenminste één ding voor op hun buitenlandse collega’s en op de nietagrarische Nederlandse ondernemers. Dit is de ’landbouwvrijstelling’. Dit is een groot goed, die zeker in tijden van voorspoed en stijgende grondprijzen tot veel plezier heeft geleid bij agrarisch Nederland, en daarbij niet in de minste plaats bij tuinbouwondernemend Nederland. In tijden van dalende grondprijzen werkt dit de andere kant op. Ja, als er onbelaste waardestijgingen van tuinland waren geweest, verdwenen die weer als sneeuw voor de zon.

Deze golfbeweging bestaat al honderden jaren, al was die nog niet eerder zo fors als afgelopen decennia. Aan die golfbeweging zal vermoedelijk geen eind komen, maar de vrees is dat aan de landbouwvrijstelling vroeg of laat helaas wel een keer een eind komt. Het is een bijna jaarlijks terugkomend fenomeen om hierover de angst uit te spreken, vanwege politieke geluiden uit Den Haag.

Dus kan geredeneerd worden, het zal niet zo’n vaart lopen. Echter, alleen een struisvogel steekt zijn kop in het zand en dat is nu juist niet een goede manier om te anticiperen op wat komen gaat. Er over nadenken is dat uitdrukkelijk weer wel, mede door een recente uitspraak van de Hoge Raad.

Een ondernemer is vrij om op zijn bedrijfsbalans zijn bezittingen te waarderen volgens zijn gekozen waarderingsmethode. Niet helemaal vrij is hij, want de waarderingsmethode moet wel in alle redelijkheid zijn. Dit is het zogenoemde ’goedkoopmansgebruik’.

Welnu, zo bedacht een kweker, ik waardeer mijn grond elk jaar gewoon op de agrarische waarde van dat moment. Iedere keer dat de grond in waarde stijgt, waardeer ik die grond hoger. De winst die ik daarbij behaal, is onbelast met toepassing van de landbouwvrijstelling. Indien op een kwade dag de landbouwvrijstelling door onze re-

8

3215vraag.indd 8

IllustratIe: Peter moorman

gering zo maar zou worden afgeschaft, dan heb ik in ieder geval niets te verliezen.

Een mooie gedachte. Hoewel hieraan ook wel wat nadelen kleven. Immers de grond moet je wel elk jaar taxeren en ook de op die grond aanwezige bedrijfsopstanden zouden elk jaar op de balans voor de taxatiewaarde opgenomen worden. Voor een waardestijging van bedrijfsopstanden geldt de landbouwvrijstelling echter niet.

Met name voor hen die versneld zouden hebben afgeschreven op hun kassen, zou dit niet plezierig zijn.

Deze manier van waarderen is onderwerp geweest van een rechtszaak met de Belastingdienst. De Hoge Raad heeft geoordeeld dat een dergelijke waardering op agrarische waarde niet is toegestaan. Het voldoet niet aan het goedkoopmansgebruik.

wijziging, of zelfs afschaffing, van de landbouwvrijstelling in Nederland. Het risico ligt weer geheel open. Als ondernemer zou je die risico’s tenminste onder ogen moeten zien, en de omvang van een mogelijk nadeel en de kans daarop inschatten.

Indien de stille reserves in tuinland door de grote waardedalingen van de afgelopen jaren nagenoeg nihil zijn geworden, of zelfs negatief, dan is er nu geen noodzaak om over de landbouwvrijstelling in te zitten.

Echter, indien die onbelaste stille reserves op het tuinland er nog steeds wel zijn, is het zeker aan te bevelen om die in beeld te brengen, en te overwegen om die op een manier zoals de Hoge Raad die wel goedkeurt, alsnog nu belastingvrij te realiseren.

Anticiperen doe je immers vooraf. Achteraf is het te laat.

Dit is een streep door de rekening voor degene die dacht door middel van deze methode te zijn voorbereid op een onverwachte

martin van maren, belastingadviseur Flynth adviseurs

32/33 (2015)

04-08-15 15:54

Energiemarkt Het Vakblad brengt elke maand de ontwikkeling van de energieprijzen in de rubriek ’Energiemarkt’. Een deskundige analyseert de belangrijkste ontwikkelingen en een teler vertelt hoe hij met de markt omgaat.

Olieprijs Dollar per vat ruwe Brent olie 90

Ervaring

’Verlaging buistemperatuur scheelt al heel veel energie’ Op den Kelder vindt het niet nodig om hoger te gaan. „Dan zouden we meer moeten afluchten, waarmee we CO2 kwijt zouden raken.

Als je een Ocap-leiding in de buurt hebt is dat misschien een optie, maar niet als CO2 met tankauto’s wordt gebracht.”

Vorig jaar heeft Op den Kelder de cursus Het Nieuwe Telen gevolgd. Daarop heeft hij enkele dingen in zijn bedrijf aangepast. Zo heeft hij de temperatuur van de minimumbuis verlaagd van 40 naar 32°C. Dat vindt hij al een enorm verschil in energieverbruik. Om de warmte van de lampen tussen het gewas te brengen zijn Nivolatoren opgehangen. En ontvochtigen gebeurt met het scherm dicht. „Het werkt allemaal heel mooi. Het klimaat is constant en niet te vochtig. Alleen blijft de bestrijding van meeldauw een punt van aandacht. Ik had verwacht dat dat nu makkelijker zou gaan.”

60 50 40

juni 2015

Gasprijs Contractprijs voor een jaar (2016) in cent/m3

25 24 23 22 21 20 19 18

Contractprijs voor een jaar (2016) voor piekuren in euro/MWh

52

De verwachting was dat dit alles de prijs zou drukken, maar daar lijkt netto nog geen sprake van te zijn. Het resultaat is dit jaar, tot nu toe, dus zelfs € 3/MWh beter dan vorig jaar.

De onbalansmarkt vertoont een compleet ander beeld. Daar is de prijs vanaf 1 januari voor invoeden slechts € 2,50 hoger dan in 2014. De extra volumes aan duurzame opwekking lijken daarbij een grotere rol te spelen.

Ook valt op dat het verschil tussen invoeden en onttrekken is opgelopen van ongeveer € 4/ MWh naar € 7,30/MWh. Dat betekent dus dat Tennet dit jaar zwaarder beboet voor afwijken van de APX-nominatie.

APX-verkoop levert dus meer op, maar het afwijken van de APX-nominatie kost ook meer.

Dit kan een reden zijn om nog beter gebruik te maken van systemen die het teruglever- en afnameprofiel voor de APX voorspellen. Er bestaan ook systemen die daarbij rekening houden met de verwachte prijsverhouding van APX en onbalans. Daar is in de huidige grillige markt het meeste voordeel mee te halen.

John Kruijt, partner Enova

51 50 49 48 47

BrOn: EndEx.nl

APX-verkoop iets beter dan vorig jaar

Energiemarkt_nw.indd 9

juli 2015

53

Analyse Enova

32/33 (2015)

juni 2015

Elektriciteit 54

De zomer is traditioneel de tijd dat sierteeltbedrijven met WKK een groot deel van de geproduceerde elektriciteit kunnen terugleveren aan het net. In de piekuren, op weekdagen tussen 8:00 en 20:00 uur, heeft de APX een klein beetje gewonnen ten opzichte van vorig jaar. Tussen mei tot en met eind juli was de APX piekprijs € 59,88 in 2013, € 41,77 in 2014 en € 47,71/MWh in 2015.

Belangrijke spelmaker in deze ontwikkeling lijkt de gasprijs te zijn. Gas was in deze periode in 2015 3 ct/m³ duurder dan in 2014, waardoor de kostprijs voor elektra zo’n € 4 per MWh hoger lag.

Dan blijven er € 3/MWh aan resultaatverbetering over die niet te verklaren zijn. De prijsterugval vanaf 2013 wordt namelijk ook deels geweten aan de toename van zonnepanelen en windmolens, met hun verwaarloosbare variabele kosten. In de zomer zijn het vooral de zonnepanelen die extra stroom opwekken, en hun aandeel is in 2015 verder gegroeid.

Als laatste wordt er sinds mei in Europa een nieuw type grenshandel in elektra gebruikt om de grenscapaciteit beter te benutten.

juli 2015

46 45 44

juni 2015

juli 2015

Sparkspread WKK-sparkspread voor 2015/2016 in euro/MWh, gebaseerd op de piekprijs elektra en AgroBudgetGas

22 21 20

BrOn: VAKBlAd VOOr dE BlOEmisTErij

De huidige WKK van René op den Kelder dateert van 1998. De gasmotor heeft een keer een grote revisie gehad en kan naar verwachting nog wel een jaar of zes, zeven mee.

In de afgelopen zeven jaar had de rozenteler het plan om ook stroom te gaan terugleveren, maar dat is in de praktijk nauwelijks gebeurd. „Het valt niet mee om op de onbalansmarkt geld te verdienen. De stroomprijzen zijn niet bar interessant, en bovendien zouden we alleen terugleveren op de momenten dat we een warmtevraag hebben. Dat betekent dat we ook zuivere CO2 zouden moeten inkopen, omdat we geen rookgasreiniger hebben. We zetten de WKK dus vrijwel alleen in voor de eigen belichting, en we doseren CO2 met de ketel of als zuivere CO2.”

De assimilatiebelichting bedraagt 9.000 lux.

70

BrOn: EndEx.nl/AgrOEnErgy

René op den Kelder, rozenteler in De Weere:

BrOn: FuTurEs.TrAdingChArTs.COm

80

19 18 17 16 15 14

!

juni 2015

juli 2015

Kijk voor de ontwikkeling van prijzen op langere termijn op de site van het Vakblad. Bekijk op de website ook iedere dag de ontwikkelingen van de OTC-stroomprijzen, de TTF- en AgroEnergy-gasprijzen, de olieprijs en de dollarkoers.

www.vakbladvoordebloemisterij.nl

9

05-08-15 11:00

’Het helpt je om sneller juiste keuzes te maken’ Vaak focust een glastuinbouwondernemer zich op het produceren van kwadaar achter te komen, is een aantal telers de afgelopen maanden gecoacht

Quincy von Bannisseht qvb@hortipoint.nl

H

hun businessmodel of het zoeken naar een nieuw verdienmodel. Het initiatief kon op steun rekenen vanuit de Westland Agenda, een gemeentelijk stimuleringsprogramma.

De ankerbedrijven selecteerden uit hun relaties een aantal tuinders en handelaren die zij uitnodigden voor een reeks plenaire sessies met gastsprekers en workshops.

Daarnaast bezochten buddy’s en ondernemers elkaar zo’n zes à zeven keer over en weer voor een ’bilateraaltje’.

Businessmodel Canvas Uniek aan het project was dat de buddy’s voor het coachen van de telers gebruik

Foto: Koppert Biological SyStemS

et begon allemaal toen een aantal toeleveranciers en zaadveredelaars zich twee jaar geleden grote zorgen maakte over de situatie in de tuinbouw.

De verdiencapaciteit van ondernemers – vooral die van tuinders – moest omhoog, vond de club ’ankerbedrijven’, zoals ze zichzelf noemden.

Al gauw ontstond het initiatief voor het Tuinbouwatelier, een project waarbij negen à tien buddy’s – directeuren en managers van ’ankerbedrijven’ als: Dutch Flower Group, Van Dijk Flora, Priva, RijkZwaan, FloraHolland, Florpartners en hogeschool InHolland – zo’n dertig tuinders gedurende een half jaar coachten bij het verbeteren van

maakten van Canvas. Dit populaire businessmodel is bedacht door de Zwitser Alexander Osterwalder. Hij schreef er de bestseller ’Business Model Generatie’ over, dat momenteel verplichte kost is voor economiestudenten en al door tal van bedrijven wordt toegepast.

Ondernemers focussen bij het bedenken van een businessmodel, volgens Osterwalder, veel te vaak op het verdienmodel, terwijl er nog veel meer factoren zijn die het succes van hun onderneming bepalen. De Canvasmethode reikt negen bouwstenen aan, die makkelijk overzichtelijk op een A3’tje zijn te visualiseren met bijvoorbeeld memostickers, tekeningen, trefwoorden en symbolen. De bouwstenen zijn: Partners: welke samenwerkingspartners zijn essentieel om onze klanten toegevoegde waarde te kunnen bieden?

Kernactiviteiten: welke activiteiten zijn essentieel?

Middelen: wat voor materiaal en menskracht hebben we nodig?

Waardepropositie: welke toegevoegde waarde hebben we te bieden?

Klantrelaties: welke relatie onderhouden we met onze klanten?

Kanalen: hoe bereiken we onze klanten? doelgroepen?

Doelgroepen: wie zijn onze klanten?

Kostenstructuur: wat zijn de kosten van ons businessmodel?

Inkomsten: voor welke waarde willen onze klanten betalen?

Customer intimacy Coach Maren Schoormans van Koppert Biological Systems: „De hamvraag is: ’Waarom heeft

10

Tuinbouwatelier.indd 10

Dieter Baas, die samen met zijn broer Jarno, een 26 ha tellende perkplantenkwekerij in Ens runt, deed het afgelopen halfjaar mee 32/33 (2015)

04-08-15 15:50

Foto: VIto Calandra

dat je gewoon sneller de juiste keuzes te maken. Vroeger zaten we soms te wikken en te wegen en namen we de verkeerde afslag.

Dankzij het Tuinbouwatelier heb ik het idee dat we onze keuzes met meer focus maken.”

aan het Tuinbouwatelier. Hij is enthousiast over de resultaten die hem dat hebben opgeleverd. „Wij waren ontzettend blij met onze coach, Maren Schoormans, van Koppert Biological Systems. Hij wist onze strategie te benoemen. We dachten dat we op de goede weg zaten met onze ideeën, maar hij liet ons zien dat we qua strategie op de customer intimacy willen focussen, dat onze kracht weliswaar ligt in de productie van grote aantallen perkplanten in topkwaliteit, maar dat wij ons ook willen concentreren op het alles-willen-doen-voor-de-klant.”

Het ontbrak Baas dus niet aan eigen ideeën of strategieën. Hij geeft echter toe dat het niet altijd makkelijk is om daarin de juiste keuzes te maken. „Wij vroegen ons wel eens af hoe andere kwekers met een andere kwaliteit perkplanten het toch goed doen. Terwijl bij ons de lat altijd heel erg hoog ligt op kwaliteitsgebied. De les uit het Tuinbouwatelier voor ons is dat het dus niet altijd aan de kwaliteit ligt. Er zijn andere dingen die minstens zo belangrijk zijn, zoals je relatie met je klanten.”

Urk Ook aan de sprekers tijdens de plenaire sessies heeft Baas goede herinneringen. Zo staat hem het betoog van Louwe de Boer, vlootmanager bij Ekofish Group uit Urk, in dat verband nog helder voor de geest.

De visserijman vertelde hoe zijn vloot een aantal jaren geleden nog traditioneel te werk ging door hard te werken en de afzet 32/33 (2015)

Tuinbouwatelier.indd 11

over te laten aan derden. Vanwege stijgende brandstofkosten raakte de sector echter in de problemen.

Door uiteindelijk met het Wereld Natuur Fonds afspraken te maken over een duurzame manier van visvangst, schepen om te bouwen en – buiten de visafslag om – rechtstreekse onderhandelingen aan te gaan met inkopers van de retail (’ship-to-shop’), wist Ekofish met succes uit het dal te kruipen.

Baas: „De boodschap van die Urker was: ’Wees niet bang om je nek uit te steken.

Durf tegen de stroom in te varen’. Dat sprak mij wel aan, niet alleen omdat Urk hier op slechts 20 km vandaan ligt en ik ooit op de visafslag heb gewerkt. Je weet hoe hecht die gemeenschap in Urk is. Als iemand het anders gaat doen dan de gemene deler, krijgt hij het niet makkelijk. Dat zijn mooie verhalen, ik kreeg er wel gevoel bij.”

Juiste keuzes maken De deelname aan het Tuinbouwatelier heeft volgens Baas niet tot wezenlijke veranderingen in de bedrijfsorganisatie of -strategie geleid. „Het voelt meer alsof je op een splitsing staat en dankzij de cursus de juiste afslag neemt. Misschien had je die afslag een stuk verderop ook wel gevonden, maar nu werd je eerder op het juiste pad gezet”, legt de perkgoedteler uit.

De cursus heeft hem een theoretische onderbouwing aangereikt van wat hij in de praktijk al deed. „Als je echter begrijpt hoe die theorie voor jouw bedrijf werkt, helpt

Ook Schoormans, die de afgelopen maanden de buddy van Baas was, kijkt tevreden terug op het project. „Zelf heb ik op allerlei marketingposities gezeten bij Koppert, Priva, Monsanto en De Ruiter Seeds.

Daardoor kijk ik op een andere manier naar de tuinbouwmarkt, dan een perkgoedteler.

Als buddy heb je echter niet de wijsheid in pacht. Het was vooral mijn taak om er als coach met een onbevangen blik – want ik wist niets van perkplanten – voor te zorgen dat Baas zijn ideeën gestructureerd op papier kreeg en er zodanig vorm aan gaf dat ze ook daadwerkelijk uit te voeren zijn.”

De hamvraag is volgens Schoormans: ’Waarom heeft een ondernemer zijn bedrijf, wat bezielt hem?’. „Dat is vaak niet: geld verdienen, maar het is een bepaalde passie, iets wat de drijvende kracht is achter die ondernemer. En dat moet je zo goed mogelijk weten om te zetten in marktkansen.”

Baas is een bedrijf dat het volgens Schoormans al op veel fronten goed doet, zoals op het gebied van: efficiëncy, schaalgrootte, duurzaamheid (houtstook), kwaliteitsdenken en organisatie. „Je hebt ondernemers die zelf al veel ideeën hebben – zoals Baas – en deze graag willen spiegelen. Er zijn ook ondernemers die het juist aan ideeën ontbreekt. Voor beide groepen is het Tuinbouwatelier interessant.” <

In het kort -

-

11

04-08-15 15:50

’Veredeling levert waar de markt om vr

„Zowel de kleine als grote sierteeltveredelaar richt zijn speren op noviteiten met marktkansen”, stelt Thijs Simons, secretaris afdeling Sierteelt van Plantum. Of het nu een grote veredelingsbedrijf betreft of een individuele kweker die ook veredelt, de bedreigingen zijn voor beiden hetzelfde, is zijn inschatting. Wel hebben grote bedrijven vaak meer mogelijkheden om bedreigingen het hoofd te bieden.

Peter van Leth pvanleth@hortipoint.nl

Sterke afname Ook in de veredelingssector is het aantal bedrijven teruggelopen en zijn de overgebleven bedrijven in omvang toegenomen. Dit zal in de nabije toekomst echter nog veel sterker gaan gebeuren. De veredelingsactiviteiten vinden nog wel voornamelijk in Nederland plaats.

In 2009 waren er in de sierteelt tussen de 100 en 130 Nederlandse veredelings- en vermeerderingsbedrijven (inclusief boomteelt) met een totale jaaromzet van € 390 miljoen. Dit staat in de LEI-analyse ’De kracht van het agrocluster’.

Het voordeel van vestiging in Nederland is niet alleen gelegen in het gemak van een afzetmarkt op korte afstand, maar ook in de wisselwerking tussen productiebedrijven en

12

VeredelingOpener.indd 12

veredelings-/vermeerderingsbedrijven. Deze wisselwerking leidt tot innovatieve ideeën en ontwikkelingen. Andere overwegingen om in elk geval de researchafdeling in Nederland gevestigd te hebben, is de beschikbaarheid van goed opgeleid personeel en de nabijheid van goede onderzoeks- en kennisinstellingen.

De aanwezige kennis wordt als de belangrijkste factor beschouwd. Een derde factor van belang voor vestiging in Nederland is de concentratie van gelijksoortige veredelingsbedrijven. Dit vergemakkelijkt de collectieve belangenbehartiging.

De afname in productieareaal en -bedrijven in Nederland wordt door de veredelings- en

vermeerderingsschakel in toenemende mate als problematisch ervaren. Het aantal productiebedrijven doet er niet zoveel toe, cruciaal is het productieareaal. Waar de grens ligt waarbij veredelingsbedrijven besluiten ook hun researchafdeling/hoofdvestiging naar het buitenland te verplaatsen valt moeilijk aan te geven. Illustratief in dat opzicht is misschien de ontwikkeling die zich bij de gewassen anjer en roos heeft voorgedaan. Het productieareaal is voor een groot deel uit Nederland verdwenen, maar de veredeling vindt nog steeds in Nederland plaats zij het op kleinere schaal dan in het verleden. Wel hebben deze gewassen selectiestations in de productielanden.

32/33 (2015)

04-08-15 15:50

VERE

m vraagt’

T

hijs Simons, secretaris afdeling Sierteelt van Plantum, kan zich aardig vinden in het beeld van de sierteeltveredelingssector dat LEI Wagening UR recent heeft geschetst (zie kader). Volgens zijn inschatting is het aantal veredelingsbedrijven wel aan de lage kant. Hij denkt dat er sowieso honderd veredelingsbedrijven zijn.

Wellicht dat niet elke veredelingsbedrijf als zodanig geregistreerd staat. „De financiële crisis heeft voor een ledenvermindering gezorgd van 15% in 2010, maar niet voor een noemenswaardige totale omzetdaling.

Het aantal leden stijgt weer en het zijn er nog altijd meer dan honderd. De trend is echter dat het aantal bedrijven consolideert.”

Samenwerkingsverbanden in de sierteelt zijn niet alleen een kwestie van de kleine bedrijven die door de grote worden opgeslokt.

Heel wat kleine bedrijven weten hun eigen identiteit te behouden, maar werken vooral samen in projecten. De eerste overnames zijn geboren uit financiële nood van één van de partijen, maar steeds meer zien gelijkwaardige partners een meerwaarde in het samengaan. Voor kleinere sierteeltveredelaars is de noodzaak om te professionaliseren minder groot, omdat ze in nichemarkten opereren. „Voor hen gelden echter dezelfde kansen en bedreigingen. In dat opzicht kun je je bij sierteeltveredelingsbedrijven afvragen: wat is klein?”, meent Simons.

Geavanceerde technologieën Om marktleider te blijven professionaliseren sierteeltveredelingsbedrijven zich dus met nieuwe technologieën. „Technologieën waarvan groenteveredelingsbedrijven zich al jaren bedienen, zoals merkertechnologie om processen in het gewas te kunnen volgen. In de sierteelt is genetische modificatie geen issue. Oké, er is een blauwe anjer gerealiseerd.

Dit was echter eerder een prestigeobject dan het begin van een ontwikkeling binnen sierteeltgewassen”, zegt Simons. De technologieën worden ingezet voor de ontwikkelingen waar de markt om vraagt. Dat zijn naast de gebruikelijke pijlers als kleur, vorm en opbrengst ook steeds meer duurzaamheidsaspecten. Daarbij valt te denken aan rassen met meer weerbaarheid tegen ziekten en plagen, rassen die minder energie vragen, maar ook rassen die onder nieuwe teeltomstandigheden zijn te telen als onder diffuus glas, met ledbelichting en uit de grond. „Kortom waardecreatie in de breedste zin 32/33 (2015)

VeredelingOpener.indd 13

van het woord en minder kostprijsgedreven veredelingsmotieven. Veredelaars zijn ook op zoek naar nieuwe verdienmodellen en zoeken daarbij steeds meer de samenwerking op met ketenpartners. Want als bekend is wat de eindconsument wenst, dan levert dat uiteindelijk ook meer marge op voor de gehele keten en daarmee ook voor de veredelaar”, verwoordt Simons.

Octrooi- versus kwekersrecht De Hoge Kamer van Beroep van het Europese Octrooibureau staat sinds eind maart octrooien (patenten) op klassiek veredeld producten toe als planten, zaden en vruchten. Onder Plantumleden, ook binnen de afdeling Sierteelt, zijn voorstanders, maar meer tegenstanders te vinden voor dit besluit.

Voorstanders stellen dat octrooien nodig zijn om rendement op dure onderzoeksinvesteringen terug te kunnen verdienen en innovatie door te laten gaan. Tegenstanders beweren juist dat octrooien innovatie in de weg staan. De discussie is vrij complex en gaat over de details. Er is geen zwart en wit.

Dat maakt het moeilijk voor Simons om daar een persoonlijke mening of verwachting over te ventileren. Hij houdt het daarom maar bij het officiële Plantum-standpunt: octrooien moeten beschikbaarheid van plantmateriaal voor veredeling niet blokkeren; kwekersrecht is een prima instrument voor het stimuleren van vernieuwingen in de veredeling. Natuurlijke eigenschappen zijn immers ontdekkingen en geen uitvindingen en in principe dus moeilijk te claimen.

Of patenten bedreigend zijn voor sierteeltveredelaars, daarover kan Simons dus geen algemeen geldende uitspraken doen. Wel dat eventuele gevolgen voor kleine sierteeltveredelaars groter kunnen zijn dan voor grote. „Als het aankomt op uitruilen van patenten ben je met een groot patentenportfolio in een luxere positie. De impact is volledig afhankelijk van hoe de markt reageert, maar in een massale overstap naar patenten geloof ik niet. Ik kan bedrijven alleen maar adviseren de discussie op de voet te blijven volgen. De nieuwe werkelijkheid is namelijk wel dat patentrecht naast kwekersrecht gaat spelen bij het zogenoemde intellectueel eigendom van natuurlijke eigenschappen. Zo zal het me niet verbazen als binnen twee jaar resistentie tegen fusarium in chrysant onderdeel is van de rasbeschrijving via kwekersrecht maar dat er geen patent wordt geclaimd.”

LING DE

In dit nummer leest u wat de drijfveren zijn van kleine veredelaars en telers met een productiebedrijf die ook veredelen.

Nagoya-protocol Octrooirecht is wat de gemoederen bezighoudt in 2015, maar het verwondert Simons dat het zogenoemde Nagoya-protocol de media niet haalt. „Het heeft wellicht even veel of zelfs meer impact dan octrooirecht op natuurlijke eigenschapen, zeker ook voor sierteeltveredelaars. Het protocol houdt in dat niet meer zomaar plantmateriaal over de wereld is te slepen. Wat in België groeit is in principe van de Belgen en wat in Colombia groeit van de Colombianen. Iedereen heeft er nog wel toegang toe en het mag een land nog wel uit, maar daar zal wel een vergoeding tegenover moeten staan. De tijd dat planthunters de wereld afstruinen naar niches en die zonder afstemming tot commercieel succes maken, is voorbij. En laten nu de meest interessante genen voor de verduurzaming van rassen zitten in wilde soorten die niet in Nederland groeien, dan voel je wel aan dat het protocol grote gevolgen kan hebben voor Nederlandse veredelaars.”

In Nederland is het Nagoya-protocol in oktober 2014 geratificeerd door het parlement en treedt in oktober 2015 in werking.

Op overtreding staan forse celstraffen.

Nieuwe collectieven Veredelaars zijn nooit echt grote voorstanders geweest van collectiviteit via Productschap Tuinbouw. Nieuwe collectieven spreken ze meer aan, althans als ze bekend zijn bij veredelaars. Daar schort het nog wel aan, moet Simons toegeven. Zo ook gelden beschikbaar via het Topconsortium voor Kennis en Innovatie Uitgangsmaterialen (TKI-U) of MKB-innovatiegelden. „Veredelingsbedrijven, zowel groot als klein, die via deze gelden in samenwerkingsverbanden participeren, hoor ik niet klagen. Uiteraard komt opgedane kennis ten goede aan de hele sector. Door er echter bij te zijn, is onderzoek te sturen en is de kennis eerder bij deelnemende bedrijven. Dit verschaft een voorsprong op collega’s”, verwoordt Simons.

De seniorbeleidsmedewerker van Plantum sluit ook niet uit dat sierteeltveredelaars tot de oprichting komen van een International Licensing Platform, zoals in de groentesector.

Via het platform kan elke veredelaar aan de benodigde licenties komen van gepatenteerde gewassen van de deelnemende bedrijven.

Dit voorkomt dat veredelaars elkaar de tent uit vechten op het moment dat de patenten een belangrijkere rol gaan spelen. ■

13

04-08-15 15:50

Foto: Hans neeFjes

Marco van de Werken:

-

14

Thema NogActief.indd 14

32/33 (2015)

04-08-15 15:51

VERE

LING DE

Marco van de Werken zaaide op jeugdige leeftijd al perkgoed en stekjes die overbleven in de chrysantenkwekerij van zijn vader, daar maakte hij potchrysanten van. Hij ging met zijn vader naar bloeiproeven bij veredelaars toen hij nog op de basisschool zat. „Voor mijn vader was het een zakelijk uitje. Hij moest het sortiment volgen en relaties onderhouden. Ik wilde dat hij op woensdagmiddag naar bloeiproeven ging. Dan was ik vrij van school en kon ik mee. Voor mij was een bloeiproef toen al een feest.”

hneefjes@hortipoint.nl

O

ngeveer een dag per week. Zoveel tijd besteedt Marco van de Werken gemiddeld aan de veredeling van chrysant. „Mijn vader wil dat ik gewoon 40 uur per week op het bedrijf maak, dus ik pak steeds een paar uurtjes tussen het overige werk door of in de avond. Veredeling is arbeidsintensief.”

Vakopleiding Vakantiekracht en HAS-student Wilco Hak gaf in 2008 de aanzet tot het maken van kruisingen met chrysant op kwekerij De Heuve.

De resultaten waren veelbelovend. Reden voor Van de Werken om door te gaan toen Hak na zijn studie voor werk vertrok naar het buitenland. Hij vond dat zijn opleiding MTuS niet voldoende theoretische kennis bood op het gebied van veredeling. In 2011 begon hij daarom aan de vakopleiding Plantveredeling bij Breedwise in Wageningen. „Een dag in de week kregen we op hbo-niveau uitleg over plantfysiologie, ziektes en plagen en veredeling. De opleiding duurt twee jaar. Ik volgde alleen het eerste jaar. In het tweede jaar zou ik alleen nog een scriptie moeten schrijven. Ik werkte toen al thuis en wilde dat blijven doen. Aan dat eerste jaar theorie had ik genoeg.”

Relatief makkelijk overerfbaar in chrysant bleek ongevoeligheid voor roest. Van de Werken test dat niet zelf. Dat doet veredelaar Deliflor met wie hij een samenwerking aanging. „We hebben afspraken gemaakt over de licenties en het testen en in de markt zetten van mijn zaailingen. De eerste selecties doe ik zelf. De eerste schifting is bij de grote bloeiproef rond begin mei. Van de overblijvers maak ik 15-20 stekken, zodat ik in het najaar meer takken kan beoordelen op uniformiteit en bladkwaliteit en in de winter let ik vooral op groeikracht en gewicht. De klonen die overblijven gaan naar Deliflor voor verdere tests. Een aantal is al doorgebroken. De meeste vallen af. Het valt niet mee om cultivars te maken die makkelijk zware takken produceren en tevens makkelijk bloeien. Veel van mijn zaailingen groeien te vegetatief. Ze hebben een ongelijke of trage knopaanleg of ze vertonen doorwas.”

Miljoen stelen Acht cultivars zijn de afgelopen jaren doorgebroken en worden commercieel geteeld. Op jaarbasis zijn die volgens Van de Werken samen goed voor een miljoen stelen. Die komen nauwelijks uit 32/33 (2015)

Thema NogActief.indd 15

Hollandse kassen. „Voor Nederlandse omstandigheden en markteisen zijn mijn cultivars te licht van kwaliteit, of ze bloeien te traag of de bloemen zijn te klein. In landen als Spanje, Maleisië en Colombia doen mijn soorten het beter. Dat is toeval, want ik gebruik als kruisingsouders geen soorten uit Zuid-Europa of Zuid-Amerika.

Het is leuk als een ras ook in Nederland scoort, want dan kan je hem goed volgen. Voor de rest maakt het me niet veel uit waar mijn soorten groeien.”

Een ras met veel potentie is op dit moment de rode Brahma. Te traag voor Nederland, maar uniform, kleurvast bij hoge teelttemperaturen en betrouwbaar qua reactietijd, ook bij koele nachten.

Vooral in Zuid-Amerika is er behoorlijke vraag naar Brahma.

Van de Werken weet dat hij nooit alle eigenschappen kan testen op zijn eigen bedrijf. Hij is daarom blij dat Deliflor wereldwijd bloeiproeven houdt. „Omdat mijn zaailingen en bloeiproeven gewoon tussen de rest van onze chrysanten staan, is mijn veredelingswerk wel heel dicht op de praktijk. Het gebeurt niet in een speciale ruimte. Ik schat dat er op jaarbasis hooguit zo’n 1.000 m2 van onze kas in gebruik is voor mijn proeven.”

Leuke hobby De kers op de taart. Zo typeert Van de Werken het feit dat zijn cultivars worden opgepikt door collega-telers in de wereld. „Ik droom er wel eens van om van mijn hobby mijn werk te maken. Maar ik weet dat je niet zomaar je brood kan verdienen met veredeling, laat staan dat je er rijk van wordt. Er komt best wat kijken bij een professionele aanpak inclusief vermeerdering, verkoop en marketing.

Vooralsnog is het een leuke hobby, waar iets van overblijft als er behoorlijke aantallen stek verkocht worden.”

Sinds 2014 is Van de Werken ook een paar uur per week technisch adviseur bij een collegateler. Een uitdaging die hij niet wilde laten lopen. Het extra werk zorgt er voor dat de veredeling nu op een iets lager pitje staat. „Voorlopig laat ik het echter zeker nog niet los. Er is nog genoeg uitdaging en ik blijf nieuwsgierig naar mooie, betere chrysanten. Inmiddels weet ik wat ik kan op het gebied van veredeling en ik weet hoe het werkt. De leerfase is achter de rug.

Dus het is minder tijdrovend dan in de beginjaren. Mede daarom kan ik mijn tijd nu deels in het advieswerk stoppen, waarin sortimentskennis en rassenkeuze overigens een belangrijk onderdeel is.

Op chrysant raak ik niet uitgekeken.”

15

04-08-15 15:51

Een roze bloemenfeest op het water Zaterdag 1 augustus nam de Nederlandse sierteeltsector voor het eerst deel aan de Gay Pride in Amsterdam. „We moeten uit de kas komen om de consument te bereiken”, zo zei Eric Moor vooraf. Dit is gelukt. Honderduizenden mensen heb-

Cindy van der Zwet cvanderzwet@hortipoint.nl

H

et was Eric Moor, directeur van Sion, die de eerste aanzet voor de bloemenboot gaf. „Vorig jaar stond ik langs de kant van de gracht om de parade te bekijken. Ik vind dat bloemen niet mogen ontbreken op zo’n evenement. Ook de burgermeester sprak uit dat hij meer bloemen op het water wilde zien. We moeten het imago van de sector verbeteren en de kas uit komen om de consument te bereiken”, zo motiveert hij.

In een paar maanden tijd heeft Sion een club mensen bij elkaar gezocht en samen hebben zij zich, vaak belangeloos, ingezet voor deelname aan deze parade. Hoofdsponsors zijn FloraHolland, Westland Marketing, LM Flower Fashion en Mirakuleus Merkbouwers in vers.

Onder de slogan ’Share your love with flowers’ is er een promotiecampagne ontwikkeld.

Moor omschrijft het als een fantastisch feest én een goede promotie voor de hele Nederlandse sierteeltsector.

Zo’n 550.000 mensen waren zaterdag in Amsterdam op de been en zagen de botenparade voorbij komen. Daarnaast is er ook aandacht voor de bloemenboot geweest bij NOS, AvroTros, AT5, WOS en in Telegraaf, AD en Spits. Wat Moor betreft krijgt de campagne ’Share your love with flowers’ dan ook een vervolg. Na de zomer komt de werkgroep bij elkaar om het project te evalueren en wordt bekeken het voor herhaling vatbaar is. „Het is niet eenvoudig om ingeloot te worden. Nu hadden we een wild card. Maar het zou al mooi zijn als er volgend jaar veel bloemen tijdens de parade te zien zullen zijn.”

Er waren ook kritische geluiden. Niet iedereen vond het een even goed idee dat de sierteeltsector zich aan de Gay Pride verbond. Bij FloraHolland is dit geluid bekend, maar directeur Lucas Vos geeft aan voorstander te zijn om bloemen via dit soort evenementen onder de aandacht te brengen bij het grote publiek. „We willen als veiling dichter bij de consument komen en dan moet je dat ook doen. Het was fenomenaal. Zo ontzettend veel mensen. Er werd fantastisch gereageerd vanaf de kant.”

Al varend werden er volop bloemen gegooid naar het publiek langs de kant. Officieel is dit niet toegestaan, maar volgens Vos is het een goede zet geweest om dit wel te doen. „Het publiek vond het prachtig. Dit is pas ’share your love with flowers’.” Wat hem betreft moet de sierteeltsector in de toekomst nog nadrukkelijker aanwezig zijn op dit soort grootse, publiekelijke evenementen. <

16

GAYS.indd 16

32/33 (2015)

04-08-15 15:51

Fotoâ&#x20AC;&#x2122;s: Cindy van der Zwet en nils van Houts

er

32/33 (2015)

GAYS.indd 17

17

04-08-15 15:51

’Afstand tot veilingen in westen is vaker een issue’

B

egin mei oogstte Geert Geelen uit Velden zijn allerlaatste cymbidiums.

Geelen is gestopt met de teelt van snijbloemen, onder meer vanwege de locatie van zijn bedrijf. „Op Veiling Rhein-Maas kon ik nauwelijks grote partijen kwijt, waardoor ik was aangewezen op de exportveilingen in het westen. Dit bracht extra transportkosten met zich mee.” Dat was volgens Geelen echter niet het grootste probleem; het was vooral lastig om snel in te springen op aanvragen van kopers. Qua levertijd kon hij het niet winnen van collega-telers in het westen, waardoor hij omzet miste. En aanvoer voor de klok bood ook geen soelaas: bij FloraHolland Aalsmeer, Rijnsburg en Naaldwijk ligt de nadruk vooral op bemiddeling, en die trend zet steeds verder door. „Natuurlijk speelden er meer zaken, maar het feit dat ik in Limburg

zit was absoluut één van de belangrijkste redenen dat ik ben gestopt met de teelt.”

Meer focus op klok Het verhaal van Geelen staat niet op zichzelf. Vincent van Riet uit America, teler van nephrolepis, scindapsus en platycerium, spreekt ook van een ’groeiend probleem’. „Natuurlijk: je weet dat je in Limburg verder van de grote veilingen zit, maar doordat directe handel steeds belangrijker wordt en de lijnen korter worden, is dit wel steeds meer een issue. En de hedendaagse handel kán ook eisen stellen vanwege de aanbodsmarkt waarin we zitten. Veel handelaren verwachten dat een order binnen twee à drie uur geleverd wordt. Wij hebben minimaal vijf uur nodig om ons product op de veiling in Aalsmeer of Rijnsburg te krijgen.”

Klazienaveen

Aalsmeer

Herongen, Duitsland America

Van Riet vindt ook dat de geschetste problematiek is toegenomen sinds het verdwijnen van het bemiddelingsbureau van FloraHolland. „Zij wisten vaak nog wat te regelen voor telers die verder weg zitten, nu moeten we het helemaal zelf doen. Veiling Rhein-Maas doet het wel goed, maar de partijen die je er kunt leveren, worden steeds kleiner. Er moeten meer grote kopers komen op de Duitse veiling. En dat moet ook kunnen, vanwege de ligging nabij het Ruhrgebied.”

De groeneplantenteler is volgens eigen zeggen diverse klanten kwijtgeraakt doordat hij niet snel genoeg kon leveren. „Dan gaat het vooral om daghandel, waar snel reageren nodig is. Gelukkig doen wij ook veel acties, die vooraf worden gepland. Ook voeren we, om dit probleem te omzeilen, steeds meer aan voor de klok. Daarnaast willen we met Paletti Growers aan de slag met gezamenlijke verkoop; dit biedt perspectief.”

Ook Peter de Boer van Debo Plant in Asten brengt meer product voor de klok dan hij zou willen. Hij raakte de laatste jaren diverse klanten kwijt doordat deze kortere levertijden eisten. „Als ze vijf keer bellen en je steeds niet binnen de gestelde termijn van drie uur kunt leveren, geven ze het uiteindelijk op”, zegt de teler van varens en streptocarpus. „Ik mis daardoor behoorlijk wat handel. Ik hoop dat Veiling Rhein-Maas zich in de toekomst toch verder ontwikkelt.

Het scheelt wel dat we als Paletti Growers sinds twee jaar gezamenlijk het transport regelen; hierdoor kunnen we iets eerder in het westen zijn.”

Toch ervaren niet alle telers in het zuiden het probleem als dusdanig urgent. Voor een Limburgse snijbloementeler, die liever

18

VerwegVeiling.indd 18

32/33 (2015)

04-08-15 15:51

Column Achtergrond

Ecuador

’We helpen telers die ver weg zitten’ FloraHolland en Veiling Rhein-Maas herkennen het beeld dat de focus steeds meer komt te liggen op directe handel

Veiling Rhein-Maas uit planten bestaat; in

-

aanbod continu onder de aandacht te bren-

Veiling Rhein-Maas geeft aan dat met name -

anoniem blijft, is het geen issue dat hij bijna 200 km van Aalsmeer zit. „Wij zijn voorstanders van klokveilen en doen niets via bemiddeling. Daardoor is het voor ons geen probleem dat de levertijden bij de daghandel korter worden. En dat Veiling RheinMaas geen echte grote veiling is geworden, dat is een feit, waar je zo goed mogelijk mee moet zien te dealen. Daarbij: telers in Afrika zitten nog verder van de veiling, dus waar hebben we het eigenlijk over?”

Ook gerberateler Jan Nell uit Klazienaveen in Drenthe – een andere ’afgelegen’ sierteeltregio – tilt minder zwaar aan de problematiek. Wel geeft hij aan dat zijn locatie nadelig is voor de omzet die hij uit de daghandel haalt. „Groothandelaren zijn tegenwoordig best verwend: ’s ochtends bestellen, betekent dat je begin van de middag moet leveren. Dat redden wij gewoon niet.

We kijken welke markten voor ons wél interessant zijn en hoe we ons kunnen onderscheiden. Bijvoorbeeld door te focussen op kwaliteit en betrouwbaarheid of op levering van specifieke kwaliteitseisen, sorteringen en volumes.”

Het is volgens Nell niet zo dat een bedrijf ver van de grote veilingen per definitie 32/33 (2015)

VerwegVeiling.indd 19

negatief is. „In het noorden heb je veel meer ruimte en bepaalde kosten liggen lager. En doordat we minder doen in de daghandel, kunnen we wel efficiënter werken: we hoeven ’s ochtends niet tig keer de kas in om bestellingen bij elkaar te zoeken. Dit geeft meer rust in de bedrijfsvoering.”

-

-

Jaap van den Beukel, voorzitter van de LLTB-vakgroep Bedekte Teelten, weet dat sommige telers worstelen met het geschetste probleem. Zijn advies: zoek naar oplossingen en focus op andere markten. „De afstand tot het westen lijkt de laatste jaren inderdaad een groter nadeel te worden.

Maar je moet ervoor waken dat je je onderdompelt in dit probleem.”

Van de Beukel adviseert kwekers op zoek te gaan naar andere marktsegmenten, waarin snel leveren niet zo’n issue is. „Veel ondernemers zijn hier al mee bezig. De samenwerking binnen Paletti Growers is hier een mooi voorbeeld van. En daghandel levert soms misschien hogere prijzen op, maar vaak zijn hier ook veel kosten mee gemoeid.

Die blijven je in ieder geval bespaard.” <

-

19

04-08-15 15:51

Foto: Peter van Leth

Elsbeth Prins:

1 ha

20

VeredelingPrins.indd 20

32/33 (2015)

04-08-15 15:51

VERE

LING DE

De passie van Elsbeth Prins ligt bij de paphiopedilum. Een exclusieve orchidee, waarvan ze de Amerikaanse hybriden onder de merknaam ChiChi en de maudiae Femma op de markt zet. Voor de Black Jack-achtige types en enkele kleinere soortjes gaat dit wat minder makkelijk. Voor al deze soorten blijft het continu spannend wat het kruisingswerk oplevert. ,,De uitdrukking behaalde resultaten uit het verleden zijn geen garantie voor de toekomst, gaat hierbij zeker op’’, aldus Prins.

Peter van Leth pvanleth@hortipoint.nl

E

lsbeth Prins doorloopt de tuinbouwschool. Ze gaat in eerste instantie aan de slag buiten het ouderlijk bedrijf.

Het kwekersbloed kruipt echter waar het niet gaan kan en ze wil toch zelf planten vermeerderen en telen. Op het bedrijf van haar ouders heeft ze de meeste ervaring opgedaan met het kruisen en telen van paphiopedilum. Een soort hobby van de gehele familie en kleinschalig opgezet op de cymbidiumkwekerij. Zij neemt deze planten over en begint in 1993 voor zichzelf.

In het begin is dit vooral een zoektocht naar geschikte rassen voor een potcultuur. De Amerikaanse hybriden zijn tot dan toe vooral voor hun bloem gekweekt, als snijbloem. De prijsval in de snijbloemen doet Prins besluiten een kruisingslijn speciaal voor de potcultuur op te zetten.

Prins besluit haar teelt- en veredelingskennis te gaan bijspijkeren. Deze kennis maakt ze zich eigen via cursussen. Algemene kennis, omdat over het kruisen van een nicheproduct als potpaphiopedilums vrij weinig bekend is. Ze heeft in die zin veel aan de afstudeeropdracht van broer Wil, waarin hij de commerciële haalbaarheid van de teelt en veredeling van (pot)paphiopedilums analyseert.

bloeitijd niet op paar weken te zeggen is. Daarnaast moet je voor de retail grote aantallen kunnen draaien. Voor de wat specialere soorten waarvan de aantallen kleiner zijn, is dit dus een lastigere markt. Gelukkig zijn bloemisten, tuincentra en liefhebbers altijd op zoek naar kleinere speciale soorten”, redeneert Prins.

Sparren over geschikte ouders

Na 20 jaar kruisingswerk en verbeteren van de paphiopedilum is er nu ook een paphiopedilum die via meristeem te vermeerderen is: maudiae Femma, een samenvoeging van haar dochtersnamen Femke en Marit. Het eerste ras waar Prins kwekersrecht voor aanvraagt en half april 2015 heeft gekregen. Dit meristeemwerk is het geheim van de smid die ook zij niet weet, maar alleen de Belgische vermeerderaar waarmee ze zaken doet. ,,Ik ben niet zo bang dat deze doorbraak tegen me gaat werken. Met de vermeerderaar hebben wij goede afspraken.”

Qua omzet (75%) moet Prins het vooral hebben van de Amerikaanse hybriden, die door hun complexe chromosomen niet via meristeem zijn te vermeerderen. Ze geven snel afwijkingen door vergroeiingen in plant en bloem. Het lukt haar toch hierin een goede potcultuur op te zetten. ,,Over geschikte ouders heb ik met een goede collega gespard. Resulterend dat ik over een ouder al beschikte en een andere moest inkopen’’, vertelt Prins. Na het kruisen ontstaat een zaaddoos die circa 10 maanden moet rijpen. Als de zaaddozen bijna openspringen, gaan ze naar een laboratorium, waar ze steriel op speciale voedingsbodems worden uitgezaaid om te kiemen. Na ongeveer 1,5 jaar komen de plantjes weer op het bedrijf terug in plastic vlootjes waarin de planten in een speciale voedingbodem staan. Ze zijn dan ongeveer 5 cm groot. Daarna worden ze in de opkweekfase meerdere keren verpoot en wijder gezet. Na 1,5 jaar gaan ze in een 12-cm pot en naar de afkweekkas.

Hier staan de planten nog een 1,5 tot 2 jaar voor ze gaan bloeien en verkocht worden onder de merknaam ChiChi. Kruisingswerk levert nog enkele soorten rood op die onder de naam Black Jack verkocht worden. Het is na jaren nog niet duidelijk of daar een goede kruising tussen zit. Soms zijn er vergroeiingen, soms blijft bloei te lang uit of is de kruising te moeilijk te vermeerderen. Om al deze kruisingen uit te testen, moeten er wel heel wat planten worden opgezet. Hiervan gaat nu toch een groot aantal rood bloeien. „Dit is een leuke meevaller”, aldus Prins.

Zeer grillig

Lange adem

Ook in meristeem blijft de paphiopedilum zeer grillig in de vermeerdering en veel soorten lukken niet. Daarnaast moet je een erg lange adem hebben. Het voordeel van meristeem is wel dat je weet wat voor planten je krijgt. „Bij de Amerikaanse hybriden die nog via zaad vermeerderd worden, blijf je met een heterogeen gewas te maken hebben. Voor de handel is dit wel eens lastig, omdat de

Pluspunt van haar werkwijze vindt Prins, is dat ze niet afhankelijk is van derden voor uitgangsmateriaal. ,,Paphiopedilum is een complex gewas, zowel in de teelt als qua vermeerdering. Niet voor niets hebben veel laboratoria paphiopedilum voor gezien gehouden. Het is echt een gewas voor de lange adem Een adem die ik heb opgebracht’’ zegt Prins met enige trots.

Na 20 jaar eerste kwekersrecht

32/33 (2015)

VeredelingPrins.indd 21

21

04-08-15 15:51

V

Juli: minder aanvoer en iets betere prijzen Juli was een overwegend koele maand. Dit leidde tot minder aanvoer van snijbloemen en perkgoed.

Van kamerplanten kwamen er juist meer. De middenprijs van elke productgroep zat in de plus.

T

Jacco Kaarsemaker

ijdens de eerste julidagen was er nog sprake van een hittegolf, vanaf de tweede week werd het kouder en wisselvalliger. Desondanks werden er 2,8% minder snijbloemen aangevoerd ten opzichte van juli 2014. Bij de kamerplanten was de aanvoer 0,8% hoger, van tuinplanten ruim 5% minder. De totale omzet kwam

Tabel. Omzet FloraHolland-veilingen juli 2015.

(Aanvoer x 1.000 stuks en omzet x € 1.000 ) Snijbloemen

Omzet

% Toe-/afname* Aanvoer

% Toe-/afname* Prijs ’15 Prijs ’14

0,2% hoger uit bij een 2,6% kleiner volume.

De middenprijs kwam uit op € 0,305. Dit was een kleine cent meer dan vorig jaar.

Snijbloemenprijs stijgt licht De gemiddelde snijbloemenprijs was met 18,2 cent 0,3 cent hoger bij 2,8% minder stuks. Opvallend was de daling van het aantal rozen met 9,2% ten opzichte van dezelfde periode vorig jaar wat resulteerde in een 0,8 cent hogere prijs. Als gevolg van seizoensinvloed bleef de rozenproductie in Afrika iets achter. Troschrysant bracht 0,7 cent meer op, pluizers 3 cent. Bij 2% meer aanvoer daalde de prijs van lelie tot € 0,36.

Gerbera leverde 1 cent in bij 8% minder aanvoer. Hydrangea daalde 2% in aanvoer, de prijs lag 7 cent hoger. Lisianthus scoorde een plus van 3 cent bij een aanvoerstijging van 3,7%. In verband met de vroege start van het pioenenseizoen vorig jaar kwamen er nu meer dan 400% meer pioenen dan in juli 2014. De middenprijs daalde tot € 0,30.

Helianthus steeg in aanvoer (+15%) maar daalde 4 cent in prijs (€ 0,19).

Iets meer planten en hogere prijs Snijbloemen totaal

€ 137.811

Kamerplanten

Omzet

Kamerplanten totaal

€ 98.497

Tuinplanten

Omzet

Tuinplanten totaal Totaal

22

Veilingcijfers.indd 22

-1,2%

758.411

% Toe-/afname* Aanvoer

2,1%

65.237

-2,8%

€ 0,18

€ 0,18

% Toe-/afname* Prijs ’15 Prijs ’14

0,8%

€ 1,51

€ 1,49

%Toe-/afname* Aanvoer % Toe-/afname* Prijs ’15 Prijs ’14

€ 20.018

0,9%

17.124

-5,2%

1,17

1,10

€ 256.326

0,2%

840.772

-2,6%

€ 0,30

€ 0,30

De middenprijs van kamerplanten steeg 2 cent tot € 1,51 bij ruim 2% meer aanbod dan in juli 2014. Van phalaenopsis kwamen er 9,3% meer stuks, de prijs daalde 18 cent.

Kalanchoë daalde 4 cent in prijs tot € 0,64 bij 5,9% meer verkochte stuks. Potroos pluste 11 cent bij een aanvoerdaling van 7,7%. Ook anthurium (+16 cent, 8,3% minder aanvoer), bromelia (+28 cent, 18% minder aanvoer) en ficus (+26 cent, 3% minder aanvoer) deden het beter dan vorig jaar.

Minder tuinplanten, hogere prijs Er werden 5,2% minder stuks tuinplanten verkocht. De gemiddelde prijs steeg met 7 cent naar € 1,17. De grootste omzetmaker hydrangea daalde fors in aanbod (-24,2%) en steeg 81 cent in prijs tot € 3,45. Lavendel noteerde een 1 cent hogere prijs bij 14,5% meer aanbod. Platycodon kon de toename van het aanbod (10,8%) niet combineren met een hogere prijs; de prijs kwam 3 cent lager uit op € 0,65. De grootste stijger in aanvoer dianthus (+103%) daalde 1 cent in prijs tot € 0,71. < 32/33 (2015)

05-08-15 12:19

M K Groene planten

Snijbloemen 2013

35

2014

2015

2013

2015

2013

160

2014

2015

150

25 20 15

Middenprijs in centen

120 Middenprijs in centen

Middenprijs in centen

2014

130

30

10

Bloeiende planten

110 100 90

21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31 32 33 34 week

De middenprijs plust 2 cent tot 22 cent. Dat is 7 cent meer dan in 2013 en 2 cent meer dan vorig jaar in week 31.

80

140 130 120 110 100 90 80

21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31 32 33 34 week

De middenprijs stijgt met 4 cent tot 108 cent.

Na de dip in week 28 herstelt de middenprijs zich goed ten opzichte van 2013 en 2014.

21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31 32 33 34 week

De middenprijs noteert een plus van 7 cent tot 119 cent. Dat is ruim boven de voorgaande twee jaren in dezelfde week.

Maarten Huisman:

’Wat een massa’s mensen, vrolijkheid en energie’ Bedrijf: Sion Week: 31

Maandag „Na 4 maanden voorbereiding en bergen werk verzetten met het team, is dan ein-de-lijk de week van de Gay Pride aangebroken. Super spannend, want zou het ons lukken om de sierteeltsector internationaal een boost te geven? Vandaag de laatste bespreking met de ’Share your love with Flowers’-werkgroep om de puntjes op de i te zetten. Hierna rijd ik met Mirakuleus langs bij Buitelaar Metaal om het bloemenhart en het decor van de boot te inspecteren.”

Woensdag „In het prachtige Amstel Hotel tovert het team van LM Flower Fashion onder leiding van Jeff Leatham de spiegelzaal om in een waar bloemenpaleis. ’s Avonds ontvangen we ruim 150 gasten, variërend van kwekers tot pers, de modebranche en diverse bekende Nederlanders. Iedereen gaat voor de ingang van het hotel op de foto met het 3 meter grote bloemenhart. ’s Nachts wordt het hart verplaatst naar de Dam. Daar staan direct al mensen klaar die een selfie willen maken.”

Donderdag „Tijd om bij te komen en na te genieten van de cocktail party is er amper.

Ons laaddock is een bloemenzee geworden. Er staan honderden rozen, 32/33 (2015)

Markt-1-prijsbeelden-nw.indd 23

pioenen en nog veel meer. Dit moet vrijdag op transport met De Winter Logistics naar de havens van Amsterdam.”

Zaterdag „D-day! Nooit durven dromen dat ons ideetje ’een boot met de Canal Parade’ vandaag werkelijkheid is! De dag begint al vroeg met ontvangst van geluidsmannen, modellen, visagie en opvarenden, terwijl Jeff Leatham de laatste hand legt aan het design van de boot. Om 13:30 uur gaan de trossen los en varen we het IJ op. Bij het aankomen in de startbox vangen we een eerste glimp op van de enorme hoeveelheid toeschouwers. Niet te geloven. En het wordt alleen maar meer: na het passeren van de eerste brug kreeg ik echt een kippenvelmoment; wat een massa’s mensen, vrolijkheid en energie! De sfeer is bijna niet te beschrijven, een positieve vibe als deze tref je niet snel ergens. Zo moet het Nederlands elftal zich dus voelen... en wij hebben niets eens iets gewonnen.”

Zondag „Ik verkeer nog steeds in een roes. Het lijkt een droom, maar nee: het was werkelijkheid, ik zie zelfs nog een laatste pioenroos door de gracht drijven. Heel veel dank aan een ieder die bijgedragen heeft aan het succes van onze ’Share your love with flowers’-boot.”

23

04-08-15 15:52

In de grafieken wordt de procentuele verandering (= index) weergegeven van de prijs en de totale aanvoer ten opzichte van vorig jaar.

Simone van Tol

Snijbloemen Ontwikkelingen afgelopen zes weken t.o.v. een jaar eerder 140

in procenten

120 100 80 60 40

26

27

28

29

30

31 week

Prijs index

Aanvoer index

Vooral goede prijzen voor lisianthus In week 31 lag de omzet 8,8% hoger ten opzichte van vorig jaar in deze week. In totaal werden 1,1% meer bloemen verkocht en lag de prijs gemiddeld 7,6% hoger. De grootbloemige rozen bleven op hetzelfde niveau. Troschrysant deed het iets beter en bracht, ondanks 2,7% meer stuks verkocht, toch nog gemiddeld 4,9% meer op, terwijl santini gemiddeld een centje minder opleverde. Ook waren de prijzen bij hydrangea beter dan vorig jaar. Met 2,7% minder stuks lag de prijs 20,4% hoger.

Natuurlijk was dit ook de week van de gladiolen. Mede door de Vierdaagse van Nijmegen steeg de omzet met 31,5%. In totaal werd ruim 15% minder aangevoerd dan vorig jaar, maar lag de prijs gemiddeld wel 6 cent hoger.

Ook lisianthus deed het goed in week 31. De gevuldbloemigen werden met 8,6% meer stuks verkocht, de prijs lag 49,8% hoger. Van enkelbloemigen werden 17,6% minder stuks verkocht en ook hier kwam de prijs 47% hoger uit dan in dezelfde week vorig jaar.

Kamerplanten Ontwikkelingen afgelopen zes weken t.o.v. een jaar eerder 120

in procenten

110 100 90 80 70

26

27

28

29

30

31 week

Prijs index

Aanvoer index

Hoge prijzen voor potroos en hedera De kamerplanten deden het in week 31 gemiddeld beter dan vorig jaar. De omzet lag 14,3% hoger met 6% meer stuks verkocht. De gemiddelde prijs komt 7,8% hoger uit. Alle producten uit de top 15 qua omzet hebben in prijs geplust ten opzichte van week 31 in 2014.

Phalaenopsis kwam 1% hoger uit in prijs terwijl er 6,7% meer stuks werden verkocht. Grootste prijsverschil was voor potroos. Hier lag de prijs met ruim 15% minder stuks in aanvoer bijna 45% hoger.

Dit zorgde voor een omzetstijging

van 22,8%. Bij hedera was de omzetstijging 83%. Met 33% meer stuks werd dit product gemiddeld voor een 37,6% hogere prijs ingekocht.

Opvallend was dat er bijna 100% meer stuks dracaena werden aangevoerd en verkocht dan in dezelfde week vorig jaar. Ondanks de grotere aantallen lag de prijs ruim 2% hoger en steeg de omzet met meer dan 100%. Ook bij chrysant en kalanchoĂŤ lag de prijs iets hoger. Chrysant steeg met 2% en kalanchoĂŤ met 5,5%.

Tuinplanten Ontwikkelingen afgelopen zes weken t.o.v. een jaar eerder 130

in procenten

120 110 100 90 80

26 Aanvoer index

24

Markt-2-Veilingbijdragen-nw.indd 24

27

28

29 Prijs index

30

31 week

Uitschieter voor perkgoed overig Bij de tuinplanten lag de omzet ook 2% hoger dan vorig jaar in week 31; 4,6% minder stuks verkocht en een prijs die 7% hoger lag dan vorig jaar.

Bij de top 10 tuinplanten zijn het alleen lavendula en gentiana die gemiddeld minder opbrachten.

Bij lavendula lag de prijs 6,4% lager met 11% meer stuks verkocht en bij gentiana lag de prijs 2,8% lager met 10,5% minder stuks verkocht.

Hydrangea is nog nummer 1 qua omzet. Hiervan werden dit jaar in deze week 7,9% minder stuks

verkocht en lag de prijs 13,2% hoger waardoor de omzet met 4,3% hoger uit kwam.

Uitschieter was de groep perkplanten overig. Met 75,6% meer aanvoer en een prijs die 97,3% hoger lag, steeg de omzet met 246,5% ten opzichte van week 31 in 2014.

32/33 (2015)

04-08-15 15:52

Zweden

Over de toonbank

Johan Bengtsson:

Göteborg

’Mensen komen van ver voor onze bijzondere planten’ eerste omdat ik ze zelf mooi vind en er veel reizen aan besteed heb om ze op te sporen. Ten tweede omdat je in deze tijden echt iets aparts moet doen om je nog te kunnen onderscheiden in de massa.”

FOTO: LA FLEURISTE

Over welke planten heeft u het?

Naam: La Fleuriste Locatie: Göteborg Sortiment: 55% bloemen, 35% planten, 10% overig Specialiteit: aparte planten Aantal medewerkers: 3

Wat kenmerkt uw winkel? „Dit is één van de oudste bloemenwinkels van Göteborg, hij bestaat al 100 jaar. Mijn vader kocht de zaak in 1950. Ik heb me de laatste jaren gespecialiseerd in bijzondere planten. Ten

Standpunt

Mee eens, oneens of denkt u er heel anders over?

Reageer dan bij de marktredactie: A.F. Middelburg, 06-23631549 of mail afmiddelburg@hortipoint.nl

„Ze zijn weer helemaal in. Alle woon- en decoratiemagazines staan weer vol met planten, nadat ze jaren uit de woonkamer verbannen zijn.

Daar lift ik dus op mee.”

Zijn ook uw bloemen bijzonder? „Nee, niet noemenswaardig. Het is min of meer het standaardassortiment, maar wel van eerste kwaliteit en op een bijzondere manier door ons

n het artikel De Kracht van de Media „ uit FloraHolland Magazine van 27 juni 2015 heb ik mijn standpunt over de omgang met de media toegelicht. Naar aanleiding van de nieuwe koers van FloraHolland waarin onder andere de keuze is gemaakt om de consument centraal te stellen, zien wij ontwikkelingen op het gebied van het benaderen van de diverse media. Ook de media hebben het fenomeen bloemen en planten gevonden. Iedereen wil graag op televisie, maar ook de media zijn op zoek naar bloemen en planten. Sterker nog, de media denken dat er geld te halen is in onze sierteeltsector. Kwekers worden rechtstreeks benaderd voor

32/33 (2015)

Markt-3-Toonbank-nw.indd 25

Zijn planten populair in Zweden?

Rustig nu, vanwege vakanties? „Ja, ik sta nu alleen in de winkel. We zijn in juli twee weken dicht geweest, nu is het personeel op vakantie, maar ook half Göteborg. Gelukkig hebben we nog huwelijken in deze periode.”

Hoe koopt u in? „Via de groothandel in Göteborg, daar ga ik drie tot vier keer in de week zelf naar toe. Ik rijd er langs op weg naar de winkel, dus dat is wel zo makkelijk en ik blijf erbij dat je producten zelf moet zien en voelen. Bij online kopen krijg je dat gevoel er niet bij. Voor de vleesetende planten en de bonsai’s heb ik eigen, vaste lijnen. De bonsai’s komen bijvoorbeeld allemaal van Lodder Bonsai in Nederland. Maar ook wat hier bij de groothandel staat, komt voor het grootste deel uit Nederland, naast wat planten uit Denemarken. Ik ben erg tevreden over de Nederlandse kwaliteit en prijzen. Ik word nooit teleurgesteld.”

’Promotie via de media centraal regelen’

I

Media- en promotiemarketeer, FloraHolland

„Ik verkoop ontzettend veel echte bonsaiplanten, dus niet de lookalikes die je ook bij Ikea kunt kopen. Bijzondere cactussen ook.

Maar ik sta vooral bekend om mijn assortiment vleesetende planten, waaronder nepenthes en bepaalde bromelia’s. Een laatste aanwinst is de Zuid-Afrikaanse Albuca Frizzle Sizzle, een prachtige bolplant. Mensen komen van heinde en verre voor ons afwijkende assortiment.”

in boeketten verwerkt. Momenteel zijn helianthus en hydrangea heel populair. Volgende week komen de gladiolen erbij en dan zullen die de show gaan stelen in de winkel.”

hun bloemen, planten of bedrijf om mee toe doen aan een willekeurig tvprogramma. Ze worden aangespoord bij te dragen aan te productiekosten in ruil voor een stukje zendtijd. Een mooi verkooppraatje. Maar kwekers krijgen er vaak weinig voor terug. Er zijn programma’s die wel op televisie komen, maar geen logische verbinding hebben met sierteeltproducten, te lage kijkcijfers hebben of worden uitgezonden op een tijdstip dat nauwelijks iemand kijkt. De mediamarketeers van FloraHolland hebben gedegen kennis over het huidige medialandschap en ondertussen een netwerk opgebouwd met een aantal tv-productiehuizen.

Kwekers kunnen van mij en mijn col-

lega’s een goed onderbouwd advies krijgen waarom wel of niet deel te nemen aan een bepaald programma.

Wij kennen de kijkcijfers en de doelgroepen achter de programma’s inclusief de eventuele impact van productpresentaties. Dus ’bezint eer ge begint’. Word je benaderd door een willekeurig productiehuis, neem dan contact op met de promotie- en mediamarketeers van FloraHolland.

Zij kunnen u voorlichten en een onderbouwd advies geven over de mogelijkheden. We zeggen geen nee tegen promotie op tv, maar je kunt je euro maar een keer uitgeven. Doe het dan goed en doordacht, zodat je als kweker je investering terug kan zien.”

25

04-08-15 15:52

Onvertakt

Voorlopig meer aanvoer kleinbloemige gerbera houdt voorlopig aan, maar handelaren verwachten niet meer vraag. Kwaliteit en assortiment voldoen aan de markteisen.

„Met kleinbloemige gerbera’s kunnen we goed werken en van de hoofdkleuren is voldoende beschikbaar”, meldt inkoper Martin van Rijn van Van Dijk Flora over het retailsegment. Rob Langeveld, inkoper bij Bouqetnet heeft dezelfde ervaring. „En als de prijs lager ligt, gaat het nog een stuk makkelijker.

Inkoper Vincent Bartels van Van Dijk Bloemen noemt de vraag stabiel. „Op totaalniveau, het ene land wat minder, het andere wat meer.” Stef Buikema, inkoper bij Wesseling Bloemexport signaleert vergelijkbare schommelingen. „In Duitsland lopen ze beter dan in andere jaren. Italië doet alleen mee bij lage prijzen”, noemt hij als voorbeelden.

Tot en met juni steeg de aanvoer

van minigerbera’s bij FloraHolland met 6% tot 420 miljoen stelen, hierin zijn klok- en bemiddelingsgegevens opgenomen. De middenprijs hiervoor lag met 13 cent per steel op hetzelfde niveau als vorig jaar en 1 cent hoger dan in 2013.

1 miljard stuks Leveranciers van uitgangsmateriaal voorzien dat de stijging aanhoudt, minimaal tot de zomer van volgend jaar. Telers zijn weer aan het uitbreiden en vernieuwen en door de combinatie van nieuwe rassen en toegepaste teeltkennis neemt de productie toe.

Rekening houdend met een stabilisatie van het aanbod van grootbloemigen kan dit beteke-

Onvertakt

800000 700000

Vertakt

Verkochte aantallen mini

600000

Vertakt

500000 400000 300000

Verkochte aantallen grootbloemig

200000

Bron VBn/FlorAHollAnd)

A

Verkochte stelen x duizend

900000

100000 0

uni juli juli m j /m /m 3 t/ 14 t 15 t 201 20 20

00 01 02 03 04 05 06 07 08 09 10 11 12 13 14

Aanvoer van groot- en kleinbloemige gerbera’s via de Nederlandse bloemenveilingen sinds 2000.

nen, dat in 2016 bij FloraHolland voor het eerst 1 miljard gerbera’s worden verhandeld.

In de eerste helft van dit jaar werden mini’s vooral voorafgaand aan de speciale bloemendagen goed betaald, over meerdere weken tot zelfs op het niveau van de grootbloemigen. „Maar de doordraai in de zomermaanden heeft de resultaten flink gedrukt.

Dat is niet zomaar goed te maken”, aldus Peter Weijs van Gebr.

Weijs in het Limburgse America en Blitterswijck.

Kwaliteit Handelaren roemen de kwaliteit die telers van mini’s leveren. „De warmte in juli heeft wel wat problemen opgeleverd, maar over het algemeen is het goed. Dat

geldt ook voor het assortiment”, stelt Buikema. Gebr. Weijs brengt voorlopig geen nieuwe soorten. „Noviteiten veroveren moeizamer een plaats”, is het motief.

Dat is ook de ervaring van Willem van den Berg van Gerbera United, dat sinds een jaar de kleinbloemige Piccolini-serie op de markt brengt. „De reacties waren enthousiast, maar de resultaten stemmen nog niet tot tevredenheid.”

Nieuw in het minisegment is de roze Ballerina met een hoge productie, intensere kleur en makkelijker lengte een mogelijk alternatief voor marktleider Kimsey.

Een andere potentiële belofte is de helderoranje Nacho. De productie hiervan kan op 850 stelen per m2 per jaar uitkomen. ■

Prijsherstel grootbloemige gerbera blijft uit Tegen de verwachting in heeft de huidige aanvoerdaling van

Grootbloemige gerbera’s leggen het volgens de inkopers Rob Langeveld en Martin van Dijk van respectievelijk Bouquetnet

en Van Dijk Flora in het retailsegment af tegen de mini’s. Vincent Bartels van Van Dijk Bloemen voegt eraan toe, dat de vraag in

een vroegere grootafnemer als Duitsland is teruggevallen. „En dat geldt natuurlijk ook voor Rusland”, meldt inkoper Stef Buikema van Wesseling Bloemenexport. „Gerbera’s worden bijna overal geteeld”, is zijn ervaring. „Dat lijkt, op Scandinavië en Engeland na, te kloppen in bijna alle landen waar bloementelers toegang hebben tot een thuismarkt”, weet Eric Boerlage van Dümmen Orange in De Kwakel.

Minder aanbod Foto: de grAAF VAn der zAnde

De aanvoer van grootbloemigen daalt structureel, al is er soms een opleving. „Vorig jaar leek het met de prijzen ook beter te gaan, maar uiteindelijk viel het door het verlies op de Russische markt tegen”, stelt Simon Zwarts van Gerberakwekerij C.S.

26

Markt-4-Snijbloemanalyses-nw.indd 26

Zwarts in Mijdrecht vast. Bij de huidige aanvoerkrimp met 3% tot 86 miljoen stelen bij FloraHolland, klok en bemiddeling samen, stokte de middenprijs op 24 cent per steel. Dat is hetzelfde als een jaar geleden, maar gemiddeld niet genoeg om de kostprijs goed te maken. „De kwaliteit is goed, ook na de warme weekenden in juli”, oordeelt Bartels. „Het assortiment is weliswaar minder breed dan bij de mini’s, maar ruim genoeg.” Opvallend is de toename van gemengd op rij in dozen.

Buikema schat 90% op de klok in te kopen, Bartels koopt het merendeel direct in. Zwarts vreest dat minder afzet via de veilingklok een drukkend effect heeft op de algehele prijsvorming. ■ 32/33 (2015)

04-08-15 15:52

Hittegolf Tot en met juni bleef het Nederlandse aanbod bij FloraHolland met 1 miljoen stelen steken op de helft van 2014, al was het twee keer zoveel als in 2013. Toen werd voor de eerste aanvoer gemiddeld 26 cent per steel betaald, vorig jaar 21 cent en dit jaar 25 cent. „Maar de hittegolfjes in juli hebben het gemiddelde behoorlijk gedrukt”, stelt Johan Oudshoorn van de gelijknamige

kwekerijen in Nieuwe Wetering en Roelofarendsveen.

Overstijging Vorig jaar oversteeg de Nederlandse aanvoer voor het eerst sinds 2003 weer eens de grens van 10 miljoen stelen dankzij een plus van 12%. De middenprijs pluste er ten opzichte van 2013 3 cent bij tot 17 cent per steel, 2 cent meer dan in 2012. „Vorig jaar hebben we weer wat verdiend en dat was nodig”, meent teler Jeroen Hogenboom van Hogenboom Phloxen in Roelofarendsveen.

Het importaanbod uit hoofdzakelijk Israël zakte vorig jaar met 15% tot 20 miljoen stuks en werd tegen hetzelfde gemiddelde van 19 cent per steel verhandeld als in de twee voorgaande jaren.

Dit jaar lag het aanbod op een vergelijkbaar niveau, tot en met juni met 23 cent per steel 2 cent beter dan in 2014. „De Israëlische

15000

25

12500

20

10000

15

7500

10

5000

5

2500

0

uni juli juli m j /m /m 3 t/ 14 t 15 t 201 20 20

00 01 02 03 04 05 06 07 08 09 10 11 12 13 14

0

Foto: Bron VBn/FloraHolland

Bron VBn/FloraHolland)

„De vraag liep een klein beetje achter en was niet super”, concludeert inkoper Stefan de Roos van Premier & Blenheim over de start van het Nederlandse seizoen met phlox. Dezelfde ervaring hebben de inkopers Mike van den Eikel en Ronald Rauxloh van respectievelijk A. van Delft en Hamifleurs. „Er is bovendien overal wel lokale productie”, geeft Van den Eikel als beperking voor Nederlandse afzet aan.

30

Verkochte aantallen x duizend

traagd op gang en ook de vraag bleef achter. Verbreding van

Gemiddelde prijs in centen

Aanbod en vraag Nederlandse phlox trager op gang

Aanvoer en middenprijs van Hollandse phlox via de Nederlandse bloemenveilingen sinds 2000.

phloxen zijn ook hartstikke goed”, complimenteert Rauxloh.

Voor de omvang van de productgroep is het assortiment met vrije, kwekersrechterlijk beschermde en exclusief gehouden rassen al relatief breed. „Groot genoeg”, vindt Van den Eikel en Rauxloh is er tevreden over. „Maar ik mis nog een gele kleur”, geeft hij aan. „Daar zal de markt gelimiteerd voor zijn”, denkt Van den Eikel.

Oudshoorn komt dit jaar met Sweet Dance, een volgens hem verbeterde versie van Bright Eyes.

Hogenboom breidt de eigen serie

dit jaar uit met de nieuwe Sweet Lexy, ook roze met een rood hartje. „Zwaardere takken, mooiere kleuren, goed op lengte en minder ziektegevoelig”, typeert hij zijn assortiment. Nieuwe kleuren komen er ook in de vier jaar geleden geïntroduceerde Sweet Summer serie. Vijftien jaar geleden is dit veredelingsprogramma gestart en voor de snijteelt zijn er nu zes rassen beschikbaar. Mogelijk komt hieruit een diepblauwe kleurvariant beschikbaar. „Vooral voor de hele vroege en hele late teelt is er behoefte aan meer kleuren”, vindt Johan Boere van kwekerij Meer en Drecht in Leimuiden. ■

Marktacties Woonplant van de maand augustus: vrouwetong Woonplant van de maand september: vleesetende planten Tuinplant van de maand augustus: struikveronica (hebe) Tuinplant van de maand september: struikhei (calluna) PurE Seasonal Flowers zomer: paeonia, matthiola, antirrhinum, gladiool 21 mei - 21 nov Campagne Trending in de Tuin Mooiwatplantendoen.nl 21 mei - 21 nov Campagne Trending in the Garden Pflanzenfreude.de 8 aug Rob’s Grote Tuinverbouwing met onder andere: ceropegia African Parachute, TiSento, tuinbloeiers, Green is... SBS6, 17.00 uur.

Bloemenbureau Holland, VBW en FloraHolland

3 aug - 30 aug: hortensia 31 aug - 1okt: chrysant 1 okt - 18 okt: alstroemeria 12 okt - 8 nov: lisianthus 2 nov - 29 nov: orchidee 23 nov - 27 dec: amaryllis

15 aug Maria hemelvaart (Bel, Dui, Fra, Ita, Oos, Pol, Zwi) 31 aug Summer Bank Holiday (GB) 1 sep Eerste schooldag (Rus, Pol) 13 sep Ziekendag (Ned, Bel) 20 sep Dank-, boete- en gebedsdag (Zwi) 24 sep Dank-je-wel Dag (Dui) 26 sep Dag van de Klant (Bel) 27 sep Nationale Feestdag van de Franstalige gemeenschap (Bel) 1 okt Nationale Vergeet-ze-niet-dag (Ned) 5 okt Dag van Leraar, een 10 voor de juf (Ned) 14 okt Lerarendag (Pol) 26 okt Nationale Feestdag (Oos) 28 okt Grootoudersdag (Rus) 31 okt Halloween (Ned, Bel, Dui, Fra, GB) 31 okt Hervormingsdag (Dui) 1 nov Allerheiligen 2 nov Allerzielen 4 nov Dag van de Eenheid (Rus) 8 nov Remembrance Sunday (GB) 10 nov Dag van de Mantelzorg (Ned)

Heeft u informatie voor de agenda? Mail naar afmiddelburg@hortipoint.nl

32/33 (2015)

Markt-4-Snijbloemanalyses-nw.indd 27

27

04-08-15 15:52

Analyse bloeiende planten Foto: WAtERdRinkER

Exporteur over Rusland

Ajania pacifica: behoudend product, bescheiden prijs en schip als lookalike van de chrysant in het binnen/buitenseg-

John Buskermolen:

’Situatie Rusland blijft spannend’ Hoe is de situatie in Rusland? „Het blijft spannend welke kant het opgaat, of de boycot op de invoer van Nederlandse bloemen en planten er daadwerkelijk gaat komen. We houden het uiteraard nauwlettend in de gaten. In Rusland weet je het maar nooit, niets is voorspelbaar, de situatie kan zomaar omslaan.”

Dus u blijft voorlopig gewoon exporteren? „Ja wij gaan gewoon door, ik zie ook nog geen daling van de vraag. Wij verkopen potplanten aan groothandelaren. Niet alleen in Moskou en Sint-Petersburg, maar ook in de andere grote steden in Rusland. We merken dat onze klanten zich ook nog niet zoveel zorgen maken. Ze zijn wel wat gewend qua noodsituaties.”

Nemen ze de dreiging wel serieus? „Dat wel, maar zolang het niet concreet is, blijven ze bestellen. Ze moeten ook wel, want Nederland is in feite de enige leverancier van potplanten in Rusland. Er komt nog wel wat uit Denemarken, maar qua volume mag dat geen naam hebben. Bij de snijbloemen, die wij overigens niet leveren, ligt dat anders. De Russen hebben rechtstreekse lijntjes met landen als Kenia en Columbia.”

En de lokale kwekers?

Hoe pakken ze dat aan? „De import verloopt dan via de buurlanden. Je zag tijdens de boycot de export naar de landen in de buurt van Rusland flink toenemen. Dat maakt de import wel wat ingewikkelder, maar onmogelijk is het dus niet. Toen de boycot destijds na een aantal weken weer was afgelopen, was de verkoop snel weer op het oude niveau. We nemen de boycotdreiging serieus, maar raken nog niet in paniek.”

28

Markt-5-Exporteur-Afzetzaken-nw.indd 28

Peter Bastiaansen van kwekerij WPK in Made constateert een stabiel vraagbeeld. „Er is niet veel verschil met hoe het vorig jaar liep.

Ook nu ben ik tevreden over hoe het loopt, maar zonder wild en-

thousiasme. Ajania is nu eenmaal een klein product waar niet veel specifieke vraag naar is. In zomermengsels met andere chrysantachtigen loopt de plant leuk mee, maar op zichzelf zal er nooit een grote groei in zitten. We hebben zelf de aantallen wat teruggedraaid dit jaar.”

Vroeg herfstproduct Bij IBH Export wordt ajania goed gewaardeerd als seizoensartikel. „Van week 28 tot eind oktober draaien we er leuke aantallen van weg. Ik zie ajania vooral als een vroeg herfstproduct en daarmee is het een zeer welkom artikel. Afnemers zijn vooral de traditionele landen, de handel is zowel kleinschalig als actiematig,” zegt Jan Robbe. Hij ziet de ajania niet als een chrysant, maar echt als een op zichzelf staand product. Vooral ook de bolvormige ajania in grotere potmaten die vanaf medio augustus beschikbaar zijn, vindt hij een interessante aanvulling in het assortiment. Als tip wil Robbe kwekers meegeven om ajania niet te rauw aan te voeren. „De kleurnuance moet goed zichtbaar zijn voor de consument. Bij een te rauwe plant kun je vaak nog niet goed zien of het een gele of een witte ajania is, en elke belemmering voor aankoop is er een te veel.” ■

100

1.000

80

800

60

600

40

400

20

200

0

2010

2011

2012

2013

2014

0

Verkochte aantallen x duizend

„Die zijn er niet zoveel op het gebied van potplanten; als ze er al zijn, gaat het om seizoensproducten. De kwaliteit? Die is matig.

Voor de Russische importeurs en winkeliers zal een importstop van planten uit Nederland dan ook een flinke aderlating betekenen. Al is tijdens de boycot van acht jaar geleden gebleken dat ze creatief zijn in het zoeken naar manieren om toch te kunnen importeren.”

Stabiel vraagbeeld

Gemiddelde prijs in centen

Bedrijf: Waterdrinker Functie: manager Sales Belangrijkste afzetlanden: Europa Inkoop: 80% direct bij kwekers via Connect, 20% klok Aantal medewerkers: 300

Hoewel de VBN Ajania pacifica onder de kamerplanten schaart, komt de plant vaak op het terras of in de tuin terecht. Ajania kent twee ’smaken’: wit en geel, waarvan geel zo’n twee derde van de markt uitmaakt. Ajania is dan de roepnaam, de plant behoort in feite onder de familie van de chrysant. Het grijsgroene blad met de witte randen doet de plant onderscheiden binnen de groep chrysanten. „Ajania is geen massaproduct voor grote ketens. We hebben te maken met kleine afnemers en kleine volumes.

Voor grote aantallen karren is de vraag te klein’’, beschrijft Maaike van der Harg van kwekerij Leo Ammerlaan in Bleiswijk. „De prijzen zijn tot nu toe aan de lage kant, maar lopen richting de piekweken wel langzaam op. Vorig jaar viel onze piek in de weken 34 tot en met 37. We bieden dit jaar voor het eerst ook een 12 cm-pot aan, zodat we die ook in onze lijn Seasons Best Colours kunnen opnemen.

Daarmee hopen we de afzetkansen te vergroten.”

Verkochte aantallen en middenprijzen Ajania pacifica op de FloraHolland-veilingen van 2010 tot en met 2014.

32/33 (2015)

05-08-15 10:41

Foto: Gerdien de nooy

Afzetzaken

Analyse tuinplanten

Mandevilla schaarser voor de klok

Foto: SVS

len in de FloraHolland-statistieken van kamer- en tuinplanten.

Na voortdurende groei bereikte de productgroep mandevilla in 2013 zijn grootste omvang in een jaar met zeer matige prijzen. Dit seizoen tot en met week 27 (meer dan 95% van de verkochte aantallen) is het volume vrijwel onveranderd ten opzichte van vorig jaar. Wel steeg de middenprijs en dus de veilingomzet met zo’n 5%.

Klokprijs

Dun lijntje Maurits van den Arend van Patio Plants in Klazienaveen is tevreden over afzetseizoen 2015. „De markt bleef door het rustige voorjaarsweer lang in balans.

Het was geen slecht jaar.” Maar dat maakt het jaar nog niet goed: „Alle kwekers hebben hard en lang hun best moeten doen om hun handel verkocht te krijgen.

Ik betwijfel of dat uiteindelijk iedereen tegen toereikende prijzen is gelukt. We lopen met deze arbeidsintensieve teelt over een heel dun lijntje.” ■

340

4000

330

3500

320

3000

310

2500

300

2000

290

1500

280

08

09

10

11

12

13

14

1000

Verkochte aantallen x duizend

Gemiddelde prijs in centen

Martijn Bentvelsen, projectleider Markt & Product bij FloraHolland, schrijft die stijging toe aan het kleinere aanbod voor de klok. „De klokprijs ligt in 2015 gemiddeld op € 2,82, tegen € 2,27 in 2014.” Doordat dit jaar 17% meer mandevilla via Connect werd verhandeld, bleef voor de klok minder over. „Blijkbaar is toch ook voor de klok een zekere vraag naar mandevilla”, leidt

Bentvelsen uit de cijfers af. Die cijfers wijzen verder uit dat het marktaandeel rood wat afneemt ten gunste van roze, wit en gemengd. En dat uitbreiding in de kleine potmaten 10 en 10,5 cm van 2013 niet heeft doorgezet.

Winfried Hoogenboom, verantwoordelijk voor de planteninkoop van tuincentrumketen Ranzijn, vermoedt dat dit laatste te maken heeft met de relatief hoge prijs van de kleine maatjes. „Ze komen tussen de andere perkplantjes te staan, maar zijn tweeëneenhalf keer zo duur. Daar zullen kwekers en hun vermeerderaars best hun redenen voor hebben, maar dat krijg je aan de consument niet uitgelegd.”

Verkochte aantallen en middenprijs mandevilla (tuinplant+kamerplant) op de FloraHolland-veilingen van 2008 tot en met 2014.

32/33 (2015)

Markt-5-Exporteur-Afzetzaken-nw.indd 29

Bedrijf: Special Blooming Plants

Corine van der Knaap „Special Blooming Plants is een groep kwekers met speciale planten.

Speciaal in de zin van geur, kleur en/of verschijningsvorm. Samen willen we de nicheproducten op de kaart zetten door middel van inspiratiepagina’s op Facebook/Pinterest. We vinden het belangrijk om het verhaal achter de plant te vertellen en zowel de consument als de vakhandel te verleiden om onze mooie producten te (ver)kopen.”

„De vraag naar het assortiment bloeiende kamerplanten stagneert al enige tijd. Het rendement van kwekers staat onder druk. Er moest dus iets gebeuren. Ik denk dat er nog veel te weinig wordt gedaan aan promotie en dat er meer uit te halen valt. Richard Scheffers, Ronald van der Knaap, Chris Kester en Rien Hoogendoorn zitten in een promotiegroep van FPC Bloeiend exclusief: zij zijn de initiatiefnemers van dit project.”

„We promoten onze planten via artikelen in het vakblad voor de bloemendetailhandel Bloem en Blad, deelname aan een bloemistenevent en monsterbus en we hebben een vermelding op PlantConnect. We leveren planten aan programma’s als Holland’s beste bloemstylist, houden presentaties bij bloemistenklok en we hebben een artikel geplaatst op Bloemen Plantennieuws. Ook is er aandacht bij beurzen, Kom in de Kas, enzovoort. In de toekomst willen we presentaties geven in cash-andcarry’s en het verder uitbreiden.”

„Wij richten ons op de vakhandel, maar sluiten de consument niet uit. Wij zien op zowel onze Facebook-pagina als onze Pinterest-pagina dat ook consumenten belangstelling hebben. Het is lastig te zeggen wat het tot nu toe heeft opgeleverd. Maar we zijn wel benaderd als groep om planten te leveren voor Hollands Beste Bloemstylist. Ook staan we als groep tijdens Plantarium met een thematafel bij een exporteur. Daaraan zie je dat je samen sterk staat en krachten bundelen zin heeft!”

„Nu zijn elf kwekers aangesloten, in januari haken er nog drie aan. Enthousiaste kwekers met speciale planten zijn welkom bij onze groep. Belangrijk is wel dat onze naam zijn waarde behoudt. Het product moet dus wel ’speciaal’ zijn. Een criteria is dat er niet te veel van geproduceerd mag worden.

Een speciale commissie beoordeelt of het product onder Special Blooming Plants valt. Wij vragen een bijdrage van € 1.000 voor alle activiteiten.”

29

05-08-15 10:41

Foto: Quincy von Bannisseht

Dennis en Michael de Geus:

2

30

Veredeling Michael en Dennis de Geus.indd 30

32/33 (2015)

04-08-15 15:52

VERE

LING DE

in het heden’ „Waarom we zo gek zijn van rozen? We zijn er van jongs af aan in opgegroeid”, zegt Michael de Geus uit Klazienaveen. Zijn oudere broer Dennis knikt instemmend. De twee hebben een passie voor rozen en vinden het topsport om nieuwe soorten te ontdekken die interessant zijn om te telen. Van huis uit zijn ze rozenkweker, maar zo’n zes jaar geleden besloten ze de stoute schoenen aan te trekken en een eigen plekje in het rozenveredelingsvak te zoeken. De eerste resultaten zijn daarin geboekt.

Quincy von Bannisseht qvb@hortipoint.nl

E

igenlijk is het hun broer geweest die in 2000 de eerste stappen zette in het veredelingsvak, vertellen Dennis en Michael de Geus. „In die periode hadden we altijd al proefplanten van nieuwe soorten van veredelaars op de tuin staan, waarbij we keken of er potentievolle nieuwe rassen tussen zaten.

Puur vanuit hobby en interesse zijn we in een hoek van de kas op ons ouderlijk bedrijf gaan proberen of we zelf bottels met zaden konden verkrijgen. Daarna probeerden we die zaden te laten ontkiemen”, aldus Michael.

De broers beginnen met enkele vierkante meters van het oranje ras Jazz. Michael: „Die knipten we niet. We gingen er bestuivingen op doen. Je combineert dan vader- en moedergenen en creëert zaden in bottels die allemaal uniek en onderscheidend van elkaar zijn. Dat maakte ons nieuwsgierig genoeg om ook op andere soorten te gaan kruisen”.

Commerciële introductie De hobby van de broers groeit al snel uit tot een serieuze nevenactiviteit. „In 2004 werd onze eerste nieuwe roos, Tenga Venga, commercieel geïntroduceerd op de veiling. Later volgde Pura Vida.

We kregen reacties uit binnen- en buitenland van kwekers die ze wilden gaan telen. Dat was natuurlijk fantastisch”, vertelt Dennis.

Omdat ze hun handen vol hebben aan het runnen van de kwekerij, besluiten Dennis en Michael in 2005 een samenwerking aan te gaan met een internationale veredelaar. Hij plant hun rassen in Nederland, Kenia en Ecuador.

Zwaar weer Het zijn de economische omstandigheden die de broers twee jaar later de richting van het veredelingsvak opdrijven. „Onze rozenkwekerij kwam in zwaar weer terecht vanwege de concurrentie uit Afrika en de hoge energieprijzen. In 2008 hebben we het bedrijf beëindigd”, aldus Michael.

Op 1 januari 2009 starten de twee broers echter samen een nieuw bedrijf, Select Breeding, waarmee ze zich volledig op de rozenveredeling storten. Hun bestaande assortiment blijft bij de veredelaar, waarna ze beginnen met een nieuw assortiment. In Klazienaveen starten de broers een samenwerking met een kweker uit de regio. Van hem wordt de huidige bedrijfsruimte gehuurd.

32/33 (2015)

Veredeling Michael en Dennis de Geus.indd 31

Terrasrozen „Naast de veredeling van snijrozen zagen we voor de sector kansen liggen in koudekasteelten”, vertelt Dennis. De broers proberen daarop in te spelen met de ontwikkeling van terrasrozen. Daarvoor maken ze gebruik van de genen uit de tuinrozenwereld. „We hebben gezocht naar grootbloemige soorten die gedrongen groei vertonen in de kas. De terrasrozen worden geteeld zonder energieverbruik en met een lage arbeidsbehoefte. Op dit moment zijn er vier kwekers in Nederland die ons product telen.”

Michael vertelt dat ze in Nederland jaarlijks 150 soorten nieuwe zaailingen van snijrozen selecteren. „Die worden verder beproefd op onze Keniaanse testlocatie. Vanaf het ontkiemen zijn die planten driekwart jaar oud als ze naar Kenia gaan voor vermeerdering.

We selecteren op lengte, kwaliteit, productie, kleur en bloemvorm.

De nieuwe soorten worden gedurende een jaar getest, waarna we daaruit 20 soorten selecteren die we vermeerderen naar 500 planten per soort. Van deze 20 soorten knippen we voldoende aantallen rozen om te testen op bijvoorbeeld transport en houdbaarheid.”

Na een aantal jaren van intensief testen kiezen de broers jaarlijks gemiddeld 8 tot 10 soorten uit, die ze in samenwerking met kwekers op de locatie van de kwekers onder hun eigen omstandigheden verder testen en opschalen.

Inmiddels hebben ze vier commerciële rassen in de markt gezet: Secret love, Eyecatcher, Sunqueen en Queen of Africa. Die laatste is dit jaar in Aalsmeer geïntroduceerd. „Afhankelijk van de marktpotentie geven wij onze rozen gelimiteerd uit. We vinden dat je bij een introductie de vraag voorzichtig moet opbouwen. Introduceer je een nieuwe roos te snel, dan is er niet voldoende vraag opgebouwd en klapt de prijs in elkaar”, legt Dennis uit.

Spierwitte roos Voor de broers ligt nu de uitdaging in het zoeken van een spierwitte roos die ook koud te telen is, zodat op energiekosten bespaard kan worden. „Een buitenlandse kweker kan zo’n roos nooit smetteloos wit aanvoeren. De Nederlandse kweker moet het zoeken in rassen die zich onderscheiden van producten die in het buitenland worden geteeld”, stelt Dennis.

31

04-08-15 15:52

Leeg dak goed benut Royal Brinkman legt 660 zonnepanelen op de technische ruimte van Ter Laak Orchids in Wateringen. De installatie moet ruim 160.000 kWh aan stroom gaan leveren.

H

et piekvermogen van de solarinstallatie ligt op 181.500 watt . „Volgens de vuistregel moet dit getal met 0,9 worden vermenigvuldigd om het aantal kWh per jaar te berekenen”, vertelt Jaco van Spronsen, solar adviseur bij Royal Brinkman. „In dit geval komt dat dus op 163.350 kWh.” De panelen zijn uitgerust met optimizers, waardoor het vermogen niet terugvalt als er een schaduw op een van de panelen valt. Zonder optimizers zou het totaal opgewekt vermogen op jaarbasis lager zijn. „Zonne-energie past goed bij de verdere verduurzaming van ons bedrijf”, vindt teler Richard ter Laak. „Bovendien hadden we het geluk dat vorig jaar de maximale SDE+-subsidie werd toegekend voor dit project. Anders was het voor ons niet rendabel geweest.” Grootverbruikers mogen namelijk niet salderen. Als de zon schijnt, staat de belichting uit en heeft de kwekerij de stroom zelf niet nodig. Er zal dus vooral stroom worden teruggeleverd.

En dat is voor grootverbruikers alleen interessant met SDE+-subsidie. Dit jaar is die subsidie al overtekend. Zonnepanelen zijn populair.

Ter Laak Orchids had al rijen kleine zonnepanelen geïntegreerd met het buitenscherm. De nieuwe installatie op de schuur gaat meer stroom opleveren.

Toch is daarmee de oude installatie niet overbodig geworden. „Deze functioneert nog prima en ligt boven het schermdoekpakket, dus hij beschermt het doek ook tegen alle weersinvloeden.” <

Tekst en foto: Joef Sleegers jsleegers@hortipoint.nl

32

Spread.indd 32

32/33 (2015)

04-08-15 15:53

32/33 (2015)

Spread.indd 33

33

04-08-15 15:53

K asgeluiden Bestrijding van ziekten en plagen. Hoe gaat dat in de praktijk?

Wat houdt telers bezig en hoe gaan ze daarmee om? Wat zijn de geluiden uit de kas? Om de twee weken laat het Vakblad telers vertellen over chemische of geïntegreerde bestrijding.

Peter van Leth, Hans Neefjes, Joef Sleegers

’Bestrijding van trips gaat soms zeer moeizaam’ „De tripsdruk op de chrysantenbe-

geworden (door het beperkte middelenpakket), en die in het voorjaar slechts een lichte druk hebben erva-

het weekend zagen ze een paar vlin-

maken met de beginsituatie. Som-

Guido Halbersma

om schoon de winter uit te komen, en die hebben de trips nu onder

een drama aan het worden. Het huidige middelenpakket is zo summier

in het voorjaar moeten corrigeren, waardoor de toename van trips nog

winter uit te komen. De overheid geen idee heeft van de gevolgen.

Er is veel druk van rupsen geweest.

Adviseur gewasbescherming van Van Iperen, onder andere in chrysant

en wacht niet tot je vraatschade ziet.

Een bespuiting met Runner, Match en Conserve zou voldoende moeten twee middelen ook tegen trips.

De spintdruk is matig tot laag.

Phytoseiulus doet het goed. Een enkeling heeft moeten corrigeren met Scelta of Floramite.

Ook de druk van mineervlieg is laag.

Het uitzetten van een paar kokers diglyphus is voldoende. Hier en daar wordt met NeemAzal gespoten, wat ook werkt tegen mineervlieg.

Tegen luis wordt eens in de twee weken gespoten, afwisselend met Teppeki en Plenum.

Al met al is de situatie goed onder trips gaat zeer moeizaam.”

’Eigen verlengde opkweek is zeer goed bevallen’

Arjen Verwer Plaats: Klazienaveen Teelt: minigerbera onder 7.000 lux Oppervlakte: 2 ha

De verlengde opkweek, die Arjen Verwer dit jaar voor het eerst zelf heeft gedaan, is goed verlopen. „We hebben slechts een keer hoeven te spuiten, tegen de sciara’s.” Verder is de gewasbescherming uitgevoerd door cucumeris, swirskii, encarsia en diglyphus. Het gaat om kleine hoeveelheden, een paar kokertjes, Verwer.

De achterliggende gedachte is dat

zo goed geslaagd dat Verwer het volgend jaar weer wil doen. Omdat

doen: de eerste vier kraamvakken vanaf week 16, de laatste drie vakken vanaf week 22. De ruimte die 2

kasschuur met een betonnen vloer.

Voorheen werden er gewoon ger-

gestookt, en in de zomer was het te warm. Maar met een vliesdoek en vochtig genoeg voor jonge planten.

Rond week 33 gaat de tweede ronde jonge planten eruit en wordt de kasschuur weer gevuld met oude planten die volgend jaar worden geruimd. „Het is wel wat gesleep, alleen een beetje meer.”

In week 30 is alles uitgeplant. „Ze groeien goed weg. We hebben bestaat al een evenwicht. De plagen springen over op de jonge planten, ken. Er is nog weinig bloemschade, maar we moeten wel wat spuiten om het niveau laag te houden.”

De eigen verlengde opkweek is

34

Kasgeluiden-NW.indd 34

32/33 (2015)

04-08-15 15:53

’Trips op de vangplaat, geen bladschade’

-

Henk Overkleeft Plaats: Maasdijk Teelt: amaryllis en potplanten Oppervlakte: 2,4 ha

-

-

-

-

-

’Echinotrips harder aanpakken’ -

Gerard van Leeuwen

-

VLM Hydrocultuur Plaats: Made Teelt: tropische potplanten Oppervlakte: 2,5 ha

32/33 (2015)

Kasgeluiden-NW.indd 35

-

35

04-08-15 15:53

Foto: JoeF SleegerS 2

-

2

-

-

36

Veredeling Topcolor Breeding.indd 36

32/33 (2015)

04-08-15 15:53

VERE

LING DE

er ken op alle fronten’ Tien jaar geleden richtten Peter van der Weijden en teler Aad Vreugdenhil Topcolor Breeding op. Een bedrijfje gespecialiseerd in de veredeling van enkelbloemige kalanchoë en specialties. Voor Vreugdenhil is het een manier om maximale controle over zijn product te krijgen, en Van der Weijden krijgt zo de beschikking over een enorme proeftuin. Samenwerking, ook met andere veredelaars, is noodzakelijk om mee te kunnen doen tussen de ’grote jongens’, vinden beide ondernemers.

Joef Sleegers jsleegers@hortipoint.nl

D

e eerste vijf jaar was het alleen maar investeren voor de vennoten in Topcolor Breeding. Het vergt een lange adem om nieuwe soorten te ontwikkelen. Maar de aanhouder wint en tegenwoordig, tien jaar na de oprichting, draait het bedrijf quitte. Er wordt zelfs een bescheiden winst geboekt.

Peter van der Weijden is formeel directeur van de zaak. „Zo kun je het noemen”, zegt hij. Hij doet onder meer de financiën en de verkoop. Daarnaast maken er twee veredelaars – Wim van Dorp en Marinke de Haas – deel uit van het vennootschap. Kalanchoëteler Aad Vreugdenhil uit De Lier is de vierde vennoot. Hij verhuurt een deel van zijn kas en personeel aan Topcolor Breeding. Bovendien is hij nauw betrokken bij de veredeling en test hij alle nieuwe soorten.

Voor Vreugdenhil is de interesse in veredeling niet van gisteren. „Ik heb altijd wensen en suggesties gehad: als je nu eens dit met dat zou kruisen... Bij grote veredelaars is daar niet zo veel ruimte voor. Het leek me leuk om het zelf te doen, maar daar ontbrak de tijd voor. Toen mij gevraagd werd om deel te nemen in Topcolor Breeding heb ik niet lang hoeven nadenken.” Met een eigen veredelingsbedrijf heeft de kalanchoëteler maximale controle over zijn product. Daarom vond hij het ook belangrijk dat de veredelaars geen ervaring hadden met kalanchoës, zodat ze met een frisse blik naar het gewas zouden kijken.

Veredeling op compacte groei „Als kleine veredelaar moeten we ons specialiseren”, vertelt Van der Weijden. „Wij hebben ons gericht op de enkelbloemige kalanchoë, die een klein deel van de markt vormt, minder dan een kwart.

Grote veredelaars besteden daar relatief weinig aandacht aan. Verder hebben we enkele dubbelbloemige kalanchoës en specialties.”

Inmiddels teelt Vreugdenhil vijf van de zes hoofdkleuren uit eigen veredeling (rose, paars, oranje, geel en wit). De rode is nog in de testfase. Een andere specialty, een groene, wil hij op de FloraHolland Trade Fair lanceren. Als een nieuwe soort goed presteert en binnen het sortiment past, zet de teler hem zelf en heeft die een jaar exclusief. Heel aparte soorten houdt hij helemaal voor zichzelf.

De eigenschappen waarop Topcolor Breeding selecteert zijn onder meer een grote bloem, een klein blad, lange houdbaarheid en compacte groei. „Een aantal van deze soorten hoef ik nagenoeg niet te remmen”, zegt Vreugdenhil met enige trots. „Dat bespaart arbeid, kosten en het is duurzamer.”

32/33 (2015)

Veredeling Topcolor Breeding.indd 37

Om de houdbaarheid van de producten te controleren heeft de teler zijn eigen testruimte: de kantine. Als een plant het daar zes weken uithoudt, dan doet hij het overal goed. Om nog zwaarder te testen worden de planten soms een paar dagen in het donker gezet op het toilet of in de douche. „We willen er zeker van zijn dat hij minimaal zes weken zijn bloemen houdt.”

Het is niet zo dat Vreugdenhil alleen de soorten uit zijn eigen stal teelt. „Als een soort van een andere veredelaar beter is, neem ik die.

Ik ben ten slotte kweker. Een minder goed ras kost gewoon geld.”

Plekje op de markt veroveren Met zeven miljoen stekken per jaar is Topcolor Breeding een kleine speler in de veredeling van kalanchoë. De totale Nederlandse markt omvat ongeveer 90 miljoen stekken; wereldwijd zijn er iets van 200 miljoen stekken per jaar, schat Van der Weijden.

Het valt niet mee voor een kleine veredelaar om een plekje op de markt te veroveren. „Er worden steeds meer delen van de markt afgeschermd”, merkt Van der Weijden. „Grotere veredelaars proberen hun klanten aan zich te binden, door kortingen en exclusieve rassen te bieden op voorwaarde dat ze 75% of 100% bij hen afnemen.

Dat maakt het voor ons moeilijker om er tussen te komen. Daarom moeten we als kleine veredelaars meer samenwerken, zodat we een breder assortiment kunnen aanbieden.

In het buitenland zaken doen is nog lastiger. Dat kost veel tijd en mankracht. Bovendien willen buitenlandse agenten een compleet assortiment. Op de Amerikaanse en Braziliaanse markt werkt Topcolor Breeding daarom samen met andere veredelaars.”

Een derde reden om samen te werken is de technologische vooruitgang. Tien tot vijftien jaar geleden waren alle sierteeltveredelaars aangewezen op dezelfde technieken: bestuiven met een kwastje en afwachten wat eruit komt. Tegenwoordig zijn er grote stappen gezet in het DNA-onderzoek, en worden de onderlinge verschillen groter, constateert Van der Weijden. „Grotere veredelaars krijgen de beschikking over DNA-technieken, die de kleine veredelaars niet kunnen betalen. Daarmee kunnen ze veel sneller en doelgerichter tot nieuwe rassen komen. Nu kunnen we nog veredelen op de traditionele manier, maar over enkele jaren gaat dat niet meer.

Om dan nog mee te kunnen doen moeten we als kleine veredelaars meer samenwerken. Dan kunnen we misschien gezamenlijk nieuwe technieken oppakken.”

37

04-08-15 15:53

Teelttips pioen

Bij pioen is het belangrijk dat de plant na de bloei goed groeit. In deze tijd is het zeker van belang dat de pioen genoeg water ter beschikking heeft.

De pioen maakt globaal tussen half juli en half augustus de bloem aan, zodat deze juist op dat moment genoeg water nodig heeft om dit proces goed te laten verlopen.

Toch is het niet zo dat de

Freesia Licht en temperatuur In augustus kunnen nog vrij hoge temperaturen voorkomen. Het licht neemt echter duidelijk af. De afgelopen weken was er al minder licht dan vorig jaar.

Gewassen zijn dan ook wat meer gerekt en trager dan vorig jaar.

Het gerekte gewas is nadelig voor een goede

Gerbera extra verduisteren In het voorjaar is er vanwege de lage buitentemperaturen weinig gelucht.

Hierdoor is meer vocht en CO2 binnen gehouden, met als resultaat een groeizaam gewas. Op de meeste bedrijven is de groei in de jonge gewassen extra gestimuleerd

38

Teelttips-Schoffelen_nw.indd 38

zomerbLoemen pioen het eeuwige leven moet hebben. Als de plant te goed wordt beschermt, dan vertraagt dit het afstervingsproces en hiermee het in rust gaan. Gebruik dus voor de gewasbescherming geen middelen die het groen houden stimuleren, zoals de meeste middelen uit de groep van de strobilurinen.

Gebruik wel regelmatig een middel dat de aantasting van phytophthora

voorkomt. Deze ziekte is bezig een van de grootste problemen in de pioenteelt te worden.

lichtbenutting per m2.

Doordat de gewassen al gerekt zijn, zullen deze onder warme en minder lichte omstandigheden nog meer gaan strekken.

Vervroegd bladmaaien is noodzakelijk om zonlicht tussen het gewas te krijgen.

Reageer meer op de vermindering van de hoeveelheid licht dan op de (hogere) buiten- dan wel kastemperatuur. Scherm pas rond 600/650 watt/m2 met een maximale schermpercentage van 50-60%.

Bedenk hierbij dat de verhouding licht/temperatuur beduiden minder is dan in bijvoorbeeld april.

Veel gewassen vertonen al vertraging in de haakontwikkeling en doorgroei.

Licht is nodig om nog enige snelheid in de productie te krijgen. Die snelheid is noodzakelijk om tijdig te kunnen overplanten voor de productie van eind februari/begin maart.

Door nu een aantal uren in de ochtend te gaan belichten, kunt u energie besparen. Over enkele weken

zult u meer uren belichting nodig hebben om de haken ’eraf’ te krijgen.

door een aantal weken lang de knoppen weg te breken. Daar waar een proef is gedaan met wel en niet knoppen wegbreken zien we ras-afhankelijk duidelijke verschillen. Vooral bij Bison en zijn mutanten heeft het effect.

Aan een kant moeten we tevreden zijn met deze groei. Sinds we zijn begonnen met verduisteren is de steellengte nog nooit zo goed gebleven in de zomer. De gewassen staan echter al weer met één

been in het najaar. Te veel vegetatieve groei kan productie kosten. Daarnaast produceert een voller gewas meer vocht, dat in het najaar moet worden weggestookt.

Als de klimaatregeling niet wordt aangepast zullen de gewassen nog meer gaan groeien. In augustus stijgt de vochtigheid van de buitenlucht altijd en zijn de nachten vaak warm.

Gaat dit gepaard met een zonnige maand, dan zal de vegetatieve ontwikke-

ling toenemen door het vele licht. Is het donker en regenachtig, dan zal dit ook leiden tot meer vegetatieve groei omdat er dan meer belicht moet worden.

In het verleden is vaak getracht groei te beheersen met een hogere EC of een hogere chloorgift ten koste van de stikstofgift.

Het effect daarvan viel vaak tegen. Wel hebben we geleerd dat met verduistering het gewas veel beter in balans te krijgen is. Er zijn al bedrijven die

Henk van den Berg Teelt- en Bedrijfsadvies, 0252-340301

Het lijkt wat aan de vroege kant, maar tijdens een donkere augustusmaand valt de hoeveelheid licht die in de kas komt vaak al behoorlijk tegen. Deze is vaak minder dan de instraling van omstreeks half april, omdat het in augustus vaak vochtiger is dan in april. Let in deze tijd van het jaar dus goed op de voorspellingen, omdat de temperatuur wel veel hoger is dan in april.

Wordt er geen heet weer verwacht, beslis dan vrij snel of het krijt verwijderd kan worden. De groei die dit oplevert kan heel gunstig zijn voor de snelheid, maar ook voor de kwaliteit van het gewas. Een goede groei in deze periode van het jaar kan er zelfs voor zorgen dat u in de nazomer niet hoeft bij te stoken.

Henk van den Berg Teelt- en Bedrijfsadvies, 0252-340301

Trips Vanaf week 31 is de tripsdruk fors toegenomen.

Trips kan virus overbrengen (INSV), groeistagnatie veroorzaken en mogelijk meer problemen met botrytis geven. De aangetaste plekken op de plant zijn beduidend gevoeliger voor botrytis. Zorg dat u zich houd aan de bestrijdingsinterval. Uit de interval lopen, betekent altijd meer

problemen met aantastingen. Zorg voor een goed ’bestrijdingsklimaat’: de RV tijdens een bespuiting zo hoog mogelijk, ook al is dit geen prettig werkklimaat.

Door de hogere RV zal de spuitvloeistof minder snel verdampen en komt er meer spuitvloeistof op/ in de plant. Toevoeging van een suikeroplossing bevordert het bestrijdingsresultaat.

Hans Pronk Consultancy, 06 21231991

een daglengte aanhouden van 10 uur in plaats van de gebruikelijke 11,5 uur.

Dat kan omdat tot en met augustus nog voldoende PAR-som wordt opgebouwd. Op die bedrijven is een duidelijke reactie van het gewas te zien. Nieuwe bladeren blijven korter en het gewas staat er sterker bij. Een optimale gewasbalans naar het najaar toe.

Martin van der Mei, Flori Consult Group, 06 22684792 32/33 (2015)

05-08-15 11:49

Column

groene en bonte Planten Watergift en licht In de zomer wordt er vaak veel water geven, soms meer dan het gewas vraagt.

Met als gevolg dat de wortelkwaliteit soms te wensen over laat. Gewassen die onder lichte omstandigheden gekweekt worden zoals ficus vragen veel water bij helder en zonnig weer.

Maar gewassen die onder donkere omstandigheden groeien hebben een heel ander verdampingspatroon. Het is belangrijk het watergeefpatroon aan de verdamping aan te passen.

Let ook op het moment van watergeven. Water geven op een warme potkluit kan snel een wortelziekte veroorzaken. Gewassen als Fatsia japonica en hedera zijn hier erg gevoelig voor. Plan de

Perkgoed Primula De primula voor de vroege leveringen worden nu opgepot. De teeltduur kan oplopen tot 26 weken, dus dat vraagt een goed houdbare potgrond; stem dit af met uw leverancier. Ook de basisbemesting en pH van de potgrond zijn belangrijk.

In de winter wordt weinig water gegeven en bemest.

Primula toont dan vaak een licht ijzer- en mangaangebrek. Giet na het oppotten de planten in en start na de eerst nieuwe wortels direct met de bemesting. Jonge planten met een gezonde wortel hoeven niet direct bestreden te worden tegen wortelziekten. Voer bij twijfel 32/33 (2015)

Teelttips-Schoffelen_nw.indd 39

watergift vroeg op de dag.

Het gewenste voedingsniveau in de pot is sterk afhankelijk van gewas en ras.

Geeft u veel water houd dan een wat lagere EC-gift aan.

Laat regelmatig de potgrond analyseren zodat u inzicht krijgt in het werkelijk verbruik van het gewas. Dit is beter dan op het gevoel een ECgift in te stellen.

Houd in de nazomer vooral de scherminstellingen goed in de gaten. Voor een optimalisatie van de groei is het belangrijk om belangen af te wegen. Te zwaar geschermde kassen belemmeren de gewasgroei. Bij een goede RV- of VD-regeling kunt u vaak met veel meer licht kweken. Als het buiten wat minder fel is kunnen groene planten erg goed groeien.

gewasbescherming

een preventieve behandeling uit met Topsin en Proplant.

Op warme dagen is het beter ’s morgens vroeg te gieten. Geef geen water op een warme potkluit, dat verhoogt de gevoeligheid voor wortelziekten. De teeltduur van primula leent zich goed voor een geïntegreerde bestrijding. Een gezonde plant is minder vatbaar voor ziekten en plagen. Er zijn veel producten in de handel.

Probeer wat ervaring op te doen met plantversterkers enzovoort. Het middelenpakket staat onder druk en zal eerder af- dan toenemen.

Luis, spint en trips zijn echte zomergasten en vragen een preventieve aanpak. Speciaal de middelen tegen luis en trips zijn beperkt door aanvullende eisen van afnemers. Vraag uw leverancier naar de mogelijkheden en overweeg voor gewassen

met een langere teeltduur een geïntegreerde aanpak.

Bij het ene bedrijf lukt geïntegreerd bestrijden veel beter dan bij het andere bedrijf. Scout goed op de aanwezigheid van plaaginsecten en spintmijten. Scout ook op de aanwezigheid van predatoren. Bij warm weer en lage RV hebben veel predatoren het moeilijk en treedt er soms ineens een ernstige trips- of spintplaag op.

Wacht bij een besmetting niet te lang met ingrijpen.

Groene planten moeten het hebben van de sierwaarde van het blad en eenmaal aangetast, geeft dat later toch een kwaliteitsprobleem.

Arie van Bostelen, 0651312208

Viool Let bij violen bestemd voor levering nazomer/najaar goed op het plantvolume.

Onder lichte groeiomstandigheden gaan violen al in de knop voordat een goed plantvolume is bereikt. Geef goed water en let op de stikstof en calciumbemesting.

Beter wat extra remmen dan een niet-volgroeide plant in bloei. Dit geldt vooral voor de kleinbloemige rassen.

Violen zijn erg gevoelig voor valse meeldauw en chalara (thiavilopsis). Houd hiertegen een preventief bestrijdingsprogramma aan.

Het is een erg korte teelt en daarom minder geschikt voor een geïntegreerde teelt.

Schneider Youngplants, 06 53281711

Cok Harteveld cok@vandenberg-roses.com

komkommertijd In Nederland is het komkommertijd. Dat zie je zelfs terug in het vakblad: een dubbelnummer.

Een krant als deTelegraaf lijkt voor het grootste deel wel een kopie van verleden jaar. Op een omvallende bouwkraan in Alphen na dan… Lekker makkelijk. Alleen de datum en wat details aanpassen van steeds dezelfde nieuwsitems.

Rode algen in zee in plaats van blauwe algen in bosmeertjes. Lengte van de files op zwarte zaterdag kan wat afwijken, maar hangt altijd rond de 800 à 900 km.

Trouwens wel grappig om te zien dat je 8.000 km van elkaar verwijderd zit en iedereen het zelfde kuddediergedrag aan de dag legt. Grote vakantie, iedereen gaat dezelfde dag weg, zelfde tijd, zelfde bestemming. Ik zag zelfs een soort handboek langskomen om zonder te veel stress de files en druktes door te komen. Daar word je trouwens weer even aan je leeftijd herinnerd…

In plaats van automerken tellen en ’ik zie ik zie wat jij niet ziet’ zorgen nu offline apps, dvd’s en tablets voor tijdverdrijf. Tijden veranderen…

Anyway, geen nostalgisch geleuter. De tijd gaat door en ontwikkelingen staan niet stil. Behalve die grote lemmingtrek, dat is nog steeds hetzelfde. Met de caravan in de file. De auto is inmiddels wel een stuk gestroomlijnder en is voorzien van alle snufjes. Caravans zien er daarentegen nog altijd hetzelfde uit, al zal de tent vanlieverlee wel gemaakt zijn van een soort zelfademend anti-zweet zeil.

Hier zit de grote vakantie er zo’n beetje op. Net als in Europa trekken Chinezen erop uit. Alleen niet naar de camping. Tenten en caravans zie je hier niet. De meeste mensen vliegen naar hun bestemming en verblijven daar dan in een klein hotelletje of bij familie in huis. Maar het buitenland raakt steeds meer in trek. Chinezen vormen een van de grootste inkomstenbronnen voor de toeristensector in Europa. Samen met de Russen. Al beginnen die ondertussen de gevolgen te voelen van de sancties en economische malaise.

Ik las pas dat Chinezen zich massaal op onroerend goed storten in met name Amsterdam. Dat is wel leuk. In plaats van Veronica komt nu China naar je toe deze zomer. Zoveel Chinezen om je heen, dat wordt straks nog een bedreiging voor het bestaansrecht van mijn column…

Cok Harteveld is general manager Van den Berg Roses China

39

05-08-15 11:49

Teelttips zomerBLoemen taxuskever Steeds meer gewassen krijgen problemen met de taxuskever. Waarschijnlijk zijn er op dit moment zelfs meerdere soorten bladrandkevers die de gewassen bedreigen.

Belangrijk is dat de kever herkend wordt. Deze kevers zijn door de bouw van hun monddelen, niet in staat om een gat in een blad te maken. Ze vreten dus altijd vanuit de blad-

LeLie Bodemweerbaarheid Ook dit jaar zijn er in de praktijk weer problemen geweest met de weerbaarheid van de bodem in de broei van lelies. Vooral in de stoomronde wil het weleens fout gaan. De bodem is dan steriel en wanneer daar vervolgens bollen in worden geplant

chrysant najaar De herfst komt er aan en dat merkt u in augustus al volop op het bedrijf. In de herfst moet u extra uw best doen om vocht de kas uit te krijgen. Naar aanleiding van de cursussen Het Nieuwe Telen zijn goede ervaringen opgedaan met een minimum lucht aan de

40

Teelttips-Schoffelen_nw_2.indd 40

caLListephis Luis en bladvlekken

rand. Als het niet regent, zijn de uitwerpselen te zien als olieachtige zwarte vlekken.

De vraat is echter niet het grootste probleem. Het zijn de larven die de schade onder de grond aanrichten.

De kevers zijn maar matig te bestrijden, maar het helpt wel als deze worden aangepakt. Spuit liefst in de avond, omdat de kevers (nachtdieren) deze dan opeten.

Contactwerking is niet van toepassing bij de sterke beestjes. De larven kunnen in de nazomer het beste met parasitaire aaltjes bestreden worden. Als dit goed wordt toegepast is de werking extreem goed.

Henk van den Berg Teelt- en Bedrijfsadvies, 0252-340301

Henk van den Berg Teelt- en Bedrijfsadvies, 0252-340301

met sporen van ziekteverwekkers (wat meestal het geval is) kan dat gemakkelijk tot opbrengstderving leiden. Vooral de wortels van de lelies kunnen dan snel last krijgen van bederf door ziekten als fusarium, phythophthora, pythium en rhizoctonia.

Er zijn veel bronnen van bodemleven. Enkele veelgebruikte voorbeelden zijn de verschillende soorten gedroogde mestkorrels en oppervlaktewater. Mestkorrels en oppervlaktewater

zijn relatief eenvoudig in te passen in de teelt.

Het effect van sturen op bodemleven is dat er veel minder problemen zijn met ziekte explosies van bijvoorbeeld fusarium, pythium, phytophthora of rhizoctonia. Daarnaast blijven de wortels naar het einde van de teelt beter in conditie wat de oogstkwaliteit ten goede komt.

Om uw bodem gezond te houden is het aan te bevelen om elke teeltronde ’onderhoud’ te plegen om

de weerbaarheid (diversiteit) op peil te houden.

Naast het aanbrengen van bodemleven kunt u ook producten gebruiken die de ontwikkeling van het bodemleven ondersteunen/stimuleren. Deze producten worden veelal gedurende de teelt toegepast en door middel van de regenleiding ingespoeld.

Deze producten volstaan goed om de diversiteit in de bodem te ondersteunen, maar zijn meestal niet voldoende in staat om

diversiteit aan te brengen.

Voorbeelden van dit soort producten zijn diverse humuszuren en Redubac.

Verder komen er de laatste tijd allerlei producten op de markt die nuttige bodembacteriën bevatten.

Tot op heden zijn er geen verschillen van betekenis waar te nemen tussen die producten. De eerste indrukken zijn positief in vergelijking tot niet behandelde objecten.

windzijde. Het zorgt voor extra vochtafvoer, zonder dat dit ten koste van het klimaat gaat. Uiteraard is deze instelling wel afhankelijk van de buitentemperatuur. Laat 4% erin komen bij een buitentemperatuur van 10-14°C. Let ook op de minimum buis. Heeft u gegoten en is het donker weer, zet dan extra buis in om het gewas te drogen. Het ondernet mag dan niet afbouwen op licht; zet het bovennet eventueel tijdelijk bij.

Voor de minimum buis bovenin ’s nachts geldt vooral dat u op de tijden moet letten. Laat deze er bij voorkeur rond zon onder erin komen, en bouw deze bij zon op weer af.

Wordt het in de nacht met de minimum buis onder het doek te warm, en de doekkier staat nog minimaal (2-4%), stel dan een grotere kier in (6-8%).

Kies er voor om vanaf 1 augustus minimaal van 23.00 tot 3.00 uur met 100% van de installatie te

belichten op de LD-vakken.

Eind augustus moet u uitkomen op belichten van 23.00 tot 7.00 uur.

Begin ook met de afbouw van de donkertijd. Wanneer u in juni/juli een donkertijd van 13 uur heeft aangehouden, moet u begin augustus richting een donkertijd van 12 uur 50 minuten gaan. Eind augustus moet dit rond de 12,5 uur zijn. Tweede helft september komt u uit op uw kortste donkertijd.

In veel gevallen 12-12.

Ervaringen van voorgaande jaren spelen hierbij een belangrijke rol.

Als u meer gaat belichten en een kortere donkertijd gaat aanhouden moet het krijt er vanaf nu af. Alleen bij Redufuse kunt u wachten tot begin september.

Terugkijkend op het afgelopen voorjaar- en zomerseizoen kun je stellen dat het krijt dit jaar goed profijt heeft opgeleverd.

Luis is in zomeraster hardnekkig en vaak al in een zeer jong stadium aanwezig. Probeer bij de eerste symptomen (blauwe vlekken in jong blad bij de donkere soorten) met de luisbestrijding te beginnen. Pas de middelen op de juiste wijze en onder de juiste omstandigheden toe. Goed verdiepen in de optimale omstandigheden voor toepassen leidt tot een duidelijk betere werking. Geef middelen die moeten intrekken hiervoor de tijd.

Als het middel te snel opdroogt, is de werking vaak slechter.

Ook de bladvlekken zijn een probleem in dit gewas. Belangrijkste preventie voor deze kwaal is het versterken van het blad door bladmest en bitterzout mee te spuiten. ls de kwaal al aanwezig is, is wel een sterk curatief middel nodig.

Wilfried Poland Bloembollenadvies, 06 31698970

René Corsten, DLV Plant, 06-53 37 45 39 32/33 (2015)

04-08-15 15:54

Schoffelen

AlsTroEMEriA Aanpassing voeding In juni en juli zijn meer zonuren geteld dan normaal.

Het gewas is groeizaam en enigszins vegetatief. Zelfs tijdens enkele tropische dagen in juli is de scheutvorming gewoon doorgegaan.

Hoewel er in augustus nog warme dagen kunnen zijn, wordt licht nu weer de beperkende groeifactor.

Dit betekent dat de voeding aangepast moet worden op de afnemende behoefte aan stikstof en toenemende behoefte aan Ca en K. De elementen Ca en K moeten voldoende beschikbaar zijn voor de plant en concurrerende elementen als NH4 en NO3 moeten minder worden aangeboden. Dit om een generatieve gewasstand te krijgen (smal blad en harde

Tulp Zuur De mate waarin zuur dit seizoen een rol gaat spelen weten we normaliter pas 4–6 weken na de oogst.

Op dit moment is er helaas sprake van een meer dan gebruikelijk aantal zuurmeldingen. Regelmatig kwamen er zure bollen de grond uit.

Ook op maagdelijke gronden kwam dit voor en dat geeft maar weer eens aan dat de in de partij aanwezige infectiedruk een belangrijke rol speelt in het ontstaan van zuur. Verder lijkt het erop dat (te)vroeg geplante partijen meer last hebben van zuur dan partijen die later geplant zijn. Dit heeft te maken met het gegeven dat de bodem32/33 (2015)

Teelttips-Schoffelen_nw_2.indd 41

stelen) en bladproblemen te beperken. Streef voor het najaar naar een K:Caverhouding van 1:2. Voor de winter naar 1:3.

Uit ervaring en onderzoek is bekend dat Ca voor alstroemeria heel belangrijk is, ofschoon alstroemeria een kali-minnend gewas is. Calcium leidt tot sterkere celwanden van cellen, betere huidmondjesregulatie en een groter bladoppervlak en meer bladgroei. In het voorjaar wordt kalksalpeter gebruikt. Vervang dit nu geleidelijk voor calciumchloride.

Chloor is ook een voedingselement voor de plant en verdringt de opname van stikstof. De omschakeling van kalksalpeter naar calciumchloride wordt vaak te

laat gemaakt. Begin nu.

De laatste jaren zijn er goede ervaringen opgedaan met het gebruik van meststoffen als Vivikali om in de kaliumbehoefte van het gewas te voorzien en minder kalisalpeter te hoeven geven. Immers in kalisalpeter zit ook 15,5 % stikstof, in Vivikali maar 2%. Omdat deze meststof organisch is, bevordert het ook het microleven in substraat of de grond. Ook kan patentkali gebruikt worden (extra Mg en SO4). Deze meststof geeft een donkere kleur aan het gewas maar kan alleen gebruikt worden bij lage SO4-gehaltes op de analyse.

temperaturen zeker begin oktober 2014 nog aan de hoge kant waren.

Een paar punten zijn de komende weken van belang: ■ Geef partijen met zuur niet de gelegenheid om verder aangetast te raken. Dit betekent: voorlopig niet verwerken, maar goed ’op lucht houden’. Pellen 3 weken na rooien gaf in de proeven het slechtste resultaat, langer wachten was weer beter.

Goed afvoeren van afgewerkte lucht voorkomt hoge ethyleenconcentraties.

■ Wees kritisch. Ruikt het niet fris in de cel dan moet er meer ververst worden en moet er gezocht worden naar de veroorzaker. Zit in zo’n partij te veel zuur dan moet deze buiten de cel op een aparte plaats extra belucht worden zonder dat direct uitzoeken nodig is. Als u dit tijdig doet kan ethyleen-

schade in andere partijen worden voorkomen.

■ Bewaar partijen met zuur warm (23°- 25°C, op sommige bedrijven komt tijdelijk 27°C ook voor, is niet schadelijk als de spruiten nog klein zijn) om ze goed droog te houden en het zuur te laten opdrogen zodat de ethyleenproductie stopt.

■ Vroeg doorzoeken geeft vaak een averechts effect.

Je maakt nieuwe wonden en na 3-4 weken moet de partij weer over de band. Zolang mogelijk laten staan met veel verse lucht is veel beter.

■ Partijen voor de eigen afbroei kunnen beter kort voor de koeling worden doorzocht (wel eerst weer een dag nadrogen om de

Marco de Groot, Flori Consult Group, 06-54695274

Alex Buis Tulpenadvies, 06 42388337 Wilfried Poland Bloembollenadvies, 06 31698070

Kees van Egmond kees@kees-ineke.nl

Melk ’Een economische wet is dat als je twee procent te veel levert, de prijs met twintig procent daalt en is er een beetje melk te kort dan gaan de prijzen sky high.’ Hé, waar ken ik dat van? Hallo boeren! Welkom in de echte wereld!

Dat zijn weer eens ouderwetse tijden. Boeren die de straat opgaan om te protesteren. In Frankrijk doen ze dat meteen goed, daar halen ze zelfs buitenlandse trucks leeg als het moet. In België ging het er netter aan toe. Daar schijnen ze alleen doodlopende wegen te blokkeren, maar toch, de boosheid komt naar boven. Ze produceren namelijk onder de kostprijs en dat houd je niet lang vol.

Wat zijn wij, siertelers, dan toch een ander slag mensen. Als er één beroepsgroep is waar ze weet hebben van werken onder de kostprijs dan wij wel. En hoor je ons klagen? Oké, dat wel ja, maar hebben wij ooit een buitenlandse vrachtwagen erom leeggehaald? Dat doen wij niet. Of de regering onder druk zetten om financieel te compenseren? Zo zijn wij niet. Kom op zeg, stel je niet aan.

Nu dus de melkveehouderij weer. Weet u het nog? Begin tachtiger jaren. Toen vertelden ze ons op school over de melkplas en de boterberg.

Grote overschotten waren er omdat er veel te veel zuivel geproduceerd werd. En dus moest er een Europese quotering komen. Dertig jaar lang mocht je je bedrijf alleen uitbreiden als je melkquotum bijkocht van bijvoorbeeld een collega die ging stoppen. Tot vorig jaar. Door onder andere China’s niet te lessen dorst had de prijs van de melk intussen historische hoogten bereikt. En dus werd het melkquotum afgeschaft. De eurotekens verschenen in de ogen van de slimste boeren. Uitbreiden! Geld verdienen! Dit beloofde koeien met gouden horens.

We zijn een jaar verder. De melkprijs is dramatisch gezakt. Het aanbod is groter dan de vraag.

En denk niet dat je als Nederlandse boeren daarop invloed kan uitoefenen, het is een mondiaal probleem. Wat dat betreft kunnen ze de Nederlandse rozentelers wel een hand geven.

Misschien heeft de melkveehouderij een Lucas Vos nodig. Iemand die de mensen meer melk wil laten drinken. Die de vraag mee laat stijgen met het aanbod. Als laatste redmiddel. Want je zult net fors geïnvesteerd hebben. Da’s best zuur. En dat met melk.

41

04-08-15 15:54

Foto: Hans neeFjes

Lydia Boots:

2

-

2

42

Veredeling Lydia Boots.indd 42

32/33 (2015)

04-08-15 15:55

VERE

LING DE

et liefste doe ik alles zelf’ Toen de kinderen groot genoeg waren, zocht Lydia Boots een bezigheid die ze dicht bij huis en flexibel kon invullen. Het moest iets met planten zijn, want dat is haar passie. Haar man Piet, een bollenkweker, had zijn twijfels. Twintig jaar later zijn er diverse tulpencultivars ontsproten uit het veredelingswerk van Boots. Ze richt zich vooral op soorten die zowel in de teelt als de broeierij goed presteren. „De markt voor exclusieve cultivars is niet groot, maar die heb ik natuurlijk wel in mijn kraam.”

Hans Neefjes hneefjes@hortipoint.nl

D

iverse mappen liggen op de kantinetafel. We zijn bij Boots Quality Bulbs. Ruim 20 ha tulpen teelt dit bedrijf nabij het Noord-Hollandse Hem. Daarnaast is er nog de teelt van 60 ha gladiolenknollen in Limburg en Drenthe. Toevallig rijdt er net een tractor het pad af om enkele kuubskisten met gladiolen naar een andere koelcel te rijden. Lydia Boots weet vrij precies wat er gebeurt op het bedrijf van haar man Piet en zoon Dave. Maar die mappen, daarin staat wat haar vooral bezighoudt. „Kijk, dit waren mijn eerste kruisingen. Bijvoorbeeld Sevilla als de moeder en het stuifmeel kwam van Monte Carlo. Alle moeders hebben een getal als code en de vaders een combinatie van twee letters. Het jaartal correspondeert met het jaar waarin de kruising is uitgevoerd. Die informatie geeft iedere zaailing zijn unieke code. Ik schrijf alles op, want het duurt jaren voordat je eindelijk weet of een cultivar goed genoeg is. Pas vijf jaar na het kruisen bloeit hij voor het eerst. En het duurt vijftien jaar voordat je enkele honderden kilo’s bollen hebt en potentiële kopers iets kan bieden.”

Boots weet het nog precies. Het was 1979 en ze werkte op het verkoopkantoor van groenteveredelaar Sluis en Groot. Ze was voor het eerst in verwachting. Een tweeling was op komst. „Werken in vaste dienst was niet meer te combineren met ons gezin. Later zouden nog twee kinderen volgen. In 1984 wilde ik toch weer iets voor mezelf. Iets met planten, want ik was altijd met planten bezig. Ik zocht een bezigheid die ik bij wijze van spreken achter in mijn tuin kon doen. En liefst iets waarbij ik mijn tijd zelf kan indelen. Het werd tulpen veredelen, daar had ik via collegabedrijven al enige kennis van opgedaan.

Hoeveel tijd ze er aan kwijt is weet Boots niet precies. „Meestal begin ik na 10 uur. Soms ben ik ook ’s avonds bezig. Tijdens het kruisen is het vaak wachten op het goede moment. Stuifmeel kun je best lang in de koeling bewaren, maar de stamper moet precies rijp genoeg zijn op het moment van smeren. De temperatuur moet goed zijn en het moet niet regenen. Soms ga je dus voor niets naar het veldje met de kruisingsouders. Maar dat geeft niet. Wat is tijd?

Bovendien is het veredelen voor mij nog steeds een hobby.”

Veredelen mag dan een hobby zijn voor Boots. Ze heeft er wel een eigen bedrijfje voor opgericht en er is al vastgelegd dat haar kinderen dit zullen erven. Ze huurt ruimte bij het bedrijf van 32/33 (2015)

Veredeling Lydia Boots.indd 43

haar man en zoon en betaalt voor de werkzaamheden die met de bollen worden uitgevoerd. „In principe doe ik alles zelf. Dat wil ik ook graag, want ik ben een pietje precies. Daarom is het ook niet erg dat mijn kinderen nooit vroegen of ze mochten helpen.”

Maar sommige dingen laat ze doen, zoals het planten van de cultivars waarvan al enkele kilo’s plantgoed zijn. Die worden machinaal in netten geplant. De 100 rr, zo’n 140 m2, met de jongste zaailingen plant xe met de hand. Regeltje voor regeltje. Ook het zaaien in kisten rond december is een klus die ze graag zelf uitvoert. „Het rooien van de eerste- en tweedejaars bolletjes doe ik wel samen met iemand. Dat is best zwaar werk.”

Broodsoorten Boots houdt het bij klassiek veredelen, dus er zijn geen tetraploïde tulpen in haar kraam. „De huidige, grote broeibedrijven hoeven geen tulpen die extreem lang zijn of bijzonder van kleur en vorm.

En ze zoeken nog steeds naar een betere enkele rode of gele tulp, die zowel in de broeierij als in de bollenteelt geld opbrengt. De vraag naar broodsoorten is nog steeds het grootst.”

De huidige kraam bevat zo’n 300 verschillende cultivars. Een veelvoud daarvan sneuvelde de afgelopen jaren vanwege gevoeligheid voor zuur of virus, of ze presteerden onvoldoende op het veld of in de broeierij. „De broeitesten doe ik in de kas van mijn man en zoon. Daarnaast laat ik veelbelovende cultivars beoordelen op hun broeikwaliteiten bij Proeftuin Zwaagdijk en een broeier in Slootdorp gaat praktijkproeven doen met onze soorten.”

De eerste kwekersrechtelijk beschermde cultivars zijn reeds verkocht. Al het plantgoed van de spierwitte Richarda, een paar honderd kilo, kwam bijvoorbeeld vier jaar geleden in handen van een gelijknamige kwekersvereniging. De rode enkelbloemig Kay blijft voorlopig dichter bij huis. Boots Quality Bulbs, het bedrijf van haar man en zoon, kocht hem. „Die tulp is vernoemd naar ons oudste kleinkind. Hij is nu acht en heeft afgelopen najaar een paar bollen van Kay in zijn achtertuin geplant. Hij vroeg of dat mocht van oma. Mooi toch? Volgend jaar is er een half hectare van Kay. Genoeg om het soort uitgebreider in de markt te zetten.

Mijn man doet de verkoop, maar voor deelname aan shows en het zoeken naar publiciteit moet je bij mij zijn. Een mooi moment was toen Andre Kuipers de cultivar Astronaut doopte. En Kay was de mooiste op de Drieban Flora 2015 in Venhuizen.”

43

04-08-15 15:55

Nieuws

Varend Corso moet weer nieuwe sponsor zoeken De kerstboot van Rudolph van Veen en Rob Baan, de mannen achter 24Kitchen.

Kas Energie had getekend voor twee jaar, met een optie op het derde jaar. „We wisten dus dat het zou kunnen stoppen”, zegt Jan Verheij, mediamarketeer bij FloraHolland en woordvoerder van het corso. „Nu moeten we op zoek naar een andere hoofdsponsor, of meerdere kleine sponsoren.”

Kleine sponsoren, dat zijn ook de mensen aan de waterkant. Het evenement trok dit jaar een recordaantal van ruim een half miljoen bezoekers. Daarmee is het publiek misschien wel de belangrijkste sponsor geworden. Onder het motto ’Een duit voor een schuit’ werden dit jaar enkele tienduizenden euro’s opgehaald.

Een-tweetjes Dit jaar was het jaar van de bekende Nederlanders en de een-tweetjes met het publiek, met televisie en het bedrijfsleven.

Cabaretier Hans Dorrestijn was gevraagd

FOTO: JOEF SLEEGERS

Vorig jaar leek het Varend Corso even in financiële problemen te komen. Nadat de nieuwe hoofdsponsor Kas Energie zich had gemeld waren die zorgen voorbij. Het energiebedrijf zet echter een punt achter het sponsorschap. Het corso moet dus weer op zoek naar nieuwe geldbronnen.

om de opening te verrichten, wat hij kort maar krachtig deed. Verder was er de kerstboot van 24Kitchen-kok Rudolph van Veen.

Hij voer mee ter promotie van zijn kerstboek en zijn nieuwe show, die dit najaar de theaters in gaat. De winnares van Hollands Beste Bloemstylist van vorig jaar, Sarah Dikker, heeft de boot aangekleed.

Voor het eerst mocht ook het publiek stemmen over de publieksprijs voor de mooiste boot. In voorgaande jaren mochten alleen de genodigden op de publieke tribune stemmen. Om de deelname van het publiek mogelijk te maken had de organisatie een stemknop op de website gemaakt. Elke dag

UITGEVER BDUmedia Afdeling Vak- en Publieksmedia Postbus 67, 3770 AB Barneveld, tel 0342-49 42 63, fax 0342 41 31 41 Uitgever: Wiljo Klein Wolterink MBA Verkoopleider: Ron van de Hoef, e-mail: r.v.d.hoef@bdu.nl

Colofon REDACTIE Schipholweg 1, Postbus 9324, 2300 PH Leiden e-mail: bloemisterij@hortipoint.nl www.vakbladvoordebloemisterij.nl

Directeur Elbert van den Berg Secretariaat Linda Laman 071-56 59 678 Alice Hoogenboom 56 59 679 Hoofdredacteur Elbert van den Berg 071-56 59 678 Eindredacteur Jenny Mostert 071-56 59 633 Vakredactie Politiek en economie Quincy von Bannisseht 56 59 637 Peter van Leth 56 59 688 Markt en afzet Arie-Frans Middelburg 56 59 687 Cindy van der Zwet 56 59 630 Teelt en techniek Hans Neefjes 56 59 638 Joef Sleegers 56 59 642

44

ColofonVbb-nieuws 1 artikel.indd 44

werd een winnaar getrokken uit de mensen die hadden gestemd. Deze kreeg twee theaterkaartjes voor de show van Rudolf van Veen en een verspakket.

De boten voeren dit jaar op GTL-brandstof.

Dit is een synthetische diesel die gemaakt is uit aardgas en daarom schoner is. Shell wil dit product meer bekendheid geven in de pleziervaart en heeft daarom 3.000 liter aan het corso geschonken. Er wordt nog onderhandeld over voortzetting van de sponsoractie volgend jaar. „Ik merk dat het positieve gevoel weer terugkomt”, zegt Verheij. „De economie leeft op en dat merk ik ook aan de stemming.” <

Bureauredactie Carolyne de Vries Lentsch, Jolanda de Wekker Webredactie Erik Rotteveel Vormgeving Diseno Vormgeving Fotografie Gerdien de Nooy Freelancers Gert van den Berg, Hermen de Graaf, Bernadette Hoefsloot, Harmen Kamminga, Ank van Lier, Astrid Zoumpoulis-Verbraeken

ABONNEMENTENSERVICE Mutaties en bezorging Abonnementen kunnen op elk gewenst tijdstip ingaan. Opgave via vakbladvoordebloemisterij.nl of bij de abonnementenservice.

Abonnementen lopen automatisch door, tenzij uiterlijk twee maanden voor vervaldatum bij de abonnementenservice wordt opgezegd. Dit kan schriftelijk, telefonisch of per e-mail. Ook voor informatie over een lopend abonnement en klachten over de bezorging kunt u contact opnemen met de abonnementenservice, BDUmedia, afdeling Vak- en Publieksmedia, Postbus 67, 3770 AB Barneveld. Op werkdagen is de abonnementenservice telefonisch bereikbaar van 8.30 uur tot 14.00 uur op 0342-494844, e-mail: abonnementen@bdu.nl.

Prijzen Jaarabonnement: € 349,60. Studenten 25% korting; 65 plussers 15% korting. Jaarabonnement Europa: € 449,65 (België: € 377,70). Jaarabonnement buiten Europa: € 466,50.

Genoemde prijzen zijn inclusief 6% btw en verzendkosten.

ADVERTENTIE-EXPLOITATIE Verkoopleider: Ron van de Hoef, 0342 - 494263, 06 - 51806325, e-mail r.v.d.hoef@bdu.nl Media-adviseur: Gert-Jan Bloemendal, 0342-494807 e-mail: g.bloemendal@bdu.nl

Vakblad voor de Bloemisterij is een wekelijkse uitgave van de Stichting Vakinformatie Siergewassen en BDUmedia, Vak- en Publieksmedia.

Uitgever en auteurs verklaren dat dit blad op zorgvuldige wijze en naar beste weten is samengesteld, evenwel kunnen uitgever en auteurs op geen enkele wijze instaan voor de juistheid of volledigheid van de informatie. Uitgever en auteurs aanvaarden dan ook geen enkele aansprakelijkheid voor schade, van welke aard ook, die het gevolg is van handelingen en/of beslissingen die gebaseerd zijn op bedoelde informatie.

Lezers wordt met nadruk aangeraden deze informatie niet geïsoleerd te gebruiken, maar af te gaan op hun professionele kennis en ervaring en de te gebruiken informatie te controleren.

Alle rechten voorbehouden. Niets uit deze uitgave mag worden verveelvoudigd, opgeslagen in een geautomatiseerd gegevensbestand of openbaar gemaakt in enige vorm of op enige wijze, hetzij elektronisch, mechanisch, door fotokopieën, opnamen of enige andere manier, zonder voorafgaande toestemming van de uitgever.

Algemene voorwaarden: op alle aanbiedingen, offertes en overeenkomsten van BDUmedia B.V. zijn van toepassing de voorwaarden, welke zijn gedeponeerd ter Griffie van de Arrondissementsrechtbanken en de KvK.

Druk: BDU Media

32/33 (2015)

05-08-15 11:29

Kasgenoten

A genda Bollenstreek in bedrijf, open dag vijf agrarische bedrijven, Lisse en Voorhout.

Info: www.bollenstreekinbedrijf.nl Nationale Zomerbloemententoonstelling, Naaldwijk.

Info: www.zomerbloemen-tentoonstelling.nl Najaarsbeurs Floralis, Boskoop.

Info: www.floralisboskoop.nl Plantarium en Groen-Direkt, vakbeurs voor de boomkwekerij. Info: www.plantarium.nl Arenasessie: wegval of uitval, Wageningen UR, Bleiswijk. Info: www.wageningenur.nl Seed meets Technology, bij Proeftuin Zwaagdijk. Info: seedmeetstechnology.com Westland Event, Tuinbouw in transitie: de kracht van veranderen, gemeente Westland.

Info: www.gemeentewestland.nl

LTO Glaskracht Nederland ALV gewascoöperatie snijcymbidium, 's-Gravenzande.

Kenniscafé potorchidee, 14.00-17.00, locatie nog niet bekend.

ALV gewascoöperatie roos, 13.00-18.30 uur, Bleiswijk.

Hortensia goes USA, buitenlandbezoek naar Amerika.

Tuinplantendag, locatie nog niet bekend.

Gewasbijeenkomst chrysant, 15.00-20.00 uur, Westland. Thema: gewasgezondheid.

Kantinebijeenkomst Het Nieuwe Telen potplanten, locatie nog niet bekend.

Themabijeenkomst water, emissie en techniek, 14.00-

FOTO: KOOs van der speK

Binnenland

Leeftijd: 51 jaar Plaats: Meeden Teelt: boomkwekerijgewassen, kerstbomen aangevuld met perkgoed en dahlia Oppervlakte: 3,75 ha vollegrond, 0,25 ha containerveld, 0,4 ha kas

Hans Joling Waarom teelt u als boomkweker ook nog bloemisterijgewassen? zodat ik met een vaste kracht aangevuld met enkele vakantiewerkers uit de voeten kan.

Dat scheelt me ook steeds opnieuw mensen in te hoeven werken. Een combinatie dus die me al jaren goed bevalt.”

Doet u al lang aan huisverkoop? het wegvallen van enkele cash-and-carry’s waaraan ik leverde is het percentage particuje hogere omzetten en hoef je minder gewas op te zetten. Ideaal.”

U veredelt ook dahlia's. Waarop selecteert u op? „Een dahlia is een mooie zomerbloeier die tot diep in het najaar bloeit. Alleen ga ik voor Ik streef naar dahlia’s met een enkele bloem, felle kleuren en donker loof voor een mooi

Info: www.ltoglaskrachtnederland.nl een mooie terrasplant oplevert.”

Buitenland Florall, najaarsbeurs sierteelt en boomkwekerijproducten, Gent, België.

Info: www.florall.be.

Green is life, beurs, Warschau, Polen.

Info: www.greenislife.pl Four Oaks, beurs, Cheshire, Verenigd Koninkrijk. Info: www.fouroaks-tradeshow.com Flormart, groene beurs, Padua, Italië.

Info: www.flormart.it Flora Trade Show, Rimini Fiera, Italië.

Info: www.floratrade.it.

Handelsbeurs Iberflora, Valencia, Spanje. Info: www.iberflora.feriavalencia.com

Schieten vakanties bij dit teeltschema erbij in?

nieuwe teeltseizoen. Soms ga ik er wel een paar dagen op uit of een dag naar een

Hoe besteedt u uw vrije tijd?

Ooit een ander beroep overwogen? „Ik heb plantenveredeling aan Wageningen Universiteit gestudeerd in de gedachte om veredelaar te worden. Ik ben afgehaakt, mede door de vele wiskundige statistiek die goed te kunnen veredelen. En ik hou meer van veredelen op visuele eigenschappen.

Onderstaande symbolen hebben de volgende betekenis en verwijzen naar de website vakbladvoordebloemisterij.nl

!

Documenten en linken naar website

32/33 (2015)

Kasgenoten agenda_nw.indd 45

Foto’s

Staat bij u een opvolger te popelen om uw bedrijf over te nemen?

Filmpjes

45

04-08-15 15:55

613873_.indd 46

4-8-2015 15:35:45

613874_.indd 47

5-8-2015 10:53:31

Bent u op de hoogte van de advertentiemogelijkheden in uw vakgebied? * Relevanti : Het is nu mogelijk om op eenvoudige wijze op de website van Vakblad voor de Bloemisterij uw advertorial alleen te tonen bij artikelen die voor u relevant zijn op basis van door u gekozen zoektermen.

* uw full banner of advertorial op de nieuwsbrief van het Vakblad voor de Bloemisterij (verschijnt op ma-wo-vr en wordt ontvangen door gemiddeld 6500 nieuwsbriefabonnees)

* regulier adverteren in de wekelijkse verschijning van het Vakblad voor de Bloemisterij, tevens mogelijkheden voor het bijsluiten van flyers e.d.

* diverse mogelijkheden voor het plaatsen van uw advertentie op www. vakbladvoordebloemisterij.nl met gemiddeld 20.000 unieke bezoekers per maand.

Voor meer informatie omtrent bovengenoemde mogelijkheden neemt u contact op met: BDU Media. Gert-Jan Bloemendal, g.bloemendal@bdu.nl, 0342-494807

613875_.indd 48

5-8-2015 10:54:35