Vakblad voor de Bloemisterij 35, 2014 by Stichting Vakinformatie Siergewassen

Met audit naar langer vaasleven 30

10 Zeventien jaar

26 Glastuinbouw

34 Zomerbloemen:

actief met Festa dei Nonni

Verkoop steeds meer in trek

trekt lering uit de natuurkunde

elk gewas reageert anders op ledlicht

B 10

Europese dag wordt’

Vakblad voor de

Opinie 4

Interview: ’Veiling moet logistieke spil worden’

Commentaar: Discussie ledenbeleid raakt marktplaatsfunctie veiling

Stelling:

Nieuws 6

Een selectie uit het meest recente nieuws

Afzet: ’Er komt een einde aan het bloemenmonument’

Afzet:

Column:

Afzet: Beauty is Everywhere voet aan de grond in tuincentra

Afzet:

Vragen: Wel of niet kopen van iemand met schulden?

Markt 20 20

Wisselende resultaten met krimpend aanbod aconitum

Grote kans op goed seizoen gladiolen

Crossandra in beter vaarwater

Cactus houdt stabiele koers

Teelt

In beeld: SBS6 pakt uit met bloemen

Teeltsturing: ’De puzzelstukjes vallen op hun plek’

Energie: Zonnepanelen: kosten en baten onder de loep

Roos: Langer vaasleven roos door optimale aanvoer

Gerbera: Veel dezelfde of veel verschillende gerbera’s

Zomerbloemen: Elke zomerbloem reageert anders op ledlicht

Planten: Pionieren in duurzaamheid

Teelttips:

Column:

Nieuws

Extra voorwaarden doodsteek voor gebruik metam-natrium

Service 41

Kasgenoten: Pieter en Maria Verschure Agenda Voorplaat:

35 (2014)

Opinie Gert Hietkamp, Hietkamp Advies

’Veiling moet logistieke spil worden’ fOtO: Arie-frAns Middelburg

Volgens Gert Hietkamp, twintig jaar werkzaam voor veilingen en exporteurs, raHolland bloemen en planten verdeelt op eindklant en dat ze het transport van kwekers naar de veiling en van de veiling naar eindklanten organiseert. afmiddelburg@hortipoint.nl

„Momenteel verdeelt de veiling de producten van kwekers naar exporteurs en daarna verdelen die de producten naar hun klanten, waarna deze klanten de producten vaak verdelen naar hun klanten. Dit kan in een keer. Alle transacties op de veiling zijn te verdelen in twee soorten: aankopen die al een bestemming hebben en aankopen voor de voorraad. Deze informatie is bij de kopers bekend. Als de veiling over deze informatie beschikt kan ze producten verdelen op eindklant en worden veel handelingen uitgespaard. Technisch is dit mogelijk. Dat was een enorme ontdekking!”

„Het levert kopers en veiling per jaar een besparing op van circa € 200 miljoen. Dat is ruim de helft van de begroting van de veiling. Mijn berekeningen hebben aangetoond, dat dit proces kan worden uitgevoerd op de helft van de huidige ruimte van veiling en kopers en met de helft van de mensen. Dit komt doordat het aantal

Commentaar Elbert van den Berg hoofdredacteur evandenberg@hortipoint.nl

handelingen met meer dan de helft afneemt. Het betekent dat FloraHolland past in een van de huidige veilinglocaties, dat exporteurs hun huidige verwerkingsruimten niet meer nodig hebben en dat er bij veiling en handel 4.000 arbeidsplaatsen kunnen worden bespaard. Concentratie op één punt is de hoofdzaak. Daardoor is het verdeelproces ook eenvoudig te mechaniseren. En 1-voud bespaart enorm op transport.”

„Absoluut. De veiling heeft alle kaarten in handen. Groothandelaren kunnen dit niet en kwekers ook niet. De veiling is monopolist. Dus moet zij aangemoedigd worden dit te gaan doen. Er is bij de veiling niet zo veel drang als bij KPN of Philips, want die hebben concurrentie. Er zou bij de veiling de neiging kunnen bestaan veranderingen uit de weg te gaan.”

„Door zowel de aanvoer van bloemen en planten naar de veiling als de afvoer naar afnemers te verdelen in sectorgebieden, die qua volume efficiënt zijn. De veiling moet het transport naar de veiling organiseren, dan kan er een enorme slag in efficiëntie worden gemaakt. Transport is nu versnipperd. De veiling moet ook het transport naar de eindklanten organiseren. Dat kan heel efficiënt plaatsvinden doordat er met volle vrachtwagens wordt gereden. De veiling kan de bestelling van eindklanten die bij elkaar in de buurt zitten bundelen.”

„Het is belangrijk dat de prijsvorming in concurrentie tot stand komt. Daar is de handel voor nodig, het is hun corebusiness. Net als nu zijn er eindafnemers die zelf inkopen en eindklanten die willen dat handelaren het regelen. De handelaren moeten zich realiseren dat het speelveld verandert. Kleine kopers die boxruimtes huren gaan rekenen en komen er achter dat ze met 1-voud geld overhouden. Voor grote kopers is de som hetzelfde, maar zij hebben onroerend goed als blok aan het been hangen. Er is een budget van € 200 miljoen per

Discussie ledenbeleid raakt marktplaats

e adviesraden van FloraHolland spreken volgende week (weer) over het ledenbeleid

besluitvorming) die gaat over de vraag hoe groot ten opzichte van niet-leden die wel gebruik maken van de diensten van FloraHolland. Dat verschil zit

gebruik meer van FloraHolland maar zocht andere kanalen om hun handel aan de man te brengen. Dat zette de leden die eerst voorstander waren van een groter onderscheid tussen lid en niet-lid aan het bovendien komen ze die Deense producten tóch op de markt tegen. Het is voorstelbaar dat andere niet-leden die wel (willen) aanvoeren op FloraHolland hetzelfde zullen

kwekers leidde niet alleen tot protesten van de aan dat het voorgestane nieuwe ledenbeleid de veiling omzet kost. Een aantal Denen maakte geen

Zoals telers in Kenia die het huidige veilingbeleid al star en duur vinden en vanaf 1 oktober ook nog

35 (2014)

Wilt u uw mening geven? Stuur een brief naar postbus 9324,

Stelling

jaar, gebruik dat deels om de pijn bij sommigen te verzachten. Kostenverlaging is ook een handelsbelang. Zij dringen er voortdurend op aan.”

„Een eerste afspraak met Herman de Boon en Robert Roodenburg van de VGB verliep heel goed. Ze zagen het als een vergezicht met grote consequenties. In het kenniscafé dat volgde strandde het plan. Ik kan me voorstellen dat handelaren er niet op zitten te wachten, zeker omdat de logistiek bij hen wegvalt. Een aantal kopers denkt nog dat dat hun corebusiness is. Een barrière kan ook zijn dat de handel aan de veiling logistieke informatie moet geven over hun klanten.”

Hoe reageerde de veiling? „De veiling verwacht, dat de kopers de informatie niet afstaan. Zij wil hierin geen initiatief nemen. Ik vind dat we ons hierin niet zo maar moeten schikken en nutteloos werk blijven doen. Er moet een gedegen haalbaarheidsonderzoek naar mijn plan 1-voud komen. Gaat het dan niet door dan heb ik er vrede mee, maar je kunt dit niet in een halve dag afschieten.”

Marc Aarts, -

wordt bespaard doen? „In mijn berekeningen is er ruimte genoeg om voor een afvloeiingsregeling te zorgen, zodat ze netjes aan een baan komen. We laten toch ook geen stokers meer op de trein rijden?

functie veiling leliebroeier in Moerkapelle en Luttelgeest -

35 (2014)

Nieuws Lees meer op de website Op deze pagina’s vindt u een selectie uit het nieuws. Een uitgebreide versie van deze berichten maar ook ander

■ Kredietverliezen Rabobank in de glastuinbouw Over het eerste halfjaar van 2014 verloor de Rabobank vooral krediet bij glastuinders. In de andere agrarische sectoren was er geen of licht verlies. De bank schrijft de kredietverliezen bij glastuinders toe aan hoge producties die de prijzen onder druk zetten. De Russische boycot raakt veel klanten van de Rabobank. De kerngezonde bedrijven wil de bank helpen, ook al lijden ze nu verliezen. Ze heeft onder meer procedures aangepast, zodat sneller dan gebruikelijk kan worden bijgesprongen met bijvoorbeeld extra kredieten.

■ Jos van Lint: ’Plantarium laat meer collectiviteit zien’ Het deelnemersveld van Plantarium laat opvallend meer samenwerking zien dan voorheen. Dat is volgens beursmanager Jos van Lint een reactie op de huidige handel. „Kwekers zoeken elkaar op nu hun producten niet meer zo goed lopen”, aldus Van Lint. „Ze stellen elkaar de vraag: Wat kunnen we samen doen?”

■ Onderhandelingen cao open teelten even opgeschort De onderhandelingen over een nieuwe cao voor open teelten zijn stilgelegd. Eerst moeten sociale partners een sluitende definitie vinden voor het begrip piekarbeid zoals dat wordt toegepast in de pensioensregeling. De definitie die zij hadden geformuleerd bleek juridisch niet waterdicht. Voor verschillende agrarische sectoren is de piekarbeidregeling van groot belang. Wil de pensioenregeling op 1 januari 2015 van kracht worden, moet nu snel een oplossing worden gevonden.

’Verbinden’ met planten Het jaarthema ’Verbinden’ van de beurs Plantarium in Boskoop kwam toevallig goed overeen met het consumentenmerk dat de Comfort Plant Group deze week lanceert. MoreLIPS is de naam en daarmee wil de verkooporganisatie uitdrukken dat een plant tevens een middel is om vriendschap, liefde en genegenheid over te brengen. Opvaletiket in de kleur die het ren, posters en ander verkoopondersteunend materiaal. Tuincentrumketen Overvecht neemt het MoreLIPS sortiment. Twaalf van de twintig kamer- en tuinplantentelers in de Comfort Plant Group kweken hun producten reeds in de gekleurde potten op.

De kostprijs van de stek zal omhoog gaan. Dit laat VGB desgevraagd weten. Hoe hoog die importheffing is is nog niet bekend. Percentages zullen per product verschillen. Andere Oost-Afrikaanse landen als Rwanda, Tanzania, Oeganda, Burundi en Ethiopië krijgen niet te maken met Europese importheffingen.

■ Situatie Oekraïne raakt Nederlandse economie

De meteorologische zomer duurt nog enkele dagen, maar nu al is de normale zomerhoeveelheid neerslag gevallen. Zomer 2014 eindigt naar verwachting in de top-10 van natste sinds 1906, meldt weeronline.nl. De uiteindelijke zomerhoeveelheid neerslag komt uit op 275 tegen 225 mm normaal. De natste zomer ooit was die van 2011 met 350 mm.

Oplopende spanningen tussen Rusland en het Westen over Oekraïne raken niet alleen de export, maar ook de Nederlandse economie. Dit blijkt uit CBS-onderzoek. Verdere escalatie van het conflict beïnvloedt de Europese en Nederlandse economie langs twee kanalen. Allereerst brengen oplopende sancties over en weer de handel met Rusland verdere schade toe. Daarnaast vergroot oplopende spanning tussen Rusland en het Westen de onzekerheid bij bedrijven en consumenten. Toenemende onzekerheid kan de gevolgen van een handelsboycot overtreffen.

■ EU-heffing Keniaans ook voor uitgangsmateriaal

■ ’Russische boycot maakt nadeel specialisatie duidelijk’

De importheffing die de EU vanaf 1 oktober oplegt aan Keniaanse bloemen geldt ook voor uitgangsmateriaal voor bloemen en planten.

Volgens econoom Jaap van Duijn maakt de Russische boycot het nadeel van specialisatie in de tuinbouw duidelijk. „De kweker kan geen

■

Zomer 2014 erg nat

kant op. Zijn inkomen hangt af van die ene tomaat of die ene paprika”, aldus Van Duijn in de Telegraaf. „Veel tuinders die nu getroffen worden door de Russische boycot, doen wat iedere belegger ten strengste ontraden wordt: alle eieren in één mandje stoppen.” De econoom ziet ook de voordelen van specialisatie. De kweker kent het gewas door en door, weet welke ziekten het kunnen bedreigen, kan schaalvoordelen behalen door in grote kassen te produceren, kan zich met de afzet bezighouden en proberen aldus met een zo laag mogelijke kostprijs een zo hoog mogelijke afzetprijs te realiseren. De nadelen van specialisatie worden door de Russische boycot plotseling echter overduidelijk.

■ Adequate brandweer bij brand Kwekerij Loonen Een hevige brand heeft ruim 30% van het kassencomplex van Kwekerij Loonen in Oosteind op zaterdag 23 augustus in de as gelegd. „Een aanzienlijke schadepost, maar gelukkig door adequaat ingrijpen door de brandweer is het niet verder uit de hand gelopen”, meldt eigenaar Johan Loonen. Hij is lovend over dit optreden en is tevens blij dat niemand gewond is geraakt. Natuurlijk is hij niet content met de schade, die in de enkele tonnen loopt. Loonen 35 (2014)

FOTO: HANS NEEFJES

Gelezen op Twitter andre westendorp (@awestendorp) hogen in vergelijking met Son-T. Het onderzoek zal onder meer antwoord moeten geven op de vraag of de warmtestraling van de Son-T lampen gemist kan worden, al was in het vorige onderzoek in 2013 geen verhoogde aantasting door botrytis te zien.

■

PrimAviera ontsloten

Afgelopen weken zijn de laatste werkzaamheden afgerond aan zowel de nieuwe N201 als de nieuwe aansluitingen voor PrimAviera op de A4. Het nieuwe glastuinbouwgebied is hiermee perfect ontsloten. In een latere fase zal de ontsluiting verder afgerond worden, maar voorlopig is met de huidige aansluiting ook een directe verbinding in alle richtingen gerealiseerd. Verkeer van en naar PrimAviera hoeft niet meer via de afrit Leimuiden of via Aalsmeer naar Rijsenhout. De vernieuwde N201 naar FloraHolland Aalsmeer maakt bovendien via een parallelstrook gebruik van dezelfde open afrit op de A4. Daarmee is PrimAviera via een directe lijn verbonden met dit handelscentrum. is verder blij dat alles technisch intact is gebleven als luchtramen en verwarming.

■ SER geen voorstander Calamiteitenregeling WW De Sociaal-Economische Raad (SER) wil de huidige regelingen voor onwerkbaar weer en werktijdverkorting handhaven en is geen voorstander van het samenvoegen in de Calamiteitenregeling WW. De SER vindt dat de uniformering van wachttijden en uitvoeringsbepalingen die Calamiteitenregeling WW bevat, geen recht doet aan de verscheidenheid tussen en eigenheid van branches. Daarom wil hij de mogelijkheid behouden dat werkgevers en werknemers in cao’s hierover afspraken maken.

■ Nieuw led-onderzoek gerbera van start Begin september wordt een nieuwe led-proef met gerbera opgestart bij Wageningen UR Glastuinbouw in Bleiswijk. Dit moet antwoord geven op de vraag of gerbera’s de warmtestraling van de lampen missen bij de bestrijding van botrytis. Ook wordt er geprobeerd om een generatiever gewas te telen onder de leds. Led als topbelichting zou tevens de energieefficiëntie met ongeveer een 25% kunnen ver35 (2014)

■

Logiqs maakt doorstart

Logiqs Agro International maakt een doorstart onder de naam Logiqs. Daarbij blijven alle arbeidsplaatsen in het bedrijf behouden. „Met deze doorstart wordt voorkomen dat lopende projecten vertraging oplopen”, laat Logiqs weten in een persbericht. „Zo wordt de continuïteit gewaarborgd voor bestaande en nieuwe klanten.” Logiqs blijft actief in de glastuinbouw, maar zal daarnaast haar activiteiten in de industrie verder uitbreiden.

■ Presentatie onderzoek tuinbouw Colombia Ideavelop en Verbos Business Development organiseren samen met RVO Nederland op dinsdag 18 september een bijeenkomst over de huidige stand van zaken van de tuinbouw in Colombia. Onderwerpen die aan de orde komen zijn onder meer de sterkte van de peso ten opzichte van de dollar, de sterke drang van Colombiaanse telers om de productie te verhogen, de sterk stijgende operationele kosten en de voor- en nadelen van zeevracht.

■

Toptuinders kandideren

Tot 19 september zijn ondernemers voor te dragen voor de Tuinbouw Ondernemersprijs 2015. Nominaties volgen 5 november.

volgens mij bepaalt veilvolgorde niet alles, bijna achteraan in veilgroep en prijzen toch een soort verjaardagskadotje

Hulstflowers (@Hulstflowers) Nou de geluidsinstallatie bij de boloppot lijn uitgebreid, voortaan vrijdag en zaterdagavond #discoplanten #boloppot

Henri Wentink (@HoefmanBloom) Niet grappig in de file staan onderweg naar veiling @Plantion

Robert Ossevoort (@robertossevoort) Vandaag 2 studenten van @ TUeindhoven beloond voor goede werk in @DAVINC3I: een 8 en een 9! Over #samenwerking in logistiek en exportkarren

Maaike (@MaaikeKoop) Voor de 2e avond op rij bestaat het diner uit cup a soup en een pakje crackers op kantoor. Ik overweeg hier ook maar een bed neer te zetten!

Discussie op LinkedIn Importheffing Kenia: gunstig of ongunstig? Het lijkt op het eerste gezicht zo gunstig. Over Keniaanse bloemen moet vanaf 1 oktober importbelasting betaald gaan worden. Concurrenten van Nederlandse kwekers krijgen een flinke klap toegediend. Als er Keniaanse bedrijven omvallen dan profiteren kwekers daarvan met hogere prijzen. Voor de lange termijn kan het juist betekenen dat de draaischijffunctie van Nederland er door ondermijnd wordt. Want Keniaanse kwekers zullen Nederland gaan mijden waardoor het aanbod hier verder verschraalt. Wat denkt u?

Telers in Kenia over FloraHolland:

’Er komt een einde aan het bloemenmonument’ De positie van FloraHolland is in het geding, menen bloementelers in

en het voortbestaan van de veiling veilig te stellen. Of FloraHolland be-

Frans van den Houdt

ie onlangs zijn oor te luisteren legde bij telers op de grote internationale bloemenshow IFTEX in Nairobi, hoorde vrijwel steeds hetzelfde verhaal: ’we willen onze bloemen direct afzetten bij supermarkten, bloemisten en andere handelaren in Europa, Rusland en het Midden- en Verre Oosten. Handel via de veiling is omslachtig, tijdrovend en kostbaar’. „Het is een proces dat al jaren aan de gang is”, stelt een bron die net als twee andere bronnen in dit verhaal anoniem wil blijven. Angst voor ’gedonder’ met FloraHolland of het feit dat niet officieel gesproken wordt uit naam van het bedrijf waar ze werken zijn hier de redenen voor.

Grote supermarkten Het waren in eerste instantie vooral de grote supermarkten in Groot-Brittannië die hun rozen direct betrokken van telers in Kenia. Homegrown (nu Finlays) leverde onder meer aan Marks & Spencer, Oserian verkocht grote partijen aan Tesco. Bedrijven die later op de markt kwamen, zochten en vonden zelf kopers in Oost-Europa en Rusland. Gevestigde kwekers die nu nieuwe afzetmarkten willen aanboren, doen dat direct, via agenten en handelaren in de bewuste landen. „Als je groot genoeg bent en een ruim assortiment hebt of iets heel bijzonders in de aanbieding hebt, ga je direct”, stelt Joop Dame, een Nederlandse teler en consultant die al jaren actief is in de Keniaanse bloemenindustrie. „De veiling is te duur, terwijl de directe handel vaak betere prijzen oplevert. Dat komt doordat handelaren de bloemen tegenwoordig pas kopen als ze ze

al voor een goede winst verkocht hebben. Dat verkleint voor iedereen het risico, wat in deze moeilijke economische tijden erg belangrijk is.” Een duur veilingsysteem was voor iedereen min of meer acceptabel toen er nog goede prijzen tegenover stonden. Maar zodra de prijzen stagneren, begint de schoen te wringen, verklaart een ingewijde. „Dan worden de kosten een probleem en raken de aanvoerders van de bloemen geïrriteerd. Want de kosten die FloraHolland in rekening brengt, staan los van de opbrengsten. Zij voelen zich niet verantwoordelijk voor de prijsvorming, maar worden er wel op afgerekend.” In 2013 kregen de Keniaanse telers een goede prijs voor hun bloemen omdat de aanvoer vanwege het koudere, nattere weer laag was. In de eerste helft van dit jaar zijn de prijzen weer fors gedaald, doordat de aanvoer groot is en de vraag achterblijft. „Op zo’n moment laait de discussie over te hoge veilingkosten onmiddellijk weer op”, aldus een rozenkweker. „Wij moeten steeds weer nieuwe, grote investeringen doen om aan de steeds strengere milieu-eisen van Europa te kunnen voldoen. Dan wil je niet afhankelijk zijn van een veel te grillig veilingsysteem.” Maar er leeft onder telers in Kenia niet alleen ongenoegen over hoge kosten en lage prijzen, ook de houding van FloraHolland is velen een doorn in het oog. Arrogant, blind voor de werkelijkheid, minder servicegericht dan voorheen en niet op tijd willen inspelen op de veranderende omstandigheden, zijn opmerkingen die regelmatig te horen zijn. „Een teler die lid is van de veiling en een deel van zijn bloemen direct afzet, vindt het

niet zo prettig dat hij provisie moet betalen aan FloraHolland over de buiten de veiling afgezette bloemen”, verzekert een goed ingelichte bron. „Het mag dan wel allemaal contractueel geregeld zijn tussen beide partijen, en FloraHolland staat daarom volledig in z’n recht, maar niet-Nederlandse telers zoals Indiërs, die weinig affiniteit hebben met de veilingcultuur, zullen er daarom altijd onderuit proberen te komen. Die willen zich niet door een veiling in Nederland de wet laten voorschrijven.” Voor hen heeft de slogan ’Nederland bloemenhandelsland’ weinig of geen betekenis. „Zij zijn maar in één ding geïnteresseerd en dat is hun eigen belang: winst maken. Zij geven de veiling de schuld van de veelal matige tot slechte prijzen, waardoor zij zich gedwongen voelen naar andere afzetmogelijkheden uit te kijken.”

Rompslomp Je bloemen direct afzetten bij handelaren en supermarkten in Europa en elders in de wereld brengt overigens ook de nodige rompslomp met zich mee en is zeker niet zonder problemen, benadrukken deskundigen die werkzaam zijn in de Keniaanse bloemenindustrie. „Je hebt een grotere bezetting nodig op kantoor met extra mensen voor verkoop, promotie, incasso en boekhouding. Je moet deelnemen aan belangrijke bloemenshows in de wereld en agenten inschakelen in landen waar je aan de weg timmert. Dat kost allemaal geld,” verzekert een van hen. „Ook zijn deze bedrijven, met name die in het hogere segment, veel geld kwijt aan royalties, omdat ze voor hun directe 35 (2014)

Foto: Frans van den Houdt

in het oog.

markten een veel breder assortiment nodig hebben en dus een kleinere oppervlakte per soort planten.” Directe leveranties aan supermarkten in Europa brengen ook een alsmaar groeiend eisenpakket met zich mee. De consument wordt steeds kritischer over de manier waarop bloemen worden geproduceerd en stelt harde voorwaarden aan de telers. Een van de producenten verwoordt het zo: „De kantoortjes van de meeste kwekerijen zijn inmiddels te klein om alle certificaten van Fair Trade, Max Havelaar en noem ze maar op – er zijn er inmiddels zo’n 25 à 30 – op te hangen.” Volgens Niall Deacon, algemeen directeur van rozenkweker P.J. Dave Group, is de beste optie in Kenia een veiling op te zetten, vergelijkbaar met de bestaande handelshuizen voor koffie en thee. „Alle benodigde faciliteiten, handelskanalen en deskundigen zijn hier tenslotte aanwezig”, aldus Deacon, die daarin gesteund wordt door Nederlandse telers en consultants. „Het verbaast me zeer dat dat nog steeds niet is gebeurd”, stelt een ingewijde. „Veel bloemenfarms zijn onderdeel van grote, machtige conglomeraties die zo in staat zijn in Kenia een veiling neer te zetten.” Om eraan toe te voegen dat FloraHolland er verstandig aan gedaan zou hebben de afgelopen tien jaar zelf handels35 (2014)

centra op te zetten in belangrijke productielanden als Kenia en Colombia. „Of het daar nu te laat voor is, durf ik niet te zeggen.” Zeker is dat veel spelers in de industrie het ten zeerste zouden betreuren als FloraHolland uiteindelijk het onderspit zou delven. ,,Ik ben een geboren Aalsmeerder”, zegt een rozenteler. „Een Aalsmeer zonder bloemenveiling is voor mij daarom moeilijk voor te stellen. Het zal erg wennen zijn. Maar ik zou liever voorkomen dat de veiling verdwijnt. Ze moeten dan wel na ruim honderd jaar min of meer hetzelfde te hebben gedaan, drastisch veranderen. De veiling staat op een keerpunt in haar geschiedenis.”

Goede boterham Om klanten vast te houden moet de veiling er in ieder geval voor zorgen dat zowel telers als kopers een goede boterham aan hun producten verdienen. „Nu komen we op glad ijs, want dat kan volgens mij alleen als FloraHolland via reguleringsmaatregelen ingrijpt in de aanvoer. Ik zie geen ander instrument om tot een voor alle partijen aanvaardbaar prijsniveau te komen. De vraag valt helaas niet de reguleren.” Telers stellen voor dat FloraHolland om de tafel gaat zitten met de grote productiebedrijven in Kenia om te horen hoe die over

de toekomst denken. „En sluit ook de kopers niet uit die nu rechtstreeks zaken doen met farms. Vraag hen wat voor hen de toegevoegde waarde zou kunnen zijn van een bloemenmarkt in Nairobi.” Joop Dame is ervan overtuigd dat FloraHolland er alles aan zal doen om haar positie te behouden. „Ze kunnen bijvoorbeeld de regeltjes wat versoepelen, maar ik heb er een zwaar hoofd in of de veiling daarmee gered is. Vroeger was het dé handelsplaats waar vraag en aanbod samen kwamen, maar door de nieuwe communicatiemogelijkheden is die plek langzaamaan overbodig geworden. Als de veiling geen aanvullende waarde meer heeft, dan is het vroeg of laat voorbij voor dit monument. Ik zou het erg jammer vinden, maar ja, in Eindhoven maken ze ook allang geen gloeilampen meer.” <

FloraHolland is om een reactie gevraagd,

getiteld FloraHolland 2020, die eind dit

Charles Lansdorp 17 jaar actief met Festa dei Nonni:

Arie-Frans Middelburg afmiddelburg@hortipoint.nl

bij de natuur te brengen. Uit een onderdeel van het project bleek dat opa’s en oma’s veel voor kinderen deden, zoals oppassen en opvoeden. „Toen bedachten we: waarom introduceren we geen Grootoudersdag?”, zegt Lansdorp. Dat werd Festa dei Nonni. Op 13 juni, de laatste schooldag, werden kinderen ’aangespoord’ om opa en opa met bloemen of planten te bedanken voor bewezen diensten.

In Spanje waren er ook mogelijkheden voor een Grootoudersdag, aldus Lansdorp, maar daar strandde het doordat er te weinig geld vanuit Nederland beschikbaar werd gesteld.

Foto: Bureausierteelt.nl

et begon ooit vanuit Nederland in 1998: Festa dei Nonni. Volgens een van de initiatiefnemers, Charles Lansdorp, destijds Bloemenbureau Holland, vormde het Europese promotiefonds voor bloemen en planten de aanleiding. Er werd alleen in Nederland gebruik van gemaakt. Om het fonds in stand te houden was het wellicht verstandig om eens iets in andere landen te ontplooien. „Ik kreeg de opdracht om te zorgen dat er een promotiecampagne in Italië en Spanje zou plaatsvinden. Het risico bestond dat Brussel met het fonds zou stoppen als alleen in Nederland er wat mee gedaan werd.” Gestart werd met een project om schoolkinderen met bloemen en planten dichter

Een van de beelden die in de campagne Festa dei Nonni wordt gebruikt dit jaar. Volgend jaar is

Festa dei Nonni in Italië is er nog steeds en gaat dit jaar haar zeventiende jaar in. Een belangrijk steun in de rug voor Festa dei Nonni was dat de Italiaanse politiek de dag in 2005 omarmde. De voorzitter van de kwekersorganisatie Una Flora was politiek actief en mede door zijn inspanningen werd er een wet aangenomen dat Festa dei Nonni een nationale dag werd. Festa dei Nonni ging op dat moment op 2 oktober plaatsvinden, de dag van de beschermengelen. Lansdorp noemt de omarming van de politiek een geschenk uit de hemel. „Dat heeft de dag een enorme boost gegeven. Daarmee kun je overal binnenkomen. Kun je scholen en oudereninstanties benaderen.” Om de dag verder te promoten zetten Lansdorp en zijn vrouw Tanja Kok de Felini Foundation op. Een stichting die als doel heeft om ouderen en jongeren bijeen te brengen, om de communicatie tussen generaties te bevorderen. „Als je binnenkomt met het verhaal dat je jong en oud wil bijeen brengen dan kom je binnen met een positief verhaal. Als je zegt dat je komt om bloemen en planten te promoten dan kom je met een commercieel verhaal. Dat werkt niet.” De stichting vond aansluiting bij de stichting van voetballer Clarence Seedorf, Champions for Children, en er werd door een bekende Italiaanse componist een lied gecomponeerd voor Festa dei Nonni.

Lansdorp probeert de dag ook in andere landen van de grond te krijgen. „Solidariteit tussen generaties is een Europees thema en bloemen en planten passen daar goed bij”, vertelt Lansdorp die actief is in landen als Slovenië, Nederland, Oostenrijk en 35 (2014)

Column Achtergrond

Ecuador

Campagne in Italië Voor de promotiecampagne Festa dei Nonni, uitgevoerd door Bureausierteelt.nl en de Felini Foundation, waren er gesprekken met exporteurs. Daaruit bleek dat Italië een

vakcommunicatie als ambassadeur van Festa dei Nonni en ondersteuner van een

rondom 2 oktober toejuicht en dat een spe-

sector. De consument wordt bereikt via de

augustus. We waren druk aan het werk, toen opeens het hele kantoorgebouw begon

dat de consument bereikt moet worden. De deelnemers ontvangen promotiemateri-

reeds een groot publiek: meer dan 27.000

dit keer. We keken elkaar angstig aan. Ons

en stickers met beeldmateriaal en een

gekeken wordt naar het resultaat, haalbaarheid om het project in andere landen uit te

seconden later stroomden de eerste tweets,

belangrijk land voor de afzet van bloemen en planten”, zegt Lansdorp. Lansdorp nam contact op met VGB. Er volgden twee subsidieaanvragen bij het Productschap Tuinbouw (PT). Het resulteerde in een bijdrage van het PT voor de promotie van Festa dei Nonni in 2014 van € 176.900,-. Daarnaast dragen diverse exporteurs, kwekers en veredelaars bij. Felini Foundation en Bureausierteelt.nl zijn de uitvoerders van de promotie (zie kader). Volgend jaar is er geen bijdrage van het PT meer. „Het is mijn filosofie dat we dan moeten samenwerken met partijen buiten de sierteeltsector. Dat kan als de dag gedragen wordt door een sociale gedachte. Er zijn ook andere partijen die het belangrijk vinden dat opa’s en oma’s in het zonnetje worden gezet.” Lansdorp noemt als voorbeeld de ’leisuremarkt’, de bedrijven die zich richten op vrijetijdsbesteding. Lansdorp denkt niet dat als andere sectoren bij gaan dragen aan Grootoudersdag diverse sectoren gaan wedijveren om de gunst van de consument. Hij wijst erop dat Valentijn ook niet groot is geworden door bloemen, maar door de kaartjes van de PTT. „Met zijn allen is er een grote taart te verdelen en het is beter dat je daar een stuk van pakt in plaats van dat je in je eentje maar een heel klein stukje pakt. Het is nu eenmaal een gegeven dat de sierteeltsector geen miljoenen voor promotie te verdelen heeft.” Tenslotte vertelt Lansdorp enthousiast dat de Festa dei Nonni mogelijk een enorme impuls krijgt. „De Paus viert dit jaar op 28 september, de zondag voor Festa dei Nonni, een speciale mis voor alle opa’s, oma’s en senioren. Het thema communicatie tussen generaties krijgt hiermee wereldwijd extra aandacht”. <

Richter, met als epicentrum Quito-Noord.

Aardbeving 5.1

contentdossier met extra beeldmateriaal,

Duitsland. Duitsland – er wonen 20 miljoen opa’s en oma’s – probeert hij te bereiken via het Duitstalig deel van Italië, Zuid-Tirol. De bedoeling is dat volgend jaar een pilot Grootoudersdag in een Duitse Bondsrepubliek plaatsvindt. Lansdorp: „Het zou mooi zijn als het een Europese dag zou worden.” Lansdorp heeft niet het plan om de politiek te bewerken om meerdere landen te bewegen om Grootoudersdag in te voeren als nationale dag, zoals in Italië gebeurde. Hij gelooft meer in een lokale aanpak en van daaruit moet de dag zich verspreiden over de regio en het land. „Het moet gedragen worden door de mensen. Het werkt niet om met een heel groot budget te werken en de dag via de televisie door de strot van de mensen te duwen. Het moet van de mensen zelf komen. Grootoudersdag is themagerelateerd en daar zijn mensen gevoelig voor.” In Nederland ontplooide Lansdorp daarom een promotieactiviteit in Amsterdam en ging van start in Deventer. In de uitgeversstad werkt hij samen met de openbare bibliotheek en scholen. Er is een koppeling gemaakt tussen bloemen en boeken. Ouderen doen aan kennisoverdracht, vertellen verhalen aan kinderen en die geven opa en oma op hun beurt bloemen. Met de scholen doet Lansdorp een wedstrijd. Wie het leukste verhaal schrijft, wint een reis naar Italië.

Zelf doorgaan Vorig jaar leek de promotie in aanloop naar Festa dei Nonni te eindigen. Bloemenbureau Holland stopte vanwege een sterk gekrompen budget met de promotie van bloemen en planten in Italië. „Ik vond dat heel jammer en heb daarom besloten om zelf met Festa dei Nonni door te gaan. Het is een heel 35 (2014)

kleurde en het vliegveld voor een paar uur dicht moest. ’s Avonds op televisie riepen de burgemeester en president de bevolking op om vooral rustig volk wel om extra water en blikjes in te slaan

sloeg aan het hamsteren. Zeker nadat er het

gekomen, naast nog een handvol gewonden.

in de rotswanden langs de ’Panamericana Norte’. Dat is de enige verbindingsweg tussen

en de wanden te verstevigen.

kantoor. Als dat er dan nog staat...

Beauty is Everywhere voet aan de grond in tuincentra Het tuincentrumconcept Beauty is Everywhere wil zich onderscheiden in -

Cindy van der Zwet cvanderzwet@hortipoint.nl

oe krijg je meer structuur en beleving op de winkelvloer? Hoe zorg je ervoor dat het product niet alleen vandaag, maar ook morgen en de week erna in het schap staat? Vanuit die gedachte heeft Logico, een orchideeënprovider, het tuincentrumconcept Beauty is Everywhere ontwikkeld. Met dit concept wil Logico de kwaliteit en de presentatie van orchideeën in tuincentra naar een hoger niveau tillen. Daarnaast ondersteunen zij tuincentra in de logistiek, de verkoop en marketing.

Veertig tuincentra De laatste jaren is het concept flink gegroeid. Het begon vijf jaar geleden met een enkele orchideeëntafel bij een tuincentrum. Nu is het Beauty is Everywhere in veertig tuincentra in Nederland en België terug te vinden en omhelst het meer dan alleen orchidee. De groep levert verschillende potplanten en richt daarmee volledige tafels in. „De vraag kwam uit de markt. Tuincentra wilden een breder assortiment onder dit label geleverd krijgen. Zij willen een continu

Mening

aanbod in kwaliteit en versheid. Ook vinden zij het prettig dat zij maar één aanspreekpunt hebben”, hoort Arie Stolk van Logico om zich heen. Naast potorchidee, richt Beauty is Everywhere ook tafels met bromelia en potanthurium in. Stolk is sinds twee jaar eindverantwoordelijk bij Logico en zegt dat de samenwerking ook voordelen biedt voor telers. Hij ervaart dat veel kwekers met hetzelfde probleem zitten. „Zomaar karren voor de klok zetten, dat werkt niet meer. Iedereen wil een vaste plek in het schap en telers kloppen hiervoor bij bijvoorbeeld tuincentra aan. Door samen te werken word je een krachtigere partij.” Beauty is Everywhere neemt de producten van vaste afnemers af. De leveranciers die aan het concept leveren, betalen een commissie, waarvan bijvoorbeeld het promotiemateriaal bekostigd wordt.

Argwaan Het feit dat Logico naast orchideeën, ook diverse planten inkoopt en dat direct levert aan tuincentra is niet helemaal zonder slag

Siegfried Bunnik, Bromelia specialist:

’Begeleiding op winkelvloer bevordert verkopen’ Voor de Bromelia Specailist is Beauty is Everywhere een

bromelia’s aan Logico. Het sterke punt tuincentra begeleiden.

tafels zelf naloopt, de winkel adviseert en controle uitoefent dit de verkopen bevordert. Maar voor individuele telers is dat

als Bromelia Specialist ook schappenplannen

gecombineerd met andere productgroepen

mooi bedenken, maar op de winkelvloer ziet

het grote voordeel van dit concept.”

of stoot gegaan. Het zorgde volgens Stolk soms voor argwaan bij de handel. Hij geeft aan dat sommige partijen bang zijn dat hun functie wordt overgenomen, maar dat is volgens hem niet het geval. „Wij willen onze relatie met de handel absoluut niet op het spel zetten, want zo’n 95% van de omzet van Logico hebben we te danken aan exporteurs. Beauty is Everywhere is maar een kleine tak van het bedrijf. Wij hebben de ambitie om dit concept internationaal uit te rollen en dan zoeken we graag de samenwerking met de handel op. Daar willen wij onze handen niet aan branden. Dat is echt een ander verhaal; dat kun je samen stukken slimmer doen. We zitten met exporteurs om de tafel om de richting te bepalen”, legt Stolk uit.

Wisselend schap De kracht van Beauty is Everywhere is volgens Stolk constante kwaliteit en versheid. Doordat er kwaliteit op tafels staat, zijn de verkopen op de winkelvloer omhoog gegaan. „Er zijn tuincentra die hebben hun omzet met 27% zien stijgen”, geeft Stolk als voorbeeld. Kwaliteit betreft volgens Stolk niet alleen de plant zelf, maar ook wat er in het schap komt. Logico krijgt daar de vrije hand in. „De consument is daarbij leidend. Je kan gele orchideeën naar de tuincentra sturen, omdat onze kwekers ze graag kwijt willen, maar dat werkt niet met Valentijn. Dan wil de consument rood en dan moet je dat dus ook aanbieden”, weet Stolk. Beauty is Everywhere wisselt het schap elke zes tot acht weken en speelt in op de seizoenen en thema’s. Om zoveel mogelijk rendement uit de vierkante meters te halen is het volgens Stolk belangrijk om het assortiment constant te blijven vernieuwen om zo de consument te kunnen blijven verleiden. Om ervoor te zorgen dat de kwaliteit in 35 (2014)

Foto: logIco

Het concept Beauty is Everywhere staat garant voor constante kwaliteit en versheid. Dit moet de verkopen op de winkelvloer stimuleren.

het schap behouden blijft, zijn er elke dag twee mensen op pad. Deze conceptbegeleiders bezoeken tuincentra en gaan het gesprek aan met de mensen op de winkelvloer en de consument. Afgelopen jaar hadden zij 180.000 km op de teller staan.

Conceptbegeleiders De conceptbegeleiders ondersteunen de tuincentra en geven het personeel training

en dat is volgens Stolk nodig. „Wij zijn niet de goedkoopste, maar willen het verschil maken in de verkoop”, verklaart Stolk. Jeroen van Loon is conceptbegeleider. Hij bezoekt dagelijks tuincentra die het concept van Logico afnemen. Hij adviseert het personeel op de winkelvloer en maakt een schappenplan met de eigenaar of eigenaresse van de winkel. Van Loon noemt het soms ’drama’ wat hij op winkelvloer tegenkomt. „Vaak is het een wirwar aan producten en is

Mening

binnenkomen’ Het begon met een orchideeëntafel en dat heeft zich uitgebreid naar meerdere tafels,

we dat zelf moeten dan, ben je daar een

cactus, sansevieria. Op dit moment staan verzorgd door Logico. „Dit concept bevordert de verkopen. We verkopen nu continu leuk kamerplanten. Anders zouden

groot voordeel is volgens hem dat de producten kant-en-klaar worden afgeleverd.

35 (2014)

het aanbod niet goed op elkaar afgestemd. Of tuincentra zetten de tafels vol met planten die goedkoop zijn. Dan is er juist weer weinig keus. Ook ziet Van Loon dat de handel niet op tijd wordt weggegooid. Dan staan de oude planten nog op de tafel en de nieuwe eronder. „Dan pak ik de kliko erbij. Klanten moeten de planten op tijd van de tafel halen. Dat vinden ze niet makkelijk, maar ze kunnen echt meer verkopen als ze goede planten hebben staan.” Er is volgens Van Loon nog veel werk aan de winkel. Sommige klanten beginnen het te snappen, maar bij anderen is het volgens hem nodig te blijven adviseren hoe zij zoveel mogelijk omzet per vierkante meter kunnen draaien. <

In het kort concurrerend. „Er zit geen extra schakel Elke week komt de conceptbegeleider van Beauty is Everywhere over de vloer en dat controle op de kwaliteit. Als een aantal planten niet aan de kwaliteit voldoet, wordt dat direct opgelost.

Beauty is Everywhere is een tuincentrumconcept van Logico. Het begon met orchidee, maar inmiddels vallenook bromelia en anthurium onder dit concept. Wanneer de klant dat wil, kan Logico een breed pakket aan planten leveren.

Astrid Zoumpoulis-Verbraeken

loraHolland startte ruim tien jaar geleden met de dienst Persoonlijke Verkoop voor planten. Drie jaar geleden kwamen daar ook bloemen bij. Inmiddels telt de afdeling 26 verkopers, waarvan 8 voor bloemen en 18 voor planten. Ze werken voor 130 kwekers. Bij planten is de groei de afgelopen tijd gestabiliseerd, bij bloemen kan de uitbreiding van het team de groei van de vraag niet bijhouden. Ook nu is er een wachtlijst van kwekers die willen aanhaken. Frank van der Zande, teammanager Persoonlijke Verkoop bij FloraHolland legt uit waarom. „Directe afzet wordt ook bij bloemen steeds belangrijker. Men zoekt naar afzetzekerheden in de aanbodsmarkt die is ontstaan. Niet iedereen kan de verkoop binnen de eigen bedrijfsorganisatie handen en voeten geven.” Ook speelt een rol dat FloraHolland sinds vorig jaar meer maatwerk en lagere instaptarieven biedt voor kwekers. Verder wil een groeiend aantal buitenlandse bloementelers een Persoonlijke Verkoper (PV’er) in de arm nemen, omdat ze volgens Van der Zande vanwege de afstand niet dicht genoeg op de handel zitten. Hij hoopt de groeiende vraag snel te kunnen faciliteren.

Persoonlijke Verkopers ondersteunen de verkoop door de producten breder en gerichter in de markt te zetten. Ze leggen proactief contacten met potentiële klanten, brengen bij bestaande klanten regelmatig acties of nieuwe producten onder de aandacht, verzorgen presentaties, staan op beurzen en organiseren bijvoorbeeld werkbezoeken naar belangrijke afzetlanden. Ook beschikken ze over belangrijke kennis van afzetlanden en -segmenten. Een eigen verkoper, een particulier verkoper of een verkoopcoöperatie is voor veel telers geen

Joyce Lansbergen van gerberakwekerij LG Flowers in Pijnacker: „We hebben zelf verkopers in dienst voor de daghandel en de grote acties, maar waren op zoek naar iemand die nieuwe deuren voor ons kon openen in de handelswereld. Een PV’er van FloraHolland heeft in die zin duidelijk meerwaarde boven een particuliere verkoper. Want je krijgt er het hele netwerk van FloraHolland bij. Ze zitten bovenop de handel en hebben veel kennis in huis over je product, de afzetlanden en de ontwikkelingen die spelen in de markt.” Lansbergen vindt de combinatie ideaal. „Onze PV’er heeft minder last van de waan van de dag waarmee we op het bedrijf te maken hebben. Een eigen verkoper zet je even in op de werkvloer als het druk is. Een PV’er gaat gewoon met zijn opdracht aan de gang.”

offertes uit, maakt productkalenders en staat namens mij op beurzen. Zo kan ik me wat meer met de teelt bezig houden.” Quality Flowers Group maakt als telersvereniging van tien chryantentelers in de Bommelerwaard gebruik van een PV’er. Deze is vier dagen per week voor de lid-kwekers op pad. Voor elk van hen met een eigen doel. Jan van Tuijl, van kwekerij Monnikenwaard in Nieuwaal: „Vooral voor hoogtijdagen als Russische Vrouwendag en Engelse Moederdag vind ik het belangrijk om wat meer afzetzekerheid te hebben, zodat we echt kunnen pieken voor die dagen. Ook ben ik nu eerder in beeld als de PV’er grote orders vindt die we gezamenlijk kunnen invullen.” De combinatie bemiddeling en persoonlijke verkoop werkt versterkend, ervaart Van Tuijl. „Omdat we de kosten van de PV’er delen, vallen de uitgaven best mee. Eerst hadden we gezamenlijk een eigen verkoper in dienst. Maar het voordeel van de PV’er die we nu hebben, is toch dat er een enorme kennisorganisatie achter schuil gaat.”

Voor anderen is een eigen verkoper financieel gezien geen optie, maar gaat de standaard bemiddeling toch niet ver genoeg. Zoals voor Perry Snabel van kwekerij Tonie in Ter Aar. „Directe afzet wordt steeds belangrijker want de klokprijzen zijn gevaarlijk wispelturig. Mede door de inzet van onze PV’er hebben we bij zomerbloemen de directe afzet met 12% weten te verhogen. Bij lelies – mijn andere teelt – valt het nog tegen. Daar wordt al zoveel vastgelegd, dat je er nog moeilijk tussen komt.” Snabel doet een deel van de verkoop nog steeds zelf. Zijn PV’er richt zich vooral op de nieuwe klanten die hij binnen bracht. „Hij gaat op bezoek bij exporteurs, laat showemmers zien, stuurt elke maand gerichte

Voor de één is de PV’er puur een verkoper, voor de ander een vraagbaak, een adviseur en een marketingspecialist. Bij planten lopen de verkoopopdrachten iets terug, maar neemt juist de vraag naar strategische ondersteuning toe. „We zetten bijvoorbeeld een marktstrategie op en koppelen daar een plan van aanpak aan. We promoten het bedrijf actief bij de handel of vullen specifieke onderzoeksvragen in, zoals hoe de Russische markt in elkaar zit of hoe de groothandel in Frankrijk functioneert”, vertelt Edwin Zuidgeest, teammanager Persoonlijke Verkoop bij FloraHolland. Maarel Orchids in De Lier heeft zelf een aantal verkopers in dienst, maar zet voor twee dagen per week ook een PV’er van de

optie. Ze kiezen bewust voor de meerwaarde die van de FloraHolland-organisatie uitgaat.

35 (2014)

Foto: lg Flowers

Joyce Lansbergen heeft Arthur Zwinkels in de arm genomen om nieuwe deuren te openen in de markt. De combinatie met de PV’er noemt ze ideaal.

veiling in. Arno van der Maarel: „FloraHolland beschikt over waardevolle kennis over ons product en de markt. Met onze PV’er hebben we een stevig en goed onderbouwd marketingplan op kunnen zetten, waar we nu allemaal naar handelen.” Veel kwekers zien het als voordeel dat de PV’er voor meerdere kwekers en producten in de weer is. Als de verkoper met een nieuw product van één van zijn opdrachtgevers bij een handelaar aanklopt, kan hij dus meteen een breder pakket onder de aandacht brengen. Dat biedt meerwaarde voor elk van de individuele telers en is efficiënt voor de exporteur. „Zo introduceert de PV’er je bij exporteurs waar je normaal gesproken geen voet tussen de deur zou krijgen. Die kruisbestuiving vind ik een belangrijke meerwaarde van onze PV’er”, zegt Rob ten Have van Ten Have Plant in Honselersdijk. „Voeling houden met je afnemers is belangrijker dan ooit. Klanten worden veeleisender; ze willen vaker aanbiedingen zien, vaker verrast worden met nieuwigheden en acties. Ik kan niet alle klanten zelf de aandacht geven die daarvoor nodig is.” 35 (2014)

Joyplant heeft het allemaal geprobeerd: zelf verkopen, aansluiting bij een verkoopcoöperatie. Sinds het bedrijf in 2010 een PV’er inschakelde, is de ondernemer zeer tevreden. „Ik weet nu waar ik aan toe ben qua kosten, en er is meer armslag als je eigen PV’er onverhoeds ziek wordt bijvoorbeeld”, aldus Patrick van Paassen van Joyplant in Maasdijk. Wekelijks nemen de twee door hoe het gaat, welke seizoens- of productlijnen er de komende week aangekondigd moeten worden en wat er in de termijnhandel aan zit te komen. „In de waan van de dag kom je niet toe aan vooruit- of achteruitdenken. De PV’er doet dat wel en ik merk hoe belangrijk dat is. Ik zie overal om me heen dat telers meer tijd en moeite steken in de directe verkoop. Dat moet ook wel gezien de marktsituatie waarin we nu zitten.”

Heestermans: „Zo net onder Breda, zitten we ver van de veilingen in het westen. De PV’er brengt dus vooral bij de handelaren daar ons product onder de aandacht. Hij loopt geregeld bij ze binnen. Ook gaan onze producten mee met de monsterbus. Het heeft ons al veel nieuwe klanten opgeleverd, zowel kleine daghandelklanten als grote retailjongens. Ook kijkt de PV’er mee op de klok en koppelt reacties op ons product terug. Vanwege het korte afzetseizoen van lavendel, kunnen we niet iemand aannemen om dat werk voor ons te doen.” <

In het kort

Voor kwekerij Lavendel Plus in Ulvenhout waren de redenen voor het inschakelen van een PV’er vooral praktisch van aard. Roy

Vragen Stuur uw vragen naar Postbus 9324, 2300 PH Leiden. U kunt ook bellen, faxen of mailen: Peter van Leth, 071-56 59 688, pvanleth@hortipoint.nl

Wel of niet kopen van iemand met schulden? Ik heb een stuk grond met glasopstanden en een schuur op het oog, maar ik weet dat de eigebetaalt. Welke risico’s kleven er koop?

ndien u onroerend goed koopt van iemand die zijn schuldeisers niet meer betaalt, dan loopt u uiteraard het risico dat er een faillissement volgt en dan is het maar afwachten of de overeenkomst nog nagekomen wordt. Ook bestaat het risico dat er beslag wordt gelegd op het onroerend goed in de periode tussen verkoop en levering bij de notaris. In het laatste geval loopt u het risico dat de verkoper de koopovereenkomst niet meer na kan komen, omdat het onroerend goed niet meer ’onbezwaard’ geleverd kan worden. Dat wil zeggen vrij van hypotheken en beslagen. Omdat u met de verkoper overeengekomen bent dat het onroerend goed onbezwaard geleverd dient te worden, schiet de verkoper in feite tekort in de nakoming van de koopovereenkomst. Als het dus tegen zit, krijgt u het gekochte perceel met opstallen niet in handen en rest u niets anders dan dat u de contractuele boete en/of een schadevergoeding opeist van de verkopende partij. In feite heeft u daar niets aan, want u bent waarschijnlijk één van de vele schuldeisers en de verkoper biedt geen of nagenoeg geen verhaal.

IllustratIe: Peter moorman

binnen die periode ook de levering via de notaris plaatsvindt. Schuldeisers van de verkoper kunnen door deze regeling benadeeld worden. Zij kunnen gedurende deze periode weliswaar beslag leggen op het registergoed, maar dit beslag heeft feitelijk geen effect indien het registergoed daadwerkelijk in die periode aan de koper wordt overgedragen.

Beslag op de koopsom ’Vormerkung’ Om al deze ellende te voorkomen is in het Burgerlijk Wetboek de mogelijkheid opgenomen om de koop van een registergoed, zoals een onroerende zaak, in te schrijven in de openbare registers van het Kadaster. Deze bepaling is afkomstig uit het Duitse recht en daarom wordt dit ’vormerkung’ genoemd. De inschrijving van de koopovereenkomst in de kadastrale registers moet via een notaris. Met een vormerkung bent u als koper gedurende een periode van zes maanden beschermd tegen (onder meer) faillissement of beslag op het onroerend goed. Indien

Sommige schuldeisers trachten vormerkung te omzeilen door geen beslag te leggen op het registergoed zelf, maar door beslag te leggen op de koopprijs die u als koper aan de verkoper moet betalen. Daarmee wordt de levering feitelijk alsnog tegen gehouden, aangezien u niet meer aan uw betalingsverplichting kunt voldoen jegens de verkoper. Op dit moment is echter een aanpassing van de wettelijke regeling van de vormerkung in de maak. Het wordt dan mogelijk dat u als koper alsnog de koopsom aan de notaris kunt betalen bij een beslag op de koopsom. Zo krijgt u het onroerend goed toch geleverd. De schuldeiser kan dan beslag

laten leggen op de koopsom bij de notaris. De notaris kan dan bepalen welk deel van de koopsom bestemd is voor aflossing van hypothecaire leningen en welk deel onder het beslag valt.

Beperkte bescherming Zo lang de wet niet is aangepast, loopt u risico’s als u van een insolvente partij onroerend goed koopt. Tegen een eventueel faillissement van de verkopende partij wordt u volledig beschermd. Buiten faillissement is de bescherming echter beperkt aangezien schuldeisers de vormerkung kunnen omzeilen. Desalniettemin is het verstandig om wanneer u een onroerende zaak koopt de koopovereenkomst in te schrijven in het Kadaster.

mr. ing. J.a.J. (Jeroen) Hendriks, Vogelaar hendriks@vbsadvocaten.nl

35 (2014)

M K Groene planten

Snijbloemen '%&'

'%&(

'%&)

'%&'

'%&)

'% &*

&'% &&% &%% .%

') '* '+ ', '- '. (% (& (' (( () (* (+ (, lZZ`

Een prijsstijging van 4 cent tot 29 cent in week 34. In 2012 lag de middenprijs op 21 cent en vorig jaar op 24 cent.

'%&)

&)% B^YYZceg^_h ^c XZciZc

'%&(

&*%

&(% B^YYZceg^_h ^c XZciZc

B^YYZceg^_h ^c XZciZc

'%&(

&)%

Bloeiende planten

&(% &'% &&% &%% .%

') '* '+ ', '- '. (% (& (' (( () (* (+ (, lZZ`

Met een plus van 6 cent tot 119 cent blijft de middenprijs met respectievelijk 1 en 2 cent onder die van week 34 in 2012 en 2013.

') '* '+ ', '- '. (% (& (' (( () (* (+ (, lZZ`

De middenprijs klimt met 8 cent naar 133 cent. Dat is hetzelfde als vorig jaar in week 34 en 20 cent meer dan in 2012.

Koos van der Meij:

’Betrouwbaar aanvoeren is belangrijk’ Bedrijf: FloraHolland Week: 33

Maandag „Vandaag beoordeel ik van meerdere zomerbloemenkwekers de aanvoer. Het is goed opletten, want we hebben deze zomer veel last van extreme weersomstandigheden. Ik verwerk mijn beoordelingen in rapportages die de kwekers dezelfde dag zo vroeg mogelijk via mail ontvangen. Ondersteund met foto’s over presentatie, sortering en kwaliteit meld ik wat wel en wat niet goed gaat. Het doel is de kweker als betrouwbaar op het netvlies van zijn klanten te krijgen en te houden.”

Dinsdag „Op pad voor een bedrijfsbezoek bij een zomerbloemenkweker. We maken samen een actieplan met als doel zijn prestaties te verbeteren qua betrouwbaarheid, presentatie, sorteren en kwaliteit. Dit plan omvat een dagelijkse controle in de aanvoer in combinatie met een wekelijks bedrijfsbezoek waarover ik verslag uitbreng aan de kweker en aansturing geef aan zijn medewerkers.”

Woensdag „Vandaag een afspraak in Naaldwijk met een grote KOA-koper. Dit is een klant van een zomerbloemenkweker waarvan ik ook de beoordeling voor 35 (2014)

de klok doe. Deze kweker wil weten wie zijn klanten zijn. We hebben samen een vragenlijst gemaakt: naar welke landen wordt geëxporteerd, bloemist of groothandel, webshop enz. Ook vragen we wat de koper van de betrouwbaarheid van de kweker vindt en of er nog verbeterpunten over sortering en assortiment zijn.”

Donderdag „Deze dag staat in het teken van acquisitie en klantbezoek. Vandaag ga ik onder andere naar een kweker die nog niet bekend is met de diensten van Kwaliteitsadvies, maar wel meer informatie hierover wil. Dit naar aanleiding van een proefrapportage die ik deze week op eigen initiatief voor hem heb gemaakt. Verder bezoek ik ook twee kwekers die klant van mij zijn. Het persoonlijke contact is belangrijk.”

Vrijdag „Vandaag heb ik een afspraak met een kweker en zijn medewerkers om samen zijn aanvoer en de aanvoer van collega-kwekers in de aanvoercel te bekijken en te beoordelen. Vooral voor de medewerkers van de kweker is dit interessant, omdat zij zelden meer zien dan alleen hun eigen productie. ”

In de grafieken wordt de procentuele verandering (= index) weergegeven van de prijs en de totale aanvoer ten opzichte van vorig jaar.

Jill Berens

Snijbloemen Hogere waardering snijbloemen 150

125

100

Prijs index

Aanvoer index

Het wisselvallige natte zomerweer tekent zich ook af in de wekelijkse snijbloemenindex. In week 34 wordt er 5% (9 miljoen) minder stuks verkocht met 13% prijsstijging als resultaat. De gemiddelde prijs komt uit op € 0,25, 3 cent hoger ten opzichte van 2013. Bijna alle top 20 producten worden bij minder aanbod beter gewaardeerd. Snijhortensia is de opvallendste stijger, bij 9,3% meer aanbod ligt de prijs 23 cent hoger. Roos grootbloemig levert 2 cent in bij een lichte aanbods-

stijging; kleinbloemige roos kan 13% meer aanbod aan en blijft gelijk in prijs. De drie soorten chrysant worden beter gewaardeerd. Chrysant santini wordt bij ruim 13% meer stuks 5 cent beter gewaardeerd; de middenprijs van de tros- en geplozen chrysant ligt 2 cent hoger. Bij bijna 20% meer aanbod brengt dubbele lisianthus 5 cent meer op. Vergeleken met vorig jaar stijgt in week 34 de totale snijbloemenomzet 7,6% en loopt de achterstand cumulatief terug tot net onder 1%.

Kamerplanten Minder aanbod kamerplanten

200

150

100

Aanvoer index

Prijs index

In week 34 laat de kamerplantenindex dezelfde lijn als vorige week zien ten opzichte van 2013. Ruim 4% minder stuks verkocht vertaalt zich in een 3 cent hogere middenprijs (+2%). De totale omzet blijft iets achter en daalde 2,6%. Phalaenopsis daalt 2,7% in aanbod en noteert weer een 9 cent hogere middenprijs vergeleken met vorig jaar. Kalanchoë wordt 4 cent beter gewaardeerd bij ruim 5% minder verkochte stuks. De producten met meer aanbod vangen deze week de stijging redelijk

op. Potchrysant levert 6 cent meer op bij 4,7% meer stuks verkocht. Bij de groene planten noteert dracaena positieve cijfers, ruim 14% prijsstijging bij een bijna 2% groter aanbod. Vergeleken met 2013 stijgt spathiphyllum in aanbod het hardst met bijna 15% en weet de middenprijs op € 1,23 vast te houden. Van cyclamen wordt 3% minder stuks verkocht tegen een 3 cent hogere middenprijs. In de top 15 kamerplanten maken hydrangea en begonia plaats voor zamioculcas en guzmania.

Tuinplanten Minder tuinplanten verkocht, lagere prijs 200

150

100

29 Aanvoer index

32 Prijs index

In week 34 benaderen zowel aanbod als prijs bij tuinplanten voor het eerst dit jaar het niveau van vorig jaar. Tijdens deze top 10 natste zomer loopt bij 4% minder verkochte stuks de middenprijs 3% achter. Hebe neemt het stokje als koploper over van hydrangea, 1% meer aanbod wordt helaas 7 cent lager gewaardeerd. Calluna kan de aanbodsstijging van 22,5% goed aan met een 2 cent hogere middenprijs. Hydrangea neemt in aantal verkochte stuks drastisch verder af met bijna 34% en loopt in prijs nog een dubbeltje

op. Buxus levert 22 cent minder op deze week, zelfs bij een dalend aanbod van bijna 26%; tot en met week 34 staat de middenprijs nog licht in de plus (+3 cent) bij lagere aantallen (-15,4%). Gaultheria zet haar seizoen vroeg en goed in met drie keer zoveel aanbod als vorig jaar komt de middenprijs bijna drie dubbeltjes hoger uit. De totale tuinplantenomzet loopt cumulatief nog ruim 3% achter ten opzichte van 2013.

35 (2014)

Nederland

Over de toonbank Huizen en Bussum

Hans Mulder:

’Telers niet tegen elke prijs hun product verkopen’ bouwmarkten hebben de plantenverkoop ook opgepakt en daar heb ik als bloemist last van. Daar kan ik bijna niet tegen op concurreren.”

FOTO: GERDIEN DE NOOY

Telers zijn toch wel blij met deze afzetpunten...

Naam: Bloembinderij Mulder Locatie: Huizen en Bussum Sortiment: 70% bloemen, 5% planten, 25% aanverwante artikelen Specialiteit: Ruim assortiment bloemen, Ecuadorrozen Aantal medewerkers: 6

U verkoopt weinig planten. „Ja, dat stelt bij ons niet heel veel meer voor. Ik heb wat buitenplanten staan en orchideeën en die verkoop ik redelijk. In het verleden verkocht ik meer planten, maar er zijn zoveel andere verkooppunten bijgekomen. De supermarkten en

Standpunt

Mee eens, oneens of denkt u er heel anders over? Reageer dan bij de marktredactie: A.F. Middelburg, 06-23631549 of mail afmiddelburg@hortipoint.nl

35 (2014)

Waarin probeert u zich te onderscheiden? „Wij hebben een heel groot bloemenschap in de winkel staan; klanten hebben veel keus. Ik koop van alles in, dus zeker niet alleen de bloemen die op dat moment gunstig geprijsd zijn. Een andere specialiteit van ons zijn de Ecuadorrozen. Die verkopen we ontzettend veel. Van mijn vaste levarancier uit Rijnsburg krijg ik altijd mooie soorten geleverd tegen een goede prijs.”

„Ik zit twee tot drie keer in de week op de klok in Rijnsburg. Dat bevalt me prima. Er staat een prima assortiment daar voor de klok. Daarnaast zitten er ook veel grossiers, zodat ik snel mijn handel compleet heb. Vroeger kocht ik ook nog wel eens wat direct bij kwekers in, maar dat doe ik niet meer. Daar gaat te veel tijd inzitten.”

U zit in ’t Gooi. Last van de crisis? „Mijn klanten blijven wel uitgeven, maar natuurlijk hebben zij ook te maken met de crisis. Ik heb ook wel gemerkt dat ze het iets rustiger aan doen, maar dat heeft zich toch wel weer hersteld. Mijn klanten blijven redelijk goed doorkopen. Ik mag niet klagen.”

Levert u ook aan bedrijven? „Ja, we hebben een paar grote klanten zoals bijvoorbeeld de Arena. Ik werk bovendien samen met een evenementenbureau en daar volgen ook mooie opdrachten uit. Zo hebben we onlangs de bruiloft van zangeres Eva Simons aangekleed en ook bij de opening van Rotterdam Centraal waren wij betrokken. Ik ben positief gestemd over de rest van dit jaar. Ik denk dat het dit jaar wel lekker door blijft rommelen.”

’Winnaars Gold Medal en FleuroStar zijn betrouwbare keuzes’

A Ann Jennen, Marketing & Communicatie Fleuroselect

„Dat snap ik. Ze kunnen inderdaad ook niet meer zonder, maar ik zou telers willen adviseren niet tegen elke prijs hun product te verkopen. Ik zie bij supermarkten bijvoorbeeld twee orchideeën voor tien euro aangeboden worden. Hoe kan dat? Ik moet er voor de klok al zes euro voor betalen. Dat is toch wel oneerlijke concurrentie. Ik kan daar niet tegenop. Ik ga mijn handel natuurlijk niet onder de kostprijs verkopen. Dit speelt met name bij de planten. Bij de bloemen heb ik er minder last van.”

Waar koopt u verder de handel in?

ls kweker is het vaak een moeilijke zaak in te schatten of een nieuwe variëteit aangeboden door een veredelaar of jonge-plantenproducent goed genoeg is om op te nemen in het teeltschema of assortiment. Waarop is de beslissing gebaseerd om al dan niet hierin mee te gaan? Fleuroselect, de internationale organisatie voor de sierteelt, organiseert jaarlijks proeven voor nieuwe pot- en perkplanten. Ingezonden variëteiten worden een heel seizoen gevolgd door experts op 17 proefvelden bij Fleuroselectleden in heel Europa. Testcriteria omvatten onder andere sierwaarde, innovatie, uniformiteit, tuinprestatie, aantal bloemen, ziekte-

en/of klimaattolerantie. Een echte doorbraak in veredeling wordt bekroond met de internationaal erkende Gold Medal. Deze prijs wordt alleen toegekend aan de variëteiten die uitblinken in de proeven. Cosmos Sonata, Zinnia Profusion en Begonia Pin-Up zijn enkele van de klassiekers op de markt waarvan Fleuroselect als eerste het potentieel (h)erkende. Behalve de Gold Medals reikt Fleuroselect ook jaarlijks de FleuroStar uit. Deze Award bekroont de winnaar met de wow-factor, de nieuwkomer met de grootste visuele impact op het verkooppunt. Tijdens de FlowerTrials bepaalt een vakjury bestaande uit veredelaars, jonge-plantenproducenten,

kwekers, handelaars en vakjournalisten de variëteit die het meest in het oog springt in de handel. FleuroStarwinnaars zoals Petunia Phantom, Verbena Lanai Twister Red en Fragaria Toscana zijn echte trendsetters die elk op hun gebied de nieuwe maatstaf op de markt geworden zijn. In de huidige economische situatie worden verkeerde keuzes financieel zwaar bestraft. Het vakkundig oordeel van Fleuroselect is gefundeerd op jarenlange ervaring en expertise. Winnaars van Gold Medal en FleuroStar zijn internationaal getest en goed bevonden en daarmee een betrouwbare keuze voor een teeltplan of assortiment.

Foto: De GrAAF VAn Der ZAnDe

Snijdahlia na aarzelende start aan beterende hand -

„De vraag is zoals elk jaar en dat is in het seizoen gewoon goed”, aldus inkoper Rob Mann over de markt voor snijdahlia’s. Johan Schut, inkoper bij Hamifleurs, heeft een vergelijkbaar beeld. Inkoper Leo Kromhout van A. Heemskerk denkt dat de vraag dit jaar minimaal op hetzelfde niveau ligt en zijn collega Rick Mollema van Dobbe Flowers is tevreden. „We verkopen ze goed, er wordt veel naar dahlia’s gevraagd en dat is mede te danken aan de directe lijn die we in de aanvoer hebben opgebouwd.”

Door het mooie voorjaar is het aanvoerseizoen, eerst met dahlia’s uit de kas en daarna van buiten, eerder op gang gekomen.

Zeker eerder dan vorig jaar, toen voorjaar en voorzomer koud waren. Tot en met juli lag het aanbod bij FloraHolland 60% respectievelijk 20% hoger dan in 2013 en 2012. De middenprijs leed daar niet onder, alleen in de drie warme weken van juli zakte de markt ver weg. „Daar hebben we ieder jaar wel mee te maken. De markt is goed aangetrokken en prijstechnisch is het tot nu toe redelijk. Maar nog iets te vroeg voor conclusies, we hebben nog even te gaan”, aldus teler Charles Hogenboom van Kwekerij Punthuis in Oude Wetering. Patrick Baars van Dahliakwekerij Baars in Roelofarendsveen: ,,We konden eerder beginnen en de meerdere zonuren hebben de kwaliteit goed gedaan. Dat ver-

„Als er straks meer aanvoer is, neemt de vraag wel weer toe”, vertrouwt inkoper Bram Kabelaar

van Hamifleurs op zijn ervaring met aconitum (monnikskap). Rick Molema, inkoper bij Dobbe

Verkochte stelen x duizend

15 000

Met minimaal zes verschillende groepstypes, daarbinnen veel kleuren en nog talloze aparte vormen is het assortiment voor

Flowers, typeert deze zomerbloem ’nou niet bepaald als een hardloper.’ Rob Mann van DGI signaleert in deze gewasgroep een verschraling van het assortiment. „De witte zie je bijna nooit en de bicolors al helemaal niet meer. En het aantal kwekers dat aconitum aanvoert wordt ook steeds minder.”

12 500 10 000 7 500 5 000

Nederland m

2 500 0

É%% É%& É%' É%( É%) É%* É%+ É%, É%- É%. É&% É&& É&' É&(

Nederlandse en importaanvoer aconitum sinds 2000.

taalt zich in een steviger gewas.’’ Hogenboom en Baars telen kasen buitendahlia’s, Cees de Graaf van C.J. de Graaf in Lisserbroek alleen buiten. „In het begin viel de prijsvorming tegen, later is het aangetrokken. Door de koudere nachten sinds half augustus vertraagde de aanvoer weer. Als de vraag dan aanhoudt en aantrekt lopen de prijzen op, maar de concurrentie is groot.” Hogenboom bevestigt het laatste. „Van een kleur hoeft maar iets te veel te komen en dan zakt de prijs onmiddellijk.”

É&' É&( É&) i$b _ja^

Door het mooie voorjaar is de aanvoer van aconitum dit jaar eerder op gang gekomen. Dat begint met de vroege, van onderaf bloeiende napellus. Behalve de hoofdkleur blauw is er hiervan ook een wit bloeiende variant en er is een witte Schneewitchen.„De prijs hiervoor viel dit jaar erg tegen”, blikt teler Charles Schrama van S.H.N. Schrama in Noord-

de omvang van de productgroep breed. „Maar echt veel vernieuwing is er niet meer”, vindt Baars en Hogenboom weet voor dit seizoen geen noviteiten te noemen die een aanwinst zijn. Veredelaar en teler Jan Vleut van J.J. Vleut Dahliacultures in Hillegom kondigt verbeteringen aan in de boldahlia's (Ball Groep) met donker oog en zelfs in meer kleuren, maar deze komen niet voor andere broeiers beschikbaar. „Een mooie, roze sterdahlia ontbreekt”, vindt Schut. Mann dringt aan op het goede aantal stelen per fusteenheid. En veilingmeesters blijven hameren op juiste artikelcodes en actuele productfoto’s. ■

wijkerhout terug op de start van het seizoen. „Met Arendsii moeten we nog beginnen, daarover is nog niets te melden.” Datzelfde meldt ook Bart van Staveren van Van Staveren Bloemen in Noordwijk over deze kopbloeiers. Telers, die dankzij de combinatie van teeltmaatregelen en bewaartechnieken met de vaste planten hun aanvoer spreiden, melden dit jaar sterk wisselende resultaten. Volgens hen wordt de teelt door de extremere klimaatomstandigheden complexer. „En het is al een moeilijk gewas, zowel in de teelt als in de bewaring”, weet Van Staveren. Vorig jaar zette de structurele daling van het Nederlandse aanbod met een krimp tot 4,1 miljoen stelen door. In 2001 lag de aanvoer nog op 13,1 miljoen. ■ 35 (2014)

Grote kans op goed seizoen gladiolen

„De vraag is aardig en we kunnen goed meedoen”, schetst inkoper Johan Schut van Hamifleurs zijn beeld van de markt voor gladiolen. Directeur Albert van Egmond van de gelijknamige groothandel heeft de markt in Duitsland in de loop der jaren zien teruglopen. „Mensen willen geen grote bloemen meer, maar naar Oost-Europese landen gaat het beter. Alleen zijn dat geen aantallen.” Nol Nijssen van Nijsssen Jr. noemt de vraag in Duitsland gewoon. „Maar aan de oplopende prijsvorming kunnen we duidelijk merken dat Rusland weer aardig aan de markt is.” Rick Molema, inkoper bij Dobbe Flowers, signaleert in Nederland een grotere vraag. „Het valt niet mee om daar met het juiste assortiment op in te spelen.”

Op naar voldoende Vorig jaar kwam de aanvoer door het koude voorjaar en de koude

voorzomer vertraagd op gang en piekte het aanbod precies in een periode met warm weer. Dan valt de vraag terug en komen vooral bloemen als gladiolen snel open, waardoor de verhandelbaarheid en houdbaarheid afnemen. „Een rampzalig jaar, net als trouwens 2012. Nu lijken we op weg naar rapportcijfer 6,5”, verwacht Sjaak van Berkel van J.M. van Berkel in Hillegom. Tot en met juli lag de aanvoer van de grootbloemige gladiolen bij FloraHolland bijna 70% hoger dan het sterk verlate aanbod in 2013 en 15% hoger dan in 2012. De middenprijs tot en met juli kwam uit op 14 cent, 1 cent meer dan in 2013 en hetzelfde als in 2012. Met het vooruitzicht op een lager seizoensaanbod door minder plantingen, een geleidelijker aanvoerpatroon door beter weer en een grotere vraag is de kans op een betere rentabiliteit goed.

Foto: De GraaF Van Der ZanDe

af te stevenen op een rendabel seizoen. Het aanvoerpatroon is regelmatiger, de kwaliteit goed en de vraag aardig.

Het seizoensaanbod van kleinbloemigen, hoofdzakelijk de tien jaar geleden geïntroduceerde glamini’s, is met zo’n 11 miljoen stelen veel stabieler. Dit wordt voor een groot deel via retailkanalen afgezet, maar er is op veilingen ook dagelijks klokaanbod.

Assortiment De kwaliteit is volgens inkopers goed en dat geldt voor de meesten ook voor het assortiment. Onzorgvuldig gebruik van artikelcodes, onder meer om te profiteren van de goede naam van bekende soorten, is een probleem dat langzaam maar zeker minder

wordt. De meeste inkopers zijn ook tevreden over de breedte van het assortiment. „De nieuwe gele Mozart is het voorbeeld van een aanwinst”, vindt Schut, „maar een goede, zware paarse ontbreekt.” Mogelijk kan de nieuwe Thalia in deze leemte voorzien. Teler Willem Verschoor van Fers Flowers in Hillegom vindt de nieuwe, donker-bordeauxrode Fat Boy een aanvulling en verwacht veel van de nieuwe witte Nova Zembla. In het witte segment heeft Centennial in een korte periode een leidende positie verworven en is op termijn Swan Lake mogelijk een kanshebber. ■

Marktacties Promotie Woonplant van de maand september: calathea Woonplant van de maand oktober: chrysant Tuinplant van de maand september: skimmia Tuinplant van de maand oktober: herfstplanten, najaarsbladheesters: leucothoe, photinia, viburnum, pieris, osmanthus PurE Seasonal Flowers september: physalis PurE Seasonal Flowers oktober: anigozanthus Mijn Bloemist promoot in september: chrysant en potchrysant, zie consumentenpagina van mijnbloemist.nl 6 okt Een tien voor de juf. Een jaarlijks terugkerend geefmoment voor bloemen en planten door kinderen en ouders aan de leerkracht. Zie ook: www.een10voordejuf.nl 9 okt - 2 nov EU-campagne ’Vriendinnen kennen elkaars Lievelingsbloem’. Consumentgerichte bloemenpromotie van Bloemenbureau Holland in Duitsland, Nederland en het Verenigd Koninkrijk.

Bloemenagenda Bloemenbureau Holland, VBW en FloraHolland In de Bloemenagenda 2014 staan twaalf bloemen, gesorteerd op het

seizoen waarin ze verkrijgbaar zijn en wanneer ze actueel zijn in de perceptie van de consument. De agenda vertelt het verhaal van de bloem, biedt inspiratie en bijzondere beelden. De consument vindt de bloem in de agenda op Mooiwatbloemendoen.nl

28 juli - 7 sep: zonnebloem 1 sep - 12 okt: chrysant 13 okt - 9 nov: orchidee 10 nov - 7 dec: lisianthus 1 dec - 28 dec: amaryllis

Bloemendagen 1 sep Eerste schooldag (Rus, Pol) 14 sep Ziekendag (Bel, Ned) 21 sep Dank-, boete- en gebedsdag (Zwi) 25 sep Dank-je-wel Dag (Dui) 27 sep Nationale Feestdag van de Franstalige gemeenschap (Bel) 27 sep Dag van de klant (Bel) 1 okt Nationale Vergeet-ze-niet-dag (Ned) 2 okt Grootoudersdag (GB, Ita, Spa) 31 okt Halloween (Bel, Dui, Fra, GB, Ned) 1 nov Allerheiligen (Ned, Bel, Spa, Pol, Ita, Dui) 2 nov Allerzielen

Heeft u informatie voor de agenda? Mail naar afmiddelburg@hortipoint.nl

35 (2014)

Analyse bloeiende planten Foto: WAtErdrinkEr

Exporteur over Estland

Crossandra in beter vaarwater Nu er nog maar één aanbieder is van crossandra, is er beter evenwicht ontstaan in de markt. Maar zelfs de kleine volumes

Bedrijf: Waterdrinker, Aalsmeer Functie: manager Sales Belangrijkste afzetlanden: Europa Inkoop: 80% direct bij kwekers via Connect, 20% klok Aantal medewerkers: 180

John Buskermolen:

’Estland behoeft ondersteuning marketing’ Is Estland een interessant land voor planten? „Wij zijn er nu acht jaar actief en het begint zich positief te ontwikkelen. Het is natuurlijk maar een klein land dus een echt belangrijk afzetland zal het nooit kunnen worden. Maar het is een leuk land om erbij te hebben in een hoek waar we sowieso erg actief zijn. Overigens leunt Estland niet zo tegen Rusland aan als sommige andere landen in het oosten van Europa. Onze klanten worden bijvoorbeeld liever benaderd in het Engels dan in het Russisch.”

Wie zijn uw klanten? „Wij leveren er aan de groothandel en rechtstreeks aan tuincentra, vooral in en rond de hoofdstad Talin. Het supermarktkanaal is er voor planten niet zo sterk ontwikkeld. Mensen gaan voor hun planten het liefst naar een tuincentrum. Er zijn behoorlijk wat Finse investeerders die zich op deze markt hebben gestort, met de Scandinavische aanpak. Dat loopt goed.”

Wat verwachten uw klanten? „Vaker een kwaliteitsproduct, dat is een goede ontwikkeling. Verder behoeven ze ondersteuning op marketinggebied. Wij kunnen dat geven, omdat we in veel landen leveren aan tuincentra. De West-Europese tuincentra die wij beleveren, zijn daar behoorlijk ver in. Onze klanten in Estland kunnen daarvan profiteren.”

Crossandra is een klein nicheproduct dat zijn beste tijd gehad heeft. Hoewel de vorige generatie consumenten er nog mee wegliep, wordt de generatie van nu niet wild enthousiast meer van de oranje bloeier. Toch kent de plant een vaste schare liefhebbers in vooral Duitsland en Nederland. In het voorjaar, maar juist ook bij de overgang naar het najaar en warmere kleuren, loopt crossandra in de daghandel aardig mee. „Het is geen groot product, maar zeker niet oninteressant. De plant is minder geschikt voor super- en bouwmarkten, omdat hij best wat gebruiksaanwijzingen heeft. In de daghandel wordt in deze periode goed besteld. Aan de klok wordt het product echter volkomen ondergewaardeerd”, constateert Johan Kroet van exportbedrijf Salomo. Volgens Kroet is de houdbaarheid van crossandra belangrijk verbeterd de afgelopen jaren, maar heerst er nog veel onwetendheid over de behandeling van de plant.

Houdbaarheid verbeterd Ook teler Richard Scheffers van Richplant uit Naaldwijk verwijst klachten over de houdbaarheid naar het land der fabelen. „In het verleden hadden we een soort, Mona Wallhead, die inderdaad te wensen overliet. Maar Fortuna,

waar we nu al jaren mee draaien, kent die problemen niet. Natuurlijk moet de plant niet te koud en donker staan, maar dat is alles.” Bij Javadoplant is crossandra vooral in deze periode interessant. „Vooral in de zomermaanden is er bij ons vraag naar, met name uit Duitsland en Frankrijk. De plant heeft niet meer de belangstelling die het een aantal jaren geleden had en wordt toch als ouderwets gezien. Maar het zou zonde zijn als zo’n product helemaal zou verdwijnen, want niemand is gebaat bij verschraling van het assortiment. Ook met één kweker kunnen wij trouwens goed uit de voeten. Het doet de markt alleen maar goed”, zegt Rob Stoffer.

Alleenrecht, geen vrijspel Scheffers ziet zijn alleenrecht niet als vrijspel. „We kunnen nu het aanbod beter sturen, dus de resultaten vallen niet tegen dit jaar. Maar het is toch ook in je eentje een heel gevecht om vraag en aanbod op elkaar af te stemmen en de klok goed te doseren buiten de feestdagen. Met wat grotere orders dit jaar, hebben we de klok kunnen ontzien, maar dat is ook echt hard nodig. Het is niet de bedoeling om de prijzen extreem op te drijven, want dat trekt weer nieuwe telers aan en daar is de markt duidelijk niet groot genoeg voor.” ■

Welke planten verkoopt u daar vooral?

-%% &&%

+%%

^_ ^c X

&#%%%

„Dat is in Estland ook een belangrijke productgroep. In voorjaar en zomer verkopen we er altijd al veel perkplanten, maar dit jaar liep het wel erg goed. In augustus en september is de vraag naar winterharde tuinplanten groot. In deze tijd verkopen we er dan ook vooral coniferen. Waarom? Dat is het enige dat de Estlandse winter overleeft.”

)%%

En tuinplanten?

'%%

'%%.

'%&%

'%&&

'%&'

'%&(

Verkochte aantallen x duizend

„Phalaenopsis en andere orchideeën doen het ook in Estland erg goed. Verder vooral het wat traditionele, bloeiende assortiment. Chrysanten, rozen en cyclamen zijn producten die de consument in Estland graag koopt. En dat dus in een steeds betere kwaliteit.”

Verkochte aantallen en middenprijs crossandra op de FloraHolland-veilingen van 2009 tot en met 2013. 35 (2014)

Foto: stichting green chinA

Afzetzaken

Analyse groene planten

Cactus houdt stabiele koers Met ruim 10% minder aanvoer, weet cactus dit jaar een kleine

Foto: VAkblAd Voor de bloemisterij

periodes dat er geen perkgoed- of feestelijke acties zijn. We zien wel dat Zuid-Europa, wat vroeger een behoorlijke markt was, nu onder druk staat. Daarentegen lijkt de Duitse markt te groeien”.

Cactus kent een vrij stabiele markt. Telers hebben met steeds hogere kosten te maken en moeten hun product vaker met toegevoegde waarde vermarkten aan veeleisende afnemers. „Naar omstandigheden ben ik tevreden. Hoewel er minder aantallen staan, heb ik het idee dat er meer naar de klok gaat. Daar zijn de prijzen niet best”, zegt Jan Edelman van Edelcactus in Amstelveen. Gert Ubink van kwekerij Ubink in Kudelstaart constateert dat voor veel kwekers de stijgende kosten een zorgwekkende ontwikkeling vormen. Het kan wat hem betreft de reden zijn dat er al sinds vorig jaar minder aangeboden wordt.„Aan de vraagkant blijft het echter vrij stabiel. Retailacties keren elk jaar in vrijwel dezelfde volumes terug, veelal in

In tegenstelling tot veel andere planten, heeft cactus minder last van een diepe zomerdip. „Het loopt bij ons goed door in de zomer, vooral op de OostEuropese markt. Met een zeesterretje of een strandemmertje geven telers er een actuele draai aan. Voordeel is uiteraard dat de plant in de zomermaanden geen uitdrogingsproblemen heeft. Met toegevoegde waarde en nieuwe verschijningsvormen weet de productgroep er steeds een moderne inslag aan te geven”, analyseert Jan Robbe van IBH-Export. Bij Juniflor draait cactus in ongeveer gelijke mate mee als vorig jaar. Kees Schatteleijn: „Voor ons zijn op Rusland het eind van het schooljaar en het eind van de vakantietijd belangrijke periodes voor cactus. In de vakantietijd zelf liep het wat minder. Toen waren ze ook even spotgoedkoop. Er zou misschien wat minder opgezet kunnen worden in die periode om de prijs in stand te houden.” ■

&%%

&*#%%%

h X

&&#%%% .#%%% ,#%%%

'%%.

'%&%

'%&&

'%&'

'%&(

*#%%%

Verkochte stelenx duizend

&(#%%%

Verkochte aantallen en middenprijs cactus op de FloraHolland-veilingen van 2009 tot en met 2013. 35 (2014)

Bedrijf: Hogeschool InHolland Delft Aanleiding: Stichting Green China

Bart Hofstede (l) Wat is Green China? „Green China is een stichting die is opgezet door vierdejaars studenten van de opleiding Greenport Business en Retail aan de Hogeschool InHolland Delft. Als klas moeten wij een exportplan schrijven voor de tuinbouw. Wij richten ons op China. Dit vanwege de economische groei van het land. Als toekomstige tuinbouwondernemers willen wij graag meer te weten komen over dit land en hoe de Nederlandse tuinbouwsector er kansen kan benutten. Woensdag 3 september houden we een kick-off presentatie bij de Rabobank Westland.”

„Als eerste hebben we een vooronderzoek gedaan door literatuur te verzamelen. Daarna zijn wij in gesprek gegaan met zo veel mogelijk ondernemers in de tuinbouw zoals: kwekers, toeleveranciers en afnemers om de interesse van de Nederlandse tuinbouw in China te peilen en informatie boven water te halen. Daarnaast informeren wij of bedrijven geïnteresseerd zijn om zich aan te sluiten bij de stichting door een bepaald bedrag te sponsoren. De bedrijven ontvangen als tegenprestatie zo veel mogelijk informatie. In oktober reizen wij voor twee weken af naar China om te zien wat er gebeurt. Belangrijk aan onze stichting is dat ze meerjarig is. Wij richten ons op de tuinbouw in China in het algemeen. De bedoeling is dat volgende klassen diepgaande vragen beantwoorden.”

Zien Nederlandse bedrijven perspectief in China? „Dat verschilt per bedrijf. Sommige bedrijven hebben er al naar gekeken. Andere zien grote kansen, dat zijn met name de grotere bedrijven. Dat zijn vooral toeleveranciers en veredelaars. Zij willen zorgen dat ze bijblijven. Ontwikkelingen in China gaan namelijk snel. De interesse voor China is de afgelopen jaren wat afgeremd doordat het met de Nederlandse tuinbouw moeizaam ging. Toch zien we dat China zich blijft ontwikkelen. Als jonge kwekers willen we daarom meer informatie over dit land opdoen en zorgen dat Nederland profiteert van de ontwikkelingen in China.”

„Ze spreken over de grote cultuurverschillen als knelpunt. Het maken en nakomen van afspraken is lastig. Daarnaast zijn de waterkwaliteit, luchtvervuiling en het klimaat knelpunten. Als kans zien ze de groeiende afzetmarkt; het aantal inwoners is zo groot! Daartegenover staat dat er niet heel veel voedsel wordt geproduceerd. We verwachten op dit moment daarom meer kansen voor de voedselindustrie dan voor de sierteelt. We verwachten ook niet dat vanuit China op korte termijn tuinbouwproducten naar Europa worden gevlogen.”

SBS6 pakt uit met bloemen In een voormalige bollenschuur vinden de opnames plaats van Hollands Beste Bloemstylist. Dit programma wordt vanaf 3 september elke woensdag om 21:30 uur

ergelijkbaar met Heel Holland Bakt, maar dan met bloemen. Zo omschrijven de juryleden het nieuwe programma Hollands Beste Bloemstylist, dat acht woensdagavonden te zien is op SBS6. Het is voor het eerst dat een bloemenprogramma op primetime wordt uitgezonden. De vijftien kandidaten, geselecteerd uit honderden aanmeldingen, gaan met elkaar de strijd aan om het mooiste bloemstuk. Allemaal hebben ze iets met het bloemenvak: er zijn onder meer bloembinders bij, bloemisten en werknemers van tuincentra. Elke aflevering vallen er kandidaten af. De jury wordt gevormd door bloemsierkunstenaar Pim van den Akker, bloemiste Hanneke Frankema en de ontwerpers Rudi Tuinman en Pascal Koeleman (2Dezign). Presentator is Kees Tol. Het idee is afkomstig van Talpa, producent van onder meer talentenjacht The Voice. FloraHolland en enkele andere bedrijven leveren producten en diensten. In het programma komt het hele proces in de sierteeltsector langs, van teler tot bloemist. „Het is een middel om te laten zien hoe mooi bloemen zijn. Ik verwacht dat dit meer voor elkaar gaat krijgen dan alle bloemenpromotie bij elkaar”, zegt jurylid Koeleman. „En de sector heeft er zelf niets aan hoeven bijdragen. Dit is het grootste cadeau dat de sierteeltsector ooit heeft gehad.” De winnaar krijgt ook een cadeau: een flink geldbedrag om in zijn of haar eigen zaak te investeren. <

Tekst en foto: Joef Sleegers jsleegers@hortipoint.nl

Jan Voogt, Hoogendoorn Growth Management:

’De puzzelstukjes vallen op hun plek’

Sinds enkele jaren heeft de glastuinbouw de natuurkunde ontdekt. Een van

Telen en noemt een aantal hardnekkige misvattingen op het gebied van plant en klimaat. „De puzzelstukjes vallen op hun plek.” Joef Sleegers jsleegers@hortipoint.nl

Heeft de glastuinbouw de natuurkunde opnieuw ontdekt? „Jazeker. Het Nieuwe Telen (HNT) komt daaruit voort. Het startpunt ligt rond 2004 bij de eerste gesloten kas. Het idee was om de ramen te sluiten, energie ’s zomers in de grond op te slaan en ’s winters weer te gebruiken, en CO2 binnen te houden. Technisch werkte het, maar economisch was het niet rendabel. Onderzoeker Peter van Weel van Wageningen UR Glastuinbouw en ik vroegen ons af of het mogelijk was met 20% van de investering 80% van het resultaat te halen. De eerste vraag was waarom in de gesloten kas de productie 15% hoger lag. De CO2-concentratie lag hoger, maar dat kon niet alles verklaren. Er was iets vreemds aan de hand. De gewasverdamping was in een gesloten kas op een zonnige dag lager dan in een normale kas. Op een donkere dag was de verdamping juist hoger. De Wageningse verdampingsmodellen konden dat niet verklaren. Maar ik heb daar een verklaring voor kunnen vinden in de natuurkunde.”

Wat was de verklaring voor die afwijkende verdamping? „Op zonnige dagen is de luchtvochtigheid in de gesloten kas altijd hoger dan in een traditionele kas. Daardoor wordt de planttemperatuur hoger en dat geeft een verschuiving in de energiebalans. Bij verdamping spelen twee factoren een rol: straling en convectie. Plantkundigen hebben de convectie altijd verwaarloosd. Convectie is echter wel degelijk van belang, met name voor de werking van de huidmondjes. Bij hoge instraling en een lage luchtvochtigheid moet de plant veel verdampen en

kan hij in de stress raken. Hij sluit de huidmondjes en neemt minder CO2 op.”

Dus hoge RV bevordert de groei? „Inderdaad. In diezelfde tijd waren er verschillende telers bezig met verneveling. Daaruit bleek dat een hogere RV de plantstress vermindert, waardoor je minder hoeft te ventileren en dus CO2 bespaart. Ook dat volgt uit de natuurkunde. Dankzij dit inzicht kan tegenwoordig meer licht in de kas worden toegelaten, waardoor de groei kan versnellen. Als je het proces snapt, kun je veel slimmer aan de knoppen draaien. Zo vallen de puzzelstukjes op hun plek.”

Wat zijn de andere puzzelstukjes? „Een daarvan is luchtbeweging. Die is nodig voor de overdracht van convectieve energie. Waterdamp verplaatst zich door de kas via diffusie en luchtbeweging. De heersende opvatting was dat de AV (absolute vochtigheid) overal in de kas hetzelfde was, omdat diffusie heel snel zou gaan. De verplaatsing via diffusie is echter vele malen trager dan via luchtbeweging. Dus je moet ervoor zorgen dat de lucht in beweging blijft. Een ander belangrijk puzzelstukje is uitstraling. Dat is een van de meest onderschatte oorzaken van teeltproblemen. Schermen, waarvan iedereen dacht dat het funest was voor het groeiklimaat, blijkt voor de plant juist vaak positief te zijn.”

Is HNT een afgerond hoofdstuk? „De principes van HNT zouden nog veel beter benut kunnen worden als de teeltmethoden daarop aangepast worden. In de praktijk hoor je bijvoorbeeld vaak: in de zomer moet je zo koel mogelijk telen. Immers, met een hogere lichtsom gaat de assimilatie

omhoog, met een hogere temperatuur neemt de dissimilatie toe. Dus hoe lager de temperatuur, hoe beter de kwaliteit en de productie. Dat is een logische gedachte. Maar volgens HNT moet je zo warm mogelijk telen. Waarom? Met een hogere temperatuur neemt ook het groeitempo toe. Bovendien hoef je overdag dan minder te ventileren. Zo houd je CO2 en vocht in de kas, en heb je een optimale fotosynthese. Als je in de nacht een groter temperatuurverschil tussen de kas en buiten aanhoudt, is het makkelijker om vocht te beheersen.”

Kun je alle gewassen warmer telen? „Misschien niet allemaal, maar bij veel gewassen zijn er mogelijkheden. Maar als je dit opeens in een bestaande teelt wil doen, gaat het fout. Je moet je hele teeltwijze aanpassen en de plant minder belasten, dus minder takken per m2. Het groeitempo ligt hoger. Daardoor blijft de jaaropbrengst ruwweg hetzelfde, maar zijn de energiekosten lager.”

Waarom is de natuurkunde zo lang buiten beeld gebleven? „De tuinbouw heeft zich decennia in een bepaalde richting ontwikkeld. Omdat iedereen in diezelfde richting bleef zoeken, werden daar ook steeds de oplossingen gevonden. En als je dan een verkeerde afslag neemt, wordt het heel moeilijk om later nog van richting te veranderen. Tot je vastloopt. Ik ben zelf pas wakker geschud doordat we in de gesloten kas rare dingen zagen gebeuren. Nu, bijna tien jaar later, begint HNT pas echt opgang te maken. We maken nog steeds nieuwe stappen in het ’omdenken’.”

Wat is een ’verkeerde afslag’? „Een goed voorbeeld is water geven bij 35 (2014)

Foto: JoeF SleegerS

phalaenopsis. Deze plant hangt in het regenwoud in een boom en krijgt af en toe een plens water. In de kas is de ideale watergeefmethode dus eb en vloed, of liever nog wortelbesproeiing. De telers werden echter geconfronteerd met een snelle verspreiding van ziekten via het water. Daarom is eb en vloed vergeten en is beregening standaard. Om gelijkmatig te beregenen moet men enorm veel water geven, wel tien keer de behoefte van de plant. Het duurt een dag voordat alles weer is opgedroogd, en dat kost bergen energie. Daarom geeft men slechts eens in de week water. Dat is nadelig voor de groei, want in de natuur krijgt phalaenopsis veel vaker water. Door een verkeerde afslag te kiezen is dus een suboptimaal teeltproces ontstaan. Als er was vastgehouden aan eb en vloed of wortelbesproeiing, en als de bijbehorende problemen waren opgelost, dan hadden we nu waarschijnlijk meer productie met minder energie gehad.”

„HNT betekent opnieuw leren telen en klimaatregelen. Dat gaat niet zomaar. Daarom werk ik sinds 2007 samen met plantkundige Peter Geelen aan de ontwikkeling van deze manier van denken. Ik raad

telers aan zich op te geven voor een van de HNT Leergroepen die LTO Glaskracht en Kas als Energiebron organiseren. Daar kunnen ze samen met collega’s de nieuwe denkwijzen leren toepassen in de praktijk.” <

Feiten

Top 5 misvattingen ’Hoge RV geeft luie planten’

’VPD of VD is motor van verdamping’

Vinden telers u niet eigenwijs? „Ik zeg zeker niet dat ik alles beter weet. Maar ik wil mensen wel aan het denken zetten. Wat wil je eigenlijk bereiken? Waarom doe je het op deze manier? Het helpt enorm als je dat proces begrijpt. Dat is al de helft van de oplossing.”

Hoe kunnen tuinders het beste aan de slag gaan met HNT? 35 (2014)

Drie projecten voor het voetlicht

Zonnepanelen: kosten en baten onder de loep honderd solarprojecten gerealiseerd. Wat motiveerde ondernemers om te investeren in zonnepanelen, hoe draait de installatie en – misschien wel het belang-

Ank van Lier

Ter Laak Orchids, Wateringen:

Ter Laak Orchids in Wateringen nam in 2011 een nieuwe, 8 ha tellende kas met GreenTop-buitenscherm in gebruik. In len geïntegreerd. Deze panelen, van 1,60 geïnstalleerd boven het schermpakket van het buitenscherm en hebben een vermogen van elk 35 wattpiek (Wp). Het vermogen van de totale installatie komt uit op maximaal 168.000 Wp. Richard ter Laak: „De energiekosten verlagen op het gebied van duurzaamheid; dat investeren in zonnepanelen.” De precieze hoogte van de investering

Foto: ank van lier

panelen waren wel duurder dan reguliere panelen, vanwege de vele ontwikkelings-

echter niet één op één aan ons doorberekend. Het was voor Van der Valk Solar Systems, leverancier van de installatie,

verschillen in het geleverde vermogen van de diverse strings – draait de instal„Er wordt circa 150.000 kWh per jaar mee opgewekt: dat is een rendement van 90%”, zegt Ter Laak. Op de momenten

was de aanschaf van het buitenscherm en de panelen een ’package-deal’.” Een consortium bestaande uit Ter Laak en diverse toeleveranciers ontving voor het project ook een subsidie vanuit de Clusterregeling van provincie ZuidHolland. Daarnaast kreeg Ter Laak een

bouw fonds (DIT-fonds) van Rabobank Westland. „Voor de SDE-subsidie hebben we meerdere aanvragen ingediend,

teruggeleverde kWh op. „Dat betekent dat we hier zo’n € 6.000 per jaar mee

Laak. „Dat is jammer, aangezien deze re-

aanspraak konden maken op subsidies, anders was deze investering niet interessant geweest.” Desondanks hebben Richard en Eduard tering. „Doordat de panelen een schakel vormen in een groter geheel en het gaat om een maatwerkinstallatie, die ook nog eens een test was, is het kosten-baten-

te stimuleren. Maar de opzet hiervan is erg bekrompen.” Hoewel in het begin sprake was van kin-

greerde installatie. Ook helpt het ons in

doen, op alle fronten. Ook als het gaat om milieu. Daar dragen de zonnepanelen

35 (2014)

per opgewekte kWh, maar daarop wordt de

Foto: CoCk Hoogendoorn elektro- en besturingsteCHniek

Dat betekent dat we nu netto ongeveer 9 à 10

Mostert is eigen netbeheerder en gebruikt de

concentreert zich in de zomermaanden, als -

nemer kreeg ook SDE-+ subsidie toegekend. Deze regeling vergoedt het verschil tussen 2

grote dak belegd met 200 te doen op het gebied van duurzaamheid. „Het

240 wattpiek (Wp), de totale installatie komt uit op 48.000 Wp. Hiermee hoopt Frits Mostert ontvangen, verspreid over een periode van aan elektriciteit te kunnen opwekken. Mostert telde voor de totale installatie een

na te laten aan onze kinderen. Wellicht dat we onze installatie in de toekomst nog verder uitbreiden, mits we een plek vinden om de panelen neer te leggen. Ons schuurdak ligt al

Foto: van der ende

september 2012 een honderdtal zonnepanelen. Chris en Marty van der Ende, die een kweke2 runnen, investeerden er om

vertelt Marty van der Ende. „En we wilden graag

aan stroom verbruikt. Het streven van het -

kregen we 9,2 cent per teruggeleverde kWh. De ondernemers communiceren hun investering in duurzame energie op diverse manieren naar

met een vermogen van 210 wattpiek nodig. Met de totale installatie kunnen we ruim 20.000 opgewekte stroom leveren we terug aan het net Chris van der Ende, die van huis uit elektriciën daarmee € 3.000. „We waren alleen de materi35 (2014)

Langer vaasleven roos door De consument verwacht dat een bos rozen minimaal zeven dagen op de

Joef Sleegers jsleegers@hortipoint.nl

50%. De roos, die ook nog eens zijn wortels kwijt is, kan de verdamping niet meer bijbenen. De blaadjes vergelen en verwelken, of de bloem raakt aangetast door botrytis. In de zomer zijn de omstandigheden in huis juist gunstiger dan in de kas. Dan speelt dit probleem dus niet. „Je zou in de winter kunnen ontvochtigen”, zegt Van Vuuren, „maar daar hangt wel een prijskaartje aan. En als je de RV laat dalen heb je minder kilo’s. We hoeven niet te streven naar een zomerkwaliteit, maar wel naar een vaasleven van tien dagen.”

Van Vuuren maakt deel uit van de Avalanche+-groep, die bestaat uit dertien kwekers. De samenwerking gebeurt op het gebied van kwaliteit, teelt, klimaat en

Foto’s: JoeF sleegers

n de winter is het lastig om de kwaliteit van de roos op peil te houden. Vanaf de kwekerij moet een roos minimaal dertien dagen goed blijven, wil hij zeven dagen op de vaas kunnen staan. Want dat is wat de consument verwacht, blijkt uit onderzoek. „Vooral na de kerst is het moeilijk”, weet Marius van Vuuren uit Zevenhuizen, die tijdelijk de kwekerij van zijn zoons waarneemt. „De bloem is dan kwetsbaarder. Alle behandelingen luisteren veel nauwer.” De oorzaak is inmiddels bekend: het vochtige klimaat in de winter. In de kas heeft de roos te maken met een luchtvochtigheid van 85%. De plant past daar zijn blad op aan. Het wordt zachter en dunner, met meer huidmondjes, zodat het toch kan blijven verdampen. Bij de consument in huis zakt de RV ineens naar minder dan

areaal. De groep wilde de kwaliteit verbeteren en stelde dat elk lid aan de beurt moet komen voor een na-oogst audit. De telers zijn gestart met elke twee weken houdbaarheidsproeven bij FloraHolland, waarbij het transport, de winkel en de huiskamer worden gesimuleerd. Iedereen krijgt anoniem een uitslag van de test waarin hij kan zien waar hij staat ten opzichte van zijn collega’s. De resultaten zijn alleen binnen de groep te zien. „Als er na een week nog tien van de tien stelen goed zijn, dan hebben we een vaaslevenindex van 100%”, zegt Van Vuuren. „Dan voldoen we zeker aan de verwachting van de consument.” De audit op de bedrijven wordt uitgevoerd door medewerkers van het Kenniscentrum Productkwaliteit van FloraHolland. In augustus gingen onderzoekers Henk Barendse en Chris Vermeulen op bezoek bij Van Vuuren, gewapend met dataloggers, luchtfilters en een infraroodcamera.

FloraHolland geeft in principe alleen adviezen; de teler mag zelf weten wat hij daar mee doet. Een van die adviezen is dat de medewerkers aan foto’s moeten kunnen zien welke rijpheidsstadia ze wel en niet moeten oogsten. Met name als er weinig bloemen staan, willen de medewerkers toch wat te knippen hebben en worden de bloemen te rauw geoogst. Terwijl in de winter de bloemen juist wat rijper moeten worden aangeleverd. Bij Van Vuuren hangen op elke oogstkar de foto’s van de rijpheidsstadia die wel of niet moeten worden geknipt.

Scharen ontsmetten Teler Marius van Vuuren (m) legt uit aan adviseurs Chris Vermeulen (l) en Henk Barendse hoe de kouval in de kas wordt voorkomen door tussenschotjes in de nok.

De controleurs geven als tip om de scharen te ontsmetten. Tegelijk beseffen ze dat dit maar een beperkt nut heeft. Drie bloemen 35 (2014)

optimale aanvoer verder kan de schaar weer besmet zijn. En wanneer de bloemen na het oogsten meteen met de stengel in desinfecterend water staan, is het ontsmetten van de schaar eigenlijk een overbodige maatregel.

overdosering is niet nodig en kost alleen maar geld”, zegt Barendse. Voor de teler is de concentratie makkelijk aan te passen door de dosering anders in te stellen.

Botrytis Concentratie chloorbad Barendse meet de concentratie in het chloorbad waar de rozen na de oogst in worden gezet. Op dit bedrijf is de concentratie prima in orde: tussen 1 en 10 ppm. Te veel chloor kan in combinatie met aluminium bladverbranding geven. „Daarom is het beter om de concentratie continu op een laag niveau te houden”, zegt Barendse. „Dit is een kwestie van regelmatig checken en zonodig bij bijdoseren.” Marius van Vuuren meet elke dag het water. Daar gebruikt hij zwembadstrookjes voor. Zo neemt hij meteen de pH van het water mee.

Voorbehandelingsmiddel Bij FloraHolland worden regelmatig de concentraties van voorbehandelingsmiddelen in het fust gemeten. Van Vuuren doseert te veel voorbehandelingsmiddel, blijkt uit de meetresultaten die Henk Barendse hem laat zien. „Op zich geen probleem, maar

Botrytis is heel specifiek voor sommige kwekers. Sommigen hebben er meer last van dan anderen. „Het is dus te voorkomen”, concludeert onderzoeker Vermeulen. „Bij een audit proberen we de oorzaken te achterhalen.” Daarvoor neemt Vermeulen luchtmonsters in de kas, de schuur en de koelcel. Die worden een tijdje op kweek gezet. Bij een slechte uitkomst worden er een paar weken later extra monsters genomen. „Als we veel sporen vinden, kan de teler daar maatregelen tegen nemen”, vertelt Vermeulen. „Zoals het opruimen van gewasafval en het droog maken van natte plekken.” Eén ding werkt in elk geval averechts, weet Van Vuuren: „Als je verdroogde blaadjes van de plant trekt, maak je een wondje en wordt de kans op botrytis groter.”

Temperatuur koelcel In de koelcel meet Vermeulen de koude en warme plekken op met een infraroodme-

ter. Bij de deur blijkt het een paar graden warmer te zijn. „De deur blijft een zwak punt”, zegt Vermeulen. „Er zit vaak maar een dun rubbertje als isolatie. Het belangrijkste is dat de koelcel niet steeds open en dicht gaat. Met name op warme dagen komt er dan een enorme stoot warme en vochtige lucht de cel in, en dat vocht slaat ergens neer in de cel.” Om de temperatuur in de koelcel te monitoren hangt Barendse een datalogger in de cel. Overigens zou de teler ook een meetbox in zijn koelcel kunnen hangen en die aansluiten op zijn klimaatcomputer.

Geen frisdrank in cel Het is ook belangrijk om geen andere dingen dan bloemen in de koelcel op te slaan. „We komen er soms vanalles tegen, zoals groenten en frisdrank”, zegt Vermeulen. „Als er geen andere dingen in de cel staan, hoeft de deur minder vaak open en blijft er meer ruimte voor de bloemen over.”

Ruimte in koelcel In de koelcel is het belangrijk dat de koude lucht goed rond de bloemen kan circuleren. Daarvoor moet de ventilator 24 uur per dag blijven draaien, en moet er ruimte zijn rond de bloemen. In de koelcel van Van Vuuren staan de karren eigenlijk te dicht bij de muur en te dicht tegen elkaar. „Als je genoeg ruimte hebt, maak er dan gebruik van”, adviseert Vermeulen.

’Kwaliteitsplan roos’

In de koelcel wordt een datalogger opgehangen om het verloop van de temperatuur en de luchtvochtigheid te monitoren.

35 (2014)

Al met al zijn er een paar kleine puntjes waar Van Vuuren de aanvoer kan verbeteren, concluderen onderzoekers Barendse en Vermeulen. De meeste kwaliteitswinst valt nog te behalen in de klimaatinstellingen in de winter, en dat valt buiten het zicht van het Kenniscentrum. Nog wel, want volgend jaar lanceert FloraHolland het ’Kwaliteitsplan roos’. Dit is een module die bestaat uit drie delen: kasklimaat, kosten en vaasleven. Met het kasklimaat zijn de Avalanche+telers al op de goede weg. Er zijn telers bij de groep die onder dezelfde omstandigheden een goede roos kunnen telen. Het is dus mogelijk; nu is het alleen nog uitzoeken waar het precies aan ligt. <

Veel dezelfde of veel verschillende gerbera’s Gerberatelers hebben in verhouding tot veel collega’s in de bloemenbranche relatief veel cultivars in hun kas. Ook in deze teelt heeft de keuze van een afzetstrategie gevolgen voor de samenstelling van het assortiment. ’Veel’ is er in meerdere dimensies. Zelfs combinaties van groot- en kleinbloemige

Harmen Kamminga

aast toenemende directe afzet, nauwer contact met klanten en ontwikkeling van nieuwe verpakkingen, blijft sortimentskeuze een belangrijk item voor gerberatelers. Op de ongeveer 200 ha gerbera’s in Nederland overheersen de mini’s met zo’n 140 ha. Bijna overal gaat het om een mix van broodsoorten en exclusieve cultivars. De vrij unieke combinatie van grootbloemigen en mini’s is te vinden bij Gerja in Helden. Deze kwekerij richt zich met name op een brede groep vaste klanten aan de overkant van de landsgrens in Duitsland. Telers Eric Theunissen en Lei Janssen willen hun klanten een totaalpakket bieden in elke gewenste kleur, bloemgrootte en verpakkingswijze. Voor Vital Gerbera in Nootdorp zijn grote exporteurs en boeketterieën belangrijke klanten. Koos van der Sande biedt zijn klanten grote aantallen van elf van de meest geteelde mini’s op water. Beide benaderingen bieden op hun eigen manier houvast in een moeilijke markt voor gerbera’s. <

’Totaalpakket in grootbloemig en mini’

D -

bloemen geven.”

Foto: NieNhuis FotograFie

Eric Theunissen: „We hebben het liefst rassen die -

35 (2014)

Foto: Harmen Kamminga

Koos van der Sande:

zen voor de eenvoud van één type verpakking. „Je kan wel alle soorten verpakkingen

’Productieve rassen bieden de meeste zekerheid’ e tuin van de buurman komt maar één -

”

eerste dat de boekettenmaker of de bloemist doet is de bloemen weer uit die verpakking trekken.”

den was daar groot genoeg voor. Maar toen we een aantal jaren later onverwacht voor de

meeste klanten die grote aantallen miniger-

Met de tweede fase van de nieuwbouw van

tieve grootbloemige rassen. Anders wordt het verschil in rendement tussen beide typen ongezond groot.” directe afzet is ook van belang dat de geteelde rassen niet te grote productiepie-

. Boeketterieën weten de betrouw-

van jaarrond afspraken met klanten moeten we uitgaan van onze minimale productie. meer te vinden. „Het huidige rendement in de grootbloemigen liet deze stap niet toe.

Sande.

klokvoorverkoop. Ook een nieuw initiatief

voldoende om vast te stellen dat daar niet onze klanten zitten.” Inmiddels staat het oudste gewas voor

vooraf goed inschatten hoeveel productie -

huidige activiteiten. „Onze huidige afzetpahier in het dorp wel eens aangeboden om

om ook iets aan het sortiment te verandevoorraad.” in contact met nieuwe vaste klanten.”

clusieve soorten zou richten. „Het probleem

Naam

18 parttimers en 8 scholieren Sortiment: 16 grootbloemigen en

Sortiment: is dat ook een gevolg van het schakelen

35 (2014)

Onderzoek van Wageningen UR Glastuinbouw:

Elke zomerbloem reageert anders op ledlicht Dagverlenging met een beetje ledlicht heeft al grote effecten in violier, bleek vorig jaar uit een onderzoek van Wageningen UR Glastuinbouw. Geldt dat ook voor andere zomerbloemen? Dat is afgelopen voorjaar uitgezocht in een nieuw onderzoek. Joef Sleegers jsleegers@hortipoint.nl

m2 bij een belichting van 20 µmol. Mogelijk doen dergelijke effecten zich ook voor in andere zomerbloemen. Daarom vond er afgelopen voorjaar een nieuw onderzoek plaats in violier, leeuwenbek, trachelium en ranonkel. Ook viburnum is onderzocht, maar dit is een buitenbeentje in dit gezelschap. Dit is in het Vakblad van week 34 beschreven. De genoemde teelten worden over het algemeen niet belicht met assimilatielampen. In trachelium en leeuwenbek worden wel spaarlampen gebruikt als stuurlicht, omdat het langedagplanten zijn.

Het onderzoek is uitgevoerd door Frank van der Helm, onderzoeker bij Wageningen UR Glastuinbouw. Het is mede gefinancierd door Innovatiemotor Greenport Aalsmeer. Hierin dragen de provincie Noord-Holland en het Europees Fonds Regionale Ontwikkeling (Efro) bij.

Proefopzet De proeven in het afgelopen voorjaar zijn uitgevoerd bij verschillende kwekers. In grote lijnen hadden ze dezelfde opzet, met vier niveaus van ledbelichting: 0, 5, 10 en 20 Foto: Frank van der Helm

omerbloemen worden over het algemeen nauwelijks belicht. Het is erg moeilijk om de kosten daarvan terug te verdienen. Echter, dagverlenging met een klein beetje ledlicht heeft al een groot effect op violier, bleek uit onderzoek in het voorjaar van 2013. Een lichtniveau van 5 µmol/m2/s gaf een verkorting van de teeltduur met tien dagen. Bij 20 µmol ledlicht was de winst zelfs twintig dagen. Een ander voordeel was een donkerder blad. Het gemiddelde takgewicht was iets minder, maar dat was geen probleem. De extra jaarkosten liepen echter ook op tot € 7,50 per

Een proef met leeuwenbekken. Standaard worden deze onder spaarlampen geteeld, wat een vervroeging geeft van twee weken. Ledlicht geeft daar bovenop nog enkele dagen tot weken vervroeging. Dit toont aan dat het niet alleen een kwestie is van een langere daglengte.

35 (2014)

Ervaring Rick Huigsloot, Oude Wetering:

’Versnelling past niet in onze teeltplanning’ µmol/m2/s. Deze lichtniveaus zijn gemeten op veldniveau aan de start van de teelt. De ledlampen waren opgebouwd uit 88% rode en 12% blauwe leds. In klimaatkamers blijkt namelijk dat de groei beter gaat met een klein beetje blauw in het licht. De ledlampen gingen een uur voor zononder aan en bleven dan 10 uur lang branden. Een uitzondering hierop was ranonkel, die alleen overdag werd belicht omdat het een kortedagplant is. De gebruikte lichtniveaus waren erg laag. „Bij 5 en 10 µmol is er waarschijnlijk geen netto assimilatie. Alleen bij 20 µmol zou er enige netto assimilatie kunnen zijn”, denkt onderzoeker Van der Helm. „We hopen dit in een vervolg te kunnen meten.”

Violier De behandelingen in 2014 lieten het meeste effect zien bij violier. De teeltvervroeging was vergelijkbaar met eerder onderzoek. Dat gold ook voor de bladkleur. Hoe meer µmol ledlicht werd gegeven, des te donkerder het blad werd. Dat is gunstig, want violier heeft voor de vroege teelten het probleem dat de bladkleur vaak te licht is. Onder ledbelichting werden ook meer takken geoogst. Daarbij waren de laatste takken wel erg licht van kwaliteit. 5 µmol ledlicht gaf het hoogste geoogste gewicht (gemiddeld takgewicht x aantal stelen). Onbelicht liet het laagste geoogste gewicht zien, terwijl 10 en 20 µmol daar tussen in zaten. Dat is een opmerkelijk resultaat. De totale lichtsom – inclusief kunstlicht – was bij de onbelichte planten namelijk het hoogste. De onbelichte planten zijn drie weken langer doorgegroeid en in die tijd was de hoeveelheid licht het grootste. Er werd immers naar het licht toe geteeld. Mogelijk is een deel van dit licht weggeschermd. In de proef bleek ook dat het geen zin had om te belichten met gloei- en spaarlampen. Als er verrood in het spectrum zat had dit zelfs een averechts effect. „Ik denk dat we bij 10 en 20 µmol de temperatuur lager zouden moeten houden. De teeltsnelheid neemt dan wellicht iets af, maar het takgewicht zal naar verwachting minder terugvallen”, denkt Van der Helm. Overigens had de belichting zelf geen invloed op de temperatuur op gewashoogte, bleek uit metingen. 35 (2014)

ven die meededen aan de Huigsloot in Oude Wetering. Moederdag.” Een ander punt was dat het takgewicht lager was. „Dat is voor ons een nadeel, want we gaan voor de topkwaliteit.” Huigsloot overweegt dan ook niet om de hangen, maar op de ledlampen reageerden konden we al op 25 maart gaan oogsten, twee weken eerder dan normaal. Daar

Leeuwenbek De leeuwenbekken in het onderzoek werden standaard geteeld onder spaarlampen. Dit geeft al een vervroeging van twee weken. Daar bovenop had ledbelichting een effect, maar minder duidelijk dan bij violier. Bij 5 µmol bedroeg de teeltversnelling nul tot drie dagen, bij 10 µmol vijf tot tien dagen en bij 20 µmol elf tot zeventien dagen. Voor een duidelijk effect ligt de ondergrens dus op 10 µmol. Nadeel was een lager takgewicht. Van der Helm vindt het interessant dat de ledlampen een extra vervroeging laten zien bovenop de spaarlampen. „Het toont nog eens aan dat het niet alleen een kwestie is van een langere daglengte.” Aanvankelijk kleurden de bladeren ook bij leeuwenbek donkerder door de belichting. Dat verschil was bij de oogst echter verdwenen. Overigens is bladkleur geen issue bij leeuwenbek.

Trachelium Bij trachelium had de ledbelichting een kleine invloed op de bladkleur. Bladkleur speelt echter kwalitatief geen enkele rol in dit gewas. Verder gaf belichting met 20 µmol bij sommige rassen een verkorting van de teeltduur met vijf of zes dagen. Bij andere rassen was er totaal geen verschil te zien.

Ranonkel Omdat ranonkel een kortedagplant is, werd dit gewas alleen overdag belicht met leds. Hierbij was er geen enkel effect op de bladkleur te zien. Ook de teeltduur en het takgewicht werden er niet door beïnvloed.

vaak al assimilatielampen hangen.” Toch

Volgens Van der Helm toont dit aan dat de roodblauwe leds bij lage intensiteit alleen in de nacht sturing geven aan de plant. Waarschijnlijk viel de invloed van ledlicht overdag volledig weg tegen het zonlicht.

Exponentieel effect Het eerste onderzoek is gedaan in het voorjaar. Komend najaar gaat het onderzoek verder met andere financiers. Dan komt er een grotere proef met violier en wat kleinere proeven met leeuwenbek en matricaria. Naast de proefvakken met trachelium stonden namelijk matricaria’s, en die leken positief te reageren op de extra belichting. Als de lampen ook in het najaar effect hebben, kunnen ze vaker worden ingezet en zijn ze sneller terug te verdienen. „Hoe het precies functioneert in de plant is nog niet bekend”, zegt Van der Helm. „We denken dat de planten aan het begin van het seizoen iets meer bladgroen en bladoppervlak maken door de ledbelichting. Daardoor kunnen ze meer zonlicht gebruiken en meer assimilaten aanmaken. De kleine voorsprong bouwt zich uit doordat de hoeveelheid zonlicht in de loop van het seizoen toeneemt. Dat heeft een exponentieel effect.” De onderzoeker vraagt zich af of de belichting in het najaar dan wel net zo veel effect heeft. De planten beginnen immers in een lichtrijke periode en krijgen steeds minder licht. Dit zal duidelijk worden in het volgende onderzoek. Dat onderzoek zal niet meer worden uitgevoerd door Frank van der Helm. Hij heeft een andere baan gevonden als leraar tuinbouw bij InHolland in Delft. <

Pionieren in duurzaamheid -

urofleurs in Kevelaer – ongeveer 15 km van de grens met NoordLimburg – is verre van een standaard bedrijf. Om diverse redenen. Zo heeft de onderneming, die op het eerste gezicht puur Duits lijkt, ook een duidelijke Belgische signatuur. Christine Elbers, die samen met haar man Hans en dochter Ann aan het roer staat, is namelijk afkomstig uit West-Vlaanderen. Toen zij begin jaren tachtig trouwde met Elbers kreeg het bedrijf niet alleen de naam Eurofleurs – zo heette het vroegere bedrijf van Christines ouders – maar bood dit ook in zakelijk opzicht nieuwe mogelijkheden. „De ouders van mijn man hebben het bedrijf eind jaren veertig opgezet en beleverden aanvankelijk vooral Duitse handelsbedrijven. Dat veranderde toen ik in het bedrijf stapte: het feit dat ik Nederlands en Frans sprak, opende de deuren voor export naar de Benelux. In die tijd was de taal nog een grote barrière.” Door voortvarend optreden van Christine Elbers werd de afzet fors uitgebreid. Vanaf 1985 ging Eurofleurs ook producten inkopen bij andere Duitse kwekers, om aan de vraag te kunnen voldoen. In de afgelopen dertig jaar is de handelstak van het bedrijf explosief gegroeid; vandaag de dag vormt deze de belangrijkste pijler onder het bedrijf. Eurofleurs belevert handelaren, cash-and-carry’s en kwekers in vrijwel alle Europese landen. De nadruk ligt hierbij op herfstproducten als grassen, erica’s en calluna’s. Daarnaast worden ook hortensia’s, mediterrane producten en perkplanten verhandeld. „We kopen de producten in bij kwekers in de regio Niederrhein”, vertelt Christine Elbers. „Maar ook het feit dat wij eigen productie hebben, is een belangrijke

troef. Heeft een klant specifieke wensen, dan kunnen we hier via onze eigen kwekerij aan tegemoetkomen. Hiermee kunnen we een duidelijk verschil maken in de handelsmarkt. Ook omdat we in onze kwekerij continu inzetten op vernieuwing. Zo leveren we sinds kort Calluna+; een calluna die, door het gebruik van meerdere stekjes in één plug, een echte bonte kleurenmix is.”

Ongeveer 10% van de producten die Eurofleurs verhandelt, komt uit de eigen productie. Het bedrijf heeft twee kwekerijen: Kwekerij Hans Elbers en FloriFair. Kwekerij Hans Elbers is het moederbedrijf van Eurofleurs. Hier worden Erica gracilis, Erica hiemalis en azalea’s in potten van 9 tot 16 cm geteeld, op een oppervlak van 20 ha. Het meest in het oog springt echter de FloriFair-kwekerij, die vijf jaar geleden werd gerealiseerd. Dit teeltbedrijf omvat 15 ha calluna’s, die op innovatieve en duurzame wijze worden geteeld. Het meest revolutionair is het gesloten teeltsysteem, waarin het benodigde gietwater volledig wordt gerecir-

culeerd. Hiermee bespaart FloriFair per jaar 72 miljoen liter water ten opzichte van een regulier teeltbedrijf met calluna’s. „De teeltvelden zijn bedekt met waterdoorlatend doek, met daaronder een laag lavakorrels waarin draineerbuizen zijn verwerkt”, legt Christine Elbers uit. „Deze vangen het overtollige regen- en gietwater op en voeren dit af naar een opvangbassin. Vervolgens wordt het water gezuiverd door biozandfilters, die bijvoorbeeld ziektes uit het water filteren. Daarna wordt het water opnieuw ingezet als gietwater. FloriFair is het eerste bedrijf waar een dergelijk recirculatiesysteem op dusdanig grote schaal draait.” Met het systeem bespaart Eurofleurs ook circa 40% op meststoffen en gewasbeschermingsmiddelen, aangezien deze in het water blijven zitten. Keerzijde van de medaille is dat dit aanpassingen vraagt in de teelt en dat het meer aandacht vergt om een optimale kwaliteit af te leveren. „Het is telkens afwachten hoe het water retour komt en welke samenstelling dit heeft”, zegt bedrijfsleider Maarten Welvaarts. „Vandaar dat we het uitgangswater wekelijks analyseren en eventueel bijsturen. Het is er qua teelt niet eenvoudiger op geworden; het afleveren van een goede kwaliteit vergt extra aandacht.”

De FloriFair-kwekerij is daarnaast op en top gemechaniseerd: er wordt gewerkt met een GPS-gestuurde afzetrobot en een volautomatische snoeirobot. Hierdoor is de arbeidsbehoefte op de kwekerij minimaal; gemiddeld zijn slechts twee mensen aan het werk. „Deze vernieuwende aanpak, en met name het recirculatiesysteem, heeft ons veel 35 (2014)

foto’s: eurofleurs

positieve publiciteit opgeleverd en ook al de nodige extra klanten”, zegt Elbers. Daar staat tegenover dat het systeem een investering van enkele miljoenen euro’s vergde. Aanvankelijk zouden ze subsidie krijgen van de EU, maar deze werd op het laatste moment teruggetrokken. Elbers: „Dat was even slikken. Maar omdat we ervan overtuigd zijn dat duurzaam werken de toekomst heeft, hebben we toch doorgezet. Ook kunnen we ons hiermee duidelijk onderscheiden ten opzicht van collega’s; calluna’s worden nog nergens op een dergelijke duurzame wijze geteeld.”

Sexy calluna’s De duurzame productiewijze wordt ook gebruikt als troef in de vermarkting: de FloriFair-calluna’s worden afgezet in een houten kistje, met een biologisch afbreekbaar label en onder de slogan ’Van Natur aus voraus’. Anders dan Elbers had gehoopt, zijn afnemers echter nog niet bereid om meer te betalen voor een duurzaam product. „De meerprijs van de FloriFair-producten bedraagt ongeveer 5 cent per plant. We hadden gehoopt dat we deze meerprijs al betaald zouden kunnen krijgen, maar dat is niet het geval. Ik ben er echter overtuigd 35 (2014)

dat dit een kwestie van tijd is: bij biologische producten duurde het ook lang voordat de markt deze op waarde wist te schatten.” Om deze ontwikkeling te versnellen, onderneemt Eurofleurs ook zelf actie: het bedrijf heeft eigenhandig een promotiecampagne opgezet, gericht op de eindklant. „Door consumenten te prikkelen, proberen we de vraag een impuls te geven. Zodat handelaren uiteindelijk niet meer om FloriFair heen kunnen.” Eurofleurs is nog zoekende naar de juiste manier om deze eindklant te bereiken. De afgelopen periode werd al geëxperimenteerd met een QR-code op het etiket, binnenkort wordt een speciale promotiecampagne gelanceerd om jongeren te laten zien welke mogelijkheden een calluna biedt en hen te overtuigen van de meerwaarde van een duurzaam product. De nieuwe campagne bestaat uit speciale banners en beeldmateriaal, van jongeren die muziek maken en plezier hebben tussen de calluna’s. Via een QR-code op een banner kunnen consumenten straks ook een filmpje van de ’Calluna-party’ bekijken. „Calluna’s worden nu vooral gekocht door mensen van 45 tot 65 jaar. Daarom focussen we in de campagne op jongeren: we willen laten zien dat calluna’s wel degelijk sexy kunnen zijn.”

Breder FloriFair-sortiment Eurofleurs hoopt dat consumenten op termijn zélf gaan vragen om FloriFair-producten. Dan volgt een betere prijs vanzelf, zo is de overtuiging van Elbers. Maar er zijn meer plannen en ambities. „Ons doel is om jaarrond op de markt te zijn met FloriFair als duurzaamheidslabel. Daarom willen we het aantal producten dat op deze manier wordt geteeld verder uitbouwen, eventueel in samenwerking met andere telers. We zouden bijvoorbeeld perkplanten of zomerbloeiers kunnen toevoegen. Maar dan moet dat teelttechnisch wel haalbaar zijn; daar ligt nog een uitdaging.” <

In het kort

Teelttips brassiCa Koolmot Bij brassica in de kas worden nog steeds larven van koolmotten aangetroffen. Zeker in de nog jongere gewassen kunnen deze minirupjes erg veel schade geven, omdat ze in tegenstelling tot andere rupsen direct het hart uit de plant vreten. Deze rupsjes zijn lichtgroen en erg klein. Een volwassen rups is ongeveer 1 cm groot. Als de rups gaat poppen,

Freesia Grondtemperatuur De nachten hebben vrij lage temperaturen. Overdag loopt de temperatuur niet erg op. Daardoor is de grondtemperatuur als er gekoeld wordt tot ongewenst laag. Dit leidt ertoe dat de plant snel generatief wordt en tekort kan blijven. Dit is in de winter een

Chrysant (herfst-)klimaat De afgelopen week is het volop herfst geweest. Dat betekent volop schakelen in klimaat-, belichting- en bemestingsstrategie. In deze tip enkele klimaataspecten. Makkelijk en direct de luchting ’opengooien’ is er niet meer bij. Sommigen

zomerbloemen

is hij nog steeds lichtgroen en kapselt zich meestal in, vlak onder de bladrand. Dit is ook de plek om ze te zoeken. Nog actieve vraat is het best te herkennen aan de venstertjes die het kleine rupsje vreet. De volwassen motten zijn erg klein en lijken eigenlijk meer op een mug dan op een mot. Als de mot op de grond zit lijkt hij het meest op een stukje stro van ongeveer 1 cm

lang. Pas als hij opvliegt wordt duidelijk dat het deze mot is. Oplettend door het gewas lopen en kijken of deze zilverachtige motjes opvliegen, is een goede manier van schouten.

voordeel. Het licht kan in de winter beter benut worden door de plant. Aan de andere kant kan de grondtemperatuur zo laag worden dat de kans op duimen ontstaat bij gevoelige rassen. Goed monitoren, anticiperen en sturen van de grondtemperatuur is uiterst belangrijk om geen problemen te krijgen. Te lage grondtemperatuur leidt tot een mindere haakaanleg. Voor gewassen die juist warmte nodig hebben om voldoende plantopbouw

te krijgen is een te lage grondtemperatuur (< 17°C etmaal) een probleem. Als de grondtemperatuur te laag wordt, is het noodzaak om in de nacht zelfs grondverwarming te gebruiken.

zetten in de zomer de ventilatietemperatuur extra laag; zet deze terug naar het normale niveau. Loop ook de P-banden na. Bij een buitentemperatuur van 20ºC is het prima wanneer deze 3ºC is, maar als de buitentemperatuur 8ºC is, moet de ventilatietemperatuur +/- 16ºC zijn. Te makkelijk luchten bij ’koud’ weer wordt zo voorkomen. Een ander aandachtspunt zijn de minimumbuizen. Bij een instraling < 300 W/m2 zit de onderbuis er altijd in.

Henk van den Berg Teelt- en Bedrijfsadvies, 0252-340301

schimmels Schimmels gedijen goed bij het natte weer van de afgelopen weken. Het valt nu nog mee, omdat de temperatuur zwaar is achtergebleven. Toch is het belangrijk deze weken extra aandacht te geven aan schimmelbestrijding. Het gaat dan in de meeste gevallen om preventieve bespuitingen met de niet-resistentiegevoelige midden als Mancozeb of Rovral. Ook de toevoeging van extra bitterzout geeft een betere bescherming tegen schimmels. Alleen bij echt duidelijke agressieve schimmels, zoals echte en valse meeldauw en sommige bladvlekkenziekten, moet u sterke, specifieke middelen toepassen. Zo wordt voorkomen dat deze goede middelen door resistentie verloren gaan. Henk van den Berg Teelt- en Bedrijfsadvies, 0252-340301

De doorgroei van de stelen/haken gaat erg traag. Haken zitten vrij diep en zijn soms erg klein. Om ze toch uit het gewas te krijgen, moet maximaal licht worden toegelaten. Is het krijt nog niet verwijderd,

dan moet dit zo spoedig mogelijk gebeuren. Ondanks dat de stralingspiek soms nog vrij hoog is (rond 700 Watt), neemt de totale lichthoeveelheid snel af. Voor snelheid is het ook belangrijk de nachttemperatuur voldoende hoog te houden. Denk bij de oogstgewassen aan een nachttemperatuur van 12-14°C. Gebruik in de nacht het schermdoek om uitstraling tegen te gaan. Voor het afvoeren van vocht onder een schermdoek volstaat

een kleine kier tot 5%. Echt afvoeren van vocht gebeurt door het gebruik van de luchtramen. Controleer de (jonge) gewassen op guttatie. Door guttatie breken cellen in de plant, dat leidt tot botrytis. Door de druk van de plant te halen, vermindert dit probleem. Dit kan door in de ochtenduren te belichten en in de nacht vocht af te voeren door te luchten.

Of de bovenbuis er overdag inkomt, is sterk rasafhankelijk. Weet u uit ervaring dat u rassen teelt die gevoelig zijn op het blad, kies er dan voor om de bovenbuis in de ochtend bij een straling < 200 W/m2 in te laten komen. Let wat betreft de bovenbuis ook op de maximumbuistemperatuur in de nacht. Stel deze in op minimaal 50ºC, zodat bij een koude nacht de gewenste nachttemperatuur wordt gerealiseerd. Controleer de ingestelde

doekkier. Was 10% bij warme nachten nog normaal, nu mag deze 2-3% zijn bij een buitentemperatuur van 12-14 ºC. Bij 8ºC buitentemperatuur 0% kier. Een optie is om de doekkier erin te laten komen > 1ºC stooktemperatuur. Staat de kier te groot en te makkelijk ingesteld, dan gaat u dat terugzien in de (ongewenste) grafieken in de nacht. ■ De temperatuur wordt niet gerealiseerd of er worden onnodige buis-

temperaturen ruim boven de 50ºC gerealiseerd (bij instellingen op buitentemperatuur). ■ Er ontstaat een zeer onrustige doekregeling, waarbij het doek continu openen dichtloopt (bij instellingen op kastemperatuur).

Klimaat

Hans Pronk, www.pronkconsultancy.nl, 06-21231991

René Corsten, Senior bedrijfsadviseur DLV Plant 06-53374539

35 (2014)

Schoffelen

alstroemeria licht en scheuten Deze augustus is een van de natste van de laatste tien jaar. Daarom is er al veel belicht. Belichting heeft niet alleen als doel de fotosynthese te verhogen onder donkere omstandigheden, maar ook om de scheutvorming zo lang mogelijk op een hoog niveau te houden. Ook heeft het aanhouden van een lange daglengte een positief effect op de aanleg en uitgroei van scheuten. De totale PAR-som bepaalt welke daglengte optimaal is voor scheutvorming en dus productie. Als de PAR-som lager wordt, moet ook de daglengte omlaag om geen vertraging te krijgen bij de initiatie van scheuten op het rhizoom. Laatste weken wordt een

Gerbera Najaarsklimaat Na een warme eind juli en begin augustus is het sinds vorige week een stuk koeler geworden. Het nu zaak om de watergift fors aan te passen aan dit eerste herfstklimaat. De nachtbeurten mogen alleen nog maar erin komen bij dagen van meer dan 1.800 joules en dan ook alleen maar bij de overjarige gewassen. Geef op matblokken geheel geen nachtbeurten meer. Dit substraat is veel natter dan cubes. Vanaf 13:00 uur mogen er alleen nog beurten op stralingssom gegeven worden als de straling buiten meer dan 400 watt bedraagt. De 35 (2014)

lichtsom gerealiseerd van ongeveer 7.000 J/cm2 per week, in PAR is dit 100 mol. Opvallend is dat hele zonnige dagen werden afgewisseld met relatief donkere dagen. Ervaringen bij onder andere gerbera laten zien dat er met lichtintegratie kan worden gewerkt. Het gaat hierbij om de lichtsom over een wat langere periode, bijvoorbeeld een week. Dit houdt in dat na enkele dagen met veel licht, het op een donkere dag voldoende kan zijn om alleen in de ochtend enkele uren te belichten. Daarmee kunt u energie besparen. Op dit moment is het advies om de lampen boven 350-400 µmol PAR af te schakelen. Wel moet vanaf

nu een minimale daglengte van 16 uur worden aangehouden, dus schakel 16 uur voor zonsondergang de belichting aan om de plant te activeren. De PAR-som wordt echter snel minder. Om de maximale scheutvorming te behouden, moet de PARsom in verhouding staan tot daglengte. Voor de meeste soorten is 16 uur daglengte nu hanteerbaar. Echter, met elke 10 mol lagere lichtsom per week moet de daglengte met 10-15 minuten per dag afnemen. De PAR-som is te bepalen met een PAR-meter, maar ook te berekenen uit het buitenlicht plus het lamplicht.

eindtijd van de stralingsbeurten ligt tussen vier en vijf uur voor zon onder, maar zeker twee uur voor het verduisteringsdoek sluit. Er is de afgelopen tijd erg zuinig met energie omgegaan. Vooral op bedrijven waar weinig tot geen buisrail actief is geweest zijn de oude bladpakketten nat geworden. Soms hangen de bladeren in de goot waardoor ze vocht blijven optrekken. Nu is de ideale tijd om het oude blad te verwijderen. De plant kan open vallen en heeft nog genoeg energie om te hergroeien. De natte bladeren verwijderen is energiezuiniger dan ze droog proberen te stoken. Bijkomend voordeel is dat de gewasbescherming dan ook beter is uit te voeren. Vanaf deze tijd moet het gewas maximaal kunnen assimileren. Overdag hoort

het klimaatdoek niet meer te sluiten; de gewassen moeten de energie van een doorkomende zon goed weg kunnen koelen door meer te verdampen. Start hierom elke ochtend met de assimilatielampen. Daarnaast moet er niet meer extra worden verduisterd, want dit kost groeilicht. Realiseer vanaf nu weer een daglengte van 11,5 uur. We gaan de tijd tegemoet waarin vochtproblemen kunnen ontstaan, met name in de nacht. Besteed veel aandacht aan het gebruik van buizen, luchting, kieren in doek en aan het inzetten van ventilatoren. Welke acties op uw bedrijf het meest effectief zijn, kunt u leren door het Botrytismodel te gaan gebruiken.

Marco de Groot, Flori Consult Group, 06-54695274

Kees van egmond kees@kees-ineke.nl

Krom ’Kijk, daar ligt Tropicana! Vroeger kon je er zwemmen, maar wat er nu in zit?’ We rijden met ons gezin plus aanhang over de Maasboulevard in Rotterdam. Er zijn twee diploma’s te vieren en dat doen we altijd graag onder het genot van een etentje. ’Volgens mij wordt het nu anti-kraak verhuurd.’ Zoals je wel vaker op zijn staart trapt wanneer je over de duivel spreekt, kwam ik Tropicana een paar dagen later tegen in de krant. In plaats van uitgelaten pubers in de wildwaterbaan zetelen er nu jonge ondernemers die een koffiebar uitbaten. In de kleedkamers teelt het bedrijf Rotterzwam paddenstoelen. En ook Kromkommer heeft er een plaatsje gevonden. Onder de glijbaan? Kromkommer. Ik ken ze van Twitter. Ze komen in actie tegen de voedselverspilling. Ze laten van zich horen als er weer eens eten wordt weggegooid. Zoals die keer dat er tonnen Hollandse winterpeen werden vernietigd terwijl de supermarkten volop Spaanse wortelen aanboden. Schande! Maar meer nog breken ze een lans voor groente die anders is. Kromme komkommers bijvoorbeeld. In elkaar verstrengelde wortels. Aardappelhartjes. Courgettes met een gespierd onderlijf. Appels en peren met een klein beetje hagelschade. Tomaten die er niet uitzien. Knobbelige paprika’s. Want denk je nu echt dat de smaak anders is dan die van A1 kwaliteit? Ik vind het wel lief. Zou zoiets ook bij bloemen mogelijk zijn? Wij zijn altijd bezig om zoveel mogelijk topkwaliteit te telen. Uiteraard. Dat brengt nu eenmaal het meeste geld op. Maar hebben we met elkaar nog wel oog voor de tweetjes? Of moet er eerst een organisatie worden opgericht die zich daar sterk voor gaat maken? In onze begintijd in de matricaria legden we ze nog apart en werden ze geveild. Dat doen we al jaren niet meer. Kromkommer opereert in een tijdsgewricht dat door veel groentekwekers wordt gezien als ’het jaar van de waarheid’. Veel van hen zitten in zwaar weer. Al heel lang. Er zijn tomatentelers die eind juli meer geld moesten betalen voor een tomatendoos dan dat ze krijgen voor de inhoud. Ik ben bang dat zij niet zoveel hebben met Kromkommer. Ging de goede kwaliteit eerst maar eens geld opbrengen… Ik denk dat wij de tweetjes ook maar niet gaan veilen.

Martin van der Mei, Flori Consult Group, 06-22 68 47 92

Nieuws

Extra voorwaarden doodsteek voor gebruik metam-natrium De nieuwe voorwaarden voor het gebruik van metam-natrium komt voor zomerbloementelers en vaste-plantenkwekers neer op een definitief verbod. Zij kunnen er niet mee uit de voeten. Onder strikte voorwaarden mogen telers van buitenteelten metam-natrium per 25 augustus weer inzetten. Daarmee wordt het tijdelijk verbod, dat sinds eind mei gold, opgeheven. Het Ctgb staat op aanvullende informatie van de toelatinghouder het gebruik weer toe. Daaraan zijn wel nieuwe aanvullende voorwaarden gesteld (zie kader). Met deze nieuwe voorwaarden wordt voldaan aan het beschermingsniveau voor omwonenden en in het bijzonder die voor kinderen. Bij het bepalen van de grenzen is rekening gehouden met het feit dat de verspreiding van metam-natrium afhankelijk is van diverse factoren, zoals de weercondities tijdens en na gebruik.

Geen soelaas Metam-natrium is in kasteelten verboden, maar wordt in buitenteelten als grondontsmettingsmiddel ingezet. Verscheidene zomerbloementelers en vaste-plantenkwekers

zetten het nog in om grond echt schoon te krijgen van met name aaltjes. Persoonlijk is voor zomerbloementeler Marco van Ruiten uit Lisse metam-natrium niet meer te gebruiken: „Met een 150 m-bufferzone vanaf mijn eigen woonhuis of dat van de buren hou ik minder dan de helft van mijn perceel over. In de Bollenstreek is het gebruik voor alle teelten over en uit.” Als voorzitter van de landelijke gewascommissie hoort hij dat ook andere collega’s moeten uitwijken naar alternatieven. „Was de 150 m-bufferzone niet de doodsteek, dan is het afdekken met folie of de aanvraag van maximaal 1 ha het wel. Alle voorwaarden zijn niet werkbaar of maken de inzet van metam-natrium onrendabel”, vat Van Ruiten samen. Hij had gehoopt dat als de toediening zou worden overgelaten aan gespecialiseerde bedrijven dat de voorwaarden dan minder strikt waren geformuleerd. Voor andere teelten zijn de aangescherpte voorwaarden ook niet of nauwelijks werkbaar, laat Joris Baecke, portefeuillehouder Plantgezondheid LTO Nederland weten. De brancheorganisatie evalueert met de sectoren welke knelpunten deze beperkende voorwaarden opleveren. Verder gaat LTO op korte termijn overleggen met staats-

REDACTIE Schipholweg 1, Postbus 9324, 2300 PH Leiden e-mail: bloemisterij@hortipoint.nl www.vakbladvoordebloemisterij nl

Achtergrond

Nieuwe voorwaarden -

gebruiken als:

aangehouden;

UITGEVER BDUmedia Afdeling Vak- en Publieksmedia Postbus 67, 3770 AB Barneveld, tel 0342-49 42 63, fax 0342 41 31 41 Uitgever: Wiljo Klein Wolterink MBA Verkoopleider: Ron van de Hoef, e-mail: r.v.d hoef@bdu.nl

Colofon

Directeur Elbert van den Berg Secretariaat Linda Laman 071-56 59 678 Alice Hoogenboom 56 59 679 Hoofdredacteur Elbert van den Berg 071-56 59 678 Eindredacteur Jenny Mostert 071-56 59 633 Vakredactie Politiek en economie Quincy von Bannisseht 56 59 637 Peter van Leth 56 59 688 Markt en afzet Arie-Frans Middelburg 56 59 687 Cindy van der Zwet 56 59 630 Teelt en techniek Hans Neefjes 56 59 638 Joef Sleegers 56 59 642 Bert Vegter 56 59 639

secretaris Dijksma van Economische Zaken om de ontwikkeling van alternatieven voor metam-natrium te versnellen. <

Bureauredactie Carolyne de Vries Lentsch, Jolanda de Wekker Webredactie Erik Rotteveel Vormgeving Diseno Vormgeving Fotografie Gerdien de Nooy Freelancers Gert van den Berg, Hermen de Graaf, Bernadette Hoefsloot, Harmen Kamminga, Ank van Lier, Astrid Zoumpoulis-Verbraeken

ABONNEMENTENSERVICE Mutaties en bezorging Abonnementen kunnen op elk gewenst tijdstip ingaan. Opgave via vakbladvoordebloemisterij nl of bij de abonnementenservice. Abonnementen lopen automatisch door, tenzij uiterlijk twee maanden voor vervaldatum bij de abonnementenservice wordt opgezegd. Dit kan schriftelijk, telefonisch of per e-mail. Ook voor informatie over een lopend abonnement en klachten over de bezorging kunt u contact opnemen met de abonnementenservice, BDUmedia, afdeling Vak- en Publieksmedia, Postbus 67, 3770 AB Barneveld. Op werkdagen is de abonnementenservice telefonisch bereikbaar van 8 30 uur tot 14 00 uur op 0342-494844, e-mail: abonnementen@bdu.nl. Prijzen Jaarabonnement: € 349,60. Studenten 25% korting; 65 plussers 15% korting. Jaarabonnement Europa: € 449,65 (België: € 377,70). Jaarabonnement buiten Europa: € 466,50. Genoemde prijzen zijn inclusief 6% btw en verzendkosten. ADVERTENTIE-EXPLOITATIE Verkoopleider: Ron van de Hoef, 0342 - 494263, 06 - 51806325, e-mail r v d.hoef@bdu.nl Media-adviseur: Gert-Jan Bloemendal, 0342-494807 e-mail: g bloemendal@bdu.nl

Vakblad voor de Bloemisterij is een wekelijkse uitgave van de Stichting Vakinformatie Siergewassen en BDUmedia, Vak- en Publieksmedia. U tgever en auteurs verklaren dat dit blad op zorgvuldige wijze en naar beste weten is samengesteld, evenwel kunnen uitgever en auteurs op geen enkele w jze instaan voor de juistheid of volledigheid van de informatie. Uitgever en auteurs aanvaarden dan ook geen enkele aansprakelijkheid voor schade, van welke aard ook, die het gevolg is van handelingen en/of beslissingen die gebaseerd zijn op bedoelde informatie. Lezers wordt met nadruk aangeraden deze informatie niet geïsoleerd te gebruiken, maar af te gaan op hun professionele kennis en ervaring en de te gebruiken informatie te controleren. Alle rechten voorbehouden. Niets uit deze uitgave mag worden verveelvoudigd, opgeslagen in een geautomatiseerd gegevensbestand of openbaar gemaakt in enige vorm of op enige wijze, hetzij elektronisch, mechanisch, door fotokopieën, opnamen of enige andere manier, zonder voorafgaande toestemming van de uitgever. Algemene voorwaarden: op alle aanbiedingen, offertes en overeenkomsten van BDUmedia B.V. zijn van toepassing de voorwaarden, welke zijn gedeponeerd ter Griffie van de Arrondissementsrechtbanken en de KvK.

Druk: BDU Media

35 (2014)

Kasgenoten

C orrecties en aanvullingen Besluit anders koelen chrysant

om technische redenen later dit jaar gaat begineen eventuele verandering moeten echter nog

A genda Plantarium, vakbeurs boomkwekerij, Nationale zomerbloemententoonstel-

FOTO: Ank vAn Lier

Binnenland

Leeftiid: 54 en 50 Plaats: Aarle-Rixtel Teelt: bolchrysanten, asters, kerststerren, perkgoed en diverse groenten Oppervlakte: 80 ha, waarvan 7,5 ha glas

Pieter en Maria Verschure Jullie roots liggen niet in de sierteelt?

De 3Dag van de orchidee, onthulling -

U teelt op twee locaties, in Aarle-Rixtel en Hegelsom. Hoe dat zo? Aanmelden voor Tuinbouw OnderneTrendseminar met kansen sierteelt

Tot vorig jaar teelden jullie ook vaste planten? LTO Glaskracht Nederland

Gewasbijeenkomsten: ten, op een oppervlak van circa 30 ha: onder meer bonen, stambonen, schorseneren,

Jullie telen bolchrysanten in biologisch afbreekbaar plastic? Overige: -

hebben zelf een machine gemaakt voor het leggen van het plastic en de irrigatieslan-

Buitenland

Deze zomer nog met vakantie geweest?

Onderstaande symbolen hebben de volgende betekenis en verwijzen naar de website vakbladvoordebloemisterij.nl

Documenten en linken naar website

35 (2014)

Fotoâ&#x20AC;&#x2122;s

Filmpjes

HOEK VAN HOLLAND T 0174 64 20 40

Digitale tensiometer

TM-93 revolutionaire vochtsensor met verhoogde nauwkeurigheid en betrouwbaarheid.

Voor uitgebreide informatie:

www.meten.nl

E-mail: info@nieuwkoopbv.nl Tel. 0297 325836

â&#x20AC;˘ KASSENSLOOP â&#x20AC;˘ (ROZEN)GEWASSEN UITRUIMEN â&#x20AC;˘ GEVRAAGD: ASSIMILATIELAMPEN EN WKK-INSTALLATIES â&#x20AC;˘ WWW.MUSTANGDEMOLITION.NL

TEELTVLOER

Vastzetsysteem

uw o ud e o l ie i s g e l d wa a rd!

tel: 0174-768876 i n f o @ v i c t o n b v. n l

â&#x20AC;˘ groothandel in olie en metalen â&#x20AC;˘ saneren van tanks en k e t e l s ( K I WA ) â&#x20AC;˘ afvoeren van brandstofrestanten

RenĂŠ vd Stok schermingen voor aanleg, onderhoud en renovatie

Afvoergoot

/iÂ?Â°\Ă&#x160;Ă¤{ÂŁĂ&#x2C6;Ă&#x160;Ă&#x17D;Â&#x2122;ÂŁÂŁ{Ă&#x2021;Ă&#x160;UĂ&#x160;Â&#x2C6;Â&#x2DC;vÂ&#x153;JĂ&#x192;VÂ&#x2026;iÂ?Â?iĂ&#x203A;Â&#x2C6;Ă&#x192;Â°Â&#x2DC;Â?

WWW.SCHELLEVIS.NL

T: 0174 - 517897 M: 06 53 437 827 www.renevanderstok.nl

@ A `

VEBU V.O.F. Kasonderhoud - Glasreparatie - Goten smeren - Overspuiten - Goten reinigen - Diverse reparaties Tel. 06-51 35 04 52 e-mail: buddys37@hotmail.com

EVAL: voor elke situatie juiste installatie Een degelijk advies, prima service en een betrouwbare begeleidingâ&#x20AC;Ś Samen met de klant bedenken onze technici steeds de beste oplossing. Daarbij kijken ze niet alleen naar het optimaal functioneren van installaties, maar ook naar betrouwbaarheid en energieverbruik. t l t

Â&#x161; ;b[ajhej[Y^d_[a Galglaan 11 s 2311 ND Rijnsburg Tel. 071 402 26 21 s eval@eval.nl

Â&#x161; Ae[bj[Y^d_[a

www.eval.nl

Â&#x161; Ab_cWWjj[Y^d_[a

Ondernemer (38) Bedrijfskunde/MBA studerend Zoekt uitdaging bij leuke werkgever/opdrachtgever Noord/Zuid Holland Interesse? infokwekerportfolio@gmail.com

Â&#x161; MWj[hj[Y^d_[a

VA N K L I N K

STOOMKETELVERHUUR

Voor andere werkzaamheden vraag naar de mogelijkheden

WILT U OOK ADVERTEREN OP DEZE PAGINA? BEL: 0342-494290

Betere houdbaarheid Hortensia met Florissant 810 â&#x20AC;&#x153;Vorig jaar hebben we uitgebreid vaasleven onderzoek gedaan met verschillende rassen onder verschillende omstandigheden. Florissant 810 gaf steeds het beste resultaat en de verschillen in houdbaarheid met andere middelen waren groot, tot 300%.â&#x20AC;? Arie en Elly Slingerland Snijhortensiakwekerij Slingerland van Buren BV

Arie en Elly telen 12 verschillende soorten snijhortensia op 2Ha en hebben bijna 8 jaar ervaring. Kwaliteitsconcessies worden niet gedaan want een tevreden consument is in hun ogen goud waard. Dergelijke voortrekkers heeft Florissant nodig omdat toegevoegde waarde wordt erkend. Specialisten van toeleverancier Benfried speelden ook hier een cruciale rol bij de kennisoverdracht.

810

www.benfried.com

De veiling verplicht het gebruik van Florissant 600 in het aanvoerwater, dit product bevat echter aluminiumsulfaat waardoor sommige rassen van kleur kunnen veranderen. Florissant 810 is hier vrij van en heeft tevens de perfecte samenstelling om zowel kruidachtige als verhoutte Hortensia stelen een betrouwbare houdbaarheid te geven.