VBB_05-2014

Bloemisterij Vakblad voor de

28

5 69e jaargang 31 januari 2014

Emissiereductie

8 Discussie over

12 Opvallende

38 Niet veel

40 Nieuwe onderstam

Bommelerwaard gaat nog jaar door

zaken op IPM in Duitse Essen

’miljardairs’ in sierteeltland

sering minder vatbaar voor verticillium

Cover-nw.indd 1

29-01-14 14:01

545167.indd 2

29-1-2014 10:40:44

Bloemisterij Vakblad voor de

8 Nieuw hoofdstuk in ’soap’ Bommelerwaard

Opinie 4

Interview: ’Telers moeten ervoor zorgen dat ze gevonden worden’

4

Commentaar: Overheid moet meewerken aan emissiereductie

5

Stelling: Kom in de Kas is onmisbaar voor tuinbouw

Nieuws 6

Een selectie uit het meest recente nieuws

Bedrijf en afzet

12 IPM in Essen biedt voor ieder wat wils

8

Ondernemen: Nieuw hoofdstuk in ’soap’ Bommelerwaard

10

Column: Feico Smit, Oeganda

12

Beurs: IPM 2014 biedt voor iedereen wat wils

16

Winterplaza: ’De tijd dat de handel vanzelf wegliep is voorbij’

18

Vragen: Hoe beloon ik meewerkende kinderen fiscaal voordelig?

Markt 22

Voor aanvoergroei vanda verruimt markt onvoldoende

22

Gebrek aan regelmaat nekt groep overige snijorchideeën

23

Markt Nederlandse snijphalaenopsis tegen grens

24

Terugval hyacint na positieve start

25

Productie kentiapalm krimpt weer

Teelt 26

36 ’WKK niet wegdoen en

handelsmomenten pakken’

In beeld: Groene plant krijgt kleur Thema Emissiereductie:

28

Emissieloos telen komt snel dichterbij

31

Veel technieken in ontwikkeling

32

Elektrolysewater houdt teeltsysteem schoon

34

Ook phalaenopsisteelt moet gaan recirculeren

36

Energie: ’WKK niet wegdoen en handelsmomenten pakken’

38

Cultivars: Niet veel ’miljardairs’ in sierteeltland

40

Sering: Nieuwe onderstam minder vatbaar voor verticillium

41

Teelttips: delphinium, zomerbloemen, gerbera, chrysant,

43

Column: Kees van Egmond

phalaenopsis, anthurium

40 Nieuwe seringonderstam

minder vatbaar voor verticillium

Nieuws 44

Trade Fair op vaktentoonstelling Tulp

Service 45

Kasgenoten: Ronald van der Sande en Mariëlle Weerdenburg Agenda Voorplaat: UV-ontsmetter voor water. Foto: Gerdien de Nooy

Vakblad voor de Bloemisterij 5 (2014)

Inhoud.indd 3

3

29-01-14 16:07

Opinie Shopoloog Chantal Riedeman:

’Telers moeten ervoor zorgen dat ze gevonden worden’

fOtO: ShOpOlOgy

Chantal Riedeman vindt dat winkelen en geld uitgeven een feest moet zijn.

Met haar bedrijf Shopology adviseert zij winkels, fabrikanten en leveranciers hoe zij de klant kunnen verleiden. Bij bloemen en planten liggen de mogelijkheden volgens haar voor het oprapen. „Belangrijkste is dat bedrijven de wensen, behoeftes en koopgedrag van de koper écht kennen en begrijpen.”

Cindy van der Zwet cvanderzwet@hortipoint.nl

Wat ziet u in de praktijk misgaan? „Veel bedrijven beginnen bij het product.

Hoe het product uiteindelijk verkocht moet worden op de winkelvloer, daar denken veel ondernemers niet over na. Dat is raar eigenlijk. Want als het daar niet loopt, dan kun je het hele traject daarvoor ook vergeten.

Het domste wat je als ondernemer kunt doen, is ongelooflijk veel tijd, geld en energie investeren in de ontwikkeling van producten die uiteindelijk niet verkocht worden op de winkelvloer, omdat de consument de toegevoegde waarde niet ziet of begrijpt.”

Is dat nu aan de hand? „Op de FloraHolland Trade Fair zag ik taltijke stands en heel veel mooie producten.

Ik keek mijn ogen uit. Ik vroeg me tegelijkertijd af: voor wie doen ze dat nu eigenlijk?

Voor de consument? Zit die nu echt op al deze verschillende bloemen en planten te wachten? Ik geloof dat niet. Kwekers zijn experts en de tussenhandel ook. Het lijkt wel of ze vooral met elkaar bezig zijn. Ik hoorde termen als drie- en viertakkers. Dat zegt de

Commentaar Elbert van den Berg hoofdredacteur evandenberg@hortipoint.nl

4

Opinie_NW.indd 4

consument toch helemaal niets? Wij willen gewoon mooie bloemen, die heerlijk ruiken en waar we zo lang mogelijk van mogen genieten! Dát is informatie waar zij op moeten inspelen. Al die investeringen in productvarianten waarvan de gemiddelde consument, de massa, het verschil niet eens ziet… zonde vrees ik”.

Wat is uw advies aan telers? „Maak het alstublieft niet zo ingewikkeld en kijk in de eerste plaats naar wat de consument wil. Verdiep je écht in de klant.

Natuurlijk is het gaaf als je een mooi nieuw product hebt, maar maak het dan vervolgens herkenbaar voor de consument. Dat gebeurt nu niet. Nu verdwijnen deze producten in de massa. De consument begrijpt niet waarom het ene product duurder is dan het andere. Om deze reden wordt het niet gekocht en dat kost blije klanten! Telers moeten ervoor zorgen dat ze gevonden worden en dat de consument het product wil hebben. De consumentenvraag is de machtigste vraag die er is.”

Hoe krijgen telers dat voor elkaar? „Voordat je met een product aan de slag gaat, moet je weten wat de consument wil.

Bedrijven als Philips, Nespresso of Apple weten precies hoe de consument er over vijftien jaar uitziet. Daar ontwikkelen zij producten voor. Natuurlijk zijn dit andere soorten bedrijven, maar ooit was Apple ook maar gewoon een computerfabrikant.

Ga naar trendwatchers toe of huur een expert in. Misschien is er over vijftien jaar wel geen tuincentrum meer en gaan we alles online inkopen? Zou kunnen. Heeft iemand daar al over nagedacht?”

Denkt u dat het die richting op gaat? „Consumenten gaan zeker meer online inkopen. Nu zijn tuincentra en bloemenwinkels met name productgericht bezig.

Er is nauwelijks oog voor de bezoekers en potentiële klanten. Dat is ongelooflijk jammer, want dát is precies hun toegevoegde waarde waarmee ze het verschil kunnen maken. Als tuincentra en bloemwinkels zo doorgaan, hebben ze voor de meeste

Overheid moet meewerken aan oplossen em

O

ver een paar jaar moet al het spuiwater vrij zijn van gewasbeschermingsmiddelen. Mogelijk wordt er in het lobbycircuit nog wat tijd gerekt, maar het moment komt eraan. Op zichzelf is dit een goede zaak. Voor het milieu, voor de drinkwaterwinning en voor het imago van de glastuinbouw.

De sector is dan ook naarstig op zoek naar alternatieven voor chemische middelen. Een daarvan is het gebruik van elektrolysewater: water met een beetje zout. Telers die daar ervaring mee hebben, zeggen dat ze van een aantal bacterie- en schimmelziekten af zijn. Fungiciden hebben ze niet of nauwelijks meer nodig. Onderzoek van WUR Glastuinbouw

bevestigt het beeld dat elektrolysewater veel perspectief biedt. Het gebruik hiervan is echter voor veel doeleinden niet toegestaan. Het mag bijvoorbeeld niet met een plant in aanraking komen, want dan wordt het beschouwd als gewasbeschermingmiddel, en dan is een toelating nodig. Zoals het er nu uitziet, is er na 2017 ook een toelating nodig voor het gebruik als reinigingsmiddel. Zo’n procedure loopt al gauw in de tonnen. Voor fabrikanten van deze apparatuur is dat te duur onder de huidige marktomstandigheden. Zo raakt een techniek die veel perspectief biedt verstrikt in de dure ambtelijke molens van Den Haag en Brussel.

Vakblad voor de Bloemisterij 5 (2014)

29-01-14 14:01

Wilt u uw mening geven? Stuur een brief naar postbus 9324, 2300 PH Leiden of naar bloemisterij@hortipoint.nl.

Reacties moeten maandag voor 9:00 uur binnen zijn.

De redactie kan brieven inkorten of weigeren.

consumenten nauwelijks nog toegevoegde waarde en zullen ze hun bezoekersaantallen zien blijven dalen. Deze ontwikkeling hoeft niet per se negatief te zijn voor de totale verkoop van bloemen en planten, maar het vraagt wel om het nu ontwikkelen van een andere communicatiestrategie.

Je moet er wel voor zorgen dat huidige en toekomstige klanten jouw type product of beter nog, jouw producten vinden waar ze wél winkelen en kopen.”

En wat kan er op de winkelvloer verbeterd worden? „Ik ben nog steeds elke keer verbijsterd dat tuincentra bijvoorbeeld geen voorbeeldtuinen hebben. Kijk naar IKEA, daar staan toch ook niet alleen banken en gordijnen gepresenteerd? De winkel is zo succesvol omdat ze hun producten combineren in herkenbare ’roomsettings’. Ze bieden bovenal inspiratie. Wat een geweldige kans voor tuincentra. Als ik kweker was, zou ik direct meters op een winkelvloer eisen en mijn potentiële klanten laten zien hoe zij hun tuin bijvoorbeeld heel ’groen’, maar ook heel onderhoudsvriendelijk kunnen inrichten. Of een aantal tuinen in verschillende ’kleur-thema’s’. Er zijn nog zoveel onbenutte mogelijkheden, want de nieuwe consument verwacht letterlijk meerwaarde van fysieke winkels. Dus niet meer alleen zo veel mogelijk palmen of orchideeën per vierkante meter, maar echte inspiratie, totaaloplossingen.” <

en emmisiereductie Een ander probleem is dat de Nederlandse glastuinbouw steeds minder interessant wordt voor fabrikanten van gewasbeschermingsmiddelen. Er wordt namelijk steeds minder chemie gebruikt.

Goede correctiemiddelen dreigen van de markt te verdwijnen omdat fabrikanten geen geld meer over hebben voor een toelating.

De glastuinbouw kan het emissievraagstuk niet alleen oplossen. De overheid zou ook mee moeten werken aan oplossingen, om te beginnen door de toelating van gewasbeschermingsmiddelen eenvoudiger en goedkoper te maken. Het is te gemakkelijk om alleen eisen te stellen.

Vakblad voor de Bloemisterij 5 (2014)

Opinie_NW.indd 5

Stelling

Kom in de Kas is onmisbaar voor tuinbouw De organisatie van Kom in de Kas merkt dat het steeds moeilijker wordt om de financiering rond te krijgen. De bijdrage van het PT is twee jaar terug al weggevallen en nu houden bedrijven ook de hand op de knip.

Kom in de Kas moet het dit jaar weer met minder geld doen dan vorig jaar. Zet die lijn zich door, dan zou het in de nabije toekomst zomaar op losse schroeven komen te staan. Het zou heel triest zijn als het landelijke publieksevenement, dat de tuinbouw op een zeer positieve manier bij de Nederlandse consumenten neerzet, zou komen te vervallen.

Goos Hofland, lidcactusteler in Naaldwijk „Onmisbaar is wel een beetje erg dramatisch weergegeven. Jammer zou het wel zijn, maar toch, dan zal men moeten roeien met de riemen die men heeft, de tering naar de nering zetten.

Het begint toch nu wel door te dringen dat er niet meer overal geld voor vrijgemaakt kan worden. Ik hoop dat het

met minder budget ook gaat lukken. Dan maar niet met de bus naar de bedrijven en dan maar wat simpele lokale promotie. De deelnemende tuinbouwbedrijven stellen hun bedrijven ook kosteloos ter beschikking en zijn trots om te laten zien wat ze presteren.

Het geeft mij ook altijd wel een warm, familieachtig gevoel, dus graag er in houden, deze promotie van de Nederlandse tuinbouw.”

Huub Custers, teler van groene en bonte planten in Weert „Helemaal mee eens.

Zo’n evenement, dat de tuinbouw zo positief op de kaart zet, mag niet verdwijnen.

Veel mensen, die anders nooit in kassen komen, krijgen nu de kans om eens een kijkje te nemen in kassen. Daardoor krijgen ze vaak toch

een andere indruk van de tuinbouw dan wat ze soms in de media vernemen.

Dat is van onschatbare waarde. Niet alleen voor de consument maar ook voor bijvoorbeeld de buurtbewoners en potentiële toekomstige werknemers.

Werken is de tuinbouw is zo slecht nog niet. Dat moet je laten zien.”

Roland Duyvesteijn, strelitziateler in Zevenhuizen „De Nederlandse tuinbouw is een sector waar wij met zijn allen trots op moeten zijn. Na de Verenigde Staten en Frankrijk is Nederland het derde uitvoerland van agrarische producten ter wereld.

Onder geconditioneerde omstandigheden zijn wij in staat zo efficiënt mogelijk de meest uiteenlopende producten te telen. De biobased economy wordt tevens meer en meer in de tuinbouw

toegepast. Naast fossiele brandstoffen wordt er ook steeds meer ingezet op duurzame energie. Kortom Kom in de Kas is belangrijk om het maatschappelijk draagvlak te vergroten om hier te mogen produceren.

Dit evenement staat of valt met de financiering. Deze lasten moeten wij collectief dragen. Na het wegvallen van het PT is dit een stuk moeilijker geworden. Een belangrijke rol is dan ook weggelegd voor de veilingen, banken, overheid om dit in de toekomst ook veilig te stellen.”

5

29-01-14 14:01

Nieuws Lees meer op de website Op deze pagina’s vindt u een selectie uit het nieuws.

Een uitgebreide versie van deze berichten maar ook ander nieuws vindt u op www.vakbladvoordebloemisterij.nl.

n Gelders college dringt aan op onderzoek Bommelerwaard Provinciale Staten (PS) van Gelderland moeten zo snel mogelijk onderzoeken wat het meest geschikte juridische instrument is om de doelen uit het provinciale inpassingsplan (PIP) Tuinbouw Bommelerwaard te halen: wijzigingsbevoegdheid, bestemmen bij recht of een combinatie daarvan. Daar dringen Gedeputeerde Staten (GS) op aan, zo blijkt uit een 28 januari verschenen Statenbrief.

Het college geeft PS in overweging daarbij drie externe deskundigen in de hand te nemen. Wie dat zijn, melden GS niet. De uitkomsten van het onderzoek moeten in april beschikbaar zijn, zodat PS er op 28 mei over kunnen besluiten.

Alleen dan kan de procedure voor het PIP binnen een jaar – de termijn van het vorige week genomen voorbereidingsbesluit – worden afgerond.

De Statencommissie Landelijk gebied, Cultuur en Jeugdzorg (LCJ), verantwoordelijk voor het PIP, buigt zich op 5 februari over de Statenbrief.

Meer hierover vanaf pagina 8.

n NVM signaleert daling bedrijfswaarde in 2013 In 2013 zijn ongeveer evenveel glastuinbouwbedrijven verkocht als in 2012, alleen tegen lagere verkoopprijzen. Dat blijkt uit cijfers die de vakgroep Agrarisch & Landelijk Vastgoed van makelaarsvereniging NVM op 28 januari bekend heeft gemaakt.

Volgens vakgroepvoorzitter Arjan van der Waaij wordt de dalende prijsvorming veroorzaakt door het grote aanbod van te koop staande bedrijven, veel gedwongen transacties en de stemming onder glastuinders. Veel ondernemers kampen met financieringsproblemen en tegenvallende prijsvorming van hun gewassen.

Prijsdalingen doen zich volgens de NVM het sterkst voor buiten de glastuinbouwconcentratiegebieden. Verder zijn bedrijven die ingericht zijn voor een bepaalde teelt met veel specifieke voorzieningen en investeringen moeilijk verkoopbaar.

n ’Veiligheidstop Den Haag raakt ook bloemenvervoer’ De verkeers- en veiligheidsmaatregelen rond de Nuclear Security Summit op 24 en 25

6

Nieuwskort2.indd 6

Meteen al druk op IPM 2014 Het was dinsdag 28 januari meteen druk op de eerste dag van de IPM. Standhouders waren tevreden toen de deur om 18:00 uur sloot.

Traditioneel is het met name op de tweede en derde beursdag in Essen aanpoten om bezoekers goed van dienst te kunnen zijn. Bezoekers uit alle schakels van de sierteeltsector, want ook het aanbod is divers; van vaas, bloem en potplant tot verwarmingsketel en hulpmiddelen voor de handel. De stemming op de eerste beursdag was redelijk positief, al werken de gevolgen van tegenvallende prijzen voor telers nog steeds door in de sector. Voornamelijk hoognodige investeringen worden gepleegd. Toch gaan innovaties en ontwikkelingen door. Een overzicht daarvan vindt u op pag 12 t/m 15.

maart in Den Haag raken ook het vervoer van bloemen en planten van en naar de veilingen in de Randstad, verwachten FloraHolland en bloemengroothandelsorganisatie VGB. Wat de precieze gevolgen zijn, was bij het ter perse gaan van dit blad nog niet bekend bij de organisaties.

De veiling stelt er alles aan te zullen doen om de hinder zoveel mogelijk te beperken zodat het veilproces en de aan- en afvoer van producten gewoon kunnen doorgaan.

Tijdens de top zullen er volledige en gedeeltelijke afsluitingen zijn van de: A5, A4, A44, N44 en N14. De afsluitingen vinden plaats van: zondagmiddag 23 maart 16.00 uur tot maandagmiddag 24 maart 15.00 uur en van dinsdagmiddag 25 maart 13.00 uur tot woensdagochtend 26 maart 05.00 uur.

n Foto’s op plantenklok vanaf dit

jaar verplicht Vanaf dit jaar zullen plantenkwekers verplicht een foto moeten meesturen bij het veilen van planten. Dit ter voorbereiding op de invoering van het beeldveilen en het landelijk veilen van planten, zo meldde FloraHolland onlangs.

Momenteel wordt 25% van de potplanten en 60% van de tuinplanten zonder productfoto

aangevoerd voor de klokken van FloraHolland.

De veiling wil die percentages opschroeven, evenals de kwaliteit van de foto’s.

n Brand in kwekerij Stompwijk Bij Kwekerij Meeslouwer in Stompwijk woedde 26 januari een brand die een afdeling van 7.000 m2 van het 5 ha tellende kassencomplex in de as heeft gelegd. Het vuur ontstond in het midden van de kas, vermoedelijk door kortsluiting. Het schermdoek van de kas vatte daarbij vlam. Op het moment van de brand waren er mensen aan het werk, maar zij konden op tijd het pand verlaten; niemand is gewond geraakt.

n Kassen Huissen-Bemmel na windhoos hersteld Drie weken na de windhoos in Huissen–Bemmel zijn de beschadigde kassen hersteld. Door een tekort aan glas was snelle reparatie aanvankelijk niet mogelijk. Vorige week konden volgens verzekeraar Interpolis echter alle vijftien getroffen kassen in het gebied weer dicht worden gemaakt. De herbouw van de potplantenkas van Bejafleur in Huissen, die volledig werd verwoest door de windhoos, ligt op schema.

Ondernemer Beijer kan in maart weer telen.

Vakblad voor de Bloemisterij 5 (2014)

29-01-14 16:10

FOTO: HANS NEEFJES

Gelezen op Twitter Theo-jan van Ewijk (@Theojanressen) De nieuwe herkeurregel is onderdeel van het nieuwe kwaliteitsbeleid. Daarin krijgen telers steeds meer eigen verantwoordelijkheid.

■ Opnieuw minder geld voor

Kom in de Kas De organisatie van Kom in de Kas vindt het steeds lastiger geld bijeen te krijgen voor het publieksevenement. Dit jaar is er opnieuw minder budget dan vorig jaar beschikbaar, zo bleek 22 januari tijdens een landelijke vergadering van het evenement waar ook de regio’s waren vertegenwoordigd. Zij krijgen minder geld uit de kas van de landelijke organisatie van Kom in de Kas. Vorig jaar was het budget ook al lager dan het jaar ervoor doordat de bijdrage van het Productschap Tuinbouw wegviel.

■ Rotterdam wil ook in 2014

werklozen naar tuinbouw sturen ■ ’Gemeenten laks bij inzet bijstandsgerechtigden in kassen’ VVD, PVV en D66 vinden dat gemeenten een strenger beleid moeten voeren bij de inzet van bijstandsgerechtigden in de tuinbouw.

Ze zouden veel eerder seizoenswerk moeten accepteren. Dat bleek 22 januari tijdens een Kamerdebat met staatssecretaris Klijnsma van Werkgelegenheid.

In antwoord op eerdere Kamervragen hierover gaf Klijnsma aan dat er geen kabinetsbeleid is gericht op de reïntegratie van bijstandsgerechtigden naar specifieke sectoren zoals de tuinbouw. De verantwoordelijkheid hiervoor ligt volgens haar bij de gemeenten.

■ Teler bepaalt voortaan zelf prijskorting bij herkeur FloraHolland wijzigt haar herkeurregels. Telers bepalen vanaf 1 februari zelf of er een prijskorting wordt gegeven op een product.

Wanneer een koper terugkomt met een product, geeft nu de keurmeester nog een korting en handelt de klacht af. Telers willen echter graag zelf de keuze hierin hebben. Vanaf volgende maand wordt er alleen nog maar een prijskorting gegeven na toestemming en in opdracht van de teler.

Vakblad voor de Bloemisterij 5 (2014)

Nieuwskort2.indd 7

Rotterdam wil zich, evenals in 2013, ook dit jaar inzetten om werklozen in de tuinbouw aan het werk te krijgen. Dat schrijft wethouder Marco Florijn in een brief aan de Rotterdamse gemeenteraad.

Vorig jaar meldden zich volgens Florijn in totaal 593 Rotterdamse werklozen aan voor werk in de tuinbouw, maar uiteindelijk resulteerde dat in slechts dertig arbeidscontracten.

@LucasVos_FH uitdagingen genoeg, kom je ook nog een keer naar gebied #greenport #arnhem #Nijmegen ?

Kees van Egmond (@KeesvE) Is er al een app die voorkomt dat je de regenleiding boven het verkeerde vak aanzet? :-(

Eric Moor (@eric_moor) #Argentinië, de teelt van Phalaenopsis is nog niet van een hoog niveau maar de consument is er gek op.

Peter Bakker (@PBakkerPlantion) @Plantion en #FloraHolland tekenen overeenkomst uniform stapelwagen Eerste ervaringen positief. Winst zit in het keten gebruik.

Louis Kester (@loukes) @pjvdpol: Samenwerking met Japanse veredelaars wordt zichtbaar.

Intro gevuldbloemige Cyclaam op IPM Essen

Bisselingskaat (@bisbb) De lijst met exposanten is echt te lang. Ik loop gewoon doelloos rond op #IPM2014 en blijf hangen waar het bloemrijk is. Ready to go.

■ AllsenzA gaat door met vier kwekers Telersvereniging AllsenzA gaat met vier telers door met de gezamenlijke marketing en verkoop van potanthurium. Het gaat om de bedrijven: Evanty 1 en 2, Florissant en Kwekerij van Zon. Vier andere bedrijven, waaronder Rijnplant, maken geen deel meer uit van de telersvereniging.

De overgebleven kwekers in AllsenzA telen grotere potmaten: 17 tot en met 32 cm. De telersvereniging kweekt niet alleen meer het sortiment van Rijnplant. De club wordt vertegenwoordigd door marketing- en salesmanager Louis van Dijk. Hij betreurt het dat vier kwekers geen deel meer uitmaken van AllsenzA. „We konden als groep een offerte neerleggen bij een exporteur. Nu gaan alle kwekers prijzen neerleggen en ontstaat er meer prijsdruk.

Maar kwekers hebben het zo gewild.”

Het Vakblad op LinkedIn Het Vakblad plaatst tweewekelijks een stelling op LinkedIn. Door u aan te sluiten bij de discussiegroep van het Vakblad voor de Bloemisterij kunt u meedoen aan de discussie.

De lopende stelling luidt:

Belachelijk dat bonden FloraHolland willen ’platgooien’ Wat is uw mening?

7

29-01-14 16:10

Nieuw hoofdstuk in ’soap’ Bom m Eind 2013 lag een langverwacht politiek besluit over de herstructurering van de tuinbouw in de Bommelerwaard binnen handbereik, een besluit waar een meerderheid van de betrokken partijen – inclusief de tuinders – achter kon staan. Maar aan het begin van 2014 bleek plotseling alles anders. De discussie over de Bommelerwaard duurt nu opnieuw een jaar langer.

Quincy von Bannisseht qvb@hortipoint.nl

H

de betrokken politici spraken de afgelopen weken van een politiek drama dat zich aan het voltrekken was.

Waar draait het nu eigenlijk allemaal om in de politieke discussie over de herstructurering van de tuinbouw in de Bommelerwaard? Daarvoor moeten we terug naar 2009, het jaar waarin de provincie Gelderland, de gemeenten Zaltbommel en Maas-

driel en het Waterschap Rivierenland tot een akkoord kwamen over de aanpak van de herstructurering, in politiek jargon ook wel SOK genoemd (SamenwerkingsOvereenKomst herstructurering glastuinbouw en paddenstoelenteelt Bommelerwaard).

De SOK zette niet alleen in op herstructurering van de glastuinbouw, maar ook op verbetering van de leefbaarheid en vergroFoto: Quincy von Bannisseht

et begint zo langzamerhand alle trekken te krijgen van een soap: de slepende besluitvorming rond de uiterst complexe herstructurering van de tuinbouw in de Bommelerwaard. Elke keer dat zich een volgende stap in dat stroperige proces aandient, volgt er een onverwachte ontwikkeling, waarbij voor niemand duidelijk is hoe het afloopt. Zelfs

De herstructurering van de tuinbouw in de Bommelerwaard beoogt drie doelen, die in 2009 door provincie, gemeenten en waterschap zijn vastgesteld: economisch perspectief bieden aan de tuinbouw, verbeteren van de leefbaarheid en het vergroten van de totale landschappelijke kwaliteit.

8

Bommelerwaard.indd 8

Vakblad voor de Bloemisterij 5 (2014)

29-01-14 14:00

m melerwaard ting van de landschappelijke kwaliteit van de Bommelerwaard. In de praktijk veroorzaakte dat spanningen tussen tuinders, maatschappelijke organisaties, burgers en bijvoorbeeld het drinkwaterbedrijf.

Daarom werden extra maatregelen genomen om de herstructurering van de grond te krijgen. De bestaande subsidieregeling voor bedrijfsverplaatsing werd aantrekkelijker gemaakt en er kwam een projectbureau Herstructurering Tuinbouw Bommelerwaard.

Toch wilde het niet vlotten. Vanuit de gemeenten Zaltbommel en Maasdriel is toen de regie aan de provincie Gelderland overgedragen. Die gaf op haar beurt het projectbureau opdracht een provinciaal inpassingsplan (PIP) te schrijven, een soort bestemmingsplan voor meer dan één gemeente, waarin onder meer richtlijnen staan voor het gebruik en de inrichting van tuinbouwgrond. En over het concept daarvan woedt nu al twee jaar lang een heftige discussie met als inzet bij wie de regie moet komen te liggen: bij de overheid of bij álle betrokken partijen?

Wijzigingsbevoegdheid In het huidige concept-PIP verleent de provincie aan de gemeenten Zaltbommel en Maasdriel het juridische instrument van de zogeheten wijzigingsbevoegdheid. Daarmee kunnen de gemeenten bestaande tuinbouwbestemmingen wijzigen als een tuinder zijn bedrijf met meer dan 10% wil uitbreiden of zich wil nieuwvestigen.

De tuinder moet in dat geval eerst een wijzigingsplan aanvragen. Daarin moeten onder meer gegevens staan over: ecologie, Natura 2000-gebied, landschap, cultuurhistorie, archeologie en hydrologie.

Verder moet de bestaande infrastructuur de bedrijfsuitbreiding of nieuwvestiging toelaten. Ook moet het initiatief bijdragen aan een goede verkaveling van het glasareaal. Daarbovenop moet de tuinder nog een eigen bijdrage van € 3 tot € 6 per m2 betalen voor de kosten van ’bovenplanse voorzieningen’, zoals fietspaden of landschappelijke inpassing.

Tuinders vrezen dat een bouwplan door de procedure van de wijzigingsbevoegdheid wel twee jaar lang kan worden opgehouden. „Formeel gezien duurt de procedure een jaar. Maar in de praktijk kunnen belanghebVakblad voor de Bloemisterij 5 (2014)

Bommelerwaard.indd 9

Achtergrond

Derde voorbereidingsbesluit op rij Op 22 januari namen Provinciale Staten van Gelderland opnieuw een voorbereidingsbesluit met betrekking tot het provinciaal inpassingsplan (PIP) tuinbouw Bommelerwaard. Daardoor heeft de provincie meer tijd om te studeren op een oplossing rond met name de toepassing van het juridisch instrument van de wijzigingsbevoegdheid.

Verantwoordelijk gedeputeerde Jan Jacob van Dijk (CDA): „Het gaat om een ingrijpende keuze waarbij draagvlak in de Staten gewenst is.”

Het nieuwe voorbereidingsbesluit, dat één jaar van kracht is, is het derde op rij. Het

benden bezwaar maken. Iedereen weet dat een zaak bij de Raad van State al gauw zo’n anderhalf jaar duurt. Dus in het ongunstigste geval kamp je als tuinder tweeënhalf jaar lang met bouwonzekerheid”, aldus Leonie Claessen, deskundige Ruimtelijke Ordening bij LTO Glaskracht Nederland. „De overheid ontneemt tuinders dus hun bouwrechten. Ze mogen die vervolgens als het ware terugkopen voor een bedrag per m2, maar krijgen in ruil daarvoor een hoop bouwonzekerheid.”

Gedeputeerde Staten (GS) geven toe dat toepassing van de wijzigingsbevoegdheid behoorlijk uniek is. Normaliter zit er op gronden van tuinders namelijk een tuinbouwbestemming en kunnen zij gewoon een omgevingsvergunning aanvragen als zij willen bouwen. Mocht de gemeente een bedrijf per se weg willen hebben, dan kan zij een onteigeningsprocedure starten.

Met deze gebruikelijke manier van bestemmen – ook wel ’bestemmen bij recht’ genoemd – kunnen volgens GS echter lang niet alle doelen uit de SOK worden gehaald.

Met name verbetering van de leefbaarheid en vergroting van de landschappelijke kwaliteit schieten er dan bij in, stelt het college.

LTO Glaskracht denkt dat het zo’n vaart niet loopt. „GS willen in de Bommelerwaard precies aangeven waar telers zich mogen vestigen. Niets wordt overgelaten aan de vrije keuze van ondernemers. Waar GS zich

eerste werd in 2011 genomen en duurde eveneens één jaar. Op 27 september 2012 volgde een tweede voorbereidingsbesluit.

Dat duurde tot 22 januari 2014.

Door het voorbereidingsbesluit zijn de gemeenten Zaltbommel en Maasdriel verplicht om de vergunningaanvragen voor bouwprojecten die tuinders in 2013 hebben gedaan en die zijn blijven liggen, alsnog te toetsen aan het vignerende bestemmingsplan. Het gaat hierbij om slechts een handjevol aanvragen. Aanvragen die na 22 januari 2014 zijn ingediend, blijven liggen, in afwachting van toetsing aan het inpassingsplan.

druk over maken, zijn in de praktijk echter vaak theoretische discussies. De meeste telers gaan echt niet midden in een gebied zitten. Iedere teler probeert aan de rand van een gebied te komen omdat daar de ontsluitingsmogelijkheden het beste zijn. Je kunt dus heel veel zaken best overlaten aan de ondernemer”, aldus Claessen.

De organisatie kwam daarom afgelopen najaar met een alternatief voorstel dat uitging van ’bestemmen bij recht’. Met telers zouden volgens LTO Glaskracht op vrijwillige basis afspraken kunnen worden gemaakt over het zelf realiseren van landschappelijke inpassing en waterberging. Daarbij zou in sommige situaties zelfs sprake kunnen zijn van een exploitatiebijdrage van € 2,50/m2.

Handreiking GS Eind vorig jaar deden GS nog een verrassende handreiking naar de tuinders. Het college bleek bereid de wijzigingsbevoegdheid aan te passen, mits 75% van de tuinders die minimaal 75% van het areaal vertegenwoordigen zich schriftelijk akkoord zou verklaren met de maatregelen uit het inpassingsplan.

Op 6 januari leverde LTO Glaskracht ruim 130 door telers ondertekende verklaringen aan bij het college. Een dag later deelden GS mee dat de verklaringen, hoewel ze voldeden aan het getalscriterium, volgens hen geen „juridische afdwingbaarheid”

9

29-01-14 14:00

Column Feico Smit

InfographIc: VakBlad Voor de BloemIsterij

feicosmit@yahoo.com

In de Bommelerwaard wil de provincie Gelderland acht intensiveringsgebieden voor duurzame glastuinbouw aanwijzen. In zes extensiveringsgebieden moet het glas op termijn verdwijnen.

hadden en daarmee geen alternatief waren voor de wijzigingsbevoegdheid zoals GS die hadden voorgesteld. Opvallend is daarnaast dat GS er op wijzen dat zij wettelijk geen privaatrechtelijke regeling mogen toestaan, zolang een publiekrechtelijke oplossing mogelijk is.

Regen van vragen De mededeling van GS sloeg in als een bom.

Op 8 januari regende het vragen tijdens een vergadering van de verantwoordelijke commissie van Provinciale Staten (PS). Met name de coalitiepartijen VVD, PvdA, CDA en D66 hadden veel kritiek op het college.

Zo vroeg men zich af waarom GS überhaupt met een handreiking kwamen als van tevoren al duidelijk was dat een privaatrechtelijke oplossing niet is toegestaan. Ook werd het college verweten de Statencommissie veel te weinig op de hoogte te hebben gehouden van zijn plannen.

Verder werd GS gevraagd of zij nagedacht hadden over de financierbaarheid van bedrijven als het PIP eenmaal is vastgesteld en de wijzigingsbevoegdheid van kracht wordt.

Banken zijn immers terughoudend met financieren als er sprake is van bouwonzekerheid. Daarnaast werd gewezen op het coalitieakkoord uit 2011 ’Uitdagend Gelderland’. Daarin staat dat „de provincie in de komende jaren een aanjager wil zijn van de Gelderse economie”. Statenleden vroegen zich af hoe het PIP zich daarmee verhoudt.

voorbereidingsbesluit genomen (zie kader: Derde voorbereidingsbesluit op rij). Daarmee heeft de provincie opnieuw een jaar de tijd om een besluit te nemen.

LTO Glaskracht is blij met het voorbereidingsbesluit. Claessen: „Nieuwe ronde, nieuwe kansen. Wij willen constructief meedenken over een oplossing en daarover met PS in conclaaf gaan. Wij vinden dat er nu toch heel gauw planologische duidelijkheid moet komen voor onze tuinders. Dit dossier hangt al langer dan tien jaar boven de markt. Het wordt echt tijd om knopen door te hakken.”

Binnen de Statencommissie lijkt men, volgens een woordvoerder, erg uit op wat tegenwoordig ook wel ’co-creatie’ wordt genoemd. Co-creatie is een vorm van samenwerking, waarbij alle deelnemers invloed hebben op het proces en het resultaat daarvan, in dit geval een inpassingsplan.

Ook LTO Glaskracht is daar voorstander van. „Maar in onze optiek is daarbij geen plaats voor wijzigingsbevoegdheid”, aldus Claessen. <

In het kort n De herstructurering van de tuinbouw

in de Bommelerwaard wil niet vlotten. n Over het provinciale inpassingsplan,

Nieuw hoofdstuk Vorige week diende zich een nieuw hoofdstuk aan in de ’soap’ over de Bommelerwaard. PS namen op 22 januari geen besluit over het PIP. In plaats daarvan werd, tijdens een besloten vergadering, een nieuw

10

Bommelerwaard.indd 10

nodig voor de uitvoering van de herstructurering, wordt al langer dan een jaar gediscussieerd. n Inzet daarbij is wie de regie krijgt: alleen de overheid of álle betrokken partijen.

Oeganda

Rennen Nou wordt er heel wat afgerend in Afrika en sinds Oeganda de gouden plak heeft gehaald op de marathon bij de Olympische spelen, is iedereen nog harder gaan lopen. De een rent hard over de weg omdat hij anders plat wordt gereden en de ander rent hard om misschien toch ook maar die kampioen te worden op de marathon. Weer een ander loopt ver en hard om water te halen. Soms moeten hele volksstammen letterlijk en figuurlijk keihard rennen voor hun leven omdat er ergens weer eens een opstand of oorlog is uitgebroken.

Ons buurland in het noorden Zuid-Soedan is recentelijk weer volop in het nieuws. Het jongste land ter wereld heeft ook al een record in de boeken dat het het jongste land is met een burgeroorlog. Vele mensen uit dat land zijn aan het rennen voor hun leven omdat de president ruzie heeft met de oppositie en die volledig uit de hand dreigt te lopen. Dit heeft weer tot gevolg dat vele Oegandezen, Kenianen, Somaliërs hard wegrennen, met hun laatste bezittingen onder hun arm, om een veilig heenkomen te zoeken. Hadden ze net hun business opgezet en liep het als een tierelier, moeten ze weer rennen.

Het hele continent rent dus al dan niet voor de goede zaak, oorlog, water. Om de spiraal te doorbreken, je moet toch ergens beginnen, hebben we bussen ingezet voor ons personeel. Scheelt voor ongeveer duizend mensen toch een flinke wandeling of voor degenen die bijna te laat zijn een goede sprint. De tijd van lopen is voorbij en men zit nu lekker gezellig in de bus naar het werk.

Zo zal het zich langzamerhand wel ontwikkelen in Afrika. Er zal steeds minder gerend te hoeven worden. De ontwikkeling van een continent komt met schokken, maar de stijgende lijn hebben we te pakken, hoewel we er nog lang niet zijn.

In de tussentijd hebben we nog een nieuwe uitvinding vanuit Canada die men hier aan het implementeren is: de prothese uit de 3D-printer. Heb je nog maar één been, dan printen we toch gewoon even een nieuwe.

Gelukkig gaan ook hier de ontwikkelingen gewoon door.

Feico Smit is algemeen directeur Royal van Zanten Oeganda

Vakblad voor de Bloemisterij 5 (2014)

29-01-14 14:01

13 20 3

3 19

Bel 0342 - 49 48 89 voor de advertentiemogelijkheden, wij geven u graag advies.

545168.indd 11

media

29-1-2014 10:37:45

IPM 2014 biedt voor iedereen wat wils Robots voor het verplaatsen van planten. Nieuwe krijtmiddelen of cultivars.

Producten waarmee de belading van een kar verbetert of juist het kasklimaat optimaliseert. Het is een greep uit het brede aanbod op de IPM in Essen.

Arie-Frans Middelburg en Hans Neefjes afmiddelburg@hortipoint.nl, hneefjes@hortipoint.nl

Kalanchoë voor in de vaas De IPM-innovatieprijs in de categorie snijbloemen ging naar een kalanchoë. Het bedrijf Queen van de Deen Knud Jepsen is al langer in zijn veredelingswerk op zoek naar types die niet op de pot maar in de vaas kunnen excelleren. Nu is er door kruising van de bekende Kalanchoë blossfeldiana en wilde soorten een aantal hybriden ontstaan die rijp zijn voor productie. Queen liet drie van de zes beschikbare rassen zien in Essen. Het bedrijf heeft ook al een winkelconcept ontwikkeld waarin zij de stelen verpakt presenteert. Drie weken houdbaarheid is gegarandeerd, vermeldt een sticker op de verpakking. Queen houdt de productie en verkoop voorlopig in eigen hand. Dit jaar zal gebruikt worden voor marktintroductie en testen. Daarvoor zijn genoeg stelen beschikbaar.

Kijk voor meer foto’s op:

www.vakbladvoordebloemisterij.nl

Optimaal beladen met halve platen Zagen en hakken in platen is niet meer nodig, door de flexplaat of combiplaat van handelsmaatschappij K.G. van Vliet. Op een kar passen nu zowel hoge als korte producten, waardoor ook bij een diversiteit aan gewassen optimale belading mogelijk is. Een aantal weken geleden introduceerde het bedrijf uit Aalsmeer de plaat. Hij kost net zoveel als een hele plaat omdat er meer handwerk nodig is bij de fabricage. Een andere klantgerichte oplossing is de zogenoemde microcontainer, die in maatvoering de tegenhanger is van de bekende eurokar. „Hij is minder robuust, maar sterk genoeg. Groot voordeel is de huurprijs van ongeveer € 7 per jaar, ongeveer eenderde goedkoper dan de eurokar”, zegt manager Bob IJpelaar.

Robots doen het werk Plant wijder zetten of ophalen. In Amerika gaat het op een aantal bedrijven sinds kort op de manier die te zien was in de stand van de Visser uit ’s-Gravendeel. Het bedrijf Harvest Automation liet daar twee robots planten verplaatsen op een paar vierkante meter. Ruim tien kilo kunnen de robots tillen. Tweehonderd bewegingen per uur zijn haalbaar. De robots zijn makkelijk instelbaar en weten via sensoren en enige software waar ze zijn en wat ze moeten verplaatsen. In Amerika rijden al tientallen HV-100’s, zo heet het eerste product van Harvest Automation, rond op kwekerijen. Ze wegen 45 kilo en zijn ongevoelig voor weersinvloeden. Op een volle accu kan hij vier uur werken.

12

IPMHighlights-pag1-4.indd 12

Vakblad voor de Bloemisterij 5 (2014)

29-01-14 15:25

Effe snel hoesjes aantrekken

Op de iPhone toont accountmanager Paul van Gils een compact overzicht van de producten van Mardenkro. ReduSol en ReduHeat zijn bekend. ReduFuse verstrooit zonlicht tot diffuus groeilicht. Het gewas kan daardoor meer licht ontvangen en verdragen. Het middel schermt nauwelijks, waardoor het te warm kan worden in de kas. Voor lichtminnende gewassen die daar niet tegen kunnen is er het nieuwe ReduFuse IR. Dat houdt zo’n 40% van de warmte (infrarood-)straling tegen. „Ook bij dit product geven wij als tip dat telers zich goed moeten laten voorlichten over de klimatologische effecten van een coating”, geeft Van Gils aan. Met ReduFlex Blue is in 2013 de eerste ervaring opgedaan bij rozentelers. De coating houdt naast warmte ook blauw licht tegen, waardoor er in verhouding meer rood licht bij het gewas komt. Dat leidt tot meer scheuten, zo bleek. ReduFlex Green is voor zuidelijke landen en nog niet praktijkrijp.

FOTO: HANS NEEFJES

Zes coatings op een rij

Hygiëne wordt steeds belangrijker op teelt-, veredelings- en proefbedrijven. Schoenen moeten uit of er moet een hoesje omheen.

Gedoe, weet het bedrijf Horti-Innovations in Wateringen. Ze bedacht de HortiShoe waarmee je snel een hoes om je schoen kan doen.

Een gat in de markt, want er zijn volgens het bedrijf al pallets vol de deur uitgegaan na de introductie van het product, zo’n acht maanden geleden. De prijs is €169 en dat is tijdelijk met 600 gratis overschoentjes. Er passen 50 hoesjes in de voorraad. Dat blijkt in de praktijk genoeg om een groep bezoekers snel van dienst te kunnen zijn. Losse hoesjes zijn leverbaar: 2.500 stuks kosten €195.

Ik ben van hier

Zuinig en zorgvuldig ventileren Het Duitse bedrijf Doll Warmtechnik uit Mössingen won in 2013 een innovatieprijs met zijn Turbulator. Twee uitvoeringen zijn van dit type ventilator beschikbaar, de DV 5.000 en de DV 8.000. Ze kosten respectievelijk € 500 en € 750. Van de Turbulators zijn de afgelopen 1,5 jaar reeds 3.500 stuks in kassen opgehangen.

Nog niet in Nederland, want daar zijn goedkopere ventilatoren beschikbaar en is er voorkeur voor Nederlandse techniek, gaven vertegenwoordigers van Doll Warmtechnik aan. De kleinste variant brengt per uur maximaal 5.000 m3 kaslucht in beweging, de grote 8.000 m3. Het ’werkveld’ is grofweg 16 of 32 m2 onder de hangende Turbulator.

Duitser hebben, net als Engelsen, een voorkeur voor producten van eigen bodem. Homegrown is een bekende term in Engeland.

De VDB, vereniging van Duitse bloemengroothandelsmarkten, bedacht het concept 'Ich bin von hier'.

Telers uit de regio van een van de negen aangesloten groothandelsmarkten kunnen via stickers duidelijk maken dat hun producten van Duitse bodem zijn.

Sommige telers doen daar een schepje bovenop, zoals blijkt uit de foto. Gerbera’s uit de Nederrijn. De leden van de VDB zijn in WestDuitsland gesitueerd. ’Von Hier’ betreft dus niet heel Duitsland.

Lees verder > Vakblad voor de Bloemisterij 5 (2014)

IPMHighlights-pag1-4.indd 13

13

29-01-14 15:25

> Vervolg van pagina 13

Zware bollen uit Peru

FOTO: ARIE-FRANS MIDDELBURG

Gebroeders van Velden uit ’s-Gravenzande deelt de stand met bollenleverancier AgroFloral uit Peru. Arie van Velden, die bollen kweekt, veredelt en vermeerdert voor de droogverkoop en andere kwekers, is lovend over de Peruaanse bollen. „Ze zijn nog beter dan de Braziliaanse”, aldus Van Velden (r). „Ze groeien in de woestijn, het regent er niet en daardoor valt er geen water in het hart van de bol. Zo hebben ze geen last van rottigheid. De kwaliteit van de Braziliaanse bollen is wisselvalliger.” De bollen uit Peru gaan bij Van Velden ’de pot op’. Dankzij de Peruaanse bollen, die een zware kwaliteit en veel inhoud hebben, richt Van Velden zich op het hogere segment. „Het is de enige plek waar wij kunnen overleven.” Het is de tweede keer dat Van Velden op IPM staat. Arie van Velden noemt het dé beurs voor de hele tuinbouw. „We staan hier in het centrum van Europa, het is de belangrijkste consumentenmarkt, en er lopen bezoekers uit de hele wereld.”

Een hangzak met kruiden In de stand van Perkgoed Partners werden enkele nieuwe concepten getoond. Een ervan was Seasons Best. In vier seizoenen worden verschillende planten in een hangzak met een waterpijpje geplant. Van week 16 tot 26 gaat het om kruiden als paarse basilicum, bonte salie, verveine, tijm, rozemarijn en munt. In totaal zitten er tien planten in de zak die bevestigd kan worden aan de muur in de tuin. Ammerlaan is ook bezig met een kortere zak. Arno Hueting van Leo Ammerlaan Plantenkwekerij gaf aan dat deze variant met de kruiden in de zak nieuw is. Het telen van eigen groente, eigen kruiden en zelf eten koken is populair, vertelde hij. Dit was ook zichtbaar door de massale toestroom van bezoekers in de stands van Duitse kruidentelers. Met het eigen kruidentuintje speelt Ammerlaan hier op in. „We krijgen er heel veel goede reacties op. Mensen stoppen allemaal.” Leo Ammerlaan gaat het concept op basis van de reactie seventueel nog aanpassen, liet Hueting weten.

Sortiment cyclamen blijft uitbreiden Nog steeds verschijnen er nieuwe vormen en kleuren cyclamen. Veredelaar Varinova uit Bleiswijk toonde Picola Shine Red uit de Picola-serie, een serie microcyclamen.

Volgens officemanager Carolien Klein onderscheiden ze zich door de brede witte rand. „Breder dan bij andere witranders. Er komen nog meer cultivars met brede witte randen, ook voor buiten.” Het Japanse bedrijf Yamatsuri Engei toonde cyclamen met opvallende dubbele bloemen die uit meristeemplantjes opgroeien. „Daardoor kost een plantje zo’n € 2. Dat is in Japan geen probleem. Maar we kijken samen met Schoneveld uit Twello of het goedkoper kan. Zij kweekten de planten op die je op deze beurs ziet,” zegt marketeer Taiki Kanazawa.

14

IPMHighlights-pag1-4.indd 14

Vakblad voor de Bloemisterij 5 (2014)

29-01-14 15:25

’Positieve ontwikkelingen bij Rijnplant’ „Het is niet zo dat alle problemen de wereld uit zijn, maar er zijn positieve ontwikkelingen”, zei algemeen directeur Aad van der Lem van Rijnplant. Door een grote reorganisatie in augustus heeft de anthuriumveredelaar en producent de kosten beter onder controle en de markt voor jonge planten is internationaal ’booming’. „Nederland is stabiel en Zuid-Amerika, Noord-Amerika en Azië zijn al langere tijd goed”, zegt Van der Lem. Het feit dat AllsenzA, waar Rijnplant lid van was, voor een groot deel uiteen is gevallen, staat los van de reorganisatie, zegt Van der Lem. „We werken nog wel met de anthuriumkwekers samen. We hebben een hybride relatie.

Het zijn onze klanten en we stemmen het assortiment af. Tegelijkertijd zijn het concurrenten.”

FOTO: ARIE-FRANS MIDDELBURG

Betere prijzen dankzij Orchidiva

Op reis met Voyage Esperit Forever van Jan van Geest in ’s-Gravenzande toonde op IPM het Voyage-concept voor groene planten in 8,5 cm-pot. Het assortiment van Voyage is verdeeld in planten uit vier klimaattypen: jungle (met name ficussen), savanne (onder andere tradescantia’s), bos (waaronder varens) en subtropen (rhipsalissen). Het concept maakt duidelijk waar de planten vandaan komen, in welk klimaat ze leven en welke verzorging de planten nodig hebben, legde Jasper van de Belt van Esperit Plant uit. De diverse collecties bestaan uit meerdere cultivars en er zijn mixen die vernoemd zijn naar bekende ontdekkingsreizigers als Abel Tasman, James Cook, Christoffel Columbus en Marco Polo. Zo bestaat de jungle expedition uit negen ficussen en een murraya. De planten van de Voyage-collectie worden geleverd in een doos in de sfeer van ontdekkingsreizen.

Vakblad voor de Bloemisterij 5 (2014)

IPMHighlights-pag1-4.indd 15

Volgens Marco van de Koppel is het effect van de lancering van Orchidiva als merknaam voor de potcymbidium van Fred Besuijen twee jaar geleden merkbaar.

Besuijen krijgt betere prijzen voor zijn planten dan voorheen. En komend seizoen komen er ook nog eens 350.000 planten minder op de markt doordat de tuin van Power Force in De Lier, dat gestopt is, dan leeg is. Tot twee jaar terug waren de kwekers verenigd onder King of Orchids, maar dat viel uiteen. Fred Besuijen besloot toen in samenwerking met Promo Flora en Prima Label zijn cymbidiums vrouwelijker en frisser te positioneren voor de bovenkant van de markt. Niet meer het harde zwart-geel maar roze. De naam Orchidiva past daar bij, aldus Van de Koppel. Het staat voor de vrouw uit het hogere segment. Er is een site in zeven talen, een inspiratieboek en beelden voor de handel, bijpassende hoezen en dozen en boekjes met informatie die aan de plant vast worden gemaakt in plaats van etiketten die in de aarde worden gestoken. Van de Koppel vertelt het verhaal van Orchidiva op buitenlandse beurzen. Zoals in Padova, Italië in samenwerking met exporteurs. Binnenkort start ook promotie in Rusland. „We zijn heel content hoe het merk geadopteerd is door de schakels in de keten. De naam Orchidiva raakt bekend.”

15

29-01-14 15:25

Telers aanwezig op WinterPlaza van FloraHolland:

’De tijd dat de handel vanzelf wegliep is voorbij’ Er is in de winter meer te koop dan roos, tulp, chrysant en lelie. Dat werd vorige week maar weer eens duidelijk op de WinterPlaza in Aalsmeer. Zo’n veertig kwekers waren aanwezig om hun product aan het kopende publiek te promoten. „Een een-op-een-gesprek met een klant is af en toe wel goed.”

Cindy van der Zwet cvanderzwet@hortipoint.nl

Z

Hij is er al een aantal tegen het lijf gelopen deze ochtend. „Je praat bij over de handel en of ze tevreden zijn. Dat kan natuurlijk ook telefonisch, maar een een-op-een-gesprek is af en toe wel goed”, vindt Van Gils. Hij wil zijn klanten vandaag vooral meegeven dat er dagelijks vanaf de kwekerij transport naar Aalsmeer plaatsvindt. „Om elf uur vertrekt de bus uit Dongen en om half twaalf zijn de bloemen in Aalsmeer. De logistiek is nu op orde. Wij willen onze klanten service bieden.

Er zijn drie kwekers van snijphalaenopsis en op dit soort punten probeer je je weer te onderscheiden”, legt Van Gils uit.

uit De Lier. Volgens hem is dit een goede gelegenheid om het product te promoten en je gezicht te laten zien. „Strelitzia is een klein product, maar ik ben ervan overtuigd dat het groter kan worden. De tijd dat de handel vanzelf wegliep is voorbij; je moet dus aan promotie doen”, vindt hij. Volgens Van Os is er nog best wel wat onduidelijkheid over het product. Sommige bloemisten weten niet dat het in deze periode voorhanden is. Ook is het verschil tussen import en Nederlands aanbod volgens hem niet altijd duidelijk. „Die onwetendheid wil ik graag wegnemen”, zegt de kweker.

Snijorchideeënbedrijf Pulcher uit Dongen heeft zoveel mogelijk van zijn klanten uitgenodigd om naar Aalsmeer te komen.

En dat heeft volgens Bart van Gils gewerkt.

Grootsere aanpak

Foto’s: cindy van der Zwet

o’n 450 vazen bloemen staan deze ochtend op de WinterPlaza bij de Cultra in Aalsmeer uitgestald. „Deze periode is voor de handel ook moeilijk, we proberen ze op deze plek te inspireren”, legt Arie Bezemer van FloraHolland het doel van dit evenement uit.

Even na 09.00 uur lopen er aardig wat exporteurs tussen de vazen met bloemen rond.

Voor hen is er niets nieuws onder de zon. „Er staat genoeg. Tegenwoordig is alles bijna jaarrond te koop. Wat ik hier zie, is ook voor de klok te koop. Maar op zo’n ochtend spreek je weer kwekers en collega’s”, meent Hans Koek, verkoper bij Wesseling Export.

Er zijn deze ochtend zo’n veertig kwekers aanwezig die bij ’hun’ vaas bloemen staan.

Een daarvan is strelitziateler Marco van Os

Leo van der Zon toont op de WinterPlaza narcis Paperwhite. „Het is een klein product; ik wil het hier weer onder de aandacht te brengen.”

16

WinterPlazavorm.indd 16

Opvallend veel aanbod uit de importlanden is deze ochtend aanwezig op de Cultra. Ook díe handel is alom bekend bij de inkopers. „Eigenlijk valt het mij tegen hoeveel telers er zijn. Er staat veel buitenlandse handel.

Het zou leuk zijn om juist die kwekers te spreken”, vindt een inkoper van FleuraMetz.

Samen met een collega is hij naar de WinterPlaza gekomen. Vorig jaar bezocht hij ook de SummerPlaza die toen in de Pyramide in Naaldwijk plaatsvond. Arie Bezemer legt uit dat juist voor deze locaties is gekozen, omdat bloemisten hier hun inkopen doen en zij tegelijkertijd geïnspireerd kunnen worden. „Door al het aanbod te bundelen, bieden we telers een groter podium en wordt het voor klanten net wat interessanter om hier naartoe te komen. In het verleden organiseerden we per productgroep Meet & Greet’s, maar nu pakken we het grootser aan.”

Het aantal bloemisten dat rondloopt op de Plaza valt tegen. Veel ondernemers zijn overdag in hun winkel, verklaart Corina Spigt. Zij heeft deze ochtend wel tijd vrijgemaakt om naar Aalsmeer te komen. „Maar Vakblad voor de Bloemisterij 5 (2014)

29-01-14 10:45

ik heb geen winkel. Ik verzorg workshops en maak bloemwerk aan huis.” Met haar camera in de aanslag, staat ze geïnteresseerd naar arrangeur Martin Groen te kijken. Hij maakt verschillende boeketten en arrangementen. „Echt hartstikke mooi. Ik kom hier om wat inspiratie op te doen. Net heb ik een mooie, nieuwe lisianthus gezien. Ik verwerk die bloem veel in bruidwerk”, vertelt Spigt.

Ze geeft aan verder nog geen telers gesproken te hebben. Met name de demonstratie van de arrangeur wekt haar interesse. „Ik ben ooit wel eens bij een rozenbottelkwekerij geweest. Hartstikke leerzaam. Al zie je wat er allemaal bij komt kijken, dan kan ik dat uitleggen aan mijn klanten. En dan snappen ze beter waarom er een bepaald prijskaartje aan hangt”, weet de bloemiste.

Knap ingewikkeld Een paar meter verderop staat teler Simon van der Ende uit Maasdijk bij zijn vazen amaryllis. Ook hij wil zijn product promoten en overbrengen dat amaryllis prima in januari, februari en maart gebruikt kan worden. Nu kleeft er volgens Van der Ende vooral een kerstimago aan de bloem. De amaryllistelers willen gezamenlijk graag het seizoen verlengen. Deze ochtend merkt hij dat de ogen vooral gericht zijn op de spinachtige amaryllis Marenque. „Een aantal bloemisten heeft dit soort nog nooit gezien.

De handel moet het dan eerst oppakken.

Volgens teler Simon van der Ende valt deze spinachtige amaryllis Merenque op. „Niet alle bloemisten kennen dit soort. Het is knap ingewikkeld om nieuwe soorten te introduceren.”

Het introduceren van nieuwe soorten is knap ingewikkeld. Ze schreeuwen er altijd om, maar tegelijkertijd zijn inkopers ook zo voorzichtig. Je ziet dat er steeds meer van hetzelfde op de markt komt. Voor telers werkt het makkelijk en het brengt ook meer op, maar eigenlijk werken we zo een probleem in de hand”, stelt Van der Ende.

Narcissenteler Leo van der Zon uit Voorhout onderschrijft dat het introduceren van nieuwe soorten lastig is. Hij toont vandaag narcis Paperwhite. Een nicheproduct. „Tegenwoordig moet alles groot en snel en gaat het voor kleine prijsjes weg. De markt voor deze narcis is dan ook niet groot. Klanten kopen hier geen grote volumes van, maar slechts een paar emmertjes”, ervaart Van der

Marco van Os (rechts) wil zijn strelitzia bij de handel promoten. „En er is ook nog best veel ontwetendheid over dit product. Dat wil ik wegnemen.”

Vakblad voor de Bloemisterij 5 (2014)

WinterPlazavorm.indd 17

Zon. Met de deelname aan deze Winterplaza hoopt hij de afzet te kunnen stimuleren en de bloem weer onder de aandacht te brengen bij de inkopers. Van der Zon is redelijk tevreden over de start van het seizoen. „Vanaf half december tot half januari heeft het goed gelopen, maar nu gaat het even minder. „Kijken wat de komende maanden zullen gaan brengen”, geeft hij aan.

Langzaam wordt het rustiger op het plein. De ochtend loopt ten einde. Kwekers keren weer huiswaarts in de hoop dat zij het product weer onder de aandacht is van de kopers. Of de WinterPlaza ook inderdaad de afzet zal bevorderen, is afwachten. De 450 vazen met bloemen blijven in ieder geval nog de hele week op de Cultra staan. <

Arrangeur Martin Groen geeft deze ochtend een demonstratie en laat de bloemisten zien wat je met de bloemen kunt doen.

17

29-01-14 10:45

Vragen Stuur uw vragen naar Postbus 9324, 2300 PH Leiden.

U kunt ook bellen, faxen of mailen: Peter van Leth, 071-56 59 688, pvanleth@hortipoint.nl

Hoe beloon ik meewerkende kinderen fiscaal voordelig?

Mijn kinderen helpen mee in het bedrijf. Hoe betaal ik ze het gunstigste uit?

W

anneer de kinderen meewerken in het bedrijf kan het fiscaal aantrekkelijk zijn om hen een vast salaris uit te betalen. De inkomsten die uw kinderen voor hun werkzaamheden krijgen, blijven voor hen meestal onbelast.

Afhankelijk van de fiscale situatie van het kind en de ouder(s) hoeft het meewerkende kind geen inkomstenbelasting te betalen over het ontvangen loon; de ouders krijgen een aftrekpost tegen maximaal 45%. Het voordeel kan dan oplopen tot enkele duizenden euro’s op jaarbasis.

Het salaris van de kinderen kan door de ouder(s) als loonkosten worden meegenomen en vervolgens dus als aftrekpost worden gebruikt. Het belastingvoordeel dat deze aftrekpost oplevert, is afhankelijk van het resultaat van de onderneming. Voor 2014 kan dit maximaal 45% zijn. Het kind verkrijgt het salaris (gedeeltelijk) onbelast vanwege de toepassing van de heffingskortingen. De algemene heffingskorting is voor 2014 € 2.103; de arbeidskorting is afhanmartin van Wirdum, alfa accountants en adviseurs, mvanwirdum@alfa.nl

kelijk van het salaris van de kinderen. In de meeste gevallen zal dit bijna 2% van het arbeidsinkomen zijn.

Een meewerkend kind krijgt op jaarbasis vanuit het bedrijf van de ouder(s) een loon van € 6.000. Als het kind verder geen inkomsten heeft, wordt over deze € 6.000 (bijna) geen inkomstenbelasting betaald. De loonkosten voor de ouders bedragen € 6.465, omdat er ook een premie zorgverzekeringswet (7,5%) moet worden afgedragen. Als deze loonkosten vanwege de omvang van de winst van de onderneming in totaal tegen 45% aftrekbaar zijn, kost dit de ouder(s) in werkelijkheid maar € 3.547, terwijl het kind € 6.000 krijgt. Een voordeel van bijna € 2.500 op jaarbasis. Wanneer het meewerkende kind verplicht verzekerd is voor de werknemersverzekeringen, zoals de WW, kan het voordeel ongeveer € 2.000 op jaarbasis bedragen.

Heeft uw kind nog een ander baantje naast het werk binnen uw bedrijf, dan kan het zo zijn dat hij of zij nog wel belasting moet bijbetalen. Dit verkleint het voordeel.

Let daarom ook goed op de kinderbijslag en de studiefinanciering. Voor beide regelingen

IllustratIe: Peter moorman

mag een kind niet te veel bijverdienen, omdat anders gekort wordt op deze regelingen.

Daarnaast kan er ook een vereenvoudigde regeling voor de afdracht van loonbelasting van toepassing zijn. Hierbij is het van belang of het kind een zogenoemde echte of fictieve dienstbetrekking heeft. Hiervoor is bijvoorbeeld van belang of het kind onder dezelfde arbeidsvoorwaarden werkt als de andere medewerkers. <

Hoe is managementoverleg te verbeteren?

In ons managementoverleg worden regelmatig goede ideeën geopperd, waarmee meestal niets wordt gedaan. Wat is hier aan te doen?

H

et managementteam gaat meestal over operationele zaken (korte termijn). Soms ontstaan er spontaan ideeën die voor de langere termijn goed zijn voor het bedrijf. Vaak door tijdsdruk wordt er echter niets mee gedaan met mogelijke frustraties tot gevolg. Het zijn zaken zoals het gaan samenwerken met een ander bedrijf, die het team los van de dagelijkse

18

05.vraagl.indd 18

waan van de dag moet bespreken. Kortom een moment en plaats kiezen wanneer de druk en de hectiek van de operationele zaken er even niet zijn.

De eerste vraag is of het idee door iedereen belangrijk gevonden wordt en welke prioriteit het heeft. Is er voldoende draagvlak dan komen zaken aan de orde die uitgezocht moeten gaan worden. Een goede omschrijving van het idee is de basis om de juiste vragen te formuleren. Met deze vragen kunnen leden van het team aan de slag gaan.

De volgende valkuil kan zijn de tijd. Men verzandt in het dagelijkse werk waardoor van de actiepunten niets terechtkomt. Een tijdsplanning hoort dan ook zeker bij de uitwerking van het idee, waarbij er regelmatig een terugkoppeling is op de actiepunten

naar de andere teamleden. Dit is noodzakelijk om het draagvlak te behouden, maar ook om eventueel de aanpak bij te sturen.

Het monitoren van de afspraken rond een idee kan tijdens de reguliere vergaderingen van het managementteam. In principe is het verzamelen van kennis voor dit onderwerp een operationeel onderwerp. Op een bepaald moment zal er een bijeenkomst gepland worden waar nadrukkelijk over de verzamelde informatie een besluit genomen zal moeten worden. Op deze wijze leiden ideeën mogelijk tot veranderingen en blijft uw managementteam gemotiveerd. <

Peter Engelen, bedrijfsadviseur Flynth adviseurs en accountants, peter.engelen@flynth.nl

Vakblad voor de Bloemisterij 5 (2014)

29-01-14 10:45

Markt Klok prijsbeelden

Let op: de lijnen lopen in het volgende jaar over zonder van kleur te veranderen.

Groene planten

Snijbloemen ’11/’12

40

’13/’14

’12/’13

’11/’12

20

130

140

Middenprijs in centen

Middenprijs in centen

25

130 120 110 100

2

3

4

5 6 week

Nog geen beweging te bespeuren in de middenprijs van de snijbloemen. Deze blijft onveranderd op 24 cent.

80

120 110 100 90

90

45 46 47 48 49 50 51 52 1

’13/’14

’12/’13

140

150

30

15

’11/’12

’13/’14

’12/’13

160

35 Middenprijs in centen

Bloeiende planten

45 46 47 48 49 50 51 52 1

2

3

4

5 6 week

De middenprijs daalt 10 cent tot 120 cent. In 2012 lag deze ook op 120 cent en in 2013 op 113 cent.

80

45 46 47 48 49 50 51 52 1

2

3

4

5 6 week

Ten opzichte van week 3 zakt de middenprijs 2 cent tot 107 cent en ligt daarmee ruim boven de voorgaande twee jaren.

Bron: FloraHolland

de week van accountmanager kwekers

Edwin Siersma:

Foto: FloraHolland

’Inspelen op wensen van individuele bedrijven’ Bedrijf: FloraHolland Week: 4

Zaterdag

Woensdag

„De week begint op zaterdag. Het was de derde Tulpendag op De Dam in Amsterdam. Met een grote groep vrijwilligers hebben we ’s morgens de pluktuin opgebouwd. Om 13.00 uur ging de tuin open en stond het publiek rijendik te wachten. We hebben alleen maar enthousiaste geluiden gehoord. Aan het eind van de middag was de tuin leeg. Het was een zeer geslaagde dag.”

„Ik controleer de laatste zaken voor de FPC Tulp komende vrijdag.

Hierna een beoordelingsgesprek met mijn leidinggevende. Een mooi moment om vooral ook vooruit te kijken. ’s Middags een overleg met een aantal collega’s van logistiek en accountmanagement over de dienst Connect Logistiek. Hier hebben we besproken wat er goed gaat en wat beter kan.”

Maandag

Donderdag

„’s Morgens bekijk ik mijn agenda voor de komende week en bereid ik het één en ander voor. ’s Middags ga ik samen met een collega van logistiek op bezoek bij een kweker die een probleem had met slotplaten.

Na een goed gesprek hebben we het kunnen oplossen.”

„Deze dag begint met een bezoek aan een freesiakweker. Hij gaat gebruikmaken van een marketingconcept dat is ontwikkeld samen met een koper. Een goed initiatief waar al meer freesiakwekers gebruik van maken. ’s Middags zijn er twee bijeenkomsten met collega’s over de veranderingen in de FloraHolland-organisatie.”

Dinsdag „In Rijnsburg een overleg met het tulpenteam. We bespreken ontwikkelingen in de markt van de afgelopen week en we kijken vooruit naar de komende weken. Wat heeft aandacht nodig en waar kunnen wij ondersteunen? ’s Middags ga ik op bezoek bij twee kwekers. Zij hebben vragen over het nieuwe kwaliteitsbeleid.”

Vakblad voor de Bloemisterij 5 (2014)

Markt-1-prijsbeelden-nw.indd 19

Vrijdag „De dag begint met een vergadering van FPC Tulp. Het nieuwe kwaliteitsbeleid staat centraal. Hierna bezoek ik twee kwekers in WestFriesland. De rode draad van vanmiddag: Hoe kan FloraHolland beter inspelen op de wensen van individuele bedrijven?”

19

29-01-14 10:45

In de grafieken wordt de procentuele verandering (= index) weergegeven van de prijs en de totale aanvoer ten opzichte van vorig jaar.

Jill Berens jberens@floraholland.nl

Snijbloemen Ontwikkelingen afgelopen zes weken t.o.v. een jaar eerder 150

in procenten

125

100

75

50

51

52

1

Aanvoer index

2

3

4

week

Prijs index

Hogere bloemenprijzen bij meer stuks In week 4 blijven de winterse temperaturen van vorig jaar nog achterwege en zet de positieve beweging bij snijbloemen door.

De middenprijs stijgt ruim 16% bij een groeiend aanbod van 5% vergeleken bij vorig jaar. De aanvoerindex komt uit op 105 punten. Bijna alle producten noteren hogere prijzen. Bij 10,5% meer stelen ziet tulp nog steeds de prijs stijgen met 1 cent ten opzichte van 2013. Grootbloemige rozen brengen 7 cent meer op bij ruim 4% minder stelen. Ook tros- en geplo-

zen chrysant brengen meer op. In stelen blijft de geplozen iets achter maar schiet ruim 10 cent omhoog in prijs. Met ruim 8% meer aanbod levert troschrysant nog altijd 1 cent meer op per steel. Germini doet het nog beter met ruim 19% meer stelen wordt per steel 3 cent meer betaald. Lelies houden de stijgende lijn vast, zo noteren Aziaten een prijsstijging van 16 cent bij een ruim 31% groter volume.

De aanvoer van hyacint trekt aan, alleen zakt de middenprijs 5 cent bij 22% meer stelen.

Kamerplanten Ontwikkelingen afgelopen zes weken t.o.v. een jaar eerder 150

in procenten

125

100

75

50

51

52

1

Aanvoer index

2

3

4 Week

Prijs index

Lichte prijsdaling bij groter aanbod De aanvoer van kamerplanten schiet verder omhoog met bijna 23% in week 4 ten opzichte van dezelfde week in 2013. De middenprijs zakt uiteindelijk naar € 1,61. Phalaenopsis brengt per pot nog steeds 32 cent meer op bij een bijna 1% groter aanbod.

Kalanchoë laat deze week mooie resultaten zien en wordt bijna 25% meer verhandeld tegen een prijsstijging van 11 cent per pot.

Voor potanthurium wordt 8 cent meer betaald bij een aanvoerstijging van 21%. Van bol-op-

pot hyacint (+26%) en narcis (+22%) wordt meer verhandeld.

Pothyacint daalt 1 cent in prijs, maar voor de potnarcis wordt 6 cent meer betaald. Ook deze week noteert cyclamen een omzetstijging met een 17 cent hogere prijs bij 10,5% meer aanbod. Ook bij de groene planten stijgt de omzet, vooral voor ficus wordt meer betaald bij een aanvoerstijging van 37%. In totaal stijgt de omzet van kamerplanten met ruim 22% in week 4 vergeleken met 2013.

Tuinplanten Ontwikkelingen afgelopen zes weken t.o.v. een jaar eerder 250

in procenten

200

150

100

50

51 Aanvoer index

20

Markt-2-Veilingbijdragen-nw.indd 20

52

1

2 Prijs index

3

4

week

Prijs daalt, aanbod schiet omhoog Met het zachte winterweer schiet de aanvoer van tuinplanten verder omhoog, zeker ten opzichte van de vrieskou in week 4 vorig jaar. De aanvoerindex bereikt in deze week 250 punten met een middenprijsdaling van 13% tot gevolg. Door de aanvoerpiek is de totale omzet bij tuinplanten verdubbeld. Koploper helleborus ziet bij een aanbodsgroei van ruim 51% de middenprijs nog stijgen met 31 cent. De prijs van primula blijft stabiel bij meer dan

het dubbele stuks vergeleken met 2013. Salix is de tuinplant van de maand januari; bij een verviervoudiging van het aantal stuks steeg de middenprijs 11 cent per stuk. De volgende maandproducten camellia en buxus noteren bij een verdubbeling van de aanvoer goede middenprijzen ten opzichte van vorig jaar De prijsval werd in de top 10 mede veroorzaakt door cyclamen; met een zeer forse aanvoerpiek daalde de middenprijs met 10 cent per stuk.

Vakblad voor de Bloemisterij 5 (2014)

29-01-14 10:45

Nederland

Over de toonbank

Ter Apel

Sandra Hovenkamp:

’Ik heb in al die jaren nog nooit een kweker gezien’ ren wij verschillende acties. We gaan er extra tegenaan om klanten terug te winnen.”

FOTO: GERDIEN DE NOOY

Hoe doen jullie dat?

Eigenares Sandra staat rechts op de foto.

Naam: Het Groene Huys Locatie: Ter Apel Sortiment: 70% snijbloemen, 20% planten, 10% aanverwante artikelen Specialiteit: Creativiteit Aantal medewerkers: 2

Hoe gaat de verkoop? „Het gaat goed. Ik heb vorig jaar de bloemenwinkel van mijn werkgeefster overgenomen.

De laatste periode voor de overname was het rustig in de winkel, maar nu zie ik dat het weer drukker wordt. De hele winkel is verbouwd en klanten zijn nieuwsgierig. Daarnaast organise-

Standpunt

Mee eens, oneens of denkt u er heel anders over?

Reageer dan bij de marktredactie: A.F. Middelburg, 06-23631549 of mail afmiddelburg@hortipoint.nl

Vakblad voor de Bloemisterij 5 (2014)

Markt-3-Toonbank-nw.indd 21

Wat koopt u in met Valentijn? „Natuurlijk rode rozen, vooral Grand Prix. Je merkt dat consumenten ook vaker naar wat anders grijpen. De rode rozen zijn natuurlijk best duur. Rode tulpen en anemonen verkopen wij ook altijd veel. En daarnaast kunnen de kleuren wit en roze ook prima voor Valentijn.”

Waar koopt u in? „Ik koop in op FloraHolland Eelde en bij Bloemenhuis Lubbe in Erica. Eigenlijk koop ik nooit bloemen direct bij kwekers. In Klazienaveen heb je wel wat rozenbedrijven. Ik heb in mijn hoofd

Hoe staat het met de concurrentie in Ter Apel? „Er is nog een bloemenwinkel, een inloopzaak.

Die kan prima naast onze speciaalzaak bestaan.

De Jumbo hier om de hoek zie ik eigenlijk meer als concurrent. De mensen die in de Jumbo komen, nemen ook wel eens een bloemetje voor eigen gebruik mee. Willen ze iets bijzonders en aparts of een cadeau, dan maken ze een ommetje naar onze winkel. Wij onderscheiden ons echt door de zelfgemaakte, aparte boeketten.”

Heeft u nog een tip voor telers? „Ik merk dat telers niet heel veel doen om in contact te komen met de bloemist. In al die jaren dat ik hier werk, heb ik nog nooit een kweker gezien of een mail gehad. Ik zou dat best leuk vinden. Ook om naar een kwekerij te gaan, op een open dag bijvoorbeeld. Van elkaar kan je veel leren!’’

’Lang leve de Glazen Tulp Award’

T

Bernhard Nanninga, Agrado, marketing en strategie voor de tuinbouw

„We plaatsen advertenties, maar daarbij blijft mond-tot-mondreclame heel belangrijk. Ook zijn wij actief op Facebook en dat werkt echt. Ik zet daar nieuwe producten op en dan komt er echt vraag naar. Nu staat er bijvoorbeeld een valentijnsactie op. Wij gaan drie boeketten verloten van € 20 en klanten kunnen aangeven aan wie ze de bloemen graag willen geven. Ik merk dat het zorgt voor binding met de winkel.”

zitten dat het interessant kan zijn om in de aanloop naar Valentijn een kweker te bezoeken.

Dan zijn de rozen waarschijnlijk net wat gunstiger geprijsd. Ik merk het nu al op de klokken.

Rood wordt alweer duurder.”

wee weken geleden werd de Glazen Tulp uitgereikt voor de beste marktintroducties 2013. Eerder was ik er getuige van hoe negentien genomineerden voor een vakjury hun noviteit of concept mochten laten zien. Met gefundeerde kritiek of juist lovende woorden werd commentaar gegeven op de introductie. Centraal stond het oordeel van de vakjury vanuit het perspectief van de consument.

Juist in dit perspectief zit de sleutel tot succes van de ’Glazen Tulp Award’.

De prijs is een stimulans om de sector met andere ogen te laten kijken naar hetgeen ze hebben ontwikkeld voor de markt. Met mensen in de jury zoals

Rob Verlinden (bekend van Robs Grote Tuinverbouwing) en Judith Baehner (groen redacteur Margriet) wordt kennis van zaken gekoppeld aan gevoel voor consumentenwensen.

Het initiatief van FloraHolland zou wat mij betreft nog beter omarmd en ondersteund moeten worden door de sector om verder tot bloei te komen.

Er schuilt een grote potentie in de formule om er iets spraakmakends van te maken en vooral om de sector op een ander denkniveau te krijgen. Ik stel daarbij voor om de jury nog meer internationaal te maken zodat het een Europees werkende Award wordt en de internationale pers het ook mak-

kelijker oppakt. Hiernaast kan met een online consumentenpanel de publieksprijs worden uitgereikt. Producenten leren daar heel veel van en kunnen er hun voordeel mee doen.

Ik begreep dat op dit moment de discussie wordt gevoerd of het fenomeen doorgezet moet worden gezien het beperkte budget. Als er echter iets beter op de kaart gezet moet worden en in geïnvesteerd zou ik hier zeker voor kiezen. Het is een ultieme mogelijkheid een rechtstreekse verbinding naar het grote publiek te maken. De ’Glazen Tulp Award’ als startpunt van succesvolle introducties.

21

29-01-14 10:45

Analyses snijbloemen

Voor aanvoergroei vanda verruimt markt onvoldoende Het aanbod van vanda wordt dit jaar weer groter en dat zal ook de prijs weer onder druk zetten. Handelaren kunnen prima uit de voeten met deze snijorchidee.

„Er is veel vraag in Rusland. We verkopen er best veel. Er is supergoed mee te werken, de bloemen zijn lang houdbaar en mooi”, is het marktbeeld van vanda van inkoper Johan Siebeling van Van Dijk Bloemen. Ruud Duivenvoorde, inkoper bij FleuraMetz noemt de vraag behoorlijk goed.

Bert Imthorn, inkoper bij FlorisHolland, vindt de belangstelling zelfs heel goed. „Dat ligt ook aan de lage prijsvorming, helaas niet gunstig voor de kweker.”

Druk op prijs De aanvoergroei met 17% bij FloraHolland tot 12,4 miljoen stuks in 2013 heeft de prijs onder druk gezet. Dat blijkt niet uit de middenprijs, die volgens de statistieken 2 cent is gestegen tot 44

cent. Want hierin is ook de prijs per tak verwerkt en het aanbod hiervan in de directe handel is in 2013 gestegen. „Er waren te veel periodes met een te hoog aanbod. De markt is wel verruimd, maar niet genoeg”, blikt Steef van Adrichem van marktleider Anco-pure-Vanda in Wateringen terug.

In de loop van 2013 kreeg Ancopure-Vanda er concurrentie bij van twee kwekerijen: Florescencia in Pijnacker vanaf mei en Zeurniet in Honselersdijk sinds november. „Op basis van de positieve verhalen”, verklaart teler John Vollering van Florescencia de keuze voor vanda. Johan Scheffers van Kwekerij Zeurniet startte met de bloemenaanvoer, omdat de prijzen voor de plan-

ten zorgelijk laag werden. „Daar hebben we vijf jaar ervaring mee, met bloemen zijn we nieuw.”

Tevreden over de prijsvorming en het rendement zijn de toetreders niet. „De handel moet er nog aan wennen”, denkt Scheffers. „De prijzen zijn erg wisselend en dat geldt eigenlijk ook voor de kwaliteit van bepaalde soorten”, is de ervaring van Vollering.

Assortiment Inkopers zijn nog niet overtuigd van de kwaliteit van de nieuwe aanvoerders en vinden dat Anco-pure-Vanda aan de top staat. „Het assortiment is breed en dat is een pluspunt”, vindt Siebeling.

Er zijn relatief veel introducties van nieuwe rassen, al is wit nog altijd de ontbrekende kleur. Be-

halve nieuwe kleuren doen ook nieuwe types hun intrede. „Een vervangend product is er niet voor de schaarse keren dat het te duur is”, is de ervaring van Duivenvoorde. „Snijphalaenopsis komt dan als alternatief het meest in de buurt”, vult Imthorn aan. Van Adrichem heeft dit jaar weer plannen om de positionering van vanda als A1-merk op consumentenniveau te versterken. „We doen al veel met eigen dozen, promotiemateriaal, nieuwe media en pr-acties”, geeft hij als voorbeelden. Maar een tipje van de sluier wil hij over de nieuwe marketinginspanningen niet oplichten. Hij verwacht dit jaar een uitbreiding van het aanbod. n

Gebrek aan regelmaat nekt groep overige snijorchideeën De groep snijorchideeën overig wordt met het jaar kleiner.

Met het grootste gewas hierin, paphiopedilum, wordt gestreefd naar piekaanvoer voor speciale dagen.

„Als het niet minstens drie dagen per week op de markt is, vervaagt een product. En dat is met bijna

alle overige snijorchideeën het geval”, verwoordt Bert Imthorn van FlorisHolland de mening

van inkopers van paphiopedilum, cattleya, odontoglossum en oncidium. De openbare gegevens hiervan zijn niet meer volledig betrouwbaar, omdat er weinig aanvoerders van resteren. „We hebben een hoekje odontoglossum op onze cymbidiumkwekerij. Een hobby, zoals vroeger veel orchideeënkwekers een apart hoekje hadden. Maar de productie is lastig op regelmaat te krijgen”, schetst Mathé van der Hoorn van M.G. van der Hoorn in Ter Aar.

Paphiopedilum Voor teler Paul Fransen van de gelijknamige kwekerij in De Lier zit het seizoen met paphiopedilum er bijna op. „Meestal voeren wij van december tot en met februari aan, dit keer korter. De

22

Markt-4-Snijbloemanalyses NEW.indd 22

resultaten waren beter dan vorig jaar, maar het houdt niet over.”

Tussen september 2012 tot en met maart 2013, kromp de paphiopedilumaanvoer bij FloraHolland met 34% tot bijna 400.000 stelen. De middenprijs zakte met 40 cent tot 54 cent.

René van der Eijk van de gelijknamige orchideeënkwekerij in Delfgauw, waar cymbidium de hoofdteelt is: „Pahiopedilum is lastig commercieel te krijgen.

Alleen als we voor speciale dagen kunnen leveren, zijn de prijzen goed. Daartussen niet.” „Consumenten willen tegenwoordig niet extra betalen voor speciale bloemen”, denkt inkoper Ruud Duivenvoorde van FleuraMetz. „En het imago is ouderwets”, voegt zijn collega Johan Siebeling van Van Dijk bloemen toe. n Vakblad voor de Bloemisterij 5 (2014)

29-01-14 10:45

Markt Nederlandse snijphalaenopsis tegen grens

Aanvoergroei Telers verwachten na de aanvoergroei afgelopen jaar in 2014 mogelijk nog een lichte toename door een betere productie. In 2013 steeg het aanbod bij Flora-

Holland met 12% tot 12 miljoen bloemen. Daarvoor werd gemiddeld 34 cent betaald, 7 cent minder dan in 2012. „Het begin was moeizaam, het einde goed en gemiddeld was het een matig jaar”, oordeelt teler Robbert van Gils van Pulcher Orchidee in Dongen. Er is geen uitbreiding van het areaal bij de drie Nederlandse producenten, die zo goed als 100% van het veilingaanbod bij FloraHolland aanleveren.

Verre markten Op de verre markten, zoals Amerika en het Midden-Oosten, is de concurrentie van producenten in Taiwan en steeds vaker Vietnam, behoorlijk. De verre markten zijn van oudsher belangrijk voor de speciale snijorchidee, bijvoorbeeld in speciale versieringen. In combinatie met de sterk fluctuerende vraag uit de ’rouw- en trouwmarkt’ is de prijsvorming voor snijphalaenopsis grilliger

Gemiddelde prijs in centen

„Vooral voor speciale gelegenheden doen we veel in snijphalaenopsis. En als het aan de klok heel goedkoop is, doen we ook wel mee”, geeft inkoper Johan Siebeling zijn beeld van de markt voor deze snijorchidee. „Aan bijzondere bestellingen is bij phalaenopsis vaak de instructie ’Unbedingt’ gekoppeld. Dan móet de klant ze gewoon hebben en maakt de prijs niet uit”, typeert inkoper Ruud Duijvenvoorde van FleuraMetz een deel van de vraag. Bert Imthorn, inkoper bij FlorisHolland herkent dit, maar ziet ook dat snijphalaenopsis steeds vaker in boeketten wordt verwerkt. „De markt is breder geworden”, stelt hij vast.

60

15.000

50

12.500

40

10.000

30

7.500

20

5.000

10

2.500

0

2002

2003

2004

2005

2006

2007

2008

2009

2010* 2011* 2012* 2013*

0

Verkochte aantallen x duizend

Met mogelijk nog een beperkte aanvoerstijging loopt Nederlandse snijphalaenopsis tegen de grenzen aan van de voor deze bloem grillige markt.

Aanvoer en gemiddelde prijs snijphalaenopsis (per bloem) op de Nederlandse bloemenveilingen vanaf 2002 (* gegevens FloraHolland)

dan voor andere bloemen.

Het assortiment snijphalaenopsis is stabiel, waarbij er een geleidelijke vernieuwing valt waar te nemen. „Ferrarirood zou een goede aanvulling zijn”, vindt Duivenvoorde en Imthorn voegt daar roze aan toe. Pieter Lips van Ichtus Flowers in Waddinxveen: „Ons vernieuwde assortiment bestaat voor meer dan 80% uit bestaande rassen en we zijn altijd op zoek naar onderscheidende noviteiten. Het duurt meer dan een jaar voordat je alle teelteigenschappen een beetje kent. En een nieuw ras heeft minstens zo lang nodig om zich in de markt te bewijzen.”

Walter Grootscholten van de gelijknamige kwekerij in De Lier: „Goede groei en bloei op de tuin is het belangrijkste. Van de vijf tot zes nieuwigheden die we hebben, breekt er misschien eentje door.”

Hoge productie Een hoge productie met een goede houdbaarheid, in de veredeling vaak een lastige combinatie, en betere verwerkingsmogelijkheden staan hoog op het verlanglijstje. Handelaren willen een strakkere uniformering van de aantallen per doos en een grotere regelmaat in het klokaanbod. n

Marktacties Promotie

Bloemendagen

n

Balkon- en terrasplanten 2014: verbena en lantana 2014: narcis Topolino n Woonplant van de maand januari: kentiapalm n Woonplant van de maand februari: scindapsus n Tuinplant van de maand januari: salix n Tuinplant van de maand februari: Camellia japonica n PurE Seasonal Flowers in januari: hyacint n Promotiecampagne hortensia gestart. Belangrijk thema is ’Hortensia als cadeauplant’

n

n Lentebloeier

n n n n n n n n n

25 jan Rob’s Grote Tuinverbouwing met onder andere: bol-op-pot, tulp, hyacint, narcis, eucomis, glamini en freesia, groene planten, favourite roses,TiSento, hyacinten Blue Pearl en Purple Sensation, aeschynanthus, Primula acaulis Marli, Ranunculus Magic, scindapsus.

Snijbloem: snijhyacinten. SBS, 17.00 uur. n 27 feb - 2 mrt Huis & Tuin 2014 vergroot haar aantrekkingskracht met nieuwe floramarkt in WTC expo in Leeuwarden. n 13 - 19 mei Libelle, zomerweek, Almere, Almerestrand (Lifestyleevenement) www.libellezomerweek.nl

n

n n n n n n n n n

31 jan Chinees Nieuwjaar 2 feb Nationale flirtdag (GB) 14 feb Valentijnsdag 23 feb Mannendag (Rus) 1 mrt St. David’s Day (Wales) 2 mrt Carnaval (Ned) 2 mrt Grootmoedersdag (Bel, Fr) 3 mrt Rozenmaandag (Dui) 4 mrt Mardi Gras (Fr, Zwi) 4 mrt Carnaval (Dui) 8 mrt Vrouwendag 17 mrt St. Patrick’s Day (N-Ierland 19 mrt Vaderdag (Ita) 30 mrt Moederdag (GB) 17 apr Secretaressedag (Bel, Fra, Ned) 18 apr Goede Vrijdag (Dui, GB, Ned, Oos, Zwi) 20 apr Orthodox Pasen (Rus) 20-21 apr Pasen 23 apr St. George’s Day (Eng)

Heeft u informatie voor de agenda? Mail naar afmiddelburg@hortipoint.nl

Vakblad voor de Bloemisterij 5 (2014)

Markt-4-Snijbloemanalyses NEW.indd 23

23

29-01-14 10:45

Analyse bloeiende planten Foto: NoviFlorA

Exporteur over Duitsland

Terugval hyacint na positieve start Door het extreem koude voorjaar in 2013, kwamen de vroege hyacinten later dan anders en in kleinere aantallen. Dat kwam de prijs ten goede. De bekende januari-dip kwam juist wat eerder.

Bedrijf: Noviflora Functie: accountmanager Belangrijkste afzetlanden: Scandinavië, Midden- en Oost-Europa Inkoop: 90% direct bij kwekers, 10% klok Aantal medewerkers: 140

Samantha Öztürk-Langelaan:

’We leveren producten met nét iets extra’s’ Wie zijn de Duitse klanten van Noviflora? „Groothandelaren, cash-and-carry’s, tuincentra en grootwinkelbedrijven. Orchideeën spelen daarin een belangrijke rol. Verder producten als campanula, anthurium en andere producten die de Duitsers zelf niet telen. Met de planten die in het land zelf gekweekt worden, zoals cyclamen, perkgoed en kerststerren, hoeven we er niet aan te komen.”

Zijn Duitse groothandelaren nog interessant? „In het belangrijkste afzetland van Nederland ondervinden we uiteraard veel concurrentie. Verder heeft Duitsland een behoorlijke eigen productie en speelt qua planten ook Denemarken een belangrijke rol, met name voor wat betreft kleine, bloeiende planten. Dat betekent dat je als exporteur extra scherp moet blijven.”

Hoe doet Noviflora dat? „Door producten te leveren die nét iets extra’s hebben. Orchideeën levert iedereen, maar wij zoeken altijd naar iets bijzonders.

Een zwaardere kwaliteit, een bijzondere kleur, een bloem met een apart spikkeltje of streepje, daarmee kun je je nog onderscheiden.

Met groene planten is dat wat lastiger, hier moeten we het zoeken in noviteiten of mooie solitairplanten.”

Vooral tijdens het vroege seizoen ging het hyacint voor de wind. De betrekkelijke schaarste was vooral bij de kleur blauw merkbaar. Witte hyacinten waren ruimer voorradig, maar ook juist veel gevraagd richting de feestdagen. Het positieve beeld zette zich door tot de eerste week van januari. „De tendens is de laatste jaren dat er van half januari tot Valentijn een terugval is. Na 1 januari worden de winkels volgezet en men bestelt vervolgens weinig meer bij. Dit jaar kwam die dip al wat vroeger”, constateert Marc van Bragt van kwekerij Bragt & Zn in Heemskerk. „De prijzen zijn wel iets beter dan vorig jaar tijdens de januari-dip. Daartegenover staat dat de bollen duurder waren. Ik verwacht dat hyacint zich de komende tijd goed gaat herstellen. De droge bollenverkoop is goed gelopen waardoor weinig extra partijen opgepot zijn”, zegt Theo Smakman van Fiorile Bulbs in Voorhout.

Klokprijzen onderuit „De prijs op de klok is flink onderuitgegaan na 10 januari. We proberen dan ook meer te bemiddelen nu. Bij regelmatige aanvoer kan de klok doorgaans best wat hebben, ook grote partijen”, vindt Christiaan Damen van E.J.M. Damen & Zn uit Voorhout. De teler merkt extra interesse bij de handel voor

het vastleggen van partijen voor Vrouwendag en Franse Omadag. „Ze gaan voor zekerheid, en willen prijzen vastleggen nu die op de klok laag zijn.”

Meer acties Rudi Hoek van Noviflora verkoopt na 1 januari een stuk minder hyacinten richting Scandinavië. „Daar koopt men hyacint en dan met name wit juist vóór de kerst en in januari gaan ze massaal over op narcissen. Dat de prijzen nu laag zijn, verandert daar niets aan. Ze houden zich strikt aan hun seizoensprogramma.” Johan Kroet van Salomo ergert zich aan de massa’s hyacinten die zonder visie de markt in geduwd worden. „De tijd dat dat nog kon, is echt allang voorbij, maar ze gaan toch stug door. De hele markt heeft daar last van.” Hij bemerkt verder dat er meer acties zijn vastgelegd met hyacint dit jaar en dat er meer vraag is naar topkwaliteit. Bart van Oosten van Juniflor verbaast zich over het lage prijspeil. „Een potje 7 ging in week 4 voor nog geen 20 cent weg, terwijl dat in het begin van het seizoen nog 50 cent was. Ik verwacht veel van de vraag vanuit het Oostblok voor Vrouwendag. Dat kan de markt weer een boost geven.” n

Hoe ziet u de toekomst? „Na het jaar 2012, waar de gehele export op Duitsland last had van de crisis, zien we dat het nu allemaal weer wat aantrekt. Met het voorjaar in het vooruitzicht zie ik de toekomst met vertrouwen tegemoet. Een nieuw jaar met nieuwe kansen!”

24

Markt-5-Exporteur-Afzetzaken-nw.indd 24

100

100.000

80

80.000

60

60.000

40

40.000

20

20.000

0

2008

2009

2010

2011

2012

2013

0

Verkochte aantallen x duizend

„Ja, dat is een belangrijke ontwikkeling. Afnemers willen minder risico lopen en willen vaker beleverd worden met kleinere hoeveelheden. Wij beleveren onze klanten vijf keer per week. Verder gaan we steeds meer toe naar trays met vijf planten in plaats van met tien. Dat is ook een aantrekkelijker aantal voor de bloemisten. Een andere, belangrijke ontwikkeling is de stijgende vraag naar milieuvriendelijke verpakkingen. Sowieso naar minder verpakkingen.”

Gemiddelde prijs in centen

Bestellen uw klanten kleinere eenheden?

Verkochte aantallen en middenprijs Hyacinthus orientalis op de FloraHollandveilingen van 2008 tot en met 2013.

Vakblad voor de Bloemisterij 5 (2014)

29-01-14 10:46

Foto: theo vAn neerven

Afzetzaken

Analyse groene planten

Productie kentiapalm krimpt weer

Foto: SVS

Ondanks wat kleine plussen in de statistieken, was 2013 weer geen goed jaar voor de kentiapalm. Binnenkort sluit weer een kwekerij de deuren.

Krimpende markt Een prijsverhoging van tientallen procenten noemen inkopers bij handelsbedrijven in de huidige markt echter niet realistisch. „Kentia blijft zich bevinden in een aanbodsmarkt. Ook als er minder van komen, zijn er nog altijd veel groene planten in een krimpende markt”, redeneert Eric Stuyt van Florahuis. „Een hogere prijs is zeker geen automatisme. Het kan net zo goed dat de we eind 2014 nog altijd tegen de huidige prijzen aan kijken.” n

1.700

1.000

1.500

800

1.300

600

1.100

400

900

200

700

2008

2009

2010

2011

2012

2013

0

Verkochte aantallen x duizend

Gemiddelde prijs in centen

De statistieken van FloraHolland voor Howea forsteriana, de kentiapalm, bewogen in 2013 positief ten opzichte van 2012.

Met 573.000 planten groeiden de verkopen 4,5%. De middenprijs handhaafde zich op € 12,88 (+1,4%). Maar achter toenemende aantallen zat bij kentia de laatste jaren vaak een uitverkoop van planten bij sluiting van een kwekerij. Zo ook in 2013.

Ondernemers die doorgaan met de teelt van kentia hopen dat daarmee nu eens de laatste fase van een jarenlange onbalans in de markt aanbreekt. „De laatste tijd zijn nog veel kentia’s geforceerd in de markt gezet. Het komende jaar zal dat minder hoeven”, denkt Wim Hartog van Hartog Palmen in De Kwakel. „Dan gaat blijken in hoeverre de markt zich zal herstellen. En hoe snel. Dat is

erg spannend, want we hebben als kwekers de afgelopen jaren allemaal harde klappen gehad.”

Voor een gezonde kentiateelt moeten de prijzen volgens de telers substantieel omhoog. „Voor een serieus toekomstperspectief moet er 30% bij”, stelt Hartog.

Aan het product ligt het in de ogen van telers en handelaren niet. Als palm die met weinig licht, droge lucht en geringe verzorging, duurzaam veel sierwaarde voor zijn relatief hoge prijs verschaft, lijkt het imago van kentia ijzersterk. Zo kiezen de interieurbeplanters die Koberg belevert volgens Ralph Zwetsloot duizend keer vaker een kentia dan de goedkopere en ruimer voorhanden areca.

Verkochte aantallen en middenprijs Howea forsteriana (alias kentia) op de FloraHolland-veilingen van 2008 tot en met 2013.

Vakblad voor de Bloemisterij 5 (2014)

Markt-5-Exporteur-Afzetzaken-nw.indd 25

Bedrijf: Paletti Growers Aanleiding: Paletti Growers stond op de Landgard Ordertage 27 en 28 januari

Theo van Neerven Wat gaan jullie doen op de Landgard Ordertage? „We nemen deel aan deze beurs om het assortiment van Paletti Growers te laten zien. Daarnaast presenteren we ons nieuw digitaal aanbodsplatform. Dik twee jaar geleden zijn we met de samenwerking gestart en zijn we zoekende geweest hoe we de producten en kwekers van de groep kunnen laten zien. Daar hebben we een digitaal aanbodssysteem voor ontworpen in samenwerking met FloraXchange. We laten op onze website het aanbod zien en doen er aanbiedingen. Klanten kunnen zich aanmelden, ons assortiment zien en bestellingen plaatsen. Bestaande handelslijnen blijven overigens hetzelfde.”

Jullie liften met beursdeelname mee met IPM? „Ja, dat klopt. Landgard Ordertage wordt op Veiling Rhein-Maas in de week van IPM gehouden, omdat er in die week veel mensen die kant op komen. Vorig jaar stonden we er ook al. De perioden daarvoor stonden de kwekerijen van Paletti Growers er individueel. Gezamenlijk, met een grotere stand vallen we beter op, hebben we een goede uitstraling. En de kosten zijn lager.”

Wat voor beurs is het? „Voorheen was het vooral een orderbeurs, maar de laatste jaren is deze steeds meer een relatiebeurs geworden. Voor Paletti Growers is het vooral een relatiebeurs. Het gaat erom dat er contact wordt gelegd met de handel en daar vloeien later de orders uit.”

Hoe gaat het met Paletti Growers? „Het gaat zeer goed. Op het gebied van beurzen werken we samen, delen we de kosten en klanten. Op logistiek vlak doen we aan gezamenlijk vervoer. We kunnen nu heel snel aan de vraag van exporteurs voldoen, met in het bijzonder de daghandel. Voorheen ging dat niet toen we het vervoer allemaal individueel regelden. Verder houden we op ondernemersvlak themabijeenkomsten om de leden dichter bijeen te brengen en ’slimmer’ te maken. We zijn net met de gezamenlijke inkoop gestart.

Daarnaast is er de pr en communicatie, daar valt het aanbodssysteem deels onder. We zijn sterker door samen te werken.”

Merkt u als kweker veel voordeel van de samenwerking? „Ja, zeker. Ik zie veel voordelen op logistiek gebied, aanbod en deelname aan beurzen. Ik kan het me niet meer voorstellen zonder Paletti Growers.

Als individu wordt er minder naar je geluisterd, maar een organisatie als Paletti Growers wordt serieus genomen. Daar wordt mee gesproken.”

25

29-01-14 10:46

Groene plant krijgt kleur „Het eerste wat mensen doen is voelen, als ze de cylindrica met de gekleurde toppen zien”, vertelt Richard Grootscholten van Greencre8 uit Kwintsheul. Hij is de bedenker en producent van het concept Velvet Touchz®.

B

ij sansevieria nam hij het uiteinde - doorgaans niet het mooiste deel van de plant- onder handen.

In plaats van scherp zijn de toppen nu gekleurd en fluweelzacht en de mensen willen dat aanraken, ze willen het voelen.

Grootscholten noemt het een andere toepassing van het product; een toepassing die moet zorgen voor marktverbreding. De Heulenaar past de ’fluwelisering’ ook toe op de amaryllisbol, de kokosnootplant en de bladeren van phalaenopsis en echeveria. Hij wijst erop dat de cylindrica amper doorgroeit - ze maakt alleen nieuwe scheuten aan - en dat ze daarom de kleur naar verloop van tijd niet zal verliezen. „We hebben het uitgebreid getest en het ging hartstikke goed.”

Grootscholten werkt met al zijn concepten nauw samen met kwekers en hun producten. In het geval van sansevieria cylindrica is dat Van der Arend Tropical Plantcenter in Naaldwijk de verkoop hiervan ook zelf doet.

Velvet Touchz was voor het eerst te zien in november op Trade Fair in Aalsmeer.

De reacties van de handel liepen sterk uiteen. „Een enkele keer had de verkoper een kogelvrij vest nodig, maar in de regel krijgen we heel goede reacties”, zegt Grootscholten.

De eerste 10.000 planten zijn inmiddels de deur uit naar diverse bestemmingen.

Momenteel wordt er weer een hele serie gemaakt. Grootscholten verwacht veel van de Zuid-Europese markt en Rusland. Ook de Engelse retail toonde reeds belangstelling. <

Tekst en foto: Arie-Frans Middelburg afmiddelburg@hortipoint.nl

26

Spread.indd 26

Vakblad voor de Bloemisterij 5 (2014)

29-01-14 10:46

Vakblad voor de Bloemisterij 5 (2014)

Spread.indd 27

27

29-01-14 10:46

Reductie emissie In 2018 moet de emis­ sie van gewasbescher­ mingsmiddelen naar het oppervlaktewater met

Emissieloos telen komt snel dichterbij In 2016 wordt het voor elke tuinder verplicht om zijn spuiwater te zuiveren van gewasbeschermingsmiddelen. Tenminste, zo staat het in de Tweede Nota Duurzame Gewasbescherming. Wat moeten telers hier nu mee? Er zijn nog veel onduidelijkheden.

G

te gebruiken. Dat kan

ewasbeschermingsmiddelen uit het water zuiveren is geen eenvoudige zaak. Er bestaat niet één techniek die alle middelen op een betaalbare wijze kan afbreken. Daarvoor is toch een combinatie van technieken nodig. Dat is een dure investering voor tuinders, waar ze niet zomaar iets voor terugkrijgen, behalve dan zoiets als een ’licence to produce’.

bijvoorbeeld door biolo­

Goedkopere maatregelen

80% omlaag. Er zijn ver­ schillende manieren om dat te doen. Een manier is om minder middelen

gische gewasbescher­ ming of elektrolysewater mee te doseren in het gietwater. Een andere mogelijkheid is volledig recirculeren. In sommige teelten lukt dat al heel goed, maar in een teelt als phalaenopsis gebeurt dat nog nauwelijks.

Het is natuurlijk ook mogelijk om de spui­ stroom te zuiveren.

In dit themanummer delen telers en deskundi­ gen hun ervaringen.

Joef Sleegers jsleegers@hortipoint.nl

28

Thema Emissie Pag 1 en 2.indd 28

Zoals het nu in de Tweede Nota Duurzame Gewasbescherming staat, eist de overheid dat elk bedrijf in 2016 beschikt over apparatuur om het afvalwater te zuiveren van gewasbeschermingsmiddelen. Deze nota is ook door de Tweede Kamer aangenomen. „Toch zijn hier wel wat kanttekeningen bij te plaatsen”, vindt Guus Meis, beleidsmedewerker bij LTO Glaskracht Nederland. „Waterschappen meten de waterkwaliteit op gebiedsniveau. Daar is niet precies uit af te leiden welke stoffen op welke plekken worden geloosd en voor normoverschrijdingen zorgen. Als ze dat wel weten, kunnen ze individuele tuinders daarop aanspreken. Nu worden mogelijk alle bedrijven gedwongen om investeringen te doen, terwijl een klein aantal de normen overschrijdt. De overheid moet oppassen dat ze de voorlopers niet bestraft met een generieke maatregel die bij hen weinig effect heeft.”

Bovendien kunnen ondernemers nog een heleboel goedkopere maatregelen nemen om gewasbeschermingsmiddelen in het spuiwater te voorkomen, meent Meis. „Als zij individueel worden geconfronteerd met hun milieubelasting, kunnen ze hun spuistrategie aanpassen. Tuinders zijn van goede wil.” Een bekend voorbeeld daarvan is geen middelen meer druppelen vlak voordat het water wordt geloosd. Ook zouden telers meststoffen met minder natrium kunnen gebruiken, zodat ze langer kunnen recirculeren.

Vaak is het, ook zonder extra maatregelen, al mogelijk om langer te recirculeren dan nu gebeurt. „Bij groeiremming wordt als eerste maatregel het gietwater ververst”, zegt Privamanager Dick Zwartveld. „In de meeste gevallen is dat helemaal niet nodig.”

Imago glastuinbouw Voor bromeliateler Hans Koolhaas uit Moerkapelle is het duidelijk dat de glastuinbouw met dit probleem aan de slag moet. „Normoverschrijdingen zijn niet goed voor het imago van de sector, en ze kunnen ten koste gaan van het middelenpakket. Dat is nu al te klein voor bepaalde ziekten en plagen. We moeten de beperking van de emissie dus zeker serieus nemen. Als we dat niet doen, snijden we onszelf in de vingers.”

Telers kunnen nu al een aantal dingen doen om de emissie te beperken. Zo kunnen ze de waterstromen op hun bedrijf in kaart brengen om te voorkomen dat er onbedoeld gewasbeschermingsmiddelen in het oppervlaktewater komen. Verder zou elke teler op www.bestrijdingsmiddelenatlas.nl moeten inzoomen op zijn eigen regio, vindt Koolhaas. Daar kan hij zien welke stoffen normoverschrijdend worden aangetroffen.

Vervolgens kan hij nagaan of hij deze middelen op zijn eigen bedrijf gebruikt, en hoe hij de emissie zou kunnen beperken. „Het is vooral een kwestie van bewustwording.

Watermanagement zou eigenlijk op dezelfde manier aandacht moeten krijgen als afzet.”

De bromeliateler zit in de begeleidingscommissie van het onderzoek dat bij WUR Glastuinbouw wordt uitgevoerd. Het doel van dat onderzoek is: antwoord geven op de vraag ’Voor welk pakket aan gewasbeschermingsmiddelen kunnen we welk apparaat gebruiken?’ „Dat zal voor elk bedrijf maatwerk zijn”, verwacht Koolhaas. „Verder moet de techniek robuust zijn, eenvoudig te bedienen en niet te duur. De technische ontwikkeling gaat goed, maar de kosten zijn Vakblad voor de Bloemisterij 5 (2014)

29-01-14 10:46

Foto: JoeF SleegerS

Bromeliateler Hans Koolhaas: „Het is belangrijk dat er betrouwbare en betaalbare apparatuur beschikbaar komt voor de zuivering van spuiwater.

Maar ook nu al kunnen telers veel doen om de emissie van gewasbeschermingsmiddelen te beperken.”

een punt van zorg. Als die niet lager worden, dan is het voor veel bedrijven onbetaalbaar.”

In het onderzoek van WUR Glastuinbouw zijn de jaarkosten voor de zuiveringstechnieken berekend. Voor een bedrijf van 5 ha komt dit neer op €1 tot €3,40 per m3 of 10 tot 20 cent per m2 kasoppervlak, afhankelijk van de techniek en de emissie.

Een koolfilter voegt hier nog 16 tot 70 cent per m3 of 1 tot 3 cent per m2 aan toe. De levensduur van het koolfilter moet echter nog worden onderzocht.

Samen of alleen?

Er zijn verschillende manieren denkbaar om afvalwater te zuiveren van gewasbeschermingsmiddelen. Wat is bijvoorbeeld handiger: alleen of collectief? Er bestaan drie initiatieven om samen het afvalwater te zuiveren: AquaReUse in Bleiswijk, TOM in Steenbergen en samen met het waterschap in de Bommelerwaard. Er was nog een project, het 4B-project in de Waalblokpolder, maar dat is afgeblazen. „De vraag is of we de doelstelling niet gezamenlijk moeten oppakken door bijvoorbeeld bij rioolwaterzuiveringen de middelen gelijk met medicijnresten uit het afvalwater te verwijderen”, zegt Guus Meis.

Vakblad voor de Bloemisterij 5 (2014)

Thema Emissie Pag 1 en 2.indd 29

In de Bommelerwaard wordt die mogelijkheid overlegd met het waterschap.

In theorie heeft het een paar voordelen om de zuivering collectief aan te pakken. „Het is in principe goedkoper, je kunt het professioneler aanpakken en er meer expertise op zetten”, zegt Tom Smit, onderzoeker bij Bayer. Het nadeel is dat het nogal wat investeringen kan vergen, bijvoorbeeld een nieuw buizenstelsel. In de Bommelerwaard wordt dat toch al aangelegd, dus die kosten worden sowieso gemaakt.

Een ander punt is de kwaliteit van het water dat overblijft. „Ik hoor vaak dat telers garanties willen dat het gerecirculeerde water 100% vrij is van bepaalde gewasbeschermingsmiddelen, bijvoorbeeld omdat ze residuvrij willen telen”, zegt Smit. „Die garanties zijn nooit te geven, met geen enkele zuiveringstechniek.”

Zuivering op het eigen bedrijf heeft ook voordelen, vindt WUR-onderzoeker Ellen Beerling, die het project Glastuinbouw Waterproof coördineert. „In dat geval zijn telers direct verantwoordelijk voor hun eigen afvalwater. Als het water in een brede stroom terechtkomt bij een collectieve waterzuivering, ontbreekt de prikkel voor bedrijven om zelf de lozingen te verminderen.”

Certificering Er worden al diverse technieken voor waterzuivering ontwikkeld en op de markt gebracht, en er komen er steeds meer bij.

Hoe is het kaf van het koren te scheiden? „Water zuiveren van gewasbeschermingsmiddelen is in elk geval meer dan zomaar een UV-lamp en een scheutje peroxide”, zegt Tom Smit van Bayer. „Fabrikanten werken er jaren aan om de techniek te ontwikkelen en te verfijnen.”

Een keurmerk voor dit soort zuiveringsapparatuur is er nog niet. Om technieken met elkaar te vergelijken heeft WUR Glastuinbouw standaardwater ontwikkeld, waar een vaste mix van gewasbeschermingsmiddelen, meststoffen en vervuiling in zit. Er is een standaardwater voor de substraatteelt, voor de grondteelt en voor opkweekbedrijven. Daarmee kunnen fabrikanten hun apparatuur laten testen. „De bedoeling is dat we naar een certificering toe gaan”, zegt onderzoeker Beerling. In de praktijk loopt het nog niet storm met bedrijven die hun apparatuur laten testen. Waarschijnlijk komt dat doordat de overheid nog geen concrete eisen heeft gesteld aan de mate van zuivering. „Als de overheid knopen doorhakt, kunnen wij onze tests daarop aanpassen.” <

29

29-01-14 10:46

Langdurige bestrijding van trips en witte vlieg

Bezoek ons op de TBR Gorinchem stand 374

Met Swirski-Mite LD • Amblyseius swirskii in uniek kweekzakje met twee typen voermijten • Gaat langer dan 6 weken mee • 50 tot 100% meer roofmijten dan in gangbare systemen • Uitstekend geschikt voor preventieve introducties Natuurlijk verder met Koppert

WWW.KOPPERT.NL

545169.indd 30

|

info@koppert.nl

29-1-2014 10:41:58

Veel technieken in ontwikkeling Voor het verwijderen van gewasbeschermingsmiddelen uit afvalwater zijn grofweg drie technologieën geschikt: afbraak, hechting en filtering. WUR Glastuinbouw onderzoekt een aantal kansrijke varianten op deze technieken in het Innovatie en Democentrum (IDC) Water.

I

Ozon en UV-licht Ozon (O3) vormt agressieve zuurstofradicalen (O) die goed in staat zijn om gewasbeschermingsmiddelen af te breken. Eerst wordt ozon aan het water toegevoegd; pas op het eind van het proces wordt het water langs een UV-lamp geleid. Het UV-licht heeft hier een andere functie dan bij H2O2.

Het dient vooral om resten ozon weer af te breken, zodat het verderop in het systeem geen schade kan aanrichten. Dit proces heet geavanceerde oxidatie.

Vakblad voor de Bloemisterij 5 (2014)

Thema Emissie Pag 3.indd 31

af te breken. Ook dit wordt onderzocht. Het zou een goedkope oplossing zijn als er geen UV-ontsmetter nodig is, meent Van Ruijven.

Duurproef met koolfilter Op dit moment wordt een duurproef met een koolstoffilter uitgevoerd, om te zien wanneer dit moet worden vervangen. „Als het filter nog nieuw is, zal het prima werken”, zegt Van Ruijven. „Het raakt echter langzaam verzadigd, waardoor de werking minder wordt.” Een ander nadeel van een koolfilter is dat het polaire gewasbeschermingsmiddelen minder goed uit het water haalt. Nieuwe middelen zijn steeds vaker polair van aard.

Foto: JoeF SleegerS

n 2012 heeft Wageningen UR Glastuinbouw een aantal technieken getest op de verwijdering van gewasbeschermingsmiddelen uit standaardwater. Standaardwater is representatief voor een slechte kwaliteit lozingswater uit de glastuinbouw.

Het bevat vaste hoeveelheden meststoffen en zouten, twaalf gewasbeschermingsmiddelen en organische vervuilingen. Drie technieken boden genoeg perspectief om mee door te gaan: middendruk-UV in combinatie met peroxide, lagedruk-UV met peroxide en ozon met actief kool. „Op deze drie technieken hebben we in 2013 verder ingezoomd”, vertelt onderzoeker Jim van Ruijven. „Daarvoor hebben we de concentraties gewasbeschermingsmiddelen in het standaardwater met een factor 10 en 100 verhoogd. Dit zijn nog altijd realistische waarden die in het afvalwater van kwekerijen worden aangetroffen.”

Het mooiste zou zijn als gewasbeschermingsmiddelen geheel worden afgebroken tot CO2 en H2O. Met een optimale zuiveringsstrategie kan dit doel benaderd worden. In de praktijk zal het er echter op neerkomen dat er allerlei afbraakproducten ontstaan. In theorie kunnen die giftiger zijn dan de gewasbeschermingsmiddelen zelf. „Bij oxidatie reageert alles met elkaar tot misschien wel duizenden organische stoffen”, zegt Van Ruijven. „Die zijn onmogelijk te analyseren.” Daarom wordt het water dat overblijft getest met watervlooien. Deze zijn heel gevoelig voor vervuiling.

Jim van Ruijven, onderzoeker WUR Glastuinbouw: „We onderzoeken ook of waterstofperoxide in zijn eentje gewasbeschermingsmiddelen kan afbreken. Als dat werkt, zou dat een goedkope oplossing zijn.”

UV-licht en peroxide UV-licht is een bekende techniek om recirculatiewater te ontsmetten. Wat UV echter ook doet, is waterstofperoxide (H2O2) opsplitsen in hydroxylradicalen (HO). Deze radicalen zijn veel agressiever dan peroxide en zijn beter in staat om gewasbeschermingsmiddelen af te breken. Ook deze techniek is een vorm van geavanceerde oxidatie.

Biologisch filter Komend jaar worden tests uitgevoerd met een biologisch filter. Dit is een soort vat met bacteriën die gewasbeschermingsmiddelen als koolstofbron gebruiken.

Peroxide (zonder UV-licht) Mogelijk is waterstofperoxide alleen krachtig genoeg om gewasbeschermingsmiddelen

Adsorptie op geladen oppervlak Nieuwe gewasbeschermingsmiddelen zijn steeds vaker polair, zodat ze ook door middel van adsorptie op positief en negatief geladen oppervlakken uit het water kunnen worden verwijderd. Combinatie met geavanceerde oxidatie maakt dit een interessante techniek.

Elektrochemische oxidatie Dit jaar zal ook elektrochemische oxidatie worden getest: in dat geval wordt er stroom door het water geleid. Het proces is vergelijkbaar met de vorming van elektrolysewater, alleen wordt er geen zout aan toegevoegd. Het water is zout genoeg, zodat er allerlei radicalen worden gevormd die hopelijk gewasbeschermingsmiddelen afbreken.

Peroxide en ozon (en UV-licht) Voor het verwijderen van organische microverontreinigingen gebruikt drinkwaterbedrijf Dunea een combinatie van waterstofperoxide, ozon en daarna UV. WUR Glastuinbouw test deze installatie van Dunea met standaardwater. Daarnaast wordt gekeken naar alleen de combinatie peroxide en ozon. De resultaten hiervan zijn nog niet bekend. <

31

29-01-14 10:46

Elektrolysewater houdt te el Elektrolysewater kan op verschillende punten in de kwekerij bacteriën en schimmels aanpakken, van gietwater tot fustwater.

Het is niet meer dan water met een snufje zout waar een stroom doorheen wordt geleid. Wettelijk gezien valt het echter tussen wal en schip. De toelating is een staaltje van bureaucratie.

E

r bestaan een aantal stoffen die bacteriën en schimmels aanpakken, maar geen residu achterlaten. Dat geldt bijvoorbeeld voor elektrolysewater, waterstofperoxide en ozon. Wat deze stoffen verder gemeenschappelijk hebben, is dat ze in een soort schemergebied van toelating verkeren. Ze zijn toegestaan als ontsmettingsmiddel, maar zodra ze in contact komen met een plant – zelfs in het bloemenfust op weg naar de veiling – vallen ze in de categorie gewasbeschermingsmiddel en is het gebruik verboden. „In Nederland is alles verboden tenzij het is toegelaten”, zegt Martien Melissant, specialist bemesting bij Van Iperen. „Dit werpt een hoge drempel op voor innovatieve en schone oplossingen.”

Terugdringen fungiciden Elektrolysewater (zie kader) staat volop in de belangstelling bij telers. Het kan een veilig en bruikbaar alternatief zijn bij het terugdringen van het fungicidengebruik,

concludeert WUR Glastuinbouw uit onderzoek. Het zou bijvoorbeeld een van de alternatieven kunnen vormen voor pijpzwavel om meeldauw te beheersen. Ultrasone verneveling en spuitbehandelingen bleken een remmende werking te hebben op de ontwikkeling van echte meeldauw.

In de naoogstfase is de botrytis bij gerbera zeer goed te bestrijden als de plant wordt beneveld voordat de sporen zijn gekiemd.

Dit is ook aangetoond voor poinsettia’s.

Helemaal onschadelijk is elektrolysewater overigens niet. Ultrasone verneveling of vaak spuiten kan gewasschade opleveren bij kwetsbare planten, zoals jong komkommergewas. Ook zijn de goedkopere soorten roestvaststaal (chroomstaal en RVS 304) gevoelig voor hogere concentraties chloride.

Ook polyethyleen, polyprolyleen en epoxy worden bros na langere blootstelling. Om de kans op corrosie te beperken heeft Wageningen UR Glastuinbouw er in haar onderzoek voor gekozen om met pH-neutraal elektrolysewater te werken en om het zoutgehalte zo laag mogelijk te houden.

Water is schoon Frank van der Burg, teler van tomaten en poinsettia in Berkel en Rodenrijs, heeft ruim twee jaar geleden een elektrolyseunit van Aquaox aangeschaft. Hij recirculeerde al twintig jaar, maar altijd zonder ontsmetting. Tot hij enkele jaren geleden last kreeg van crazy roots, overmatige wortelgroei die veroorzaakt wordt door een bacterie. „Toen moesten we wat. Een UV-installatie of een verhitter wilde ik niet, omdat die storingsgevoelig zijn. Ten slotte kwamen we bij elektrolysewater uit. Dit voldoet aan alle verwachtingen. Het water dat de kas in gaat is schoon. We kunnen er geen bacteriën en schimmels meer in terugvinden. In andere jaren had ik bijvoorbeeld uitval van de poinsettia door stambotrytis, maar in het afgelopen jaar was dat minimaal.”

Van der Burg is nu in één klap van een aantal problemen af: pythium, crazy root, botrytis, verstopte druppelaars en algenaanslag op de potten en bevloeiingsmatten. „We hoeven ze aan het einde van de teelt niet meer schoon te maken; alle stekers zijn

Elektrolysewater, ozon en peroxide Elektrolysewater wordt ook wel ECA-water of NOW-water genoemd. Het bestaat uit zuiver water waaraan zout wordt toegevoegd, waarna er een elektrische stroom doorheen wordt gejaagd. Hierdoor ontstaan werkzame stoffen als onderchlorigzuur, chloordioxide, waterstofperoxide en ozon. Onderchlorigzuur doodt al in een lage dosering schimmels en bacteriën, bijvoorbeeld in de leidingen. Voor hogere organismen is het relatief onschadelijk.

Dit biedt ook perspectief als gewasbeschermingsmiddel, maar daarvoor heeft het geen toelating. In onderzoek blijkt bijvoorbeeld dat verneveling goede resultaten

32

Thema Emissie Pag 4 en 5.indd 32

afwerpt tegen meeldauw. Ook voor bladvlekkenziekte in phalaenopsis en roest in chrysant zou het een oplossing kunnen zijn. Gebruik van KCl heeft de voorkeur boven NaCl, omdat dan het Na in het gietwater niet oploopt.

Ozon en peroxide Ozon en waterstofperoxide zijn qua werking vergelijkbaar met elektrolysewater. Ze hebben hetzelfde probleem met de toelating: ze mogen niet met een plant in contact komen.

De WUR heeft bijvoorbeeld een proef gedaan met de verneveling van een nieuw mengsel met peroxide tegen meeldauw in roos. De re-

sultaten waren positief, maar het heeft nog geen toelating. Daar wordt aan gewerkt.

Ozon is bezig aan een comeback. Deze stof heeft in de jaren ’70 een slechte naam gekregen omdat er enkele ongelukken mee zijn gebeurd. „Tegenwoordig is het kennisniveau echter veel hoger en is het een veilige techniek”, zegt Cees de Haan, directeur van Agrozone, een bedrijf dat diverse zuiveringstechnieken op de markt brengt. „Voor de desinfectie van recirculatiewater is ozon de beste oplossing. Voor het desinfecteren van oppervlakten, zoals het vernevelen van orchideeën, is elektrolysewater meer geschikt.”

Vakblad voor de Bloemisterij 5 (2014)

29-01-14 10:46

te eltsysteem schoon

Foto: JoeF SleegerS

Poinsettia- en tomatenteler Frank van der Burg; „Door het gebruik van elektrolysewater ben ik in één klap van een aantal problemen af.”

brandschoon. Als ik bekijk hoeveel arbeid, chemicaliën en ergernis dit scheelt, dan kan ik concluderen dat dit de beste investering is geweest die ik de laatste tijd heb gedaan.”

Ontsmetter overbodig?

Ook gerberateler Simon Zwarts uit Mijdrecht heeft twee jaar geleden geïnvesteerd in een elektrolyse-unit, die hij wilde gebruiken naast zijn verhitter. Het elektrolysewater wordt op verschillende plekken gedoseerd, waaronder in de vuilwatertank. Over het resultaat is hij tevreden. „Je weet nooit zeker of het alleen aan het elektrolysewater ligt, maar de planten hebben weinig tot geen last meer van wortelziektes. Verder zijn het leidingstelsel en de druppelaars brandschoon – en ze liggen er al veertien jaar in.”

Leverancier Horticoop heeft onderzoek gedaan naar de effectiviteit van de installatie bij Zwarts. Op zes plaatsen werd het aantal bacteriën en schimmels gemeten: in het bassin, de irrigatieunit, de druppelaar na de eerste injectie, de vuildrainput, de vuildrainsilo en tussen de verhitter en de schoondrainsilo. Het resultaat was opmerkelijk, vindt Joost van Rooij, hoofd verkoop bij Horticoop. „In de vuildrainsilo groeien normaal Vakblad voor de Bloemisterij 5 (2014)

Thema Emissie Pag 4 en 5.indd 33

volop bacteriën en schimmels, maar door het injecteren van elektrolysewater was dit water helemaal schoon. De verhitter voegde eigenlijk niets meer toe. Het lijkt er dus op dat we wellicht zonder ontsmetter kunnen werken.”

Het voordeel van een UV-ontsmetter of een verhitter is dat het water plaatselijk volledig wordt ontsmet. Het nadeel is echter dat het geen nawerking heeft. „Ook dat hebben we wel eens gemeten”, vertelt Van Rooij. „Direct na de UV-ontsmetter was het water schoon, maar verderop in het leidingwerk was de besmettingsgraad hoog. Nog een stukje verder kwam de biofilm. Met elektrolysewater pak je dat probleem ook aan.”

Zwarts wil het in elk geval zonder verhitter gaan proberen. Niet in de jonge teelt, want daar vindt hij het risico nog te groot. „Maar in april, vier maanden voor het rooien, zet ik de verhitter uit. Dan wordt het een kwestie van monitoren wat er gebeurt.”

Toelating te duur In Nederland staan ongeveer tachtig units voor de productie van elektrolysewater. De fabrikanten – dat zijn er een stuk of zeven – verwachten in de nabije toekomst ongeveer vijftig units per jaar te verkopen in ons land.

Dat kan meer worden als er meer wordt toegestaan.

Echter, elektrolysewater heeft niet alleen de aandacht van telers, maar ook van ambtenaren. „Het kan niet zomaar in het grijze circuit verdwijnen”, zegt Wachter Muller van Aquaox, die namens fabrikanten lobbyt voor een vereenvoudigde toelating.

Officieel mag elektrolysewater nog alleen worden gebruikt voor het behandelen van water, en het verwijderen van biofilm in leidingwerk. Het mag niet in aanraking komen met de plant, want dan geldt het als gewasbeschermingsmiddel. Dat geldt bijvoorbeeld ook voor een naoogstbehandeling tegen botrytis, of voor dosering in het fust naar de veiling. Het mag uit de druppelaar komen, maar niet op het plantje vallen.

Dat is opmerkelijk, omdat elektrolysewater sinds 2012 wel gebruikt mag worden om drinkwater te ontsmetten. „Een toelating als gewasbeschermingsmiddel kost al snel een paar ton”, zegt Muller. „Het is ondenkbaar dat we zo’n bedrag in de huidige markt kunnen terugverdienen.”

Overigens is de kans klein dat een tuinder een boete krijgt voor oneigenlijk gebruik. De actieve stoffen in elektrolysewater worden heel snel weer afgebroken. <

33

29-01-14 10:46

Ook phalaenopsisteelt moet gaan recirculeren In de phalaenopsisteelt wordt nog nauwelijks gerecirculeerd. Dat hoefde ook niet, want de teelt van orchideeën had een uitzonderingspositie vanwege de gevoeligheid voor natrium. Sinds begin 2013 is die uitzonderingspositie verleden tijd. Kwekerij Pikoplant recirculeert al jaren. Dat lukt door diverse maatregelen.

E

en van de belangrijkste redenen om te spuien is het oplopen van de concentratie natrium in het recirculatiewater. Dat geldt zeker in de teelt van phalaenopsis, die gevoelig is voor natrium.

De plant gebruikt het niet: natrium staat de opname van andere elementen in de weg.

Sinds 1 januari 2013 moeten phalaenopsistelers echter voldoen aan de emissienorm van maximaal 300 kg N per ha per jaar. Bovendien moeten ze in 2016 hun spuiwater zuiveren van gewasbeschermingsmiddelen.

Daar ligt dus een hele uitdaging.

In de praktijk zijn er grote verschillen in de hoeveelheid spuiwater per bedrijf. Dit blijkt uit het emissiemanagementproject dat LTO Groeiservice in 2011 heeft uitgevoerd.

Zo lozen goed recirculerende bedrijven ongeveer 200 kg N en niet-recirculerende bedrijven meer dan 700 kg N per jaar.

De emissienorm voor phalaenopsis ligt op maximaal 300 kg N/ha/jaar; dat is de soepelste emissienorm in de substraatteelt.

Via enkele stappen moet dat omlaag naar nagenoeg nul in 2027. „Om aan de huidige normen te voldoen zouden de bedrijven 50 tot 80% moeten recirculeren”, denkt Margreet Schoenmakers, specialist bij LTO Glaskracht Nederland, die het project begeleidt. Onder haar begeleiding is in 2013 een ’Praktijknetwerk recirculatie potorchidee’ gestart. Negen potorchideeënbedrijven die tijdig ervaring willen opdoen met recirculeren, doen hier-

Emissienorm stikstof bij phalaenopsis Jaar

N kg/ha/jaar

2013 2015 2018 2027

300 200 150 0

34

Thema Emissie Pag 6 en 7.indd 34

aan mee. Het project krijgt subsidie via de regeling Kleine Praktijknetwerken 2012.

Behalve natrium zijn er meer redenen om niet te recirculeren, bijvoorbeeld hygiëne.

Phalaenopsis is gevoelig voor ziekten als erwinia, pseudomonas en fusarium. Daarom wordt er soms chloorbleekloog als reinigingsmiddel meegegeven om de leidingen schoon te houden. Dat heeft echter als nadeel dat het natrium bevat.

Wat ook meespeelt is de wijze van watergeven. In phalaenopsis wordt al het water van bovendoor gegoten. De meeste bedrijven zijn simpelweg niet ingericht op hergebruik van drainwater. Sommige kwekerijen beschikken wel over een dichte vloer en vangen het water op, maar in de meeste gevallen gaat dit rechtstreeks naar de drainageput.

Recirculeren kan Ongeveer eenderde van de phalaenopsiskwekerijen is op de een of andere manier bezig met recirculatie, blijkt uit een inventarisatie van LTO Groeiservice. Een daarvan is Pikoplant in Nootdorp, dat al sinds 2004 het drainwater recirculeert. „Het bespaart water en meststoffen”, zegt teeltmanager Henri Butterman. „Bovendien zat de verplichting er aan te komen. En als de teelt er goed onder draait, waarom zou je het dan niet doen?”

Op dit bedrijf wordt ongeveer de helft van het water opnieuw gebruikt. Deels heeft dat te maken met de beperkte grootte van de ontsmetter, deels met de mogelijkheid om te sturen. „Als we meer zouden recirculeren, zouden we heel veel voor-EC moeten meegeven”, zegt Butterman. „Ik wil wel kunnen sturen met de nieuwe meststof.”

Van het gietwater bestaat de helft uit drainwater dat is ontsmet met UV-licht. De andere helft is regenwater. Bij elkaar geeft

dat een EC van ongeveer 0,7. Vervolgens bepaalt de voor-EC-regeling hoeveel nieuwe meststoffen er moeten worden toegevoegd.

Daarmee komt het water op een EC van 1,2. De leidingen worden gereinigd met 35% waterstofperoxide, dat geen natrium achterlaat.

Pikoplant durft het nog niet aan om helemaal te recirculeren. „De bark neemt weinig water op”, legt Butterman uit. „Om de pot toch vochtig te krijgen moeten er veel liters worden gegeven. Daardoor is er veel drain.

Normaal gesproken krijgen we 70% van het water terug. Dat water komt overal mee in aanraking: het gaas, de vloer, de drainsilo. Er komt bijvoorbeeld zink mee van de gaastafels. Een element als koper wordt ook minimaal door de plant opgenomen.

Die stoffen blijf je dus rondpompen. Als je 100% zou recirculeren, dan zou je binnen twee weken geen meststoffen meer kunnen bijmengen.”

Korreltje zout In de loop der jaren is de EC langzaam hoger geworden, mede door de toegenomen assimilatiebelichting. Vroeger mocht hij niet hoger zijn dan 1,0. Tegenwoordig ligt hij ongeveer op 1,2. In de praktijk komen ook wel cijfers als 1,4 of 1,5 voor. „De planten kunnen meer hebben dan we dachten”, concludeert Butterman.

De hogere EC leidt er toe dat de planten sneller groeien. Vroeger duurde de opkweek 30 weken. Tegenwoordig zijn dat nog maar 28 weken en dan is het resultaat een grotere plant. Dat is mogelijk geworden door de hogere lichtintensiteit, en daarbij hoort een wat hogere EC. „Je hebt dus drie tot vier weken winst. Bovendien krijg je makkelijker kleur als de EC hoger ligt. Het is constant zoeken naar het maximale.”

Onderzoeker Wim Voogt denkt dat er Vakblad voor de Bloemisterij 5 (2014)

29-01-14 10:47

Foto: JoeF SleegerS

Henri Butterman, teeltmanager Pikoplant: „Met diverse maatregelen is ook in phalaenopsis goed te recirculeren. Uitval voorkomen is vooral een kwestie van teelttechniek.”

nog wel rek in zit in de hoeveelheid zout die de orchidee kan hebben. Wetenschappelijk is er voor dit gewas geen grenswaarde vastgesteld, maar in de praktijk komt Voogt ook EC van 2,0 tegen. „Dat verhaal over de zoutgevoeligheid neem ik daarom letterlijk met een korreltje zout.”

Zuivere meststoffen Een belangrijke maatregel voor Pikoplant is de keuze van de meststof. „We zoeken de zuiverste mengmeststoffen zonder koper, zink en met een laag natriumgehalte”, zegt Butterman. „Daarmee kun je langer recirculeren, want de EC blijft langer laag.”

Het gehalte aan natrium ligt in sommige meststoffen een factor tien hoger dan in andere. „Met name in goedkope producten kan veel natrium zitten. Ook wordt er onnodig veel rood ijzer gebruikt met een hoog natriumgehalte”, meent Jaap Both, meststoffenspecialist van Horticoop. „Het gros van de telers gebruikt 50 tot 80% EDDHA rood ijzer omdat dit boven een pH van 6,4 nog door de plant wordt opgenomen. In Vakblad voor de Bloemisterij 5 (2014)

Thema Emissie Pag 6 en 7.indd 35

sommige van deze ijzermeststoffen zit veel natrium. Beter is vloeibaar EDDHSA-ijzer, dat beter in water oplost en minder dan 0,1% natrium bevat. Ik adviseer om slechts 10% rood ijzer te gebruiken, voor het geval de pH boven 6,4 uit komt. Wat slechts zelden het geval zal zijn.” Rood vast ijzer heeft nog een ander nadeel, namelijk dat het de UV-lamp rood kleurt. Daardoor heeft de lamp meer moeite met ontsmetten en kan hij minder liters doen.

Volgens Wim Voogt, meststoffenspecialist bij WUR Glastuinbouw, valt de natriuminbreng via meststoffen erg mee. „Zelfs al zou je een slecht soort ijzer hebben, dan is de bijdrage van natrium uit meststoffen laag in vergelijking met de achtergrondwaarde in het gietwater. Niettemin kunnen alle beetjes helpen.”

Meten en monsters nemen „Als je water weggooit, gooi je ook geld weg”, redeneert Butterman. „Een kuub water kost al snel een euro. Met zuivere meststof en recirculatie is dat snel terugverdiend.

Sulfaat, zink, borium, koper en fosfaat komen allemaal terug met het drainwater; deze hoeven we niet structureel in de bak te doen.”

Het recirculeren kost hem wel tijd, met name het meten van de pH en de EC. Een kwartier per afdeling, tweemaal in de week; dat is ongeveer een dag in de week. „Maar als we niet zouden recirculeren zou ik dat ook doen. Ik wil sowieso weten wat de EC en de pH zijn.”

De automatische voorregeling meet alleen de EC. „Eigenlijk zouden we ook de NPK moeten kunnen meten in de drainsilo. De helft van de voeding is nieuw, en ik zou willen weten hoe de andere helft van de voeding eruit ziet. Als je dat weet kun je nog meer aan recirculatie doen.”

Ook neemt Pikoplant tweemaal per jaar een monster, vooral op erwinia en pseudomonas. „Dat pakt altijd goed uit. We zitten laag in de uitval, dat hoeft dus zeker geen belemmering te zijn voor recirculatie. Uitval voorkomen is vooral een kwestie van teelttechniek, zoals de juiste RV aanhouden.” <

35

29-01-14 10:47

Energiebijeenkomst schetst sterk veranderd energielandschap:

’WKK niet wegdoen en handelsmomenten pakken’ Het energielandschap verandert sterk, wat consequenties heeft voor hoe telers met energie omgaan. Zo staat warmtekrachtkoppeling (WKK) onder druk. Vooruitzichten zijn voorlopig niet rooskleurig en overschakelen op wat beters is er voor velen niet bij, was de uitkomst tijdens een recent energiesymposium. Wél: behoud je WKK en pak goede handelsmomenten.

Bert Vegter bvegter@hortipoint.nl

E

en zaal vol met zo’n 180 telers van wie het merendeel over WKK beschikt, wilde wel eens horen waar het met energie zoal naar toe gaat. Ze zaten op het puntje van hun stoel omdat de sparkspread al langere tijd lager dan laag is. ’Naar de oudijzerboer er mee', gonst het steeds vaker in de praktijk onder WKKbezitters in de glastuinbouwsector.

Niet alleen langetermijnontwikkelingen richting het jaar 2020 en liefst nog verder, maar ook de ontwikkelingen op wat kortere termijn en nog dichterbij wilde energiebe-

drijf AgroEnergy voor zijn klanten in kaart brengen. Dat gebeurde tijdens het symposium ’Energy 4 tomorrow’, dat recentelijk - op 16 januari - in Rotterdam plaatsvond.

Of telers werkelijk iets nieuws hebben gehoord? In de wandelgangen viel bij telers te beluisteren dat er nogal wat bevestiging was van al bestaande, eigen ideeën. Niet helemaal verwonderlijk omdat WKK-telers veelal voor gasinkoop en stroominkoop en -verkoop bovenop de energiemarkt zitten en zich goed laten informeren. Sommige telers vonden geschetste toekomstperspectieven

voor WKK te rooskleurig: zo zal volgens de WKK-barometer van energieadviesbureau Energy Matters verbetering optreden richting 2017 à 2018. Het probleem is ook wat er in de tussenperiode van 2014 tot 2018 gedaan moet worden. Doorgaan met WKK, of er inderdaad mee naar de schroothoop?

Niet ontmantelen De installatie opruimen werd tijdens de bijeenkomst door verschillende sprekers sterk ontraden. Zo wees Ferdi van Elswijk,

Mening

’Voor belichtende teler blijft WKK het goedkoopst’ WKK-telers zijn in twee categorieën te verdelen. Zij die grote stroomverbruikers zijn met intensieve belichting, en zij die niet of matig belichten en voor het draaien van de installatie vooral zijn aangewezen op teruglevering. Grofweg de helft van het WKK-park draait volgens energieadviesbureau Energy Matters (nu) ook voor belichting. Met nog eens deze aantekening er bij dat uit LEI-onderzoek blijkt dat het stroomverbruik door intensivering van de belichting toeneemt.

De categorie van de niet/matige-belichters die uiteenlopende bloemisterijteelten en veel groenteteelt omvat, beleeft moeilijke tijden met WKK, omdat de prijzen voor stroomteruglevering in elkaar geklapt zijn. Chris Doelman van anjerkwekerij Nieuwland in Hoek van Holland, die op het symposium was,

36

AE-symposium.indd 36

heeft daar als matige belichter zeker last van. Hij wil er bij opmerken dat het zou helpen als kosten voor net-invoer en net-uitvoer meer naar elkaar zouden groeien. „Dat zou teruglevering makkelijker maken, maar daar worden we nu nog in geremd door de netbeheerder.”

Voor telers die meer belichten, liggen de kaarten wat beter. Zo zegt rozenteler en symposiumbezoeker Cor Zuurbier uit Heerhugowaard als gebruiker van warmtekrachtkoppeling van het eerste uur dat WKK de goedkoopste energievorm blijft. „Meestal kost ter vergelijking stroom op de dag €50 tot €70 per megawatt, voor het gemak zeg maar 7 cent per kilowatt, en dan kun je toch aardig kostendekkend draaien. De installatie staat er nou toch eenmaal.

Bovendien, met zelf draaien heb je geen

transportkosten en energiebelasting.”

Blijven draaien als je belichting hebt, is het devies van Zuurbier, en in het pakken van momenten ziet hij kansen. Immers, een WKK kan veel sneller het net op dan een klassieke centrale. Zuurbier beschikt in totaal over 10 MW aan WKK-vermogen, en de grootste machine van 4 MW kan binnen 20 minuten volvermogen leveren. Een kleinere machine van 1 MW hier kan dat nog sneller, in 5 minuten. Op de momenten met interessante prijzen stuurt de rozenteler op de onbalans. „Als de stuurbox een interessante prijs ziet, schakelt hij af. Meestal zijn leuke prijzen toch maar momenten, en dan kunnen we voor het gewas best wel even afschakelen.” Om nauwkeuriger te kunnen sturen moet er volgens Zuurbier technisch nog wel wat worden verbeterd.

Vakblad voor de Bloemisterij 5 (2014)

29-01-14 10:47

Foto: GE

De waarde van WKK moet een boost krijgen door z’n snelle inzetbaarheid. Door die flexibiliteit zijn verwachte toenemende spanningsschommelingen in het net te balanceren.

energiedeskundige bij telersvereniging Prominent, op het feit dat veel WKK-installaties in de glastuinbouw al redelijk zijn afgeschreven, en zelfs als ze niet draaien prima nog als back-up kunnen dienen. Eenmaal ontmanteld, is er geen weg meer terug.

Energy Matters-directeur Stijn Schlatmann toonde aan de hand van een grafiek dat er volgens hem bij WKK sprake is van een klassieke varkenscyclus, met de kenmerkende op-en-neer slingerbeweging.

Rond 2004 werd WKK nog doodverklaard, memoreerde Schlatmann, maar wat er

daarna gebeurde was curieus, omdat deze toepassing toch een geweldige groei ging doormaken. WKK werd, mede door lucratieve stroomverkopen, de beste verzekering tegen een hoge gasprijs.

Na de hoogtijdagen van WKK veranderde energie op het wereldtoneel sterk. Grote invloeden kwamen er door de schaliegasrevolutie in Amerika waardoor het land energieonafhankelijk werd, de kernramp in Fukushima en de opkomst van (gesubsidieerde) wind- en zonne-energie. Hoewel gas nog steeds behoorlijk duur is, zijn de

stroomprijzen zodanig gedaald dat de sparkspread voor WKK nauwelijks meer interessant is. Volgens Schlatmann komt, gezien het varkenscycluseffect, WKK toch wel weer in opwaartse beweging terecht.

Dat komt vooral door de snelle inzetbaarheid van WKK’s, die waarde vertegenwoordigt in het onder meer door grillige wind- en zonne-energie steeds moeilijker te balanceren Europese elektriciteitsnet.

Dit ook tegen de achtergrond dat klassieke stroomproducenten moeilijk het hoofd boven water kunnen houden. <

Achtergrond

Feiten

Profijt van pieken en dalen

Waarde van voorspellingen?

Door verschillende sprekers op het symposium, en ook door aanwezige telers, werd naar voren gebracht dat in de huidige situatie van snel veranderende energieproductieomstandigheden warmtekrachtkoppeling eruit springt als flexibele opwekker. Want hij is naar believen snel in- of uit te schakelen. Met andere woorden, daarmee heeft de glastuinbouwsector in feite een waardevolle tool in handen. Zeker ook tegen de achtergrond dat WKK, weliswaar uit de nog steeds fossiele grondstof aardgas, de hoogste efficiëntie biedt door de benutting van alle geproduceerde producten, dus warmte, stroom en CO2.

Spreker Mark Belloni, directeur Eneco Energy Trade, zoomde wat verder in op dit flexibele vermogen van heel snel aan- en uitschakelbare WKK’s. Zo vroeg hij zich onder meer af of marktprijsontwikkelingen kansen of bedreigingen zijn voor deze toepassing, en kwam tot een niet onvoordelige slotsom: de waarde voor gasgestookt vermogen verschuift van de sparkspread op de langetermijnmarkt (OTC) naar flexibiliteit op APX en onbalans. Daarbij kan WKK profiteren van pieken en dalen in onbalans. Maar, zo nuanceerde Belloni, flexibiliteit heeft dan wel in de nabije toekomst waarde, maar de vraag is of dit voldoende is voor investeringen in WKK.

Het symposium ’Energy 4 tomorrow’ wilde kennis bijeenbrengen over waar het met energie naar toe gaat. Toekomstvoorspelling blijft echter moeilijk, zo stelde Jeroen van Hoof van PwC. Hij zette een vraagteken bij de kwaliteit van voorspellend vermogen. Want allerlei energievoorspellingen zijn domweg niet uitgekomen.

Vakblad voor de Bloemisteri5 (2014)

AE-symposium.indd 37

Wat waren de verwachtingen?

Stijgende energieprijzen, stabiele of stijgende olieprijzen, stijgende CO2-prijzen, fossiel wordt vervangen door renewables, economische groei in de EU en stijgende energieconsumptie, verdere globalisering en consolidatie van grote energieproducenten, Nederland wordt grootschalige exporteur van elektriciteit.

Wat is er daarentegen gebeurd?

Dalende energieprijzen, stabiele of dalende olieprijzen, prijs van CO2 is laag en ETS is onderwerp van politieke discussie, fossiel wordt slechts langzaam vervangen door duurzaam, economische recessie en energieconsumptie daalt in de EU tot het niveau van 2005, reorganisatie energieproducenten en opkomst van lokale productie, sterke stijging van import van elektricteit naar Nederland.

37

29-01-14 10:47

Niet veel ’miljardairs’ in sierteeltland In week 3 werd het gevierd door Deliflor en de betrokken telers en handelaren. De miljardste Anastasia, een witte chrysant, is geoogst in Nederland. Komt dat vaker voor bij siergewassen, zoveel stuks van een cultivar?

Maakt het uit of het vrije rassen zijn, of kwekersrechtelijke beschermde exemplaren? Moet de afzetmarkt per se groeien? En in welke productgroepen moeten we het zoeken? We gingen op onderzoek.

Hans Neefjes hneefjes@hortipoint.nl

V

oor onderzoek heb je feiten nodig.

Royaltygegevens worden echter niet prijsgegeven, melden de bureaus Royalty Administration International (RAI) en Hortis Holland. Dus daar krijg je geen gegevens over verhandeld plantmateriaal. Net als bij de licentievrije rassen zijn we dus aangewezen op statistieken van veredelaars, vermeerderaars en veilingen. Productmanager Stefan de Hoog van Deliflor is enigszins verrast als hij geconfronteerd wordt met de aantallen witte Anastasia die in de VBN-statistieken vermeld staan. Op basis daarvan zijn er tussen de introductie in 2000 (de eerste 146.000 stelen) en 2013 ’slechts’ 863 miljoen via de veiling verhandeld. De eerste weken van 2014 kunnen het verschil tot 1 miljard stelen niet goed maken. De Hoog doet navraag en weet snel het antwoord: „In de topperiode rond 2008 ging er ontzettend veel Anastasia tros via Connect. Die stelen zijn bewust niet altijd met de juiste VBN-code de statistieken in gegaan. Bovendien tellen we tevens het relatief geringe aantal stekken mee die via Nederland richting buitenlandse telers gingen. Het miljard is dus wel gehaald.”

heeft zelf met de witte Euro een topper in huis. „Begin 2013 hebben we het ter gelegenheid van een bijeenkomst eens opgeteld.

Toen stond de teller op 2,5 miljard stuks.

Daarvan zijn zo’n 1,8 miljard in Nederland geteeld en de rest voornamelijk in Italië.”

Deliflor heeft van de witte Anastasia tot nu toe 1,8 miljard stekken verkocht, als de afzet buiten Europa wordt meegerekend.

Maar dat telt niet. Het gaat om Nederlands fabrikaat. Cassa is het ook gelukt om de grens van 1 miljard te halen, en Reagen White en Reagan Sunny zijn er ruimschoots overheen gegaan. De top van Reagen White lag in 1999 op 270 miljoen verhandelde stelen op de veiling.

Zulke aantallen komen vaker voor bij roos, waardoor in dat segment meerdere ’miljardairs’ zijn, ook al is hun levenscyclus korter dan van de chrysant Reagen. Wat te denken van Avalanche+, First Red, Passion, Grand Prix, Frisco, Escimo, om er maar een paar te noemen. Bij de tulpen zijn Yokohama, Leen van der Mark en Monte Carlo de miljardgrens allang gepasseerd, net als de marktleider bij iris; Bleu Magic. Allemaal licentievrije cultivars. Bij tulp is sprake van een groeimarkt en iris verliest terrein.

Perspectief Maarten Leune van RAI zet het heuglijke feit rond de witte spinvormige Anastasia in perspectief. „De laatste jaren wordt hij vooral als pluischrysant geteeld. Dat segment is veel kleiner dan dat van de troschrysanten.”

Directeur Hans Durieux van Dekker Chryanten stelt dat de verhouding troschrysant, pluischrysant en santini ongeveer 60-20-20 is. „En het marktaandeel van alle zeven kleuren Anastasia bij elkaar is zo’n 90% bij de pluizers. Knap dus.” Dekker Chrysanten

38

miljard.indd 38

Marktaandeel De ’grootste’ snijanthurium, Tropical, haalt ’het magische getal’, ondanks zijn lange bestaan, zo’n 30 jaar, nog niet volgens de statistiekboeken. Wellicht bij Piccolo White, een cultivar die zo’n 20% marktaandeel heeft.

Hij is al vijftien jaar op de markt en had redelijk snel die dominante marktpositie. De totale veilingaanvoer, 100 tot 120 miljoen stelen op jaarbasis, verraden al enigszins dat er van Piccolo White geen miljard stelen

op Nederlandse bodem tot wasdom zijn gekomen. Peter van Noort, productmanager snijbloemen bij Sakata geeft uitsluitsel: „Vanaf de introductie tot nu komen wij aan ongeveer 500 miljoen stelen.”

Zijn er van Sunrich Orange dan misschien al een miljard stelen verhandeld?

Productmanager Hendri Veurink van Takii Europe vertelt dat deze zonnebloem al zo’n twintig jaar op de markt is. „En enkele jaren na de introductie in 1994 had hij de meeste andere cultivars van de markt gedrukt. Vanaf toen had hij een marktaandeel van 80% of meer bij de zonnebloemen. En er was een redelijk stabiele veilingaanvoer van die productgroep: jaarlijks zo’n vijftig miljoen stelen.” Veurink heeft niet precies bijgehouden hoeveel zaden van Sunrich Orange er de afgelopen jaren in Nederland zijn gezaaid.

Een blik in de VBN-statistiekboeken leert dat in 1998 zo’n 25 miljoen stelen via de VBN-veilingen verhandeld zijn. In 2007 had de cultivar een marktaandeel van 90% bij de zonnebloemen en dat was goed voor bijna 59 miljoen stelen. Volgens Veurink zit er enige vervuiling in die statistieken omdat er cultivars onder de naam Sunrich Orange zijn verhandeld. De makkelijke rekensom – 20 jaar maal 50 miljoen stelen – gaat dus niet op. Geen miljard Sunrich Orange. Tot nu toe.

Perkgoed De zoektocht gaat verder. Zit er in het perkgoed wellicht een ’miljardair’? Branchevereniging Fleuroselect schat dat er in de hoofdlanden van Europa jaarlijks zo’n 1,5 miljard stuks ’overig perkgoed’ van de hand gaan. Bij de violen gaat het jaarlijks om 1 miljard verhandelde zaden in dit Vakblad voor de Bloemisterij 5 (2014)

29-01-14 10:48

IllustratIe: John JennIssen

Duizelingwekkende aantallen van een cultivar van Hollandse bodem. Een miljard of meer, wel te verstaan. Het komt voor, maar niet heel vaak.

afzetgebied, is de aanname. En dan zijn alle species, kleuren, typen en cultivars bij elkaar opgeteld. „Op cultivarniveau zijn er bij het perkgoed dus geen miljardairs, om in die termen te blijven. Bij ons is Begonia semperflorens in de kleuren rood, wit en roze erg groot. Als groep zo’n 50 miljoen stuks op jaarbasis”, zegt productmanager Robbert Hamer van Florensis. „Omdat het sortiment redelijk snel wijzigt, zal iets niet snel heel groot in stuks worden.”

Hans Glory van Royal van Zanten gebruikt dezelfde nuancering als het gaat om lelie, het gewas waarin hij productmanager is. „Dat was ooit anders. Stargazer is jarenlang de belangrijkste Oriëntal geweest.

Ik schat dat er ieder jaar zo’n 120 miljoen bollen gerooid werden. Daarvan was de helft voor de export. De rest werd afgebroeid in Nederland.”

Ruim dertig jaar geleden kwam Stargazer op de markt. Inmiddels wordt hij nauwelijks nog gebroeid; er zijn meer alternatieven voor broeiers in het segment Oriëntals die beter renderen. Midden jaren negentig was de cultivar op zijn hoogtepunt met jaarlijks zo’n 75 miljoen stelen. Rond 2002 ging het om 41 miljoen stelen en in 2007 ‘slechts’ 15 miljoen. Cultivar Mero Star werd in dat jaar nipt de grootste Oriëntal op veiling FloraHolland; amper 10.000 stelen meer dan Stargazer.

Vakblad voor de Bloemisterij 5 (2014)

miljard.indd 39

Grote markt Een sterke verbreding van het sortiment heeft bij meer gewassen plaatsgevonden.

Dan moet de markt groot zijn, wil je als cultivar in stuks groot worden. Ficus is een van de belangrijkste potplanten als het om aanvoer op de veiling gaat. En Ficus benjamina Exotica en Natasja zijn respectievelijk al 25 en 20 jaar op de markt. „De verhandelde aantallen zullen dus best in de richting van de miljard kunnen gaan”, schat veredelaar Jan van Geest van Esprit in.

Exacte data heeft hij niet, dus maar weer in de VBN-statistieken gedoken: Hooguit 2 tot 3 miljoen stuks op jaarbasis. Daarmee kom je niet bij de miljard.

Robert-Jan Kolster probeert via Floranext inzicht te krijgen in de markt waarin hij actief is, de snijheesters. Ilex verticillata schat hij redelijk hoog in. „Die is al jaren op de markt. De productcode bestaat uit drie cijfers, dus hij dateert uit de beginjaren van de veiling. Bovendien is het gewas licentievrij en kan het in theorie makkelijk 50 jaar meegaan. Kijk maar eens in de omgeving van Boskoop hoeveel ervan staat.” Floranext toont uiteindelijk toch de aanvoergegevens van de laatste jaren: ongeveer 10 miljoen takken. „En dan weet je dat dit voor hooguit een tot twee decennia geldt. Rond de jaren zestig was er niet zoveel aanvoer van ilex.”

De pioen Sarah Bernhardt dan misschien,

wetende dat hij in 1906 door de Fransman Lemoine is geïntroduceerd? Inmiddels is hij licentievrij, net als het gros van het sortiment pioenen op de veiling. Sarah Bernhardt is marktleider. Een vergelijkbaar verhaal als bij Ilex verticillata komt al snel op tafel. Pas vanaf de eeuwwisseling aanvoer van betekenis en dan gaat het gemiddeld pas in het laatste decennium om ruim 14 miljoen stelen op jaarbasis. Maakt hypericum, een ander product uit de veredelingskraam van Kolster, kans op een miljard? „Wellicht, als je import uit Afrika meetelt.” alstroemeria Virginia van Hollandse bodem maakt wel kans, net als gerbera Kimsey. Een miljard stelen is niet zeldzaam, maar wel uniek. <

In het kort n Een miljard verhandelde stelen per cultivar komt bij enkele gewasgroepen voor. Niet vaak. n De grootte van de afzetmarkt is bepalend, maar niet doorslaggevend. n Een ’miljardair’ is vaak de marktleidende cultivar, maar niet altijd. n Zowel vrije als beschermde rassen hebben de grens van een miljard verhandelde stelen bereikt.

39

29-01-14 10:48

Seringonderstam 104 scoort het best op alle fronten

Nieuwe onderstam minder vatbaar voor verticillium

Uitval door verticillium is een grote bedreiging voor de seringenteelt. WUR Glastuinbouw heeft samen met seringentelers een onderstam geselecteerd die minder vatbaar is voor deze bodemschimmel en een sterke groeikracht en hoge productie geeft. Hij is goed te vermeerderen en geeft geen uitval na het enten. De onderstam is minder vatbaar, maar niet resistent.

Arca Kromwijk arca.kromwijk@wur.nl

V

gezonde en groeikrachtige onderstammen geselecteerd en daarmee is fase 2 gestart om verder te selecteren op vermeerderbaarheid, struikgroei en trekresultaten. Dit onderzoek is uitgevoerd door Wageningen UR Glastuinbouw (WUR) in nauwe samenwerking met de landelijke commissie trekheesters van LTO Groeiservice en gefinancierd door het Productschap Tuinbouw.

trokken om jonge bladparen met geschikte okselknoppen aan te kunnen leveren voor het opstarten van de weefselkweekvermeerdering. De vijf geselecteerde onderstammen zijn door SBW in Roelofarendsveen in weefselkweek gebracht. Drie van de vijf onderstammen bleken goed te vermeerderen in weefselkweek.

104: geen uitval en sterke groei Drie goed te vermeerderen De vijf geselecteerde onderstammen zijn begin 2006 opgepot en in de kas voorge-

Van de drie goed te vermeerderen onderstammen zijn in 2007 afgeharde planten afgeleverd en op een seringenakker die besmet Fotoâ&#x20AC;&#x2122;s: WUR GlastUinboUW

erticillium dahliae vormt de grootste bedreiging voor de seringenteelt.

Jaarlijks valt ruim 10% van de struiken uit als gevolg van aantasting door deze bodemschimmel. De beperkte mogelijkheden voor vruchtwisseling, het rondsteken van de struiken en tweejaarlijks oprooien en verplaatsen van de struiken, werken aantasting en verspreiding in de hand.

Om de uitval door verticillium te verminderen is in de periode 2002-2005 gestart met de selectie van een minder vatbare onderstam. September 2005 zijn vijf goed

Groei op het veld van de drie onderstammen. De struiken op onderstam 104 (foto links) waren het meest groeikrachtig. Bij 101 was dat iets minder, maar nog altijd goed. Bij onderstam 103 was de groeikracht het minst en was het blad wat geel.

40

SeringOnderstam.indd 40

Vakblad voor de Bloemisterij 5 (2014)

29-01-14 10:48

Achtergrond

Ook goed trekresultaat bij onderstam 104 was met verticillium opgekweekt tot entbare onderstam. De onderstammen zijn begin maart 2009 geënt. De helft van elke partij is geënt met de witte, veel geteelde cultivar Mme Stepman en de andere helft is geënt met de paarse cultivar Dark Koster. Dit zijn beide gevoelige cultivars voor verticillium.

Het entresultaat en weggroei na het enten verschilden per onderstam. Van onderstam 101 werd vooraf veel verwacht vanwege de goede wortelopbouw, maar deze viel wat tegen. Onderstam 104 deed het daarentegen erg goed en bij deze onderstam is geen enkele struik uitgevallen na het enten. Bij de andere twee onderstammen was er afhankelijk van de cultivar, 19 tot 36% uitval bij het weggroeien na het enten.

Na het enten zijn de struiken op een andere seringenakker, die ook besmet was met verticillium, verder opgekweekt tot trekbare struiken. De struiken op onderstam 104 waren het meest groeikrachtig. Deze struiken vormden veel en dikke takken en de groei was zwaarder dan bij de andere twee onderstammen. Door de grote groeikracht kunnen bij deze onderstam na de snoei meer takken blijven staan.

Bij onderstam 101 was de groei iets minder zwaar, maar nog altijd goed. Bij onderstam 103 was de groeikracht het minst en was het blad wat geel. Deze geelverkleuring is waarschijnlijk een eigenschap van de onderstam, want het eigen blad vóór het enten was ook geel.

Betere uniformiteit Tijdens de opkweek van de struiken en eerste trek viel op dat de struiken op de geselecteerde onderstammen uniformer zijn dan struiken op normale zaailingonderstammen van Syringa vulgaris uit zaad. In oude partijen struiken is vaak veel ongelijkheid.

Naast goede struiken ook achterblijvers.

Voor achterblijvers worden dezelfde kosten gemaakt als voor goede struiken, maar de opbrengst is lager en deze struiken moeten sneller vervangen worden. Als met de geselecteerde onderstammen het percentage achterblijvers kan verminderen is dat extra winst voor de teelt.

Minder vatbaar, maar niet resistent Tijdens de opkweek van de struiken zijn geen zichtbare symptomen van verticillium Vakblad voor de Bloemisterij 5 (2014)

SeringOnderstam.indd 41

De struiken zijn in 2012 geremd om de bloemknopvorming te stimuleren en februari 2013 in bloei getrokken. De struiken op onderstam 104 gaven het beste trekresultaat en volgens telers ook betere resultaten dan struiken op goede zaailing onderstammen van vergelijkbare leeftijd. De struiken op onderstam 104 hadden een mooie kluit, grote stamdikte en gaven de hoogste productie en meer 4-koppers. Wel bleven de bloemtrossen bij de cultivar Dark Koster op onderstam 104 wat propperig, terwijl deze bij de andere twee onderstammen wat meer door strekten. Dit komt bij deze culti-

opgetreden, terwijl die in naastgelegen struiken op traditionele zaailing-onderstammen wel zijn geconstateerd. Dit bevestigt dat struiken op geselecteerde onderstammen minder vatbaar zijn voor verticillium en het percentage uitval in de teelt en trek van seringen kan verminderen. De onderstammen zijn echter niet resistent voor verticillium. Onderzoek van een slecht groeiende struik heeft laten zien dat deze struik wel geïnfecteerd was met verticillium. Bovendien zijn bij een nieuwe aanplant van jonge nog niet geënte onderstammen op een zwaar besmette akker in 2012 en 2013 wel verwelkingssymptomen opgetreden en is ook verticillium gevonden. Deze jonge planten zijn bewust op deze akker geplant om de onderstammen te testen bij een hoge verticilliumdruk.

De onderstammen bleken niet alleen besmet met verticillium, maar ook met pratylenchus-aaltjes. Uit wetenschappelijke literatuur is bekend dat pratylenchus-aaltjes een infectie door Verticillium dahliae kunnen stimuleren doordat invalspoorten voor deze schimmel ontstaan. Daarom zijn eind 2012 van zowel de akker met de trekbare struiken zonder verwelkingssymptomen als de akker met de jonge onderstammen met verwelkingssymptomen grondmonsters genomen om de ziektedruk in de grond vast te stellen. In beide akkers zijn forse aantallen van het wortellesie aaltje Pratylenchus penetrans aangetroffen. Bij de akker met de trekbare struiken gemiddeld 140 en bij de akker met de jonge onderstammen gemiddeld 245 aaltjes per 100 ml grond. Dit geeft nog geen duidelijke verklaring voor de verschillen in verticillium-symptomen. Gemiddeld zijn er bij de trekbare struiken wel minder aaltjes, maar de aantallen zijn van een dusdanig ni-

var vaker voor bij de eerste trek van jonge struiken. De propperigheid kan een gevolg zijn van te veel remming door het rondsteken bij de bloeminductie bij onderstam 104, wat bij onderstam 101 en 103 niet gedaan is omdat daar de groeikracht minder was.

Telers verwachten dat de propperigheid verminderd kan worden door minder te remmen of meer takken per struik aan te houden. De resultaten op onderstam 101 waren goed, maar wel iets minder dan op onderstam 104. Bij onderstam 103 was de groei duidelijk minder en was de bloemkleur bij Dark Koster wat lichter.

veau dat er in principe schade op zou kunnen treden en er voldoende invalspoorten voor verticillium zouden moeten ontstaan.

In beide akkers zijn ook microsclerotiën van verticillium gevonden. Bij de trekbare struiken gemiddeld 36,5 en bij de jonge onderstammen gemiddeld 10 microsclerotiën per 10 gr grond. Dit is tegengesteld aan de opgetreden verwelkingssymptomen bij de jonge onderstammen en geeft geen verklaring voor de verschillen in zichtbare verticillium-symptomen.

Opvallend is dat de groeikracht bij de jonge nog niet geënte onderstammen juist groter was dan bij de andere plantingen.

Mogelijk dat de struiken dan door het relatief grote bladpakket gevoeliger zijn voor de aanwezigheid van verticillium in de plant en sneller verwelkingssymptomen laten zien. Planten met een minder grote groeikracht vertonen door het kleine bladpakket mogelijk minder snel verwelkingssymptomen. In 2014 wordt gestart met onderzoek naar nieuwe methoden om de weerstand van planten te verhogen, waardoor planten minder vatbaar worden voor verticillium. <

In het kort n Onderstam 104 scoort het best:

geen uitval, sterke groeikracht en goed trekresultaat. n Door de positieve resultaten is er veel belangstelling voor de nieuwe onderstam. Tijdens het onderzoek werden al onderstammen besteld en afgeleverd. n Vermeerdering gebeurt door SBW in Roelofarendsveen.

41

29-01-14 10:48

Teelttips DelphiniUm slakken Slakkenproblemen bij delphinium doen zich vooral voor aan het begin van de teelt en veel later in de tijd, pas in de tweede snee. Toch vergen beide aantastingen op dit moment, zeker in de kas, al aandacht. Het slakkenprobleem op dit moment komt uit het vorige jaar. De slakken zijn dan in de vorige teelt niet goed gestreden en beginnen nu direct

Gerbera Doekkier Hoewel januari van start ging met twee mooie weken, was door een regenachtige week 3 en 4 de stralingssom tot 50% minder dan vorig jaar.

Inmiddels is de eerste

chrysant afstotende werking middelen Regelmatig worden in de praktijk na een gewasbespuiting erg veel tripsen geteld op de vangplaten.

Dit kan wijzen op een sterke toename van het aantal tripsen óf op de tripsafstotende werking van de gespoten cocktail.

In het verleden is knoflook

42

Teelttips-Schoffelen_nw.indd 42

Zomerbloemen

aan de jonge scheuten te vreten. Dit komt veel voor bij overjarige gewassen.

Omdat de slak alleen de net uitlopende blaadjes wegvreet en niet het groeipunt, is de eerste aantasting in eerste instantie makkelijk over het hoofd te zien. Controleren dus.

Het slakkenprobleem van de tweede snee vindt echter ook z’n oorsprong in deze periode. De enkele slak die nu nog leeft, zal

vrijwel geen schade doen.

Zijn nakomeling zorgen echter voor de problemen later in de tijd. Nu een preventieve bestrijding toepassen kan dus grote problemen in de tweede snee voorkomen.

Onkruidbestrijding

Henk van den Berg Teelt- en Bedrijfsadvies, 0252-340301

Henk van den Berg Teelt- en Bedrijfsadvies, 0252-340301

nachtvorst in een groot deel van het land een feit.

Het goed kunnen ontvochtigen tijdens de nachtperiode verdient daarom nu veel aandacht. Zolang het overdag zonnig is en u ’s nachts werkt met een stralingssom afhankelijke verhoging van de nachttemperatuur, hoeft de afvoer van vocht geen probleem te zijn. Warmere lucht kan immers meer vocht bevatten en door

het grote temperatuurverschil onder en boven het verduisteringsdoek verdwijnt het vocht door de kier. Als deze kier in het doek te klein is, zal de lucht boven het doek afkoelen en daarmee ook de doektemperatuur. Een lagere doektemperatuur zorgt voor een daling van de bloemtemperatuur, want de bloem straalt warmte uit naar het koude doek.

Doordat er minder vocht

wordt afgevoerd, stijgt de vochtigheid van de kaslucht. In combinatie met de lagere bloemtemperatuur kan dit resulteren in vochtproblemen op de bloemen.

Wanneer er in de ochtend makkelijk condensdruppels van het doek naar beneden vallen weet u dat de kier de afgelopen nacht te klein is geweest. Vergroot de kier voor de komende nacht in stappen van een procent en bepaal voor uw

bedrijf wat de juiste kier is.

Weet wel dat een doekkier tijdens een heldere nacht een andere invloed heeft op de vochtafvoer dan een doekkier tijdens een bewolkte nacht. Een standaard kier instellen die goed is voor meerdere wisselende nachten, is eigenlijk onmogelijk.

toegevoegd aan de spuitcocktail om trips af te stoten. In eerste instantie was het effect goed. Maar de trips leek eraan te wennen en het effect nam af.

Recent zijn vergelijkbare ’verjagingsresultaten’ behaald met ’fresh air’.

Houd er rekening mee dat na meerdere toepassingen de trips aan de geur van dit middel kan gaan wennen.

Kruidenextracten van peper en kruidnagel hebben vergelijkbare effecten. Voor een langdurig effect is afwisseling van belang.

Uitval door tomatenbronsvlekkenvirus

ken. Er zijn echter enkele karakteristieke kenmerken: n langgerekte, iets ingezonken, bruine strepen op de stengel; soms komen secundair zwartstelen voor; n de stengel is vaak van binnen zwart-bruin; n geelgroene kringen in de bladeren; n bronskleurige bladvlekken met vergeling rondom; n afsterven van bladpunten en bloemstelen, vaak aan één kant van de plant.

Het ziektebeeld lijkt soms op groeistofschade.

Bij een aantasting moeten aangetaste planten worden verwijderd en vernietigd.

Ter voorkoming van verspreiding door trips en wittevlieg moeten deze insecten intensief worden bestreden. Gebruik voldoende spuitvloeistof: 125150 liter per 1.000 m2.

Soms komt het tomatenbronsvlekkenvirus weer terug in een vervolgteelt op dezelfde plek. Oorzaak zijn besmette trips uit poppen die zijn achtergebleven in de grond. Bij een ernstige aantasting moet worden gestoomd.

Op verschillende bedrijven is er sprake van uitval door tomatenbronsvlekkenvirus (TSW). TSW wordt door trips en wittevlieg overgebracht van zieke naar gezonde planten.

De verspreiding kan zeer snel gaan. Er is duidelijk verschil in rasgevoeligheid. Gevoelige rassen zijn onder andere: Baltica, Anastasia en Artic Queen.

Slechts een klein aantal besmette tripsen kunnen al veel schade veroorzaken.

Het ziektebeeld doet aan fusarium of verticillium den-

Tegen overblijvend onkruid wordt op dit moment in de meeste Basta ingezet. Om schade te voorkomen en een goede werking te bewerkstelligen moet u zorgen dat het middel onder de juiste omstandigheden wordt toegepast. Dit houdt in dat de onkruiden actief moeten zijn en dit nog even moeten blijven.

Probeer dus te spuiten op een zonnige dag en liefst net voor de middag. Op die manier kan de plant er nog enkele uren over doen om het middel op te nemen. Als het onkruid niet actief is, is de werking veel minder. Om de werking te verbeteren kunt u 2 kg per 100 liter spuitvloeistof ureum toevoegen. Let wel op dat u minimaal 1 liter Basta per 100 liter spuitvloeistof gebruikt.

Dus met weinig water spuiten bespaart veel middel.

Martin van der Mei, Flori Consult Group, 06-22684792

Dirk Jan Binnendijk Tuinbouwadviezen, 071-5416564 Vakblad voor de Bloemisterij 5 (2014)

29-01-14 10:49

Schoffelen

PhalaEnoPsis schermen Vanaf nu neemt de instraling van buiten snel toe. In alle afdelingen moet u daarom schermen. LS-10 doek moet bij een instraling van >200 W/m² in één keer gesloten worden. Gebruik daarbij een kleine wachttijd. Wacht wel voldoende lang bij het opentrekken van het doek. Dit om voorzichtigheid in te bouwen voor het licht, maar vanwege de klimaatschommelingen die zulke stappen kunnen veroorzaken.

Krijt-dekcoatings Er is momenteel veel te doen om de nieuwe fusemiddelen. Alle fabrikanten hebben inmiddels een fusemiddel, die qua werking elkaar niet veel ontloopt. Een fusemiddel kan het binnen-

anthurium Op veel bedrijven is bloemknop abortus in vergelijking met voorgaande jaren zeer gering. Er zijn zelfs gewassen waar nauwelijks overslag is te vinden. Ook zijn de bloemen van uitstekende kwaliteit en zijn de bloemstelen dik. Aan de positieve gewasstand ligt een aantal zaken ten grondslag. Het zachte weer en de voor Nederlandse begrippen gunstige instraling gedurende de wintermaanden. Door het zachte weer konden de schermen sneller worden geopend en werd er maximaal natuurlijk licht binnengehaald. Op gewasniveau zijn er daardoor tot wel 25% hogere Par-sommen bereikt Vakblad voor de Bloemisterij 5 (2014)

Teelttips-Schoffelen_nw.indd 43

komende licht heel mooi diffuus maken, met een hoge kwalitatieve diffusiteit. Het voordeel hiervan is dat het licht veel beter de onderste bladlagen kan bereiken (in het geval van het gebruik van kragen geldt dit zeker) waardoor er een efficiëntere fotosynthese kan plaatshebben.

Wanneer u een dergelijk middel wil opbrengen, realiseer u dan dat: n het licht niet of nauwelijks weggeschermd wordt (maximaal 10-15%); n bij zonlicht veel ’watts’ in de kas komen, waardoor de kaslucht wordt opgewarmd, zeker wanneer de buitentemperatuur oploopt; n in april u met een schermmiddel moet krijten voor voldoende licht- en warmte-

dan vorig jaar. De iets hogere etmaal (± 0,5°C) die het zachte weer mede tot gevolg heeft gehad, blijkt dit voordeel niet teniet te hebben gedaan. Tussen bedrijven zijn er wel grote verschillen. Vooral telers met een beweegbaar foliescherm zijn deze winter sterk in het voordeel geweest. Hier geldt dat de etmaaltemperatuurstijging sneller kon verlopen dan voorgaande jaren. Voor nu betekent het de etmaal-temperatuur standaard flink laten stijgen en afhankelijk van de gewasstand kan er extra snelheid worden gemaakt. Door de nachttemperatuur nu in een krap stralingssomtraject van bijvoorbeeld 200-350 joulesmet 1-1,5°C te verhogen kan op een veilige en energievriendelijke manier aan extra gewassnelheid worden gewerkt. Ook hoeft

scherming in het latere voorjaar en zomer.

In de nazomer is de tweede krijtlaag afgesleten en komt het fusemiddel weer tevoorschijn, zodat er in september meer licht voor de planten beschikbaar is.

Luchtingsstrategie Nu de straling dagelijks sterker wordt, is het belangrijk om met de luchtingsstrategie hier juist op te anticiperen.

Start wat sneller met luchten (stel de luchtingstemperatuur circa 0,8°C boven de stooktemperatuur in) en lucht met een grote P-band (6,0-12,0°C in de opkweek) in een buitentemperatuurtraject van 4-12°C. Menno Gobielje, IMAC, 010-5219094

er vanaf nu veel minder naar de RLV in de kas te worden gekeken. Door de hogere temperatuur en het feit dat we met het licht meegaan, zullen klassieke vochtproblemen minder snel optreden.

Zet de luchtingstemperaturen daarom verder weg, dit geldt ook voor het kieren op vocht bij de doeken. Let op dat het kasdek ’s morgens rond de 0°C is. Dit houdt in dat de doeken koud zijn en de gewasuitstraling naar de doeken aanzienlijk. De etmaaltempatuur van het gewas ligt in deze tijd dan ook vaak nog onder die van de kas. De teeltstrategie moet vanaf nu vooral gericht zijn op het maken van een groeizaam klimaat waarbij de gewasversnelling centraal staat.

André Lont, Bureau IMAC Bleiswijk, 010-5219094

Kees van Egmond kees@kees-ineke.nl

Erkenning Binnen een week zag ik het twee keer voorbij komen. Eerst in een film. Nou ja, dat hoeft niet waargebeurd te zijn natuurlijk. De tweede keer was tijdens het programma Van de straat. Een zoon die onder tranen bekende nooit waardering van zijn vader te hebben gehad. En dat deed pijn.

Waardering is belangrijk in een mensenleven.

Zoals eten en drinken nodig is om fysiek te groeien, zo is een compliment of erkenning van levensbelang voor je geest. Het helpt je om gevoel van eigenwaarde op te bouwen. Krijg je in je jeugd van je ouders te weinig waardering dan wreekt zich dat op latere leeftijd.

Ik moest eraan denken toen ik de stelling in het Vakblad las, een paar weken geleden. Er werd gevraagd naar het belang van ondernemersprijzen in de tuinbouw. Zijn die belangrijk om de moed erin te houden? Leiden ze tot extra motivatie bij tuinders?

Nu heb ik zelf niet zoveel met dergelijke prijzen.

Ik houd me er niet zo mee bezig. Wij hebben geen bedrijf dat vooroploopt. We proberen jaarrond een zo goed mogelijke kwaliteit bloemen op de veiling te brengen. En de waardering daarvoor meet je af aan de prijs die je ervoor krijgt.

Dat hoeft een koper niet per se te zeggen met woorden. Al is het natuurlijk wel leuk.

Ik denk dat dit voor het gros van u geldt. Hebt u zichzelf weleens ingeschreven voor een vakprijs?

Bent u weleens genomineerd door anderen?

Je moet toch echt wel een in het oog springend verhaal kunnen vertellen wil je zover komen.

De grootste, de beste of de innovatiefste zijn.

En dat geeft ook niet. Niet elke club is in staat om de Champions League te winnen.

Dat gezegd hebbende zit ik nog wel met die jongen in m’n maag. Want het mag toch niet zo zijn dat waardering en erkenning alleen uitgaat naar de allerbesten. Ik hoop dat ik al mijn kinderen het gevoel geef dat ze gewaardeerd worden, ook al kan de een meer dan de ander. En datzelfde geldt voor de tuinbouw. Het systeem bestaat bij gratie van het geheel.

Dus voor al die collega’s die nooit een belangrijke prijs zullen winnen: Weet je gewaardeerd, ook al levert het geen tastbaar aandenken op.

Zonder middenmoot geen subtop. En zonder subtop geen kampioenen. Ik vertrouw er maar op dat zij ook trots zijn op óns.

43

29-01-14 10:49

Nieuws

Trade Fair op vaktentoonstelling Tulp Opvallend, nieuw element op de aanstaande vaktentoonstelling Tulp is de Trade Fair waar broeiers actief met handelaren over sortiment kunnen praten.

elementen van bovenstaande happenings in één. Komende maand dus ook een showelement in de hallen van Proeftuin Zwaagdijk.

De vaktentoonstelling tulp is een initiatief dat ontstond toen medio 2013 bekend werd dat het evenement Holland Food & Flowers (HFF) niet in 2014, maar pas in 2015 aan zijn tweede editie zou beginnen. Een jaar pauze was volgens de organisatie nodig om een goede show neer te kunnen zetten.

Het HFF was de opvolger van het Holland Flower Festival, dat op zijn beurt weer zijn oorsprong heeft in de Westfriese Flora.

Een jaar geen tulpenshow, dat kon niet volgens 90% van de trouwe HFF-tulpeninzenders. Bij Proeftuin Zwaagdijk vonden ze een gewillig oor. Daar werd tijdens de HFF-show al langer een bedrijvenbeurs en marktbroeishow gecombineerd met het open stellen van de proefkassen en speciale vakavonden. Het tulpenvak kon daardoor in een week op alle fronten kennis vergaren en netwerken. Dat blijft zo.

De vaktentoonstelling Tulp combineert alle

Opvallender op de vaktentoonstelling is de Trade Fair. In het verleden lieten broeiers al vaker hun sortiment zien in containers met gereed product. Nu is er op vaste plekken gelegenheid om je bedrijf te presenteren; ongeveer net zo als op de Trade Fair bij FloraHolland. Ook zal de handel actief via de veiling gevraagd worden om een bezoek te brengen aan de happening in Zwaagdijk.

De deelname is laagdrempelig: het materiaal kan uit de productie komen, eventueel met beschrijving van het bedrijf en het sortiment. De kosten zijn € 17 per container met bloemen, met minimaal aantal van vijf containers. Aanmelden kan bij Pieter Duin, Proeftuin Zwaagdijk, pieterduin@proeftuinzwaagdijk.nl, 06-30723251.

Het evenement is van 20 tot en met 23 februari. In de bedrijfsgebouwen van Proeftuin Zwaagdijk zal 2.000 m2, verdeeld over twee hallen, gevuld zijn met een bloemen-

Combinatie

REDACTIE Schipholweg 1, Postbus 9324, 2300 PH Leiden e-mail: bloemisterij@hortipoint.nl www.vakbladvoordebloemisterij.nl

44

ColofonVBB-Nieuws_nw.indd 44

Vakavonden De vakavond op donderdag 20 februari zal bestaan uit presentaties van de bollencoöperaties CNB en Hobaho en iemand die de mogelijkheden van nieuwe media toelicht.

Op vrijdagavond verzorgen Flynth en Rabobank presentaties. De lezingen zijn van 18.30 tot 20.00 uur. De show is open van 13.00 tot 21.30 uur. Vooraf kan men deelnemen aan een buffet (ontvangst vanaf 17.00 uur). Op www.vaktentoonstelling.nl vindt u meer informatie en kunt u zich aanmelden voor de bijeenkomsten. <

UITGEVER BDUmedia Afdeling Vak- en Publieksmedia Postbus 67, 3770 AB Barneveld, 0342-49 42 63 Uitgever: Wiljo Klein Wolterink MBA Verkoopleider: Ron van de Hoef, e-mail: r.v.d.hoef@bdu.nl

Colofon

Directeur Elbert van den Berg Secretariaat Linda Laman 071-56 59 678 Alice Hoogenboom 56 59 679 Hoofdredacteur Elbert van den Berg 071-56 59 678 Eindredacteur Jenny Mostert 071-56 59 633 Vakredactie Politiek en economie Quincy von Bannisseht 56 59 637 Peter van Leth 56 59 688 Markt en afzet Arie-Frans Middelburg 56 59 687 Cindy van der Zwet 56 59 630 Teelt en techniek Hans Neefjes 56 59 638 Joef Sleegers 56 59 642 Bert Vegter 56 59 639

show en tafels met daarop broeifust met tulpen, de marktbroeishow. In de verbindende ruimtes is de bedrijvenbeurs waar 25 toeleverings-/installatiebedrijven hun producten tonen. Daar zijn ook de kassen met broeionderzoek.

De nadruk ligt op de donderdag en vrijdag.

Dat zijn de vakdagen en de show is alleen via aanmelding toegankelijk voor vakgenoten. Op zaterdag en zondag zijn tevens overige geïnteresseerden in het bloembollenvak welkom (van 10:00 uur tot 16:00 uur).

Bureauredactie Carolyne de Vries Lentsch, Marrit Molenaar, Jolanda de Wekker Webredactie Erik Rotteveel Vormgeving Bert Hassing, John Jennissen Fotografie Gerdien de Nooy Freelancers Gert van den Berg, Hermen de Graaf, Bernadette Hoefsloot, Harmen Kamminga, Ank van Lier, Astrid Zoumpoulis-Verbraeken

ABONNEMENTENSERVICE Mutaties en bezorging Abonnementen kunnen op elk gewenst tijdstip ingaan. Opgave via vakbladvoordebloemisterij.nl of bij de abonnementenservice.

Abonnementen lopen automatisch door, tenzij uiterlijk twee maanden voor vervaldatum bij de abonnementenservice wordt opgezegd. Dit kan schriftelijk, telefonisch of per e-mail. Ook voor informatie over een lopend abonnement en klachten over de bezorging kan contact worden opgenomen met de abonnementenservice, BDUmedia, afdeling Vak- en Publieksmedia, Postbus 67, 3770 AB Barneveld.

Op werkdagen is de abonnementenservice telefonisch bereikbaar van 8.30 uur tot 14.00 uur op 0342-494844, e-mail: abonnementen@bdu.nl.

Prijzen Jaarabonnement: € 349,60. Studenten 25% korting; 65 plussers 15% korting. Jaarabonnement Europa: € 449,65 (België: € 377,70). Jaarabonnement buiten Europa: € 466,50.

Genoemde prijzen zijn inclusief 6% btw en verzendkosten.

ADVERTENTIE-EXPLOITATIE Verkoopleider: Ron van de Hoef, 0342 - 494263, 06 - 51806325, e-mail r.v.d.hoef@bdu.nl Media-adviseur: Gert-Jan Bloemendal, 0342-494807 e-mail: g.bloemendal@bdu.nl

Vakblad voor de Bloemisterij is een wekelijkse uitgave van de Stichting Vakinformatie Siergewassen en BDUmedia, Vak- en Publieksmedia.

Uitgever en auteurs verklaren dat dit blad op zorgvuldige wijze en naar beste weten is samengesteld, evenwel kunnen uitgever en auteurs op geen enkele wijze instaan voor de juistheid of volledigheid van de informatie. Uitgever en auteurs aanvaarden dan ook geen enkele aansprakelijkheid voor schade, van welke aard ook, die het gevolg is van handelingen en/of beslissingen die gebaseerd zijn op bedoelde informatie.

Lezers wordt met nadruk aangeraden deze informatie niet geïsoleerd te gebruiken, maar af te gaan op hun professionele kennis en ervaring en de te gebruiken informatie te controleren.

Alle rechten voorbehouden. Niets uit deze uitgave mag worden verveelvoudigd, opgeslagen in een geautomatiseerd gegevensbestand of openbaar gemaakt in enige vorm of op enige wijze, hetzij elektronisch, mechanisch, door fotokopieën, opnamen of enige andere manier, zonder voorafgaande toestemming van de uitgever.

Algemene voorwaarden: op alle aanbiedingen, offertes en overeenkomsten van BDUmedia B.V. zijn van toepassing de voorwaarden, welke zijn gedeponeerd ter Griffie van de Arrondissementsrechtbanken en de KvK.

Druk: BDU Media

Vakblad voor de Bloemisterij 5 (2014)

29-01-14 13:59

Kasgenoten

C orrecties en aanvullingen Marlin vernieuwing bij paarse alstroemeria In de marktanalyse in Vakblad nummer 4 op pagina 23 is onder andere Marian genoemd als vernieuwing op het paarse segment bij alstroemeria. In die naam is een fout geslopen. De juiste cultivarnaam is Marlin.

Verkeerde foto stellingrubriek

A genda Binnenland 2 feb Open dag De Groene Campus, Helmond. Info: www.degroenecampus.nl.

4-5 feb Groen Direkt Voorjaarsbeurs, tuinplanten. Boskoop. Info: www.groen-direkt.nl.

11-13 feb Tuinbouwrelatiedagen, Gorinchem. Info: www.evenementenhal.nl/gorinchem.

14-17 feb Lenteflora, huisbroei- en bloemententoonstelling, Lisse. Info: www.lenteflora.nl.

20-23 feb Vaktentoonstelling tulp, Proeftuin Zwaagdijk.

Info: www.proeftuinzwaagdijk.nl.

27 feb-3 maa Lentetuin Breezand, bolbloemententoonstelling. Info: www.lentetuin.nl.

19-21 maa FloraHolland Seasonal Trade Fair op locatie Naaldwijk. Info: www.floraholland.nl.

5-6 apr Kom in de Kas, landelijk evenement.

Info: www.komindekas.nl.

10-12 jun GreenTech Amsterdam, tuinbouwvakbeurs in de Rai. Info: www.greentech.nl.

LTO Groeiservice 6 feb Praktijkdag bio-energie, De Doelen, Rotterdam, 8.00-18.00 uur. Info: www.groeiservice.nl.

12 feb Excursie kalanchoe, Slijkerman Kalanchoe Heerhugowaard, 13.30 uur.

Info: Arthur van den Berg, 070-3075016.

25 maa Informatiebijeenkomst potplanten, 13.30-16.30 uur, lokatie nog niet bekend.

Info: Arthur van den Berg, 070-3075016.

FOTO: Hans neeFjes

In het Vakblad van vorige week is bij de reactie van Maurice van der Meer op de stelling per abuis een foto van Maurice van der Hoorn geplaatst.

Leeftijd: 45 (Ronald) en 42 jaar Plaats: Vierpolders Teelt: hortensia in grote potmaten en cissus (drie cultivars) Oppervlakte: 0,9 ha

Ronald van der Sande en Mariëlle Weerdenburg Jullie zijn Brieljant InPlant?

Ronald: „Klopt. Sinds kort. De naam Brieljant kozen we destijds voor onze paprikakwekerij van 3 ha. We zitten in Brielle en we zijn briljant, tenminste dat proberen we te zijn. We hadden een webshop in verse groenten die Brieljant in Vers heette. De naam voor ons potplantenbedrijf lag dus voor de hand.”

Mariëlle, lachend: „Die kas ligt weliswaar in Vierpolders, maar dat is de gemeente Brielle.”

Waarom potplanten? „We houden van uitdagingen. Daarom zijn we ook die webshop in verse groenten begonnen en hebben we aan huis een automaat, de Vitamine Machine, waarin we verse groenten en fruit verkopen. Bovendien willen zo veel mogelijk zelf onze toekomst bepalen. Ons paprikabedrijf is relatief klein. Grotere bedrijven bepalen in groenteland wat er gebeurt, ook in telersverenigingen. Samen ben je zo sterk als de zwakste schakel. Met potplanten kun je jezelf onderscheiden.”

Valt het mee in de potplanten? „Iedere dag is anders. Dat is leuk en dynamisch. Op ons paprikabedrijf is het kosten laag houden en knallen met de productie. Die trein rijdt. Hier kun je nu beter spreken over een stoptrein. We zijn ongeveer in september op deze huurtuin begonnen. Het was een potplantenbedrijf. Toch moet je dingen aanpassen en leren.”

Buitenland

Al aan het afleveren?

18-20 feb Salon du Végétal, vakbeurs, Angers, Frankrijk. Info: www.salonduvegetal.com.

20-22 feb FloraExpo, Chandigarh, India.

Info: www.floraexpo.com.

4-5 maa Florall voorjaarsbeurs, Gent, België. Info: www.florall.be.

26-28 maa World Floral Expo 2014, Chicago, USA. Info: www.worldfloralexpo.com.

8-10 apr Flowers & HorTech, Kiev, Oekraïne. Info: www.flowers-hortech.com.

23-26 apr Hortiflorexpo IPM, Beijing, China.

Info: www.hortiflorexpo-ipm.com.

„Sinds eind 2013 is cissus Mandaiana leverbaar. Vanaf voorjaar 2014 hebben we diverse soorten en kleuren hydrangea's in de potmaten 26 en 32. We hebben ook zo’n honderd grote planten in 20 l-potten opgekocht. Die kunnen ruim 60 bloemen geven.”

Onderstaande symbolen hebben de volgende betekenis en verwijzen naar de website vakbladvoordebloemisterij.nl

!

Documenten en linken naar website

Vakblad voor de Bloemisterij 5 (2014)

Kasgenoten agenda_nw.indd 45

Foto’s

Filmpjes

Was het moeilijk om sortiment samen te stellen? „Viel mee. We hebben redelijk veel contacten in de sierteelt. Onze eis was onderscheid.

We konden van een teler een sortiment cissus overnemen. Behalve Cissus Mandaiana hebben we ook C. striata en C. rotundifolia. We gaan tevens hangperkgoed proberen.

Hortensia telen we in grote potmaten. Die zijn er niet zoveel.”

Moet de winter doorzetten?

Ronald: „Voor de potplantenhandel niet. En ik wil ook liefst zo snel mogelijk weer op de motor stappen. Racen op circuits is mijn hobby. Voor de paprika’s was winter 2013 goed.

Laat de moestuinen maar bevriezen.” Mariëlle: „Onze kinderen houden wel van sneeuw en ijs. Geef mij maar zon en een goed boek. Lekker in de achtertuin lezen. Maar dat komt wel. Eerst hier de administratie en de verkoop regelen.”

45

29-01-14 14:00

545170.indd 46

29-1-2014 10:34:17

545171.indd 47

29-1-2014 10:33:48

545172.indd 48

29-1-2014 10:33:22