VBB_07-2014

B

34

potplanten

10 Minder geld

14 FloraHolland

20 Bloemisten

42 Pioen staat

voor veel regio’s Kom in de Kas

Seasonal Trade Fair: hoogtepunten

die geloven in plantenverkoop

voor spannend nieuw seizoen

Cover-nw.indd 1

26-03-14 12:17

552389.indd 2

26-3-2014 11:49:32

B 12 ’Studenten komen met frisse ideeën’

Vakblad voor de

Opinie 4

Interview:

4

Commentaar:

5

Stelling:

Nieuws 6

B 8

14 Nieuw of opvallend op

Herstructurering:

10

Kom in de Kas:

12

Ondernemen:

13

Column:

14

Trade Fair:

18

Trade Fair:

20

Afzet:

22

Vragen:

Markt 26 26 27 28 29

20 Bloemisten die geloven in de plantenverkoop

Teelt 30

In beeld:

32

Keukenhof: Thema:

34 36 37 39 40

44 ’Nieuwbouw moet rust

42

Zomerbloemen:

44

Pot- en perkplanten:

46

Teelttips:

44

Column:

Nieuws 48

Service 49

Kasgenoot: Agenda Voorplaat:

13 (2014)

Inhoud.indd 3

3

26-03-14 13:12

Opinie

fOtO: LtO GLaskraCht

lang aanhoudende lage sparkspread. Als ’oppepper’ is door uiteenlopende

is.

Bert Vegter bvegter@hortipoint.nl

Waarom denkt u dat de snelle oplevert? „Door landelijk netheerder Tennet is al vaker aangegeven dat er in Nederland geen capaciteitsprobleem is. In gesprekken die wij als LTO Glaskracht met Tennet hebben, komt telkens naar voren dat er hier in Nederland stroomaanbod genoeg is. Vanuit dat oogpunt moet je dan zeggen: waarom zou je dan geld geven voor het inschakelen van tuinbouw-WKK’s?”

Is de situatie van overaanbod uniek „Ja, want in landen om ons heen zijn capaciteitsproblemen al aanleiding tot maatregelen om de zogeheten voorzieningszekerheid veilig te stellen. Dit zijn nationale ingrepen in het energiesysteem. Dit terwijl ’Europa’ nog altijd bezig is met versterking van de Europese geharmoniseerde elektriciteitsmarkt. Zo zijn en worden er extra verbin-

dingen aangelegd en zijn de onderlinge prijsverschillen een aandachtspunt.”

gemaakt met dat Europese beleid? „Europa loopt voortdurend achter de feiten aan, mede doordat besluitvorming te traag gaat en er geen overeenstemming is tussen lidstaten. Je ziet dat Europa het niet kan bolwerken.”

Kun je concluderen dat de bejubelde „Inderdaad, nu nog niet. Echter, die situatie kan snel veranderen, door zowel zogeheten black-outs, waarbij het openbare elektriciteitsnet grootschalig uitvalt, als shake-outs van grote elektriciteitsbedrijven.

Met dat laatste wordt het omvallen van dergelijke bedrijven bedoeld. Ze hebben namelijk enorme investeringen gedaan in grote elektriciteitscentrales, maar door de aanhoudend lage stroomprijzen staan daar

te weinig inkomsten tegenover. Wat we zijn gaan zien de afgelopen tijd, is dat grote centrales, zelfs betrekkelijk nieuwe, worden stilgezet omdat ze niet meer rendabel zijn. Ik sluit niet uit dat op redelijk korte termijn, zeg binnen één tot twee jaar, dergelijke black-outs en shake-outs zich kunnen voordoen.”

Betekenen rampen in de openbare „Precies, als die black-outs en shake-outs zich voordoen, zullen snelle acties nodig zijn om de zaken te repareren. Mijn voorspelling is dat dit nieuwe perspectieven kan opleveren voor de WKK’s in de glastuinbouw. Voor de wat kortere termijn zal het zo zijn dat WKK nog wel door een lastige periode heen moet vanwege de lage sparkspread, maar op de wat langere termijn komt dat betere perspectief voor WKK er zeker. Ik schat in dat binnen een paar jaar het nodige veranderd zal zijn.”

Commentaar Elbert van den Berg hoofdredacteur evandenberg@hortipoint.nl

E

-

-

4

Opinie_NW.indd 4

13 (2014)

26-03-14 13:12

Wilt u uw mening geven? Stuur een brief naar postbus 9324,

Stelling

Sluiten van snelwegen voor top gaat te ver -

de onbalansmarkt aan WKK-telers „Er zitten inderdaad verschillende telers op de onbalans, maar je ziet dat sommige met de vingers tussen de deur komen. Als er op een bepaald moment goede prijzen zijn te behalen, komt er vaak een overreactie. Je ziet dan het tegenovergestelde gebeuren. Er komt te veel aanbod, wat landelijk netbeheerder Tennet noodzaakt om binnen het kwartier tweezijdig te regelen. In plaats van dat je als teler dan geld verdient, is het eind van het liedje dat je geld moet bijleggen.

Het gevolg is dat steeds minder telers op de onbalans zitten. Tennet zegt op zijn beurt: ’We zien dat het systeem van tweezijdig regelen goed werkt, dus we gaan het niet aanpassen.’”

vergeten?

Marita Goudriaan, rozenteler in Almere „Ja, dit gaat te ver. Door de bizarre, al of niet nodige beveiliging, is het voor Nederland in de randstad niet weggelegd om zo’n top te organiseren. Het oplossing om zomaar alles af te sluiten

’U ziet maar’. Deze top hoeft niet per se in een van de dichtstbevolkte gebieden

plaatsen te bedenken.

Toch hoop ik dat deze top ook gebruikt wordt om de handel met Rusland veilig te stellen, dan is alles misschien toch niet voor niets geweest.”

Maurice van der Hoorn, orchideeënteler in Ter Aar

„Van een aantal WKK-telers weet ik dat ze bezig zijn met zogeheten nood- en reservevermogen. Om in te zetten als er vraag komt om het openbare net te balanceren. Het is daarbij zo dat je een bepaald WKK-vermogen niet voor iets anders mag gebruiken. Je praat dan over 20 megawatt. Voor individuele telers is dat een veel te groot vermogen om zomaar te reserveren, maar ik weet van twee groepen WKK-telers die daarmee bezig zijn om ervaring op te doen.”

dat je dan moet zorgen voor de veiligheid van die mensen oké, maar nu wordt het wel een beetje overdreven. Was op Schiphol in een zaaltje vergaderen geen idee? Ik heb

die meereist met de wereldleiders laten zien wat Nederland is en kan. Die Chinezen waren een paar dagen eerder met een handelsdelegatie van tweehonderd

mensen op bezoek, daar kunnen we weer zaken mee doen. Ik las dat ze voor € 1,5 miljard aan contracten hebben geplaatst, dan is het toch peanuts wat die twee dagen kosten?

We moeten als Nederland de vruchten plukken van dit evenement. Als de vrouw van de Chinese president een tulp doopt in de Keukenhof, wordt dat gezien door een miljard Chinezen. Reclame die niet

de wereld, die misschien een keer onze kant op komen.”

bromeliakweker in Woubrugge deze ontwikkeling door de hele glastuinbouw is uitgerold. En elk jaar wordt er meer over geleerd.

Kortom, een ontwikkeling waar de glastuinbouw nog jaren mee vooruit kan en veel voordeel van kan hebben.

Dit is een goed voorbeeld van hoe onderzoek Met horten en stoten, met vallen en opstaan.

Deze ontwikkeling was nooit van de grond gekomen zonder structureel onderzoek en zonder te staan nu het collectieve onderzoek drastisch dreigt te worden ingekrompen.

13 (2014)

Opinie_NW.indd 5

„Precies, laat ze lekker op Texel gaan zitten! Het is vragen om problemen om precies in het drukste stukje van Nederland zo’n top te organiseren.

verdienen, maar de tuinbouw heeft er alleen maar last van. Het zal nog moeten -

gen, misschien valt het reuze mee. dat de top gehouden wordt, alles wat

het helemaal eens met de stelling dat ze best een ander plekje uit hadden kunnen prestige naar het buitenland toe om de top in Den Haag te houden.”

5

26-03-14 13:12

Nieuws Lees meer op de website Op deze pagina’s vindt u een selectie uit het nieuws.

Een uitgebreide versie van deze berichten maar ook ander

■ Europese ’toelatingscolleges’ bezoeken Nederlandse tuinders De directie van het College voor de toelating van gewasbeschermingsmiddelen en biociden (Ctgb) heeft op 21 maart – samen met collega’s uit Groot-Brittannië, Ierland, Slowakije, Hongarije, Polen, België, Tsjechië en Duitsland – een werkbezoek gebracht aan drie Nederlandse glastuinbouwbedrijven. Het bezoek vond plaats op uitnodiging van LTO Glaskracht. De organisatie wilde de colleges laten zien dat niet alle problemen zijn op te lossen door enkel biologie en dat de geïntegreerde teelt in de bloemisterij nog in de kinderschoenen staat. Ook werd duidelijk gemaakt dat er zowel op plaag- als teeltniveau nog geen totaaloplossingen zijn.

■ Spuitkeuring nu ook verplicht voor apparatuur kasteelten De driejaarlijkse verplichte keuring van veldspuiten en boomgaardspuiten geldt voortaan voor alle professioneel gebruikte apparatuur voor de toepassing van gewasbeschermingsmiddelen, ook in bedekte teelten. Deze uitbreiding van de keuringsplicht, die nieuw is voor de glastuinbouw, is het gevolg van nieuwe regelgeving uit Brussel. Onder de verbrede keuringsplicht valt nu onder meer grondontsmettingsapparatuur en doseerapparaten voor gewasbeschermingsmiddelen in gietwater.

Sneeuwballen in het vroege voorjaar Kweker Eric van Tol sorteert sneeuwbaluit Nieuwveen is daar sinds drie weken mee bezig, maar is er dit seizoen zeker niet de eerste mee. Er waren al kwekers veel eerder met dan dat de bloei wat onregelmatig was, door aanhoudende hogere temperaturen afgelopen winter. Kwalitatief was het toen wat moeizaam, zen beter. Sinds kort is het lente, en is volgens Van Tol de kwaliteit weliswaar ’normaal’ maar matig. De Nieuwveense april door met sneeuwballen uit rolkassen, daarna is Campanula glomerata aan de beurt. vaste planten, ook uit rolkassen.

voorbestemd voor Tebarint, de naam waaronder naar verluidt dertig ex-medewerkers van Arend-Sosef als zelfstandig bedrijf met behulp van Enthoven Techniek en investeerders wilden doorstarten. Definitieve steun voor die doorstart bleef echter uit.

■ Trade Fair minder druk ■ Decorum Company kiest voor Royal Brinkman Decorum Company heeft een driejarige overeenkomst gesloten met Royal Brinkman voor levering van het totaalpakket handelsgoederen.

De telersvereniging zocht een nieuwe samenwerking vanwege het faillissement van huisleverancier Arend-Sosef.

■ Stolze neemt techniekafdelingen Arend-Sosef over Stolze Installatietechniek uit Maasdijk heeft nu ook de beschikking over apparatuur, klantgegevens, –dossiers en lopende projecten van de afdelingen elektro- en watertechniek van het failliete Arend-Sosef. Vorige week meldde het bedrijf al 25 medewerkers de failliete toeleverancier over te nemen. De bijbehorende dossiers, tekeningen en projecten leken

6

Nieuwskort2.indd 6

De driedaagse Seasonal Trade Fair bij FloraHolland in Naaldwijk trok vorige week 3.200 bezoekers, zo’n 800 minder dan tijdens voorgaande twee edities. Een verklaring voor de lagere bezoekersaantallen geeft de veiling niet. Op de beursvloer was meermaals te horen dat telers en handelaren het nu drukker hebben met perkgoed dan in 2013, toen er sneeuw lag tijdens de beurs.

Lees meer vanaf pagina 14.

■ FloraHolland ondervindt weinig

hinder van top in Den Haag De aanvoer van bloemen en planten op de FloraHolland-locaties Rijnsburg, Aalsmeer en Naaldwijk heeft op 24 en 25 maart weinig hinder ondervonden van de wegafsluitingen in verband met de Nuclear Security Summit in Den Haag. Met name de maandag was een

belangrijke dag voor de veiling in verband met de aanvoer voor Engelse Moederdag.

Zie ook op pagina 30.

■ Bloemen- en plantenexport De exportwaarde van de bloemen en planten zit tot en met februari op een plus van 2%.

Dat blijkt uit cijfers van het HBAG. Tot en met februari is de exportomzet in bloemen en planten vanuit Nederland met 2% gestegen tot € 962 miljoen. Het is de derde achtereenvolgende maand met een plus. Bij de pot- en tuinplanten is de toename met 4% groter dan die bij de snijbloemen, die een stijging van 1% lieten zien. De verschillen per land zijn overigens groot.

■ Telers willen gewascoöperatie lisianthus oprichten Een meerderheid van de lisianthustelers steunt de oprichting van een gewascoöperatie Lisianthus, zo bleek op 19 maart tijdens de Landelijke Dag Lisianthus in Bleiswijk. Driekwart van de vertegenwoordigde omzet is voorstander.

Nederland telt elf jaarrondtelers van lisianthus en enkele tientallen seizoentelers.

13 (2014)

26-03-14 14:27

FOTO: GERDIEN DE NOOY

Gelezen op Twitter

wim geerts @wjpgeerts bedrijf in Ridderkerk, in een al langer lopend onderzoek naar illegale gewasbeschermingsmiddelen. Dat maakte de politie 19 maart bekend. Tijdens de doorzoekingen is administratie in beslag genomen. Begin dit jaar werd bij het bedrijf in Ridderkerk meer dan vijf ton illegale gewasbeschermingsmiddelen aangetroffen en inbeslag genomen.

■ Kamer wil totaalverbod op

neonicotinoïden Een meerderheid in de Tweede Kamer steunt een motie van de Partij voor de Dieren om een totaalverbod in te voeren op het gebruik van neonicotinoïden, fipronil en vijf azolen (schimmelbestrijdingsmiddelen). Deze gewasbeschermingsmiddelen zijn volgens de Kamer gevaarlijk voor bijen en de volksgezondheid.

LTO Nederland is woedend over het verbod.

De Kamer gaat daarmee veel verder dan de Europese regels.

■ ■ GreenQ Horticultural Expertise Group, DLV Plant en Wageningen UR gaan aan de Violierenweg in Bleiswijk nauw met elkaar samenwerken om op die manier gezamenlijk een kenniscentrum voor teelttechniek te vormen.

De naam hiervoor werd op 20 maart officieel bekendgemaakt: Horti Science Parc.

De schaatstweeling Michel en Ronald Mulder openden op 19 maart – samen met Wim Pijbes, directeur van het Rijksmuseum – officieel de 65e editie van Keukenhof. In de tuin van het Rijksmuseum zullen binnenkort duizend historische tulpen bloeien om de link met het keukenhofthema ’Holland’ en het brede belang van toerisme in Nederland te benadrukken. Het bloemenpark is tot en met 18 mei open.

■ ’Aardwarmte-telers’ lanceren

■

consumentenlabel Geo-Well

glastuinbouwgemeenten

Een groep glastuinders die gebruik maken van aardwarmte heeft op 19 maart tijdens de FloraHolland Seasonal Trade Fair in Naaldwijk een gezamenlijk consumentenlabel ontwikkeld: Geo-Well. Het label moet consumenten duidelijk maken dat de betreffende tuinbouwproducten zijn geproduceerd met gebruikmaking van duurzame milieuvriendelijke aardwarmte.

In de glastuinbouwgemeenten Westland, Lansingerland, Aalsmeer en Zaltbommel hebben lokale partijen een substantieel aandeel in de gemeentepolitiek gekregen. De landelijke trend waarbij VVD en PvdA zetels moesten inleveren, is niet in alle tuinbouwgemeenten terug te zien, zo blijkt uit de uitslagen van de gemeenteraadsverkiezingen van 19 maart.

■ Politie-invallen in Ridderkerk vanwege illegale middelen

■ Bart Sosef naar Biobest

bundelen krachten

De politie heeft op 17 maart – samen met de Nederlandse Voedsel- en Waren Autoriteit (NVWA) en de douane – doorzoekingen gedaan in een woning in Maassluis en een 13 (2014)

Nieuwskort2.indd 7

Bart Sosef is benoemd tot general manager van het onlangs opgerichte Biobest Nederland.

Sosef was tot voor kort algemeen directeur van Arend-Sosef, het Westlandse toeleveringsbedrijf dat in februari failliet ging.

Red, white and blue tulips @ rijksmuseum in #Amsterdam, waiting for President #Obama to arrive.

Mike Duivenvoorden (@mikeduif) 45 auto's vol met bloemen/planten en boeketten de deur uit.... Althans bijna... Nog even buffelen

China Daily USA (@ChinaDailyUSA) China's first lady blooms in kingdom of tulips

Gerrit Kremer (@Gerrit_Kremer) 24-03-14 06:14 Tribune goed bezet vanmorgen om 05.30 uur @ Plantion i.v.m. vroegveilen

jovaplant (@jovaplant) mmmm vreemd alle sierpotten met planten verdwenen uit mn stand 19.1 #fhtf ...#domper wie o wie???

vd Wekken bloemenkw. (@HermanvdWekken) 25-03-14 18:32 Eerste zonnebloemen staan boven!

Het Vakblad op LinkedIn Bloemistenklok? Beter van niet!

FloraHolland start in juni een bloemistenklok in Naaldwijk. Is dit wel zo’n goed idee? Is inkoop via een fysieke klok nog wel van deze tijd? Wegen de kosten die ze met zich meebrengt wel op tegen de opbrengsten? Voor bloemisten zijn er veel alternatieve inkoopkanalen dus waarom zo’n klok optuigen met alles erop en eraan? Nee, FloraHolland kan er maar beter niet aan beginnen.

7

26-03-14 14:27

Heemskerkerduin wacht op -

Quincy von Bannisseht qvb@hortipoint.nl

R

Foto: Quincy von Bannisseht

ond de vorige eeuwwisseling teelden de tuinders in Heemskerkerduin en het aangrenzende Beverwijk nog volop aardbeien, prei, bospeen, spinazie en rabarber. Het achter de duinen verscholen tuinbouwgebied werd toen ook wel ’The Kitchen Garden of Amsterdam’ genoemd omdat de groenten via de veiling in Beverwijk over het water rechtstreeks naar de hoofdstad gingen.

In de loop der jaren is Heemskerkerduin in een sierteeltgebied veranderd dat door handelaren en bloemisten vooral geroemd wordt om zijn zware kwaliteit vollegrondstulpen, hoewel de Heemskerker buitenlelies eveneens een goede reputatie genieten. Ook

staat het gebied bekend om nicheproducten als nerine en vaste planten.

In opdracht van LTO Noord Heemskerk e.o. schreef Cees Moerman van adviesbureau Agrimaco een toekomstvisie voor Heemskerkerduin. Daarin voeren zorgen over de ruimtelijke koers die de gemeente Heemskerk vaart, de boventoon. „Het huidige bestemmingsplan kent veel te veel afwijkingsbepalingen. Daardoor dreigt het gebied te verrommelen.”

Ook voorzitter Robbert de Wit van LTO Noord Heemskerk e.o. windt er geen doek-

jes om. „De grootste bedreiging voor ons gebied is het uitblijven van een duidelijke keuze voor tuinbouw door de gemeente.”

Hoewel de provincie Noord-Holland Heemskerkerduin in 2010 aanwees als tuinbouwconcentratiegebied heeft de gemeente Heemskerk daar volgens hem nooit strak de hand aan gehouden. „Daardoor hebben zich hier veel niet-agrariërs kunnen vestigen die er andere activiteiten op nahouden dan tuinbouw.”

Onlangs verloor LTO daarover nog een rechtszaak. „Het ging daarbij om een bedrijf dat het voormalige koelhuis van Hobaho heeft gekocht en daarin scheeps- en koelmotoren ontmantelt en opslaat. Dat is bij de entree van een tuinbouwgebied natuurlijk geen mooie binnenkomer. Volgens de gemeente ging het om een ’agrarisch hulpbedrijf’. Het bestemmingsplan stond dat volgens de rechter toe. Wij vinden dat dat moet veranderen.”

Behalve de afwijkingsbepalingen in het bestemmingsplan zijn er nog meer zaken in het ruimtelijk beleid die de tuinbouw benadelen. Zo werkt de gemeente volgens Moerman loyaal mee aan het tot burgerwoning ’ombestemmen’ van voormalige bedrijfswoningen. „Er is zelfs een keer 5.000 m2 ombestemd. Hoe meer grond, hoe groter de paardenstal die je kunt bouwen, was daarbij de achterliggende gedachte.”

Wie door Heemskerkerduin rijdt, zal het niet kunnen ontgaan dat de woningdichtheid, met gemiddeld één woning per hectare, voor een tuinbouwgebied hoog is. Dat hoort volgens De Wit deels bij het karakter van het gebied, dat zich kenmerkt door kwe-

8

Heemskerkerduin.indd 8

13 (2014)

26-03-14 12:17

Foto: QuIncy von BannIsseht

Kenmerkend aan het glastuinbouwgebied Heemskerkerduin is het veelvuldig gebruik van

kerijen die gemiddeld 2,8 ha tellen. „Soms kan een voormalige bedrijfswoning de ontwikkeling van een naastgelegen kwekerij echter hinderen. Hoewel dat nog geen groot issue is, is het naar de toekomst toe beter daarvoor heldere regels te hebben.”

De Wit steekt ook de hand in eigen boezem. „Sommige raadsleden hebben het idee dat in Heemskerkerduin nog maar een paar bedrijfjes zitten. Dat is een verkeerd beeld.

We hebben hierover als LTO Noord in het verleden kennelijk niet duidelijk genoeg gecommuniceerd. Daarom moeten we ons als telers beter gaan profileren. Zo moeten raadsleden weten dat onze bedrijven aan vijftienhonderd mensen werk bieden.”

Inmiddels is het de belangenbehartiger de afgelopen maanden al gelukt de sector beter onder de aandacht van gemeenteraadsleden te krijgen. Tijdens een raadsdebat over Heemskerkerduin diende D66 een motie in die het college van B & W oproept zo snel mogelijk met een nieuw bestemmingsplan voor het tuinbouwgebied te komen, een plan dat voor zowel telers als niet-agrariërs duidelijke kaders stelt zodat helder is wat wel en niet wordt toegestaan. De motie werd tot tevredenheid van De Wit aangenomen.

De toekomstvisie geeft verder aan dat telers en overheid moeten werken aan verbetering 13 (2014)

Heemskerkerduin.indd 9

van de gebieds- en bedrijfsstructuur. „We willen gaan kijken hoe we tot mooiere kavels kunnen komen”, aldus De Wit. In de praktijk kan dat volgens Moerman nog een hele klus worden. „Veel tuinders die zijn gestopt, blijken hun grond niet te willen verkopen aan een buurman die zijn kwekerij wil uitbreiden. Nog steeds leeft de verwachting dat de grond in de toekomst meer waard kan worden doordat de bestemming verandert in woningbouw of bedrijventerrein.”

Die verwachting heeft volgens hem alles te maken met het onduidelijke gemeentebeleid. Eind jaren negentig wekte de gemeente namelijk de suggestie woningbouw in het tuinbouwgebied toe te staan. „Twee woningbouwcorporaties kochten daarop tuinbouwgronden aan. Zij betaalden daar € 40 tot € 50 per m2 voor. Uiteindelijk heeft de crisis die corporaties weer doen terugkomen op die strategie. Inmiddels heeft een van de twee zelfs weer grond terugverkocht aan tuinders. Toch hebben die ontwikkelingen ertoe geleid dat menig oud-tuinder nog hoopt op dergelijke riante opbrengstprijzen.

Een nieuw bestemmingsplan moet ervoor zorgen dat voor iedereen duidelijk is of en zo ja onder welke voorwaarden ontwikkelingen zoals woningbouw in het tuinbouwgebied mogelijk zijn.”

kaart te zetten. Zo kunnen telers meer met elkaar gaan samenwerken. „Dat gebeurt nu al via afspraken over onderlinge uitruil van gronden in verband met vruchtwisseling in de buitenteelten. Ook wordt er onderling personeel uitgewisseld. Misschien is er echter nog meer samenwerking mogelijk.

Kunnen we bijvoorbeeld onze tulpen van een gezamenlijk ’Heemkerkerduin-logo’ voorzien? Zulke dingen gaan we uitzoeken.”

De toekomstvisie zinspeelt, als het om samenwerking gaat, ook op gezamenlijke aanschaf van machines. „Een tulpenbosmachine rendeert bijvoorbeeld pas vanaf een jaarlijkse productie van vijf miljoen stelen. De grootste broeiers in het gebied zitten nu richting de 2,5 miljoen stelen, dus in theorie zou je zo’n machine met z’n drieën kunnen aanschaffen. Iedere teler maakt echter zijn eigen keuzes. Er moet een win-winsituatie zijn te behalen. Bovendien werkt het alleen bij telers die zich qua bedrijfsfilosofie tot elkaar aangetrokken voelen”, aldus Moerman.

De toekomstvisie is inmiddels naar de nieuwgekozen gemeenteraadsleden gestuurd. „We zijn van plan hen uit te nodigen voor een excursie in het gebied, wellicht in het weekend van Kom in de Kas op 5 en 6 april”, aldus De Wit. Waar eveneens al aan wordt gewerkt, is het ontwerp van een ’Heemkerkerduin-logo’ voor op de vrachtwagens van Stet, de lokale collectief vervoerder. „Een mooie foto met tekst moet op de weg en in de omgeving duidelijk maken wat voor prachtigs er uit dit gebied komt.” <

In het kort

Behalve op ruimtelijk gebied liggen er volgens De Wit ook op andere terreinen nog kansen om Heemskerkerduin steviger op de

9

26-03-14 12:17

’De bomen groeien niet tot in de hemel’ De meeste regionale organisaties van Kom in Kas moeten het sinds vorig len en sponsors niet meer staan te trappelen. Wat betekent dat voor ze?

Arie-Frans Middelburg afmiddelburg@hortipoint.nl

Ervaring

D -

-

-

Ervaring Jannie Hoogeveen, Erica ’Geen rare bokkensprongen maken’

”

J

-

-

-

-

-

10

kom in de kas.indd 10

13 (2014)

26-03-14 12:16

Foto: Kom in dE KAS

Service

K

om in de Kas vindt op zaterdag en/ of zondag 5 en 6 april plaats in 23 regio’s.

Regio-overzicht: Drenthe (Erica), Flevoland (Almere Buitenvaart, Noordoostpolder), Gelderland (Bommelerwaard, Arnhem (Groningen), Limburg (Horst aan de lenaveen, Uden), Noord-Holland (Aalsmeer, Assendelft, Heerhugowaard e.o.),

-

Achtergrond

Kom in de Kas

D

de Kas heeft dit jaar een budget van 265.000 euro. Vorig jaar was dat 325.000 euro en de jaren ervoor lag dat op ruim vier

polis en Hagelunie. FloraHolland is vorig jaar partner geworden van Kom in de Kas en zal

en verder te praten.

vallen – ze zet nu in op sociale media en free publicity – en regio’s minder subsidie te geven.

organisatie het promotiemateriaal in de vorm van folders, posters en ’weggevertjes’ die de regio’s nodig hebben om het evenement een professionele uitstraling te geven en publiciteit te genereren.

Sandra van Tol geeft aan dat de subsidie -

ze Kom in de Kas sponsoren.

Ervaring

ders het budget op peil te houden. Spon-

” Kas-commissie. Het bedrag dat is wegge-

regionale organisaties van Kom in de Kas

Doordat het budget even hoog is gebleven

-

„Kinderen vormen een van de doelgroepen en daarom willen we toch die activiteiten

tegen de omzet van de glasgroente, bloe-

-

13 (2014)

kom in de kas.indd 11

11

26-03-14 12:16

Teler laat marktonderzoek doen door Innovatieklas

’Studenten komen met frisse ideeën’ Green Works International uit Schagen schakelde studenten in van InHolland om helleborussen op een andere manier in de markt te zetten. „In het begin

Peter van Houweling

G

reen Works International uit Schagen levert uitgangsmateriaal voor de professionele teelt van snijbloemen, potplanten, vaste planten en pioenen. Belangrijke producten zijn pioen en helleborus. Daarnaast levert het bedrijf planten voor de handel en export, die het door telers op contract laat telen.

Voor Green Works waren er twee aanleidingen om onderzoek te laten doen naar de meest effectieve marktbenadering van bloemisten, vertelt eigenaar-directeur Daan Kneppers. „Bloemisten denken dat de houdbaarheid het zwakke punt is van de snijbloem helleborus. Ons bedrijf heeft nieuwe middelen ontwikkeld waardoor helleborus langer houdbaar is. Onderzoek van WUR Glastuinbouw heeft aangetoond dat die

middelen werken. Wij wilden communiceren dat de snijbloem Helleborus Queens wél lang houdbaar is en hadden hiervoor hulp nodig.” Daarnaast had het bedrijf volgens Kneppers behoefte aan „frisse ideeën van een buitenstaander” over het vermarkten van Helleborus Queens.

Grappig Het Noord-Hollandse veredelingsbedrijf ontwikkelde een plan en schakelde daarbij onderzoekers in van WUR Glastuinbouw.

Die onderzoeksinstelling is partner in de zogeheten Innovatiemotor Greenport Aalsmeer. Zo kwam Kneppers in contact met Hogeschool InHolland in Diemen en met de Innovatieklas Flowers.

Foto: Green Works InternatIonal

Veredelaar Erik

International rechterhand

beter houdbaar linkerhand heeft

Drie groepen van vier studenten van InHolland gingen ermee aan de slag. Ze kregen de opdracht een marktanalyse te maken en ideeën te leveren voor een betere marktbenadering van bloemisten, speciaal voor de nieuwe snijbloem Helleborus Queens, die langer houdbaar is.

De studenten bleken weinig kaas gegeten te hebben van de sierteelt. Ze associeerden de sector met lange dagen en vieze handen.

Kneppers: „Het was wel grappig. Toen ik bij de start in september 2013 voor de eerste keer met de studenten sprak, vroeg ik hun of ze het verschil wisten tussen snijbloemen en potplanten. Daar hadden ze geen flauw benul van.”

Dat veranderde snel. De studenten gingen zich verdiepen in hun opdracht en bezochten diverse bedrijven en instellingen waar ze informatie en ideeën konden opdoen.

Zo werden kwekers bezocht, maar ook: Wageningen UR, Naktuinbouw, rozenveredelaar Lex+, bloemenveiling FloraHolland, bloemisten en interieur- en bloemdesigner Menno Kroon. „In korte tijd groeide bij hen het enthousiasme voor het vak”, aldus Kneppers. Hij vindt het geen nadeel dat de studenten eerst weinig van sierteelt wisten. „Dan krijg je er ook de beste ideeën uit”, zegt hij.

In het begin misten de ideeën van de studenten, volgens Kneppers, nog wel eens realiteitswaarde. „Ze kwamen met de gekste dingen, zoals sponsoring van een voetbalteam of schaatsploeg. Maar daar hebben we geen budget voor. Ze kwamen deels ook met ideeën die bevestigden wat je al wist. Maar de onbevangen blik van de jongeren maakte

12

Innovatieklas.indd 12

13 (2014)

26-03-14 12:16

Foto: Wanka LeLIeveLd

Column Feico Smit f.smit@royalvanzanten.com

oeganda

Vergaderen

Studenten van Hogeschool InHolland bezochten vorig jaar, in het kader van de Innovatieklas

dat zij heel anders naar het product en oplossingen keken. Dat heeft mij ook nieuwe inzichten opgeleverd.”

Eind januari presenteerden de studenten hun bevindingen. Een van hun ideeën – waarmee Kneppers verder wil – is het maken van filmpjes over het product voor op internet. Bloemisten kunnen de filmpjes bekijken via een directe link die ze krijgen gemaild. De filmpjes komen op het Youtube-kanaal van Green Works.

In de filmpjes krijgen bloemisten uitgelegd hoe ze het beste kunnen omgaan met helleborus, hoe ze de bloemen het beste kunnen behandelen, hoe de houdbaarheid is verbeterd en wat ze er allemaal mee kunnen doen. Bekende arrangeurs laten verder zien welke mogelijkheden de plant biedt. „Daar gaan we verder mee”, vertelt Kneppers.

De focus zal hierbij in het begin op de Nederlandse bloemist liggen en op andere partijen in de Nederlandse sierteeltketen. Op termijn wil Kneppers echter ook filmpjes in andere talen laten maken. „Eerst wil ik de feedback uit Nederland horen. Het seizoen voor helleborus is nu al bijna voorbij. Rond 1 april is dat meestal over. Daarna gaan we ons ook op andere taalgebieden richten.”

-

„Ja”, antwoordt de eigenaar-directeur. „Het dwingt je om vooraf meer na te denken en om meer uit te leggen. Dat behoed je voor bedrijfsblindheid. Bovendien is het leuk om te werken met een groep jonge mensen. Het allerleukste vond ik dat die studenten na verloop van tijd heel enthousiast worden over je sector, weten waar ze het over hebben en in staat zijn om een leuk product te leveren.”

Volgens Kneppers waren bijna alle studenten goed gemotiveerd. „Ze hebben een hoop werk gedaan en een hoop input geleverd.” Hij is ook zeer te spreken over projectleider Wanka Lelieveld, die vanuit de Innovatieklas het project trok.

De aanpak met studenten kost echter wel relatief veel tijd, heeft hij ervaren. „Het is niet: een keer naar die school om uitleg te geven en een aantal maanden later rolt er een resultaat uit. Je moet er wel regelmatig aandacht aan geven. Maar het is heel leuk. Ik zou het zeker nog een keer doen.”

Hij heeft nog geen nieuw project op stapel staan waarmee studenten aan de slag kunnen. „We hebben wel projecten, maar die passen niet bij deze opzet.” <

-

-

-

-

In het kort Een deel van de financiering van het project komt, via de Innovatiemotor, uit Europese subsidie. Green Works International betaalde de eigen kosten en een bijdrage in de kosten van het project. Daarnaast staken onderzoekers en docenten uren in het project.

De aanpak met studenten was nieuw voor het Schager bedrijf. „Voorheen deden we zulke projecten altijd intern”, aldus Kneppers. Is de aanpak voor herhaling vatbaar?

13 (2014)

Innovatieklas.indd 13

■

■

-

■

13

26-03-14 12:16

Nieuw of opvallend op Naaldwijkse handelsbeurs De FloraHolland Seasonal Trade Fair in Naaldwijk trok minder bezoekers dan voorgaande edities, maar er was genoeg om over van gedachten te wisselen.

Een impressie van enkele opvallende producten en marktontwikkelingen.

Arie-Frans Middelburg, Hans Neefjes, Cindy van der Zwet

Kijk voor meer foto’s op:

www.vakbladvoordebloemisterij.nl

bloemisterij@hortipoint.nl

Van vermeerderaar naar producent

foto’s: vakblad voor de bloemisterij

Peerdeman Orchideeën uit Andijk is mei vorig jaar geschakeld van leverancier van jong plantmateriaal naar producent van phalaenopsis, vertelde Arjan Peerdeman. De redenen waren dat Peerdeman een aantal zeperds opliep bij klanten die over de kop gingen en dat het bedrijf de mist in ging met bepaalde introducties. Inmiddels komt er een aardige productie op gang en presenteert het bedrijf zich als Peerdeman Orchid Concepts. Onder die naam zet ze onder meer de eigen productie in de markt. De naam Holland Orchid, waaronder Peerdeman in het verleden partijen die overschoten uit de opkweek van jongplantmateriaal afzette, verdwijnt naar de achtergrond. Nu richt het bedrijf zich namelijk op de bovenkant van de markt. Peerdeman haalt bijzondere variëteiten uit Taiwan en zet deze in samenwerking met andere kwekers in de markt. Een ervan is Ever Green.

Nieuw leven voor Lucky Bamboo Opvallend op de beurs was Victor Deco Bamboo uit ’s-Gravenzande. Het bedrijf importeert Lucky Bamboo uit China, kweekt dat in zes weken af in een eigen kas van 1 ha en doet dat al vijftien jaar.

Sinds vorig jaar treedt het bedrijf meer naar buiten, vertelde Winston Cheng, omdat ze meer direct wil afzetten. „Dan weten we wat de klanten willen, wat we moeten inkopen en krijgen we feedback.” Lucky Bamboo was in een dip, aldus Cheng. „Het had geen ’wow factor’ meer.”

Het bedrijf probeert het product weer nieuw leven in te blazen door de introductie van nieuwigheden. Zo heeft het naast Dracaena sanderiana (Lucky Bamboo) de stelen van Dracaena fragrans onder de naam Tiger Bamboo in productie. Bovendien biedt ze sinds vorig jaar de stelen ook als potplant aan (zie foto) en dat slaat aan. Cheng: „Het resultaat is verbluffend.’’

Patio- in plaats van snijrozen Emiel Ammerlaan toonde de zes cultivars patioroos die hij vanaf eind april zal rapen. Zijn kas van 3 ha in Klazienaveen was ooit ingericht voor snijrozen, maar met die teelt is Ammerlaan enkele jaren geleden gestopt. Nu heet het bedrijf Kuper Green en biedt het op 0,5 ha ook onderdak aan het bedrijf Select Breeding van Dennis en Michael de Geus. De veredelingswerkzaamheden met roos zijn breed; naast snijrozen zijn er tevens patiorozen, getuige de drie noviteiten op de foto.

Ammerlaan schakelt langzaam over op het sortiment van Select Breeding. De plantdichtheid is laag: drie 10-liter potten per m2. „Vorig jaar hadden we 0,7 ha patioroos, nu 2,5 ha. We kunnen ruim een maand eerder leveren dan de Limburgers die buiten patiorozen telen.”

14

Highlight-TradeFair.indd 14

13 (2014)

26-03-14 13:12

Handzame verpakking ’Beauty in a Box’. Deze naam heeft kwekerij Tass meegegeven aan haar nieuwe verpakking voor haar tassmania’s. In de doos is er plek voor zes planten. „We merken dat er vraag is naar kleine hoeveelheden. Aan die vraag willen wij met deze doos voldoen”, zo zegt Ronald van de Knaap. De doos geeft bescherming aan de planten en een ander voordeel volgens de teler is dat plastic hoezen verleden tijd zijn, wat weer winst is voor het mileu. „We hopen dat deze box meer opvalt bij de groothandel en dat bloemisten het product dus eerder gaan meenemen. Het is sowieso een handzame verpakking”, vindt Van der Knaap. De doos is over twee weken leverbaar.

Voor ieder wat wils Ed Stofbergen van Stofbergen Plant Company wilde in zijn stand duidelijk maken dat hij voor iedere klant wat wils heeft. Dat onderscheid moet je volgens hem maken. „Of je nu aan Marks & Spencer levert of aan de Lidl, dat is een groot verschil”, zegt hij. Hij heeft zijn assortiment opgedeeld in drie lijnen: basic, plus en extra.

De eerste lijn is vooral geschikt voor de retail. „Daar spelen punten als prijs en een goede belading van bromelia een grote rol”, zegt Stofbergen. Bij de Plus-lijn is de diversiteit groter en dat is met name voor de vakhandel, zoals tuincentra, interessant. De laatste lijn, Extra, is volgens Stofbergen over de top. „Dat zijn eigen, exclusieve mengsels en daar kan ik bloemisten mee bedienen. Er zit continuïteit in die soorten, dus die soorten wil ik nu actief gaan aanbieden. In het eerste jaar heeft Waterdrinker het alleenrecht, maar nu breid ik de aantallen uit en wordt het voor meer partijen toegankelijk”, aldus Stofbergen.

Blijven werken aan tuinorchidee Een lange adem is nodig om met tuinorchidee een plek in de markt te veroveren. Die conclusie trekt Anthura na enkele jaren telen en veredelen en de nodige marketinginspanningen. Op 1,5 ha kweekt de veredelaar/vermeerderaar uit Bleiswijk de winterharde cultivars uit het geslacht cypripedium zelf omdat hij de tuinorchidee zorgvuldig in de markt wil zetten. Het is een meerjarige teelt. De aantallen zijn iets teruggeschroefd naar zo’n 100.000 stuks op jaarbasis om de prijs op peil te houden. De potcover is aangepast, zodat de consument beter ziet welk product er uiteindelijk uit de scheuten zal opgroeien. Anthura pakt tevens de productie van enkele andere soorten tuinorchidee op. In kleine hoeveelheden vullen Pleinone formosana, vertegenwoordigers uit het geslacht Calanthe en de specie Cypripedium formosanum het sortiment aan, zoals te zien was op de beurs.

Gekleurde potten voor petunia Als teler moet je blijven vernieuwen. Tenminste dat vindt teler Marcel Vijverberg uit Maasland. Hij heeft voor zijn mini-petuniamixen daarom nieuwe gekleurde potten ontwikkeld. Vanaf week 16 zijn de paarse, roze, groene en rode potten leverbaar. „Op deze manier is het product meer af en heb je gelijk een mooie presentatie in de tuin”, zegt de teler. Het is voor het eerst dat hij deze potten aan zijn klanten laat zien. Volgens Vijverberg wordt er door de markt goed op gereageerd. „Fantastisch. De reacties zijn goed en er zijn ook al bestellingen geplaatst. Ik merk dat de kleurencombinaties het vooral goed doen op de Franse markt.”

13 (2014)

Highlight-TradeFair.indd 15

Lees verder >

15

26-03-14 13:12

> Vervolg van pagina 15

Gecertificeerde plukgroenten Plantenkwekerij Vreugdenhil uit De Lier is de eerste producent van eetbare planten met het certifaat MPS-Fruit & Vegetables. In 2008 nam het bedrijf deel aan de pilot voor MPS-F&V, een speciaal certificaat dat duurzaamheid, betrouwbaarheid, hygiëne en transparantie combineert. Inmiddels zijn alle tien vruchtdragende groentegewassen uit hun Pick-&-Joy concept gecertificeerd. Daarmee voldoen zij aan de eisen die de retail stelt op het gebied van residumetingen en traceerbaarheid. Onlangs zijn regels voor eetbare planten opgesteld in samenwerking met Bloemenveiling FloraHolland, VGB, kopers en kwekers. De wettelijk geldende eisen worden naar verwachting nog dit jaar ingevoerd als onderdeel van de Algemene Specificaties Kamer- en Tuinplanten. Plantenkwekerij Van der Lugt, producent van het plukgroenten onder het concept Snacker, stelt dat zij alle benodigde certificaten hebben. „Anders zouden we niet eens mogen leveren aan super strenge klanten als Ikea”, stelt Ruud van den Akker van Van der Lugt op de beursvloer.

Nieuwe verpakking voor Meander Het orchideeënbedrijf Ter Laak Orchideeën had de stand helemaal toegespitst op hun nieuwste concept Meander. Net als hun andere soorten, heeft ook dit concept een rivierennaam gekregen. De naam Meander verwijst naar de kronkeling in een rivier. Ter Laak stuurt in de teelt aan dat deze orchidee laag en compact blijft. Met klemmen wordt hij vastgezet aan de stok. Als de orchidee voldoende in bloei is, valt hij los en dit zorgt voor een natuurlijke uitstraling.

Nieuw zijn de verpakking en het label die voor Meander ontworpen zijn. De verpakking moet bescherming aan de plant geven en ook voor een stukje sfeer zorgen op de winkelvloer. De belading en de prijs van het product blijven gelijk. Ter Laak heeft de orchidee al enige maanden in productie. Vanaf eind april komen er naast wit, andere kleuren van Meander op de markt.

Snijphalaenopsis meer direct afzetten De trend dat telers minder klokken en meer direct afzetten was in menig stand hoorbaar. Ook bij Pulcher uit Dongen, dat snijphalaenopsis teelt. Vier jaar terug zette het bedrijf slechts zo’n 2% direct af; nu is dat 50%. En deze ontwikkeling zet zich door. Volgens bedrijfsleider Bart van Gils biedt directe levering voordelen. Zo maakt directe levering het mogelijk om maatwerk te bieden. Bovendien heeft de klant de snijphalaenopsis sneller en dus verser in huis en is de beladingsgraad bij directe afzet veel hoger. In de dozen die voor de klok komen, zit veel lucht. Voor de klok zitten er namelijk maar 45 bloemen in een doos; in een doos die rechtstreeks gaat zitten 120 bloemen. „Wij exporteren veel op de Verenigde Staten en het Midden-Oosten en dan moet er zo efficiënt mogelijk verpakt worden”, aldus Van Gils.

16

Highlight-TradeFair.indd 16

13 (2014)

26-03-14 13:12

Twee nieuwe merken in ficus Kwekerij de Schenkel uit Maasdijk en Peeters Potplanten uit Breda lanceerden het merk Magnificus op de beurs.

Aarts Kwekerijen uit Prinsenbeek gebruikt nu ongeveer een jaar de naam Ficus XL. De drie bedrijven waren lid van Ficus Forever en met name ’verantwoordelijk’ voor de grotere ficussen in potmaat 27 cm. Het sortiment van vrije en licentierassen blijft ongewijzigd. De bedrijven willen op eigen kracht ficus in de markt zetten. Rob Batist, verkoper bij Green Sales & Promotions, gaat samen met de betrokken bedrijven aan de slag met Magnificus. Marc Aarts merkt dat hij door het actief promoten van Ficus XL een steeds groter deel via bemiddeling kan slijten. „Het blijft een moeizame markt, maar met kwaliteit, een goede mix van soorten in grote aantallen kan ik me onderscheiden.”

Afwachten wat perkgoed doet Veel perkgoedtelers stonden op de Trade Fair. Een rondgang leerde dat telers een afwachtende houding bij de handel bespeuren nu er wat minder weer voorspeld wordt. Positief is dat de violen, primula’s en vergeet-mij-nietjes goed zijn weggelopen. Deze producten zullen het perkgoed niet, net als vorig jaar, in de weg zitten. Wat wel boven de markt hangt is het faillissement van Max Bahr en Praktiker en in navolging daarvan het faillissement van leverancier Baas Plantenservice. Een enkele teler stond op de beurs omdat hij tot voor kort een groot deel van zijn productie aan Baas leverde. Wordt er straks perkgoed voor lage prijzen aangeboden? Wat ook negatief kan zijn, is dat consumenten dankzij de zachte winter perkgoed hebben over gehouden. Maar hoe het ook zij: het is nog vroeg voor perkgoed en het < weer zal zoals altijd straks de bepalende factor zijn.

13 (2014)

Highlight-TradeFair.indd 17

17

26-03-14 13:12

Jury bepaalt beste stand op Seasonal Trade Fair:

-

Cindy van der Zwet cvanderzwet@hortipoint.nl

D

e Seasonal Trade Fair is nog maar net een uurtje open, als de driekoppige jury door de paden struint.

Marc Eijsackers van Bloemenbureau Holland, Frans Hermsen van MBO Greenport en Inger van IJzeren van FloraHolland bepalen wie dit keer de Best Stand Award mee naar huis mag nemen. De 24 paden die de beurs telt, worden in een rap tempo doorlopen. Aan het merendeel van de stands loopt de jury snel voorbij. „De kwaliteit van de stands gaat absoluut omhoog.

Het aantal deense karren dat er hier naar binnen wordt gereden en een plek krijgt op de beursvloer, neemt gelukkig af. Maar veel stands zijn nog te veel transactiegericht”, vindt juryvoorzitter Van IJzeren.

Advies

Van IJzeren wijst naar een stand waarin hortensia’s op een deense container zijn uitgestald. „Dit is niet wat we willen. Op deze beurs lopen eindklanten en die willen hier juist geïnspireerd worden. Het is belangrijk dat je de bezoeker pakt met je product”, adviseert zij.

Volgens de jury is het zaak om ’stopping power’ te creëren. Dat bereik je volgens hen niet door de stand vol te zetten met planten.

De jury blijft even stilstaan bij de stand van groene plantenkweker. Er staat een breed assortiment. „Ik vind dat de boodschap verwatert als je de stand zo vol zet. Hier kan

Tips voor inrichting beursstand

Maak gebruik van de beschikbare ruimte.

Dit betekent dat telers de wanden, de vloer en de beschikbare hoogte goed moeten benutten.

Zet een stand niet te vol, dan raakt een

manning. Dat wil zeggen: laat ze niet eten,

breed assortiment? Vertel dit liever dan dat

beter uitlichten.

Denk met het inrichten van de stand niet heel transactiegericht, maar probeer vooral klanten te inspireren.

-

18

TF-Reportage.indd 18

actieve houding. Ook gepaste kleding is een aandachtspunt.

Zorg dat de verlichting in de stand op

de bezoeker keuzestress van krijgen. Het is beter om er een paar producten uit te lichten. En als je nog meer in huis hebt, kun je dat later altijd nog vertellen aan de klant”, denkt Eijsackers.

De jury vindt de stand van PT Creations goed uitgedacht. Ook daar staan veel producten in, maar het bedrijf heeft een duidelijke opsplitsing gemaakt naar thema of periode. „Er is eenheid in aangebracht.

Het is rustig. En het is precies zoals de retailer denkt”, stelt Van IJzeren Veel stands komen deze ochtend bekend voor. Volgens de jury is het logisch dat telers gezien het stevige kostenplaatje de standinrichting meerdere malen gebruiken. Van IJzeren staat er een beetje dubbel in. „Je hebt te maken met de kracht van de herhaling.

Als je elke keer hetzelfde laat zien, gaan klanten je herkennen. Maar aan de andere kant is het natuurlijk ook goed om iets nieuws te doen en klanten te verrassen.”

Zo is de stand van SV.CO volgens de jury direct te herkennen. Elke beurs zijn zij te herkennen aan deze stijl en planten worden op een rustige, trendy manier gepresenteerd. De klant wordt op ideeën gebracht en volgens de jury is alles tot in de puntjes uitgewerkt. „Zelfs de folderbak past bij de huisstijl. De stand is zuiver, het ziet er heel netjes uit”, beoordeelt Eijsackers. Vorig jaar op de Aalsmeer Trade Fair behoorde dit bedrijf tot de genomineerden en ook nu zet de jury de stand van SV.CO weer op de lijst.

13 (2014)

26-03-14 13:11

Mening

-

foto’s: Gerdien de nooy

-

Belichting in de stand is een aspect waar de jury ook op let. Volgens Hermsen kan een teler hiermee een product letterlijk in de schijnwerpers zetten. Bij het bedrijf Solisplant is het licht volgens de jury goed gebruikt. Een ander positief punt vindt de jury dat de hoogte van de beurshal goed benut is. Telers mogen 3,5 m de lucht in bouwen, maar er is maar een handje vol telers die daar ook gebruik van heeft gemaakt.

Ook bij de Bromelia Specialist is de hoogte opgezocht. Deze telersvereniging heeft er voor gekozen om twee verschillende stijlen uit te werken. „Deze stand is puur gericht op sfeer en inspiratie. Het product is in de slaapkamer en de badkamer verwerkt.

Jammer dat de statafel het zicht hierop blokkeert”, noteert Van IJzeren als klein kritisch puntje. Wat de jury ook jammer vindt is de uitstraling van het personeel in deze stand. „Ze hebben misschien wel € 20.000 tot € 30.000 geïnvesteerd in de stand; het ziet er prachtig uit. Maar de bemanning draagt gewone kleren. Hoeveel moeite is het om een overhemd te laten bedrukken met daarop het bedrijfslogo? Dat ziet er echt veel professioneler uit”, meent Hermsen.

Zittend op een stoel, telefonerend en al etend in een stand: het zijn aspecten waar de jury deze ochtend tegenaan loopt en die 13 (2014)

TF-Reportage.indd 19

-

ze liever niet zien. Het nodigt niet uit om een gesprek aan te gaan. De jury treft deze ochtend ook genoeg telers die het kunstje snappen en hen actief benaderen en het gesprek aangaan. Een teler die dat volgens de jury goed doet, is Harry van Schie van HvS Orchids. De stand is volgens Eijsackers het bewijs dat het niet enkel om meters draait, maar dat je met een kleine oppervlakte ook iets moois neer kan zetten op een beurs. Wat hem betreft mag deze stand ook geselecteerd worden voor de volgende ronde. „Het is maar zes vierkante meter, maar je treedt echt even een andere wereld binnen. Er is een goede sfeer neergezet en alles past prima bij elkaar”, zegt hij.

Ook kwekerij Vreugdenberg, Preesman, de Noordpoel en Van Woudenberg zijn stuk

voor stuk stands die de aandacht van de jury weten te trekken. Uiteindelijk is er een lijst van 19 stands waaruit de jury haar keus moet maken. Volgens Van IJzeren speelt met het kiezen van de winnaar mee wie al eerder een eerste prijs in de wacht heeft gesleept. „We zijn tenslotte een collectief; we willen iedereen onder de aandacht brengen.” De drie juryleden maken ieder hun persoonlijke top 5 en die stands kunnen nogmaals op een bezoek van de jury rekenen. Hoewel het een persoonlijke mening blijft, is het uiteindelijk SV.CO die met de award huiswaarts zal keren. „Het bedrijf is al een paar jaar bezig met het uitwerken van hun huisstijl.

Het is nu gewoon af. Je herkent het bedrijf direct en alles is tot in de puntjes verzorgd.

Een terechte winnaar”, besluit Eijsackers. <

19

26-03-14 13:11

Bloemisten die geloven in de plantenverkoop In de rubriek ’Over de Toonbank’ is regelmatig te lezen dat de verkoop van

Jeannet Hooftman Redacteur Bloem en Blad

Dirkje van Binsbergen:

B

werkt als je hen ideeën aanrijkt. Daardoor verkoop je de planten echt beter. Als je voldoende hebt staan en het ziet er netjes uit, willen consumenten echt wel planten kopen”, is haar ervaring.

loemisterij van Binsbergen in Opheusden verkoopt veel planten. Dat is al zo sinds de overname van de winkel vijftien jaar geleden en sindsdien is de verkoop alleen maar toegenomen. Eigenaresse Dirkje van Binsbergen geeft aan dat het belangrijk is om veel planten te hebben staan en vooral ook te laten zien wat voor combinaties er allemaal mogelijk zijn. „Mensen weten zelf niet zo goed wat ze er mee kunnen. Het

In de winkel staan vier verkooptafels van ieder 4 x 2 m vol kamerplanten. Dat zijn bloeiende planten, zoals orchideeën, hortensia’s, azalea’s, cyclamen, calandiva’s en spatiphyllum, maar ook bijvoorbeeld hoya en Scindapsus ceropegia. Last van concurrentie van tuincentra heeft Bloemisterij van Binsbergen niet. ,,Het dichtstbijzijnde tuincentrum is 15 km verderop. Nee, daar hebben we geen last van. Ik ga drie keer per week bij cash-andcarry Buurman planten halen. Met een tuincentrum in de buurt zou dat niet nodig zijn’’, stelt zij. Zij schat in dat planten een ongeveer evengroot deel uitmaken van de omzet als bloemen.

Volgens Dirkje van Binsbergen voor een vlotte verkoop dat de planten regelmatig rouleren.

:

Boven de plantentafels is extra verlichting.

Planten hebben volgens Van Binsbergen veel licht nodig om in topconditie te blij-

20

Bloemistplantverkopen.indd 20

13 (2014)

25-03-14 16:35

foto’s: Gerdien de nooy:

Nellie Labberton: „Drie keer in de week lopen twee medewerkers alle planten na.”

de ruimte. En we geven advies. Het is echt bekend in Apeldoorn en omgeving dat je hier planten kunt kopen’’, legt zij uit.

Twee aan twee Nellie Labberton:

’Als je geen planten hebt staan, kun je ze ook niet verkopen’

B ven. Verder wordt de temperatuur dag en nacht op ongeveer 18°C gehouden.

Elke dag worden de plantentafels nagelopen en elke week krijgen ze een grote controle. „Er kan wel eens wat inzitten, maar dat is zelden. In dat geval verwijderen we de aangetaste plant meteen en behandelen we de overige uit voorzorg’’, zegt de bloemist. Over dit onderhoud maakt ze zich niet druk. Planten kosten volgens haar niet meer werk dan de bloemen. „Die moet je ook schoonmaken en boeketten van maken. Planten zijn juist een makkelijk verkoopproduct. Ik zou ze niet willen missen.’’

Derving voorkomen Volgens de bloemiste is het belangrijk voor een vlotte verkoop dat de planten regelmatig rouleren. Bij Bloemisterij van Binsbergen staan ze gemiddeld niet lang op de tafels. Zijn ze niet snel verkocht, dat worden ze gebruikt in een arrangement of boeket. „We snijden wel eens de orchideeën af of gebruiken het blad in een boeket. Zo probeer je zoveel mogelijk derving te verkomen.

Natuurlijk is er wel iets van uitval. Maar dat is met bloemen ook zo.’’ <

13 (2014)

Bloemistplantverkopen.indd 21

loemisterij Labberton in Apeldoorn verkoopt van oudsher planten en is dat gedurende het 90-jarig bestaan altijd blijven doen. „Vroeger teelden we ze ook”, vertelt Nellie Labberton. In 1974 kwam er nieuwbouw en maakten de kassen plaats voor verkoopruimte. De planten worden sindsdien op de plantenklok in Aalsmeer ingekocht. Met dat aanbod kan de bloemist prima uit de voeten. „De jongens zitten elke dag op de tribune en dat gaat geweldig.

Wij kopen in het groot in, want we hebben in Ede en op veiling Rhein-Maas ook nog twee kleinere groothandels. Maar zeker de zogenaamde hardlopers kun je prima voor de klok inkopen”, zegt Labberton. Zij doelt op spathypillum, hortensia, cyclamen, azalea en bijvoorbeeld medinella.

Behalve bloeiende planten verkoopt het bedrijf ook groene planten. Labberton heeft zo’n veertig tot vijftig verschillende soorten groene planten staan. „Ik hoor inderdaad ook wel van andere bloemisten dat de verkoop van planten lastig is en afneemt. Zeker groene planten. Maar als je geen planten hebt staan, kun je ze ook niet verkopen. Mensen die bij ons binnenkomen, lopen eerst door een pad van planten voordat ze bij de bloemen komen. Bij een andere bloemenzaak struikel je over de cadeauartikelen. Je ziet wel een phalaenopsis en een vetplant, en misschien nog wat anders, maar dan houdt het op. Wij hebben tafels vol. We zijn natuurlijk niet zo groot als Intratuin, maar we hebben wel

Labberton geeft aan dat consumenten dus nog zeker nog wel planten willen kopen.

Al is het kooppatroon wel anders dan voorheen. „Jaren terug kochten ze veel verschillende planten en laadden ze hun mandje vol. Nu gaan de planten twee aan twee over de toonbank. Ze presenteren het nu anders in huis”, geeft ze aan.

In totaal is bij deze bloemenwinkel eenderde van de 1.500 m² ingeruimd voor de planten. Deze staan onder een plat dak met lichtkoepels. In het voorjaar wordt er buiten nog eens 200 m² ingeruimd voor de verkoop van buitenplanten. Een goede verzorging van de groene hoek is volgens de bloemiste belangrijk. Dit kost wat tijd. „Het is een arbeidsintensieve productgroep. Drie keer in de week lopen twee medewerkers alle planten na”, zegt zij hierover.

Intratuin Hoe staat het met de concurrentie? Heeft Labberton last van de Intratuin die ook in Apeldoorn gevestigd is? Het antwoord is nee. „Ik denk dat ze eerder last hebben van ons dan wij van hen. Bij de Intratuin moeten mensen veel lopen. Wij zijn zeker niet minder gaan draaien door de komst van Intratuin. Die heeft natuurlijk ook zijn klanten, vooral uit de nieuwbouw denk ik.

Maar wij geven persoonlijk advies, zetten de plant in een pot, doen er wat mos bij, enzovoort. Dat krijgen de mensen bij ons toch extra”, zegt zij.

De bloemiste denkt dat het zeker lonend is om als bloemist planten te verkopen. ,,Wij hebben de ruimte en de mogelijkheid. Heb je dat niet, wordt het lastig. Toch zou ik het altijd proberen. Als de mensen nooit een plant zien, worden ze ook niet gemotiveerd om er een te kopen.’’ <

21

25-03-14 16:35

Vragen Stuur uw vragen naar Postbus 9324, 2300 PH Leiden.

U kunt ook bellen, faxen of mailen: Peter van Leth, 071-56 59 688, pvanleth@hortipoint.nl

Wanneer opnieuw loon doorbetalen?

De werkgever is verplicht om 104 weken door te betalen. Als de werknemer na 104 weken nieuwe loondoorbetalingsverplichting van (maximaal) 104 weken indien de passende arbeid als bedongen arbeid wordt aangemerkt. Wanneer is hiervan sprake?

IllustratIe: Peter moorman

P

assende arbeid kan op twee manieren als bedongen arbeid worden aangemerkt. Als werkgever en werknemer een nieuwe arbeidsovereenkomst aangaan, wordt de passende arbeid de bedongen arbeid. Het tweede geval is minder evident: als de werknemer er gerechtvaardigd op heeft mogen vertrouwen dat de door hem verrichte passende arbeid zijn nieuw bedongen arbeid is geworden, dan is sprake van een nieuwe loondoorbetalingsverplichting. Wanneer is hiervan sprake?

Van belang kan zijn gedurende welke peri-

ode passende arbeid is verricht: naarmate de periode langer voortduurt, des te eerder wordt de passende arbeid de bedongen arbeid. De communicatie tussen werknemer en werkgever is ook van belang: als de werkgever aangeeft dat de passende arbeid tijdelijk is en dat men zich concentreert op terugkeer naar de oorspronkelijke functie, kan men concluderen dat de passende arbeid tijdelijk is en dus niet als bedongen arbeid heeft te gelden. Tot slot is van belang of de werknemer scholing heeft gevolgd om passende arbeid te verrichten.

Dit wijst er immers op dat het de bedoeling was dat de werknemer de passende arbeid voor langere periode zal verrichten

en de passende arbeid de bedongen arbeid is geworden.

Voor werkgevers is het van cruciaal belang dat passende arbeid niet als bedongen arbeid wordt gezien. In dat geval start bij nieuwe ziekte immers een nieuwe loondoorbetalingsverplichting. Hoe is dit te voorkomen? Allereerst wordt geadviseerd om gedurende of ná de re-integratie géén nieuwe arbeidsovereenkomst aan te gaan.

Daarnaast is het van belang om gerechtvaardigd vertrouwen bij de werknemer te voorkomen. Wij adviseren om aan de werknemer mede te delen dat de passende arbeid is gericht op terugkeer in de oorspronkelijke, bedongen functie. <

Hoe bepaalt u uw toekomststrategie? die slechts de stand van het rekening-courant krediet als graadmeter gebruiken om hun toekomst te bepalen. Maar is dat

M

et gebruik van de informatie uit het verleden, kunt u mogelijk goed inschatten wat er in de toekomst gaat gebeuren. Daarnaast heeft u wellicht al een beeld van de toekomst op basis van uw eigen visie en strategische doelstellingen.

U bent dan dus niet alleen met de nabije

22

Vragen-2teksten.indd 22

toekomst bezig, maar zet ook het vizier op de lange termijn (bijvoorbeeld vijf of tien jaar).

Verscheidene ondernemers willen echter nog scherper inzicht in wat er de komende jaren op hen afkomt en hoe men daarop kan anticiperen. Zij verstevigen het financiële beheer van hun bedrijf door begrotingen en periodecijfers. Een echte ondernemer wil immers verder, in ieder geval zelf zoveel mogelijk aan het stuur zitten, waar de koers ook heen is. Soms wordt het pijnlijk duidelijk dat de gekozen strategie niet toekomstbestendig is en zullen strategische doelstellingen en mogelijk zelfs de visie moeten worden heroverwogen. Dat is een continu en dynamisch proces. Weet u wat er in de

komende jaren minimaal geïnvesteerd moet worden bij een strategische keuze voor groei en uitbreiding? Heeft u helder wat u moet doen in een afbouwscenario? Weet u hoe uw financiële parameters zich zullen ontwikkelen bij een gekozen strategische route van consolidatie?

Deze strategische afwegingen zijn niet alleen voor uzelf belangrijk. Ook uw financier waardeert deze positieve ontwikkeling die leidt tot meer grip op resultaten en kasstromen. Bovendien wil uw personeel graag weten waar het naartoe gaat. <

13 (2014)

25-03-14 16:35

M Vanwege het tuinplantenseizoen worden ook de klokprijzen van deze producten weergegeven. Omdat er ruimte is voor maar drie grafieken, worden de bloeiende en groene planten in één grafiek verwerkt. Week 25 is de laatste week van de tuinplantengrafiek.

K

Groene en bloeiende planten

Snijbloemen '%&'

(*

'%&(

'%&)

'%&'

'%&(

&+%

Tuinplanten '%&)

'%&'

&'%

'%&(

'%&)

&%%

'*

'%

&)%

B^YYZceg^_h ^c XZciZc

B^YYZceg^_h ^c XZciZc

B^YYZceg^_h ^c XZciZc

&*%

(%

&(% &'% &&%

.%

' ( ) * + , - . &% && &' &( &) &* lZZ`

Ten opzichte van week 11 geen verandering van de middenprijs. Deze blijft op 18 cent; 3 cent lager dan vorig jaar in week 12.

+% )%

&%%

&*

-%

'

(

)

*

+

,

-

'%

. &% && &' &( &) &* lZZ`

Wederom een stijging van de middenprijs bij de planten. Bij de groene plust deze 5 cent tot 125 cent en bij de bloeiers 8 cent tot 119 cent.

&& &' &( &) &* &+ &, &- &. '% '& '' '( ') '* lZZ`

Het mooie voorjaar doet de tuinplantenverkoop goed. De middenprijs noteert een stijging van 3 cent tot 60 cent.

John Nevado:

’Arbeid vormt nu meer dan 60% van onze totale kosten’ Bedrijf: Nevado Roses Week: 12

Maandag „Het jaar is daverend van start gegaan. Nieuwe markten en uitbreiding in bestaande markten. Elke week krijgen we e-mails van klanten die nog weer verder weg zitten in landen als Oman, Soedan, Indonesië. Is het waard een nieuwe markt na te lopen of niet? Dat is de eeuwige vraag.”

Dinsdag „Rusland is de Krim binnengevallen met als resultaat economische maatregelen van de Verenigde Staten en de Europese Unie. Poetin geeft signalen af dat hij nog meer wil en de EU/VS willen alleen terugslaan met zachte wapens. Ik ben geschoold in de politieke wetenschappen - ik weet niets van bloemen, vertel het tegen niemand - en mijn gevoel zegt dat het eind ervan nog niet in zicht is. Wanneer wordt de import van bloemen in Rusland geraakt? En waar moeten al die bloemen dan heen?”

Woensdag „Ik ben verrast te horen dat KLM stopt met reguliere vluchten van Addis Abeba naar Amsterdam. Het is triest nieuws en nadelig voor onze industrie als nationale belangen de voorkeur krijgen boven commerciële belangen. In Ecuador hadden we de indruk dat alles goed ging in Ethiopië, met veel Latijns-Amerikanen die investeerden in Afrika. Arbeidskosten die 13 (2014)

Markt-1-prijsbeelden-nw.indd 23

met meer dan 10% per jaar stijgen in Ecuador vormen nu meer dan 60% van onze totale kosten. Een heel goede reden om van Injera, het Ethiopische nationale gerecht te gaan houden.”

Donderdag „De tweede ronde van de handelsbesprekingen tussen de EU en Ecuador is bezig in Manta, Ecuador. Het gaat over intellectueel eigendom, een belangrijk punt voor onze industrie en buitenlandse investeerders in Ecuador. Europese veredelaars volgen de onderhandelingen op de voet en we kunnen alleen maar hopen dat gezond verstand overwint. De huidige Ecuadoriaanse wetgeving maakt dat het erg onaantrekkelijk is voor buitenlandse bedrijven om variëteiten in het land te registreren.”

Vrijdag „De Colombiaanse peso is 12% gedevalueerd tegenover de dollar in de eerste maanden van dit jaar. Colombia wordt daardoor meer concurrerend, vooral in de Verenigde Staten. Weer een uitdaging om in de gaten te houden. Maar om met een vrolijke opmerking te eindigen quoteer ik mijn huisgod, Richard Quest van CNN: Wat je ook doet deze maand, ik hoop dat het winstgevend is!”

23

25-03-14 16:35

In de grafieken wordt de procentuele verandering (= index) weergegeven van de prijs en de totale aanvoer ten opzichte van vorig jaar.

Jill Berens

Snijbloemen Ontwikkelingen afgelopen zes weken t.o.v. een jaar eerder 150

in procenten

125

100

75

50

7

8

9

Aanvoer index

10

11

12 week

Prijs index

Meer snijbloemen tegen lagere prijzen In week 12 is er 1% meer snijbloemen aangevoerd dan vorig jaar. De middenprijs ligt 5 cent lager dan de verslagweek in 2013 en komt uit op € 0,18 per steel.

De enkelbloemige tulp daalt deze week 11% in omzet bij een daling van 2% in stuks. De gemiddelde prijs levert 1 cent per steel in.

Grootbloemige roos laat dezelfde omzetdaling van 11% zien bij 3% meer aanvoer en een 2 cent lagere middenprijs. Vergeleken met vorig jaar stijgt troschrysant

29% in omzet en vangt de aanvoerstijging van 28% goed op bij eenzelfde middenprijs. Een andere opvallende stijger is lelie (Oriëntal). Deze stijgt maar liefst 52% in omzet bij 13% minder aanvoer en wordt 9 cent per steel beter gewaardeerd. Bij 6% meer aanbod blijft de middenprijs van germini gelijk, maar daalt 9,5% in omzet. In week 12 zijn er van santini aanzienlijk meer stelen verhandeld, ruim 38%, bij een dalende middenprijs van 4 cent.

Kamerplanten Ontwikkelingen afgelopen zes weken t.o.v. een jaar eerder 150

in procenten

125

100

75

50

7

8

9

Aanvoer index

10

11

12 week

Prijs index

Minder aanbod kamerplanten Het totaalaanbod kamerplanten ligt 11% lager in week 12 vergeleken met dezelfde week in 2013.

De prijsindex stijgt in lijn met 9 punten en de gemiddelde prijs komt 14 cent hoger uit. Week 12 is een tussenweek in aanloop naar Engelse Moederdag; in 2013 naar Goede Vrijdag en Pasen. De aanvoerdaling is niet te wijten aan de top 3 deze week. Phalaenopsis stijgt 2% in aanbod en levert 6% in op de middenprijs. De aanvoer van potroos schiet omhoog

met 36% en zorgt ook voor een omzetstijging van 32%. De 25% aanbodsstijging bij hydrangea resulteert nog in 13% meer omzet.

De grote daler in aanvoer is narcis met 49% naar het einde van het seizoen. Ondanks een stijging van de middenprijs daalt de omzet met 22%. Het aanbod kalanchoë noteert -15% en bij een 3 cent lagere middenprijs, daalt de omzet 18%. Bij de groene planten levert ficus 36 cent in op de middenprijs bij 6% minder aanbod.

Tuinplanten Ontwikkelingen afgelopen zes weken t.o.v. een jaar eerder 350 300

in procenten

250 200 150 100 50

7 Aanvoer index

24

Markt-2-Veilingbijdragen-nw.indd 24

8

9

10 Prijs index

11

12 week

Tuinplanten stijgen in aanbod en prijs Met het aanhoudende zomerse voorjaar is in week 12 de onstuimige groei van het tuinplantenaanbod van vorige week teruggebracht tot een stijging van 25%.

De gemiddelde prijs groeit 3% ten opzichte van vorig jaar. De omzetmaker viool doet het rustiger aan en levert 1 cent in op de prijs en stijgt 5% in aanbod en 8,5% in omzet. Bij buxus, tuinplant van de maand maart, vertaalt de daling van 6% minder aanbod zich in een betere prijsvorming van +6% en een omzet-

stijging van 1%. De grootste stijger bij boomkwekerijproducten is rhododendron. Vergeleken met de verslagweek in 2013 groeit het aanbod met maar liefst 75% en de omzet met 70%. De aanvoer van primula neemt langzamerhand af terwijl de aanvoer van osteospermum op gang komt. In week 12 neemt de totale omzet van tuinplanten toe met 25%.

13 (2014)

25-03-14 16:35

Bologna

Italië

Over de toonbank

Davide Teglia:

’Nederlandse prijzen te veel gerelateerd aan de wereldmarkt’ stuk minder goed dan vorige jaren. Bij planten lopen met name helleborus en phalaenopsis goed.”

Hevige concurrentie dus?

Waar komen uw producten vandaan?

FOTO: DAVIDE TEGLIA

„Jazeker. Wij concurreren vooral op kwaliteit, goede relaties en service. Verder hebben wij een breder spectrum dan andere bloemisten.

We doen ook veel voor de zakelijke markt en voor bruiloften. En natuurlijk de voorbijganger die een bosje bloemen voor zijn vrouw meeneemt.”

Davide Teglia (l)

Naam: L’Ortensia Locatie: Bologna Sortiment: 75% bloemen, 15% planten, 10% overig Specialiteit: grafwerk Aantal medewerkers: vijf familieleden

Bent u gespecialiseerd in grafwerk? „Ja, onze winkel ligt net buiten het centrum van Bologna, vlak naast de grootste en belangrijkste begraafplaats van de stad. Daar hebben we dus het meeste werk van. De bereikbaarheid is

Standpunt

Worden er veel bloemen voor thuis gekocht? „Veel minder dan voorheen, omdat de budgetten van de consument flink gekrompen zijn tijdens de crisis, maar het hogere segment koopt nog steeds voor zichzelf. We zien wel dat de feestdagen naar verhouding steeds belangrijker worden.”

Wat is trendy in Italië? „De kleuren groen, wit en lila. Verder loopt alles wat stijlvol en romantisch is hier goed en is er een grote nieuwsgierigheid naar nieuwigheden.

We verkopen nu vooral bolbloemen, rozen, calla, gerbera en lelie. Chrysanten doen het een

„We kopen veel van eigen kwekers, uit Toscane, Napoli en San Remo. Dat zijn met name gerbera, iris, calla en statice. Veel groothandelaren leveren alleen lokale producten. Maar elke woensdag komt er ook een Nederlandse lijnrijder langs die ons vooral van rozen voorziet. Zowel Nederlandse rozen als rozen uit Ecuador.”

Bent u tevreden met de kwaliteit en de prijzen? „Over het algemeen ben ik over de Nederlandse kwaliteit erg tevreden. Je kunt aan de producten zien dat ze professioneel en zeer accuraat zijn geteeld. Dat daar een hogere prijs tegenover staat, vind ik logisch. Maar ik vind echter dat de prijzen te veel gerelateerd zijn aan de wereldmarkt en dus te vaak de pan uitrijzen om redenen die niets met onze lokale markt te maken hebben. Hoewel we een flinke klap hebben gekregen door de crisis, klaag ik niet over hoe we nog altijd draaien.”

’Bloemenagenda maakt vertaalslag naar consument’

D

Esther de Waard, Brandmanager Bloemen, Bloemenbureau Holland

Mee eens, oneens of denkt u er heel anders over?

Reageer dan bij de marktredactie: A.F. Middelburg, 06-23631549 of mail afmiddelburg@hortipoint.nl

13 (2014)

Markt-3-Toonbank-nw.indd 25

goed en daar profiteren we van. Wij niet alleen echter. Er zijn nog acht andere bloemenwinkels en –kramen in de buurt!”

it jaar introduceert mooiwatbloemendoen.nl de bloemenagenda.

Deze campagne staat overigens helemaal los van de Woonplant van de Maand. Bij die campagne lichten wij maandelijks een plant uit. Die plantencampangne heeft veel PR-kracht door het toegekende EU-budget. De Bloemenagenda moet het met minder geld stellen; het is een jaarrond contentprogramma. Door het jaar heen brengen we twaalf bloemen onder de aandacht op al onze websites. Dus niet alleen op de Nederlandse site, maar ook op de Franse, Engelse en Duitse websites wordt een aantal bloemen naar voren geschoven. Via de sociale media willen wij een stroom

bezoekers naar de sites toe leiden.

De keus van de bloemen baseren wij op de seizoenen, beschikbaarheid en we hebben gekeken wat het belang van de Nederlandse telers bij het product is. Met deze bloemenagenda willen wij een vertaalslag maken naar de interesse van de consument.

Zo komen bijvoorbeeld tulp, roos, ranonkel en pioen in de agenda voor.

De uitdaging is om de aandacht voor deze producten in een bepaalde periode vast te houden en dat ook uit te breiden naar andere producten.

Zo geven wij op de sites ook boeketinspiratie, zodat de consument kan zien welke producten er in die periode nog meer gebruikt kunnen worden. In

alle domeinen van onze site proberen we de gekozen bloemen weer terug laten komen. We werken hiervoor samen met FloraHolland en de VBW. Samen willen wij bloemen tussen de oren van de consument krijgen. Als ze naar de winkel gaan voor een cadeau, moeten ze niet eerst aan chocola denken, maar aan bloemen. We willen blijdschap brengen! Dit realiseren we niet enkel alleen door deze bloemenagenda. Dit is slechts een onderdeel van alle inspanningen die wij verrichten. Ook de Valentijnsactie en bijvoorbeeld de campagne Lievelingsbloem moeten bijdragen aan het blije gevoel en uiteindelijk de verkoop stimuleren!

25

26-03-14 12:37

A Foto: DE GRAAF VAN DER ZANDE

Krimp bij LA’s en Aziaten houdt dit jaar weer aan De vorig jaar ingezette aanvoerdaling van LA-hybriden en Aziatische lelietypes houdt dit jaar aan. Handelaren zien een

„De vraag loopt goed door en die zien we bij onze klanten toenemen. Dat komt door de voortdurend verbeterende kwaliteit”, complimenteert inkoper Ruud Vogels van P. van Dam de broeiers van LA-hybriden en Aziatische lelies. „De kwaliteit is goed, maar niet beter dan vorige jaren”, oordeelt inkoper Roland Kubbinga van FleuraMetz. Maarten van der Meer, inkoper bij Premier & Blenheim, signaleert geen overdreven vraag naar de lelies in deze groep. „De Duitsers zijn in voor de driekoppers en de zwaardere kwaliteit gaat naar Rusland.”

Minder aanvoer De aanvoer bij FloraHolland van Aziatische lelies zakte in 2013 met 11% tot ruim 19 miljoen

stelen en die van LA-hybriden met 7% tot ruim 78 miljoen.

Hiervoor werd respectievelijk 31 en 34 cent betaald, waarmee het gemiddelde voor de groep uitkomt op 33 cent. Dat is 4 cent meer dan in 2012 en evenveel als in 2011. „Niet genoeg”, stelt Jacob Evers van kwekerij Double Check Lily in Moerkapelle. „In de zomer hebben we hele partijen vernietigd, omdat de afzetkosten alleen al hoger waren dan de veilingprijzen”, blikt hij terug. „Vorig jaar was de prijsvorming elf maanden slecht, richting kerst liepen de prijzen op en die trend zette dit jaar gelukkig door”, aldus Paul Ravensbergen van Lilies of Life in Rijnsburg.

Vanwege de tegenvallende resultaten en door een matige

-

„Bij de jongere generatie consumenten zijn Longiflorum-lelies niet populair met nog altijd het

imago van de grafbloem”, is de waarneming van inkoper Ruud Vogels van P. van Dam. „Een-

60

+%#%%%

40

)%#%%%

20

'%#%%%

0

'%%% '%%& '%%' '%%( '%%) '%%* '%%+ '%%, '%%- '%%. '%&% '%&& '%&' '%&(

%

Aanvoer en gemiddelde prijs Longiflorum-lelies op de Nederlandse bloemenveilingen vanaf 2000 (*=gegevens FloraHolland).

26

Markt-4-Snijbloemanalyses-nw.indd 26

Meer directe afzet Evers verwacht dat de directe afzet, die voor zijn productie al een forse omvang heeft, verder zal toenemen. „Niet voor niets maakt de veiling zich grote zorgen. Doordat we ons meer moeten inzetten voor directe afzet en onze pr moeten intensiveren, hebben we ook hogere verkoopkosten”, stelt hij.

Naast het jaarrondprogramma met vijf hoofdkleuren positioneert Lilies of Life zich met

pitters gaan wel redelijk”, vindt Maarten van der Meer, inkoper bij Premier & Blenheim. „De populariteit is sterk gebonden aan de prijs”, is de ervaring van inkoper Roland Kubbinga van FleuraMetz. „Maar longi’s zijn sneller te duur dan voorheen.”

Krimp

-%#%%%

KZg`dX]iZ hiZaZc m Yj^oZcY

<Zb^YYZaYZ eg^_h ^c XZciZc

80

bollenoogst zal de aanvoer dit jaar weer krimpen, vooral in de zomer. Zomertelers zijn uit gaan kijken naar andere gewassen en voor hen waren minder bruikbare bollen beschikbaar.

In 2013 kromp de aanvoer van longi’s bij FloraHolland met 12% tot 31,5 miljoen stuks.De middenprijs steeg met 4 cent tot 39 cent, maar broeiers rekenden op een grotere plus. In 2010 werd de hoogste middenprijs op jaarbasis gerealiseerd van 43 cent bij een aanvoer van 41 miljoen stelen.

Illustratief voor de gekrompen markt voor Longiflorum is dat de topaanvoer tien jaar geleden nog op 82 miljoen stuks lag. Daarna

een exclusievere lijn met aparte soorten en noviteiten. Deze worden voorlopig kleinschalig en direct afgezet. „We bezoeken kopers twee keer per week, proberen zoveel mogelijk via onder meer webshops onze lelies aan te bieden en te verkopen en handelaren te ontzorgen”, licht Ravensbergen toe. Van de recent geïntroduceerde website, waar consumenten ook lelies kunnen bestellen, verwacht hij niet dat het een pijler voor de verkoop zal worden. „Maar we spelen wel in op een directe vraag onder consumenten”, licht hij toe. In het assortiment zijn niet veel veranderingen, mede doordat veredelaars hun inspanningen hebben verlegd naar andere groepen. ■

zette een structurele daling in, maar bleef een structurele stijging van de middenprijs uit.

Dit jaar wordt weer een daling van het aanbod verwacht. Bovenop het effect van uit de markt genomen partijen, viel de bollenoogst vorig jaar tegen. Daardoor zijn er voor gelegenheidsbroeiers minder bollen beschikbaar, de jaarrondtelers dekken zich eerder in bij de aanschaf van uitgangsmateriaal.

De reacties op de in 2012 in de broeierij geïntroduceerde Watch Up zijn positief. Vorig jaar klom de aanvoer hiervan substantieel en dit jaar komen er nog meer. ,,Rechtopstaande bloemen hebben als voordelen minder beschadigingen bij het verpakken en een gunstiger belading’’, omschrijft Vogels de pluspunten. ■ 13 (2014)

25-03-14 16:35

„Moeilijk op Duitsland, relatief veel gaan er naar Engeland, Ierland en Frankrijk”, omschrijft Ursula Reithmayer van GreenPartners de markt voor Oriëntals in het retailsegment. Roland Kubbinga, inkoper bij FleuraMetz, noemt de vraag goed. „Op weg naar de Engelse Moederdag zien we de prijs van het boekettenslag aardig oplopen.” „De kwaliteit en de beschikbaarheid zijn goed”, oordeelt inkoper Ruud Vogels van P. van Dam. Maarten van der Meer, inkoper bij Premier & Blenheim, vindt de kwaliteit redelijk goed, maar heeft kanttekeningen bij de promotie voor nieuwe soorten: „Dat doen ze bij de LA’s en Aziaten beter.” En Vogels vindt het jammer, dat het exclusieve blok voor de klok is verdwenen.

De aanvoer van Oriëntals bij FloraHolland kromp vorig jaar met 2% tot 147 miljoen stuks en

de middenprijs steeg 2 cent tot 61 cent. „Dat is een vertekend beeld, want er zijn meer zware bollen geplant en de kostprijs van de teelt daarvan is hoger”, stelt André Imanse van Quality Lilies in Lisserbroek en Almere. „We hadden er bij minder aanvoer meer van verwacht”, vult Thomas Evers van Bredefleur in Moerkapelle en Luttelgeest aan.

Dit jaar wordt weer een daling van het aanbod verwacht. „Maar de bollenmarkt voor Oriëntals is internationaler en de ontwikkelingen zijn daarom lastiger te voorspellen”, vindt Jacob Evers van kwekerij Double Check in Moerkapelle. In de eerste twee maanden dit jaar steeg het aanbod Oriëntals met 7% tot 23 miljoen stelen en de middenprijs hiervoor zakte met 1 cent tot 82 cent. Het aanbod LO’s en overige, die voor de handel in hetzelfde segment vallen, klom veel forser maar kwam nog niet boven 1 miljoen stelen. In juist deze groe-

<Zb^YYZaYZ eg^_h ^c XZciZc

Voor het luxere bloemensegment worden Oriëntal-lelies ge-

100

'%#%%%

75

&*#%%%

50

&%#%%%

25

*#%%%

0

_Vc É&(

[ZW

bgi

Veg

bZ^

_jc

_ja

Vj\

hZe

d`i

cdk

YZX

_Vc É&)

[ZW

%

KZg`dX]iZ VVciVaaZc m Yj^oZcY

Foto: DE GRAAF VAN DER ZANDE

Oriëntals gewaardeerd, maar nog onvoldoende in prijs

Aanvoer en gemiddelde prijs Oriëntal-lelies op de FloraHollandvestigingen in 2013 en de start van 2014.

pen waartoe de nieuwe soortkruisingen worden gerekend, staat de leliesector aan de vooravond van grote veranderingen.

Assortiment Waar Oriëntals een voor sommige pregnante geur kunnen hebben, is de zachtere, aangename geur van LO (Longiflorum x Oriëntal)lijnen een mogelijk voordeel.

Evers vindt dit evenwel nog te sterk. „De zoete geur van Nymph, dat is een aanwinst”, verwijst hij naar deze relatief nieuwe lichtgele OT (Oriëntal x Triumph)-lelie.

Imanse heeft goede verwachtin-

gen van de OT Pink Palace, een lichtroze die vorig jaar mondjesmaat op de markt was en van de nieuwe rode OT Pink Magic. „Grote, goed kleurende knoppen die rechtopstaand zijn”, geeft hij als pluspunten aan. „Klanten waarderen die opgaande bloemopbouw meer dan het klassieke assortiment, dat zij kerstboomsoorten noemen”, aldus Vogels.

Meerdere broeiers prijzen de nog vrij nieuwe Tabledance, een frisroodroze OT-vernieuwing, ook met rechtopgaande en wat compactere knoppen. ■

Marktacties Promotie Balkon- en terrasplanten 2014: verbena en lantana Lentebloeier 2014: narcis Topolino Woonplant van de maand maart: hortensia Woonplant van de maand april: varen Tuinplant van de maand maart: buxus Tuinplant van de maand april: lavandula PurE Seasonal Flowers maart: cestrum PurE Seasonal Flowers april: fritillaria 31 mrt - 26 apr Promotiecampagne Zomertijd, gerbera 28 apr - 7 jun Promotiecampagne Zomertijd, pioenroos 29 mrt Rob’s Grote Tuinverbouwing met onder andere: bol-op-pot, tulp, hyacint, narcis, eucomis, glamini en freesia, Hydrangea macrophylla Magical, groene planten, aeschynanthus, Saxifraga Alpino/ Touran, Lavendel (plant van april), Snacker. Voorjaarsbloemen. SBS 17.00 uur.

21 mrt – 13 apr EU-campagne ’Vriendinnen kennen elkaars Lievelingsbloem’. Collectieve consumentgerichte bloemenpromotie van Bloemenbureau Holland in Duitsland, Nederland en het Verenigd Koninkrijk.

13 - 19 mei Libelle, zomerweek, Almere, Almerestrand (Lifestyleevenement) www.libellezomerweek.nl 14 - 21 juni Nationale tuinweek ’Tegel eruit, plant erin’ georganiseerd door Groei & Bloei.

Bloemendagen 30 mrt Moederdag (GB) 17 apr Secretaressedag (Bel, Fra, Ned) 18 apr Goede Vrijdag (Dui, GB, Ned, Oos, Zwi) 20 apr Orthodox Pasen (Rus) 23 apr St. George’s Day (Eng) 25 apr Bevrijdingsdag (Ita) 26 apr Koningsdag (Ned) 1 mei Internationale Dag van de Arbeid 4 mei Dodenherdenking (Ned) 5 mei Bevrijdingsdag (Ned) 8 mei Bevrijdingsdag WOII (Fra) 9 mei Dag van de overwinning (Rus) 11 mei Moederdag (Ned, Bel, Dui, Ita, Oos, Zwi) 25 mei Moederdag (Fra) 26 mei Moederdag (Pol)

Heeft u informatie voor de agenda? Mail naar afmiddelburg@hortipoint.nl

13 (2014)

Markt-4-Snijbloemanalyses-nw.indd 27

27

25-03-14 16:35

Analyse bloeiende planten Foto: GlobAl PlANts ExPort

Exporteur over Nigeria

Kwaliteit en vraag jasminum op hoger niveau Jasminum is schaarser dan anders aan het eind van het seizoen. maart al door hun productie heen.

Is dit een markt met potentie?

Geen Hollandse mini’s

„Nigeria heeft zeker potentie qua plantenafzet, maar je moet een ruim assortiment kunnen bieden tegen een scherpe prijs. Wij sturen onze klanten weeklijsten met een breed assortiment waaruit ze zelf kunnen kiezen, of ze kopen in via onze webshop. Ze kopen veel verschillende planten in kleine hoeveelheden. Maar deze markt is nog niet te vergelijken met andere landen die al wat langer Nederlandse producten importeren.”

Twee collega’s zijn er al mee gestopt.

De één trekt de eindstreep altijd na Valentijnsdag, de ander zou langer doorgaan, maar stopt volledig met jasminum. Daarmee is 2014 het laatste jaar dat er ook mini-maatjes en rode jasminum beschikbaar zijn in Nederlandse jasminum. Na eind maart is alleen Alta Nova nog op de markt, met overwegend Portugese jasminum die hier is afgekweekt. „Wij gaan nog door tot eind april,

Bedrijf: Global Plant Export International BV, Aalsmeer Functie: directeur Belangrijkste afzetlanden: luchtvrachtbestemmingen wereldwijd Inkoop: klok en rechtstreeks bij kwekers Aantal medewerkers: 8

Patrick Borawitz:

’Nigeria: kleine partijen, scherpe prijs’ Hoe lang exporteert u al naar Nigeria?

Is het een moeilijk exportland? „Het is een land waar je de regels en wetten goed in de gaten moet houden, zodat je beschikt over de juiste documenten en vergunningen. Het is in Nigeria bovendien heel belangrijk zaken te doen met de juiste vrachtafhandelaar. Zo niet, dan kan het gebeuren dat de zending pas dagen na het landen boven water komt.

Dat is met onze producten uiteraard niet handig.”

„Die is zoals in de meeste landen, je moet er bovenop zitten. Maar in het algemeen hebben we op dit gebied weinig problemen.”

Is er veel concurrentie? „Er zijn beslist meerdere exporteurs die naar dit land versturen en er wordt lokaal geproduceerd. Maar de markt is zo groot dat we dat niet merken. Over de toekomst ben ik optimistisch, ik verwacht voor de komende jaren een gestage groei. Dit is een markt die wij goed kunnen bedienen. Wij kunnen een breed assortiment leveren in kleine aantallen met een scherpe prijs en dat is wat ze zoeken.”

28

Markt-5-Exporteur-Afzetzaken-nw.indd 28

niet eerder dan gebruikelijk. We hebben de afzet geleidelijk over het seizoen weten te spreiden”, zegt Koos Hoogendoorn van Alta Nova.

Volle knopbezetting Chris Schellingerhout van E. den Dekker: „De maatjes 6 en 9 zijn bij ons nooit hardlopers geweest, zelfs niet in de kleur rood. Wat er nog aan vraag komt, kunnen we volgend jaar invullen met Deens aanbod. Dat het seizoen bij sommige kwekers eerder stopt, is ook geen ramp. Van een seizoensproduct, weet je dat het ergens eindigt. Dat is juist ook voor een groot deel de charme van het product; het feit dat het maar kort verkrijgbaar is.

We gaan nog wel verder met de Portugees-Hollandse planten.” Gimall Plants draait een goed seizoen met jasminum. De planten zijn op hun grootste afzetmarkt Frankrijk, zeer geliefd. „Boogvormen zijn er het meest gevraagd, maar ook piramides en hangers lopen goed.

Vooral in de grote maten hebben we er dit jaar meer van kunnen verkopen. De kwaliteit is erg goed. De planten hebben een volle knopbezetting. We kunnen aan voldoende rauwe planten komen voor de Franse groothandel die daar sterk waarde aan hecht”, zegt Vincent van der Knaap. ■

)%%

&#*%% &#(%%

(%%

&#&%% '%% .%% &%%

%

,%%

'%%-

'%%.

'%&%

'%&&

'%&'

'%&(

*%%

Verkochte aantallen x duizend

Hoe staat het met de betalingsmoraal?

<Zb^YYZaYZ eg^_h ^c XZciZc

„Dat is nu zo’n drie jaar. We beleveren er momenteel een groothandel, een tuincentrum en een bloemenwinkel. In 2009 zijn we begonnen met de export naar verschillende luchtvrachtbestemmingen. Inmiddels opereert ons bedrijf onder de vlag van Waterdrinker, waardoor we ook kunnen putten uit hun assortiment.

We verkopen in Nigeria vooral kamerplanten, die ze daar overigens buiten zetten.”

Jasminum heeft het tij mee. Vanwege een zachte winter zijn zowel de vraag als de kwaliteit dit jaar bovengemiddeld. De planten kennen gemiddeld een stuk meer knoppen, het aandeel 100-knoppers is minimaal. De handel trok in januari veel harder aan het kleinschalige seizoensproduct dan vorig jaar. Dat leidde ertoe dat aan het eind van het seizoen het aanbod schaarser zal zijn dan anders. Tot week 12 is er bijna 10% meer jasminum verkocht dan vorig jaar. „Wij zijn eind maart al door onze productie heen, terwijl dat normaal gesproken pas eind april is. Helaas zien we die relatieve schaarste in de klokprijzen niet terug. Na Vrouwendag zakt de handel altijd in, maar dit jaar hebben we daar sterker last van dan anders”, ondervindt Hans Milatz van kwekerij Milatz in Nieuwveen.

Verkochte aantallen en middenprijs jasminum op de FloraHolland-veilingen van 2008 tot en met 2013.

13 (2014)

25-03-14 16:36

Foto: Cindy VAn der Zwet

Afzetzaken

Analyse groene planten

Populariteit blauwvaren op kantelpunt Tuincentra in Nederland kunnen de blauwvaren phlebodium goed verkopen. Ondanks gunstige producteigenschappen

product past goed in de huidige tijdgeest: heel decoratief maar niet té uitbundig en veel volume voor weinig geld. De plant combineert goed met het vele wit in de Nederlandse interieurs.’’

Foto: SVS

Redelijk populair

Alleen Nederland Telers noemen het opvallend dat de vraag naar phlebodium alleen uit Nederland lijkt te komen. „Als Duitsland deze kleur nou ook eens gaat waarderen, kan dat de handel een flinke impuls geven’’, droomt teler Willem Ruhé van Ruhé Varens in Aalsmeer. Schilder van Ranzijn waarschuwt de kwekers daar niet al een voorschot op te nemen. „Door soms een lichter slagje te brengen, beginnen kwekers dit mooie product nu alweer te ondermijnen.

Blijf een goed product maken, waar iedereen nog lang plezier van heeft.’’ ■

'%%

+%%

&-%

*%%

&+%

)%%

&)%

(%%

&'%

'%%

&%%

'%%.

'%&%

'%&&

'%&'

'%&(

&%%

Verkochte stelenx duizend

<Zb^YYZaYZ eg^_h ^c XZciZc

Tot 2010 groeiden de verkochte aantallen van de varen Phlebodium aureum snel. Sindsdien zet deze stijgende trend zich bescheiden voort. Over de eerste elf weken van 2014 noteert de productgroep in de FloraHollandstatistieken fikse uitschieters ten opzichte van 2013. De aantallen liggen 70% hoger, de omzet 75% en de middenprijs 3%. Maar met nog geen 200.000 stuks verkocht, geeft een nieuwe of iets anders geplande actie bij een tuincentraketen gauw zulke grote verschillen.

De tuincentra van Ranzijn hadden eind januari een actie met phlebodium. Naar tevredenheid, zo meldt Jeroen Schilder, senior category manager Green bij Ranzijn. „Phlebodium mag zich bij onze consumenten verheugen in een groeiende belangstelling. Het

Bij Intratuin doet het ’blauwvaren’ volgens inkoper Vincent Homan niet onder voor producten als zamioculcas, sansevieria of alocasia. „De toepasbaarheid is breed en het product is de laatste jaren teelttechnisch verbeterd’’, vindt Homan, die verwacht dat de populariteit de komende jaren geleidelijk verder kan toenemen.

Verkochte aantallen en middenprijs phlebodium op de FloraHolland-veilingen van 2009 tot en met 2013.

13 (2014)

Markt-5-Exporteur-Afzetzaken-nw.indd 29

Flamingo Plant VOF

Nieuwkomer

Michel van Rijn Hoe beviel de eerste beursdeelname? „Wij stonden voor het eerst op de FloraHolland Trade Fair. Samen met mijn vrouw Shirley ben ik in het najaar van 2013 begonnen met Flamingo Plants. Dit was dus onze kick-off. Wij, als nieuwkomers, zijn tevreden.

We wilden vooral onze naamsbekendheid uitbouwen en hopen dat dat is gelukt. Het was in ieder geval druk, er waren maar weinig momenten dat het rustig was.”

En ook nog iets verkocht? „We hebben veel nieuwe contacten opgedaan, en inderdaad ook best wel wat verkocht. Al met al zijn we hartstikke tevreden. We zijn blij dat de handel ziet dat ons product toch net iets anders is.”

Waar onderscheiden jullie je mee? „We hebben veel kleuren staan en ook verschillende nieuwe tinten. We hebben vijf jaar lang exclusiviteit over negen soorten gekregen. Diversiteit is dus een sterk punt van Flamingo Plant. Andere punten waarmee wij het verschil willen maken zijn houdbaarheid en kwaliteit. Wij telen langzaam, waardoor we zwaardere planten kunnen afleveren. Op dit moment gaat de afzet best goed. Er gaat een klein percentage naar de klok om in beeld te blijven. En de rest gaat direct naar klanten toe.”

„Kort gezegd: ik houd gewoon van het product anthurium! Ik heb twaalf jaar bij Rijnplant gewerkt. Zo heb ik me daar beziggehouden met de teelt en de verkoop; ik heb heel wat facetten van het bedrijf doorlopen. Mijn droom was om eigen ondernemer te worden, zodat ik helemaal mijn ei kwijt kan. Het leek me fantastisch samen met een team een mooi product af te leveren. Ik ben nog elke dag blij met onze keuze. Het is hard werken en ik zeg ook zeker niet dat het makkelijk is, maar ik krijg er ontzettend veel energie van.”

„We hebben de tuin van een anthuriumteler gehuurd, die vanwege zijn leeftijd is gestopt. Dat was een goede uitvalbasis. Het is crisis, maar ieder nadeel heeft ook wel weer zijn voordeel. Op het moment dat het lastig gaat, zijn partijen bereid om te veranderen. Iedereen moet goed naar de markt kijken. Tja, misschien is dit juist wel een goed moment om iets nieuws op te starten. De sector zit helaas in zwaar weer en dat is jammer. We hebben nu een paar maanden meegedraaid en het is zo’n mooi, veelzijdig beroep. Heel spijtig dat er telers af moeten vallen.”

29

25-03-14 16:36

Emaad Kati stuurt de truck exporteur A. Heemskerk -

N

ormaliter rijdt hij vanuit de thuisvestiging van de exporteur in Rijnsburg over de A44 en N44 naar Wassenaar om daar via de N14 de A4 op te rijden richting Rotterdam. Dat is de snelste route om het Franse Calais te bereiken. Daar gaat de vrachtwagen op de trein om door de kanaaltunnel naar Dover te komen.

Maar op maandag 24 en dinsdag 25 maart verliep alles anders. Al vanuit de dockshelters in Rijnsburg, die naast de A44 zijn gelegen, was het effect van de veiligheidsmaatregelen rond de Nuclear Security Summit in Den Haag te zien.

Politiemotoren en -auto’s razen geregeld voorbij, terwijl in de berm langs de snelweg een groepje militairen – verscholen onder een camouflagenet – de weg met infraroodkijkers in de gaten houdt.

Emaad moet omrijden, dwars door Leiden heen, om op de A4 te komen.

Terugkijkend op deze dagen durft operationeel directeur Dick van Bommel van A. Heemskerk het eigenlijk bijna niet te zeggen. „We hebben het nog nooit zo makkelijk gehad. Hoewel we onze chauffeurs hebben laten omrijden en we per auto rekening hadden gehouden met een uur vertraging, was het zo belachelijk stil op de wegen, dat we echt geen minuut vertraging hebben opgelopen. Soms waren we zelfs sneller dan normaal.”

Het transport van producten voor Engelse Moederdag op zondag 30 maart is volgens Van Bommel geen moment in gevaar geweest. „Dat komt ook omdat telers al een hoop op de vrijdag en zaterdag vóór de top hebben aangevoerd.” < Quincy von Bannisseht

qvb@hortipoint.nl

30

Spread.indd 30

13 (2014)

26-03-14 12:16

13 (2014)

Spread.indd 31

31

26-03-14 12:16

Vak keurt steeds minder -

hneefjes@hortipoint.nl

H

et oordeel van ’de consument’ weegt sinds 2013 mee in het oordeel dat een vakjury - veelal voormalige VKC-keurmeesters - velt over de inzendingen op Keukenhof. Zodoende maakt een producttechnisch gezien minder perfecte, maar door consumenten zeer gewaardeerde cultivar meer kans om als beste van zijn productgroep gekozen te worden.

Directeur Bart Siemerink van Keukenhof realiseert zich dat ’de consument’ niet bestaat. Maar als heel veel bezoekers van een bepaalde cultivar een foto maken, dan wil dat toch wel iets zeggen. Bij hyacint gebeurde dat bij een schaal met cultivars in allerlei kleuren. Grote, zware trossen. „Een fraai gezicht, maar zulke zware kwaliteit ziet de consument alleen op shows. De trossen zijn zo zwaar dat er pennen in zijn gestoken om ze overeind te houden. Je ziet hier dus een broeiprestatie. Bij amaryllis won de witte dubbelbloemige Marilyn. Hij heeft drie kelken per steel, en dat vinden broeiers en handelaren te weinig. Vier is de

32

keukenhof.indd 32

norm. Marilyn bloeit echter zo rijk dat je die ene knop niet mist. Hij trok ook opvallend veel aandacht van de bezoekers. Dat woog mee in het juryoordeel.”

Kees van der Sam uit Lisse legt uit dat broeiers voor shows de dikste bollen bewaren en die vaak nog een jaar extra telen voordat ze er een uitgekiende preparatie en broeimethode op loslaten. „En van die bollen kiest men degene die het mooiste bloeien.

Kijk, hier zie je dezelfde cultivar als die daar op de schaal met witte hyacinten staat. Op die schaal zijn alle nagels perfect in bloei.

Degene hier op de vaas is minder perfect.

Maar is hij daarom minder interessant?

Het is wel de hyacint die de consument het vaakst ziet als hij zelf een bol in bloei trekt.”

Bollenteler Martin Boers weet dat zijn Marilyn minder populair is bij broeiers. Hij kocht de cultivar bij veredelaar Pennings en bedong exclusieve vermeerdering en

verkoop. Dit jaar zullen er naar verwachting zo’n 100.000 bollen beschikbaar zijn voor de verkoop. Bij dit jaarlijkse aanbod zal het waarschijnlijk blijven, om enigszins grip op de tot nu toe goede prijs te kunnen houden. „De vraag naar Marilyn is prima. De foto van de bloem zegt kopers genoeg.”

De eerder genoemde schaal met hyacinten won als inzending Combination Colours de vakprijs hyacint in deze editie van de show op Keukenhof (zie kader ’Prijswinnaars’). De standprijs was voor het bedrijf J.S. Pennings uit De Bilt. De jury waardeerde de vele soorten en de goede kwaliteit. Een mooie presentatie voor de bollensector, een echte ambassadeur, zo luidt de tekst uit het juryrapport.

Kees van der Salm, inmiddels vijf jaar gepensioneerd teler maar nog steeds actief met veredeling en vermeerdering van diverse bolgewassen, heeft er vrede mee dat zijn

13 (2014)

26-03-14 13:11

te promoten. Het jaarthema Holland komt in de decorstukken terug.

presentatie op Keukenhof geen prijs won.

Hij is liefhebber, verkoopt zo nu en dan wat zaailingen en ervaart op de show wat consumenten waarderen. „Aparte kleuren en vormen vinden ze mooi. Deze zaailing heeft dubbele bloemen en de nagels komen niet gelijktijdig in bloei, maar dat vindt niet iedereen erg.”

Standprijzen bij amaryllis gingen naar bedrijven of organisaties die Keukenhof extra wil belonen voor het feit dat ze net als voorgaande jaren een breed sortiment naar Lisse brengen. Het gaat om Floralia, G. van Staalduinen, N.L. van Geest en LTO Groeiservice.

planten. Voor de meeste van die gewassen is er geen jurering en dus ook geen prijzen of bijeenkomsten voor vakgenoten en inzenders. Dat geldt dit jaar voor meer gewassen dan in voorgaande edities. De tulpentelers en -veredelaars die traditiegetrouw in de eerste week na de opening van Keukenhof het Orange Nassau Paviljoen vullen, doen dat voor het eerst puur voor de promotie van hun product. Hetzelfde geldt voor de telers en veredelaars van orchidee, bromelia en anthurium die acht weken lang present

zijn in het Beatrix Paviljoen. Meedoen en showen is belangrijker dan winnen, al denkt directeur Siemerink nog na over de wijze waarop hij op zondag 4 mei de inzenders van orchidee zal bedanken voor hun inbreng. Dan komen die bijeen in Lisse. Consumenten hebben dan al lang hun favoriet gekozen. Op de speciale computerzuilen die in de paviljoen zijn opgesteld én door het verzenden van foto via internet. Dat laatste gebeurt zo vaak dat Keukenhof er speciaal zijn wifi-netwerk voor uitbreidde. <

Prijswinnaars amaryllis en hyacint Keukenhof 2014 Amaryllis

Geen keuring

’Ice Queen’

kw. vereniging Floralia, Lisse

grootbloemig snij

’Magnum’

n.L van Geest, ’s-Gravenzande

kleinbloemig snij

’santiago’

Gebrs. Van Velden, ’s-Gravenzande

vakprijs amaryllis

’Marilyn’

kw. vereniging Floralia, Lisse

pot

’Fairy White’

Hyacintenteam CnB, Lisse

snij

’Discovery’

kw. vereniging orientalis, Breezand

vakprijs hyacint

Combination Colours

Gebrs Kapiteyn, Breezand

Hyacint

Foto's: Hans neeFjes

Dit jaar zijn er vanaf de opening tot 8 mei, het begin van de lelieshow, amaryllisen in de Willem Alexander Paviljoen. Bezoekers zullen daar ook lange tijd bol-op-pot en potplanten als kalanchoë, azalea, saintpaulia en hortensia zien, net als voor sering en vaste

pot

Santiago heeft een unieke kleur.

Amaryllis Magnum. hyacint won.

13 (2014)

keukenhof.indd 33

33

26-03-14 13:11

Andere luchtcirculatie ge Sleutelrol ventilatoren in beheersing klimaat Meer gesloten telen.

Het Nieuwe Telen zette de potplantenteelt op het spoor van energiebesparing door meer en dichtere schermen.

Vochtbeheersing leek vaak een beperkende factor. Nieuwe ventilatorsystemen kunnen leiden tot betere luchtcirculatie die vochtproblemen rond de plant tegengaat.

V

schermen langer geslo-

erschillende kwekerijen van potplanten experimenteren de laatste jaren op praktijkschaal met nieuwe manieren om het vocht in de kaslucht beter te beheersen. Onderzoekers zien het beter beheersen van vocht als een voorwaarde voor de voortgang van andere ontwikkelingen op teeltgebied in de potplanten. „Het toelaten van meer licht en het telen onder diffuus licht is momenteel misschien wel de meest in het oog springende ontwikkeling in de potplantenteelt”, schetst bijvoorbeeld Filip van Noort, potplantenspecialist bij Wageningen UR Glastuinbouw. „Maar als je meer licht gaat toelaten, wordt ook de vraag relevant bij welke luchtvochtigheid dat het beste gaat. En wellicht loont het om luchtramen langer gesloten te houden om meer CO2 binnen te houden.”

Ook vanuit het oogpunt van energiebesparing speelt betere vochtbeheersing een sleutelrol. „Volgens mij zit dáár de voornaamste winst van de nieuwe systemen, of het nu gaat om de toepassing van luchtbehandelingskasten of bijvoorbeeld de nieuwe Ventilation Jet”, aldus collega-onderzoeker Peter van Weel. „Teeltwinst is mooi meegenomen, maar laat zich vaak moeilijk kwantificeren. Aan kostenbesparing door minder energiegebruik is goed te rekenen.

Een scherm erbij geeft in de huidige situatie in verwarmde teelten vaak een energiebesparing van meer dan 20%. Dat is substantieel. Maar het vraagt wel nieuwe oplossingen voor vochtbeheersing.”

Een scherm dat veel vocht moet kunnen doorlaten, isoleert nu eenmaal minder dan bijvoorbeeld dichte folie. En vochtkieren in combinatie met een minimumbuis is een energieverslindende en riskante strategie om het gewas droog te stoken.

ten blijven.

Sneller problemen

Meer schermen. Minder vochtkieren. Minder minimumbuis. Kaslucht ontvochtigen met buitenluchtaanzuiging. Een actiever of gelijkmatiger klimaat rond de planten.

Hoe je het ook benadert, telkens kom je uit op de inzet van ventilatoren, steeds vaker verticale. In de huidige hogekassen blijkt goede luchtcirculatie vereist voor een effectieve klimaatbeheersing.

Ook in de potplantenteelt zorgen ventilatoren inmiddels van orchidee tot campanula dat buisverwarming minder nodig is en luchtramen en

Harmen Kamminga Joef Sleegers

34

Thema ventilatie 1 2 - Systemen.indd 34

Van Noort tekent aan dat dit in de ene potplantenteelt sneller tot problemen zal leiden dan in de andere. „Gewassen als cyclamen, poinsettia, potgerbera, potchrysant en misschien potroos zijn gevoelig voor schade

door vochtproblemen. Bij bijvoorbeeld anthurium, kalanchoë, spathiphyllum, bromelia, begonia of groene planten steekt de vochtbeheersing wellicht iets minder nauw.

Ook zijn niet in alle teelten de isolerende schermen aanwezig die je voor energiebesparing meer zou willen sluiten. In koude teelten heeft dat nu eenmaal minder effect.”

Ten slotte noemt Van Noort ook het gebruikte teeltsysteem nog een belangrijke voorspeller voor het optreden van eventuele vochtproblemen. „Het maakt voor het vocht in de kas nogal verschil of je teelt op een betonvloer of op teelttafels met of zonder bevloeiingsmatten.”

Goede methode Toch verwacht Van Noort dat de ontwikkeling van nieuwe manieren van ontvochtigen in alle potplantenteelten de komende jaren verder zal gaan. „Als je alleen al kijkt naar de eerste uren van de ochtend. Heel veel gewassen groeien dan best hard. Het zou best de moeite waard kunnen blijken om in die tijd de luchtramen langer gesloten te houden, zodat er meer CO2 en vocht in de kas blijft.

Maar om daar optimaal gebruik van te kunnen maken, moet je een goede methode hebben om de luchtvochtigheid rond je gewas te beheersen.”

Om echt veel vocht af te voeren lijken maatregelen in de sfeer van luchtbehandelingssystemen misschien de aangewezen oplossingen. In diverse potplantenteelten wordt de laatste jaren echter ervaring opgedaan met meer ’light’ uitvoeringen van vochtbeheersing. Daarbij blijkt de inzet van verticale ventilatoren de rol van luchtramen en een minimumbuis deels te kunnen overnemen.

Verderop in dit themanummer is te lezen dat potplantentelers die al werken met Nivolator-ventilatoren, al dan niet in combinatie met het Ventilation Jet systeem of het VertiFan systeem positief verrast zijn door het gunstige effect van de verticale luchtcirculatie aangejaagd door de ventilatorsystemen.

13 (2014)

25-03-14 16:37

Illustratie: WUR Glastuinbouw

ie geeft meer grip op vocht

Nivolator en V-Flofan worden vaak toegepast om de kaslucht onder het scherm te mengen. Vertifan brengt lucht tot op de vloer van de kas.

Ontwikkeling „Kassen zijn in de loop der jaren steeds hoger geworden en in veel teelten hangt er nogal wat belichting warmte te maken bovenin de kas”, redeneert Ton van der Kooij als commercieel technisch adviseur bij de Van der Ende Groep betrokken bij de ontwikkeling van het VertiFan-systeem. „Wij vonden het enkele jaren geleden dan ook geen gek idee van een tomatenkweker om deze warme lucht meer op de hoogte van zijn planten te willen inzetten.”

Omdat telers van het domweg naar beneden blazen van kaslucht op het gewas negatieve reacties van de planten verwachtten, werd de VertiFan bedacht die de luchtstroom door een plastic slurf tot op de vloer van de kas leidt. „Dat kan ook goed bij potplantenteelten”, weet Van der Kooij inmiddels na toepassing bij bijvoorbeeld Ten Have Plant in Honselersdijk. „Vooral bij planten op goten of op teelttafels. Voor planten op eb/vloed-vloeren is het misschien minder geschikt.”

VertiFan mikt niet op het actief ontvoch13 (2014)

Thema ventilatie 1 2 - Systemen.indd 35

tigen van de kaslucht. „In de kas moet het niet waaien, maar de lucht moet ook niet stil staan”, aldus Van der Kooij. „Een klein beetje luchtbeweging is zat om een ’dood klimaat’ te voorkomen. In een actief klimaat geeft vocht maar zelden problemen.”

Stap verder Het systeem Ventilation Jet, zoals onder meer toegepast bij Pannekoek Orchideeën in Berkel en Rodenrijs, gaat in de ogen van ontwikkelaar Henk van der Meer van HINT Installatietechniek een stap verder. „Om kaslucht te ontvochtigen kun je gebruik maken van opgewaardeerde buitenlucht, maar die aanpak is kostbaar en bovendien lang niet in alle situaties inpasbaar. Gelukkig wordt steeds meer geschermd in de potplantenteelt.” Dat geeft niet alleen veel energiebesparing, het maakt van de nok van de kas ook een compartiment waar andere klimaatomstandigheden heersen.

Van der Meer: „De lucht boven een gesloten scherm blijft kouder en droger dan de lucht onder het scherm. Door die lucht

op een beheerste manier te mengen met de lucht onder het scherm, is het microklimaat rond de planten te verbeteren en de luchtvochtigheid daar te verlagen.” Voor de ventilator die de kaslucht onder het scherm mengt worden momenteel met name de typen Nivolator van Nivola en de Multifan V-Flofan van Vostermans Ventilation toegepast. Beide typen werken volgens Van der Meer van HINT goed.

In de ogen van onderzoeker Van Weel opent een systeem als Ventilation Jet nieuwe mogelijkheden voor de toepassing van meer isolerende schermen. „Bij de huidige schermtoepassingen is vochtdoorlatendheid van het schermmateriaal steeds een belangrijk punt. Met systemen als de Ventilation Jet wordt het voorstelbaar dat onder simpele schermen van vochtdichte folies geteeld kan gaan worden. Je zou zelfs ook overdag onder een gesloten doek van transparante folie kunnen telen. Zo maakt deze manier van verticale ventilatie op den duur wellicht nog weer extra energiebesparing met eenvoudiger schermoplossingen mogelijk.” <

35

25-03-14 16:37

Ten Have Plant brengt lucht in beweging met VertiFan

’We beheersen het klimaat rond de planten nu stukken beter’ Warme lucht boven uit de kas met slurven aan ventilatoren onder de teelttafels -

Have Plant sinds anderhalf jaar naar tevredenheid mee

B

luchtstroom langs het gewas zou de plant activeren, de CO2-opname verhogen en het gewas droger achterlaten. „Het werkt perfect”, oordeelt teler Ten Have. „Voordat we de ventilatoren aanschaften, hebben we er op het bedrijf rookproeven mee gedaan. Daarmee zag je dat de lucht zich heel snel mooi door de kas verdeelt.” Zijn teeltsysteem met luchtsleuven in de teelttafels is daar volgens de teler zeer behulpzaam bij. „De VertiFan blaast uit onder de bakken, waardoor de lucht zich via die sleuven, die er al zaten vanwege het verwarmingsnet onder de bakken, heel gelijkmatig verdeelt.”

Het VertiFan-systeem werd ontwikkeld om verticale luchtbeweging in de kas mogelijk te maken zonder het gewas te belasten met veel luchtbewegingen van bovenaf. De verticale beweging wordt bereikt door een verticale ventilator bovenin de kas, waaraan een plastic CO2-slurf is bevestigd. Door de slurf wordt warmere kaslucht boven uit de kas naar beneden getransporteerd.

Idee is dat de lucht die onder in de kas de slurf verlaat zich zal verdelen over de grond en langzaam weer door het gewas terug naar boven zal stromen. Deze geleidelijk

Breekt microklimaat

Foto: gerdien de nooy

otrytis op de bloemen. Vooral bij de cyclamen, maar ook in de campanulateelt van Ten Have Plant in Honselersdijk lag deze schimmelaantasting van de herfst tot en met het vroege voorjaar altijd op de loer. „Vooral bij van dat donkere herfstweer met buiten een droezelregentje, kon het voorkomen dat we de kaslucht met een minimumbuis volgens de meetbox voldoende droogstookten, maar dat de luchtvochtigheid tussen de planten feitelijk

gewoon 100% bleef. In wezen stonden we dan met lege handen”, schetst teler Dion ten Have.

Nu niet meer. In samenspraak met installateur Elektravon-Haket werd zo’n anderhalf jaar geleden op de kwekerij het VertiFan-systeem, ontwikkeld door de Van der Ende Groep, aangebracht. Tussen de planten op de kwekerij hangen nu op vaste afstanden brede plastic slurven van boven uit de kas naar beneden. „Zeven slurven op een vak van vierentwintig keer tachtig meter”, telt Ten Have even snel in de kas. Zo’n 36 per hectare dus.

Dion ten Have: „De luchtbeweging breekt het microklimaat rond de planten. De vochtigheid en

36

Thema ventilatie 3 - Ten Have.indd 36

Ook over het effect van de luchtbeweging is de teler tevreden: „De luchtbeweging breekt het microklimaat rond de planten. De vochtigheid en temperatuur van de kaslucht is veel gelijkmatiger. De RV rond de planten is nu gelijk aan de RV bij de meetbox. Dat maakt dat we nu gerichter kunnen sturen.”

Dat het toepassen van de verticale ventilatoren op deze wijze energiebesparing oplevert, staat voor de teler buiten kijf. „We hoeven minder buis in te zetten om te sturen op RV.” Hoeveel dat precies bespaart kan Ten Have echter niet zeggen. „Een jaar geleden zijn we aangesloten op aardwarmte.

Ons hele energieplaatje is in de tussentijd dus nogal veranderd.”

De VertiFans van Ten Have draaien grofweg tussen september en april ’s nachts en ook overdag als de ramen niet verder dan 10% open staan, of het scherm nu dicht is of open. „Het effect is altijd positief.

Behalve als de luchtramen verder dan 10% open staan. Dan is de luchtbeweging door de ramen even groot of groter dan wat de ventilatoren doen. Dus dan kunnen ze uit.”

Dat wijst zich in de praktijk overigens grotendeels zelf. „Het systeem komt met bijpassende software voor onze Hoogendoorn klimaatcomputer, dus als de instellingen eenmaal goed staan dan heb je daar verder geen omkijken meer naar”, aldus Ten Have. <

13 (2014)

25-03-14 16:37

Opti-flor teelt met luchtbehandeling en Nivolatoren

’Je moet oude principes wel durven loslaten’ Raymond van der Knaap: „In theorie kun je met deze uitrusting toe met veel minder minimumbuis en minder kier om te ontvochtigen. Wat als het in de

Ontvochtigen met aangezogen buitenlucht en een betere luchtbeweging met behulp van verticale ventilatoren. Met deze nieuwe hulpmiddelen leerden de

toch even anders uitvalt? Dat doe je niet van de een op de andere dag rigoureus. Dat

lopen drie jaar werken.

Mede daardoor komt de beoogde energiebesparing met het nieuwe systeem stapsgewijs tot stand. Van der Knaap: „Voor de echt forse energiebesparing moet je een hogere RV accepteren dan we in de kas gewend waren.

Daar zijn wij heel voorzichtig mee. Maar 13 (2014)

Thema ventilatie 4 - Optiflor.indd 37

Foto: gerdien de nooy

V

oor de ideale klimaatregeling wil je eigenlijk uitgaan van een homogeen „ kasklimaat, maar in de praktijk heb je dat nooit”, redeneert teler Raymond van der Knaap van Opti-flor Creating Orchids in Monster. De toepassing van verticale ventilatoren van het type Nivolator heeft twee vestigingen van Opti-flor wel dichterbij die situatie gebracht.

In 2011 werd voor Opti-flor Multi-flora een nieuwe productielocatie gebouwd die naar de nieuwste inzichten van Het Nieuwe Telen werd uitgerust met een systeem voor buitenluchtaanzuiging. Daar werden voor het eerst ook verticale ventilatoren van het merk Nivolator toegepast voor een betere luchtbeweging.

Met de buitenluchtaanzuiging heeft Van der Knaap naar eigen zeggen eerst wel moeten leren telen. „In het begin vond ik het echt lastig. In theorie kun je met deze uitrusting toe met veel minder minimumbuis en minder kier om te ontvochtigen.

Maar die oude principes moet je wel durven loslaten in best een kostbare teelt. Wat als het in de praktijk allemaal toch even anders uitvalt dan de experts hadden berekend?

Dat doe je niet van de een op de andere dag rigoureus.”

stukje bij beetje gaan we steeds verder.”

Pas sinds kort is Van der Knaap er zodanig vertrouwd mee dat hij het nieuwe systeem eigenlijk ook in de andere opkweekkassen van Opti-flor wel zou willen toepassen. „Want in de nieuwe kas kunnen we er toch 15% energiebesparing mee realiseren.”

Over de toepassing van de Nivolatoren is de teler wel sinds dag één goed te spreken. „Het werkt heel prettig. Ook omdat er gewoon een hoop ventilatiecapaciteit hangt, meer dan met horizontale ventilatoren gebruikelijk is.” In de kassen van Opti-flor Multi-flora hangt op elke 250 m2 een verticale ventilator.

Maar inmiddels hangen de Nivolatoren ook in de nieuwe vestiging Opti-flor Specials in Honselersdijk. Van der Knaap: „Daar telen we op gesloten tafels en dat gaf aanvankelijk de nodige problemen voor de afdroging van het gewas en de potten. Met de buis onder de tafels konden we daar te weinig aan doen. De Nivolatoren brengen van boven uit de kas wel veel warmte in het gewas. Dat geeft een merkbaar betere afdroging. Althans, zolang je de ventilatoren

niet direct onder een schermkier hangt, want dan slinger je juist koude lucht het gewas in.”

Van der Knaap geeft aan dat Opti-flor omgerekend zo’n € 35.000 besteedde aan de Nivolatoren inclusief korven en installatie. „Bij ons kwamen daar nog wat kosten bij, zoals voor voedingspanelen, maar wie over voldoende stroom beschikt, heeft die kosten niet.”

Een begroting van de terugverdientijd maken, vindt Van der Knaap lastig. „Het voordeel bestaat uit een combinatie van energiebesparing door minder stoken en minder uitval en teeltversnelling door een beter microklimaat bij de planten. Dat eerste is mede afhankelijk van hoe ver je durft te gaan met verwarming en scherming en die laatste effecten laten zich moeilijk kwantificeren.” Voor zijn gevoel zijn de Nivolatoren echter een prima investering. „Ik geloof dat ze voldoende bijdragen aan het homogeniseren van het kasklimaat. Als we een nieuwe kas bouwen, komen ze er weer in.” <

37

25-03-14 16:38

552392.indd 38

26-3-2014 11:47:55

Pannekoek Orchideeën ontvochtigt met scherm dicht

’We besparen in deze afdeling nu 8 procent energie’ Waarom koude lucht door de gevel van buiten halen als in de nok boven het gesloten scherm de kaslucht een vergeOrchideeën blaast de Ventilation Jet koude, droge lucht van boven het scherm de kas is, waar verticale ventilatoren het mengen met de warmere, vochtige kaslucht.

Foto: gerdien de nooy

„Het temperatuurverschil in de afdeling is 2°C kleiner geworden, met kleinere verschillen in RV en minder ziektedruk tot gevolg. We zien in onze orchideeën minder voortakken en de uitval is een half tot een procent verminderd.”

O

p zoek naar een mogelijkheid om het kasklimaat in een lange afdeling van 12,80 bij 100 m te homogeniseren, schakelde ondernemer Han-Willem Mooij van Pannekoek Orchideeën in Berkel en Rodenrijs zo’n anderhalf jaar geleden Henk van der Meer van HINT Installatietechniek in. Mooij: „Ik wilde iets met ontvochtigen via buitenluchtaanzuiging proberen, omdat in de winter bij het trekken van maar een klein kiertje in deze kas al enorme kouval optrad, met plantschade tot gevolg.”

Met zijn installateur ontwikkelde Mooij een plan om in plaats van buitenlucht de lucht uit de nok van de kas te gaan verblazen onder het scherm. HINT ontwikkelde dit idee vervolgens met hulp van

13 (2014)

Thema ventilatie 5 - Pannenkoek.indd 39

Wageningen UR Glastuinbouw en Hoogendoorn Growth Management verder tot een ontvochtigingssysteem met de naam Ventilation Jet.

Kouder boven scherm Het idee achter Ventilation Jet is dat lucht in de nok van de kas boven een gesloten, goed isolerend (dubbel) scherm, kouder en droger is dan lager in de kas. Verticale ventilatoren vlak onder of tussen de schermen zuigen deze lucht langs het scherm de kas in. Een tweede verticale ventilator, meestal een Nivolator of V-Flofan, stuwt de droge lucht in de vorm van een soort holle paraplu geleidelijk naar beneden de kas in, waar het bij het passeren van de assimilatielampen nog wat warmte meeneemt. De lucht-

stroom die de onderste verticale ventilator genereert, zorgt tevens voor een opwaartse aanzuiging van warme, vochtige lucht uit het gewas. Deze mengt met de droge lucht van boven het scherm. Op deze wijze wordt het vocht uit het microklimaat rond de planten verdund over de hele kasinhoud.

Bij Pannekoek Orchideeën slaagt het Ventilation Jet systeem er in de betreffende afdeling op deze wijze in voldoende vocht rond de planten vandaan te halen. Kieren in het scherm zijn niet meer nodig. Mooij kan ook blijven water geven zoals hij gewend was. Het gewas gaat droog de nacht in.

Het systeem draait volgens teler Mooij zo’n 2.750 uur per jaar. „Het grootste deel, zowat 2.000 uur, in de periode van september tot april”, verduidelijkt Mooij. „Maar tussen eind april en eind augustus draaien de ventilatoren ook nog zo’n 750 uur, vooral op dagen dat we water geven.”

Voordelen Teler Mooij is te spreken over de voordelen die het systeem voor zijn kwekerij oplevert. „Het temperatuurverschil in de afdeling is 2°C kleiner geworden, met kleinere verschillen in RV en minder ziektedruk tot gevolg. We zien in onze orchideeën minder voortakken en de uitval is een half tot een procent verminderd.”

Daarnaast levert de verticale luchtbeweging het bedrijf meetbare energiebesparing op. „De verticale ventilatoren houden het klimaat juist in de warmere tijd van het jaar, met 15°C tot 20°C buitentemperatuur, actief. Op die momenten kunnen we de minimumbuis flink laten zakken. Zoals het er nu uitziet levert dat in onze afdeling een energiebesparing op van zo’n 8%.”

Voor Mooij heeft het systeem daarmee zijn nut in de phalaenopsisteelt bewezen. „De energiebesparing en de mindere uitval door een uniformer en rustiger klimaat, maakt dat dit systeem zich binnen vijf jaar laat terugverdienen.” Mooij geeft aan dat hij bij nieuwbouw of nieuwe investeringsplannen de hele kwekerij wel van dit systeem zou willen voorzien. <

39

25-03-14 16:38

Jac Haenen ontvochtigt kaslucht met Air & Energysysteem

Lampen, plastic folie en een goed kl Een plastic folie boven het gewas, de lampen aan en toch een beter klimaat dan ooit. Dat

H

et Air & Energysysteem werkt boven verwachting, zegt anthuriumteler Jac Haenen uit Velden. „Maar misschien waren mijn verwachtingen niet zo hoog.” Dat laatste is meer als geintje bedoeld. Want Haenen wist heel goed wat hij met zijn nieuwe ontvochtigingsinstallatie wilde bereiken.

Half november begint de anthuriumteler met belichten, en vanaf januari gaat hij het weer afbouwen. Hij belicht met 3.200 lux, van ’s ochtends 6.00 uur tot maximaal 16.00 uur. In totaal komt dat op 500 tot 600 uur per jaar.

Hij heeft altijd met twee energieschermen gewerkt, een gesloten doek en een open doek. Een jaar of vier geleden besloot hij om op het dradenbed met het open doek ook een gesloten doek te leggen. „We schermen het hele jaar door. Dus we belichten meestal onder een gesloten doek. Alleen in december gaat het doek soms open.”

Het onderdoek is vergelijkbaar met LS10 ultra, het bovendoek is LS17F open doek.

Op hetzelfde bed ligt een LS18 gesloten doek. „Ik wilde af van de minimumbuis vanwege de energiekosten. Klimatologisch was het echter niet in de hand te houden. Ik moest veel kieren, en daardoor raakte ik het energievoordeel weer kwijt.”

Cursus Het Nieuwe Telen

Jac Haenen liet een systeem aanleggen in een bestaande kas. De ventilatoren die er al hingen worden nu gebruikt om de droge buitenlucht te verspreiden. Vanaf eind november tot in maart extra op energie.

40

Thema ventilatie 6 7 - Jac Haenen.indd 40

Begin 2012 heeft Haenen een cursus van Kas als Energiebron gevolgd. Daarin werden de systemen voor Het Nieuwe Telen op een rij gezet. „Ik leerde hier om op een andere manier naar het klimaat te kijken en het gewas te activeren. Ik ben met de cursus begonnen om een goede keuze te kunnen maken.”

Anthurium produceert weinig vocht, dus de ontvochtigingscapaciteit hoefde niet zo groot te zijn als bij groenten vaak het geval is. Tijdens de schermuren is er echter wel degelijk een risico op hoge luchtvochtigheid. „Als je op een energiearme manier vocht kunt afvoeren zou dat mooi zijn”, zegt 13 (2014)

25-03-14 16:38

ed klimaat De installatie moest aan een rijtje voorwaarden voldoen. Het belangrijkste doel was: de schermdoeken beter kunnen benutten en niet meer hoeven te kieren.

Verder moest de installatie in een bestaande kas van 9.500 m2 kunnen worden ingebouwd. Haenen was namelijk nog niet toe aan nieuwbouw; het bedrijf staat er net tien jaar. „En hopelijk gaat het nog langer dan tien jaar mee.”

Van slurven boven het gewas is de teler gevoelsmatig geen voorstander. Hij wil makkelijk lampen kunnen vervangen en de ramen schoon kunnen houden. De slurven kunnen dan in de weg zitten. En niet te vergeten het lichtverlies; dat ziet hij als grootste probleem.

Ten slotte wilde hij geen installatie met verwarmingselementen om de buitenlucht op te warmen. „Dit is niet de goede weg, want dan ben ik nog steeds energie kwijt.

Het leek me beter om een warmtewisselaar te gebruiken.” Die vond hij in het Air & Energysysteem van Maurice Kassenbouw.

Eén luchtbehandelingskast Haenen koos voor een luchtbehandelingskast die 1,1 m3 lucht per m2 per uur kan inbrengen. Dat is een vrij beperkte capaciteit, maar het is genoeg. Omdat er maar één kast aanwezig is, is er maar op één plek een gat in de gevel nodig.

De teler heeft ervoor gekozen om één slurf aan te leggen, boven het betonpad aan de zijkant. De lucht wordt dus alleen langs de gevel ingebracht.

De installatie blaast droge buitenlucht naar binnen en vochtige kaslucht naar buiten. De inkomende buitenlucht wordt opgewarmd door de kaslucht. De binnenlucht van 20°C warmt de buitenlucht op tot 19,7°C. Dat gebeurt puur met de warmtewisselaar, zonder bijkomende verwarming.

Haenen had al 26 horizontale ventilatoren hangen voor luchtcirculatie, elk met een capaciteit van 3.200 m3 per uur en een energieverbruik van 2 kW. Deze capaciteit is indertijd berekend voor het gebruik van 13 (2014)

Thema ventilatie 6 7 - Jac Haenen.indd 41

Foto’s: JoeF sleegers

Haenen. Zo ging hij op zoek naar een installatie die dat kon.

Jac Haenen: „Het Air & Energysysteem van Maurice Kassenbouw werkt boven verwachting. Ik heb de minimumbuis uit de computer gegooid en hoef minder te luchten. Het klimaat is nu veel beter voor anthurium.”

LVM. De ventilatoren worden nu gebruikt om de droge buitenlucht te verspreiden. „Met rookproeven hebben we gekeken hoe dit in zijn werk ging. In twee minuten zat de hele kas onder de rook.”

In het seizoen 2012-2013 heeft Haenen hier voor het eerst mee gedraaid. Dit was een koude winter en er waren weinig problemen met vocht. In het afgelopen najaar besloot Haenen, na overleg met zijn adviseur en collega’s, om een vast foliescherm boven zijn potanthuriums te hangen. „Ik heb er AC-folie in gelegd. Dat gebeurt al in de snijanthuriums, dus waarom zou het in potanthurium niet werken?”

Haenen werkt nu dus met twee schermen en een vast folie. Dat ging buitengewoon goed, vindt hij. En dat ondanks een winter met kwakkelweer en hogere temperaturen. „Er waren vochtproblemen te verwachten, maar ik had er geen last van.” Ook treedt er geen condensatie op tegen het folie. Vanaf eind november ligt de folie erin, in maart gaat het er weer uit.

Doordat Haenen meer schermuren op jaarbasis kan maken, kan hij 10% energie besparen. „Ik heb de minimumbuis uit de computer gegooid en hoef minder te luchten. Dit gaat nog steeds goed. Ik schat dat de folie nog eens 20% energie bespaart, althans gedurende de periode dat hij in de kas ligt.

Maar dat is wel de periode dat je 60% van

de energie gebruikt”, rekent hij voor.

Een ander voordeel is dat het klimaat veel beter is voor anthurium. „Het is constanter; een mooiere lijn. En als ik ’s ochtends het scherm opentrek is er geen kouval. De uitstraling ben je kwijt. De planttemperatuur is iets hoger, de jonge planten groeien makkelijker weg en er staat nu een heel mooi voorjaarsgewas.”

Per saldo houdt het folie geen licht tegen. „In de ochtend kan ik eerder het scherm open trekken. Op koude dagen zou ik dat langer dicht houden. En het folie maakt het licht diffuus. Hoewel het in de winter altijd wel diffuus is.”

Aanvankelijk was dit een investering waarvan Haenen moeilijk het rendement kon inschatten. Hij had het idee dat hij energie kon besparen, maar niemand kon zeggen hoeveel precies. Met een energiebesparing van 10% – en dat is een voorzichtige schatting – zou de terugverdientijd drie jaar bedragen. „Dat is te overzien”, vindt Haenen. „Daar heb ik niet veel gesprekken met de bank voor nodig gehad. Met de combinatie luchtslurven en folie is een energiebesparing van 20% heel realistisch. Ik kan nooit helemaal hard maken, want ik heb geen referentie. Nu moet ik er mee leren werken, de grenzen opzoeken. Daarbij hoop ik ook te leren van het energieclubje dat we aan het oprichten zijn.” <

41

25-03-14 16:38

Pioen aan vooravond van spannend nieuw seizoen -

Bert Vegter bvegter@hortipoint.nl

D

e ontwikkelingen bij een belangrijk zomerbloemengewas als pioen staan niet bepaald stil. Er komt veel op de pioenkwekers af, met als meest nadrukkelijke verandering het niet meer keuren door FloraHolland. Overigens geldt dit niet specifiek voor pioen, het is een maatregel die de veiling bloemisterijbreed neemt. Nico Blom, voorzitter werkgroep pioen, benadrukte tijdens een eerder deze maand in Zwaagdijk drukbezochte pioenbijeenkomst de toegenomen zelfverantwoordelijkheid bij kwekers, nu de veiling

voor het eerst niet meer keurt. „Ook al gebeurt dat straks niet meer, let dan zelf goed op de snijrijpte. Jullie hebben goud in handen, maar als je niet oppast kan dat zomaar veranderen in blik.”

Op diezelfde bijeenkomst sprak Aad Vernooy, die vanuit LTO Glaskracht betrokken is bij onder meer pioen, van een ’enorme verandering’ op dit gebied. „Daar zullen we als kwekers mee moeten leren werken.

En dan hopen natuurlijk dat het ten goede komt aan het product.” Jaap van den Eijkel, teamleider kwaliteit bloemen bij Florahol-

land, geeft aan dat na de nodige discussie bij pioen bij de zeker tweehonderd aangevoerde soorten een andere indeling zal worden gemaakt, in vier groepen. Het is een voorlopige groepsindeling: enkele types, semidubbel, gevuld/bom en gevuld/roos. De minimale aanvoerrijpte wordt gekoppeld aan de groep waarin de cultivar is ingedeeld. Iedere groep krijgt dus zijn eigen minimale aanvoerrijpte, die afhankelijk is van het makkelijker of moeilijker openkomen van de cultivar.

Het offensief van de veiling van de afgelopen twee jaar om van de spreekwoor-

Feiten

Bladaaltjes

42

Pioen.indd 42

13 (2014)

25-03-14 16:38

Foto: Bert Vegter

Voor het in pioenenseizoen spelen uiteen-

-

delijke ’trommelstokken’ af te komen, blijkt wel vruchten te hebben afgeworpen. In het eerste jaar 2012 werden volgens Van den Eijkel zo'n 200 partijen pioenen te rauw bevonden, terwijl dat in 2013 al was teruggelopen naar 99 partijen. Daarvan gingen er 90 retour kwekers, en 9 werden door de veiling vernietigd.

Klachtenafhandeling Nu het keuren is gestopt, komt de focus te liggen op klachtenafhandeling. In dit

overgangsjaar hanteert FloraHolland bij elk bloemisterijproduct een overgangsfase van acht weken, waarin ze begeleiding geeft en niet meer ’schrijft’.

Specifiek voor pioen wordt die periode ook gebruikt om op rijpte te schouwen.

Partijen met te rauwe aanvoer kunnen er dan nog uitgehaald worden. Deze partijen worden niet meer gestort, maar gaan retour kweker. Overigens mag het keuren dan wel verdwijnen, controles door FloraHolland op het gebruik van voorbehandelingsmiddelen door kwekers blijven.

Iets anders dat vanaf dit seizoen zal veranderen, is de kwestie hoe de pioenensector onderzoek gefinancierd zal kunnen krijgen.

Voorzitter Nico Blom van de pioenwerkgroep is daar nog niet bepaald gerust op.

Hij spreekt in dat opzicht over ’crisis in onderzoeksland’. „Pas nu wordt het wegvallen van het PT duidelijk. Want wie betaalt straks het bacterieonderzoek bijvoorbeeld? Daarin hebben we nog helemaal geen duidelijkheid. We zullen als kwekers dan ook andere wegen moeten vinden.” <

Feiten

Achtergrond

Bloemist en consument

Houdbaarheid is verbeterd

Voor de pioenenafzet wordt dit jaar wederom gemikt op ’de bloemist’ en ’de consument’. Via een rekensommetje (zie hieronkwekers werd gehouden. komt er allerhande communicatie op gang richting bloemisten en

-

drie huishoudens per acht weken een aankoop doen.

Vakblad voor de Bloemisteri13 (2014)

Pioen.indd 43

43

25-03-14 16:38

Maurice Stals realiseert nieuwe loods en containerveld

’Nieuwbouw moet rust Tegen de stroom in doet pot- en perkplantenteler Maurice Stals momenteel een

Ank van Lier

H

et is op dit moment een drukte van belang bij Kwekerij Stals in Ell, een dorp onder de rook van Weert. Buiten wordt druk gewerkt aan het nieuwe containerveld van 1,5 ha, daarnaast wordt de laatste hand gelegd aan de nieuwe bedrijfsloods. Aan de overkant van de weg, waar 22.000 m2 aan glasopstanden staat, is men volop bezig met het oppotten van diverse soorten perkplanten. „Perkplanten vormen de belangrijkste pijler onder ons bedrijf”, vertelt eigenaar Maurice Stals (35). Hij nam de kwekerij in 2007 over van zijn ouders en bouwde het bedrijf daarna verder uit. De laatste glasuitbreiding dateert van enkele jaren geleden, toen Stals 6.000 m2 bijbouwde. Stals teelt een vrijwel compleet assortiment aan zomerbloeiers, waaronder begonia’s, petunia’s en vlijtige liesjes. Daarnaast heeft hij in de zomer onder meer gazania’s en hortensia’s, in het najaar gevolgd door violen, primula’s, cyclamen en kerststerren. Dit zijn vooral ’opvulproducten’, bedoeld om jaarrond aan het werk te blijven. Ongeveer de helft van de planten gaat naar Veiling Rhein-Maas, daar-

A

naast levert Stals aan meerdere tuincentra waaronder enkele Intratuin-vestigingen - en aan diverse cash-and-carry’s. Ook verkoopt hij mondjesmaat aan particulieren.”

Tot twee jaar geleden exploiteerde Stals, samen met twee collega’s, ook nog een huurkwekerij in Kelpen. Hier werden potplanten geteeld met inzet van mensen met een beperking. „Deze producten waren bestemd voor Intratruin”, licht Stals toe. „Een prachtig concept, maar uiteindelijk ben ik hier maar korte tijd bij betrokken geweest.

Het werkte niet voor mij. De werkzaamheden binnen dit project - ik was vooral druk met coördineren en regelen - bleken niet te combineren met mijn eigen bedrijf.

De insteek was om een bedrijfsleider aan te stellen voor mijn eigen tuin, maar het lukte niet om de juiste persoon te vinden. Gevolg was dat ik continu achter de feiten aan liep.”

Dat deed Stals besluiten volledig te focussen op zijn eigen bedrijf. Het plan voor een bedrijfsleider liet hij varen; hij heeft nu zelf de dagelijkse leiding op de kwekerij en wordt hierbij ondersteund door Nederlandse en Poolse seizoenskrachten. Dat betekent dat Stals veelvuldig zelf aan het werk is in de kas. Iets waar hij zich prima bij voelt. „Het telen van een goed product vind ik nog altijd het mooiste dat er is. Alleen manager zijn, is niets voor mij.”

Om het gereedkomen van de nieuwbouw -

44

Stals.indd 44

Tot voor kort had de ondernemer geen eigen koelruimte voor zijn hortensia’s, waardoor hij deze moest onderbrengen op een huurlocatie. Ook zijn trays en potten lagen elders opgeslagen. „Dat was verre van ideaal. Daarnaast wilde ik eigen huisvesting creëren voor een aantal Poolse medewerkers. Dat alles deed mij besluiten om een

nieuwe loods te bouwen en daarnaast een containerveld aan te leggen, zodat we meer ruimte hebben voor de opkweek van onze eigen hortensia’s.”

Drie jaar geleden klopte Stals voor het eerst aan bij de gemeente. Doordat zijn bedrijf gedeeltelijk in een beekdal ligt en het andere deel gelegen is in een gebied van hoge landschappelijke waarde, verliep het verkrijgen van de benodigde vergunningen uiterst moeizaam. Ook speelde mee dat de geplande loods buiten het bouwblok viel. „Na lang lobbyen kregen we vorig jaar uiteindelijk toch groen licht en kon de schop de grond in.”

De nieuwe, 1.000 m2 tellende loods van Stals is een echte blikvanger geworden. Het gebouw is opgetrokken uit een speciale baksteen, die vroeger werd gebruikt voor de bouw van kloosters, en heeft een schuin aflopend dak. „We wilden iets aparts neerzetten, een gebouw met een kwalitatief hoogwaardige en duurzame uitstraling realiseren.

Zodat ook aan de buitenkant duidelijk is dat wij planten van hoge kwaliteit afleveren. Dat is gelukt!”

De nieuwe loods biedt niet alleen ruimte voor koeling, opslag en huisvesting van medewerkers, maar wordt van week 14 tot week 24 ook benut als distributiepunt voor vijftien Limburgse vestigingen van Intratuin. Dit houdt concreet in dat de pot- en perkplanten van vier Limburgse telers in deze periode bij Stals bij elkaar komen, en van daaruit worden gedistribueerd naar de Intratuin-vestigingen. „Tot voor kort had Intratuin een distributievestiging in Venlo.

Deze ging echter dicht, wat betekende dat onze producten vanuit Venlo naar Aalsmeer moesten worden getransporteerd, om vervolgens weer naar Limburg te worden gebracht.”

13 (2014)

25-03-14 16:38

Foto: Ank vAn LIer

rendement.

Stals vreesde dat dit er op termijn toe zou leiden dat Intratuin de benodigde producten zou gaan afnemen bij telers in het westen. Om hier een stokje voor te steken, zocht hij contact met Intratuin. Hij bood aan zijn nieuwe loods beschikbaar te stellen als distributieruimte. „Hier stond men positief tegenover. En berekeningen lieten zien dat dit ook kostentechnisch een interessante optie was. In week 14 worden hier dus de eerste planten gedistribueerd. Hoe we dit in financieel opzicht regelen, moeten we nog bespreken. Maar ik zie hierin wel perspectief: wellicht kunnen we in de toekomst ook een distributiefunctie vervullen voor andere afnemers.”

Nieuwe strategie Stals hoopt dat de nieuwbouw vooral een stukje rust gaat brengen in zijn bedrijfsvoering en daarnaast leidt tot een hogere efficiency. Met name omdat hij niet meer heen en weer hoeft te rijden tussen zijn bedrijf en de koel- en opslaglocaties. „Omdat ik geen vaste vrachtwagenchauffeur heb, sprong ik vaak zelf in de wagen. Maar dan was er 13 (2014)

Stals.indd 45

niemand die op het bedrijf de vinger aan de pols kon houden. Dat gaf geen goed gevoel.”

Financieel gezien is de gedane investering volgens Stals zeker verantwoord; de ondernemer is niet ontevreden over het bedrijfsrendement. De strategie die hij sinds enkele jaren volgt, heeft hier mede toe bijgedragen. „Tot enkele jaren geleden was ik ervan overtuigd dat het bedrijf jaarrond vol moest staan, ook met bijvoorbeeld cyclamen en kerststerren. Vaak leverden we de winst die we in het voorjaar behaalden in het najaar en de winter echter weer in.”

Na overleg met de bank paste Stals de strategie aan: in het voorjaar draait hij op volle kracht - een kap ligt meestal niet meer dan een halve dag leeg - , de rest van het jaar kweekt hij alleen die planten op die hij zeker kwijt kan. Daarnaast levert hij de perkplanten zoveel mogelijk af op momenten dat het weer goed is en er veel vraag is. „Leverden we voorheen bijvoorbeeld vijf weken lang wekelijks 20.000 planten af, nu kan het best zo zijn dat er de ene week 50.000 planten worden afgezet, terwijl er de andere week helemaal geen weggaan. Dit vergt wel de nodige flexibiliteit, onder meer wat betreft

personeel. Met het uitzendbureau heb ik echter afspraken gemaakt dat ik - indien nodig - gedurende de dag nog mensen erbij kan krijgen.”

Met deze strategie ziet Stals de toekomst positief tegemoet. Of hij de komende jaren verder gaat investeren, daarvan heeft de ondernemer nog geen idee. ,,Ik kijk vooral welke kansen voorbijkomen en spring daarop in. Flexibel zijn is inherent aan het ondernemerschap.” <

In het kort -

45

25-03-14 16:39

Teelttips sedum Phoma De blauwevlekkenziekte zoals de schimmel Phoma telephium ook wel wordt genoemd, komt in de meeste sedumcultivars voor. Er is wel een duidelijk verschil in de gevoeligheid tussen de cultivars, maar er kan niet worden gezegd dat één ervan resistent is.

De ziekte begint zich te ontwikkelen als de plant gaat groeien. In de eerste jaren van de teelt valt het

snijanthurium Vastzitters Blad kan in deze tijd gemakkelijk vast blijven zitten. De oorzaak ligt ’m niet primair in een schraal microklimaat maar vooral in het feit dat de schachtbladeren vanuit de winter verhard zijn. Hierdoor kunnen bladknoppen niet makkelijk los komen. Wanneer er jong bladbreken wordt toegepast is dat geen pro-

Chrysant Kweken op een laagje zand Verschillende bedrijven met een zware kleigrond overwegen de aanschaf van de zogenaamde tapijtstrooier, waarover ik in nieuwsbrief 302 al eerder schreef. Met deze machine kan na de

46

Teelttips-Schoffelen_nw.indd 46

ZOmerBLOemen

meestal wel mee, maar als de ziekte zich eenmaal heeft gevestigd, dan is er meestal geen houden meer aan. Omdat eigenlijk alle sedumgewasssen deze ziekte krijgen, heeft het geen nut om op de aantasting te wachten en moet er preventief worden gewerkt.

Op dit moment lijkt het middel Switch de beste papieren te hebben. Onder glas mag het beproefde middel Topsin M nog wor-

den gebruikt. Dit is zeker van belang bij de stekkenproductie, waar de stekken 100% schoon afgeleverd moeten worden.

aaltjes

Henk van den Berg Teelt- en Bedrijfsadvies, 0252-340301

Henk van den Berg Teelt- en Bedrijfsadvies, 0252-340301

bleem. Als er blad wordt vervangen wel omdat er meer dan één blad gewisseld zal moeten worden en de tijdsduur van verjongen door de vastzitters extra lang gaat duren. Het loskomen van de bladknoppen verbetert als het microklimaat vochtig blijft middels broezen, het aanhouden van een maximale bladbezetting en het streven naar een lagere onderbuis temperatuur.

kans bestaat namelijk dat ze gaan indrogen. Gewassen hebben zich gedurende de winter ingesteld op vochtopname via deze wortels. Dit geldt in sterke mate voor gewassen die minder op de wortel staan in het substraat. Wanneer vast folie uit de kas wordt verwijderd of er meer gekierd gaat worden met de beweegbare folie, zal de luchtvochtigheid daar fors op reageren. Als er gekrijt gaat worden is het belangrijk dit te doen voordat de folie wordt verwijderd. Op deze manier

wordt er een geleidelijke overgang gecreëerd voor het gewas. Wordt er niet gekrijt dan is het zaak om direkt na het verwijderen van de folie snel te starten met de bevochtiging (bijvoorbeeld VD 6,0) en de schermstanden 75 Watt te verlagen. De grootste winst in de gewas-assimilatie is de komende maanden vooral te behalen met een optimale luchtvochtigheid voor het gewas.

terugkomen met kleinere buitjes (3-5 liter/m2) is aan te bevelen. Dit stelt wel hoge eisen aan de gelijkmatigheid van de regenleiding.

voorkomen dat de EC in de 10 cm zand laag is, bijvoorbeeld 0,6 EC, en de EC in de kleilaag daaronder te hoog, bijvoorbeeld 2 EC, door gebruik van gft-compost. In zo’n situatie is het lastig telen.

Om toch een basisvoeding te krijgen in de 10 cm zandlaag, zonder kans op snelle uitspoeling, is het gebruik van gecoate meststoffen aan te raden zoals Chrycote CRF of Osmote.

Luchtwortels Let scherp op de luchtwortels de komende tijd. De

grondbewerking een laagje compost of desgewenst zand worden gestrooid ter verbetering van de start.

Bij het strooien van 1-2 cm zand is de invloed op de structuur en voedingstoestand in de grond niet groot. Bedrijven waar 5-10 cm zand wordt aangebracht hebben de ervaring dat de start van de teelt makkelijker gaat. Wel moet de gietstrategie worden aangepast. Regelmatig

Bemesting lastig Ervaringen op bedrijven die 10 cm zand op zware klei aanbrachten, laten zien dat het moeilijk is de voedingscijfers in de zandlaag op het gewenste niveau te krijgen. Soms kan het zelfs

Aantastingen van wortelaaltjes worden in de meeste gevallen als bij verrassing ontdekt. Een gewas groeit slecht en er wordt aan aaltjes gedacht. Indien mogelijk worden er direct maatregelen getroffen. In sommige gevallen werkt dit en in andere gevallen helemaal niet. Op dat moment wordt besloten om een aaltjesmonster te nemen, waaruit blijkt dat er geen aaltjes zitten. Ook omgekeerd gebeurt dit. Er wordt een middel meegegoten tegen wortelschimmels, terwijl de aaltjes de schuldige zijn. Door meerdere keren de beslissing te nemen een monster te steken om te kijken of er aaltjes in het spel zijn, kan er veel gerichter en vaak zelfs preventief worden gehandeld.

Onderbuis Zorg dat de bovenbuis nu een flinke naloop heeft

op de onderbuis. De zon verwarmt het gewas van boven af, maar onderin moet het met de buis worden gedaan. In deze tijd van het jaar zien we dat het gewas onderin nog langzaam opwarmt. Daarom nu meer prioriteit bij het ondernet, dit is vanuit energietechnisch oogpunt eveneens beter.

André Lont, Bureau IMAC Bleiswijk 010-5219094

Deze gecoate mengmeststoffen zijn in verschillende samenstelling beschikbaar.

De meststoffen komen langzaam vrij, afhankelijk van bodem- en ruimtetemperatuur.

Dirk Jan Binnendijk Tuinbouwadviezen, 071-5416564 13 (2014)

25-03-14 16:39

Schoffelen

PhAlAEnoPsis onderbuis

Bevochtigen

Een minimum temperatuur van 40 - 45°C in de onderbuis vergroot de plantactiviteit, zorgt ervoor dat de worteltemperatuur dicht bij de planttemperatuur blijft en is nodig voor een goede afdroging van het substraat.

Neem dit mee in de afweging om de minimum temperatuur in de onderbuis te verlagen. Verlaging is gewenst om de kastemperatuur niet op te laten lopen. Het beste is om de buistemperatuur te verlagen op instraling en op kastemperatuur. Start de verlaging op instraling bij 400 W/m² en de verlaging op kastemperatuur bij 30°C. Dan voorkomt u dat bij weinig instraling en op koudere dagen er te weinig wordt gestookt onder de planten.

In het voorjaar kan het binnenklimaat schraal zijn. Stel de puls- en pauzetijden van de bevochtigingsinstallatie daarop af. Verklein dan in eerste instantie de pauzetijden en vergroot indien nodig de pulstijden. De kans dat het gewas nat slaat, is nu veel kleiner dan in de afgelopen periode.

GERBERA Biologisch starten In deze weken zijn telers aan het plannen om hun biologie in te zetten. De chemische middelen zijn uitgewerkt en de biologie kan erin.

Tegen de trips en wittevlieg kan gestart worden met de diverse roofmijten, waaronder montdorensis, limonicus en swirski. Specifiek tegen trips kan de roofmijt E. gallicus een goede bijdrage leveren. Wel belangrijk is dat deze roofmijt bijgevoerd wordt met een stuifmeelproduct (Nutrimite). Voordat er gestart wordt met inzetten moet de muizenplaag onder controle zijn. Muizen vinden de zakjes een lekkernij.

13 (2014)

Teelttips-Schoffelen_nw.indd 47

Tussenbeurt Komende maanden kan de bovenlaag van het substraat ineens snel afdrogen. Vaak als gevolg van veel zonnige dagen achter elkaar in combinatie met een schraal buitenklimaat. Er kunnen dan verschillen ontstaan in de vochtigheid van het substraat boven en onder in de pot. Door een korte

Mineervlieg is ook een plaag die vaak na de winter komt opzetten. Deels wordt er gecorrigeerd met Trigard, en deels kan er nu gestart worden met de inzet van diglyphus.

Als er nog mineervliegpoppen uitkomen, is het misschien een optie om de bloemen veilig te stellen met het spuiten van Syzar. Dat is een product dat mineervlieg weert van de bloemen.

Eventuele haarden met wittevlieg zijn te spuiten met een combinatie van Botanigard WP, ER II, Raptol of met NeemAzal. Het is nog te vroeg om delphastus in te zetten.

Dat geldt ook voor Encarsia formosa. Soms lijkt het qua temperatuur wel voorjaar, maar voor encarsia moet het weer toch iets stabieler zijn.

Een laatste plaag is de spint.

Mocht het gewas gaan

gietbeurt te geven tussen de normale gietbeurten: ■ voorkomt u een te schraal microklimaat en vermindert de kans op uitdroging en infecties; ■ drogen de halswortels minder ver in en bevatten ze vaker vocht; ■ kan het substraat onder in de pot verder afdrogen en wordt of blijft het niet te nat; ■ wortelen de wortels minder snel over.

Een tussenbeurt is een watergift van 1 tot 2 l/m².

Meer liters per m² vergroot de kans op een te nat substraat onder in de pot en op meer ongelijkheid in potvochtigheid tussen de potten onderling.

Ed Konijn, Bureau IMAC Bleiswijk, 010-5219094

groeien dan zal de spint snel opkomen. Start bij de eerste waarneming van spint met P. persimilis en A. californicus.

Zet de californicus in vooral langs de gevels en tussengevels. Ook kan gestart worden met de inzet van feltiella. Deze galmug doet het vooral goed in de haarden. Plaats enkele poppen onder een stuk vliesdoek dat over het gewas heen wordt getrokken. Laat het doek tien dagen liggen; u zult dan zien dat onder het doek de eerste larven aanwezig zijn.

Belangrijk is dat tien dagen voor de inzet van de biologie de zwavelpotten uit gaan.

De meeldauw is te bestrijden met Rocket of Luna privilege. Deze middelen gaan goed samen met natuurlijke vijanden.

Eric Kerklaan, DLV plant, 06-53427249

Kees van Egmond kees@kees-ineke.nl

Privacy Het is op de dag van de gemeenteraadsverkiezingen. Gerri Eickhof maakt voor het NOSJournaal een item bij een stembureau. Daar komt net een mevrouw van 101 jaar naar buiten.

Gaat ze altijd stemmen? Ja, ze zal nooit overslaan. Altijd stemt ze op ’haar’ partij. Welke partij is dat? ’Dat mag u niet weten…’

Maar Gerri is niet voor een gat te vangen. ’Fluistert u eens…’ dringt hij aan. Ze twijfelt, buigt naar voren en doet haar hand voor haar mond.

En totaal onbewust van de microfoon die er vlak naast zit fluistert ze: ’C-D-A’ We liggen naast onze stoel van het lachen. Zó schattig!

Ja, dat kun je nu wel leuk vinden, maar hoe zit het met haar privacy? Ik hoor het u denken.

Daar staat zo’n journalist bij een onschuldig vrouwtje te vissen alsof er helemaal geen NSA of Edward Snowden bestaat! Dat kun je toch niet maken? Stemmen is iets van jou en het rode potlood, daar komt niets tussen. Hoogstens een stemfie, maar die maak je zelf.

Privacy. Bij ING weten ze er alles van. Denken ze hun klanten een dienst te bewijzen door reclame op maat te leveren, valt de hele goegemeente over ze heen. Jarenlang hebben ze gegraaid, willen ze iets terugdoen, is het wéér niet goed. Je kunt toch zelf aangeven of je er voor open staat? Nou dan! Wat een gezeur zeg.

Maar goed, dan niet. En mokkend trekken ze hun keutel weer in.

Nee, die kunnen beter een voorbeeld nemen aan FloraHolland. Daar is je privacy wel gegarandeerd. Via FloraneXt kun je tegenwoordig alleen van de dag van vandaag nog maar terugzien wat de prijzen van andere bloemen doen. Je vraagt je af waarom je nog een Quick of een uitgebreidere Scan kunt maken. Er is immers geen collega meer waarmee je kunt vergelijken? Nee, op de schaal van Privacy krijgt FloraHolland een dikke 10. Chapeau!

Je moet tegenwoordig zelfs voorzichtig zijn met wat je aan je personeel vraagt. Volgens een folder van verzuimspecialist SAZAS mag je bij een ziekmelding niet informeren naar de aard en oorzaak van de ziekte. Pas op! Wat wel mag, is vragen hoe lang het zou kunnen gaan duren.

Nou, ik weet het goed gemaakt. We praten nergens meer over. Niet over stemmen. Niet over ziek zijn. En ook geen geklaag meer over de bloemenprijzen. Privacy. Tsss…

47

25-03-14 16:39

Nieuws

Hoe gaat robotisering de teler helpen? Die vraag houdt de tuinbouw al tijden bezig.

Er zijn voorbeelden van projecten die jammerlijk zijn mislukt. Nieuwe aanpak moet tot betere resultaten leiden. Ook: robotisering is nodig in de tuinbouw.

Vorige week vrijdag 21 maart vonden in Bleiswijk bij GreenQ en ’buurman’ WUR allerlei activiteiten plaats. Deze stonden in het teken van het project Samenwerken aan Vaardigheden. Een van de activiteiten betrof een bijeenkomst over robotica, een onderwerp dat uit verschillende gezichtspunten werd bekeken.

Arbeid weinig innovatief benaderd Dirk Osinga en Egon Janssen, beiden van TNO, wezen erop dat robotica – ofwel robotisering – tot nu toe vaak niet goed benaderd zijn. Zo zijn er krachtige innovaties in de glastuinbouw op product en proces, terwijl de factor arbeid weinig innovatief wordt benaderd. Dit terwijl er sectorbreed inzicht en geloof is dat op arbeid zeker 15% rendementsverbetering is te bereiken.

Vaak nog wordt in de tuinbouw gedacht dat Poolse werkkrachten goedkoper zijn, maar volgens de TNO-deskundigen kleeft daar een gevaar aan want die situatie zal niet zo blijven. De teler kan zich daardoor buitenspel zetten.

Ook heeft verkeerde benadering van robotisering nogal eens geleid tot projecten die jammerlijk zijn mislukt. Volgens Osinga en Janssen is dan alleen gedacht vanuit een technische oplossing. Maar, sommige dingen kan de mens veel beter. Daarbij kan de techniek de mens ook in de weg zitten. Een voorbeeld daarvan zijn inhanglijnen voor rozen, waarbij de mens vaak moet wachten waardoor er capaciteitsverlies is. Er zijn nu initiatieven om de invoer aan te passen en zo de capaciteit te verbeteren.

Hard werken aan robotisering Op de bijeenkomst werd tijdens de presentatie van Osinga, Janssen en ook die van Erik Pekkeriet van Wageningen UR, duidelijk dat op verschillende vlakken hard wordt gewerkt aan slimme robottechnieken om de tuinbouw een passend antwoord op

REDACTIE Schipholweg 1, Postbus 9324, 2300 PH Leiden e-mail: bloemisterij@hortipoint.nl www.vakbladvoordebloemisterij.nl

48

ColofonVBB-Nieuws_nw.indd 48

Europees project Pekkeriet wees op een groot vierjarig Europees robotiseringsproject, waarbij tien landen samenwerken aan ’intelligent sensing and manipulation for sustainable production and harvesting of high value crops’. Voor het project is ongeveer € 20 miljoen beschikbaar, en het moet in oktober van dit jaar zijn afgerond. Een van de speerpunten is het automatisch oogsten van paprika, maar de resultaten moeten gewasoverstijgend zijn.

Een van de opvallende ’lessons learned’: niet alles oogsten is perspectiefvol. <

UITGEVER BDUmedia Afdeling Vak- en Publieksmedia Postbus 67, 3770 AB Barneveld, tel 0342-49 42 63, fax 0342 41 31 41 Uitgever: Wiljo Klein Wolterink MBA Verkoopleider: Ron van de Hoef, e-mail: r.v.d.hoef@bdu.nl

Colofon

Directeur Elbert van den Berg Secretariaat Linda Laman 071-56 59 678 Alice Hoogenboom 56 59 679 Hoofdredacteur Elbert van den Berg 071-56 59 678 Eindredacteur Jenny Mostert 071-56 59 633 Vakredactie Politiek en economie Quincy von Bannisseht 56 59 637 Peter van Leth 56 59 688 Markt en afzet Arie-Frans Middelburg 56 59 687 Cindy van der Zwet 56 59 630 Teelt en techniek Hans Neefjes 56 59 638 Joef Sleegers 56 59 642 Bert Vegter 56 59 639

arbeidsvraagstukken te bieden. De praktijk blijkt daar ook nadrukkelijk bij betrokken te worden, zoals bijvoorbeeld gebeurt tijdens arenasessies bij het IDC Robotica op de Demokwekerij in Honselersdijk.

Voor ’het snelle werk’ zijn recentelijk projecten gerealiseerd voor het automatisch uit een kist halen en planten van yuccastammen, het automatiseren van tomatenoogst en komt er volgende maand een werksessie over automatisch planten van bollen.

Bureauredactie Carolyne de Vries Lentsch, Marrit Molenaar, Jolanda de Wekker Webredactie Erik Rotteveel Vormgeving Bert Hassing, John Jennissen Fotografie Gerdien de Nooy Freelancers Gert van den Berg, Hermen de Graaf, Bernadette Hoefsloot, Harmen Kamminga, Ank van Lier, Astrid Zoumpoulis-Verbraeken

ABONNEMENTENSERVICE Mutaties en bezorging Abonnementen kunnen op elk gewenst tijdstip ingaan. Opgave via vakbladvoordebloemisterij.nl of bij de abonnementenservice.

Abonnementen lopen automatisch door, tenzij uiterlijk twee maanden voor vervaldatum bij de abonnementenservice wordt opgezegd. Dit kan schriftelijk, telefonisch of per e-mail. Ook voor informatie over een lopend abonnement en klachten over de bezorging kunt u contact opnemen met de abonnementenservice, BDUmedia, afdeling Vak- en Publieksmedia, Postbus 67, 3770 AB Barneveld. Op werkdagen is de abonnementenservice telefonisch bereikbaar van 8.30 uur tot 14.00 uur op 0342-494844, e-mail: abonnementen@bdu.nl.

Prijzen Jaarabonnement: € 349,60. Studenten 25% korting; 65 plussers 15% korting. Jaarabonnement Europa: € 449,65 (België: € 377,70). Jaarabonnement buiten Europa: € 466,50.

Genoemde prijzen zijn inclusief 6% btw en verzendkosten.

ADVERTENTIE-EXPLOITATIE Verkoopleider: Ron van de Hoef, 0342 - 494263, 06 - 51806325, e-mail r.v.d.hoef@bdu.nl Media-adviseur: Gert-Jan Bloemendal, 0342-494807 e-mail: g.bloemendal@bdu.nl

Vakblad voor de Bloemisterij is een wekelijkse uitgave van de Stichting Vakinformatie Siergewassen en BDUmedia, Vak- en Publieksmedia.

Uitgever en auteurs verklaren dat dit blad op zorgvuldige wijze en naar beste weten is samengesteld, evenwel kunnen uitgever en auteurs op geen enkele wijze instaan voor de juistheid of volledigheid van de informatie. Uitgever en auteurs aanvaarden dan ook geen enkele aansprakelijkheid voor schade, van welke aard ook, die het gevolg is van handelingen en/of beslissingen die gebaseerd zijn op bedoelde informatie.

Lezers wordt met nadruk aangeraden deze informatie niet geïsoleerd te gebruiken, maar af te gaan op hun professionele kennis en ervaring en de te gebruiken informatie te controleren.

Alle rechten voorbehouden. Niets uit deze uitgave mag worden verveelvoudigd, opgeslagen in een geautomatiseerd gegevensbestand of openbaar gemaakt in enige vorm of op enige wijze, hetzij elektronisch, mechanisch, door fotokopieën, opnamen of enige andere manier, zonder voorafgaande toestemming van de uitgever.

Algemene voorwaarden: op alle aanbiedingen, offertes en overeenkomsten van BDUmedia B.V. zijn van toepassing de voorwaarden, welke zijn gedeponeerd ter Griffie van de Arrondissementsrechtbanken en de KvK.

Druk: BDU Media

13 (2014)

26-03-14 12:18

Kasgenoten

A genda Binnenland

nfo: www.plantarium.nl.

-

LTO Glaskracht Nederland Informatiebijeenkomst bromelia, De Lier.

FOTO: Cindy van der ZweT

Jaarvergadering LTO Glaskracht Westland, Van Geest Orchids, De Lier, 17.00 uur.

Info: www.ltoglaskrachtwestland.nl.

Kom in de Kas, landelijk evenement.

Info: www.komindekas.nl.

Energiek2020, Kas als energiebron, Bleiswijk. www.energiek2020.nu.

GreenTech Amsterdam, tuinbouwvakbeurs in de Rai. Info: www.greentech.nl.

Plantarium, vakbeurs voor de boom-

Leeftiid: 32 Plaats: De Kwakel Teelt: geranium, Impatiens new guinea en cyclaam Oppervlakte: 10.500 m2

Informatiebijeenkomst zomerbloemen, Alkemade, Lisse, 14.30 uur.

Info: Aad Vernooy, 06 - 250 641 60

Willem de Groot Runt u dit bedrijf alleen?

Keukenhof 8.00-19.30 uur, Lisse - t/m 1 apr Freesiashow - t/m 29 apr show - t/m 4 mei Amaryllisshow en Potplantenshow - t/m 18 mei show, Anthuriumshow, Bromeliashow en Orchi3 t/m 8 apr Gerberashow - 10 t/m 15 apr Rozenshow - 17 t/m 22 apr show en Bijzondere bolgewassenshow - 24 t/m 29 apr Alstroemeriashow en Irisshow - 30 apr t/m 4 mei Snij- en tuintulpenshow - 1 t/m 9 mei Chrysantenshow - 2 t/m 18 mei Vaste plantenshow - 8 t/m 18 mei Lelieshow - 11 t/m 18 mei Anjershow, Callashow en Zomerbloemenshow.

naar de bloeiende planten, dat vond ik toch wat afwisselender. Eind vorig jaar ben ik

gelukkig uitgekomen met de gemeente.”

Was het makkelijk een nieuwe locatie te vinden?

2

Hoe gaat het met de afzet?

Buitenland we begonnen met geranium; die moet nog los gaan komen. Ik zet alle handel voor de -

Info: www.flowers-hortech.com.

IFTEX International flower trade show,

En als er iemand belt die toch een paar karren wil vastleggen?

Öga, vakbeurs voor de groene branche, Koppigen, Zwitserland. Info: www.oega.ch.

Info: www.messe-essen.de.

Green is Life, beurs, Warschau, Polen. Info: www.greenislife.pl.

ken. Geen bestellingen tussendoor, maar alles aan het eind van de dag in de vrachtauto naar de veiling. Ik houd daar, 52 weken in het jaar, aan vast.”

Het hele jaar door in productie. En daarnaast?

een dochtertje van twee en af en toe plannen we eens een dagje uit.”

Doet u nog mee aan Kom in de Kas? Onderstaande symbolen hebben de volgende betekenis en verwijzen naar de website vakbladvoordebloemisterij.nl

!

Documenten en linken naar website

13 (2014)

Kasgenoten agenda_nw.indd 49

Foto’s

leuk om het hele proces te laten zien, van het begin tot het eind. Ben benieuwd!”

Filmpjes

49

26-03-14 11:26

552391.indd 50

26-3-2014 10:53:43

552390.indd 51

26-3-2014 11:48:39

552393.indd 52

26-3-2014 8:41:49