VBB_15-2015

B

26

aan ideale teeltvloer

4 faillissement’

Cover-nw.indd 1

8

10 Turkse overheid

30 Veel manieren

voor alternatieve

barst van ambities voor sierteelt

activeren

08-04-15 15:23

The orchid professionals

ÂŽ

since 1933

De specialist in uitgangsmateriaal van orchideeĂŤn +31 (0)251 20 30 60

www.floricultura.com

588160_.indd 2

3

8-4-2015 12:34:09

B 8 Rabobank staat open voor

Vakblad voor de

Opinie 4

Interview:

4

Commentaar:

5

Stelling:

Nieuws 6

B

10

Turkse sierteelt

8

Ondernemen:

9

Column:

10

Afzet:

12

Afzet:

14

Vragen:

15

Afzet:

16

Afzet:

Markt 20 20 21 22 23

30 Weerbaar telen op

Teelt 24

In beeld:

26

Techniek:

29

Energiemarkt:

30

Gewasbescherming:

34

Teelttips:

35

Column:

Nieuws 32

32

32 36

Service 37

Kasgenoot: Agenda Voorplaat:

15 (2015)

Inhoud.indd 3

3

08-04-15 15:23

Opinie

-

Peter van Leth pvanleth@hortipoint.nl

„Ik heb de indruk dat minder glastuinders een gedwongen beëindiging boven het hoofd hangt. Misschien dat komende jaren nog een enkeling zijn bedrijfsdeuren noodgedwongen moet sluiten, maar lang niet zoveel als in de afgelopen jaren.”

„Dat is optimistisch gesteld. De glastuinbouw heeft tijdens de crisis harde klappen moeten verwerken. Daarvan zijn de meeste ondernemers niet direct hersteld. De interesse om te ondernemen en te investeren neemt echter duidelijk toe.”

„Er bestaat geen duidelijkheid over het percentage van de ondernemers dat in bijzonder beheer zit, maar dat het een groot percentage is, staat voor mij vast. Je zit er ook zomaar in. Twee verliesgevende jaren en het kan al zover zijn. Bovendien heb ik nog

geen concreet voorbeeld dat een agrarisch ondernemer de afdeling bijzonder beheer via de voordeur weer heeft verlaten.”

„Dat ligt eraan waar die concentratiegebieden zich bevinden. In Zuidoost-Nederland zijn glastuinbouwbedrijven gemiddeld conservatiever gefinancierd, omdat de grondprijs in de jaren rond de eeuwwisseling niet zo explosief is gestegen als in het Westland, Oostland, Aalsmeer en de kop van Noord-Holland. Ondernemers in Flevoland en Drenthe hebben in een eerder stadium de zeilen moeten bijstellen, veelal door andere oorzaken, maar toch... Het opportunisme van glastuinbouwondernemers in het Westen om te profiteren van de lage grondprijs elders was voor een aantal kennelijk niet de kritische succesfactor.”

„Zakelijk, zuiver zakelijk. Probeer emoti-

oneel los te komen van het bedrijf door scherp te krijgen wat het primaire belang is van uzelf als ondernemer en van uw onderneming. Het gaat er om dat vroegtijdig signalen worden opgepakt als de regie over het bedrijf feitelijk door derden wordt gevoerd. Wanneer in dat geval het laatste familiekapitaal risicodragend wordt, is het enige echte alternatief weggespeeld. Beter is het in een eerder stadium het lef te hebben en tot bedijfsbeëindiging over te gaan. Als het zover is gekomen om alleen nog via een faillissement en/of schuldsanering te beëindigen, ontbreekt vaak de tijd, de energie en het geld om een nieuwe start te maken. Vaak zijn ondernemers dan zo beschadigd dat ze al met 1-0 achter staan om een nieuwe stap te kunnen zetten.”

„Je hoort mij niet zeggen dat het makkelijk is, maar ik adviseer dit uit eigen ervaring.

Ondernemers laten zich vaak meeslepen

Commentaar Elbert van den Berg hoofdredacteur evandenberg@hortipoint.nl

W

at mogen de sierteeltsector en de individuele ondernemers verwachten van zogeheten

gen stokken, dan is dat niet goed voor de sector,

zich steeds meer op. Om meerderere redenen. Zo hebben banken een rem gezet op de kredietverle-

-

met investeringsplannen moeten derhalve veel

de komende drie jaar € 2 miljard willen investeren

een lening. Ze moeten derhalve ook op andere

4

Opinie_NW.indd 4

15 (2015)

08-04-15 15:23

Wilt u uw mening geven? Stuur een brief naar postbus 9324,

Stelling

Uitspraak octrooirecht heeft beperkte gevolgen door de suggesties van banken en crediteuren. Maar het is belangrijk tijdig in te zien als de belangen zich van elkaar scheiden.

Om de regie te houden is het belangrijk om alle afspraken en gesprekken steeds zwart op wit te zetten. Elk gesprek is immers een bouwsteen aan het contract voor de toekomst. Vrijwel altijd is het noodzakelijk dat de ondernemer zich met een onafhankelijk jurist of specialist laat bijstaan. Onafhankelijk omdat het altijd expliciet duidelijk moet zijn wiens belang doorslaggevend is.”

kuipplantenvermeerderaar in De Kwakel

Bereikt u als ex-glastuinder die failliet is gegaan meer? „Het ijs breekt inderdaad eerder als je het spel zelf hebt meegemaakt. Want een spel is het. Ik weet uit eigen ervaring ook wanneer ondernemers eieren voor hun geld moeten kiezen en/of de gang naar de rechter moeten maken. Doordat je de emotionele en zakelijke bandbreedte van het ondernemen hebt gezien, kun je effectiever adviseren en waar nodig overtuigen dat faillissement soms de beste optie is. Ondernemen is veel meer dan groeien, soms is het stoppen en opnieuw beginnen. Niets mis mee.”

sierteeltgewassen. De kans bestaat dat dit een -

nationals om het lastiger te maken voor de kleinere veredelaars.

nen worden in een wereld waar steeds minder gewasbeschermingsmiddelen -

waar kleine veredelaars innovatieve

„Dit is geen mooi verhaal.

„Zondermeer, vooral door de openheid in de gesprekken met de beursbezoekers. Het besef wat consumentenwaarde betekent is sterk gegroeid. Daar hebben ondernemers van geleerd en zich op doorontwikkeld. Het heeft de regio sneller helpen herstellen.”

woorden. Dit gaat een

veredelaar. De kenmerkende innovatie

strelitziateler in Zevenhuizen initiatief en stelt garanties beschikbaar. Die EZbetrokkenheid is logisch. Stilstand schaadt de vaderlandse economie.

heeft de Grote Kamer van -

belangen van de octrooiaanvrager. Voor de veredeling is het zaak dat er zoveel

willen investeerders toch gehonoreerd worden -

Om deze reden heb ik begin maart de daarvoor is het klimaat in de sierteeltsector niet

15 (2015)

Opinie_NW.indd 5

5

08-04-15 15:23

Nieuws Lees meer op de website Op deze pagina’s vindt u een selectie uit het nieuws.

Een uitgebreide versie van deze berichten maar ook ander

■

bloemen en planten exporteren Turkije wil in 2023, het jaar waarin de Turkse republiek honderd jaar bestaat, voor $ 500 miljoen aan bloemen en planten exporteren, zo maakte de Turkse overheid onlangs bekend (vorig jaar was dat $ 83 miljoen). Zo’n exportgroei is niet ondenkbeeldig. Eerder realiseerden de Turken in korte tijd een kassengebied van 100 ha voor potplanten. Verder is de Turkse economie booming en stimuleert de overheid investeringen. Momenteel kent Turkije nog een beperkt assortiment waarin anjer en gerbera de boventoon voeren. Bedrijven zijn verouderd en gericht op de lokale markt.

■ Uitspraak octrooirecht houdt De recente uitspraak van de Hoge Kamer van het Europese Octrooibureau omtrent octrooi op klassiek veredelde producten houdt de gemoederen in de internationale sier- en fruitteeltveredeling behoorlijk bezig. Zo is het onderwerp discussiethema tijdens de jaarvergadering van brancheorganisatie Ciopora op 29 april in Hamburg.

■ Nederlandse pensioenfondsen, verzekeraars en banken investeren de komende drie jaar € 2 miljard extra in het Nederlandse midden- en kleinbedrijf (mkb). Daarvoor heeft de vorig jaar in het leven geroepen Nederlandse Investeringsinstelling (NLII) op 8 april twee investeringsfondsen opgericht: een Achtergestelde Leningen Fonds (ALF) en een Bedrijfsleningen Fonds (BLF). Via het ALF kunnen mkb’ers met een beperkt eigen vermogen, leningen tussen de € 150.000 en € 5 miljoen afsluiten. Via het BLF kunnen banken leningen van € 10 miljoen tot maximaal € 25 miljoen verstrekken aan mkb-bedrijven, ook als zij al een relatief groot aandeel in een bedrijf of sector hebben.

Een nieuw contract met het Vaticaan tot 2018 de organisaties iVerde, iBulb en Bloemenbureau Hollland voor de benodigde bomen, bollen, bloemen en planten. Die conclusie klonk de betrokken wel beter in de oren dan het traditionele ’Bedankt voor de bloemen’ van de paasmis in Rome.

De afgelopen editie, de 30e, was er 10% minder budget door het wegvallen van het PT. Arrangeur Charles van der Voort moest daarom iets aanpassen om toch een goede presentatie te kunnen maken. Dat is gelukt volgens hem, dewerking van diverse volgend jaar weer aan de slag in Rome.

op basis van de eind vorig jaar vastgestelde strategie FloraHolland 2020, waarin onder meer staat dat de kosten van de veiling structureel omlaag moeten. Om dat te bereiken worden de activiteiten rondom inname, uitgifte en het spoelen van fust in Bleiswijk, opgenomen in de processen op andere locaties.

roijen ieder € 25.000 moeten betalen. Dat heeft het OM op 2 april voor de rechtbank in Arnhem geëist, zo meldt het Brabants Dagblad. Satter Roses zou tussen februari en april 2012 grote hoeveelheden dimethomorf in een sloot hebben geloosd.

■ Campagne buitenplanten in de

duurzaamheidssubsidie

startblokken

Drie Gelderse glastuinbouwbedrijven krijgen voor in totaal ruim € 85.000 subsidie voor projecten met zonnewarmte, koeling en CO2hergebruik. Dat heeft het Lingewaardse college van B & W onlangs besloten. Het gaat om amarylliskwekerij Van Gellecum uit Bemmel (warmtepomp en zonnecollector), Zandvoort Flowers uit Huissen (adiabatische koeling van freesia) en De 4 Musketiers uit Huissen (hergebruik van CO2 als meststof in de amaryllisteelt).

■

Vanaf mei gaat de buitencampagne van Mooiwatplantendoen.nl van start. Doel is de consument via de media te inspireren en te verleiden meer planten op het terras of balkon te zetten. Nieuw is dat er dit jaar campagne wordt gevoerd voor alle buitenplanten. Per seizoen worden verschillende tuinplanten gekoppeld aan trends. In de zomer staan roos, hortensia, fuchsia, passiflora en hebe in de schijnwerpers.

■ Economische missie naar India ■ OM eist boetes tegen Satter

■ FloraHolland beëindigt Logistiek Per 1 juli 2015 beëindigt FloraHolland haar logistieke activiteiten in Bleiswijk. Dat gebeurt

6

Nieuwskort2.indd 6

Satter Roses moet € 50.000 boete betalen wegens het illegaal lozen van gewasbeschermingsmiddel en het leegpompen van een rioolput in 2012. Daarbovenop zouden beide eigenaars van de potrozenkwekerij uit Poede-

Van 4 tot en met 6 juni 2015 vindt, onder leiding van premier Rutte, een economische missie naar India plaats, waarbij de focus onder meer op de sectoren Tuinbouw & Uitgangsmaterialen en Agri & Food zal liggen. Ook minister Ploumen voor Buitenlandse Handel en 15 (2015)

08-04-15 15:52

FOTO: AAD VAN UFFELEN

Gelezen op Twitter Lennard GreenBalanZ (@LGreenBalanZ) ■ Glastuinbouwgebied KnibbelDe ontwikkeling van 31 ha glastuinbouw in het zogeheten glastuinbouwbedrijvenlandschap Knibbelweg-Oost in de gemeente Zuidplas, komt dichterbij nu de afspraken die de betrokken partijen hebben gemaakt onherroepelijk zijn geworden. De gemeente hoopt binnenkort een naam voor het gebied bekend te maken.

■ Kamp zet vol in op restwarmte

en duurzame warmte Nederland moet de komende jaren minder afhankelijk worden van aardgas en snel gaan overstappen op het gebruik van restwarmte en duurzame warmte zoals geothermie. Dat stelt minister Kamp (EZ) in zijn Warmtevisie die hij op 2 april naar de Tweede Kamer heeft gestuurd. De glastuinbouw kan volgens de bewindsman aankoppelen op restwarmtenetten en warmte voor bijvoorbeeld woningen leveren.

Ontwikkelingssamenwerking en staatssecretaris Dijksma van Economische Zaken zullen meegaan. Deelname aan de missie staat open voor bedrijven en kennisinstellingen uit alle sectoren.

■ PIP Bommelerwaard ter inzage Het provinciale inpassingsplan (PIP) voor de herstructurering van de tuinbouw in de Bommelerwaard ligt tot en met 19 mei ter inzage.

Belanghebbenden kunnen in die periode beroep instellen bij de Raad van State in Den Haag. Behalve het PIP, liggen ook de bijbehorende commentaarnota, de 131 zienswijzen en het vaststellingsbesluit ter inzage. Provinciale Staten van Gelderland stelden het inpassingsplan op 25 februari vast. De stukken zijn digitaal in te zien op onder meer de website van de provincie Gelderland.

■ Plantion gaat zes weken lang vroeg veilen Van maandag 13 april tot en met vrijdag 22 mei veilt Plantion tuinplanten dagelijks al vanaf 5.30 uur. De veiling probeert hiermee haar positie als marktplaats voor tuin- en perkgoed te versterken.

15 (2015)

Nieuwskort2.indd 7

■ VGB en VBW doen onderzoek naar consument Bloemengroothandelsorganisatie VGB en bloemistenvereniging VBW starten, samen met onderzoeksinstituut TNO, een onderzoek naar de verschillende typen consumenten, wat hun wensen zijn en hoe bloemisten en hun toeleveranciers daarop kunnen inspelen. Het onderzoek heet ’Klant Inzicht, Keten Impact’.

VGB en VBW verwachten dat de veranderde behoeften van de consument aanpassingen vergt bij zowel bloemisten als hun toeleveranciers. Ook technologische trends spelen daarin een rol. Om daarop te kunnen anticiperen, is volgens de organisaties onderzoek nodig.

■ Orchideeën op Gay Pride Sion Orchids vaart deze zomer met een eigen boot mee in de Canal Parade in Amsterdam.

Het bedrijf ziet het evenement als een mooi podium om de sierteeltsector te promoten.

Volgens Sion gaat het om een smaakvolle en modieus aangeklede boot. Het bedrijf heeft van de organisatie een wildcard gekregen.

Daarmee mag het sowieso meevaren. Normaal gesproken wordt er geloot. Volgens Omroep West heeft D66 Westland kritiek op de deelname. Het zou Sion alleen gaan om promotie en niet om de emancipatie van homo’s.

#Rabobank draait 100% om: Jarenlang kostprijsdenken gepredikt.

Nu de telers de schuld geven #wereldopzijnkop

john boon (@J0HNB00N) Zal ik het morgen doen? #welweervroegop #jeugdsentiment #nostalgie #veilingklok

Van der Burg (@van_der_Burg) Vandaag staan wij op een plantenmarkt in het centrum van Noordorp.

Leuk om in contact te komen met de consument!

LiliesofLife Gerben @LiliesofLife Iemand ervaring met kippen in de kas? #dtv

Paul Sap @Paul_Sap De hyacinten beginnen in bloei te komen. Wat wonen we toch mooi in Nederland.

Ger Wijnhoven @GerWijnhoven Het moet niet gekker worden, een das graaft onder de fundering van de kas maakt binnen een latrine=gaatjemet behoefte

Discussie op LinkedIn Wat vindt u van de uitspraak over octrooirecht?

De Hoge Kamer van Beroep van het Europees Octrooibureau heeft geen probleem met octrooien op ’resultaten’ van klassieke veredeling, zoals planten, zaden en vruchten. Wordt het verbod op het octrooieren van klassieke veredeling nog verder uitgehold? Leidt dit ertoe dat grote veredelaars het alleenrecht krijgen op planteneigenschappen? Of vallen de gevolgen van de uitspraak mee? Wat vindt u?

7

08-04-15 15:52

Rabobank staat open voor

-

Peter van Leth pvanleth@hortipoint.nl

T

ijdens de jaarlijkse bijeenkomst met land- en tuinbouwjournalisten op 1 april presenteerde Rabobank traditiegetrouw haar specifieke cijfers betreffende kredietverstrekking en spaarvolume per sector (zie kader). De bijeenkomst ging echter veel meer over actuele ontwikkelingen, waarop onder meer de nieuwe bestuursvoorzitter Wiebe Draijer aan de tand werd gevoeld.

Tijdens de presentatie eind februari van de jaarcijfers over 2014 maakte Draijer kenbaar dat de Rabobank haar klanten zo goed mogelijk wil blijven bedienen en daarbij

open staat voor kapitaal dat niet afkomstig is van de bank, de zogenoemde peer-topeer-leningen door niet-bancaire partijen. „We slaan deze weg in door het intensiever toezichtklimaat met strengere kapitaaleisen die de komende jaren alleen maar strenger zullen worden. Dit beperkt onze kredietverstrekking. Wij zien kansen behulpzaam te zijn bij alternatieve leningen zonder dat ze op onze eigen balans staan”, schetst Draijer.

Niet bancaire partijen zullen hierop inspelen als investeerder of via crowdfunding.

De Rabobank gaat na hoe ze kan meedraaien in crowdfundingsprojecten en welke rol ze als adviseur op zich kan nemen. Belangrijk aandachtspunt: wat voor risico loopt een bank als een lening niet goed uitpakt?

„Deze risico’s moeten wel helder in beeld zijn en goed zijn afgedekt”, meldt Draijer.

Voor de glastuinbouw heeft Draijer meer fiducie in bijdragen van investeerders dan via crowdfunding. „Crowdfunding is bijzondere vorm, waarbij een ondernemer een aantrekkelijke propositie moet hebben, die bijvoorbeeld burgers aanspreekt. Met de sierwaarde van bloemen en planten hebben consumenten direct affiniteit, maar hoe zit het met in kas geteelde producten”, vraagt hij zich af. Kansrijker schat de bestuursvoorzitter de interesse van investeerders, wanneer met hen een gezonde economische relatie is op te bouwen.

Foto: Rabobank nedeRland

Vanuit financiële overwegingen kloppen agrariërs steeds vaker bij de bank aan om een machine te leasen in plaats van die te kopen. De kredietverlening aan de agrarische sector middels leasing is met 16% gestegen naar € 10,6 miljard. In de glastuinbouw loopt het echter niet zo’n vaart, vertelt Cor Hendriks, sectormanager tuinbouw.

Een toename ziet hij alleen bij de aanschaf van belichtingsapparatuur. Sinds twee jaar betreden fabrikanten de markt inclusief leasecontract. De hype van het leasen van WKK’s is helemaal voorbij sinds WKK’s niet of nauwelijks nog rendabel draaien.

Volgens de Rabobank behoort de glastuinbouw net als de scheepvaart en winkels tot de

8

1515Rabobank.indd 8

Het aantal glastuinders dat onder de afdeling bijzonder beheer van de Rabobank vallen is niet toe- of afgenomen, laat Hendriks weten. Wel hebben ondernemers de afdeling verlaten en staan weer op eigen benen, maar er zijn ook nieuwe gevallen bijgekomen, zo15 (2015)

07-04-15 17:04

Column Angelle van Kleef

Achtergrond

vankleef@kwic.com

Canada

-

Bankzaken -

-

wel onder glassier- als glasgroentetelers. De bank geeft nog steeds geen exacte indicaties per sector, behalve dat het geen percentages zijn van 50 tot 60% van alle glastuinders.

Het gemiddelde ligt bij Rabobank op 12,5% van alle zakelijke klanten. De glastuinbouwsector zit wel boven dit gemiddelde. Dat kan ook zomaar weer veranderen.

De coöperatieve bank is blij dat de Autoriteit Financiële Markten (AFM) na een verkennend onderzoek geen misstanden heeft geconstateerd bij de afdelingen bijzonder beheer van banken. Wel schieten banken tekort in hun communicatie over de werkwijze van deze afdelingen. „Het beeld bevestigt dat bankmedewerkers doorgaans zorgvuldig te werk gaan bij complexe advisering aan bedrijven die in zwaar weer zitten. Gelukkig herstellen de meeste, maar soms is er onvoldoende perspectief en zijn moeilijke beslissingen onvermijdelijk”, aldus Rien Nagel, lid raad van bestuur.

De stichting Renteswapschadeclaim heeft echter bedenkingen bij de AFM-verkenning.

Ze vindt het aantal incidenten veroorzaakt door bijzonder beheer zo onredelijk groot en buitengewoon schadelijk, dat het ongeloofwaardig is dat de AFM deze gemist heeft. „Complicerende factor is wel dat veruit de meeste ondernemers vanwege de bestaande kredietrelatie met de bank niet willen meewerken aan een klacht bij de AFM. Maar gezien het enorme aantal misstanden lijkt het erop dat de AFM ziende blind is en daardoor mogelijk aansprakelijk is vanwege falend toezicht”, meldt de stichting.

-

ten en Fruit. Daarin beweert demissionair gedeputeerde van Zuid-Holland Govert Veldhuijzen (CDA) dat hij verwacht dat de Rabobank binnenkort zelf met plannen komt om herstructurering van kassen op gang te brengen in het Westland via een grote ruilverkaveling. „De bank heeft van nature een defensieve houding om de waarde van haar portefeuille te behouden.

Ik denk dat de Rabobank nu offensiever nadenkt. De bank heeft een stroppenpot en inzet van dat geld voor deze ruilverkaveling zorgt ervoor dat de grotere percelen weer in waarde stijgen en dat is weer goed voor de bank”, aldus Veldhuijzen in het interview.

Een sympathiek idee reageert Huirne, maar een iets voorbarige toegedichte rol van de Rabobank. „Rond geen enkele herstructurering zijn van ons initiatieven te verwachten, laat staan dat we daarvoor een paar miljoen apart zetten. Dat kan niet.

Bereidheid om mee te denken, en waar mogelijk steun, is er altijd. Nieuwe verdienmodellen voor glastuinders moeten voor elke herstructurering een voorwaarde zijn.

Dus laten we met z’n allen daar hoogste prioriteit aan geven”, formuleert Huirne. <

-

-

-

-

-

-

In het kort ■

-

Niet uit reservepotten Ruud Huirne, directeur food & agri, reageerde op een artikel in vakblad Groen15 (2015)

1515Rabobank.indd 9

9

07-04-15 17:04

Aan ambities geen gebrek in Turkse sierteelt grote speler in Europa. Maar daar kan de komende jaren verandering in

Aalsmeer vorige week.

Arie-Frans Middelburg afmiddelburg@hortipoint.nl

A

ls een van de laatste sprekers zette Marc Guillet, correspondent Turkije voor BNR nieuwsradio, de grote ambities van de Turkse overheid dinsdagmiddag 31 maart in de personeelskantine van FloraHolland Aalsmeer nog eens op en rij. In 2023 - als de Turkse republiek 100 jaar bestaat - wil het land het gemiddeld inkomen van $ 11.000 naar $ 25.000 gebracht hebben en wil ze in de top 10 (nu staat ze rond de zeventiende plek) van de grootste economieën van de wereld staan.

De ambities klinken Guillet niet geheel onrealistisch in de oren. „Het lijkt onwaarschijnlijk, maar het feit dat ze die ambities hebben, geeft ze vleugels ”, zei hij erover.

Voor aanvang van de bijeenkomst gaf Joost Naber, onder meer Turkije-specialist bij FloraHolland al aan dat de Turken doen wat ze zeggen. Een aantal jaren geleden hadden de Turken het plan opgevat om 100 ha plantenproductie te realiseren voor belevering van de steden. Naber kon met eigen ogen aanschouwen dat het project ook daadwerkelijk van de grond was gekomen.

Een ’boomende’ economie helpt Turkije mogelijk bij de realisatie van de ambities.

Sinds de financiële crisis in 2001 groeit de economie van Turkije sterk dankzij hervormingen, vertelde de ambassadeur van Turkije in Nederland, Sadik Arslan in zijn inleiding. De laatste jaren zijn er meer dan vier miljoen banen gecreëerd. Daarbij dient aangetekend dat de crises in de VS en de EU ook Turkije ’vergiftigd’ hebben. Arslan: „Gelukkig zijn we geen lid van de EU.” Daar waar de economie van de Europese Unie met 1,3% pluste in 2014, kende die van Turkije een groeicijfer van 2,9%.

Arslan wees erop dat Turkije een vriende-

10

Turkije.indd 10

lijk investeringsklimaat heeft – Nederland is een grote investeerder in het land – een relatief jonge bevolking heeft (gemiddeld 30 jaar) en dat de overheid flink investeert in de infrastructuur. Zo krijgt Istanbul een derde vliegveld.

Enige ’hobbel’ die het land volgens Arslan moet nemen zijn de parlementsverkiezingen van juni. Tijdens verkiezingen is het altijd onrustig in het land. Troost is dat er na juni vier jaar lang geen verkiezingen meer zijn.

€ 500 miljoen export Ambities heeft Turkije ook op het gebied van de sierteelt, schetsten Monique Heemskerk van FloraHolland en Cindy van Rijswick van Rabobank (Rabobank houdt kantoor in Turkije en heeft er een Dutch desk voor Nederlanders die ’wat’ in Turkije willen gaan doen.) In 2023 wil Turkije voor $ 500 miljoen aan bloemen en planten exporteren. Het land moet daarvoor nog een flinke sprong maken. Wat agrarische export betreft is Turkije nummer 7 van de wereld, maar de export van bloemen en planten speelt hier een marginale rol in, want die ligt op ruim $ 80 miljoen. Er wordt naar 55 landen geëxporteerd. Planten gaan naar omringende landen als Cyprus, Turkmenistan, Irak, Georgië en Azerbaijan en naar Duitsland en Nederland. Bloemen gaan onder meer naar het Verenigd Koninkrijk, Roemenië, Nederland, Duitsland, Irak, Turkmenistan en Azerbaijan Glazen en plastic kassen zijn er genoeg in Turkije. Van Rijswick spiegelde de toehoorders voor dat er 61.000 ha kas staat in het land. Het merendeel hiervan staat in de provincie Antalya in het zuiden van het

land. Van Rijswick: „Het is een zee van glas en plastic.” De meeste kassen zijn bestemd voor de teelt van glasgroenten als tomaat, paprika, komkommer en aubergine. In groente wil Turkije zelfvoorziend zijn.

De oppervlakte sierteelt bedraagt 4.513 ha (bloemen 1.105 ha, kamerplanten 111 ha, buitenplanten 3.242 ha en bollen 55 ha).

Veel van wat er aan bloemen en planten geproduceerd wordt is bestemd voor de lokale markt. Belangrijkste klanten zijn de lokale overheden. Zo besteedt de stad Istanbul jaarlijks $ 120 miljoen aan planten om de perken in de stad op te vullen. De planten kopen ze bij lokale kwekers met wat aanvulling uit Italië, vertelde Heemskerk.

Andere belangrijke afnemers zijn kantoren, hotels en projectontwikkelaars. Turkse projectontwikkelaars zijn actief in het Midden Oosten, Noord-Afrika en Turkmenistan.

Van Rijswick: „Ze bouwen flats en verzorgen de tuinen erbij.”

Turkse consumenten zijn niet bloemenminnend leerde de bijeenkomst in Aalsmeer.

Mogelijk verandert dat als het besteedbaar inkomen toeneemt. De bestedingen aan bloemen en planten liggen momenteel met € 2 tot € 5 per persoon per jaar heel laag. In totaal gaat het dan – Turkije heeft 76 miljoen inwoners – om € 300 tot € 400 miljoen.

Veel gebeuren Met de huidige bloemen- en plantenteelt gaat Turkije de ambitie van een export van $ 500 miljoen niet halen, maakten Van Rijswick en Heemskerk duidelijk. Heemskerk „Er moet dan veel gebeuren, dat gaan ze niet redden met de lokale teelten.”

Een van de plannen die er liggen is om in 15 (2015)

07-04-15 17:04

Foto: Greenport AAlsmeer

het noorden in de provincie Yalova 900 ha duurzame tuinbouwgebied te realiseren. Nu staat er in Yalova 273 ha.

De sierteelt wordt met name bedreven door sterk verouderde kleine familiebedrijven, die gericht zijn op de lokale markt.

Enkele bedrijven zijn groter en moderner en verkopen aan de Engelse retail of voeren aan bij FloraHolland. Aan het klimaat en de grond ligt het niet. „Er zijn diverse klimaten en grondsoorten voorhanden”, prees Arslan zijn geboorteland.

Technologie is er niet op de familiebedrijven, productie is niet duurzaam en de kwaliteit van de bloemen is een stuk minder dan in Nederland. Het assortiment is eenzijdig.

Er wordt veel anjer (58%) geteeld, gevolgd door gerbera (12%), roos (5%), tulp (4%), chrysant (4%) gips (2%) en freesia (2%). „Een moderne kas is in Turkije niet rendabel te krijgen. De traditionele bedrijven hebben een lage kostprijs doordat kassen afgeschreven zijn”, stelde van Rijswick. Overigens is geothermie in opkomst, zo’n 200 tot 300 ha wordt er mee verwarmd. De rest van de bedrijven doet het met gas en kolen.

Als de economie blijft groeien en het besteedbaar inkomen blijft toenemen dan biedt dat ook meer mogelijkheden voor 15 (2015)

Turkije.indd 11

andere productielanden om naar Turkije te exporteren. De import van bloemen en planten in Turkije is nu beperkt. De meeste bloemen en planten komen uit Nederland, gevolgd door Kenia en Ecuador. De import uit die drie landen stijgt, maar substantieel is het nog niet. In totaal werd er volgens de cijfers van het ministerie van Economische Zaken van Turkije in 2014 een kleine $ 93 miljoen aan bloembollen, planten, snijbloemen en snijgroen geïmporteerd. Nederland exporteerde in 2014, volgens schattingen van FloraHolland op basis van gesprekken met exporteurs voor € 2 miljoen aan bloemen en € 16 miljoen aan potplanten – relatief veel phalaenopsis – naar Turkije.

Grote belemmering voor export naar Turkije is dat een groot deel van de bevolking arm is en geen geld heeft om bloemen en planten te kopen. Daarnaast zijn er de hoge importheffingen. Die heffingen belemmeren met name de export van snijbloemen en bloeiende planten. Op bloemen komt een heffing van 48,6%, op bloeiende planten 28,4%. Groene planten zijn belast met 4,6%, bollen met 3,8% en jonge planten mogen vrij het land binnen.

Ondanks de hoge importheffingen en de lage bestedingen aan bloemen en planten zien de Turkije-kenners mogelijkheden voor export naar het land. Zo stelde Monique Heemskerk dat de middenklasse de afgelo-

pen vijf jaar met 20 tot 40% is gegroeid en dat biedt mogelijkheden om de bestedingen aan bloemen en planten te laten groeien.

Bovendien heeft Turkije goede handelsbetrekkingen met de omliggende landen en ook is de ligging van het land gunstig. „Het ligt op een kruispunt van drie continenten: Europa, Azië en Afrika. Binnen drie uur vliegen van Turkije zijn 60 landen te bereiken, die samen een derde van het BBP van de wereld beslaan”, betoogde Arslan. Ofwel Turkije kan als springplank fungeren voor bloemen en planten uit Nederland die naar het Midden Oosten en Noord Afrika geëxporteerd worden. Of zoals Heemskerk de kansen voor Nederland inschatte: „Turkije kan gaan fungeren als verlengde draaischijf van onze draaischijf.” <

In het kort ■ ■ ■

-

■

11

07-04-15 17:04

Verkiezing Versmarketeer van het jaar:

-

Cindy van der Zwet cvanderzwet@hortipoint.nl

Winnaars:

en Koolen1981

D

e titel Versmarketeer ging dit jaar naar Jan Thij Bakker van Thuisafgehaald.nl. Wat begon als een spontane uitwisseling van een kop soep met de buren, is in drie jaar tijd uitgegroeid tot een virtueel kookplein.

Bij Thuisafgehaald.nl zijn 9.500 thuiskoks aangesloten die koken voor mensen uit de omgeving. Bijna 100.000 mensen zijn geregistreerd bij Thuisafgehaald.nl en kunnen op de site opzoeken wie er in de omgeving een maaltijd aanbiedt.

De jury prees vooral het maatschappelijke aspect van dit sociale platform, waardoor de doelgroep groter is dan in eerste instantie werd gedacht. „Het grootste compliment is wel dat een vrouw eindelijk haar cateringbedrijf heeft op kunnen zetten. Ik ben onwijs blij met de prijs en wist tot voor kort niet eens dat het bestond. Ik heb van deze middag al-

leen maar kunnen leren”, aldus Bakker.

De publieksprijs voor de titel Versmarketeer ging naar Koen Koolen van champignonkwekerij Koolen1981. De laatste jaren is deze teler bezig geweest met het ontwikkelen van nieuwe producten met champignons, zoals een champignonburger en een stoommaal-

La Place kiest voor storytelling

Focus op vers en

foto’s: Arie KAmpmAn

L

Kim Kleine Staarman, La Place.

12

Versevent.indd 12

a Place telt meer dan 250 locaties in zowel binnen- als buitenland. Het bedrijf is gevestigd in V&D-warenhuizen, maar ook langs snelwegen, in attractieparken, in bedrijven en op evenementenlocaties. De uitstraling van de verschillende locaties is identiek: het eten wordt altijd gepresenteerd in marktkraampjes.

Volgens senior marketingmanager Kim Kleine Staarman willen ze daar het verse

tijd van champignons. „Het doel was om een merk op te zetten. En dat is wel gelukt. Het is voor het eerst dat we ons verhaal kunnen vertellen. Voorheen zagen de inkopers van de supermarkten ons echt alleen maar als een champignonbedrijf, maar nu als meer”, aldus Koolen. ■

karakter mee benadrukken en de klant verleiden. Zij heeft de marketingstrategie van het bedrijf onlangs aangepast en dit uit zich in een andere uitstraling van de winkels. „Wij hebben eigenlijk nooit het verhaal achter het eten verteld. Wij zijn niet de goedkoopste, maar de kwaliteit rechtvaardigt dat. Maar dan moet je wel het verhaal vertellen. Ieder bedrijf kan dat doen, dat is de meerwaarde. Klanten kopen niet alleen een product, maar ook een verhaal”, sprak zij de aanwezigen toe.

De pay-off is daarom aangepast en meer op het natuurlijke en verse aspect ingestoken. Ook de uitstraling van de winkel is aangepast en er ligt een grote 15 (2015)

07-04-15 17:05

rg er Deskundigen adviseren:

Kansen vooral in nichemarkten

M

elanie Murk van Business School Emfi liet de aanwezigen de uitkomsten zien van het onderzoek ’Van alle markten thuis’, een studie naar de samenwerking en verwaarding in de versketens. De meeste waarde kan volgens Murk gerealiseerd worden in gesloten ketens, nichemarkten of exclusieve ketens. En niet op de volumemarkt. „Het aanbod is de laatste jaren gegroeid en er komt vooral te veel van hetzelfde op de markt. Hierdoor zie je prijsdruk ontstaan.

Niet elke kweker loopt voorop in de prijs en daarom moet je het misschien meer zoeken in differentiatie en segmentatie”, adviseerde zij de aanwezigen. Zij voegde er direct aan toe dat dit laatste nog niet zo veel wordt toe-

gepast en dat daarom samenwerking lastig is. Telers die willen samenwerken moeten volgens haar innoverend, ondernemend en onderscheidend zijn.

Ook Hans van Haaren van de Rabobank gaf in zijn presentatie aan kansen te zien in de nichemarkten. Het middensegment staat volgens de sectormanager Food onder druk. De markt voor ’dertien-in-een-dozijn’ neemt af. De consument van nu laat zich

niet zo makkelijk in een hokje stoppen. Een zelfde consument komt met zijn Porsch naar de Lidl rijden om boodschappen te doen. Deze extremen worden ’hybride consumentengedrag’ genoemd. De consument is gespitst op de prijs, maar hij wordt ook graag verleid door producten met een grotere emotionele of sociale lading. Beleving wordt volgens Van Haaren dan ook steeds belangrijker. ■

’We zitten op de goede weg’

B

loemen- en plantentelers waren ook aanwezig op het versevent. In de ochtend was er keuze om deel te nemen aan excursies. Leo Holstein van Holstein Flowers had zich ingeschreven om mee naar DeliXL

focus op de verse producten en de herkomst daarvan. In de campagnes krijgen de telers en boeren een gezicht. La Place hoopt zo nog beter te kunnen benadrukken dat de producten die zij gebruiken 100% natuurlijk en dagvers zijn.

Door de verbetering van het imago, moet uiteindelijk de omzet toe kunnen nemen. Dit probeert de fondserviceorganisatie ook te bereiken door uitbreiding (ook in het buitenland). Ook wil men en de loyaliteit van de klant vergroten zodat die naar La Place gaat. Hiervoor is een crossmediaal loyaltyprogramma opgestart. Klanten die zich aanmelden krijgen bij elk bezoek iets extra’s gratis.

15 (2015)

Versevent.indd 13

te gaan. DeliXL is een online groothandel in levensmiddelen. Via hun online platform Vers 24/7 kunnen regionale versproducten van de specialist besteld worden. Volgens Holstein is het altijd inspirerend te zien hoe anderen de bedrijfsvoering doen. „En de bloemen en planten waren bij DeliXL nog niet meegenomen. Misschien kunnen we hier nog een beetje aan kruisbestuiving doen. Daar zijn dit soort evenementen voornamelijk voor bedoeld.”

Dat er in de toekomst vooral kansen liggen in de niches, daar plaatst Holstein nog wel een paar kanttekeningen bij. Die markt is volgens hem klein; daarvoor wordt er te veel geproduceerd. „Er is sprake van overproductie en dan moet je toch de volumemarkt op. Vaak is dat wel een prijsmarkt, maar in gesloten ketens kun je daar gelukkig nog wel een boterham verdienen. Al is dat niet voor iedereen weggelegd. Je richten op een nichemarkt is ook niet eenvoudig. Je ziet het aan het aantal slagers en bakkers. Er hangt een prijskaartje aan kwaliteit en toegevoegde waarde. En niet iedere consument

is bereid om dat te betalen.”

Rozenkweker Remco van der Arend was met zijn collega naar Ede toegekomen.

Wat hem is bijgebleven, is dat een bedrijf als DeliXL op een leuke, laagdrempelige manier contact zoekt met topchefs en daar een relatie mee opbouwt. Bijvoorbeeld via Facebook en Instagram. Dit is iets waar Van der Arend ook wat meer mee wil gaan doen. Hij ziet dat ook belangrijker worden in de toekomst. „De sociale kanalen beginnen ook bij ons grotere vormen aan te nemen. Op deze manier kan je contact zoeken met potentiële klanten”, merkt Van der Arend.

Het verhaal over de nichemarkten ondersteunt hij. Hij wil zich ook niet op de prijsmarkt begeven en heeft daarom een paar jaar geleden het roer omgegooid. In plaats van twee soorten, bestaat het sortiment uit vijftien verschillende cultivars.

Met een breed assortiment wil Van der Arend zich onderscheiden in de markt. „Voor ons was deze middag toch wel een bevestiging dat we op goede weg zitten.” ■

13

07-04-15 17:05

Vragen Stuur uw vragen naar Postbus 9324, 2300 PH Leiden.

U kunt ook bellen, faxen of mailen: Peter van Leth, 071-56 59 688, pvanleth@hortipoint.nl

Waarom heeft niet iedereen een BV? Regelmatig hoor ik de opmervorm’. Maar waarom oefent onderneming uit in de vorm van een BV?

D

e genoemde argumenten zijn dat de belasting die verschuldigd is over winst maximaal 25% bedraagt en bij een BV loopt de ondernemer weinig tot geen risico. Dit is slechts ten dele waar. Op het eerste gezicht lijkt de BV fiscaal interessant. Echter, als dieper op de materie wordt ingegaan blijkt de afweging nog niet zo eenvoudig. Laat staan als tevens rekening gehouden moet worden met het aansprakelijkheidsvraagstuk.

Als een ondernemer voor een BV kiest én ten minste een belang heeft van 5% in het geplaatst kapitaal, dan is er sprake van een aanmerkelijk belang. Het gevolg hiervan is dat als de winst wordt uitgekeerd, de aandeelhouder 25% inkomstenbelasting verschuldigd is over deze uitkering. De totale belastingheffing wordt maximaal 43,75%.

Terwijl de maximale belastingheffing 52% is als de onderneming wordt uitgeoefend in bijvoorbeeld een vof of een eenmanszaak.

De totale belastingheffing is maximaal 43,75%, maar er dient ook rekening gehouden te worden met het verplichte salaris dat genoten moet worden door de ondernemer (directeur-grootaandeelhouder, dga) bij een aanmerkelijk belang. Deze gebruikelijkloonregeling houdt in dat de ondernemer een minimaal salaris moet genieten. De BV maakt daardoor minder winst. Minder winst wordt belast tegen het lage belasting-

Bevrijdingsdag Vorige week stond op de Vragenpagina (pa-

14

1515vraag.indd 14

IllustratIe: Peter moorman

tarief van de BV, maar daarentegen wordt meer inkomen belast tegen het hogere inkomstenbelastingtarief (max. 52%).

Ondernemersfaciliteiten Een andere belangrijke factor zijn de ondernemingsfaciliteiten. Twee in het oog springende faciliteiten zijn de zelfstandigenaftrek en de MKB-winstvrijstelling. De zelfstandigenaftrek bedraagt voor 2015 € 7.280 en wordt in mindering gebracht op de winst. De MKB-winstvrijstelling is een vrijstelling van 14% over de winst na toepassing van de ondernemersfaciliteiten (waaronder zelfstandigenaftrek). Deze forse vrijstellingen hebben een behoorlijke invloed op de afweging wel of geen BV

Bij een BV blijft de landbouwvrijstelling van toepassing voor een agrarisch bedrijf.

Echter, de landbouwvrijstelling is niet van toepassing op winst op de aandelen van de BV die door de ondernemer in privé worden gehouden. Ten opzichte van de vof of de eenmanszaak is dit een extra heffing van 25%. Bij de inbreng van de vof of eenmanszaak wordt hier fiscaal rekening mee gehouden, maar voor toekomstige waardestijging is dit niet het geval.

Bij een BV is het gebruikelijk dat zowel een persoonlijke holding wordt opgericht als een werkmaatschappij. Er wordt dan afgesproken dat de ondernemer in loondienst komt bij de persoonlijke holding en dat deze BV de ondernemer ter beschikking stelt aan de werkmaatschappij.

In deze situatie ontstaan twee verplichtingen die vastgelegd dienen te worden in een overeenkomst, te weten: de arbeidsovereenkomst en de managementovereenkomst. Op het moment dat er tevens onroerend goed in eigendom is en wordt verhuurd aan de werkmaatschappij, dient rekening te worden gehouden met een huurvergoeding. De afspraken tussen de huurder en verhuurder worden vastgelegd in een huurovereenkomst. Hierbij is het tevens van belang dat geldstromen zoals salaris, managementvergoeding en huurvergoeding daadwerkelijk moeten plaatsvinden.

Niet vastleggen en niet nakomen van deze afspraken kan bij faillissement grote nadelige financiële gevolgen hebben. Niet alleen de BV(’s), maar ook de dga kan aansprakelijk worden gesteld. <

martin van Wirdume, relatiemanager alfa accountants en adviseurs, vanwirdum@alfa.nl

15 (2015)

07-04-15 17:05

’We willen planten verkopen Hoe laten we vrouwen meer planten kopen? Menno van

foto: Cindy van der Zwet

beleving toe te voegen en gebruik te maken van moderne kleuren en verpak-

Cindy van der Zwet cvanderzwet@hortipoint.nl

enno van Es heeft een half jaar geleden samen met Helmer van Wezel het consumentenlabel MoreLIPS opgezet. Het doel van MoreLIPS is om planten te verkopen tegen een goede prijs. Om dit te bereiken zijn er diverse verpakkingen ontwikkeld. Niet door hem, maar door een vrouw. „Dat vind ik wel belangrijk om erbij te zeggen. Uiteindelijk willen we vrouwen inspireren om meer planten te kopen en dan moet alles perfect aansluiten bij de behoeftes. De consument staat centraal daar is alles op gericht.”

De verpakkingen voor de planten hebben een modekleur of zijn ontwikkeld in ton-sur-ton-kleuren. Het steeketiket en de

ompot zijn op elkaar afgestemd om zo een kloppend plaatje te krijgen. Om het concept MoreLIPS te ondersteunen is er presentatiemateriaal ontwikkeld voor op de winkelvloer. „In de beelden hebben we geprobeerd een stukje liefde te stoppen. Planten zijn emotie. Dat stukje beleving is belangrijk op de winkelvloer”, vindt Van Es. Het concept MoreLIPS wordt geleverd aan groothandel, tuincentra en de betere supermarkten. In een discounter wil Van Es niet terechtkomen. Ook de klok wordt bij dit concept vermeden. „Het is een consumentenlabel dat we graag op de juiste plek willen positioneren. Van de prijsdiscussie willen we af. We willen overbrengen dat het

belangrijk is hoe je iets presenteert en wat je met de planten uitstraalt. Het gaat om de verkoop op de winkelvloer”, legt de initiatiefnemer uit. Samen met Sandra Teekens en Helmer van Wezel runt hij Comfort Plant Group. Dit is een verkooporganisatie en de aangesloten telers mogen het label MoreLIPS gebruiken. Plantentelers die geen gebruik maken van de diensten van Comfort Plant Group, kunnen het label niet voeren.

Momenteel zijn er 17 telers die MoreLIPS kunnen leveren. Compleet is de groep nog niet. Zo is er nog behoefte aan potroos, phalaenopsis, potchrysant en bromelia. „Dit zijn allemaal belangrijke productgroepen en die willen we er graag bij hebben.”

Mening

Sunshine Grow produceert Nerium oleander en hibiscus. ducten uit onder het eigen kwaliteitslabel Sunshiners,

nereren. Hoe het uit gaat pakken is nog niet te zeggen, want het seizoen moet nog gaan

MoreLIPS een concept dat ons kan helpen is erg kort en op deze manier kunnen we

15 (2015)

MoreLips.indd 15

Van Es benadrukt de planten uit te leveren via exporteurs. Hij wil zuinig zijn op de bestaande kolom. „Dat wij een breed assortiment in huis hebben, betekent niet dat we zelf klanten gaan beleveren. Wel willen we toe naar een hechte samenwerking met exporteurs en meer informatie gaan delen.

Iedereen heeft daar baat bij.” Van Es kan al zijn creativiteit in het label kwijt. Klaar is hij nog niet; hij blijft MoreLIPS doorontwikkelen. Zo zijn er ook plannen om boeketten te laten aansluiten bij het label, al is het volgens hem nog te vroeg om daar concreet iets over te kunnen melden. <

15

07-04-15 17:05

V

Maart mooie maand voor snijbloemenhandel De bloemen- en plantenomzet steeg in maart met ruim 20%. Snijbloemen scoorden vooral op prijs. Bij kamer- en tuinplanten was er meer aanvoer maar bleef de prijs gemiddeld iets achter.

B

Simone van Tol

loemen profiteerden van het weer en de gunstige periode van feestdagen.

Engelse Moederdag sloot naadloos aan op Vrouwendag. Daarna volgde de inkoop voor Pasen. Vorig jaar was Pasen 3 weken later. Voor tuinplanten was het nog te nat en te koud. De aantallen bleven achter en de consument was er nog niet aan toe.

Tabel. Omzet FloraHolland-veilingen maart 2015

Omzet

% Toe-/afname* Aanvoer

Tulp

89.052

38,0%

562.451

Roos

66.764

23,0%

Chrysant Ind Grp TR

36.523

31,0%

Lelie

16.990

Gerbera

% Toe-/afname* Prijs ’15 Prijs ’14 14,1%

0,16

0,13

315.867

3,7%

0,21

0,18

89.924

11,4%

0,41

0,35

27,1%

24.806

15,3%

0,68

0,62

12.817

39,4%

91.660

12,9%

0,14

0,11

Freesia

7.030

20,5%

35.021

-6,5%

0,20

0,16

Chrysant Ind Grp GE

5.359

16,0%

10.051

-6,3%

0,53

0,43

Cymbidium

5.284

44,2%

3.398

47,8%

1,56

1,59

Eustoma russellianum

4.944

36,1%

10.783

8,8%

0,46

0,37

Hyacinthus

3.485

49,2%

12.264

11,9%

0,28

0,21

€ 299.829

30,7%

1.361.602

8,4%

0,22

0,18

Snijbloemen totaal

Kamerplanten

Omzet

% Toe-/afname* Aanvoer

De omzet bij snijbloemen totaal lag deze maand 30,7% hoger dan in maart 2014.

Aantallen stegen met 8,4%, waarbij de prijs gemiddeld 4 cent hoger lag.

Tulp was in maart het grootste product; bij 38% meer stuks brachten tulpen gemiddeld 3 cent meer op. Het koele weer en de gunstige aansluiting van feestdagen zorgden ervoor dat de prijs op niveau bleef.

Het weer was met name gunstig voor de snijbloemenafzet. De rozenomzet steeg met 23%; er werd 3,7% meer stuks aangevoerd en de prijs viel gemiddeld 3 cent hoger uit.

In de top 15 snijbloemen hebben alle producten een gemiddeld hoger middenprijs behaald ten opzicht van vorig jaar.

Prijs kamerplanten onder druk

(Aanvoer x 1.000 stuks en omzet x € 1.000 ) Snijbloemen

Bloemenomzet op goed niveau

% Toe-/afname* Prijs ’15 Prijs ’14

De aanvoer van kamerplanten was ruim 21% hoger dan in maart 2014. Van de producten in de top 15 vielen de prijzen over het algemeen gemiddeld iets lager uit. Uitzondering hierop waren campanula en primula. Die scoorden ondanks meer aanvoer wel een gemiddeld hogere prijs. De vroege Pasen zal hierbij van invloed zijn geweest.

Bij dracaena en ficus viel de prijs gemiddeld iets gunstiger uit. Groene planten met een paasarrangement en groen geschikt voor in plantenschalen worden jaarlijks populairder.

Van phalaenopsis werd 18,5% meer stuks aangevoerd, de prijs leverde 19 cent in.

Vorig jaar viel Pasen in week 17 waarin de handelsactiviteiten voor Pasen direct overgingen in de opmaat naar Moederdag.

Perkgoed wacht op beter weer

Kamerplanten totaal

Tuinplanten

Tuinplanten totaal Totaal

16

Veilingcijfers.indd 16

€ 170.342

Omzet

12,9%

115.894

21,1%

1,47

1,58

%Toe-/afname* Aanvoer % Toe-/afname* Prijs ’15 Prijs ’14

€ 39.957

-9,2%

49.722

-9,9%

0,80

0,80

€ 510.128

20,2%

1.527.218

8,6%

0,33

0,30

Tuinplanten hadden door het koude weer moeite om bloem op de plant te krijgen. In maart werd een kleine 10% minder aangevoerd dan vorig jaar in deze maand. Ook de omzet bleef achter met 9,2%.

De gemiddelde prijs ligt deze op hetzelfde niveau als vorig jaar. Vorig jaar was het weer veel zachter en barstte het seizoen in week 11 al los. De aanvoer van violen is aan het afnemen. Producten die daarna in het schap komen kunnen nog wel hinder ondervinden van de violen die nog in het schap staan. Nu is het wachten op aangenaam voorjaarsweer wat de mensen weer volop naar de tuincentra zal trekken. < 15 (2015)

07-04-15 17:05

M K Groene + bloeiende planten

Snijbloemen 2013

40

2014

2015

2015

100

30 25 20

130 120 110 100 90 80

4

5

6

7

8

9 10 11 12 13 14 15 16 17 week

In week 14, de week van Pasen, stijgt de middenprijs 1 cent tot 26 cent. Dat is 10 cent meer dan in week 14 van vorig jaar.

2013

2014

2015

90 Middenprijs in centen

Middenprijs in centen

Middenprijs in centen

2014

140

35

15

2013

150

Tuinplanten

80 70 60 50 40 30

4

5

6

7

8

20

9 10 11 12 13 14 15 16 17 week

In week 14 zakt de middenprijs van de groene planten14 cent tot 105 cent. De bloeiende planten krijgen er 2 cent bij tot 104 cent.

11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 week

De gemiddelde prijs van de tuinplanten stijgt gestaag van 67 cent in week 13 tot 70 cent in week 14.

Theo de Vries:

’Tulpen strak in prijs op hoog niveau’ Bedrijf: GreenZone Veiling: Veiling Rhein-Maas Week: 14

Maandag

Donderdag

„Het aanbod snijbloemen is 1.423 karren en potplanten 215 karren en 4.634 cc’s. De richting in de week voor Pasen is duidelijk. De aandacht ligt bij bloemen en nog eens bloemen. En dat merken we aan de prijzen.”

„Het aanbod snijbloemen is 1.186 karren, potplanten 120 karren en het aantal cc’s is 2.397. Het gaat moeizaam en dan hebben we het over de groep snijgroen waar we als GreenZone onze corebusiness hebben.

Door de verschillende weersomstandigheden is er overal op de wereld een product qua productie of kwalitatief verstoord zodat de te oogsten aantallen zeer tegenvallen. Komt nog eens bij dat producten steeds met vertraging in de logistieke tak gelost worden en er onvoldoende product is naargelang de vraag. Tel daarbij op het dollareffect en we mogen het snijgroen op dit moment best duur noemen. Toch voorzien we een goede verkoop en zijn we van mening dat krapte in een product voor iedereen beter is.”

Dinsdag „Vandaag 1.173 karren snijbloemen, 181 karren potplanten, 3.950 cc’s.

Over de hele linie zijn de prijzen strak. Tulpen spannen de kroon. Het is lang geleden dat deze zo lang door het seizoen heen zo strak in prijs zijn op een hoog niveau. Dat betekent dat de handel daar garen bij spint en de hele keten van kweker tot consument daar tevreden mee kan zijn.”

Woensdag „Er staan 1.374 karren snijbloemen, 219 karren potplanten en 5.502 cc’s. Het voorjaarsseizoen sleept zich voort in deze paasweek. De gewassen zijn allemaal twee tot drie weken achter in ontwikkeling ten opzichte van vorig jaar en dat merk je toch. Het is steeds koel en donker weer en met name de verkoop van bloemen sterkt het idee dat men graag bloemen koopt. Planten blijven over het algemeen wat achter in de gemiddelde prijsvorming.”

15 (2015)

Markt-1-prijsbeelden-nw.indd 17

Vrijdag „Geen klokinkoop voor ons vandaag, alles goed ingepland en klanten voorzien volgens planning. We gaan ons helemaal richten op de seizoensproducten, met name lokale buitenrozen en de pioenrozen. Deze liggen achter op het schema van vorig jaar, maar we zijn er klaar voor als ze komen. Tot die tijd kunnen we ons in de organisatie verder oriënteren op de veranderingen in de markt en vermarkting van product.”

17

07-04-15 17:05

In de grafieken wordt de procentuele verandering (= index) weergegeven van de prijs en de totale aanvoer ten opzichte van vorig jaar.

Jill Berens

Snijbloemen Ontwikkelingen afgelopen zes weken t.o.v. een jaar eerder 175

in procenten

150 125 100 75 50

9

10

11

12

13

14 week

Prijs index

Aanvoer index

Hogere prijzen en meer aanbod In week 14 voorafgaand aan Pasen steeg de omzet van snijbloemen totaal 56% vergeleken met de niet-Paasweek in 2014. De vroege Pasen en het koude voorjaarsweer zorgden voor een zeer positieve prijsvorming. Bij een 10% hoger aanbod kwam de gemiddelde prijs 44% hoger uit op € 0,22 (2014: € 0,16). Alle top 20 producten noteerden hoge prijsstijgingen. Ook nu weer een goede tulpenweek.

Tulp enkel steeg 52% in prijs bij 24% meer aanbod. De prijzen van tulp dubbel en Parkiet stegen tot

ruim boven € 0,20 bij een dalend aanbod (35%). Roos grootbloemig steeg 5% in verkochte stuks en 33,5% in middenprijs. De Engelse markt en hun achterland zorgden voor veel vraag naar geel en witte chrysanten. Van troschrysant werd 27% meer stuks verkocht bij een prijsstijging van 35%. Ook geplozen chrysant en santini noteerden hoge middenprijzen. Aanbod germini steeg 13% met 63% (+€ 0,05) hogere stuksprijs. Met 8,5% minder aanbod steeg de middenprijs van freesia enkel ruim 33%.

Kamerplanten Ontwikkelingen afgelopen zes weken t.o.v. een jaar eerder 150

in procenten

125 100 75 50 25

9

10

11

Aanvoer index

12

13

14 week

Prijs index

Lagere prijs, iets minder stuks Pasen viel vorig jaar twee weken later. Week 14 voorafgaand aan Pasen wordt vergeleken met dezelfde week in 2014; toen met veel paasacties in de plantenhandel.

Net als vorig jaar in de week voor Pasen bleef het gunstige effect iets uit voor kamerplanten. De omzet van kamerplanten totaal liep in week 14 met -3% iets achter ten opzichte van 2014. Bij 1% minder verkochte stuks kwam de middenprijs bij kamerplanten op -2% (-€ 0,03). In week 14 kreeg de handel voor phalaenopsis alleen

op maandag een impuls; 11% meer verkochte stuks bij een lagere middenprijs (-3%). Kalanchoë, zeker in de paaskleuren, steeg 6% in aanbod en noteerde een 3,5% hogere middenprijs.

Het positieve beeld bij narcissen liep door in de paasweek.

Bijna 22% meer verkochte stuks en 11% hoger in prijs. Het aanbod groene planten lag lager en steeg in prijs. Ficus steeg 4,5% in prijs bij 10% minder aanbod. De middenprijs van dracaena steeg 33,5% bij 35% minder stuks.

Tuinplanten Ontwikkelingen afgelopen zes weken t.o.v. een jaar eerder 200

in procenten

150

100

50

0

9 Aanvoer index

18

Markt-2-Veilingbijdragen-nw.indd 18

10

11

12 Prijs index

13

14 week

Aanbod blijft ver achter Tot en met week 14 daalt de totale omzet van tuinplanten 19% vergeleken met 2014. Het koude voorjaarsweer weerhoudt de consument om massaal in de tuin te werken. In week 14 liep het aanbod bij tuinplanten 42% terug vergeleken met vorig jaar. De gemiddelde stuksprijs bleef stabiel.

In de top 10 steeg alleen thuja in aanbod (4,5%) en middenprijs (7,5%). Koploper buxus kon de aanboddaling van 16,7% niet omzetten en de middenprijs bleef 9% achter. Door het koude weer kwam bij de eenjarige tuinbloei-

ers osteospermum gelijkmatiger op gang (-60%) en bleef de prijs stabieler (+2,5%) vergeleken met 2014. Het aanbod violen nam geleidelijk af met 11% tegen een 6% hogere middenprijs. Hortensia kon de 3,5% meer verkochte stuks niet opvangen. De middenprijs daalde ruim 9%.

15 (2015)

07-04-15 17:05

België

Over de toonbank Leuven

Cinta Sarono:

’Symboliek van bloemen heeft aan waarde gewonnen’ Houdt het slechte weer de consument binnen?

FOTO: HOLLANDS HOF

„Dat is geen excuus meer. Er zijn dagen dat geen mens de winkel binnenloopt en we toch heel veel bloemen verkopen, besteld via het internet en aan huis bezorgd. Niet alleen vanwege het weer hoor. Mensen hebben de tijd en het gedoe van het zoeken naar een parkeerplaats er niet voor over om naar de winkel te komen en betalen graag voor de service van thuisbezorging. We halen de laatste vier jaar steeds meer omzet uit het internet.”

Naam: Hollands Hof Locatie: Leuven Sortiment: 70% bloemen, 30% planten Specialiteit: superverse bloemen Aantal medewerkers: 1

Een Hollands Hof in België? „Mijn zus Katryn en ik hebben deze winkel tien jaar geleden overgenomen van een Nederlands echtpaar dat in België een keten runde onder die naam. Omdat we de naam mooi en toepasselijk vonden – al onze bloemen komen uit Nederland – hebben we de naam behouden.”

Standpunt

„Sinds kort kopen we online in bij de webshop van een commissionair op de veiling in Naaldwijk. Dat was even wennen, want het is onpersoonlijker en de foutkans is groter. Gelukkig kunnen we goed vertrouwen op de kwaliteitsbeschrijvingen en de foto’s en krijgen we altijd wat we verwachten.”

Tevreden over aanbod en prijzen? „Absoluut. Mensen die klagen over verschraling van het aanbod, snap ik niet. Als je toch uit 60 witte rozen kunt kiezen, wat wil je dan nog meer. Hoge prijzen? Mijn moeder verkocht 30

Verschillen Nederland en België? „Ik ben best jaloers op het vakmanschap en de kennis van jullie kwekers. Die is niet te evenaren. Maar ook op de manier waarop de Nederlandse consument bloemen en planten in het dagelijks leven heeft verweven. Hoe ze van het kopen van een boeket kunnen genieten als van een fles wijn. Daarin zou België best wat meer op Nederland mogen lijken.”

Gaat het uw zaak goed? „De gouden jaren zijn voorbij, daar wind ik geen doekjes om. Maar ik ben trots en blij dat we er nog zijn en dat de crisis mensen bewuster heeft gemaakt van waar het werkelijk om gaat in het leven: om persoonlijke verbindingen en attenties. Daar horen bloemen bij. Dat men nu 10 euro uitgeeft aan een boeket in plaats van 20, maakt mij niet uit. De symboliek heeft aan waarde gewonnen.”

Sierteeltondernemer Versmarketeer 2016? „

Paul Ras Sense marketing & more

Mee eens, oneens of denkt u er heel anders over?

Reageer dan bij de marktredactie: A.F. Middelburg, 06-23631549 of mail afmiddelburg@hortipoint.nl

15 (2015)

Markt-3-Toonbank-nw.indd 19

Hoe regelt u uw inkoop?

jaar geleden een roos voor nagenoeg dezelfde prijs als ik nu doe, terwijl een brood viermaal zo duur is geworden. En ik weet wat kwekers al niet moeten doen om hun hoge kwaliteit te kunnen garanderen. Dus duur? Nee hoor. Ze verdienen het.”

M

arieke Hart en Jan Thij Bakker van Thuisafgehaald zijn door een vakjury uitgeroepen tot Versmarketeer 2015. Het vakpubliek, waaronder ook veel sierteeltcollega’s, koos champignonondernemer Koen Koolen als winnaar van de Publieksprijs. Dit gebeurde op het versevent bij bloemenveiling Plantion. De sierteelt was de grote afwezige bij de genomineerden. Jammer. Maar waarom? Thuisafgehaald spreekt met het koken door thuiskoks voor mensen uit de buurt, meerdere behoeften aan. Het concept heeft een sterk sociaal karakter, is laagdrempelig en zet de markt echt in beweging met een geheel nieuwe aanpak. Koen Koolen, champignonteler, zocht meer-

waarde en marge voor zijn product.

Koolen1981 is het merk voor kant en klare producten van champignon, zoals burgers en cordon bleu. Mooi ondernemerschap, een enorme ’drive’ en een prachtig verpakkingsontwerp.

Beide winnaars zijn prachtige voorbeelden voor tuinbouwondernemers, want champignons, maaltijden of sierteelt, alles vers met een enorme belevingskracht. Toch waren er de laatste paar jaar weinig sierteeltnominaties van ondernemers. De vele goede sierteeltinitiatieven zijn wellicht te veel verbeteringen van het bestaande en in vergelijking met andere verssectoren te weinig echt nieuw. Ik ben ervan overtuigd dat de krachtigste

marketinginitiatieven in de sierteelt van buiten onze sector gaan komen en pas echt verandering teweegbrengen. ’Disruptive’ in marketingtermen. De uitdaging voor de sierteelt beperkt zich niet tot het maken van een inhaalslag met marketing. De sierteelt moet grotere stappen maken om meer voorop te lopen, zoals Thuisafgehaald en Koolen1981 die ook hebben gemaakt.

In 2008 namen wij, met twee andere bureaus, het initiatief voor Versmarketeer om marketing van vers (zoals sierteelt, vlees, zuivel en brood) op een hoger plan te krijgen. Versproducten verdienen beter en hebben alles in zich om meer gewaardeerd te worden en tegen betere prijzen.”

19

07-04-15 17:06

De aanvoer is nog zeer bescheiden, maar de start van het nieuwe seizoen is voor Nederlandse standaardanjers goed.

Handelaren waarderen de variatie in dit aanbod.

„Het lijkt er wel op dat anjers weer wat populairder worden”, denkt inkoper Martin Joren van DGI. Verkoper Toine van Gils van het in importanjers gespecialiseerde GSI kwalificeert de vraag als stabiel. „Wereldwijd is er geen groei.” Inkoper Dick van Geest van P. van Dam signaleert vooral vraag naar speciale kleuren en types als het om Nederlandse anjers gaat. „Richting de zomermaanden, als het Italiaanse aanbod terugvalt, schakelen we graag over naar het Hollandse assortiment.”

Betere prijsvorming Tot en met maart werd voor het Nederlandse anjeraanbod bij FloraHolland gemiddeld 21 cent per steel betaald. Dat is 5 cent

meer dan in 2014 en 1 cent meer dan in 2013. De betere prijsvorming is gedeeltelijk te danken aan de krimp van het Nederlandse aanbod tot bijna 1 miljoen stuks in het eerste kwartaal. Dat is een schijntje van het jaaraanbod, dat vorig jaar met 2,5% licht kromp tot bijna 35 miljoen stelen. De middenprijs eindigde in 2014 op 19 cent per steel, 1 cent meer dan in de twee voorgaande jaren. Het importaanbod steeg bij FloraHolland met hetzelfde percentage tot 70 miljoen stelen en daarvoor werd met 15 cent per steel hetzelfde betaald als in 2013 en 2 cent meer dan in 2012. In de wereldmarkt voor standaardanjers is het aandeel van de via FloraHolland verhandelde stelen bijna te verwaarlozen.

Gemiddelde prijs in centen

Nederlandse standaardanjer door diversiteit populairder

250.000

20

200.000

15

150.000

10

100.000 50.000

5 0

2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014

0

Verkochte aantallen x duizend

A

25

Aanvoer en gemiddelde prijs Hollandse standaardanjers op de Nederlandse bloemenveilingen vanaf 2000 (bron VBN/FloraHolland).

Waar Van Gils een grotere belangstelling voor hardere, eenduidige kleuren signaleert, zien Van Geest en Joren bij hun klanten het tegenovergestelde. „Aparte, nieuwe kleuren, zoals de diverse tinten groen en zandachtige, doen het goed”, aldus Van Geest. Joren heeft het idee dat juist door de kleurenvariatie de populariteit groter wordt.

Verbreding assortiment Nieuw in het aanbod van Gebr.

Van der Hoorn in Almere is dit jaar Happy Golem. „Wit met een rode rand en daardoor apart”, vindt Louis van der Hoorn. Een witte noviteit die zich volgens Ed Touissant van kwekerij Nieuwland in Hoek van Holland qua

productie nog moet bewijzen, is Everest. „Blijft goed wit, mooie vorm en prima houdbaarheid”, zijn volgens Touissant de pluspunten. Fabulous is een tweede noviteit bij Nieuwland met een nauwelijks te omschrijven roodbruine kleur. Verder zijn er goede verwachtingen van de Dark Farida vanwege de donkerder lavendelkleur.

Nieuwland breidt verder uit met de midi-anjer Tropic Butterfly, bij de trosanjers horende series Solomio, Star en Raffine en Dianthus barbatus Green Trick.

Toussaint: „De productie daarvan komt pas later in het jaar op gang. We hebben vorig jaar gemerkt dat er meer vraag is naar specialere types.” ■

Snel krapte in markt voor Nederlandse trosanjer

„In de retailmarkten in Engeland en Duitsland zien we een toename van de verkoop van trosan-

jers die we importeren uit Turkije, Marokko, Afrika en Spanje”, geeft inkoper Wouter Huizer van

Green Partners een beeld van een deel van de markt. „Daar kunnen wij met aanbod uit Colombia niet meer tegenop. Het wordt elk jaar minder”, is de reactie van verkoper Toine van Gils van GSI. Dick van Geest en Martin Joren, inkopers van P. van Dam respectievelijk DGI, signaleren bij hun klanten dat de vraag naar trosanjers nog altijd afneemt.

Prijscorrectie

Foto: De GrAAF VAn Der ZAnDe

André van Kester van de gelijknamige kwekerij in Monster denkt dat de relatief goede prijsvorming voor trosanjers bij FloraHolland in 2013 vorig jaar aanvoer heeft aangetrokken. Het als Nederlands geregistreerde aanbod bij FloraHolland steeg in 2014 met 27% tot ruim 9 miljoen stelen, waarvoor gemiddeld 2 cent min-

20

Markt-4-Snijbloemanalyses-nw.indd 20

der werd betaald op 17 cent. Het importaanbod klom met bijna 60% tot 63 miljoen stelen, waarvoor gemiddeld 9 cent werd betaald. Dat is 3 cent minder dan in 2013. In het klassieke trosanjerassortiment is de vernieuwing beperkt, met dit jaar de cerise Skywalker als voorbeeld. De vorig jaar geïntroduceerde groene Skadi bleef ondergewaardeerd.

De verbreding van het aanbod zit in de specialere types. „Zoals Solomio en Raffine, maar die gaan ook per blik en niet meer”, weet Joren. Teler Marco Bosland van Bosland Bloemen in Ter Aar onderschrijft dat. „We gaan met Solomio het vierde jaar in, maar vorig jaar was er eigenlijk alweer een overaanbod.” Nieuw in de Solomio-serie zijn de roodwitte Diam en hard cerise Imre. ■ 15 (2015)

07-04-15 17:05

Het zijn totaal verschillende bloemen, Dianthus barbatus uit stek dat een grote groep is geworden dankzij Green Trick en Dianthus barbatus uit zaad, de klassieke duizendschoon die ook wel avondvierdaagsebloem wordt genoemd.

Specifieke functie „Green Trick heeft met het typerende groene bolletje een heel specifieke functie in boeketten”, positioneert inkoper Martin Joren van DGI deze dianthus. „Green Wicky geeft hetzelfde effect, is iets groter en zwaarder”.

Dick van Geest, inkoper bij P. van Dam: „Wij gebruiken vanuit Italië Aldo Green, die dezelfde rol in het assortiment heeft. Het is een prima alternatief.” Met Lady Ingreen komt er mogelijk nog een variant van de groene bolvormige bloem op de markt, die ook verrijkt wordt met Green Magma. „Dat is een heel bijzon-

dere variant van Green Trick, vanwege de bronzige gloed”, kondigt Rijk de Jongh van Rijk de Jongh Flowers uit Tuil aan. Hij teelde als een van de pioniers de in 2006 geïntroduceerde Green Trick, daarna Green Wicky en sinds vorig jaar de Green Magma. „Met deze noviteit mikken we ook op exclusievere marktsegmenten”, licht hij toe.

Sinds de introductie klom het Nederlandse aanbod van Green Trick tot 15 miljoen stelen in 2012 en stabiliseerde daar nagenoeg op, bij een prijsniveau van 23 cent per steel vorig jaar.

Dit jaar komt er een forse uitbreiding, waarmee Van Helvoort Compagnie in Brakel mikt op de retailmarkt. „Op die markt is ruimte”, verklaart Evert van Helvoort deze schakeling vanuit de chrysanten.

Het importaanbod bij FloraHolland klom de afgelopen jaren tot 5,2 miljoen stelen vorig jaar, die

50

25.000

40

20.000

30

15.000

20

10.000

10

5.000

0

2007

2008

2009

2010

2011

2012

2013

2014

0

Verkochte aantallen x duizend

Dit jaar komt er meer Dianthus barbatus uit stek, met marktleider Green Trick voorop. Het aanbod van Dianthus barbatus uit zaad stabiliseert.

Gemiddelde prijs in centen

Toename Dianthus barbatus uit stek, uit zaad stabiel

Aanvoer en gemiddelde prijs Hollandse Dianthus barbatus Green Trick op de Nederlandse veilingen vanaf 2006 (bron VBN/FloraHolland).

gemiddeld per steel 16 cent opbrachten.

Duizendschoon Leveranciers van uitgangsmateriaal verwachten dit jaar geen uitbreiding van de klassieke duizendschoon, Dianthus barbatus uit zaad. De aanvoer hiervan bij FloraHolland ligt op zo’n 12 miljoen stelen op jaarbasis. „Import komt inmiddels overal vandaan op de markt”, meldt Joren. „De vraag naar Nederlandse duizendschoon groeit als het aanbod toeneemt, een massa-artikel wordt het nooit.”

Vanwege het koudere voorjaar

komt de aanvoer uit Nederland volgens telers Maurits Evers van M.T.J. Evers uit Elst dit jaar later op gang. De Barbapappa-serie, een verbetering van de bekende Barbarella’s, is vorig jaar proefsgewijs geïntroduceerd in vier kleuren. Dit jaar komen er drie kleuren bij en met de zwaardere kwaliteit zoeken telers hiermee naar onderscheid. Het is een poging om duizendschoon te verlossen van het imago van goedkope bloem. „Het gewas staat er nu goed voor, mooi grof en goed op lengte”, meldt Evers die over twee tot drie weken de eerste aanvoer uit tunnels verwacht. ■

Marktacties Promotie

Bloemenagenda

Woonplant van de maand april: klimop Woonplant van de maand mei: Chinese roos Tuinplant van de maand april: buxus Tuinplant van de maand mei: roos PurE Seasonal Flowers zomer: paeonia, matthiola, antirrhinum, gladiool.

Bloemenbureau Holland, VBW en FloraHolland

11 apr Rob’s Grote Tuinverbouwing (Keukenhof), met onder andere: bol-op-pot (tulp, hyacint, narcis, eucomis, glamini, freesia, sonatini en scilla), hydrangea Strong Annabelle, hydrangea Pink Annabelle en acer J.Jewel, Favourite Roses, Green is… zamioculcas pot 27, Dracaena marginata pot 21, Cupressus Gold crest Wilma pot 14, beacarnea pot 21, hedera Mein Herz hangpot 24, TiSento, Lavendula stoechas Anouk en Lavendula angustifolia Felice, Pieris jap. Carnaval Sense, Pieris jap. Mountain Fire Sense, Euonymus jap. Pierrolino sense, clayettes diverse, fuchsia, impatiens, callibrachoa, verbena, dahlia, lobelia, petunia, Decorum assortiment: Calathea Crocata, Gloxinia Sonata, snij-anthurium, asparagus green mix, buxus, pothortensia, pelargonium.

SBS6, 17.00 uur.

30 mrt - 30 apr: gerbera 4 - 31 mei: pioenroos 1 - 28 juni: lelie 29 juni - 26 juli: zonnebloem 30 juli - 9 aug: calla 9 aug - 29 aug: hortensia

Bloemendagen 12 apr Orthodox Pasen (Rus) 16 apr Secretaressedag (Ned, Bel, Fra) 23 apr St. George’s Day (Eng) 25 apr Bevrijdingsdag (Ita) 27 apr Koningsdag (Ned) 1 mei Internationale Dag van de Arbeid 4 mei Dodenherdenking (Ned) 5 mei Bevrijdingsdag (Ned) 8 mei Bevrijdingsdag WO II (Fra) 9 mei Dag van de Overwinning (Rus)

Heeft u informatie voor de agenda? Mail naar afmiddelburg@hortipoint.nl

15 (2015)

Markt-4-Snijbloemanalyses-nw.indd 21

21

07-04-15 17:05

Analyse bloeiende planten Foto: PEtEr Imthorn

Exporteur over Zwitserland

Kan productiekrimp het tij keren voor anthurium?

De anthuriumproductie zal volgend jaar nog eens met 20% krimpen, nu er in de loop van dit jaar weer drie producenten stoppen.

Peter Imthorn:

’Lijnrijden is het pure verkopen’ Lijnrijden naar Zwitserland, hoe doet u dat? „Elke maandagochtend na de inkoop vertrekken we met een volle vrachtwagen richting Zwitserland en donderdagavond rijden we weer terug. Zo doe ik dat al sinds 1995, toen ik het bedrijf heb overgenomen van mijn vader. En na al die jaren nog steeds met veel plezier. Het is een mooi land en de mensen zijn correct. Als je dat zelf ook bent, heb je er klanten voor het leven. Ja, je mag mij gerust een fanatieke lijnrijder noemen. Bij lijnrijden komt het nog echt aan op het contact met mensen, om het pure verkopen.”

In veel landen is het lijnrijden op z’n retour… „Dat klopt, in Engeland bijvoorbeeld gebeurt het bijna helemaal niet meer. Zwitserland is tot nu toe een uitzondering, denk ik. Het is een wat ouderwets en degelijk land en dat bedoel ik positief. De winkeliers willen de bloemen zien voor ze beslissen. Vooral mijn klantengroep, die bestaat uit de wat exclusievere bloemisten. Hier staat kwaliteit nog steeds ver bovenaan het wensenlijstje.”

Is er veel concurrentie in Zwitserland?

De webshop, een gevaar voor u? „Op korte termijn niet. Jongere bloemisten willen er wel aan, maar die heb je niet zoveel in Zwitserland. Intussen heb ik zelf wel alvast een webshop geopend. Die loopt nog maar mondjesmaat, maar ik verwacht dat de verkoop via dit kanaal de komende jaren wel zal toenemen. Op een gegeven moment komt het omslagpunt en zullen we op de huidige manier niet meer kunnen werken, dat is zeker. Maar of dat over tien jaar zal zijn of over twintig jaar…?”

22

Markt-5-Exporteur-Afzetzaken-nw.indd 22

Omdat vooral grootbloemig rood het moeilijk heeft de afgelopen tijd, zetten steeds meer kwekers in op andere kleuren. Eric Weerheim van WE Plants in Bleiswijk: „We hadden tot voor kort 80% rood, nu

is dat nog 60%. De rest hebben we aangevuld met oranje, roze en wit.

Het wordt natuurlijk gevaarlijk als iedereen opeens massaal overgaat op kleurtjes; het moet wel passen bij de eigen vraag en aanbod van het bedrijf.”

In waarde gedaald Zowel prijs en afzet blijven achter dit voorjaar, constateert Karin van der Hout van E. den Dekker. „Zelfs met de Moederdagen in zicht, zijn klanten afwachtend. Anthurium is sterk in waarde gedaald de afgelopen jaren. De prijzen zijn uit het ergste dal, maar ik ben bang dat we het hiermee moeten doen de komende tijd. Prijzen trekken niet snel meer aan, net als in de huizenmarkt. Dan is het aan de kwekers om rond te rekenen of ze het met deze prijs redden. Helaas valt die rekensom niet voor iedereen goed uit. Hoe naar dat ook is, het kan de overlevingskans voor de overblijvers verbeteren.” Voor Qualiflor, die de Franse retail belevert, is anthurium geen topproduct. „In de daghandel doet de plant aardig mee, maar het is geen hardloper.

Het ligt zeker niet aan het product zelf, want dat is sterk, lang houdbaar en heeft een uitstekende sierwaarde. Maar mensen moeten hem wel willen hebben.” ■

350

20.000

330

19.000

310

18.000

290

17.000

270

16.000

250

2010

2011

2012

2013

2014

15.000

Verkochte aantallen x duizend

„Jazeker, van de Nederlandse collega’s, de directe import uit landen als Kenia en Ecuador en ook van de lokale kwekers. Bepaalde bloemen mogen we er niet verkopen in tijden dat de Zwitserse kwekers op de markt zijn. De bloemisten, en wij dus ook, ondervinden concurrentie van het supermarktkanaal dat verantwoordelijk is voor het grootste deel van de bloemenaankopen. Het wekelijkse bosje voor op tafel komt voornamelijk uit de supermarkt. Maar het assortiment is daar beperkt, en voor speciale gelegenheden is de bloemist nog steeds de aangewezen plek.”

Meer kleuren

Gemiddelde prijs in centen

Bedrijf: C&P Fleurs Belangrijkste afzetlanden: Zwitserland Inkoop: 50% klok, 50% via commissiehandel Aantal medewerkers: 1

Het eerste kwartaal van 2015 viel tegen voor anthurium. Hoewel de 17 cm-pot redelijk presteert, blijft de 14 cm-pot sterk achter, vooral in rood. De beperkte voorverkoop voor Vrouwendag deed de klokaanvoer gevaarlijk toenemen en zette prijzen onder druk. Met acties rond Secretaressedag en voor de Hartstichting probeert de productgroep de binnenlandse afzet te stimuleren, maar er is meer nodig.

Anthurium verkeert al jaren in de gevarenzone en dat heeft zijn tol geeist. Ook dit jaar stoppen drie kwekers ermee. De grootste, Rijnplant, is onlangs overgenomen door DNA Green Group, die alleen met de veredeling en vermeerdering door wil. Een deel van de productie gaat naar andere kwekers, maar naar verwachting is er volgend jaar toch 20% minder aanbod. „Als dat verminderde aanbod in goede banen wordt geleid, moet dat te vertalen zijn in betere prijzen. Als dit nog niet genoeg is, weet ik het ook niet meer”, zegt Stefan Groenwegen van kwekerij De Groene Tint.

Verkochte aantallen en middenprijs anthurium op de FloraHolland-veilingen van 2010 tot en met 2014.

15 (2015)

08-04-15 10:25

Foto: Pure seAsonAl Flowers

Afzetzaken

Analyse tuinplanten

Impuls vroege Franse geranium blijft uit in het vroege seizoen meer dan extra promotie. Dat leert ver-

Foto: VAkblAd Voor de bloemisterij

Ammerlaan heeft dan ook aandacht besteed aan de Woonplantactie. „We hebben karstickers, een website en social media ingezet.

Het leverde geen extra positieve impuls op”, aldus verkoper Maaike van der Harg. „Veel kopers wachten blijkbaar op warmer weer.”

Fausto van Houwelingen, Heesselt (Gld) tie van bloesemtakken

Promo-

Fausto van Houwelingen

Beter weer

Van de Franse geranium Pelargonium grandiflorum werden tot en met week 13 via FloraHolland 10% minder stuks verhandeld dan in 2014. De middenprijs bleef bijna 6% lager, waardoor de totale omzet in de week voor Pasen ruim 15% achterliep. Vorig jaar was het al vroeg prima weer voor de tuinplantenhandel, dit jaar brachten veiling en sommige telers en handelaren het product in maart extra onder de aandacht als ’Woonplant van de Maand’. Op basis van de cijfers ligt de conclusie voor de hand dat deze promotie niet kon opboksen tegen het mindere weer.

Woonplantactie

150

10.000

130

8.000

110

6.000

90

4.000

70

2.000

50

2008

2009

2010

2011

2012

2013

2014

0

Verkochte aantallen x duizend

Gemiddelde prijs in centen

Plantenkwekerij Leo Ammerlaan in Bleiswijk richt zich met Pelargonium grandiflorum specifiek op het vroege seizoen.

Ies Schouten van E. den Dekker in elk geval. „Kwekers hebben van Pelargonium grandiflorum in de loop der jaren een mooi product gemaakt. We kopen in het seizoen bij vaste leveranciers. Maar om ze te verkopen moet het eerst beter weer zijn.” Don Bruinen van kwekerij Apartus in Poeldijk noemt acties om zijn product als kamerplant te positioneren weggegooid geld. „Het seizoen loopt nog tot half juni en zodra het goed weer wordt, staan de klanten te springen. Op dit moment is het niks. Vergeleken met vorig jaar valt dat vies tegen.”

Bij Van Adrichem Potplanten in Monster ziet Bas van Adrichem heil in Pelargonium grandiflorum als kamerplant. „Het product kan heel goed binnen. Dat mogen consument en handelaren weten.” Handel en kwekers geven aan dat tussen nu en week 18 veel kan worden goedgemaakt. ■

Verkochte aantallen en middenprijs Pelargonium grandiflorum op de FloraHolland-veilingen van 2008 tot en met 2014.

15 (2015)

Markt-5-Exporteur-Afzetzaken-nw.indd 23

„Het is nu de tijd van het jaar om de bloesemtakken onder de aandacht te brengen van de consumenten. Mijn insteek daarbij is om de bloesemtakken naar de mensen te brengen die niet in staat zijn geweest om de bloesempracht op de Betuwe te aanschouwen. Het is nu de tijd voor promotie omdat het seizoen nu begint. Het is een mooi punt om met Pure Seasonal Flowers iedereen enthousiast te maken voor bloesemtakken.”

„We proberen veel publiciteit te krijgen voor bloesemtakken via de media.

We hebben aandacht gehad in De Telegraaf en De Gelderlander en zendtijd bij BNR. Hoe meer mensen ermee in contact komen, hoe beter.

Het is nu de tijd om bloesemtakken te kopen, als het straks half mei is, is alles uitgebloeid. Ik werk veel samen met firma Goedegebuure in Aalsmeer en zij geven aan hoe ze het willen hebben. De ene keer zijn dat takken van twee meter, dan takken van vier meter. Met die lange takken kunnen bloemisten veel publiciteit maken. Het is een goede blikvanger voor de deur. In de winkel kunnen klanten handzamere bosjes kopen.”

„Van huis uit fruitteler, maar ik ben geschakeld naar bloesemtakken. Ik heb veel contact met fruittelers. Als er bij hen gesnoeid wordt of er wordt een boomgaard gerooid dan neem ik de takken mee. Ik teel overigens nog een klein beetje kersen. Mijn ervaring is dat er door het knippen van de bloesemtakken weliswaar minder kersen aan groeien, maar dat ze wel beter zijn. Ze krijgen meer licht en ruimte om te groeien en meer voeding van de boom. Maar als je echt voor de kersenteelt kiest dan moet dat op een andere manier. Kersen zijn voor mij bijzaak.

„Nou ja, ik moet mijn kinderen er van naar school kunnen sturen en zelfs laten studeren en dat lukt. Maar ik moet er wel hard voor werken. Ik moet ook goed mijn ogen open houden en kijken waar vraag naar is. Ik werk daarom nauw samen met groothandelaren, zij hebben het inzicht in waar vraag naar is en waar er een overschot aan is.”

„Dan heb ik wat sneeuwballen van de koude grond en daarna komen tot de herfst allerlei soorten blad. In de herfst is er het eikenblad en daarmee gaan we door tot de bladeren van de bomen vallen. In aanloop naar kerst is er het kerstgroen. Daarna hebben we onder meer bosbessentakken.

Daar vullen we de wintermaanden mee op. Zo is er altijd wat te beleven.”

23

08-04-15 10:25

Onder hoge druk blad -

-

L

eon Ammerlaan weet niet of het potplantenbedrijf uniek is met deze wijze van dood blad verwijderen. Hij heeft het in ieder geval nog nooit bij een andere collega gezien. De meesten doen het net zo makkelijk met de hand; de ene medewerker is er ook bedrevener in dan de ander.

Bij Ammerlaan The Green Innovator zijn ze er twee jaar geleden mee begonnen. „Hoe het idee precies is ontstaan, weet ik niet meer precies. Alleen had iemand opeens de lumineuze ingeving om de hogedrukunit die wordt gebruikt bij het oppotten ook in te zetten bij het verwijderen van dood blad. Puur voor het gemak, want voor de tijdwinst hoef je het niet te doen”, legt Ammerlaan uit. Sowieso blijft bladeren verwijderen met dode punten handwerk.

Zo gezegd zo gedaan. Bij de plaatselijke bouwmarkt werden enkele hogedrukpistolen en slangen aangeschaft en schermen om te zorgen dat weggeblazen blad niet overal is terug te vinden in de verwerkingsruimte. Lang niet het hele assortiment komt in aanmerking voor deze teelthandeling. Ammerlaan denkt hooguit 20%, waaronder alle ficussen die het potplantenbedrijf teelt.

Al met al schaart Ammerlaan de bedrijfsaanpassing niet onder ’het ei van Colombus’. Hij merkt wel dat personeel dood blad verwijderen op deze manier prettig vindt. En aangezien het bedrijf medewerkers hoog in het vaandel heeft staan, zal Ammerlaan wel de laatste zijn die niet luistert naar ideeën afkomstig van de werkvloer. < Tekst en foto: Peter van Leth pvanleth@hortipoint.nl

24

Spread.indd 24

15 (2015)

08-04-15 10:25

15 (2015)

Spread.indd 25

25

08-04-15 10:25

Keuze teeltvloer van veel Een belangrijke afweging bij de keuze van een teeltvloer is hoe de watergift plaatsvindt en hoe de vochthuishouding daarna is. Zeker in het licht van een slinkend middelenpakket om ziekten en plagen te kunnen bestrijden. Proeven uitgevoerd door teeltvloerspecialist ErfGoed zijn aanleiding de discussie weer eens te voeren.

Peter van Leth

Foto: ErFGoEd

pvanleth@hortipoint.nl

T

eeltvloerspecialist ErfGoed in Moerkapelle is drie jaar geleden begonnen met eigen onderzoek uitgevoerd door onafhankelijke instanties om het vochteffect van teeltvloeren na te gaan en hoe dat zijn weerslag heeft op ziekten en plagen (zie kader). Volgens algemeen directeur Hugo Paans onder meer ingegeven door het beperkter worden van middelenkeuze. „Dan kan de keuze van de teeltvloer zeker een bijdrage leveren aan het verlagen van de ziekte- en plagendruk. Onze vloeren

26

ErfGoed teeldvloer.indd 26

dragen bij aan het terugdringen van het gebruik van gewasbeschermingsmiddelen.

Door te zorgen voor een uniform gewas wat op het juiste tijdstip evenveel water en voeding krijgt, ontstaat een gezonde en vitale plant die aantoonbaar minder vatbaar is voor ziekten en plagen.”

Paans geeft ook direct toe dat de keuze van de teeltvloer niet alleen bepalend is. Het is ook een kwestie van een juiste klimaatsturing, bemesting en watergift. „Bemesting en watergift hebben echter niet direct met

een teeltvloer te maken. Wel is het zo dat de juiste watergift en de uniformiteit ervan bijdragen aan een weerbaar gewas, dat dus minder gevoelig is voor ziekten en plagen.”

Interessante proefresultaten Filip van Noort, onderzoeker Wageningen UR Glastuinbouw, onderschrijft dat klimaatsturing, bemesting en watergift belangrijk zijn voor een gezonde plant. „Telen is altijd een mix van zo optimaal mogelijk 15 (2015)

08-04-15 10:25

Achtergrond

Foto: Peter vAn Leth

Met onderzoek keuze teeltvloer beter onderbouwen

De aantasting na de toediening van evenveel fusarium oxysporum in de teeltproef van links naar rechts).

Onafhankelijk onderzoek

Voortgaand onderzoek

sturen, binnen de grenzen van wat mogelijk is.” Neemt echter niet weg dat hij onderzoek naar de invloed van teeltvloeren hierop een logische stap vindt, zeker vanuit ErfGoed.

En dat beweert Van Noort niet alleen omdat hij bij de laatste twee onderzoeken van het bedrijf betrokken is geweest.

Van belang vindt de onderzoeker dat in de teeltproef schimmels expres zijn toegediend waardoor er sprake is van een goede besmetting en eventuele effecten duidelijker naar voren komen. „Wanneer dan verschillen te zien zijn in weerbaarheid tussen vloeren, is dat erg interessant. Een normale,

natuurlijk besmetting bouwt immers veel trager op en een weerbaarder vloer zal dan de ziekte erg kunnen vertragen”, beweert Van Noort Hij denkt dat de watergift op verticaal afwaterende vloeren beter is, omdat de planten allemaal tegelijk in het water komen Lees verder >

15 (2015)

ErfGoed teeldvloer.indd 27

27

08-04-15 11:10

te staan en het is ook tegelijk weer weg zonder een waterfilm achter te laten. Dit heeft hoogstwaarschijnlijk invloed op een gelijkmatige wateropname en aan de andere kant blijven de wortels niet in een waterfilm staan. Geen onlogische redenering volgens Van Noort, ook al heeft hij het niet gemeten.

Dat verticaal afwaterende vloeren een hoop wortelproblematiek helpen voorkomen, daarvan is Corné Verduijn van teeltvloerspecialist Houdijk den Boer uit Bergambacht ook overtuigd. Dat echter niet alleen.

Ondernemers zijn in toenemende mate ook geïnteresseerd in teeltvloeren waarin gewerkt wordt met een medium dat minder vocht opneemt. „Tevens is door de juiste keuze van een medium een hogere of lagere luchtvochtigheid te bewerkstelligen, wat effecten heeft op ziekten en plagen. Bij de keuze van teeltvloer speelt vaak niet alleen ziektedruk een rol, maar ook zaken als groei, extreme weersomstandigheden en berijdbaarheid van de teeltvloer. En niet te vergeten het kostenaspect”, somt Verduijn op.

Kortom, zowel Houdijk den Boer als ErfGoed kijken naar de gehele bedrijfsvoering om tot de juiste teeltvloer te komen.

De laatste jaren ziet Verduijn een kleine verschuiving van lava- naar basaltvloeren. „Lava is poreus en neemt water op. Door de capillaire werking vanuit deze vloer zal de RV tussen de planten hoger zijn. Basalt daarentegen is een hard gesteente dat geen water opneemt. Hierdoor wordt het overtollige water direct afgevoerd via de drainafvoer. In de markt zijn er diverse experimenten gedaan om via folies het vocht in de lava te houden. Daarentegen adviseren wij ondernemers juist te kiezen voor een gesteente, onder meer basalt, dat geen vocht vasthoudt. Zodat geen vocht wordt afgegeven aan de omgeving”, aldus Verduijn.

Alles hangt er volgens de teeltvloerspecialist dus van af of een gewas een hoge of lage RV wenst. Kortom, of een hogere of lagere RV juist groeiremmend werkt en daardoor ook rendement verlagend is. „Een kweker heeft dus een gereedschapskoffer vol met instrumenten om ideale situaties te creëren

28

ErfGoed teeldvloer.indd 28

om de ziekte- en plagendruk te verminderen. Dit zal dan ook een combinatie zijn van teeltvloer, klimaatsturing, bemesting en watergift”, meldt Verduijn.

Over de juiste teeltvloer kan Ton Koers van Growing Advice Schoneveld Breeding uren discussiëren en dan nog zou hij geen eenduidig advies kunnen geven. Het komt per ondernemer neer op maatwerk afhankelijk van het gewas dat hij teelt, waar en onder welke omstandigheden. Elke extra informatievoorziening daaromtrent stelt Koers op prijs. In die zin waardeert hij het onafhankelijk onderzoek dat ErfGoed heeft uitgevoerd. Ook al vindt hij de proefresultaten nog onvoldoende onderbouwd, herkent hij zich er wel in.

De teeltspecialist onderschrijft dat de keuze van teeltvloeren steeds belangrijker wordt, onder meer door een slinkend middelenpakket. „Teeltproblemen zijn beter te voorkomen dan te genezen; dat kan de inzet van veel chemische bestrijdingsmiddelen en ontsmettingmiddelen beperken. Daarbij is het type teeltvloer bepalend. Hiernaast echter spelen evengoed de klimaatsturing, bemesting en watergift” een rol, redeneert Koers.

weinig wordt gestuurd op plantniveau waar de problemen zich voordoen. Erg belangrijk, om te weten, want dat kan doorslaggevend belang zijn om voor roltafels te kiezen in plaats van voor teeltvloeren met bevloeiingsmat of antiworteldoek De RV is immers dan acceptabeler te houden door betere luchtcirculatie.

In het najaar cyclamen op verticaal afwaterende vloeren met bevloeiingsmatten of antiworteldoek zetten, zou in deze het advies van Koers ook niet zijn. Dan wordt er toch een stapje terug gedaan betreffende de RV-huishouding. In de zomer is het daarentegen weer oppassen welke gewassen er op beton worden gezet. Door oplopende temperaturen en drogere omstandigheden op beton kunnen planten aardig in de stress raken.

En zo kan Koers wel doorgaan en komt hij weer terug op zijn beginstandpunt dat de keuze van een teeltvloer neerkomt op maatwerk. <

In het kort De keuze van de juiste teeltvloer is Teelvloerspecialist ErfGoed heeft naar de invloed van de keuze van de De proefresultaten zeggen iets, maar

Als Koers iets langer op zijn praatstoel zit, komt hij tot concretere uitspraken als dat te 15 (2015)

08-04-15 11:11

Energiemarkt Het Vakblad brengt elke maand de ontwikkeling van de energieprijzen in de rubriek ’Energiemarkt’. Een deskundige analyseert de belangrijkste ontwikkelingen en een teler vertelt hoe hij met de markt omgaat.

Olieprijs Dollar per vat ruwe Brent olie 90

Ervaring

70

Als een meetbox altijd in het warmere deel hangt, dan wordt te weinig gestookt. Dat heeft gevolgen voor de opbrengst. En als de meetbox te koud hangt, dan wordt er te veel gestookt. Daarbij gaat het al snel om een halve graad. „Stel dat een teler gemiddeld 10°C per jaar bijstookt. Dan komt een verhoging van 0,5°C overeen met 5%. Op een gasverbruik van 40 m3 per m2 per jaar is dat twee kuub extra. Dat loopt aardig in de papieren.”

Een mogelijkheid is om meerdere meetboxen op te hangen. Maar dat roept nieuwe vragen op, aldus Blom. „Op welke meetbox ga je regelen? Gebruik je de ene meetbox en dient de andere als controle? Of neem je een gemiddelde? Op deze manier probeer je het beste te maken van een slechte situatie. Het beste is toch om het klimaat zo homogeen mogelijk te krijgen.”

50 40

Contractprijs voor een jaar (2016) in cent/m3

25 24 23 22 21 20 19 18

maart 2015

Elektriciteit Contractprijs voor een jaar (2016) voor piekuren in euro/MWh

52

Energiemarkten op zoek naar richting

Energiemarkt_nw.indd 29

februari 2015

53

Analyse AgroEnergy

15 (2015)

maart 2015

Gasprijs

54

De prijsrichting op de energiemarkten is sinds februari onduidelijk. Onduidelijkheid over de leveringscapaciteit van een Engelse gasopslag (Rough) en de Groningse productiebeperking hangen nog als een donkere wolk boven de gasmarkt. Anderzijds begint het voorjaar nu toch echt. Om die reden, in combinatie met een goede bevoorrading, ook met LNG, is er geen reden voor zorg in de gasvoorziening. Gevolg is dat de prijs voor gas jaarblok 2016 net onder € 0,21/m3 blijft hangen en dat de dagprijzen gas nauwelijks verschillen met vorig jaar.

Vooruit kijken is lastig. De problemen met de Engelse gasopslag lijken voor de winter oplosbaar (planning: september 2015), maar zullen in Engeland zorgen voor minder injectievraag in de zomer. Op grond daarvan zijn er dus lagere prijzen in de zomer te verwachten.

De aangekondigde beperking op de Groningse gaswinning is intussen zichtbaar. Over maart 2015 was de productie zo’n 25% lager in vergelijking met maart 2014; gemiddeld 158 in plaats van 216 miljoen kuub per dag.

Dit duwt de prijs weer omhoog.

februari 2015

De grondstofprijzen geven ook niet veel richting. De olieprijs gaat vrij fel op en neer. De CO2-prijs is na een daling weer boven € 7 per ton. Ook de euro/dollarverhouding is weer iets hersteld naar de forse daling (eerst van 1,22 naar 1,05; en daarna weer opgeveerd naar 1,09). Alleen de steenkoolprijs is vrij stabiel en laat nog een geringe daling zien.

Eigenlijk is de conclusie dat de ontwikkelingen op gasgebied leidend zijn voor de prijsbeweging. Dat geldt zeker voor de elektriciteitsprijs, die de gasprijs volgt. Dat geldt zowel voor prijzen in de komende kwartalen, als voor de jaren vooruit.

De meest besproken happening van de afgelopen maand, de zonsverduistering, had overigens nauwelijks effect op de elektriciteitsprijzen. De APX-prijs haalde nog € 80; op onbalans was het slechts een korte rimpeling. Opvallend genoeg was er die dag juist wel een tekort aan gas, wat leidde tot veel biedladderafroepen door GTS en daarmee hoge intraday-prijzen.

Peter van den Berg, directeur AgroEnergy

51 50 49 48 47

BrOn: EndEx.nl

Er is een toenemende belangstelling voor metingen van het kasklimaat, merkt Paul Blom, adviseur van Multi-meet. Telers die met Het Nieuwe Telen aan de slag gaan, zoeken de grenzen op. Daarbij vinden ze het belangrijk om een homogeen klimaat te hebben, om bijvoorbeeld de kans op natslag te verkleinen.

Blom voert metingen uit en geeft advies.

Klimaatongelijkheid is een complex probleem, is zijn ervaring. Soms beïnvloeden verschillende afdelingen elkaar. „Neem een kas met twee afdelingen waar warme lucht doorheen beweegt. In een van de afdelingen wordt dan gelucht om de warmte af te voeren. Daardoor wordt de luchtbeweging echter versterkt.

Eigenlijk zou je het lucht juist moeten beperken om de luchtstroom tegen te gaan.”

Ook de positie van de meetbox is van belang.

60

BrOn: EndEx.nl/AgrOEnErgy

’Klimaatongelijkheid is een complex probleem’

46 45 44

februari 2015

maart 2015

Sparkspread WKK-sparkspread voor 2015/2016 in euro/MWh, gebaseerd op de piekprijs elektra en AgroBudgetGas

22 21 20

BrOn: VAKBlAd VOOr dE BlOEmiSTEriJ

FOTO: JOEF SlEEgErS

Paul Blom, Multi-meet:

BrOn: FuTurES.TrAdingChArTS.COm

80

19 18 17 16 15 14

!

februari 2015

maart 2015

Kijk voor de ontwikkeling van prijzen op langere termijn op de site van het Vakblad. Bekijk op de website ook iedere dag de ontwikkelingen van de OTC-stroomprijzen, de TTF- en AgroEnergy-gasprijzen, de olieprijs en de dollarkoers.

www.vakbladvoordebloemisterij.nl

29

08-04-15 14:56

Veel manieren om planten te activeren

Weerbaar telen op

-

Andre van der Wurff, Filip van Noort en Joef Sleegers

V

olgens oude verhalen werd vroeger wel eens aspirine in het gietwater van de tomaten gedaan. Het zou werken tegen bepaalde schimmelziekten.

Waarschijnlijk had men geen idee waarom het werkte, maar met de kennis van nu is duidelijk dat dit helemaal geen gek idee is.

Aspirine, ofwel salicylzuur, is een hormoon dat de plant zelf ook aanmaakt als hij wordt bedreigd door schimmels. Dit vergroot de weerbaarheid van de plant.

De laatste tijd is er veel belangstelling voor ’weerbaar telen’. Bij tuinders zelf, bij toeleveranciers, en ook bij onderzoekers en de overheid. Het is een van de speerpunten in het onderzoeksprogramma Het Nieuwe Denken in Plantgezondheid. De reden is bekend: chemische middelen liggen onder vuur, en nieuwe oplossingen voor gewasbescherming zijn welkom.

Weerbaar telen is een breed begrip. Hygiënemaatregelen, weerbaar substraat, gezonde grond, plantversterking, meststoffen; er valt vanalles onder. Dit artikel gaat over manieren om de plant zelf te activeren.

Er zijn duizenden preparaten op de markt die bedoeld zijn om de plant te stimuleren, zoals plantversterkers, biostimulatoren en meststoffen. Sommige worden door grote fabrikanten op de markt gezet, andere zijn alleen te koop via webshops, de moderne variant van de kofferbak. Het lijkt erop dat voor al deze stoffen een wettelijke toelating nodig zal zijn. Grote bedrijven zijn daar ook voorstander van. Het valt niet te verwachten dat kleine bedrijven in staat zijn om een toelating te financieren.

Er heeft altijd twijfel bestaan of deze

30

Plantweerbaarheid.indd 30

middelen überhaupt iets doen. Inmiddels is duidelijk dat veel middelen werkelijk een effect hebben, en in een aantal gevallen is dat ook wetenschappelijk bewezen. Het precieze effect hangt echter af van de cultivar en de omstandigheden. Maar de tijd dat biostimulatoren per definitie gelijk werden gesteld met kwakzalverij is voorbij.

Wat het lastig maakt om te zien of ze werken, is dat het meestal gaat om middelen die preventief moeten worden toegediend.

Een plaag kan immers ook door andere oorzaken niet toeslaan. Er zijn echter een aantal werkingsmechanismen bekend die de weerbaarheid van de plant verhogen.

Sommige plantversterkers zetten de plant op scherp. Hij kan dan veel sneller reageren op een aanval. Het op scherp zetten kost de plant weinig energie in vergelijking met het aanzetten van genen om enzymen te produceren. Dit is dus een efficiënte manier om de weerbaarheid te verhogen.

Bemesting heeft een grote invloed op de weerbaarheid van de plant. Bij de meststoffengift wordt doorgaans geen rekening gehouden met omgevingsfactoren zoals instraling en temperatuur. Er is vaak één recept voor de opkweek en één voor de afkweek. Men biedt een mengsel aan dat zich bewezen heeft. Het zou echter beter zijn om de mestgift af te stemmen op de teeltcondities. Wanneer de planten bijvoorbeeld minder licht krijgen bij een hogere temperatuur, dan is de standaard hoeveelheid stikstof te hoog. De plant gaat weelderig groeien en krijgt grote, waterige cellen. Daardoor is hij vatbaarder voor ziekten.

De oplossing is dan meer licht geven,

of de temperatuur laten dalen, of meer op bemesting sturen. De plant zou in dit geval gebaat zijn bij minder N en meer K en Ca.

Planten bouwen calcium in hun celwanden voor de stevigheid. Daarnaast kunnen ze calcium gebruiken tijdens een afweerreactie.

Als ze een biotrofe schimmel bespeuren – dat is een schimmel die leeft op levend plantmateriaal – dan pompen ze de geïnfecteerde cellen vol met calcium, en dit leidt tot de aanmaak van vrije radicalen zodat de indringers afsterven. Dit is de tactiek van de verschroeide aarde: plantendelen worden afgestoten zodat de schimmel er niet verder op kan groeien.

In het onderzoek wordt telkens een relatie gevonden tussen verhoogde bodemweerbaarheid en biologisch beschikbaar calcium.

Dit geldt voor zowel de vruchtgroenten in de bioteelt als de gangbare teelt van chrysanten. Dit doet vermoeden dat er veel meer aandacht moet komen voor calciumgift in de teelt. Hierbij moet magnesium nauwkeurig in de gaten gehouden worden omdat anders een tekort aan magnesium in de plant kan ontstaan.

Sommige planten nemen veel silicium op, andere niet of nauwelijks. In een aantal gewassen vormt het element een schild waar aanvallers moeilijk doorheen kunnen dringen. Het moet dan wel vanaf het begin worden opgenomen, want als het eenmaal zijn plek heeft gevonden in de plant, dan blijft het daar. Het is belangrijk om een opneembare vorm van silicium te gebruiken.

15 (2015)

07-04-15 17:06

Het kan ook de verdediging van de plant activeren, namelijk de salicylzuur route, ook al wordt het niet in grote hoeveelheden opgenomen. Tegen phytophthora in kalanchoë is silicium enorm effectief, blijkt uit onderzoek van WUR Glastuinbouw. Het werkt echter averechts bij fusarium in begonia. In dezelfde studie was ook salicylzuur gedeeltelijk effectief tegen phytophthora in kalanchoë, maar niet tegen fusarium. Dit lijkt het mechanisme te bevestigen.

Kalium is een belangrijke meststof die de plant versterkt. Ook fosfiet werkt versterkend. Dit resulteert in een afweerreactie door de plant, door onder meer een verhoging van de salicylzuur route, en het vertraagt de groei en vorming van sporen van pathogenen. De plantversterker kaliumfosfiet zet de plant aan tot vorming van meer wortels. Ook krijgen de wortels een dikkere celwand, waardoor ze minder vatbaar zijn voor aantastingen van schimmels zoals valse meeldauw, phytophthora en pythium.

Op internet worden onder meer linksdraaiende aminozuren aanbevolen, waarmee 15 (2015)

Plantweerbaarheid.indd 31

de plant efficiënter voedingsstoffen zou kunnen opnemen. Ook zouden deze de weerstand van de plant verhogen, de cellen versterken en de enzymproductie activeren.

Maar wetenschappelijk gezien is hier nog weinig over bekend. In het lopende onderzoek is echter een sterk effect gezien van aminozuren op botrytis in cyclaam.

Salicylzuur Plantenhormonen spelen een rol bij de eerste signalering van plantstress, zoals veroorzaakt door ziekten, plagen en droogte.

Elke cel reageert op een subtiele balans in hormonen. Een van die plantenhormonen is salicylzuur, het hoofdbestanddeel van aspirine. Dit speelt een rol bij de afweerreactie tegen ’biotrofe’ schimmels, zoals pythium en meeldauw. Biotrofe schimmels voeden zich met levend weefsel. Ze hebben er dus baat bij dat de plant blijft leven.

Zodra een plant pythium of meeldauw opmerkt, gaat hij salicylzuur aanmaken. Dit zuur kan cellen aanzetten tot ’zelfmoord’; de cellen worden zo vol calcium gepompt dat ze afsterven. Op die manier heeft de schimmel er ook niets meer aan. Salicylzuur zet de cellen ook aan tot de aanmaak van enzymen zoals glucanase, die de celwanden van de schimmel kapot knippen.

Jasmonzuur De tegenhanger van salicylzuur is jasmonzuur. Dit maakt de plant aan als hij een necrotrofe schimmel ontdekt. Een voorbeeld daarvan is botrytis, die de plant doodt en dan het dode plantmateriaal gebruikt.

In dit geval is de plant er dus niet bij gebaat om zijn eigen cellen te laten afsterven, want dat speelt botrytis in de kaart. De schimmel trichoderma zet bijvoorbeeld de productie van jasmonzuur in de plant op scherp.

Helaas voor de plant kan hij zich niet overal tegen wapenen. Als hij zich wapent tegen biotrofe schimmels, wordt hij kwetsbaarder voor necrotrofe schimmels, en andersom. <

In het kort ■ Plantweerbaarheid is een speerpunt in

onderzoek naar gewasbescherming. middelen terugdringen.

■

-

■

Dat maakt het lastig om resultaten exact te

31

07-04-15 17:06

Nieuws

Recirculatie deert productie amaryllis nog niet

In de proefkas in Bleiswijk groeien de cultivars Mont Blanc en Red Lion op kleikorrels of perlite. Een deel van de planten krijgt steeds vers gietwater. Dit is de controlebehandeling. Om te kijken of recirculatie mogelijk is bij amaryllis, wordt een deel van het drainwater hergebruikt nadat het met UV-licht is ontsmet. Een ander deel wordt hergebruikt na geavanceerde oxidatie, ofwel waterstofperoxide (maximaal 15 mg/l) toevoegen kort voordat het water door de UV-ontsmetter gaat.

In totaal zijn er twaalf behandelingscombinaties. In het eerste teeltjaar was daartussen nauwelijks verschil in productie. Omdat dat groeiseizoen relatief kort was – er is niet in januari maar pas begin maart geplant – waren dat geen keiharde conclusies. In het tweede teeltjaar constateerden de onderzoekers na telling en weging van de geoogste stelen wederom geen betrouwbaar verschil tussen de recirculatiebehandelingen en de controle zonder hergebruik van drainwater (zie tabel). De productiegegevens in de proefkas bij het GreenQ Improvement Cen-

tre zijn volgens de begeleidingscommissie vergelijkbaar met die in de praktijk.

Betrouwbaar verschil Onderzoekster Arca Kromwijk van Wageningen UR Glastuinbouw signaleerde in het tweede proefjaar wel een betrouwbaar verschil tussen de twee cultivars: Mont Blanc gaf minder stelen, maar meer gewicht dan Red Lion. Over de invloed van het substraat kan ze melden dat er een betrouwbaar effect in aantal stelen was (op perliet 2 stelen/m2 meer dan op kleikorrels), maar

geen betrouwbaar verschil tussen substraten in oogstgewicht. Kromwijk zag bovengronds enige afwijkingen tijdens de groei in de verschillende bedden. De jonge bollen van Red Lion kregen soms rode vlekken in het blad en Mont Blanc witte vlekken. In de bedden zonder recirculatie waren de meeste vlekken in het gewas. Uiteindelijk bleek dat deze bovengrondse afwijkingen geen negatieve invloed hadden op de productie in aantal stelen of gewicht.

Nuancering bij alle resultaten is dat pas sinds juni 2014 wordt gestreefd naar volledig hergebruik van al het drainwater. Het

foto: HaNs Neefjes

Hergebruik van drainwater heeft de groei en productie van amaryllis nog niet gedeerd in de proefkas bij het GreenQ Improvement Centre. Financiering voor het derde proefjaar is sinds kort geregeld.

Zentoo zet in op nog meer samenwerking Zentoo zoekt steeds nauwere samenwerking met ketenpartners, waarbij ieder iets mag verdienen. Uiteindelijk doel voor Zentoo is de consument verleiden en hem plezier bezorgen met chrysant.

samen met Zentoo en de nieuwe generatie Van Uffelen die nu in het bedrijf werkt”, lichtte Kees van Uffelen toe.

’Zentoo bouwt aan de toekomst’ stond er op de uitnodiging voor de bijeenkomst van de telersvereniging op donderdag 2 april. Op de feestlocatie in Maasland werd duidelijk dat '’bouwen’ ook letterlijk van toepassing is. Van Uffelen Flowers – een van de tien bedrijven binnen Zentoo – verdubbeld daar zijn kas met 4 ha. „Het land is al sinds medio medio jaren negentig in ons bezit.

De afgelopen jaren hebben we nieuwbouw gerealiseerd in Naaldwijk. Nu is het tijd voor nieuwbouw op deze plek. We hebben vertrouwen in de toekomst van chrysant,

Volgens algemeen directeur Arjan van der Voort van Zentoo is de uitbreiding noodzakelijk om aan de toenemende vraag naar Zentoo-chrysanten te kunnen voldoen. Van der Voort (53 jr) was tot eind 2014 partner in adviesbedrijf Florpartners en van daaruit ondermeer actief bij diverse projecten in het chrysantenvak. Ook bij de oprichting van Zentoo in 2007 was hij betrokken en dat bleef hij nadien. Inmiddels zijn er tien bedrijven, twintig ondernemers en ruim 50 ha chrysanten onderdeel van de telersvereniging. DLV’er Theo Roelofs – een van

32

amaryllis zentoo.indd 32

Uitbreiding

de 150 genodigden – typeerde het als een bijzondere club omdat ze iets doet wat hij niet veel meemaakt: inkomsten worden volgens een rekenformule naar rato over de leden verdeeld. DLV maakte de formule samen met Zentoo.

Van der Voort, sinds 1 april officieel in dienst, meldde dat de telersvereniging marktleider is in troschrysanten en hard werkt aan belangrijke posities met pluizers en santini. Er worden ruim 40 verschillende cultivars geteeld. Van der Voort: „Wat mij betreft komt er een dag dat er Zentoo’s in het schap liggen.”

Ketenpartners Binnen Zentoo waren al twee verkopers, een kwaliteitsmanager en een marketing-

15 (2015)

08-04-15 15:14

t

manager. Naast Van der Voort, die zich zal richten op de organisatie, visie en contacten met ketenpartners, is er nu ook een logistiek medewerker die een belangrijke rol moet vervullen in de afwerking van de orders die via de webshop van Zentoo afgehandeld worden. De webshop bestaat nu drie jaar.

Sinds kort is er op de veiling in Honselersdijk een verdeelpunt voor alle orders. „Binnenkort openen we een eigen verdeelcentrum”, aldus Van der Voort.

Teler Michel Duijvesteijn vertelde in zijn presentatie over optimalisering van service richting de klant. Volgens hem vormen specialisten in de keten de toekomst. Zentoo wil daarbij de chrysantenspecialist zijn die iets passend heeft voor iedere klant. De onlangs gelanceerde ’fantasy-mix’ van acht verschillende chrysanten in de eigen

Zentoo-doos is volgens hem een voorbode van nog meer concepten. Samenwerken met specialisten in de keten vergroot volgens Duijvesteijn de kans op succes. Hij nodigde

Derde proefjaar

15 (2015)

amaryllis zentoo.indd 33

Tabel. Productiegegevens amaryllis per behandeling, cultivar(1) en substraat(2) in het 2e teeltjaar.

Totaal stelen/m2

kg/m2

Controle

51,3

13,1

UV

50,0

13,2

UV+H2O2

49,6

13,0

Mont Blanc

46,5

14,6

Red Lion

54,1

11,7

Kleikorrels

49,3

13,0

Perlite

51,3

13,3

(1) Betrouwbaar verschil tussen de twee cultivars: Mont Blanc minder stelen, maar meer gewicht dan Red Lion.

(2) Een betrouwbaar ’substraateffect’ in aantal stelen (op perliet 2 stelen/m2 meer dan op kleikorrels), geen betrouwbaar verschil tussen substraten in gewicht/m2.

Vanwege het beperkte budget zijn het aantal kelken per steel niet geteld.

Als we niets zouden doen, dan zou zomaar 40% van de stelen mijtschade kunnen krijgen. Dat is een groter verlies.”

Koppert zet sinds begin maart zowel de etherische olie als enkele roofmijten in tegen de narcismijt. Tegen trips – ook in amaryllis een groeiende probleem – worden enkele strategieën met Amblyseius swirskii en A. limonicus beproefd. „We streven naar 100% biologische bestrijding. Dat zal een lange weg worden, daarom hopen we als begeleidingscommissie dat we deze voor amaryllis ingerichte proefkas nog lang kunnen gebruiken. Maar we bekijken het natuurlijk jaar voor jaar.” <

fOtO: Hans nEEfjEs

Net als afgelopen jaar was voor voortgang van de proef een telersbijdrage nodig. In 2014 betaalden telers € 500 per ha. Zodoende kwam er € 50.000 beschikbaar; ongeveer een kwart van het budget. Teler Martin Boers, lid van de begeleidingscommissie: „Afgelopen jaar bleef er € 15.000 over en we hebben voor komend jaar voorzichtiger begroot, mede gezien de financiële situ-

atie op de bedrijven. Zodoende konden we voor het derde onderzoeksjaar een kleinere bijdrage vragen aan de telers. We wilden dat minimaal 80% van het Nederlandse areaal van 120 ha bloementeelt meedoet. Dat is gelukt. We hebben van de telers nu € 35.000.

De rest komt vanuit de Topsector Tuinbouw, PT-reserves en Koppert.”

Enkele telers gaven aan dat zij in het derde proefjaar niet alleen aandacht voor recirculatie wilden. Niet zozeer omdat enkele bedrijven in de praktijk al recirculeren. Ze wilden in de proefkas tevens voortgang van de proeven met biologische bestrijding.

Sinds 2014 is Koppert betrokken bij de proef, met name omdat zij een middel op basis van etherische oliën heeft dat effectief kan zijn tegen narcismijt. Die narcismijt dook afgelopen jaar op in de proefkas.

Hoogst waarschijnlijk zijn die meegekomen met aangekochte bollen.

Eind september, bij het versnipperen van het blad, werd duidelijk dat de narcismijt zich behoorlijk had vermenigvuldigd in de kas. Het chemische middel Carex is toen ingezet. Omdat men geen risico wilde lopen met het experimentele middel van Koppert is het de afgelopen oogstperiode niet gebruikt. Eind januari is besloten om het jonge gewas af te snijden, zodat er nog een keer goed met Carex bestreden kon worden.

Boers: „Dat kost groei. De oogst eind 2015 zal waarschijnlijk lichter van kwaliteit zijn.

aandeel drainwater in de gift van 2,2 EC is nu 50%. En volgens de begeleidingscommissie is het denkbaar dat groeiremmende stoffen zich langzaam ophopen in bol of substraat. Bovendien worden bij amaryllis negatieve effecten op de bloemknopaanleg pas 10 tot 22 maanden later zichtbaar in de oogst. Twee seizoenen op de huidige wijze recirculeren is dus relatief kort voor een gewas dat meestal 3 à 4 jaar vast staat.

Bovendien, zo kwam in besprekingen met telers naar voren, is er nog een extra knelpunt bij het spoelen van het substraat na het stomen, dat vóór het planten van een volgende teelt, plaatsvindt. Dit spoelwater heeft vaak een heel hoge EC. Daarnaast is uit eerder onderzoek gebleken dat er meer lycorine – een groeiremmende stof die amaryllis zelf aan kan maken – vrijkomt als bollen gekookt worden. Kortom, een derde proefjaar was gewenst.

de aanwezige handelaren, toeleveranciers en veredelaars in de zaal uit om na te denken over wat een ieder toevoegt in de keten en een nauwe samenwerking met Zentoo. <

33

08-04-15 14:56

Teelttips sEdum Phoma De schimmelziekte phoma blijft voor sedum een van de gevaarlijkste ziekten; samen met bacterieziekte zorgt ze voor de grootste uitval in deze teelt. De meeste percelen met sedum zijn nu in een stadium dat een preventieve bespuiting noodzakelijk is. Op dit moment lijkt het middel Switch de beste papieren te hebben tegen deze aantasting. Voer nu

LIsIanthus tussengevels De snelheid van knopaanleg bij lisianthus is afhankelijk van de teeltomstandigheden tijdens de opkweek.

Daarnaast bepalen daglengte, lichtsom en temperatuur na het uitplanten de snelheid van knopaanleg.

Op de meeste bedrijven wordt gestart met drie

IrIs rhizoctonia solani Elke cultuurgrond kan door Rhizoctonia solani (zwaar) zijn besmet. Deze schimmel komt vooral voor in gronden waar veel bladresten door de grond zijn gewerkt. De aantasting vindt voornamelijk plaats op de grens van grond en lucht.

34

Teelttips-Schoffelen_nw.indd 34

ZomErbLoEmEn

een bestrijding uit en herhaal dit nog een keer vlak voordat het gewas dicht komt te staan. Een regelmatige toepassing met een koper bladmeststof maakt het gewas beter bestand tegen bacterieaantastingen. Deze toepassing is puur preventief bedoeld.

Deze koper bladmeststof maakt de plant sterker en dus weerbaarder tegen een bacterieaantasting.

Let bij het uitplanten van

nieuwe percelen op dat er geen planten worden vermeerderd van percelen waar phoma of bacterieziek in zitten. Deze ziekten gaan absoluut met het plantmateriaal mee. Nieuwe planten kopen kan dan veel goedkoper zijn.

anticondens folie

Henk van den Berg Teelt- en Bedrijfsadvies, 0252-340301

Henk van den Berg Teelt- en Bedrijfsadvies, 0252-340301

weken van 14-16 uur daglengte in combinatie met een belichting van 6.000-8.000 lux. De eerste drie tot vier weken wordt getracht de gemiddelde etmaaltemperatuur onder de 25°C te houden. Om er zeker van te zijn dat de eerste drie weken de daglengte niet langer is dan 14-16 uur, is het nodig om tussengevels te gebruiken.

Assimilatielampen schijnen erg ver door en zonder tus-

sengevels heeft feitelijk de hele kas de daglengte die in de bijna bloeiende vakken wordt aangehouden.

De komende weken neemt de natuurlijke instraling snel toe. Daardoor kan de knopaanleg na uitplanten te snel verlopen. Te generatieve gewassen kunnen te kort blijven.

Er kan minder worden geremd en de opbouw van de bloemen is niet mooi.

Ook neemt het gemid-

deld takgewicht af. Om dit te voorkomen moet de opbouw naar een langere daglengte worden vertraagd. Bijvoorbeeld week 14 starten met 16 uur daglengte, week 15 met 15 uur, week 16 met 14 uur, et cetera.

Vanaf week 20 is het raadzaam de eerste twee weken te starten met 12 uur daglengte door in feite te verduisteren. Ook hiervoor is het gebruik van tus-

sengevels essentieel.

Door daarnaast vanaf week 17-18 te krijten met een diffuse coating (10-12 emmers per ha) is de snelheid van knopaanleg goed beheersbaar en blijven de gewassen lang en zwaar genoeg.

Ongeveer een maand na het planten beginnen bij ondiep geplante bollen de buitenste loofbladeren te verwelken. De plant sterft later helemaal af. Van dieper geplante bollen wordt de spruit ondergronds al aangetast. De spruiten zien er dan ’aangevreten’ uit.

Bij een ernstige aantasting komen de planten traag, of helemaal niet op.

U kunt de volgende maatregelen nemen: ■ ondiep planten; ■ voer een grondbehande-

ling uit met Rizolex; dosering: 100 ml per 100 m² bij induimen; 320 ml per 100 m² bij dieper planten en doorwerken.

■ stoom zwaar besmette grond.

Erwinia veroorzaakt deze ziekte. De ziekte verspreidt zich snel bij warm weer en vooral onder vochtige omstandigheden. Vooral Blue Magic is gevoelig.

Advies: ■ plant de bollen niet tijdens veel zoninstraling en trek eventueel het scherm dicht; ■ geef de bollen direct na het planten goed water.

Stel de volgende gift zo lang mogelijk uit. Beregen bij sneldrogend weer, bij voorkeur ’s morgens;

■ werk geen loof van voorteelten in de grond; ■ plant in losse, vochtige grond; ■ beschadig eventuele wortels bij het planten zo min mogelijk; ■ lucht de kas goed; ■ zorg voor luchtcirculatie tussen het gewas; ■ gebruik geen besmet slootwater; ■ ontsmet vlak voor het planten.

stinkend zachtrot (Erwinia) Komende periode worden er veel bollen onder glas geplant. Met het stijgen van de grondtemperatuur neemt de kans op het optreden van ’stinkend zachtrot’ toe. De bacterie

Het gebruik van anticondens folie op tunnelkassen is in de meeste gevallen af te raden. Dit folie zorgt voor een veel hogere luchtvochtigheid in de tunnelkas, waardoor veel langer een damp in de kas blijft hangen. Deze hoge RV is veel meer belastend voor het gewas dan de druppels die van gewoon plastic afvallen. Ander nadeel van anticondens folie is dat het lichter is. In de winter zou dit een voordeel zijn, maar bij tunnels zijn door de snelle opwarming de temperatuurverschillen vaak te groot. Als er alleen anticondens folie beschikbaar is, leg dit dan ondersteboven op de tunnel.

Dirk Jan Binnendijk Tuinbouwadviezen, 071-5416564

DLV Plant, marktgroep bloembollen, 0252-688541 15 (2015)

07-04-15 17:06

Schoffelen

PerKgoed Voorjaarsgroei Het oppotten van de meeste éénjarige zomerbloeiers is al weer achter de rug. Houd er rekening mee dat de groei van de planten ineens om kan slaan, zodra nachttemperaturen hoger worden.

Daarom is het belangrijk om de groei- en remsituatie per etmaal te bekijken, omdat de omstandigheden in deze tijd van het jaar sterk kunnen wijzigen.

regelmatig remmen Het is dan ook raadzaam om een regelmatige rembehandeling te doen op de groeikrachtige soorten zoals petunia. Het is beter om met een lagere concentratie te spuiten en dit wekelijks te herhalen dan in een keer een hoge dosering te geven.

LeLie eisen aan de grond Lelies stellen hoge eisen aan de grond. Storende of verdichte lagen moeten worden gebroken door de grond te spitten of los te trekken met een woelpoot.

Dit heeft alleen effect als de ondergrond droog is.

Oriëntals vragen om een ’zure’ grond met een pH van 6,5 of lager voor een optimale groei. Bij een hogere pH zien we meer gebrekverschijnselen zoals ijzer- en magnesiumgebrek.

De pH kan verlaagd worden door 10 cm onbekalkte turf in de bovenste laag aan te brengen. Dit bevordert de beworteling. Om de ontwikkeling van de stengelwortels 15 (2015)

Teelttips-Schoffelen_nw.indd 35

Dit bevordert ook de plantopbouw.

Voor een mooie vertakking is Alar/daminozide het middel dat de beste resultaten geeft. In sommige gevallen kan dit echter bloeiverlating geven als er te veel is gespoten of er te lang mee wordt door gegaan. Is de groei van de planten moeilijk beheersbaar dan is te overwegen Tilt en/of Bonzi daaraan toe te voegen. Om het blad ook wat harder te maken, is het raadzaam om 1 g/100 l bitterzout toe te voegen.

nachttemperatuur met een verschil van meer dan 3°C kan tot schade leiden. In de groeipunten van de plant worden de bladeren dan groengeel, bijvoorbeeld bij meer warmteminnende soorten als impatiens en lantana.

genetica

Negatieve diF

Compacte planten zijn ook realiseerbaar via genetica, waarbij inzet van groeiregulatoren is te beperken of zelfs achterwege is te laten.

Diverse veredelaars van éénjarige zomerbloiers laten dit op de Flowers Trials begin juni zien. Dus ga vooral uw licht op steken.

In deze tijd van het jaar kan het nog effectief zijn om met negatieve DIF te werken en/ of voor een koude val in de ochtend te zorgen. Een dag/

André van Gameren, Florensis 06-51576519

te bevorderen is het belangrijk de grondtemperatuur de eerste weken na het planten bij voorkeur beneden 15°C te houden. Hogere temperaturen belemmeren de ontwikkeling van de stengelwortels. De spruit groeit dan te snel ten opzichte van de stengelwortels wat een kort gewas en bloemverdroging tot gevolg kan hebben. Ziekten zoals pythium, phytophthora, fusarium en rhizoctonia komen bij hogere temperaturen in combinatie met veel vocht meer voor.

Ruim luchten, schermen indien mogelijk met krijt en/of schermdoek - en een vochtige afdeklaag zijn middelen om de grondtemperatuur laag te houden. Zodra de lelies boven de grond staan en goed beworteld zijn, mag de temperatuur iets oplopen.

Watergift Beregen na het uitplanten direct een paar keer flink om de grond goed om de bollen te laten aansluiten. Houd daarna de bovengrond goed vochtig, maar niet drijfnat.

De te geven hoeveelheid hangt af van de omstandigheden; zoals grondsoort, verdamping en de bewortelde laag grond. Geef per gietbeurt niet meer dan 10 liter water per m². Verminder de watergift als de lelies goed groeien en een goed wortelgestel hebben gevormd. Controleer regelmatig de afgifte door de doppen in de kas en let op vervuiling. Vervang verstopte doppen zo snel mogelijk.

Pas de beregening aan als u regelmatig droge plekken in de kas tegenkomt.

Hans Kok, DLV Plant 0620398266x

Kees van egmond kees@kees-ineke.nl

Fosfaat Ik kom bij een zoektocht op internet de website van DLV’er René Corsten tegen. Ik lees bij hem over chrysanten die twee weken na het planten necrotische plekken in het blad vertonen. De groei blijft achter, ze doen het niet lekker. Maar dat herken ik! Dat is het!

Het plezier van een tuinder zit voor het grootste gedeelte in de groei van zijn gewas. Staat dat goed, floreert het, dan heeft hij het naar zijn zin.

Zelfs lagere prijzen, mits niet te lang durend, kunnen dat niet vergallen. Groei en bloei zijn z’n lust en z’n leven. Meer tuinder dan ondernemer. Maar o wee als het niet naar de zin gaat.

Ik hoor het me nog zeggen pas. ’Fosfaatgrenzen overschrijden wij niet. Daar gebruiken we zo weinig van.’ Het was tegen een medewerker van het Hoogheemraadschap. Nee, als het op fosfaat aankomt dan heeft het milieu van ons weinig te vrezen. Wat zeg ik? Niets!

Maar hoe dom kun je zijn. Want bijna een jaar geleden schreef ik nog over achterblijvende groei in de kas. Vakken met planten die niet gedijden. Stikstofgebrek, concludeerden we. En dus verhoogden we de EC. En omdat we op onze andere locatie ook wat achterblijvende plekken constateerden gingen we ook daar omhoog met de meststoffengift.

Nu, achteraf, kan ik het verklaren. We leken op een hulporganisatie die volop goederen verscheepte naar Haïti. Maar daar, op het vliegveld, waren geen mensen en trucks om de broodnodige spullen te verspreiden. En dus bleef het land honger houden. Zo ging het hier in de kas dus ook.

Want wat lees ik? Fosfaat draagt bij aan een positieve wortelontwikkeling. Het is nodig voor een plant zodat ook andere voedingsstoffen kunnen worden opgenomen en getransporteerd. En ook al geeft je grondmonster aan dat er voldoende aanwezig is, toch maar gewoon bijmesten met monoammonium- of monokaliumfosfaat. Want niet alle gemeten fosfaat is ook werkelijk beschikbaar.

Geloof me, het was een eureka-moment. Jarenlang maakten we mestbakken klaar zonder fosfaat. En dat omdat we gewoon niet doorhadden hoe belangrijk het is. Dat vergeten we nu niet meer. Want de gewasgroei op de slechte plekken is spectaculair verbeterd. René, bedankt voor je raad! Nu zit ik alleen nog een beetje met dat milieu…

35

07-04-15 17:06

B

Stigas lanceert de website: www.werkenaanmorgen.nl

Uitbreiding bij DLV glas & energie -

-

Van Beek naar Schneider -

-

Telers met restmateriaal gezocht

Rozen beter af met minder blauw licht Nieuwe data bedrijfsopleiding ’Bedrijfskunde voor de Tuinbouw’

-

-

UITGEVER BDUmedia Afdeling Vak- en Publieksmedia Postbus 67, 3770 AB Barneveld, tel 0342-49 42 63, fax 0342 41 31 41 Uitgever: Wiljo Klein Wolterink MBA Verkoopleider: Ron van de Hoef, e-mail: r.v.d.hoef@bdu.nl

Colofon REDACTIE Schipholweg 1, Postbus 9324, 2300 PH Leiden e-mail: bloemisterij@hortipoint.nl www.vakbladvoordebloemisterij.nl

Directeur Elbert van den Berg Secretariaat Linda Laman 071-56 59 678 Alice Hoogenboom 56 59 679 Hoofdredacteur Elbert van den Berg 071-56 59 678 Eindredacteur Jenny Mostert 071-56 59 633 Vakredactie Politiek en economie Quincy von Bannisseht 56 59 637 Peter van Leth 56 59 688 Markt en afzet Arie-Frans Middelburg 56 59 687 Cindy van der Zwet 56 59 630 Teelt en techniek Hans Neefjes 56 59 638 Joef Sleegers 56 59 642

36

Colofon-Bedrijfsinfo.indd 36

Bureauredactie Carolyne de Vries Lentsch, Jolanda de Wekker Webredactie Erik Rotteveel Vormgeving Diseno Vormgeving Fotografie Gerdien de Nooy Freelancers Gert van den Berg, Hermen de Graaf, Bernadette Hoefsloot, Harmen Kamminga, Ank van Lier, Astrid Zoumpoulis-Verbraeken

ABONNEMENTENSERVICE Mutaties en bezorging Abonnementen kunnen op elk gewenst tijdstip ingaan. Opgave via vakbladvoordebloemisterij.nl of bij de abonnementenservice.

Abonnementen lopen automatisch door, tenzij uiterlijk twee maanden voor vervaldatum bij de abonnementenservice wordt opgezegd. Dit kan schriftelijk, telefonisch of per e-mail. Ook voor informatie over een lopend abonnement en klachten over de bezorging kunt u contact opnemen met de abonnementenservice, BDUmedia, afdeling Vak- en Publieksmedia, Postbus 67, 3770 AB Barneveld. Op werkdagen is de abonnementenservice telefonisch bereikbaar van 8.30 uur tot 14.00 uur op 0342-494844, e-mail: abonnementen@bdu.nl.

Prijzen Jaarabonnement: € 349,60. Studenten 25% korting; 65 plussers 15% korting. Jaarabonnement Europa: € 449,65 (België: € 377,70). Jaarabonnement buiten Europa: € 466,50.

Genoemde prijzen zijn inclusief 6% btw en verzendkosten.

ADVERTENTIE-EXPLOITATIE Verkoopleider: Ron van de Hoef, 0342 - 494263, 06 - 51806325, e-mail r.v.d.hoef@bdu.nl Media-adviseur: Gert-Jan Bloemendal, 0342-494807 e-mail: g.bloemendal@bdu.nl

Vakblad voor de Bloemisterij is een wekelijkse uitgave van de Stichting Vakinformatie Siergewassen en BDUmedia, Vak- en Publieksmedia.

Uitgever en auteurs verklaren dat dit blad op zorgvuldige wijze en naar beste weten is samengesteld, evenwel kunnen uitgever en auteurs op geen enkele wijze instaan voor de juistheid of volledigheid van de informatie. Uitgever en auteurs aanvaarden dan ook geen enkele aansprakelijkheid voor schade, van welke aard ook, die het gevolg is van handelingen en/of beslissingen die gebaseerd zijn op bedoelde informatie.

Lezers wordt met nadruk aangeraden deze informatie niet geïsoleerd te gebruiken, maar af te gaan op hun professionele kennis en ervaring en de te gebruiken informatie te controleren.

Alle rechten voorbehouden. Niets uit deze uitgave mag worden verveelvoudigd, opgeslagen in een geautomatiseerd gegevensbestand of openbaar gemaakt in enige vorm of op enige wijze, hetzij elektronisch, mechanisch, door fotokopieën, opnamen of enige andere manier, zonder voorafgaande toestemming van de uitgever.

Algemene voorwaarden: op alle aanbiedingen, offertes en overeenkomsten van BDUmedia B.V. zijn van toepassing de voorwaarden, welke zijn gedeponeerd ter Griffie van de Arrondissementsrechtbanken en de KvK.

Druk: BDU Media

15 (2015)

08-04-15 15:15

Kasgenoten

A genda Binnenland Kom in de Kas, landelijk evenement.

Info: www.komindekas.nl GreenGrowing bijeenkomst, georganiseerd door TNO, Demokwekerij Westland.

Info: www.plantion.nl Dutch Lily Days, open dagen bij lelieveredelaars, diverse locaties. Info: dutchlilydays.nl Flower Trials, regio Aalsmeer, West-

FOTO: ank van lier

Najaarsbeurs Floralis, Boskoop.

Info: www.floralisboskoop.nl Plantarium, vakbeurs voor de boomkwekerij. Info: www.plantarium.nl

Leeftijd: 45 Plaats: Schandelo-Velden Teelt: grootbloemige cymbidiums Oppervlakte: 1,4 ha

LTO Glaskracht Nederland Startbijeenkomst ondernemingsdossier,

Geert Geelen

Waterdemonstratiedag, Dinteloord.

De laatste teeltronde cymbidiums voor u?

Hortensia goes USA, buitenlandbezoek naar Amerika.

Tuinplantendag, locatie nog niet bekend.

Info: www.ltoglaskrachtnederland.nl

Keukenhof productpresentaties

„Ja, over een kleine maand oogsten we de allerlaatste stelen. Dan stop ik met deze

lingen in het westen van het land. Het transport is echter een dusdanig grote kostenpost dat ik niet kan concurreren met telers in die regio’s. Ook snel inspringen op vragen

Hoe ziet u de toekomst van de cymbidiumteelt in ons land?

-

carry’s, zelfs niet in de kerstperiode. Bloemisten weten het product niet op waarde te -

Valt het u zwaar om te stoppen?

Info: www.keukenhof.nl

Buitenland Wat gaat u daarna doen?

Azerbaijan. Info: www.ceo.az Green is life, beurs, Warschau, Polen.

Info: www.greenislife.pl Info: www.floratrade.it. stelling, Abu Dhabi, Verenigde Arabische Emiraten. Info: www.zuhooruae.ae

U krijgt dus ook meer vrije tijd?

Wat vindt u van het huidige politieke landschap?

Onderstaande symbolen hebben de volgende betekenis en verwijzen naar de website vakbladvoordebloemisterij.nl

!

Documenten en linken naar website

15 (2015)

Kasgenoten agenda_nw.indd 37

Foto’s

mensen denken. Overigens vind ik het geweldig hoe politici urenlang kunnen praten

Filmpjes

37

08-04-15 15:16

588159_.indd 38

8-4-2015 11:36:10

588158_.indd 39

8-4-2015 12:54:51

588161_.indd 40

8-4-2015 11:35:34