VBB_16-2015 by Stichting Vakinformatie Siergewassen

Muziek in

12 Marktmodel

14 Plantion eet

30 Overzicht van

bepaalt kansen warmtenetten

het gras tussen de olifanten

bacteriĂŤn in

Cover-nw.indd 1

32 Manieren om te benutten

15-04-15 12:12

590244_.indd 2

15-4-2015 11:42:23

B 12 Warmtenetten bieden kansen voor glastuinbouw

Vakblad voor de

Opinie 4

Interview: â&#x20AC;&#x2122;Wereldexpo is goed platform voor promotie sierteeltâ&#x20AC;&#x2122;

Commentaar:

Stelling:

Nieuws 6

14 Directeur Peter Bakker over

Ondernemen:

Vragen:

Ondernemen:

Afzet:

Markt 20 20 21 22 23

28 Rozensector steeds kwaliteitsbewuster

Teelt 24

In beeld:

Gewasbescherming:

Roos:

Overzicht:

Energie:

Teelttips:

Column:

Nieuws

30 Bacterieziekten

Service 37

Kasgenoot: Agenda Voorplaat:

16 (2015)

Inhoud.indd 3

15-04-15 15:09

Opinie Erik van der Schaft:

’Wereldexpo is goed platform voor promotie sierteelt’ fOtO: Erik van dEr SChaft

Op 1 mei start de Wereldexpo in Milaan. Bloemen en planten ontbreken niet in het Hollandpaviljoen. Volgens directeur van de Nederlandse deelname Erik van der Schaft is de tentoonstelling een goed promotieplatform voor de sierteelt. „Zeker doordat we op de Wereldexpo bloemen en planten niet alleen als decoratie gebruiken, maar ze worden ingebed in thema’s.” Arie-Frans Middelburg afmiddelburg@hortipoint.nl

Geeft u eens een schets van de Wereldexpo? „Op een Expo staan een kleine 150 landen waarvan 70 een eigen paviljoen hebben waaronder wij. De landenpaviljoens lopen uiteen van 1.000 m2 tot 6.000 m2. Wij zitten daartussen met 2.400 m2. Daarnaast hebben we een expositie en allerlei business-tobusinessactiviteiten in het wetenschappelijk museum Leonardo Da Vinci. Alles bij elkaar is de oppervlakte van de Wereldexpo een paar km2. Wij zitten met het paviljoen aan de hoofdstraat. In zes maanden tijd worden zo’n 30 miljoen mensen verwacht die overal vandaan komen. De verwachting is dat 70% van de bezoekers uit Europa komt, de helft daarvan komt uit Italië en buurland Frankrijk.”

„De exposure zal zeker groot zijn. Het is het grootste evenement ter wereld en het trekt media uit de hele wereld. In de voorbereiding is er al veel over geschreven en is er al veel in beeld gebracht. Rond de opening en

daarna zal er nog meer mediaaandacht voor zijn, want dan kunnen mensen echt zien hoe het eruit ziet. Nu moeten ze het nog doen met een bouwterrein en een artist impression. En op de website van de Wereldexpo laten beelden van een drone wekelijks de stand van zaken in het expogebouw zien.”

Het thema is ’feeding the planet and energy for life’? „Ja, de nadruk ligt op food en alles wat er omheen zit. De traditionele expo’s gingen erg over landenpromotie en dat is achterhaald. De organisatie in Milaan wil het meer inhoudelijk maken en meer businessgericht, zodat landen er ook iets aan overhouden. Het mooie is dat de Wereldexpo heel democratisch is. Iedereen, uit alle geledingen, kan er naar toe. We willen de mensen betrekken bij vraagstukken over dierenwelzijn, voedselschaarste en nieuwe vormen van voedsel. We willen niet alleen laten zien, maar ook een mening van mensen horen.”

Is er een rol weggelegd voor bloemen

en planten uit Nederland? „In ieder geval laten we zien dat tuinbouw een van de belangrijkste economische sectoren in Nederland is. Wij besteden daar zeker aandacht aan. Niet in de zin dat er schaarste is aan bloemen en planten, maar dat de sierteeltsector een grote economische impact heeft en dat ze werkgelegenheid creëert voor Nederland en de wereld. En dat bloemen en planten gelukkig maken.”

Wat laten jullie zien? „In Italië is Festa dei Nonni een belangrijke feestdag. Drie dagen lang gaan we allerlei activiteiten doen die inspelen op grootouders en veranderende gezinsstructuren. We willen benadrukken hoe de sierteelt bijdraagt aan gezinsrelaties. In Italië hebben veel grootouders en kleinkinderen samen een volkstuintje waarin ze groente en bloemen telen.”

En buiten die drie dagen? „Er is zes maanden lang wat aanplant. Niet heel uitgebreid, omdat we een behoorlijk

Commentaar Elbert van den Berg hoofdredacteur evandenberg@hortipoint.nl

Opinie_NW.indd 4

16 (2015)

15-04-15 15:14

Wilt u uw mening geven? Stuur een brief naar postbus 9324,

Stelling

Vinden nieuw verdienmodel vol paviljoen hebben. In ons paviljoen staat ook een glazen kas en daar zijn bloemen en planten een onderdeel van. Er komt ook een muur voor vertical farming. Daarmee laten we zien hoe planten het in een verticale omgeving het doen. Bovendien zijn er tientallen seminars, business matching en hospitality evenementen die interessant zijn voor de sierteelt: netwerken, contacten leggen met potentiële klanten en investeerders.”

De expo is een goede promotie voor bloemen en planten? „Ja, dat is het. Zeker doordat we bloemen en planten niet alleen als decoratie gebruiken, maar ze worden ingebed in thema’s. Dan kunnen we verhalen vertellen over hoe de sector werkt en hoe die inspeelt op veranderingen. Plus we kunnen toetsen hoe mensen bloemen en planten vinden. Zes maanden lang vragen we de opinies van de bezoekers. Hoe kun je anders zo’n groot marktonderzoek doen met mensen uit onder andere Dubai, Colombia en China?”

Inmiddels wordt geëxperimenteerd met crowdfunding, bieden regionale

„Als je de kosten voor

De waardering die iemand voor die risi-

verdienmodel over, waar

overhouden, dan is 1% per jaar al dik betaald. Als men hoge rendementen

gaat niet om de alternaklopt er iets niet. Dan daalt de waarde

die termen borduren voort op het oude

de ondernemer met de gebakken peren. men wil hebben voor het lopen van die rendementen en is een rente van 1% al -

Hoe is de animo van kwekers om mee te doen?

voordat er überhaupt wat is verdiend. Eerst iets overhouden en dat verdelen.

„Wat ik in de voorbereiding merk is dat de Nederlandse tuinbouw heel internationaal gericht is. Alle manieren om de tuinbouw onder de aandacht te brengen van het buitenlandse publiek worden aangepakt. De capaciteit is eerder de beperking hierin dan de animo onder kwekers. We zouden iedere week wel een sierteeltfestiviteit kunnen organiseren.”

Gerard Heemskerk, „ABN liet de afgelopen bankwereld nog op een je. Over een renderend verdienmodel uitleent zonder dat er een goed plan tegenoverstaat, stelt z’n eigen betrouw-

dat de bankenmentaliteit niet van deze -

goed verdienmodel!”

plan aardwarmte glastuinbouw (2014–2017). Ook onder meer het regionale initiatief voor een -

Aardwarmte en restwarmte moeten via warmteinvesteringen voor nodig. Die inspanningen bepalen. En hoe die gaat uitpakken, hangt af van een nog uit te werken marktmodel. Alleen daarom al moet de glastuinbouw bovenop deze ontwikkeling zitten. 16 (2015)

Opinie_NW.indd 5

„Als er geen goed verdienmodel is, stappen ook anderen dan de banken er niet in. Crowdfunding, pensioenfondsen en verzekeraars gaan voor

zelf in het totaal van hun investeringen

ding wel kunnen, wanneer de banken lange weg in te gaan!”

15-04-15 15:14

Nieuws Lees meer op de website Op deze pagina’s vindt u een selectie uit het nieuws. Een uitgebreide versie van deze berichten maar ook ander

■ FloraHolland waarschuwt voor namaakfust met code 566 FloraHolland waarschuwt voor namaakfust. Telers moeten volgens de veiling alert zijn op ondernemers op dit plagiaatfust te melden via Tot dusver is het namaakfust alleen in kleine hoeveelheden bij exporteurs aangetroffen. „Dit berokkent de hele sierteeltketen directe en financiële schade. Daarnaast is het fust van zeer slechte kwaliteit en gaat het snel kapot”, aldus een veilingwoordvoerder.

■ Er zal geen aardgaswinning plaatsvinden bij Naaldwijk in de gemeente Westland. De hoeveelheid aardgas in de bodem is daar volgens de Nederlandse Aardolie Maatschappij (NAM) te klein om winning ervan rendabel te maken. de Raad van State, zo meldde het Algemeen Dagblad deze week. De NAM wilde aanvankelijk in 2021 een aardgasleiding aanleggen tussen Naaldwijk en de Westgaag in Maasland. Vorige week liet de aardoliemaatschappij, volgens de gemeente Westland, echter weten het plan mogelijk af te blazen.

■ Denktank jonge bestuurders bezint zich op toekomst LTO LTO Nederland heeft een denktank met zes relatief jonge bestuurders aan het werk gezet om zich te bezinnen op de toekomst van de landen tuinbouwbehartiger, zo meldt de organisatie. De werkgroep zal binnen zes weken met voorstellen komen hoe LTO optimaal kan blijven werken aan versterking van de agrarische sector. „Lokaal blijven we stevig verankerd, landelijk moeten we slagkracht organiseren”, zo vat LTO-voorzitter Maat de uitdaging samen. Hij wil de voorstellen van de denktank nog vóór de zomer bespreken en keuzes maken, zodat vóór het eind van het jaar stappen zijn gezet voor versterking van de belangenbehartiging op nationaal en internationaal niveau. Aanleiding voor de herbezinning bij LTO zijn het verdwijnen van de producten bedrijfschappen, de reorganisaties bij de regionale LTO-organisaties en de oprichting van branche- en producentenorganisaties.

Nieuwskort2.indd 6

’Hanging phalaenopsis’ uit Denemarken Opvallend op de Nordic Flower Expo – die afgelopen week voor het eerst plaatsvond in het Zweedse Malmö – waren de ’hanging phaNældebakken uit Denetwee miljoen miniphalaenopsis. Sinds een cept toe. De ’mini-mini’s’ bollen gezet, die opgehangen kunnen worden in badkamer, keuken of huiskamer. Het concept is volgens verkoper Bent Hansen een groot succes. „In heel Europa is er interesse in.” Doordat alleen de heel kleine plantjes gebruikt kunnen worden, is het aanbod, dat alleen op aanvraag wordt vervaardigd, beperkt. Bovendien is de teeltduur lang.

■ Nefyto start actie vermindering erfemissies Nefyto, de brancheorganisatie van gewasbeschermingsmiddelenfabrikanten, start komende winter met Europese subsidie een actie onder agrariërs om de emissie van gewasbeschermingsmiddelen vanaf het erf te verminderen. In het kader van de actie zullen minimaal vijfhonderd telers worden bezocht. Zij zullen advies krijgen over hoe zij de afspoeling van gewasbeschermingsmidden op hun erf kunnen terugdringen. Soms is het volgens Nefyto ook een kwestie van goed communiceren tussen medewerkers. Zo kan een medewerker net een middel hebben gedruppeld, terwijl een ander een dag later constateert dat het natriumgehalte van het water te hoog is en daarom besluit te spuien. Dergelijke miscommunicatie kan volgens de brancheorganisatie eenvoudig voorkomen worden.

■ Handelsmissie naar Colombia Het Nederlands Centrum voor Handelsbevordering, Holland House Colombia en Business Bridge organiseren van 17 tot en met 21 augustus een handelsmissie naar Colombia. De Colombiaanse tuinbouw is op zoek naar hoogwaardige teelttechnieken, bodem- en

waterbeheer, machines en apparatuur om de sector naar een hoger plan te tillen en de arbeidskosten te drukken. Onderdeel van de missie is deelname aan de Agrofuturo beurs in Medellin van 19 tot en met 21 augustus, met een Holland Paviljoen. Wie meegaat met de missie, kan meedoen aan veldbezoeken, matchmakingsessies, netwerkbijeenkomsten en zakelijke bijeenkomsten.

■ Greenport Horti Campus De bouw van de Greenport Horti Campus Westland is een stap dichterbij gekomen nu de gemeente Westland, Lentiz onderwijsgroep, Demokwekerij Westland en Stichting Food & Flower Xperience Center op hoofdlijnen overeenstemming hebben bereikt over de uitgangspunten van de nieuwe campus. Dat meldden de partijen afgelopen week. Afgesproken is dat de vier zich gezamenlijk zullen inzetten om tegenover het FloraHollandcomplex 2,6 ha terrein in te richten voor scholen, onderzoekskassen en een expositiecentrum. De gemeente Westland ondersteunt de ontwikkeling in de opstartfase. De eerste contouren van het plan worden 22 april gepresenteerd aan de gemeenteraad in Westland. 16 (2015)

15-04-15 15:02

FOTO: ARIE-FRANS MIDDELBURG

Gelezen op Twitter

■ Pioenweken starten op 16 mei De Mijn Bloemist Pioenweken gaan op zaterdag 16 mei van start. Het is voor de derde keer dat VBW, FloraHolland en PurE Seasonal Flowers de weken organiseren. Met de pioenweken wil de sector de consument erop wijzen dat de tijd voor pioenen weer aangebroken is. Naar verwachting zullen honderden VBW-leden met eigen promoties inhaken op de campagne.

■

Keukenhof Meijer Roses uit Pijnacker behaalde op 9 april tijdens de rozenshow in Lisse de VGB-award met zijn inzending Avalanche+. Met cultivar Pearl Avalanche+ ging Meijer aan de haal met de Keukenhof Vakprijs roos 2015 en de beker in de categorie Roos Nederland. Voor het bedrijf was het de vijfde VGB-award op rij. De afgelopen twee weken stond roos centraal tijdens de binnententoonstelling in het Oranje Nassau Paviljoen op de Keukenhof.

■ Pilot ’plantentrein’ naar Zweden In een geconditioneerde container, voorzien van een dieselaggregaat dat de stroom levert om de lading op 15ºC te houden, is op 9 april 16 (2015)

Nieuwskort2.indd 7

Joop GreenBalanZ @JGreenBalanZ een lading bloeiende potplanten per trein van Duitsland naar Zweden vervoerd. De actie vormde de aftrap van een pilot-project waarbij planten van de Westlandse exporteur Noviflora per trein binnen zeventien uur vanuit Duisburg naar Helsingborg worden getransporteerd. De trein vertrekt ’s middags en komt de volgende ochtend vroeg in Zweden aan. Er gaan 43 Deense karren in, evenveel als in een vrachtwagen. Omdat de trein geen elektriciteitsaansluiting heeft, is een dieselaggregaat nodig voor de koeling. De proef is onderdeel van GreenCHAINge, een project dat gericht is op het vinden van andere vervoersmodaliteiten dan vrachtwagens en vliegtuigen voor het transport van sierteeltproducten.

Koffertje gepakt. Morgen vroeg naar Nordic Flower Expo #NFE Benieuwd naar de ontwikkelingen Scandinavische markt.

Louis Bakker @MondoVerdePlant Malmö, Sverig Op de Nordic Flower Expo onze Ficus Ginseng en Pachira promoten, leuke fair

Kees van Egmond (@KeesvE) Altijd weer een uitdaging om de juiste veilingaanvoer verhouding te vinden. Grote prijsverschillen Aalsmeer-Naaldwijk-Rijnsburg #matricaria

■ Albert Jan Maat herbenoemd als

Lucas Vos (@LucasVos_FH)

De Algemene Vergadering van LTO Nederland heeft Albert Jan Maat per 1 april herbenoemd als voorzitter van LTO Nederland. Maat is sinds april 2007 voorzitter van LTO en begint aan zijn derde termijn. De 62-jarige herkozen voorzitter uit Paterswolde heeft bij zijn benoeming aangegeven niet de gehele periode van vier jaar te zullen volmaken. Sinds oktober 2013 is Maat tevens voorzitter van de COPA, de Europese koepel van landbouworganisaties in Brussel. Die termijn loopt in oktober 2015 af.

Gepassioneerde discussie in Heerhugowaard bij de ledenbijeenkomst @FloraHolland #yam over Het Nieuwe Veilen #fh2020 pic. twitter.com/jKwudlGBIw

janvanderslik (@janslik) Met dit mooie weer steeds meer mooie kleuren in de polder #tulpen #molagrocom #flakkee #akker #oogst2015

■ Aardwarmteproject Vierpolders eind dit jaar in gebruik Het Collectief Aardwarmte Vierpolders, een initiatief van negen glastuinders, hoopt eind dit jaar, begin 2016 met de geothermiewinning te kunnen starten. Dat meldt VB Projects, dat de bovengrondse installaties gaat bouwen. Het geothermieproject op Voorne-Putten gaat naar water van 85ºC boren op een diepte van 2,2 km. De bovengrondse installaties die VB Projects komende zomer gaat bouwen, bestaan uit warmtewisselaars die de warmte uit het zoute water halen en overbrengen naar een zoetwatercircuit zodat het vandaaruit naar de verwarmingsinstallaties van de kwekers kan worden getransporteerd. Het Collectief Aardwarmte Vierpolders is een doorstart van het project GeoMEC-4P dat problemen had met de financiering. Het project kan onder meer rekenen op € 2,7 miljoen steun vanuit het beleggingsfonds Meewind.

Discussie op LinkedIn Wat vindt u van de uitspraak over het octrooirecht? De Hoge Kamer van Beroep van het Europees Octrooi Bureau heeft geen probleem met octrooien op ’resultaten’ van klassieke veredeling, zoals planten, zaden en vruchten. Wordt het verbod op het octrooieren van klassieke veredeling nog verder uitgehold? Leidt dit ertoe dat grote veredelaars het alleenrecht krijgen op planteneigenschappen? Of vallen de gevolgen van de uitspraak mee? Wat vindt u?

15-04-15 15:02

Kom in de Kas, goede promotie van de sector Elk jaar trekt Kom in de Kas weer nieuwe bezoekers. Zij staan versteld wat zich in kassen afspeelt. „Ik woon tegenover een glastuinder. We zeggen elkaar netjes goedendag, maar nu heb ik hem eens kunnen spreken. Wat een boeiend verhaal en heel anders dan ik in de media lees”, aldus de buurman.

Peter van Leth pvanleth@hortipoint.nl

et weer was afgelopen weekend wisselend: het af en toe gure weer op zaterdag werd goedgemaakt door het stralende lenteweer op zondag. In totaal wisten 201.000 bezoekers deelnemende glastuinders aan Kom in de Kas te vinden.

Kijk voor meer foto’s op:

www.vakbladvoordebloemisterij.nl

Ongeveer evenveel als in 2014. Zowel de landelijke organisatie als in de regio’s spreekt men van een geslaagd evenement. Het thema was dit jaar ’Tuinbouw, daar zit muziek in’. Tijdens de kickoff op 9 april bij Looije Tomaten in Naald-

wijk trommelden honderd leerlingen, onder begeleiding van het Kom in de Kas-lied, een drumchoreografie op tomatenskippyballen. Muziek stond ook in het weekend centraal in verschillende regio’s. In totaal deden circa tweehonderd ondernemers mee in 23 regio’s.

Pim Rikken heeft eind vorig jaar zijn hederakwekerij uitgebreid met 2,5 ha. De nieuwe locatie Salvia Rikken huisvest vijf ondernemingen, die zich tijdens Kom in de Kas presenteerden. Huurders Shop Huisman en Hofstede Hovaria huurden al bij de vorige eigenaar; Growplant en handels- en cactuskwekerij Jos Disveld zijn nieuwe huurders. De flexibiliteit spreekt iedereen aan. Zo huurt Hofstede Hovaria ruimte van februari tot juli en kan Growplant zijn vaste huuroppervlakte van 7.500 m2 uitbreiden als acties daarom vragen. Ruimte die vrijkomt, gebruikt Rikken voor zijn hedera’s. Ideaal vindt Gerard Willemsen van Growplant, die op deze wijze een nieuwe start kan maken. Zijn impatiens die op deense karren veilingklaar staan, vormen een kleurige wand voor bezoekers. Thea Hendriks is blij dat ze voor de particuliere verkoop van haar tropische kamerplanten gebruik kan blijven maken van de 450 m2 vloeroppervlakte. De locatie blijft ze uniek vinden, mede omdat ook metershoog tropisch groen is te showen. Tijdens Kom in de Kas geeft Wilko Hofstede, terwijl hij blijft stokken, tekst en uitleg over de eikenbladhortensia. Een van de speciale hortensia’s die het bedrijf zelf veredeld heeft.

1615KomindeKasrepo.indd 8

foto's: Peter van Leth

Bommelerwaard: vijf ondernemers onder een kasdak

16 (2015)

15-04-15 11:14

Nieuwe Wetering: ouderen in het zonnetje gezet Bij Kom in de Kas in Nieuwe Wetering was de traditie om bij de opening de blaaskapel te laten beginnen bij de basisschool van het dorp en zo kinderen bij het evenement te betrekken. Er is echter geen basisschool meer, zodat het regionale organisatiecomité besloot de andere doelgroep van Kom in de Kas in het zonnetje te zetten: ouderen. Leden van de Katholieke Bond van Ouderen regio Kaag en Braassem werden uitgenodigd voor een ludieke openingsact, een harpconcert en natuurlijk de klanken van de blaaskapel. Daarna nog een bezoek aan het bedrijf van Hans van der Meer Potplanten waar iedereen de kans kreeg een naam te verzinnen voor zijn twee nieuwe astilberassen. Kwamen kinderen nog aan hun trekken? Zeker weten, waarbij de koelcelijsbaan bij Van Ruiten Fleur in het oog sprong. Het heeft 1,5 week geduurd een acceptabele strakke ijsvloer neer te leggen. „Met koeling van bovenaf in plaats van onderaf is het lastiger laagje voor laagje een ijsvloer op te bouwen”, vertelde Thijs Böcker.

Heemskerk: gebied op de kaart zetten Vanaf begin februari rijdt de vrachtwagen met opdruk ’Uit Heemskerk’ op de Nederlandse wegen. Een initiatief van 22 telers om de sierteelt uit Heemskerk op de kaart te zetten. Tijdens Kom in de Kas had de truck een prominente plaats. Wellicht bij een volgende editie zijn welkomstborden bij de toegangswegen te bewonderen. Volgens de ondernemers is de kwaliteit uit het gebied net iets beter, omdat veel gewassen onder rolkassen vandaan komen. Dat maakt dat ze vaak iets zwaarder zijn. Het nicheproduct dianthus Green Trick van Gerard van Kleef wordt onder een vaste kas geteeld en had veel bekijks, vooral op zondag. Alhoewel de opmars in Nederland van de groenblijvende anjer lijkt te stagneren, is Van Kleef blij dat hij vijf jaar geleden zijn zantedeschia’s hiervoor heeft ingeruild. Loonbedrijf Denneman doet mee om de agrarische diversiteit in de regio te tonen. Een welkome afwisseling volgens Johan Denneman: „Sommige bezoekers hebben na twee kassen wel genoeg glas gezien.”

Lees verder > 16 (2015)

1615KomindeKasrepo.indd 9

15-04-15 11:14

> Vervolg van pagina 9

Heerhugowaard: boeketten met producten van deelnemers Bij leliekwekerij Klaver Lily maakte Conny Klaver boeketten van de gewassen van de deelnemende bedrijven. Behalve lelie had ze de beschikking over tulpen, cymbidium en succulenten. Dat Conny op het bedrijf van haar neef Gert-Jan en nicht Lydia staat, heeft te maken met de opening die daar was. Amigo Plant opende twee locaties; waar op de een succulenten konden worden bezichtigd en op de ander kalanchoë’s. Op de hoofdlocatie werden bezoekers meegenomen in het proces van vetplanten van stek via teelt tot verwerking. Bij de oppotmachine werden ze op gepaste afstand gehouden, want het werk ging aangepast aan het evenement gewoon door. Dat succulenten niet misstaan in arrangementen, al dan niet geverfd, liet de kwekerij uitgebreid zien. Bezoekers waren het ermee eens, want menigeen rekende een arrangement af of raakte geïnspireerd door losse planten te kopen om er zelf mee aan de slag te gaan.

Klazienaveen: geslaagd met minder budget De organisatie in de glastuinbouwgebieden in Emmen was voor dit jaar deels in handen van Stichting Tuinbouw Emmen. Door bezuinigingen heeft het regionale organisatiecomité die ondersteuning niet meer. Aan de buitenkant was daar niets van te merken. Net als andere regio’s wisten ze er ook in Klazienaveen met een beperkter budget weer een succes van te maken. Ze hadden het evenement niet teruggeschroefd naar een dag. Beide dagen stonden de kassen open. Bij SeVaRe waren de zantedeschia’s al voor het bezoek geoogst en keken bezoekers tegen een groen gewas aan. Daarom bosten ze de stengels bewust tijdens de openingsuren, zodat consumenten wel een idee en gevoel bij het product kregen. Aan tafel bij de zantedeschiakweker lazen bezoekers de eerste editie van ’Trotse Tuinders’, die in alle regio’s is uitgedeeld. Het gratis magazine is bestemd voor consumenten die interesse hebben in gezonde voeding en die van bloemen en planten houden. Omdat sponsor Bayer niet in alle regio’s stond om tekst en uitleg te geven over geïntegreerde bestrijding deden sommige tuinders dat zelf. Zo ook gerberateler Jan Nell.

1615KomindeKasrepo.indd 10

16 (2015)

15-04-15 11:14

Vragen Stuur uw vragen naar Postbus 9324, 2300 PH Leiden. U kunt ook bellen, faxen of mailen: Peter van Leth, 071-56 59 688, pvanleth@hortipoint.nl

Rente eigen woning, aftrekbaar of niet? In 2014 heb ik een eigen woning gekocht en zelf ge-

woning ga ik niet verkopen,

2015 de rente voor heel 2015 betaal, kan ik dan het volledigifte over 2015 als rente eigen woning in aftrek brengen?

ee, die vlieger gaat niet op. In het tweede halfjaar van 2015 is de lening op de dan verhuurde woning geen eigen woningschuld. De rente die betrekking heeft op dat tweede halfjaar is niet aftrekbaar, ook al wordt die rente betaald op het moment dat de lening nog wel een eigen woningschuld is omdat u er op het moment van betaling nog woont. Voor aftrekbare rente moet er sprake zijn van een eigenwoningschuld in het tijdvak waarover de rente betaald wordt en daarvan

teus stigter, belastingadviseur Flynth adviseurs en

IllustratIe: Peter moorman

is vanwege de verhuur geen sprake. De rente over de periode van 1 januari 2015 tot en met 30 juni 2015 is wel aftrekbaar als eigen woningrente in de aangifte inkomstenbelasting 2015. Als er sprake is van eigenwoningrente dan is die aftrekbaar op het moment dat deze wordt betaald of verrekend. Een kanttekening die weliswaar bij u niet van toepassing is, maar om het volledige beeld te schetsen. Als er sprake zou zijn van vooruitbetaalde rente dan is die slechts aftrekbaar als de

vooruitbetaling betrekking heeft op een tijdvak dat eindigt binnen zes maanden volgend op het kalenderjaar waarin de rente is betaald. Of er al dan niet sprake is van aftrekbare eigenwoningrente is een niet eenvoudig te beantwoorden vraag. Het moment van betaling, de periode waarop de betaling betrekking heeft, de wijze waarop de lening fiscaal wordt aangemerkt en het al dan niet eigen gebruik van de woning zijn van belang. <

Waarom een subsidiespecialist inschakelen? Subsidieland is erg veranderd. Ik zie door de bomen het bos niet meer. Dus toch maar een subsidiespecialist inschakelen?

ot enkele jaren geleden hadden agrariĂŤrs een eigen landbouwministerie, waardoor voor de bloementeelt eigenlijk bijna alle subsidieregelingen via dat ministerie toegankelijk waren. Enkele uitzonderingen daargelaten. Verder komt Europees geld dat in heel veel subsidieregelingen verwerkt zit in tranches van zeven jaar en dat geld moet altijd een cofinanciering hebben van een overheid. Bovendien 16 (2015)

1615vragen.indd 11

bezuinigt de rijksoverheid sterk, zodat veel regelingen worden overgebracht naar de provincies, zodat zij moeten zorgen voor de cofinanciering. Allemaal redenen waardoor er minder overzicht is en regelingen zelfs per provincie geheel verschillend zijn. Een voorbeeld is de regeling jonge landbouwers, een regeling die duidelijk was. Nu doet iedere provincie een sausje over de nationale regeling en kan het dus zijn dat een investering in NoordBrabant wel onder de regeling valt en in Zuid-Holland niet. Een ander voorbeeld is de MIT, de MKB-innovatiestimulering topsectoren. Het kabinet en de provincies stellen samen

â&#x201A;Ź 55 miljoen beschikbaar voor innovatie. Voor de MIT 2015 komt een landelijk en een provinciaal deel. Hoe de regeling eruit gaat zien is nog niet bekend. Ook de POPsubsidies, speciaal bedoeld voor agrarische ondernemers, zijn nog onbekend en gaan via de provincie uitgezet worden. Het is dus steeds zaak uw idee/aanvraag zo te maken dat het geheel binnen de voorwaarden van de regeling(en) kan vallen. Daarom is een subsidiespecialist zo belangrijk. <

aly Wisse, subsidie-adviseur, Flynth adviseurs en accountant, aly.wisse@Flynth.nl

15-04-15 11:14

Warmtenetten bieden kansen voor glastuinbouw Het kabinet vindt daarom dat Nederland snel moet overstappen op het ge-

Quincy von Bannisseht qvb@hortipoint.nl

Foto: JoeF SleegerS

oor het verwarmen van huizen, gebouwen en voor het gebruik van warmte in bedrijfs- en industriële processen is Nederland bijna volledig aangewezen op aardgas. Dat moet snel veranderen, vindt minister Henk Kamp van Economische Zaken (EZ) in zijn onlangs verschenen warmtevisie. Hij wijst daarbij op de duurzaamheidsdoelen uit het nationale energieakkoord. Ook zullen de nationale aardgasvoorraden de komende tien jaar gaan krimpen omdat het kabinet de gaswinning in Groningen, onder invloed van de groeiende maatschappelijke druk, zal terugschroeven. Om toch nog aan gas te kunnen komen, zullen we meer buitenlands gas moeten inkopen. Nederland moet daar volgens de bewindsman

echter niet afhankelijk van worden. Er moet volgens Kamp daarom een omslag in denken gaan plaatsvinden. Warmte moet net zo belangrijk worden als gas en elektriciteit. Om tot die trendbreuk te komen, is warmtebeparing een eerste stap. De glastuinbouw kan daar volgens de minister flink aan bijdragen. Niet voor niets is hij vorig jaar met de sector tot de ’Meerjarenafspraak energietransitie glastuinbouw 2014–2020’ gekomen.

Warmtenetten Vooral in het gebruik van restwarmte ziet Kamp veel kansen liggen. Provincies moeten van hem daarom nog dit jaar in kaart brengen waar warmtenetten kunnen komen. De

meest kansrijke projecten wil de minister in de startfase faciliteren. Daarbij is hij bereid te helpen bij het in beeld brengen van de kansen voor de glastuinbouw in zulke projecten. In veel steden is het gasnet volgens de bewindsman aan renovatie of vervanging toe. Herontwikkeling van gebieden en renovatie van wijken zijn dan goede momenten om de warmtevoorziening te moderniseren en te verduurzamen. Kamp verwacht dat in bepaalde regio’s misschien geen gasnetten meer nodig zijn en met een warmte- of elektriciteitsnet kan worden volstaan. Nog vóór het eind van dit jaar zal hij daarom met een Energierapport komen waarin de kansen staan voor warmte- en elektriciteitslevering en wat de toekomstige rol van gas daarbij kan zijn.

Meerdere aanbieders

rol spelen in toekomstige warmtenetten.

Warmtevisie.indd 12

Regionale warmtenetten dienen volgens Kamp bij voorkeur met meerdere warmteaanbieders te gaan werken. Daarbij moet het liefst óók duurzame warmte – zoals aardwarmte uit de glastuinbouw – op het net worden ingevoed. Het model met ’third party access’ lijkt op de markt voor elektriciteit en gas en bevordert volgens de bewindsman zowel de concurrentie als de leveringszekerheid, omdat toetreding van nieuwe producenten mogelijk is. Zo zijn langjarige afnameverplichtingen niet nodig en hoeft er ook geen honderd procent leveringsplicht per bedrijf te gelden. In een open net beheert een onafhankelijke netbeheerder of exploitant de warmteinfrastructuur zoals dat ook op de gas- en elektriciteitsmarkt gebeurt. De eigenaars 16 (2015)

14-04-15 15:52

Column Achtergrond

Ecuador

Betaalt iedereen mee aan warmtenetten of niet?

van de netten moeten daar wel aan willen meewerken. Kamp onderzoekt of hij hen daartoe kan verplichten. Daarvoor wil hij eind 2016 met een compleet vernieuwde Warmtewet komen.

Goedwerkend marktmodel De minister geeft toe dat warmtenetten niet een-twee-drie zijn rond te rekenen omdat er nog geen goedwerkend marktmodel voor warmtelevering bestaat. Dat is ook de grootste hobbel die hij zal moeten nemen. Het aanleggen van de benodigde leidingen is immers een kostbare zaak voor warmteaanbieders. Tegelijkertijd zullen afnemers van de warmte – volgens het ’nietmeer-dan-anders’-principe (NMDA) – waarschijnlijk niet bereid zijn méér te betalen voor de warmte dan dat zij voor een vergelijkbaar verbruik aan gas zouden hebben gedaan. Om dat knelpunt op lossen wil Kamp nog vóór het eind van dit jaar een rapport presenteren met een rekenmodel waarmee de betrokken partijen tot een businesscase kunnen komen. Ook zal ACM, de toezichthouder op de energiemarkt, nog dit jaar met een rapport komen waarin de rendementen van warmteleveranciers onder het huidige marktmodel op een rij zijn gezet.

worden toegepast, zij het niet allemaal op even grote schaal. De bewindsman signaleert dat glastuinders vooral WKO omarmen. In sommige tuinbouwgebieden zitten verschillende projecten elkaar daardoor soms in de weg. Toch ziet Kamp nog veel potentieel in deze vorm van bodemenergie. In Zuid-Holland lopen daarom pilots waarmee wordt nagegaan wat de effecten zijn van het ondergronds opslaan van water warmer dan 25ºC, de wettelijke maximumtemperatuur. Afhankelijk van de uitkomst daarvan zal Kamp bekijken of er reden is van deze grens af te wijken. Ronduit hoge verwachtingen heeft de minister van geothermie op 2 tot 3,5 km diepte – in combinatie met WKO en warmtenetten – en van ultradiepe geothermie, dieper dan 3,5 km. Wel zijn het gebrek aan kennis en financiering daarbij een knelpunt. Kamp wijst echter op het vorig jaar gepresenteerde ’Versnellingsplan aardwarmte glastuinbouw 2014–2017’. Daarin schetsen zijn ministerie en LTO Glaskracht Nederland routes naar oplossingen. Op den duur verwacht Kamp dat geothermie daardoor rendabel zal worden zonder subsidie. <

In het kort

■

Duurzame warmte

Na warmtebesparing en het gebruik van restwarmte is de tweede stap om het gasverbruik te verminderen, de inzet van duurzame warmte. Kamp ziet daarbij veel toekomst in geothermie, warmte-koudeopslag (WKO), biomassa, zonthermie en warmtepompen, opties die in de glastuinbouw al 16 (2015)

Warmtevisie.indd 13

14-04-15 15:52

Arie-Frans Middelburg

Arie-FrAns Middelburg

afmiddelburg@hortipoint.nl

Peter Bakker: „Onze ambitie is om het bestelmoment los te koppelen van het logistieke nen beleveren.”

PlantionBakker.indd 14

p zaterdag 18 april is het groot feest op Plantion Ede. Een dag eerder is het vijf jaar geleden dat Plantion officieel werd geopend. De fusieveiling kende tot nu toe een roerige geschiedenis. Er kwam nogal wat op haar af tijdens het prille bestaan: een economische crisis, faillissementen van belangrijke klanten en FloraHolland dat een fusie probeerde af te dwingen. Dieptepunt was wellicht dat het conflict tussen Plantion en FloraHolland in de rechtszaal moest

worden beslecht. Dit alles leidde ertoe dat Plantion omzet verloor. Van € 114,7 miljoen in 2011 ging het naar € 87,57 in 2013. Saai was het in ieder geval niet bij Plantion. Alle reden om terug en vooruit te blikken met algemeen directeur Peter Bakker.

(Lachend) „We hebben ons voortdurend goed vermaakt.” (En dan serieus.) „Niemand 16 (2015)

14-04-15 15:52

kon voorspellen dat er een fase aanbrak waarin de economie niet rooskleurig was. Ik denk dat wij als Plantion er heel goed doorheen zijn gelaveerd door scherp op de kosten te letten en dat we daardoor de marktplaats verdiend hebben. Het aantal klokkopers is in vijf jaar tijd met 40% gestegen en daarmee hebben we ervoor gezorgd dat als de economie aantrekt onze omzet zonder veel extra inspanningen eenvoudig kan doorgroeien met misschien wel 20%. De bloemisten zijn gemiddeld 20 tot 30% omzet gaan missen. Als ze de helft daarvan terugwinnen en we daarbij de extra koopkracht op Plantion optellen dan verwachten we groei. Daar geloven we in.”

de nieuwbouw aanvankelijk steunde. Toen de plannen voor nieuwbouw meer dan papier bleken te zijn veranderde haar houding. „Maar in de discussie is het wel zo geweest dat FloraHolland op papier financiële medewerking verleende aan Plantion”, nuanceert Bakker. FloraHolland was immers voor 35% eigenaar van Plantion en dat is ze overigens nog steeds. Voorlopig lijkt de neergang in de omzet van Plantion tot stilstand gebracht. Vorig jaar werd er – na een winstwaarschuwing halverwege het jaar – een klein plusje gerealiseerd. Ondanks faillissementen van Baas Plantenservice en Bloemengroothandel Vianen.

„Nee. Nou, de overlevingsdrang was en is heel groot. We zijn altijd overtuigd geweest van ons plan, onze visie op de bloemistenklok. Uiteindelijk hebben we wel een ultiem middel gebruikt – een rechtszaak – om het bestaan van Plantion zeker te stellen. We verloren drie grote klanten. We hebben ervan geleerd dat olifanten het met olifanten doen en dat wij het gras ertussen moeten opeten. We merken dat grote accounts kunnen switchen en daarom hebben we liever tien middelgrote bedrijven dan een groot bedrijf als klant. En we zagen ook dat de sierteeltsector heel transparant is. We leverden statistieken aan de VBN en FloraHolland nam de VBN min of meer over en kreeg daardoor inzicht in onze kritische bedrijfsprocessen. Het leidde ertoe dat ze ons wilde dwingen bij haar aan te sluiten. Wij hebben toen gezegd dat we hier in het belang van onze kopers en kwekers geen noodzaak in zagen.” Er waren al eerder problemen in de aanloopfase naar de bouw van Plantion, vertelt Bakker. De bank besloot te elfder ure de financiering terug te trekken. Advocaten van Plantion oefenden druk uit op de bank en lieten de bank inzien dat ze niet hard kon maken dat nieuwbouw in Ede geen toekomst zou hebben. De grote veiling liet weten geen voorstander meer te zijn van nieuwbouw in Ede. Dit terwijl FloraHolland 16 (2015)

PlantionBakker.indd 15

„We zijn heel grote accounts kwijt geraakt, maar onze basisomzet is door de jaren stabiel gebleven. Daarnaast hebben we meer klokkopers aan ons weten te binden. Dit heeft door de economie nog niet geleid tot omzetgroei. We hebben ook vooral vervangende omzet gezocht via bemiddeling. Het heeft daarbij niet geholpen dat Baas Plantenservice failliet ging en enkele grote eindklanten andere exporteurs zochten. Maar ik denk dat we met onze bemiddeling heel goed in staat zijn om als matchmaker vraag en aanbod bij elkaar te brengen. Telers kunnen of bij een persoonlijk verkoper van FloraHolland terecht of bij onze bemiddeling. Het voordeel van ons is dat ze bij ons alleen betalen als er werkelijk een order wordt gescoord.”

„We zijn in Italië, Spanje en Frankrijk bezig om te gaan samenwerken met daar aanwezige coöperaties. We zijn bezig die samenwerkingen te formaliseren. Leden van coöperaties in het buitenland kunnen bij ons hun producten afzetten en omgekeerd. Zo proberen we een netwerk van coöperaties aan elkaar te koppelen zodat we zeker

zijn dat we een breed en diep assortiment kunnen bieden.”

„We hebben altijd een platte organisatie gehad. Ieder jaar konden we echter een productiviteitsslag maken en dat gaf ons ruimte om wat te doen. De laatste jaren kijken we ook bij natuurlijk verloop op welke manier de ontstane vacatures worden ingevuld. We zijn vaak in staat geweest de taken door andere medewerkers te laten invullen. Het eerste jaar hadden we ook een tweekoppige directie, dat was absoluut nodig. Maar toen André (van Kruijssen red.) naar Brazilië ging was het logisch dat we met een directeur verder gingen. De nieuwbouw was afgerond, het was een ’going concern’, en daarop konden we voortborduren. We willen wel een brede basis houden, maar de top kan zo smal mogelijk.”

„Wat ik daar mee wilde uitdrukken is dat het nieuwbouwplan gereed is. Dat maakt de Kroon zichtbaar. Het is het beeld dat het gebouw vervolmaakt is. Maar we zeggen niet dat we klaar zijn. We zijn actief met consumentenmarketing en met de virtuele mogelijkheden van het veilproces en bouwen op die manier ons bestaansrecht uit. Uiteindelijk gaat het ook niet alleen om omzet, maar om marges. Ook geloven wij dat veel kleine marges van veel partijen beter zijn dan het samenwerken met maar een partij. Een van de successen is overigens wel dat we de tarieven voor 2015 gelijk hebben gehouden aan die van 2014. Daarmee geven we een stuk resultaat terug aan de leden en klanten. Het is natuurlijk wel zo dat we heel sterk op kosten hebben gestuurd de afgelopen jaren en dat we daardoor nieuwe ontwikkelingen hebben getemporiseerd. Zo hebben we minder uitgegeven aan de opleiding van werknemers.” Lees verder >

15-04-15 10:10

VBB Van Bree

In februari werd de Kroon op het kantoorgebouw van Plantion geplaatst en werd het gebouw van de veiling in Ede volgens Peter Bakker vervolmaakt.

> Vervolg van pagina 15.

„Rust niet. We hebben een stabiele organisatie met goede contacten met klanten en kwekers. We merken wel dat de resultaten in de sector onder druk staan. Dat voelen wij dagelijks. We voelen ook de verantwoording om de kwekers te helpen onder die druk uit te komen. Dat doen we bijvoorbeeld door de tarieven gelijk te houden. We dagen ons zelf uit. We zijn ervan overtuigd dat onze klantenkring nog kan groeien. En we proberen door de consumentencampagne de consument naar de winkel te halen.” Peter Bakker nam in 2012 het roer over van André van Kruijssen. Hij stelde toen dat Plantion er is voor de maatwerkoplossing en FloraHolland meer voor de bulkverkoop. Inmiddels steekt FloraHolland veel energie in de bloemistenveilingen in Naaldwijk en Eelde. Ze zien daar Plantion als voorbeeld. Bovendien wil FloraHolland zich bezig gaan houden met consumentenmarketing, iets dat Plantion al doet.

„Dat is op dit moment niet aan de orde. FloraHolland heeft haar handen vol aan FloraHolland 2020 en als ik 2020 goed begrijp dan passen we meer in die denkwijze. Wij hebben altijd willen samenwerken en ze zouden ons kunnen gebruiken als testfabriek. FloraHolland komt al vaak

PlantionBakker.indd 16

kijken hier. Naar het multitransactieveilen en het kopen op aantallen bijvoorbeeld. Zij kunnen van onze ervaringen meeprofiteren. Uiteindelijk hebben we beide hetzelfde doel: de beste prijzen scoren voor de kwekers zodat de klant met die prijzen zijn klanten kan bekoren.”

„Nee.”

„Dat is een van die dingen. Toen het PT wegviel toen waren de ideeën van het nieuwe Bloembureau Holland (BBH) niet echt gericht op de binnenlandse markt. Daarom startten we een eigen campagne. Inmiddels zijn de contacten tussen ons en BBH geïntensiveerd en informeren we elkaar over de campagnes om elkaar te ondersteunen en niet in elkaars vaarwater te zitten. We hebben er nog niet met FloraHolland over gesproken, maar ik sluit niet uit dat we weer mee gaan doen aan BBH. We willen dan wel wat van onszelf terug herkennen.”

„Ons meerjarenplan zit in het laatste jaar en we denken nu na over waar we willen staan over vijf jaar. We hebben voor ogen

dat we naast een fysieke wereld ook een virtuele wereld willen ontwikkelen. We willen het bestelmoment loskoppelen van het logistieke proces zodat we Europawijd aan bloemisten kunnen leveren. We denken dan eerst aan bloemisten in Nederland, België en Duitsland. We kunnen dan ons verzorginggebied vergroten van een straal van 150 km rond Plantion naar een straal van 500 km. Dit is nog meer ambitie dan een concreet plan. Daarnaast willen we de dichtheid van het huidige verzorgingsgebied vergroten.” Peter Bakker noemt de kracht van Plantion dat de veiling een breed sortiment heeft en dat een bloemist in een afmijnzaal zijn hele winkelvoorraad kan verkrijgen. Daarnaast ziet Plantion klanten als relaties die ze persoonlijk bejegenen. „We proberen betrokken en betrouwbaar te zijn”, heet het. En in bemiddeling is Plantion in staat om afzetmogelijkheden te vinden om verbinding te maken tussen kweker en klant. „Daar kunnen we trouwens nog in groeien”, aldus Bakker. Net als de veiling nog kan groeien in het aantal klokinkopers (nu 250, kan naar 400) en Kopen Op Afstand. Voorlopig toont Bakker zich een tevreden directeur. „Onze doelstelling in 2010 – toen Venlo en Bleiswijk er nog waren – was om dé bloemistenklok van Nederland te worden. Ik durf te zeggen dat we dé bloemistenklok van Nederland zijn. Bloemisten kunnen hier hun complete assortiment zelfstandig inkopen.” <

16 (2015)

15-04-15 10:11

M Vanwege het tuinplantenseizoen worden ook de klokprijzen van deze producten weergegeven. Omdat er ruimte is voor maar drie grafieken, worden de bloeiende en groene planten in één grafiek verwerkt. Week 25 is de laatste week van de tuinplantengrafiek.

Groene + bloeiende planten

Snijbloemen 2013

2014

2015

30 25 20

9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 week

130 120 110 100

In week 15 zakt de middenprijs met 4 cent tot 22 cent. In dezelfde week in 2013 en 2014 lag deze op respectievelijk 18 en 19 cent.

2014

2015

2013

100

Middenprijs in centen

2014

140

2013

150

Tuinplanten

80 70 60 50 40 30

9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 week

De middenprijs bij de groene planten plust 11 cent tot 116 cent. Ook een stijging bij de bloeiers en wel met 21 cent tot 125 cent.

11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 week

Een forse stijging van de middenprijs met 18 cent tot 88 cent. Dat is 2 cent meer dan vorig jaar en 38 cent meer dan in 2013.

René Temminck:

’Er zijn vele ontwikkelingen op het klokdomein’ Veiling: FloraHolland Week: 15

Maandag Tweede paasdag

Dinsdag „Om 5.30 uur controleer ik het klokaanbod aan de hand van een rapportage uit ons aanbodsysteem. Zijn er ongewenste afwijkingen in de aanvoer van leden en niet-leden (contractzenders)? Zijn dat zodanige afwijkingen op aanbod dat we het over een exces hebben waar direct actie op ondernomen moet worden? Ook check ik of een product(groep) schaars is. Vandaag geen afwijkingen om direct actie op te ondernemen. Na het veilen bespreek ik met enkele kwekers de voordelen van klokvoorverkoop. Hiermee kunnen klanten voor het veilproces al partijen voor een vastgestelde prijs kopen. ’s Middags heb ik een afspraak met een kweker om het aanvoerplan van het eerste kwartaal te evalueren.’’

producten marktplannen. We bespreken en plannen klantbezoeken, maken aanvoerafspraken met contractzenders en zetten promotionele acties in gang. Vandaag beoordelen we een contractzender. We maken daarvoor een markt/productanalyse om te kijken hoeveel vraag op de marktplaats is naar deze producten en hoeveel ’ruimte’ er dus is.”

Donderdag „Donderdag is het veilen altijd wat vroeger klaar en bezoek ik enkele kwekers. Met hen bespreek ik hun positie in de daghandel om een afzet- en promotieadvies te kunnen geven. Daarna ga ik naar een presentatie over multitransactieveilen. Dit is één van de vele ontwikkelingen op het klokdomein waar dit jaar een pilot van start. Wij worden bijgepraat over de mogelijkheden en de consequenties voor het veilsysteem.”

Vrijdag Woensdag „Bij groene kamerplanten staat relatief weinig handel waardoor de prijzen beter waren dan verwacht. De voorspelling van beter weer genereerde meer vraag. Ik schuif na het veilen aan bij het productteam Groene Kamerplanten. Samen met de coördinatoren product, accountmanager, verkoper dagen weekhandel en nog twee veilingmeesters werk ik aan 16 (2015)

Markt-1-prijsbeelden-nw.indd 17

„Een leuke veildag in Naaldwijk met veel lijnrijders die een aantal dagen niet geweest zijn. Dat geeft vaak weer een andere prijsvorming en vraagt ook een ander transactiebeleid. Ik maak een marktverslag van wat deze week voor de klok gebeurde. Dit gebruiken we voor ’uw markt in beeld’ dat we wekelijks naar geabonneerde kwekers sturen met informatie over de markt en specifiek over hun producten.”

14-04-15 15:52

In de grafieken wordt de procentuele verandering (= index) weergegeven van de prijs en de totale aanvoer ten opzichte van vorig jaar.

Simone van Tol

Snijbloemen Ontwikkelingen afgelopen zes weken t.o.v. een jaar eerder 175

in procenten

150 125 100 75 50

Aanvoer index

15 week

Prijs index

Minder stuks maar wel hogere prijzen Week 15 had een veildag minder door tweede paasdag. In totaal lag de aanvoer ruim 20% lager dan vorig jaar en de omzet 11,8% lager. De prijs lag gemiddeld nog wel 11,2% hoger. Bij tulpen dalen de aantallen hard en blijft de prijs goed. Bij enkelbloemige tulp lag de prijs 30,7% hoger dan in week 15 vorig jaar en bij dubbelbloemig zelfs 92%. Roos grootbloemig laat een lichte daling zien in de gemiddelde prijs van 4,4% en bij kleinbloemig -6,2%. Lelie deed het iets beter en met name de Oriëntal groep; 7,5%

minder stuks deze week, maar de prijs steeg gemiddeld met ruim 6%. Bij de LA’s lag de prijs 3,2% hoger. Bij paeonia heeft het mooie voorjaar van 2014 veel invloed op de aanvoer. Dit jaar in week 15, nu het veel kouder is, wordt 57,5% minder stuks verkocht voor een gemiddelde prijs die ruim 70% hoger ligt. Het Nederlandse pioenenseizoen is nog niet begonnen, maar de vraag vormt zich al wel. Bij cymbidium resulteerde een aanvoerdaling van ruim 50% voor een prijsstijging van 35,7% gemiddeld.

Kamerplanten Ontwikkelingen afgelopen zes weken t.o.v. een jaar eerder 150

in procenten

125 100 75 50 25

Aanvoer index

15 week

Prijs index

Kouder weer en veildag minder In totaal wordt in week 15 33,2% minder stuks aangevoerd dan vorig jaar in deze week. Het resultaat van een dag minder veilen en kouder weer dan in 2014. De omzet daalde met 31%. Kijken we naar de top 15 kamerplanten dan zien we dat alle bloeiende kamerplanten in prijs zijn gedaald ten opzichte van week 15 een jaar eerder. Met uitzondering van kalanchoë die gemiddeld 1 cent steeg. Phalaenopsis zorgde met 26,3% minder aanvoer en een prijsdaling van 6,8% gemiddeld

voor ruim 30% minder omzet. De groene planten ficus en hedera die in de top 15 voorkomen, behaalden wel een hogere prijs. Ook de arrangementen scoorden positief met een gemiddelde prijs die 13,4% hoger lag dan vorig jaar. Wellicht trekt de verkoop de komende weken aan. Onder invloed van het mooie weer trekken meer mensen naar de tuincentra. Ook kan Secretaressedag in Nederland en Groot-Brittannië nog een beetje helpen.

Tuinplanten Ontwikkelingen afgelopen zes weken t.o.v. een jaar eerder 200

in procenten

150

100

10 Aanvoer index

Markt-2-Veilingbijdragen-nw.indd 18

13 Prijs index

15 week

Vraag en aanbod trekken iets aan Ook voor de tuinplanten is de invloed van een dag minder veilen en minder warm weer dan vorig jaar goed merkbaar. Wel is de omzet deze week wat ingelopen. De paasdagen hebben de consument weer op de been gebracht. Dinsdag was de stemming op de klokken goed. De omzet totaal bleef 31,8% achter op week 15 vorig jaar en in aantallen werd er 34,7% minder aangevoerd. De gemiddelde prijs van tuinplanten totaal lag echter 4,5% hoger. Pelargonium is op dit moment de grootste productgroep. Met

ruim 34% minder stuks en een prijsstijging van 6,4% gemiddeld kwam de omzet deze week 30% lager uit dan in 2014. Als we kijken naar de top 10 van de tuinplanten dan zien we dat bij alle producten de gemiddelde prijs hoger lag dan vorig jaar.

16 (2015)

14-04-15 15:52

Nederland

Over de toonbank Brummen

Ellen Nijenhuis:

’Ik ben soms wel eens jaloers op de snelle handel’ Waarom is dit een valkuil?

FOTO: GERDIEN DE NOOY

„Er gaat wel heel veel werk in zitten. Ik ben soms best wel eens jaloers op de collega’s die snelle handel verkopen. Daar ben ik niet handig genoeg in. Maar ik leer nog elke dag bij. Ik doe nu mee met Mijn Tent wordt Top van de VBW en door het contact met andere bloemisten kun je weer anders tegen zaken aankijken.” V.l.n.r.: Ellen Nijenhuis, medewerkster Dianne van Zijtveld, Harry Nijenhuis en invalkracht Anneke van Wijk.

Naam: Bloembinderij Ellen Nijenhuis Locatie: Brummen Sortiment: 90% bloemen en 10% planten Specialiteit: rouwwerk, creativiteit Aantal medewerkers: 2 parttime

Hoe gaan de verkopen verder? „Het gaat weer beter. Ik merk dat de klanten weer iets meer vertrouwen krijgen. Ik verkoop weer potten en dat heb ik bij wijze van spreken jaren niet gedaan. De tijden zijn wel veranderd. Vroeger kwamen klanten vanzelf naar je toe. Nu moet je met alles wat je inkoopt iets creatiefs doen. Ik wil hier overigens niets verkopen wat in de supermarkt staat.”

Is dat een grote concurrent? Waar onderscheidt u zich mee? „Ik wil mijn klanten iets anders dan anders aanbieden. Ik probeer er altijd iets bijzonders van te maken, ongeacht het bedrag dat klanten besteden. Ik besef wel dat dit ook een valkuil kan zijn.”

„Vroeger had je hier in Brummen vijf bloemisten, maar we zijn nu nog de enige. Er zijn nog steeds wel vijf verkooppunten van bloemen en planten, maar dan tel ik dus de benzinestations en supermarkten ook mee. Daar kun je je ogen niet voor sluiten; het ziet er in de schappen steeds beter uit. Het eenjarige zomergoed bie-

den zij nu voor een appel en een ei aan. Ik zie het voor prijzen in de winkel staan waar ik het niet eens voor kan inkopen. En zij hoeven er verder niets aan te doen. Als ik planten in huis haal, doe ik ze in bloembakken en maak ik er mooie cadeaus van. Vroeger was het toch wel iets makkelijker.”

Hoe koopt u in? „Ik koop mijn handel in bij Willemsen in Apeldoorn en bij Plantion. Je wilt niet altijd hetzelfde aanbieden; ik ben altijd op zoek naar leuke dingen. Nu heb ik bijvoorbeeld heel mooie scabiosa staan. Een leuk zomerbloemetje, dat ook nog eens heel sterk is. Ook heb ik lange lathyrussen ingekocht. Prachtig! Die vind je niet altijd. Daar maak ik mijn klanten dan ook attent op. Net zoals die heerlijk geurende rozen die ik in huis heb. Je kunt alles via internet kopen, maar wij hebben een winkel die heerlijk ruikt.”

Hoe digitaal bent u? „We hebben een webshop, je kunt niet anders. Maar ik vind het wel een verarming van het vak. Het contact met klanten is juist zo fijn. We hebben een prachtig vak en dat komt echt door de klant. De waardering en dankbaarheid: daar haal ik veel voldoening uit!”

Standpunt

’De tuinbouwsector kan van FrieslandCampina leren’

W Bernhard Nanninga, Agrado

Mee eens, oneens of denkt u er heel anders over? Reageer dan bij de marktredactie: A.F. Middelburg, 06-23631549 of mail afmiddelburg@hortipoint.nl

16 (2015)

Markt-3-Toonbank-nw.indd 19

at een visie, vasthoudendheid en verbondenheid heeft FrieslandCampina. Als marketingstrateeg proef je dat onder de motorkap veel werk is verricht en kennis is vergaard van de wereldwijde afzetmarkten. Waar liggen de kansen en bedreigingen en hoe gaan wij die met sterke merken waarnemen om de taart te vergroten? Met 19.000 melkveehouders de handen ineenslaan en in plaats van elkaar te bevechten tot een gemeenschappelijke kracht komen. Het kan dus wel! Melk is uiteraard een commodity (meer van hetzelfde). Sierteelt niet. Of toch wel? Zolang we vanuit het kwekersambacht naar elkaar kijken liggen

er grote verschillen. Maar indien we vanuit marktperspectief kijken doen we niets anders dan halffabricaat aanleveren net als de melkveehouders. We laten na de juiste meerwaarde en merkwaarde toe te voegen en het gevecht in de markt aan te gaan met concurrerende producten van bloemen en planten. Samen de taart groter maken vanuit een aantal krachtige merken is volgens mij de enige weg om echt toekomst te hebben en wereldwijd de bakens te kunnen verzetten. De kansen liggen voor het grijpen. In dit kader laat FrieslandCampina zien dat het kan. Als we blijven den-

ken vanuit de oude setting waarin we elkaar blijven beconcurreren blijft de spoeling dun en zullen de marges onder druk blijven staan. Hier moeten we uit komen en kunnen we uit komen. Jammer dat marketing nog bij velen in de tuinbouw een vies woord is. Jammer ook voor deze bedrijven dat ze er op termijn niet meer bij zullen zijn…

14-04-15 15:52

A Foto: de grAAF vAn der zAnde

Klokprijs tulpen stevent af op verbetering record het vorige record van 2013 te verbeteren. De aanvoer is nu hoger dan verwacht en de kwaliteit goed.

„Zo extreem heb ik het nog nooit meegemaakt’’, verwijst inkoper John Diemeer van FleuraMetz naar de hoge prijzen die in de week voor Pasen voor tulpen via de klokken van FloraHolland werden betaald. De geklokte middenprijs overtrof met 22 cent zelfs het hoogste weekgemiddelde in de week voor Internationale Vrouwendag. De vergrote vraag richting Pasen werd voor een deel veroorzaakt door het koele weer in NoordwestEuropa. „Als het 4 graden warmer was geweest, zou de vraag behoorlijk zijn teruggevallen’’, licht directeur Ron Hogenboom van Nic. den Heijer toe. „Supermarkten gingen er weer volop in en legden een zeer stevige bodem in de tulpenmarkt’’,

vult Diemeer aan. Productcoördinator Jaap Houwer van FloraHolland sloot vorige week niet uit, dat de record klokprijs van 17,2 cent in het topseizoen week 1 tot en met week 16 in 2013 dit keer kan worden overtroffen. „We staan nu op 17,1 cent, maar in 2013 stortte de markt na Pasen in. Dit jaar nog niet’’, constateerde hij halverwege week 15.

Door het vroegere seizoen kwam de prijsvorming vanaf week 1 in 2015 moeizamer op gang. Gerekend vanaf september tot en met januari dit seizoen stokte de middenprijs voor alle tulpen, klok en bemiddeling samen, op 14,1 cent per steel. Dat was bij een 30% hogere aanvoer gemid-

deld 2,9 cent minder dan het vorige seizoen en 1,2 cent lager dan seizoen 2012/2013. Twee maanden later, tot en met maart dit jaar, lag de middenprijs voor de totale tulpenmarkt bij FloraHolland op 15,1 cent en dat is 0,1 cent minder dan vorig seizoen. De voorsprong in de aanvoer was toen teruggelopen tot 16%, met een aanbod van ruim 1,5 miljard stuks. In de afgelopen twee seizoenen werd tot en met maart 78% respectievelijk 74% van de seizoensaanvoer van september tot en met juni verhandeld. Als de aanvoerprognoses voor dit seizoen kloppen, valt het aanbod de komende weken verder terug.

de prijsvorming dan hoger. „Veel klanten klagen over de hoge tulpenprijzen’’, weet Diemeer over de detaillisten die via de cashand-carryketen hun bloemen betrekken. „De start was moeilijk en het einde super’’, is het oordeel van Jeroen Windt van Van der Gulik Tulpen in De Goorn. Handelaren zijn positief over de gemiddelde kwaliteit en de breedte en diepte van het assortiment. Terwijl areaal en aanvoer van de enkele tulpen stijgt, door de trekkracht van het retailsegment en dit de middenprijs drukt, worden de dubbele en bijzondere types dit seizoen beter betaald. ■

Klachten Bij handhaving van de vraag blijft

Misschien marginale toename trachelium Als er uitbreiding is van Nederlandse trachelium, die vorig

trachelium, waarvan het marktbeeld nu wordt bepaald door het importaanbod. „Met name witte

40.000

30.000

20.000

10.000

2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014

Verkochte aantallen x duizend

Gemiddelde prijs in centen

„Nog niet echt veel’’, omschrijft inkoper Mischa Hoogenboom van Bloomways de vraag naar

Aanvoer en gemiddelde prijs Nederlandse trachelium op de bloemenveilingen vanaf 2000 (bron: VBN/FloraHolland).

Markt-4-Snijbloemanalyses-nw.indd 20

cultivars hebben nogal eens last van bruinverkleuring. En het zou beter zijn om ze te bundelen per 25 takken in plaats van vijftig, dat is voor klanten snel te veel’’, voegt zijn collega René Enthoven bij OZ Export toe. Dit jaar tot en met maart kromp de importaanvoer bij FloraHolland met bijna 50% tot 2,5 miljoen stelen, die voor gemiddeld 33 cent per stuk werden verkocht. Vorig jaar daalde dit importaanbod met 12% tot 8,7 miljoen stelen voor gemiddeld 20 cent.

Nederlandse aanvoer De Nederlandse aanvoer steeg in 2014 met 2% beperkt tot 6,2 miljoen. Voor het eerst sinds decennia werd daarvoor iets meer betaald, gemiddeld 31 cent en dat is 2 cent meer dan in 2013 en

2012. Mogelijk trekt dit prijsniveau zomerbloementelers aan, al jaren bestaat de vaste kern tot een handvol in dit gewas gespecialiseerde aanvoerders. „Het is best een lastige teelt’’, weet ervaringsdeskundige Bram Prins van de gelijknamige kwekerij in Maasdijk. Arno van der Salm van kwekerij Jan van der Salm in Oude Wetering bevestigt dit. „We zijn nu net begonnen, de eerste oogst leverde iets kortere takken op.’’ Enthoven weet uit ervaring, dat dit een kwestie van tijd is: „Als het seizoen vordert, wordt de kwaliteit beter.’’ Inkoper Rick Molema van Dobbe Flowers ziet niet veel perspectief in de schermbloem trachelium. ,,Klanten vinden de uitstraling niet meer exclusief.’’ ■

16 (2015)

14-04-15 15:53

Wisselende resultaten retailmarkt tulpen brengen onrust lingen voor volgend seizoen al begonnen.

„We hoefden gelukkig niet bij te kopen tegen het hoge prijsniveau, dat in de tweede helft van het seizoen voor de klok voor tulpen werd betaald. Althans niet noemenswaardig’’, blikt inkoper Hans Faber van Intergreen terug op de piek in het huidige seizoen. In veel landen was Pasen de einddatum voor dit voorjaarsproduct, maar die tijd is voorbij. „Het weer is nu veel meer bepalend, wij gaan in principe door tot 1 mei’’, vult inkoper Nico de Haan van Deen Supermarkten aan. Directeur Ron Hogenboom van Nic. den Heijer: „Wij gaan dit jaar met de tulpen bij onze klanten in ieder geval door tot en met week 17 en misschien ook nog in week 18.’’

Resultaten In het retailsegment zijn de resultaten dit seizoen wisselend. Handelaren die voor hun klanten moesten bijkopen op de klok

en daarvoor gemiddeld meer moesten betalen dankzij de hoge prijzen, hebben meestal marge moeten inleveren. Tegen het einde van het vorige seizoen was het tegenovergestelde het geval. „Marges druppelen binnen en klotsen eruit als de markt niet in evenwicht is’’, omschrijft Hogenboom het sentiment. ,,Het prijsmechanisme wordt in elk tulpenseizoen weer op een andere manier uitgevonden.’’ Voorafgaand aan dit seizoen, waarvan de piek ligt tussen week 1 en week 16 en zo’n 85% van het totale aanbod wordt verwerkt, werden al contracten tegen iets lagere prijzen afgesloten. Dat gaat tot in decimalen achter de komma en steeds scherper, met naast seizoenlijnen speciale afspraken voor de piekdagen en -weken. Illustratief voor de prijsdruk in dit segment is dat voor enkele tulpen, klok en bemiddeling samen, dit seizoen 14,5

2.000.000

1.500.000

1.000.000

500.000

’02/’03 ’04/’05 ’06/’07 ’08/’09 ’10/’11 ’12/’13 ’03/’04 ’05/’06 ’07/’08 ’09/’10 ’11/’12 ’13/’14

’12/'13 ’14/'15 ’13/'14 t/m mrt

Verkochte aantallen x duizend

Foto: de graaF van der zande

Gemiddelde prijs in centen

Nu Pasen als einddatum voor het tulpenseizoen niet meer

Aanvoer en middenprijs tulpen op de Nederlandse veilingen vanaf 2002.

cent per steel werd betaald. Dat is 0,6 cent minder dan in het vorige seizoen, weliswaar bij een hogere aanvoer.

Klantentrekker Het retailsegment is voor de tulpenafzet de afgelopen jaren steeds belangrijker geworden en het omgekeerde geldt ook: tulpen zijn in het voorjaar een klantentrekker van formaat. Door de hogere klokprijzen dit seizoen lopen nu de bollenprijzen al op en stijgt de vraag hiernaar. Marktleider Strong Gold in maat 10-11 werd vorige week al vastgelegd voor 6,5 cent per bol.

En de eerste besprekingen tussen groothandelaren en supermarkten zijn voor volgend seizoen al begonnen, eerder dan ooit. „De contractprijs moet omhoog en dat wordt een hele dobber’’, verwacht Bert Karel van Karel Bolbloemen in Bovenkarspel. „Het is op zich terecht en een goede zaak dat hogere tulpenprijzen worden betaald, maar nu was het extreem. Dat kan ook een negatieve uitwerking hebben.’’ Een extra complicatie is volgend jaar het nagenoeg samenvallen van Engelse Moederdag op 6 maart en Internationale Vrouwendag op 8 maart. ■

Marktacties Promotie Woonplant van de maand april: klimop Woonplant van de maand mei: Chinese roos Tuinplant van de maand april: buxus Tuinplant van de maand mei: roos PurE Seasonal Flowers zomer: paeonia, matthiola, antirrhinum, gladiool. 18 apr Rob’s Grote Tuinverbouwing met onder andere: bol-oppot: tulp, hyacint, narcis, eucomis, glamini, freesia, sonatini en scilla, hydrangea Strong Annabelle, hydrangea Pink Annabelle en acer J.Jewel, Favourite Roses, Green is… livistona pot 12, Sansevierea laurentii pot 21, Aglaonema Silver bay pot 21, phalaenopsis Alice adventures pot 12, pachira pot 21, TiSento, Lavendula stoechas Anouk en Lavendula angustifolia Felice, klimop, petunia, callibrachoa, Decorum assortiment: gerbera, campanula Porto en Bicolor, betulia P19 Candy roze, pelargonium. SBS6, 17.00 uur.

Bloemenagenda Bloemenbureau Holland, VBW en FloraHolland

30 mrt - 30 apr: gerbera

4 - 31 mei: pioenroos 1 - 28 juni: lelie 29 juni - 26 juli: zonnebloem 30 juli - 9 aug: calla 9 aug - 29 aug: hortensia

Bloemendagen 23 apr St. George’s Day (Eng) 25 apr Bevrijdingsdag (Ita) 27 apr Koningsdag (Ned) 1 mei Internationale Dag van de Arbeid 4 mei Dodenherdenking (Ned) 5 mei Bevrijdingsdag (Ned) 8 mei Bevrijdingsdag WO II (Fra) 9 mei Dag van de Overwinning (Rus) 10 mei Moederdag (Ned, Bel, Dui, Ita, Oos, Zwi) 12 mei Internationale dag van de Verpleging 14 mei Vaderdag (Dui) 14 mei Hemelvaartdag (Ned, Bel, Dui, Fra, Oos, Zwi) 24-25 mei Pinksteren 26 mei Moederdag (Pol)

Heeft u informatie voor de agenda? Mail naar afmiddelburg@hortipoint.nl

16 (2015)

Markt-4-Snijbloemanalyses-nw.indd 21

14-04-15 15:53

Analyse bloeiende planten

Bedrijf: Gerard van der Plas Flowerexport Functie: Directeur Belangrijkste afzetlanden: Zweden Inkoop: klok Rijnsburg, commissiehandel, rechtstreeks bij kwekers Aantal medewerkers: 4 vaste en 5 oproeprkrachten

Gerard van der Plas:

’Lijnrijden in Zweden: onmisbare service’ Lijnrijden naar Zweden, is dat rendabel? „Het is ver en dus duur, maar anderzijds is Zweden ook bij uitstek een land waar je met lijnrijden het verschil kan maken. De afstanden zijn groot, dus een bloemist heeft meestal geen cash-andcarry in de buurt. Als lijnrijder bied je dus een onmisbare service: ze kunnen de bloemen uitzoeken voor de deur.”

Hoe lopen de zaken? „Het loopt redelijk, maar we moeten wel steeds meer doen voor minder geld. Sinds januari daalt de kroon in waarde en dat merken we. Ook zijn er gebieden in Zweden waar de crisis nog duidelijk voelbaar is, zoals in de regio waar voorheen de Saab-fabriek stond. Daar werkt de crisis twee kanten op: ze hebben minder geld om bloemen te kopen, en door de goedkopere kroon zijn die nog eens duurder ook. Door meer klanten te zoeken, willen we de omzet op peil houden. Maar daar zijn we niet de enige in.”

Wordt u ingehaald door de supermarkt? „De supermarkt heeft een flink deel van de markt in handen, maar wie kwaliteit zoekt, gaat nog steeds naar de bloemenwinkel. Het is niet eens zo dat de kwaliteit van de bloemen in de supermarkt slecht is, maar ze worden niet verzorgd en er is geen aandacht voor kleuren en dergelijke. Dan blijven de bloemen staan.”

En webshops?

Welke bloemen verkoopt u er vooral? „Zweden is een tulpenland. Tot Pasen, daarna willen ze ze niet meer. Ze zijn gek op seizoensbloemen en willen vooral een zo breed mogelijk assortiment. Het is niet zoals in Duitsland, waar de roos met stip bovenaan staat; het assortiment is gevarieerder. Dit zie je terug in de bloemenwinkels. Geen grote hoeveelheden van hetzelfde, maar veel keus, dat is wat de Zweedse consument wil.”

Markt-5-Exporteur-Afzetzaken-nw.indd 22

Met Moederdag in zicht, nemen de aantallen zantedeschia rap toe. De vraag in het vroege seizoen was zo goed dat er soms zelfs tekorten waren. Kwaliteit wordt goed gewaardeerd.

Pasen gaf niet echt een opleving voor zantedeschia, wel liep de kleur geel wat beter weg in de periode daarvoor. De handel begint nu pas echt serieuze vormen aan te nemen. Maar ook in de eerste weken was de vraag al opvallend goed. „Zo goed, dat we niet altijd aan de vraag konden voldoen. Vooral de vraag naar zware kwaliteit neemt toe. Dat is een goed teken, want zo zal het vertrouwen van de consument in ons product groeien”, geeft John Mostert van kwekerij P. Mostert in ’s-Gravenzande aan.

Markt in evenwicht Ook Jasper Zuidgeest van Dynaplant in De Lier constateert dat er tot aan Engelse Moederdag meer vraag dan aanbod was. „Richting Pasen kwam de markt weer in evenwicht. We zijn gewend dat het na Pasen weer even iets minder is, hier passen we dan ook ons plantschema op aan, maar richting Moederdag zal het snel weer aantrekken. Er gaat dan veel met toegevoegde waarde weg. Na de Moederdagen beginnen de discounters met zantedeschia-acties. Zo loopt de afzet dus lekker door.” In de zomer nemen kwekers gas terug. Bij Dynaplant met zo’n 60%. „Het buitengebruik biedt nog veel kansen de komende jaren, maar de consument weet daar nog onvol-

doende van. Tijdens de Libelle Zomerweek vorig jaar hebben we een enquête gehouden waaruit bleek dat 30% van de consumenten niet weet dat zantedeschia ook buiten kan staan.”

Promotie buitengebruik De handel loopt daar ook tegenaan, zegt Kees Knecht van Gasa-Holland. „Zelf weten we wel dat calla tweeledig gebruikt kan worden, maar er is meer promotie nodig om het naar buiten toe bekend te maken. Ook zouden we graag willen weten welke soorten nu wel en niet geschikt zijn voor buiten.” De inkoper vindt dat het assortiment al flink is verbeterd de afgelopen tijd, maar pleit toch voor verdere ontwikkeling. „Zwaardere calla’s met meer blad en meer bloemen zijn altijd welkom.” Bij Salomo is de vraag al vanaf maart goed. „De grote hausse gaat nu pas komen”, weet Johan Kroet. „Nu komen ook de harde kleuren erbij en worden de mixen interessanter voor de retail. Voor ons hoeft het seizoen niet zo lang door te lopen. Ik snap wel dat telers zoeken naar extra mogelijkheden, maar wil de consument dat ook wel? Belangrijker is dat we in het seizoen constante, zware kwaliteit kunnen krijgen. Daarmee stimuleren we de vraag meer dan met het rekken van het seizoen.” ■

500

9.000

400

8.000

300

7.000

200

6.000

100

5.000

2010

2011

2012

2013

2014

4.000

Verkochte aantallen x duizend

„Wij hebben een webshop, maar het grootste deel van de klanten wil de bloemen gewoon zien. De prijzen liggen voor de consument zo hoog dat de meeste bloemen per stuk worden verkocht. Dan moeten ze wel van zeer goede kwaliteit zijn.”

Zantedeschia presteert erg goed

Gemiddelde prijs in centen

Foto: GErArd vAn dEr PlAs

Exporteur over Zweden

Verkochte aantallen en middenprijs zantedeschia op de FloraHolland-veilingen van 2010 tot en met 2014. 16 (2015)

15-04-15 11:14

Afzetzaken Foto: Vde PlAnt

Analyse tuinplanten

Redelijk lenteweer goed voor camellia Voor de afzet van de tuinplant camellia kon het weer dit voor-

Foto: gerdien de nooy

verkopen dit seizoen. Het weer was perfect. Het was al vroeg vrij zacht, we konden al in februari goed camellia’s verkopen.” Doordat het niet snel echt warm werd, kreeg het product de tijd zich in de markt goed te ontplooien. Camellia kan zich in de ogen van tuinplanteninkopers nauwelijks beter weer wensen.

500

1.000

400

800

300

600

200

400

100

200

2008

2009

2010

2011

2012

2013

2014

Verkochte aantallen x duizend

Gemiddelde prijs in centen

Afgaand op cijfers van FloraHolland werd in de productgroep camellia dit jaar tot en met week 15 zo’n 5% meer verkocht, voor een gemiddeld 5% hogere prijs. Voor de meeste kwekerijen is het camellia-seizoen inmiddels ten einde. De start daarvan ligt al in het najaar, maar het zwaartepunt ligt nadrukkelijk in het vroege voorjaar. Met name rond week 8 leggen grote retailorders behoorlijk gewicht in de schaal. Daarnaast liep dit voorjaar de vraag van tuincentra en bloemistgerichte groothandels in met name Duitsland en Nederland goed door, boven verwachting van sommige leveranciers. Telers schrijven dit voor een groot deel toe aan het redelijke voorjaarsweer. Niels Feller, tuinplanteninkoper bij Intratuin, bevestigt dat: ,,Wij zijn tevreden over de

Bij verscheidene leveranciers overheerst tevredenheid over het afgelopen seizoen. ,,De markt was stabiel en de productkwaliteit was beter dan vorig jaar”, maakt Jeroen Soeterbroek van kwekerij Luiten in Bleiswijk de balans op. ,,Het voorjaar is iets beter verlopen dan ik vooraf had ingeschat”, aldus Willem Rijsdijk van Floribras Garden Plants in Zundert. Robert Buitelaar van kwekerij Torenzicht in De Lier heeft echter bedenkingen. ,,Gezien het goede weer, vallen de resultaten van dit voorjaar mij eigenlijk tegen.” Buitelaar benadrukt dat de meerjarige teelt van camellia onder Nederlandse omstandigheden een kostbare zaak is. Hij vraagt zich af of bij dit prijsniveau de teelt zich in Nederland in zijn huidige omvang kan handhaven. ■

Verkochte aantallen en middenprijs camellia op de FloraHolland-veilingen van 2008 tot en met 2014. 16 (2015)

Markt-5-Exporteur-Afzetzaken-nw.indd 23

Bedrijf: VDE Plant Aanleiding: eigenaar Karin en collega Tim staan in Trotse Tuinders Magazine en willen hierop voortborduren

Tim Geuzebroek, Karin van der Eijk „De makers van het Trotse Tuinders magazine dragen de Tuinbouw een warm hart toe in deze moeilijkere tijden. Zij hebben een oproep gedaan, om mensen op te geven van wie je vindt dat het een echte Trotse Tuinder is. Ik ben voorgedragen en Tim, mijn collega, heeft meegedaan aan de Trotse Tuinders selfie en zo het magazine gehaald. Als een rode draad door het magazine heen vertellen telers waarom zij voor hun beroep hebben gekozen en wat hun passie is. Het gratis magazine is bestemd voor consumenten die van bloemen en planten houden en die interesse hebben in lekkere en gezonde voeding.”

„Wij willen groene planten weer hip maken.”

„Daar is het een beetje te vroeg voor. Het magazine is pas goed gelanceerd tijdens Kom in de Kas en dat was afgelopen weekend. Op sociale media, Facebook, Twitter en LinkedIn zijn Tim en ik sinds vorig weekend online gegaan. Daar hebben we al heel veel leuke reacties gehad. Vooral het persoonlijke spreekt de mensen aan horen we steeds, en ook leuk de verhalen over de planten.”

„Ja klopt, wij willen de consument bereiken. We willen aanhaken om als Trotse Tuinders de consument in de gelegenheid te brengen vragen over hun groene planten te stellen. En door verhalen uit de kas over dagelijkse dingen willen we een kijkje geven in het reilen en zeilen van een kwekerij. Het is ontstaan vanuit een geintje, maar toen we er verder over gingen brainstormen dachten we misschien moeten we het gewoon doen. Het is wel heel anders dan anders; dus een sprong in het diepe. Wie echter niet waagt, wie niet wint. Toch?”

„Van alles: van standplaats tot hoe oud een plant kan worden. Tot vragen over hoe zit het met de biologie.”

„Wij willen groene planten onder de aandacht brengen van consumenten, met name jonge consumenten. Dat ze duurzaam zijn geteeld en dat zeven van onze plantsoorten ook bewezen luchtzuiverend zijn. Planten in huis zijn echt goed voor de gezondheid. Het geeft je meer concentratie en energie. Probeer het maar eens.”

15-04-15 11:14

Dahlia naar buiten -

e korte mouwen verraden de temperatuur die tijdens deze klus heerst. Prettig voorjaarsweer. De 66-jarige Gijs Prins droeg zijn bedrijf in Voorhout zes jaar geleden officieel over aan zijn zoon Gerard, maar helpt nog dagelijks. Of de zon nou schijnt of niet. Met een medewerker is hij nu bezig met het uitzetten van de dahliastekken. Ruimte is gewenst in de bewortelingsruimte en de stekken zijn groot genoeg. „Ze zijn al een keer getopt omdat je dan eerder bloemen kan snijden”, legt Prins uit. Met een tractor wordt het plantmateriaal verkast. Naast de schuur is ruimte genoeg om het spul enkele weken af te harden in de open lucht. De kans op nachtvorst is nog groot, zeker als het overdag helder en zonnig voorjaarsweer is. Daarom is er een gaasnet om de boel af te dekken en een beregeningsinstallatie is opgesteld. Het uitplanten begint rond het moment dat - volgens de volksweerkunde - de laatste dagen met nachtvorst voorbij zijn. De welbekende IJsheiligen. Dit jaar zijn die officieel van 11 tot en met 14 mei. Intussen stekt de firma C&G Prins door. In de nabijgelegen schuur is het basismateriaal, de knollen, eind 2014 opgelegd in kisten. In de cel zijn die kisten in stellingen neergezet. Bij 15 tot 16°C en een beetje licht ontwikkelen de jonge spruiten zich. Rond januari konden de eerste stekken van de knollen ’geplukt’ worden. Beworteling gebeurt in perspotten. Het bedrijf nam snijdahlia enkele jaren geleden op in het teeltplan. Bloemen telen van diverse gewassen, maar geen tulpen, zoals bij de buren op de achtergrond. < Tekst en foto: Hans Neefjes hneefjes@hortipoint.nl

Spread.indd 24

16 (2015)

14-04-15 15:53

16 (2015)

Spread.indd 25

14-04-15 15:53

K asgeluiden Peter van Leth, Hans Neefjes, Joef Sleegers

Bestrijding van ziekten en plagen. Hoe gaat dat in de praktijk? Wat houdt telers bezig en hoe gaan ze daarmee om? Wat zijn de geluiden uit de kas? Om de twee weken laat het Vakblad telers vertellen over chemische of ge誰ntegreerde bestrijding.

Adviseur gewasbescherming van Van Iperen, onder andere in roos.

Richard Kwekerij VD Berg Gerbera Plaats: Berkel en Rodenrijs Teelt: 15 soorten mini-gerbera Oppervlakte: 4,9 ha

Kasgeluiden-NW.indd 26

16 (2015)

15-04-15 11:14

’In Senetti enkele blaadjes mineervlieg gevonden’

Edwin Overkleeft Kwekerij Overkleeft Plaats: Maasdijk Teelt: amaryllis en potplanten Oppervlakte: 2,4 ha

’Zo snel mogelijk van echinotrips afkomen’ -

Nieuwe, maar geen onbekende

Gerard van Leeuwen

VLM Hydrocultuur Plaats: Made Teelt: tropische potplanten Oppervlakte: 2,5 ha

16 (2015)

Kasgeluiden-NW.indd 27

15-04-15 13:33

Rozensector steeds kwaliteitsbewuster Een consument moet blindelings kunnen vertrouwen op de kwaliteit van de roos. En zowel telers, handelaren als bloemisten moeten inzicht hebben in het vaasleven van het product. Vakgenoten zijn het daarover eens. Ze willen werken aan de realisatie, bleek op een bijeenkomst op de Keukenhof. Hans Neefjes hneefjes@hortipoint.nl

teerde info te delen en de prijzen van de rozenshow uit te delen. Duidelijke, vaker genoemde en positieve typeringen voor de roos als bloem kwamen in de presentaties naar voren. Maar de realiteit werd niet uit het oog verloren. Zo daalt het aanbod roos op de klok (zie kader). En de kwaliteit moet en kan beter, of je nou ’koningin’ bent of niet. Sterker, de Nederlandse roos heeft gezien zijn rol in het wereldaanbod een perfecte kwaliteit nodig, vinden vakgenoten. Maar buitenlandse telers zitten niet stil en wensen van afnemers verschillen.

Goed nieuws Onderzoeker Henk Barendse van FloraHolland had goed nieuws voor de rozentelers. In uitbloeiproeven met roos zijn de afgelopen jaren minder problemen met botrytis gesignaleerd. Het vaasleven is toegenomen. Toch waakte Barendse in zijn presentatie voor euforie. De roos doet het op veel vazen slechter dan de gemiddelde bloem, blijkt uit Europees onderzoek. „Bloemisten vertonen daardoor risicomijdend gedrag, ofwel ze kopen minder snel rozen.” Op basis van 60.000 geteste rozen concludeert Barendse dat het vaasleven van rozen uit Afrika in de periode Foto: Hans neeFjes

e roos is de koningin der bloemen, stelt FPC-voorzitter roos Mark van der Hulst. Directeur Marc Eijsackers van Bloembureau Holland had het over de ’Queen of Flowers’. Plaats van handeling: de Keukenhof. Op donderdag 9 april was daar de productbijeenkomst roos die veiling FloraHolland met de FPCroos en de Keukenhof organiseert. In de ochtend eerst - net al vorig jaar - een zogenoemde ’Meet en Greet’ op locatie Rijnsburg van FloraHolland voor telers en handelaren. In de middag en avond presentaties in Lisse om veel roosgerela-

keukenroos.indd 28

16 (2015)

15-04-15 14:24

Achtergrond

Klokaanvoer roos krimpt op FloraHolland

2012-2014 tussen de acht en elf dagen vaasleven hadden. Rozen uit Nederlandse kassen floreerden in de wintermaanden acht dagen goed op de vaas. De rest van het jaar kon de consument twee weken genieten. Alle uitbloeitesten zijn gedaan na de standaard transportfase (vier dagen bij 8°C) en winkel-simulatie (twee dagen 20°C). Barendse legde het begrip VLIX uit aan de zaal met zo’n tachtig vakgenoten. De VaasLevenIndeX staat voor het percentage stelen dat zeven dagen vaasleven behaalt. Voor Nederlandse rozen gold in de eerdergenoemde tests een VLIX van gemiddeld 84%, maar in de winter haalden vier van de tien stelen de gestelde norm niet, ofwel een VLIX van 60. Per bedrijf en per cultivar zijn de verschillen groot, gaf Barendse aan. „Kwaliteit is geen toeval, maar het resultaat van een inspanning”, concludeerde hij daarom.

Module FloraHolland heeft samen met telers en WUR Glastuinbouw niet louter gekeken naar de uitbloeiresultaten. Ook bepalende factoren voor de kwaliteit zijn in kaart gebracht, zodat telers op hun bedrijf verbeteringen kunnen doorvoeren. Controle op temperatuur en vochtigheid in de koelcel is een punt en met klimaatsinstellingen kan je invloed uitoefenen op de kwaliteit van de rozen. Zo kunnen lange periodes van hoge luchtvochtigheid en te lang belichten nadelig zijn. Een teler merkte op dat dit geen nieuwe inzichten zijn. Het is volgens hem wel goed om er bewuster mee om te gaan. Ook rond feestdagen, als het prijstechnisch aantrekkelijk is om veel te oogsten. Een collega stelde dat gecontroleerde teelt en bewaring altijd het beste is. Als je wilt pieken in aanbod kan je de rozen beter goed bewaren, dan de productie middels hogere kastemperaturen en extra belichting laten pieken in een bepaalde periode. De relatie vaasleven, teeltkosten en kasklimaat willen FloraHolland en WUR graag in een soort module ’samenvoegen’, zodat de teler op zijn klimaatcomputer nog beter kan sturen op kwaliteit. De Rabobank en de VGB hebben reeds financiële ondersteuning toegezegd voor de ontwikkeling van zo’n module. Binnenkort gaan de betrokken partijen met telers in gesprek over de verdere invulling. Cees Hageman van veredelaar De 16 (2015)

keukenroos.indd 29

Ruiter Innovations stelde dat het goed is als alle ketenpartners hun verantwoordelijkheid nemen. De grootse impact op het uiteindelijke vaasleven heeft volgens hem de fase na de kwekerij.

Twisten Over kwaliteit valt niet te twisten. Dat bleek tijdens de presentaties en de onderlinge gesprekken van telers en handelaren. NoordEuropeanen vinden een week vaasleven belangrijk, Zuid-Europenen gaat het om het geefmoment. En wat is nou een goede roos? Een roos die open komt op de vaas? Of juist bijvoorbeeld de rode Rhodos die de handel waardeert omdat hij prima bestand is tegen transport en bewaring? Rhodos blijft hetzelfde van vorm en kleur, alsof hij van plastic is. Een roos uit het buitenland. Op de show in Lisse was er een grote boog van gemaakt waaronder bezoekers zich veelvuldig lieten fotograferen. Ook de rozen die met chocolade of verf behandeld waren, gingen veelvuldig op de foto. Een groot hart met honderden bloemen van de rode Red Naomi! was ook publiekstrekker. Over aanbod had de show dit jaar geen klagen. Er deden 55 kwekers mee, enkele tientallen meer dan vorig jaar, en die brachten 350 vazen met rozen naar Lisse. Een volle zaal met rozen. Het was een afspiegeling van het hedendaagse veilingaanbod, waarvan meer dan driekwart buiten Nederland geteeld is. Een vakjury en een handelsjury kozen uit

die inzendingen de prijswinnaars van 2015 (zie tabel). Tijdens de Meet en Greet in Rijnsburg waren zo’n 450 vazen, ruim 100 meer dan vorig jaar. Ook hier voor driekwart afkomstig van buitenlandse aanvoerders. FloraHolland vertelde dat er in Ecuador, Colombia, Kenia, Ethiopië en Nederland in totaal 9.000 ha roos is. Omdat de dollar de afgelopen maanden fors in waarde stijgt ten opzichte van de euro, stagneert uitbreiding in Afrika, maar daar zit wel de meeste groeipotentie. In Nederland is nu 310 ha roos. Dit jaar zal naar verwachting op hooguit 20 ha vervanging van het sortiment plaatsvinden. Nieuwkomers zijn de rode ’Red Eagle’ en ’Merry Me’ die op de show opvielen door hun specifieke, lichtrode kleur. De groengele Lemon Finess is eveneens recent aangeplant. Soms heeft hij rode bloemranden. Niet iedereen waardeert dat, bleek op de bijeenkomst. De recente, hoge klokprijzen bewijzen dat er toch vraag is naar de noviteit. Ook smaken verschillen. <

Prijswinnaars rozenshow Keukenhof 2015

Categorie

Cultivar Inzender

Roos Nederland

Pearl Avalanche+ Meijer Roses, Pijnacker

Roos Import

Confidential Mount Kenya Flowers

Vakprijs Keukenhof

Pearl Avalanche+ Meijer Roses, Pijnacker

VGB Awards: Roos Exclusief

Avalanche+ Meijer Roses, Pijnacker

Roos Testarossa

PureRoses Maria Rosa, De Lier

Roos Import Maritim

Timaflor, Kenia

15-04-15 14:24

Herkomst, detectie en bacterieziekten is onderzocht door PPO en PRI. ductschap Tuinbouw, schade kunnen zorgen.

Casper Slootweg en Jan van der Wolf, Wageningen UR Casper.slootweg@wur.nl

Drie voorbeelden van schade door bacteriën: Erwinia carotovora in cyclaam (grote foto), gevolge

n de bloemisterij kan een flink aantal bacterieziekten voorkomen, veroorzaakt door verschillende bacteriën (zie kader ’Bacteriën in de bloemisterij’). In een project, uitgevoerd door PPO en PRI en gefinancierd door het Productschap Tuinbouw zijn herkomst, detectie en mogelijke bestrijding van bacterieziekten onderzocht. Ziekteverwekkende bacteriën kunnen een grote variatie aan symptomen laten zien, waaronder natrot, kankers, bladvlekken en dwerggroei. Bacterieziekten zijn vaak erg besmettelijk en

planten rondom een zieke plant raken dan ook snel besmet. Maar bacteriën kunnen ook lang in de plant aanwezig zijn zonder zichtbare symptomen.

In kasgeteelde paprika heeft Wageningen UR Glastuinbouw de herkomst van besmettingen met pectobacterium- en dickeyabacteriën (voorheen erwinia) onderzocht. Deze bacteriën kunnen ook in de bloemis-

Advies

Voorkomen is beter dan genezen Omdat de werking van genoemde middelen en methoden (nog) niet optimaal is, zal ingezet moeten worden op het voorkómen en beheersen van bacterieziekten. Een goede toepassing van de volgende ’tien geboden’ kan veel ellende voorkomen: 1. Weet welke bacterieziekten in uw gewas kunnen voorkomen. 2. Gebruik gezond plantmateriaal. 3. Voorkom beschadiging plantmateriaal.

6. Laat diagnose stellen van zieke planten. 8. Werk niet in een nat gewas en voorkom contactbesmettingen door mens en dier. 9. Zorg voor een goed groeiend gewas. 10. Instrueer al uw medewerkers.

bacterie.indd 30

terij voorkomen. De bacteriën blijken al in het water op de kwekerij aanwezig te kunnen zijn en overleven ook goed in grond en op oppervlakten. Dit maakt insleep via schoeisel, kleding en machines tot een belangrijk risico. Daarnaast kunnen bacteriën letterlijk ’aan komen waaien’, met stof of minuscule waterdeeltjes (aerosolen). In de buitenteelt van prunus zijn ziekteverwekkende bacteriën (Xanthomonas arboricola pv. Pruni en Pseudomonas syringae pv. Morsprunorum) aangetoond op onkruidspuitkappen, laarzen, snoeischaren, het doek van het containerveld en buiten- én binnenzijde van beregeningsystemen. Ook op vliegen op vangplaten tussen besmette prunusplanten zijn ze gevonden.

Latente besmetting Een latente besmetting is een groot risico. Het is mogelijk dat bacteriën met het uitgangsmateriaal meekomen, zonder dat symptomen zichtbaar zijn. Ook kan door latente besmetting insleep lang onzichtbaar blijven, zodat later lastig is na te gaan waar deze vandaan kwam. In sedum is onderzocht of latente besmettingen met erwinia betrouwbaar zijn aan te tonen. Hiervoor is, onder andere, gebruikt gemaakt van een door PRI ontwikkelde methode waarmee het plantmateriaal onder 16 (2015)

14-04-15 15:53

foto’s: WUR GlAstUinboUW

Achtergrond Agrobacterium tumefaciensWaardplanten: o.a. achillea, aster, chrysant, dahlia, gladiool, gypsophila, phlox, roos, argyranthemum, lobelia.

carthamus, gerbera, impatiens, tagetes, leeuwenbek, chrysant, coreopsis, echinacea, rudbeckia, galliardia.

Pseudomonas syringae Dickeya soorten Waardplanten: sedum, chrysant, delphinium, dianthus, eryngium, freesia, helianthus, hyacint, iris, muscari, solanacea, begonia, dahlia.

Pectobacterium soorten Waardplanten: o.a. carthamus, delphinium, freesia, nigella, gypsophila, hosta, caladium, iris, sedum, zantedeschia.

Pseudomonas soorten Waardplanten: antirrhinum, chrysant, krokus, echinacea, asclepias, rudbeckia, myosotis, zantedeschia, heliopsis, pentas, primula, salvia, delphinium, phalaenopsis,

Waardplanten: o.a. trekheesters, prunus, aconitum, delphinium, forsythia, roos, syringa (’het zwart’)

Rhodococcus Waardplanten: o.a. dahlia, gladiool, phlox, veronica, lelie, acanthus, dahlia, iberis

Xanthomonas soorten Waardplanten: Anemone coronaria, delphinium, primula, helleborus, asclepias, rudbeckia, papaver, pioen, akelei, canna, heuchera, hibiscus, hypericum, iberis, pelargonium, ranonkel, erysimum, anthurium, prunus, begonia, hyacint.

te foto), gevolgen van Dickeya dianthicola in

vacuüm wordt gebracht. Uit dit onderzoek blijkt dat er bij de vacuümmethode niet meer infecties aangetoond worden dan bij (’klassieke’) verrijking van plantenextracten in een groeimedium. De aanwezigheid van een erwiniavariant, namelijk Dickeya dianthicola in planten met symptomen kon met twee toetsen (TaqMan en xTag) goed worden aangetoond. Verdachte planten, die rondom zieke planten stonden bleken schoon. Echter, een aantal jonge planten dat elders op het perceel stond en er gezond uitzag, bleek besmet te zijn. Blijkbaar is dat al vroeg in de teelt ontstaan.

afweermechanisme van de plant; ze maken hem weerbaarder tegen ziekten en plagen. Dit worden elicitors genoemd. Ze zijn met name voor beheersing van bacterieziekten interessant, omdat antibiotica (bacteriedodende middelen) geen toelating kennen voor gewassen. Zo’n geïnduceerde weerstand is niet specifiek en kan een effect hebben op zowel schimmels, bacteriën en virussen. Elicitors hebben geen direct effect op de bacterie, zodat geen resistentie kan ontstaan. Het tijdstip van toediening is echter vaak lastig en bescherming wordt vaak pas enige tijd na toediening verkregen.

Diverse maatregelen

Antagonisten en fagen

Besmetting blijkt vaak al met het uitgangsmateriaal mee te komen. Een betrouwbare leverancier kan dit risico verminderen. Gebruik bij eigen vermeerdering alleen partijen waar geen enkele zieke plant in voorkomt. Selectie van visueel gezonde planten is echter niet voldoende in verband met mogelijke latente besmetting. Zorg ook voor goede hygienemaatregelen op het bedrijf om insleep te voorkomen. Maak hiervoor een plan en zorg dat al het personeel zich daaraan houdt. Wees ook alert op de omgeving; houd contact met de buren, controleer de siertuin en verwijder onkruid rondom de kas of het perceel. Verschillende stoffen stimuleren het

Bacteriële antagonisten zijn de natuurlijke vijanden van de schadelijke bacteriën. Het principe is dat een ’goede’ bacterie voorkomt dat planten worden aangetast, door bijvoorbeeld afscheiding van bepaalde stoffen. Voorbeelden van bacteriële antagonisten zijn Bacillus thuringiensis, Pseudomonas fluorescens en Serratia plymuthica. Waarschijnlijk zal resistentie tegen bacteriële antagonisten niet snel optreden. Toelating van dit soort middelen verloopt moeizaam. Bacteriofagen zijn virussen die zich vermeerderen in een bacterie waardoor deze van binnenuit oplost. Om te overleven hebben de fagen goede milieuomstandigheden en

16 (2015)

bacterie.indd 31

groeiende bacteriën nodig. Een nadeel van bacteriofagen is dat ze erg bacteriespecifiek (tot op stamniveau) zijn. Ook kunnen bacteriën resistent raken tegen bacteriofagen. Het maken van een goede formulering is voor bacteriofagen niet gemakkelijk.

Fysische methoden Er zijn verschillende fysische methoden om bacteriën te doden of de plantweerbaarheid te verhogen. De bekendste zijn behandelingen met warm water of hete lucht. Er zijn proeven gedaan met een warmwaterbehandeling van sedum; deze methode lijkt perspectief te bieden om te komen tot gezond uitgangsmateriaal. De plantweerbaarheid kan ook worden verhoogd met fysische methoden op basis van licht(-kleur). Een plant kan onder invloed van omgevingsfactoren zoals licht namelijk bepaalde stoffen aanmaken, waardoor schadeverwekkers de plant niet weten binnen te dringen. Water dat ontstaat na een elektrolyseproces van water met keukenzout, waarbij chloorverbindingen ontstaan, is slechts geschikt voor uitwendige ontsmetting. In de praktijk worden vaak bespuitingen met koper uitgevoerd om bacterieziekten te bestrijden. De werkzaamheid van dit middel is echter tijdelijk. Bacteriën kunnen ook resistent raken voor koper. <

14-04-15 15:53

Bundeling van vermogen biedt kansen

Ank van Lier

uurzame energiebronnen als zonne- en windenergie spelen een steeds grotere rol in onze elektriciteitsvoorziening. Hierdoor wordt het risico op onbalansproblemen, waarbij een tekort aan elektriciteit ontstaat, ook groter. Als het even niet waait en bewolkt is, kan logischerwijs ook minder elektriciteit worden opgewekt. Om vraag en aanbod van elektriciteit in balans te houden, vertrouwt netbeheerder TenneT enerzijds op de marktwerking, anderzijds wordt ook elektrisch vermogen gecontracteerd. Voor veel tuinders met WKK’s is handelen op de onbalansmarkt al heel normaal. „Wanneer je geen contract hebt met TenneT spreken we van passieve deelname op de onbalansmarkt”, zegt Willem Bijlsma, directeur van Tenergy Services. „Als tuinder bepaal je dan, op basis van een actuele door TenneT verstrekte voorspelprijs per minuut, of je je WKK op- of afregelt. Deze minuutprijs geeft een indicatie of er een teveel of een tekort aan elektriciteit is.”

Om zeker te zijn dat bepaalde partijen elektriciteit inbrengen op de onbalansmarkt, contracteert TenneT ook ieder jaar een bepaalde hoeveelheid elektrische vermogen; het zogeheten regelvermogen. Hierbij wordt vooral een beroep gedaan op grotere energiebedrijven. Individuele glastuinders zijn doorgaans een te kleine partij. Desondanks speelt de glastuinbouw wel een bepaalde rol op de regelmarkt. Via het onbalans-stuurplatform van Tenergy kunnen telers namelijk wel anticiperen op de ’statussen’ die TenneT verstrekt. „Wanneer TenneT een beroep doet op het gecontracteerde regelver-

Noodvermogen 2.indd 32

mogen, kunnen telers op basis van de eerder genoemde minuutvoorspelprijs besluiten om hun WKK in te schakelen of op- of af te regelen”, vertelt Bijlsma. „Op deze manier kunnen ze wellicht meeliften op de hogere prijs als gevolg van het stroomtekort dat op dat moment bestaat. Maar een garantie is er niet; het is afwachten wat de werkelijke afrekenprijs wordt. Tennet bepaalt de afrekenprijzen per kwartier namelijk achteraf; dit kan positief of negatief uitpakken. Dat is een obstakel bij deze vorm van passieve deelname aan de onbalansmarkt.”

AgroEnergy werkt op dit moment aan een pilot om het voor tuinders mogelijk te maken hun regelvermogen te contracteren, zodat zij ook actief kunnen handelen op de regelmarkt. „We willen het flexibele elektrische vermogen van meerdere tuinbouwbedrijven bundelen, om zo regelvermogen te kunnen inbieden bij TenneT”, zegt Fieke Rijkers, hoofd productontwikkeling bij AgroEnergy. „Doordat de ondernemer in staat is zijn WKK flexibel op- of af te regelen binnen zijn draaiperiode, moet hij meer rendement kunnen halen uit zijn WKK. Voor het gecontracteerde regelvermogen garandeert TenneT een bepaalde prijs; de tuinders krijgen dus niet de reguliere verrekenprijzen die gelden voor onbalans.” De pool voor regelvermogen gaat waarschijnlijk vanaf 1 augustus 2015 draaien. Op dit moment wordt een eerste pilot uitgevoerd bij een teler. „Vooral een snelle communicatie en snel kunnen schakelen zijn een must. Als TenneT een signaal afgeeft, moeten we binnen 30 seconden kunnen reageren met een op- of afregelactie. Omdat de

WKK’s al draaien, is snel opschakelen geen probleem. Toch ligt hier qua automatisering en aansturing een flinke uitdaging.”

Met de reguliere onbalanshandel en het gecontracteerde regelvermogen kan TenneT de elektriciteitsmarkt in 99% van de gevallen in balans houden. Ontstaan er echte grote problemen, bijvoorbeeld bij uitval van een elektriciteitscentrale, dan komt het noodvermogen in beeld. „Noodvermogen is vermogen dat TenneT contracteert om grote onbalans op het elektriciteitsnet weer ’recht te trekken’”, verklaart Hendrik Koetsier, oprichter van Energie365. Dit bedrijf bundelt het flexibele vermogen van bedrijven en biedt dat aan als noodvermogen aan TenneT. „Hiervoor kunnen noodaggregaten of WKK’s worden ingezet die in principe stilstaan. Deze worden op verzoek van TenneT aangezet. Dit vermogen moet elk moment in het jaar beschikbaar zijn. Gemiddeld wordt dit noodvermogen enkele keren per maand aangesproken en de afroepperioden zijn doorgaans kort.”

TenneT schrijft jaarlijks een tender uit voor het contracteren van 350 MW opschakelbaar noodvermogen. De netbeheerder vraagt hierbij een hoge beschikbaarheid van 97% en een afroeptijd van tien minuten. Hier staat tegenover dat het contracteren van noodvermogen in financieel opzicht zeer interessant kan zijn, benadrukt Koetsier. „TenneT betaalt een beschikbaarheidsvergoeding, die doorgaans zeer de moeite waard is. Hoe hoog deze precies is, hangt af 16 (2015)

14-04-15 15:53

Foto: JoeF SleegerS

van de inschrijvingen op de tender. Maar gemiddeld kun je uitgaan van ruim € 10.000 per MW per jaar. Daarbij wordt de prijs vooraf vastgelegd; je krijgt als ondernemer dus een stukje zekerheid.” Naast dit vaste tarief ontvangt de teler ook een variabele vergoeding voor de geleverde elektriciteit. „Het leveren van noodvermogen kan dus zeer lucratief zijn; vooral als je anders niets zou verdienen aan een WKK.”

Pilots met energiebundeling De tuinbouw is nog nauwelijks actief op de markt voor noodvermogen; de meeste telers opereren op de dagmarkt. Nu er door de verslechterde marktomstandigheden steeds meer WKK’s stil komen te staan, kan noodvermogen wellicht wel kansen bieden. Energie365 bekijkt daarom de mogelijkheden om het flexibele elektrische vermogen van meerdere tuinbouwbedrijven te bundelen en dit in te bieden op de markt voor noodvermogen. „We doen dit al met bedrijven die beschikken over noodaggregaten; wellicht liggen hier ook kansen voor WKK’s”, geeft Koetsier van Energie365 aan. „De insteek is om het vermogen van meerdere tuinders te bundelen, om zo aan de door TenneT vereiste 20 MW te komen. Op deze manier kan 16 (2015)

Noodvermogen 2.indd 33

met WKK’s die weinig tot geen draaiuren maken toch geld worden verdiend.” Er zijn wel mitsen en maren. Zo moet noodvermogen jaarrond beschikbaar blijven voor TenneT en mag dit vermogen niet worden ingezet op de onbalans- of de APX-markt. „En in piekperioden hebben veel telers hun WKK-vermogen zelf nodig, waardoor het contracteren van noodvermogen voor hen geen optie is”, zegt Bijlsma. Energie-analist Remco Wiegmink van NIFE voegt toe dat het leveren van noodvermogen sowieso geen optie is voor belichtende tuinders. „De kans is immers reëel dat het noodvermogen wordt afgeroepen op momenten dat je de elektriciteit zelf nodig hebt. Ook is het goed mogelijk dat je op dat moment geen warmtebehoefte hebt. En de luchtramen openzetten, om de warmte kwijt te raken, is ook zonde.”

Stilstaande WKK benutten? In theorie is het dus mogelijk om stilstaande WKK’s te contracteren voor noodvermogen. Het is echter de vraag of dat economisch interessant is. Tenergy-directeur Willem Bijlsma denkt van niet. „Je hebt al zoveel vaste kosten, bijvoorbeeld voor de gascapaciteit en voor het transport, dat een groot deel van de meerwaarde hierdoor wordt

’weggesnoept’. Dat zie ik ook bij telers die aan de slag gaan met aardwarmte, en hun WKK op een zijspoor zetten. Slechts weinigen zetten deze WKK nog in op de onbalansmarkt. En ik betwijfel of noodvermogen een groot verschil zal maken ten opzichte van de reguliere onbalanshandel.” Fieke Rijkers van AgroEnergy sluit zich daarbij aan. Zij ziet meer kansen in het gebundeld aanbieden van regelvermogen. „De markt voor regelvermogen biedt qua inkomsten meer zekerheid dan wanneer je zonder contract op de onbalansmarkt reageert. Dit kan voor telers een realistische manier zijn om extra geld te verdienen, bovenop de langetermijn-sparkspread en APX-handel.” <

In het kort -

14-04-15 15:53

Teelttips ZOmerblOemen

Onkruidbestrijding blijft een groot aandachtspunt. Er wordt veel gesproken over mogelijkheden, maar te weinig over de moeilijkheden. Bij chemische onkruidbestrijding kun je het eigenlijk alleen maar fout doen. Als je het doet loop je kans op schade. Als je het niet doet, heb je kans op onkruid. Probeer dus bij de start alles echt goed te doen. Zorg voor

GladiOOl Op humusarme en kalkrijke gronden kan zich een geel gewas ontwikkelen. Wanneer het jonge blad en de aar geel kleuren, terwijl het oude blad groener is, dan is er waarschijnlijk sprake van ijzergebrek. Het gebrek is tijdens de teelt op te heffen, maar de

Chrysant CO2

Vanaf maart is CO2 de beperkende groeifactor. Tijd dus om uw CO2voorziening na te lopen. Belangrijk punt is hoeveel kg CO2 u per ha per uur kunt doseren. Bij navraag bij bedrijven blijken de verschillen groot te zijn, deze variëren van 90 tot

Teelttips-Schoffelen_nw.indd 34

PiOen

de optimale omstandigheden, hoe bewerkelijk dit ook is en voer dit in het juiste stadium van het gewas uit. Bodemherbiciden dus voor opkomst. De zogenoemde LDS-systemen zijn eigenlijk allemaal gevaarlijk. Dit systeem gaat er vanuit dat de plant sterker is dan het onkruid. In de bloementeelt zijn eigenlijk geen goed uitvoerbare en veilige systemen voor handen. Vrijwel

altijd zal er sprake zijn van een compromis. Als deze systemen dus worden toegepast, wees dan zeer secuur en ga er niet vanuit dat het vanzelf goed gaat, want er bestaat geen goed uitgetest en veilig systeem voor onze gewassen.

kans op bladverbranding is groot bij een relatief grote hoeveelheid ijzermeststof. Beter is het om de ijzermeststof preventief toe te dienen. Bemest voor opkomst 15-25 liter ijzerchelaat (EDDHA) per ha, bijvoorbeeld Ferritrac. Wanneer na opkomst wordt bemest, dan moet de meststof tussen het beregenen door gespoten

worden, zodat de meststof niet de kans krijgt zich aan het blad te hechten.

250 kg. Het mag duidelijk zijn dat dit verschillen in oogstgewichten geeft, en kilo’s per m2 is omzet in de chrysant. 1 kilo chrysant is bijna 4 euro omzet per m2. Zit u ruim onder de 150 kg CO2 per hectare per uur die u kunt doseren, dan is bijkopen van zuivere CO2 voor de zomermaanden te overwegen. De kosten hiervan bedragen een kleine euro per m2 en worden ruimschoots terugverdiend door de extra productie. Als u beschikt over ruim

Henk van den Berg Teelt- en Bedrijfsadvies, 0252-340301

De storm van twee weken geleden heeft opkomend blad beschadigd, zeker bij de soorten uit de groep van boerenpioenen en de Corrols, die vroeger opkomen. De schade zal waarschijnlijk vrijwel onvindbaar herstellen. De kans is echter groot dat de gevoeligheid voor Botrytis door deze beschadiging dit jaar veel groter zal zijn. Zeker als de beschadiging is gecombineerd met lichte schade door de nachtvorst, is extra bescherming van de gewassen wenselijk. Gebruik naast de gebruikelijke middelen tevens ongeveer 2 gr bitterzout per liter spuitvloeistof om blad harder/ weerbaarder te maken. Doe dit de komende weken omdat de meeste gewassen buiten nu gaan groeien. Henk van den Berg Teelt- en Bedrijfsadvies, 0252-340301

pyrethroïden als Decis en Sumicidin Super worden ingezet, maar eigenlijk zijn er geen chemische opties die afdoende werken.

Soms komen de in mei buiten geplante gladiolen voor een deel niet op. De made van de bonenvlieg heeft dan het groeipunt uitgehold of geheel weggevreten. Soms is de made nog in het aangevreten groeipunt

aanwezig. De bonenvlieg zet de eitjes bij voldoende hoge temperatuur in pas bewerkte losse grond af. De made voedt zich vervolgens met het groeipunt. Om dit te voorkomen moet de grond pas vlak voor het planten worden bewerkt. Direct na het planten moet de grond licht worden aangedrukt. Tegen de vliegen kunnen

voldoende CO2 kan er echter ook nog veel fout gaan. Loop op uw bedrijf de volgende punten na. ■ Zorg voor een goede verdeling van de CO2. Zijn uw CO2-darmen aan vervanging toe, dan is het nu de tijd om dit te doen. ■ Controleer bij hard plastic darmen of de doseergaatjes niet dicht zitten. Vorig jaar was dit bij een bedrijf aan de hand. ■ Gaat alle CO2 de kas in, of gaat een gedeelte door de schoorsteen naar

buiten? Als dit laatste het geval is, dan kan een grotere ventilator mogelijk een oplossing bieden. ■ IJk regelmatig uw CO2meter, deze wijkt nogal eens af. Met name een afwijking naar boven – meer meten dan de werkelijkheid – kan productietechnisch vervelend zijn. ■ Stel uw doseerniveau in op 1.000 tot 1.200 ppm. In de praktijk zal dit voor de komende maanden betekenen dat u continu doseert. Tot slot: nu de teruglever-

vergoedingen voor elektra mager zijn, wordt nogal eens overgeschakeld naar doseren met de ketel in plaats van de WKK. Bij doseren met de ketel komt u vaak op lagere doseerniveaus uit, of de buffertank zal bij gelijke doseerniveaus sneller vol zitten. Bij kWh-prijzen van 4 cent is het daardoor al snel interessant om terug te leveren.

DLV Bloembollen, 0252-688541

René Corsten, DLV Plant 06-53374539 16 (2015)

14-04-15 15:53

Schoffelen

alstroeMeria Jonge aanplant Bij diverse bedrijven is of wordt geplant. Weefselkweekplanten zijn vaak uniformer dan gestekte planten, minder snel generatief en splitsen gemakkelijker. Ten opzichte van gestekte planten zie je dat met weefselkweekplanten minder moeite nodig is om gewas op te bouwen. Gestekte planten zijn generatiever en splitsen minder snel. Vooral bij jonge planten is een actief klimaat belangrijk, zodat de planten niet in de stress raken als de VPD of kastemperatuur stijgt. Het wortelgestel kan zeker bij weefselkweekplanten achterblijven in ontwikkeling. Gestekte planten ontwikkelen juist eerst ondergronds. Let daarom goed op de

Freesia Grondkoeling Overdag loopt de kas- en grondtemperatuur nu gemakkelijk op. Op de vakken waar de knop gevormd moet worden, zal koeling noodzakelijk zijn. Wel is het zo dat de nachten vrij koud zijn, waardoor in de nacht de grondtemperatuur makkelijk kan wegzakken. Het is in de beginfase van de koeling dan ook altijd lastig met het starten van de koeling. Top overdag alleen de hoge temperatuur van de grond af. Start rond 10.30 uur met het koelen en koel in de middag niet te lang door. Stop met koelen rond 15.00-15.30 uur. De slangen bevatten nog koud 16 (2015)

Teelttips-Schoffelen_nw.indd 35

instellingen zoals minimumraam luw (3 cm of meer bij een buitentemperatuur boven 6-8°C), P-band luw (4-8°C afhankelijk van buitentemperatuur). Probeer gebruik van de windzijde nog uit te stellen, vooral om CO2 en VPD in de hand te houden. Vooral bij laag CO2 neemt de kans op stress snel toe. Scherm tevens op tijd om stress te voorkomen. Boven 600 umol PAR neemt fotosynthese nauwelijks toe. Optimaal is een coating boven jonge planten op het kasdek die 10-15% licht wegfiltert en diffuus maakt. Probeer met de watergift de wortelgroei en gewasontwikkeling te stimuleren. Dit betekent beperkt watergeven op donkere dagen (maximaal 1 l/dag) en op

zonnige dagen een extra gift om ook het kasklimaat te verbeteren (2 l/dag). Immers kan een gewas blijven verdampen, dan blijven VD en temperatuur beter in de hand. Een lage giftEC van 1,0 mS stimuleert gewasontwikkeling, een wat hogere EC is nodig zodra het gewas tegen de eerste snee aan zit. Start bij weefselkweekplanten tijdig met uitdunnen van jonge scheuten, anders verstikken de potentiële bloemtakken. Breek bij gestekte planten juist tijdig knoppen uit scheuten met vroegtijdige bloemontwikkeling. Dit stimuleert lengtegroei en rhizoomontwikkeling.

water. Als u te laat stopt met koelen, zal de grondtemperatuur in de ochtend te laag de nacht uitkomen. Door wisselende grondtemperaturen is de kans op duimvorming duidelijk groter, dan bij minder wisselende grondtemperaturen. Zorg dat de grond goed wordt afgedekt met houtmot en styromull. De grondtemperatuur blijft dan beter stuurbaar dan zonder deze afdekking. Gebruik in deze periode een wat hogere watertemperatuur van rond 10-11°C om de grondtemperatuur te verlagen. Dit vermindert eveneens de kans van te lage temperaturen.

Planten worden lager in temperatuur dan de kastemperatuur. Zorg dat het scherm ongeveer 1-1,5 uur voor zon onder sluit, zodat de planten minder snel afkoelen. Vaak wordt gereageerd op buiten- en kastemperatuur en is een lage kastemperatuur gewenst om de bloeisnelheid te verminderen. Zoals gemeld kan dan de planttemperatuur zakken en zodoende onder de dauwpunttemperatuur van de kas komen. Hierdoor kan condensatie op bloemen en het gewas ontstaan. Behalve goede klimaatregeling kan voorbehoedend bestrijden helpen om geen problemen te krijgen. Voor de betrouwbaarheid van het gewas is het van belang om pokken te voorkomen.

Botrytis/pokken In dit jaargetijde is het belangrijk bedacht te zijn op de vorming van pokken. Nevelige nachten worden afgewisseld door heldere nachten met veel uitstraling.

Marco de Groot, Flori Consult Group, 06-54695274

www.pronkconsultancy.nl Hans Pronk (06-21231991)

Kees van egmond kees@kees-ineke.nl

Mopperen ’Ik kom twee pallets hoezen afleveren!’ Ik had het al gezien aan het logo op de zijkant van zijn truck. Oké, dat is mooi! Er is er eentje voor de tuin hiernaast, de ander kun je lossen en die daar (ik wijs naar een pallet met dozen in de hoek) mag je meteen opladen. ’Daar weet ik niks van hoor’, bromt hij. ’Dan ga ik eerst even bellen.’ Iedereen maakt fouten. Daar kunnen we kort over zijn. En de een heeft meer fouten nodig om ervan te leren dan de ander. Die ruimte moeten we elkaar dan ook maar geven. Van vergeven is nog nooit iemand minder geworden. Doe je dat niet dan is de wereld al gauw te klein. Ontstaan er ruzies, worden er conducteurs geslagen of vliegen landen elkaar in de haren. Maar, eerlijk is eerlijk, het valt niet altijd mee. Wij hebben bijvoorbeeld voor de derde maal in een paar jaar tijd problemen met onze bloemenhoezen. Eerst zaten ze aan elkaar geplakt, waarschijnlijk doordat ze verkeerd in de doos lagen. Oké, kan gebeuren. Er werd beterschap beloofd, de volgende keer anders verpakt en het probleem was opgelost. Maar helaas bleek al snel dat er bij een volgende zending iets mis was met de bedrukking. De verf op of een versleten rol gebruikt bij de productie? Geen idee, maar er moest weer aan de bel worden getrokken. Excuses, uiteraard aanvaard. En een paar dozen gratis bij de volgende bestelling. Goed, we konden weer verder. Toen, een ruime maand geleden, er was net een nieuwe bestelling van 150.000 stuks afgeleverd, wéér problemen. Hoezen die met vijf tegelijk van de scheurrand afvielen. Bundels die niet recht op elkaar zaten. En in plaats van netjes dubbel gevouwen in een passende doos lagen de hoezen met krullende zijkanten in een te smal exemplaar. Hoe lang van geduld moet je zijn als tuinder? De maat was vol. De fabrikant werd ondubbelzinnig te verstaan gegeven dat er nu echt een grens was gepasseerd. Dat werd, gelukkig, volmondig toegegeven. Hoezen zouden worden teruggehaald en uitgezocht. Zo gezegd, zo gedaan. ’En’, vraag ik, ’mag je ze meenemen?’ Hij knikt mopperend. ’Als ze dat nou gewoon ook meteen tegen me zeggen. Dit kost allemaal weer tijd. Maar er gaat daar wel meer fout.’ Ik schiet haast in de lach. Hoe kan hij het zeggen...

14-04-15 15:53

Nieuws

Het net sluit zich rond neonicotinoïden Neonicotinoïden komen als werkzame stoffen steeds meer onder vuur te liggen. Wetenschappers blijven elkaar tegenspreken op hun effect op bijen en andere insecten. Natuurorganisaties sturen aan op het verbod van neonicotinoïden, waar politici steeds gevoeliger voor lijken. Nieuw onderzoek naar de effecten van neonicotinoïden baart staatssecretaris Dijksma van Economische Zaken zorgen (zie kader). De bewindsvrouw verzoekt Eurocommissaris Andriukaitis het EASAC-rapport zo snel mogelijk te laten beoordelen door de Europese autoriteit voor de voedselveiligheid (EFSA). Dan is te bezien of deze nieuwe wetenschappelijke studie moet leiden tot het intrekken van de goedkeuring van neonicotinoïden als werkzame stof in gewasbeschermingsmiddelen. Bovendien heeft de bewindsvrouw het College voor de toelating van gewasbeschermingsmiddelen en biociden (Ctgb) verzocht op basis van het EASAC-rapport de toelating van neonicotinoïden in Nederland te herbeoordelen. Ze wil snel antwoord, waarop ze zal bepalen of toelatingen van middelen worden ingetrokken.

Naar de rechter Natuur & Milieu en Greenpeace wachten dit nieuwe verzoek aan Ctgb niet af. Zij willen via de rechter het Ctgb dwingen om een beslissing te nemen over neonicotinoïden. Volgens Natuur & Milieu en Greenpeace stelt het Ctgb behandeling van bezwaren steeds uit. De bezwarencommissie van het Ctgb heeft de milieuorganisaties op 8 april laten weten dat de hoorzitting over neonicotinoïden voorlopig niet plaatsvindt. Ze willen dat het College voor beroep van het bedrijfsleven het Ctgb dwingt tot het stellen van een beslissingsdeadline. „Deze bestrijdingsmiddelen zijn zeer schadelijk voor bijen, zweefvliegen en vlinders. Zonder deze insecten geen bestuiving van voedsel, wat de voedselproductie in de problemen brengt. Dat verbod moet er dus komen, en wel nu meteen”, aldus de milieuorganisaties.

Tegengeluiden Tegengeluiden zijn ook te horen, onder meer van entomoloog Galen Dively aan de universiteit van Maryland. De neonicotinoïde imidacloprid heeft bij normaal gebruik een verwaarloosbaar effect op bijen.

REDACTIE Schipholweg 1, Postbus 9324, 2300 PH Leiden e-mail: bloemisterij@hortipoint.nl www.vakbladvoordebloemisterij.nl

1615neonicotinoiden.indd 36

Uit een op 8 april gepubliceerd rapport

nu toe gedacht. Met name bestuivende

daarmee de geïntegreerde gewasbescherming. Het uitgebreide EASAC-rapport

Dat is de uitkomst van een experiment met bijenkolonies, dat de afgelopen drie jaar plaatsvond aan de Amerikaanse universiteit. „Het is dan ook zo goed als onwaarschijnlijk dat het gif de enige oorzaak is van de bijensterfte die in veel landen wordt waargenomen”, stelt Dively. <

UITGEVER BDUmedia Afdeling Vak- en Publieksmedia Postbus 67, 3770 AB Barneveld, tel 0342-49 42 63, fax 0342 41 31 41 Uitgever: Wiljo Klein Wolterink MBA Verkoopleider: Ron van de Hoef, e-mail: r.v.d.hoef@bdu.nl

Colofon

Directeur Elbert van den Berg Secretariaat Linda Laman 071-56 59 678 Alice Hoogenboom 56 59 679 Hoofdredacteur Elbert van den Berg 071-56 59 678 Eindredacteur Jenny Mostert 071-56 59 633 Vakredactie Politiek en economie Quincy von Bannisseht 56 59 637 Peter van Leth 56 59 688 Markt en afzet Arie-Frans Middelburg 56 59 687 Cindy van der Zwet 56 59 630 Teelt en techniek Hans Neefjes 56 59 638 Joef Sleegers 56 59 642

Schadelijker dan gedacht

Bureauredactie Carolyne de Vries Lentsch, Jolanda de Wekker Webredactie Erik Rotteveel Vormgeving Diseno Vormgeving Fotografie Gerdien de Nooy Freelancers Gert van den Berg, Hermen de Graaf, Bernadette Hoefsloot, Harmen Kamminga, Ank van Lier, Astrid Zoumpoulis-Verbraeken

ABONNEMENTENSERVICE Mutaties en bezorging Abonnementen kunnen op elk gewenst tijdstip ingaan. Opgave via vakbladvoordebloemisterij.nl of bij de abonnementenservice. Abonnementen lopen automatisch door, tenzij uiterlijk twee maanden voor vervaldatum bij de abonnementenservice wordt opgezegd. Dit kan schriftelijk, telefonisch of per e-mail. Ook voor informatie over een lopend abonnement en klachten over de bezorging kunt u contact opnemen met de abonnementenservice, BDUmedia, afdeling Vak- en Publieksmedia, Postbus 67, 3770 AB Barneveld. Op werkdagen is de abonnementenservice telefonisch bereikbaar van 8.30 uur tot 14.00 uur op 0342-494844, e-mail: abonnementen@bdu.nl. Prijzen Jaarabonnement: € 349,60. Studenten 25% korting; 65 plussers 15% korting. Jaarabonnement Europa: € 449,65 (België: € 377,70). Jaarabonnement buiten Europa: € 466,50. Genoemde prijzen zijn inclusief 6% btw en verzendkosten. ADVERTENTIE-EXPLOITATIE Verkoopleider: Ron van de Hoef, 0342 - 494263, 06 - 51806325, e-mail r.v.d.hoef@bdu.nl Media-adviseur: Gert-Jan Bloemendal, 0342-494807 e-mail: g.bloemendal@bdu.nl

Vakblad voor de Bloemisterij is een wekelijkse uitgave van de Stichting Vakinformatie Siergewassen en BDUmedia, Vak- en Publieksmedia. Uitgever en auteurs verklaren dat dit blad op zorgvuldige wijze en naar beste weten is samengesteld, evenwel kunnen uitgever en auteurs op geen enkele wijze instaan voor de juistheid of volledigheid van de informatie. Uitgever en auteurs aanvaarden dan ook geen enkele aansprakelijkheid voor schade, van welke aard ook, die het gevolg is van handelingen en/of beslissingen die gebaseerd zijn op bedoelde informatie. Lezers wordt met nadruk aangeraden deze informatie niet geïsoleerd te gebruiken, maar af te gaan op hun professionele kennis en ervaring en de te gebruiken informatie te controleren. Alle rechten voorbehouden. Niets uit deze uitgave mag worden verveelvoudigd, opgeslagen in een geautomatiseerd gegevensbestand of openbaar gemaakt in enige vorm of op enige wijze, hetzij elektronisch, mechanisch, door fotokopieën, opnamen of enige andere manier, zonder voorafgaande toestemming van de uitgever. Algemene voorwaarden: op alle aanbiedingen, offertes en overeenkomsten van BDUmedia B.V. zijn van toepassing de voorwaarden, welke zijn gedeponeerd ter Griffie van de Arrondissementsrechtbanken en de KvK.

Druk: BDU Media

16 (2015)

15-04-15 12:01

Kasgenoten

A genda Binnenland Praktijkdag Excelleren in leiderschap, Close to zero: de emissierace, Bleiswijk,

land, Bleiswijk. Info: www.greenportwo.nl Dutch Lily Days, open dagen bij zestien

Najaarsbeurs Floralis, Boskoop. Info: www.floralisboskoop.nl Plantarium, vakbeurs voor de boom kwekerij. Info: www.plantarium.nl

LTO Glaskracht Nederland Spuitwaterdemonstratiedag, Dinteloord, Kantinebijeenkomst Het Nieuwe Telen

FOTO: PeTer van LeTh

ties. Info: dutchlilydays.nl Flower Trials, regio Aalsmeer, West

Leeftijd: 31 jaar Bedrijfsnaam: Niels Jonker Flowers&More Plaats: Heerhugowaard Teelt: tulpen, pioenen, lelies, iris en zonnebloemen Oppervlakte: 0,7 ha glas, 3,5 ha buitenteelt

Niels Jonker Wat een chic plastic visitekaartje. Bewust?

17.00 uur.

„Zeker. Sowieso presenteert een plastic visitekaartje veel beter dan een papieren en het

Hortensia goes USA, buitenlandbe zoek naar Amerika. Tuinplantendag, locatie nog niet bekend. Info: www.ltoglaskrachtnederland.nl

het tot meer bloemaankopen, als ze alleen maar bellen schiet je er nog niks mee op.”

Waar staat More voor in Flowers&More? „Dat is tweeledig. Ik bedoel er mee dat ik ook diensten kan leveren naast bloemen.

Keukenhof productpresentaties Heeft u nog meer hobby’s? calla, zomerbloemen.

„Ik mountainbike graag met vrienden, met wie ik ook graag een biertje pak.”

heester, t/m begin mei snijhyacint t/m 3 mei pot

Vertel eens meer over uw zzp-activiteiten?

t/m mei arrangementen van orchideeën, anthurium en bromelia. Info: www.keukenhof.nl

ondernemen. Ik sta trouwens open voor elke andere klus. Lekker de zinnen op iets anders verzetten, hoe leuk bloemen telen ook is.”

Is het wegvallen van neonicotinoïden voor u problematisch?

Buitenland Agriculture Exhibition, Baku, Azerba ijan. Info: www.ceo.az Green is life, beurs, Warschau, Polen. Info: www.greenislife.pl Flora Trade Show, Rimini Fiera, Italië. Info: www.floratrade.it. Zuhoor 2015, internationale bloemen & tuintentoonstelling, Abu Dhabi, Verenigde Arabi sche Emiraten. Info: www.zuhooruae.ae

ondernemers die regelmatig klaagt en alles vroeger beter vond.”

Hoe is tulpenseizoen verlopen en hoe verloopt het pioenenseizoen? paarse cultivars, waar er dit jaar te veel van stonden. Daarna had ik geen klagen met

vrouwen aantrekken.” Onderstaande symbolen hebben de volgende betekenis en verwijzen naar de website vakbladvoordebloemisterij.nl

Documenten en linken naar website

16 (2015)

Kasgenoten agenda_nw.indd 37

Foto’s

Filmpjes

Wat is uw grootste wens? „Gezond en gelukkig leven.”

15-04-15 11:14

590245_.indd 38

15-4-2015 11:42:42

590246_.indd 39

15-4-2015 11:43:23

590247_.indd 40

15-4-2015 11:42:32