VBB_20-2015 by Stichting Vakinformatie Siergewassen

Grip op Europese consument

10 ’Zweden, Noren

12 Glastuinders in

14 ’We verdienen

30 Onderzoek naar

en Finnen gaan voor kwaliteit’

Valkenburg willen zekerheid

het meest aan toegevoegde waarde’

waterzuivering in stroomversnelling

Cover-nw.indd 1

12-05-15 14:51

595792_.indd 2

12-5-2015 9:50:15

B 10 ’Zweden, Noren en Finnen gaan voor kwaliteit’

Vakblad voor de

Opinie 4

Interview:

Commentaar:

Stelling:

Nieuws 6

12 Glastuiners in Valkenburg

Afzet:

Ondernemen:

Column:

Ondernemen:

Vragen:

Markt 20 20 21 22 23

Teelt toegevoegde waarde’

In beeld:

Gewasbescherming:

Keukenhof:

Milieu:

Teelttips:

Column:

Nieuws 32 32

30 Collectieve waterzuivering komt op stoom

Service 37

Kasgenoot: Agenda Voorplaat:

20 (2015)

Inhoud.indd 3

12-05-15 15:45

Opinie

fOtO: HivOs

In aanloop naar Moederdag 2015 heeft ontwikkelingsorganisatie Hivos een

pvanleth@hortipoint.nl

„Doel van de campagne is het vergroten van het aanbod waar eerlijke en duurzame bloemen zijn te kopen. Het draagt bij aan de verbetering van arbeidsomstandigheden van werknemers in de bloemenindustrie in Oost-Afrika en Latijns-Amerika, en vrouwen in het bijzonder. Met dit doel voor ogen is Moederdag bewust gekozen. Het is niet voor niets de belangrijkste bloemendag van het jaar.”

„Ja, eerlijk gezegd wel. Tegelijkertijd brengen wij via andere media-uitingen als onze website en in artikelen telers voor het voetlicht die goed bezig zijn met vrouwenrechten. Bij hen kunnen we op begrip rekenen. Ik sta op het standpunt dat goede voorbeelden goed doen volgen. Het blijft echter een balans zoeken tussen het brengen van onze boodschap en het gezamenlijk verbeteren van het imago van de gehele sector op het

gebied van vrouwenrechten. Daarin zijn nog stappen te zetten. Daarover zijn handelaren en kwekers het met ons eens. In Floriculture Sustainability Initiative werken diverse ketenpartners samen; leden hebben de ambitie om in 2020 90% van de internationaal verhandelde bloemen duurzaam te produceren.”

„Op het gebied van werkgelegenheid dragen Nederlandse bloementelers zeker bij aan de ontwikkeling van duurzaam Afrika. Ze houden zich aan lokale wetten en treffen veelal sociale voorzieningen voor hun personeel, maar daar is niet alles mee gezegd. Het gaat ook om de andere duurzaamheidskwaliteiten en daar ligt onze ambitie hoger. Het betalen van een eerlijk loon is een, maar zorgen dat vrouwen gelijke of in ieder geval betere rechten krijgen is twee. Als wereldspeler in de productie en handel van bloemen en planten heeft Nederland een

voorbeeldfunctie. Maar de telers niet alleen, via partners proberen wij ook wetgeving te veranderen die de positie van vrouwen verbeteren.”

„Zoals al eerder gezegd zetten wij goede voorbeelden van kwekers in de etalage. Dat zijn trouwens niet per se alleen Nederlandse kwekers.”

„Hun bloemen en planten duurzaam en eerlijk telen, maar dat ligt voor de hand. Daarnaast echter ook durven erkennen dat de sector als geheel nog stappen heeft te zetten op beide vlakken. Meedoen aan Floriculture Sustainability Initiative of aansluiten bij exportassociaties die deze problematiek aankaarten en aanpakken, helpt bij het gezamenlijk oplossen ervan.”

Commentaar Elbert van den Berg hoofdredacteur evandenberg@hortipoint.nl

oit heette het landbouwgif, daarna werden -

Opinie_NW.indd 4

20 (2015)

12-05-15 15:52

Wilt u uw mening geven? Stuur een brief naar postbus 9324,

Stelling

Bloementelers kunnen er ook niet -

„Klopt en dat is jammer. Veel duurzaam geproduceerde bloemen krijgen niet die aandacht op de winkelvloer van voornamelijk bloemisten. Slechts een kwart van de bloemisten die reageerden op onze enquête brengt duurzame bloemen zichtbaar onder de aandacht. Een gemiste kans als belangrijkste verkooppunt van bloemen in Nederland. Supermarkten dragen die boodschap veel beter uit. Tuincentra voldoen vooralsnog helemaal niet aan de criteria.”

Roland Meeuwsen, potplantenkweker in Lent

Bent u tevreden met een bereik van

„Zeer tevreden, zeker als eerste stap. Het is een online tool die nog dagelijks groeit. Eerlijke, duurzame planten verdienen deze aandacht.”

„We hebben geen targets gesteld. Dus op dat vlak doe ik geen concrete uitspraken. Als het echter bij deze 1.600 adressen blijft, ben ik niet tevreden. Dat gaat echter niet gebeuren, gezien de respons die wij erop krijgen.”

Marco Alderden, teler van trekheesters in Aalsmeer

Is volgend jaar rond Moederdag een

„Ik weet het nog niet. Er liggen geen plannen in die richting. Het zou echter zomaar kunnen; het ligt wel voor de hand.”

wes tie Marita Goudriaan, rozenteler in Almere -

nog niet hebben.

20 (2015)

Opinie_NW.indd 5

12-05-15 15:52

Nieuws Lees meer op de website Op deze pagina’s vindt u een selectie uit het nieuws.

Twee afdelingen, twee schermmiddelen

Een uitgebreide versie van deze berichten maar ook ander

vele schermmiddelen met allerlei eigenschappen op de markt. Op de

■ ’Bloemen scoren slecht als

moederdagcadeau’ Bloemen scoren slecht als cadeau voor Moederdag, zo blijkt uit onderzoek van online kaartenwinkel Kaartje2go. Aan 1.400 dames werd, vóór Moederdag, gevraagd of zij Moederdag gingen vieren en zo ja, hoe ze hun moeder dan wilden verrassen. Bijna 90% van de ondervraagde vrouwen gaf aan haar moeder op 10 mei in het zonnetje te willen zetten. Van hen noemde slechts 3% een bos bloemen als cadeau. Ruim 20% van de respondenten gaf aan haar moeder een dagje mee uit nemen. Daarnaast wilden velen moeder een kaartje sturen of trakteren op een etentje, variërend van een zelfgemaakt ontbijt-op-bed tot een uitgebreid diner in een sterrenrestaurant. Een high tea werd eveneens vaak als verrassing genoemd.

■ Extra aandacht voor pioenen In mei en juni vraagt de promotiecommissie PurE Seasonal Flowers via diverse activiteiten extra aandacht voor pioenen bij de bloemist, de groothandel en bij de consument. Zo ondersteunt PurE Seasonal Flowers de pioenweken van Mijn Bloemist van de VBW (van 16 tot en met 30 mei). En laat de promotiegroep Hollands beste Bloemstylist Sarah Dikker op dinsdag 19 mei presentaties verzorgen tijdens het Happiness Event in groothandelscentrum De Pyramide in Naaldwijk.

■ Plantarium en Groen-Direkt behouden eigen identiteit In de samenwerking tussen Plantarium en Groen-Direkt gaat elke beurs zich op basis van de eigen identiteit verder profileren. Beide beurzen houden aan hun bestaande waarden vast, laten ze in een persmededeling weten. Plantarium zal zich profileren als dé relatie- en innovatiebeurs voor de internationale boomkwekerij. Groen-Direkt focust op het profileren als dé handelsbeurs in boomkwekerij-artikelen.

■ Asscher verwerpt kritiek LTO op Minister Asscher van Sociale Zaken verwerpt de kritiek van LTO Nederland over de nieuwe Wet Werk Zekerheid, beter bekend als de flexwet. Dat laat hij aan de NOS weten. In de cao

Nieuwskort2.indd 6

in ’s-Gravenzande wordt nog het ’gewone’ Redusol aangebracht. net in knop, en er is al genoeg licht in de kas. „Het is nu de kunst om de temperatuur zo laag zegt teler Wim Valstar. In een andere afdeling worden de knoppen een maand later gevormd. „Daar mag het ietsje warmer worden en heb licht binnen. Over vier weken komt daar een diffuse coating op het afwachten. „Het is voor ons de eerste keer. Het hangt ook af van het weer en de zomer. Ik geloof in diffuus licht, maar het moet wel bewezen

kan volgens Asscher worden afgesproken dat werknemers zes tijdelijke contracten in vier jaar kunnen afsluiten. Dat wijkt af van de algemene regels: drie tijdelijke contracten in twee jaar tijd. Sectoren kunnen bovendien een verzoek bij de minister indienen voor het buiten toepassing verklaren van de regels op dit punt. De bewindsman zei er direct bij geen uitzondering te willen maken voor seizoenarbeiders. De flexwet is volgens hem een uitwerking van afspraken uit het sociaal akkoord tussen werknemers en werkgevers, waaronder LTO.

■ Moederdag zorgt voor hoge weekomzet Plantion De week voorafgaand aan Moederdag 2015 heeft bij Plantion voor een fraaie omzet gezorgd bij de klok en bij de afdeling Bemiddeling snijbloemen. De weekomzet van de veilingklok bedroeg € 1,9 miljoen, een stijging van 3,3% ten opzichte van de vergelijkbare week in 2014. Deze stijging was geheel te danken aan de omzet van snijbloemen: € 1,1 miljoen; 9,7% meer dan in 2014. De omzetgroei is volgens Plantion vooral te danken aan de betere prijsvorming.

■ Gelderland gaat door met verplaatsingsregeling De provincie Gelderland gaat ook de komende vier jaar verder met de verplaatsingsregeling voor glastuinbouwbedrijven. Dat blijkt uit het coalitieakkoord ’Ruimte voor Gelderland’ dat onlangs door Provinciale Staten in nieuwe samenstelling is besproken. De Gelderse coalitiepartijen VVD, CDA, D66 en PvdA willen de regeling waarop verspreid liggende glastuinbouwbedrijven in de Bommelerwaard en Huissen-Angeren een beroep kunnen doen om te verkassen naar een concentratiegebied handhaven omdat dat leidt tot verbetering van de landschappelijke kwaliteit.

■ Bestemmingsplan Glasparel+ Diverse bezwaren tegen de komst van het nieuwe glastuinbouwgebied Glasparel+ in Waddinxveen zijn op 6 mei door de Raad van State grotendeels ongegrond verklaard. Daarmee is het bestemmingsplan Glasparel+ onherroepelijk van kracht geworden en kan begonnen worden met de aanleg van de infrastructuur in het gebied. Glasparel+ voorziet in 90 ha glastuinbouw en een logisitiek- en distributieterrein van 34 ha. Ook mag binnen Glasparel+ 7 ha agrogerelateerde business en 3,5 ha kleinscha20 (2015)

12-05-15 15:45

FOTO: JOEF SLEEGERS

Gelezen op Twitter Susan Smit (@susansmitauteur) veel Nederlandse glastuinders op dat gebied. Een meerderheid binnen de milieucommissie van het Europees Parlement is vorige week, onder aanvoering van VVD-europarlementariër Huitema, akkoord gegaan met het voorstel van de Europese Commissie om de Europese emissienormen voor NOx, SO2 en fijnstof aan te scherpen tot een vergelijkbaar niveau als de Nederlandse normen.

■

nemen aan Expo Antalya’ Turkije begrijpt niet dat Nederland treuzelt om deel te nemen aan de wereldtuinbouwtentoonstelling volgend jaar in Antalya. „Ik had eigenlijk al in 2012 een toezegging verwacht, toen Turkije een heel groot paviljoen had op de Floriade in Venlo. Als Nederland er niet bij is, zou dat een schaduw werpen op de expo”,

lige bedrijvigheid worden gerealiseerd. Verder maakt het bestemmingsplan de bouw van 130 woningen mogelijk.

■

als app beschikbaar Het assortimentsboekje snijbloemen, internationaal bekend als ’The Dutch flowercatalogue’, is vanaf 29 mei onder de naam Infoflowers als app te downloaden in de App Store en Google Play. Productie en ontwikkeling van de app is in handen van de coöperatie InfoFlowersPlants en wordt mede mogelijk gemaakt door subsidie vanuit het promotiefonds Stimuflori. Doel van de app is de internationale handel en verkoop van sierteeltproducten te ondersteunen en faciliteren. Op termijn komt er ook een app voor kamer- en tuinplanten.

■ Nederlandse NOx-emissie-

normen nu ook in EU

In Brussel zijn steeds meer politieke krachten vóór het plan van de Europese Commissie om de strenge Nederlandse normen voor de uitstoot van NOx uit WKK’s (middelgrote stookinstallaties) in de hele EU te laten gelden. Als dat gebeurt, verbetert de concurrentiepositie van 20 (2015)

Nieuwskort2.indd 7

Turkse vereniging van exporteurs van planten en bloemen, op 6 mei tijdens een bijeenkomst op de Turkse ambassade in Den Haag. Vertegenwoordigers van de Turkse en Nederlandse sierteelt woonden daar een presentatie bij over de wereldtuinbouwtentoonstelling in Antalya in 2016.

■ Supermarktketen Jumbo verkoopt nu ook bloemen online Sinds 5 mei kunnen klanten van Jumbo nu ook online een boeket kopen, zo meldt Distrifood. Voor de supermarktketen zijn bloemen een nieuwe categorie in het online assortiment. Jumboklanten hebben online keus uit drie verschillende boeketten en een bos rozen. De bloemen kunnen bij een zelf gekozen Pick Up Point worden afgehaald. Ook online geldt Jumbo’s zeven-dagen-vaasgarantie.

■ Rhein-Maas brengt klantenmagazine uit Veiling Rhein-Maas heeft vorige week een eigen magazine gelanceerd. Met ’Rhein-Maas Temperamenten’, zoals het tijdschrift heet, wil de veiling telers en kopers inspireren door het geven van trends. Ook komen in het magazine telers en handelaren aan het woord die met de veiling samenwerken. ’Rhein-Maas Temperamenten’ verschijnt dit jaar twee keer, in zowel een Nederlands- als Duitstalige versie.

Er is een nieuwe lelie naar me vernoemd, maar eigenlijk ben ik naar de lelie genoemd. Susan = lelie. @ visitkeukenhof

Bart van hulle (@bartvanhulle) Oudste Belg (106 jaar) was een bloemist: mooi beroep #bloemisterij #boomkwekerij

ID’Flor (@ideeflor) Meer dan 30.0000 azalea’s vertrokken tvv #AIRC airc.it #afestadellamamma lafestadellamamma.it

Omroep Zuidplas (@OmroepZuidplas) Update over brand en lekkage chemische stof bij gerberakwekerij Hoofdweg-Zuid, Nieuwerkerk

Hulstflowers (@Hulstflowers) Vandaag de laatste van de ruim 4.500 prikbakken ontsmet. De laatste handeling van het broeierijseizoen is een feit.

Carin Parie @CarinParie Verhalen uit de sierteelt: Ik wil gewoon verrast en verleid worden!

Discussie op LinkedIn Eigen minimumprijs. Goed of niet? FloraHolland biedt kwekers van potgerbera en de snijbloemen roos, anthurium en gerbera de gelegenheid om op de exportvestigingen zelf een minimumprijs aan te geven. Het zijn pilots. Komt de klokverkoopprijs onder de minimumprijs dan wordt het product niet verkocht, maar doorgedraaid en vernietigd. Indien geen kweker-minimumprijs is ingevuld, geldt de standaard minimumprijs. Het draagt bij aan een optimale en stabiele prijsvorming op de klok, verwacht de veiling. Wat denkt u dat de effecten zijn van de ’eigen’ minimumprijs?

12-05-15 15:45

Sector presenteert update

Bron: onderzoeksrapport

FloraHolland, Bloemenbureau Holland en VGB presenteren 27 mei de nieuwe consumententool. Dit onderzoek brengt de consument in Europa in kaart en laat zien wat de houding tegenover bloemen en planten is. Met deze consument een stapje

Cindy van der Zwet cvanderzwet@hortipoint.nl

et is al weer even geleden dat de sector in gezamenlijkheid een consumentenonderzoek heeft uitgevoerd. Het laatste onderzoek stamt uit 2009, toen werd het segmentatieonderzoek uitgevoerd door PT in opdracht van Bloemenbureau Holland (BBH). Deze maand verschijnt er een update en dat is volgens de opdrachtgevers hard nodig. „Zo’n consu-

mentenonderzoek is beperkt houdbaar. Als je de uitkomsten naast elkaar legt, zijn de verschuivingen enorm. Consumenten veranderen snel. Het is dus goed om dit te blijven volgen”, vindt Manon Velthuis van VGB. Deze groothandelsorganisatie heeft de aanvraag voor dit nieuwe consumentenonderzoek ingediend bij het PT en heeft samenwerking met BBH en FloraHolland

Cultivated Performer en Individualistic Performer besteden het meest De Cultivated Performer en Individualistic

■

De Individualistic Performer is iets man-

■

onderscheidende, aparte bloemen en planten.

Consumenten_2.indd 8

opgezocht. Door het gezamenlijk te organiseren willen zij de continuïteit van dit onderzoek waarborgen. Ook is het volgens de drie partijen belangrijk dat iedereen dezelfde taal spreekt en dat er een uniform beeld bestaat van hoe de Europese consument eruit ziet en hoe hij zich gedraagt.

Beter aansluiten op vraag Het segmentatieonderzoek uit 2009 is niet veel gebruikt door de sector; weinig telers en handelaren hebben destijds een inlogcode aangevraagd. Maar volgens Frank van den Hoek van FloraHolland groeit de behoefte aan marktinformatie. Telers willen steeds beter geïnformeerd worden over de consument. ’Consumer’ is ook één van de peilers binnen het strategische programma FloraHolland 2020 en daar sluit dit onderzoek bij aan. Met het onderzoek krijgen telers inzicht in welke consumentengroepen er zijn in de belangrijkste afzetlanden, hoeveel bloemen en planten zij kopen, waar hun interesses liggen, etcetera. Telers en handelaren kunnen volgens Van den Hoek hun voordeel doen met deze informatie. „Wanneer je als teler focust op bijvoorbeeld duurzaamheid, dan sluit dat aan bij bijvoorbeeld het segment ’Naturalistic’. In het onderzoek is te lezen in welke landen die consumenten vooral vertegenwoordigd zijn en hoe je hen kan bereiken. Op 20 (2015)

12-05-15 14:51

consumentenonderzoek Het onderzoek Het onderzoek is gebaseerd op het segmentatiemodel van Sinus Sociovision waarin consumenten

deze bestaande informatie is de houding en het aankoopgedrag ten opzichte van bloemen en consument aan bloemen en planten? Hoe vaak

al deze gegevens komen zeven segmenten naar -

Tabel. Weergegeven is welke percentage van de 5.000 ondervraagden uit Duitsland,

deze manier kun je beter aansluiten op de behoefte”, meent hij. Velthuis voegt daar aan toe: „Handelaren zijn vaak gespecialiseerd in een bepaald land. Via deze tool krijgen zij inzicht in wat de consument dáár belangrijk vindt, hoe hij zich gedraagt en zo kunnen zij hun klanten nog beter bedienen.”

Verschuiving in segmenten Ook BBH gebruikt de informatie intensief bij de promotiecampagnes. BBH focust zich met haar campagnes op de groepen die het meest geïnteresseerd zijn in bloemen en planten én verantwoordelijk zijn voor het merendeel van de omzet. Dat zijn de ’Cultivated Performer’ en de ’Individualistic Performer’ (zie kader). Hoewel zij nog geen 30% van de bevolking uitmaken, zijn zij in de vier kernlanden goed voor 53% van de bestedingen (zie grafiek). Ten opzichte van 2009 heeft er een verschuiving plaatsgevonden (zie tabel: de segmentatiegroepen). Vijf jaar geleden was de groep ’Cosiness Seeker’ nog iets groter en had BBH ook daar de focus op liggen. Maar deze groep heeft door de crisis aandeel verloren. ’Cosiness Seekers’ zijn de laatste jaren volgens Marc Eijsackers van BBH meer prijsbewuste ’Conventional Smart Shoppers’ geworden. Bijna een kwart van de consumenten valt nu in dat segment, maar zij besteden in verhouding weer niet zo veel 20 (2015)

Consumenten_2.indd 9

aan bloemen en planten. BBH richt zich hier dan ook niet op met haar activiteiten, maar focust op de consument die positief tegenover bloemen en planten staat. Dat zijn de ’Cultivated Performer’ en de ’Individualistic Performer’. „De Cultivated Performer besteedt veel; wij kunnen hen met onze boodschap goed bereiken. Het is belangrijk deze groep vast te houden. Als zij minder gaan besteden, is er veel verloren. De ’Individualistic Performer’ is het segment waar het meeste groeipotentieel zit. Deze groep is jonger en heeft naar verhouding een relatief groot aandeel in de bestedingen en is daarin nog groeiende”, motiveert Eijsackers.

de enorme investeringen die er voor nodig zijn?”, zegt hij. De consumententool geeft ook inzicht in het eigen gebruik en de cadeaumarkt. Uit het onderzoek blijkt bijvoorbeeld dat nog niet alle consumenten graag bloemen cadeau willen krijgen. Dit is vooral het geval in Duitsland, Zweden, Italië en Nederland. In deze landen is het eigen gebruik wel vrij hoog. In Oost-Europa en Frankrijk worden bloemen en planten als cadeau-artikel juist wel bovengemiddeld gewaardeerd. „Ook dit is nuttige informatie voor telers. Als je als teler van een product een cadeau-artikel maakt, dan kun je met dit onderzoek herleiden in welke land dit de meeste kans van slagen heeft”, geeft Eijsackers aan.

Verontrustend Een andere opvallende uitkomst uit de consumententool is dat de groep ’Desinterested’ in vijf jaar tijd is toegenomen van 19% in 2009 naar 26% in de kernlanden. Deze groep heeft niks met bloemen en planten. Volgens Eijsackers is dit verontrustend, maar hij geeft aan dat het niet veel zin heeft om daar als BBH in de huidige setting energie in te stoppen. „Het is een ongrijpbare groep die in alle geledingen van de bevolking voorkomt. Niets bindt hen, het is zeer lastig om hen te vinden, laat staan te raken. Bovendien, staat de winst die je uit dit segment kan halen wel in verhouding tot

Inlogcode Op 27 mei zullen FloraHolland, de VGB en BBH de uitkomsten van het onderzoek presenteren aan de sector. Telers, handelaren en andere belangstellenden kunnen hierbij aanwezig zijn. Het onderzoek is verder digitaal te raadplegen. Tegen een vergoeding is een inlogcode aan te vragen. De kosten hangen af van verschillende factoren: bijvoorbeeld of een teler lid is van de veiling, hoeveel landeninformatie er nodig is en of er in het verleden is afgedragen aan PT. Het onderzoek is volledig gefinancierd uit PT-gelden. <

12-05-15 14:51

Hernieuwde belangstelling voor stabiel Scandinavië

’Zweden, Noren en Finnen gaan voor kwaliteit’ Met Denemarken als buitenbeentje gaat Scandinavië overwegend voor jaren verandert dat beeld licht doordat de retail heel langzaam opkomt in

Arie-Frans Middelburg afmiddelburg@hortipoint.nl

e Scandinavische markt kan de laatste tijd op hernieuwde belangstelling rekenen van Nederlandse exporteurs mede dankzij haar stabiliteit en het streven van exporteurs naar risicospreiding. Rusland en Zuid-Europa zijn momenteel lastige markten en daarom zijn exporteurs zich intensiever op het noorden gaan focussen. Drie van de vier Scandinavische landen hebben een eigen munt en daar heeft de eurocrisis minder invloed gehad. Het gemiddeld inkomen ligt er hoog.

In een rondgang langs exporteurs, importeurs en telers op Nordic Flower Expo in Malmö wordt Denemarken weggezet als een prijsmarkt. Kwalitatief hoeft het allemaal niet zo goed te zijn. „De mindere kwaliteit gaat naar Denemarken. Denen kijken puur naar prijs”, zegt Dennis de Gooijer van Hilverda de Boer dat al heel lang bloemen exporteert naar de noordelijke landen en zich de grootste bloemenexporteur op Scandinavië mag noemen. Sinds vorig jaar is het bedrijf ook wat planten gaan exporteren.

Feiten Vorig jaar werd er voor ruim € 426,3 miljoen aan bloemen en planten uit Nederland

HBAG € 410 miljoen.

en € 99 miljoen aan potplanten. Een jaar € 66,1 en € 45 miljoen. Naar Noorwegen ging voor € 36,2 miljoen aan bloemen en € 47,4 miljoen aan en planten toe.

scandinavie.indd 10

Volgens Mick Drabbe van Van Dijk Flora heeft de retail in Denemarken een grotere rol dan in de andere drie landen. Zo zijn er drie grote discounters vertegenwoordigd waaronder Lidl en Aldi. „De retail heeft er een grotere impact, daardoor is Denemarken prijsbewuster.” Drabbe denkt dat de ontwikkeling van Denemarken te maken heeft met het feit dat Zweden net als Noorwegen lange tijd een soort eiland is geweest. De Sontbrug tussen Kopenhagen en Malmö is er pas sinds juli 2000. Zweden, Noorwegen en Finland vinden kwaliteit inderdaad belangrijk en zijn bereid daar voor te betalen, zo viel te beluisteren in Malmö. Maar er geldt enige nuance. Groothandel en bloemisten zijn dominant, maar de retail komt langzaam op. Daar hebben bloemisten last van. „Het aantal groothandels in Zweden is echt afgenomen”, zegt De Gooijer. „Voor ons is daardoor de afzet minder moeilijk geworden. De groothandels die gebleven zijn, bestrijken nu een groter gebied.” Opvallend in Zweden is juist de sterker wordende positie van tuincentra in de verkoop van bloemen en planten.

Niet de stad in

en € 42 miljoen. aan bloemen geëxporteerd en € 26,2 aan

Noviflora is veruit de grootste plantenexporteur op Scandinavië.

De Gooijer signaleert ook dat bloemisten het moeilijk hebben. „Mensen gaan niet meer de stad in om bloemen te halen, maar halen de bloemen nu bij de retail die aan de rand van de stad zit. De bloemist heeft daar last van. In Göteborg bijvoorbeeld is het aantal bloemisten afgenomen de laatste jaren.” 20 (2015)

12-05-15 14:51

Foto: Arie-FrAns Middelburg

De retail groeit ten koste van bloemisten. Hilverda de Boer belevert ook retail. „De marges op de retail zijn lager, dus we moeten meer afzetten om dat te compenseren,” zegt De Gooijer. De langzame opkomst van de retail betekent overigens niet per definitie dat de kwaliteit van bloemen en planten hard achteruit gaat in Zweden, Noorwegen en Finland. Marcel de Romph van OZ Export, sterk op Finland en leverend aan Zweden en Noorwegen: „De supermarkthandel in bijvoorbeeld Noorwegen moet er echt goed uitzien. Het is geen Deense raushandel. De kwaliteit maakt slagen”, geeft hij aan. „Bij de Zweedse supermarktketen ICA met het shop in shop systeem staan bloemen en planten er goed bij.” De Gooijer ziet eenzelfde ontwikkeling. „De kwaliteit van bloemen en planten bij de retail is toegenomen. Vooral in Noorwegen, maar ook bij ICA en COOP in Zweden. Bloemisten die zijn gestopt werken nu bij retailers qaardoor de kennis daar is gegroeid.”

Concurrentie De concurrentie voor Nederlandse bloemen en plantenkwekers, exporteurs en lijnrijders (de laatste groep speelt een belangrijk rol in de uitgestrekte Scandinavische landen) komt steeds minder van lokale producenten in Noorwegen, Zweden en Finland. Roos, naast 20 (2015)

scandinavie.indd 11

tulp, gerbera en anjer een populaire bloem in Zweden, wordt bijvoorbeeld nauwelijks meer geteeld in Finland en Zweden en in Noorwegen nog een klein beetje. Voor Zweden wordt lokale productie van tulp genoemd. De lokale productie in Noorwegen maakt wel dat er in bepaalde periodes van het jaar op sommige producten een hoge importheffing wordt opgelegd in Noorwegen. In het land wordt bijvoorbeeld veel bolchrysant geteeld en tijdens het seizoen wordt er een hoge heffing geheven op alles dat maar naar chrysant riekt, dus ook op de import van snijchrysanten. Hetzelfde geldt voor onder meer gips, alstroemeria en lelie waar maar een aantal telers van is in Noorwegen. Denemarken heeft een behoorlijke potplantenproductie en daar ondervindt Nederland concurrentie van op de Scandinavische markt. Zo is Zweden de tweede markt van de Deense potplantentelers. Bij de Deense telers viel echter te beluisteren dat het marktaandeel van Nederland stijgt en dat zou met name komen door de populariteit van phalaenopsis in Zweden. Grootste concurrentie voor de Nederlandse snijbloemen komt uit Afrika. De grootste Zweedse importeur van bloemen APH importeert wekelijks 1 miljoen rozen per week. 70% daarvan komt uit Kenia, gevolgd door Ethiopië (15%), Tanzania (10%) en ZuidAmerika 5%, vertelde Jakob Muhr van APH.

In Kenia doet APH zaken met vijftien rozenkwekers. De bloemen komen via Amsterdam naar Zweden. Voorheen haalde APH meer bloemen uit Zuid-Amerika. Muhr: „Maar rozen met langere lengtes en grote knoppen worden tegenwoordig ook in Afrika geteeld op grotere hoogte.”

Totaal aanbod is voordeel De Zweedse importeur betrekt via APH Holland ook Nederlandse bloemen. Muhr en anderen schatten dat het aandeel van Nederlandse bloemen in totaal in Zweden op zo’n 53%. De Gooijer wijst erop dat Nederlandse exporteurs en lijnrijders het voordeel hebben dat ze een totaal aanbod kunnen aanbieden. Ook Muhr die levert aan de groothandel voelt de concurrentie met de retail. Hij noemt Scandinavië een moeilijke markt om te beleveren en dat heeft veel te maken met de logistiek. Zweden, Noorwegen en in mindere mate Finland zijn langgerekte en dunbevolkte landen. Zo heeft Noorwegen een grotere oppervlakte dan Duitsland maar het aantal inwoners is zestien keer minder (5 miljoen om 80 miljoen). Sommige delen van de landen zijn in de winterperiode nauwelijks bereikbaar. Muhr zegt niet voor niets dat APH zich bezighoudt met drie hoofdzaken: bloemen, verpakking en logistiek. <

12-05-15 14:51

Glastuinders in Valkenburg -

qvb@hortipoint.nl

Foto’s: Quincy von Bannisseht

et Zuid-Hollandse Valkenburg, onder de rook van Leiden, telt twee kleine glastuinbouwgebieden: De Woerd en De Zijlhoek. In De Woerd zijn vijf sierteeltbedrijven gevestigd van tuinders die al tegen hun pensioen aan zitten. In De Zijlhoek is een locatie van bloemenveredelaar Royal Van Zanten te vinden. Verder zijn er vier moderne sierteeltbedrijven gevestigd. In De Woerd staan veelal verouderde kassen, waarvan een deel wordt verhuurd. De ondernemers in De Zijlhoek willen het liefst verder op de bestaande locatie, maar uitbreiding zit er voor de meesten niet in, omdat het glastuinbouwgebied van twee kanten dreigt te worden ingesloten. Ten westen ligt het voormalige vliegkamp

Katwijk.indd 12

Valkenburg. Het Rijk heeft dit 320 ha tellende defensieterrein al in 2004 aangewezen als gebied voor woningbouw. Het vliegkamp sloot in 2006 zijn poorten. De buitenbloementelers in het bij het vliegveld gelegen tuinbouwgebied De Mient-Kooltuin werden in de daaropvolgende jaren uitgekocht. Tot op de dag van vandaag is er in het gebied echter nog geen woning gebouwd. Aan de oostkant rukt de bebouwing van Leiden steeds verder op. Pal naast De Zijlhoek hebben zich al enkele ondernemingen gevestigd. Tussen die bedrijven en de rand van Leiden – waar universiteitsgebouwen en enkele biotechnische ondernemingen zijn gevestigd – moet de komende jaren het zogeheten Bio Science Park verrijzen: een complex met diverse biotechnische bedrij-

ven en kennisinstellingen. De Zijlhoek en De Woerd lijken daarmee dus klem te zitten. ’Lijken’, want niet duidelijk is of er misschien toch nog ruimte is voor uitbreiding aan de westkant. De situatie op de woningmarkt biedt immers nog steeds geen aanleiding tot de verwachting dat er de komende jaren snel veel woningen uit de grond gestampt zullen worden.

Henk van der Boog runt samen met zijn zwager Peter van den Bosch een sierteeltbedrijf in De Zijlhoek. De onderneming telt 1,2 ha glas en bestaat uit het veredelingsbedrijf Celex dat celosia veredelt en de kwekerij Van der Boog en Van den Bosch waar matricaria geteeld wordt. De ondernemer maakt zich zorgen over de toekomst van De Woerd en De Zijlhoek. „Voor de telers in De Woerd is de kwekerij hun pensioen. Ze wachten totdat een projectontwikkelaar ze uitkoopt. Dat was ook bijna het geval toen Dura Vermeer enkele jaren geleden verkooponderhandelingen met hen begon. Maar nadat de crisis uitbrak, zijn die onderhandelingen in 2009 afgebroken.” De provincie heeft volgens Van der Boog inmiddels laten weten De Woerd bij de woningbouwplannen voor Valkenburg te betrekken. „Voor de telers is dat hoopgevend, maar het blijft voorlopig wel wachten op concrete plannen.” Voor de tuinders in De Zijlhoek ligt de zaak volgens Van der Boog anders. Zij gaan bij voorkeur door op de huidige locatie. „De ondernemers zijn hier allemaal zo rond de veertig jaar oud, dus eigenlijk relatief jong. Wijzelf zijn wat ouder, maar we hebben allemaal up-to-date bedrijven, waarin de 20 (2015)

12-05-15 14:51

Column

Achterstallig

afgelopen jaren nog volop is geïnvesteerd. De komende vijf tot tien jaar houden we het hier daarom nog wel vol. De vraag is hoe het daarna verder gaat.”

Uitbreiden of verkassen? Alleen Royal van Zanten heeft nog 3 ha braakliggend terrein in het gebied liggen waarop het bedrijf kan uitbreiden. De andere telers in De Zijlhoek zullen voor uitbreiding hun toevlucht moeten zoeken tot vestiging in De Woerd of op het terrein van het voormalige vliegkamp. „Ze kunnen natuurlijk ook verkassen naar het glastuinbouwgebied TrappenbergKloosterschuur in Rijnsburg. Daarvoor moeten ze echter wel een sprinkplank hebben: een andere teler of een projectontwikkelaar die hun bedrijf tegen een fatsoenlijke prijs wil kopen”, aldus Van der Boog. Of verkoop een reële optie is, hangt volgens de matricariateler daarom af van wat de gemeente met De Zijlhoek wil. „Als het gebied voor glastuinbouw bestemd blijft, moet het absoluut groeiruimte krijgen. Betrek je het bij de plannen voor woningbouw of het Bio Science Park, dan moeten de telers uitzicht krijgen op een reële verkoopprijs.”

Drieduizend banen De gemeente Katwijk, waar Valkenburg en Rijnsburg onder vallen, erkent het belang van de glastuinbouw voor de lokale werkgelegenheid. De sector is volgens de gemeente goed voor drieduizend banen. Die zijn, behalve op de productiebedrijven, met name op de locatie van FloraHolland in Rijnsburg te vinden. 20 (2015)

Katwijk.indd 13

Voor de veiling zijn de Katwijkse glastuinbouwgebieden van belang in verband met de dagvoorraad. „Bij FloraHolland noemen ze die gebieden tijdens drukke perioden ook wel hun koelcel”, aldus Van der Boog. De gemeente Katwijk wil nog dit jaar met een glastuinbouwvisie komen. Daarvoor worden momenteel de tuinders uit De Woerd, De Zijlhoek en Trappenberg-Kloosterschuur geconsulteerd. Ook Van der Boog is benaderd, maar daarover wil hij inhoudelijk nog niets kwijt. Duidelijk is al wel dat burgemeester en wethouders van Katwijk het sierteeltcluster binnen hun gemeente de komende jaren willen versterken. Dat moet onder meer gebeuren door samenwerking te zoeken met bedrijven en kennisinstituten zoals Economie071, Space Noordwijk en de universiteit van Leiden. Of iedere teler daar baat bij zal hebben, betwijfelt Van der Boog overigens. „Slechts voor een enkeling, een veredelaar of een teler, kan de ontwikkeling van bijvoorbeeld geneeskrachtige kruiden interessant zijn. Bovendien is dat voorlopig nog wel toekomstmuziek.” <

In het kort ■ -

12-05-15 14:51

Agrarisch Ondernemer 2015 haalt maximale uit fruit

’We verdienen het meest aan to Agrarisch Ondernemer 2015. Dat danken ze vooral aan hun innovatief

Jan Hendriks

e kern van Vereecken Fruit bestaat uit twee teeltbedrijven met in totaal 47 ha appels en peren. Bij de teelt focussen de broers sterk op de productie van eersteklasse product. Omdat niet is te voorkomen dat er ook fruit van klasse 2 en 3 van het land komt, kozen de broers ervoor om dit fruit te verwerken. „In de afgelopen 15 jaar hebben we bovendien zeven keer hagelschade gehad”, legt Leander Vereecken uit. „Daarbij kwam het regelmatig voor dat aangeleverde klasse 1-partijen op de veiling werden afgekeurd, waardoor de pijn dubbel zo groot werd.”

De opbrengst van klasse 2- en 3-product ligt fors lager. Vandaar dat de broers op

zoek gingen naar alternatieven. Dit vonden zij dichtbij huis. „Een lokale bakker was op zoek naar geschilde appels. Dit zijn wij voor hem gaan verzorgen.” Zowel de samenwerking als de marktverbreding viel bij de broers in goede aarde. Inmiddels is het schillen en snijden van klasse 2-appels en -peren uitgegroeid tot een volwassen bedrijfsactiviteit. Recent nog won één van de afnemers van geschilde appels, bakkerij Brokking uit IJsselstein, de landelijke oliebollentest van het Algemeen Dagblad. Deze bakker zocht in november naar een bepaald formaat appelblokjes voor zijn oliebollen. „In onderling overleg vonden wij een formaat waar bakkerij Brokking goed mee uit de voeten kon. Het is weliswaar niet onze verdienste dat zij gewonnen hebben, het is wel onze appel. En

daar zijn we dan toch wel trots op.” Ook de bewerkte stoofperen die Vereecken Fruit levert, zijn inmiddels een succes. Deze worden als basis voor het bereiden van kant-en-klare maaltijden geleverd aan zorginstellingen. „Daarnaast leveren we de stoofperen ook in potten aan supermarkten.” Om te kunnen blijven voldoen aan de groeiende marktvraag naar bewerkte stoofperen, hebben de broers Vereecken in 2009 voor vijf hectare Saint Remy bomen laten opzetten bij Verbeek Boomkwekerijen. „Dat is de beste stoofpeer voor grootschalige verwerking.” Bij Vereecken Fruit wordt van de klasse 3-producten fruitsap gemaakt. Sinds drie jaar worden ook de schillen, die voorheen werden afgevoerd, geperst en verwerkt in het sap. Hetzelfde geldt voor de klokhuizen,

Foto: Gerdien de nooy

Leander Vereecken: „Doorzettingsvermogen en geloof in het eigen product vormt de sleutel tot ons succes. We beleveren een grote regio, die zich uitstrekt vanaf de Betuwe tot Groningen, Drenthe en Noord-Holland. Het transport verzorgen we in eigen beheer.”

2015Vereecken2.indd 14

20 (2015)

12-05-15 14:52

n toegevoegde waarde’ Achtergrond

Wat valt te leren van Vereecken Fruit? Ondernemer 2015?

Te gelde maken -

die overblijven na het schillen. Voor de productie van sappen is Vereecken Fruit in eerste instantie een samenwerking aangegaan met een Belgisch bedrijf. „Het productieproces bij onze Belgische partner is in de loop van de jaren verbeterd, maar ook grootschaliger geworden”, aldus Vereecken. Dat maakte de partner minder flexibel, terwijl Vereecken graag in sapsoorten wil kunnen variëren. „Daarnaast waren wij op zoek naar meer flexibiliteit om sneller de boerderijwinkels en kaasboerderijen te kunnen beleveren, die onze sappen verkopen.”

In eigen hand genomen Uiteindelijk besloten de broers in 2010 om zelf een eigen productielijn op te zetten, waarmee zij rasspecifiek sap kunnen produceren. Vorig jaar is een start gemaakt met het mixen met andere fruitsoorten. „Doordat we nu zelf schillen én afvullen, hebben we aan snelheid en flexibiliteit gewonnen.” Een deel van de productie vindt nog steeds in België plaats bij de oorspronkelijke partner. Het betreft de meer troebele soorten. „We laten daar flessen van 0,2 en 0,75 liter afvullen ten behoeve van de retail. Op onze eigen productielijn vullen we de meer heldere sappen af, onder andere Elstar.” De pulp die resteert na de verwerking tot sap verdwijnt op het Drontense fruitbedrijf niet in de afvalcontainer, maar wordt verkocht als wormenvoer en ten behoeve van 20 (2015)

2015Vereecken2.indd 15

pectinewinning. Pectine zorgt voor het aan elkaar klitten van plantencellen en heeft een gunstig effect op de spijsvertering.

Solide samenwerking Een belangrijke verklaring voor het succes van Vereecken Fruit bestaat uit de veelheid aan solide samenwerkingen, die het bedrijf is aangegaan. Het bedrijf belevert een rijke schakering aan afnemers, variërend van boerderijwinkels en kaasboerderijen tot supermarkten en dienstverleners, die zich richten op de zorgsector. Doorzettingsvermogen en geloof in het eigen product vormen volgens Vereecken de sleutel tot succes. „We beleveren een grote regio, die zich uitstrekt vanaf de Betuwe tot Groningen, Drenthe en Noord-Holland. Het transport verzorgen we in eigen beheer.” Het retailkanaal wordt beleverd met private label product. „Dit heeft als voordeel dat je als toeleverancier niet te maken hebt met door retailers opgelegde verplichtingen. Denk dan bijvoorbeeld aan het voeren van reclame en het organiseren van proeverijen op de winkelvloer, zoals gangbaar bij A-merken.”

Opzet internet-handelsplatform Sinds drie jaar wordt een deel van de appelen perenproductie van Vereecken Fruit via een internetplatform verhandeld. Vereecken Fruit is één van de initiatiefnemers van www.service2fruit en samen met enkele

andere fruithandelaars en een dienstverlener aandeelhouder. Vereecken is tevreden over de ontwikkeling. „We hebben net een recordmaand achter de rug. In maart is er ruim 8 miljoen kilo appels en peren verhandeld.” Op jaarbasis wisselt zo’n 50 miljoen kilo via het internetplatform van eigenaar. Dat is ongeveer 10% van de Nederlandse appelen perenproductie. Vereecken voorziet groei tot circa 20%. Volgens fruitteler uit Dronten vormt Service2fruit het bewijs dat innovatie belangrijk is voor de fruitsector. „Dankzij dit nieuwe verkoopinstrument is er meer transparantie gecreëerd. Meer telers en handelaren zijn op de hoogte van de prijsvorming.” Ook de organisatie achter Service2Fruit is meegegroeid met het volume dat via het platform wordt verhandeld. „Er werken inmiddels negen mensen voor Service2fruit, waaronder drie IT-specialisten en trade managers in diverse landen, waaronder Polen, Hongarije en België.” Ook op het vlak van maatschappelijk verantwoord ondernemen neemt Vereecken Fruit haar verantwoordelijkheid. „We hebben veel gedaan op het gebied van energiebesparende maatregelen. Zo wordt de warmte die de peren in de koelcel produceren, gebruikt om het kantoor te verwarmen, evenals het water voor de douches. En de vrachtwagen, die we net nieuw hebben aangeschaft, is uitgerust met zonnepanelen in het dak.” <

12-05-15 14:52

Vragen Stuur uw vragen naar Postbus 9324, 2300 PH Leiden. U kunt ook bellen, faxen of mailen: Peter van Leth, 071-56 59 688, pvanleth@hortipoint.nl

Ben ik nu wel klaar voor de WWZ? De afgelopen maanden lees ik veel over de invoering van de Wet Werk en zekerheid (WWZ). Maar er is zoveel gepubliceerd het bos niet meer zie. Maar ben ik er wel klaar voor?

e Wet Werk en Zekerheid wordt gefaseerd ingevoerd, per 1 januari jongstleden en per 1 juli aanstaande. Elke werkgever, groot en klein, krijgt ermee te maken. De hoogste tijd dus voor een tussentijdse check. Heeft u: ■ de (lopende) tijdelijke contracten al afgestemd op de nieuwe wetgeving? ■ het proeftijdbeding inmiddels al aangepast in uw schriftelijke contracten? ■ uw oude concurrentiebeding al herschreven of uit uw (tijdelijke) contracten gehaald? ■ de aanzegverplichting al in uw werkprocessen ingebed? ■ de eigen arbeidsvoorwaardenregeling en/of bedrijfsreglement al van een update voorzien? ■ de ketenbepaling van de tijdelijke contracWilfred de Vreeze, senior adviseur arbeidszaken Flynth

IllustratIe: Peter moorman

ten al losgekoppeld van de anciënniteitberekening van de transitievergoeding? ■ vanwege de nieuwe ketenregeling bekeken welke tijdelijke contracten nog vóór 1 juli zijn te verlengen zonder dat een vast contract tot stand komt? ■ het pensioenontslagbeding al uit uw contracten gehaald? ■ de noodzakelijke dossiervorming op orde? ■ het contract met uw uitzendbureau al onder de loep genomen? ■ uw studiekostenregeling al aangepast op de (waarschijnlijke) verrekeningsmodule bij het uitbetalen van de transitievergoeding? ■ u op de hoogte laten stellen hoe de transi-

tievergoeding straks echt berekend dient te worden? ■ in beeld dat voor de vergoeding van de aanzegtermijnboete een ander bruto maandloon van toepassing is dan voor de berekening van de transitievergoeding? ■ er weet van dat er een overgangsregeling is voor de uitbetaling van de transitievergoeding voor tijdelijke werknemers? Wanneer het antwoord (overwegend) ’ja’ is, dan bent u op de goede weg en heeft u inmiddels ingespeeld op de nieuwe wetgeving. Is het antwoord (overwegend) ’nee’, krabbel uzelf dan niet te lang achter de oren en ga direct aan de slag. <

Is verhuurde woning in Box III lager te waarderen? Jaren geleden heb ik ter belegging een woning gekocht, waarmee ik een stukje aanvullend inkomen hoopte te genereren. Nu, een aangekomen. De waarde van de woning is gedaald en het rendement is

Hoge Raad over dit onderwerp hierin uitkomst?

en verhuurde woning die u privé in eigendom heeft, wordt belast in Box III. Per saldo wordt 1,2% geheven over de waarde van het vermogen. De WOZ-waarde geldt als uitgangspunt bij de waardering van de verhuurde woning. De WOZ-waarde is gebaseerd op de volle

en onbezwaarde eigendom en houdt geen rekening met het waardedrukkend effect van verhuur. Om aan dit waardedrukkend effect tegemoet te komen, mag de WOZwaarde worden verminderd met een percentage dat afhankelijk is van de ontvangen huur (voor aftrek van kosten). Deze

correctie geldt alleen bij huurbescherming, dus bij langdurige verhuur. Een eigenaar van een verhuurde woning was het niet eens met de uitkomst van de forfaitaire correctie en gaf in zijn aangifte een lagere waarde aan zodat nog enig rendement overbleef. De Hoge Raad oordeelde dat de wetgever uit praktische overwegingen mag uitgaan van een forfaitaire waarderingsmethodiek. Als echter blijkt dat de aldus bepaalde waarde 10% hoger is dan de werkelijke waarde van de woning in verhuurde staat, dan mag worden uitgegaan van die waarde. < arjan Hoogerbrugge, belastingadviseur, Flynth advi

2015vragen.indd 16

12-05-15 14:52

M Vanwege het tuinplantenseizoen worden ook de klokprijzen van deze producten weergegeven. Omdat er ruimte is voor maar drie grafieken, worden de bloeiende en groene planten in één grafiek verwerkt. Week 25 is de laatste week van de tuinplantengrafiek.

Groene + bloeiende planten

Snijbloemen 2013

2014

2015

150

2013

2014

Tuinplanten 2015

140

130

20 15 10

Middenprijs in centen

30 25

120 110 100 90 80

9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 week

De middenprijs blijft onveranderd op 30 cent. Dat is 4 cent meer dan in de voorgaande twee jaren.

2013

100

2014

2015

70 60 50 40

9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 week

Een fors dalende middenprijs bij de planten. Bij de groene planten gaat er 12 cent af tot 105 cent en bij de bloeiers 10 cent tot 146 cent.

11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 week

De middenprijs daalt gestaag. In week 19 gaat er 6 cent af tot 72 cent. Het koude voorjaar maakt tuinieren minder aantrekkelijk.

Erik Wassenaar:

’Een zeer goede moederdagweek’ Bedrijf: FloraHolland Veiling: Aalsmeer Week: 19

Maandag „Om 5.10 uur fiets ik naar FloraHolland Aalsmeer waar ik veilingmeester ben van grootbloemige rozen op klok 13. Het is moederdagweek, dan hangt er altijd een spannende sfeer. Vorige week was de omzet zeer goed en die moet deze week doorzetten. Ik fiets door de goedgevulde koelcellen om de rozen te bekijken. Om 6.00 uur gaat de gong en begin ik te veilen. Klanten kopen grote partijen tegen gemiddeld iets betere prijzen, maar geen grote uitschieters. Net voor lunchtijd doe ik de klok pas uit.”

Dinsdag „Ook vandaag weer meer aanvoer. Een matig begin van de veilochtend. Hoe verder we in het proces komen, hoe meer de prijs positief wordt beïnvloed. Vooral in de ’kleurtjes’ zie je de prijs oplopen. Resultaat voor klok 13 is een iets betere prijs. In de middag is er tijd voor bureauwerk. Het is zulk slecht weer dat ik besluit Bevrijdingsdag dicht bij huis te vieren en het festival in Haarlem dit jaar te laten voor wat het is.”

Woensdag „Het veilen loopt vlot. De klanten blijven grote partijen inkopen en de prijzen lopen verder op. Ook in de klokvoorverkoop neemt het aantal trans20 (2015)

Markt-1-prijsbeelden-nw.indd 17

acties verder toe. Na het veilproces neem ik deel aan het productteam Roos. De laatste maanden is hard gewerkt aan het productmarktplan Roos waarvan vandaag de brochure in concept wordt gepresenteerd. Samen met de FPC roos en aanvoerders zijn er activiteiten benoemd waarmee we nu vol aan de slag kunnen gaan.”

Donderdag „Voor de donderdag een behoorlijk aantal rozen. Voor de balans net iets te veel. Alleen roze springt er in prijs nog bovenuit. Grote partijen worden nog wel ingekocht en de prijs is er dan ook naar. Veel klanten zijn nu wel gesteld voor Moederdag. Resultaat op klok 13 is een zakkende middenprijs met 3 cent. Vanmorgen weer verder met een cursus Engels. Internationaal nemen de contacten met klanten en aanvoerders toe dus kan het oppoetsen van je talenkennis geen kwaad.”

Vrijdag „Nog een behoorlijke aanvoer. De laatste kans voor Moederdag. De handel heeft nog volop rozen nodig, vooral de roze tinten lopen in prijs op. Overall een zeer goede moederdagweek gedraaid, beter dan in 2014. Met een grotere consumptie aan bloemen en planten worden de prijzen nog positiever beïnvloed!”

12-05-15 14:52

In de grafieken wordt de procentuele verandering (= index) weergegeven van de prijs en de totale aanvoer ten opzichte van vorig jaar.

Simone van Tol

Snijbloemen Ontwikkelingen afgelopen zes weken t.o.v. een jaar eerder 175

in procenten

150 125 100 75 50

Aanvoer index

19 week

Prijs index

Moederdagweek positief verlopen Week 19 is prima verlopen. De prijsvorming lag 14% hoger dan dezelfde week vorig jaar. Met 6,9% meer aanvoer snijbloemen totaal kwam de omzet toch 6,4% hoger uit. In de top 20 hebben alle producten een hogere of gelijke gemiddelde prijs gescoord. Alleen bij freesia enkelbloemig lag de prijs gemiddeld 10% lager dan vorig jaar, maar werden wel ruim 8% meer stuks verkocht. Van roos grootbloemig werden in de moederdagweek 5,5% minder stelen verkocht dan in 2014 en lag de

prijs gemiddeld bijna 10% hoger. Roos kleinbloemig deed het wat minder, ondanks een aanvoerdaling van 26,8% bleef de gemiddelde prijs gelijk aan die van vorig jaar. Dit jaar ruim 25% minder aanvoer pioenen wat resulteerde in een prijs die bijna 23,9% hoger lag. Ook hydrangea deed het goed voor Moederdag. Met 11,7% minder aanvoer lag de prijs zoâ&#x20AC;&#x2122;n 28,5% hoger. Opvallend was chrysant santini met ruim 20% meer aanvoer maar de prijs bleef stabiel ten opzichte van vorig jaar.

Kamerplanten Ontwikkelingen afgelopen zes weken t.o.v. een jaar eerder 150

in procenten

125 100 75 50 25

Aanvoer index

19 week

Prijs index

Iets meer stuks, prijs iets lager De omzetstijging van 1,6% bij kamerplanten totaal werd gerealiseerd door de groei in aanbod met 4,3% ten opzichte van vorig jaar in week 19. De prijs lag echter gemiddeld 2,1% lager. Uitschieter in prijs was deze week bougainvillea. Dit product werd met ruim 10% meer aangevoerd en haalde een gemiddelde prijs die 33,7% hoger lag dan in deze week vorig jaar. Ook hydrangea deed het goed. Met 7,7% minder verkochte stuks kwam de gemiddelde prijs 8,4% hoger uit. Bij de

groene kamerplanten zagen we bij dracaena een prijsstijging van 7,8% ten opzichte van deze week in 2014 en bleven de aantallen stabiel. Op nummer 7, qua omzet, deze week vinden we de arrangementen. Deze zijn met bijna 42% gestegen in aantal en de prijs lag gemiddeld bijna 16% lager. Spathiphyllum steeg in aantallen dit jaar met bijna 37% en dit zorgde ervoor dat de prijs gemiddeld ruim 13% lager uitviel. Potroos bleef ondanks de aanvoerstijging van 29% in prijs redelijk stabiel.

Tuinplanten Ontwikkelingen afgelopen zes weken t.o.v. een jaar eerder 200

in procenten

150

100

14 Aanvoer index

Markt-2-Veilingbijdragen-nw.indd 18

17 Prijs index

19 week

Minder stuks, iets hogere prijs Ook in week 19 zien we net als vorige week dat de aantallen bij tuinplanten gemiddeld iets minder hoog liggen dan in 2014. Met 3,3% minder aanvoer ligt de prijs wel 9,1% hoger en zien we een omzetstijging van 7,7%. Acht producten uit de top 10 tuinplanten laten een lichte prijsstijging zien. Opvallend is dat bij de producten waarvan er gemiddeld aanzienlijk minder werden aangevoerd dan vorig jaar, deze week de prijs gemiddeld ruim stijgt. Pelargonium heeft met 17,7% minder aanvoer een prijs

die gemiddeld 23% hoger ligt. Bij fuchsia zien we dat met een aanvoerdaling van ruim 30% de prijs 18,4% hoger ligt. De heesters en klimplanten doen het minder goed. Net zoals petunia. Bij dit product met 6,4% meer aanbod ligt de prijs in de week voor Moederdag 3,4% lager dan vorig jaar.

20 (2015)

12-05-15 14:52

Griekenland

Over de toonbank Athene

Xrisanthi Liokoura:

’Van Moederdag heb ik weinig gemerkt’ ook weinig van gemerkt vorige week. Alleen dat de inkoopprijzen sky high waren.”

FOTO: FLOWERSHOPPING

Hoe bent u overeind gebleven tijdens de crisis?

Naam: Flowershopping Locatie: Athene Sortiment: 70% bloemen, 25% planten, 5% overig Specialiteit: online verkoop Aantal medewerkers: 1

Hoe was Moederdag? „Moederdag? Met alle problemen die de Grieken aan hun hoofd hebben, zijn feestdagen als Moederdag totaal in de verdrukking geraakt. Het werd hier al niet uitbundig gevierd, maar nu is er bijna niets meer van over. Ik heb er dan

Standpunt

Welke bloemen en planten verkoopt u nu het meest? „Behalve rozen zijn dat lelies, gerbera’s en alstroemeria’s. Bij de planten verkopen we phalaenopsis, gardenia en zamioculcas het meest. We zijn bijna door de tulpen heen, maar het is nog te vroeg voor pioenrozen. Die laatste zijn nu nog zo ontzettend duur, dat we ze nog niet kunnen inkopen. De komende weken hoop ik dat de prijzen ervan wat redelijker worden, want de Griekse bruiden staan te trappelen.”

„Voor de crisis wel ja. Nu kiezen nieuwe stellen er steeds vaker voor om alleen een huwelijk op het gemeentehuis te doen. De kerk, bloemen, feestjes; dat is voor veel bruidsparen allemaal niet meer op te brengen. En bij de overblijvende traditionele huwelijken staan de budgetten zwaar onder druk.”

Waar komt de handel vandaan? „We kopen zowel op de bloemenmarkt in Athene als van de importerende groothandel. Er komen momenteel veel rozen en gardenia’s van Griekse kwekers op de markt. We hebben voor wat betreft een groot aantal producten duidelijk de voorkeur voor de Nederlandse kwaliteit, alleen wordt het steeds moeilijker om importproducten te kopen. Er zijn zoveel tussenschakels, en misschien ook omdat de prijzen in Nederland zelf stijgen, wordt de inkoopprijs van Nederlandse producten voor ons als bloemist onbetaalbaar. We hopen manieren te vinden om rechtstreeks uit Nederland te gaan inkopen. Alleen zo kunnen we de verkoopprijzen drukken en klanten behouden. Als iemand ons daarbij kan helpen, dan horen we dat graag.”

’Individuele teler kan consument niet via internet beleveren’

Paul Sap, Adviseur digitale transactiesystemen bij FloraHolland

Mee eens, oneens of denkt u er heel anders over? Reageer dan bij de marktredactie: A.F. Middelburg, 06-23631549 of mail afmiddelburg@hortipoint.nl

20 (2015)

Markt-3-Toonbank-nw.indd 19

„De helft van de bloemenwinkels in Griekenland heeft het loodje gelegd tijdens de crisis. Ik denk dat wij overleven omdat we in 25 jaar een goede naam hebben opgebouwd met eerlijke handel. We gaan niet voor de snelle winst, maar voor langdurig vertrouwen. Dat doen we met de best mogelijke kwaliteit en service. Ook zijn we op tijd in de internetverkoop gedoken. We halen nu steeds meer omzet uit onze webshop. Wat niet wegneemt dat ook onze totaalomzet een flinke knauw heeft gekregen.”

Doet u veel bruidswerk?

oeten telers de consument via internet beleveren? Deze stelling stond onlangs in het blad en op de site van het Vakblad voor de Bloemisterij. Een vraag die daar voor ligt is: kan een teler de consument beleveren via internet? Mijn antwoord daarop is nee. Als iedere individuele kweker dat zelf zou willen organiseren gaat dat niet lukken. Probeer maar eens om bovenaan te komen in de zoekresultaten van google! Dat moet je professioneel aanpakken met specialisten op het gebied van internet en sociale media. Daarnaast vraagt het rechtstreeks beleveren van consumenten dat er een aftersales organisatie beschikbaar is, gericht op consu-

menten. Leveren aan consumenten betekent namelijk ook het beantwoorden van vragen over voeding en behandeling, naast het afhandelen van de omvangrijke logistiek en eventuele fouten en klachten. Het vraagt dus een behoorlijke investering die alleen door samenwerking met verschillende partijen en met voldoende volume succesvol kan zijn. Koppelen van jouw webshop aan die van partijen die de benodigde dienstverlening wel kunnen leveren is daarbij een optie. Rechtstreeks beleveren van consumenten kan een manier zijn om consumenten-informatie te vergaren. Als telers consumenten beter begrijpen, kunnen ze vraaggestuurd

produceren en producten leveren die beter aansluiten op de wensen van de consument. Dat zou via een samenwerkingsverband kunnen, maar ook deelname aan initiatieven als brievenbusbloemen.nl en bloomon. nl kan interessant zijn. Dus de vraag is: wat wil je als teler? Als je retail als een serieus eigen afzetkanaal ziet, dan ga je de concurrentie aan met organisaties die al via internet verkopen zoals Topbloemen.nl en Euroflorist en uiteindelijk met vele bloemisten. Wil je alleen consumenteninformatie vergaren dan zijn er ook andere mogelijkheden, bijvoorbeeld via consumentenpanels en storechecks.

12-05-15 14:52

Foto: De GrAAF VAn Der ZAnDe

Omslag naar aanvoerstijging drukt prijs voor troschrysant -

„De vraag is stabiel”, meent inkoper Mesut Ozdemir over troschrysanten in het retailsegment, waar Van Dijk Flora aan levert. Richard Heemskerk, inkoper bij Premier & Blenheim, heeft dezelfde ervaring. Na een jarenlange, zij het beperkte, aanvoerdaling rekenen leveranciers van uitgangsmateriaal en telers dit jaar op een geringe toename van het aanbod bij de vestigingen van FloraHolland. Tot en met april klom de aanvoer nog maar met 1% tot 280 miljoen stelen. Hiervoor werd gemiddeld 34 cent per steel betaald, 2 cent minder dan in de eerste vier maanden van 2014 en 1 cent minder dan in dezelfde periode 2013. Toen lag de aanvoer, net als nu klok en bemiddeling samen, op 273 miljoen stuks.

„Het valt nog mee, we hadden erger verwacht”, aldus teler Henk Gommans van Gommans Flowers in Egchel. „Van de malaise in de wereld en met name de wegvallende vraag in Rusland hadden we een groter negatief effect verwacht.” Andere telers stellen dat de middenprijs de afgelopen twee jaar, met 27 en 28 cent per steel, bovengemiddeld is geweest. De kostprijs verschilt per teler, kwekerij, cultivar en periode behoorlijk, maar gemiddeld genomen heeft troschrysant in vergelijking met andere gewasgroepen goed gerendeerd. In 2009 bijvoorbeeld werd gemiddeld 19 cent per steel betaald, dat was een laagterecord. De verwachte aanvoerplus dit jaar komt vooral door schakelaars

vanuit de pluischrysanten omdat die markt erg onder druk staat.

Kwaliteit „De kwaliteit is gemiddeld gewoon goed”, oordeelt inkoper Henk Jan Stolker van OZ Export. Bij een aantal telers was er sprake van aantastingen door Japanse roest, een hardnekkige aantasting die elk jaar weer op de loer lijkt te liggen. Heemskerk is het eens met de beoordeling van Stolker. „Er zijn wel veel wisselingen en verschuivingen in het assortiment.” Hij tekent erbij aan, dat telers en veredelaars de markt goed van informatie voorzien. Inkopers vinden het assortiment breed genoeg. „Onze afnemers bestellen louter op kleur, niet op cultivarnaam”, aldus Ozdemir.

„Maar daarom is vernieuwing nog wel belangrijk.” Meer aandacht in de veredeling voor een hogere productie moet volgens Gommans een hogere prioriteit krijgen. „We moeten de kostprijs drukken.” Om de risico’s in de onzekerdere markt te spreiden, is hij naast de witte Bacardi dit jaar de gevuldbloemige, tweekleurige Saba gaan telen. Gommans is een echte klokaanvoerder. Het aandeel van bemiddeling lijkt bij troschrysanten beperkt toe te nemen. „Misschien met een paar procent per jaar”, geeft René Eikelenboom van Arcadia in De Kwakel en De Lier aan. ■

Markt voor santini’s lijkt aanvoergroei nog op te pakken De huidige aanvoergroei van santini’s zet dit jaar sterker

Foto: De GrAAF VAn Der ZAnDe

„Op het moment is de vraag goed en worden mooie prijzen betaald”, concludeert inkoper Ri-

Markt-4-Snijbloemanalyses-nw.indd 20

chard Heemskerk van Premier & Blenheim over de santinimarkt. „Vorig jaar was er ook een be-

hoorlijke plus die goed werd opgepakt”, stelt inkoper Henk Jan Stolker van OZ Export. „Russische klanten vragen om een lichter en goedkoper bloemenslag”, geeft hij als voorbeeld voor verruiming van de markt. ,,Maar hoe groot die markt is?’’ Ton van Schie, inkoper bij Van der Hoorn Floristiek: „Santini’s lopen goed weg, vooral de kleinbloemige types en Madiba’s zijn bij onze klanten populair.” „Tot Moederdag is het dit jaar goed gegaan, maar voor de zomermaanden houd ik m’n hart vast”, kijkt Wilco Homan van kwekerij De Landscheiding vooruit. Tot en met april dit jaar steeg het aanbod santini’s bij FloraHolland, klok en bemiddeling opgeteld, met 6% tot 65,5 miljoen takken. Daarvoor werd per steel gemiddeld 26 cent

betaald, net zoveel als in 2014. Toen steeg het aanbod uiteindelijk met 16% tot 215 miljoen stuks tegen een gemiddelde van 21 cent per steel, 1 cent minder dan het jaar ervoor. Stekleveranciers verwachten dit jaar eenzelfde toename. Zo staat vast dat met de recente uitbreiding met twee kleuren ook de aanvoer van de Madiba-groep vanaf het najaar substantieel stijgt. Nieuwe cultivars als de groene Celtic zijn goed opgepakt en de gevulde, witte Dudok is mogelijk een belofte. „Net als de paarswitte Opera”, vindt Heemskerk. „Uitbreiding van het assortiment, grotere beschikbaarheid, verbeterde keteneigenschappen en houdbaarheid brengen impulsen voor de markt”, sommen handelaren de sterke punten op. ■ 20 (2015)

12-05-15 14:53

Door met name de weggevallen vraag in Rusland moet een aanvoerdaling de markt voor pluischrysanten weer in balans brengen. Nieuwe rassen kunnen ook impulsen geven.

„Naar Oost-Europa en met name Rusland versturen we veel minder pluizers en dat gaat voorlopig niet echt beter worden”, geeft inkoper Richard Heemskerk van Premier & Blenheim een beeld van de markt voor geplozen chrysanten. Mesut Ozdemir, inkoper bij Van Dijk Flora meldt dat pluizers te duur zijn voor het retailsegment. Dat is ook de ervaring van Ton van Schie, inkoper bij Van der Hoorn Floristiek. „In het najaar gebruiken we ze wel eens.”

Rusland Met het oog op de verwachte verdere terugval van de vraag in met name Rusland schakelden vorig jaar al telers van pluischrysanten over naar santini’s, troschrysanten en andere gewassen. Marktleider Deliflor stelde bovendien het uitgiftebeleid neerwaarts bij. Dat leidde tot en met april dit jaar tot een daling met 7% tot

46,5 miljoen stelen bij de vestigingen van FloraHolland (klok plus directe afzet). De middenprijs kreeg procentueel een twee keer zo grote dreun en zakte met 8 cent tot 45 cent per steel. Dat is 11 cent minder dan in 2013. Opmerkelijk was het herstel van de gemiddelde prijs in maart, toen 53 cent per verkochte pluischrysant werd betaald. „April was ook niet zo slecht, het lijkt erop dat de markt al herstellend is”, stelt René Eikelenboom van Arcadia in De Lier en De Kwakel met de nodige voorzichtigheid vast. De huidige daling zal vanaf nu versterkt doorzetten. Telers hebben begin dit jaar hiertoe besloten en al ingezette programma’s lopen nu af. Mogelijk pakt die daling nog groter uit dan de recordkrimp met 18% van de santini’s in 2003. Dat zal een trendbreuk zijn met het stabiele jaaraanbod van de pluizers, dat vanaf 2008 tot en met 2014

Foto: De GraaF Van Der ZanDe

Via aanvoerkrimp op zoek naar nieuwe balans pluizers

schommelde tussen 172 miljoen en 180 miljoen stelen.

Impulsen Hoewel het met niet veel nieuwe cultivars lukt om een marktpositie op te bouwen blijft vernieuwing belangrijk. „Nu ligt verschraling op de loer”, vreest inkoper Henk Jan Stolker van OZ Export. De recente introductie van Onarida lijkt volgens Eikelenboom geslaagd. Andere nieuwkomers zijn de hardroze Barca Splendid via Arcadia en de witte Laika waarvan het groene lintrandje op de vaas doorkleurt, van kwekerij Waalzicht in Poederoijen. Er is meer

vernieuwing op komst, in de hoop dat dit de markt extra impulsen geeft. Later dit jaar komt er bijvoorbeeld een Salmon-versie van de roze Aljonka. In een gesloten keten start een proef met een nieuw type van de aloude Shoesmith, mogelijk jaarrond te telen. Verder wordt de Rossano-serie uitgebreid met een nieuwe kleur. „Sierwaarde is belangrijker dan takgewicht”, betoogt Stolker over de kwaliteit. „We zien nu heel zware takken met relatief kleine bloemknoppen.” Over meer aanbiedingsvormen, zoals aanvoer op water van lengte 50-60, is hij enthousiast. ■

Marktacties Promotie Woonplant van de maand mei: Chinese roos Woonplant van de maand juni: lepelplant Tuinplant van de maand mei: roos Tuinplant van de maand juni: kleinfruit PurE Seasonal Flowers zomer: paeonia, matthiola, antirrhinum, gladiool 16 mei Rob’s Grote Tuinverbouwing met onder andere: bol-oppot: tulp, hyacint, narcis, eucomis, glamini, freesia, scilla en sonatini, Hydrangea macrophylla en paniculata (kamer), platycodon Astra white, favourite Roses, Lavendula stoechas Anouk en Lavendula angustifolia Felice, aeschynanthus, TiSento, kant-en-klare haagelementen, Decorum assortiment met dianthus Sensi en Goblin, hibiscus Jazz 26 cmschaal, echeveria, waterplanten, Sunsation Sunflower (pothelianthus). SBS6, 17.00 uur.

Bloemenagenda Bloemenbureau Holland, VBW en FloraHolland

11 - 31 mei: pioenroos 1 - 28 juni: lelie

29 juni - 26 juli: zonnebloem 30 juli - 9 aug: calla 3 aug - 30 aug: hortensia 31 aug - 1okt: chrysant 1 okt - 18 okt: alstroemeria

Bloemendagen 24-25 mei Pinksteren 26 mei Moederdag (Pol) 31 mei Moederdag (Fra) 2 juni Dag van de Republiek (Ita) 4 juni Sacramentsdag (Dui, Oos, Pol, Zwi) 12 juni Nationale feestdag (Rus) 21 juni Vaderdag (Ned, Bel, GB, Fra) 23 juni Vaderdag (Pol) 26 juni Einde van het schooljaar (Bel) 11 juli Feest van de Nederlandstalige Culturele Gemeenschap (Bel) 14 juli Nationale Feestdag (Fra) 21 juli Nationale Feestdag (Bel) 1 aug Nationale Feestdag (Zwi) 15 aug Maria hemelvaart (Bel, Dui, Fra, Ita, Oos, Pol, Zwi

Heeft u informatie voor de agenda? Mail naar afmiddelburg@hortipoint.nl

20 (2015)

Markt-4-Snijbloemanalyses-nw.indd 21

12-05-15 14:53

Analyse bloeiende planten Foto: JAAp RiEtvElD

Exporteur over Duitsland

Nieuwe kansen voor stuifmeelloze potlelie Potlelie merkte weinig van de Noord-Europese Moederdag, maar zet alles op alles voor de Franse versie. De snel groeiende vraag in deze periode stuit nog wel eens op beperkt aanbod.

Jaap Rietveld:

’Tuinplanten in plaats van orchideeën’ Wie zijn uw klanten? „Wij leveren als lijnrijder aan bloemisten en tuincentra in het noordoosten van Duitsland; we staan er elke week op de stoep met zo’n 250 soorten kamer- en tuinplanten. De belangstelling voor buitenplanten neemt toe. Je ziet dat tuin en terras steeds meer een volwaardig onderdeel worden van de woning, met buitenkeukens, terrasplanten enzovoort. Dat zien wij terug in de verkopen.”

Wat kregen de Duitse moeders dit jaar? „Veel tuin- en terrasplanten dus. Een plant als dipladenia Sundavilla bijvoorbeeld deed het erg goed. Logisch, want je hebt er van voor- tot najaar plezier van. Orchidee liep minder hard dan andere jaren, terwijl die toch altijd de topper was.”

Dus ook minder phalaenopsis verkocht? „Hij staat nog steeds bovenaan, maar met een phalaenopsis tweetakker hoeft de bloemist niet meer aan te komen, die koopt men wel in de supermarkt. De vraag naar begonia, saintpaulia en kalanchoë neemt ook af. Dat zijn bijproducten geworden. Gelukkig zijn er genoeg nieuwe kamer- en tuinplanten die hun plaats deels innemen. Zo komen we elke week weer aan een breed assortiment.”

Weet u altijd welke planten u moet meenemen?

Hoe ziet u de toekomst als lijnrijder? „Mijn klanten werken nog niet veel met webshops, maar dit zal gaan toenemen. Hoewel ik denk dat bloemen makkelijker via een webshop in te kopen zijn dan planten, die minder gestandaardiseerd zijn. Voorlopig zijn mijn klanten nog blij met de service die we bieden. En de verre toekomst? Ik denk wel eens dat de consument op den duur met een druk op de knop rechtstreeks z’n planten bij de kweker gaat kopen. De toekomst zal het leren!”

Markt-5-Exporteur-Afzetzaken-nw.indd 22

Bij beide groepen is de laatste vernieuwing die van de stuifmeelloze lelies geweest. Daar komen sinds vorig jaar kleine aantallen van op de markt. „Het begint te lopen nu. Ik verwacht er de komende jaren veel van. We gaan het dan ook duidelijker communiceren naar de eindklant”, zegt Marco van de Wetering van Van de Wetering Lilium in Den Hoorn. „Er moet nog

wel flink in door worden veredeld, maar dan zal het zeker een positieve ontwikkeling zijn, zeker ook voor het gebruik op het terras, waar stuifmeel bij regen lelijke vlekken geeft”, vindt ook Patrick van Paassen van Joyplant in Maasdijk. Van Schie Potlelies is een samenwerking aangegaan met de telersvereniging Roselily voor dubbelbloemige, stuifmeelloze en stamperloze lelies. Van der Voort: „Het feit dat deze lelies stamperloos zijn, maakt ze minder gevoelig voor veroudering. Stuifmeel is al jaren een ergernis van de consument, ook in de huiskamer. Roselily zal de potlelie vaker in de kamer doen terechtkomen.”

Nieuwe doelgroepen De handel kan niet wachten tot de stuifmeelloze lelies in grotere aantallen beschikbaar komen. Ysbrand Hoekstra van Profitplant: „Stuifmeel is het grootste nadeel van de lelie voor de consument. Als daar een oplossing voor komt, is de markt zeker te verruimen. Ze moeten dan wel als zodanig herkenbaar zijn.” Ook Van der Hout is enthousiast. „De roze Roselily is helaas nog heel beperkt leverbaar, terwijl de oranje, stuifmeelloze Aziaten er vrijwel elke dag zijn. Als de roze beter beschikbaar wordt, kunnen we die breder gaan aanbieden.” ■

200

9.000

180

8.000

160

7.000

140

6.000

120

2010

2011

2012

2013

2014

5.000

Verkochte aantallen x duizend

„Niet altijd, want de meeste klanten beslissen pas op het moment dat ze in de vrachtwagen staan. Maar je krijgt er gevoel voor. Potplanten in een keramieken pot lopen al een tijdje goed. Dit soort toegevoegde waarde is interessant, omdat de bloemisten op deze manier profiteren van de grotere inkoop van de kwekers.”

Stuifmeel groter ergernis

Gemiddelde prijs in centen

Bedrijf: VOF J. Rietveld Functie: directeur Belangrijkste afzetlanden: Noordoost Duitsland Inkoop: voornamelijk direct bij kwekers Aantal medewerkers: 3

Door het koude voorjaar met procentueel minder zonlicht, loopt de productie van potlelie achter op vorig jaar, geeft Marcel van der Voort van Schie Lilium in Honselersdijk aan. Juist nu de vraag toeneemt, komt dat slecht uit. Sommige klanten nemen genoegen met groene koppen, anderen niet. Karin van der Hout van E. den Dekker: „De relatieve schaarste komt nu vooral bij de Oriëntals in 19 cm-potten voor, en dat is nu juist het segment dat interessant is voor Franse Moederdag. Qua kleurschakering passen Oriëntals – vooral de roze - beter bij de Franse Moederdag dan Aziaten. De echte drukte moet uiteraard nog komen. Hopelijk is er dan voldoende kleurtonend aanbod voorhanden.” De verhouding Oriëntals-Aziaten ligt bij de productie nu op ongeveer 70%-30%, na verdere krimp van de laatste.

Verkochte aantallen en middenprijs lilium op de FloraHolland-veilingen van 2010 tot en met 2014. 20 (2015)

12-05-15 14:53

Afzetzaken Foto: orchids4All

Analyse tuinplanten

Late start verdrukt argyranthemum -

Foto: vAkblAd voor de bloemisterij

prijsvorming matig. „Tien jaar geleden had de vroege margriet in april bijna de markt voor zich alleen, maar het vroege tuinassortiment is steeds verder uitgebreid. Als ik dit jaar ongekende aantallen margrieten voor de klok gedumpt zie worden, concludeer ik dat niet iedereen zich daaraan heeft aangepast.”

Kou Bij FloraHolland kwam de aanvoer van de struikmargriet argyranthemum pas in week 19 goed op gang. In voorgaande jaren werden de grootste aantallen weken eerder verhandeld. In de veilingstatistieken daalde de import uit Italië meestal tussen de weken 14 en 20. Tot en met week 19 werd in totaal zo’n 30% minder verkocht dan in 2014. Desondanks bleef de middenprijs 2% onder vorig jaar. „De prijzen zijn niet echt goed”, aldus Martijn Bentvelsen, projectleider Markt & Product bij FloraHolland. „Bij zoveel minder aanbod verwacht je een andere reactie.”

Gedumpt

250

5.000

200

4.000

150

3.000

100

2.000

1.000

2008

2009

2010

2011

2012

2013

2014

Verkochte aantallen x duizend

Gemiddelde prijs in centen

Sjors Huisink importeert argyranthemum uit Italië. Hij is dit jaar tevreden over de productkwaliteit, maar noemt de

William Dekker, inkoper bij Fertiplant, zag het seizoen door aanhoudend koud weer in NoordDuitsland en Scandinavië weken later op gang komen. „Eigenlijk begint het tuinseizoen daar pas sinds week 19 wat te lopen.” Dat ziet ook tuinplantenteler Gerrit Aarninkhof, die vanuit Denekamp het Duitse en Oost-Nederlandse achterland belevert. Teler John Grootscholten van handelskwekerij Grootscholten in Kwintsheul zag de vraag in de aanloop naar Moederdag alweer afnemen. „Exporteurs vullen dan hun wagens met bloemen en kamerplanten. Voor struikmargriet blijft onvoldoende ruimte." Voor de Nederlandse productie is dat dit jaar extra jammer, want volgens Paul Barendse van kwekerij Meerrust in Naaldwijk was de kwaliteit rond week 19 op zijn best. ■

Verkochte aantallen en middenprijs argyranthemum op de FloraHollandveilingen van 2008 tot en met 2014. 20 (2015)

Markt-5-Exporteur-Afzetzaken-nw.indd 23

Bedrijf: Orchids4all Aanleiding: Nieuwe huisstijl en slogan

Ewoud Meeuwissen „We hebben ons logo vernieuwd. Het logo is iets simpeler, strakker en moderner geworden. Het was alweer acht jaar geleden dat we dit gedaan hadden, dus we wilden onze huisstijl aanpassen aan deze tijd. Ook hebben we de slogan ’Orchids4all Who Else’ eraan toegevoegd.”

„Orchids4all bedient alle markten en segmenten. Bij ons kan de handel terecht voor een breed assortiment. Waar anders? Dat is onze boodschap. We laten ook de handtekening van de kweker, mijzelf, nadrukkelijker zien in onze uitingen. Op deze manier willen we het allemaal weer wat persoonlijker maken.”

„Door het gebruik van mail, KOA en webshops is er meer afstand met de handel. Het verzakelijkt allemaal iets. Door met de handtekening te werken, geven we een persoonlijke touch aan het product mee. Het is bij ons geen mega massafabriek, maar hier werken ook gewoon mensen. Persoonlijk contact is heel belangrijk vinden wij, dus daarom bezoeken we onze klanten heel regelmatig. Je moet weten met wie je zaken doet en de klanten door en door kennen. Onze deur staat ook altijd voor hen open.”

„Wij hebben vorig jaar de twee lijnen Amsterdam en Feelings geïntroduceerd. We zijn nu druk bezig om de afzet wat verder te krijgen. Het kost tijd om het op het schap te krijgen, maar we zijn niet ontevreden. Klanten beginnen het te herkennen. Met het concept Feelings spelen we in op de gevoelens. We proberen op deze manier meer beleving op de winkelvloer te krijgen. Neem bijvoorbeeld de orchidee Party. We hopen dat we mensen op een idee brengen om deze plant mee te nemen als zij bijvoorbeeld naar een feestje gaan. De Amsterdam-serie bestaat uit meer bijzondere orchideeën, vernoemd naar een kenmerk van Amsterdam. De vormen, kleuren, maar ook de verpakking zijn onderscheidend.”

„Je product wordt herkenbaarder in de markt. Als we niets hadden gedaan, had het voorjaar slechter verlopen. Als je geen verhaal hebt te vertellen, wordt het moeilijker. Als ik een mix van 1- of 2-takker aanbied, dan ben ik de zoveelste. Met andere lijnen ben je toch net iets interessanter voor de handel. We hebben er klanten bij gekregen. De consument van vandaag is grillig. Het koopgedrag wordt steeds vaker bepaald door een mix van beleving en kwaliteit. Daar willen we graag op inspelen.”

12-05-15 14:53

Stomen na Moederdag Met Moederdag achter de rug staat stomen op het program-

e zeilen worden voor de tweede keer dit jaar door de kappen getrokken bij Rijk de Jongh in Tuil. Met zes verschillende seizoensproducten is hij met de gehele glasoppervlakte stomen langer bezig dan een collega met een monocultuur. Eind maart heeft de kweker al twee afdelingen gedaan alvorens zijn celosia de grond in gingen. Na Moederdag, met ranonkels eruit, waren twee andere afdelingen aan de beurt om met een schone teelt van Green Magna en pluischrysanten te kunnen beginnen. Het stomen doet De Jongh zelf. Hij huurt alleen een stoomketel. Zeil en kettingen heeft hij zelf aangeschaft. Over het algemeen doet hij met een zeil een kap per dag. Hij heeft echter twee zeilen om desnoods grotere oppervlakten tegelijkertijd te kunnen stomen. Terwijl twee man het zeil door de kappen trekken, legt een derde de kettingen op de zeilen. Een uur wordt uitgetrokken om het zeil bol te krijgen. Daarna wordt vier uur gestoomd om alle bodemziekten in de bovenste 30 cm te elimineren. De volgende dag wordt het zeil omgelegd om een andere afdeling te pakken. Kettingen zijn dan afgekoeld en stoom dat nog uit de grond komt, is niet schadelijk. Het blijft immers oppassen met stomen. Iedere verkeerde handeling kan enorme brandwonden veroorzaken. Het is geen goedkope klus. Het reinigen van de grond in zijn 1,2 ha grote kas kost De Jongh â&#x201A;Ź 25.000 aan gas en materialen per jaar. Ziekten zijn echter funest voor de productie. Daaromtrent neemt de Tuilse bloemenkweker geen enkel risico. < Peter van Leth pvanleth@hortipoint.nl

Foto: Vidiphoto

Spread.indd 24

20 (2015)

12-05-15 14:53

20 (2015)

Spread.indd 25

12-05-15 14:53

K asgeluiden Bestrijding van ziekten en plagen. Hoe gaat dat in de praktijk? Wat houdt telers bezig en hoe gaan ze daarmee om? Wat zijn de geluiden uit de kas? Om de twee weken laat het Vakblad telers vertellen over chemische of geïntegreerde bestrijding.

Peter van Leth, Hans Neefjes, Joef Sleegers

’We gaan de verlengde opkweek biologisch doen’ uitgezet. Het is nu afwachten of dit en ze doen het goed. Swirskii loopt als een trein. Ook de eerste zwarte de parasitering is op gang gekomen. Toch loopt de gewasbescherming

Arjen Verwer Plaats: Klazienaveen Teelt: minigerbera onder 7.000 lux Oppervlakte: 2 ha

hardnekkig aanwezig, met name „Daar hebben we heel veel encarsia

Op een paar plekken is met de hulpstof Silwet gespoten. En ook is de hulp ingeroepen van de roofkever delphastus. Deze moet zich nog nog opkwam, is helemaal opgeruimd door feltiella. Sinds de biologie is verspreid staan de zwavelpotten uit. Daardoor is er meeldauw opgekomen. Die is dit

afgelopen maand heeft Verwer drie maal gefogd met Rocket. Komende

om het hart van de plant te bereiken. middel Solvit in het hart van de plant

Eén afdeling van 1.000 m2 is al

opkweek gaan doen. „Dat is een van

veel breedwerkende middelen remmende werking op het gewas, zelf biologisch kunnen aanpakken. Dan sluit het beter aan op de rest van de tuin.”

’We moeten zelf het kaf van het koren scheiden’ „Er zit vanalles wat in de kas”, zegt Maurice Olsthoorn, „maar niets is echt een probleem. Een enkele luis, wat wittevlieg, spint, een paar bladrollers en cicaden. Er zitten veel

Enkele maanden geleden heeft

Naarmate het middelenpakket smal

leven gestimuleerd met een pakket maatregelen, zoals trichoderma en aminozuren. De planten hadden last

met alternatieve methoden op de

Maurice Olsthoorn Teeltmanager bij Together2Grow Plaats: Westland Teelt: alstroemeria Oppervlakte: 7,5 ha

of vier niet meer uitgezet. De enkele echinotrips zit vooral op de oude takken en richt daardoor

de situatie is”, zegt de teler. „Zelf moeten we maar zien hoe we het kaf van het koren scheiden. Vaak is dat een kwestie van gevoel en geloof.”

is nu uitgebreid naar de helft van de kas, vooral om de oudere gewas Binnenkort wordt geëvalueerd of dit effect heeft gehad.

zakken ze in de zomer weer weg. We houden hem in de gaten.” Tegen de verwachting in is de trips druk afgenomen tot een zeer laag meris in. Hoe langer we de trips bio logisch onder controle hebben, des te beter het gaat. Ten minste, dat is de ervaring. Bovendien hebben de planten het beter naar de zin als we minder spuiten. Daardoor wordt de infectiedruk ook weer minder.”

Kasgeluiden-NW.indd 26

20 (2015)

12-05-15 14:53

’Alleen kleine correcties tegen luis en spint’

Arjan van Noordt Bedrijfsleider bij Duynplant Plaats: De Lier Teelt: cordyline Oppervlakte: 4,2 ha

’Middelen op recept nodig voor problemen als trips’ -

Guido Halbersma

Adviseur gewasbescherming van Van Iperen, onder andere in chrysant

20 (2015)

Kasgeluiden-NW.indd 27

12-05-15 14:53

Lelie verleidt consumenten Voor noviteiten of topkwaliteit moet je niet meer op de lelieshow in Lisse

hneefjes@hortipoint.nl

net zoals ze bij de overige bloemen in het park doen. Een intiem plaatje met lelie, tulp, narcis, chrysant, hortensia of welk ander gewas dan ook. Duizenden mensen willen het. Dat zo’n pose bij lelie een veeg stuifmeel op je jas of das kan opleveren, dat neemt men voor lief.

Dutch Lily Days Een paar jaar geleden introduceerde Van den Berg de bogen op Keukenhof. In het Prins Willem Alexander Paviljoen moesten ze in belangrijke mate de grote, unieke stands vervangen die veredelaars en exporteurs ooit maakten met lelies. Die Foto's: Hans neeFjes

et is een gouden vondst van arrangeur Dorien van den Berg: bogen met lelies. Mensen gaan er onder staan en laten zich fotograferen. Of ze houden de fotografie letterlijk in eigen hand en hanteren de zogenoemde selfie stick. Enkele bogen staan al enkele weken in Willem Alexander Paviljoen. Tijdens de lelieshow zijn het er tientallen. Opa en oma gaan onder de kleurrijke bogen op de gevoelige plaat, verliefde stelletjes laten zich vereeuwigen en kinderen springen uitbundig omhoog voor een ’actiefoto’ tussen de lelies. Als je even rondkijkt zie je het allemaal gebeuren. En je hebt natuurlijk mensen die dicht tegen de bloemen aankruipen,

groep riep Dutch Lily Days in het leven, een vierdaags evenement waarop 16 veredelaars en exporteurs gelijktijdig op het eigen bedrijf lelies showen en klanten ontvangen. Viermaal sloot dit evenement in tijd aan op de lelieshow op de Keukenhof. Eind mei Oriëntals – de grootste productgroep – van verse bollen in bloei trekken is echter nog steeds een hele klus, bleek in veel showkassen. De vijfde editie is daarom twee weken later dan ’normaal’, van 2 t/m 5 juni 2015. Op Keukenhof was zichtbaar dat de veredelaars nog nauwelijks bloemen snijden in hun showkas. Het gros van de bloemen komt van broeiers die met hun cultivars actief zijn. „Veredelaars vragen of wij bloemen kunnen leveren voor Keukenhof en betalen daarvoor”, legt een broeier uit die niet met naam genoemd wil worden. Zelf zendt deze broeier niet in. „Dit jaar een keer niet. Het is toch vooral een consumentenshow. Ik verwacht niet dat je meer lelies verkoopt als je op Keukenhof staat met lelies. Bovendien kost het tijd en geld om bloemen in Lisse neer te zetten.” Teler Gerben Ravensbergen stelt dat Keukenhof voor bloemen het grootste consumentenmerk in de wereld is. „Daar zouden we nog meer mee moeten doen. Wij sturen zelf in en ik breng Keukenhof in contact met vakgenoten. Het is mooi dat Keukenhof een filmpje en foto’s van de lelieshow maakt en die verspreidt via internet. Delen is het nieuwe vermenigvuldigen. Via samenwerking kun je met een relatief klein budget veel promotie maken.”

De keurmeesters hadden een makkie dit jaar. Twintig vazen met lelies moesten ze beoordelen. ,,De kwaliteit was matig,

keukenhof lelie.indd 28

20 (2015)

12-05-15 15:16

broeikwaliteit”, geeft jurylid Jaap van Tuyl, veredelaar/onderzoeker bij Wageningen UR, onomwonden aan. Hij let op blad, steel, bloem, knoppresentatie en aantal bloemen en keurt sinds 2004 lelies op Keukenhof. Het andere jurylid, exportmanager Arie Alders, keurt voor het tweede jaar. Hij mist ook de zware kwaliteit die met name veredelaars en exporteurs kunnen showen. Zij planten de bollen ruimer in hun bloeiproeven en gebruiken de dikste bollen. Dan kun je topkwaliteit verwachten. Die zware takken bloeien dit jaar echter pas tijdens de eerder genoemde Dutch Lily Days. Bij de werkgever van Alders, De Jong Lelies uit Andijk, is dat ook het geval. Het bedrijf had in Lisse niet alleen bloemen ingezonden. Complete broeibakken met diverse lelies waren opgesteld. „Keukenhof vroeg ons daarnaar. Ze had er plek voor en

wil met die bakken de leliebroei in al zijn facetten laten zien.” Alders weet dat er ooit ruim honderd vazen lelie op de keurtafel stonden. En er waren afzonderlijke prijzen voor de vier afzonderlijk typen lelie afkomstig van broeiers en veredelaars. Nu was er één vakprijs lelie. Van Zanten Flowerbulbs won die met hun witte OT Tisento. Op de show werd de cultivar op twee podia gepresenteerd in zowel vazen als creatief bloemwerk. „Waarschijnlijk was er ruimte over omdat er minder inzendingen waren”, concludeert Alders.

Leverbare bollen De winnende cultivar is nog niet beschikbaar voor broeiers, meldt productmanager Hans Glorie van Van Zanten Flowerbulbs uit Hillegom. „Eind dit jaar verwacht ik

de eerste 10-15.000 leverbare bollen. De cultivar is ongeveer een jaar geleden uitgezet bij 15 bollentelers. Het bollenareaal kan over vijf jaar zo’n 30 ha zijn bij een normale marktontwikkeling. Dat betekent dat er dan 10-12 miljoen leverbare bollen zijn.” Op Keukenhof stond nog een witte OT van Van Zanten Flowerbulbs in de belangstelling. Schrijfster Susan Smit doopte die tot Susan. Bij toerbeurt mogen veredelaars een nieuwe cultivar laten dopen bij de opening van de lelieshow. Dat levert de veredelaar en Keukenhof extra publiciteit op. Glorie: „Susan moet nog enkele testfases doorlopen voordat we er bollen van gaan uitgeven. Ze heeft uitzonderlijk grove bloemen. Minder knoppen per tak dan bij Tisento, dus een heel ander type OT. Wellicht komt Susan over een paar jaar op de markt. Ze heeft nu ieder geval een naam.” <

Apricot Fudge is een mutant van de LA Salmon Classic en heeft een opval-

20 (2015)

keukenhof lelie.indd 29

12-05-15 15:16

Drie projecten die als blauwdruk kunnen dienen

Collectieve waterzuivering komt op stoom Het onderzoek naar waterzuivering is in een stroomversnelling gekomen omdat de overheid de emissie van gewasbeschermingsmiddelen snel wil terugdringen. Drie projecten voor collectieve zuivering laten al goede

Joef Sleegers jsleegers@hortipoint.nl

oen twee jaar geleden de nieuwe emissiedoelstellingen voor gewasbeschermingsmiddelen bekend werden, kwam dat voor de glastuinbouwsector als een donderslag bij heldere hemel. De emissie bleek veel groter te zijn dan altijd was gedacht, en moest versneld worden afgebouwd. Het leek een onmogelijke opgave. Volgens de Tweede Nota Duurzame Gewasbescherming moet elke tuinder in 2016 een installatie voor afvalwaterzuivering op zijn bedrijf hebben. LTO Glaskracht heeft altijd meer gezien in collectieve waterzuivering, omdat dit vaak goedkoper zal zijn. Bedrijven recirculeren namelijk al zo veel dat de reststromen klein zijn, en dan is het duur om op elk bedrijf apart te zuiveren. Collectieve zuivering zal echter niet overal mogelijk zijn, en als het wel mogelijk is, zal het voor elk gebied maatwerk worden. De belangrijkste vraag is of er een riolering in het gebied ligt en welke capaciteit die heeft. Waterschappen zijn huiverig om tuinbouwwater te zuiveren. Dit water is erg dun, wat de zuivering minder efficiënt maakt. Dit betekent dat er voor de glastuinbouw aparte oplossingen moeten komen. Samen met waterschappen en gemeenten werkt de sector daar aan. In drie gebieden wordt al ervaring opgedaan met collectieve waterzuivering. Deze projecten kunnen als een blauwdruk dienen voor de rest van het land. Daarnaast zijn er enkele regio’s die erover nadenken.

Aqua ReUse Aqua ReUse is negen jaar geleden bedacht om tuinders in de Overbuurtse Polder in Bleiswijk aan goed gietwater te helpen. Doordat de Europese Unie de financie-

Waterzuivering.indd 30

ring door het Productschap Tuinbouw als ongeoorloofde staatssteun zag, heeft het project nogal wat vertraging opgelopen. De oplossing was dat de installatie het eigendom werd van Hoogheemraadschap van Schieland en de Krimpenerwaard. In 2014 kon het waterzuiveringssysteem dan toch worden gebouwd. Vorige maand is het officieel in gebruik genomen. Door de aangescherpte eisen voor emissie van gewasbeschermingsmiddelen is het project plotseling bijzonder actueel geworden. AquaReUse sluit de waterkringloop: de installatie zuivert afvalwater van negen glastuinbouwbedrijven en twee WUR-locaties en levert schoon gietwater terug. Het maakt gebruik van de bestaande riolering. De zuivering is gebouwd bij een tussengemaal waar het afvalwater van de bedrijven bijeen komt. Het waterschap beschouwt deze installatie als een definitieve oplossing. Als het kabinet hiermee akkoord gaat, voldoen de telers dus aan de normen voor 2027. Om het afvalwater weer geschikt te maken als gietwater zijn veel zuiveringsstappen nodig. In de eerste stap worden grote deeltjes afgevangen. Dan volgt een helofytenfilter, waarin organische verontreinigingen, ziektekiemen en biologisch afbreekbare gewasbeschermingsmiddelen worden verwijderd. Daarna is het water optisch schoon, vergelijkbaar met gezuiverd water uit een reguliere RWZI. In het tweede proces wordt het water verder gezuiverd tot gietwater. Dat gebeurt door geavanceerde oxidatie van opgeloste organische verbindingen en ziektekiemen. De resterende verontreinigingen en zouten worden ten slotte afgescheiden via omgekeerde osmose. Het brijn, de ingedikte

zoutoplossing die daarbij achterblijft, mag van het waterschap op het riool worden geloosd. Het gezuiverde zoete water wordt via een centrale buis teruggevoerd naar de kwekerijen. Het overschot aan gietwater wordt tijdelijk ondergronds opgeslagen.

Nieuw Prinsenland Een week na AquaReUse werd ook in glastuinbouwgebied Nieuw Prinsenland in Steenbergen een collectieve waterzuiveringsinstallatie in gebruik genomen. Het bijzondere aan Nieuw Prinsenland is dat er een apart buizenstelsel is aangelegd voor het afvalwater uit de tuinbouw. De zuiveringsinstallatie werkt op basis van vijf bewezen technieken, die deels ook bij AquaReUse worden gebruikt. De wijze waarop deze technieken achter elkaar zijn geschakeld is nieuw. Eerst worden zand en grove deeltjes eruit gefilterd. Daarna volgt ultrafiltratie om bacteriën en schimmels te verwijderen. Actief kool moet opgeloste stoffen adsorberen. Vervolgens wordt waterstofperoxide gedoseerd en gaat het optisch schone water door een UV-installatie. Het water wordt niet opgewerkt tot gietwater. Nadat de gewasbeschermingsmiddelen eruit zijn gehaald wordt het geloosd op het riool. In een later stadium zal worden onderzocht of nutriënten in het afvalwater kunnen worden gebruikt, bijvoorbeeld in de akkerbouw of in de glastuinbouw zelf. De zuiveringsinstallatie kan vijf kuub per uur aan, wat genoeg is voor de huidige drie groentetelers in het gebied. De bedoeling is dat er drie van deze installaties komen te staan als het hele gebied (220 ha) straks gevuld is met glas. 20 (2015)

12-05-15 14:54

Foto’s: JoeF sleegers

Glas Zuiver Water In Klazienaveen ligt weliswaar riolering, maar die is berekend op huishoudelijk gebruik. Het zou duur zijn om voor de glastuinbouw een apart leidingnet aan te leggen. Daarom wordt in het project Glas Zuiver Water een alternatieve manier onderzocht: biologische zuivering door een combinatie van schimmels, planten en actief kool. Dit wordt uitgetest in proeftuin Business Center Klazienaveen. Als het werkt, moet er in de zomer een vervolg komen in de praktijk. Het principe werkt als volgt: het afvalwater wordt eerst op de tuinbouwbedrijven door een substraatbed met schimmels geleid. De schimmels scheiden enzymen af waarmee ze de gewasbeschermingsmiddelen afbreken, net zoals ze voedingsstoffen verteren. Voor de zekerheid wordt het water daarna door een filter van actief kool gepompt. In dat filter groeien schimmels die organische stoffen uit het koolfilter afbreken. Zij houden het koolfilter schoon. Dat is goedkoper dan thermisch regenereren. Vervolgens wordt het water afgevoerd naar een biologische zuivering. Die bestaat uit drijvende matten waarop planten groeien die met de wortels in het water hangen. Zo kunnen ze maximaal nutriënten uit het water opnemen. Het is de bedoeling dat de matten gaan drijven in de watergangen in 20 (2015)

Waterzuivering.indd 31

het glastuinbouwgebied. Er zijn echter nog wel wat juridische knopen door te hakken voordat dit mag. Het gaat immers om openbaar oppervlaktewater. Uit de eerste resultaten blijkt dat planten goed in staat zijn fosfaat uit het afvalwater op te nemen en dat schimmels de gewasbeschermingsmiddelen prima kunnen afbreken. Imidacloprid werd bijvoorbeeld tot 98% afgebroken. Er wordt nog gekeken of er planten kunnen worden gebruikt met bepaalde inhoudsstoffen.

Bommelerwaard In de Bommelerwaard wordt onderzocht of er een tweede rioolstelsel economisch haalbaar is. Als dit positief uitpakt, dan kan de afvalwaterzuivering op een identieke manier gebeuren als in Nieuw Prinsenland. De rekensom is echter complex omdat het een groot gebied betreft met verschillende glastuinbouwclusters. Combinatie met ander werk, zoals een transportleiding van het waterschap, kan de kosten voor ondernemers beperken. Er speelt ook een juridisch vraagstuk, namelijk de definitie van de extra leiding. Als die alleen proceswater afvoert, dan is het binnen de huidige wetgeving geen riolering. In dat geval moet de financiering niet via de gemeente, maar door een

coöperatie worden geregeld. In een bestaand gebied is dat lastig. Het ministerie van Infrastructuur en Milieu heeft toegezegd mee te werken aan een oplossing die waarschijnlijk via de Crisis- en herstelwet haalbaar is.

Westland Het 4B-project in de Waalblokpolder in ’s-Gravenzande is eind 2012 stopgezet. In dit project zou collectief gietwater worden gemaakt in een gesloten waterkringloop, vergelijkbaar met AquaReUse in Bleiswijk. Op dit moment wordt in het Westland een ’quickscan’ uitgevoerd om na te gaan wat de beste oplossing is voor collectieve waterzuivering voor deze regio. Op basis hiervan wil het Hoogheemraadschap van Delfland op korte termijn een pilot starten.

Berlikum Onderzoek van WUR Glastuinbouw heeft aangetoond dat het mogelijk is om gewasbeschermingsmiddelen af te breken met alleen waterstofperoxide. De resultaten waren wisselend, maar als dit werkt zou het een goedkope oplossing zijn. Voor het glastuinbouwgebied in Berlikum wordt gewerkt aan een projectvoorstel om dit door te ontwikkelen tot een betrouwbare techniek. <

12-05-15 14:54

Nieuws

Berekeningen laten zien dat er een economisch perspectief is voor waterbroei van snijhyacint. Teelttechnisch zijn er nog steeds vragen.

Onderzoeker Peter Vreeburg van Wageningen UR (PPO Bloembollen) is betrokken bij een nieuw project waarin de waterbroei van snijhyacint centraal staat. Zes broeiers namen het initiatief. Zij zien marktkansen voor snijhyacint, mits de productie duurzamer en goedkoper kan plaatsvinden. Waterbroei is wellicht de oplossing, net zoals die productiewijze ook de tulpenbroeiers heeft geholpen bij de ontwikkeling van aanbod en markt. Voordeel van waterbroei is tevens dat het product schoon is; geen zand of andere vervuiling meer op de stelen zoals bij de grondbroei van hyacint het geval kan zijn. Telers moeten dit van het gewas spoelen.

De ’Smakbak’ met honingraatstructuur dient voorlopig als broeitray in de proef.

Dertien onderzoeksprojecten gaan van start in het programma Groen. Het betreft breed en fundamenteel onderzoek waarin ook roos en chrysant een rol spelen. Het onderzoeksprogramma Groen, dat een fundament voor duurzame productie en verwerkingsketens in landen tuinbouw nastreeft, valt onder de twee topsectoren Tuinbouw en Uitgangsmaterialen en Agri & Food. Het Nederlandse Organisatie voor Wetenschappelijk Onderzoek (NWO), heeft voor het gehele programma een budget van € 9,65 miljoen. Dit bedrag wordt in twee calls uitgezet. In deze eerste call moeten

Productpaginas Hans.indd 32

Er zijn al enkele telers die op beperkte schaal hyacint op water broeien. Met wisselend succes. Proeven uit het verleden konden niet voor alle problemen een oplossing bieden. De groep telers wil daarom meer weten voordat ze gaan investeren in systemen voor de waterbroei. Vreeburg: „We hebben het bedrijfseconomisch doorgerekend en daaruit kwam dat de kostprijs per steel bij grondbroei hoger is dan bij waterbroei. Maar dan moet de teelt wel slagen natuurlijk. We weten dat je waterbroei er niet even bij kan doen. Je zal er in moeten investeren. Dan wil je als ondernemer wel enkele zekerheden over de teeltwijze hebben.”

De telers betalen mee aan de tweejarige proef die afgelopen winter is gestart. Zij krijgen de resultaten als eerste en enige tijd exclusief ter beschikking. Er zijn nu vier telers actief bij de proef betrokken. Het Rabo Innovatiefonds, het ministerie van EZ en enkele toeleveranciers betalen ook een deel van het budget. Bollencoöperatie Hobaho ondersteunt het onderzoek op marketinggebied, mede omdat ze voorstander is van een vitale hyacintenteelt en -broei in de Duinen Bollenstreek. Het gaat in totaal om zes trekken van de cultivar Delft Blue, veruit de meest gebroeide hyacint. Per jaar/seizoen steeds drie trekken. De bollen komen uit diverse partijen, zodat de factor ’herkomst’ meegenomen kan worden in de proef. „We weten uit het verleden dat de bolkwaliteit bij waterbroei heel bepalend is. Met name bacteriën als

de kennisinstellingen de projecten uitvoeren in samenwerking met private en/of publieke partners, die tenminste 10% van het benodigde projectbudget inbrengen. De beoordelingscommissie heeft 35 aanvragen beoordeeld. Het NWO is een zelfstandig bestuursorgaan binnen het ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap (OCW)

In september 2015 begint een project dat als doel heeft om de bodemweerbaarheid te verhogen door middel van bodeminocula. De onderzoekers richten zich op weerbaar-

Erwinia en Xanthomonas, die respectievelijk snot en geelziek in hyacint veroorzaken, zijn bepalend voor de plantkwaliteit. Bacteriën verspreiden zich snel via water. In de grond is altijd een zekere mate van buffering die ervoor zorgt dat lichte aantasting op de bollen niet veel problemen in de broeierij zullen veroorzaken. Zeker ook bij schimmels als penicillium is dat het geval.”

In een cel bij PPO in Lisse is ruimte gemaakt voor de proef die Vreeburg begeleidt. In de bewortelingsfase staan de kisten op karren zodat er beperkt ruimte nodig is. Na de koudeperiode worden de kisten enkel uitgezet in de cel. De derde en laatste trek van dit seizoen kan in week 19 en 20 geoogst worden. Vreeburg is niet tevreden over deze trek, want deze is behoorlijk ongelijk. Vreeburg heeft vermoedens over de oorzaak, maar wil daar omwille van geheimhouding niets over zeggen. Het resultaat is wel bruikbaar, vindt de onderzoeker. „Normaal gesproken bloeien partijen eerder en gelijkmatiger op water dan op grond. Dat komt omdat er voor alle bollen voldoende vocht is en de gewenste temperatuur is snel overal gerealiseerd.” In het grootse deel van de bakken wordt het water gerecirculeerd met een eb-vloedsysteem. Drie keer per uur wordt water in de bakken gepompt, dat vervolgens langzaam weer in het buffervat stroomt. Broei op stilstaand water is van toepassing in de overige bakken. Totdat de nieuwe tray er is, zijn de bollen opgeplant op trays die bekend zijn uit de waterbroei van tulp. Geen prikbak-

heid tegen bovengrondse plagen en chrysant is daarbij het testgewas. Het onderzoek wordt uitgevoerd bij het NIOO (Nederlands Instituut voor Ecologie) in Wageningen en bij de WUR Business Unit Greenhouse Horticulture in Bleiswijk. Afhankelijk van de resultaten zal er ook een demonstratieproef gedaan worden in samenwerking met chrysantentelers. Er is een samenwerking met Biobest en LTO Glaskracht en de landelijke commissie Chrysant. Biobest en LTO Glaskracht financieren samen 10% van het budget. Het is bekend dat inocula van gesteriliseerde (gestoomde) grond met gemeenschappen van bodemmicro-organismen de weerbaar20 (2015)

12-05-15 15:21

ken, maar de trays met een honingraatvorm die ook wel bekend zijn onder de naam Smakbak.

Cupjes

Foto’s: Hans neeFjes

„In deze tray zitten onder in de cupjes ook tandjes om de bollen op te prikken voor extra stevigheid. Wij willen echter niet dat de bollen beschadigd worden. Daarom gebruiken we grote bollen (minimaal maat 14). Die passen net in zo’n cupje en komen daardoor niet in aanraking met die tandjes.” Een hyacintenbol heeft een dunne bodem met een grote spruit waardoor de spruit relatief snel is beschadigd. Maar aanprik-

ken van de bolbodem kan volgens Vreeburg vooral ook veel uitval geven omdat het een invalspoort is voor bacteriën. „We weten dat door wortelvorming ook wondjes ontstaan in de bolbodem, dus er zullen altijd invalspoorten zijn. Met een goede tray kunnen we het aantal invalspoorten echter beperken. Daar zijn we naar op zoek.” De zoektocht naar een specifieke tray voor waterbroei van hyacint bestaat al jaren. Nieuwe inzichten zijn gezocht door een samenwerking met studenten grafische vormgeving aan de TU in Delft. Of dat uiteindelijk gaat leiden tot de ultieme hyacintentray is nog niet bekend. Gesprekken met producenten van trays zijn nog gaande.

gaande. Maar is daarom niet minder nuttig voor de tweejarige proef.

heid tegen bodemziektes kan verhogen, ook tegen bovengrondse plantbelagers. In dit onderzoek wordt gekeken hoe die inocula de gevoeligheid voor bovengrondse plaaginsecten beinvloedt, en welk effect er is op de biologische bestrijding van deze plagen. Uiteindelijk willen de onderzoekers bodeminocula ontwikkelen die de weerbaarheid van snijbloemen tegen zowel ondergrondse als bovengrondse ziekten en plagen verhoogt.

Roos Een onderzoek bij roos betreft een samenwerking van vier onderzoeksgroepen: 20 (2015)

Productpaginas Hans.indd 33

Tuinbouw en Productfysiologie plus Crop Systems Analysis van Wageningen UR, Universiteit Utrecht en Wageningen UR Glastuinbouw. Vanuit bedrijfsleven zijn LTO Glaskracht en Philips betrokken. Zij dragen 10% bij aan het project. Philips stelt geld en belichtingssystemen beschikbaar. Via LTO Glaskracht wordt geregeld dat er bij telers in kassen metingen aan microklimaat, gewasopbouw en ziektedruk gedaan kunnen worden. Deze metingen worden gebruikt om 3D-simulatiemodellen te ontwikkelen en te testen. De modellen integreren de interacties tussen plant, microklimaat en schimmels. In dit geval de relatie tussen roos en echte meeldauw.

„Voorwaarde is dat bollen onbeschadigd blijven en met de oogst moeten de stelen goed overeind blijven. Als hij een halve dag scheef staat, dan wordt het een kromme hyacint.”

Houdbaarheid Eerder onderzoek wees uit dat waterbroei voor de houdbaarheid een probleem kon zijn. Daarom wordt de houdbaarheid ook in dit onderzoek meegenomen. De koeling van circa 14 weken gebeurt deels (6 weken) droog. De bollen liggen dan nog in kisten, wat ruimte bespaart. Vreeburg: „In principe is die droge koeling niet zo spannend. In de praktijk is het alleen vaak lastig uitvoerbaar. Je hebt een lage RV nodig om de wortelvorming tegen te gaan. In een normale cel waar telers de opgeplante hyacinten bij 9 < graden koelen is het te vochtig, waardoor de wortels en spruiten zich snel zullen ontwikkelen.” Vreeburg kent nog een paar voordelen van waterbroei. Het oogsten gaat sneller omdat bollen makkelijker uit de tray te plukken zijn. Omdat partijen vaak gelijkmatiger in bloei komen, vergt de totale oogstperiode meestal een dag minder. In de meest recente proef bij PPO is dat echter niet het geval. Maar Vreeburg blijft positief. „We leren nog steeds. We zoeken ook telkens de grenzen op. Zo hebben we nu geelzieke bollen en snotbollen in een aantal bakken gelegd om te kijken naar besmetting bij de verschillende behandelingen. Komend seizoen gaan we verder met het inbouwen van meer zekerheden in deze teeltwijze.” <

Met behulp van deze modelbenadering denken de onderzoekers meer inzicht te krijgen in de complexe interacties en die kennis kunnen ze benutten om strategieën te ontwikkelen waarbij klimaatbeheersing, belichting (vooral de toepassing van led-belichting), gewasmanagement (onder andere snoeimethoden), energiegebruik en gewasbeschermingsmaatregelen optimaal op elkaar afgestemd kunnen worden. Het onderzoek gaat vier jaar duren en begint eind 2015. Degene die dit onderzoek gaat doen zal er ook een proefschrift over schrijven. <

12-05-15 15:21

Teelttips Phlox bladvlekken Phlox heeft regelmatig last van bladvlekken. Deze kwaal treedt vrijwel altijd op als de phlox bloemen begint te maken. In het verleden werd hiertegen redelijk succesvol het middel Daconil ingezet, maar nu dat middel niet meer is toegestaan in de buitenteelten, moet er gezocht worden naar een alternatief. Hoewel er wel wat alternatieven zijn, bevinden

IrIs trips Het tomatenbronsvlekkenvirus kan ook in irissen voor veel uitval zorgen. Trips brengt dit virus over. Daarnaast kan trips ook zuigschade aan de bloemen geven. Bestrijd niet alleen de trips in het irisgewas, maar ook in andere gewassen die in de kas staan (bijvoorbeeld

Chrysant strategie luchten In chrysant lopen drie studiegroepen die zich bezighouden met Het Nieuwe Telen. De discussies geven nieuwe inzichten en impulsen aan de klimaatregeling. Hierbij enkele eerste uitkomsten. De windzijde sneller mee laten lopen bevordert

Teelttips-Schoffelen_nw.indd 34

deze zich vrijwel allemaal in hoek van de resistentiegevoelige middelen. Om deze reden is het raadzaam om preventief met ’mindere’ middelen te werken, zodat sterke middelen bij een aantasting gebruikt kunnen worden. Belangrijk is dat vroegtijdig het gehele gewas wordt beschermd. Voordat het gewas dicht staat, moet dit ondergewas al beschermd zijn, zodat schimmels,

zaadteeltgewassen). Vooral bij het opruimen van deze gewassen kan trips zich naar de irissen verplaatsen. Zelfs naar buiten geteelde irissen. Spuit het gewas circa 1 week voor de bloei met 4 ml Decis EC plus 2,5 ml Calypso of 2,5 gram Gazelle 5 ml Vertimec Gold of 1 ml Actara (bedekte teelt) per 100 m2. De middelen kunnen gemengd worden met vuurbestrijdingsmiddelen. Gebruik 3-4 liter water per are en spuit met een middelgrove dop. DLV Marktgroep bloembollen.

de vochtafvoer. Stel een minimum raamstand windzijde in die er tussen de 12–14°C buitentemperatuur in komt. Werk daarnaast met een minder extreme naloop van de windzijde, maximaal 2°C in de ochtend. De minimum P-band van de windzijde moet wel voldoende hoog ingesteld worden (minimaal 5°C) om doorluchten aan de windzijde te voorkomen. Let er ook op dat u een windinvloed op de maximum windzijde instelt.

Zomerbloemen waaronder ook de echte meeldauw, zich hier niet kunnen vestigen. Dit ondergewas is later zelfs met de beste middelen niet meer te raken. Bescherm de phlox dus voor het dichtstaan met een combinatie van Mancozeb en spuitzwavel. Het lijkt er op dat deze combinatie behoorlijk doeltreffend is. Henk van den Berg Teelt- en Bedrijfsadvies, 0252-340301

Plantwerk Het planten van jonge plantjes in de kas vraagt veel aandacht. Een vaak gemaakte fout is dat de grond tijdens het planten te los en ook vaak te droog is. Het losmaken van de grond is alleen bedoeld om makkelijk te planten en niet omdat het plantje dit zo aangenaam vindt. Druk de jonge plantjes, zonder ze te beschadigen, goed aan. De aansluiting op vochtige grond is veel beter dan bij droge grond, tevens kan droge grond de jonge worteltjes beschadigen. Maak de grond dus voor de laatste bewerking vochtig en plant als de grond nog vochtig is. Op de meeste gronden kan na het planten een flinke gietbeurt worden gegeven om een goede aansluiting te verkrijgen. Henk van den Berg Teelt- en Bedrijfsadvies, 0252-340301

ville tot uiterlijk 5 juni. Vlot groeiende soorten zoals Peter Pears, Hunting Song en Priscilla plant men tot Uiterste plantdatum uiterlijk 20 juni, zodat de Door in meerdere keren oogst vanaf eind septembuiten gladiolen te planten kan oogstspreiding worden ber valt. Voor goede aanvoerkwaliverkregen. De planttijd is onder andere afhankelijk van teit tussen half september/ de te gebruiken cultivars en half oktober moet u minimaal bolmaat 8-10 cm de gewenste oogsttijd. Zo plant men cultivars met een planten. Voor gelijkmatige uitgroei is het gewenst om lange groeiperiode zoals Spic and Span en Jackson- knollen 2 weken voor het

GladIool

In de tweede helft van de middag lucht u moeilijker aan de windzijde. Extra luchten in de ochtend (kouval) om het gewas te activeren en de lengtegroei te beperken wordt al vaak toegepast. Het kan averechts werken: gewas in de stress met als gevolg minder huidmondjesopening en daardoor minder CO2-opname en dus minder groei. Kies in de donkerperiode er voor om eerst te luchten en dan pas te kieren. Om

door middel van luchten voldoende temperatuur en vocht af te voeren stelt u een dode zone in van 0,2 à 0,3°C plus een naloop van de windzijde die maximaal 0,5-1,0°C is. Stel ook voor zowel de luwe als windzijde lage P-banden in, minimaal 1°C, maximaal 4°C. Werk daarnaast met een lichtverlaging op de ventilatie in de vooravond wanneer het doek is gesloten. Laat de ventilatietemperatuur met 3°C zakken tussen de 100–300

planten vanuit de 5°C-cel naar 17°C te brengen. Verlaag bij penontwikkeling de temperatuur. Windschade is onder meer te beperken door het plaatsen van windkeringen. De plantdichtheid mei/begin juni is circa 5.000 stuks per 100 m². Gebruik bij de laatste plantdatum bij voorkeur niet meer dan zo’n 4.000 knollen per 100 m². DLV Marktgroep bloembollen.

W/m2. Feitelijk willen we dus een instelling waarbij alleen de windsnelheid de raamstand beperkt. Het eruit waaien van de doeken moet namelijk worden voorkomen. Blijft het te warm onder het doek, dan laat u 30 minuten na zon onder een kier van maximaal 4 cm erin komen. In ’doekpercentage’ zal dit per bedrijf en soms zelfs per afdeling verschillen. René Corsten, DLV Plant, 06-53374539 20 (2015)

12-05-15 14:54

Schoffelen

alstroemeria Knopabortie en VPD Voor knopabortie in alstroemeria zijn nog steeds geen duidelijke oorzaak en oplossing te vinden. Bepaalde cultivars zijn extra gevoelig zoals Nadya en Firenze, maar ook nieuwe cultivars als Amatista lijken er soms meer last van te hebben. Omdat het probleem zich het gehele jaar manifesteert, lijkt gebrek aan licht niet de primaire oorzaak te zijn. Mogelijk zijn sterke wisselingen in klimaat of groeisnelheid mede verantwoordelijk. Afgelopen weken waren er diverse dagen waarbij temperaturen en instraling sterk schommelden. Dit gaat gepaard met sterke wisselingen in de verdamping. Hierdoor zijn bepaalde rassen gevoeliger voor knopabortie.

Freesia Bonenvlieg Op dit moment is er duidelijk een toename van bonenvliegen. Problemen ontstaan in de periode half april tot half oktober. Omdat bestrijding van de vliegen lastig is, moet u vooral proberen een aantasting te voorkomen. Bonenvlieg komt af op (verrottend) organisch materiaal. Vooral oude knolresten vinden ze aantrekkelijk. Rooi daarom zo goed mogelijk en laat geen knolresten achter. Versnipperen van de plantvakken is zeker geen aanrader als het bedrijf gevoelig is voor bonenvlieg. Plant zo spoedig mogelijk en zorg dat de knollen snel gaan wortelen en spruiten. 20 (2015)

Teelttips-Schoffelen_nw.indd 35

De meeste klimaatcomputers registreren VPD. Dit is een maat voor de verdamping van de plant. De eenheid is KPa. Bladtemperatuur, VD in de kas en lichtsterkte zijn belangrijke factoren voor de waarde van de VPD. In de winter is de VPD bij een alstroemeria laag; waarden rond 0,3 zijn dan geen uitzondering. Gebrek aan licht en relatief lage VD zorgen ervoor dat de huidmondjes maar beperkt open staan. In het voorjaar en zomer is het anders. Bij een VPD van boven de 1,5 neemt de plantstress toe. De laatste weken gingen VPD-waarden regelmatigver boven de 2,0 uit. Dit wordt mede veroorzaakt door een te agressieve raamregeling waardoor CO2

en RV sterk dalen. Zodra dit gebeurt gaan de huidmondjes verder dicht en lopen de VD en VPD op. Dit kan de opname van elementen als Ca en B belemmeren. Mogelijk speelt een te hoge VPD een rol bij knopabortie. Immers, beide elementen hebben een functie bij het transport van elementen en de kwaliteit van cellen in de groeipunten. Dekberegening of aanbrengen van een diffuse coating op het dek kan ervoor zorgen dat minder snel hoeft te worden gelucht. De VPD wordt hierdoor stabieler. Dat voorkomt kwaliteitsproblemen.

Staan de planten eenmaal boven de grond, dan is de kans op bonenvliegschade al duidelijk minder. Druk na het planten de grond enigszins aan zodat de vlieg zich minder makkelijk kan nestelen naast het plantmateriaal. Let wel op dat er voldoende zuurstof rond de knol en de nieuwe wortels aanwezig blijft, voor een voldoende snelle start. Als de grondtemperatuur hoger is dan 23-24°C en de grond zuurstofarm, is de kans groot dat knollen door zuurstofgebrek verrotten. Vaak wordt gedacht aan nitrietschade. Dit is echter schade ontstaan door ontwikkeling van anaërobe bacteriën, waardoor knollen gaan verrotten/wegsnotten.

tuur in het voorjaar/zomer verlagen en de RV in de kas verhogen. Met meer vocht in de kas kan makkelijker (met een kleinere) raamstand warmte worden afgevoerd. Vochtige lucht kan immers meer warmte bevatten dan droge lucht. Zorg dat u tijdig begint met het inbrengen van vocht. Omdat verdamping van water afhankelijk is van de hoeveelheid straling, moet u de pulstijd daar op aanpassen. Hiermee kunt u mistvorming in de kas en natte gewassen voorkomen. Als u alleen op RV stuurt, kan bij een lage RV de verneveling constant aanstaan. Het is een misverstand dat sturen op een lage RV voorkomt dat er mist in de kas kan ontstaan.

Marco de Groot, Flori Consult Group, 06-54695274

Verneveling Verneveling of adiabatische koeling kan de kastempera-

Hans Pronk Consultancy, 06-21231991

Kees van egmond kees@kees-ineke.nl

Weglaten ’Aan de zijlijn staat Mario Götze. Hij zal zo gaan invallen. Dat heeft hij wel vaker gedaan. En niet onverdienstelijk.’ Frank Snoeks doet verslag van de Champions Leaguewedstrijd Barcelona-Bayern München. Mijn zoon kijkt me aan. ’Waarom zegt hij niet dat dat tijdens de WK-finale was en dat hij toen scoorde?’ Ik lach. ’Dat is nu de kunst van het weglaten…’ Iedereen die weleens een stukje moet schrijven voor een blad weet ervan. Het is gauw te lang. En natuurlijk, niets is zo belangrijk als datgene wat jij nu te vertellen hebt, maar redacteuren van blaadjes hebben daar niks mee te maken. ’Dit zijn veel te veel woorden.’ Ja maar… ’Nee, het past niet en te lange verhalen worden tóch niet gelezen.’ En dus ga je er nogmaals doorheen om overbodige zinnen te deleten. Schrijven is schrappen. Hoe korter hoe beter. Hilarisch is een uitzending op tv waarbij presentator Maxim Hartman op bezoek gaat bij een oudere man die iets van antiek wil aanprijzen. ’Dit is een heel mooi mandje, gemaakt door de firma Tichelaar, werd gebruikt op tafel als versiering en fruitmandje.’ ’Is veel te lang. Moet korter.’ ’Mandje van Tichelaar, gemaakt in Makkum.’ ’Nóg korter.’ ’Mandje van Tichelaar.’ ’Nee, nóg korter. Kórt.’ ’Mand!’ Mooiwatbloemendoen.nl heeft het weglaten ook ontdekt. Dat is te zien in de reclamecampagne die werd gebruikt voor Moederdag. Je ziet een grijze vrouw van een jaar of 65 op de punt van haar stoel zitten. Ze is qua inrichting van haar huiskamer niet met haar tijd meegegaan, maar ze heeft wel een smartphone in haar hand. Kennelijk verwacht ze een telefoontje of een whatsappje. Vóór haar op de salontafel staat een glazen vaas, gevuld met water. Daarboven de tekst 10 mei Moederdag. In eerste instantie dacht ik aan een reclame van Yarden of Monuta. Een treurende vrouw die haar man heeft verloren en geen kind dat naar haar omkijkt. En dat ze dan een hint krijgen om dat op Moederdag wél te doen. Maar even nadenken leverde toch een ander inzicht op. Die lege vaas. Daar horen bloemen in. De kunst van het weglaten. Door ze niet te laten zien ga je eraan denken. Benieuwd of er eerlijke bloemen in komen te staan. Maar dat is weer een heel ander verhaal. Te lang voor nu.

12-05-15 14:54

Nieuws

De Nederlandse Voedsel en Warenautoriteit (NVWA) vond in 2014 bij de importinspecties op snijbloemen en planten van buiten de EU beduidend minder quarantaineorganismen dan in voorgaande jaren. Dat blijkt uit het rapport ’Fytosanitaire signaleringen 2014’ van de NVWA. De NVWA inspecteert in het programma Fytobewaking de Nederlandse sierteeltbedrijven op de aanwezigheid van bepaalde schadelijke organismen. Dit gebeurt om diverse redenen. Vanwege een Europese meldingsverplichting naar aanleiding van een uitbraak, omdat de NVWA een risico op insleep of vestiging van een schadelijk organisme aanwezig acht, of om de peststatus te onderbouwen. In 2014 werden in dit kader 413 waarnemingen gedaan op sierteeltbedrijven. In 78 gevallen is een organisme gevonden dat is ingezonden voor diagnose.

Import/export Afgelopen jaar zijn tijdens importinspecties op 138 snijbloemen en 16 planten (halfwasproducten en stekmateriaal voor plantproductie) schadelijke organismen aangetrof-

fen. Het aantal van 154 besmette gewassen is beduidend lager dan de ruim 230 besmette gewassen in zowel 2011, 2012 en 2013. Dit heeft voornamelijk te maken met de halvering van aantal vondsten van Spodoptera littoralis op geïmporteerde snijbloemen (van 97 naar 49). Bij exportinspecties is het aantal afkeuringen wegens schadelijke organismen sterk gedaald, evenals het aantal afkeuringen om administratieve redenen. Strengere controles lijken hun vruchten af te werpen. Driemaal was het plantenpaspoort niet in orde.

Bij een hortensiateler is in september 2014 een aantasting van Japanse trips (Thrips setosus) vastgesteld. Deze vondst in Europa is opmerkelijk, omdat deze trips in de laatste 30 jaar niet gemeld is in relatie tot internationale handel. De trips bleek minstens een jaar op het bedrijf aanwezig te zijn. De soort werd niet alleen in het gewas, maar ook rondom het perceel aangetroffen. De soort vormt niet alleen een risico door de directe schade die ze kan veroorzaken, maar

REDACTIE Schipholweg 1, Postbus 9324, 2300 PH Leiden e-mail: bloemisterij@hortipoint.nl www.vakbladvoordebloemisterij.nl

1915colofon.indd 36

Afrikaanse Fruitmot op importroos De NVWA maakt zich zorgen om de toegenomen vondsten (285 in 2014, 166 in 2013) van de Afrikaanse Fruitmot op importrozen en vermoedt dat de fruitmot zich uitbreidt in Oost-Afrika. Vooral in rozen uit Kenia en Oeganda zijn de toenames zorgelijk. De inspectiedienst treft nu verschillende stadia van de mot aan, waardoor de vrees bestaat dat het besmettingsrisico groter is dan verwacht. De NVWA zegt alert te zijn op verdere ontwikkeling bij importinspectie en sluit niet uit maatregelen voor rozen in te voeren. <

UITGEVER BDUmedia Afdeling Vak- en Publieksmedia Postbus 67, 3770 AB Barneveld, tel 0342-49 42 63, fax 0342 41 31 41 Uitgever: Wiljo Klein Wolterink MBA Verkoopleider: Ron van de Hoef, e-mail: r.v.d.hoef@bdu.nl

Colofon

Directeur Elbert van den Berg Secretariaat Linda Laman 071-56 59 678 Alice Hoogenboom 56 59 679 Hoofdredacteur Elbert van den Berg 071-56 59 678 Eindredacteur Jenny Mostert 071-56 59 633 Vakredactie Politiek en economie Quincy von Bannisseht 56 59 637 Peter van Leth 56 59 688 Markt en afzet Arie-Frans Middelburg 56 59 687 Cindy van der Zwet 56 59 630 Teelt en techniek Hans Neefjes 56 59 638 Joef Sleegers 56 59 642

ook omdat de soort bekend is als vector van het tomatenbronsvlekkenvirus. Na de eerste vondst in september werd bij nog eens drie hortensiatelers in verschillende regio’s de trips geconstateerd. Een nieuw risico vormt de bacterie Curtobacterium flaccumfaciens pv. poinsettiae. Het veroorzaakt bladvlekken en kankers op de stengels van poinsettia. In Europa is de bacterie eerder in Duitsland, Roemenië en Slovenië gevonden, maar voor zover bekend niet in Nederland.

Bureauredactie Carolyne de Vries Lentsch, Jolanda de Wekker Webredactie Erik Rotteveel Vormgeving Diseno Vormgeving Fotografie Gerdien de Nooy Freelancers Gert van den Berg, Hermen de Graaf, Bernadette Hoefsloot, Harmen Kamminga, Ank van Lier, Astrid Zoumpoulis-Verbraeken

ABONNEMENTENSERVICE Mutaties en bezorging Abonnementen kunnen op elk gewenst tijdstip ingaan. Opgave via vakbladvoordebloemisterij.nl of bij de abonnementenservice. Abonnementen lopen automatisch door, tenzij uiterlijk twee maanden voor vervaldatum bij de abonnementenservice wordt opgezegd. Dit kan schriftelijk, telefonisch of per e-mail. Ook voor informatie over een lopend abonnement en klachten over de bezorging kunt u contact opnemen met de abonnementenservice, BDUmedia, afdeling Vak- en Publieksmedia, Postbus 67, 3770 AB Barneveld. Op werkdagen is de abonnementenservice telefonisch bereikbaar van 8.30 uur tot 14.00 uur op 0342-494844, e-mail: abonnementen@bdu.nl. Prijzen Jaarabonnement: € 349,60. Studenten 25% korting; 65 plussers 15% korting. Jaarabonnement Europa: € 449,65 (België: € 377,70). Jaarabonnement buiten Europa: € 466,50. Genoemde prijzen zijn inclusief 6% btw en verzendkosten. ADVERTENTIE-EXPLOITATIE Verkoopleider: Ron van de Hoef, 0342 - 494263, 06 - 51806325, e-mail r.v.d.hoef@bdu.nl Media-adviseur: Gert-Jan Bloemendal, 0342-494807 e-mail: g.bloemendal@bdu.nl

Vakblad voor de Bloemisterij is een wekelijkse uitgave van de Stichting Vakinformatie Siergewassen en BDUmedia, Vak- en Publieksmedia. Uitgever en auteurs verklaren dat dit blad op zorgvuldige wijze en naar beste weten is samengesteld, evenwel kunnen uitgever en auteurs op geen enkele wijze instaan voor de juistheid of volledigheid van de informatie. Uitgever en auteurs aanvaarden dan ook geen enkele aansprakelijkheid voor schade, van welke aard ook, die het gevolg is van handelingen en/of beslissingen die gebaseerd zijn op bedoelde informatie. Lezers wordt met nadruk aangeraden deze informatie niet geïsoleerd te gebruiken, maar af te gaan op hun professionele kennis en ervaring en de te gebruiken informatie te controleren. Alle rechten voorbehouden. Niets uit deze uitgave mag worden verveelvoudigd, opgeslagen in een geautomatiseerd gegevensbestand of openbaar gemaakt in enige vorm of op enige wijze, hetzij elektronisch, mechanisch, door fotokopieën, opnamen of enige andere manier, zonder voorafgaande toestemming van de uitgever. Algemene voorwaarden: op alle aanbiedingen, offertes en overeenkomsten van BDUmedia B.V. zijn van toepassing de voorwaarden, welke zijn gedeponeerd ter Griffie van de Arrondissementsrechtbanken en de KvK.

Druk: BDU Media

20 (2015)

12-05-15 14:55

Kasgenoten

A genda Binnenland Dutch Lily Days, open dagen bij zestien -

Westland Event, Tuinbouw in transitie: de

LTO Glaskracht Nederland

FOTO: Gerdien de nOOy

Flower Trials, regio Aalsmeer, Westland,

Leeftijd: 37 Plaats: Bleiswijk/Nieuwerkerk aan den IJssel Teelt: gerbera Oppervlakte: 5,7 ha

Arjan Koolhaas Hoe bent u in de bloemen terecht gekomen? -

Keukenhof productpresentaties Oranje Nassau Paviljoen: anjer, calla, ryllis, bol-op-pot, bogen met lelies en cyclamen en

Waar bent u trots op?

Zijn er ook nog mindere kanten? Buitenland

En wat doet u in uw vrije tijd? Florall, najaarsbeurs sierteelt en boom-

En ligt er nog een vakantie in het verschiet?

Hoe gaat het momenteel met de afzet? tuintentoonstelling, Abu Dhabi, Verenigde Arabi-

Thuis ook nog Moederdag gevierd? Onderstaande symbolen hebben de volgende betekenis en verwijzen naar de website vakbladvoordebloemisterij.nl

Documenten en linken naar website

20 (2015)

Kasgenoten agenda_nw.indd 37

Fotoâ&#x20AC;&#x2122;s

Filmpjes

12-05-15 14:55

595793_.indd 38

12-5-2015 9:50:44

595794_.indd 39

12-5-2015 9:50:37

595795_.indd 40

12-5-2015 9:51:06