VBB_ 23-2014

B

30

GreenTech

8

Cover-nw.indd 1

17

40 Buitentelers

42

04-06-14 13:30

561159.indd 2

4-6-2014 11:59:28

B 8 Winters worden natter,

Vakblad voor de

Opinie 4

Interview:

4

Commentaar:

5

Stelling:

Nieuws 6

B

17

consumenten verleiden

8

Klimaat:

9

Column:

11

Vragen:

12

Ondernemen:

17

Afzet:

18

Afzet:

Markt 22 22 23 24

Potroos in rustiger vaarwater

25

40 ’Laatste redmiddel tegen zieke bodem’

Teelt 28

In beeld: Thema:

30 32

42 Lampmetingen als managementtool

37

Energiemarkt:

38

Energie:

40

Gewasbescherming:

42

Belichting:

44

Chrysant:

46

Teelttips:

47

Column:

Nieuws 48

Service 49

Kasgenoot: Agenda Voorplaat:

23 (2014)

Inhoud.indd 3

3

04-06-14 13:31

Opinie

fOtO: jOef sleegers

’Creatieve mensen kunnen

jsleegers@hortipoint.nl

„Hoe meer bedrijven technisch hetzelfde kunnen, des te meer moeten ze het verschil maken met creativiteit. Bijvoorbeeld Apple maakt producten die andere bedrijven ook maken. Het verschil zit in het design, de status van het merk en de dienstverlening.”

„Het belang van Apple-directeur Jobs was niet dat hij creatief was, maar dat hij het belang van creativiteit inzag. Je hebt managers nodig die dat inzien. Ik denk dat maakbedrijven veel meer succes hebben als ze van creatieve geesten gebruik maken. Bedrijven die dat ontdekken, kunnen grote sprongen maken. Bijvoorbeeld met een herkenbare productenrange. De iPod van Apple was gewoon een MP3-speler. Maar door het design en het imago van Apple was hij heel trendy.”

„Ben je de zoveelste kweker of kun je een merk ontwikkelen met een eigen identiteit?”

„Het vergt veel investeringen. Je moet om te beginnen een product leveren dat niet slechter is dan van de concurrent. Voor de rest gaat het om design, uitstraling en merkherkenning. Die dingen leveren geld op. De meeste ondernemers hebben echter geen tijd om daarover na te denken, of gaan gewoon door op de bekende manier.”

„Nee, het is niet: hoe meer geld, des te groter het succes. Daar zit op dit punt geen directe relatie tussen, blijkt uit onderzoek.”

„Het meest succesvol zijn ideeën die niet te radicaal zijn. Bij de Italiaanse fabrikant Alessi, bekend van zijn design-producten, gebruiken ze een meetlat van weinig tot veel vernieuwend. Ze gaan altijd in het midden zitten. Hoe radicaler, hoe groter de kans op mislukking. Een mountainbike is makkelij-

ker te verkopen dan een ligfiets. Dat is een leuke paradox van innovatie: een product moet er uitzien als iets dat we al kennen. Het moet vernieuwend genoeg zijn om door de bladen te worden opgepakt, maar niet te gek zijn voor inkopers.”

„Alle sectoren hebben hiermee te maken.

We proberen een product prestige mee te geven, zodat mensen die het niet kopen als een beetje achterlijk worden gezien. Boeren en tuinders zijn daar ook vatbaar voor. Als iets prestige uitstraalt, dan betalen mensen daar voor. Ze denken dan dat het met kwaliteit te maken heeft. Het is niet zo dat klanten alleen naar functionaliteit kijken, ook al denken ze dat misschien wel van zichzelf.”

„Het belangrijkste is misschien wel transactie-innovatie. Ik zie geregeld dat er dingen worden bedacht waar men geen distribu-

Commentaar Elbert van den Berg hoofdredacteur evandenberg@hortipoint.nl

V

-

-

4

Opinie.indd 4

23 (2014)

04-06-14 13:43

Wilt u uw mening geven? Stuur een brief naar postbus 9324,

Stelling

Tuinbouw is nog te veel naar binnen gericht tiekanaal voor heeft. Zo worden luxe auto’s verkocht aan leasemaatschappijen. Je moet er iets aan koppelen om het succesvol te maken. In de tuinbouw komt men moeilijk tot productinnovatie omdat men afhankelijk is van de traditionele kanalen, zoals de veilingen en Albert Heijn. De mogelijkheden zijn beperkt. Maar creativiteit is ook nieuwe dingen bedenken in een kleine ruimte.”

Waarom is de ruimte beperkt? „Sterke sectoren zoals de glastuinbouw zijn vaak onderdeel van een groot cluster. Er zijn veilingen, transporteurs, kassenbouwers, onderzoekers en financiers waar tuinders op kunnen terugvallen. Ook de niche-spelers profiteren daarvan. Zo’n cluster is moeilijk te kopiëren. Dat verklaart de voorsprong van de Nederlandse tuinbouw. Dat heeft ook een keerzijde. Buiten de sector heeft men geen gesprekspartners. Dat maakt het moeilijker om uit te breken met innovaties.”

Bart Oostveen, „Ik denk dat dat niet meer waar is. Ik zie om innovaties, klein en groot die tuinders verzinnen en toepassen van buiten de tuinbouw. Je zal als ondernemer wel

Daarnaast zie ik ook steeds meer dat innovaties en ideeën niet meer gedeeld

„In de techniek zijn cross-overs makkelijker, omdat technici dezelfde taal spreken.

Creatieve geesten zijn in een andere wereld opgegroeid en hebben andere normen en waarden. Mensen uit de modewereld zijn zo vol van modeshows, dat ze niet in staat zijn om met een producent van werkkleding te praten. Ze zijn soms te creatief, weten niet van ophouden. Steve Jobs wees vaak ontwerpen af omdat ze niet eenvoudig genoeg waren. Tot ’productief creatieve’ interactie komen vergt dan ook tijd en investering in de relatie.” <

worden met elkaar. Dat maakt het ook novaties te zoeken. Daar ben je niet de In onze greenport is hiervoor een innohiermee is dat iemand van buiten de denkt en je daardoor op heel andere ideeën brengt. We hebben nou eenmaal tuinbouwoogkleppen op.”

Mariëlle Kroes,

het hoofd boven water te houden is inmiddels wel

nadenken over de aanschaf van moderne machines om je personeelskosten lager te houden. Als dit onder andere te zien is op de GreenTech, dan denk ik dat het een nuttige beurs is.

Ik denk inderdaad dat de niet meer alleen kweker. Je moet verstand hebben van de handel, de moderproduceren.

Daarnaast moet je als ondernemer ook

staan als ondernemer en van alle facetten van het vak verstand hebben.”

Marc Aarts, toepassingen, van farmacie en gewasbeschermingsmiddelen tot kleurstoffen en verpakkingen – ligt de wereld nog helemaal open.

De nieuwe tuinbouwvakbeurs GreenTech heeft interesseren voor de glastuinbouw en andersom. gebied van biobased economy, energie en water.

Tech te vinden. Het is niet meer dan een begin,

23 (2014)

Opinie.indd 5

innoveren wat we willen, maar we hebben te maken duct dat de markt in moet. succesvolle sectoren heeft wat betreft We moeten ons eigen systeem zien te vinden, zodat iedereen in de afzetketen

nodig dat de klok en de klokkopers beter op elkaar worden afgestemd en de kwekers worden beschermd tegen onderbetaling. Provisies voor BB en Klok moeten hetzelfde worden. steeds hetzelfde als de Horti Fair. Leveranciers van producten en diensten laten hun waar zien. Uiteraard interessant als je als kweker op zoek bent naar nieuwe spullen.”

5

04-06-14 13:43

Nieuws Lees meer op de website Op deze pagina’s vindt u een selectie uit het nieuws.

Een uitgebreide versie van deze berichten maar ook ander

■ Na drie jaar van krimp zal de werkgelegenheid in 2015 weer licht kunnen groeien. De werkgelegenheid in de sector landbouw en visserij neemt in 2014 en 2015 echter in alle regio’s af, in totaal met jaarlijks duizend banen, zo meldde het Uitvoeringsinstituut Werknemersverzekeringen (UWV) op 3 juni in zijn Arbeidsmarktprognose 2014–2015. De afname van de werkgelegenheid in de landbouw en visserij vindt vooral plaats in Groningen en Limburg. In Noord-Holland Noord en Zuid-Holland Centraal blijft de afname beperkt. In Zuid-Holland Centraal speelt de vestiging van tuinbouwbedrijven daarbij een rol.

■ Green Deal over CO -levering Op 10 juni zullen tijdens de nieuwe vakbeurs GreenTech in Amsterdam vijftien partijen – waaronder LTO Noord Glaskracht, Ocap en staatssecretaris Dijksma (EZ) – een Green Deal ondertekenen over CO2-voorziening aan de glastuinbouw in Noord-Holland. De betrokkenen spreken daarmee af zich ervoor te zullen inspannen om CO2 aan de glastuinbouw te leveren vanuit de regionale industrie. In 2015 moet er een proefinstallatie draaien waarmee de haalbaarheid daarvan kan worden onderzocht. Hiertoe werken Kas als Energiebron, Ocap en AEB Exploitatie Amsterdam samen.

■ Pieter Verschure van het bedrijf Croyse Loop is door het ’Innovatiefonds voor telers’ met € 2.500 beloond voor de machine waarmee hij biologisch afbreekbaar plastic op zijn teeltgrond legt. De teler van diverse tuin- en kamerplanten in Aarle-Rixtel en Hegelsom, ontwikkelde de ’plastic-legger’ voor de 40 ha bolchrysanten die hij buiten teelt.

■ De Unie van Waterschappen onderschrijft het plan van de rijksoverheid om glastuinders per 2016 te verplichten hun drain(age)water op het bedrijf zelf te zuiveren alvorens het te lozen. Dat blijkt uit een advies van de Unie aan

6

Nieuwskort2.indd 6

Tuinbouwpromotie met kas op WK Hockey Centraal op het evenemententerrein naast het stadion staat het Westland Greenhouse van 220 m2 het WK Hockey in Den Haag kun je dit initiatief van Stichting Westland Marketing niet missen. ke Nederlandse Hockey Bond promoten ze hier gezonde voeding. Maar ook siergewassen van onder andere Air so en Levoplant kregen een plek in de kas.

Zelfs vanaf het terras is dat goed zichtbaar, net als de ruimte die voor verschillende seminars en workshops dienst doet. Promotie van smaakwaarde en sierwaarde, ofwel tuinbouw Nederland op de kaart zetten. Dat is het doel. Deze kas gaat in Den Haag vaker voor gebruikt worden.

de aangesloten waterschappen. De waterschapskoepel laat wel ruimte voor afspraken op lokaal niveau tussen de tuinbouw en individuele waterschappen. Een voorbeeld daarvan is Waterschap Rivierenland dat meewerkt aan een plan om telers aan te sluiten op een nieuw rioolstelsel met centrale zuiveringsinstallatie.

Op 11 juni gaat de Vaste Kamercommissie I&M in debat met staatssecretaris Mansveld (I&M) over waterkwaliteit. Naar verwachting zal dan ook waterzuivering in de glastuinbouw aan de orde komen.

■ Onderhandelingen cao Open Teelten lopen vast De tweede ronde van de onderhandelingen over een nieuwe cao Open Teelten lijkt op 28 mei te zijn vastgelopen. FNV Bondgenoten en CNV Vakmensen zien niets in de voorstellen van LTO Nederland voor onder meer een jaarlijkse loonsverhoging van 0,5%. Beide bonden vinden dat LTO met nieuwe voorstellen moet komen. Met de huidige voorstellen gaat volgens de bonden een grote groep werknemers er 10% in koopkracht op achteruit. LTO noemt de houding van de bonden „niet constructief’’.

Volgens de werkgeversorganisatie hebben tuinbouwbedrijven behoefte aan flexibel inzetbare

arbeid. Dat een bescheiden loonsverhoging wordt voorgesteld, moet bijdragen aan een versterking van de (bedrijfs)economische positie en het concurrentievermogen van bedrijven. De cao Open Teelten, onder meer van toepassing voor de buitenbloementeelt, loopt op 30 juni af.

Het volgend cao-overleg is op 17 juni.

■ De waterkwaliteit in het gebied van het Hoogheemraadschap van Delfland is niet goed en verbetert te langzaam. Dat blijkt uit de Waterkwaliteitsrapportage 2013, zo meldt het waterschap. Delfland had al ingecalculeerd dat niet alle inspanningen van het waterschap, gemeenten en de glastuinbouw meteen zichtbaar effect zouden hebben. Het waterschap had er echter wel op gerekend dat er de komende jaren sprake zou zijn van een geleidelijke verbetering van de waterkwaliteit. Die verbetering verloopt volgens Delfland echter uiterst traag.

■ De kosten van een apart rioolstelsel voor de glastuinbouw in de regio BommelerwaardNeerijnen, geraamd op zo’n € 10 miljoen, 23 (2014)

04-06-14 13:30

FOTO: HANS NEEFJES

Gelezen op Twitter Corn. Bak @CornBak ■ Groen licht voor Gelderse verplaatsingsregeling Gedeputeerde Staten van Gelderland hebben op 27 mei groen licht gegeven voor de verplaatsingsregeling voor glastuinbouwbedrijven.

De subsidieregeling is open tot en met 30 juni (0.00 uur). Een teler kan maximaal € 1 miljoen subsidie aanvragen. Het is een zogeheten tenderregeling. In de praktijk betekent dat onder meer dat hoe groter het aantal vierkante meters glas is dat wordt verplaatst naar een glastuinbouwconcentratiegebied, hoe groter de kans op een bijdrage. In totaal is voor de regeling € 4,4 miljoen beschikbaar.

Vorige week is de coöperatie Bromelia opgericht. Trots en blij!!#Bromelia verrassend veelzijdig

peter de munck (@peterdemunck) China wil rondom elke grote stad een groente-bloemenveiling opstarten, liggen kansen expertisie FH maar doen er niks mee!!#klok#kennis

Laurens vd Lans (@ Laurensvdlans) Leerzame dag met @BASFagronl in Engeland waar aaltjes optimaal geproduceerd worden om de strijd tegen trips te winnen

Eric Moor (@eric_moor) ■ Woonplanten voor 2015 bekend

komen volledig voor rekening van de circa 240 tuinders in het gebied. Dat blijkt uit een voorstel waarover de gemeenteraden van Zaltbommel en Maasdriel zich deze week hebben uitgesproken. De uitslag daarvan was bij het ter perse gaan van dit blad nog niet bekend.

De betrokken gemeenten en Waterschap Rivierenland zullen de aanleg van het tuinbouwrioolstelsel voorfinancieren. Later zullen die kosten via de rioolheffing gedurende meerdere jaren op de tuinders worden verhaald. Omdat waterzuivering op bedrijfsniveau duurder uitpakt en lozing op het oppervlaktewater niet meer mag zodra de riolering er ligt, wordt verwacht dat de meeste tuinders zullen meedoen.

■ ’Flower Trials steeds completer’ „Een steeds completer overzicht van het bestaande, nieuwe en toekomstige sortiment van pot- en perkplanten. Op dat punt staan de FlowerTrials nu”, aldus de organisatie van dit evenement. Van 10 tot en met 13 juni wordt het tienjarig jublieum gehouden. Ter gelegenheid daarvan is het evenement grootser en feestelijk opgezet. Tijdens de FlowerTrials houden 41 veredelaars en vermeerderaars in Nederland (Aalsmeer en Westland) en Duitsland (RheinWestfalen) open huis.

23 (2014)

Nieuwskort2.indd 7

De campagne Woonplant van de Maand krijgt in 2015 een vervolg, zo maakte Bloemenbureau Holland onlangs bekend. De Woonplant krijgt aandacht in het radioprogramma De Coen & Sander show, de tv-programma’s Eigen Huis & Tuin en Robs Grote Tuinverbouwing en in de off- en online uitgaven van vele populaire dames- en woonbladen in binnen- en buitenland. De Woonplanten van de Maand zijn: yucca (januari), primula (februari), franse geranium (maart), klimop (april), chinese roos (mei), lepelplant (juni), Ficus ginseng (juli), vrouwentong (augustus), vleesetende planten (september), begonia (oktober), kerstster (november) en hyacint (december).

Brazilie, topdiscussie gehad met bestuur en directie van veiling Holambra. Nog even en de rollen zijn omgedraaid en kunnen wij van hun leren

Kees van Egmond (@KeesvE) @GGardien Beetje knullig dat je in de @bloemisterij Gerdien wordt genoemd Gerard:

PenningFreesia (@PenningFreesia) #Freesia velden in Noord-Holland.

Lijkt prima te groeien, eerste bloemknoppen zichtbaar.

Paul Sap (@Paul_Sap) ■

imidacloprid alleen na zuivering Lozing van filterspoelwater, drainwater (substraatteelt) en drainagewater (grondgebonden teelten) waarin resten zitten van gewasbeschermingsmiddelen die imidacloprid bevatten, mag sinds 1 mei alleen als het restwater is gezuiverd, zo meldt het Ctgb. De strengere lozingsregels zijn het gevolg van een aanscherping van het wettelijk gebruiksvoorschrift van imidaclopridhoudende gewasbeschermingsmiddelen voor de glastuinbouw. Daarmee wordt de bescherming van waterorganismen beoogd.

De waterzuivering moet plaatsvinden door het water door een werkende, specifiek in het gebruiksvoorschrift beschreven, zuiveringsvoorziening te leiden. Dit wettelijk gebruiksvoorschrift geldt ongeacht welke lozingsroute het gezuiverde restwater na passering van de zuiveringsvoorziening volgt.

Het belang van de koers van de roebel mogen we niet onderschatten. Rust in de regio is wat we nodig hebben voor goede export.

Discussie op LinkedIn FloraHolland houdt helft liquiditeitsbijdrage in FloraHolland heeft de leden van de veiling toestemming gevraagd om van de liquiditeitsbijdrage over 2013 slechts de helft terug te betalen aan de aanvoerders. De helft die ze inhoudt wil ze gebruiken om de kosten van de reorganisatie te betalen. Wat vindt u hiervan?

7

04-06-14 13:30

Winters worden natter,

Quincy von Bannisseht qvb@hortipoint.nl

V

buien zullen heviger worden. Dat is het gevolg van een toename van de hoeveelheid waterdamp in de lucht bij een opwarmend klimaat. Meer waterdamp in de lucht leidt tot meer condensatiewarmte, waardoor de sterkte van verticale bewegingen in wolken toeneemt en het vaker hagelt en onweert, met grotere hagelstenen. In de ongunstigste scenario’s komt in 2050 extreme hagel minimaal twee keer zo vaak voor als in de referentieperiode 1981–2010.

Als gevolg van smeltende gletsjers en ijskappen op Groenland en Antarctica zal de zeespiegel de komende decennia blijven stijgen. Volgens alle scenario’s zal dat zeer

Foto: INGImaGe

orige week presenteerde het KNMI vier nieuwe scenario’s voor toekomstige klimaatverandering in Nederland (zie kader ’KNMI kijkt vooruit naar 2050 en 2085’). De eerste effecten daarvan zullen over 22 jaar te merken zijn.

Zo zal de temperatuur de komende decennia blijven stijgen. We krijgen daardoor vaker te maken met zachte winters en hete, droge zomers.

De neerslag zal in alle seizoenen blijven toenemen, behalve in de zomer. ’s Winters wordt de kans op extreme neerslag groter.

Daardoor groeit het risico op overstromingen van de Rijn, de Maas en kleinere rivieren.

In de zomer zal de intensiteit van extreme regenbuien toenemen. Hagel- en onweers-

waarschijnlijk gebeuren in een tempo dat hoger ligt dan de huidige 2 mm per jaar. De zeespiegelstijging zal bijdragen aan het binnendringen van zout water.

Wat wind betreft, voorziet het KNMI weinig veranderingen. Het aantal stormdepressies zal hooguit enkele procenten veranderen, maar in welke mate is erg onzeker.

Verder neemt mogelijk vooral ’s zomers de bewolking wat af, waardoor er iets meer zonnestraling is dicht bij het aardoppervlak.

Daardoor is er ook een lichte stijging van de verdamping die optreedt zolang de bodem voldoende water bevat.

Groeiseizoen Hogere temperaturen en CO2-concentraties kunnen in de toekomst leiden tot een langer groeiseizoen en daardoor hogere opbrengsten. Ter illustratie verwijst het KNMI daarbij naar onderzoek van Wageningen UR naar het effect van klimaatverandering op de aardappeloogst. Daaruit blijkt dat het tijdstip van ploegen en poten rond 2050 naar een latere datum verschuift door een toename van de hoeveelheid neerslag in de vroege lente. Dat effect gaat volgens De Bilt ook op voor andere gewassen.

Daartegenover staan veranderingen in neerslag en extreem weer – zoals buien, hagel, droogte en zomerse ozonstress – die de oogst juist kunnen bedreigen. Vooral droge jaren kunnen problemen geven in de vorm van watertekort, verminderde waterkwaliteit en verzilting van water.

Plotseling opdoemende bewolking waaruit zware en langdurige hoosbuien kunnen vallen, zal in

Verzekeraar Interpolis stelt dat de verwachte klimaatveranderingen de komende jaren

8

KNMI.indd 8

23 (2014)

04-06-14 13:43

Column Achtergrond

het nodige aan preventie zullen vergen bij tuinders. „Neem bijvoorbeeld kasconstructies. Door de verwachte extremere regenbuien zullen kasdek en kasgoten in staat moeten zijn grotere hoeveelheden water te bergen en af te voeren. Daar moet nu al over nagedacht worden”, aldus woordvoerder Adri Witlox.

In de toekomst zal het risico op waterschade volgens hem gaan toenemen. „Ik verwacht dat telers daarop zullen anticiperen door gewassen te gaan telen die beter bestand zijn tegen grote hoeveelheden neerslag.” Witlox benadrukt dat het belang van het gezamenlijk dragen van risico’s naar de toekomst toe steeds groter zal worden. „Als individuele teler zal het steeds moeilijker worden om bepaalde risico’s zelf te kunnen dragen.” Hij sluit niet uit dat premies in de toekomst stijgen en polisvoorwaarden worden aangescherpt. „Wij richten ons echter in eerste instantie op het met preventie beheersbaar houden van het risico.”

Gietwater Teeltadviseur Henk van den Berg verwacht dat telers de verwachte klimaatverandering in teelttechnisch opzicht en qua gewasbescherming wel aankunnen. Problemen voorziet hij op het gebied van waterberging en de opslag van goed gietwater. „Een betere drainage is essentieel zodat de grond het water bij extreme hoosbuien goed kan opvangen. Je zult er echter ook voor moeten zorgen dat je in droge perioden voldoende gietwater beschikbaar hebt van goede kwaliteit. Als de zomers warmer en droger worden, kun je niet op een bui gaan wachten, maar zul je water van hoosbuien moeten bufferen zodat je dat water kunt 23 (2014)

KNMI.indd 9

Ecuador

gebruiken in de tussenliggende perioden waarin het niet regent.”

De komende jaren zullen veel innovaties, volgens de teeltadviseur, daarom gericht zijn op de ontwikkeling van waterbergingssystemen die tegelijkertijd als waterspaarsysteem kunnen functioneren. „Ik verwacht dat kleine bedrijven dan, om te kunnen blijven voortbestaan, op dit terrein zullen moeten gaan samenwerken met collega’s. Je kunt dat niet aan de grote bedrijven overlaten.”

De sector zit, volgens Van den Berg, overigens niet stil als het om innovaties rond gietwateropslag gaat. „In Brabant wordt nu bijvoorbeeld al gekeken hoe diep buffers moeten zijn om er ’s winters water in te kunnen opvangen dat je ’s zomers kunt gebruiken.”

Dat het groeiseizoen door de klimaatverandering langer wordt zal, volgens Van den Berg, door de ene teler als voordeel en door de andere als nadeel worden ervaren. „Belangrijk is altijd hoe de markt reageert op een groter of langduriger aanbod. Maar tot nu toe zijn telers altijd in staat geweest razendsnel hun sortiment aan te passen aan veranderende omstandigheden.” <

In het kort ■

9

04-06-14 13:43

online executieveiling Bieden19vanju ni

Advertentie Bloemisterij 1_16 pagina.indd 1

Wilgenlei 44-46, Bleiswijk Kassencomplex met bedrijfswoning (2008) Grondoppervlakte: ca. 5 hectare Glasoppervlakte/bedrijfsruimte: ca. 43.000 m2

4-6-2014 af 10.

00 uur 10:59:15

Bezichtiging: woensdag 18 jun 13.00 tot 15.00 uu i r

Notaris: mr. I.M.B. Balvert â&#x20AC;˘ CMS Derks Star Busmann N.V. â&#x20AC;˘ 030 - 212 16 02

010 - 521 76 66

BOG Auctions is specialist op het gebied van online executieveilingen van Bedrijfs Onroerend Goed.

Ga voor meer informatie naar BOG-Auctions.com of neem contact met ons op via 033 - 460 00 76

561160.indd 10

4-6-2014 11:59:59

Vragen Stuur uw vragen naar Postbus 9324, 2300 PH Leiden.

U kunt ook bellen, faxen of mailen: Peter van Leth, 071-56 59 688, pvanleth@hortipoint.nl

Is leidinggeven aan teamleiders anders? gekregen voor het functioneren van bekend als goede leidinggevende, maar

hiermee om te gaan.

U

iteraard ken ik de oorzaak van het mopperen op uw bedrijf niet. Maar ik weet wel dat de benoeming van één van de collega-teamleiders tot bedrijfsleider ook bij andere bedrijven soms leidt tot enige onrust. Mogelijk kunnen onderstaande zaken de ontstane onrust verhelpen.

IllustratIe: Peter moorman

Verandering bespreken Al is de benoeming tot bedrijfsleider voor de overige teamleiders waarschijnlijk een vanzelfsprekende keuze geweest, toch is het belangrijk om aan deze benoeming voldoende aandacht te besteden. Deze benoeming leidt immers tot een wijziging van de bestaande onderlinge verhoudingen. Waar uw teamleiders gewend waren direct met u in overleg te gaan, moeten zij dat nu met uw bedrijfsleider doen en dat kan voelen als verlies van invloed of als onnodige vertraging.

Vaak ontdekken teamleiders pas na enige tijd dat ze dit verlies aan invloed lastig vinden. Het helpt dan om de gevolgen van de nieuw gecreëerde functie te benoemen.

Het helpt ook wanneer de nieuwe bedrijfsleider in de eerste periode na zijn benoeming met elke teamleider een individueel gesprek heeft over de wederzijdse wensen en verwachtingen.

Voldoende informeren Daarbij komt dat uw bedrijfsleider door zijn nieuwe positie in korte tijd een informatievoorsprong op zijn teamleiders krijgt. Deze informatievoorsprong verandert het denken en handelen van uw bedrijfsleider. Geregeld realiseert de nieuwe bedrijfsleider zich de invloed van deze voorsprong onvoldoende 23 (2014)

23vraagl.indd 11

en heeft hij te weinig aandacht voor het delen van informatie met zijn teamleiders.

Het helpt wanneer u hem af en toe wijst op het belang van het delen van relevante informatie.

Tot slot is er een wezenlijk verschil tussen het leidinggeven aan productiemedewerkers en het leidinggeven aan teamleiders. Bij leidinggeven aan productiemedewerkers ligt de nadruk op instrueren en controleren. Bij leidinggeven aan teamleiders ligt de nadruk op het geven van richting en ondersteuning om zich te ontwikkelen tot een goed functionerende leidinggevende. Dat vraagt andere vaardigheden en een andere houding van de bedrijfsleider.

Voor uw bedrijfsleider moet de vraag centraal staan: wat heeft deze teamleider van mij nodig om zich verder te ontwikkelen?

Soms is dat het geven van concrete feedback, soms is dat het geven van de gelegenheid om mee te denken en soms is dat het stellen van een juiste vraag op het juiste moment.

Het kan zijn dat uw bedrijfsleider zich onvoldoende realiseert wat zijn nieuwe positie met zich meebrengt en wat zijn teamleiders van hem nodig hebben of dat hij daarin nog

een aantal vaardigheden mist. Scholing of begeleiding door uzelf kunnen hier zinvol zijn.

Voor nu Maar mogelijk spelen al de hiervoor genoemde zaken niet en is één van uw teamleiders teleurgesteld, omdat hij dacht zelf in aanmerking voor deze promotie te komen. Ook dat kan voor onrust zorgen. In dat geval is het goed om met deze teamleider apart in gesprek te gaan. Voor nu is het echter in de eerste plaats belangrijk dat u met uw bedrijfsleider in gesprek gaat en uw zorgen over de onrust met hem deelt en dat u hem steunt: vertel hem wat u opvalt, vraag hem te achterhalen waar uw teamleiders last van hebben en bespreek samen hoe hij hier het beste mee om kan gaan. Blijf vervolgens hierover met elkaar in gesprek totdat de onrust is verminderd.

Het loont dus om een nieuwe bedrijfsleider goed te introduceren en hem zeker tijdens de eerste periode van zijn nieuwe functie te begeleiden. Uw ervaring is daarbij van onschatbare waarde. < Hanneke Westerop, training & advies aan leidinggevenden in de agrarische sector, info@ hannekewesterop.nl

11

03-06-14 16:08

Rabobank wil telersverenigingen klaarstomen voor toekomst:

’Als je denkt dat je er bent, b Telersverenigingen hebben volgens Rabobank de toekomst. Om hen succesvol te laten zijn, heeft Rabobank Westland de leergang ‘professionalisering in de sierteelt’ aangeboden. Volgens de zes telersverenigingen was het een leerzame studie, waarbij óók van elkaar veel te leren viel.

Cindy van der Zwet cvanderzwet@hortipoint.nl

D

e Rabobank gelooft in samenwerking. Via een telersvereniging kunnen volgens accountmanager Sander van Koppen van Rabobank Westland makkelijker innovaties doorgevoerd worden dan telers dat individueel kunnen doen. „Telersverenigingen zijn door hun schaalgrootte makkelijker in staat om de koppeling met de markt maken. De keten moet korter; dat is waar de markt om

vraagt. Het moet efficiënter en goedkoper”, licht Van Koppen toe.

Om de telersverenigingen klaar te stomen voor de toekomst bood Rabobank de leergang ’professionalisering in de sierteelt’ aan aan zes telersverenigingen: Gro4U, Zentoo, Colours of Nature, FloraMotion, Decorum Company en Air So Pure. De bank hoopte met de leergang deze telersverenigingen te helpen met de vraag hoe zij ook in de

toekomst succesvol kunnen zijn. „Telers zijn zoekende, willen zich onderscheiden en een serieuze marktpositie opbouwen. Wie wil je zijn? Waar sta je voor? Welke organisatievorm past het beste bij de vereniging? Het is niet zo dat de verenigingen het niet goed doen, maar wij denken dat er nog een professionaliseringsslag gemaakt kan worden.

Maar waar begin je? We willen de verenigingen ondersteunen in deze transitie”, licht

Voorplaat van het online magazine van Rabobank Westland over de leergang. Wilt u meer lezen, ga dan naar https://magazine.rabobank.nl/ westland/leergangsierteelt/#1

12

RaboLeergang.indd 12

23 (2014)

03-06-14 16:08

t, ben je er geweest’ accountmanager Van Koppen toe.

Rabobank Westland zocht contact met adviesbureau Berenschot. Edwin Lambregts zat met het bestuur van zes telersverenigingen om de tafel om de vragen en knelpunten te inventariseren. Lambregts heeft op basis van deze gesprekken de studie samengesteld.

De leergang bestond uit vier modules: ’Strategie & Financiën, Marketing & Commercie, Bestuur & Besturing en Team & Leiderschap. Bij elke module stonden drie pijlers centraal: leren van Berenschot, leren van de ervaringen van de gastsprekers buiten de sierteeltsector en leren van elkaar.

Volgens Edwin Lambregts van Berenschot was dat laatste goed mogelijk. Bestuurders lopen tegen dezelfde vragen aan. „Bij de eerste ontmoeting vertelden de bestuurders van de telersverenigingen mij dat de diversiteit groot is. De groepen verschillen inderdaad van elkaar, want het ligt er maar net aan hoe lang een vereniging bestaat, wat de doelstelling is of welke producten er vertegenwoordigd zijn. Maar je merkt toch dat er dezelfde vragen leven. Bijvoorbeeld hoe je de groep hecht houdt, hoe je in deze tijden de achterban bereid krijgt om te investeren of hoe je de club het beste kan besturen”, ervaart Lambregts.

Je bent nooit klaar Lambregts heeft tijdens de leergang geconstateerd dat er zeker nog verbeterpunten mogelijk zijn. Wat volgens hem belangrijk is, is dat telersvereningen helder voor ogen moeten houden wat het doel van de samenwerking is en hoe zij dat willen gaan bereiken. Wil je aan bijvoorbeeld de retail leveren dan heeft dat consequenties voor de ICT-systemen, de financiële draagkracht en de marketing- en verkoopafdeling. Ook is het belangrijk om de doelen regelmatig tegen het licht te houden. „Is het doel dat je een aantal jaar geleden op papier hebt gezet nog steeds actueel en voldoet de structuur van de vereniging nog? Dit zijn belangrijke vragen. De allerbelangrijkste les is eigenlijk dat je nooit klaar bent. Als je denkt dat je er bent, ben je er geweest”, zo verwoordt hij. <

23 (2014)

RaboLeergang.indd 13

’Juiste capaciteiten in huis hebben’ -

Corné Houtepen van FloraMotion:

’Leren van knelpunten en successen andere verenigingen’ -

-

13

03-06-14 16:08

Marcel van der Voort van Decorum Company:

’We moeten de regie in handen houden’ Marcel van der Voort zat namens Decorum Company ven, maar dat bleek een verkeerde inschatting. Van elke telersvereniging is volgens de teler te leren; elke club heeft unieke

eigenaar van het product. Al met al was het leerzaam om met andere verenigingen van gedachten te wisselen.”

Een eyeopener was volgens Van der Voort het Business Canvas Model. Dit model geeft in een oogopslag inzicht in de organisatie, doelstellingen, risico’s en klanten. Dit model is opgezet om inzicht in de strategie

gesloten keten met de eindklant, maar als doet en of dit verbeterd moet worden met het oog op de toekomst. Dit leidde best

vinden dat we kwaliteitsproducten leveren, maar dat is maar een subjectief begrip.

Het zegt niet alles. Als we ons echt willen een andere manier communiceren”, weet Van der Voort nu.

Volgens de teler is het nu zaak om de toegepaste kennis door te voeren. „Deze

moet houden en dat we nu op de goede

de verhoudingen anders of is de vereniging

Aad van der Knaap van Air So Pure:

’De ledenbetrokkenheid vergroten’ Aad van der Knaap van Air so Pure wil Rabobank een compliment geven. „Interessante gastsprekers en een goede kruisbestuiving”, vat Van der Knaap samen. Vooral de module ’Strategie en Financiën’ was volgens de teler leerzaam „De meningen binnen een groep lopen soms uiteen, maar nu kan ik dat beter

organisatie sleutelen’ lastig om de vraag te beantwoorden wat de De freesiateler vond het verhelderend te

„Je moet er dingen uitpikken die voor jou opleiding voor samenwerking gevolgd, dus het is zeker niet verkeerd om een keer de achtergronden en theorie te horen”, vindt

sleutelen. „Het is een continu proces, je zit nergens aan vast. Je moet doen wat op dat moment goed. Er is niet één vorm het beste. Dat vond ik goed om te horen.

niveaus van samenwerken. Sommige telers willen alleen incidenteel samenwerken, anderen operationeel en ook de inkoop samen organiseren. Daarnaast heb je ook telers die strategisch willen samenwerken en echt in de groep willen investeren. Dit is verhelderend om te zien. Deze verschillende pluimages moet je herkennen.”

Elke telersvereniging worstelt volgens Van der Knaap met de vraag hoe de ledenbetrokkenheid vergroot kan worden. Een oplossing hiervoor is om telers zitting te laten nemen in de verschillende werkgroepen en doelen vast te stellen

tievorm het meest geschikt is, hoe hard onderhandelen of te discussiëren om zo

Willem Batist van Colours of Nature:

’We kunnen nu ons strategisch plan updaten’ Willem Batist heeft de

vooruit, maar niet iedereen kan dat zo snel

telersvereniging leven volgens de gerberaleergang meer inzicht in gekregen. „Waar wil je in de toekomst naar toe? Waar willen

Het is niet uitgesloten dat we in de toekomst een BV zullen oprichten. Op deze manier kan er nog meer vanuit de groep

bereiken? We hebben een strategisch plan, maar kunnen dat nu updaten.”

Samen met Berenschot en Flynth heeft resultaat neer te zetten. „Dat lukt de ene club nu beter dan de ander. Het is maar net in welke fase de telersvereniging zit en wat je onderscheidende factor is. We groep telersverenigingen met deze leergang weer verder heeft willen helpen.”

14

RaboLeergang.indd 14

had om de doelen helder op papier te zet-

een veilingnummer. Alle leden willen wel

gebied van keuze voor assortiment.”

De teler vond de gastsprekers van binnen en buiten de sector interessant. Ook heeft enigingen. „We lopen allemaal toch tegen dezelfde dingen aan. Het is goed om van elkaar te horen hoe iedereen de toekomst met leden die wel eens uit de pas lopen”, besluit Batist.

23 (2014)

03-06-14 16:09

There is more to light Philips GreenPower LED toplighting LEDs hebben uiteenlopende voordelen: kwaliteits- en productieverbetering in het gewas en de mogelijkheid om in donkere dagen in het voorjaar en zomer te belichten.

De nieuwe oplossing ‘Philips GreenPower LED toplighting’ kan worden gebruikt in plaats van traditionele assimilatiebelichting (SON-T) of als een energie-efficiënte aanvulling op de huidige belichtingsinstallatie. Hiernaast is LED toplighting ook geschikt voor toepassingen waar nu nog niet belicht kan worden doordat de kastemperatuur of de infrastructuur dit niet toelaat.

Standnummer 11.101

561161.indd 15

Wilt u meer weten over Philips LED belichting voor tuinbouw, ga dan naar www.philips.com/horti

4-6-2014 13:52:29

561162.indd 16

4-6-2014 13:52:57

Consumentencampagne van Plantion van start

-

-

Cindy van der Zwet cvanderzwet@hortipoint.nl

V

anaf 10 juni start de promotiecampagne van Plantion. Het is voor het eerst dat de veiling in Ede zelf de promotiehandschoen oppakt. Voor directeur Peter Bakker een nieuwe ervaring. „Leuk en leerzaam. We hebben niet te maken met overlegstructuren; we kunnen vol gas geven. We zijn trots op het resultaat en hopen dat we consumenten inspireren en dat bloemen en planten weer vaker als cadeauartikel worden gezien.”

Bakker vindt het jammer dat de collectieve promotie versnipperd plaatsvindt, maar dat is volgens hem de nieuwe werkelijkheid geworden sinds de afschaffing van Productschap Tuinbouw. Plantion heeft er bewust voor gekozen om een eigen plan te trekken. „De collectieve promotieactiviteiten zijn ondergebracht bij FloraHolland. Wij waren bereid mee te financieren, maar Plantion wil dan ook invloed uitoefenen. Wij vinden het belangrijk dat de activiteiten aansluiten bij onze leden en klanten. Omdat wij geen zeggenschap konden krijgen en er geen concrete plannen op tafel lagen, zijn we onze eigen weg gegaan”, legt Bakker uit.

Centraal in de consumentencampagne van Plantion staan verhalen over bloemen en planten. Bakker noemt de verhalen ludiek. „We hebben voor een andere insteek 23 (2014)

Plantion.indd 17

gekozen dan gebruikelijk. Het gaat niet om de kweker of over de verzorging van een product. We brengen unieke, eigenzinnige verhalen over bloemen en planten. Dit moet de aandacht van de consument trekken”, geeft hij aan. Een voorbeeld van een verhaal is dat alstroemeria’s de muziek van Cliff Richard niet trekken, maar dat ze wel goed gedijen op heavy metal muziek. Een ander verhaal gaat over het feit dat orchidee eigenlijk testikel betekent. En waarom zien de zonnebloemen van Vincent van Gogh er anders uit dan de gewone zonnebloemen?

Het is een greep van de verhalen waar Plantion in haar promotiecampagne verder op inzoomt. „De consument geven we op deze manier meer dan het product alleen.

Het gaat om beleving en emotie. We willen de consument ervan overtuigen dat je met bloemen en planten mooie verhalen in huis haalt”, geeft Bakker het doel weer. Hij benadrukt dat het niet om productpromotie, maar om algemene promotie gaat. De totale groep bloemen en planten wil Plantion in de spotlights zetten. „We zitten niemand in de weg, we voegen iets toe. Wij willen de totale taart groter maken”, aldus Bakker.

Telers hebben goedkeuring gegeven voor de plannen en dragen 0,2% van de omzet af voor de promotiecampagne en voor kopers

bedraagt de heffing 0,13%. Deze tarieven zijn lager dan de heffing die in het verleden aan PT werd afgedragen. In totaal komt het budget hiermee uit op € 200.000 à € 300.000 per jaar. Met dit budget heeft Plantion de campagne ’Kleurrijke Verhalen’ opgezet, die twee jaar zal lopen.

De site kleurrijkeverhalen.nl gaat op 10 juni live en er zullen dan in heel Nederland abri’s geplaatst zijn. Daarnaast zijn er de komende maanden commercials op de lokale radio en televisie te horen en te zien. En op de sociale media zal de campagne Kleurrijke Verhalen ook voorbij komen. Via Facebook worden consumenten opgeroepen om hun bijzondere verhalen te delen.

Met de slogan, beelden en verhalen wil Plantion de consument triggeren om naar website te gaan. Daar is een store locater te vinden, die consumenten de weg wijst naar de bij Plantion aangesloten vakbloemisten.

Deze klanten haken aan op de promotiecampagne en hebben het door hen bestelde promotiemateriaal deze week aangereikt gekregen, bestaande uit ansichtkaarten, spaarkaarten, verhalenboekje of instekers.

Consumenten kunnen met de spaarkaart sparen voor een bos bloemen en een boek waarin alle verhalen nog eens uitgewerkt zijn. <

17

03-06-14 16:09

V

Mei: lagere prijzen voor de meeste producten De West-Europese Moederdag (11 mei) leverde voor de meeste producten lagere prijzen op dan in 2013.

Tuinplanten profiteerden niet van het gunstige weer mei. Kamerplanten leveren gemiddeld wel meer op.

Jacco van der Hoeven

H

et KNMI spreekt over een vrij warme, natte mei met een normale hoeveelheid zon. Vorig jaar was het vrij somber en koeler. Mei had evenveel veildagen als in 2013: 21. De maand sloot af met een omzetdaling van 17,3% bij 7,2% minder stuks dan in 2013. De gemiddelde prijs was € 0,384; dit was bijna 5 cent lager.

Minder snijbloemen, lager omzet Bij de meeste snijbloemen viel de prijsontwikkeling negatiever uit dan in mei 2013.

Pioenen brachten zelfs drie dubbeltjes minder op. Wel kwam er bijna 100% meer aanbod. Roos kon nauwelijks profiteren van Moederdag. Bij 5,7% minder aanbod daalde de middenprijs met 4 cent. De prijzen van troschrysant, gerbera en tulp bleven gelijk; hiervan kwam gemiddeld 10% minder aanbod. De aanvoer van hydrangea steeg met 22,9%; de prijs daalde als reactie bijna 15 cent. Cymbidium deed het iets beter: bijna 16% minder stelen zorgde voor een prijsstijging van 8 cent naar € 1,53 per tak.

De snijbloemenomzet in mei kromp met 15% bij 4,9% minder stelen. De middenprijs (€ 0,23) was 2,7 cent lager dan in 2013.

Tabel. Omzet FloraHolland-veilingen mei 2014

(Aanvoer x 1.000 stuks en omzet x € 1.000 ) Snijbloemen

Snijbloemen totaal

Kamerplanten

Kamerplanten totaal

Tuinplanten

Tuinplanten totaal Totaal

18

Veilingcijfers.indd 18

Omzet

€ 241.401

Omzet

€ 148.116

Omzet

% Toe-/afname* Aanvoer

-15,0%

1.042.334

% Toe-/afname* Aanvoer

-14,8%

76.797

% Toe-/afname* Prijs ’14 Prijs ’13

-4,9%

€ 0,232

€ 0,259

% Toe-/afname* Prijs ’14 Prijs ’13

-16,3%

€ 1,929

€ 1,896

%Toe-/afname* Aanvoer % Toe-/afname* Prijs ’14 Prijs ’13

€ 65.534

-28,8%

65.580

-25,3%

€ 0,999

€ 1,049

€ 455.052

-17,3%

1.184.711

-7,2%

€ 0,384

€ 0,431

Minder planten, hogere prijzen Bij alle belangrijke kamerplanten was het aanbod kleiner en in de meeste gevallen de middenprijs hoger. De grootste omzetmaker, de phalaenopsis, moest echter bij 5% minder aanvoer 13 cent inleveren ten opzichte van mei 2013. Ook anthurium en hydrangea hadden te maken met minder aantallen en lagere prijzen.

Maar potroos deed het goed (aanvoer -15%, prijs +14 cent), evenals kalanchoë (aanvoer -21%, prijs +8 cent) en bromelia (aanvoer -14%, prijs +8 cent). De woonplant van de maand, calla, heeft niet geprofiteerd van de extra aandacht. Het aanbod daalde met 8,6%, de prijs leverde 7 cent in.

De groep kamerplanten sloot de maand af met 14,8% minder omzet bij 16,3% minder stuks dan in mei 2013. De middenprijs bedroeg €1,929; dit was 3,3 cent hoger.

Tuinplanten: veel minder aanbod Door het warme voorjaarsweer zijn de aantallen in mei veel lager dan vorig jaar. De herhalingskopen lijken te stagneren. In mei zijn er 27% minder geraniums aangevoerd en de middenprijs daalde met 15 cent. De grootste krimp was te zien bij de spaanse margriet, die 2 cent moest inleveren. Van hydrangea kwam er 9,2% meer, de gemiddelde prijs daalde met 60 cent.

Tuinplanten brachten 1,3% meer op bij 25,3% kleiner volume dan 2013. De middenprijs was 99 cent, zo’n 5 cent lager. < 23 (2014)

03-06-14 16:09

M Vanwege het tuinplantenseizoen worden ook de klokprijzen van deze producten weergegeven. Omdat er ruimte is voor maar drie grafieken, worden de bloeiende en groene planten in één grafiek verwerkt. Week 25 is de laatste week van de tuinplantengrafiek.

K

Groene en bloeiende planten

Snijbloemen 2012

35

2013

2014

160

2012

2013

Tuinplanten 2014

25

20

130 120 110

12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 week

De middenprijs voor snijbloemen lag in week 22 fors onder die van vorig jaar. 21 cent tegenover 30 cent in 2013.

90

2014

80 60 40

100

15

2013

100

140

Middenprijs in centen

Middenprijs in centen

Middenprijs in centen

150

30

2012

120

20

12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 week

Een stijgende middenprijs bij de bloeiende planten met 5 cent tot 123 cent en bij de groene planten ging er 4 cent af naar 109 cent.

11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 week

In week 22 stijgt de middenprijs voor tuinplanten met 7 cent naar 65 cent.

John Nevado:

’We zouden trots moeten zijn op onze sector’ Bedrijf: Nevado Roses, Ecuador Week: 22

Maandag „Ik heb een goed telefoongesprek met een van onze belangrijkste Chinese importeurs. Ik ben de afgelopen tien jaar vaak in China geweest en telkens dacht ik dat de tijd er nog niet rijp was voor de internationale bloemenhandel en sterke bloemenverkoopkanalen. Dit jaar echter denk ik dat het spel op de wagen is. We krijgen veel meer vraag uit China. Veel multinationale bedrijven zeggen dat het gouden tijdperk in China geëindigd is. Maar misschien begint het in de bloemensector voor ons pas?”

Dinsdag „We hebben bezoek op onze rozenfarm van een van de meest interessante bedrijven die zich bezighoudt met apps voor de sierteelt (apps voor iPhone, Android). Veel kleine agressieve bedrijven uit de Verenigde Staten hebben miljoenen dollars verzameld om apps voor de sierteelt te ontwikkelen. Is er een gelijke revolutie in Europa? Waarom? Waarom niet?”

Woensdag „Ik praat met een van de managers van Expoflores, de vereniging van Ecuadoriaanse bloementelers. Alleen al dit jaar hebben we, als telers, diverse koninklijke huwelijken, de heiligverklaring van de paus, het film23 (2014)

Markt-1-prijsbeelden-nw.indd 19

festival in Cannes en veel handelsshows over de hele wereld gesponsord. Met honderdduizenden bloemen. Men vraagt zich af hoe effectief deze sponsoring is. Iedereen wil gratis bloemen, maar is er een effectievere manier om de wereld te informeren over onze sector?”

Donderdag „Ik woon een privélunch met de Ecuadoriaanse minister van handel bij.

Het onderwerp is de onderhandelingen tussen de EU en Ecuador. De minister is behoorlijk optimistisch dat in juni een handelsovereenkomst gesloten kan worden. Veel hangt van Ecuador af. Daarna zal Ecuador onderhandelingen vervolgen met Japan, India en meest belangrijk: ze zal proberen een handelsovereenkomst te sluiten met de Verenigde Staten.”

Vrijdag „Ik breng de dag door met onze hoofd teelt. We gaan naar naburige farms en showkassen. Op zoek naar nieuwe variëteiten. Ik ben altijd verbaasd over de hoeveelheid nieuwe, mooie cultivars waar veredelaars mee komen. We zouden trots moeten zijn op onze sector. Bij Nevado hebben we een paar nieuwe variëteiten van Brown Breeding aangeplant zoals Nina en Shukrani. Mooi werk van een kleine, nieuwe veredelaar. Tussen haakjes: ik ben investeerder in Brown Breeding.”

19

03-06-14 16:09

In de grafieken wordt de procentuele verandering (= index) weergegeven van de prijs en de totale aanvoer ten opzichte van vorig jaar.

Snijbloemen Ontwikkelingen afgelopen zes weken t.o.v. een jaar eerder 150

in procenten

125

100

75

50

17

18

19

20

21

22 week

Prijs index

Aanvoer index

Prijs blijft onder niveau 2013 Met een veildag minder door Hemelvaart daalde het snijbloemenaanbod met 5% in week 22. Net als in week 21 bleef de prijs ver achter op vorig jaar. In week 22 bracht een gemiddelde snijbloem 23% minder op. In euro’s uitgedrukt was de totale snijbloemenomzet 15 miljoen lager dan in 2013. Grootbloemige roos had een belangrijk aandeel in de omzetdaling. De prijs van een grootbloemige roos daalde van 29 naar 19 cent en tevens lag de aanvoer 6% lager. De prijs van troschrysant daalde van 27 naar

25 cent. Deze daling bleef beperkt doordat ook het chrysantenaanbod 13% lager was. De sterkste prijsdaling zit bij pioenen. Vorig jaar waren de pioenen in deze periode nog schaars en bracht een pioen 78 cent op. Dit jaar met een bijna drie maal zo hoog aanbod bracht een pioen 34 cent op. Door de enorme aanbodstoename steeg de omzet van pioen met 18%. Dit in tegenstelling tot alle andere producten in de top 15 waarvan de omzet daalde. Het product met de sterkste omzetdaling was gerbera mini met 44%.

Kamerplanten Ontwikkelingen afgelopen zes weken t.o.v. een jaar eerder 200

in procenten

150

100

50

0

17

18

19

Aanvoer index

20

21

22 week

Prijs index

Minder aanbod, hogere prijs In de week van Hemelvaart was er minder vraag naar kamerplanten.

Er werden daardoor 18% minder planten verkocht. Deze sterke aanvoerdaling zorgde ervoor dat de prijs niet onderuit zakte. De middenprijs kwam uit op € 1,67, dit was 5 cent hoger dan vorig jaar. Door minder aanvoer daalden de kamerplanten omzet met ruim € 4 miljoen. Belangrijkste dalers in aanvoer waren bougainvillea -40%, zantedeschia -36% en ficus -32%. Deze aanvoerdaling zorgde bij alle drie de producten voor een prijsstijging. Bij

kamerhortensia daalde de aanvoer met 23,5%, maar hier daalde de prijs wel, namelijk met 11%.

Bij de twee belangrijkste kamerplanten phalaenopsis en potroos bleef de aanvoer wel redelijk op niveau. Phalaenopsis leverde 3,4% in op de prijs. De prijs van potroos bleef nagenoeg gelijk.

De campanula was van de top 15 kamerplanten het enige product waarvan er meer werd aangevoerd dan vorig jaar. De campanulaaanvoer steeg met 14% en ook de prijs was 5 cent hoger dan vorig jaar.

Tuinplanten Ontwikkelingen afgelopen zes weken t.o.v. een jaar eerder 200

in procenten

150

100

50

0

17 Aanvoer index

20

Markt-2-Veilingbijdragen-nw.indd 20

18

19

20 Prijs index

21

22 week

Prijs stijgt licht bij minder aanvoer De tuinplantenindex laat een vergelijkbaar beeld zien als bij de kamerplanten. 12% minder aanvoer en een 4% hogere prijs. De omzet was een miljoen euro lager dan vorig jaar. Minder aanvoer was niet het geval bij de tuinhortensia. Er werd 61% meer tuinhortenia afgezet en dit ging ten koste van de prijs, die van € 3,78 daalde naar € 2,97. De andere stijger in aanbod was lavandula. De 6% meer aanvoer had geen negatieve gevolgen voor lavendula waarvan de prijs uitkwam op € 1,34. Dit was 14 cent hoger dan

vorig jaar. Bij de perkplanten waren er meer pelargonium, minder petunia’s en fors minder osteospermumaanvoer. Dit resulteerde in een 11 cent lagere pelargoniumprijs, een stabiele petuniaprijs en de osteospermumprijs steeg met 9 cent. Mandeville behaalde het positiefste resultaat in de top 10 tuinplanten. De aanvoer van deze kuipplant steeg met 4% en ook de prijs kwam met 11% hoger uit dan vorig jaar.

23 (2014)

03-06-14 16:09

Nederland

Over de toonbank

Breukelen

Hillie Bonhof:

’We houden de kwaliteit er goed op’ Uit de weide omgeving komen ze hiervoor naar onze winkel. Nu is het weer de tijd voor de zomerbloemen. Zo hebben wij nu verschillende kleuren van delphinium en pioen staan. Ik zorg echt dat de consument keus heeft.”

FOTO: PAULA VAN DER HULST

Heeft u ook planten in huis?

Naam: Bloemsierkunst Bonhof Locatie: Breukelen Sortiment: 70% bloemen, 30% planten en decoratie Specialiteit: ruime keus en bijzondere soorten bloemen Aantal medewerkers: drie en een chauffeur

U heeft veel bloemen in de winkel staan? „Ja, dat is wel onze kracht. Ik denk dat wij altijd wel zestig of zeventig soorten bloemen in huis hebben. Wij hebben ook veel Ecuador-rozen staan. Prachtig vind ik ze en mijn klanten ook.

Standpunt

Hoe gaan de verkopen verder? „Het trekt weer wat aan voor mijn gevoel. Ik denk dat we de slechtste tijd achter de rug hebben. We merken dat consumenten weer vaker iets voor zichzelf kopen en ook bedrijven bestellen weer meer verjaardagsboeketten.”

De zomer komt er bijna aan... „Dat rommelt bij ons altijd goed door. Wij zitten in een toeristische plaats. Er komen hier veel mensen in de omgeving fietsen. Voor onze winkel ligt een plein met zes terrassen en daar

Hoe koopt u in? „Ik haal al mijn bloemen en planten bij Plantion in Ede. Ik doe daar mijn inkopen bij de groothandel. Ik ga erheen, maar ik koop ook wel via de webshop. Ik kan precies zien bij welke kweker de bloemen vandaan komen en wat bijvoorbeeld het gewicht of lengte van de bloem is.

Dat vind ik goed werken. Zo kan ik zelf kiezen of ik voor het duurdere of goedkopere bosje ga. Ik ben niet zo van het goedkope. Ik ga echt voor kwaliteit.”

En de concurrentie? „Concurrentie is er altijd. We zijn niet de enige bloemist hier. En de bouw- en supermarkten verkopen ook bloemen en planten, maar ik zit daar eigenlijk niet zo mee. Je kan nooit elke klant bedienen. Natuurlijk denk ik wel eens: ’hoe doen ze het ervoor’. Maar er zit toch altijd wel weer verschil in ten opzichte van ons assortiment. We doen ons ding, we blijven veranderen en houden de kwaliteit er goed op. Dat laatste is echt heel belangrijk.”

’Steeds meer partijen haken aan bij Woonplant van de Maand’

O

Monique Kemperman, Bloemenbureau Holland

Mee eens, oneens of denkt u er heel anders over?

Reageer dan bij de marktredactie: A.F. Middelburg, 06-23631549 of mail afmiddelburg@hortipoint.nl

23 (2014)

Markt-3-Toonbank-nw.indd 21

„Wel iets, maar niet meer zoveel als vroeger.

We verkopen wel heel veel phalaenopsis. We hebben om de winkel gezellig te maken ook grote planten staan, maar die raken we niet meer zo snel kwijt als vroeger. In mooie, aparte planten is de consument wel geïnteresseerd, zoals een grote, dikke varen. Die verkoop ik wel.”

heeft iedere winkel profijt van. Toeristen komen toch even de winkel in om te kijken. Ze kopen dan wel geen bloemen of planten, maar kopen dan wat kleine hebbedingetjes voor in huis.”

m de pers elke maand nieuws over planten te kunnen geven, is in 2004 ’Woonplant van de Maand’ in het leven geroepen. Door ’van de maand’ creëren we nieuwswaarde en kunnen we elke maand aan de consument laten weten dat je je lekkerder voelt met planten om je heen.

Ook in 2015 gaan we door met de campagne Woonplant van de Maand.

Op basis van de lijst met woonplanten van de maand worden maandelijks honderden redacties voorzien van persinformatie, beeldmateriaal en sommige krijgen de actuele plant geleverd. Steeds meer telers, exporteurs, bloemisten en retailers haken

inmiddels ook aan. De lijst voor 2015 is bewust nu al bekend gemaakt om de verschillende verkoopkanalen en producenten voldoende tijd te geven vooruit te plannen en te stimuleren eigen verkoopacties te ontwikkelen en zo mee te profiteren van alle aandacht.

Mede doordat deze campagne wordt gefinancierd met steun van de Europese Unie kunnen de promotieactiviteiten zwaarder ingezet worden.

Consumenten in Nederland, Frankrijk, Duitsland en Engeland kunnen de campagne daardoor bijna niet missen.

De woonplant komt maandelijks voorbij tijdens het populaire radio-

programma De Coen & Sander show.

Ook wordt er aandacht aan besteed in de tv-programma’s Eigen Huis & Tuin en Rob’s Grote Tuinverbouwing en zijn er artikelen over de woonplanten te vinden in de off- en online uitgaves van vele populaire dames- en woonbladen in binnen- en buitenland.

De campagne Woonplant van de Maand heeft zeker nut omdat we op deze manier maandelijks aandacht voor planten creëren. Alleen door samenwerking in de hele keten zorgen we ervoor dat planten ’top of mind’ blijven en stimuleren we consumenten tot aankoop.

21

03-06-14 16:15

A

Foto: DE GRAAF VAN DER ZANDE

Enkel- en dubbelbloemige delphinium matig gestart Nu de aanvoer van enkel- en dubbelbloemige delphinium goed op gang begint te komen, blikken telers terug op een matige start. Handelaren vinden de groep waardevol.

delphiniumgroep is groot. Volgens Dol was de importkwaliteit van Volkerfrieden vooral uit Israël het afgelopen seizoen goed. „Nu is het er te warm. Het importaanbod en het Nederlandse aanbod lossen elkaar mooi af.”

Vorig jaar kromp het Hollandse aanbod enkelbloemigen met 13% tot nipt 5 miljoen stelen.

Daar werd gemiddeld 31 cent voor betaald, 1 cent meer dan in 2013 en 3 cent meer dan in 2012. „De start was goed, iedereen zat erop te wachten. Maar in de zomermaanden waren de prijzen heel slecht. Uiteindelijk is het nog een redelijk jaar geweest”, aldus Berry Bakker van kwekerij H.W.M. Bakker en Zoon in Lijnden. Bakker teelt de enkelbloemige Volkerfrieden en Atlantis

„De vraag begint nu wat meer te komen. Ik hoop dat het wat makkelijker zal gaan, nu klanten ook zien dat er meer aanbod is”, meldt inkoper Erwin Dol van Barendsen over de markt voor de luxere delphiniums, waartoe de enkel- en dubbelbloemigen worden gerekend. De kasaanvoer start in april en in deze weken komt de buitenaanvoer los. Dat is zo’n drie weken eerder dan vorig jaar, toen het voorjaar langdurig koud was.

Enkelbloemigen „Er is jaarrond behoefte aan Volkerfrieden”, is de ervaring van Dol met de belangrijkste cultivar uit de groep enkelbloemigen.

Meestal zijn het belladonna’s, maar de variatie binnen de

en dubbelbloemigen. „Hierdoor kunnen we een breed aanbod bieden en spreiden we risico’s.”

Dubbelbloemigen „Het valt niet mee”, meldt Bart den Bleker van de gelijknamige kwekerij in Poeldijk over de prijsvorming voor dubbelbloemige delphinium. Dat zijn overwegend elatums. Vorig jaar zakte het Nederlandse aanbod fractioneel met 2% tot 5,2 miljoen stelen. De middenprijs kromp met 6 cent tot 54 cent, terwijl in 2012 gemiddeld nog 67 cent werd betaald. De prijsdruk op de meest exclusieve delphiniumgroep lijkt hoger dan bij de enkelbloemigen. „Uitsluitend op bestelling koop ik ze in. Maar dan wel de beste,

dus de duurste. Als je toch al veel moet betalen maakt dat niet uit”, positioneert inkoper Arjan van der Plas van H. Star Bloemengroothandel de elatums.

Nieuw zijn dit jaar de zachtblauwe Delphi’s Morning Light en lila Delphi’s Evening Light.

Beide hebben een wit hartje. Ze zijn verwant aan Starlight en derhalve geschikt voor teelt in de kas. Een andere nieuwkomer uit Dewi Amsterdam is de zilverwitte Dewi New Amsterdam, die vanaf juli op de markt komt.

Stevige takken en een goede houdbaarheid zijn volgens Bakker de belangrijkste criteria voor veredelaars. Den Bleker voegt daar een grotere kleurenrijkdom aan toe.

Gemengde gevoelens over kansen Delphinium ajacis Delphinium ajacis, waarmee telers vorig jaar slechte resulta-

per Martin Joren vast over het aanbod Delphinium ajacis op de Nederlandse veilingen. Uit

14000

14000

12000

12000

10000

10000

8000

8000

6000

6000

4000

4000

2000

2000

0

'99

’00

'01

'02

'03

'04

'05

'06

'07

'08

'09

’10 ’11* ’12* ’13*

0

Verkochte aantallen x 1000 Nederland

Verkocht aantallen x 1000 import

„Het is nog allemaal import en er zijn steeds minder Hollandse aanvoerders”, stelt inko-

Aanvoer van Nederlandse en import-ajacis op de Nederlandse veilingen in de afgelopen vijftien jaar. (*=gegevens FloraHolland)

22

Markt-4-Snijbloemanalyses-nw.indd 22

de goedkoopst geprijsde delphiniumgroep koopt hij alleen op bestelling. Vorig jaar werd voor de uit zaad geteelde ajacis bij de FloraHolland-vestigingen gemiddeld 16 cent betaald. Voor de Nederlandse lag de middenprijs net als in 2012 op 14 cent en voor de importajacis was dit 17 cent.

Het Nederlandse aanbod kromp met 30% tot 1,6 miljoen stelen, de import klom op jaarbasis met 47% tot 3 miljoen stuks.

Met de middenprijs van 16 cent lag het gemiddelde voor ajacis op de helft van de enkelbloemige delphiniums. Die verwisselden in 2013 voor 31 cent van eigenaar.

En meestal wordt voor de dubbelbloemige, meest exclusieve delphiniums twee keer zoveel betaald als voor de enkelbloemigen.

Vorig jaar echter niet, met gemid-

deld 54 cent voor de dubbelbloemigen.

Minder aanvoer De krimp vorig jaar kwam onverwacht; er werd gerekend op een toename. Door het koude voorjaar kwam de aanvoer vertraagd op gang en van verschillende zaaidata door het warme zomerweer ook veel meer tegelijk. Met dramatische prijzen tot gevolg.

Telers hebben veel bloemen niet eens geveild. Nieuwkomer dit jaar is zomerbloementeler Niels Nooren van de gelijknamige kwekerij in Bavel. Aanvoer vanuit tunnels is net gestart, de buitenteelt komt nog. „Iedereen heeft het over het belang van een breed assortiment. Maar of dat ook in redelijke prijzen wordt uitgedrukt? Ik hoop het”, zegt hij.

23 (2014)

03-06-14 16:10

Impulsen voor alstroemeriamarkt dringend gewenst

„Tot en met mei zijn de resultaten vergelijkbaar met vorig jaar. Maar toen viel de vraag na de Franse Moederdag terug en beleefden we een hele slechte zomer, vooral in juli”, meldt teler Frans Vreugdenhil van H. Vreugdenhil in ’s Gravenzande. „Zo’n slechte zomer kan nooit meer, zou je denken”, aldus Fedor van Veen van Together2Grow in Schipluiden en Poeldijk. „April is goed geweest en mei redelijk, maar na het eerste kwartaal was het nog minnetjes.”

Tot en met april lag de aanvoer van Nederlandse alstroemeria’s bij de vestigingen van FloraHolland met 46,5 miljoen stelen op hetzelfde niveau als in de voorgaande twee jaar. Qua middenprijs kwamen de telers 1 cent tekort op 18 cent. Door noodgedwongen stopzetting zal de aanvoer naar verwachting dit jaar krimpen, maar de vraag is of dit ruimte biedt voor prijsverbe-

tering. Voor het retailkanaal, waarin grote aantallen van dezelfde kleur gewenst zijn, kan het nog een uitdaging worden om aan de vraag te voldoen.

Foto: DE GRAAF VAN DER ZANDE

Foto: DE GRAAF VAN DER ZANDE

Het resultaat met alstroemeria is de laatste maanden iets opgetrokken, maar impulsen door nieuwe rassen en vernieu-

Vernieuwing Met de nieuwe witte Paradiso en de roze Charmelia worden noviteiten van een nieuw type geïntroduceerd. Een rijkere topbloei, waardoor deze cultivars rijper kunnen worden aangevoerd, maken deze bloemen onderscheidend van alle voorgangers.

Maar ook de vermarkting is vernieuwend: beide noviteiten worden voorlopig door Together2Grow exclusief geteeld voor OZ Export en andere bedrijven van Dutch Flower Group. Het zijn mogelijk de voorlopers van een nieuwe groep trosalstroemeria’s, waarmee de markt kan worden verruimd.

Extra promotie met onder meer posters en een speciale hoes on-

dersteunt de afzet van Paradiso.

Bij Charmelia, die binnenkort op de markt komt, is het concept nog verder ontwikkeld met posters, banners, hoezen en een apart ontwikkelde kraag voor het fust.

Kwaliteit „Veredelaars en telers hebben zich heel erg gericht op extra zware, dikke stelen, grotere knoppen en goede houdbaarheid.

Met resultaat, dat zeker. Nu mikken we veel meer op de specifieke bloemkwaliteiten, het aantal bloemen en de presentatie.

Dat kan, met rassen als Paradiso en Charmelia”, licht inkoper Roy

van der Voort van OZ Export toe. „De kwaliteit is goed, zeker het zwaardere segment”, oordeelt inkoper Vincent Bartels van Van Dijk Bloemen. „In het klokaanbod is de uniformiteit in de bos wel een verbeterpunt. Het assortiment is prima.”

De paarse Amatista, de geeloranje Hunter, Intenz Pink en de witte Snowtime zijn vernieuwingen van de bekende alstroemeriarassen. Snowtime is mogelijk een vervanger voor oldtimer Virginia. „Minder tweede kwaliteit en minder loos”, benoemt Vreugdenhil de pluspunten die Snowtime met zich meebrengt.

Marktacties Promotie Balkon- en terrasplanten 2014: verbena en lantana Lentebloeier 2014: narcis Topolino Woonplant van de maand juni: anthurium Woonplant van de maand juli: dieffenbachia Tuinplant van de maand juni: hydrangea Tuinplant van de maand juli: hibiscus PurE Seasonal Flowers juni: bouvardia PurE Seasonal Flowers juli: gladiool 5 mei - 7 juni Promotiecampagne Zomertijd, pioenroos 2 - 28 juni Promotiecampagne Zomertijd, lelie 30 juni - 26 juli Promotiecampagne Zomertijd, snijhortensia 7 juni Rob’s Grote Tuinverbouwing met onder andere: Ficus Ginseng, Campanula Addenda, bladbegonia’s (Begonia rex), bol-op-pot tulp, hyacint, narcis, eucomis, glamini en freesia, Hydrangea macrophylla Magical, biologische kruiden, lisianthus, groene planten, Favourite Roses, TiSento, Lavendula stoechas Anouk en Lavendel angustifolia Felice, waterplanten, Pelarg. Intersp. Calliope, Pelarg. Intersp.

Caliente, anthurium, Snacker, tuinbegonia (Waterfall), cannova Gerbera Garvinea, patiogerbera. SBS6 17.00 uur.

14 - 21 juni Nationale tuinweek ’Tegel eruit, plant erin’ georganiseerd door Groei & Bloei.

Bloemendagen 8 juni Vaderdag (Bel) 8 - 9 juni Pinksteren 12 juni Nationale Feestdag (Rus) 15 juni Vaderdag (Ned, Fra, GB) 19 juni Sacramentsdag (Dui, Oos, Pol, Zwi) 23 juni Vaderdag (Pol) 27 juni Einde van het schooljaar (Bel) 11 juli Feest van de Nederlandstalige Cult. Gemeenschap (Bel) 14 juli Nationale Feestdag (Fra) 21 juli Nationale Feestdag (Bel) 1 aug Nationale Feestdag (Zwi) 15 aug Maria Hemelvaart (Bel, Dui, Fra, Ita, Oos, Pol, Zwi) 25 aug Summer Bank Holiday (Groot-Brittanië) 1 sep Eerste schooldag (Rus, Pol) 14 sep Ziekendag (Bel, Ned) 21 sep Dank-, boete- en gebedsdag (Zwi)

Heeft u informatie voor de agenda? Mail naar afmiddelburg@hortipoint.nl

23 (2014)

Markt-4-Snijbloemanalyses-nw.indd 23

23

03-06-14 16:10

Analyse bloeiende planten Foto: GErArD HEEmskErk

Exporteur over Denemarken

Potroos in rustiger vaarwater Potroos laat een stabieler marktbeeld zien dan vorig jaar. Het ’dumpers’ voor de klok zorgden voor stabiliteit.

Bedrijf: Gerard Heemskerk, Naaldwijk Functie: verkoper Belangrijkste afzetlanden: Europa Inkoop: eigen import, klok via KOA, direct bij kwekers Aantal medewerkers: 20

Hans Wijnands:

’Nederland heeft de beste kwekers van de wereld’ Wie zijn uw klanten in Denemarken? „Wij verkopen bloemen, planten en accessoires aan winkeliers en tuincentra. Tot voor acht jaar reed ik met een lijnrijderswagen naar Denemarken, maar tegenwoordig loopt de verkoop geheel via de telefoon en onze webshop. De kosten zijn op deze manier lager, zodat we kunnen werken met scherpere prijzen. Bovendien zijn de bloemen nu verser. Dat is precies wat de Denen willen.”

Hoe werkt dat in de praktijk? „Onze klanten kunnen tot middernacht bestellen voor levering de volgende dag. We kopen de producten ’s ochtends op de klok, dus het is supervers. Bestellen uit de voorraad op de webshop kan ook. Ze kunnen zelfs rechtsreeks bestellen bij de kweker van hun keuze. De lijnen worden op deze manier steeds korter, wat de versheid ten goede komt.”

Welke potplanten verkoopt u er? „Ondanks dat de Denen zelf veel planten telen, kunnen we er met potplanten goed terecht. Met producten als ficus, ripsalis en hedera hoeven we er natuurlijk niet aan te komen. Wij verkopen er vooral succulenten, speciale orchideeën, groene planten en buitengoed, zoals geranium.”

„De prijzen bleven – in tegenstelling tot vorig jaar – vanaf januari vrijwel constant op een goed niveau, terwijl de plant iets minder piekte tijdens de laatste Moederdagen. Vooral de kleinbloemige in een 10,5 cm pot en de grootbloemige in pot 12 doen het goed. Het valt me op dat Frankrijk en Engeland dit jaar positieve uitschieters laten zien”, analyseert Adwin van Loenen, verkoper van BM Roses in Maasland. De Russische markt daarentegen stabiliseert na jaren van sterke groei. De onrust in de regio en de ongunstige koers van de roebel spelen daar parten. Ook, zo geven exporteurs aan, kopen Russen afgepaster in nu ze door ervaring hebben geleerd welke aantallen ze kwijt kunnen.

Denen weg van de klok Waar Deense aanvoerders in voorgaande jaren bij tijd en wijle grote partijen voor de klok brachten, blijft dat nu uit. Geen van hen heeft gekozen voor het FloraHolland lidmaatschap om te kunnen blijven aanvoeren. „Als de Denen kwamen, kwamen ze ook met hele grote aantallen. Door het wegvallen van die excessen, is er nu meer rust op de klok, die toch al zwak is”, geeft Arjan Kolbach van Satter Roses in Poederoijen aan. Niet iedereen ziet dat zo. „We komen

de Denen evengoed tegen in de markt, of ze het nu via onze klokken afzetten of niet”, meent Peter van den Ham van kwekerij Nolina in Woubrugge. Nu Nederlandse telers ook de ’Deense maatjes’ 6 en 7 voeren, wordt de handel echter steeds minder afhankelijk van het Deense aanbod. Ramon van Kessel van OZ Planten is daar blij mee. „Die aanvulling juich ik toe, want het is prettig om bij dezelfde Nederlandse leveranciers ook een laagje kleine maten mee te kunnen nemen.” Van Kessel spreekt over een ’goed rozenjaar’. „Voor alle afgelopen feestdagen was potroos een gewild artikel en dat kwam goed tot uiting in de prijsvorming.”

Nieuw: 14 cm Vlak na de laatste Moederdag gingen de prijzen toch weer even flink onderuit, net als bij andere bloeiende potplanten overigens. „De kentering – die altijd wel plaats vindt na de Moederdagen – was dit jaar heviger dan anders”, constateert Vincent van der Knaap van Gimall Plants. Het toenemende patio-gebruik van de potroos kan de komende periode de vraag wel weer op niveau brengen, verwacht hij. Het grootbloemige sortiment in een 14 cm pot – nieuw dit jaar – kan daar aan bijdragen denkt de inkoper. ■

Hoe ziet u de toekomst? „Die zie ik positief in, we krijgen steeds meer nieuwe klanten. Nu de Denen wat kwaliteitsbewuster worden, zijn ze minder gevoelig voor aanbieders die alleen maar stunten met prijs of krediettermijn.

Kwaliteit zal het uiteindelijk winnen. Dat kan ook niet anders, we hebben in Nederland ten slotte de beste kwekers van de wereld.”

24

Markt-5-Exporteur-Afzetzaken-nw.indd 24

150

50000

125

40000

100

30000

75

20000

50

2009

2010

2011

2012

2013

10000

Verkochte aantallen x duizend

„Ja. Een grote exporteur op Denemarken is failliet gegaan en de medewerkers zijn voor zichzelf begonnen. Een aantal Nederlandse exporteurs stunt met te lage prijzen en lange betalingstermijnen.

Daar doen wij niet aan mee; onze klanten betalen per incasso de dag na levering. Ze snappen heel goed dat we daardoor kunnen werken met kwaliteitsproducten én een scherpe prijs.”

Gemiddelde prijs in centen

Is er veel concurrentie?

Verkochte aantallen en middenprijs van potroos op de FloraHolland-veilingen van 2009 tot en met 2013.

23 (2014)

03-06-14 16:10

Foto: kwekerij wouters

Afzetzaken

Analyse tuinplanten

Druk op pelargonium neemt toe

Foto: VAkblAd Voor de bloemisterij

Het aanbod van Pelargonium peltatum was volgens handelaren al jaren groter dan de vraag. Door het wegvallen van een grote afnemer is de markt dit jaar verder uit balans.

Baas Plantenservice Volgens enkele telers speelt het faillissement van Baas Plantenservice vorig jaar een rol bij de huidige slechte cijfers. Die afnemer zou in voorgaande jaren ongeveer een derde van alle hanggeraniums hebben afgenomen.

Mogelijk houdt een verlies van 26% aan pelargonium-omzet bij FloraHolland Connect daar verband mee. De niet-bemiddelde hangende geraniums kwamen in elk geval massaal voor de klok, want de verkopen daar verdubbelden ten opzichte van vorig jaar, met fors lagere prijzen tot gevolg. Telers beschouwen het huidige seizoen als verloren en beraden zich op hun strategie voor volgend jaar. ■

100

15000

90

13000

80

11000

70

9000

60

7000

50

2009

2010

2011

2012

2013

5000

Verkochte aantallen en middenprijs van Pelargonium peltatum via FloraHolland van 2009 tot en met 2013.

23 (2014)

Markt-5-Exporteur-Afzetzaken-nw.indd 25

Verkochte stelenx duizend

Gemiddelde prijs in centen

De tuinplantenhandel weet zich geen raad meer met het Nederlandse aanbod van de hangende Pelargonium peltatum. „Ik weet werkelijk niet meer wat ik met dat product aan moet’’, verzucht Lau van der Hoorn, inkoper voor Intratuin Groencentrum. „Iedereen blijft het maar aanbieden, vaak voor heel weinig, maar ook als je ze voor niks weggeeft, kijkt de consument er nauwelijks nog naar om.’’ „We blijven ons best doen om ze weg te zetten. Voor heel weinig’’, zegt ook Jan Robbe van IBH Export. „Maar wie wordt daar wijzer van? Wij in elk geval niet.

Telers volgens mij ook niet. We doen dat nu al jaren zo. Hoe lang gaan we daar nog mee door?"

Bij FloraHolland schrijft Pelargonium peltatum dit voorjaar slechte cijfers. De veilingomzet

tot en met week 21 lag met € 4 miljoen zo’n 20% lager dan vorig jaar. Dat komt door een daling van de middenprijs van 20% naar 49 cent, want de verkochte aantallen waren met 8,3 miljoen stuks vrijwel stabiel (+2%). „Pelargonium peltatum laat sinds het begin van het seizoen een dalende lijn zien’’, analyseert product-marktadviseur Martijn Bentvelsen van FloraHolland. „Kennelijk blijft de vraag al het hele seizoen achter bij het aanbod.’’

Bedrijf: Kwekerij Wouters Aanleiding: Festival Colours

Margit Wouters Kunt u iets meer vertellen over Festival Colours? „Festival Colours is onze nieuwe productlijn, die wij een jaar geleden zijn gestart. Deze bestaat uit een perkgoedmix van drie planten in drie kleuren. En daar stemmen wij de pot dan weer op af. Door de gekleurde pot wordt de uitstraling in het schap sterk verbeterd en daarnaast ziet het er ook veel vrolijker uit in de tuin. Wij richten ons met dit concept op de consument die kleur in de tuin wil, maar zelf weinig kennis en tijd heeft om de mix samen te stellen. Het unieke aan ons concept is dat wij niet afhankelijk zijn van een veredelaar, maar dat wij zelf de mixen samenstellen en dat in de eigen kwekerij en proeftuin testen.”

Hoe wordt het ontvangen? „Heel goed. Vorig jaar zijn we gestart met 400.000 planten in potmaat 12 en dat ging goed. Dat hebben we dit jaar uitgebreid naar meer dan een miljoen stuks. We leveren dit jaar ook grote kant-en-klare schalen af. Met deze schalen kan de consument direct genieten in de tuin; we spelen met dit concept in op het gemak. De vraag is ook dit jaar goed. Hoewel het best een lastig seizoen is, zijn we uitverkocht. We leveren ook aan klanten waar we nog niet eerder zaken mee hebben gedaan.”

Dus volgend jaar weer uitbreiden? „We vinden het echt jammer dat we er niet meer van hebben opgezet, dus zullen we inderdaad weer gaan uitbreiden. Niet alleen in aantallen, maar ook in de breedte. Zo zijn we nu bezig met de ontwikkeling van een nieuwe hangpot. Wij willen onder het concept Festival Colours uiteindelijk een breed scala aan producten aanbieden.”

Hoe zetten jullie het concept af? „Festival Colours komt niet voor de klok, daarvoor is de vraag te groot.

We verkopen aan bouwmarkten en tuincentrumketens. Daar lopen de consumenten die op zoek zijn naar gemak. We verkopen ook een deel in de eigen cash-and-carry. Een jaar of twintig zijn we gestart met de directe verkoop aan klanten en die heeft zich flink uitgebreid. Nu maakt de cashand-carry ongeveer 20% deel uit van onze totale omzet.”

Een eigen cash-and-carry, hoe bevalt dat? „Wij vinden het een sterke combinatie. Je hoort namelijk heel veel van klanten. Er komen hier bloemisten inkopen, maar ook de grotere tuincentra. Op deze manier krijg je dus best een goed beeld van wat er leeft en kun je beter inspelen op de wensen van de klant. Zo testen wij de nieuwe producten en concepten in onze cash-and-carry en gaan het gesprek aan met onze klant. Op deze manier doe je veel kennis op.”

25

03-06-14 16:10

561163.indd 26

4-6-2014 13:11:25

Harbour

Elicium

C

D

561163.indd 27

4-6-2014 13:11:27

Coating voor een reuzenruit Een medewerker van Scheuten Glas in Venlo plaatst een grote glasplaat van 20 m2 in speciale coatings opgebracht,

S

cheuten Glas maakt al jaren glas, maar is een nieuwkomer op de markt van de glastuinbouw. Het bedrijf zoekt het niet in bulkglas. „Het is voor ons de uitdaging om steeds meer functies aan het glas mee te geven”, vertelt Ruud Geerlings, directeur Business Development. Zo bouwde het bedrijf onder meer de fresnel-ramen voor de DaglichtKas van Ter Laak Orchids. Hier zitten vier functies in: de kas thermisch isoleren, zoveel mogelijk licht doorlaten, licht diffuus maken en thermische energie opwekken door middel van de fresnellenzen.

Het glas is tevens gehard. Daardoor wordt het mogelijk om grotere oppervlakten te maken. Op de nieuwe ID-Kas van Duijvestijn Tomaten liggen bijvoorbeeld ramen van 198 x 318 cm. „Omdat de afmetingen afwijken van de standaard en het glas sterk isoleert, zijn een andere kasconstructie en klimaatbeheersing nodig”, zegt Geerlings. „We bieden de ramen dus alleen in een compleet systeem aan.

Daarvoor hebben we bij de DaglichtKas en de ID-Kas nauw samengewerkt met profielleverancier Boal en kassenbouwer Technokas.”

Waar enkel glas een warmtetransmissie heeft van 5,9 W/m2K, ligt dat bij dubbel glas voor de tuinbouw tussen 1,2 en 2,6 W/m2K. Geerlings: „Het gebruik van dit isolatieglas in de tuinbouw hebben we de afgelopen drie jaar uitvoerig getest met Wageningen UR. Volgens deze onderzoeken zou het de tuinder in staat moeten stellen om zijn warmtebehoefte met 50 tot 80% te reduceren.” < Tekst en foto: Joef Sleegers jsleegers@hortipoint.nl

28

Fotospread Scheuten.indd 28

23 (2014)

03-06-14 16:10

23 (2014)

Fotospread Scheuten.indd 29

29

03-06-14 16:10

Greentech maakt speerpunt van cross-overs

’Kleinere tuinbouw heeft andere sectoren nodig’ De nieuwe tuinbouwvakbeurs GreenTech wil verbanden leggen tussen de tuinbouw en andere sectoren. Op de grensvlakken valt de meeste winst te halen. De Nederlandse tuinbouw kan veel leren van andere takken van sport, is de overtuiging van enkele deskundigen. Zeker nu de sector kleiner wordt.

Joef Sleegers jsleegers@hortipoint.nl

S

tel je voor: een jaarrond Keukenhof in het hart van Amsterdam, betaald uit de opbrengsten van hotelovernachtingen. Een wild idee, maar waarom zou het niet kunnen werken? Peter Oei, directeur van Stichting Innovatie Glastuinbouw Nederland (Sign), is altijd bezig om cross-overs met andere sectoren te vinden.

Zijn ideeën geven altijd een gevoel van: eerst zien, dan geloven. Oei herkent dat wel. „Als iedereen het meteen een logisch idee vindt, dan doen we het niet goed.”

Op de GreenTech staat Sign met twee voorbeelden van cross-overs: de jaarrond Keukenhof in Amsterdam en het Polydome.

Bij dit laatste project gaat het om een kas die van alles produceert, van groenten en bloemen tot vis en kippen. Sign zoekt nog 400 consumenten die alles willen afnemen wat in deze kas wordt geproduceerd. Het voordeel voor de teler is dat hij zeker is van zijn afzet en het risico van ziekten kan terugdringen.

Speerpunt GreenTech De GreenTech, die volgende week in de RAI wordt gehouden, heeft ’cross-overs’ als een van de speerpunten. De beurs heeft dan ook veel moeite gedaan om bedrijven van buiten de sector te interesseren voor de glastuinbouw. Inmiddels heeft zich een handvol van dergelijke bedrijven aangemeld. „Het begin is er”, concludeert Frans Peter Dechering, die nauw betrokken is bij de organisatie van GreenTech.

Cross-overs zijn op allerlei manieren mogelijk. Zo kan de glastuinbouw technieken van buiten halen, maar kunnen toeleveranciers en kwekers ook hun afzetgebied

30

Cross overs.indd 30

vergroten buiten de agrarische sector. Van de negen topsectoren zijn er vijf waar veel cross-overs liggen met de tuinbouw. Dat zijn logistiek, energie, chemie, farma en agri & food.

Dechering ziet de meeste mogelijkheden in de energiesector en de biobased economy. „De tuinbouw is nog altijd een grote speler in de energiewereld. En vanuit de farmaceutische industrie is er interesse in plantaardige stoffen die in medicijnen gebruikt kunnen worden. En telers zijn altijd op zoek naar nieuwe gewassen. De verwachting is dat daar nog veel meer onderzoek naar komt. Dit staat nog helemaal in de kinderschoenen.”

Inhoudsstoffen worden erg belangrijk, is de overtuiging van Dechering. „Een bekend voorbeeld is het geneesmiddel tegen malaria, dat afkomstig is van het artemisiaplantje. Zo zou je ook kanker kunnen tegengaan op basis van plantinhoudsstoffen.”

simpel geworden, meent Van Adrichem. „Het zien van dergelijke processen maakt je nieuwsgierig hoe je het zelf beter kunt doen.

Als het daar kan, kan dat op mijn eigen kwekerij ook. In grote magazijnen is de logistiek perfect geregeld. En robotarmen zijn standaard te koop, ze hoeven alleen voor de tuinbouw te worden geprogrammeerd.”

Maar ook binnen de glastuinbouw kunnen sectoren van elkaar leren, denkt Van Adrichem. „Groentebedrijven hebben veel kennis over hoe je met licht en water moet omgaan, waar sierteeltbedrijven nog veel van zouden kunnen leren. Dat kan zo een paar procenten winst opleveren. En het kost geen geld; alleen de moeite om de kennis op te doen.”

Verder zou de sierteelt volgens hem kunnen leren van de temperatuurintegratie zoals die in de groenteteelt wordt toegepast.

Dat kan tot energiebesparing, meer kwaliteit en meer groei leiden.

ESA Space Center

Tuinbouw te klein geworden

De telers die zijn aangesloten bij Tuinbouw Techniek Ontwikkeling (TTO) organiseren enkele malen per jaar een uitstapje buiten de sector. Peet van Adrichem, directeur van Demokwekerij Westland, zou graag eens een kijkje nemen bij het ESA Space Center in Noordwijk. „Wat voor sommige industrieën al een beproefde techniek is, kan voor de glastuinbouw wel eens het neusje van de zalm zijn. Overigens moet je daar met een open mind naar toe gaan. Niet van te voren een idee hebben, want dan valt het tegen.”

Een ander voorbeeld dat altijd tot de verbeelding spreekt is de auto-industrie. De robots die de handelingen uitvoeren zijn heel

Naarmate de tuinbouw kleiner wordt, wordt de noodzaak om naar andere sectoren te kijken steeds groter. En daarbij zal de sector zelf het initiatief moeten nemen. „De Nederlanse productietuinbouw begint te klein te worden om zelf te innoveren”, zegt Dechering. „Het is dus heel goed om naar meerdere markten te kijken en daar ideeën vandaan te halen. Aan de andere kant moeten fabrikanten en tuinbouwtoeleveranciers meerdere markten bedienen om rendabel te kunnen draaien. Als je bijvoorbeeld sensoren alleen aan telers wilt verkopen, kun je nooit uit de kosten komen.”

Voor fabrikanten en toeleveranciers in de 23 (2014)

03-06-14 16:10

Foto: IngImage

tuinbouw liggen er volop mogelijkheden buiten de tuinbouw. Men is gewend om een hoge kwaliteit te leveren tegen lage kosten.

Dat kan succesvol zijn in andere markten. „Deze ontwikkeling is een natuurlijk proces”, denkt Dechering. „Doordat de tuinbouw kleiner wordt, is het ook een veel minder geïsoleerde industrie geworden.

Daarentegen worden bedrijven steeds groter en zullen ze nog meer op zoek gaan naar kennis. Kennis is tegenwoordig makkelijker te vinden. De uitwisseling met andere sectoren zal groter worden.”

Kwekerijen groeien als het ware naar een industrie toe, constateert Van Adrichem. „In de industrie is veel tijd en geld gestopt in robotisering en logistiek. Het ligt voor de hand dat je daarvan kunt leren.”

Wat kan er mis gaan?

Samenwerken met andere sectoren kan voordelen bieden, maar het betekent niet dat succes verzekerd is. Er zijn bijvoorbeeld grote verschillen tussen de tuinbouw en de industrie. Neem de schaalgrootte. „Een glastuinbouwbedrijf heeft een heel andere schaal dan een chemiereus”, vertelt Deche23 (2014)

Cross overs.indd 31

ring. „Dan denkt de tuinder dat hij een paar honderd kilo kan leveren, terwijl de fabriek 24 uur per dag en 7 dagen in de week tonnen nodig heeft.”

Ook de tijdshorizon voor investeringen is anders. Voor een farmaceutisch bedrijf is drie tot vijf jaar een korte termijn, terwijl dat voor de tuinbouw al een lange termijn is. „Als je samen producten ontwikkelt zul je daar rekening mee moeten houden. Een tuinbouwbedrijf bestaat misschien al niet meer tegen de tijd dat het product marktklaar is.”

Van Adrichem wijst erop dat te allen tijde de plant centraal moet blijven staan. „Als je naar sectoren buiten de tuinbouw gaat kijken, zou je de plant uit het oog kunnen verliezen.

Ook moet je niet te veel tegelijk willen veranderen, want dan gaat het fout. Daarom is het belangrijk om altijd in groepjes te innoveren, zodat je dit soort dingen kunt bespreken.”

de grensgebieden valt de meeste winst te behalen. Er liggen veel problemen waar de tuinbouw een rol kan spelen. De tuinder moet alleen een manier vinden om daar geld aan te verdienen. Je moet dus met een andere bril kijken. De vraag is: hoe kan de tuinbouw wensen oplossen die in de maatschappij leven? En hoe kunnen we die een zo groot mogelijk verdienvermogen geven dat het voor de tuinbouw interessant wordt?” <

In het kort De Nederlandse tuinbouw wordt te klein voor eigen R&D. De sector kan ideeën uit andere sectoren goed gebruiken.

Ook kunnen toeleveranciers hun markt vergroten in andere sectoren.

GreenTech wil extra aandacht geven aan

„Met cross-overs begeef je je op nieuw gebied”, zegt Sign-directeur Peter Oei. „In

31

03-06-14 16:10

Noviteiten op GreenTech De nieuwe tuinbouwvakbeurs GreenTech, die van 10 tot en met 12 juni in de Rai wordt gehouden, is redelijk vergelijkbaar met de vroegere Horti Fair. Een aantal bedrijven grijpt de beurs aan om hun nieuwste producten te laten zien.

Hier volgt een greep uit de noviteiten.

Hans Neefjes en Joef Sleegers bloemisterij@hortipoint.nl

Automatisch sorteren en bossen Net als tijdens de laatste editie van de Horti Fair, in 2012, toont Bercomex op de beursvloer hoe hun Furora Nova chrysant bost en sorteert (foto). Het is een doorontwikkelde Furora Compact, waar vooral tientallen tulpenbroeiers reeds mee werken. De Furora Nova is al geplaatst bij bouvardiatelers. Chrysantenkwekerij Waalzicht plaatste na uitgebreide tests onlangs een Nova. De machine is volgens Bercomex nu gereed voor brede inzet in de chrysantenmarkt.

Voor fabrikant Havetec komt de Greentech te vroeg voor hun nieuwe sorteer-/bosmachine Magnifica. Bezoekers moeten het doen met tekst en uitleg bij een concept tekening van de machine die ’zware bloemen’ als lelies en zonnebloemen kan verwerken. Havatec showt tevens de Quality Buncher, een ’eenvoudige’ bos-/sorteermachine.

Bercomex, stand 09.208, Havatec, stand 09.316

Jonge planten sorteren in de tray ISO Group brengt de ISO Grade 7000 op de markt.

Deze sorteermachine voor jonge plantjes is ontwikkeld volgens een modulair principe. Een kweker kan beginnen met één machine.

Bij groei kunnen er meerdere in lijn worden geplaatst. De machine is eenvoudig te bedienen en kent lage onderhoudskosten. Hij wordt gebruikt door kwekers van zowel sierteelt- als groenteproducten. De belangrijkste vernieuwing betreft een vereenvoudiging van het sorteerproces. De plugjes hoeven nog maar één keer te worden vastgepakt.

Dit gebeurt met grijpers, dus er wordt niet in de plug geprikt. Dit betekent minder beschadigingen aan het plantje, minder bewegende delen aan de machine, en minder slijtage. De ISO Grade 7000 kan 6.000 tot 8.000 plantjes per uur sorteren. Het precieze aantal hangt af van de sorteringscriteria.

Flier Systems – ISO Group, stand 09.212

Ledlampen gestuurd via sensoren Het Zweedse bedrijf Heliospectra bestaat uit licht-onderzoekers die hun eigen ledlampen zijn gaan ontwerpen voor de tuinbouw. Deze lampen zouden Son-T bovenin de kas kunnen vervangen. De serieproductie is onlangs opgestart. Hoogendoorn heeft voor deze lampen een koppeling gemaakt met de klimaatcomputer: de OnTarget software. Dit is een traploze regeling op basis van weersvoorspellingen en de feedback van milieusensoren. Op dit moment wordt daar nog een PAR-sensor voor gebruikt, maar er wordt gewerkt aan een sensor die het hele lichtspectrum kan meten. Zo worden de intensiteit en het spectrum van de lampen realtime geregeld om het energieverbruik te verlagen, de productie-efficiëntie te verhogen en om plantspecifiek licht te leveren.

Heliospectra, stand 11.500 en Hoogendoorn, stand 11.710

32

Greentech.indd 32

23 (2014)

03-06-14 16:11

Spuitwagen voor moeilijke plekken Empas brengt sinds kort een 120 l-spuitwagen op de markt. Deze wagen is uitgevoerd op drie wielen en voldoet aan de laatste eisen van de Stichting Kwaliteitseisen Landbouwtechniek (SKL). Hij is vooral geschikt voor het spuiten van gewasbeschermingsmiddelen op moeilijk bereikbare plaatsen en voor kleine oppervlakten. De machine kan worden uitgerust met een benzinemotor of een elektromotor.

Verder is er de keuze tussen een plunjepomp of een membraanpomp.

Een membraanpomp is meer geschikt om dikkere vloeistoffen te spuiten, zoals krijt. De machine is vanaf één kant te bedienen, zodat de gebruiker er niet meer omheen hoeft te lopen. De tank wordt helemaal leeg gezogen omdat alle vloeistof naar één punt loopt.

Empas, stand 09.112

Nieuwkomer op WKK-markt Greenhouse Power Netherlands (GPN) is een nieuwkomer op de markt van WKK’s, speciaal gericht op de tuinbouw. Het is onderdeel van het Italiaanse bedrijf Gruppo AB; wereldwijd een van de grootste spelers in WKK. Van de nieuwe Ecomax zijn er in Nederland nog geen verkocht; wel in Groot-Brittannië, Rusland en de VS. Bij Italiaans fabrikaat zal niet iedereen meteen denken aan kwaliteit. Toch voldoen de WKK’s aan de hoogste eisen van degelijkheid, vergelijkbaar met Oostenrijkse en Zwitserse kwaliteitsnormen, aldus GPN. Het kloppende hart wordt gevormd door een gasmotor van Jenbacher. Het nieuwe is dat deze WKK’s ’plug and play’ zijn. Alle modules worden in de fabriek geprefabriceerd en hoeven op de kwekerij alleen nog aan elkaar gekoppeld te worden. Dat zou de bouwtijd op locatie terugbrengen van ongeveer negen naar twee weken.

Gruppo AB, stand 11.724

Diffuus AR-glas van Cultilène Cultilène staat op de GreenTech niet tussen de substraatleveranciers, maar tussen de kassenbouwers. Dat komt doordat dit bedrijf sinds kort diffuus glas met AR-coating op de markt brengt. Een van de takken van het Franse moederbedrijf Saint Gobain is namelijk glasproductie. Het glas dat Cultilène voor de tuinbouw op de markt brengt is afkomstig uit de solarindustrie. Gehard diffuus enkel glas met AR-coating is niet nieuw in de glastuinbouw. Wat wel nieuw is, is de manier van testen, aldus Henri Beekers, manager D&A. „Diffuus glas wordt in de glastuinbouw pas een jaar of vijf gebruikt. Er zijn dus nog geen gegevens over de levensduur. Bij Saint Gobain wordt in het laboratorium de veroudering van het glas gesimuleerd.

De coating is getest op temperatuurverschillen, vocht, borstelen en reinigingsmiddelen. Daardoor weten we dat de AR-coating vijftien tot twintig jaar mee gaat.”

Cultilène, stand 11.622A

Zuurstofrijk water voor de wortels Patron Agri Systems heeft de Ceres nanobubble generator ontwikkeld, die microscopisch kleine luchtbelletjes aan het water toevoegt.

Volgens de fabrikant hebben deze nanobelletjes een ander gedrag dan normale luchtbelletjes. Ze blijven namelijk minutenlang als een nevel in het water drijven. Door het water direct mee te geven met het irrigatiewater wordt het zuurstofgehalte bij de wortels verhoogd. De fabrikant onderzoekt momenteel de effecten op de groei van planten.

Het is in elk geval bekend dat zuurstofrijk water goed is voor wortels.

Patron Agri Systems, stand 11.622

Lees verder > 23 (2014)

Greentech.indd 33

33

03-06-14 16:11

> Vervolg van pagina 33

Double-ended lamp van 750 watt

Spuitmachine voor biomiddelen

Bij belichting wordt tegenwoordig de meeste vooruitgang geboekt met led’s, zoals met de Philips GreenPower led toplighting, die Son-T kan vervangen. Maar ook in de hogedruk natriumlampen is nog steeds enige ontwikkeling gaande.

Gavita komt met een nieuwe double ended 400V 750W lamp en armatuur, ter vervanging van de huidige generatie single ended lampen. De nieuwe lamp heeft meer dan 10% meer lichtopbrengst dan de huidige lamp, aldus marketing manager Theo Tekstra. Double ended betekent dat de lamp aan beide uiteinden in het armatuur zit. Daardoor kan hij niet verzakken en blijft het lichtbeeld altijd hetzelfde. Door de lage arbeidsfactor zijn magnetische armaturen van 600W vaak één op één te vervangen door het nieuwe elektronische 750W armatuur zonder de bekabeling te hoeven vervangen.

De output van het armatuur ligt dicht tegen de 1.500 µmol/s aan. Dat ligt in lijn met de huidige generatie elektronische hogedruk natriumlampen.

Gavita, stand 11.403

De Mira spuitmachine van Micothon is ontworpen voor het gebruik in teelten zonder buisrail. Wereldwijd is dit nog altijd meer dan 75% van de oppervlakte aan kassen. Door de luchtondersteuning is de machine vooral geschikt voor het verspuiten van biologische middelen, omdat het daarbij nog belangrijker is om schimmels en plagen goed te raken.

De Mira is met name ontwikkeld voor rozen in de vollegrond, zoals in Ecuador en Colombia. Vandaar ook de hoogte van 240 cm.

Daarnaast is hij in te zetten in de vollegrondsteelt van alstroemeria en zomerbloemen. De machine wordt aangedreven door een benzinemotor en is dus alleen buiten of in zeer goed geventileerde kassen te gebruiken. Voor Nederlandse glastuinbouw bestaat er een lager type met een elektromotor. Ondanks de hoogte en de smalle basis is de machine heel stabiel, aldus de fabrikant.

Micothon, stand 11.125

Fotoselectieve schermmiddelen Voor de GreenTech zijn drie nieuwe schermmiddelen aangemeld.

Optimix van Sudlac heeft een hoge transmissie van rood en blauw (de meest effectieve kleuren voor de fotosynthese), het reduceert groen-geel licht en warmtestraling (NIR), en geeft een hoge diffusiteit. Dit maakt het geschikt voor alle gewassen die veel diffuus licht en warmtereductie willen. ReduFlex Blue van Mardenkro houdt naast warmtestraling juist een deel van het blauwe licht tegen.

Blauw bevat veel energie en doet de temperatuur van de plant en de knop stijgen. Minder blauw betekent minder plantstress, is de gedachte. In de rozenteelt heeft dit een positief effect op de lengtegroei en het aantal knoppen. Mardenkro is het product aan het testen in andere gewassen. Als derde is er de nieuwe diffuse coating D-Gree van Hermadix.

Sudlac (10.413), Mardenkro (10.200), Hermadix (11.109)

34

Greentech.indd 34

23 (2014)

03-06-14 16:11

Beursinfo GreenTech

Selecteren en communiceren met app Gebruikers van Android of iPhone kunnen een gratis app downloaden (GreenTech 2014) met een gids van de beurs. Hierin kunnen ze hun favoriete exposanten, producten en nieuwsitems selecteren. Verder is een schema op te stellen van de sessies die men wil bijwonen. Al deze dingen zijn ook mogelijk op de website van de GreenTech.

De app bevat onder meer: de volledige exposantenlijst doorzoekbaar van A-Z, met hal en standnummer; profielen van de exposanten met telefoonnummer en e-mailadres; een lijst van nieuwe producten, doorzoekbaar op A-Z en op productcategorie; MyGreenTech met persoonlijke favorieten; sociale media en sharing.

De GreenTech is een nieuwe vakbeurs die zich richt op primaire producenten in de glastuinbouw en vollegrond.

De beurs is georganiseerd door Amsterdam RAI zelf, nadat de organisatoren van de Horti Fair besloten deze niet langer te organiseren. GreenTech heeft een aanzienlijk smaller expositieprogramma en richt zich helemaal op tuinbouwtechnologie. Op dit moment hebben zich bijna 300 standhouders aangemeld. Daarbij zitten ook enkele veredelaars.

De beurs is verdeeld over vier hallen. Er zijn drie paviljoens over duurzaamheid, namelijk met de thema’s water, energie en biobased. De hele dag door worden in de paviljoens lezingen gehouden over deze thema’s in het Engels. Deze lezingen duren een half uur. De onderwerpen zijn te vinden op de website www.greentech.nl.

Net zoals vroeger bij de Horti Fair gebruikelijk was, is er een GreenTech Innovation Award voor het meest innovatieve product. Hiervoor heeft een jury twaalf inzendingen geselecteerd. De prijs wordt uitgereikt tijdens de officiële opening van de beurs. De openingstijden zijn vanaf dinsdag 10 juni tot en met donderdag 12 juni van 10.00 tot 18.00 uur.

Registreer vooraf Iedereen kan zich vooraf registreren voor een gratis toegangsbewijs op www.greentech.nl. Dit geldt ook voor personen die geen uitnodiging hebben ontvangen.

Bezoekers die zich tijdens de beursdagen nog willen registreren en geen uitnodiging hebben van een standhouder, moeten daar € 40 voor betalen. Dus vooraf registreren is aan te bevelen.

Mensen die met de trein komen kunnen vanaf elk station in Nederland voor € 9,00 retour naar Amsterdam RAI. Ook daarvoor is een registratie nodig op de website van de beurs.

Meer isolatie, klimaat- en lichtbeheersing Kassenbouwer TechnoKas is met twee nieuwe kastypen genomineerd voor de GreenTech Award: de DaglichtKas en de ID-Kas. De DaglichtKas, die gebruik maakt van fresnellenzen, is bij Ter Laak Orchids gebouwd. De ID-kas is een energiezuinige kas voor de groenteteelt, die door zijn dubbele glas met AR-coating 50% energie moet gaan besparen. Deze kas is neergezet in Pijnacker bij Duijvestijn tomaten. De derde nominatie is het ActivAir systeem van Havecon, VB Group, Metazet/Formflex en Priva. Deze semi-gesloten kas is ontworpen voor de groenteteelt, maar kan op termijn ook voor de sierteelt worden ingezet. De buitenlucht wordt opgewarmd door afzonderlijk regelbare verwarmingselementen, alvorens deze in aanraking komt met recirculatielucht. Zo wordt condensvorming en algengroei voorkomen.

TechnoKas, stand 11.308; Formflex, stand 11.105

23 (2014)

Greentech.indd 35

35

04-06-14 13:58

561164.indd 36

4-6-2014 12:48:02

Energiemarkt Het Vakblad brengt elke maand de ontwikkeling van de energieprijzen in de rubriek ’Energiemarkt’. Een deskundige analyseert de belangrijkste ontwikkelingen en een teler vertelt hoe hij met de markt omgaat.

Olieprijs Dollar per vat ruwe Brent-olie 120

Ervaring 110

BrOn: FuTurEs.TrAdingChArTs.COm

Scadoxus-teler René Koning in Hoogwoud:

’Blij met restwarmte van buurman’ 100

van de buurman.” Wel moet Koning soms nog wat bijstoken. Daarvoor heeft hij zijn ketel met de bijbehorende gasaansluiting nodig. „Op jaarbasis verstook ik zo nog circa 10.000 kuub, wat wel heel duur gas is omdat ik profielklant ben. Om de warmtebehoefte van mijn kwekerij omlaag te krijgen, stap ik voor een gedeelte van de kwekerij over naar hortensia.”

Met overschakeling naar wat minder warmtebehoeftige gewassen is de teler uit Hoogwoud al wat langere tijd bezig. Hij teelde aanvankelijk ook zantedeschia, maar deze zijn inmiddels weg en de huidige opzet van de tuin is de helft scadoxus en de andere helft hortensia. Alles bij elkaar is dit ’buurman-project’ een geslaagd voorbeeld van restwarmtebenutting met kostenbesparing als voordeel. Vooralsnog blijft evenwel de gasketel nodig.

90

april april

mei mei

Gasprijs Contractprijs voor een jaar (2014) in cent/m3 26

25

24 BrOn: EndEx.nl/AgrOEnErgy

De kwekerij van 15.000 m2 van René Koning in het Noord-Hollandse Hoogwoud, waar scadoxus wordt geteeld (een amaryllis-achtige), ligt hemelsbreed op een afstand van zo’n 800 meter van de kwekerij van Nico Karsten. Laatstgenoemde is snij- en bolbloementeler, en mede-eigenaar van een biovergister met biogas-WKK. In verband met een warmte-overschot bij de vergister investeerde Karsten in een warmteleiding naar het bedrijf van Koning.

De scadoxus-teler, die overigens een gedeelte meebetaalde aan de leiding, krijgt de warmte tegen een gereduceerde prijs ten opzichte van aardgas. Dat wil zeggen, in de winter betaalt Koning 75% van de gasprijs, en in de zomer krijgt hij de warmte gratis. „Op jaarbasis spaar ik zo 180.000 kuub gas uit. Ik ben dan ook erg blij met de restwarmte

23

22

april

mei AgroBudgetgas

TTF

Elektriciteit Contractprijs voor een jaar (2014) voor piekuren in euro/MWh 55 54

Analyse AgroEnergy

53

Daggasprijs daalt door overaanbod

52 51 50 BrOn: EndEx.nl

Doortastend gaat dat overigens niet, vandaar dat de prijs van Europese emissierechten op en neer gaat tussen € 4 en € 6 per ton.

De APX-elektraprijzen worden al maanden vooral gedreven door het weer. Met meer wind en/of zon zijn ze lager, zoniet, zijn ze wat hoger. Maar gemiddeld zijn ze laag.

In de piekuren liggen de prijzen rond 45 tot 50 €/MWh en in de off-piekuren tussen 35 tot 40 €/MWh. Dit levert een WKK-dagsparkspread op die in 90% van de dagen tussen 12 en 17 €/MWh ligt in de piekuren.

Ook de onbalansprijzen zijn veel stabieler dan in 2013. De oorzaak is dat de nieuwe kolencentrales (EON en RWE/Essent) aan het testen zijn. Het blijkt dat deze maatschappijen sinds begin dit jaar andere centrales aanhouden om onbalans als gevolg van testen te voorkomen. Deze centrales vangen in de onbenutte tijd alle onbalans van het net direct weg. Daarmee maken ze nog iets van hun hoge kosten goed. Gezien de verwachte testtijd gaat dit gauw tot in dit najaar duren.

Helaas is hiermee een goede verdienbron voor de glastuinbouw tijdelijk weggenomen.

49 48 april

mei

Sparkspread WKK-sparkspread voor 2014/2015 in euro/MWh, gebaseerd op de piekprijs elektra en AgroBudgetGas 22 21 20 BrOn: VAKBlAd VOOr dE BlOEmisTErij

De diplomatieke inzet rondom Oekraïne leidde in de laatste twee weken tot geruststellende berichten over de gasaanvoer naar Europa.

Weliswaar lijkt de burgeroorlog daar nu echt ontbrand, de markten zien een ongestoorde gasaanvoer en positieve uitlatingen van Rusland. In combinatie met de volle gasopslagen, ’long-posities’ van afnemers door de warme winter en hervatte LNG-leveringen aan Engeland heeft dit de daggasprijs doen dalen naar circa 17,7 ct/m3. De prijzen voor de komende maanden gingen mee omlaag, naar circa 18-18,5 ct/m3. De prijzen voor gas voor levering in de komende winter (4e en 1e kwartaal) bewegen nog niet echt mee. Bijvoorbeeld het 4e kwartaal zit nog boven 23 ect/m3.

De langetermijnprijzen – voor 2015 en verder – reageren vooral op de grondstofprijzen, en daar verandert eigenlijk niets in. De olieprijs zit al een maand tussen 107 en 110 dollar per vat; ook de steenkoolprijs en euro/dollarverhouding is heel stabiel. De enige prijs die beweegt is die van CO2-rechten, gedreven door nieuws op het vlak van het emissiebeleid van de EU.

19 18 17 16 15 14 april

!

mei

Kijk voor de ontwikkeling van prijzen op langere termijn op de site van het Vakblad. Bekijk op de website ook iedere dag de ontwikkelingen van de OTC-stroomprijzen, de TTF- en AgroEnergy-gasprijzen, de olieprijs en de dollarkoers.

www.vakbladvoordebloemisterij.nl

37

Energiemarkt_nw.indd 37

04-06-14 13:29

Cymbidiumteler bespaart minder energiekosten dan verwacht

Houtkachel als leerschool Cymbidiumteler Peter van Tilburg investeerde in 2009 in een houtstookinstal-

Ank van Lier

T

berekeningen aan. Toen we eind 2009 opnieuw gas moesten gaan inkopen, besloot ik te investeren in een houtstookinstallatie.”

De ondernemer plaatste een Dantriminstallatie met een vermogen van 800 kW. Daarnaast kwam er een opslagruimte met beweegbare vloer, waarin Van Tilburg 100 kuub hout kwijt kan. Ook werd een warmtebuffer geplaatst en investeerde de ondernemer in een nieuwe klimaatcomputer. „De houtketel is volledig geïntegreerd in het klimaatgebeuren; alle leidingen staan met elkaar in verbinding. Wil ik bijvoorbeeld CO2 in de kas brengen, dan zorgt de computer er automatisch voor dat de houtstookinstallatie minder hard gaat draaien en de

Fotos: ank van lier

ot vier jaar geleden draaide cymbidiumkwekerij P. van Tilburg in Rijnsburg volledig op gas: op de 2,5 ha grote tuin werd op jaarbasis 550.000 kuub gas verstookt, voor verwarming en CO2-voorziening. De oplopende gasprijzen zorgen ervoor dat energie een steeds grotere kostenpost werd. „In 2009 betaalden we ruim 35 cent per kuub gas; een recordprijs voor ons. Toen was voor mij de maat vol”, vertelt eigenaar Peter van Tilburg. Hij ging kijken naar de mogelijkheden van houtstook. „Door circa 50% van de benodigde warmte op te wekken via houtverbranding, zouden we op jaarbasis € 125.000 kunnen besparen, zo toonden de

Als Van Tilburg CO2 wil doseren, dan laat de computer de houtstookinstallatie (links) minder

38

VanTilburg-2foto.indd 38

gasketel aangaat. We zijn de eerste tuinder met een dergelijk systeem.”

Het totale project vergde een investering van € 500.000. Hierop kreeg Van Tilburg € 170.000 subsidie, via de regeling Marktintroductie energie-innovaties(MEI). „We moesten dus toch nog een behoorlijk bedrag zelf ophoesten. Onder meer de benodigde cycloonfilter, die verplicht is op installaties groter dan 500 kW, was hier debet aan. Deze kostte maar liefst € 60.000.”

De houtstookinstallatie bracht minder voordeel dan verwacht. Sterker nog: in de eerste twee jaar waren problemen aan de orde van de dag. Zo vormde onder meer de houtkwaliteit een obstakel. „We hebben een installatie waarin we biomassa kunnen verstoken; eigenlijk is de term ’houtketel’ dus niet helemaal juist. Onder biomassa verstaan we vers hout – stammen, schors en takken – dat uit de bossen komt en wordt gemalen, gechipt en teruggedroogd. Dit is doorgaans iets goedkoper dan A-hout, dat uit de bouw komt”, legt Peter van Tilburg uit. „Onze ketel kan biomassa verwerken met een vochtpercentage van maximaal 40 à 45%. In de beginjaren lag dit percentage vaak veel hoger, doordat leveranciers hun afspraken niet nakwamen. We zijn diverse malen geswitcht van leverancier en hebben meerdere houtsoorten geprobeerd, maar de houtmarkt kende toen weinig betrouwbare partijen. De biomassa bevatte vaak complete takken of grote brokstukken, waardoor de vijzels vastliepen. Storingen waren toen meer regel dan uitzondering. Regelmatig moest ik ’s nachts mijn bed uit.”

Een ander probleem was dat de kachel 23 (2014)

04-06-14 13:29

wel altijd worden ingepast in de dagelijkse werkzaamheden. Ook als het druk is. Dat is niet altijd even makkelijk.”

Garanties

Peter van Tilburg betaalt € 65 per ton hout, maar wel met een gegarandeerd laag vochtpercentage. Alleen met een betrouwbare leverancier kan een houtstookproject volgens hem slagen.

minder warmte leverde dan de Deense fabrikant vooraf had aangegeven. „De houtkachel zou per uur net zoveel warmte opleveren als 80 kuub gas. Dat bleek in de praktijk slechts 55 à 60 kuub te zijn. Volgens de fabrikant gebruikten we de verkeerde kwaliteit biomassa. De houtsoort die we in de installatie zouden moeten stoppen, was echter nauwelijks beschikbaar en erg duur.”

De berekeningen bleken er ook op gebaseerd dat de ketel altijd op vol vermogen zou draaien. Iets waarvan Van Tilburg niet op de hoogte was. „Om een houtstookinstallatie optimaal te laten draaien, moet je deze continu op de hoogste stand zetten. Dat wisten we niet en het is ook lastig te realiseren, vanwege de CO2-behoefte van ons gewas.

Ook hierdoor haalden we niet de verwachte besparing.”

Van Tilburg verstookte op koude dagen zo’n 3.500 kuub gas, de houtketel zou deze gasbehoefte met zo’n 1.800 kuub moeten reduceren. Om de genoemde redenen kon hij slechts 1.200 kuub gas vervangen door warmte uit houtstook. „In het eerste jaar bespaarden we hierdoor € 40.000 à € 45.000 op energie, in plaats van de berekende € 125.000. We hadden voor deze investering niet hoeven aankloppen bij de bank, dat was ons geluk. Hierdoor hoefden we dus ook geen rente en aflossing te betalen.”

Terug naar gas Naast de problemen en de achterblijvende prestaties van de ketel, kreeg Van Tilburg 23 (2014)

VanTilburg-2foto.indd 39

in 2010 ook te maken met een stijgende houtprijs. Betaalde hij de eerste maanden nog € 30 voor een ton hout, al snel liep dit bedrag op naar € 50. „Daar kwam bij dat de gasprijs daalde, naar ongeveer 16 cent per kuub. Ik had echt zoiets van ’waar ben ik aan begonnen’?”

Toen Van Tilburg zijn gasprijs voor twee jaar kon vastzetten tegen een tarief van 16,1 cent per kuub, was de keuze dan ook snel gemaakt: de houtkachel ging uit. „Het omslagpunt ligt nu bij een gasprijs van 21 cent: daarboven is houtstook interessant en kunnen we hiermee geld besparen. Van begin 2011 tot 1 januari 2013 zijn we daarom volledig teruggegaan naar gas.”

Deze situatie duurde twee jaar, tot Van Tilburg begin vorig jaar toch weer deels overstapte naar houtstook. Zijn gascontract liep af en het gas-dagtarief was inmiddels gestegen naar ongeveer 26 cent per kuub. „Afgelopen winter heeft de houtstookinstallatie op volle kracht gedraaid. Maar het voordeel is minimaal; zonder rekening te houden met de afschrijving van de installatie hebben we deze winter maximaal € 15.000 bespaard. Daarom kijk ik of ik de gasprijs, die inmiddels weer enkele centen is gedaald, opnieuw kan vastzetten tegen een interessant tarief. Ook omdat gas veel makkelijker is dan hout. Daar heb ik vooraf te weinig bij stilgestaan.”

De ondernemer maakt de houtketel één keer in de twee weken schoon, wat hem ongeveer tweeëneenhalf uur kost. „Dit valt qua tijdsinvestering wel mee, maar het moet

Storingen als gevolg van slechte kwaliteit biomassa zijn inmiddels niet meer aan de orde; Van Tilburg heeft een betrouwbare leverancier gevonden. „We betalen nu € 65 per ton hout, maar wel met een gegarandeerd laag vochtpercentage. Onze huidige leverancier stelt alles in het werk om een optimale kwaliteit te bieden – de biomassa bevat doorgaans niet meer dan 30% vocht – en denkt met ons mee. Dat is de belangrijkste voorwaarde voor een succesvol houtstookproject. Mijn advies aan telers die aan de slag willen met houtstook is dan ook om eerst een betrouwbare leverancier te zoeken en pas daarna een ketel aan te schaffen. Want voor kleinere bedrijven, die een relatief hoge gasprijs betalen en toe kunnen met een kleinere houtkachel, kan een houtstookinstallatie zeker nog interessant zijn.”

De cymbidiumteler heeft er volgens eigen zeggen geen buikpijn van gehad dat de installatie minder voordeel oplevert dan verwacht. „Omdat we geen geld hoefden te lenen, is het voor ons minder zuur. Maar als ik dit vooraf had geweten, was ik er zeker niet aan begonnen. Nu we de installatie hebben staan, maken we er maar het beste van: de houtketel gaat alleen aan als dit meerwaarde biedt. Maar ik heb wel geleerd van dit project: investeren op basis van aannames en fictieve berekeningen is er voor mij niet meer bij. Ik wil garanties.” <

In het kort ■ De totale houtstookinstallatie van Peter van Tilburg, inclusief alle toeters en bellen, kostte € 500.000.

■ Via de regeling Marktintroductie energieinnovaties (MEI) kreeg de ondernemer een subsidie van € 170.000.

■ Houtstook is voor Van Tilburg op dit moment cent of hoger is.

39

04-06-14 13:29

’Laatste redmiddel tegen zieke bodem’ -

Joef Sleegers jsleegers@hortipoint.nl

E

en uitzending van Zembla eind 2013 (Lelies met een luchtje) heeft de zaak in een stroomversnelling gebracht.

Hierin was te zien hoe diverse omwonenden last hadden van een grondontsmetting met metamnatrium op een lelieveld. Het ging vooral om huidklachten en ademhalingsmoeilijkheden. Hoogleraar kindergeneeskunde Pieter Sauer sprak in de uitzending van een verhoogde kans op ziekten als parkinson en Alzheimer op latere leeftijd.

Volgens de Nederlandse Voedsel- en Warenautoriteit (NVWA) zijn er geen overtredingen geconstateerd, maar toch kwamen er Kamervragen over de blootstelling van omwonenden. Staatssecretaris Dijksma zette het College voor de toelating van gewasbeschermingsmiddelen en biociden (Ctgb) aan het werk om een risico-analyse te maken. Met als voorlopig resultaat: het Ctgb kan niet uitsluiten dat er risico’s zijn voor omwonende kinderen.

Daarop besloot Dijksma om metamnatrium per direct te verbieden, in afwachting van een nieuwe beoordeling met gegevens uit het herregistratiedossier. Het Ctgb moet deze beoordeling voor 15 augustus afronden. Een tijdelijk verbod zal dus voor telers weinig nadelige gevolgen hebben.

Toelatinghouder Certis, die de stof onder de merknaam Monam Cleanstart op de markt brengt, heeft het nieuwe dossier al klaar. Certis zal onder meer ’een substantiële bufferzone’ voorstellen. Hoe groot de bufferzone precies zal worden is niet bekend, maar hij zal veel groter zijn dan de 7,5 m die LTO Nederland eerder heeft voorgesteld. „Het is inmiddels duidelijk dat de zone veel breder moet zijn”, zegt Jaap van Wenum, adviseur plantgezondheid van LTO. Volgens

40

MetamNatrium.indd 40

het Ctgb zou – op basis van de huidige kennis – een bufferzone van 100 tot 150 m nog niet veilig genoeg zijn voor kinderen.

Laatste redmiddel Onder glas is metamnatrium al jaren niet meer toegestaan. In open teelten mag het maximaal eens in de vijf jaar worden gebruikt, en dan alleen na een melding. Veel wordt het dus niet meer toegepast. Toch is het voor de telers van essentieel belang om een perceel weer schoon te krijgen. Zo is metamnatrium het enige middel dat nog werkt tegen allerhande aaltjes, en tegen de quarantaineorganismen knolcyperus en tulpenstengelaaltje. Het is de noodrem.

De sector uitgangsmateriaal en de bollenteelt zijn het meest afhankelijk van het middel. Maar ook voor telers van zomerbloemen en vaste planten zou een permanent verbod erg slecht uitkomen. „De druk van aaltjes en onkruiden is de laatste jaren gigantisch toegenomen”, zegt Aad Vernooij, netwerkcoördinator zomerbloemen bij LTO Glaskracht Nederland. „Bij de heretikettering zijn de zomerbloemen er zeer bekaaid vanaf gekomen.”

De enige oplossing is: een jaar telen, een jaar braak, en dan een jaar verhuren. „Telers die geen percelen braak kunnen leggen of land kunnen ruilen, komen in de knoei”, constateert Marco van Ruiten, zomerbloementeler in Lisse. Hij vindt het belangrijk dat het middel alleen nog op de juiste manier worden gebruikt, door gespecialiseerde bedrijven. En dat er wordt afgedicht met plastic. „Misschien dat we het op die manier kunnen behouden. Maar als blijkt dat het dan nog steeds schadelijk is voor omwo-

nenden, sluit ik niet uit dat het voor altijd verboden wordt.”

Ook vasteplantenteler Aad Vollebregt uit Hillegom ziet een permanent verbod somber in. „Hiermee zijn we het laatste middel tegen aaltjes kwijt. En het is het enige middel dat werkt tegen het quarantaineorganisme knolcyperus. Als je straks knolcyperus in je perceel hebt kun je er jaren niet meer op telen. Dit heeft veel consequenties voor alle gewassen die als wortel worden verkocht.”

En een bufferzone van 100 tot 150 m vinden de telers nauwelijks werkbaar, zeker niet voor de kleinere percelen. „Dan zou je het middel alleen nog in grote akkerbouwgebieden kunnen gebruiken”, zegt adviseur Henk van den Berg. „En wortelonkruiden kun je niet op een andere manier wegkrijgen. Ik heb geen flauw idee hoe je dat zou moeten doen.”

Voor broeiers van bolgewassen zoals tulpen en lelies zal een permanent verbod niet direct gevolgen hebben, meent Prisca Kleijn, directeur van KAVB. Vooral de bollentelers zullen erdoor worden getroffen.

Vroeger waren er meerdere chemische oplossingen, maar die zijn een voor een afgevallen. Er zijn wel biologische alternatieven, maar die geven nog geen gegarandeerd resultaat. In de bollenteelt wordt bijvoorbeeld met inundatie gewerkt; daarbij wordt een stuk land drie maanden onder water gezet. Maar dit is lang niet altijd mogelijk, bijvoorbeeld omdat het grondwater niet overal hoog genoeg staat.

Tegen het wortellesieaaltje kunnen afrikaantjes worden geplant. „Dit moet nog 23 (2014)

04-06-14 13:29

Foto: Jack tummers

geprofessionaliseerd worden”, zegt Helma Verberkt, programmamanager plantgezondheid bij LTO Glaskracht Nederland.

De CATT-behandeling (Controlled atmosphere and temperature treatment) werkt goed om het uitgangsmateriaal van aardbei vrij te krijgen van aaltjes, onkruiden en ziekten. Het wordt nu in andere gewassen getest. „Dit is een deeloplossing”, denkt Verberkt, „om te starten met schoon uitgangsmateriaal.”

En dan is er de organische grondontsmetting, zoals het bodemresetten van het bedrijf Thatchtec. Dit gebeurt met Herbie; een eiwitrijk product uit de voedingsindustrie dat in de grond wordt ondergewerkt en afgedicht. Hierdoor wordt de bodem zuurstofloos en sterven aaltjes en schimmels af. Er zijn in de kas heel bemoedigende resultaten mee geboekt, maar het is nog niet echt praktijkrijp. Het bedrijf Thatchtec gaat nu de eerste ervaringen opdoen in de akkerbouw tegen aardappelmoeheid. „Als dit positief uitwerkt wordt dit voortgezet naar de open teelten, zoals pioenroos”, verwacht Henk Meints, programmamanager bij Thatchtec. Op dit moment zijn er echter nog geen concrete plannen voor onderzoek in de buitenbloemen. „Al deze technieken passen mooi in het vergroeningsprogramma van de sector”, vindt Verberkt. „Maar het zijn geen oplos23 (2014)

MetamNatrium.indd 41

singen voor morgen.” Staatssecretaris Dijksma gaat samen met de sector kijken hoe het gebruik van deze alternatieven kan worden versneld, zodat ze vanaf 2015-2016 kunnen worden toegepast. In de afgelopen weken heeft LTO Nederland al diverse malen met Dijksma over de knelpunten gesproken.

Economie of gezondheid?

Half augustus komt het Ctgb dus met een definitieve uitspraak over metamnatrium. „Als blijkt dat de bufferzone voldoende is, zal de staatssecretaris de stof weer toestaan”, is de verwachting van Edwin Hendriks, cropmanager bij Certis Europe.

Voor stichting Bollenboos is de kwestie niet afgedaan met een bufferzone. Ook niet als die 150 m zou bedragen. „Met een bufferzone lopen omwonenden nog steeds de kans dat ze elk jaar in de invloedssfeer verkeren”, zegt secretaris Bram Verhave. „We vechten hier al jaren tegen. Dit middel heeft zijn tijd gehad.”

Bollenboos is veertien jaar geleden in Drenthe ontstaan, maar is uitgegroeid tot een spreekbuis voor omwonenden in heel Nederland. Samen met de Partij voor de Dieren heeft de stichting het meldpunt Gifklikker opgericht. Hier zijn in het laatste halfjaar vele honderden reacties binnengekomen, van vragen tot klachten.

„Bestrijdingsmiddelen zijn blijkbaar nooit beoordeeld op de gevolgen voor de omwonenden. En als dat dan één keer gebeurt voor een middel, dan wordt het meteen verboden. Daaruit blijkt dat het Ctgb forse steken heeft laten vallen.”

Het RIVM bereidt inmiddels een groot bevolkingsonderzoek voor naar de blootstelling aan gewasbeschermingsmiddelen.

Dit zal meerdere jaren gaan duren.

Verhave ziet metamnatrium dan ook als het eerste middel in een hele reeks. Hierna zouden neonicotinoïden kunnen volgen. „Eigenlijk alle middelen. Wat telt het zwaarste: de economie of de gezondheid van onze kinderen? Een verbod op dergelijke middelen lijkt ons heel goed voor mens en milieu.” <

In het kort ■

41

04-06-14 13:29

Lampmetingen als managementtool De meeste belichtende telers laten bollen en reflectoren regelmatig doormeten voor optimale prestaties. Dat geeft inzicht in het rendement en biedt handvatten voor een investeringsplanning. Hoe gaat het meten in zijn werk?

En welke facetten zijn hierbij van belang? Een kijkje bij Raymax, waar onlangs een nieuw meetlaboratorium in gebruik werd genomen.

N

(een zusterbedrijf van Hortilux Schréder) aan. „In ons vorige laboratorium hadden we het probleem dat de ruimte in de zomer te veel opwarmde. Het huidige laboratorium is daarom optimaal geconditioneerd. Daarnaast is sprake van overdruk; hierdoor hebben we nagenoeg geen last van stofdeeltjes.”

In het laboratorium in Monster worden op jaarbasis duizenden lampen doorgemeten, van alle voorkomende merken. Dit gebeurt meestal op basis van onderhoudscontracten die het bedrijf afsluit met telers.

Als een contract ingaat, wordt eerst een veldmeting gedaan, om te checken of de lichtoutput in de kas optimaal is. Deze veld-

meting vormt het uitgangspunt en referentiekader voor de metingen in het meetlab, die daarna met enige regelmaat worden uitgevoerd. Hierbij worden zowel de lampen als de reflectoren doorgemeten.

„Het rendement van een lamp kan na verloop van tijd flink afnemen”, zegt Van den Dool. „Teruglopende prestaties van de bollen en reflectoren zijn de belangrijkste oorzaken van lichtverlies. Ons advies is daarom om deze na iedere 2.000 branduren te laten doormeten, zodat je eventueel actie

foto’s: Ank vAn Lier

ederland telt een viertal meetlaboratoria voor groeilampen, waar lampen allemaal volgens eenzelfde methode worden gemeten. Daarnaast worden allerlei andere diensten aangeboden op dit vlak. Zo heeft AgroLux een EHBO (Eerste Hulp bij Belichtingsonderhoud)team, dat telers adviseert en begeleidt bij het onderhoud van hun installatie.

Een meetlaboratorium voor groeilampen moet aan speciale voorwaarden voldoen.

Om goed inzicht te krijgen in de prestaties van een lamp, moet de temperatuur in de meetruimte bijvoorbeeld rond de 25°C liggen, geeft René van den Dool van Raymax

42

LampenLabo.indd 42

23 (2014)

04-06-14 13:30

Ervaring

-

kunt ondernemen. Vanzelfsprekend meten we niet alle bollen en reflectoren die op een tuin hangen. Een representatief aantal per afdeling is voldoende.”

2

telt, betaalt

-

Zorgvuldige planning Het meetlaboratorium van Raymax is met name in de periode april-oktober volop in gebruik, aangezien de meeste tuinders niet belichten in deze maanden. „Omdat we met de beschikbare apparatuur maximaal vijftig lampen per dag kunnen meten, is een goede planning een must”, legt technisch specialist Henk Vollebregt van Raymax uit. „We spreken daarom met de klant af in welke weken de metingen ongeveer gaan plaatsvinden. De tuinder weet dan ook wanneer hij onze adviseur kan verwachten. Die haalt de te testen lampen op bij de teler en zorgt dat deze binnen twee weken retour komen, inclusief meetrapport.”

De adviseur van Raymax logt ook de armaturen van een representatief aantal lampen in de kas. Dit houdt niets anders in dan dat de lampspanning wordt bepaald. „Deze informatie is opgeslagen op het moederbord van een armatuur en kan worden uitgelezen met een PDA. Hoe hoger de spanning, hoe beperkter de levensduur van een lamp. Komt de spanning boven de 300 volt – dit is meestal na 10.000 à 12.000 branduren – dan moet de lamp worden vervangen”, zegt René van den Dool. „Als je inzicht hebt in de spanning van een lamp, kun je dus makkelijk uitrekenen hoe lang een lamp nog meegaat. Maar alleen de spanning meten, geeft niet voldoende zekerheid: daarvoor moet ook het lichtniveau van een lamp worden bepaald. Dat gebeurt in het laboratorium.”

Laboratoriumprocedures Om de prestaties van de bol en de reflector te bepalen, worden in het laboratorium van Raymax twee procedures doorlopen. Voor het bepalen van de lichtoutput van een bol beschikt het bedrijf over de zogeheten Bol van Ulbricht, in totaal twee exemplaren. De Bol van Ulbricht is een grote, holle bol van circa twee meter doorsnee, die binnenin is bekleed met een niet-reflecterende coating. „Door de lamp in de Bol van Ulbricht te plaatsen, kunnen we aflezen hoeveel 23 (2014)

LampenLabo.indd 43

dat we het maximale uit de installatie en het installatie. We laten de metingen zoveel te hebben in de investeringen die we in de men in onze investeringsbegrotingen. Niet

mircomol-output een lamp geeft en hoeveel elektriciteit erin gaat. Dit geeft inzicht in de prestaties van de lamp. Er is geen eenduidige richtlijn wanneer een bol niet meer voldoet; dit verschilt per lamptype.”

Is het rendement onvoldoende, dan gaat de bol retour naar de leverancier. Deze voert de gedane metingen nogmaals uit. „Komt hij tot dezelfde conclusie - wat meestal het geval is - en is de garantieperiode nog niet verstreken, dan wordt in gezamenlijkheid naar een oplossing gezocht.”

Naast de twee Bollen van Ulbricht, bevindt zich in het laboratorium een speciale meetunit voor reflectoren. Aangezien reflectoren meer dan de helft van het geproduceerde lamplicht reflecteren, zijn deze essentieel voor de lichthoeveelheid in de kas. De meetunit van Raymax is een soort van bak, waar de reflector in moet worden gelegd. Hiermee kan worden bepaald hoe een reflector presteert ten opzichte van een identiek nieuw exemplaar en hoe groot de slijtage danwel de veroudering is.

heranodiseren van de reflectoren al een heel eind. De investering die dit vergt, kan vaak binnen enkele maanden worden terugverdiend. Schonere reflectoren helpen namelijk de energie die in de lamp wordt gestopt beter te benutten. Ook haalt een teler meer opbrengst uit zijn gewas.”

Volgens Raymax zien telers het belang van regelmatig meten, ook in deze voor de sector moeilijke tijden. „Er wordt weinig bespaard op onderhoud. Telers beseffen dat achterstallig onderhoud op termijn nog veel meer geld kan kosten. De jaarlijkse metingen verschaffen inzicht in hoe het ervoor staat en op welke termijn (vervangings) investeringen nodig zijn. In onze rapporten geven we namelijk ook een inschatting hoe lang de lampen waarschijnlijk nog meegaan.

Op basis hiervan kan de ondernemer een investeringsplanning maken, en eventueel alvast om tafel met zijn huisbankier. De metingen zijn voor de meeste telers een belangrijke managementtool.” <

In het kort Investeringsplanning Of de meetresultaten aanleiding geven tot actie, is afhankelijk van zowel de prestaties van de bol als van het rendement van de reflector. „Op basis van de uitkomst van de diverse metingen, adviseren we telers om al dan niet maatregelen te nemen”, zegt Van den Dool. „Er zijn meerdere opties. Vervanging van de lampen of reflectoren is niet altijd nodig; vaak kom je met het wassen of

Nederland telt een viertal meetlaboratoria voor groeilampen, waar de bollen allemaal volgens eenzelfde methode worden gemeten.

In het nieuwe meetlaboratorium van

lab wordt met name in de periode april-

43

04-06-14 13:30

Chrysantenteelt worstelt met trips -

Hans Neefjes hneefjes@hortipoint.nl

T

omatenbronsvlekkenvirus (TSWV) komt in veel gewassen en landen voor. Met enige regelmaat duikt het meer dan gemiddeld op in chrysant.

DLV’er Rene Corsten schrijft deze week in zijn teelttip in dit blad dat het enkele jaren terug nog ging om een enkel bedrijf, vorig jaar zomer om zo’n 5% van de bedrijven en nu kampt 10 tot 20% van de Nederlandse chrysantenbedrijven met uitval door TSWV. Virusresistente rassen zijn er nog niet. Besmetting voorkomen is het devies.

Belangrijkste schakel is trips, dat het virus overbrengt. Mechanisch is ook virusverspreiding mogelijk, maar dat gaat minder effectief en is alleen lokaal. Het gaat om Californische trips; ook tabakstrips kan TSWV verspreiden maar die komt minder voor en is makkelijker te bestrijden.

Hoog op de agenda Succesvolle tripsbestrijding staat al jaren hoog op de agenda in het chrysantenvak.

Teler Marco van de Werken gebruikt

Een krimpend middelenpakket maakt de bestrijding van het insect namelijk steeds lastiger en een immer effectieve geïntegreerde aanpak is er nog niet. Om die reden is tripsbestrijding naast substraatteelt een speerpunt in het Chrysanten Innovatie Programma (ChrIP) van Chrysant NL, de stichting waaraan alle chrysantentelers en -veredelaars geld afdragen.

Op verzoek van en gefinancierd door ChrysantNL hebben DLV Plant en Wageningen UR Glastuinbouw begin 2014 de zogenoemde Expertanalyse ’Trips in Chrysant’ opgesteld. Een gedetailleerde beschrijving van wat in theorie en praktijk bekend is over de interactie tussen trips en chrysant per gewasstadium, met daarbij een analyse van alle beschikbare geïntegreerde en biologische maatregelen tegen trips. Begin april 2014 is met dertig telers, adviseurs/toeleveranciers en fabrikanten de expertanalyse aangescherpt. Veertien kennishiaten, zijn geformuleerd en deels vertaald in onderzoeksvragen en -voorstellen (zie ook Vakblad

proeven gaven dit aan. De teler heeft met haken zestig vangplaten per kap aan de

volwassen exemplaren mee. Van de 2

boven zojuist gestoomde grond hing.

Binnen no time zaten er volwassen tripsen op.

De teler uit Brakel hanteert sinds enige maanden de strategie ’mass trapping’; met volwassen insecten wegvangen. Gele

44

tripschrysant.indd 44

. Op gestoomd land testte

Uitschieters van driehonderd tripsen per plaat in een week kwamen voor. nu beter onder controle. En de teler laat de

17-2014). ChrysantNL gaat beslissen wat de meest efficiënte inzet van het beschikbare budget is voor tripsonderzoek.

Duidelijk is reeds dat een punt met stip op één staat: er moet meer bekend worden over de levenscyclus van trips in een Nederlandse chrysantenkas. In detail en per seizoen wil men vooral weten hoe en waar de verpopping plaatsvindt. Deze kennis is volgens de betrokken partijen nodig om gefundeerde beslissingen voor bestrijdingsmaatregelen te nemen.

In onderzoek is reeds aangetoond dat trips deels in bloemknoppen verpopt. En Australisch onderzoek uit 2011 wees uit dat bij RV’s van meer dan 80%, een groot deel van de tripspopulatie op de plant verpopt.

Maar er is bij de Wageningen UR in chrysant aangetoond dat verpoppen in 92% van de gevallen in de bodem plaatsvindt. Wat is waar? Deliflor Chrysanten is inmiddels begonnen om zelf onderzoek te doen naar de levenswijze van trips (zie kader ’Zelf proeven doen’). Ook andere partijen laten zich niet onbetuigd (zie de andere twee kaders). Het is een greep uit de initiatieven die het vak al onderneemt.

Tevens zijn er vrij recent uitgevoerde PTproeven die aantonen dat zowel de toevoeging van het ’suikerproduct’ Attracker als de hulpstof Hasten de werking van Botanigard met enkele procenten verbetert. Fabrikant BASF leerde uit proeven dat suiker toevoegen zinvol is voor de effectiviteit van hun aaltjesproduct Nemasys F. Toch zijn zetten telers vraagtekens bij ’toevoegingen’. Wat is optimaal en wat doen ze precies? Voorbeelden die aangeven dat er over de tripsbestrijding nog steeds vragen zijn. Dé oplossing is er nog niet. < 23 (2014)

04-06-14 13:30

Foto: Hans neeFjes

Een chrysantenveredelaar kon de tripspopulatie in een kleine afdeling met moerplanten alleen tot een acceptabel niveau brengen door veelvuldig het insectenparasitaire aaltje Steinernema feltiae over het gewas te spuiten. Fabrikant BASF zag in 2013 op resultaten. Met vier gewasbespuitingen met hun aaltjesproduct kastype en de omgeving van een kas.

vier behandelingen met twee ’gangbare’ tripsmiddelen voor zo’n

telers van Anastasia zullen op diverse plekken in de kas met enige regelmaat takken verzameld worden. Als die takken met alcohol

drie standaardbehandelingen van Nemasys F in chrysant aangetoond dat er ten opzichte van een onbehandeld veld tussen de 40

absoluut doorpakken en niet wachten op toekomstige onderzoeksresultaten van derden. De informatie en kennis wil men delen met vakgenoten.

Steeds meer chrysantentelers zetten Steinernema feltiae in. Veelal kort na het planten om tripspoppen te doden en gedurende de teelt als een van de methoden in de geïntegreerde aanpak van diverse tripsstadia. Een enkeling spuit ze zelfs nog een week voor de oogst om het plaaginsect in net gesprongen bloemen te grazen te nemen.

23 (2014)

tripschrysant.indd 45

45

04-06-14 13:30

Teelttips VeroniCa meeldauw Veronica heeft zowel last van echte als valse meeldauw. Voor beide soorten meeldauw geldt dat voorkomen beter is dan genezen. Lastig is het dat de middelen die tegen valse meeldauw werken, niet echt goed werken tegen echte meeldauw.

Preventief werkt zwavel tegen echte meeldauw en Mancozeb tegen valse meeldauw.

ChrysanT Tomatenbronsvlekkenvirus Extra complicatie bij de lastige tripsbestrijding in chrysant is het tomatenbronsvlekkenvirus (TSWV) dat enkel wordt overgebracht door Californische trips.

Doordat trips steeds moeilijker onder controle is te krijgen, nemen de proble-

Freesia Trips De tripsdruk wordt groter.

De eerste aantastingen zijn in het algemeen te vinden bij droogruimte en oude gewassen waar bloemen open kunnen staan.

Geheel voorkomen van een tripsaantasting in de zomer is niet mogelijk, maar verminderen wel. Zorg dat de

46

Teelttips-Schoffelen_nw.indd 46

Zomerbloemen

Belangrijk is dus dat deze middelen, voordat het gewas dichtstaat, het hele gewas moet bedekken. Soms is het aan te raden om vlak voordat het gewas dichtstaat, ook een curatief middel te gebruiken. Op deze manier is het ondergewas optimaal beschermd in de periode dat dit niet meer op de gewone manier geraakt kan worden.

Als er in een vol gewas

valse meeldauw ontstaat, is dit alleen goed te bestrijden als er onderdoor wordt gespoten. Ook goede middelen en hogere doseringen werken niet als de kwaal niet wordt geraakt.

sclerotinia

Henk van den Berg Teelt- en Bedrijfsadvies, 0252-340301

Henk van den Berg Teelt- en Bedrijfsadvies, 0252-340301

men met dit virus in diverse gewassen toe. Met name het afgelopen half jaar is het aantal bedrijven met een aantasting van TSWV in de kas flink toegenomen.

Enkele jaren terug ging het nog om een enkel bedrijf, vorig jaar zomer om zo’n 5% van de bedrijven, nu om 10 tot 20% van de bedrijven.

Noodzaak bij een TSWVaantasting is tripsaantallen op het bedrijf zo laag mogelijk krijgen en houden.

Met het huidige middelen-

pakket lukt dit onvoldoende of zeer moeilijk. Gevolg is een verdere toename van de problemen met TSWV, waarbij flinke oogstdervingen op de loer liggen.

Buiten de aanpak van trips zijn er enkele aandachtspunten om een TSWVaantasting onder controle te houden.

Zolang de aantasting gering is: verwijder zieke planten. Vanuit onderzoek is bekend dat zieke planten de trips extra aantrekken.

Een TSWV-aantasting is te

herkennen aan necrotische vlekken op het blad, zwarte strepen op de stengel, achterblijvende groei en/of een bloemsteel die scheef trekt. Na besmetting duurt het tien tot veertien dagen voordat de eerste ziektebeelden zichtbaar worden.

Controleer het gewas daarom één à twee keer per week.

Een TSWV-aantasting komt vaak op dezelfde plek terug. Dat kan vanuit de grond door infectie van met TSWV geïnfecteerde trips.

Stoom daarom – desnoods kort – om dit te voorkomen.

Teelt u meerdere rassen, kies er dan voor om niet hetzelfde ras op een besmet vak terug te planten. Oogst u een met TSWV-besmet vak, gebruik dan de pad- en tussengevels om uw bedrijf te compartimenteren. Overvliegen van TSWV-besmette trips naar jonge aanplant wordt hierdoor beperkt.

droogruimte afgegaasd is, zodat er geen herbesmetting vanuit de droogruimte door de luchtramen en/of deuren plaatsvindt. Naast bestrijding in de kas is het noodzakelijk om in de droogruimte regelmatig een bestrijding uit te voeren om herinfectie te verminderen. Beperk in de kas het aantal bloeiende gewassen tot een minimum door tijdig de gewassen te rooien.

Biologisch kan trips in de grond onder meer

bestreden worden met de Hypoaspis aculeifer. Doordat deze tripspoppen eet, wordt de druk verlaagd.

Hiernaast kan door aaltjes op het gewas te brengen de druk verlaagd worden.

Houd rekening met de juiste omstandigheden omdat aaltjes snel dood kunnen gaan door verdroging. Bij het aanbrengen van aaltjes mag het gewas niet te snel drogen, het is belangrijk dit in de vroege ochtend aan te brengen zodat het gewas langdurig

vochtig kan blijven.

Door zo lang mogelijk biologisch de trips te bestrijden en minder snel chemisch in te grijpen, werken chemische middelen over het algemeen beter. Bij het gebruik van die middelen is het zeer belangrijk om de omstandigheden voor de bestrijding zo optimaal mogelijk te krijgen. Zorg dat de spuitvloeistof niet te snel verdampt en er een voldoende bladnatperiode ontstaat. Indien u beschikt over verneveling,

stuur de RV naar 80%.

De spuitvloeistof verdampt dan minder snel zodat er meer op de plant kan komen. Tevens blijft het gewas langer vochtig met de spuitvloeistof. Indien het zonnig wordt, sluit de schermen om directe straling tegen te gaan. Voor de spuitvloeistof mag de pH niet al te hoog zijn, omdat dan de werkingsduur snel vermindert.

Scelrotinia oftewel rattenkeutelziekte is een zeer selectieve schimmel. Sommige gewassen krijgen het nooit en andere hebben er eigenlijk altijd last van. Lysimachia, zonnebloem en echinops behoren tot de gevoelige gewassen. Voor het dicht staan een preventieve behandeling uitvoeren met Rovral, is eigenlijk altijd noodzakelijk. Dit middel werkt goed en kan de kwaal voorkomen. Als een gewas eenmaal is aangetast, is ook hier alleen onderdoor spuiten effectief.

In dichte gewassen ontstaat de ziekte vaak na gewaswerkzaamheden of het ophalen van steungaas. Als er dus gaas opgehaald moet worden en er moet ook nog worden gespoten, doe dit dan na deze gewaswerkzaamheden.

René Corsten, DLV Plant, 06-53374539

Hans Pronk www.pronkconsultancy.nl 06-2231991 23 (2014)

04-06-14 13:30

Schoffelen

alstroemeria trips Mede door het vroege voorjaar is de druk van trips hoger dan vorig jaar.

Op diverse bedrijven zien we een toename in de gevoeligere rassen zoals Panorama, Virginia en in paarskleurige soorten.

Er kan sprake zijn van invlieg, maar vaak betreft het toch de eigen populatie die zich de afgelopen weken veel sneller heeft ontwikkeld.

Alertheid is geboden omdat de druk van tomatenbronsvlekkenvirus hoger is dan de afgelopen jaren. Ook in de andere teelten wordt dit ervaren.

Omdat een puur chemische bestrijding van trips niet mogelijk is moet dit geïntegreerd. Cucumeris is nog steeds de goedkoop-

Gerbera Kwaliteit druppelwater Met enige regelmaat is er op gerberabedrijven sprake van mindere groei en ontwikkeling. Vaak ontvouwt dit beeld zich langzaam en kan men het pas achteraf verklaren.

Het komt zowel voor bij jong geplante vakken als in overjarig gewas. De planten hoeven niet dood te gaan, maar missen een spontane kleur en groeien onvoldoende in de breedte.

Het voorjaar van 2014 kenmerkt zich door een makkelijke groei. De luchtvochtigheid en het CO2-gehalte zijn praktisch nooit te laag geweest en de temperatuur niet te hoog, op een enkele warme dag na.

23 (2014)

Teelttips-Schoffelen_nw.indd 47

ste optie, maar deze moet dan wel iedere drie tot vier weken worden uitgezet in een populatie van 200-250 adulten per m2 per keer.

Cucumeris vermeerdert zich immers niet.

Ook swirskii is een prima tripsbestrijder. Het bijvoeren met Nutrimite (pollen) zorgt voor een sterkere toename van swirskii in het gewas.

Ook het gebruik van toplagen kan een extra stimulans zijn. Gebruik deze extra middelen om een hoge en stabiele roofmijtenpopulatie op te bouwen.

De poppen die op het substraat of op de grond liggen zijn het belangrijkste om aan te pakken, want de larven moeten eerst verpoppen voordat ze volwassen kunnen worden. Dit kan met aal-

tjes of met bodemroofmijten.

Pak alle stadia van de trips aan en focus niet op slechts één stadium.

Gele vangstroken vangen veel trips weg. Onkruid in en om de kas moet worden verwijderd. Enkele schapen buiten om de kas houden al veel trips buiten de deur.

Gebruik integreerbare middelen en wissel deze af.

Na een blokbespuiting van drie of vier keer moet overgeschakeld worden naar andere middelen. NeemAzal grijpt op diverse punten in de trips aan en kan in combinatie met andere middelen bij elke bespuiting worden meegenomen.

Mocht er op uw bedrijf toch sprake zijn van verminderde groei bij één of enkele vakken, duik hier dan eens goed in. Neem allereerst een DNA-scan van het druppelwater. Dergelijke groeiproblemen zijn meestal het gevolg van een aantasting door Fusarium solani. Deze schimmel is erg agressief en veroorzaakt voet- en wortelrot. In het begin is hij nog niet zichtbaar; in een vergevorderd stadium vormt hij kleine rode bolletjes in het gewas. Wanneer er Fusarium solani in het druppelwater wordt waargenomen, probeer dan te achterhalen waar de besmetting vandaag komt. Neem hiervoor DNA-analyses van het bassin, vuil en ontsmet drainwater, en eventuele andere waterbronnen. Als er Fusarium solani in het druppelwater wordt aangetroffen,

voer dan een bestrijding uit met Topsin M en Proplant.

Ook kan er sprake zijn van nitrietvorming of zuurstofafbraak in de druppelleiding.

Vaak zijn bacteriën hier een oorzaak van. Nitrietvorming is vast te stellen met een nitriet-testset, te koop bij vijverspeciaalzaken. Zuurstofafbraak is lastiger vast te stellen; dit is werk voor een deskundige. Mocht er sprake zijn van nitrietvorming of zuurstofafbraak, overleg dan met uw teeltadviseur hoe u dit kunt aanpakken.

Als het druppelsysteem vervuild is, laat dit dan onderzoeken. Vaak denkt men dat de vervuiling organisch is, omdat het ’er zo uitziet’.

De meeste analyses tonen echter aan dat het gaat om vervuiling door meststoffen.

Marco de Groot, Flori Consult Group, 06-54695274

Kees van egmond kees@kees-ineke.nl

Videoveilen ’Ja Kees, je zult er toch een keer aan moeten geloven. De bedoeling is dat medio juni elke kweker foto’s gaat meesturen met z’n elektronische brief. Verplicht.’

Ik zucht nog maar eens diep. ’Ik zal het in de groep gooien. Je hoort van me.’

Kennelijk horen wij bij de laatste fossielen die nog niet zijn meegegaan met hun tijd. Elke dag komen onze bloemen voor de klok zonder dat er een dagverse foto op het scherm verschijnt. Wij doen het nog steeds met een VKC-plaatje. Ik heb er nog niet één koper over gehoord, maar dat terzijde.

Toch ben ik niet onwillig hoor, echt niet. Maar weet je, beeldveilen is zó 2013... Zeg nu zelf, wat moet een koper met een plaatje van een emmer met bloemen? Vaak kan hij de afbeelding niet eens voor z’n webshop gebruiken. En afgelopen week las ik nog van een bloemist die zei dat een foto sfeer moet uitstralen. Nou, je kunt veel zeggen van de foto’s die bij beeldveilen gebruikt worden, maar sfeer?

Daarom denk ik dat wij de foto’s maar overslaan.

De keten zit reikhalzend uit te kijken naar de opvolger van beeldveilen, videoveilen. Videoveilen!

Bedenk eens even hoe je daarmee twee vliegen in een klap kunt slaan! Je laat niet alleen je product zien, je vertelt er ook nog eens de story bij!

Ik weet zeker dat dit blooming business gaat worden. Lees maar eens verder.

Want stel je voor dat je met je bloemen in plaats van een foto een filmpje meestuurt waarin je in het kort iets vertelt over de teelt, over jouw gevoel erbij (heel belangrijk!) en over de talloze mogelijkheden die de consument met dit prachtige product in huis haalt. Reken maar dat dat verkoopt.

Daar zitten kopers op te wachten!

Voor die filmpjes kun je natuurlijk ook gebruik maken van acteurs, gecast door het bureau TT&KK. Trotse Tuinders en Knappe Koppen.

Genoeg aantrekkelijk talent dat onze bloemen uiterst sfeervol weet neer te zetten. Bovendien kunnen die filmpjes als reclameboodschappen worden gebruikt op de nieuwe groene tv-zender 247Green. Tel uit je winst.

Geloof me, videoveilen wordt het helemaal. En wij zijn de eersten die eraan mee gaan doen. Het wordt alleen nog wel een uitdaging om de veiltijden in de hand te gaan houden. Misschien nog een paar klokken erbij?

Martin van der Mei, Flori Consult Group, 06-22684792

47

04-06-14 13:30

B Van Mierlo algemeen directeur LLTB

Debets Schalke profileert als turn-key

Cultilène bouwt specialismen uit

Nieuwe biostimulant Koppert

WPS haalt Horti Systems uit naam Stemmen op knappe koppen

Lucht onderin substraatmat

UITGEVER BDUmedia Afdeling Vak- en Publieksmedia Postbus 67, 3770 AB Barneveld, tel 0342-49 42 63, fax 0342 41 31 41 Uitgever: Wiljo Klein Wolterink MBA Verkoopleider: Ron van de Hoef, e-mail: r.v.d.hoef@bdu.nl

Colofon REDACTIE Schipholweg 1, Postbus 9324, 2300 PH Leiden e-mail: bloemisterij@hortipoint.nl www.vakbladvoordebloemisterij.nl

Directeur Elbert van den Berg Secretariaat Linda Laman 071-56 59 678 Alice Hoogenboom 56 59 679 Hoofdredacteur Elbert van den Berg 071-56 59 678 Eindredacteur Jenny Mostert 071-56 59 633 Vakredactie Politiek en economie Quincy von Bannisseht 56 59 637 Peter van Leth 56 59 688 Markt en afzet Arie-Frans Middelburg 56 59 687 Cindy van der Zwet 56 59 630 Teelt en techniek Hans Neefjes 56 59 638 Joef Sleegers 56 59 642 Bert Vegter 56 59 639

48

ColofonVbb-Bedrijfsinformatie.indd 48

Bureauredactie Carolyne de Vries Lentsch, Jolanda de Wekker Webredactie Erik Rotteveel Vormgeving Diseno Vormgeving Fotografie Gerdien de Nooy Freelancers Gert van den Berg, Hermen de Graaf, Bernadette Hoefsloot, Harmen Kamminga, Ank van Lier, Astrid Zoumpoulis-Verbraeken

ABONNEMENTENSERVICE Mutaties en bezorging Abonnementen kunnen op elk gewenst tijdstip ingaan. Opgave via vakbladvoordebloemisterij.nl of bij de abonnementenservice.

Abonnementen lopen automatisch door, tenzij uiterlijk twee maanden voor vervaldatum bij de abonnementenservice wordt opgezegd. Dit kan schriftelijk, telefonisch of per e-mail. Ook voor informatie over een lopend abonnement en klachten over de bezorging kunt u contact opnemen met de abonnementenservice, BDUmedia, afdeling Vak- en Publieksmedia, Postbus 67, 3770 AB Barneveld. Op werkdagen is de abonnementenservice telefonisch bereikbaar van 8.30 uur tot 14.00 uur op 0342-494844, e-mail: abonnementen@bdu.nl.

Prijzen Jaarabonnement: € 349,60. Studenten 25% korting; 65 plussers 15% korting. Jaarabonnement Europa: € 449,65 (België: € 377,70). Jaarabonnement buiten Europa: € 466,50.

Genoemde prijzen zijn inclusief 6% btw en verzendkosten.

ADVERTENTIE-EXPLOITATIE Verkoopleider: Ron van de Hoef, 0342 - 494263, 06 - 51806325, e-mail r.v.d.hoef@bdu.nl Media-adviseur: Gert-Jan Bloemendal, 0342-494807 e-mail: g.bloemendal@bdu.nl

Vakblad voor de Bloemisterij is een wekelijkse uitgave van de Stichting Vakinformatie Siergewassen en BDUmedia, Vak- en Publieksmedia.

Uitgever en auteurs verklaren dat dit blad op zorgvuldige wijze en naar beste weten is samengesteld, evenwel kunnen uitgever en auteurs op geen enkele wijze instaan voor de juistheid of volledigheid van de informatie. Uitgever en auteurs aanvaarden dan ook geen enkele aansprakelijkheid voor schade, van welke aard ook, die het gevolg is van handelingen en/of beslissingen die gebaseerd zijn op bedoelde informatie.

Lezers wordt met nadruk aangeraden deze informatie niet geïsoleerd te gebruiken, maar af te gaan op hun professionele kennis en ervaring en de te gebruiken informatie te controleren.

Alle rechten voorbehouden. Niets uit deze uitgave mag worden verveelvoudigd, opgeslagen in een geautomatiseerd gegevensbestand of openbaar gemaakt in enige vorm of op enige wijze, hetzij elektronisch, mechanisch, door fotokopieën, opnamen of enige andere manier, zonder voorafgaande toestemming van de uitgever.

Algemene voorwaarden: op alle aanbiedingen, offertes en overeenkomsten van BDUmedia B.V. zijn van toepassing de voorwaarden, welke zijn gedeponeerd ter Griffie van de Arrondissementsrechtbanken en de KvK.

Druk: BDU Media

23 (2014)

04-06-14 13:35

Kasgenoten

A genda GreenTech, tuinbouwvakbeurs in de Amsterdam RAI. Info: www.greentech.nl FlowerTrials in regio Westland, Aalsmeer en Rheinland-Westfalen. Info: www.flowertrials.nl Belevingssessie Internationaal ondernemen in de tuinbouw, Honselersdijk. Info: www. wageningenur.nl Bijeenkomst ’Tuinbouwondernemer zoekt geld’, 8.00 - 14.00 uur, Witte Druif in Monster.

Info: www.innovationquarter.nl FlowerEvent Summer edition, Pyramide, Naaldwijk. Info: www.floraholland.com Plantarium, vakbeurs voor de boomkwekerij, Boskoop-Hazerswoude. Info: www.plantarium.nl Nationale zomerbloemententoonstelling, Oude Kerk, Naaldwijk. Info: www.nzbt.nl Autumn Fair, Naaldwijk.

Info: www.floraholland.com Start Masterleergang Hortibusiness 2014-2015, Wageningen. Info: www.wageningenur.nl

FOTO: PeTer van LeTh

Binnenland

Leeftijd: 43 jaar Bedrijfsnaam: Bamboo Giant Plaats: Asten Teelt: tuinbamboes Oppervlakte: 3 ha glas, 6 ha vollegrond

Bennie Nielen Is bamboe een bloemisterij- of een boomkwekerijproduct? „Dat is een lastige vraag. We kweken en handelen alleen in bamboes voor in de tuin.

-

Info: www.iftf.nl Trade Fair, Aalsmeer.

Info: www.floraholland.com Kom in de Kas, landelijk evenement.

Info: www.komindekas.nl

LTO Glaskracht Nederland Kwaliteit in de keten, project GreenCHAINge, locatie nog niet bekend.

Kennisdag water, 13.00-19.00 uur, Bleiswijk.

Gewasbijeenkomst lelie.

Meer informatie: www.ltoglaskracht.nl

Buitenland

U heeft dierentuinen als klant. Hoe is dat zo ontstaan? reuzenpanda’s. En zo is de bal gaan rollen naar andere dierentuinen met reuzenpanda’s, Edingburgh, Schotland en het Belgische Pairi Daiza. Puur op commerciële basis, zeker niet uit liefdadigheid. Per maand gaat 48 kuub bamboeloof naar deze dierentuinen en

Heeft u nog gestemd tijdens de Europese verkiezingen?

een beetje. Brussel moet zich met hoofdzaken bezig houden en niet op detail alles in

Öga, vakbeurs voor de groene branche, Koppigen, Zwitserland. Info: www.oega.ch Floratec-IPM India, Bangalore, India.

Info: www.messe-essen.de Florall, vakbeurs, Gent, België.

Info: www.florall.be.

Green is Life, beurs, Warschau, Polen. Info: www.greenislife.pl 2-3 sep Four Oaks Trade Show, Cheshire.

Info: www.fouroaks-tradeshow.com FlowerExpo, Moskou, Rusland.

Info: www.flowers-expo.ru/en.

Agriflor, Quito, Ecuador.

Info: www.agriflor.com.

Vanwaar is Bamboo Giant een handelskwekerij? „We zien ons zelf als een supermarkt van bamboe met jaarrond een groot assortiment

Bent u optimistisch over uw toekomst? „Absoluut. We hebben recent nieuw gebouwd zodat we alle kassen op één locatie

Wat zijn uw hobby’s?

Heeft u nog vakantieplannen?

Onderstaande symbolen hebben de volgende betekenis en verwijzen naar de website vakbladvoordebloemisterij.nl

!

Documenten en linken naar website

23 (2014)

Kasgenoten agenda_nw.indd 49

Foto’s

dagen in Nederland gekozen in plaats van drie weken achter elkaar in het buitenland.

Filmpjes

49

04-06-14 13:36

EVAL: voor elke situatie juiste installatie Een degelijk advies, prima service en een betrouwbare begeleidingâ&#x20AC;Ś Samen met de klant bedenken onze technici steeds de beste oplossing.

Daarbij kijken ze niet alleen naar het optimaal functioneren van installaties, maar ook naar betrouwbaarheid en energieverbruik.

Voor andere werkzaamheden vraag naar de mogelijkheden

Installatieburo E VAL B.V. Galglaan 11 s 2311 ND Rijnsburg Tel. 071 402 26 21 s eval@eval.nl

Â&#x161; Ae[bj[Y^d_[a

www.eval.nl

Â&#x161; Ab_cWWjj[Y^d_[a

TE KOOP: In zeer goede staat volledig automatische 8 stations rozenbossorteermachine met inpakker.

Merk: Jamafa Bouwjaar: 2005 VOF J.A. van der Burg Noordeindseweg 426 2651 LP Berkel en Rodenrijs telefoon : 010-5112302 fax : 010-5190372 mobiel : 06-46320237 e-mail : vofjaburg@chello.nl

Â&#x161; ;b[ajhej[Y^d_[a

VEBU V.O.F. Kasonderhoud - Glasreparatie - Goten smeren - Overspuiten - Goten reinigen - Diverse reparaties

Â&#x161; MWj[hj[Y^d_[a

HOEK VAN HOLLAND T 0174 64 20 40 â&#x20AC;˘ KASSENSLOOP â&#x20AC;˘ (ROZEN)GEWASSEN UITRUIMEN â&#x20AC;˘ GEVRAAGD: ASSIMILATIELAMPEN EN WKK-INSTALLATIES â&#x20AC;˘

Tel. 06-51 35 04 52 e-mail: buddys37@hotmail.com

VA N K L I N K

STOOMKETELVERHUUR

WWW.MUSTANGDEMOLITION.NL

uw o ud e o l ie is g e l d wa a rd !

tel: 0174-768876 i n f o @ v i c t o n b v. n l

â&#x20AC;˘ groothandel in olie en metalen â&#x20AC;˘ saneren van tanks en k e t e l s ( K I WA ) â&#x20AC;˘ afvoeren van brandstofrestanten

@

RenĂŠ vd Stok schermingen voor aanleg, onderhoud en renovatie T: 0174 - 517897 M: 06 53 437 827

@ A `

@

www.renevanderstok.nl

561165.indd 50

4-6-2014 13:02:06

CONTAINERVELD

ASFALTEERBEDRIJF ASVEBO B.V.

VOOR AL UW ASFALT EN VERHARDINGEN DOOR GEHEEL NEDERLAND

Afvoergoot en U-weg voor gietwagen

Wij asfalteren bij bedrijf en particulier. Ook leveren wij zuurbestendig-asfalt t.b.v. voersilo’s en voergangen. En leggen wij ook vloeistofdichte Zoab-asfaltvloeren aan met keuring en certificaat. Wij zijn onbetwist de asfalt en silo-specialist.

Dus bel nu snel voor een vrijblijvende prijsopgave en wij komen binnen 48 uur bij u langs voor een geheel vrijblijvende offerte.

M.V.G. ASVEBOB.V. Morsweg 55 C1 - 2312 AB - Leiden tel: 06-47813340

/i °\Êä{£ÈÊÎ ££{ÇÊUÊ v JÃV i iÛ Ã°

WWW.SCHELLEVIS.NL

TIJD OM DOOR TE GROEIEN! MOBIEL

TABLET

SOCIAL

NIEUWSBRIEF

TABLET Vakblad voor de Bloemisterij is er niet alleen in de papieren versie, maar ook als website en e-magazine. Zo kan je waar en wanneer je wilt via je tablet het laatste vaknieuws lezen.

NIEUWSBRIEF Op de hoogte blijven van de laatste ontwikkelingen? Door de nieuwsbrief van Vakblad voor de Bloemisterij ben je op de hoogte van wat er in de sector speelt. Meld je nu aan via www. vakbladvoordebloemisterij. nl/nieuwsbrief en ontvang wekelijks het laatste nieuws per mail.

561166.indd 51

MOBIEL Nu ook het laatste nieuws 24/7 op je smartphone, via de nieuwe en overzichtelijke mobiele website.

SOCIAL Volg jouw vakblad ook via social media. We zijn actief op LinkedIn en Twitter (@ bloemisterij).

4-6-2014 13:14:05

Betere houdbaarheid Hortensia met Florissant 810 â&#x20AC;&#x153;Vorig jaar hebben we uitgebreid vaasleven onderzoek gedaan met verschillende rassen onder verschillende omstandigheden. Florissant 810 gaf steeds het beste resultaat en de verschillen in houdbaarheid met andere middelen waren groot, tot 300%.â&#x20AC;?

Arie en Elly Slingerland Snijhortensiakwekerij Slingerland van Buren BV

Arie en Elly telen 12 verschillende soorten snijhortensia op 2Ha en hebben bijna 8 jaar ervaring. Kwaliteitsconcessies worden niet gedaan want een tevreden consument is in hun ogen goud waard.

Dergelijke voortrekkers heeft Florissant nodig omdat toegevoegde waarde wordt erkend. Specialisten van toeleverancier Benfried speelden ook hier een cruciale rol bij de kennisoverdracht.

810

www.benfried.com

561167.indd 52

De veiling verplicht het gebruik van Florissant 600 in het aanvoerwater, dit product bevat echter aluminiumsulfaat waardoor sommige rassen van kleur kunnen veranderen. Florissant 810 is hier vrij van en heeft tevens de perfecte samenstelling om zowel kruidachtige als verhoutte Hortensia stelen een betrouwbare houdbaarheid te geven.

www.florissant.nl

4-6-2014 11:59:18