VBB_24-2015 by Stichting Vakinformatie Siergewassen

Stap voor stap naar minder emissie 30

10 Primaire schakel

14 FloraHolland

28 Leren van

moet niet te veel waarde verliezen

speeddaten tussen de orchideeĂŤn

reageert op kritiek bonus directie

ruimtevaartsensoren en bermbommen

Cover-nw.indd 1

10-06-15 12:12

Floramite versterkt het Bayer Spint team

Doe mee met de Floramite kennisquiz en win 4 kaarten voor Nederland - Tsjechi毛! floramite.bayer.nl

Gebruik gewasbeschermingsmiddelen veilig. Lees v贸贸r gebruik eerst het etiket en de productinformatie.

602630_.indd 2

9-6-2015 16:33:52

B 10 Primaire schakel moet niet te veel waarde verliezen

Vakblad voor de

Opinie 4

Interview:

Commentaar:

Stelling:

Nieuws 6

12 ’Ik houd niet van te veel kleur

Vragen:

Energiemarkt:

Ondernemen:

Column:

Afzet:

Afzet: Bernard Oosterom: ’Zo doen we het al tien jaar’

Afzet:

Markt 20 20 21 22 23

14 ’Zo doen we het al tien jaar’

Teelt 24

In beeld: Kleurige mixen voor de klok

Gewasbescherming: Kasgeluiden

Techniek:

Milieu:

Lelie: Geslaagde leliedagen

Teelttips:

Column: Kees van Egmond

Nieuws 36

28 Nieuwe technieken uit

ruimtevaart en defensie

Service 37

Kasgenoot: Ad van der Voort Agenda Voorplaat:

24 (2015)

Inhoud.indd 3

10-06-15 16:11

Opinie

’Beginkwaliteit zegt veel over

fOtO: JOef SleegerS

Joef Sleegers jsleegers@hortipoint.nl

„Dat ligt eraan wat consumenten belangrijk vinden. Bij het vaasleven moet de bloem bijvoorbeeld mooi open komen, een groen blad en sterke steel hebben, vrij zijn van schimmels en niet te snel verouderen. Het is een hele set attributen die samen het vaasleven vormen dat de consument waardeert.”

„De kwaliteit van een product loopt na de oogst terug, afhankelijk van de beginkwaliteit en hoe er met het product wordt omgegaan. Om dat te kwantificeren gebruiken we onder meer het begrip temperatuursom. Als snijbloemen direct na de oogst tien dagen staan bij 20°C, dan hebben ze een startkwaliteit van 200 graaddagen. Als ze tijdens het transport tien dagen zijn bewaard bij 4°C, dan kost dat 40 graaddagen. In de vaas bij 20°C blijven er dan nog 8 dagen over.”

„De beginkwaliteit is de kwaliteit net na de oogst. Deze komt door raskeuze en teeltplan

tot stand. Als je de beginkwaliteit en de condities in de keten kent, kun je dingen voorspellen. Zoals: hoe kan ik de keten inrichten om een bepaald vaasleven te bereiken?”

„Dat is waar. Dat betreft echter de uiterlijke kwaliteit en die vertelt ons nog niets over de kwaliteit die je op het eindpunt mag verwachten. Er wordt goed gekeken naar handelsspecificaties, zoals: zitten er voldoende bloemen in een bos, zijn ze vrij van schimmels en klopt de rijpheid, et cetera? Er worden ook steekproefsgewijs vaasleventesten uitgevoerd waarvan de uitkomsten geldig worden verklaard voor producten die niet getest zijn. Dit systeem voldoet in de handel. Ik bepleit echter een systeem dat borgt dat de consumentenverwachting overtroffen wordt. Daar is nog veel te winnen.”

„Op dit moment moeten kopers afgaan op hun ervaring en vertrouwen in een product.

In de toekomst kunnen ze hun keuze onderbouwen met cijfers en feiten. Met die kennis kun je veel doen. Producten die van ver komen hebben een andere kwaliteit dan een Nederlands product. Die zijn prima te verhandelen, maar ze kunnen niet meer zo ver vervoerd worden. Dat zou je mee kunnen nemen in de kostprijs. En als je het verloop van de kwaliteit kent, kun je garanties afgeven over het vaasleven.”

„Er zijn allerlei mogelijkheden. We hebben bijvoorbeeld voor roos een inhoudsstof gevonden die verandert met de leeftijd. Deze geeft dus aan hoeveel vaasleven resteert. Op deze vinding is patent verleend. We hopen ook dergelijke stoffen bij andere bloemen te vinden. We ontwikkelen een methode die de kwaliteit op deze manier kan bepalen.”

„Het zou veel informatie opleveren als we alle beoordelingen in de keten in één database zetten. Zeker als er niet alleen wordt

Commentaar Elbert van den Berg hoofdredacteur evandenberg@hortipoint.nl

ederland wordt nog steeds gezien als het mondiale centrum van de teelt, veredeling en handel van bloemen en planten. Maar hoe lang nog? Of met andere woorden: hoe groot moet de

Geen al te grote zorgen dus, of toch? Misschien

van Economische Zaken is zeer geïnteresseerd in het antwoord op deze vragen. LEI Wageningen UR heeft er een analyse op losgelaten, maar komt niet tot een kritische grens.

primaire sector stimulerend werkt voor innovaties in de andere schakels van de keten. De ’tuinbouwregierol’ zal Nederland niet van vandaag op morgen verliezen, zeker niet voor wat

vermeerderaars en veredelaars hun hoofdvestiging

Opinie.indd 4

zal de schaalvergroting zich bovendien voortzetten weten te spelen in het internationale krachtenspel. 24 (2015)

10-06-15 16:11

Wilt u uw mening geven? Stuur een brief naar postbus 9324,

Stelling

Bonus directie FloraHolland aangegeven of het product goed of slecht is, maar ook hóe goed het is. Subjectieve waarnemingen hebben ook een waarde. Dat kunnen we combineren met de resultaten van uitbloeiproeven. Op basis van de datasets kunnen we een risico-inschatting maken. Hoe groot is bijvoorbeeld de kans op schimmel in een partij snijbloemen, gegeven het type product, de teeltomstandigheden, de verpakking, de luchtvochtigheid, de temperatuur in de keten, de tijd van het jaar? Als we al die gegevens combineren kunnen we daar interessante dingen uit halen. Waar moet je in de keten op letten? Of misschien is de uitkomst wel dat je niet zo veel maatregelen tegen schimmels hoeft te nemen. Dit soort berekeningen doen we nu met eigen datasets van uitbloeiproeven. Maar eigenlijk willen we dit doen met alle partijen die een kwaliteitsinspectie ondergaan. Zo’n grote dataset kan de sector veel leren over kwaliteit.”

Gerard Heemskerk,

deze informatie te delen? „Dat ligt soms gevoelig. Een veredelaar die een ras op de markt zet met een kort vaasleven wil die informatie alleen delen met telers die er speciale teeltplannen aan koppelen. Maar de handel wil het ook graag weten. Bij het delen van die kennis ontstaat een win-winsituatie: je kunt de bloem prima verhandelen, maar dan in Eindhoven en niet in Moskou. Het wordt een meer kwalitatieve discussie dan alleen over de prijs. Het kan echter geen eenrichtingsverkeer zijn. De handel zal ook feedback moeten geven.” <

iristeler in Hoogwoud -

Maurice van der Hoorn, orchideeënteler in Ter Aar

24 (2015)

Opinie.indd 5

10-06-15 16:11

Nieuws Lees meer op de website Op deze pagina’s vindt u een selectie uit het nieuws. Een uitgebreide versie van deze berichten maar ook ander

FlowerTrials, het evenement waarin verscheidene veredelaars van pot- en perkplanten hun assortiment en noviteiten laten zien. Met veel buitenlandse bezoekers in Nederland en veel handelaren op de been haken ook diverse veredelaars

■ Middelenpakket groeit gestaag In 2014 waren er 845 gewasbeschermingsmiddelen toegelaten in Nederland, 80 meer dan in 2010. Daarmee is het middelenpakket de afgelopen vijf jaar gestaag gegroeid, zo blijkt uit het jaarverslag van het Ctgb. De toename is volgens het college onder meer het gevolg van de zogenoemde wederzijdse erkenning. Toelatinghouders kunnen daardoor relatief eenvoudig een toelating in een andere EU-lidstaat krijgen.

het evenement. Zo ook Noordam Plants. De plantenvermeerderaar houdt een bloeiproef Hoek van Holland. Circa zeven verschillende veredelaars presenteren rassen van onder meer celosia, leeuwenbek, violieren en delphiniums. „We doen dit voor het eerst, maar kennen de impact van FlowerTrials

■

behoud wereldpositie greenports’ Zuid-Holland kan bijdragen aan het behoud van de wereldpositie van de greenports. Dat stelt de Provinciale Adviescommissie Leefomgevingskwaliteit (PAL) in haar op 10 juni bekendgemaakte advies ’Kassen uit de crisis’. De provincie moet dan wel research & development in de sector bevorderen, voor een goed vestigingsklimaat zorgen, modernisering ruimtelijk mogelijk maken en de sector faciliteren in het terugdringen van emissies en het energie-, grondstoffen- en watergebruik.

■ Greenport Aalsmeer doet mee met plannen regionaal warmtenet Greenport Aalsmeer gaat zich – samen met 24 andere organisaties uit de Metropoolregio Amsterdam – inzetten om een regionaal warmtenet van de grond te tillen. Daartoe is op 4 juni in Haarlem een samenwerkingsovereenkomst ondertekend. Greenport Aalsmeer richt zich daarbij op de ontwikkeling van een warmtenet voor de glastuinbouw.

deel uitmaakten van Combinations”, meldt accountantmanager Jan Noordam.

Inpassingsplan (PIP) voor de tuinbouw in de Bommelerwaard. De ingediende bezwaren leiden volgens de provincie Gelderland tot enige vertraging in de uitvoering van het PIP. Omdat de Crisis- en Herstelwet echter van toepassing is, moet de Raad van State binnen een half jaar uitspraak doen. In de Bommelerwaard is de afgelopen vier jaar 52 ha aan kassen en bedrijfsopstallen gesloopt en 28,5 ha glas bijgebouwd, meldde het Projectbureau Herstructurering Tuinbouw Bommelerwaard vorige week.

■ Eind juni besluit over gaswinning ■

opnieuw uitgesteld Kroatische werknemers kunnen op zijn vroegst op 1 juli 2016 zonder werkvergunning aan de slag in Nederland. Dat heeft de ministerraad vorige week besloten. Kroatië werd op 1 juli 2013 EU-lid, maar het vrije werknemersverkeer met het land is sindsdien steeds uitgesteld.

■

beroepen PIP Bommelerwaard Bij de Raad van State in Den Haag zijn 27 beroepen ingesteld tegen het Provinciale

Nieuwskort2.indd 6

Het kabinet besluit in de laatste week van juni of de gaskraan in Groningen verder dicht gaat. Dat schrijft minister Kamp (EZ) aan de Tweede Kamer. De komende weken kijkt de bewindsman nog naar diverse adviezen.

■ De gemiddelde prijs van bloemen lag in ’moederdagmaand’ mei 8,4% hoger dan in dezelfde periode vorig jaar en kwam uit op gemiddeld € 0,25. Er kwamen afgelopen maand 5,3% minder stelen voor de klok. Door het koudere weer daalde de aanvoer van pioen flink

(–31,4%). De prijs liep hierdoor op met 36% en kwam uit op € 0,62. Ook van tulp, cymbidium, hortensia en alstroemeria kwamen er minder stelen voor de klok.

■ Topman Huges is per direct opgestapt bij NS, zo meldde het spoorbedrijf op 5 juni. De voormalig algemeen directeur van FloraHolland, had niet langer het vertrouwen van de Raad van Commissarissen nadat was gebleken dat hij onjuiste en onvolledige verklaringen had afgelegd in de kwestie rond een aanbesteding in Limburg waarbij NS-dochter Qbuzz informatie van Huges kreeg doorgespeeld over concurrent Veolia.

■ Vos: ’Plantenassortiment Bloemistenklok schiet tekort’ „Het plantenassortiment op de Bloemistenklok in Naaldwijk schiet nog tekort.” Dat stelde algemeen directeur Vos van FloraHolland tijdens de algemene ledenvergadering van de veiling op 4 juni in Aalsmeer. Over het bloemenassortiment is hij tevreden. Na een lastig begin zit de prijsvorming van het plantenassortiment volgens Vos inmmiddels op het niveau van Bleiswijk. 24 (2015)

10-06-15 16:17

FOTO: GERDIEN DE NOOY

Gelezen op Twitter Kiepflower (@Kiepflower)

men en planten maken bezoekers een reis door de bloemen- en plantenwereld.

■ ’Jongeren in glastuinbouw Relatief veel jongeren in de glastuinbouw willen het bedrijf van hun ouders niet overnemen of twijfelen daarover. Dat blijkt uit onderzoek van het lectoraat Familiebedrijven van Windesheim en LEI Wageningen UR onder 220 agrarische jongeren. Van alle agrarische jongeren heeft 85% de intentie om het agrarisch familiebedrijf over te nemen, is daarmee bezig of heeft dit al gedaan. Alleen in de glastuinbouw heerst onder relatief veel jongeren nog twijfel over bedrijfsovername. Dat komt volgens de onderzoekers doordat de overname van glastuinbouwbedrijven in combinatie met de bedrijfsomvang moeilijk is te financieren.

■ Zuid-Holland ziet af van saneringssubsidie ■ Waterkwaliteit in beheersgebied De kwaliteit van het oppervlaktewater in het beheersgebied van het Hoogheemraadschap van Delfland is nog steeds benedenmaats. De sloten bevatten nog te veel stikstof, fosfaat en gewasbeschermingsmiddelen, zo blijkt uit de op 5 juni verschenen Waterkwaliteitsrapportage 2014. Het waterschap geeft aan veel vertrouwen te hebben in een aanpak op polderniveau waarbij Delfland, LTO Glaskracht en individuele tuinders intensief samenwerken. In de Dorppolder resulteerde dat het afgelopen halfjaar in een stevige afname van lozingen, terwijl daarvoor relatief eenvoudige en goedkope middelen waren toegepast.

■ Plannen voor Experience Center FloraHolland onderzoekt – samen met enkele partners, waaronder Waterdrinker – de haalbaarheid van een nieuw Experience Center bij de veilinglocatie Aalsmeer. Zo’n initiatief kan volgens hen een aanvulling zijn op het jaarlijkse bezoek dat veel toeristen aan de veiling en Keukenhof brengen. Het Experience Center gaat Floriworld heten, moet jaarlijks meer dan 350.000 bezoekers trekken en krijgt de vorm van een tulp. Via 3D-technieken en échte bloe24 (2015)

Nieuwskort2.indd 7

De provincie Zuid-Holland ziet af van de invoering van een saneringssubsidie van € 10 tot € 15 per m2 voor het opruimen van verspreid liggend glas, zoals voorgesteld door oudgedeputeerde Veldhuijzen. Dat blijkt uit het coalitieakkoord 2015–2019 ’Zuid-Holland: slimmer, schoner en sterker’ dat VVD, D66, CDA en SP onlangs hebben gepresenteerd. De coalitiepartijen erkennen dat herstructurering een belangrijke opgave is. Die willen zij echter in samenhang met andere opgaven (energie, duurzaamheid en vervoer) oppakken.

■

haalbaar in 2027’ Als er geen extra maatregelen komen, gaat Nederland de ecologische einddoelen uit de Europese Kaderrichtlijn Water niet halen in 2027. Dat stelt het Planbureau voor de Leefomgeving (PBL) op basis van een tussentijdse evaluatie van de ontwerp-stroomgebiedbeheerplannen 2016–2021. Nederland kan volgens het PBL kiezen: óf extra maatregelen nemen óf de doelen verlagen. Extra maatregelen zouden dan vooral de landen tuinbouw treffen omdat de emissie van nutriënten volgens het PBL het grootste probleem is. Verlaging van de doelen zou Nederland moet kunnen uitleggen aan Brussel.

#FHALV geeft aan: integer & transparant leiderschap voor FloraHolland. Sierteelt nam tijdig afscheid van #timohuges.

Fuerte Planta (@FuertePlanta) Na de Bloemisterij gelezen te hebben en daarin meerdere malen het woord webshop negatief te zijn tegengekomen, vragen we ons toch af of dat de toekomst is.

Amstelveen Nieuws (@_Amstelveen) Busje gestript door viaduct. Net om de hoek volgeladen met bloemisterijartikelen kwam de onfortuinlijke chauffeur van een koude kermis thuis.

Studio Alphen (@studioalphen) Vandaag heeft kwekerij Jan Spek Rozen het predicaat Hofleverancier ontvangen vanwege haar 125-jarig bestaan. #boskoop

Henk2014/15 (@HenkNieuws) #Westland #Maasdijk Vrouw steelt tig Hortensia’s bij stalletje kwekerij Overkleeft. Tja, brutaliteit en diefstal dus. :-(

Discussie op LinkedIn Omvang primaire sector nadert kritische grens In Nederland is het aantal bloemisterijbedrijven de laatste vijftien jaar fors gedaald. Volgens het CBS nam het aantal snijbloemenbedrijven met 43% af, het aantal pot- en perkplantenbedrijven met 4%. Wanneer nog meer Nederlandse productiebedrijven (de primaire sector) in dit tempo hun deuren sluiten, kan dit grote gevolgen hebben voor de overblijvende bedrijven. De schakels verderop in de keten zullen namelijk alleen blijven innoveren als er sprake is van voldoende productiebedrijven in Nederland. En die kritische grens komt akelig dichtbij. .

10-06-15 16:17

Vragen Stuur uw vragen naar Postbus 9324, 2300 PH Leiden. U kunt ook bellen, faxen of mailen: Peter van Leth, 071-56 59 688, pvanleth@hortipoint.nl

Is ’onderweg-vergoeding’ nog steeds onbelast? woordigers in dienst, die vaak klanten te bezoeken. Kunnen nog steeds onbelast vergoeden?

e verplichte invoering van de werkkostenregeling (WKR) heeft voor de nodige verwarring gezorgd onder werkgevers. In het kort: in principe is alles wat een werknemer vergoed of verstrekt krijgt belast, maar hierop zijn vervolgens een flink aantal uitzonderingen. Dit zijn de zogeheten gerichte vrijstellingen en nihilwaarderingen en deze kunt u dus onbelast vergoeden.

Ook geldt er nog een aanvullende vrijstelling van 1,2% van de totale loonsom, de zogeheten vrije ruimte. De vergoedingen en verstrekkingen die u in deze vrije ruimte onderbrengt, zijn dan eveneens onbelast. Maar als de totale waarde daarvan aan het einde van het kalenderjaar boven deze vrije ruimte

manon van Dorp, belastingadviseur Flynth adviseurs en accountants, 0174-637100, manon.vandorp@

IllustratIe: Peter moorman

uitkomt, dan moet u als werkgever over het meerdere 80% eindheffing betalen.

Ambulante werknemer Een werknemer die te maken heeft met een continu wisselende werkplek, noemen we een ambulante werknemer. Vertegenwoordigers vallen hier doorgaans onder. Maaltijdkosten en kleine consumpties (zoals koffie) zijn gericht vrijgesteld als u de ambulante werknemer hiervoor een vergoeding geeft. Dat betekent dus dat die vergoeding onbelast is en dat deze ook niet in mindering komt op uw vrije ruimte.

De Belastingdienst hanteert hiervoor normbedragen, als de werknemer de hele dag op pad is en daarmee vergelijkbaar is met een ambtenaar op dienstreis. Voor kleine uitgaven overdag is het normbedrag € 4,06. Voor een lunch is dat € 8,42. In totaal kunt u dus al snel € 12,48 per werkdag onbelast vergoeden, als de werknemer hieraan voldoet. Let er wel op dat deze bedragen jaarlijks wisselen. Om die reden zijn de normbedragen terug te vinden op de website van de Belastingdienst. Let u er tenslotte ook nog op dat voor de maaltijd bij overwerk, of een lunch met zakenrelaties weer andere regels gelden.

Kan er iets gedaan worden aan Ik heb drie man in dienst, waarvan er een al langdurig ziek is. Het is een enorme kostenpost. daan. Toch?

2415vragen.indd 8

leine ondernemers ervaren de loondoorbetaling bij ziekte als een dermate grote last dat zij huiverig zijn geworden om nog werknemers in dienst te nemen. Dit wordt al jaren aangekaart bij de overheid. Nu meldde Bouwend Nederland recentelijk dat minister Asscher van Sociale Zaken bereid is de lange loondoorbetalingsplicht voor zieke werknemers onder de loep te nemen. De bewindsman heeft de Tweede

Kamer toegezegd op korte termijn te bezien hoe hij kleine werkgevers kan ontlasten. Bouwend Nederland is blij dat het thema ’loondoorbetaling bij ziekte’ nu de volle aandacht van de minister krijgt en wacht diens voorstellen met oplossingsrichtingen met belangstelling af. Mogelijk worden die al voor 1 juli bekend. Peter van leth, pvanleth@hortipoint.nl

24 (2015)

10-06-15 12:12

Energiemarkt Het Vakblad brengt elke maand de ontwikkeling van de energieprijzen in de rubriek ’Energiemarkt’. Een deskundige analyseert de belangrijkste ontwikkelingen en een teler vertelt hoe hij met de markt omgaat.

Olieprijs Dollar per vat ruwe Brent olie 90

Ervaring

’Continu op zoek naar energiebesparing’ zodat deze heel rustig in de aquifer kan worden gepompt, met zo min mogelijk verliezen. Vorig jaar heeft Butterman de cursus Het Nieuwe Telen gevolgd. „Het zet je aan het denken. Ik heb een uitstralingssensor laten plaatsen. Daardoor durven we nu eerder het doek te sluiten. Vroeger dachten we dat we op die momenten nog zonlicht binnen haalden, maar het blijkt dat de lichtwinst niet opweegt tegen de uitstraling. En vroeger gebruikten we vaak een bovenbuis van 85°C om vocht af te voeren. Tegenwoordig is dat lager, en gebruiken we vaker het LT-ondernet.” Andere adviezen zijn lastiger in de praktijk te brengen. Bijvoorbeeld ontvochtigen onder een volledig gesloten scherm. „Als het niet te vochtig is, gaat dat prima. Maar als we net beregend hebben, lukt het onvoldoende. In dat geval trekken we nog een kier.”

60 50 40

mei 2015

Gasprijs Contractprijs voor een jaar (2016) in cent/m3

25 24 23 22 21 20 19 18

april 2015

mei 2015

Elektriciteit 54

Contractprijs voor een jaar (2016) voor piekuren in euro/MWh

Analyse niFE

52 51

OPEC voert productie op

50 49

ringen kwamen er door onderhoud in Noorwegen. Risico’s zien we wel in de tweede helft van het jaar. Oekraïne, wat een belangrijk doorvoerland is, heeft slechts een gascontract met Gazprom tot 1 juli en Groningen zal later dit jaar opnieuw op de politieke agenda komen. Wij sluiten verdere reducties in de gasproductie niet uit. De elektriciteitsprijs blijft onder druk staan. De prijs van kolen is gedaald en de impact van duurzame energie blijft toenemen. Daarnaast zijn de gasprijs en de CO2-emissierechtenprijs nagenoeg gelijk gebleven. Bovendien is de vraag naar elektriciteit in de zomer lager. Er zijn interessante ontwikkelingen in Duitsland, zoals het voorstel om een extra CO2heffing op te leggen aan de meest vervuilende energiecentrales. In de praktijk zullen dit de bruinkoolcentrales zijn. Als de Duitse politiek instemt met dit voorstel kan dit impact hebben op de elektriciteitsprijs, omdat de goedkoopste centrales duurder worden, en op de gasprijs, omdat de vraag naar elektriciteit uit gascentrales dan zou kunnen stijgen. Remco Wiegmink, senior energie-analist

48 47

BrOn: EndEx.nl

In de afgelopen maand was de olieprijs vrij vlak. Dat wil niet zeggen dat er geen nieuws was. In de VS is het aantal actieve boorputten weer afgenomen tot het niveau van 2010. De laatste weken nemen ook de voorraden in de VS af. Dat wil niet zeggen dat de lage prijzen op de oliemarkt nu meteen verleden tijd zijn. Door de gestegen prijzen kan het aantrekkelijk zijn voor partijen om terug te keren op de markt. Met name Amerikaanse producenten van schalie-olie hebben flink in de kosten gesneden. Daarnaast kan het aantrekkelijk zijn om olie te verkopen die eerder goedkoop in de voorraden is ingevoed. Bovendien wordt er een strijd om marktaandeel tussen de Arabische landen en de producenten van schalieolie. De OPEC-landen voeren hun productie steeds verder op. De vlakke olieprijs is ook terug te zien in de gasprijs voor de lange termijn; deze beweegt zich net zo stabiel. De korte termijn beweegt ook vrij vlak, maar deze wordt meer bepaald door het weer en verstoringen. Het grootste deel van de tijd zijn de temperaturen rondom de langjarige gemiddelden geweest en versto-

april 2015

46 45 44

april 2015

mei 2015

Sparkspread WKK-sparkspread voor 2015/2016 in euro/MWh, gebaseerd op de piekprijs elektra en AgroBudgetGas

22 21 20

BrOn: VAKBlAd VOOr dE BlOEmisTErij

Henri Butterman, teeltmanager bij phalaenopsiskwekerij Pikoplant in Nootdorp, is continu op zoek naar manieren om energie te besparen. Zo heeft hij onlangs sensoren in de rookgascondensor laten plaatsen, waardoor hij precies kan zien hoever de rookgassen worden teruggekoeld. „Ik wil dit zelf kunnen monitoren. Op dit moment gaan de rookgassen met 43°C de schoorsteen uit, maar dat kan misschien nog omlaag als het water eerst verder wordt teruggekoeld met onze warmtepompen.” Of dit echt energie bespaart moet Butterman nog uitrekenen. Warmtepompen kosten namelijk ook energie. Verder probeert hij de warmtepompen alleen te laten draaien als de warmte nodig is, en dan liefst in de goedkope uren. De koude wordt dan opgeslagen in een grote buffer,

BrOn: EndEx.nl/AgrOEnErgy

Henri Butterman, Pikoplant

BrOn: FuTurEs.TrAdingChArTs.COm

19 18 17 16 15 14

april 2015

mei 2015

Kijk voor de ontwikkeling van prijzen op langere termijn op de site van het Vakblad. Bekijk op de website ook iedere dag de ontwikkelingen van de OTC-stroomprijzen, de TTF- en AgroEnergy-gasprijzen, de olieprijs en de dollarkoers.

www.vakbladvoordebloemisterij.nl

Energiemarkt_nw.indd 9

10-06-15 14:52

Primaire schakel moet niet te veel waarde verliezen -

pvanleth@hortipoint.nl

uniek. Deze positie is echter niet onaantastbaar.

Bevindingen uit de sierteeltcasus Zonder nu naar de onderliggende oorzaken te kijken van de slinkende sierteeltproductie is het ministerie van Economische Zaken wel geïnteresseerd in welke invloed een afname van de primaire sector heeft op de gehele keten. Ze heeft LEI Wageningen UR opdracht gegeven dit na te gaan in onder meer de sierteeltsector (zie kader). In de analyse ’De kracht van het agrocluster’ komt naar voren dat de positie van het Nederlandse sierteeltcluster niet onaantastbaar is, maar dat heeft meer betrekking op snijbloemen en minder op potplanten. Voor potplanten

is en blijft Nederland het centrum waar het gebeurt, aldus de de LEI-analyse. Uit de LEI-casus over de sierteelt blijkt dat in de periode 2002-2014 het Nederlandse areaal sierteelt sterk is afgenomen, evenals het aantal productiebedrijven. Dit wordt door de veredelings- en de vermeerderingsbedrijven als problematisch ervaren. De nabijheid van productiebedrijven acht men van groot belang omdat de wisselwerking tussen productie- en verdelingsbedrijven tot innovatieve ideeën kan leiden. Met het verschuiven van de productie van snijbloemen naar Afrikaanse landen sinds begin jaren tachtig, hebben Nederlandse productie-, handels- en veredelingsbedrijven vestigingen in Afrika geopend. De vermeerdering van sierteeltgewassen is vanaf de ja-

Foto: Gerdien de nooy

e directe invloed van het Nederlandse glastuinbouwcomplex strekt zich uit tot in Duitsland en België. Het belang van het glastuinbouwcluster voor de nationale economie is groot en wereldwijd toonaangevend. Tot deze conclusie kwam de Commissie Nijkamp al in 2010. Evenals dat de ontwikkeling en waarde van sierteeltproductiebedrijven (de primaire schakel) niet los kan worden gezien van de internationale ontwikkelingen in de sierteelt. Het Nederlandse sierteeltcomplex maakt steeds meer een onderdeel uit van het internationale krachtenspel, zowel wat betreft afzet als productielocatie. De combinaties van disciplines en kennis op alle aspecten binnen teelt en keten maakt Nederland wel

2415primair.indd 10

24 (2015)

10-06-15 09:36

Column Achtergrond

Ecuador

De kracht van het sierteeltcluster -

De paus -

ren negentig in hoog tempo naar met name Afrika verplaatst. De veredelingsactiviteiten vinden nog wel voornamelijk in Nederland plaats; een belangrijke reden daarvoor is de beschikbaarheid van goed opgeleid personeel en vooraanstaande onderzoeksen kennisinstellingen zoals Wageningen UR. Als het Nederlandse productieareaal te ver terugzakt, kunnen ook veredelingsbedrijven besluiten om de veredeling dichter bij de productie te brengen. Waar de grens ligt, is echter moeilijk aan te geven.

Minder stimulerend De conclusie die uit de LEI-analyse is te trekken is dat de betekenis van het sierteeltcomplex als stimulerende factor voor de sierteeltbedrijven de afgelopen jaren is afgenomen en naar verwachting verder zal afnemen, onafhankelijk van het areaal primaire productie. Dit is in overeenstemming met de vaststelling van de Commissie Nijkamp, waarin gesteld wordt dat de onderlinge verbanden en interacties binnen het Nederlandse tuinbouwcluster afnemen en dat niet de productiebedrijven meer de innovatieve krachten zijn, maar de tuinbouwtechnologie, handel en logistiek. Zij lijken daarmee bepalend te worden voor de internationale positie van het tuinbouwcluster.

Andere casestudies

ogenschouw wordt genomen. Bij de zetmeelaardappelteelt en de varkenshouderij is die verwevenheid groter dan bij de sierteelt. Illustratief in dat opzicht is misschien de ontwikkeling die zich bij anjer en roos heeft voorgedaan. Bij die gewassen is het productieareaal (voor een groot deel) uit Nederland verdwenen maar de veredeling vindt nog steeds in Nederland plaats, zij het op kleinere schaal dan in het verleden. Voor de zetmeelaardappelteelt en de varkenshouderij daarentegen is de inschatting dat een sterke krimp van de primaire productie leidt tot het wegvallen van activiteiten verder in de keten.

Enige kritische omvang De nabijheid van de primaire sector kan als motor fungeren voor innovaties in de andere schakels van de keten, zoals de toelevering. Door de nabijheid van de primaire sector, kunnen product(ontwikkelingen) worden getest op primaire bedrijven. Enige kritische omvang van de primaire sector is daarbij noodzakelijk, maar deze omvang is moeilijk te kwantificeren. < -

In het kort â&#x2013;

Naast de sierteeltsector heeft het LEI ook de varkenshouderij en de zetmeelaardappelteelt onder de loep genomen. De primaire productie in alledrie de sectoren hangt onlosmakelijk samen met (delen van) de toeleverende en verwerkende industrieĂŤn. Hoe sterk de verwevenheid is, is echter mede afhankelijk van de deelsector die in 24 (2015)

2415primair.indd 11

10-06-15 09:36

’Ik houd niet van te veel -

cvanderzwet@hortipoint.nl

klanten spreek en zie ik regelmatig, maar de consument moet ik eigenlijk meer opzoeken”, zo zegt Ron Wachtmeester van Bonito Plant. Hij zit tegenover een consument en het gesprek komt tijdens het diner al snel op gang. De voorkeur van deze dame gaat uit naar witte phalaenopsis, omdat deze kleur het beste past bij haar inrichting. „Ik houd van rust en niet van allemaal kleuren in mijn huis. Ik koop de planten altijd bij het tuincentrum en dan let ik vooral op het aantal knoppen of stengels aan de plant. De prijs vind ik iets minder belangrijk.”

Na elke gang schuift iedereen een paar stoelen op en komen de mannen weer tegenover andere vrouwen te zitten waar zij het gesprek mee aan kunnen gaan. Addie Groen, Foto’s: Cindy van der Zwet

en exclusief diner tussen de orchideeën aan een tafel van 45 m lang. Het gebeurt niet elke dag. „We willen constant vernieuwend bezig zijn. Onze slogan is ’The next step in orchids’ en dat moet je dan ook proberen waar te maken”, aldus Eric Moor, directeur Sion. Aan de vooravond van de Flower Trials nodigde hij 50 orchideeënkwekers uit om te komen dineren tussen de orchideeën. Ook veredelaars, exporteurs en heel wat vrouwen schoven aan. Voor de kwekers een goede gelegenheid om de vrouwen te ondervragen en meer te weten te komen over hoe de consument aankijkt tegen de orchidee, waar zij op let en welke kleur favoriet is. „Een leuk initiatief. In de praktijk heb je het vaak druk met andere dingen. Nu komt er weer een rustige tijd aan en zou ik eigenlijk vaker op pad moeten gaan. Onze

verkoper bij Phalaenova, is deze avond ook bij de speeddate aanwezig. Phalaenova is op Rusland georiënteerd en kweekt vooral donker gekleurde orchideeën. Wit heeft bij dit bedrijf een minder groot aandeel. „De Russen vragen vooral om donkere mixen en langere takken. Dat wij veel op Rusland doen is toevallig zo ontstaan, maar we zijn ons er steeds meer op gaan richten. We leveren de planten nu ook iets rijper af”, geeft hij aan. Groen raakt in gesprek met de vrouw die tegenover hem zit. Zij geeft veel geld uit aan bloemen. Elke week wil zij een bos bloemen op tafel hebben staan om het in huis gezellig te maken. Zij koopt ook wel eens een boeket om weg te geven, maar een plant geeft zij eigenlijk nooit cadeau. „Dan moet je er toch vaak weer een pot bij kopen. Vaak zit er ook zo’n een plastic hoes om de plant. Ik vind dat een beetje simpel overkomen. Als de verpakking wat chiquer is, dan geef je het misschien eerder cadeau aan iemand”, denkt zij. Voor eigen gebruik koopt deze consument nooit phalaenopsis, maar nu ze het aanbod hier bij Sion gepresenteerd ziet staan, bedenkt ze dat ze dat gerust eens kan doen. „Het is misschien ook wel economischer als ik een paar planten koop in plaats van bloemen. Planten gaan toch langer mee. Ik zou er dan een paar bij elkaar in een strakke pot zetten. Dat vind ik ontzettend mooi”, zo wijst ze naar een arrangement.

Sion heeft haar tweehonderd soorten deze avond allemaal gepresenteerd staan. De komende dagen kunnen klanten tijdens de Flower Trials kennis maken met het assortiment. Dit jaar niet neergezet op lange tafels, maar opgedeeld per segment. „Ook hier

Sionetentje.indd 12

24 (2015)

10-06-15 09:36

Zo’n tweehonderd mensen waren aanwezig een paar stoelen doorschuiven en weer een nieuw gesprek aangaan met de consument.

willen we vernieuwend in zijn. Het presenteren op tafels is een beetje gewoontjes en daarom doen we het dit jaar anders. Mijn klanten maken steeds meer een keuze voor een segment. Dat doen wij nu ook. Door de orchideeën op deze manier te collecteren, willen we laten zien welke soorten het beste bij het bedrijf passen”, legt Moor uit. Sion introduceert drie segmenten: Fancy, Specially en Luxury. De Fancy-soorten zijn geschikt voor het supermarktkanaal en de Specially-lijn is bestemd voor de tuincentra. Bij dit schap is er meer beleving en sfeer aan de presentatie toegevoegd. Het derde segment, Luxury, is voor de betere bloemist of tuincentrum „Het is simpel gezegd een onderverdeling tussen het hoge, midden en lagere segment. Hier geven we nu alleen een andere invulling aan, omdat niemand eigenlijk wil horen dat hij voor het lage segment produceert. Toch hebben we dat segment ook keihard nodig. Iedereen is blij dat orchideeën ook in de bouwmarkten verkocht worden, maar dat moet op een andere manier gebeuren dan bij de bloemist. Het zou mooi zijn als deze benamingen voor de segmenten worden opgepakt door de sector en dat iedereen dezelfde taal gaat spreken”, hoopt Moor.

Rob Olsthoorn van OK Plant noemt het een topavond. Kijkend naar zijn bedrijf matcht het Luxury-segment het beste. OK Plant produceert voor de vakhandel en is constant bezig om de klanten te verrassen met nieuwe, bijzondere vormen, kleuren en concepten. „Wij hebben op de tuin 130 soorten staan. Ik heb vanavond veel kwekers gesproken en het is leuk om de verschillen per bedrijf te horen. We proberen als bedrijf zijnde natuurlijk ook de vraag in kaart te brengen en houden trends in de gaten. Veel informatie krijgen we terug van klanten en eindklanten en we gaan regelmatig op marktbezoek”, zo vertelt Olsthoorn.

Gevoelig voor presentatie Ook Ewoud Meeuwissen van Orchids4all vindt het een geslaagde avond. Wat hem het

meeste opvalt is dat de consument gevoelig is voor hoe iets gepresenteerd wordt. „Als iets mooi erbij staat, heeft de consument veel meer interesse. Ik heb al meerdere keren gehoord dat hoe de planten vanavond hier zijn neergezet, ze echt alles wel mooi vinden”, zegt hij. Een vrouwelijke consument verderop aan de tafel valt hem bij en zegt onder de indruk te zijn van wat er allemaal op de markt is. „In de winkel zie je maar een aantal kleuren staan en dat is natuurlijk ook helemaal prima. Als consument zie je toch niet het verschil tussen al die verschillende rozetinten. Als ik een plant koop, kijk ik naar de kleur en de grote van de bloem. Die phalaenopsis met die hele kleine bloemetjes vind ik niks. Die vind ik zo druk. Net zoals al die vlekken op de bloemblaadjes. Nee, ik houd van strak en rustig”, geeft ze aan. Om elf uur zit het diner erop. Moor hoopt veel kwekers de komende dagen weer terug te zien tijdens de FlowerTrials. En dan het liefst met hun klanten en eindklanten. „Nu is het een eenheidsworst in de winkels en gaat het te vaak om de prijs. Daar moeten we vanaf. Dat is voor consumenten niet het belangrijkste. We moeten met elkaar ervoor zorgen dat er een mooi, passend aanbod in het schap staat”, vindt Moor. <

Gunfactor Wat Moor betreft is het een geslaagde avond. Hij heeft zijn klanten vier uur lang in huis en onder het 11-gangen-diner wordt er volop met elkaar gespart. Voor Moor zijn de Flower Trials de belangrijkste week in het jaar en hij is blij dat er zoveel mensen gekomen zijn. „Kwekers kunnen overal orchideeën vandaan halen en eigenlijk is overal de kwaliteit goed. Door dit soort avonden te organiseren, hoop je dat de gunfactor weer een beetje hoger wordt”, zegt Moor. 24 (2015)

Sionetentje.indd 13

Sion heeft haar assortiment opgedeeld in drie segmenten: Fancy, Specially en Luxury. Hier het hoogwaardige Luxury-segment in beeld.

10-06-15 09:36

FloraHolland pareert kritiek bonus op alv:

’Zo doen we het al tien jaar’ FloraHolland verwachtte op de algemene ledenvergadering een storm van kritiek over de bonussen voor de directie. Hevige commotie bleef echter uit. Wel dienden zich nieuwe kritiekpunten aan over de jaarrekening van

Arie-Frans Middelburg afmiddelburg@hortipoint.nl

ooraf hadden ze er een hard hoofd in bij FloraHolland. Tijdens de alv van de veiling op donderdag 4 juni zou het eens rumoerig kunnen worden. Er was in de week naar aanloop van de alv namelijk reuring in de pers, op de sociale media en op de Community van FloraHolland over de bonussen van € 174.000 voor algemeen directeur Lucas Vos en financieel directeur Rens Buchwaldt. De Raad van Commissarissen (RvC) had ook mails over dit onderwerp ontvangen van leden, die het ongepast vonden. RvC-voorzitter Bernard Oosterom begon

de vergadering daarom met het onderwerp variabele beloning. Met succes bleek. Aan het einde van de vergadering stemden 93,15% van de stemmen van de slechts 224 stemmende leden in met de jaarrekening van 2014 en werden zowel directie (88%) als RvC (74,2%) decharge verleend. Oosterom maaide in zijn inleiding wat gras weg voor de voeten van critici. Hij somde de belangrijkste bezwaren van leden op. Teneur op de Community was dat telers zich afvroegen of de RvC en directie ongevoelig zijn voor de maatschappelijke discussie over bonussen, vertelde hij. Telers

gaven daarnaast op dit medium van FloraHolland aan dat ze ervaren dat het niet goed gaat in de sector en met hun bedrijven en vragen zich af waarom de directie dan een bonus krijgt. Ze wezen er bovendien op dat ze in 2014 er mee ingestemd hadden dat de veiling een deel van hun liquiditeitsbijdrage mocht inhouden. Er was ook nog een rechtszaak met de handel over tarieven en werknemers staakten de dagen voor Valentijn in 2014. Verder zijn er vorig jaar 200 fte’s bij de veiling verdwenen. „Om al deze redenen vroegen leden zich af of een variabele beloning dan gepast is”, aldus Oosterom.

Niet zien aankomen

Achtergrond

-€ 39 miljoen aan renteswaps Om het renterisico dat de veiling loopt met

gevolg van de historisch lage rente op dat -

FloraHolland-ALV.indd 14

Oosterom zei de commotie desondanks niet te hebben zien aankomen, omdat FloraHolland al tien jaar de directeuren een vast bedrag geeft en een variabel deel. „Bovendien is er afgelopen jaar € 600.000 minder uitgegeven aan beloning voor besturing van de veiling dan voorgaande jaren.” Oorzaak hiervan is dat zowel directie als RvC uit minder leden bestaat dan voorheen directie, besuur en RvC bij elkaar. Tijdens de alv legde een aantal leden zich niet neer bij de uitleg van Oosterom. „Alles wat er afgelopen jaar is bereikt door de veiling is niet expliciet door de huidige directie bewerkstelligd. Er zijn heel veel mensen die hard werken bij de veiling. Ik kan die grote verschillen niet begrijpen”, zei zomerbloementeler Lex van der Zwet uit Roelofarendsveen. Hij vroeg zich ook af wat er in de hoofden van de directeuren omging om een bonus te accepteren. „Ik kan er niet bij.” Een ander lid vroeg zich af of de voorzitter van de RvC overwoog af te treden. De voorzitter van de RvC van ABN, Peter Wakki, had dat immers ook gedaan na kri24 (2015)

10-06-15 09:36

Foto: FloraHolland

RvC-voorzitter Bernard Oosterom (voorgrond): „Ik aftreden? Nee. Het beloningsbeleid is in 2014 niet anders geweest dan de tien jaar ervoor.”

tiek op het beloningsbeleid bij de bank. Vanuit de zaal kwam ook de vraag om meer openheid over de beloning van de directie. Wellicht ligt daar een van de oorzaken van de ontevreden over de € 174.000, werd duidelijk. Niet eerder was in de jaarrekening te lezen welke variabele beloning de directie werd toebedeeld. „Blijkbaar is het beloningsbeleid tien jaar lang niet duidelijk uitgedragen anders was er al eerder protest geweest”, zei een lid.

Aftreden Oosterom? Oosterom honoreerde de vraag om meer openheid over het beloningsbeleid bij de veiling. „Maar aftreden? Nee. We hebben in 2014 niets anders gedaan dan in de tien jaren ervoor.” Het beloningsbeleid van FloraHolland leidde ook in de alv-commissie tot ontevredenheid, zo bleek. Frans van der Knaap verliet onder meer hierom de commissie. Hij wees de aanwezigen erop dat het beloningsbeleid momenteel wel afwijkt van de afgelopen jaren. De renumeratie- en selectiecommissie heeft voorgesteld om naast de korte termijn variabele beloning een lange termijn variabele beloning voor de directie in te stellen en hiermee hebben de alv-commissie en RvC ingestemd. Het is begin 2015 ingegaan, 24 (2015)

FloraHolland-ALV.indd 15

staat ook in het jaarverslag te lezen. Volgens Oosterom, die ontkende dat de lange termijn variabele beloning al een feit is, komt die lange termijn variabele beloning er mogelijk, omdat er de afgelopen jaren bij de veiling onder het gemiddelde is betaald. Dit zou blijken uit een markvergelijking die de veiling heeft laten uitvoeren. Oosterom: „Ik durf te zeggen dat wij goed belonen, maar aan de andere kant behoudend zijn.” Algemeen directeur Lucas Vos gaf tenslotte aan dat hij geschrokken was van de ophef over de variabele beloning voor de directie. „Ik begrijp de gevoelens, maar puntje bij paaltje staan we voor enorme uitdagingen en jullie willen ook niet dat de directie na een zuchtje tegenwind wat anders gaat doen.” Vos beaamde dat niet alleen hij en Buchwaldt verantwoordelijk zijn voor het beleid van FloraHolland en dat ook andere medewerkers een variabele beloning krijgen.

Palettino-fust Op de alv kwam tevens naar buiten dat FloraHolland in 2014 € 2,2 miljoen afschreef op het Palettino-fust dat ze twee jaar terug voor meer dan € 4 miljoen kocht van exporteur Frans Timmermans. Financieel directeur Buchwaldt gaf aan dat het meermalig

plantenfust, omgedoopt tot Floratino-fust, niet brengt wat er van verwacht werd. Een aantal leden gaf aan dat zo’n verlies een grote blunder is. „Het gaat om veel geld. Ik vind het een dermate blunder, dit moet niet kunnen”, zei een van hen. „En dan worden hemel en aarde bewogen over € 174.000 en dit wordt even afgetikt. Wilden jullie Frans Timmermans zo graag binnen de veiling hebben?” Naast het Palettino-fust werd er in 2014 € 3 miljoen afgeschreven op de gronden van FloraHolland in Naaldwijk, gaf Buchwaldt verder aan. Eerder werd er al € 10 miljoen op afgeschreven. Die afboeking vond toen plaats omdat de veiling niet verwachtte dat bloemen- en plantenhandelaren zich daar zouden vestigen. Daardoor kwam eenderde als bedrijventerrein in de boeken. Nu blijkt na metingen dat meer dan eenderde van de gronden bedrijventerrein wordt waardoor nogmaals € 3 miljoen is afgeschreven. Voor een groter negatief bedrag op de balans van FloraHolland zorgt de marktwaarde van de renteswaps die de veiling in het verleden heeft aangeschaft: -€ 39 miljoen. Potplantenteler Paul Barendse wees Buchwaldt daar op tijdens de rondvraag. Deze reageerde met een beknopte uitleg. Een uitgebreidere reactie gaf FloraHolland desgevraagd achteraf: zie kader. <

10-06-15 09:36

Plantion zet dit jaar in op klok, digitalisering en promotie foto: Plantion

In tegenstelling tot Florade bemiddelingsomzet. Tot en met mei werd er voor de klok 5% geplust. Deze juni op de algemene ledenvergadering gepresenteerd.

Cindy van der Zwet cvanderzwet@hortipoint.nl

irecteur Peter Bakker stelde tijdens de algemene ledenvergadering dat Plantion de bloemistenklok van Nederland is. Er kopen 650 bloemisten in voor de klok. „Meer dan de helft van de zelfstandig inkopende bloemisten koopt hier in Ede in en daarmee is Plantion de bloemistenklok van Nederland”, zo opende hij de avond. Plantion kiest nadrukkelijk voor de bloemist als klant en legt de focus op de klok. Volgens Bakker is het van belang om voor de klok een breed en onderscheidend assortiment aan te bieden. In 2014 pluste de klokomzet met 4% en ook dit jaar laat de omzet een groei zien. Tot en met mei werd er 5% meer omzet voor de klok gerealiseerd. Plantion wil de klok verder versterken. Zo is er een ’premium blok’ geïntroduceerd om aandacht te vragen voor nieuwe en bijzondere producten.

Tot en met mei blijft de bemiddelingsomzet 0,6% achter. Lid Theo-Jan Ewijk deelde tijdens de ledenvergadering zijn zorg hierover. „Ik hoor weinig over extra inspanningen die worden gedaan om deze omzet weer te doen laten stijgen. Gezien de resultaten van de laatste twee jaar is dit wel nodig.” Volgens Bakker is de opmerking terecht en heeft het de aandacht van directie en bestuur. Het resultaat van Plantion kwam in 2014 uit op een bedrag van € 32.000. „Ondanks dat we vorig jaar een winstwaarschuwing hadden gegeven, omdat er een huurder van het groothandelscentrum failliet was gegaan, hebben we toch een positief resultaat weten neer te zetten. Daar zijn we blij om.” Plantion heeft een omzetgroei van 2 à 3% geprognosticeerd voor 2015. Gezien de omzetontwikkeling van de laatste weken verwacht de veiling hier zeker op uit te komen.

Nieuwe klanten aantrekken

20 euro bloemen kado

De cijfers van de bemiddeling laten een ander beeld zien. In 2014 daalde de omzet met 3%. Het faillissement van Max Bahr is van negatieve invloed geweest op de cijfers. „Een klant kwijtraken is zo gebeurd, maar nieuwe klanten aantrekken kost tijd. We hebben een deel van het omzetverlies op kunnen vullen met een aantal nieuwe, kleinere klanten”, vertelde Bakker.

Plantion presenteerde tijdens de vergadering de plannen voor 2015. Zo maakt de veiling dit jaar een start met een virtuele marktplaats. Dit nieuwe inkoopkanaal mag niet gaan concurreren met de klok of het bemiddelingsbureau. „Plantion houdt de regie. Het moet een instrument ernaast worden. Op dit moment weet je niet precies hoe het zich zal ontwikkelen, maar we willen klaar

zijn voor de toekomst”, zo stelde Bakker. De consumentencampagne ’Kleurrijke Verhalen’ wordt dit jaar ook voortgezet. Plantion wil het effect van de promotie beter in kaart krijgen. „Natuurlijk kun je kijken hoe vaak de consument de site bezoekt en hoeveel mensen je bereikt via de media. Na de eerste campagne waren dat er bijvoorbeeld acht miljoen. Dat is positief, maar daarmee weet je niet wat het effect op de bloemenverkoop is”, geeft Bakker aan. Dit najaar wil Plantion een grootschalige actie organiseren om de consument naar de winkel te halen. Het plan is om consumenten uit te nodigen om een boeket van € 25 te kopen en dat zij daarbij een bos met bijzondere bloemen ter waarde van € 20 cadeau krijgen. „Hiermee trek je nieuwe klanten aan. Daarnaast laat je ze ook weer andere bloemen zien en hiermee proberen we consumenten te triggeren”, aldus Bakker. Een ander project waar Plantion mee bezig is, is de uitwisseling met buitenlandse markten te intensiveren. De stroom van aanvoer uit Israël, Frankrijk, Italië en Spanje loopt volgens Bakker goed. Het assortiment voor de klok is sterker geworden. Hij roept leden op om ook te gaan afzetten in deze markten. ,,Nu gaan de vrachtwagens leeg terug en dat is zonde. Deze willen we gaan vullen. We zijn dit in de steigers aan het zetten en leden die hier interesse in hebben, kunnen contact met ons opnemen.” <

PlantionALV.indd 16

10-06-15 09:36

M Vanwege het tuinplantenseizoen worden ook de klokprijzen van deze producten weergegeven. Omdat er ruimte is voor maar drie grafieken, worden de bloeiende en groene planten in één grafiek verwerkt. Week 25 is de laatste week van de tuinplantengrafiek.

Groene + bloeiende planten

Snijbloemen 2014

2015

150

Middenprijs in centen

30 25 20 15 10

2013

2014

2015

100

140

130

Middenprijs in centen

2013

Tuinplanten

120 110 100 90

13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 week

Een daling van de middenprijs met 3 cent tot 23 cent. Dat is hetzelfde als in 2013 en 2 meer dan vorig jaar in week 23.

2013

2014

2015

70 60 50 40 30

13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 week

De middenprijs van de groene planten daalt 3 cent tot 107 cent. Bij de bloeiers zakt deze 13 cent tot 121 cent.

12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 week

In week 23 gaat er 4 cent van de middenprijs af tot 70 cent. Dat is ruim boven de voorgaande twee jaren.

Theo de Vries:

’Pioenen, pioenen en nog eens pioenen’ Bedrijf: GreenZone Veiling: Veiling Rhein-Maas Week: 23

Maandag

Woensdag

„1.400 karren snijbloemen en 231 karren en 8.000 cc’s planten. Pioenen, pioenen en nog eens pioenen. We zittten volop in deze prachtige bloemen nu. Het is nog een van de weinige echt seizoensgebonden snijbloemen. Alle soorten en kleuren passeren de revue: de bekende Sarah Bernhardt en Duchesse de Nemours als ook Karl Rosenfield tot aan Bartzella en Moonrise enzovoort. Zo net na de Franse Moederdag zijn de bloemen nog flink aan de prijs. Heel langzaam komen de Freilandrosen wat los en hebben we weer een mooi seizoensgebonden artikel voor de komende tijd erbij. Verder nog helianthus, gladiolen en veel zomerbloemen van a tot z die hun intrede doen in het huidige assortiment.”

„Het totaalaanbod is snijbloemen 1.374 karren en 219 karren en 5.502 cc’s planten. Zelfde verhaal als maandag en dinsdag: we zitten te wachten op het omslagpunt in de markt. We houden het vlak en bekijken het dag voor dag. Lang weekeind voor de deur, geen gekke dingen.”

Dinsdag „Vandaag 1.094 karren snijbloemen, 176 karren en 6.660 cc’s planten. Het blijft behoorlijk strak aan de prijs; er wordt leuk verkocht en daar zijn we allemaal blij mee. De productie van Freilandrosen is nog matig en de soorten zijn schaars te noemen met de daarbij behorende fikse prijzen. Als de weersvoorspellingen uitkomen en de nachttemperaturen omhoog gaan, dan komen er volgende week flink wat meer van deze rozen de handel in. Dat is altijd een prachtig moment: de zomer komt eraan.” 24 (2015)

Markt-1-prijsbeelden-nw.indd 17

Donderdag „In verband met Sacramentsdag is de veiling vandaag gesloten.”

Vrijdag „Er staan ongeveer 750 karren snijbloemen, 140 karren planten en 3.800 cc’s. In verband met een lang weekeind in Duitsland is deze dag een overbruggingsdag en hebben we geen klokinkopen gedaan. Mede door de extreme temperatuur en weinig animo richten we ons alleen op de snijgroenverkoop en wat planten. Verder oriënteren we ons alvast op het najaar met sierfruit, eikenblad, panicum, physalis. Het is er sneller dan je denkt. Eerst zomervakanties met de schoolafsluitingen, gala-evenementen en examenfeestjes waar men met bloemen en planten mooi op kan inspelen.”

10-06-15 09:36

In de grafieken wordt de procentuele verandering (= index) weergegeven van de prijs en de totale aanvoer ten opzichte van vorig jaar.

Snijbloemen Ontwikkelingen afgelopen zes weken t.o.v. een jaar eerder 175

in procenten

150 125 100 75 50

23 week

Prijs index

Aanvoer index

Prijs hoger bij lichte daling aanvoer De gemiddelde snijbloemenprijs kwam in week 23, de week na Franse Moederdag, uit op 21 cent. In vergelijking met vorig jaar steeg de prijs met 1 cent bij een daling in stuks van 3%. De weekomzet steeg in vergelijking met 2014 met 2%. Cumulatief ligt de snijbloemenomzet na 23 weken 3,1% hoger. De prijzen van de top 2, namelijk roos grootbloemig en chrysant tros, waren redelijk stabiel bij een aanvoer die vergelijkbaar was met 2014. Ook stabiel was de prijs bij gerbera mini met

het verschil dat de aanvoer 18% hoger was dan vorig jaar. Freesia enkelbloemig deed het een stuk beter dan vorig jaar. Bij 4% meer verkochte stuks steeg de prijs met 14%. Positieve uitschieter in week 23 was Matthiola incana waarvan de prijs bijna verdubbelde bij 19% minder verkochte stuks. Van enkele producten in de top 20 was de middenprijs lager dan in 2014. Dit was het geval bij gerbera grootbloemig waarvan de prijs met 6% daalde bij 8% minder verkochte stuks.

Kamerplanten Ontwikkelingen afgelopen zes weken t.o.v. een jaar eerder 150

in procenten

125 100 75 50 25

Aanvoer index

23 week

Prijs index

Lichte omzetdaling kamerplanten De gemiddelde kamerplantenprijs steeg van € 1,67 in 2014 naar € 1,69. Ondanks de stijging daalde de omzet met 1,5% in week 23 doordat er 2,2% minder stuks werden aangevoerd. Phalaenopsis bleef met een daling van 2,5% iets achter in prijs bij een 2% aanvoerstijging. Op nummer 2 en 3 staan respectievelijk potroos en kalanchoë. Bij potroos is het aantal verkochte stuks en prijs vergelijkbaar met vorig jaar. Ook bij kalanchoë stabiliteit in stuks, maar door minder vraag vergele-

ken met 2014 daalde de prijs met 10%. In de top 15 kamerplanten realiseert hortensia de grootste omzetstijging (+24%). Bij een gelijkblijvend kamerhortensia aanbod steeg de prijs met 25%. Net als bij hortensia nam ook de prijs van campanula fors toe met 28%. Wel had de stuksdaling van 20% veel invloed op de campanulaprijs. De woonplant van de maand juni is spathiphyllum. Door 12% meer verkochte stuks groeide de spathiphyllumomzet

Tuinplanten Ontwikkelingen afgelopen zes weken t.o.v. een jaar eerder 200

in procenten

150

100

18 Aanvoer index

Markt-2-Veilingbijdragen-nw.indd 18

21 Prijs index

23 week

Prijs fors hoger, aanvoer lager De tuinplanten boekten vergeleken met snijbloemen en kamerplanten in week 23 het beste resultaat. De omzet lag 3,4% hoger dan vorig jaar en was te danken aan een betere, gemiddelde prijs die met 9% was gestegen. Het aantal verkochte stuks daalde met 5,4%. Cumulatief blijft de omzet met een daling van 4,9% nog wel ver achter op vorig jaar. Belangrijkste tuinplant in week 23 is de tuinhortensia. Door minder aanbod (-15%) en meer vraag steeg de prijs met 28%. Op nummer 2 staat lavandula waarvan ook de

prijs fors steeg met 21% bij 9% minder aanvoer. De prijs van de groenteplanten was exact gelijk met vorig jaar en bij een aanvoer stijging van 46% is dit zeker niet slecht. Van pelargonium werd 32% minder stuks aangevoerd. Dit resulteerde in een prijsstijging van 51%. Uitschieter in omzet was dianthus. De dianthusprijs beleef gelijk, maar wel bij een verdubbeling in stuks.

24 (2015)

10-06-15 09:37

Frankrijk

Over de toonbank Hyères

Vincent Richez:

’Crisis nog volop voelbaar in Frankrijk’ komen en dat zorgt voor klandizie, ook onder toeristen die hier een vakantiehuis hebben. Die nemen dan wat mediterrane of exotische planten mee voor in de tuin.”

„Ik zelf niet, ik ben bedrijfsleider van het tuincentrum, maar we hebben in totaal bijna 2 ha grond en daar kweken we inderdaad tuinplanten. Lantana, casania, dimorphoteca, petunia en nog vele andere soorten bloeiende planten. We kopen ook jonge, exotische planten zoals palmen, die we ompotten en verder opkweken voor de verkoop.”

„Moederdag is samen met 1 mei en Pasen de belangrijkste verkoopdag van het jaar. Moederdag liep dit jaar aardig, maar niet zo goed als we hadden gehoopt. De crisis is nog volop voelbaar hier in Frankrijk, maar toch zijn de huizen nog steeds relatief duur. Àls mensen al een huis kunnen kopen, blijft er na de aankoop, de verbouwing en de inrichting weinig meer over voor de tuin en het bijbehorende watergeefsysteem. Dat laatste is hard nodig; vergeet niet dat planten in ons klimaat erg veel water nodig hebben.”

En de planten die niet van het eigen bedrijf komen?

Wat doet u om toch te blijven verkopen?

„Als het gaat om mediterrane planten die we zelf niet kweken, dan halen we die bij collega’s of bij groothandelaren op de veiling SICA hier in Hyères. Die planten komen veelal uit Frankrijk of uit Italië. Ook wel uit Spanje, bijvoorbeeld citrusplanten en hibiscus. En uit Nederland niet te vergeten, en dan vooral waar het gaat om perkplanten. Wat ik vind van de Nederlandse planten? Ze zijn erg mooi en regelmatig, maar het zijn wel echte kasplantjes, ze hebben soms wat moeite met op gang komen.”

„We zoeken voortdurend naar kwalitatief goede producten voor een zo laag mogelijke prijs. Gelukkig hebben we de eigen productie, dat maakt het gemakkelijker. Verder proberen we regelmatig met iets nieuws te komen, daar springt een deel van onze klanten wel op in. Niet allemaal, want vooral de oudere mensen houden het ’t liefst een beetje bij hetzelfde. Verder proberen we goed te luisteren naar de klanten, het relationele gedeelte telt zeker ook mee!”

FOTO: BERNADETTE HOEFSLOOT

U kweekt uw planten zelf?

Naam: Pepiniere de l´Almanarre Locatie: Hyères Sortiment: bijna 100% tuinplanten Specialiteit: mediterrane planten Aantal medewerkers: twee eigenaren, twee werknemers en een seizoenskracht

U zit hier vlakbij het strand, is dat een voordeel? „Ja, onze planten bevriezen niet want we hebben een zeeklimaat. Het kwik daalt zelden onder het vriespunt. Verder rijden er veel mensen langs onze kwekerij als ze van het strand

Standpunt

’Telers in Afrika maken veel positief mogelijk’

Huub van der Burg, Algemeen directeur Herburg Roses

Mee eens, oneens of denkt u er heel anders over? Reageer dan bij de marktredactie: A.F. Middelburg, 06-23631549 of mail afmiddelburg@hortipoint.nl

24 (2015)

Markt-3-Toonbank-nw.indd 19

Vorige week was het Moederdag, leverde dat extra klandizie op?

ok dit jaar gebruikte de organisatie Hivos feestdagen als Moederdag om te melden dat de situatie voor de medewerkers op bloemenbedrijven in Afrika niet in orde is. Ten onrechte, vinden wij. Sterker, meerdere bedrijven in dat land zorgen uitzonderlijk goed voor hun personeel. Ons bedrijf, Herburg Roses, heeft in week 22 voor haar medewerkers en hun families in Ethiopië een winkel geopend. Dit kon dankzij het Fairtrade-certificaat dat we met onze productielocatie van 40 ha in Ziway Ethiopë in juni 2014 behaalden. Via Fairtrade kan de consument genieten van eerlijke producten en ontvangen de medewerkers op het bedrijf in Afrika een eerlijk loon. Maar

Fairtrade is meer! Zo gelden er strenge milieu-eisen en moeten mensenrechten actief nageleefd worden. Sinds 2006 maken wij deel uit van het Sher project Ethiopië dat naast grote kassencomplexen een ziekenhuis, school en verschillende sportfaciliteiten heeft voor de lokale bevolking. Deze faciliteiten voor de medewerkers op de farm hielpen bij het behalen van het Fairtrade-certificaat. Tevens konden we snel starten met vervolgstappen, die mogelijk zijn door de extra premie die de medewerkers ontvangen uit de verkoop van rozen in Europa. Een commissie bepaalt hoe die premie besteed wordt. Wij stelden voor om een winkel te openen, waar

producten als maismeel, olie en suiker het hele jaar voldoende te koop zijn tegen een eerlijke prijs. Net als in Nederland is de eerste levensbehoefte in Afrika voldoende en gezond voedsel. In Afrika zijn de boeren erg afhankelijk van het weer voor de meeste producten, zodat de hoeveelheden en prijzen sterk wisselen per seizoen. Door de winkel kunnen de medewerkers en hun familie nu altijd voldoende en gezond eten. Er is tevens begonnen met de aanleg van een wetland dat onder andere meststoffen filtert, zodat water uit de kassen hergebruikt kan worden. Kortom, telers maken via Fairtrade in Afrika veel positieve ontwikkelingen mogelijk.

10-06-15 09:37

Foto: De GrAAF VAn Der ZAnDe

Enkele freesia vooral in trek in retailsegment -

„Het is een dankbare bloem die op de vaas openkomt en daarmee de consument een extra beleving geeft”, positioneert inkoper Marcel van Zanten freesia in het retailsegment waaraan Van Dijk Flora levert. Jan van Delft van Finlay Flowers constateert in de Engelse retailmarkt een toenemende interesse. „We besteden er extra aandacht aan. Jaren geleden deden we heel veel freesia’s op Engeland, het is teruggezakt en wordt nu weer beter.” Willem Guijt, inkoper bij Kurt Schrama classificeert de markt voor enkele freesia’s als stabiel. „We verkopen vooral ’ton-sur-ton’. Maar vroeger deden we meer. De freesia’s in dat concept kunnen we zo doorsturen.”

„Eigenlijk nooit klachten, maar we doen er niet veel in”, schetst inkoper Benny van der Plas van

Over de resultaten met ’ton-surton’ is teler Ton Vreugdenhil in Maasdijk tevreden. Freesia’s worden daarin aangeboden in hoezen die bij de bloemkleur passen, gebost op 10 en inclusief een takje groen. Ook Akerboom Freesia in Roelofarendsveen en Van den Bos in Honselersdijk voeren al jaren conceptmatig aan. Met daarnaast telersvereniging Unicum als grote aanbieder is de freesiacluster steviger georganiseerd dan andere gewasgroepen. „Maar wij zochten juist onderscheid, vandaar dat we zo goed als 95% mengen in Mixed Emotions”, licht Theun van den Bos toe. „De afzet van freesia’s is nog sterk klokgerelateerd, be-

Holland Indoor Plant de positie van lupine in de markt voor zomerbloemen. Willem Guijt van

middeling houden we beperkt.” Inkopers stellen dat concepten in combinatie met de rol van Unicum de markt stabiliteit hebben gegeven. „Wij doen het merendeel via Unicum, maar willen ook meer directe contacten met kweker”, licht Van Delft toe.

Tot en met mei kromp de aanvoer van enkele freesia’s bij FloraHolland, klok en bemiddeling samen, in vergelijking met vorig jaar met 8% tot 106 miljoen stelen. Daarvoor werd gemiddeld 18 cent per steel betaald, 1 cent meer dan vorig jaar en hetzelfde als in 2013. Vooral de klokprijzen trokken het gemiddelde omhoog en de prijs bleef ook na de Franse

Kurt Schrama vindt lupine in het assortiment: „Een hartstikke gaaf bloemetje. Maar wij en onze klanten moeten er snel mee werken, want de houdbaarheid is beperkt.” Zijn collega Armand Alderden bij Verbeek & Bol is er kort over: „We voeren het in ons pakket als het er is, maar vanwege de houdbaarheid is de vraag heel beperkt.”

Foto: De GrAAF VAn Der ZAnDe

Op jaarbasis schommelde de seizoenaanvoer uit Nederland de afgelopen drie jaar rond 235.000 stelen en daarbij is er een heel klein importaanbod. Door het koude voorjaar kwam het Nederlandse aanbod dit jaar later op gang en deze week veilde de grootste aanvoerder op Aalsmeer de laatste. „Het is een goed sei-

Markt-4-Snijbloemanalyses-nw.indd 20

Moederdag eind mei op niveau. De lagere productie wordt gedeeltelijk toegeschreven aan het koele voorjaar. Dat was ook bevordelijk voor de prijsvorming, want zodra de temperaturen oplopen slinkt de vraag in de handel omdat freesia’s dan sneller afrijpen. „En de totale markt was schraal”, weet Vreugdenhil. „Tulpen hebben het dit voorjaar ook erg goed gedaan”, vergelijkt Tom van der Houwen van T. & J. van der Houwen in Hoek van Holland. Telers verwachten dat de aanvoerachterstand gedeeltelijk wordt ingelopen. Voor de afnemers van Unicum is volgens manager Richard van der Hout het onderscheid tussen enkele en dubbele freesia’s niet meer relevant. ■

zoen geweest”, concludeert de uit Abbenes afkomstige teler, maar die conclusie is nog te vroeg voor zijn plaatsgenoot Jan van Tol. Hij startte de aanvoer vorige week. „Niet alleen door het koude voorjaar, maar ook doordat het gewas afgelopen herfst onvoldoende volgroeid de winter inging, hebben we een later aanbod.” Verreweg de meeste lupine wordt gemengd aangevoerd, af en toe biedt een teler op kleur aan. Veredeld in lupine voor de snijbloementeelt wordt er niet. Daarvoor is de gewasgroep te klein en het perspectief op een betere houdbaarheid en grotere markt te klein. In de plantenveredeling wordt wel gekeken naar voor de snijteelt geschikte cultivars, maar dat heeft nog niets opgeleverd. ■ 24 (2015)

10-06-15 09:37

Foto: De GraaF Van Der ZanDe

„Voor ons is de markt erg veranderd. Russische afnemers bijvoorbeeld willen lange en zware freesia en die vraag vullen we in met rassen als Versailles. Van kwekers, waarop blind kan worden gekocht, want dat is met de toename van kopen op afstand wel een voorwaarde”, omschrijft inkoper Willem Guijt van Kurt Schrama. „Daarom is het ook nog steeds nodig om de aanvoer ter plekke voor het veilen te controleren. Codes kloppen soms niet, vooral als het om rijpheid gaat. En de foto’s die kwekers meesturen moeten goed zijn, want die zijn maatgevend.” Inkoper Benny van der Plas van Holland Indoor Plant vult aan dat de kwaliteit in het aanvoersegment van de dubbele freesia’s per kweker behoorlijk verschilt. „Maar voor elk afzetsegment is er voldoende voorhanden.” Rick Molema van cash-and-carry Dobbe Flowers geeft aan dubbe-

le freesia’s voor de Nederlandse markt de voorkeur boven de enkele. „Maar de afzet is minimaal.”

Aandelen Tot en met mei kromp de aanvoer van dubbelbloemige freesia met slechts 3% veel minder dan de daling bij de enkele en dat lijkt een trend te bevestigen: het aandeel van de dubbele neemt toe. Vorig jaar steeg dit na twee jaren stabilisatie op 24% tot 26%, in stuks 83 miljoen. Tot en met mei dit jaar lag de aanvoer met 45,4 miljoen stelen bij FloraHolland, klok en directe handel opgeteld, op 30%. Hoewel de retail vanwege de lagere prijs de voorkeur heeft voor enkele freesia’s, is de markt voor dubbele ook goed. Gemiddeld werd bij FloraHolland 20 cent per steel betaald, 1 cent meer dan vorig jaar. Daarmee ligt het prijsverschil voor de derde achtereenvolgende keer op 2 cent positief ten gunste van de dubbele.

200.000

160.000

120.000

80.000

40.000

’00 ’01 ’02 ’03 ’04 ’05 ’06 ’07 ’08 ’09 ’10 ’11 ’12 ’13 ’14

’13 ’14 ’15 t/m mei

Verkochte aantallen x duizend

Het aandeel dubbele freesia's neemt weer toe doordat nieumethodes. Ze leveren bovendien een kwaliteitsimpuls.

Gemiddelde prijs in centen

Dubbele freesia wint weer terrein

Aanvoer en gemiddelde prijs van dubbele freesia op de Nederlandse bloemenveilingen vanaf 2000 (bron: VBN/FloraHolland).

Vanaf 2003 kromp het aandeel van de dubbele van 30% tot 23% in 2011 en toen kwam de omslag naar de huidige stijging. Een handicap was altijd de lagere productie van de dubbele, die ternauwernood werd gecompenseerd door hogere prijzen. Maar met de dubbele gele Soleil, de witte Volante en de redelijk nieuwe witte Belleville kan mede dankzij nieuwe teelttechnieken een hoge productie worden gehaald. Een belofte in het dubbele segment is de nieuwe dubbele rode Expression, waarvan dit jaar meer op de markt komt.

Marktsignaal „Buiten was het 31°C, in de kas 29°C”, stelde teler Tom van der Houwen van T & C van der Houwen vorige week op de eerste tropische dag van dit jaar vast. „Een goed marktsignaal is verder dat ondanks de gestegen temperaturen vorige week de prijzen voor freesia’s relatief goed bleven hangen”, constateert Jaap Elenbaas van Van den Bos Flowerbulbs. Met aangekondigde nieuwe blauwe dubbele cultivars kan de kwaliteit een extra impuls krijgen. ■

Marktacties Promotie Woonplant van de maand juni: lepelplant Woonplant van de maand juli: ficus Ginseng Tuinplant van de maand juni: kleinfruit Tuinplant van de maand juli: hortensia PurE Seasonal Flowers zomer: paeonia, matthiola, antirrhinum, gladiool 21 mei - 21 nov Campagne Trending in de Tuin Mooiwatplantendoen.nl 21 mei - 21 nov Campagne Trending in the Garden Pflanzenfreude.de 13 juni Rob’s Grote Tuinverbouwing met onder andere: bol-op-pot: tulp, hyacint, narcis, eucomis, glamini, freesia, scilla en sonatini, Decorum assortiment, groene planten. SBS6, 17.00 uur.

Bloemenagenda Bloemenbureau Holland, VBW en FloraHolland

1 - 28 juni: lelie 29 juni - 26 juli: zonnebloem 30 juli - 9 aug: calla 3 aug - 30 aug: hortensia 31 aug - 1okt: chrysant

1 okt - 18 okt: alstroemeria 12 okt - 8 nov: lisianthus

Bloemendagen 21 juni Vaderdag (Ned, Bel, GB, Fra) 23 juni Vaderdag (Pol) 26 juni Einde van het schooljaar (Bel) 11 juli Feest van de Nederlandstalige Culturele Gemeenschap (Bel) 14 juli Nationale Feestdag (Fra) 21 juli Nationale Feestdag (Bel) 1 aug Nationale Feestdag (Zwi) 15 aug Maria hemelvaart (Bel, Dui, Fra, Ita, Oos, Pol, Zwi) 31 aug Summer Bank Holiday (GB) 1 sep Eerste schooldag (Rus, Pol) 13 sep Ziekendag (Ned, Bel) 20 sep Dank-, boete- en gebedsdag (Zwi) 24 sep Dank-je-wel Dag (Dui) 26 sep Dag van de Klant (Bel) 27 sep Nationale Feestdag van de Franstalige gemeenschap (Bel) 1 okt Nationale Vergeet-ze-niet-dag (Ned) 5 okt Dag van Leraar, een 10 voor de juf (Ned)

Heeft u informatie voor de agenda? Mail naar afmiddelburg@hortipoint.nl

24 (2015)

Markt-4-Snijbloemanalyses-nw.indd 21

10-06-15 09:37

Analyse bloeiende planten Foto: gERdiEn dE nooy

Exporteur over Rusland

Prijs miltonia stijgt licht bij helft minder aanbod -

Bedrijf: Premier & Blenheim Functie: Algemeen directeur Belangrijkste afzetlanden: Europa Inkoop: 55% direct bij kwekers, 45% op de veilingklokken (100% KOA) Aantal medewerkers: 85

Arnold Koek:

’Rusland stapt over op lagere kwaliteit’ Wat is er voor nieuws te melden over Rusland? „Dat we ironisch genoeg na Vrouwendag op 8 maart wat betreft volumes weer op het niveau zitten van vóór de crisis. Wel zijn de Russen massaal overgestapt op een lagere kwaliteit. Ik zie dat de komende jaren niet herstellen, als dat überhaupt nog gebeurt. Stof tot nadenken voor kwekers die zich geheel richten op de Russische markt, bijvoorbeeld met zware chrysanten.”

Vanwaar die lagere kwaliteit? „De Russen zijn door de crisis gewend geraakt aan de lichtere producten en dat bevalt ze wel. Daardoor komt wat rozen betreft Kenia nadrukkelijker in beeld; ons verkoopkantoor in Nairobi ziet de vraag vanuit Rusland sterk stijgen. Keniaanse rozen zitten inmiddels heel dicht tegen de Ecuadoriaanse aan. De stelen zijn wel korter, maar dat vinden de Russen nu dus minder belangrijk. Dat scheelt ook weer in de kosten van luchtvracht.”

Redden de Russische importeurs het? „Binnen de gevestigde orde ontstaat een tweedeling; zij die zich aanpassen en zij die het niet redden. Zo’n twintig procent is al failliet. Voor de Nederlandse exporteurs is het er ook niet makkelijker op geworden. Vooral bedrijven die geheel afhankelijk zijn van de Russische markt, zien we stunten met kredieten en lage prijzen.”

Nu pas is goed merkbaar dat er twee grote spelers zijn verdwenen in de productie van miltonia. Tot week 23 verkocht FloraHolland 345.000 miltonia’s, tegenover 640.000 vorig jaar. De middenprijs steeg met 4% naar 388 cent. „De vlag hangt nog niet uit, maar toch zijn we positief gestemd. We zetten meer af via bemiddeling nu het aanbod beperkt is, vooral de meertakkers. De prijzen zijn iets beter, maar we hebben de beste weken nu achter de rug en de buffer voor de rest van het jaar is nog niet groot genoeg. Alleen je broek ophouden is nog niet voldoende natuurlijk”, vindt Andre van der Goes van Inca Orchids in Nootdorp. De laatste opleving was die voor Franse Moederdag, waar de spanning tussen vraag en aanbod de prijzen even opdreef. Nu loopt zowel vraag als aanbod met rasse schreden terug.

Verdere krimp Volgens kwekers begint de handel nu ook in te zien dat de productgroep miltonia een grote kwaliteitsslag heeft gemaakt. Koos-Jan van Daalen van Van Daalen Orchideeën uit ’s-Gravenzande: „Klanten gaan het product langzaam beter waarderen. Vooral meertakkers profiteren daarvan, één-takkers blijven lastig. Het assortiment is na het wegvallen van twee kwekers

Zal de export op Rusland gaan stabiliseren? „Ik vrees van niet. Wij breiden onze omzet op andere markten actief uit, om zo onze afhankelijkheid te verminderen. Dat is ook ons advies aan kwekers!”

Markt-5-Exporteur-Afzetzaken-nw.indd 22

Meer kleurtonend Alex Keijzer van Javadoplant zag de vraag voor Franse Moederdag toenemen. „Het was een korte opleving, maar wel een welkome. We verkochten wat meer planten met toegevoegde waarde, en dan vooral twee- en drietakkers.” Keijzer vindt het jammer dat sommige exclusieve soorten niet meer beschikbaar zijn na de productiekrimp. Hij beaamt dat de kwaliteit vooruit is gegaan, maar zou graag wat meer kleurtonende planten willen zien. „Een plant met dichte knoppen heeft minder kans van slagen in het orchideeëngeweld bij de tuincentra.” Volgens Ronald van Schie van VG Orchids in De Lier komen er de komende jaren weer nieuwe, exclusieve soorten aan. „Het duurt lang om nieuwe lijnen op te bouwen in verdeling en vermeerdering. Zeker is dat er mooie, zware planten aankomen met goede scheutvorming en drie tot vier takken.” ■

500

2.000

400

1.700

300

1.400

200

1.100

100

800

2010

2011

2012

2013

2014

500

Verkochte aantallen x duizend

„Niet echt, er wordt wel mee gedreigd maar volgens onze contacten in Rusland zal het zover niet komen. Als ze sancties zouden instellen, zouden ze daarmee ook de import van plantmateriaal treffen en dat willen ze beslist niet. De Russen willen minder afhankelijk worden van import, dus zijn ze in snel tempo bezig de eigen productie op te voeren. Daarbij zijn ze in grote mate afhankelijk van Nederlandse kennis en uitgangsmateriaal.”

Gemiddelde prijs in centen

Vreest u voor eventuele Russische sancties?

vorig jaar nogmaals tegen het licht gehouden en dat heeft geleid tot het schrappen van zwakkere soorten.” Een gevolg daarvan is wel dat het opschalen van de overgebleven soorten bij de vermeerdering tijd nodig heeft. De beperkte beschikbaarheid van uitgangsmateriaal zal de productie van volgend jaar mogelijk nog verder doen krimpen.

Verkochte aantallen en middenprijs miltonia op de FloraHolland-veilingen van 2010 tot en met 2014. 24 (2015)

10-06-15 09:37

Afzetzaken Foto: opti-Flor

Analyse tuinplanten

Aardig weer zorgt voor soepele afzet petunia

Foto: VAkblAd Voor de bloemisterij

Het voorjaar mag geen uitgesproken lekker weer hebben ge-

Het adagium ’het weer is koopman’ behoeft dit jaar in de ogen van perkplantenteler Leo Bol nuancering: „We dachten altijd dat voor een soepele afzet mooi lenteweer vereist is. Dit voorjaar vind ik nogal koel en winderig. Toch verloopt de afzet van onze petunia’s beter dan de afgelopen jaren.” Bol heeft daar wel een verklaring voor: ,,Ik denk dat we door een duidelijk kleiner aanbod dichter bij een evenwicht in de markt opereren.”

15% minder

Concurrentie De plantenhandel blijft gecharmeerd van de volle, rijk- en lang doorbloeiende petunia’s. Toch ziet zij de laatste jaren verbeterde kleinbloemige calibrachoa’s een groter deel van de markt pakken. Van der Hoorn van Intratuin voorspelt dat leveranciers van petunia reageren met verdere segmentatie van hun aanbod naar volle kleinbloemige rassen en uitgesproken grootbloemige rassen die zich duidelijk van de concurrent onderscheiden. ■

100

15.000

13.000

11.000

9.000

7.000

2008

2009

2010

2011

2012

2013

2014

5.000

Verkochte aantallen x duizend

Gemiddelde prijs in centen

De statistieken van FloraHolland onderschrijven dit. Tot en met week 22 werden 15% minder petunia’s afgerekend dan vorig jaar. De prijsvorming bleef vrijwel het hele seizoen op een hoger niveau. Vooral bij Connect ziet Martijn Bentvelsen van FloraHolland

betere prijzen. De klokprijzen verbeteren iets bij fors minder aanbod. Dat het huidige seizoen positief afsteekt bij voorgaande slechte jaren, maakt het volgens telers nog geen uitgesproken goéd seizoen. Inkopers voor tuincentra in Nederland vinden van wel: „Ik denk dat we het een hartstikke goed perkgoedseizoen kunnen noemen”, aldus Lau van der Hoorn van Intratuin. „We hebben koel weer, de tuinen zijn na de winter redelijk leeggeraakt en de vaste planten van buiten komen later dan de afgelopen jaren. Als het dan aardig weer is, gaat de consument tuinieren met het materiaal dat op dat moment beschikbaar is. Perkgoed dus.”

Verkochte aantallen en middenprijs petunia op de FloraHolland-veilingen van 2008 tot en met 2014. 24 (2015)

Markt-5-Exporteur-Afzetzaken-nw.indd 23

Bedrijf: Opti-flor Aanleiding: Inspiratiedagen en conceptstore

Marco Hendriks „Van 2 tot en met 5 juni hebben wij de deuren van ons bedrijf opengezet voor onze klanten en eindklanten. We willen de bezoekers tijdens de inspiratiedagen een goed beeld geven van wat er allemaal mogelijk is op het gebied van orchideeën, verpakkingen en toegevoegde waarde. Het contact met klanten is vaak vluchtig, maar op deze dagen is er alle tijd om met elkaar van gedachten te wisselen en te sparren over producten.”

„Wij richten ons op de vakhandel, dus bloemisten en tuincentra. Wij focussen ons echt op kwaliteit, vernieuwing en diversiteit. Wij richten ons dus niet op de supermarkten; wij kunnen ook niet de volumes leveren waar de retail om vraagt. Andere partijen kunnen dat beter.”

„Het is prima bevallen. Er zijn veel handelaren geweest, maar eindklanten waren er helaas minder. Wij hopen dat er volgend jaar meer eindklanten over komen. Vaak hoor je dingen uit de tweede hand, maar het is ook goed om direct contact te hebben met elkaar en hen alle mogelijkheden te laten zien.”

„Dit een permanente ruimte hier op het bedrijf. Daar laten we zien wat er allemaal commercieel leverbaar is. We hopen dat we hierdoor meer aantrekkingskracht hebben en dat de handel vaker op de kwekerij komt.”

„Het aantal producten dat aangekleed de kwekerij verlaat, groeit elk jaar. Wij geloven daar in. Met name bij de tuincentra zien we dat het aandeel toeneemt en we willen die klanten dan ook graag ideeën aanreiken. Bloemisten creëren graag zelf hun creaties. Maar toch zie je ook wel, zeker met feestdagen en als het druk is in de winkel, dat zij ook kant-en-klare producten afnemen.”

„De markt is vergelijkbaar met vorig jaar. De prijzen zijn wel iets minder, maar tot en met de Moederdagen is het redelijk gelopen. Er is een uitbreiding geweest. Niet zozeer in meters, maar er komen meer stuks op de markt door teeltintensivering en een verschuiving naar kleinere potmaten. Het is afwachten hoe de komende maanden gaan verlopen. Met de zomer en de vakanties in aantocht is het bekend dat er een aantal moeilijke weken aan zitten te komen.”

10-06-15 09:37

Kleurige mixen voor de klok -

e familie Arkesteijn is aan de zesde mix toe dit jaar. Normaliter starten ze eerder met mixen. „Maar het voorjaar was donker en koud en dan zijn er te weinig geschikte planten om te combineren, legt Jan Arkesteijn uit. „De handel moet er wel wat aan hebben. Dan hoeven wij niet voor paal te staan.” Een slecht figuur slaan de Arkesteijns niet met hun handel. Ze ervaren dat veel klanten blijven terugkomen. Het samenstellen van de mix – met kleurrijke en volle planten – laat Arkesteijn aan zijn vrouw Liesbeth en dochter Mareille over. „Die hebben er meer kijk op. Soms gaat een mix een week mee, soms langer. Het hangt er van af hoe lang er genoeg planten voorhanden zijn.” Alle mixen die op het bedrijf van 5.000 m2 samengesteld worden komen voor de klokken van FloraHolland. Elke dag een kar in Naaldwijk en een kar in Aalsmeer. Via Connect gaan er geen planten weg. „Dat doen we liever niet”, zegt de teler. „We zijn maar met zijn drieën en als er dan telkens iemand tussenuit moet. Zouden we met zijn tienen lopen, dan zou het een ander verhaal zijn.” Noodzaak om te bemiddelen is er ook niet. Arkesteijn: „Wij zijn echte klokkers. Wij houden wel van een beetje wedstrijd. Wat mij betreft mag de klok wat meer in de schijnwerpers staan. Het is toch ooit allemaal met de klok begonnen.” De Nootdorper heeft wel eens het idee dat er gedaan wordt alsof de veilingklok een tweedehands apparaat is. „Dat is niet zo. Als je fatsoenlijke handel hebt dan wordt er op de klok best goed betaald.” < Tekst en foto: Arie-Frans Middelburg afmiddelburg@hortipoint.nl

Spread.indd 24

24 (2015)

10-06-15 09:37

24 (2015)

Spread.indd 25

10-06-15 09:37

K asgeluiden Peter van Leth, Hans Neefjes, Joef Sleegers

Bestrijding van ziekten en plagen. Hoe gaat dat in de praktijk? Wat houdt telers bezig en hoe gaan ze daarmee om? Wat zijn de geluiden uit de kas? Om de twee weken laat het Vakblad telers vertellen over chemische of geïntegreerde bestrijding.

’Boven- en ondergronds trips aanpakken’ -

Guido Halbersma

moeten we zeker zowel bovengronds als ondergronds alles doen

het gewas en ook aan de onderkant -

Adviseur gewasbescherming van Van Iperen, onder andere in chrysant

moeten soms corrigeren met Scelta

’Liever te veel biologie dan te weinig’ Voor Simon Zwarts is de gewasbewanneer de kas weer vol staat met gewas langer te laten staan. In dat -

gewas ligt over twee weken in de

Simon Zwarts -

vier weken is er zes weken lang Plaats: Mijdrecht Teelt: gerbera grootbloemig onder 6.000 lux Oppervlakte: 1,5 ha

liever te veel dan te weinig.”

Kasgeluiden-NW.indd 26

24 (2015)

10-06-15 12:10

’Trips is goed onder controle’ -

Henk Overkleeft

Plaats: Maasdijk Teelt: amaryllis en potplanten Oppervlakte: 2,4 ha

’Echinotrips blijft kop opsteken’ Even dacht Gerard van Leeuwen van VLM Hydrocultuur ervan af te

Gerard van Leeuwen VLM Hydrocultuur

Plaats: Made Teelt: tropische potplanten Oppervlakte: 2,5 ha

24 (2015)

Kasgeluiden-NW.indd 27

10-06-15 12:10

TNO organiseert derde Cross Over Event

Nieuwe technieken uit ruimte va zes ontwikkelingen waar de tuinbouw mee aan de slag zou kunnen. Van bermbommendetectie tot ruimtevaartsensoren.

Joef Sleegers jsleegers@hortipoint.nl

ou een camera die ontworpen is om bermbommen te detecteren ook meeldauw kunnen opsporen? De hyperspectrale camera was een van de technieken die aan bod kwamen tijdens het Cross Over Event van kennisinstituut TNO, dinsdag 2 juni in Demokwekerij Westland. Deze bijeenkomst voor toeleveranciers en tuinders wordt elke twee jaar

georganiseerd. Het idee is dat TNO zes of zeven technieken laat zien die ontwikkeld zijn voor sectoren buiten de glastuinbouw. Tuinders kunnen dan bekijken of ze mogelijkheden zien in deze technieken, waarna de toeleveranciers ze verder kunnen ontwikkelen en beschikbaar maken voor de glastuinbouw. De grote afwezigen deze keer waren de

tuinders. Hun aantal was op één hand te tellen, terwijl ze wel waren uitgenodigd. „Volgende keer moeten we meer ons best doen om telers hierbij te betrekken”, concludeerde Egon Janssen, marktmanager Glastuinbouw van TNO. „Toeleveranciers pakken een nieuwe techniek immers alleen op als hun klanten daar enthousiast over zijn.” <

Zonnecellen per strekkende meter Organische zonnecellen per strekkende meter van de rol. Op dit moment verkeren deze zonnecellen nog in de laboratoriumfase, maar in 2025 zou het best

Recirculeren zonder natrium -

Knoppentel-robot crossover is de knoppentel-robot

, K+, Cl- en NO3-.

de robot duizenden voorbeeldfo-

Appelman gebruikt deze techniek beduidend minder energie robot kan inmiddels net zo goed knoppen tellen als een ervaren

nologie is in feite overal voor te

goede resultaten laten zien. +

stig van de defensie-afdeling van

TNO Crossovers.indd 28

punt om de robot op de markt te brengen.

24 (2015)

10-06-15 09:38

te vaart en defensie SIOM bepaalt hoe een kas eruit moet zien Kies een plek op aarde om een kas te bouwen en het programma SIOM berekent hoe deze kas eruit moet zien. „De plek bepaalt

Meeldauw opsporen met infrarood camera Van oorsprong is het een camera waarmee defensie in oorlogsgebieden zoekt naar bermbommen. Inmiddels wordt de camera ook ingezet in operatiekamers om zenuwen en vetweefsel van elkaar te onderscheiden. -

vertelde onderzoeker Leonard Baart de la Het programma is deels gebaseerd op het

ziekten te detecteren. „Je wil ziekten al detecteren voordat ze met

een jaar of twintig bestaat. In de DemokweLejla Alic uit. „Maar als het verschil tussen de eerste versie van SIOM.

Tientallen sensoren op een glasvezel Een kabel van glasvezel kan meer dan honderd sensoren bevatten. Dit is vooral handig op plekken waar gewone sensoren niet

den pas interessant voor de glastuinbouw

De sensoren bestaan uit coatings op de Volgens Alic is dat een kwestie van een jaar of twee.

temperatuur. De coatings wordt afgebakend door enkele inkepingen op de kabel. Elke het licht; er zit geen elektronica in. Op die manier is de temperatuur te meten tussen

Binnenkort worden de sensoren getest in

Gratis energie opslaan in de bodem Met de verduurzaming van de energievoorziening neemt de hoeveelheid zon- en windenergie sterk toe – en daarmee ook de onbalans. Het overschot aan elektriciteit is op sommige momenten al zo groot dat

aangezien Duitsland het aandeel duurzame energie wil verdubbelen van 24 naar 48%. Met die gratis stroom is warmte te maken die

tuinbouw heeft als voordeel dat er al een

24 (2015)

TNO Crossovers.indd 29

goede elektrische infrastructuur ligt. In de warmte in de traditionele aquifers van 100 m voorbeeld 80°C in diepere lagen tussen 400 en 900 m. Het voordeel van hoogwaardige Op dit moment is het nog niet toegestaan om hoogwaardige warmte in de ondergrond

hierover met twee glastuinbouwclusters in gesprek. Dit project staat of valt met de onbalans op het net.

10-06-15 09:38

Goed water vergt meer dan al le -

Hans Neefjes en Joef Sleegers

p het Water Event, donderdag 4 juni in Bleiswijk, werden diverse afgeronde, lopende en eerder beschreven onderzoeken weer gepresenteerd: lisianthus uit de grond, 100% recirculatie in cymbidium, de emissieloze kas, en ga zo maar door. Stuk voor stuk projecten die de emissie van gewasbeschermingsmiddelen en nutriënten komende jaren een heel eind kunnen terugdringen. Technische innovaties zijn echter maar een deel van de oplossing, werd duidelijk uit de opmerkingen van telers, onderzoekers en beleidsmakers. Minstens zo belangrijk is op bedrijfsniveau bewuster omgaan met het probleem. Uit elk project blijkt dat telers binnen een jaar de emissie met de helft kunnen terugdringen, zonder investeringen. Ellen Beerling, projectleider van Glastuinbouw Waterproof, drukte het nog stelliger uit in een van de workshops: „Ik ben ervan overtuigd dat 90% van de telers 90% van hun emissie kan verminderen door bewuster met de waterstromen op hun bedrijf om te gaan.” Op dit moment vinden de meeste

bedrijven emissiebeperking nog niet belangrijk genoeg. „Alle andere zaken gaan voor”, zei een adviseur.

Wat ook uit de projecten blijkt, is dat leidingwerk in bedrijven niet zo waterdicht is als altijd werd gedacht. „Er bestaan aanzienlijke lekstromen”, vertelde Jean Aerts, portefeuillehouder water bij LTO Glaskracht Nederland. „Kleppen functioneren niet goed of staan ten onrechte open, de overstort blijft doorgaan, leidingen zijn lek. Dit soort water mis je niet, want er zit geen druk achter. Vaak liggen dergelijke installaties bij de kopgevel, en dan ontstaat er meteen een puntbelasting in de sloot.” Dure apparatuur zal dus weinig zin hebben als de rest van het watersysteem op het bedrijf niet in orde is, constateert Aerts. „Straks staat er op elk bedrijf een installatie, en dan blijkt misschien dat de waterschappen alsnog normoverschrijdingen meten. Als niet alle normoverschrijdingen worden

Spuien is noodoplossing Groen Agro Control dat spuien soms ten onrechte wordt gezien als dé oplossing van slechte groei. Beter dan spuien is de

zuiveringstechnieken allerlei elementen andere sectoren komen nieuwe machines

gerichte aanpak van wortelziektes en tief eenvoudige metingen aan plantaardig voorkomen dat het teeltsysteem vervuilt.

Water Event.indd 30

in Nederland is gekomen. Nitraat haalt het -

opgelost, zal dat er ten slotte toe leiden dat bepaalde gewasbeschermingsmiddelen alsnog worden verboden. Want uiteindelijk telt de werkelijke emissie, en niet de aanwezigheid van de zuiveringsapparatuur. We moeten bij gewasbescherming dus niet over middelen praten, maar over systemen.” Om de onbedoelde emissie aan te pakken hebben LTO Glaskracht en Wageningen UR Glastuinbouw een toolbox en een checklist ontwikkeld.

Erik Groen van Hoogheemraadschap Delfland legde in een workshop uit dat in de periode 2011 en 2013 bijna alle 1.700 glastuinbouwbedrijven in zijn werkgebied op het riool zijn aangesloten. Toch verbeterde de waterkwaliteit daarna nauwelijks. De reden werd duidelijk toen er actief naar oorzaken werd gezocht. „We zagen overstorten in het watersysteem, lekkages, onjuist gebruik van de riolering, watergeefsystemen die qua dimensionering niet goed afgestemd zijn, gebruik van verboden middelen.” Aerts wil over gewasbeschermingsmiddelen kwijt dat sector kwetsbaar is. „Als we met negen van de tien middelen aan de emissienormen voldoen, en met één middel niet, dan hebben we als tuinbouw een probleem. Eén gram neonicotinoïden kan bijvoorbeeld over 10 km water voor normoverschrijdingen zorgen. Dus als je de normen overschrijdt, ook al vinden wij dat geen realistische norm, dan is dat per definitie negatief voor de publieke opinie”, zegt Aerts. „Je zou een discussie kunnen voeren over het realiteitsgehalte van die normen. Maar voorlopig moeten we het met deze normen doen, want ze staan vast.” Volgens de LTO-bestuurder ligt hier ook een taak voor de handhaving. „In de toekomst kan de hele tuinbouw worden 24 (2015)

10-06-15 14:29

Foto: JoeF SleegerS

al leen techniek

allerlei soorten sla op water worden geteeld.

afgerekend op de normoverschrijding door één ondernemer. Dat moeten we zien te voorkomen. Handhaving is dus hard nodig.” Groen meldde dat het Hoogheemraadschap per controle 16-17 werkzame stoffen van gewasbeschermingsmiddelen aantreft. Hij besprak alleen de normen die er zijn voor stikstof (1,8 mg/l). „In ons gebied voldoet niemand aan die norm en buiten Delfland ook niet. Wij meten soms dat de stikstofnorm vijf keer overschreden wordt. Straffen werk dan niet. Coachen wel. We zetten in op communicatie en samenwerking en intensiveren de monitoring en voeren ook buiten kantoortijden controles uit. We zien dat dit effectief is, maar er blijven uitdagingen. Te denken valt aan drainagewater in substraatteelten, de samenwerking met de verschillende overheden en oplossingen voor tijdelijk hoge concentraties van stoffen in het water door calamiteiten of teeltwisselingen.”

water staat. „De emissies moeten terug zodat normoverschrijdingen stoppen.” Druppeltoepassingen tegen stekende insecten in substraatteelten zijn volgens Aerts nog lastig als het om emissie gaat. Maar er moet oog zijn voor regionale verschillen. In sommige regio’s is omgekeerde osmose belangrijk bij het maken van gietwater. In andere ligt de focus op grondwaterbronnen.

Ook het niveau van het grondwater verschilt per regio. Onderzoeker Wim Voogt ging hier in zijn presentatie dieper op in. Als het grondwater onder het niveau van de drainage zit, zal er altijd emissie naar de ondergrond zijn. Peilverhoging is technisch mogelijk in sommige regio’s, maar teelttechnisch zijn er nog diverse knelpunten die moeten worden onderzocht. En de bewerk- >

Sla op water gaat goed In een nieuwe, plastic Cabrio tunnelkas van

Regio’s Aerts benadrukte dat er vanwege plantgezondheid en de toelating van gewasbeschermingsmiddelen veel druk op het dossier 24 (2015)

Water Event.indd 31

10-06-15 14:29

Vervolg van pagina 31

baarheid van de grond zal afnemen als het vocht dichter bij het maaiveld is. Ook zijn er nog geen goede oplossingen voor overtollig en ongewenst water dat via kwel of inzijging de bodem op de bedrijven nat maakt. Een tweede ’laag’ drainslangen dieper in de bodem kan dit in theorie afvoeren. Maar de aanleg daarvan is duur en praktisch onuitvoerbaar op bestaande bedrijven.

Groenteteelt in de ruimte De teelt van groenten in het ruimtestation ISS -

gerecirculeerd en water is schaars, vertelde

Overschot nodig Voogt is van mening dat er in grondteelten altijd een beregeningsoverschot nodig is. De variatie in grondsoorten, opname en gift maakt dat een teler moet gieten op de ’waterbehoefte’ op de droogste plek in zijn grond. Telers kunnen het overschot wel beter benutten volgens de onderzoeker. „Let bij hergebruik van je drainwater niet op de EC maar op de hoeveelheid natrium dat toelaatbaar is voor jouw gewas. Je zal zien dat je dan veel meer drainwater kunt hergebruiken dan je tot nu toe durfde of dacht.” Voor grondteelten is maximaal 2 – 2,5 mmol per liter acceptabel. Voogt rekende voor dat het voor het aantal liters hergebruikt drainwater nogal uitmaakt waar je de grens legt. Voor het element Cl geldt hetzelfde; enkele tienden van een mmol extra tolereren betekent vele liters extra drainwater hergebruiken. „Ook hier zie je verschillen per gewas, maar ook per regio. In sommige regio’s is chloor het knelpunt, maar ook bicarbonaat in het water kan

eerst negen maanden getest in een Duitse

foto

voor problemen zorgen. Met hergebruik kun je besparen op water en nutriënten en uiteindelijk de emissie terugdringen. Maar altijd geldt dat je goed moet analyseren en rekenen met de verschillende elementen in het water. Aspecten als kwel, inzijging of risico’s op ziekten en plagen moet je ook niet

onderschatten.” Guus Meis van LTO Glaskracht Nederland vatte de rode draad in aanpak, beleid, advies en onderzoek rond het thema waterkwaliteit samen. Het gaat om drie dingen: voorkomen, hergebruik en verantwoord verwerken van restwater. <

Natrium is veelgenoemd knelpunt Natrium kwam in de presentaties van telers en onderzoekers regelmatig naar voren als knelpunt. Het element hoopt zich volgens

schoonmaakmiddelen en stoffen die kunnen en een verhitter aan, monteerde diverse leidingen en ging steeds meer drainwater -

plantkundige waarde ervan. Via omgekeerde osmose is Na uit het water te halen, maar ten. Paprikateler Hans de Waal uit Zeven-

we nog. Daar ligt nog geen gronddoek en schade in de teelt was ik net als veel andere

van drainwater. Ik recirculeer hooguit 10%.

riool. Nu is dat 650 m -

meer let op weglekkend drainwater. Lekke geval moeten we streven om te voldoen aan emissienormen die de overheden stellen.”

Water Event.indd 32

stroomkosten voor de verhitter.

24 (2015)

10-06-15 14:29

Geslaagde leliedagen foto: Hans neefjes

Het eerste lustrum van de Dutch Lily Days is goed verlopen. De zestien verededen veel relaties begroeten stig uit de hele wereld.

Hans Neefjes hneefjes@hortipoint.nl

konden bezoekers onder andere dit sortiment zowel in de kas als op de vaas beoordelen.

e vijfde Dutch Lily Days kende een kleine aanpassing. Een breed sortiment lelies op het eigen bedrijf laten zien en bijpraten met relaties vond twee weken later plaats dan in voorgaande edities. De reden: dan is het voor iedereen mogelijk om ook de Oriëntals in volle bloei te laten zien. Eind mei is dat lastiger realiseerbaar dan rond week 23, ofwel begin juni. Bijkomend voordeel is volgens de organisatie dat een week later de FlowerTrials worden gehouden en buitenlandse bezoekers een bezoek aan beide evenementen nu kunnen combineren. In de gesprekken tussen bezoekers werd duidelijk dat er inderdaad meer bloeiende lelies in de zestien showkassen te bewonderen waren. Maar er blijft een verschil tussen de bedrijven. „De meesten hadden een mooie kas met handel, maar sommigen moeten iets beter plannen of iets meer gas geven”, zei een teler. „Als je de dag iets verlengd door belichting kan je de bloei flink vervroegen”, vulde een adviseur aan.

pen per tak, zeker als er bijstaat welke bolmaat is geplant. En virus of ander ’zeer’ is vaak ook al herkenbaar aan bladafwijkingen. Bollentelers kregen bij de handelsbedrijven vaak een lijst mee om te herkennen welke lelies van hun partijen zijn gebroeid. De mix van herkomsten en bolmaten leidde bij enkele cultivars tot een behoorlijk divers bed aan bloeiende lelies. Een bewijs dat de inkoop van bollen geen sinecure is. Adviseurs gaven aan dat ook de teeltomstandigheden invloed hebben op de stand van het gewas. Tijdens de Dutch Lily Days zie je allerlei kastypen en belichtingsniveaus, en teelt in kisten en in de vollegrond. „En dan weet je nog niet hoe die lelies bewaard zijn. Ga je dezelfde cultivars vervolgens in het buitenland opplanten, dan zie je vaak een heel ander beeld. Onder meer licht en bij andere temperaturen kan de taklengte behoorlijk anders zijn dan hier in Holland. Voor de knoppresentatie en de bloemkleur geldt hetzelfde”, was de uitleg bij Onings die showde in een nieuwe huurkas.

Beoordelen Bloei of geen bloei van Oriëntals. Het is voor veel bezoekers van de Dutch Lily Days niet doorslaggevend, al zegt een bloeiende knop altijd meer dan een foto van de bloem bij een partij lelies. Cultivars beoordelen kan prima op basis van het aantal bloemknop24 (2015)

DutchLilyDays.indd 33

Het aantal bezoekers aan de Dutch Lily Days neemt ieder jaar toe, gaven diverse vertegenwoordigers aan. Vier drukke dagen hadden ze. En vaak werd hun talenknobbel aangesproken. Zo werden bij Van den Bos telers uit Iran rondgeleid. „Niet direct

een land waar je lelies verwacht, maar deze telers betrekken bij ons een breed sortiment bolgewassen. Ze telen snij- en potlelies op behoorlijke schaal en zijn begonnen met calla en freesia. Hun producten gaan bijna allemaal naar de hoofdstad Teheran”, was de uitleg. De Iraanse telers waren bekend met de dubbelbloemige lelies uit de Roselily-serie. De vertegenwoordiger van Van den Bos liet trots de nieuwste cultivars in die serie zien. „Er zijn er nu ruim twintig. We gaan een onderscheid maken in types met grote en types met kleine bloemen.” Het marktaandeel voor dubbelbloemigen is naar verwachting hooguit 5%. Toch nemen diverse veredelaars dit segment mee in hun kruisingen. Mede omdat de vraag zeer divers is en feitelijk is in de hele wereld vraag naar lelies. Nederland is marktleider in veredeling en productie van lelies. Zo’n 90% van de bollen wordt geëxporteerd en de eisen nemen toe. Niet alleen het PLAMvirus houdt de sector bezig. Een bollenteler gaf aan dat hij blij is met vraag uit China. „Zij kopen de kleine maten van enkele OT’s in mijn bollenkraam. Nederlandse broeiers kopen de dikkere bollen. Door de gevarieerde vraag is het rendement van die OT’s prima voor mij. Maar het blijft belangrijk dat Nederlandse broeiers een soort goed in de markt zetten. Als de bloemen goed betaald worden, dan heeft dat wereldwijd effect op de vraag naar cultivars.” <

10-06-15 14:29

Teelttips Zomerbloemen biologie Biologische bestrijding van plaaginsecten is veel goedkoper dan soms wel eens wordt gedacht. Zeker als de natuurlijke vijanden geheel vanzelf op de tuin aanwezig zijn. Het enige dat er hoeft te gebeuren is zorgen dat ze niet worden dood gespoten. Belangrijke bestrijders van luizen zijn de sluipwespen en de lieveheersbeestjes. Van beide, van nature aanwezi-

gerbera Chloor en chloordioxide Nu de drukke periode van teeltwisseling er bij de meesten grotendeels op zit, is het tijd wat extra aandacht te geven aan de metingen van de reinigingsmiddelen in het druppelsysteem. Aan de ene kant komt er

Chrysant houdbaarheid Ook in deze tijd van het jaar laat de houdbaarheid van chrysant wel eens te wensen over, blijkt uit testen. Verklaren is moeilijk omdat er onvoldoende duidelijk is welke factoren in de teelt en de oogst invloed hebben op de houdbaarheid.

Teelttips-Schoffelen_nw.indd 34

Zomerbloemen bemesting

ge bestrijders, hebben nog maar weinig telers echt in de gaten dat ze aanwezig zijn, omdat niet algemeen bekend is hoe de larve van het lieveheersbeestje en een door sluipwespen geparasiteerde bladluis (zie foto) er uit ziet. Nog steeds wordt de luisbestrijding algemeen toegepast terwijl daar bijna meer natuurlijke vijanden van dood gaan dan luizen. Als er dus gewassen zijn

waar niet directe schade is te verwachten, voer hier dan geen bestrijding uit. Als steeds de hele tuin wordt behandeld krijgt de biologie geen kans. Een keer echt verdiepen in deze bestrijders is minder tijdrovend dan spuiten en veel goedkoper.

Henk van den Berg Teelt- en Bedrijfsadvies, 0252-340301

meer reinigingsmiddel door het systeem omdat er meer water gegeven wordt, aan de andere kant zijn in de gewisselde vakken de druppelslangen grondig gereinigd of vervangen. Dit vraagt om een nieuwe afstemming van de dosering op de mogelijke vervuiling. Allereerst is het bij het gebruik van chloor belangrijk om een druppel-pH tussen de 5,2 en 5,5 te hebben. Dit betekent bij dosering van ECA-water of

calciumhypochloride dat het chloor dan in de meest effectieve vorm bij de plant aan komt. De controle vindt plaats zowel bij de unit bij het verste doseringspunt als aan de druppelaarkant bij vers druppelwater. Meet zowel aan het begin als aan het einde van de leiding. En meet zowel een jong vak als een oud vak. Bij de druppelaar moet het kritische vrij chloorgehalte bepaald worden. Dit is de overmaat van het effec-

tieve reinigingsmiddel dat nog niet gebonden is. De dosering moet hier tussen de 0,5 en 1 mg/l liggen om wel te reinigen, maar geen schade te veroorzaken aan de technische installatie. Chloordioxide is een andere chemische verbinding dan de bovengenoemde chloorproducten. Een belangrijk verschil is dat chloordioxide niet pH-afhankelijk is voor de effectiviteit en de doseringen lager liggen. Geef bij vervuilde leidingen rond

0,5-0,6 mg/l, met schone leidingen volstaat 0,2-0,4 mg/liter in vers druppelwater. Door regelmatig te meten hoeveel er bij de unit gedoseerd wordt en hoeveel er nog over is in de leiding kan de afname van de vervuiling in beeld komen. Met een zeer lichte vervuiling zal er maar een klein verschil zitten tussen gift en overmaat actieve stof uit de verste druppelaar.

De afgelopen twee jaar is veel aandacht besteed aan de temperatuur van de bloemen in de doos. Bij warm zonnig weer is deze te hoog wat een negatief effect heeft op de houdbaarheid. FloraHolland toonde aan dat er een directe relatie is tussen het aantal graaduren en de houdbaarheid van de bloemen. Pre-coolen is praktisch gezien op dit moment de beste oplossing. Een ander belangrijk punt is het transport van calcium

(Ca) naar de bloem. Vindt er een verstoring van het calciumtransport naar de bloem plaats, en duurt dit te lang, dan is dit niet meer te corrigeren. De cellen in de bloem hebben te weinig Ca ingebouwd en zijn daardoor kwetsbaarder. Voor een goed calciumtransport is van belang: ■ een Ca-cijfer in de grond dat hoger is dan het K-cijfer; ■ geen sterke nadruk om ammoniumhoudende meststoffen;

■ gezonde witte wortelpunten, daar wordt de Ca namelijk het makkelijkst opgenomen. Een goede grondstructuur en watergift is dus essentieel. Het vermoeden bestaat dat vooral in de najaarsperiode bij warm en donker weer de gerealiseerde etmaalsom ten opzichte van de ontvangen lichtsom te hoog kan worden, en dat dit ten koste gaat van de houdbaarheid. Om hier meer grip op te krijgen is het nuttig om als vak te

starten met het dagelijks registreren van deze parameters, zodat kan worden gekeken of er een relatie is met houdbaarheid. Dit zijn slechts enkele punten, maar er zijn er meer, bekend of onbekend. Door als vak een koppeling te maken tussen de teelt en de houdbaarheid, is er nog een verbeteren dus rendementsslag te maken.

Nu de zomer begint, moet u de bemesting op de nu snelle groei aanpasen. Als de regenval niet tegenvalt zal veel van de van nature aanwezige en in het voorjaar toegediende stikstof vrijkomen. Als deze bemesting niet te laag was, zal de groei erg snel gaan. Moet u voor de vitaliteit bijmesten en er is geen extra lengte nodig, gebruik dan liever kalisalpeter (of gelijkwaardige meststof) dan kalksalpeter. De groei blijft dan goed, maar wordt niet weelderig. Houd rekening met de minder snelle werking van organische meststoffen. Bij gebruik daarvan moet u eerder reageren, dat betekent een toekomstige voedingsvraag eerder inschatten.

Eugenie Dings, Flori Consult Group 06-52695289

René Corsten, DLV Plant, 06-53374539 24 (2015)

10-06-15 09:38

Schoffelen

aLstroemeria Verdamping Dit voorjaar kenmerkt zich door een lage buitentemperatuur, een lage absolute luchtvochtigheid buiten (AV) en een fors hogere instraling. Doordat het relatief makkelijk was om een hoog CO2 te behouden in de kas, zijn de gewassen nog steeds groeizaam met een flink bladpakket. Veel overjarige gewassen staan vrij zacht en hebben een hoge LAI. Nu u meer moet gaan luchten, moeten de gewassen eigenlijk voor het eerst dit jaar veel verdampen. Dit is vooral te zien aan de VPD-waarde, die de laatste dagen oploopt. Het VD in de kas kan nu snel stijgen tot boven de 15 gram/m3, op momenten dat er behoorlijk gelucht wordt.

Freesia Luis De afgelopen week was een toename van (vliegende) luizen. Controleer daarom op (nieuwe) aantastingen. Doordat luizen virus kunnen overbrengen is het noodzakelijk ze goed onder controle te houden.

Gaasdoeknollen De gaasdoekknollen zijn nu over het algemeen erg rijp. De knollen zitten erg ruim in de huid en de wortels zitten tegen het afsterven aan. Zorg dat voor het planten vocht tussen het huidje en knol komt. Dit kan alleen door het plantmateriaal langdurig te dompelen in water, minimaal 45 minuten, 24 (2015)

Teelttips-Schoffelen_nw.indd 35

Om bladverbranding te voorkomen is een lichtverhoging op de ventilatietemperatuur nog steeds nodig. Door een vertraagde ventilatie kunt u de luchtvochtigheid beter behouden. Dit kan ook met de dekberegening of hogedrukverneveling. Zo’n 3 uur voor zononder, als de instraling lager is dan 300 watt, kan de windzijde geknepen worden om vocht en CO2 te sparen. Alstroemeria gaat vooral in de tweede helft van de middag minder efficiënt met licht om en schiet sneller in de stress. Door de ramen te knijpen lopen CO2 en RV op, en kan het gewas zich beter herstellen. Vaak daalt de kastemperatuur dan sneller dan buiten, zeker als die hoger is dan 20 °C.

De fors hogere instraling ten opzichte van vorig jaar, zorgt ook nog eens voor een hogere verdamping. Een alstroemeria verdampt ongeveer 1,2-1,5 liter water per 1.000 J/cm², zodat nu gemiddeld 15-18 liter/m² per week verdampt. Zorg op substraat voor voldoende verversing: minimaal 25-30% drain. Geef in de grond ook ruim water. Vooral de beurtgrootte en frequentie zijn belangrijk. Haarwortels zitten vooral bovenin; de bovengrond moet vochtig blijven en niet te zout worden. Geef minimaal 4-5 liter per gietbeurt en probeer 3-4 keer/week te beregenen.

bij voorkeur nog langer. Plant het materiaal zeer rustig. Zorg dat de knollenvoorraad niet te groot is op de plantmachine want dan zullen de opdrijfvorkjes de nog levende wortels gemakkelijk beschadigen cq afbreken. Daardoor zal de wortelvorming nog trager op gang komen en ongelijke opkomst of het totaal niet opkomen van de planten zal het gevolg zijn. Maak na het planten de bovenlaag vochtig om uitdroging van de oude wortels te voorkomen en nieuwe wortelvorming te stimuleren. Giet de eerste week zonder mest te geven, zodat de bewortelbare laag zeker niet te zout wordt. Plant vooral niet te diep, zodat de planten vlot boven de grond komen te staan en de knollen niet uitgeput raken door de trage opkomst.

Breuk

Marco de Groot, Flori Consult Group, 06-54695274

Doordat de vrij heldere/zonnige dagen gevolgd worden door koude nachten kunnen stelen breken. Dit is grotendeels te voorkomen door in de voornacht het scherm te sluiten. Dit kan het gewone (zonne)doek zijn. Zeker bij zonnige dagen is de uitstraling in de (voor)nacht groot, waardoor de planten snel afkoelen. In combinatie met oplopende worteldruk, leidt dit tot breuk op de stelen. Laat het scherm rond 20.00 uur dicht lopen om de uitstraling te verminderen. Vooral de aluminium bandjes gaan de uitstraling goed tegen. Zet eventueel een buis in tussen een half uur na zon onder en 2,5 uur na zon onder. Hans Pronk Consultancy, 06-21231991

Kees van egmond kees@kees-ineke.nl

Bonus ’Wat is het kenteken?’ Het is een geliefde bezigheid als we onderweg zijn. Op internet opzoeken hoeveel een voorbijzoevende auto gekost heeft. En dan vooral de duurdere exemplaren. Want daar kijken mijn jongens tegenop. Hoeveel moet zo’n eigenaar wel niet verdienen? Wow! Pas nog. Een dikke Mercedes. Volgens de gegevens kostte deze bolide bijna twee ton. Hij werd bestuurd door een grijze eminentie. Oud geld? Groot bedrijf verkocht en gecasht? Of was hij misschien directeur van een woningcorporatie met een riante bonusregeling? We zullen het nooit weten. ’Lijkt me wel wat voor u pap!’ klonk het naast me. Ik moest er om lachen. Het bezit van een duur blik op wielen zegt me niet zoveel. Ik ben meer dan tevreden met onze Volkswagen Transporter waar wel negen personen in passen. Ligt als een huis op de weg en een deukje doet niet zo heel veel pijn. En zelfs als ik het had, wat geeft mij het recht om een auto te rijden die zóveel geld kost? Dat wil nog niet zeggen dat ik het anderen misgun. Al hebben ze het wel moeilijker gekregen, de mannen met hoge salarissen. Het tij lijkt gekeerd. Riante optieregelingen staan in een kwaad daglicht. Door de crisis zijn we gaan beseffen dat het niet goed is als geld maar naar een paar putjes stroomt, zeker niet als daartussen hele stukken kurkdroog komen te staan. Er wordt meer waarde gehecht aan een betere verdeling. Zeker door hen die zelf een tijdje op dat droge hebben gebivakkeerd. Ik vind het dus niet vreemd dat er herrie kwam van het extraatje dat de directie van FloraHolland ten deel viel. Natuurlijk, het was zo afgesproken. Voorzitter Bernard Oosterom haastte zich om te verklaren dat het op basis van gehaalde doelstellingen was. Niks geks. En ik begrijp dat best. Maar toch blijft het lastig te verkopen dat een jaar waarin de leden extra in de buidel moesten tasten om een verlies te dekken, de directie een extra aai over de bol oplevert. Dat je dat niet aanvoelt. Blijft wel de vraag: wat dan? Geen bonus uitkeren? Een lager salaris? Maar heeft een CEO van anderhalve ton nog wel gezag? In je hart blijf je toch een beetje kind. Kijk je graag tegen iemand op. Zeg het maar.

10-06-15 09:38

B Arcadia bij Decorum

Geld voor kankeronderzoek

Nieuw bestuur Decorum

Inschrijving Tuinbouw Ondernemersprijs 2016 gestart

Koos Hoogendoorn voorzitter regio Zuid-Holland LTO Noord Glaskracht

UITGEVER BDUmedia Afdeling Vak- en Publieksmedia Postbus 67, 3770 AB Barneveld, tel 0342-49 42 63, fax 0342 41 31 41 Uitgever: Wiljo Klein Wolterink MBA Verkoopleider: Ron van de Hoef, e-mail: r.v.d.hoef@bdu.nl

Colofon REDACTIE Schipholweg 1, Postbus 9324, 2300 PH Leiden e-mail: bloemisterij@hortipoint.nl www.vakbladvoordebloemisterij.nl

Directeur Elbert van den Berg Secretariaat Linda Laman 071-56 59 678 Alice Hoogenboom 56 59 679 Hoofdredacteur Elbert van den Berg 071-56 59 678 Eindredacteur Jenny Mostert 071-56 59 633 Vakredactie Politiek en economie Quincy von Bannisseht 56 59 637 Peter van Leth 56 59 688 Markt en afzet Arie-Frans Middelburg 56 59 687 Cindy van der Zwet 56 59 630 Teelt en techniek Hans Neefjes 56 59 638 Joef Sleegers 56 59 642

ColofonVbb-nieuws 1 artikel.indd 36

Bureauredactie Carolyne de Vries Lentsch, Jolanda de Wekker Webredactie Erik Rotteveel Vormgeving Diseno Vormgeving Fotografie Gerdien de Nooy Freelancers Gert van den Berg, Hermen de Graaf, Bernadette Hoefsloot, Harmen Kamminga, Ank van Lier, Astrid Zoumpoulis-Verbraeken

ABONNEMENTENSERVICE Mutaties en bezorging Abonnementen kunnen op elk gewenst tijdstip ingaan. Opgave via vakbladvoordebloemisterij.nl of bij de abonnementenservice. Abonnementen lopen automatisch door, tenzij uiterlijk twee maanden voor vervaldatum bij de abonnementenservice wordt opgezegd. Dit kan schriftelijk, telefonisch of per e-mail. Ook voor informatie over een lopend abonnement en klachten over de bezorging kunt u contact opnemen met de abonnementenservice, BDUmedia, afdeling Vak- en Publieksmedia, Postbus 67, 3770 AB Barneveld. Op werkdagen is de abonnementenservice telefonisch bereikbaar van 8.30 uur tot 14.00 uur op 0342-494844, e-mail: abonnementen@bdu.nl. Prijzen Jaarabonnement: € 349,60. Studenten 25% korting; 65 plussers 15% korting. Jaarabonnement Europa: € 449,65 (België: € 377,70). Jaarabonnement buiten Europa: € 466,50. Genoemde prijzen zijn inclusief 6% btw en verzendkosten. ADVERTENTIE-EXPLOITATIE Verkoopleider: Ron van de Hoef, 0342 - 494263, 06 - 51806325, e-mail r.v.d.hoef@bdu.nl Media-adviseur: Gert-Jan Bloemendal, 0342-494807 e-mail: g.bloemendal@bdu.nl

Vakblad voor de Bloemisterij is een wekelijkse uitgave van de Stichting Vakinformatie Siergewassen en BDUmedia, Vak- en Publieksmedia. Uitgever en auteurs verklaren dat dit blad op zorgvuldige wijze en naar beste weten is samengesteld, evenwel kunnen uitgever en auteurs op geen enkele wijze instaan voor de juistheid of volledigheid van de informatie. Uitgever en auteurs aanvaarden dan ook geen enkele aansprakelijkheid voor schade, van welke aard ook, die het gevolg is van handelingen en/of beslissingen die gebaseerd zijn op bedoelde informatie. Lezers wordt met nadruk aangeraden deze informatie niet geïsoleerd te gebruiken, maar af te gaan op hun professionele kennis en ervaring en de te gebruiken informatie te controleren. Alle rechten voorbehouden. Niets uit deze uitgave mag worden verveelvoudigd, opgeslagen in een geautomatiseerd gegevensbestand of openbaar gemaakt in enige vorm of op enige wijze, hetzij elektronisch, mechanisch, door fotokopieën, opnamen of enige andere manier, zonder voorafgaande toestemming van de uitgever. Algemene voorwaarden: op alle aanbiedingen, offertes en overeenkomsten van BDUmedia B.V. zijn van toepassing de voorwaarden, welke zijn gedeponeerd ter Griffie van de Arrondissementsrechtbanken en de KvK.

Druk: BDU Media

24 (2015)

10-06-15 12:12

Kasgenoten

C orrecties en aanvullingen Carex 10SC niet ingetrokken tenmiddel in de bedekte teelt van bloemisterijgewassen. Op de nieuwspagina bladzijde 6 van het stond per abuis dat dit middel is ingetrokken door de toelatingshouder. Dit geldt echter alleen voor Carex.

FOTO: Arie-FrAns Middelburg

A genda Binnenland

Informatieavond lotgenoten stoppende -

Leeftijd: 54 jaar Plaats: Naaldwijk Teelt: groente en perkgoed Oppervlakte: 6.700 m2

tuinder.nl

Ad van der Voort Combinatie groente en sierteelt. Dat zie je niet vaak meer?

internet. Info: www.werkgeverslijn.nl

„Vroeger zag je dat inderdaad vaker. Voorheen teelden tuinders in het voorjaar groente Info: www.floralisboskoop.nl voor de boomkwekerij. Info: www.plantarium.nl Info: www.gemeentewestland.nl

twee jaar niet veel op. Dit jaar is er over het geheel gelukkig weer een plusje.”

LTO Glaskracht Nederland

Hoe zet u af? -

Kleine telers sneeuwden onder en toen ben ik daar weggegaan. Hoogendoorn Van der

zoek naar Amerika. contact met ze hebben. De planten zet ik af via Patio Plant en huisverkoop.” Info: www.ltoglaskrachtnederland.nl

Wat is er mooi aan het vak?

Buitenland Info: www.florall.be. Info: www.greenislife.pl alles zelf te doen. Maar daar staat veel tegenover.” Info: www.flormart.it

Wat doet u over tien jaar?

Info: www.floratrade.it. doe en rentenieren zit er ook niet in. Ik heb ook geen kinderen die de boel willen over-

Spanje. Info: www.iberflora.feriavalencia.com -

spectaculair met de woningbouw.”

En als u niet werkt? -

Onderstaande symbolen hebben de volgende betekenis en verwijzen naar de website vakbladvoordebloemisterij.nl

Documenten en linken naar website

24 (2015)

Kasgenoten agenda_nw.indd 37

Foto’s

Filmpjes

10-06-15 14:08

602628_.indd 38

10-6-2015 11:08:43

602627_.indd 39

10-6-2015 10:57:29

602629_.indd 40

9-6-2015 16:34:45