VBB_25-2014

Page 1

BORHPLVWHUÄŽ 9DNEODG YRRU GH

24

25 H MDDUJDQJ MXQL

Aaltjes uit de fabriek

8 Te weinig animo

12 Sector zet in op

30 Emissie naar

34 Flower Trails

en handel voor BloemistExclusief

collectieve waterzuivering in regio

nul. Test uw kennis over dit onderwerp

steeds meer internationaal podium

Cover-nw.indd 1

18-06-14 12:27

"XJKNO DK@RSHDJAHMCDQR

The orchid professionals

ÂŽ

since 1933

,DDQĂ?C@MĂ? Ă?I@@QĂ?TVĂ? UDQSQNTVCDĂ?O@QSMDQĂ?HMĂ?AHMCDK@RSHDJĂ„

Advertentie Bloemisterij 1_16 pagina.indd 1

4-6-2014 10:59:15

De specialist in uitgangsmateriaal van orchideeĂŤn +31 (0)251 20 30 60

www.floricultura.com

3

TIJD OM DOOR TE GROEIEN! MOBIEL

TABLET

SOCIAL

NIEUWSBRIEF

TABLET Vakblad voor de Bloemisterij is er niet alleen in de papieren versie, maar ook als website en e-magazine. Zo kan je waar en wanneer je wilt via je tablet het laatste vaknieuws lezen.

NIEUWSBRIEF Op de hoogte blijven van de laatste ontwikkelingen? Door de nieuwsbrief van Vakblad voor de Bloemisterij ben je op de hoogte van wat er in de sector speelt. Meld je nu aan via www. vakbladvoordebloemisterij. nl/nieuwsbrief en ontvang wekelijks het laatste nieuws per mail.

562590.indd 2

MOBIEL Nu ook het laatste nieuws 24/7 op je smartphone, via de nieuwe en overzichtelijke mobiele website.

SOCIAL Volg jouw vakblad ook via social media. We zijn actief op LinkedIn en Twitter (@ bloemisterij).

18-6-2014 10:53:35

BORHPLVWHUÄŽ Vakblad voor de

10 Goede start voor GreenTech

Opinie 4

Interview: ’Zuiveringsplicht per 2016 is papieren maatregel’

4

Commentaar: GreenTech als opstap naar die ene grote beurs

5

Stelling: PT vervangen door nieuw soort PT is zinloos

Nieuws 6

Een selectie uit het meest recente nieuws

BHGUÄŽI HQ DI]HW

12 Sector zet in op collectieve waterzuivering in regio

8

Afzet: BloemistExclusief na pilotjaar niet rendabel

10

Beurs: Goede start voor GreenTech

11

Column: 9LFWRU YDQ 'ÄŽN (FXDGRU

12

Gewasbescherming: Sector zet in op collectieve waterzuivering

14

Vragen: :HONH VDPHQZHUNLQJVVXEVLGLHV ]ÄŽQ HU"

Markt 18

5HGHOÄŽN WRW JRHG VHL]RHQ YRRU 1HGHUODQGVH SLRHQ

18

9URHJHU DDQERG DOFKHPLOOD WH ODDJ LQ SUÄŽV

19

Aarzelende start voor Hollandse helianthus

20

'LHS GDO YRRU KHOLDQWKXV LQ SLHNSHULRGH

21

2OHDQGHU EOÄŽIW EÄŽSURGXFW YRRU 1HGHUODQG

Teelt

28 Leucocoprinus richt meer schade aan dan gedacht

22

In beeld: Tulpen uit Amsterdam

24

Buitenland: .ÄŽNHQ LQ p$DOWMHVIDEULHNp

27

Delphinium: 6WDSMH YRRU VWDSMH GLFKWHU EÄŽ RSORVVHQ WHHOWSUREOHHP

28

Schimmel: Leucocoprinus richt meer schade aan dan gedacht

30

Water Event: 7HVW XZ NHQQLV RYHU HPLVVLH

32

Zomerbloemen: p0DFKLQH PDDNWH EHGUÄŽIVJURHL PRJHOÄŽNp

34

Beurs: )ORZHU7ULDOV NUÄŽJW VWHHGV LQWHUQDWLRQDOHU NDUDNWHU

38

Teelttips: ÄŽVWHHOWHQ FKU\VDQW DQWKXULXP SKDODHQRSVLV JHUEHUD

39

Column: Kees van Egmond

Nieuws 40

34 )ORZHU7ULDOV NUÄŽJW VWHHGV internationaler karakter

3KDODHQRSVLV LV HIĆ‚FLĂˆQWHU WH EHOLFKWHQ

Service 41

Kasgenoot: (ULN YDQ GHU 0HÄŽV Agenda Voorplaat: )RWR +DQV 1HHIMHV

9DNEODG YRRU GH %ORHPLVWHUÄŽ 25 (2014)

Inhoud.indd 3

3

18-06-14 14:45

Opinie *XXV 0HLV PLOLHXGHVNXQGLJH /72 *ODVNUDFKW

)272 $5&+,() 9$.%/$' 9225 '( %/2(0,67(5Ä?

’Zuiveringsplicht per 2016 is papieren maatregel’ Staatssecretaris Wilma Mansveld van Infrastructuur en Milieu (I&M) liet onlangs weten vast te houden aan haar voornemen om glastuinders vanaf WH YHUSOLFKWHQ KXQ GUDLQ DJH ZDWHU RS KHW EHGUĎI WH ]XLYHUHQ DOYRUHQV KHW WH OR]HQ e(HQ SDSLHUHQ PDDWUHJHO GLH ZHLQLJ HIIHFW ]DO KHEEHQr YLQGW PLOLHXGHVNXQGLJH *XXV 0HLV YDQ /72 *ODVNUDFKW 1HGHUODQG Quincy von Bannisseht qvb@hortipoint.nl

Wat wil de staatssecretaris precies? „Mansveld wil in principe alle glastuinders vanaf 1 januari 2016 verplichten om een zuiveringsinstallatie op hun bedrijf te hebben. Ze wil daarmee de emissie van gewasbeschermingsmiddelenresten naar het oppervlaktewater een halt toe roepen en bij de bron aanpakken. Het gaat daarbij dus om alle afvalwaterstromen op een glastuinbouwbedrijf en over alle lozingsmogelijkheden. Telers die zijn aangesloten op het riool, gaan dus ook onder de zuiveringsplicht vallen.�

Wat vindt LTO Glaskracht Nederland van dat plan? „Wij vinden dat de staatssecretaris deze individuele zuiveringsplicht op papier wel mooi bedacht kan hebben, maar we hebben ernstige twijfels over de uitvoerbaarheid van de maatregel. LEI Wageningen UR en het Centrum voor Landbouw en Milieu hebben namelijk vorig jaar, in opdracht van het ministerie van Economische Zaken, onderzocht welke technieken tuinders daarvoor

Commentaar Elbert van den Berg hoofdredacteur evandenberg@hortipoint.nl

4

Opinie_NW.indd 4

ter beschikking staan en wat die hun zullen gaan kosten. De conclusie van de onderzoekers was duidelijk: het gaat telers 20% aan inkomensverlies opleveren. Vandaar ook dat de Tweede Kamer via een motie bij Mansveld heeft aangedrongen op een realistische tijdsplanning in overleg met de sector.�

0DQVYHOG ]HJW GDW ]H GLH PRWLH XLWYRHUW RPGDW ]H QDGUXNNHOĎN UXLPWH ODDW YRRU ZDW ]Ď PDDWZHUNRSORVVLQJHQ QRHPW 0HH HHQV" „In de VVD-motie wordt Mansveld gevraagd om, samen met de glastuinbouw en de waterschappen, te zoeken naar een realistische tijdsplanning om het afvalwater van glastuinbouwbedrijven zodanig te zuiveren dat normoverschrijdingen van gewasbeschermingsmiddelen in lokaal oppervlaktewater worden teruggebracht. De staatssecretaris blijkt nu vast te houden aan de invoeringsdatum van 1 januari 2016, terwijl ze nog niet weet wat er uit lopende onderzoeksprojecten gaat komen. Vorige week tijdens het Kamerdebat daarover

gaven zowel CDA, VVD als ChristenUnie aan dat zij vinden dat de staatssecretaris met deze opstelling daarom gÊÊn invulling geeft aan de motie. Met name de VVD was daar stellig in. Volgens die partij kun je het niet maken gewoon door te gaan met het wijzigingen van wetgeving (het invoeren van de individuele zuiveringsplicht, red.) terwijl je nog in overleg bent met de sector. De motie was er juist voor bedoeld om eerst in overleg te kunnen gaan met de sector en daarna, op basis van de uitkomsten daarvan, te bepalen wat er in de wetgeving moet worden gewijzigd. Wat Mansveld met de opmerkingen van de Kamer gaat doen, is niet duidelijk. Ze was namelijk zelf niet aanwezig tijdens het Kamerdebat. Minister Schultz (I&M) deed in elk geval geen toezeggingen en heeft alleen gezegd de opmerkingen mee te zullen nemen naar de staatssecretaris.�

Vanwaar die houding van de staatssecretaris? „Tweede Kamerlid Jaco Geurts (CDA) vroeg dat ook al aan minister Schultz. Hij wilde

GreenTech als opstap naar die ene grote be

H

HW LV DOWĎG VSDQQHQG RP WH ]LHQ KRH HHQ QLHXZH EHXUV YDQ VWDUW JDDW 1LHW HON LQLWLDWLHI ZRUGW DXWRPDWLVFK HHQ VXFFHV 'H +RUWL )DLU 5HODWLHGDJHQ LQ 5RWWHUGDP PRHVWHQ QD ÆÆQ NHHU GH KDQGGRHN LQ GH ULQJ JRRLHQ ZHJHQV WH ZHLQLJ EH]RHNHUV +HW DDQWDO EH]RHNHUV RS GH *UHHQ7HFK ODJ RS 'DW LV ZHLQLJ YRRU HHQ LQWHUQDWLRQDOH EHXUV =HNHU LQ YHUJHOĎNLQJ PHW GH YURHJHUH +RUWL )DLU LQ GH 5$, GLH LQ ]ĎQ EHVWH WĎG URQG GH YĎIWLJGXL]HQG EH]RHNHUV WURN 'H ODDWVWH NHHU ZDUHQ GDW HU QRJ DOWĎG 2RN KHW DDQWDO VWDQGKRXGHUV ZDV WRHQ QRJ EĎQD WZHH NHHU ]R JURRW DOV QX 4XD LQQRYDWLHV ZDV HU RS GH *UHHQ7HFK QLHW ]R

YHHO WH ]LHQ 'H RQWZLNNHOLQJHQ JDDQ PLQGHU KDUG HQ EHGUÄŽYHQ KHEEHQ DQGHUH ZHJHQ RP KXQ QLHXZVWH VQXIMHV RQGHU GH DDQGDFKW WH EUHQJHQ 7RFK LV EÄŽQD LHGHUHHQ SRVLWLHI RYHU GH *UHHQ7HFK EOHHN XLW JHVSUHNNHQ RS GH EHXUV 'H VWDQGKRXGHUV GH EH]RHNHUV HQ GH 5$, ]HOI (HQ EHODQJUÄŽNH URO KLHULQ KHHIW EUDQFKHRUJDQLVDWLH $YDJ JHVSHHOG GLH QDXZ EHWURNNHQ ZDV EÄŽ GH RS]HW 'H EHXUV ZDV VWHUN LQWHUQDWLRQDDO JHULFKW $OOH VWDQGKRXGHUV KDOHQ KXQ RP]HW YRRU HHQ EHODQJUÄŽN GHHO XLW GH H[SRUW =HVWLJ SURFHQW YDQ GH EH]RHNHUV NZDP XLW KHW EXLWHQODQG HQ GH PHQVHQ GLH QDDU GH EHXUV NZDPHQ ZDUHQ RSUHFKW JHĂŒQWHUHVVHHUG 9DNEODG YRRU GH %ORHPLVWHUÄŽ 25 (2014)

18-06-14 14:50

Wilt u uw mening geven? Stuur een brief naar postbus 9324, 3+ /HLGHQ RI QDDU EORHPLVWHUÄŽ#KRUWLSRLQW QO 5HDFWLHV PRHWHQ PDDQGDJ YRRU XXU ELQQHQ ]ÄŽQ 'H UHGDFWLH NDQ EULHYHQ LQNRUWHQ RI ZHLJHUHQ

weten of de opstelling van de staatssecretaris onderdeel was van de onderhandelingstactiek van het ministerie van I&M. Daarop gaf Schultz toch enigszins schoorvoetend toe dat dat inderdaad het geval is. Met het vasthouden aan die invoering van de individuele zuiveringsplicht per 2016 heeft Mansveld gewoon een stok achter de deur.�

*DDW KHW 0DQVYHOG OXNNHQ GLH ]XLYHULQJVSOLFKW SHU LQ WH YRHUHQ" „Als het ministerie er mensen voor vrijmaakt en er druk op zet, kan er natuurlijk veel. Maar kijkend naar de procedure die nodig is om het Activiteitenbesluit – waarin die zuiveringsplicht zou moeten komen te staan – te wijzigen, denk ik dat het heel lastig wordt. Allereerst moet je tot de tekst van die wijziging komen. Het concept daarvoor wil Mansveld komend najaar naar de Tweede Kamer sturen, waarna ook de Raad van State er zich nog over zal buigen. Als je dan ook nog wat tijd wilt hebben om de nieuwe regelgeving te implementeren, heb je daarvoor alleen nog in 2015 de gelegenheid. Dat is wel krap.�

'XV ZRUGW KHW PLVVFKLHQ WRFK ODWHU GDQ " „De reguliere procedure bekijkend, is 1 januari 2016 ambitieus. Maar ik denk dat Mansveld niet voor niets de ruimte heeft geboden om te zoeken naar maatwerkoplossingen. Als ze daar geen vertrouwen in had gehad, had ze dat niet gedaan.� Lees meer hierover op pagina 12 en 13.

RWH EHXUV De grote afwezigen waren de Nederlandse teOHUV p=ÄŽ PDNHQ ]LFK RS GLW PRPHQW JHHQ ]RUJHQ RYHU WHFKQLHN PDDU RYHU DI]HWp ]R JDI HHQ YDQ GH VWDQGKRXGHUV DOV YHUNODULQJ 'DDUPHH LV GH *UHHQ7HFK HHQ SHUIHFWH DIVSLHJHOLQJ YDQ GH VLWXDWLH LQ GH WXLQERXZ %ÄŽ GH VWDQGKRXGHUV OHHIW GH KRRS GDW GH YHUVQLSSHUGH LQLWLDWLHYHQ LQ EHXU]HQODQG EÄŽHHQNRPHQ HQ XLWJURHLHQ WRW LHWV PRRLV (HQ LQWHUQDWLRQDOH EHXUV GLH GH 1HGHUODQGVH JODVWXLQERXZ RS GH NDDUW NDQ ]HWWHQ t RI KRXGHQ /LHIVW PHW GH EORHPHQ HQ SODQWHQ HUEÄŽ (LJHQOÄŽN ]RDOV GH Horti Fair vroeger. 9DNEODG YRRU GH %ORHPLVWHUÄŽ 25 (2014)

Opinie_NW.indd 5

Stelling

PT vervangen door nieuw soort PT is zinloos +HW 3URGXFWVFKDS 7XLQERXZ 37 ]DO RS MDQXDUL RSKRXGHQ WH EHVWDDQ ,QWXVVHQ ]ÄŽQ GH SODQWDDUGLJH VHFWRUHQ ELQQHQ /72 1HGHUODQG VDPHQ PHW YHLOLQJ HQ KDQGHO PHW KHW PLQLVWHULH YDQ (FRQRPLVFKH =DNHQ LQ RYHUOHJ RYHU GH RSULFKWLQJ YDQ HHQ QLHXZ VRRUW NHWHQRUJDQLVDWLH 'H]H NHWHQRUJDQLVDWLH NUÄŽJW GH PRJHOÄŽNKHLG RP WHOHUV KHIĆ‚QJHQ RS WH OHJJHQ 2RN NDQ GH LQVWDQWLH YHURUGHQLQJHQ XLWVFKUÄŽYHQ RP DOOH WHOHUV HUJHQV WRH WH YHUSOLFKWHQ RRN GH QLHW JHRUJDQLVHHUGH RQGHUQHPHUV +HW ZRUGW GXV HHQ LQVWDQWLH GLH YHUGDFKW YHHO ZHJ KHHIW YDQ KHW RXGH 37 (Q GDW LV ]LQORRV

$QGUÆ YDQ .HVWHU chrysantenteler in Kwintsheul e,N EHQ HU ZHO YRRU GDW WXLQERXZ 1HGHUODQG HHQ RUJDQLVDWLH KHHIW ZDDULQ ZH DIVSUDNHQ NXQQHQ PDNHQ RP GH VHFWRU WH YHUVWHUNHQ -H ]LHW GDW GH LQWHUQDWLRQDOH FRQFXUUHQWLH YDQ GH JODVWXLQERXZ DO MDUHQ JURHLW HQ KHW DUHDDO YDQ EHSDDOGH WHHOWHQ DO ODQJHUH SHULRGH NULPSW :H PRHWHQ GXV VDPHQZHUNHQ ZDDU PRJHOĎN LV RP RQ]H

FRQFXUUHQWLHSRVLWLH WH YHUEHWHUHQ (Q GDW ]DO GDQ PRHWHQ JHEHXUHQ PHW RQGHU]RHN HQ LQQRYDWLH 2P GDW WH UHDOLVHUHQ LV KHW YRRU GH VHFWRU KHW EHVWH DOV LHGHUHHQ GDDU DDQ PHH EHWDDOW 0HQ ]DO GDQ PHW HHQ KHHO JRHG YRRUVWHO PRHWHQ NRPHQ RP YROGRHQGH GUDDJYODN WH FUHĂˆUHQ :DW ]ÄŽQ GH ZHWWHOÄŽNH PRJHOÄŽNKHGHQ RP KHW WH RUJDQLVHUHQ" +HW ]DO QLHW EÄŽ LHGHUHHQ YUÄŽZLOOLJ JDDQ r

1LFR .DUVWHQ iristeler in Hoogwoud e'H FRQFOXVLH YDQ GH ODDWVWH MDUHQ LV WRFK ZHO GDW ]R JDXZ DQGHUH PHQVHQ RYHU RQ]H FHQWMHV EHVOLVVHQ KHW PHHVWDO IRXW JDDW =H NXQQHQ KHW YDDN QRJ RQJHVWUDIW GRHQ HQ ZÄŽ KHEEHQ KHW QDNÄŽNHQ 7HQ]ÄŽ KHW HHQ VRRUW FRĂ“SHUDWLH ZRUGW ZDDU GH OHGHQ VWHPPHQ

ZDW HU PHW RQV JHOG JHEHXUW ZDQW DDQ EHSDDOGH RQGHU]RHNHQ LV WRFK ZHO EHKRHIWH (Q GDQ QLHW ]RDOV GH YHLOLQJ ZDQW GDDU LV GH FRĂ“SHUDWLHYH JHGDFKWH ZHO HHQ EHHWMH ZHJ :H JDDQ HFKW GH *UHHQHU\ DFKWHUQD ,N EHJLQ DO WH YUH]HQ YRRU RQV OHGHQNDSLWDDO LN KRRS HFKW GDW LN KHW PLV KHE r

0DUFR $OGHUHQ teler van trekheester in Aalsmeer e+HW EOÄŽIW HHQ GLOHPPD GH JHKHOH DJUDULVFKH VHFWRU LV JHEDDG EÄŽ HQLJH FROOHFWLYLWHLW RP EHODQJHQ EHKDUWLJLQJ ULFKWLQJ RYHUKHLG FDRpV SURPRWLH HQ RQGHU]RHN PRJHOÄŽN WH PDNHQ $OOHHQ KRH KRX MH DOOH NLNNHUV LQ GH NUXLZDJHQ

QX GH GHNVHO HU DI LV" (HQ QLHXZ VRRUW 37 LV QX QLHW JHZHQVW HQ ]DO ]HNHU QLHW in goede aarde vallen. Maar als we er WH ODDW DFKWHU NRPHQ GDW KHW ]RQGHU RRN QLHW NDQ" ,N KRRS GDW HU HHQ JRHG RQGHUERXZG SODQ EÄŽ ERYHQVWDDQGH SDUWÄŽHQ YDQGDDQ NRPW HQ ZHQV KXQ YHHO WDFW HQ ZÄŽVKHLG WRH r

5

18-06-14 14:50

Nieuws Lees meer op de website Op deze pagina’s vindt u een selectie uit het nieuws. Een uitgebreide versie van deze berichten maar ook ander QLHXZV YLQGW X RS ZZZ YDNEODGYRRUGHEORHPLVWHUĎ QO

■ IDC Robotica daagt kwekers uit tot meedenken Het IDC Robotica daagt kwekers uit mee te denken over robotica, geeft hun inzicht in mogelijkheden van robotica en laat hun gezamenlijk kansen signaleren. Dat is het doel van de roboticamaanden die het IDC Robotica van juli tot en met september organiseert bij Demokwekerij Westland in Honselersdijk. Tijdens het evenement kunnen telers kennis nemen van mechatronica en robotiseringtechnieken, gezamenlijk kansen en ontwikkelmogelijkheden zoeken en bespreken, en ontdekken welke organisaties daarin iets kunnen betekenen.

■ Handelaren verliezen bodemprocedure over kloktarieven De vijftig handelaren die een bodemprocedure hadden aangespannen over de nieuwe kloktarieven van FloraHolland hebben die zaak verloren. Dat blijkt uit de uitspraak van de rechtbank van Amsterdam die op 18 juni bekend werd. De rechtbank oordeelt dat FloraHolland door het wijzigen van de tarieven geen misbruik van recht heeft gemaakt. Volgens de rechtbank is het beoogde doel van de tariefswijziging een betere toerekening van de kosten aan degene die deze veroorzaakt; dit doel is als zodanig niet bestreden.

■ Nieuwe stichting inventariseert problemen met potgrond De nieuwe stichting De Grondige Reden gaat problemen met potgrond inventariseren. Cactusteler Henk van den Bos uit Honselersdijk richtte de stichting op 17 juni op. Hij won onlangs een slepende rechtszaak tegen zijn potgrondleverancier. Het Gerechtshof in Den Haag achtte bewezen dat de RHP-gecertificeerde potgrond die in 2008 aan Van den Bos was geleverd, besmet was met leucocoprinus. Deze schimmel tast de plant niet aan, maar maakt de potgrond waterafstotend. Door de groeiremming die daar het gevolg van was, leed de teler een miljoenenschade. Lees meer op pagina 28-29.

■ GreenTech trekt 8.100 bezoekers De nieuwe tuinbouwvakbeurs GreenTech heeft vorige week 8.153 bezoekers getrokken. Dat maakte de organsatie op 17 juni bekend. De

6

Nieuwskort2.indd 6

Westlands feest op Mars Een werknemer van KS Kontent Structures haalt acrobatische toeren uit RS 0DUV LQ 1DDOGZĎN +HW EHGUĎI ZHUNW DDQ een vip-ruimte voor het feest ter gelegenheid van het tienjarig bestaan van de fusiegemeente Westland. Elders op het terrein wordt een groot podium gebouwd. Er komen optredens van bekende artiesten. Het jubileum is van 19 tot en met 22 juni en kan gerust plaatshebben op het braakliggend terrein van FloraHolland. Mars ZDFKW QDPHOĎN DO HQLJH WĎG JHGXOGLJ RS KDQGHOV EHGUĎYHQ GLH ]LFK HU willen vestigen. Maar die laten nog even op zich wachten. Ondertussen is de grond in waarde gedaald. FloraHolland schreef er al € 10 miljoen op af. De veiling verwacht in de toekomst tweederde van de grond te gebruiken.

verhouding tussen nationale en internationale bezoekers was 59% tegen 41%. Vooral de eerste twee dagen waren de internationale bezoekers veruit in de meerderheid, op donderdag kwamen de meeste bezoekers uit Nederland. De volgende GreenTech vindt plaats op 14, 15 en 16 juni 2016 in de RAI in Amsterdam.

de sociale criteria die een groot aantal buitenlandse supermarktketens stelt aan de levering van producten. In de BSCI-gedragscode staan richtlijnen voor werktijden, beloning, naleving van arbeidswetten en een verbod op kinderarbeid. Er staan ook codes in rond milieu- en gezondheidsaspecten. BSCI is een internationale retailersorganisatie die waakt over goede werkomstandigheden in de toeleveringsketen.

■ Duizendste ecocombi op de weg Minister Schultz van Infrastructuur en Milieu overhandigde op 16 juni de ontheffing voor de duizendste ecocombi aan sierteeltvervoerder Van der Velden uit Bleiswijk. Dat meldt verladersorganisatie EVO. In Nederland mogen ecocombi’s overal rijden, in Duitsland alleen op de snelwegen. De regelgeving in Duitsland gaf problemen rond Veiling Rhein-Maas, maar rond die veiling is nu een uitzondering gemaakt voor ecocombi’s.

■ Buitenlandse supermarktketens erkennen MPS-SQ Het MPS-certificaat Socially Qualified wordt nu ook erkend door het Business Social Compliance Initiative (BSCI), zo meldt MPS. Daarmee voldoet het keurmerk voortaan aan

■ Extra ledenvergadering FloraHolland op 10 juli FloraHolland houdt op 10 juli in Aalsmeer een extra Algemene Ledenvergadering (ALV). Op de agenda staan de verliesdekking en de jaarcijfers. Het bestuur schrijft een extra ALV uit omdat in de vergadering van 5 juni een voorstel over de liquiditeitsbijdrage door een meerderheid van de leden werd afgewezen. Daardoor konden verdere besluiten over de jaarrekening niet worden genomen. Als gevolg daarvan is ook de eerder voor 19 juni geplande evaluatie van het nieuwe niet-leden/ledenbeleid uitgesteld. Deze vindt nu plaats op 4 september. Voorafgaand aan de extra ALV op 10 juli organiseert de veiling van 24 tot en met 2 juli een aantal besloten regiobijeenkomsten in Nederland en in het buitenland. De eerder voor 9DNEODG YRRU GH %ORHPLVWHUĎ 25 (2014)

18-06-14 14:37

FOTO: ARIE-FRANS MIDDELBURG

Gelezen op Twitter Jelle Strijbis SV.CO (@SVCOmpanies) Heerlijk weer aan het werk!!! Na twee weken toerist te zijn geweest! verplichten hun drain(age)water op het bedrijf te zuiveren alvorens het te lozen. Ze wil telers echter wel, in nog nader te bepalen gevallen, de mogelijkheid tot maatwerkoplossingen bieden. Dat bleek op 11 juni tijdens een debat in de Tweede Kamer met minister Schultz (I&M) over waterkwaliteit. De minister liet de Kamer weten dat Mansveld, die zelf niet bij het overleg aanwezig was, met haar opstelling een ’nee, tenzij’-beleid wil voeren. Lees meer op pagina 12-13.

■ BloemistExclusief stopt Na een proefperiode van een jaar stopt BloemistExclusief, het online kanaal voor bijzondere bloemen en planten, zo meldt FloraHolland. Het rendement in bestellingen bij de webshops waar het sortiment verkrijgbaar was, bleek volgens de deelnemers onvoldoende. Lees meer op pagina 8-9.

■ Grondontsmetter Basamid

per direct verboden 19 juni geplande evaluatie van het nieuwe niet-leden/ledenbeleid is verschoven naar 4 september.

■ Tuinbouw ontkomt aan leidingwaterbelasting Telers die zijn aangesloten op collectieve gietwaterprojecten, hoeven geen leidingwaterbelasting te betalen over het aan hen geleverde gietwater. Staatssecretaris Wiebes van Financiën ziet af van een wijziging van de leidingwaterbelasting die dat tot gevolg zou hebben, schrijft hij aan de Tweede Kamer. Het kabinet wilde oorspronkelijk per 1 juli 2014 het heffingsplafond voor de leidingwaterbelasting van 300 m3 per aansluiting per jaar laten vervallen. Daardoor zouden collectieve gietwaterprojecten in de tuinbouw volledig belast worden. Dat zou volgens LTO Glaskracht Nederland funest zijn geweest voor projecten in bijvoorbeeld Bergerden, Dinteloord en Drenthe.

■ Mansveld houdt vast aan zuiveringsplicht vanaf 2016 Staatssecretaris Mansveld van Infrastructuur en Milieu (I&M) houdt in principe vast aan haar voornemen om glastuinders vanaf 2016 te 9DNEODG YRRU GH %ORHPLVWHUĎ 25 (2014)

Nieuwskort2.indd 7

Het gebruik van het grondontsmettingsmiddel Basamid Cleanstart (werkzame stof: dazomet) is met onmiddellijke ingang verboden. Dat heeft het College voor de toelating van gewasbeschermingsmiddelen en biociden op 11 juni besloten. Drie weken geleden werd metamnatrium al verboden. Aanleiding voor het verbod op de aaltjesbestrijder is het risico voor omwonenden. Bij gebruik volgens de huidige toelating is de blootstelling zodanig dat voor omwonenden – vooral kinderen – concentraties te verwachten zijn die aanzienlijk boven de humane veiligheidsnorm liggen. Basamid Cleanstart wordt in de praktijk enkel gebruikt als aanvulling op metam-natrium.

■ Promotie groene planten van de baan De promotie voor groene planten gaat definitief niet door. Op 11 juni stemden kwekers over het nieuwe promotieplan, maar evenals vorig jaar werd ook nu het benodigde aantal stemmen niet gehaald. Dit maal stemde 58% van de telers voor en 42% van de telers tegen. Om de promotieplannen doorgang te laten vinden, is echter een tweederde meerderheid nodig. Ook vorig jaar, tijdens de eerste stemronde, werd die meerderheid niet gehaald.

fred verboom (@paulikeus) Vandaag meegedaan aan Fietsen dwars door de Kas. Een geweldig leuk fietsfeest in het westland. @dddkas #westland

john boon (@J0HNB00N) Een paar tulpenbroeiers op bezoek bij onze professor op de landbouwuniversiteit. #hogerewetenschapintulpen

RijnPlant (@RijnPlantSales) Voor de blije Duitse voetbalfans onder jullie klanten: de enige echte WK #Anthurium #Picasso Duitsland

Martine van der Meer (@MartinevdMeer) Ik vraag me af wat profiel is van een inspirerende tuinbouwvrouw? Wanneer ben je inspirerend? #rankingthegrower

Discussie op LinkedIn Opheffing PT leidt tot nieuw soort PT Het Productschap Tuinbouw (PT) zal op 1 januari 2015 ophouden te bestaan. Intussen zijn de plantaardige sectoren binnen LTO Nederland, samen met veiling en handel, met het ministerie van Economische Zaken in overleg over de oprichting van een nieuw soort ketenorganisatie. Deze ketenorganisatie krijgt de mogelijkheid om telers heffingen op te leggen. Ook kan de instantie verordeningen uitschrijven om alle telers ergens toe te verplichten, ook de niet-georganiseerde ondernemers. Het wordt dus een instantie die verdacht veel weg heeft van het oude PT. Schiet de tuinbouw hier nu wel of niet mee op?

7

18-06-14 14:37

BloemistExclusief na pilotjaar niet rendabel FloraHolland en de acht deelnemende groothandelaren stoppen met de YHUNRRS YDQ EÄŽ]RQGHUH EORHPHQ HQ SODQWHQ YLD %ORHPLVW([FOXVLHI 'H UHGHQ LV VLPSHO KHW DDQWDO EHVWHOOLQJHQ EOÄŽIW DFKWHU %ORHPLVWHQ ZLOOHQ H[FOXVLHYH SURGXFWHQ PDDU GLW V\VWHHP EOÄŽNW QLHW LQ GH EHKRHIWH WH YRRU]LHQ :DDURP QLHW" 9HUVFKLOOHQGH JHEUXLNHUV DDQ KHW ZRRUG Cindy van der Zwet cvanderzwet@hortipoint.nl

A

ad van den Enden van FloraHolland kan er kort over zijn. BloemistExclusief stopt omdat het aantal bestellingen achterblijft. „Via onze webshop en die van de groothandels wordt er te weinig via BloemistExclusief ingekocht. Het varieert, maar het gaat om zo’n veertig transacties per week. Dat is niet rendabel�, geeft de manager Bloemisten Services aan. Bloemisten zijn volgens Van den Enden niet gewend om online in te kopen. „Het aanbod is gering; bloemisten kunnen niet de hele inkoop via dit kanaal doen. Dan vinden ze het al snel te omslachtig�, concludeert hij. LÊon Vermeulen van bloemenwinkel Dreamflowers in Delft geeft aan dat het inderdaad een andere manier van inkopen is. „Een kwestie van wennen. Hier gaan we met zijn allen toch naar toe�, verwacht hij. Wekelijks bestelde hij via BloemistExclusief. Dit naar tevredenheid. „Ik kocht geen grote hoeveelheden; dat gaat ook niet met exclu-

sieve handel. Op het laatst merkte ik dat er weinig vernieuwing was en dat is jammer. Je wilt als bloemist wel elke week wat anders aanbieden�, geeft hij aan.

3LWWLJH SUĎ]HQ Gerda Heling, inkoopster voor tuincentra in Drenthe, heeft een aantal keer via het platform ingekocht. „Ik geef nieuwe initiatieven graag een kans. Het idee vond ik goed en ik ging er vanuit dat het verder zou groeien, maar dat is niet gebeurd. Het aanbod vond ik echter niet exclusief genoeg.� De handel die bij BloemistExclusief te koop was, stond soms ook voor de klok. In de startfase werd gemeld dat de bloemen nergens anders te koop zouden zijn. De acht groothandels stonden garant voor de hele afzet van een exclusief product. Deze afzetgarantie werd al snel losgelaten, omdat het aantal bestellingen tegenviel. „Dat is jammer, want producten komen dan ook

Achtergrond

BloemistExclusief stopt; content gaat door BloemistExclusief is een online kanaal voor EÄŽ]RQGHUH EORHPHQ GDW LQ ZHUG RSJHzet. Het was een initiatief van FloraHolland %ORHPLVWHQ 6HUYLFHV HQ DFKW JURRWKDQGHOV te weten: Dobbe Flowers, Artho Bloemen, $JRUD *URXS )OHXUD0HW] 6WDU 9DQ GHU *XJWHQ %DE 6WDU :HHUPDQ HQ 9LDQHQ YDQ 9OLHW +HW GRHO YDQ KHW QLHXZH SODWIRUP ZDV GH 1HGHUODQGVH HQ %HOJLVFKH EORHPLVWHQ LQ HHQ EHWHUH SRVLWLH WH EUHQJHQ PHW DSDUWH EORHPHQ HQ SODQWHQ ]RXGHQ ]ÄŽ ]LFK beter moeten kunnen onderscheiden van

8

BleomistExclusiefJUISTEVERSIE.indd 8

de supermarkten. De pilot heeft een jaar JHGUDDLG HQ )ORUD+ROODQG KHHIW EHVORWHQ WH VWRSSHQ PHW %ORHPLVW([FOXVLHI 'H YHLOLQJ HQ GH JURRWKDQGHODUHQ JDDQ LQGLYLGXHHO ZHO HHQ YHUYROJ JHYHQ DDQ KHW ELHGHQ YDQ FRQWHQW RYHU EÄŽ]RQGHUH EORHPHQ HQ SODQWHQ )ORUD+ROODQG EOÄŽIW LQIRUPDWLH DDQELHGHQ RYHU EÄŽ]RQGHUH EORHPHQ HQ SODQWHQ GLH RS GH YHLOLQJ YHUVFKÄŽQHQ 'H SURGXFWHQ NUÄŽJHQ aandacht op de Bloemistenklok, maar ook via Bloemistnieuws, Facebook, Twitter en 9%: ]DO HU FRQWHQW YHUVSUHLG ZRUGHQ

ergens anders te staan. Daarnaast vond ik de prijzen aan de pittige kant. Die stonden niet in verhouding tot wat de producten voor de klok opbrachten�, ervaart Heling. Voor bloemist Dick Hagestein uit Brielle werkte BloemistExclusief ook niet heel makkelijk. Bij het online platform moeten bloemisten een dag van tevoren de bestellingen doorgeven. „Dat werkt niet. Dat zit niet in het systeem van veel bloemisten. Ik ben een klokkoper. Ik wil de handel graag net voor of net na het veilen bestellen en meenemen�, geeft hij aan. Hagestein meent ook dat de tijd niet helemaal mee zit. Hij ervaart dat consumenten bijzondere bloemen willen hebben, maar niet tegen elke prijs. Positief is hij over hoe de veiling het project heeft opgepakt. „Ze hebben er veel tijd ingestoken. De communicatie rondom de producten is goed. Bij de fysieke groothandel had dat misschien wat fanatieker opgepakt kunnen worden. Bij de een zie je wel het aanbod van BloemistExclusief duidelijk terug en bij de ander weer helemaal niet.�

Te hoog gegrepen FleuraMetz, partner van BloemistExclusief, besteedt veel aandacht aan de communicatie van de producten. Deze groothandel gelooft nog steeds in een dergelijk afzetkanaal. Inkoopdirecteur Danny van Bergen Henegouwen: „Wij vinden dat het kleinschalige, exclusieve product belangrijk is voor bloemisten. Zij hebben het nodig en daarom hebben we dit platform met zijn allen ook opgezet.� Hij geeft aan dat het bestellen via internet wellicht toch te hoog gegrepen was omdat Nederlandse bloemisten niet digitaal zijn ingesteld. Klanten kopen veelal fysiek in, waardoor er te weinig vraag loskomt op 9DNEODG YRRU GH %ORHPLVWHUĎ 25 (2014)

18-06-14 13:32

FOTO: BLOEMISTEXCLUSIEF

het digitale platform. „En daardoor was het lastig een afzetgarantie te geven. FleurMetz heeft veel vestigingen in het buitenland; voor ons is het misschien nog wel te doen. Maar dat geldt niet voor elke groothandel.” Van Bergen Henegouwen ervaarde dat de start best moeilijk was. Het was lastig om de juiste producten voor de webshop te vinden. „Natuurlijk zijn er bijzondere bloemen te koop, maar veel telers hebben al hun lijntjes lopen. Later werd het wel iets makkelijker toen telers zagen dat er veel exposure rondom de producten kwam.” Dat laatste is volgens hem heel positief ontvangen. Er is veel informatie over de producten verzameld en de keten ingestuurd. „Daar willen we mee verder. We zouden graag met FloraHolland om de tafel willen om te bespreken hoe we bloemisten in de toekomst kunnen voorzien van bijzondere producten.” Van den Enden geeft aan met de marketing van bijzondere producten door te willen gaan. Er is een informatiestroom op gang gekomen en daar wil FloraHolland een vervolg aan geven. De veiling blijft de komende periode bijzondere producten onder de aandacht brengen via de Bloemistenklok, Facebook enTwitter en blijft de samenwerking met de groothandel en VBW op dit front zoeken. 9DNEODG YRRU GH %ORHPLVWHUĎ 25 (2014)

BleomistExclusiefJUISTEVERSIE.indd 9

Bab Star van groothandel Star & Van der Gugten gelooft dat in dat laatste zeker meer potentie zit. „Het is zaak dat je dat te gelde kan maken. Daar is behoefte aan. FloraHolland kan zich beter op de marketing en content storten, dan een webshop in de lucht houden”, vindt Star. Het grote manco van BloemistExclusief volgens hem was dat bloemisten een dag van tevoren moeten bestellen en het de dag erna pas kunnen ophalen bij de fysieke groothandel. „Dat matcht niet met elkaar. In de praktijk denken veel bloemisten niet een dag vooruit. Ze willen de handel zien en direct meenemen.”

BloemistExclusief geleverd. De zwaardere kwaliteiten van strelitzia zette hij via dit platform af. Regelmatig kreeg hij bestellingen van bloemisten en de reacties daarop waren goed. „Daarom geloof ik dat er nog kansen liggen bij de Nederlande bloemist voor ons product; ook al bestellen zij niet makkelijk online. We zijn aan het nadenken hoe we zaken met die groep bloemisten kunnen blijven doen”, zegt Duivesteijn. Hij vindt het jammer, maar logisch dat FloraHolland na het eerste pilotjaar de webshop heeft stopgezet. „Het moet rendabel zijn. De schoorsteen moet blijven roken.” <

Meerwaarde weg Zomerbloementeler Lex van der Zwet denkt dat het loslaten van de afzetgarantie ook niet heeft bijgedragen tot het succes. „Zo’n platform valt of staat met het aanbod. Als je producten niet exclusief aanbiedt, dan is de meerwaarde van dit inkoopkanaal weg. Vergelijkbare producten zijn nu op de klok te koop. Op deze manier kan je niet de prijs op de exclusievere producten houden. Dat is jammer.” Van der Zwet is niet verrast dat het initiatief gestopt is. Ook Ronald Duivesteijn snapt de beweegredenen. Hij heeft vanaf het begin aan

In het kort ■}%ORHPLVW([FOXVLHI LV LQ GRRU

)ORUD+ROODQG HQ DFKW JURRWKDQGHODUHQ RSJHULFKW Q 1D KHW HHUVWH MDDU EOĎYHQ GH EHVWHOOLQJHQ DFKWHU )ORUD+ROODQG VWRSW PHW %ORHPLVW([FOXVLHI Q %ORHPLVWHQ ]ĎQ QRJ QLHW JHZHQG RP RQOLQH ]DNHQ WH GRHQ 'DDUQDDVW LV KHW DDQERG RS GH VLWH JHULQJ

9

18-06-14 13:32

Weinig bezoekers, maar veel interesse

Goede start voor GreenTech Een nieuw begin, een doorstart vol energie. Minder mensen, maar wel oprecht geïnteresseerd. Weinig ’pennengraaiers’, zoals de recreatieve bezoekers ZRUGHQ JHQRHPG 0HW GHUJHOĎNH ZRRUGHQ RPVFKUĎYHQ VWDQGKRXGHUV GH QLHXwe tuinbouwvakbeurs, die van 10 tot en met 12 juni werd gehouden. De GreenTech moet de Nederlandse tuinbouw internationaal weer op de kaart zetten. Joef Sleegers en Bert Vegter EORHPLVWHUĎ#KRUWLSRLQW QO

M

dit moment de meeste investeringen gedaan en is behoefte aan kassen. Aan de andere kant zijn alle exposanten internationaal actief. Zoals een Canadese bezoeker het uitdrukt: „De bedrijven die er nu staan kunnen allemaal wereldwijd leveren.”

7ĎGVWLS QRRLW JRHG Er is bewust voor gekozen om de GreenTech te laten samenvallen met de Flower Trials in de tweede week van juni. Voor de buitenlandse bezoeker is dat ideaal. Hij kan een bezoekje aan de beurs combineren met de Flower Trials. En de lentezon leent zich prima voor een toeristisch uitje. Vooral Chinezen pakken de fiets naar het centrum van Amsterdam.

„Voor de meeste Nederlandse telers is het tijdstip echter niet handig”, vindt orchideeënteler Maurice van den Hoorn. „Het is een korte week vanwege Pinksteren, het is druk vanwege het warme weer, en in dezelfde week moeten we ook nog de Flower Trials bezoeken.” Van den Hoorn heeft dan ook weinig collega’s gezien. Exposanten kunnen de Nederlandse kwekers die in hun stand zijn geweest op één hand tellen. „November, oktober of februari, het komt eigenlijk nooit goed uit”, zegt Wouter Kuiper, directeur van Kubo. „Maar iemand die geïnteresseerd is, vindt altijd wel tijd.” Gerberateler Mathieu van Holstein vindt het daarom een slecht teken dat er zo weinig Nederlandse telers rondlopen. „Als je wil

FOTO: JOEF SLEEGERS

et 300 stands in drie hallen was de GreenTech een kleine beurs, vergelijkbaar met de Horti Fair in zijn nadagen. Er is wel een belangrijk verschil: de HortiFair werd elk jaar kleiner, terwijl de GreenTech alleen maar kan groeien. Tenminste, dat is de verwachting. Het aantal bezoekers lag op 8.153, niet veel voor een internationale beurs. Maar het aantal zegt niet zo veel, vinden de standhouders. Belangrijker is de kwaliteit. „De Horti Fair was voor veel bezoekers een dagje uit,” constateert Hans Izeboud, directeur van Aris. „Op de GreenTech komen alleen de decisionmakers.” Het karakter van de beurs is zeer internationaal. Er zijn vooral veel bezoekers uit het Midden-Oosten en Azië. Daar worden op

GreenTech heeft een goede start gemaakt. Toch vragen sommige standhouders zich af of alleen techniek genoeg is voor een interessante beurs.

10

GreenTech eval.indd 10

9DNEODG YRRU GH %ORHPLVWHUĎ 25 (2014)

18-06-14 14:01

Column 9LFWRU YDQ 'ÄŽN YYDQGÄŽN#ĆƒHXUDPHW] FRP

(FXDGRU

bouwen, is dit de plek waar je moet zijn. Hieruit blijkt wel dat er weinig collega’s zijn met bouwplannen.� „Er wordt niets verdiend, dus niet geïnvesteerd�, beaamt gerberateler Dick Kooij, die naar nieuwe lampen komt kijken. „Het is totale crisis.� Jacco van der Wekken, directeur DLV Plant-GreenQ, denkt dat de Nederlandse tuinder met bouwplannen deze beurs niet echt nodig heeft. „Die vindt zijn weg wel.� Over de frequentie van de beurs zijn de meeste mensen het eens. „Eens in de twee jaar is goed�, vindt Barry Zuidgeest, salesmanager bij Mardenkro. „Maar dan moet men wel in de tussentijd het vuurtje warm houden, dus blijven communiceren.�

Ontbrekende boegbeelden Van de meeste exposanten mocht de beurs wel wat groter zijn. Ze vinden het belangrijk dat een aantal boegbeelden mee gaat doen. Dat heeft een aanzuigende werking. Zuidgeest: „Als we willen dat Nederland gezien wordt als innovator in de glastuinbouw, dan moeten we daar als bedrijfsleven de schouders onder zetten en zorgen dat de beurs een succes wordt. Dat is niet alleen een taak voor de beursorganisatie.� Enkele grote spelers ontbreken op de beurs, zoals Priva en Koppert. Er zijn meer bedrijven die de kat uit de boom kijken. George Steentjes, relatiebeheerder bij Nife, bemant de ’rode stand’, ofwel de rode loper in het gangpad. „Dit is heel effectief, je komt iedereen tegen. Mogelijk huren we de volgende keer een stand of trekken we bij iemand in.� Dat laatste gebeurt veel, valt Steentjes op. „Veel bedrijven nemen samen een stand om kosten te besparen. Vaak zijn dat bedrijven die al op andere vlakken samenwerken.�

Liever totaalbeurs In een hoekje in hal 11 is de stand van Schreurs te vinden, een van de weinige veredelaars op de GreenTech. Veredelaars zijn niet de doelgroep van de beurs. Juni is voor hen ook niet de beste tijd. De periode van uitlevering is net achter de rug. „Toch is de beurs voor ons interessant�, vertelt verkoopmanager Ruud Klasens. „Veel turnkey-projecten worden in ÊÊn keer begroot, inclusief gewassen. Daarom is het 9DNEODG YRRU GH %ORHPLVWHUĎ 25 (2014)

GreenTech eval.indd 11

belangrijk om er vanaf het begin bij te zijn.� De Nederlandse bezoekers zeggen de veredelaars niet te missen, want die kunnen ze elders ook zien. Voor de standhouders ligt dat anders. Aad de Koning, commercieel manager bij Lek/Habo: ,,Je ziet hier alleen maar tuinbouwtechniek. Dat is niet zo aantrekkelijk. Ik zou zeggen: combineer deze beurs met bloemen, planten en afzet. Telers maken zich in de eerste plaats zorgen over hun afzet. Niet over techniek.� Kubo-directeur Wouter Kuiper zou graag een combinatie met de zaadindustrie en de veredelaars zien. „Je moet de hele keten pakken. Zo maak je het interessanter voor bezoekers.� Dat vindt ook Wijnand Visser, exportmanager bij Cyclop. „Jammer dat Nederland er niet in is geslaagd een totaalbeurs als de IPM neer te zetten.� Mogelijk lukt dat de volgende keer wel. Uit enquêtes hoopt GreenTech-manager Mariska Dreschler een beeld te krijgen van de wensen die er leven. ,,Als blijkt dat er bepaalde doelgroepen worden gemist, gaan we kijken hoe we daarop kunnen inspelen.�

Concurrentie met IPM Eigenlijk hoopt iedereen dat de Nederlandse tuinbouw zich weer met ÊÊn beurs kan presenteren, zoals de Horti Fair in betere dagen. „Het is nog steeds een zooitje in beurzenland�, vindt gerberateler Van Holstein. „Als je ziet hoe de IPM zich ontwikkelt, is het de vraag of er een internationale beurs in Nederland overblijft.� Eline Kikkert, marketingmanager bij Bosman-Van Zaal, pleit ervoor om alle energie in de GreenTech te steken. „Vroeger was de Horti Fair het Mekka van de glastuinbouw. Dat plekje moeten we opnieuw veroveren. Waarom zouden we naar onze oosterburen blijven gaan terwijl we hier prima faciliteiten en know-how hebben?� „Dit is de eerste en meteen de laatste kans om zo’n internationale beurs te organiseren�, zegt De Koning. „Als dat lukt, is dat geweldig. Zo niet, dan ben ik bang dat Nederland op dit gebied zijn positie verliest.� Voorlopig lijkt de GreenTech een succes. De data voor de volgende editie staan al vast: 14, 15 en 16 juni in 2016. Al meer dan vijftig bedrijven hebben zich aangemeld. En goed nieuws voor de Nederlandse telers: de komende drie edities van de beurs zullen niet meer in de pinksterweek vallen. <

De vrouwenbus 2SPHUNHOÄŽN QLHXZV GH]H ZHHN LQ 4XLWR p$IWUHGHQGH JHPHHQWHUDDG QHHPW RS ODDWVWH DPEVWGDJ ZHWVYRRUVWHO DDQ WHQ EHKRHYH YDQ YURXZHQEXVp NRSWH GH NUDQW 'H YURXZHQ LQ 4XLWR YRHOHQ ]LFK LQ GH RYHUYROOH EXVVHQ QDPHOÄŽN JHĂŒQWLPLGHHUG GRRU GH PDQQHQ HQ GDDU PRHW KRRJQRGLJ ZDW DDQ JHEHXUHQ YRQGHQ ]H (YHQ H[SUHV PHW MH KDQG ODQJV GH ELOOHQ YDQ MH EXXUYURXZ 2I PHW MH ERYHQDUP WHJHQ HHQ VWHO ERUVWHQ -D ]R ]ÄŽQ GLH PDQQHQ KLHU ZHO 0DDU GH RSSRVLWLHSDUWÄŽ GLH EÄŽ GH RQODQJV JHKRXGHQ JHPHHQWHUDDGVYHUNLH]LQJHQ GH JURRWVWH LV JHZRUGHQ KHHIW ]pQ WZÄŽIHOV RI GDW RS WH ORVVHQ LV GRRU EXVVHQ H[FOXVLHI YRRU YURXZHQ WH ODWHQ UÄŽGHQ /RV YDQ KHW IHLW GDW QLHPDQG ]LW WH ZDFKWHQ RS HHQ JHVFKHLGHQ VDPHQOHYLQJ OÄŽNW KHW SODQ WRWDDO RQXLWYRHUEDDU *HZRRQ PHHU EXVVHQ HQ WUROOH\V HQ GH PDQQHQ HHQV JRHG RSYRHGHQ 'DQ ORVW KHW SUREOHHP ]LFK ]HOI ZHO RS ]HJJHQ ]ÄŽ +HW WHJHQVWUÄŽGLJH LV ERYHQGLHQ GDW GH EXVVHQ YROJHQV GH (FXDGRUDDQVH YHUNHHUVZHW KHOHPDDO QLHW PHHU PHQVHQ PHH PRJHQ QHPHQ GDQ GDW HU VWRHOHQ EHVFKLNEDDU ]ÄŽQ %ÄŽ RYHUWUHGLQJ NUÄŽJW GH FKDXIIHXU YROJHQV KHW VWUDIERHN HHQ ]ZDUH ERHWH HQ ERYHQGLHQ HHQ FHOVWUDI YDQ PDDQGHQ WRW MDDU +HW LV JRHG GDW GH SROLWLH GDDU QRRLW RS FRQWUROHHUW ZDQW ELQQHQ HHQ GDJ ]RX HU JHHQ EXV PHHU UÄŽGHQ HQ GH EDMHV YHUVWRSW ]LWWHQ 6RZLHVR ]ÄŽQ GH YHUNHHUVZHWWHQ KLHU ZHO VFKHXWLJ PHW JHYDQJHQLVVWUDIIHQ 'H 2SHQEDUH 9HUYRHUGHUV ]ÄŽQ WH PDFKWLJ HQ KRHYHQ QLHWV WH YUH]HQ PDDU GH VLPSHOH DXWRPRELOLVW LV DO JDXZ KHW KDDVMH 9RRU KHW PLQVWH RI JHULQJVWH GUDDL MH KLHU GH EDN LQ ,HWV WH KDUG UÄŽGHQ" GDJHQ EURPPHQ 2I LQKDOHQ EÄŽ GRRUJHWURNNHQ VWUHHS" GDJHQ RSJHVORWHQ %RYHQGLHQ EHQ MH MH DXWR XXU NZÄŽW 2I GDW QRJ LHWV XLWPDDNW GDQ 'H UHJHOV ]ÄŽQ RS ]pQ ]DFKWVW JH]HJG GLVFXWDEHO 0DDU ZH ZHWHQ DOOHPDDO ZDDURP =RQGHU ZHWWHQ JHHQ FRUUXSWLH 1LHPDQG ZLO GH EDN LQ HQ GH SROLWLH QRJ KHW PLQVW 'XV LV HONH DJHQW ZHO RP WH NRSHQ -DUHQ JHOHGHQ ZDV MH PHW GROODU DO NODDU 0DDU LQPLGGHOV NRVW KHW DO JDXZ HHQ SDDU WLHQWMHV (Q PRFKW MH RQYHUKRRSW JHHQ FDVK RS ]DN KHEEHQ" 1LHW JHWUHXUG 'H SROLWLH UÄŽGW JUDDJ HYHQ PHW MH PHH ODQJV GH EDQN (ÆQ YRRUGHHO SLQQHQ ZDV QRJ QRRLW ]R YHLOLJ 9LFWRU YDQ 'ÄŽN LV YHVWLJLQJVPDQDJHU =XLG $PHULND YRRU )OHXUD0HW]

11

18-06-14 14:01

Ministerie van I&M wil individuele zuiveringsplicht per 2016

Sector zet in op collectieve waterzuivering in regio Om de emissie van gewasbeschermingsmiddelen naar het oppervlaktewater YHUGHU WHUXJ WH GULQJHQ PRHW HON JODVWXLQERXZEHGUÄŽI YDQDI EHVFKLNNHQ over een installatie die het drain(age)water zuivert. Dat is althans het plan YDQ VWDDWVVHFUHWDULV :LOPD 0DQVYHOG YDQ ,QIUDVWUXFWXXU HQ 0LOLHX 'H VHFWRU ziet meer in collectieve systemen in de regio. Quincy von Bannisseht qvb@hortipoint.nl

N

LTO Glaskracht Nederland plaatst echter grote vraagtekens bij de effectiviteit ervan. Onderzoek door Wageningen UR en het Centrum voor Landbouw en Milieu toonde vorig jaar aan dat de verplichte investering bij telers gemiddeld tot een inkomensverlies van 20% zal leiden, zo benadrukt milieudeskundige Guus Meis van LTO Glaskracht.

RWZI’s Daarnaast stelt de brancheorganisatie dat 80 tot 90% van alle glastuinders is aangesloten op de riolering. „Je ontlast daardoor het lokale oppervlaktewater al. En hoewel het voor een deel verschuiven van de problema-

FOTO: INGIMAGE

og steeds meten waterschappen concentraties werkzame stoffen uit gewasbeschermingsmiddelen in het oppervlaktewater die de toegestane maximale normen overschrijden. De grootste normoverschrijdingen worden vaak in glastuinbouwgebieden gemeten. Het kabinet wil daar een eind aan maken. In de Tweede Nota Duurzame Gewasbescherming staat daarom dat het aantal overschrijdingen in 2018 maximaal 50% mag bedragen van het aantal in 2013. In 2023 moet de afname 90% zijn. Om dat te bereiken, heeft de overheid een reeks maatregelen op stapel staan, waarvan de individuele zuiveringsplicht er ĂŠĂŠn is.

tiek is, lozen de rioolwaterzuiveringsinstallaties (RWZI’s) wel op minder kritisch oppervlaktewater, meestal op de grotere rivieren�, aldus Meis. Hij geeft toe dat er verschillen van inzicht bestaan over de mate waarin een RWZI in staat is afvalwater te ontdoen van resten gewasbeschermingsmiddel. Onderzoek van Grontmij, in 2011 uitgevoerd in opdracht van de Unie van Waterschappen, laat volgens hem zien dat RWZI’s zo’n 65% van alle geneesmiddelenresten uit afvalwater kunnen halen en dat voor overige microverontreinigingen – waaronder gewasbeschermingsmiddelen – een soortgelijk zuiveringsrendement is te verwachten. „Wij denken zelf aan 60%. Volgens andere partijen is een RWZI echter nauwelijks in staat gewasbeschermingsmiddelen uit het water te halen.�

Structurele oplossing

Over de vraag of een rioolwaterzuiveringsinstallatie nu wel of niet gewasbeschermingsmiddelen uit water kan halen, verschillen de inzichten.

12

Waterzuivering.indd 12

Juist vanwege die verschillende inzichten heeft LTO Glaskracht er bij verantwoordelijk staatssecretaris Wilma Mansveld van Infrastructuur en Milieu (I&M) op aangedrongen hierover om tafel te gaan met glastuinbouw, waterschappen en gemeenten. „We moeten met elkaar naar een structurele oplossing toe. Die ligt in de regio’s op gebiedsniveau. Dåår moeten we kijken in welke gevallen het zinvol is collectieve zuiveringssystemen op te zetten.� Meis zegt daar meer effect van te verwachten dan van een individuele zuiveringsverplichting. „Die jaagt telers alleen maar op kosten, waardoor je als overheid na 2016 nog jarenlang bezig zult zijn met het via handhaving afdwingen van het naleven van die verplichting. Dat is, wat ons betreft, niet de weg die we moeten volgen.� 9DNEODG YRRU GH %ORHPLVWHUĎ 25 (2014)

18-06-14 12:27

FOTO: INGIMAGE

9LD KHW /DQGHOÄŽN 0HHWQHW *HZDVEHVFKHUPLQJVPLGGHOHQ ZRUGHQ RS EDVLV YDQ HHQ VWDQGDDUG SURWRFRO PRQVWHUV JHDQDO\VHHUG RP GH NZDOLWHLW YDQ KHW RSSHUYODNWHZDWHU WH PRQLWRUHQ

Pilot-projecten In de regio lopen momenteel vier pilotprojecten waarin wordt onderzocht of via collectieve systemen tot waterzuivering kan worden gekomen: • Bommelerwaard – Hier gaat het om de aanleg van een tweede rioolstelsel, speciaal voor de tuinbouw. „Daarbij wordt het bedrijfsafvalwater eerst specifiek van gewasbeschermingsmiddelen ontdaan. Daarna gaat het naar een RWZI die de meststoffen er nog uithaalt. Het hele systeem is daarmee emissievrij, waarmee je dus klaar bent voor 2027, het jaar waarin de glastuinbouw volgens de Kaderrichtlijn Water nagenoeg emissievrij moet zijn.� • Dinteloord – Hier wordt momenteel eveneens een gescheiden rioolstelsel aangelegd voor de afvoer van spuiwater. „Bij dat systeem zijn ze nu bezig met het bijplaatsen van een pilot-scale-installatie waarmee ook gewasbeschermingsmiddelen uit het bedrijfsafvalwater kunnen worden gehaald.� • Emmen – Hier start binnenkort het project Natuurlijke Waterzuivering Glastuinbouw waarbij het oppervlaktewater in de polders langs biologische weg wordt gezuiverd. „Dat gebeurt onder andere door middel van natuurvriendelijke oevers en bepaalde plantengroei. Water dat via een gemaal het gebied verlaat, moet daardoor weer kwalitatief op orde zijn�, aldus Meis. • Zuid-Holland – Hier gaat binnenkort het project AquaReUse definitief van start. „In dat systeem wordt het concept van geavanceerde oxidatie toegepast. We zijn nu 9DNEODG YRRU GH %ORHPLVWHUĎ 25 (2014)

Waterzuivering.indd 13

in gesprek met de provincie en het betrokken waterschap over de vraag hoe we het systeem kunnen aanpassen zodat het ook gewasbeschermingsmiddelen uit het water kan halen. In dat geval zou je AquaReUse heel goed kunnen gebruiken in ’tuindersstraten’, waarbij je het systeem dan bij een eindgemaal van zo’n straat kunt realiseren.�

Regulier onderzoek Naast de vier pilots is er ook nog het reguliere onderzoek van WUR Glastuinbouw waarin wordt gekeken hoe op de kwekerij het bedrijfsafvalwater gezuiverd kan worden. In combinatie met de uitkomsten van de vier pilot-projecten moet dat de sector, volgens Meis, een soort toolbox opleveren waarmee per regio kan worden bekeken wat de beste oplossing is. „Stel dat er in een regio twee solitair gelegen glastuinbouwbedrijven zijn. Als zij normoverschrijdingen blijken te veroorzaken, zullen ze individueel maatregelen moeten treffen. In gebieden waar echter bijvoorbeeld vijf of tien bedrijven bij elkaar zitten, kunnen die bedrijven met elkaar bekijken of ze iets gezamenlijk kunnen doen of niet, ervan uitgaande dat collectief goedkoper is dan individueel.�

netwerk van bemonsteringspunten, verdeeld over het land, waarmee I&M kan meten in hoeverre er sprake is van normoverschrijdingen. Over de manier waarop wordt gemeten, is onlangs een rapport verschenen. Tot nu toe bemonsterden de waterschappen namelijk op verschillende manieren. Met de komst van het Landelijk Meetnet wordt er volgens Meis „eindelijk met een op alle punten gelijkluidend analysepakket gemeten�. Hoewel de verdeling van de meetpunten beter had gekund – NoordNederland telt relatief weinig meetpunten – is het toch een verbetering ten opzichte van de huidige situatie, vindt hij.

2027 Uiteindelijk zal de glastuinbouw in 2027 nagenoeg emissievrij moeten zijn. Of het lukt het aantal normoverschrijdingen in 2018 al met 50% te hebben teruggebracht ten opzichte van 2013, is volgens Meis de vraag. „Het is een ambitieuze doelstelling. Minister Melanie Schultz (I&M) gaf in een recente Kamerbrief aan daarvoor de ruimte tot 2027 die de Kaderrichtlijn biedt, te willen gebruiken. „In de Kamer werd zelfs gesuggereerd dat die ruimte dan ook wel kan worden gebruikt als het om waterzuivering gaat. Maar voor het ministerie van I&M zal dat zeker een stap te ver zijn. Daarbij komt dat we als glastuinbouw het aantal normoverschrijdingen ook moeten terugdringen om een effectief middelenpakket te kunnen behouden. Wij zijn dus zeker niet uit op het vertragen van maatregelen, maar op het invoeren van structurele oplossingen tegen betaalbare kosten.� <

In het kort Q}+HW PLQLVWHULH YDQ , 0 KRXGW YDVW DDQ GH HHUGHU DDQJHNRQGLJGH LQYRHULQJ YDQ HHQ LQGLYLGXHOH ZDWHU]XLYHULQJVSOLFKW YRRU JODV WXLQERXZEHGUÄŽYHQ SHU MDQXDUL Q /72 *ODVNUDFKW 1HGHUODQG JDDW OLHYHU

/DQGHOÄŽN 0HHWQHW Meis wijst verder op de recente totstandkoming van het zogeheten Landelijk Meetnet Gewasbeschermingsmiddelen. Dit is een

VDPHQ PHW ZDWHUVFKDSSHQ HQ JHPHHQWHQ YRRU VWUXFWXUHOH RSORVVLQJHQ RS JHELHGVQLYHDX DDQ GH KDQG YDQ GH XLWNRPVWHQ YDQ HQNHOH SLORW SURMHFWHQ

13

18-06-14 12:27

Vragen Stuur uw vragen naar Postbus 9324, 2300 PH Leiden. U kunt ook bellen, faxen of mailen: Peter van Leth, 071-56 59 688, pvanleth@hortipoint.nl

:HONH VDPHQZHUNLQJVVXEVLGLHV ]ÄŽQ HU" =ÄŽQ HU VXEVLGLHNDQVHQ YRRU PÄŽ DOV SRWSODQWHQWHOHU RS KHW moment dat ik samen met een LQVWDOODWLHEHGUÄŽI HQ HHQ VRIWZDUHEHGUÄŽI HHQ QLHXZ WHFKQLVFK transportsysteem wil maken?

J

a, die zijn er. WBSO is bijvoorbeeld een loonbelastingaftreksubsidie voor werknemers. Er kunnen meerdere aanvragen voor hetzelfde project worden gedaan. In uw geval kunt u een aanvraag doen, maar ook het installatiebedrijf en het ICT-bedrijf, mits ieder daadwerkelijk een deel ontwikkelt. Alle werknemers die zich met het project bezighouden, kunnen in aanmerking komen voor deze subsidie. Bent u een zelfstandige of een vof dan is de WBSO een belastingaftrek, mits u minimaal â‚Ź 500 per jaar aan het project uitgeeft. Indien u WBSO aanvraagt, kunt u ook RDA aanvragen. Dit is ook een belastingaftrek over het aantal uren dat besteed wordt aan het project. De RDA wordt pas toegekend indien de WBSO is beschikt. Indien u daadwerkelijk geld gaat verdienen met uw ontwikkeling, is in overleg Aly Wisse, subsidieadviseur Flynth adviseurs en acFRXQWDQWV DO\ ZLVVH#)O\QWK QO

ILLUSTRATIE: PETER MOORMAN

met de belastingdienst ook de innovatiebox toepasbaar. Ten slotte is in het kader van het topsectorenbeleid MIT-subsidie aan te vragen. Er zijn totaal negen topsectoren. Hoe meer sectoren aan de samenwerking meedoen, des te hoger de ranking in de tender. De eerste tender van 2014 sluit op 22 september. Het is mogelijk uw project in te dienen bij de topsector tuinbouw en uitgangsma-

terialen, maar het project heeft linken met de topsector ICT en misschien logistiek. Wilt u een MIT-aanvraag doen, dan is het verstandig nu al de voorbereidingen te treffen en samen met een subsidieadviseur de kansen te bekijken. En eventueel het project zo te maken dat u zoveel mogelijk punten krijgt in de ranking. De beste projecten, met veel innovatie, nieuwe technologie en goede samenwerking, zullen worden gehonoreerd.

9ROJHQ GLW MDDU QRJ HQHUJLHVXEVLGLHV" Binnen nu en een jaar zullen verVFKLOOHQGH EHGUÄŽYHQ LQYHVWHUHQ in energiebesparende maatregelen. Heeft de overheid hier nog een potje voor?

D

e verwachting is dat de subsidieregeling Investeringen in milieuvriendelijke maatregelen (IMM) voorheen Investeringsregeling in Energiebesparing (IRE) half juli open gaat. De subsidie bedraagt bij deze regeling maximaal 25% van de kosten. Daarbij verschilt het maximale subsidiebedrag

14

Vragen-2teksten.indd 14

per investering. Op dit moment zijn de exacte voorwaarden van de regeling nog niet bekend. In 2013 kon subsidie worden aangevraagd voor: tweede energiescherm, hogedruk vernevelingssysteem, verticale ventilatoren, warmtepomp, aansluiting op warmtenetwerk of –cluster, luchtbehandelingssysteem met ventilatoren en luchtdistributie, aansluiting op een biogas- of kooldioxidenetwerk of -cluster, ketel of kachel gestookt op biomassa en diffuus glas met antireflectiecoating. De investering in een tweede energiescherm was toen alleen subsidiabel voor bedrijven die minder dan 20 Nm3 aardgasequivalent per vierkante meter glasoppervlak per jaar verbruiken. Belangrijk bij deze regeling is dat de

aanvraag gebaseerd is op een offerte. De daadwerkelijke investeringsverplichting mag bovendien pas worden aangegaan wanneer de aanvraag is goedgekeurd. Als het beschikbare budget voor deze subsidieregeling wordt overschreden, wordt er geloot onder alle aanvragen die binnen zijn gekomen. Bij de openstelling in 2013 gold verder dat als u in de voorgaande drie jaren al subsidie had ontvangen in het kader van de IMM of IRE, u niet in aanmerking voor deze subsidie kon komen.

Marianne van der Spek-van Hof, Flynth adviseurs en DFFRXQWDQWV

9DNEODG YRRU GH %ORHPLVWHUÄŽ

18-06-14 12:27

MDUNW KORN SUĎVEHHOGHQ Groene en bloeiende planten

Snijbloemen '%&'

(*

'%&(

'%&)

'%&'

&+%

'%&(

Tuinplanten '%&'

'%&)

&'%

'*

'%

&(% &'% &&%

.%

&) &* &+ &, &- &. '% '& '' '( ') '* '+ ', lZZ`

Voor de derde week op rij blijft de middenprijs onveranderd op 21 cent. In dezelfde week in 2012 en 2013 lag deze op 25 en 22 cent.

-% +% )%

&%%

&*

'%&)

&%%

&)%

B^YYZceg^_h ^c XZciZc

B^YYZceg^_h ^c XZciZc

B^YYZceg^_h ^c XZciZc

&*%

(%

'%&(

&) &* &+ &, &- &. '% '& '' '( ') '* '+ ', lZZ`

Bij de groene planten stijgt de middenprijs 2 cent tot 113 cent en de bloeiende planten krijgen er 1 cent bij tot 115 cent.

'%

&& &' &( &) &* &+ &, &- &. '% '& '' '( ') '* lZZ`

Een plus van de middenprijs met 3 cent tot 65 cent. Dat is 14 cent minder dan in 2012 en 6 cent minder dan vorig jaar in week 24. %521 )/25$+2//$1'

'H ZHHN YDQ GH NZDOLWHLWVDGYLVHXU

Marjon Vreugdenhil:

)272 )/25$+2//$1'

’Juiste temperatuur tijdens transport van groot belang’ Bedrijf: FloraHolland Week: 24

Maandag „Het is tweede pinksterdag.”

Dinsdag „Ik begin om 4.30 uur met de beoordeling van rozen van aanvoerders die maatwerk afnemen. Met deze dienst help ik de aanvoerder de kwaliteit en presentatie van zijn product te waarborgen. De gegevens worden verwerkt in een rapportage en ondersteund met foto’s. Deze geeft de kweker en zijn medewerkers inzicht en zorgt ervoor dat ze scherp blijven.”

Tevens meet ik de temperatuur van de bloemen. De juiste temperatuur tijdens transport is van groot belang voor het vaasleven. Met een collega heb ik de afgelopen maanden tuinplanten van een telersvereniging beoordeeld op de kwaliteitsnormen die zij hebben opgesteld voor hun merkproduct. Vanmorgen hebben we een evaluatie met de betrokken personen bij een adviesbureau. ’s Middags beoordeel ik voor een andere telersvereniging de binnenkomende bloemen en planten op onder andere kwaliteit, barcodes en presentatie (uniformiteit, juiste hoes en dergelijke). Alle constateringen worden op foto’s vastgelegd en inzichtelijk gemaakt voor de leden.”

Woensdag „Weer vroeg uit de veren voor de maatwerkklanten in Rijnsburg. Ik bekijk, op basis van anonimiteit, hoe mijn klanten erbij staan ten opzichte van andere aanvoerders met dezelfde cultivar. Verder heb ik contact met Wilco Koek, persoonlijk verkoper bij FloraHolland, over een gezamenlijke klant. Wilco houdt mij op de hoogte van zijn activiteiten en ik geef hem inzicht in de kwaliteit. Zo kunnen we de klant optimaal van dienst zijn.”

Donderdag „Vandaag beoordeel ik de chrysanten van vier bedrijven die onder een bedrijfsnaam aanvoeren. De foto’s geven inzicht in elkaars cultivars. 9DNEODG YRRU GH %ORHPLVWHUĎ 25 (2014)

Markt-1-prijsbeelden-nw.indd 15

Vrijdag „Vanmorgen maak ik rapportages voor gerbera-aanvoerders. Daarna naar een kwekerij voor de beoordeling van tuinplanten. Terug op kantoor nog even de week doornemen met collega’s. Na een drukke periode is het voor mijn collega die de termijnordercontroles (kopers, aanvoerders) doet, nu wat rustiger. Een andere collega gaat de komende tijd bij een aantal handelsbedrijven de training ’Ingangscontroleur’ verzorgen. De medewerkers worden opgeleid om de ingekochte producten die niet voldoen te onderscheppen.”

15

18-06-14 12:27

In de grafieken wordt de procentuele verandering (= index) weergegeven van de prijs en de totale aanvoer ten opzichte van vorig jaar.

Simone van Tol VLPRQHYDQWRO#ƃ RUDKROODQG QO

Snijbloemen Ontwikkelingen afgelopen zes weken t.o.v. een jaar eerder 150

in procenten

125

100

75

50

19

20

21

Aanvoer index

22

23

24 week

Prijs index

Prijzen blijven hangen In week 24 was er in verband met tweede pinksterdag een veildag minder. Er zijn 8,3% minder snijbloemen verkocht in stuks ten opzichte van vorig jaar in deze week. Het gemiddelde van de snijbloemen totaal bleef hangen op 20 cent, dit was dezelfde prijs als in week 24 van 2013. De aanvoer van pioenroos lag 25,3% lager en de gemiddelde prijs kwam 9 cent hoger uit dan in 2013. Bij lilium een lichte prijsstijging van 6 cent bij de Oriëntals en 4 cent bij de LA’s. Cymbidium

grootbloemig kwam per tak met een gemiddelde prijs van € 3. Dat is 45 cent hoger dan in week 24 vorig jaar. Grootbloemige rozen werden 8,6% minder verkocht en de gemiddelde prijs zakte met 2 cent ten opzichte van vorig jaar in dezelfde week. Ook kleinbloemige rozen moesten gemiddeld 1 cent op de prijs inleveren. Helianthus daalde flink in prijs. Met een aanvoerstijging van 202,6% zakte de prijs van gemiddeld 68 cent vorig jaar naar gemiddeld 21 cent dit jaar.

Kamerplanten Ontwikkelingen afgelopen zes weken t.o.v. een jaar eerder 200

in procenten

150

100

50

0

19

20

21

Aanvoer index

22

23

24 week

Minder aanbod, iets hogere prijs Ook bij kamerplanten was deze week natuurlijk minder aanbod in verband met het missen van een veildag. Het kamerplantenaanbod nam af met 16,4% ten opzichte van 2013. De gemiddelde prijs steeg iets ten opzichte van vorig jaar in week 24 en kwam uit op € 1,60. Prijsstijgingen bij bloeiende kamerplanten in vergelijking met vorig jaar in deze week zagen we bij potroos, kalanchoë, chrysanthemum, hi-

biscus en potlelie. Bij hydrangea werd er 25,3% minder stuks aangevoerd in deze week en zakte de prijs met 6 cent gemiddeld. Ficus, als grootste groep van de groene kamerplanten qua omzet in de top 15 kamerplanten, haalde een 17 cent hogere gemiddelde prijs bij 13,6% minder aanvoer ten opzichte van week 24 in 2013. Van dracaena werd 11,8% minder aangevoerd en steeg de gemiddelde prijs met 8 cent.

Prijs index

Tuinplanten Ontwikkelingen afgelopen zes weken t.o.v. een jaar eerder 200

in procenten

150

100

50

0

19 Aanvoer index

16

Markt-2-Veilingbijdragen-nw.indd 16

20

21

22

23

24 week

Minder platycodon pakt prijsstijging De aanvoer van de tuinplanten lag in week 24 26,1% lager ten opzichte van 2013. De gemiddelde prijs daalde met 3 cent en kwam uit op 1,03 euro gemiddeld. Acht producten uit de top 10 tuinplanten daalde in week 24 in prijs ten opzichte van vorig jaar deze week. Uitzonderingen waren platycodon en de overige vaste planten. Platycodon werd wat betreft aantallen met 23,5% minder aangevoerd en had een gemiddelde prijsstijging van 11

cent. Voor tuinhortensia pakte week 24 van dit jaar minder gunstig uit ten opzichte van dezelfde week vorig jaar. Met een aanvoerdaling van 36,7% daalde de gemiddelde prijs met 75 cent. Overige perkplanten leverden 60 cent in bij een forse aanvoerkrimp van 17,6%. En tenslotte zagen we bij de groenteplanten, die op nummer 5 staan deze week in de top 10 tuinplanten, een aanvoerstijging van 26,6% en een prijsdaling van gemiddeld 69 cent.

Prijs index

9DNEODG YRRU GH %ORHPLVWHUĎ 25 (2014)

18-06-14 12:27

Duitsland

Over de toonbank

Hamburg

Daniela Grabas:

’Vaderdag is geen omzetmaker voor Duitse bloemisten’ en bloemen zijn hier geen logische combinatie.”

Waar koopt u in?

Wat voor klanten heeft u?

„Bloemen voornamelijk van de groothandelsmarkt in Hamburg, maar planten importeren we rechtstreeks uit Aalsmeer.”

FOTO: BLUMENBINDEREI MÖNCKEBERGSTRASSE

„Mijn winkel ligt aan een grote winkelstraat, midden in Hamburg. Het is zelfs de op één na drukste winkelstraat van heel Duitsland. Dat betekent dat we enorm veel aanloop hebben van winkelend publiek en omwonenden. Tevens bedienen we de zakelijke markt. Er zijn namelijk veel kantoren en hotels in de buurt.”

Heeft u een specialiteit?

Naam: Blumenbinderei Mönckebergstrasse Locatie: Hamburg Sortiment: 60% bloemen, 25% planten, 15% overig Specialiteit: bijzondere producten Aantal medewerkers: 3

Hoe was de invloed van Vaderdag? „Vaderdag is in Duitsland zeker geen omzetmaker voor de bloemist. Moederdag is uiteraard een zeer belangrijke bloemendag, maar vaders

„We proberen ons te onderscheiden met hoogwaardig aanbod en afwijkende producten. Standaardassortiment is voor de supermarkten. Onze sterke punten zijn creativiteit in het maken van gecombineerde boeketten, het samenstellen van de juiste pot-plantcombinatie en het geven van persoonlijke adviezen.”

Wat verkoopt nu goed? „Dat zijn Freilandrosen, lisianthus en calla. Bij de planten zijn lavendel, rode oxalis en cosmea favoriet. Daarvan bieden we ook weer voornamelijk de bijzondere soortjes en kleurtjes aan.”

Bent u tevreden over de Nederlandse kwaliteit en prijzen? „De Nederlandse kwaliteit is ronduit super, maar dat neemt niet weg dat ik ook veel lokale snijbloemen inkoop, zoals nu Freilandrosen uit de omgeving van Hamburg. Niet alleen omdat ze vaak goedkoper en iets verser zijn, maar ook omdat we het lokale product willen steunen. Nederlandse bloemen en planten zijn de afgelopen jaren knap gestegen in prijs, dat merk ik vooral wanneer ik inkoop in Aalsmeer.”

Gaat het uw zaak goed? „Dat is een gevoelig onderwerp... Laat ik zeggen dat ik tevreden ben, niet dolenthousiast. Het zijn moeilijke tijden, voor iedereen. Niet alleen omdat de extraatjes in de uitgaven onder druk staan, maar ook omdat de concurrentie toeneemt en we harder moeten werken voor dezelfde omzet.”

Standpunt

’Met z’n allen consument warm maken voor onze producten’

I Danny van Bergen Henegouwen Purchasing Director FleuraMetz

Mee eens, oneens of denkt u er heel anders over? Reageer dan bij de marktredactie: A.F. Middelburg, 06-23631549 of mail afmiddelburg@hortipoint.nl

9DNEODG YRRU GH %ORHPLVWHUĎ 25 (2014)

Markt-3-Toonbank-nw.indd 17

k ben het helemaal eens met het standpunt van Marius Dekker in het Vakblad van week 23 waarin hij pleit voor het promotieplatform 247Green. Nu de gezamenlijke promotie van bloemen en planten door de handel en de kwekers er niet meer is, ontstaat er overal versplinterde promotie die vanwege het vaak beperkte budget meestal niet is gericht op de consument, maar op de groothandel. Een poster of een folder voor in een cash-and-carry, daarmee gaan we de strijd met de Unilevers van deze wereld niet winnen. Ik zie de promotie gericht op de groothandel en via de groothandel op de bloemist meer als

verdringing van het ene product voor het ander; we vergroten de koek er niet mee. We moeten met z’n allen de consument warmer maken voor onze mooie producten. Ik lees het bericht dat Plantion een campagne start onder de naam ’kleurrijke verhalen’, gericht op de Nederlandse markt. Zij weten bij kopers en kwekers tussen de twee en drie ton op te halen, 0,32% van de omzet. Waar het VGB en FloraHolland niet is gelukt om samen een promotiebudget te realiseren, lukt Plantion dit wel voor de binnenlandse markt. Zij laat zien dat het wel mogelijk moet zijn om gezamenlijk met kwekers en handel

aan promotie te doen. Als ook VGB en FloraHolland dit stokje weer weten op te pakken is de financiering van initiatieven die de koek groter moeten maken, zoals 247Green weer binnen bereik. Om die € 4 miljoen mogelijk te maken is 0,1% al voldoende, waar hebben we het over!

17

18-06-14 12:27

AQDO\VHV VQÄŽEORHPHQ

FOTO: DE GRAAF VAN DER ZANDE

Redelijk tot goed seizoen voor Nederlandse pioen (U ]ÄŽQ QRJ 1HGHUODQGVH WHOHUV GLH SLRHQHQ DDQYRHUHQ PDDU YRRU GH PHHVWHQ ]LW KHW HURS 1HW DOV KDQGHODUHQ KHEEHQ ]ÄŽ HHQ UHGHOÄŽN WRW JRHG VHL]RHQ JHGUDDLG

„Als de aantallen er zijn, is de vraag altijd wel goed. Dat was ook dit jaar het geval�, kijkt inkoper Michel Schoneveld van Hilverda De Boer terug op het jaarlijkse piekseizoen van de Hollandse pioenen. Michel Stieva, inkoper bij Barendsen Bloemen vindt het opmerkelijk dat de handel nog aardig op gang blijft. „Het assortiment is wel wat kleiner geworden, maar klanten snappen dat.�

Vroegere aanvoer Door het warme voorjaar kwam de aanvoer van pioenen bij veel telers drie weken eerder op gang, ongeacht de teeltwijze. Maar de vergelijking met vorig jaar is vanwege het toen extreem koude voorjaar lastig te maken. „Precies andersom�, stelt Wim Rijlaars-

dam van W.J. Rijlaarsdam in Nieuwkoop vast. Kitty de Jong van Agro Fleur Select in Roelofarendsveen voegt eraan toe dat de aanvoer gelijkmatiger was en ook langer doorliep. „We hebben zelfs de Franse Moederdag eind mei gehaald en daardoor kunnen profiteren van extra vraag. Het is een relaxed seizoen geweest�, concludeert zij. Rijlaarsdam voert nog pioenen uit de cel aan, maar kan als conclusie al trekken dat de prijsvorming in totaal redelijk is geweest. Alex Karsten van Karsten Agricultures in Midwoud verwacht met aanvoer vanuit de koelcel te kunnen doorgaan tot de eerste week van juli en kwalificeert het pioenenseizoen 2014 als „niet verkeerd�.

Na een terugval in 2012 met 13% tot 53 miljoen stelen lactiflora’s, verreweg de grootste pioenengroep, klom het aanbod in 2013 met weer hetzelfde percentage tot zo’n 60 miljoen pioenen uit Nederland. Veel telers hebben een hogere middenprijs kunnen halen dan vorig seizoen, toen voor lactiflora’s gemiddeld 41 cent werd betaald. Dat was 2 cent minder dan in 2012, maar 4 cent meer dan in 2011. Hoe het seizoen voor de totale groep gaat eindigen, is nog niet vast te stellen.

Kwaliteit „De kwaliteit was volgens de inkopers Schoneveld en Stieva goed. De productie lag bij veel

telers wel lager dan in voorgaande jaren en dat schrijven zij toe aan de zachte winter. „Dan krijg je minder bloemenâ€?, is de ervaring van De Jong en Rijlaarsdam bevestigt dat. Incidenteel is de kwaliteit negatief beĂŻnvloed door storm- en hagelschade, wat ook meer werk met zich heeft meegebracht. Handelaren zijn tevreden over het assortiment, waarin elk jaar vernieuwingen opduiken. Maar het opbouwen van partijen waaruit grotere aantallen kunnen worden geleverd, duurt jaren. De relatief nieuwe zalmroze Coral Sunset wordt volgens Rijlaarsdam en Karsten goed gewaardeerd. â–

9URHJHU DDQERG DOFKHPLOOD WH ODDJ LQ SULMV +HW ZDUPH YRRUMDDUVZHHU KHHIW RRN GH DDQYRHU YDQ DOFKHPLOOD YHUYURHJG PDDU GH SUÄŽV VWDDW RQGHU GUXN 'H NZDOLWHLW YDQ GLW ERHNHWEORHPHWMH LV YROJHQV KDQGHODUHQ JRHG

FOTO: DE GRAAF VAN DER ZANDE

„Op dit moment is de kwaliteit goed. Die hangt gedeeltelijk af van het weer en verschilt ze-

18

Markt-4-Snijbloemanalyses-nw.indd 18

ker per kweker�, is het oordeel van inkoper Martin Joren van DGI over het aanbod alchemilla

(vrouwenmantel). Erwin Dol, inkoper bij Barendsen Bloemen gaat mee in deze beoordeling. „Er zijn twee types, een grove en een heel fijne. De grovere variant overheerst het aanbod en is het meest gevraagd�, verwijst hij naar Alchemilla mollis Robustica. Tot en met mei dit jaar steeg de aanvoer van alchemilla in vergelijking met 2013 met 22% tot bijna 8 miljoen stelen. Daarvoor werd gemiddeld 15 cent betaald, 5 cent minder dan vorig jaar. Dat was evenwel 1 cent meer dan in 2012, toen het aanbod voor de eerste maanden uitkwam op bijna 9 miljoen stelen. Het jaaraanbod alchemilla ligt bij de vestigingen van FloraHolland op zo’n 28 miljoen stelen en in 2012 en 2013 eindigde de afgeronde middenprijs op 11 cent.

Christiaan van Thiel van Bloemenkwekerij van Thiel in Handel is redelijk tevreden over het voor hem al afgesloten alchemillaseizoen. „Iets minder stelen, dat komt door de zachte winter, maar het is netjes gegaan�, blikt hij terug. Gerard Jonkheer van G. Jonkheer en Zoon in Noordwijkerhout staat op het punt om aan te gaan voeren, maar verwacht ook een lagere aanvoer. „Dat is door de zachte winter bij alle bloemen uit vaste planten dit jaar het geval.� Jan Knook van Jan Knook Biologische Bloemen in Midden-Beemster vindt de resultaten tot nu toe teleurstellend. „Er zijn klanten afgehaakt, er moet steeds scherper worden ingekocht en de bereidheid onder de handel om iets extra’s te doen neemt af�, stelt hij vast. ■9DNEODG YRRU GH %ORHPLVWHUĎ 25 (2014)

18-06-14 12:28

Voor helianthus uit Nederland is de start van het echte piekseizoen niet goed, maar telers vestigen hoop op een aantrekkende markt. De kwaliteit wordt gaandeweg beter.

„Het begint nu goed te worden”, is het oordeel van inkoper Ad van Leeuwen van DGI over de kwaliteit van het aanbod van Hollandse helianthus. „Eigenlijk moet het echte seizoen nog beginnen, maar met helianthus uit Portugal en Frankrijk hebben we goede ervaringen dit jaar”, voegt inkoper Ronald van Duijvenboden van Barendsen Bloemen hieraan toe. Volgens inkopers viel vooral de bladkwaliteit van de eerste Hollandse helianthus tegen en waren de bloemen van de kaszonnebloemen kleiner. Incidentele hagelschade bracht problemen met zich mee. En door de zachte winter was er al vroeg uitval door valse meeldauw doordat de grond die deze schimmel bevat niet is bevroren.

Aanvoer eerder Vorig jaar kwam de aanvoer door het koude voorjaar vertraagd op

gang en versnelde de warme zomer de productie, die ophoopte in een periode waarin de vraag terugviel. Uiteindelijk klom de Nederlandse aanvoer met 4% tot bijna 39 miljoen stelen, waarvoor gemiddeld 23 cent werd betaald. Dat is respectievelijk 1, 2 en 3 cent minder dan in 2012, 2011 en 2010. „Zeer matig”, is het oordeel van teler Reinier Kempenaar van de gelijknamige kwekerij in Woubrugge. De door het warme voorjaar vervroegde aanvoer verwisselde dit jaar volgens teler Jan van Boksel uit Hedel tegen treurig lage prijzen van eigenaar. „Er is geen vraag. Misschien zitten de pioenen nog in de weg?”, vraagt hij zich af. Kempenaar gaat vanaf volgende week aanvoeren en verkoopt zijn oogst direct aan vaste afnemers. Hij noemt de vooruitzichten redelijk goed. „Tegenvallers als vorig jaar zullen zich niet herhalen”, hoopt hij.

FOTO: DE GRAAF VAN DER ZANDE

FOTO: DE GRAAF VAN DER ZANDE

Aarzelende start voor Hollandse helianthus

Assortiment Koploper in het assortiment is en blijft Sunrich Orange, maar er zijn nieuwkomers. Sinds drie jaar teelt Kempenaar Sunrich Orange Summer, een sterke lookalike van de marktleider die iets vroeger is en korter blijft. Dat zijn eigenschappen die voor de handel niet belangrijk zijn. Van Duijvenboden en Van Leeuwen noemen recente nieuwkomers als Vincent’s Fresh en Vincent’s Choice mooie aanvullingen. „Het groene hartje van Vincent’s Fresh is prima”, aldus Van Leeuwen. En Van Duijvenboden is gecharmeerd van de

rondere bloemblaadjes van Vincent’s Choice, waarvan een verbeterde versie opkomt. „Steviger op de steel, mooier blad en minder kopblad”, vindt Van Boksel de voordelen hiervan. Van de limoenkleurige noviteit Limoncello komt dit jaar een langduriger aanvoer. „Hopelijk pakt de handel deze ook op. Vernieuwing is toch een wens?” meldt Christiaan van Thiel van Bloemkwekerij van Thiel in Handel. Verder is er een nieuwe cultivar met een rechtopstaande bloem. En hoog zijn de verwachtingen van grootschalige testen met meeldauwresistente helianthus. ■

Marktacties Promotie

Bloemendagen

Q

Balkon- en terrasplanten 2014: verbena en lantana Woonplant van de maand juni: anthurium Q Woonplant van de maand juli: dieffenbachia Q Tuinplant van de maand juni: hydrangea Q Tuinplant van de maand juli: hibiscus Q PurE Seasonal Flowers juni: bouvardia Q PurE Seasonal Flowers juli: gladiool Q 2 - 28 juni Promotiecampagne Zomertijd, lelie Q 30 juni - 26 juli Promotiecampagne Zomertijd, snijhortensia

Q

Q

Q

21 juni Rob’s Grote Tuinverbouwing met onder andere: bol-op-pot tulp, hyacint, narcis, eucomis, glamini en freesia, Hydrangea macrophylla Magical, tuinbegonia (waterfall), Gerbera Garvinea, patiogerbera. SBS6 17.00 uur. Q 14 - 21 juni Nationale tuinweek ’Tegel eruit, plant erin’ georganiseerd door Groei & Bloei. Q

23 juni Vaderdag (Pol) 27 juni Einde van het schooljaar (Bel) Q 11 juli Feest van de Nederlandstalige Cult. Gemeenschap (Bel) Q 14 juli Nationale Feestdag (Fra) Q 21 juli Nationale Feestdag (Bel) Q 1 aug Nationale Feestdag (Zwi) Q 15 aug Maria Hemelvaart (Bel, Dui, Fra, Ita, Oos, Pol, Zwi) Q 25 aug Summer Bank Holiday (Groot-Brittanië) Q 1 sep Eerste schooldag (Rus, Pol) Q 14 sep Ziekendag (Bel, Ned) Q 21 sep Dank-, boete- en gebedsdag (Zwi) Q 25 sep Dank-je-wel Dag (Dui) Q 27 sep Nationale Feestdag van de Franstalige gemeenschap (Bel) Q 27 sep Dag van de klant (Bel) Q 1 okt Nationale Vergeet-ze-niet-dag (Ned) Q 2 okt Grootoudersdag (Ita)

Heeft u informatie voor de agenda? Mail naar afmiddelburg@hortipoint.nl

9DNEODG YRRU GH %ORHPLVWHUĎ 25 (2014)

Markt-4-Snijbloemanalyses-nw.indd 19

19

18-06-14 12:28

Analyse bloeiende planten FOTO: KURT SCHRAMA

Exporteur over Schotland

Diep dal voor helianthus in piekperiode 'H SUÄŽV YDQ KHOLDQWKXV EOÄŽIW ]RpQ FHQW DFKWHU RS GLH YDQ YRULJ MDDU 1DGDW GH SURGXFWLH LQ JDV WHUXJQDP DOV JHYROJ YDQ VOHFKWH UHVXOWDWHQ LV HU WRW ZHHN ZHHU PHHU DDQERG

Marco van der Meer:

’Stevige concurrentie in Schotland’ Schotland, krabbelt dat weer een beetje op? „Ja, net als Engeland is Schotland momenteel op de weg terug. De afgelopen tien jaar zijn moeilijk geweest. Wij leveren aan de groothandel, maar ook aan winkels en daarvan zijn er wel verdwenen. Vooral Edinburg en Glasgow zijn hard getroffen. Het noorden, en met name Aberdeen, heeft minder last. Daar is veel werk in verband met de olieplatforms en dat zie je terug in de welvaart.�

Dus geen vuiltje aan de lucht voor bloemisten? „Nou, zo zou ik het ook niet willen zeggen. De bloemisten moeten enorm opboksen tegen de supermarkten. Zo is de kwaliteit van de bloemen bij Marcs & Spencers niet minder dan die in een gemiddelde bloemenwinkel. Wel lever je daar in op de hoeveelheid bloemen, de opmaak van het boeket en de originaliteit. Voor een echt boeket moet je ook in Schotland nog steeds naar de bloemist.�

En de concurrentie tussen Hollandse exporteurs? „Die is best stevig. We kopen allemaal op dezelfde klok, doen zaken met dezelfde kwekers en vervoeren met dezelfde transporteur. Sterker nog, de zendingen zitten vaak in dezelfde vrachtwagen. Waarmee je dan het verschil moet maken? De prijs telt zwaar, maar verder ook de keuze voor kwaliteit. Wij leveren daar niet op in en op de lange duur win je het daarmee.�

Is de logistiek een uitdaging richting Schotland?

Hoe ziet u de toekomst? „Ik voorzie geen spectaculaire ontwikkelingen in Schotland. De concurrentie blijft sterk, qua collega-exporteurs, supermarktketens en ook wat betreft leveranciers uit Zuid-Amerika en Afrika. Maar we hebben er trouwe klanten, dat maakt het interessant.�

20

Markt-5-Exporteur-Afzetzaken-nw.indd 20

Dit seizoen diende zich een nieuw ras aan, Funshine, dat lijkt op Sunsation. Bunnik Plants was tijdens de omschakeling vorig jaar even uit de markt verdwenen en draagt nu voor een deel bij aan het meeraanbod. Jan Bier van Bunnik Plants: „De resultaten zijn tot nu toe matig. De vaste lijnen bestellen goed, maar de overige handel is slecht. Het is jammer dat het nieuwe product door de marktomstandigheden nog

niet goed uit de verf komt.� Juist nu de zonnebloem zou moeten toppen, maakt de plant de lastigste weken van het seizoen door. Sjaak Buijs, van de gelijknamige kwekerij in De Lier: „Zo moeizaam hebben we het nog maar weinig meegemaakt. Tot Moederdag liep het meeraanbod nog wel weg, zij het tegen erbarmelijke prijzen, maar nu zit het zwaar tegen. Degenen die wat vakken extra hebben gezet, komen nu tegelijk op de markt, terwijl die al overvol zit.�

Doorloopartikel Ron van der Waart van Profitplant ziet geen opvallende verschillen in de vraag. „Maar we produceren met zijn allen gewoon te veel en dat geldt natuurlijk niet alleen voor helianthus. De plant loopt desondanks redelijk door, maar vereist wel aandacht bij de eindklant. Geel blad en verdroging in de winkels helpen de verkopen niet.â€? Ook voor bloemisten die Bloominess levert, is helianthus een doorloopartikel. „Volgende week gaan we er een actie mee draaien omdat de prijzen nu zo scherp zijn en om de grote aantallen voor de klok weg te houdenâ€?, geeft Ronald de Vries aan. Hij blijft steevast Sunsations kopen. „Van Funshine vind ik de bloem ten opzichte van de totale plant te klein.â€? â–

.%

-#%%%

-%

+#*%%

,%

*#%%%

+%

(#*%%

*%

'%%.

'%&%

'%&&

'%&'

'%&(

'#%%%

Verkochte aantallen x duizend

„Nee, sinds de tunnel is het allemaal een stuk eenvoudiger en sneller geworden. Twintig jaar geleden gingen de bloemen bestemd voor de winkels nog per vliegtuig naar Schotland, omdat het anders te lang zou duren. We vlogen toen met Air UK en als het ruim vol was, werden de dozen met bloemen gewoon in de passagiersstoelen gezet. Daar hoef je nu niet meer om te komen!�

Nieuw ras

<Zb^YYZaYZ eg^_h ^c XZciZc

Bedrijf: Kurt Schrama, De Kwakel Functie: accountmanager Belangrijkste afzetgebieden: Engeland, Ierland, de Balkan, de Baltische Staten en Rusland Inkoop: klok en KOA Aantal medewerkers: 48

Terwijl in de afzetlanden het zonnetje schijnt, profiteert de zonnebloem daar niet van. Vraag is er wel, maar het aanbod is onevenredig groot waardoor de prijs dramatisch laag is en er doordraai voorkomt. „Deze weken zouden we echt moeten pieken, maar de klok krijgt te veel te verwerken en in alle segmenten is de vraag matig. Er zijn zelfs partijen gecanceld. Deze periode ligt de klokprijs van pot 13 rond 40 cent, terwijl dat vorig jaar nog zo’n 70 cent was. Het wisselvallige weer en de feestdagen zorgen ook nog eens voor afzet met horten en stoten�, beschrijft RaÍl Duijvestijn van de gelijknamige kwekerij in Honselersdijk. Telers van het voornaamste ras, Sunsation, overleggen tijdens Flower Trials met de vermeerderaar over mogelijke koerswijzigingen in het aanbod- en promotiebeleid.

Verkochte aantallen en middenprijs helianthus op de FloraHolland-veilingen van 2009 tot en met 2013. 9DNEODG YRRU GH %ORHPLVWHUÄŽ 25 (2014)

18-06-14 12:28

Afzetzaken FOTO: MARJOLAND

Analyse tuinplanten

Oleander blijft bijproduct voor Nederland 9RRU SODQWHQKDQGHODUHQ LQ 1HGHUODQG EOĎIW GH 0HGLWHUUDQH NXLS HQ WHUUDVSODQW 1HULXP ROHDQGHU HHQ EĎSURGXFW YRRU handel naar het oosten en noorden.

Exporteurs beschouwen Nerium oleander als een bijproduct in het terrasplantenassortiment. Bij Bocchi koopt Leen de Jager ze nauwelijks. „Die halen onze klanten wel rechtstreeks uit Spanje en Italië.” Voor Gasa Holland met de focus op het oosten en noorden van Europa ligt dat enigszins anders, volgens Jurgen Terlouw. „Het seizoen voor de kuipplanten, inclusief oleander, begon wat ons betreft zeer voorspoedig. Er was eerder goede handel beschikbaar en die vond ook eerder zijn weg. Eenmaal in de winkels bleef echter veel handel lang staan, misschien omdat de consument minder uitgeeft. De tweede helft gaat daardoor een stuk moeizamer.” Na een uitschieter vorig jaar, worden dit jaar weer minder oleanders via FloraHolland verkocht.

De afgelopen jaren groeide het volume van de tuinplant van zo’n 570.000 stuks in 2009 naar 1,12 miljoen stuks vorig jaar. Tot en met week 23 dit jaar werden slechts zo’n 733.000 stuks verkocht, 24% minder dan vorig jaar. De middenprijs bleef met € 3,70 vrijwel stabiel. De via FloraHolland afgerekende oleanders komen grotendeels uit Spanje (68% van de omzet). De rest komt, via Nederlandse handelskwekerijen, ook uit Spanje, Italië en in geringe mate uit Israël.

Daniel van den Nouweland

Kamerplant

:DW ZDV HU WH EHOHYHQ"

Behalve oleander als tuinplant kent FloraHolland Nerium ook als kamerplant. Veilingmedewerkers stellen dat de kamerplantenstatistiek de kleinere planten en de tuinplantenstatistiek de kuipplanten herbergt. Middenprijzen doen overigens aanzienlijke overlap vermoeden. De kamerplant kromp de laatste vijf jaar meer dan 60% naar 236.000. Optellen van beide groepen levert een gematigde 13% van 2009 naar 2013. De kamerplantenstatistiek laat voor 2014 een stabiel volume zien, bij een 12% lagere middenprijs. Optellen van beide groepen resulteert dus in een afnemend volume voor een gemiddeld lagere prijs. ■

„Na de ontvangst in onze sfeervolle binnentuin hebben we onze 140 gasten ingedeeld in tien groepen. In de centrale verwerkingsruimte hadden we tien marktkramen met ieder zijn unieke ontwikkeling binnen Marjoland. De groepen rouleerden zodat uiteindelijk iedereen elke kraam zeven minuten heeft kunnen ervaren. In de algemene presentatie heb ik de visie van Marjoland op de rozenmarkt verteld. Vervolgens gaf marketingexpert René Boender ons de tools om hierop te anticiperen. Samen kansen benutten stond hierin centraal.”

Bedrijf: Marjoland Aanleiding: Marjoland Experience

:DDURP 0DUMRODQG ([SHULHQFH" „Dit was inmiddels alweer de derde Marjoland Experience. Ons doel van deze editie was ’verbindingen maken met de handel’. Op het gebied van digitalisering, productkwaliteit en marketing zijn er veel nieuwe ontwikkelingen. Wij willen hier samen met de gehele keten van profiteren.”

:DW PDDNWH GH OH]LQJ YDQ 5HQÆ %RHQGHU LQVSLUHUHQG" „Zijn energie en passie richting marketing en verkoop is enorm inspirerend. Voor mij en velen in de zaal was het een wake-upcall, dat er nog veel kansen in de markt liggen! Met zijn korte ’Harvard Businessclass’presentatie kwamen mooie voorbeelden voorbij hoe krachtig emotie en digitalisering te gebruiken zijn.”

+RH ZDV GH DQLPR HQ GH UHDFWLHV YDQ MXOOLH UHODWLHV" „Animo en reacties waren goed! ’Ik zit nu vol met nieuwe ideeën’ en ’ik kan niet wachten op de volgende Marjoland Experience’ waren reacties achteraf.”

*%%

&#*%%

)%%

&#'%%

(%%

.%%

'%%

+%%

&%%

(%%

%

'%%.

'%&%

'%&&

'%&'

'%&(

%

Verkochte stelenx duizend

<Zb^YYZaYZ eg^_h ^c XZciZc

:DW GRHQ MXOOLH QRJ PHHU RP UHODWLHV pWH ELQGHQp" „Als basis vinden we jaarrond betrouwbare productkwaliteit essentieel. Vervolgens zijn er vaak voordelen te behalen voor kweker en exporteur op gebied van logistiek, voorraad en verkoop. Die willen we graag benutten.”

+RH VWDDW KHW PHW GH DI]HW" „Afgezien van stagnatie van bedrijven zijn er weinig initiatieven en ontwikkelingen op de markt geweest. Ook wij hebben hieraan bijgedragen. De afgelopen jaren was onze focus voornamelijk intern gericht, wat geresulteerd heeft in veel verbeteringen. Dit proces blijft belangrijk, maar we zijn klaar om onze focus ook te verdiepen naar onze relaties.”

Verkochte aantallen en middenprijs van de tuinplant Nerium oleander op de FloraHolland-veilingen van 2009 tot en met 2013. 9DNEODG YRRU GH %ORHPLVWHUĎ 25 (2014)

Markt-5-Exporteur-Afzetzaken-nw.indd 21

21

18-06-14 12:28

Tulpen uit Amsterdam Als de lente komt dan stuur ik jou tulpen uit Amsterdam... Niet alleen in de lente, maar RRN GH]H ]RPHU ]ĎQ YRORS tulpen voorhanden in Amsterdam. Consumenten kunnen zelf de tulpen plukken.

T

er ere van het 150-jarig bestaan van het Vondelpark was de muziekkoepel in het Amsterdamse park 14 en 15 juni aangekleed met een flink aantal tulpen. Volgens tulpenkweker Jorrit Koeman, verantwoordelijk voor de aankleding, was de toestroom van het publiek groot. Er waren veel festiviteiten in het park om het jubileum te vieren en de tulpententoonstelling maakte hier onderdeel van uit. „Het was top. De eerste honderd bezoekers konden gratis tulpen plukken en daarna kostte het vijf euro. Dit bedrag is gedoneerd aan het Vondelpark. Aan het eind van de dag was de hele tentoonstelling leeggeplukt.” De tulpententoonstelling rond de muziekkoepel was een voorproefje van Tulip Island, dat van 4 juli tot en met 7 september plaatsvindt. In deze periode kunnen toeristen in Amsterdam in het Vondelpark een ’tulpen experience’ beleven. „Tulpen zijn het product van Nederland, maar in het hoogseizoen niet voorhanden. Wij willen graag op deze behoefte inspelen”, zegt Koeman. Toeristen kunnen in deze periode tulpen plukken in het Vondelpark. Ook zal er een veilingklok aanwezig zijn, waar de tulpen verhandeld kunnen worden. Muziek, dans en kunst zijn ook onderdeel van de festiviteiten van Tulip Island. De pluktuin in het Vondelpark wordt gefinancierd door middel van subsidies en deels uit eigen kapitaal. De tulpenpluktuin is tijdens Tulip Island elke dag van 13.00 tot 18.00 uur geopend.

Tekst: Cindy van der Zwet cvanderzwet@hortipoint

Foto: Ronald Bakker

22

Spread.indd 22

9DNEODG YRRU GH %ORHPLVWHUĎ 25 (2014)

18-06-14 12:28

9DNEODG YRRU GH %ORHPLVWHUĎ 25 (2014)

Spread.indd 23

23

18-06-14 12:28

.ÄŽNHQ LQ pDDOWMHVIDEULHNp 'H RRJVW LV YHUZHUNW (U ]LWWHQ QRJ ZDW UHVWDQWHQ LQ GH EDN GLH IXQJHHUW DOV HHQ VRRUW ]HHI (HQ SDVWD DFKWLJH VXEVWDQWLH EUXLQRUDQMH YDQ NOHXU 3URGXFWLHPDQDJHU 7KRPDV *RGGDUG QHHPW KHW RS ]ÄŽQ YLQJHU +HW EOÄŽNHQ PLQVWHQV HHQ PLOMDUG QHPDWRGHQ WH ]ÄŽQ ,Q GLW JHYDO 6WHLQHUQHPD IHOWLDH :H ]ÄŽQ LQ GH IDEULHN YDQ %$6) $JULFXOWXUDO 6SHFLDOWLHV LQ /LWWOHKDPSWRQ Hans Neefjes hneefjes@hortipoint.nl

H

in Europa en hebben zes verschillende soorten beschikbaar voor de bestrijding van specifieke plagen. Bij een derde van de productie gaat het om de Steinernema feltiae. Omdat de vraag naar aaltjes toeneemt, gaan we hier de productiecapaciteit verdubbelen’’, aldus gewasmanager Ron van den Beukel van BASF.

9HUERXZLQJ Van den Beukel is met zijn collega Piet van Boven (voorheen werkzaam bij Becker Underwood) aanwezig bij het ’kijkje achter de schermen’ in de fabriek. Productiemanager Thomas Goddard wil ons graag rondleiden, maar verontschuldigt zich eerst voor de verbouwingswerkzaamheden in de kantoren en labs. „Het is druk. In juli beginnen de aanpassingen in de

fabriek. Eind 2015 willen we klaar zijn.� We beginnen bij enkele afgesloten kasten waarin glaswerk continu rond beweegt. In de glazen bekers zit vloeistof. Diverse kleuren vloeistof en soms zit er noppenfolie om de bekers. „Dit is de basiskweek. In de vloeistof zit een van de soorten aaltjes die wij hebben met de specifieke bacterie waarmee hij van nature samenleeft. Die voeden we met een medium van proteïnen, aminozuren en andere stoffen. We bootsen de natuurlijke groeiomstandigheden na en gebruiken in het productieproces het gegeven dat aaltjes in hun L3-stadium buiten insecten kunnen leven�, legt Goddard uit.

&RPPHUFLĂˆOH NZHHN Diverse soorten aaltjes groeien op in de kweekkasten. Ieder in hun eigen medium en

FOTO'S: HANS NEEFJES

et is vanaf Londen een klein uur rijden naar de zuidwestkust van Engeland. Op een fabrieksterrein in Littlehampton staat de fabriek. ’BASF Agricultural Specialties Ltd’ staat er naast de deur, met daaronder ’Formerly Becker Underwood Ltd’. In 1996 begon op deze plek het kweken van insectenparasitaire aaltjes. Steinernema feltiae is de bekendste en onder de merknaam Nemasys F al jaren op de markt. Eerst kwam dit product exclusief via Brinkman terecht bij Nederlandse telers die met de aaltjes trips of sciara te lijf wilden gaan. Het leveranciersnetwerk is uitgebreid met onder andere Van Iperen, Alliance en Benfried nadat BASF in 2012 het bedrijf Becker Underwood overnam. ,,Het merk Nemasys gaan we nadrukkelijker branden in de markt. Wij zijn de grootste van de drie aaltjesproducenten

Enkele kasten waarin de kweek van de aaltjes begint. In de gestadig ronddraaiende bekers zit per soort aaltje de meest geschikte vloeiEDUH YRHGLQJ SOXV GH VSHFLĆ‚HNH EDFWHULH ZDDUPHH KÄŽ YDQ QDWXUH VDmenleeft. BASF heeft zes soorten aaltjes commercieel beschikbaar.

24

aaltjesfabriek.indd 24

De kweek van aaltjes mag niet vervuilen. HygiĂŤne is noodzaak. Deze opstelling steriliseert het groeimedium. Tanks worden na iedere kweek onder 2 bar druk een uur lang met stoom van 135ÂşC ontsmet. Gedurende het proces worden in het lab regelmatig monsters beoordeeld. 9DNEODG YRRU GH %ORHPLVWHUÄŽ 25 (2014)

18-06-14 14:23

HO

onder de meest optimale omstandigheden qua zuurgraad, zuurstofgehalte en temperatuur. Testen van nieuwe soorten gebeurt continu. CommerciÍle kweek is er van zes soorten aaltjes. Zo zijn er aaltjes tegen veenmollen voor de Amerikaanse markt. „Nederlanders gebruiken een ander soort. Voor ons specifieke soort is geen toelating omdat die niet inheems is’’, verklaart Van Boven. Vraag uit Nederland zal niet snel ontstaan voor de aaltjes die motjes in citrusgewassen belagen. De Phasmarhabditis hermaphrodita tegen naaktslakken roept herkenning op, als de naam Nemaslug word genoemd waaronder het product verkrijgbaar is. ,,Die verkopen we ook in Engeland veel. Niet alleen aan slatelers, ook aan consumenten. We merken het aan de verkoop als het hier vaak regent. Dan zijn er meer slakken�, aldus Goddard. Van den Beukel vult aan: „Er is ook een groeiende vraag naar aaltjes die engerlingen op golfterreinen bestrijden. Voornaamste groeimarkten zijn nu de tuinbouw en de champignonteelt.�

Voldoende voedsel We lopen een paar meter door. In roestvrijstalen vaten van 1.200 l wordt de eerste stap naar massaproductie gezet, zo luidt de uitleg. De aaltjes verblijven hier zo’n drie weken, met ruim voldoende voedsel. En

continu blijft de vloeibare massa via aangevoerde zuurstof in beweging. Airliften, noemt Goddard het. Vervolgens gaat het naar nog grotere vaten. De vergelijking met een bierbrouwerij komt op, als we die exemplaren bekijken; twee exemplaren van 6 m3 inhoud en drie van 20 m3. Ze passen onder het dak van een gemiddelde loods op een fabriekterrein, maar pas na zo’n dertig traptreden ben je bij het kijkvenster dat je halverwege het vat zicht geeft op de ronddraaiende inhoud. Het kweken, officieel is het fermenteren, duurt ook in de grote vaten zo’n drie weken. Goddard: „De kweeksnelheid verschilt per soort, net als de hoeveelheid die we maken. Gemiddeld oogsten we vijf keer per maand. Tussendoor maken we ook bacteriÍn die de teelt van soja verbeteren. Die veelheid aan producten maakt uitbreiding noodzakelijk.�

Centrifuge Een mililiter vloeistof in het kweekvat bevat zo’n 100.000 aaltjes. Hoe krijg je die schoon uit het vat? Dat begint met een bewerking van de vloeistof in een soort centrifuge. De aaltjes belanden dan aan de buitenzijde en kunnen zodoende gescheiden worden van hun vloeibare groeimedium. Vervolgens komen de aaltjes in een groot vat met een ruime hoeveelheid water. De aaltjes bezinken en de laatste vervuiling kan met het

'H H[FXUVLHJDQJHUV QHPHQ HHQ NÄŽNMH LQ HHQ YDQ GH GULH IHUPHQWDWLH YDWHQ YDQ P3 (U ]ÄŽQ RRN QRJ WZHH YDWHQ YDQ P3 %LQQHQNRUW EHJLQW %$6) PHW GH YHUGXEEHOLQJ YDQ GH SURGXFWLHFDSDFLWHLW (LQG PRHW DOOHV NODDU ]ÄŽQ 7RHQHPHQGH YUDDJ QRRSW WRW XLWEUHLGLQJ 9DNEODG YRRU GH %ORHPLVWHUÄŽ 25 (2014)

aaltjesfabriek.indd 25

water worden afgevoerd. Het bezinksel is waar het om gaat: een hoge concentratie aaltjes. De massa belandt in speciale bakken, een soort zeef waar net als in een koffiezetapparaat papier er voor zorgt dat alleen vocht doorsijpelt. Nu geen koffieprut maar een soort pasta van aaltjes die overblijft. Die massa wordt gemengd met een soort vulstof. „Vroeger was dit klei. Tegenwoordig gebruiken we materiaal dat geen zichtbaar residu achterlaat als je de aaltjes over het gewas giet of spuit�, aldus Goddard. Van het mengsel word bepaald hoeveel aaltjes er per gram aanwezig zijn. Daarna volgt het handmatig afvullen en sealen van de verpakkingen. De dichtheid aan aaltjes kan verschillen, daarom zijn de verpakkingen niet altijd even vol.

Controle Tijdens het hele productieproces wordt regelmatig onder de microscoop gecheckt of alles naar wens verloopt. Sterilisatie van de tanks met stoom is weliswaar standaard voordat een kweek begint, net als sterilisatie van het groeimedium. Maar daar kan je nooit volledig op vertrouwen. Controle is naast hygiĂŤne een must. Zo is er ook de bepaling in welke mate aaltjes in staat zijn om meelwormen te doden. /HHV YHUGHU !

'H WZHH pRRJVWEDNNHQp 1D KHW RSNZHNHQ LQ GH YDWHQ ZRUGHQ HHUVW PLGGHOV FHQWULIXJHUHQ HQ VSRHOHQ LQ UXLP ZDWHU GH RYHUWROOLJH VWRIIHQ HQ JURHLPHGLD YHUZÄŽGHUG +HW EH]LQNVHO HHQ SDVWD YRO DDOWMHV OHNW LQ GH EDN NHQ XLW RS HHQ ODDJ SDSLHU HQ ZRUGW WRW VORW JHPHQJG PHW HHQ YXOVWRI

25

18-06-14 14:23

! YHUYROJ YDQ SDJLQD

Meelwormen zijn taaier dan sciara’s (varenrouwmug), de plaag waartegen de Steinernema feltiae als eerste in met name de champignonteelt werd ingezet. Taaier, en ook groter en makkelijker verkrijgbaar, ideaal dus om met meelwormen de ’kracht’ van een aaltje te bepalen in labomstandigheden. „In principe geldt dat een aaltje dodelijk is voor insecten als hij er mee in aanraking kan komen. Of liever, als hij anaal, oraal of via andere lichaamsopeningen binnen kan dringen. En het zijn de bacteriën die het aaltje bij zich draagt die zorgen dat de gastheer sterft. De bacterie verteert als het ware het voedsel voor het aaltje”, legt Van Boven uit.

Nog meer feiten Op basis van de testresultaten kan BASF het productieproces bijsturen. Ze worden soms bijna als een veestapel beoordeeld. Zijn de aaltjes bijvoorbeeld niet genoeg doorvoed, niet vet genoeg, dan moeten ze iets meer, iets anders of iets langer eten. Want vetheid heeft effect op het gedrag van het aaltje en zijn vermogen om zonder voedsel te overleven. In verpakking moet hij bij 5-7 ºC zo’n vier tot zes weken te bewaren zijn. Stank en afwijkende kleur geven aan dat er iets mis is. BASF stelt desgewenst microscopen beschikbaar om de vitaliteit van aaltjes

te controleren. „Bewaren bij 3-4 ºC is het beste. We weten dat de aaltjes in de verpakking gaan bewegen als de temperatuur oploopt. Daarom adviseren we ook nooit een deel van de verpakking te gebruiken. Het kan zijn dat juist in een bepaald gedeelte minder aaltjes zitten”, geeft Van den Beukel aan. Hij somt nog meer feiten op. Een aaltje: Q kan niet zonder zuurstof. Daarom is de folie van de verpakking geperforeerd. Het is ook de reden dat het aaltje in oplossing maximaal een halve dag te bewaren is. Q signaleert een insect door diens geur en de CO2 die het insect afscheidt. Q kan in de bodem vier tot zes weken overleven en 5-10 cm overbruggen. Q heeft bovengronds vrij veel vocht nodig om in leven te blijven en richting zijn prooi, insecten, te bewegen. Gewas moet na een behandeling minimaal twee uur nat zijn. Q kan alleen middels symbiose in insecten leven. Ze sterven af boven de 30ºC net als de bacterie die het aaltje bij zich draagt. De Steinernema feltiae is actief vanaf 10 ºC.

3UDNWĎNHUYDULQJ De meegereisde chrysantenteler Laurens van der Lans en bedrijfsleider Erik Floris van Dekker Chrysanten hebben ruime praktijkervaring als het om het inzetten van Nemasys F gaat. Dat is behoorlijk succesvol,

Als bekend is hoeveel aaltjes er per gewichtseenheid in het medium zitten, kan het (nu nog) handmatig afvullen van de verpakkingen beginnen. Afsluitend volgt sealen met geperforeerd folie want aaltjes hebben zuurstof nodig.

26

aaltjesfabriek deel 2.indd 26

maar er blijven vragen over de juiste toepassing, zo blijkt. Is een uitvloeier toevoegen bijvoorbeeld zinvol? Volgens Van Boven niet. „Je gewas is dan eerder droog en dat is niet gunstig voor het aaltje. Door uitvloeier komt vloeistof makkelijker op plekken waar trips zich verstopt, maar het nadeel van het snelle opdrogen weegt zwaarder.” Van der Lans zegt dat hij bij een gietbeurt altijd uitvloeier toevoegt. „Daarna spuit ik de aaltjes en vervolgens broes ik enkele keren met schoon water. Ik begin vroeg in de ochtend met spuiten. Het doek blijft meestal langer voor 90% dicht dan normaal, zodat het gewas ook in de laatste vakken niet te snel opdroogt.” Floris hanteert een vergelijkbare werkwijze en doseert via de Dosatron. Van Boven: „Zorg voor een pompdruk van maximaal 20 bar en spuitdoppen van minimaal 500 micron en verwijder filters die kleiner zijn dan 300 micron. Dan is de techniek in orde. Net als bij alle gewasbescherming zit de crux in de toepassing. Pas het om de vijf tot zeven dagen toe, afhankelijk van de tripsdruk. Met 2.500 miljoen aaltjes per ha doseer je een overkill en kan je 80% doding van insecten en 40-60% doding van tripspoppen bereiken. Dat weten we uit proeven. Met deze resultaten verdient het aaltje een plek in de gewasbeschermingstrategie.” <

De opslag van de diverse aaltjes in de nieuwe koelruimte van BASF in Littlehampton. Kwekers kunnen Nemasys F na ontvangst maximaal ]HV ZHNHQ EHZDUHQ EĎ & (HQ WHPSHUDWXXU YDQ & LV QRJ EHWHU 6WHLQHUQHPD IHOWLDH LV DFWLHI YDQDI & 9DNEODG YRRU GH %ORHPLVWHUĎ 25 (2014)

18-06-14 14:23

'HOSKLQLXP WHOHU 1LFR :LJFKHUW RSWLPDOLVHHUW WHHOW RS JRWHQ

Nico Wigchert ontwikkelt delphiniumteelt op goten. Optimalisatie om wortelproblemen te voorkomen kost inventiviteit. Een QLHXZH DDQSDN PLFURĆƒRUD management met inzet van HHQ QLHXZ W\SH Ć‚OWHU OÄŽNW QX het succesvolle sluitstuk.

FOTO: BERT VEGTER

6WDSMH YRRU VWDSMH GLFKWHU EÄŽ oplossen teeltprobleem :LJFKHUW EÄŽ KHW RUJDQLVFKH Ć‚OWHU GDW HHQ VHOHFtieve werking heeft. Ongewenste anaerobe bacteriĂŤn ZRUGHQ YHUZÄŽGHUG De gewenste verhouding tussen bacteriegroepen ZRUGW KHUVWHOG

Bert Vegter bvegter@hortipoint.nl

D

e teelt van delphinium op watergoten ontwikkelen om de gebruikelijke uitval door zogeheten herinplantziekte te voorkomen, Ên trachten de meerkosten te overtreffen door meerwaarde uit het systeem te halen. Daarmee is Nico Wigchert uit Noordwijkerhout al ruim vijf jaar bezig, tot nu toe als enige. Een van de uitdagingen was wortelproblemen tijdens de teelt in de eb-vloedgoten te voorkomen. Wortels groeiden uit de pot het water in en zorgden voor capillaire werking. Met als resultaat dat het substraat onder in de potten op het eb/vloed-systeem verzadigd met water bleef. Wigchert: „Het eerste jaar was het dramatisch gesteld met wortelrot. Wortels werden aangetast door anaerobe bacteriÍn. Ik ging uit van verstikking, en ben wel zo’n drie jaar bezig geweest met andere potten en andere substraten. Er moest meer lucht komen rond de wortels, was de gedachte toen. Dat bleek echter helemaal niet de oplossing.� Min of meer bij toeval maakte hij enige tijd geleden tijdens een chrysantenbijeenkomst in de Bommelerwaard kennis met een voor de glastuinbouwsector nog onbekend type filtersysteem. Voor dat nieuwe filter om de waterkwaliteit in de goten te verbeteren, koos hij na het nodige uitzoekwerk. Met behulp van steun uit het Innovatiefonds van Rabobank Bollenstreek werd aanschaf van het systeem mogelijk.

9DNEODG YRRU GH %ORHPLVWHUÄŽ 25 (2014)

GootDelphinium1pag.indd 27

2UJDQLVFK VHOHFWLHI ƂOWHU Het filter dat buiten de kas van de kwekerij staat opgesteld, bestaat uit twee verticale tanks, een doseersysteem en een regelpaneel. Fabrikant van dit ’Opticlear Diamond’-filter is het Nederlandse bedrijf WaterIQ. Wigchert wijst er op dat dit soort filtersystemen al langere tijd worden gebruikt in onder meer mouterijen, dus voor de bierindustrie. „Ze zijn al zeker honderd jaar op zoek naar betere kieming�, aldus de teler. Op zijn website beschrijft WaterIQ de werking. In het kort komt het er op neer dat waterbehandeling in twee stappen plaatsvindt. Eerst verwijdert zogeheten selectieve adsorptie negatief geladen moleculen en schadelijke organische stoffen. Daarna vindt oxidatie plaats middels zuurstofradicalen.

’Effect is al te zien’ Het filtersysteem werd eind februari van dit jaar geplaatst. Nu hij er sinds die tijd mee gewerkt heeft, zegt Wigchert al enigszins te kunnen zien dat er een gunstig effect is. Hij wijst er op dat het er om gaat dat de plant weerbaarder wordt gemaakt voor de teelt op eb/vloed. Daartoe haalt het filter zo veel mogelijk ongewenst organisch materiaal uit het water. Anaerobe bacteriÍn worden verwijderd. Het systeem wordt gemonitoord om wat dat betreft een laag kiemgetal te krijgen. Als gevolg van efficiÍnte ontsmetting en

selectieve behandeling van het water door het filter wordt de beschermende microflora in het ecosysteem gestimuleerd. Wigchert: „Ik kan inmiddels zien dat er een betere wortelvorming is. De wortels zijn langer en meer vertakt. Wel is het zo dat er nog wat wortelirritatie is. Wat puntjes van de wortels zijn nog enigszins zwak. Een goed microleven opbouwen kost natuurlijk tijd. Verder is de waterkwaliteit zichtbaar beter. Anders was het altijd groenig, nu niet meer. Het water is nu fris, onder in de goten ligt geen slib meer en het water ruikt nu goed. Het gewas staat er goed op.�

Meerwaarde uit systeem halen Ontwikkelen van gotenteelt en installeren van het filtersysteem betekent meerkosten. Hoeveel die precies bedragen, kan Wigchert niet met een getal of percentage aanduiden. Waar het hem om gaat, is dat de meerkosten meer dan goed worden gemaakt door meerwaarde uit het systeem te halen. Zo wordt herinplantziekte voorkomen. Verder is bloeispreiding mogelijk. Planten die anderhalf snee op jaarbasis hebben gegeven, worden in de koelcel door langbewaring stilgezet. Vervolgens gaan ze naar Portugal, waar Wigchert 2 ha huurtunnelkas heeft. Die planten kunnen twee maanden eerder bloeien dan in Nederland, met dientengevolge - als het goed is - betere prijzen. <

27

18-06-14 14:05

Schimmel duikt op in diverse potplantenteelten

Leucocoprinus richt meer schade aan dan gedacht Tot voor kort werd gedacht dat Leucocoprinus birnbaumii alleen cosmetische schade veroorzaakte. In sommige teelten kan deze schimmel echter tot grote problemen leiden, onder meer doordat de potgrond waterafstotend wordt. Met name telers van phalaenopsis, zamioculcas, ficus, succulenten en cactussen zijn er niet blij mee. Wat is dit voor een schimmel? Joef Sleegers jsleegers@hortipoint.nl

E

igenlijk is het best een leuke paddenstoel om te zien, met zijn ronde gele hoed. Maar zo denken potplantentelers niet over de Leucocoprinus birnbaumii, oftewel de goudgele plooiparasol. Lange tijd is men ervan uitgegaan dat de schimmel weinig kwaad kon in de sierteelt. Hij tast immers de gewassen niet rechtstreeks aan. Sinds een paar jaar blijkt dat de schade toch groter is dan altijd werd aangenomen. Met name in phalaenopsis, succulenten en cactussen is dit een groeiend probleem. De schimmel vormt een vettig laagje in de potgrond waardoor deze

waterafstotend wordt. De planten kunnen dan moeilijker water opnemen. Bovendien is de paddenstoel mogelijk giftig. Het is niet duidelijk hoe giftig hij precies is, maar hij zou gevaar kunnen opleveren bij inname door kinderen.

Oorsprong schimmel Waar komt de schimmel vandaan? Vrijwel alle leucocoprinussoorten komen van oorsprong alleen in tropische gebieden voor. Alleen L. brebissonii, de spikkelplooiparasol, is inheems. Mogelijk zijn de

andere soorten naar Nederland gekomen in besmette partijen van substraat. „Het is niet bekend of de soort eenmalig Europa heeft bereikt en zich van daaruit heeft verspreid, of dat nog steeds kolonisatie plaatsvindt via introductie van tropische producten�, zegt Thom Kuijper, hoogleraar Bodemkwaliteit bij Wageningen UR. „Dat betekent dat ook bij besmetting binnen kassen niet eenvoudig vastgesteld kan worden of de bron van infectie binnen de kas gezocht moet worden, of in het van buiten aangevoerde materiaal.� Binnen bedrijven verspreidt de schimmel zich via de oppotmachine, water en via

/HXFRFRSULQXV WDVW SODQWHQ QLHW UHFKWVWUHHNV DDQ PDDU PDDNW SRWJURQG ZDWHUDIVWRWHQG %RYHQGLHQ ]ÄŽQ GH SDGGHQVWRHOHQ ZDDUVFKÄŽQOÄŽN JLIWLJ

28

Leucocoprinus_2.indd 28

9DNEODG YRRU GH %ORHPLVWHUÄŽ 25 (2014)

18-06-14 12:28

Achtergrond

Tips om verspreiding te voorkomen

eb-vloedsystemen. Hij heeft geen voorkeur voor bepaalde gewassen, want hij leeft van dood organisch materiaal. Dat leucocoprinus vooral in phalaenopsis, cactussen en succulenten voorkomt ligt mogelijk aan het klimaat. Het mycelium ontwikkelt zich namelijk onder invloed van veel vocht en een hoge temperatuur (20 tot 28°C). Bij phalaenopsis is de schade vooral cosmetisch van aard. Wel wordt waarschijnlijk de bladafsplitsing vertraagd. Bij succulenten en groene potplanten treedt ook groeiremming op. De schimmel kapselt het substraat in, waardoor het medium geen vocht meer opneemt. Vooral bij succulenten kan dat tot een enorme groeistagnatie leiden.

Hardnekkig Als een bedrijf eenmaal is besmet, zal het niet meevallen om er weer vanaf te komen. „De schimmel heeft dikwandige sporen die lang kunnen overleven�, zegt Kuijper. „Om hem weg te krijgen zal het nodig zijn om de kas volledig te ontsmetten en te ontdoen van alle potgrond. Dat is een dure klus.� Stiching RHP noemt een dergelijke ontsmetting een logisch onderdeel van een hygiÍneprotocol. „Om de influx van ongewenste organismen tegen te gaan dienen alle mogelijke herkomsten te worden beheerst, waaronder potgrond, plantmateriaal, veilingkarren, fust, personen, et cetera.� Hoe groot de problemen op de kwekerijen zijn, is moeilijk te zeggen aangezien ondernemers dit liever binnenskamers houden. Van enkele bedrijven is bekend dat de schade in de tonnen loopt. Zo is er net een rechtszaak geweest tussen een potplantenteler en zijn potgrondleverancier over een schade van ₏ 1,5 miljoen. De teler heeft de zaak gewonnen, alleen de hoogte van de vergoeding moet nog worden vastgesteld. Onlangs heeft deze teler de stichting ’De Grondige Reden’ opgericht om collega’s met soortgelijke ervaringen bij te staan.

Onderzoek WUR Op verzoek van phalaenopsistelers hebben WUR Glastuinbouw en Stichting RHP in 2012 een onderzoek uitgevoerd naar de oorsprong van de Leucocoprinus birmbaumii. RHP had al vijftig monsters verzameld 9DNEODG YRRU GH %ORHPLVWHUÄŽ 25 (2014)

Leucocoprinus_2.indd 29

:DJHQLQJHQ 85 KHHIW HHQ Ćƒ\HU JHPDDNW RP WHOHUV YHUGHU WH KHOSHQ 'DDULQ VWDDQ GH YROJHQGH WLSV Q %ÄŽ GH ELQQHQNRPVW YDQ SRWJURQG HQ SODQWPDWHULDDO LV KHW DDQ WH UDGHQ RP HHQ PROHFXODLUH GLDJQRVH XLW WH YRHUHQ JHULFKW op leucocoprinussoorten.

bij diverse potgrond- en grondstofbedrijven. Hierbij werd gefocust op kokosproducten omdat deze van tropische afkomst zijn. „Gezien het feit dat de soort karakteristiek is voor humeuze grond, zoals champignons, en niet zozeer voor grof strooisel als kokos, vraag ik mij af of kokossubstraat wel de meest waarschijnlijke besmettingshaard is�, zegt hoogleraar Kuijper. In geen van de onderzochte monsters werd het DNA van de schimmel aangetroffen. „Op basis hiervan is het substraat echter niet uit te sluiten als bron�, concludeert DaniÍl Ludeking, die destijds het onderzoek uitvoerde bij WUR Glastuinbouw. „Als je een klein monster neemt uit een berg potgrond, is de kans klein dat je de schimmel zult aantreffen. Opgeslagen in een koude loods in de haven zal de schimmel niet zo hard groeien. Dat gebeurt pas als hij in de warme kas komt.�

%HVWUĎGLQJ Inmiddels hebben phalaenopsistelers een voorlopige oplossing gevonden voor het probleem in de vorm van het fungicide Ortiva (azoxystrobine). Zij hebben daarom besloten om geen vervolgonderzoek meer te laten doen. Adviseurs geven aan dat het probleem hiermee ’redelijk getackeld’ is, maar omschrijven dit wel als ’symptoombestrijding’. Het is immers een chemisch middel waartegen vrij makkelijk resistentie kan worden opgebouwd. Op verzoek van enkele cactus- en succulententelers is een nieuw onderzoek gestart om een oplossing voor de besmetting te vinden in hun teelten. Hierin worden twee teelten achtereen ingezet met kalanchoÍ en AloÍ vera. De eerste teelt heeft als doel om leucocoprinus vanuit besmette grond zoveel mogelijk in de groei en verspreiding te remmen; de tweede teelt is bedoeld om een infectie vanuit besmet plantmateriaal zoveel mogelijk te beperken. Hiervoor zijn middelen geselecteerd die eerder een goede wer-

Q 9HUZÄŽGHU EHVPHWWH SRWWHQ XLW GH NDV Q 5HLQLJ RSSRWPDFKLQHV HE HQ YORHG

WDIHOV Q 0DDN HHQ I\VLHNH VFKHLGLQJ WXVVHQ KHW RSSRW HQ KHW WHHOWJHGHHOWH Q 2QWVPHW KHW YRHGLQJVZDWHU KHW IXVW PDWHULDDO HQ GH VQRHLVFKDUHQ

king lieten zien in labtesten. Ook wordt de pH-verlagende stof zwavelzure ammoniak toegevoegd aan de grond. Daarnaast wordt gekeken of er in succulenten natuurlijke afweersystemen tegen plooiparasol zijn te activeren. Al deze onderzoeken zijn gefinancierd door het Productschap Tuinbouw.

DNA-techniek Om problemen te voorkomen raadt WUR Glastuinbouw telers aan om een DNA-test te doen bij de binnenkomst van potgrond en plantmateriaal (zie kader met tips). Relab Den Haan en Groen Agro Control hebben elk een DNA-techniek ontwikkeld om de Leucocoprinus birnbaumii in de potgrond aan te tonen, nog voordat hij daar zichtbaar is. Daarbij wordt aangegeven of het om een lichte of zware besmetting gaat. De test is in staat om minder dan 1 picogram aan DNA te detecteren. Volgens Relab Den Haan wordt de analyse in de praktijk al veel gebruikt om na te gaan of een partij potgrond schoon is. Het bedrijf krijgt wekelijks enkele monsters binnen van telers en potgrondleveranciers. De test kan binnen twee dagen worden uitgevoerd. Overigens is de ondergrens van de detectie nog niet duidelijk. Een negatieve uitslag sluit nooit uit dat de schimmel op een andere plek in de potgrond of elders in de kas aanwezig is. <

In het kort Q De schimmel leucocoprinus kan grote

problemen geven in potplanten. Q +ÄŽ LV QLHW GLUHFW VFKDGHOÄŽN PDDU

PDDNW GH SRWJURQG ZDWHUDIVWRWHQG Q :85 *ODVWXLQERXZ GRHW RQGHU]RHN

QDDU GH EHVWUÄŽGLQJ KLHUYDQ Q Een DNA-test kan het risico op

LQVOHHS YDQ GH VFKLPPHO YHUNOHLQHQ

29

18-06-14 12:28

Test uw kennis over emissie 'RQGHUGDJ MXQL RUJDQLVHHUW :85 *ODVWXLQERXZ KHW MDDUOĎNVH :DWHU (YHQW LQ %OHLVZĎN 'H]H GDJ VWDDW YRRU HHQ JURRW GHHO LQ KHW WHNHQ YDQ HPLVVLH YDQ QXWULÈQWHQ HQ JHZDVEHVFKHUPLQJVPLGGHOHQ ,Q GH RQGHUVWDDQGH TXL] NXQW X DOYDVW XZ NHQQLV RYHU GLW RQGHUZHUS WHVWHQ

Erik van Os en Joef Sleegers erik.vanos@wur.nl, jsleegers@hortipoint.nl

Vraag 1. Hoeveel stikstof mag een EHGUĎI PHW VQĎEORHPHQ RS VXEVWUDDW lozen in 2017?

Vraag 5. Welke concentratie aan naWULXP NDQ HHQ URRV PD[LPDDO KHEEHQ ]RQGHU VFKDGH RS WH ORSHQ"

A. 50 kg/ha/jaar B. 100 kg C. 125 kg D. 250 kg

A. 2 mmol Na/l B. 4 mmol Na/l C. 6 mmol Na/l D. 8 mmol Na/l

Vraag 2. In welk jaar moet de emissie van gewasbeschermingmiddelen QDJHQRHJ QXO ]ĎQ"

Vraag 6. Hoeveel water kan een volgroeid chrysanten- of gerberagewas YDVWKRXGHQ ]RQGHU GDW KHW PLGGHO YDQ KHW EODG DIGUXLSW"

A. 2016 B. 2023 C. 2027 D. 2050 9UDDJ :DQQHHU ZRUGW KHW YHUSOLFKW RP FRQGHQVZDWHU WH UHFLUFXOHUHQ"

A. Het is nu al verplicht. B. Het wordt verplicht vanaf 2023, maar dan alleen voor substraatteelten. C. Dit wordt verplicht vanaf 2027. D. Het wordt niet verplicht. Vraag 4. Stel, drainwater bevat 17 PPRO QLWUDDW SHU OLWHU +RHYHHO NXXE water mag je dan lozen om aan een hoeveelheid stikstof van 125 kg/ha/ jaar te komen?

A. 450 kuub/ha/jaar B. 520 kuub C. 690 kuub D. 860 kuub

30

Waterquiz.indd 30

A. 500 liter/ha B. 1.000 liter/ha C. 1.500 liter/ha D. 2.000 liter/ha 9UDDJ +RH ODQJ GXXUW KHW WRW LPLGDFORSULG LQ ZDWHU PHW LV DIJHQRmen?

A. 10 dagen B. 100 dagen C. 1.000 dagen D. 10 jaar

Vraag 9. Hoe groot is het verschil in VWLNVWRIHPLVVLH WXVVHQ GH JHUEHUDWHOHUV GLH KHW PLQVWH HQ GH GLH KHW PHHVWH VSXLHQ"

A. 200 kg/ha/jaar B. 400 kg C. 600 kg D. 800 kg Vraag 10. In welke meststof zit het PHHVWH QDWULXP"

A. IJzerchelaat met 6% ijzer B. kaliumnitraat C. magnesiumsulfaat D. natriummolybdaat 9UDDJ (HQ UR]HQEHGUĎI PRHW GDJHOĎNV KHW ]DQGƂOWHU VSRHOHQ +RHYHHO VSXLZDWHU OHYHUW GDW SHU MDDU RS"

A. 0 tot 100 kuub/ha/jaar B. 100 tot 200 kuub/ha/jaar. C. 200 tot 300 kuub/ha/jaar. D. 300 tot 400 kuub/ha/jaar.

Vraag 8. Welke techniek is het beste in staat om gewasbeschermingsmiddeOHQ XLW KHW VSXLZDWHU WH YHUZĎGHUHQ"

A. De rioolwaterzuivering met bacteriën B. Een verhitter C. Een combinatie van waterstofperoxide en UV D. zandfilter

9DNEODG YRRU GH %ORHPLVWHUĎ 25 (2014)

18-06-14 12:28

Antwoord 1: C. In 2017 gaat de norm voor stikstofemissie voor roos en gerbera omlaag naar 125 kg/ha/jaar. Op dit moment mag er nog 250 kg/ha/jaar worden geloosd. Voor potplanten mag nu 150kg/ha/jr worden gespuid; dat gaat RPODDJ QDDU NJ LQ %ÄŽ SKDODHQRSVLV is het 300 kg nu en 150 kg in 2017. Dit alles is LQFOXVLHI Ć‚OWHUVSRHOZDWHU Antwoord 2: B. In 2023 moet de emissie van gewasbeschermingsmiddelen nagenoeg naar nul (Tweede Nota Gewasbescherming, 2013). Daarmee lopen de gewasbeschermingsmiddelen voor op de nutriĂŤnten, die pas in 2027 naar nul hoeven. De politiek is het er nog niet over eens hoe de gewasbeschermingsmiddelen het PHHVW HIĆ‚FLĂˆQW XLW KHW ZDWHU NXQQHQ ZRUGHQ JHKDDOG 7RW YRRU NRUW OHHN KHW HURS GDW HON EHGUÄŽI in 2016 zelf zuiveringsapparatuur zou moeten aanschaffen. LTO en de waterschappen onder]RHNHQ QX GH PRJHOÄŽNKHLG RI KHW ]XLYHUHQ RS gebiedsniveau kan plaatsvinden. Antwoord 3: A. Volgens het nieuwe Activiteitenbesluit is het nu al verplicht om condenswater op te vangen en te recirculeren. Antwoord 4: B. 520 kuub. Een concentratie van 1 mmol nitraat per liter komt overeen met 0,014 kg N per kuub. 17 mmol nitraat staat dus JHOÄŽN DDQ NJ 1 $OV GH HPLVVLH KRRJVWHQV 125 kg/ha/jaar mag bedragen, komt dat overeen met 520 kuub per ha per jaar. Antwoord 5: C. Uit onderzoek van Wageningen 85 LV JHEOHNHQ GDW HHQ URRV EÄŽ PPRO 1D O nog geen schade oploopt. Dit is een veilige norm. In onderhandelingen over de gewasnormen in het Besluit Glastuinbouw (2000) KHEEHQ GH ODQGERXZRUJDQLVDWLHV GHVWÄŽGV

9DNEODG YRRU GH %ORHPLVWHUÄŽ 25 (2014)

Waterquiz.indd 31

bedongen dat telers boven een niveau van 4 mmol/l mogen spuien. Daar zit dus een forse veiligheidsmarge in. Telers bouwen zelf ook graag een veiligheidsmarge in, dus ze houden vaak een nog lager Na-gehalte aan. Tegenwoordig speelt voor de wet de natriumnorm geen rol meer; het enige dat telt is de emissie.

heid gewasbeschermingsmiddel uit het spuiwaWHU YHUZÄŽGHUW :DDUVFKÄŽQOÄŽN NDQ GLW SHUFHQWDJH in de toekomst nog omhoog. Rioolwaterzuivering zoals die standaard wordt toegepast haalt QDXZHOÄŽNV PLGGHOHQ XLW KHW VSXLZDWHU 'LW LV EHGRHOG RP VWLNVWRI HQ IRVIDDW WH YHUZÄŽGHUHQ Ook een verhitter heeft praktisch geen effect.

Antwoord 6: C. Een volgroeid chrysanten of gerberagewas (met een leaf area index van 3 tot 3,5) kan tot 1.500 liter/ha vasthouden. Sommige gewassen zoals roos hebben meer blad en dus een grotere LAI (4 tot 5), en kunnen meer spuitvloeistof vasthouden. Daarboven JDDQ GH SODQWHQ DIGUXLSHQ EOÄŽNW XLW RQGHU]RHN van WUR Glastuinbouw. Grotere hoeveelheden ZDWHU ]RDOV GLH LQ GH SUDNWÄŽN YDDN YRRUNRPHQ ]ÄŽQ GXV ]LQORRV ,PPHUV ZDW HU LQ KHW VSXLZDWHU terechtkomt, moet er straks ook weer worden uitgehaald. In de glastuinbouw wordt op concentratie gespoten. Meer volume betekent dan ook meer middel. In de akkerbouw en de fruitteelt daarentegen spuit men op hoeveelheid gewasbeschermingsmiddel per ha. Daar wordt het gewasbeschermingsmiddel met 250 liter/ha gespoten (LAI = 3). Een betere verdeling van middel en doordrinJLQJ LV PRJHOÄŽN PHW OXFKWRQGHUVWHXQLQJ HQ kleinere druppels.

Antwoord 9: B. De 20% gerberatelers met de laagste stikstofemissie spuien gemiddeld 16 kg per ha per jaar. De telers met de hoogste emissie zitten gemiddeld op 437 kg per ha per jaar (Emissieproject LTO Groeiservice, 2011).

Antwoord 7: C. Veel druppelmiddelen worden QDXZHOÄŽNV DIJHEURNHQ LQ ZDWHU 'DW JHOGW RRN voor imidacloprid. Een afbraak met 50% van deze stof in het oppervlaktewater ligt in de orde van 1.000 dagen. Antwoord 8: C. Eerste proeven laten zien dat een combinatie van peroxide met lagedruk of hogedruk lampen circa 80% van de hoeveel-

Antwoord 10: A. Ä?]HUFKHODDW EHYDW KHW PHHVWH natrium. Maar het gaat niet om de hoeveelheid QDWULXP LQ HHQ PHVWVWRI PDDU RP GH EÄŽGUDJH aan de EC (mmol/l). Voor de meeste hoofdHOHPHQWHQ LV GDW QLKLO 9RRU ÄŽ]HUFKHODDW JDDW KHW RP HHQ EÄŽGUDJH YDQ PPRO O 9RRJW 2012). Regenwater bevat al gauw 0,1 mmol/l en osmosewater tussen 0,1 en 0,5 mmol/l. De EÄŽGUDJH YDQ GH PHVWVWRIIHQ DDQ GH (& LV GXV gering ten opzichte van het natrium dat met het gietwater binnenkomt. Antwoord 11: B. Filterspoelwater is met ingang van het Activiteitenbesluit 2013 een emissiestroom met stikstof (en gewasbescherPLQJVPLGGHOHQ GLH EÄŽ GH WRWDOH KRHYHHOKHLG geloosde stikstof/ha/jr moet worden opgeteld. 1DDVW VSXLHQ YDQZHJH QDWULXP LV Ć‚OWHUVSRHOZDWHU YDQ HHQ ]DQGĆ‚OWHU HHQ YDQ GH EHODQJUÄŽNVWH HPLVVLHVWURPHQ RS HHQ VQÄŽEORHPHQEHGUÄŽI Geadviseerd wordt het spoelwater te hergeEUXLNHQ HYHQWXHHO QD HHQ EH]LQNSXW RI Ć‚OWHU spoelen met bassinwater.

Meer over het Water Event vindt uw via:

ZZZ YDNEODGYRRUGHEORHPLVWHUÄŽ QO

31

18-06-14 12:28

'XLWV EHGUĎI YHUZHUNW YHHUWLJ VRRUWHQ ]RPHUEORHPHQ PHW )XURUD

p0DFKLQH PDDNWH EHGUĎIVJURHL PRJHOĎNp *UXWVFK *DUWHQEDX KRRUW WRW GH JURRWVWH HQ PHHVW JHYDULHHUGH ]RPHUEORHPHQEHGUĎYHQ YDQ 'XLWVODQG 0HW YHHO YHUVFKLOOHQGH JHZDVVHQ OXNWH KHW WRFK RP LQ GH YHUZHUNLQJ RS GULHNZDUW YDQ DOOH VWHOHQ UXLP DUEHLG WH EHVSDUHQ 'DQN]Ď GH )XURUD VRUWHHU HQ ERVPDFKLQH YDQ %HUFRPH[ NRQ KHW EHGUĎI XLWEUHLGHQ Ank van Lier %ORHPLVWHUĎ#KRUWLSRLQW QO

H

bloemisten. Ook hebben we enkele kleinere handelsklanten.” Martin Grutsch en diens ouders Hans en Elisabeth zijn eigenaar van het bedrijf dat 25 ha omvat. Zij telen daar zomerbloemen en vaste planten, van opkweek/vermeerdering tot bloem. Ook Martin’s vrouw Barbara, zijn zus Simone en haar partner Philipp Lahman werken mee in het bedrijf. „Door het jaar heen hebben we zo’n twintig mensen aan het werk. In de zomer kan dit oplopen tot circa zeventig”, vertelt Philipp Lahman die met name verantwoordelijk is voor de administratieve zaken.

2QWZLNNHOLQJ Het verwerken van de bloemen is een van

de meest arbeidsrovende processen op het bedrijf. En het bedrijf breidde uit. Om de arbeidsbehoefte bij het sorteren en bossen te reduceren, kocht Grutsch een Furora van Bercomex. Deze bos- en sorteermachine werd oorspronkelijk ontwikkeld voor de verwerking van tulpen. „Wij werkten al langer met twee eenvoudige boslijnen van Bercomex”, vertelt Martin Grutsch. „Hier kwam echter nog steeds veel handwerk bij kijken. Toen Bercomex vertelde over de Furora als optie om het proces van sorteren en bossen bijna volledig te mechaniseren, was onze interesse meteen gewekt.” Er was op dat moment - in 2011 - nog geen kant-en-klare Furora-machine voor de verwerking van een breed sortiment aan zomerbloemen. Bercomex ging aan

FOTO’S: ANK VAN LIER

et bedrijf van de familie Grutsch ligt op circa 100 km van de Duitse grens bij Venlo, onder de rook van het Ruhrgebied. Tegenover alle bedrijvigheid in deze drukbevolkte regio, vormt het buitengebied van het stadje Waltrop een oase van rust. Deze rust heerst ook op het erf van Grutsch Gartenbau. Tenminste, op het eerste oog. In de loods van het bedrijf is het een drukte van belang. Bloemen worden binnengebracht, gesorteerd, verwerkt en in de koelcel geplaatst. ,,Medio mei is het seizoen van start gegaan en tot eind oktober loopt de oogst continu door”, zegt Martin Grutsch. ,,Wij leveren rechtstreeks aan FleuraMetz en staan viermaal per week op de Blumengrossmarkt in Dortmund; een soort van cash-and-carry voor

Vanuit de bulk alleen nog handmatig enigszins gedoseerd aanvoeren richting de machine die verder verenkelt, sorteert en bost.

32

Grutsch.indd 32

3KLOLS /DKPDQ FKHFNW RS GH FRPSXWHU GH VSHFLƂFDWLHV DOV HU ZHHU HHQ QLHXZH VRRUW PRHW ZRUGHQ YHUZHUNW :LVVHOHQ NRVW HHQ SDDU PLQXWHQ 9DNEODG YRRU GH %ORHPLVWHUĎ 25 (2014)

18-06-14 12:28

D BHGUÄŽIVJHJHYHQV %HGUÄŽI Grutsch Gartenbau %ÄŽ]RQGHUKHGHQ +HW EHGUÄŽI LQ KHW 'XLWVH :DOWURS LV GH DIJHORSHQ MDUHQ ĆƒLQN JHJURHLG HQ KHHIW QX KD YROOHJURQG HQ KD JODV LQ FXOWXXU PHW QDPH YRRU ]RPHUEORHPHQ UXLP YÄŽIWLJ YHUVFKLOOHQGH FXOWLYDUV YDDN LQ GLYHUVH NOHXUHQ 'H YHUZHUNLQJ YDQ GH EORHPHQ JDDW JURWHQGHHOV PHW GH ERV VRUWHHUPDFKLQH YDQ %HUFRPH[ GH )XURUD GLH LV DDQJHSDVW DDQ KHW EUHGH VRUWLPHQW YDQ *UXWVFK (U ZRUGW UXLP DUEHLG PHH EHVSDDUG

FOTO’S: ANK VAN LIER

)XURUD NDQ WLHQWDOOHQ VRRUWHQ ]RPHUEORHPHQ LQ GH JHZHQVWH VSHFLĆ‚FDWLHV YHUZHUNHQ =RpQ YDQ GH JHRRJVWH VWHOHQ PDFKLQDDO ERVVHQ HQ VRUWHUHQ EHVSDDUW pVFKXXUZHUNp

de slag met de wensen van de Duitse teler en deed een jaar lang praktijktesten met de bloemen van Grutsch. De teler wil graag meerdere soorten zomerbloemen per dag verwerken. Dit vergde aanpassingen in onder meer de meetmethodiek en het camerasysteem. Ook het feit dat Grutsch zijn bossen aflevert op basis van diameter in plaats van aantal stelen per bos vergde aanpassingen. Hiervoor werd een speciaal systeem ontwikkeld, dat ervoor zorgt dat de bossen worden opgevuld tot de gewenste diameter. „Verder komt de machine in de basis overeen met de andere Furora’s: de stelen worden ontbladerd, verenkeld, gesorteerd, op lengte gesneden en er worden bossen van gemaakt�, zegt Grutsch. „De beoordeling van de bloemen gebeurt met behulp van camera’s. RÜntgenbeoordeling is niet nodig, aangezien bij onze soorten vrijwel nooit bladeren voor de bloem zitten.� De machine van Grutsch telt vijf bosstations en kan meer dan veertig verschillende soorten zomerbloemen verwerken. ,,We verwerken nu 80% van onze stelen met deze machine�, geeft Grutsch aan. „Vooral bij soorten met veel blad en cultivars waarbij het sorteren veel arbeid vergde, levert machinale verwerking een heleboel winst op. Alleen bij fijne en ongelijkmatige soorten - denk aan een cultivar als Nigella - is verwerking met de Furora geen optie. Voor de verwerking van de moeilijkere en fijnere soorten zijn de twee eenvoudige boslijnen nog steeds in gebruik.�

Aanpassingen aan machine Echte kinderziekten kende de machine volgens Grutsch nauwelijks. Wel is de Furora de afgelopen jaren verder geoptimaliseerd. 9DNEODG YRRU GH %ORHPLVWHUÄŽ 25 (2014)

Grutsch.indd 33

Zo werd een module ingebouwd om de stelen na de camerabeoordeling en het op lengte snijden nogmaals te ontbladeren. „Hierbij worden alle stelen apart in plaats van gezamenlijk geborsteld�, legt Lahman uit. Daarnaast werd een derde camera toegevoegd om de bloemen beter te kunnen beoordelen en de kwaliteit en homogeniteit van de bossen verder te verbeteren. „Nu werkt de machine naar behoren; er zitten voorlopig geen aanpassingen meer in de pijplijn.� Bij wisseling van soort moet de machine telkens opnieuw worden ingesteld. Dit kost volgens Grutsch ongeveer vijf minuten. „Alle te verwerken soorten inclusief sorteerspecificaties zijn opgeslagen. Willen we een nieuwe soort verwerken, dan roepen we deze op via de computer en checken we of de specificaties nog actueel zijn. Ook moeten de borstels soms worden verwisseld; we hebben drie verschillende borstels om de stelen te ontbladeren.� Grutsch verwijdert dagelijks grove bladen bloemresten, eenmaal per week wordt de Furora gereinigd met een luchtpistool. „Hier is ÊÊn medewerker ongeveer een uur mee bezig. Daarnaast kijkt onze technische man de machine regelmatig na en komt er jaarlijks iemand van Bercomex langs, voor een grote onderhoudsbeurt.�

Arbeids- en kwaliteitswinst Grutsch bespaart met de Furora meer dan 50% op arbeid in de verwerking van zijn bloemen. Waren voorheen tien tot twaalf medewerkers bezig met het sorteren en bossen van de zomerbloemen, nu zijn dat er maximaal vijf. „Er staan twee mensen bij het opleggen van de stelen, daarnaast hebben we twee tot drie medewerkers die de

bossen in emmers zetten, op karren plaatsen en in de koelcel zetten. Bij een product als phlox verwerkt de machine 15.000 stelen per uur, bij andere soorten slechts 8.000 of 9.000 stelen. Hoe snel de machine kan draaien, verschilt per soort. Gemiddeld halen we echter zo’n 10.000 stelen per uur; veel meer dan voorheen. En zonder Furora zouden we de bloemen simpelweg niet meer verwerkt krijgen, aangezien ons areaal de afgelopen jaren behoorlijk is toegenomen. Zonder deze machine was een verdere groei van ons bedrijf niet mogelijk geweest.� Hoewel het automatiseren van de bloemenverwerking een behoorlijke investering vroeg – het totale Furora-project kostte zo’n ₏ 500.000 – verwacht Grutsch de machine binnen een paar jaar terug te verdienen met arbeidsbesparing. Het kwaliteitsvoordeel in waarde uitdrukken is lastig. „De bossen zijn uniformer en gelijkmatiger dan voorheen, vooral bij lastig te sorteren soorten als campanula en hypericum. Ook is er meer rust in de verwerkingshal. Ik kan de machine dan ook aanraden aan collegazomerbloementelers. Voorwaarde is wel dat je voldoende volumes moet hebben om de machine te kunnen terugverdienen. Dat is bij ons geen probleem: van juni tot en met oktober draait de Furora minimaal acht uur per dag.� Met de investering in de sorteer- en bosmachine kan het bedrijf voorlopig vooruit. ,,We hebben de laatste jaren fors geïnvesteerd, onder meer in mechanisatie. Nu is alles op orde en kunnen we vooruit. Optimalisatie, dat is het toverwoord voor de komende jaren!� <

33

18-06-14 12:28

FlowerTrials krijgt steeds internationaler karakter De vorige week in de regio’s Aalsmeer, Westland en Rheinland-Westfalen gehouden FlowerTrials waren wederom een bloemenfeest. Het karakter wordt steeds internationaler, gezien de bezoekers en het Engels als voertaal. Ank van Lier bloemisterij@hortipoint.nl

Kijk voor meer foto’s op:

www.vakbladvoordebloemisterij.nl

Tuinfeest met alstroemeria’s

Hortensiaveredelaar Horteve Breeding uit De Kwakel benutte de FlowerTrials onder meer om reacties te peilen op haar nieuwe, dubbelbloemige hortensia. Het zusterbedrijf van Hortensias France Production werkte volgens directeur Kees Eveleens zeven jaar aan deze nieuwe hortensia, die beschikbaar is in de kleuren wit, roze en blauw. „We zijn gaan kruisen met dubbelbloemigheid omdat we buiten de gebaande paden wilden gaan. Deze bloemvorm is uniek in de hortensiawereld. De reacties zijn tot nu toe dan ook positief: dit kent men niet.” De nieuwe varianten, die nog geen officiële naam hebben en qua plantopbouw en teelt vergelijkbaar zijn met andere hortensia’s, zijn bijna marktrijp en zullen in 2015 in kleine aantallen op de markt worden gebracht. Een jaar daarna komen deze breder beschikbaar.

Royal Van Zanten heeft haar potalstroemeria’s in een nieuw jasje gestoken: deze alstroemeria’s voor buiten worden vanaf nu vermarkt onder de naam en binnen het concept Colorita. „We zagen nieuwe mogelijkheden voor deze tuinplanten”, vertelt Isabel Groot van Royal Van Zanten. „Veel consumenten dachten namelijk dat deze planten voor binnen waren. Ook hadden zij, doordat de potalstroemeria’s relatief rauw verkocht werden, geen idee van de kleurenexplosie die deze planten teweegbrengen. En veel mensen dachten zelfs dat het om lelies ging!” Royal Van Zanten gaf haar reclamebureau daarom opdracht een nieuwe naam en verpakkingslijn te ontwikkelen. Dit werd Colorita, waarmee wordt verwezen naar de kleurenpracht van de serie potalstroemeria’s. Met de slogan ’Happy Garden Days’ benadrukt de veredelaar dat de Colorita’s bijdragen aan een waar tuinfeest. Aan het nieuwe concept zijn een website, sfeerbeelden en verpakkingen gekoppeld.

FOTO'S: ANK VAN LIER

Dubbelbloemigheid als troef

Warme Easy Wave-kleuren Eén van de noviteiten bij PanAmerican Seed betrof de drie nieuwe, warme kleurtinten die worden toegevoegd aan de serie Easy Wavepetunia’s: de Burgundy Velour, de Red Velour en de Berry Velour. De veredelaar presenteerde deze petunia’s al eerder tijdens Floraliën, waar ze werden uitgroepen tot ’Beste inzending perkplanten’. Met de drie nieuwe, luxe uitziende soorten omvat de Easy Wave-serie in totaal zestien kleuren en dertien mengsels. Deze hangpetunia’s kenmerken zich met name door grote bloemen. Daarnaast zijn ze goed bestand tegen lagere temperaturen. Volgens PanAmerican Seed wordt de Easy Wave-serie de komende jaren verder uitgebreid en is onder meer een zwartkleurige Easy Wave in aantocht.

34

Highlight-4 pag met column.indd 34

9DNEODG YRRU GH %ORHPLVWHUĎ 25 (2014)

18-06-14 12:29

Frisse wind in dipladenia

Eyecatcher op tafel

De Franse dipladeniaveredelaar Lannes was vertegenwoordigd bij Kwekerij Peter van de Plas in Maasdijk. Hier presenteerde het bedrijf onder meer de Topaze ’Vermillon’ op stam; een nieuwe toepassing voor een al langer bestaande soort. De dieprode ’Vermillon’ is één van de hardlopers in de Diamantina-serie van Lannes. Deze serie kenmerkt zich onder meer door rechtopstaande bloemen, een vroege bloei en een sterke vertakking. De noviteit heet perfect geschikt te zijn voor toepassing op stam vanwege haar lichte en beweegbare ranken. Een dergelijk product vergt weliswaar meer arbeid, maar biedt telers ook de kans om een hoogwaardiger product te produceren, tegen een betere prijs, geeft Lannes aan. „We hebben afgelopen jaar al een aantal Topaze ’Vermillons’ op stam afgezet, bij wijze van proef. Deze werden prima ontvangen. We zijn ervan overtuigd dat hier markt voor is. Er is veel meer mogelijk met dipladenia dan vaak wordt gedacht.”

De frisse en moderne roze kleur is volgens begoniaspecialist Koppe het belangrijkste pluspunt van de Begonia Romance, een kleurmutant uit de Netja-groep. „Een dergelijke roze kleur was er nog niet binnen de Netja-groep: de Romance is een echte eyecatcher op tafel”, zegt Bert Koppe. Het hart van de gevuldbloemige Romance is wat donkerder roze, naar buiten toe wordt de bloem steeds lichter. Qua teelt en eigenschappen komt de Romance nagenoeg overeen met andere Netja-soorten: de Romance is volgens Koppe snel en eenvoudig te telen, uniform en bloeirijk en kenmerkt zich door een goede houdbaarheid in de zomermaanden. Bij Koppe zit ook een nieuwe begonialijn in de pijplijn, bestaande uit soorten met een dominant geel bloemhart. Deze lijn is waarschijnlijk te bewonderen tijdens de FlowerTrials 2015.

Voortborduren op Jollies-succes De La Grande Jollies-serie van Brandkamp - een uitbreiding op de reguliere Jollies-fuchsialijn - valt vooral op door haar grote bloemen; iets dat vrij uniek is in fuchsialand. Brandkamp presenteerde drie ’La Grandes’ tijdens de FlowerTrials: de La Grande Picardie (witlavendel), de La Grande Alsace (wit) en de La Grande Lorraine (wit-violet). De La Grande Jollies zijn volgens vertegenwoordiger André Elijzen van Brandkamp ontwikkeld omdat er in de markt behoefte bestaat aan fuchsia’s met grote bloemen. De nieuwe soorten kenmerken zich verder door een uniforme groei, een goede doorbloei en goede tuinprestaties, geeft Elijzen aan. Er is veel belangstelling voor de nieuwe soorten: volgens Brandkamp willen sommige telers al tien tot twintig procent van hun assortiment volzetten met La Grande Jollies. Brandkamp gaat de serie de komende jaren verder uitbouwen.

Eerste platycodons van Evanthia Evanthia was één van de veredelaars die hun stek hadden gevonden bij Themapark de Westlandse Druif; de nieuwe FlowerTrials-locatie in Monster. Evanthia, wat de nieuwe naam is voor de verzelfstandigde businessunit Seeds van Combinations, presenteerde onder meer haar eerste eigen platycodon-serie, met de naam Corsa, in blauw, pink en wit. Belangrijk pluspunt is de goede vertakking. Hierdoor hoeven telers maar drie in plaats van vijf zaden te laten verzaaien om toch een goed gevulde eindpot te krijgen. Daarnaast hoeft er minder te worden geremd. „Hierdoor bespaart de teler kosten en kan hij een betere marge halen”, zei Tonnie de Beijer van Evanthia. 9DNEODG YRRU GH %ORHPLVWHUĎ 25 (2014)

Highlight-4 pag met column.indd 35

Lees verder >

35

18-06-14 12:29

> Vervolg van pagina 35

Kleurschakering Dahlia Starsister

FOTO'S: ANK VAN LIER

De Dahlia Starsister-serie van Hem Genetics kenmerkt zich door grote, tweekleurige bloemen in levendige kleuren. Iets dat vooral in combinatie met de compactheid van de plant - met een tuinhoogte van 25 tot 30 centimeter - als uniek wordt beschouwd in het poten perkplantensegment. In ons land worden de Starsister-soorten Scarlet & Yellow en Burgundy and White al enkele jaren veelvuldig geteeld, in het buitenland waren daarnaast ook al de Crimson Stripes, de Crimson Tipped White en de Red Tipped White op de markt. In Beekenkamp Plants is een licentiehouder gevonden voor de Nederlandse markt, waardoor deze soorten nu ook hier geïntroduceerd worden. Daarnaast presenteerde Hem Genetics tijdens de FlowerTrials de Scarlet Tipped White, een nieuwe Starsister-soort voor zowel de Nederlandse als de buitenlandse markt. De Scarlet Tipped White heeft rood-wit gestreepte bloembladeren, waarbij met name de punten een wit accent hebben.

Grandiva’s bieden perspectief Grootbloemig is de trend in kalanchoë. Fides springt hierop in met een verdere uitbreiding van de Grandiva-serie, die bekend staat om haar grote bloemen. De eerste Grandiva’s werden anderhalf jaar geleden gelanceerd en de serie biedt volgens Fides meer mogelijkheden dan aanvankelijk werd gedacht. Tijdens het ’Fides Flower Festival’ werden de Hurley (soft-oranje), de Auger (wit-roze) en de Loy (wit) gepresenteerd. Hiermee komt de teller van het aantal Grandiva’s op vijf. Deze gevuldbloemige mini-kalanchöe, bestemd voor het exclusievere segment, komt qua teelt grotendeels overeen met andere kalanchoë, mits maximaal 9 cm-pot wordt gebruikt. De Grandivasoorten werden tot nu toe alleen geteeld bij Kwekerij De Veranda in Honselersdijk, maar komen binnenkort ook beschikbaar voor andere telers. Volgens Fides is er veel belangstelling voor de Grandiva’s, en werkt daarom hard aan uitbreiding van het aantal moerbedden. In de toekomst worden nog meer nieuwe Grandiva’s gepresenteerd.

Vliegende start nieuwe calibrachoa Westhoff ontving de FlowerTrials-bezoekers in haar gloednieuwe hal, die onlangs in gebruik werd genomen. Daarnaast realiseerde de veredelaar een nieuwe productiekas van 3,5 ha. Afgezien daarvan sprong de nieuwe calibrachoa Candy Bouquet in het oog. De geel-roze gevlekte bloemen zijn uniek en maken de soort tot een opvallende verschijning. De rondvormige tot halfhangende nieuwkomer is vroegbloeiend, geschikt voor iedere potgrootte alsmede voor hanging baskets. De teeltduur is zo’n twaalf weken en de teeltbehandeling is ongeveer hetzelfde als bij andere calibrachoa’s. Westhoff verwacht dat Candy Bouquet een grote soort wordt. De belangstelling is volgens de veredelaar overweldigend en een grote tuincentrumketen in de VS heeft de calibrachoa al opgenomen in haar assortiment.

36

Highlight-4 pag met column.indd 36

9DNEODG YRRU GH %ORHPLVWHUĎ 25 (2014)

18-06-14 12:29

Reacties Natán Jurado, manager Horticas (plantleverancier), Castellón (Spanje): „De FlowerTrials zijn vaste prik voor mij. Ik ben ieder jaar van de partij, vooral om me te oriënteren op nieuwe soorten, die mogelijk interessant zijn voor onze klanten. Hierbij kijken we heel breed: van pelargonium en begonia tot petunia en dianthus. Groot pluspunt van de FlowerTrials ten opzichte van een reguliere beurs is dat je een kijkje achter de schermen krijgt bij de veredelaars.” Noriko Suzuki, Hana Plus, Leiden: „Jarenlang heb ik op bloemenveiling Aalsmeer gewerkt voor een Japans bedrijf, waarvoor ik ook trends signaleerde. Nu geef ik onder meer cursussen ikebana, dus Japanse bloemsierkunst. Ik bezoek de FlowerTrials om ideeën op te doen en kijk vooral naar poten perkplanten die ook als snijbloem zijn te gebruiken.” Xavier Viral, Corma (coöperatie van 35 bedrijven, gespecialiseerd in productie van sierplanten), Barcelona (Spanje): „Vooral zoek ik naar nieuwigheden, met name vroegbloeiende en compacte pot- en perkplanten. Dat is om de transportkosten te beperken. Ik heb wel interessante nieuwkomers gezien, maar vraag me af of deze allemaal geschikt zijn voor het warme Spaanse klimaat. Dit is het eerste jaar dat ik de FlowerTrials bezoek. En ik moet bekennen dat ik er meer van had verwacht. Veel planten staan er niet zo mooi bij; deze zouden bij ons niet door de kwaliteitscontrole komen. Waarschijnlijk heeft dit te maken met het warme weer, maar desondanks is het zeker een punt van aandacht.”

Metamorfose in geranium Een verrassend ongewoon uiterlijk voor geranium. Daarin schuilt volgens de Duitse veredelaar Elsner pac, die zich presenteerde bij Westhoff in Südlohn, de kracht van de nieuwe Bermuda-serie. Deze Grandiflorum-hybriden kenmerken zich door een wit bloemhart en een gekleurde rand. De Bermuda-serie telt om te beginnen vier soorten/kleuren: Pink, Soft Pink, Cherry en Dark Red. Ze hebben een middelsterke groei en zijn geschikt voor de potmaten 12-13 en 14-15. Remmen is niet per se nodig, belangrijk is wel dat het product bij weinig licht koel wordt geteeld (5-15ºC). Voor vroege bloei wordt een koelperiode aanbevolen. De nieuwe soorten zijn vanaf deze herfst beschikbaar.

Oliver Mevves, perkplantenkwekerij Dynavert, Hyères (Frankrijk): „Ieder jaar ben ik van de partij bij de FlowerTrials. Ik kom niet alleen voor de nieuwe producten, maar ook om ideeën op te doen voor de vermarkting. Het bieden van toegevoegde waarde wordt in de hedendaagse markt immers steeds belangrijker. Wat betreft vermarktingsconcepten bieden de FlowerTrials echter minder inspiratie dan verwacht. Ik heb nog weinig gezien dat me aanspreekt.”

FOTO'S: ANK VAN LIER

Aldo Staboli, Planta (plantleverancier), Bressanone (Italië): „De FlowerTrials zijn voor mij een ’must-see’ omdat ze een compleet beeld geven van nieuwe soorten pot- en perkplanten. Ik signaleer dat bloemen aan terrein verliezen in de gemiddelde tuin en dat consumenten steeds meer gecharmeerd zijn van groenteplanten in hun eigen tuin.”

Meer Peppy’s De Peppy-lijn van Dümmen in Rheinberg heeft zijn naam inmiddels gevestigd in de petuniawereld. Dit jaar presenteerde de Duitse veredelaar twee nieuwe variëteiten in deze serie, die bekend staat om zijn tweekleurige gestreepte bloemen. De nieuwe Peppy Plum is een wit-paars gestreepte petunia, de Peppy Sunset is geel met roze van kleur. Met name dit laatste valt volgens Dümmen op in het petunia-sortiment, waarin de kleuren wit, blauw en paars domineren. Een goede vertakking en half opgaande groei zijn typerend voor de Peppy-varianten, die ook zeer geschikt zijn voor hangpotten. Daarnaast is de kleurvastheid een positief punt en is sprake van een goede doorbloei. De nieuwe soorten zijn getest op vijf verschillende locaties, onder meer in Spanje, Italië en Californië. 9DNEODG YRRU GH %ORHPLVWHUĎ 25 (2014)

Highlight-4 pag met column.indd 37

Andrew Shao en Ellen Liang, Beijing Sunny Agriculture, Beijing (China): „We bezoeken de FlowerTrials dit jaar samen met dertien Chinese telers, die plantmateriaal van ons afnemen. We willen hen laten zien wat eraan zit te komen op het gebied van pot- en perkplanten. Ze zijn onder de indruk! Wat ons opvalt, is dat de FlowerTrials-deelnemers vandaag de dag meer bieden dan alleen planten: ook vermarktingsconcepten spelen een belangrijke rol.” A. Kareem, AlBustan Nurseries, Riyadh (SaoediArabië): „Wij produceren pot- en perkplanten voor de lokale Saoedische markt. Onze afnemers willen grote bloemen en compacte planten. Daar ben ik dan ook specifiek naar op zoek tijdens deze FlowerTrials. Jammer is wel dat sommige deelnemers niet alle noviteiten laten zien. Voor een totaalbeeld kan ik beter in april terugkomen, geven ze aan.”

37

18-06-14 12:29

Teelttips ZOMERBLOEMEN 5HVLVWHQWLH Nu een standaardmiddel als Daconil is verdwenen, wordt gemakkelijk naar andere ’goede’ middelen gekeken om deze als vervanger te gebruiken. Het zou onzin zijn om te zeggen dat die er niet zijn, want middelen als Signum, Switch en Luna zijn zeker goede middelen met soms verrassend goede werking. Er is wel een belangrijk aandachtspunt. Vrijwel alle

CHRYSANT pV 1DFKWV GRHN RSHQ Een hoge nachttemperatuur (>25ºC) in de kas door het stomen kan de bloemkleur negatief beïnvloeden. Dit is te voorkomen door bij kleurtonende vakken het verduisteringsscherm open te laten, mits de buitentemperatuur ’s nachts >15ºC is, anders

ANTHURIUM *HOHLGHOĎN YHUZĎGHUHQ YDQ RXG EODG Enkele weken na het aanhouden van jong blad kunt u starten met het verwijderen van oud blad. Bij rassen waarbij bloemmaat minder belangrijk is (bijvoorbeeld Pistache en Midori) kan u eerder starten. Moet de bloemmaat

38

Teelttips-Schoffelen_nw.indd 38

IJSTEELTEN /HQJWHJURHL

nieuwe middelen zijn resistentiegevoelig. Dit houdt in dat als we ze hetzelfde gaan gebruiken als Daconil, we binnen een jaar in de problemen komen. Niet op de korte termijn, want het werkt nu perfect. Als we echter deze middelen zo blijven toepassen, zullen dit jaar de eerste gevallen optreden dat de werking wegvalt. Probeer ze dus vooral curatief in te zetten en gebruik voor de preven-

tieve werking bladmeststoffen en standaardtoepassingen van Mancozeb en zwavel. Als er dan een probleem optreedt, zijn de echt wel goede, nieuwe middelen in te zetten. Op deze manier kunnen we door beperkt gebruik deze goede, nieuwe middelen net zo effectief houden als ze nu zijn. Henk van den Berg Teelt- en Bedrijfsadvies, 0252-340301

Henk van den Berg Teelt- en Bedrijfsadvies, 0252-340301

kan de kop van de plant natslaan door afkoeling en kan botrytis toeslaan. Als licht doorschijnt op de KD-vakken is het beter een royalere kier in te stellen, een half uur na zon onder tot een uur voor zon op.

den. De schimmel werkt op de larven en poppen van trips en witte vlieg, niet op volwassen exemplaren. Het middel is als spuitpoeder en als spuitvloeistof te verkrijgen. De vloeibare formulering bestaat uit een plantaardige olie met een sporensuspensie. Schud de fles goed voor het gebruik anders komt alleen de olie in het spuitvat. Dit vergroot de kans op spuitschade en verlaagt het effect van het middel. Door de plantaardige olie

blijft het gewas langer nat, zelfs na een beregening met uitvloeier. Het beste is om Botanigard ’s avonds te spuiten. Broes bij sterk drogende omstandigheden liefst een uur voor het spuiten met de regenleiding. Dit kan ’s ochtends herhaald worden vlak voordat het scherm open gaat. Vocht verbetert de kieming van de schimmel. Praktijkervaringen wijzen eveneens op een positief effect door de toevoeging van 0,5 l melk per 100 l spuit-

oplossing. Melkeiwitten stimuleren/verbeteren de kieming van de schimmel. De leverancier verwacht een verwaarloosbaar effect en alleen onder warme omstandigheden. Maar een verbetering van 10% kan de melktoevoeging al zinvol maken. Botanigard is gevoelig voor enkele fungiciden, waardoor twee tot vier dagen wachttijd na een bespuiting van fungiciden soms nodig zijn.

arbeidsverdeling beter als u oud blad in meerdere werkrondes uit het gewas haalt.

en verdelen van de koppen moet het gewas zich bij voorkeur voor de herfst hebben hersteld. Het uitgroeiende jonge blad zal zich dan ook goed gaan richten voor een optimale verdeling van het blad over het bed.

vol. Dit heeft een mindere gewasontwikkeling tot gevolg en kan de productie en kwaliteit verminderen. Voorkom dit door draden te laten zakken en/of oud blad onder de draad door te trekken. Hierdoor kan extra blad in het pad komen te hangen. Met meer blad in het pad kan nu, maar vooral ook in de winter, meer licht worden benut.

%RWDQLJDUG In de geïntegreerde bestrijding zijn goede ervaringen met de schimmel Beauveria bassiana (Botanigard) tegen trips, witte vlieg en wantsen. Botanigard is veilig voor natuurlijke vijan-

maximaal zijn (bijvoorbeeld Tropical), voorkom dan dat gewassen op één niet uitgehard blad komen te staan. Op zicht kunt u steeds een deel van het oude blad verwijderen waardoor in twee tot vier werkrondes het oude blad verwijderd zal zijn. Hierdoor wordt de overgang in de bladbedekking voor het gewas minder groot. Met een geleidelijke overgang is de kans op wortelproblemen beperkt. Daarnaast is de

5LFKWHQ JHZDV Met het vervangen van het blad moeten gewassen, die niet nog een winter rechtop blijven staan, gericht gaan worden. Insteek moet zijn dat het gewas de komende maanden verder gaat zakken. Verdeel ook de koppen die in een bed naast elkaar zijn gevallen. Van het richten

Bij de teelt van vaste planten uit de vriescel voor de verlate bloei, is het belangrijk dat veel water wordt gegeven. Hoewel dit best wel bekend is, wordt er vaak te laat mee begonnen. Zeker in de eerste fase, als er nog geen groen op staat, wordt naar de vochtigheid van de grond gekeken, en als dit goed is wordt geen water gegeven. Toch moet juist in deze fase veel water worden gegeven. Het geven van veel water tijdens de uitloop lijkt erg bepalend voor de uiteindelijk lengte. Pas veel water gaan geven als blijkt dat de lengte tekortschiet, heeft vrijwel geen effect. Het lijkt erop dat in de eerste weken van de teelt de lengte wordt bepaald.

%ODG XLWVWRSSHQ Met het naar beneden gaan van het gewas zakken bladeren vaak binnen de draad. Het gevolg is dat het pad erg breed wordt en het blad in het bed erg

Dirk Jan Binnendijk Tuinbouwadviezen, 071-5416564

Hans van Eijk, Bureau IMAC Bleiswijk, 010-5219094 9DNEODG YRRU GH %ORHPLVWHUĎ 25 (2014)

18-06-14 12:29

Schoffelen

PHALAENOPSIS: pH

Klimaat

In juni is de pH van het substraat wat hoger. De oorzaak is de teeltversnelling in het voorjaar. Bij een snellere groei wordt er meer nitraat opgenomen, waardoor de plant OH- uitscheidt, wat de pH doet stijgen. In april en mei is het ook erg droog geweest, waardoor veel kwekers bronwater of leidingwater gebruikten. Dit bevat over het algemeen veel bicarbonaat (HCO3-) wat de pH flink verhoogt. Bij een hoge pH van het wortelmilieu (hoger dan 6,2) kunnen bepaalde elementen zoals fosfaat moeilijker opneembaar zijn. Corrigeer deze oplopende pH door de pH van het gietwater enkele tienden lager in te stellen.

Begin op een zonnige dag vroeg te schermen. Kies ervoor om in de koeling het bovendoek eerst te sluiten en daarmee ±100 W/m² eerder te beginnen dan op andere dagen. Het onderdoek kan er later bij komen. Zo is het mogelijk de bladtemperatuur in toom te houden en tegelijk de warmte zoveel mogelijk buiten de kas te houden. Bij een weersomslag moet u de instellingen weer wijzigen. Zo maakt u de lichtovergang voor het gewas een stuk minder groot. Krijten kan eigenlijk niet meer.

GERBERA Teeltwisseling Bij veel gerberabedrijven vindt nu de teeltwisseling plaats. In de meeste gevallen worden er vakken gewisseld. Belangrijk daarbij zijn de hygiëne en het reinigen van het teeltsysteem. Tandenborstel-schoon hoeft niet, maar extra aandacht hiervoor kan geen kwaad. Infectiebronnen liggen op de loer zoals plantpathogene schimmels. In de handel zijn voldoende veilige desinfectie middelen verkrijgbaar die het teeltsysteem schoon kunnen maken. Let hierbij op onkruiden die onder de goten groeien en langs de gevel. Zorg dat deze weggehaald worden voordat de 9DNEODG YRRU GH %ORHPLVWHUĎ 25 (2014)

Teelttips-Schoffelen_nw.indd 39

Water

beveling om een dag sneller terug te komen met een gietbeurt dan gebruikelijk. Maak er echter geen gewoonte van om iedere drie dagen te gieten. Bekijk dan de mogelijkheid om de afdroging te vertragen. Laat de minimum onderbuis zo snel mogelijk weglopen in deze tijd van het jaar (opkweek 300-500 W/m² en koeling en afkweek 150-300 W/m²). Daarnaast kan er met een broesbeurt van ±1½ l/m² tussen twee gietbeurten in het microklimaat ook positief beïnvloeden. Bij het broezen blijft het van belang je watergift en EC in de gaten te houden. Broes nooit meer dan 1,5-2 l/m²/dag.

Om op warme dagen een goed microklimaat te handhaven, verdient het de aan-

Menno Gobielje, Bureau IMAC Bleiswijk 010-5219094

nieuwe aanplant geplaatst gaat worden. Ga niet met een onkruidmiddel spuiten in de kas. Dit is te gevaarlijk en heeft vaak geen toelating. Vraag, voordat er geplant gaat worden, aan de opkweker welk spuitschema hij op het gewas heeft toegepast. Mocht u direct willen doorgaan met geïntegreerde gewasbescherming omdat de omliggende vakken ook geïntegreerd zijn, dan weet u of er nog gewacht moet worden met de inzet van natuurlijke vijanden. Ook is het raadzaam om rondom de nieuwe vakken extra gele en blauwe vangplaten op te hangen om trips en mineervlieg weg te vangen. Zorg er voor dat de slootkant langs de kas kort gehouden worden. Op grassen en brandnetels kunnen zich schadelijke insecten

ontwikkelen, waarna deze de kas binnen kunnen vliegen. Er is al melding gemaakt van wantsen en tripsen.

Jonge aanplant De jonge aanplant gaat vaak voor het eerst aan de druppelaar. Bij de plantenkweker staan de planten vaak op een betonvloer of op tafels. Door het watergeven van boven of via een druppelaar zal het wortel systeem zich even moeten aanpassen. Mijn voorkeur heeft om vijf tot zeven dagen na het planten een behandeling met Fenomenal in te zetten, waarna gestart kan worden met natuurlijke bodempreparaten die verkrijgbaar zijn in de markt.

Kees van Egmond kees@kees-ineke.nl

Maakbaarheid ’En pap, wat gaat het worden?’ Mijn jongste van 12 kijkt me verwachtingsvol aan. Het is de dag van Spanje-Nederland. En ik vrees met grote vreze. Maar dat laat ik niet merken. Nee, stel je voor dat je vader de moed al opgeeft. Wat moet jij dan? Ik vertel hem maar eerlijk dat ik het echt niet weet. ’Het kan alle kanten op. Spanje is natuurlijk sterker dan Oranje, maar als het eenmaal gaat lopen...’ Ja, de wens is de vader van de gedachte. Maar het is ook gewoon zo. Vertel mij wat. Het zit ook in ons als tuinders, denk ik. Altijd weer de moed hebben om aan een nieuwe teelt te beginnen. Om opnieuw weer bollen te poten, stek uit te planten, zaad te zaaien. Wat het gaat worden? Je hebt je verwachtingen, maar de ervaring leert dat die tien keer bijgesteld kunnen worden. Zie BloemistExclusief. Er is maar weinig maakbaar in het leven. We grappen weleens dat er bij voetbal 22 mannen negentig minuten achter een bal aanlopen en dat op het einde de Duitsers winnen, maar zelfs dat klopt vaak niet. Dingen lopen anders dan gedacht. En de ene keer maakt de teen van een keeper het verschil, de andere keer een fluwelen kopbal over diezelfde goalie heen. That’s life. Maakbaarheid. In de tuinbouw kunnen we er ook wat van. Zeker in tijden dat het allemaal niet zo eenvoudig gaat met de handel. Dan bedenken we nieuwe plannen. Nieuwe strategieën. ’Er moet meer ingezet worden op marketing!’, roept de kersverse directeur Lucas Vos. En enthousiast wordt er geknikt, zeker door hen die daar hun boterham in plachten te verdienen. Eindelijk iemand die het snapt! Begrijp me goed, ik ga hier niet de Johan Derksen uithangen die op alles wat Louis van Gaal bedenkt negatief commentaar levert. Dat besnorde schip op het strand is na 13 juni 2014 voor altijd een baken in zee. Maar laten we nu niet denken dat meer marketing alleen de boel weer vlot zal trekken. Kijk naar Oranje. Uiteindelijk bracht een kopbal met gevoel over een keeper die iets te ver voor zijn doel stond de ommekeer. Daardoor kantelde de wedstrijd. Natuurlijk heeft een coach een tactiek en zorgt hij voor topfitte spelers. Maar of het gaat lopen, hangt ergens anders vanaf. Noem het geluk. Ik noem het ook weleens zegen.

Eric Kerklaan, DLV Plant 06-53427249

39

18-06-14 12:29

Nieuws

3KDODHQRSVLV LV HIƂFLÈQWHU WH EHOLFKWHQ Zes uur per etmaal, aan het begin en aan het einde van de dag, benut phalaenopsis licht niet optimaal. Het aanbod groeilicht via assimilatielampen kan daarom best omlaag, vinden onderzoekers. Sander Pot van Plant Dynamics en Sander Hogewoning van Plant Lighting waren betrokken bij de laatste vijf onderzoeken waarin fotosynthese en belichting van orchidee centraal stonden. Ze vertelden er op donderdag 12 juni over bij veredelaar/ vermeerderaar Floricultura. Zo’n honderd telers, adviseurs en relaties van het bedrijf in Heemskerk luisterden aandachtig. Net als bij veel andere teelten is er in phalaenopsis de laatste jaren steeds meer assimilatiebelichting aanwezig op de bedrijven. Meer licht

is meer groei. „Maar licht kost ook energie en de maatschappij accepteert lichtuitstoot niet. We moeten dus weten hoeveel licht zinvol is voor de groei. Daar blijkt voor phalaenopsis wereldwijd weinig over bekend te zijn”, zei Sander Hogewoning.

Fotosynthese Sander Pot toonde met grafieken wat metingen aan phalaenopsis hem leerde over de effectiviteit waarmee phalaenopsis licht gebruikt voor fotosynthese. Phalaenopsis is een CAM-plant en slaat dus ’s nachts CO2 op als malaat. Het verbruik van CO2 met behulp van licht komt overdag traag op gang en zakt uren voor het einde van de dag weer in. „De redenen voor dit ritme zijn niet

FOTO: HANS NEEFJES

2S HHQ EĎeenkomst van Floricultura werd uitgelegd dat phalaenopsis niet de hele dag effectief met licht omgaat.

UITGEVER BDUmedia Afdeling Vak- en Publieksmedia Postbus 67, 3770 AB Barneveld, tel 0342-49 42 63, fax 0342 41 31 41 Uitgever: Wiljo Klein Wolterink MBA Verkoopleider: Ron van de Hoef, e-mail: r.v.d.hoef@bdu.nl

Colofon REDACTIE Schipholweg 1, Postbus 9324, 2300 PH Leiden e-mail: bloemisterij@hortipoint.nl www.vakbladvoordebloemisterij.nl

Directeur Elbert van den Berg Secretariaat Linda Laman 071-56 59 678 Alice Hoogenboom 56 59 679 Hoofdredacteur Elbert van den Berg 071-56 59 678 Eindredacteur Jenny Mostert 071-56 59 633 Vakredactie Politiek en economie Quincy von Bannisseht 56 59 637 Peter van Leth 56 59 688 Markt en afzet Arie-Frans Middelburg 56 59 687 Cindy van der Zwet 56 59 630 Teelt en techniek Hans Neefjes 56 59 638 Joef Sleegers 56 59 642 Bert Vegter 56 59 639

40

Colofon plus productnws.indd 40

exact bekend, maar volle bak belichten aan het begin en einde van de dag is niet zinvol als je kijkt naar de lichtreactie van phalaenopsis”, aldus Pot. De nachtelijke CO2-opname is volgens Hogewoning bij phalaenopsis het meest bepalend voor de productie. Directe opname en verwerking van CO2 overdag is verwaarsloosbaar, wees onderzoek uit. En meer belichten leidt niet tot meer malaat. „Maar er is een ondergrens. Een lichtsom van 5 mol per dag in de afkweekfase is sterk af te raden. In vergelijking met een lichtsom van 6,5 mol lever je dan fors in als het gaat om aantal bloemen en teeltsnelheid. Extra licht zorgt vaak voor hogere kastemperaturen en dat bevordert vooral de ontwikkeling van planten. Het effect van extra warmte op de hoeveelheid bloemen lijkt geringer.” Hogewoning kon nog niet zeggen wat het exacte verband tussen lichthoeveelheid en groeisnelheid is. Hij gaat nog onderzoeken of er in de opkweekfase wellicht wel verbetering mogelijk is door extra licht. Duidelijk is reeds dat na een dag met matige fotosynthese de malaatopslag minder goed verloopt. Daarnaast is vooral uit de literatuur bekend dat niet het lichtspectrum maar de lichtsom het meest bepalend is voor de hoeveelheid malaat die een plant in de nacht kan aanmaken. <

Bureauredactie Carolyne de Vries Lentsch, Jolanda de Wekker Webredactie Erik Rotteveel Vormgeving Diseno Vormgeving Fotografie Gerdien de Nooy Freelancers Gert van den Berg, Hermen de Graaf, Bernadette Hoefsloot, Harmen Kamminga, Ank van Lier, Astrid Zoumpoulis-Verbraeken

ABONNEMENTENSERVICE Mutaties en bezorging Abonnementen kunnen op elk gewenst tijdstip ingaan. Opgave via vakbladvoordebloemisterij.nl of bij de abonnementenservice. Abonnementen lopen automatisch door, tenzij uiterlijk twee maanden voor vervaldatum bij de abonnementenservice wordt opgezegd. Dit kan schriftelijk, telefonisch of per e-mail. Ook voor informatie over een lopend abonnement en klachten over de bezorging kunt u contact opnemen met de abonnementenservice, BDUmedia, afdeling Vak- en Publieksmedia, Postbus 67, 3770 AB Barneveld. Op werkdagen is de abonnementenservice telefonisch bereikbaar van 8.30 uur tot 14.00 uur op 0342-494844, e-mail: abonnementen@bdu.nl. Prijzen Jaarabonnement: € 349,60. Studenten 25% korting; 65 plussers 15% korting. Jaarabonnement Europa: € 449,65 (België: € 377,70). Jaarabonnement buiten Europa: € 466,50. Genoemde prijzen zijn inclusief 6% btw en verzendkosten. ADVERTENTIE-EXPLOITATIE Verkoopleider: Ron van de Hoef, 0342 - 494263, 06 - 51806325, e-mail r.v.d.hoef@bdu.nl Media-adviseur: Gert-Jan Bloemendal, 0342-494807 e-mail: g.bloemendal@bdu.nl

Vakblad voor de Bloemisterij is een wekelijkse uitgave van de Stichting Vakinformatie Siergewassen en BDUmedia, Vak- en Publieksmedia. } Uitgever en auteurs verklaren dat dit blad op zorgvuldige wijze en naar beste weten is samengesteld, evenwel kunnen uitgever en auteurs op geen enkele wijze instaan voor de juistheid of volledigheid van de informatie. Uitgever en auteurs aanvaarden dan ook geen enkele aansprakelijkheid voor schade, van welke aard ook, die het gevolg is van handelingen en/of beslissingen die gebaseerd zijn op bedoelde informatie. Lezers wordt met nadruk aangeraden deze informatie niet geïsoleerd te gebruiken, maar af te gaan op hun professionele kennis en ervaring en de te gebruiken informatie te controleren. Alle rechten voorbehouden. Niets uit deze uitgave mag worden verveelvoudigd, opgeslagen in een geautomatiseerd gegevensbestand of openbaar gemaakt in enige vorm of op enige wijze, hetzij elektronisch, mechanisch, door fotokopieën, opnamen of enige andere manier, zonder voorafgaande toestemming van de uitgever. Algemene voorwaarden: op alle aanbiedingen, offertes en overeenkomsten van BDUmedia B.V. zijn van toepassing de voorwaarden, welke zijn gedeponeerd ter Griffie van de Arrondissementsrechtbanken en de KvK.

Druk: BDU Media

9DNEODG YRRU GH %ORHPLVWHUĎ 25 (2014)

18-06-14 14:01

Kasgenoten

A genda MXQ}Nationale Lathyrus tentoonstelling, Appeltern. Info: www.lathyrus-vereniging.nl DXJ}Plantarium, vakbeurs voor de boomkwekerij, Boskoop-Hazerswoude. Info: www.plantarium.nl DXJ}Nationale zomerbloemententoonstelling, Oude Kerk, Naaldwijk. Info: www.nzbt.nl VHS}Autumn Fair, Naaldwijk. Info: www.floraholland.com VHS}Start Masterleergang Hortibusiness :DJHQLQJHQ ,QIR ZZZ ZDJHQLQgenur.nl QRY}IFTF, vakbeurs, Vijfhuizen. Info: www.iftf. nl QRY}Trade Fair, Aalsmeer. Info: www.floraholland.com DSU}Kom in de Kas, landelijk evenement. Info: www.komindekas.nl

LTO Glaskracht Nederland MXQ}Themabijeenkomst arbeid en werkgeverschap, 14.30-18.30 uur, Horst. MXQ}Kennisdag water, 13.00-19.00 uur, Bleiswijk. MXO}*HZDVELMHHQNRPVW OHOLH XXU Lisse. Meer informatie: www.ltoglaskracht.nl

Buitenland MXQ}Ă–ga, vakbeurs voor de groene branche, Koppigen, Zwitserland. Info: www.oega.ch DXJ}Floratec-IPM India, Bangalore, India. Info: www.messe-essen.de DXJ}Florall, vakbeurs, Gent, BelgiĂŤ. Info: www.florall.be. DXJ}Green is Life, beurs, Warschau, Polen. Info: www.greenislife.pl VHS}Four Oaks Trade Show, Cheshire. Info: www.fouroaks-tradeshow.com VHS}FlowerExpo, Moskou, Rusland. Info: www.flowers-expo.ru/en. RNW}Agriflor, Quito, Ecuador. Info: www.agriflor.com. MDQ}IPM Essen, Duitsland. Info: www.ipmessen.de.

FOTO: ANK VAN LIER

Binnenland

Leeftiid: 48 jaar Plaats: Vernum, Duitsland Teelt: snijhelleborus (Christmas Glory en Queens) Oppervlakte: 1,5 ha

Erik van der Meijs Waarom hangt bij de ingang een Duitse en een Nederlandse vlag? e,N EHQ LQ 1HGHUODQG JHERUHQ HQ RSJHJURHLG LQ 'XLWVODQG ,Q YHUKXLVGHQ PĎQ RXGHUV YDQXLW KHW :HVWODQG QDDU 'XLWVODQG 0ĎQ JURRWRXGHUV ZDUHQ HLJHQDDU YDQ IUHHVLD YHUHGHOLQJVEHGUĎI :ÙOƂQJKRII HQ KDGGHQ YHHO NODQWHQ LQ KHW 'XLWVH JUHQVJHELHG 0ĎQ RXGHUV JLQJHQ HUKHHQ RP EROOHQ WH SUHSDUHUHQ 1D VFKRRO EHJRQ LN DOV EHGUĎIVOHLGHU EĎ :ÙOƂQJKRII 2QGDQNV GDW LN KLHU EHQ RSJHJURHLG HQ 'XLWVH YULHQGHQ KHE YRHO LN me 100% Nederlands.�

Sinds wanneer heeft u een eigen bedrijf? e0ĎQ YURXZ PHW ZLH LN RS GH IRWR VWD HQ LN NRFKWHQ KHW EHGUĎI LQ WRHQ PĎQ RRP GH HLJHQDDU YDQ :ÙOƂQJKRII RYHUOHHG 'LW EHGUĎI EHVWRQG WRHQ XLW P VQĎKHOOHERUXV HQ PRHGHUSODQWHQ YRRU YHUHGHOLQJ :H KHEEHQ DOOHEHL pLHWVp PHW KHOOHERUXV Het is de eerste bloem die bloeit in de winter en het is een ideale teelt vanwege de UHODWLHI ODJH DUEHLGV HQ HQHUJLHEHKRHIWH :Ď NXQQHQ DOOHV PHW GH KDQG GRHQ ]RDOV bestuiven. Dat zorgt voor minder uitval en sterkere planten.�

Besteedt u veel tijd aan veredeling? e-D GH RQWZLNNHOLQJ YDQ QLHXZH VRRUWHQ YRUPW GH IRFXV ELQQHQ RQV EHGUÄŽI 'LW GRHQ ZH VDPHQ PHW YHUHGHODDU 7KHR -DQVVHQ GLH DO YHHUWLJ MDDU RS KHW EHGUÄŽI ZHUNW :H ]ÄŽQ veertien jaar beziggeweest met de ontwikkeling van onze eerste helleborusssoorten, die GULH MDDU JHOHGHQ ZHUGHQ JHĂŒQWURGXFHHUG +HW JDDW KLHUEÄŽ RP HHQ VQÄŽYDULDQW 4XHHQV en twee pothelleborussen, Kings en Prince.â€?

Hoe werden de nieuwkomers opgepakt door de markt? „Beter dan verwacht. Inmiddels staat er in Nederland en Duitsland al 30.000 m van GH]H KHOOHERUXVVRRUWHQ (Q GH DDQYUDJHQ EOĎYHQ ELQQHQNRPHQ RRN YDQXLW DQGHUH ODQden. De soorten worden onder licentie verkocht door Green Works Breeding en Young Plants. Doordat er meer helleborussen worden geteeld, is er sprake van een constanWHUH DDQYRHU HQ ZLOOHQ KDQGHODUHQ VWUDNV KRSHOĎN PHHU EHWDOHQ r

Wat zijn uw plannen voor de toekomst? „We willen meer helleborussoorten op de markt brengen. Er zit de komende jaren nog HHQ KHOHERHO LQ GH SĎSOĎQ 2RN JDDQ ZH RQV ULFKWHQ RS GH DI]HW YDQ GH HLJHQ VRRUWHQ in het buitenland, daar ligt nog volop markt. Op deze manier hopen we een boterham te NXQQHQ EOĎYHQ YHUGLHQHQ PHW KHOOHERUXV JHGUHYHQ GRRU SDVVLH YRRU KHW SURGXFW r Onderstaande symbolen hebben de volgende betekenis en verwijzen naar de website vakbladvoordebloemisterij.nl

!

Documenten en linken naar website

9DNEODG YRRU GH %ORHPLVWHUÄŽ 25 (2014)

Kasgenoten agenda_nw.indd 41

Foto’s

Filmpjes

Zorgt het WK Voetbal voor spanningen in huis? e0ĎQ KDUW NORSW YRRU 1HGHUODQG DOV KHW RP YRHWEDO JDDW PĎQ YURXZ LV YRRU 'XLWVODQG Maar dat zorgt niet voor problemen. Nederland en Duitsland gaan prima samen!�

41

18-06-14 14:01

%28: 6/223 21'(5+28' */$6 5(3$5$7,(6

u w o u d e olie is geld waard!

HOEK VAN HOLLAND T 0174 64 20 40

@ A `

@

tel: 0174-768876 i n f o @ v i c t o n b v. n l

• groothandel in olie en metalen • saneren van tanks en k e t e l s ( K I WA ) • afvoeren van brandstofrestanten

+DYHQVWUDDW 0RQVWHU 7KH 1HWKHUODQGV ZZZ GHEHWVVFKDONH FRP

Installatieburo E VAL B.V.

š ;b[ajhej[Y^d_[a

Galglaan 11 s 2311 ND Rijnsburg Tel. 071 402 26 21 s eval@eval.nl

š Ae[bj[Y^d_[a

www.eval.nl

š Ab_cWWjj[Y^d_[a

š MWj[hj[Y^d_[a

VEBU V.O.F. Kasonderhoud - Glasreparatie - Goten smeren - Overspuiten - Goten reinigen - Diverse reparaties Tel. 06-51 35 04 52 e-mail: buddys37@hotmail.com

WWW.MUSTANGDEMOLITION.NL

RenĂŠ vd Stok

EVAL: voor elke situatie juiste installatie Een degelijk advies, prima service en een betrouwbare begeleiding‌ Samen met de klant bedenken onze technici steeds de beste oplossing. Daarbij kijken ze niet alleen naar het optimaal functioneren van installaties, maar ook naar betrouwbaarheid en energieverbruik.

• KASSENSLOOP • (ROZEN)GEWASSEN UITRUIMEN • GEVRAAGD: ASSIMILATIELAMPEN EN WKK-INSTALLATIES •

.5,-7(1 (1 5(,1,*(1 Voor andere werkzaamheden vraag naar de mogelijkheden

:LM KHOSHQ X JUDDJ 7

schermingen voor aanleg, onderhoud en renovatie T: 0174 - 517897 M: 06 53 437 827 www.renevanderstok.nl

VA N K L I N K

STOOMKETELVERHUUR

;L]LUZ HSSL Z[VVT^LYRaHHTOLKLU 5RHORIDUHQGVYHHQ á LQIR#NOLQNVWRRP QO á ZZZ NOLQNVWRRP QO

Vastzetsysteem betonplaat

AFWATERINGSGOOT /iÂ?°\ĂŠä{ÂŁĂˆĂŠĂŽÂ™ÂŁÂŁ{ÇÊUĂŠÂˆÂ˜vÂœJĂƒVÂ…iÂ?Â?iĂ›ÂˆĂƒ°Â˜Â?

WWW.SCHELLEVIS.NL

ASFALTEERBEDRIJF ASVEBO B.V.

VOOR AL UW ASFALT EN VERHARDINGEN DOOR GEHEEL NEDERLAND

Wij asfalteren bij bedrijf en particulier. Ook leveren wij zuurbestendig-asfalt t.b.v. voersilo’s en voergangen. En leggen wij ook vloeistofdichte Zoab-asfaltvloeren aan met keuring en certificaat. Wij zijn onbetwist de asfalt en silo-specialist. Dus bel nu snel voor een vrijblijvende prijsopgave en wij komen binnen 48 uur bij u langs voor een geheel vrijblijvende offerte.

M.V.G. ASVEBOďšşB.V. Morsweg 55 C1 - 2312 AB - Leiden tel: 06-47813340

562591.indd 42

18-6-2014 10:39:22

562592.indd 43

18-6-2014 10:39:45

Turn static files into dynamic content formats.

Create a flipbook
Issuu converts static files into: digital portfolios, online yearbooks, online catalogs, digital photo albums and more. Sign up and create your flipbook.