VBB_27-2015 by Stichting Vakinformatie Siergewassen

Cover-nw.indd 1

01-07-15 13:46

607231_.indd 2

1-7-2015 10:43:04

B 8 Scherpere etiketteksten

Vakblad voor de

Opinie 4

Interview: ’Flexwet staat beter op het netvlies van ondernemers’

Commentaar:

Stelling: Glastuinbouw is haar krediet aan het verliezen

Nieuws 6

Een selectie uit het meest recente nieuws

Milieu:

Column: Angelle van Kleef, Canada

Ondernemen: Voorzichtig herstel voor sierteeltsector

Ondernemen: PAL: ’Glastuinbouw moet slimmer, schoner, sterker’

Ondernemen:

Afzet:

Vragen:

Markt 22 22 23

Vertraagde start alliumseizoen naar wisselvallig einde

24 25

Teelt 26

In beeld: Onderzoek op kleinste niveau

Kasklimaat: Iedere teler een licht- en schermrecept op maat

Kuipplanten:

Teelttips: brassica, lisianthus, alstroemeria, hyacint, perkgoed

Column: Kees van Egmond

Nieuws 36

Service

Kasgenoot: Bas van der Wilt Agenda Voorplaat: Foto: Van der Waay

27 (2015)

Inhoud.indd 3

01-07-15 16:03

Opinie

fOtO: flynth adviseurs en aCCOuntants

’Flexwet staat beter op het netvlies van ondernemers’

Peter van Leth pvanleth@hortipoint.nl

„Dat sowieso. Informatiebijeenkomsten en daarna continue informatieverstrekking over de flexwet heeft geleid tot een sterk bewustzijn over de gevolgen van de wet bij ondernemers. Neemt niet weg dat nog veel vragen resteren.”

„Zeker wat betreft arbeidscontracten betreffende proeftijd, duur en aanzegtermijnen. Dossiervorming blijft een uitdaging, ondanks dat dit het sleutelwoord gaat worden bij ontslagprocedures. En dan nog het grote struikelblok van de ketenbepaling bij seizoenswerk. Daar ligt toch wel een spanningsveld tussen theorie en praktijk.”

„De nieuwe ketenregeling houdt in dat werknemers gedurende twee jaar maximaal drie tijdelijke contracten mogen worden

aangeboden. Een ondernemer mag deze werknemers pas na zes maanden weer een nieuw tijdelijk contract aanbieden. In de praktijk zie je nu dat werkgevers goed opgeleide seizoenswerkers niet snel terug kunnen nemen, maar een halfjaar moeten wachten. Voor werknemers ook geen leuke situatie; zij moeten ook steeds opnieuw naar nieuw werk.”

„Werkgeversorganisaties en vakbonden kunnen onderling afspreken om de ketenbepaling aan te passen. De wet biedt beperkte mogelijkheden. Ik denk dat sociale partners de noodzaak van deze oprekking wel inzien, ook de vakbonden. Als ze erin slagen een gezamenlijk standpunt in te nemen in combinatie met andere cao-onderwerpen, dan zal er hopelijk ook een uitzonderingspositie komen voor seizoenswerkers. Uiteindelijk zal ook minister Asscher van Sociale Zaken gevoelig zijn voor argumenten. Zoveel

vertrouwen heb ik nog wel in de politiek. Immers, een afwijkende ketenbepaling pakt in het voordeel uit van zowel werkgever als werknemer. Bovendien draagt dit bij aan de politieke doelen van dit kabinet in onder meer de agrarische sector.”

„Voor reguliere arbeidscontracten is de huidige flexwet niet problematisch. Voor deze contracten is erop te anticiperen. De angel zit echt bij contracten voor seizoensarbeiders. Die waren in de oude wet samen met cao-afspraken goed in te bedden. De nieuwe wet biedt die mogelijkheid vooralsnog niet. Met als gevolg verschuiving van contracten voor seizoenswerkers van ondernemer naar uitzendbureaus die meer mogelijkheden hebben om via de flexwet seizoenswerk in te zetten. Iets wat de flexwet nu juist niet beoogt met meer vaste dienstverbanden en gelijke rechten voor tijdelijke en vaste krachten. De flexwet schiet in sommige branches echt zijn doel voorbij.”

Commentaar Elbert van den Berg hoofdredacteur evandenberg@hortipoint.nl

Deze week presenteerde LEI Wageningen UR haar nieuwe Landbouw-Economisch Bericht. Dit is een

de agrarische sector.

Opinie_NW.indd 4

27 (2015)

01-07-15 16:09

Wilt u uw mening geven? Stuur een brief naar postbus 9324,

Stelling

Glastuinbouw is haar krediet aan het verliezen ook doen? „Nogmaals het wordt het sleutelwoord bij ontslagprocedures. Veel mkb-bedrijven zullen moeite blijven houden er tijd en energie in te stoppen. Het is vanzelfsprekend niet hun corebusiness. Nu al zien we bij ontslag en bij gebrek aan dossiervorming trends dat toch weer onderlinge regelingen worden getroffen met een prijsopdrijvend effect.”

Marco Alderden, teler van trekheesters in Aalsmeer -

„Ontslag wordt goedkoper, maar ook veel complexer. De vrije interpretatiemogelijkheden die rechters hadden, zijn ook verleden tijd. Tuinders zullen echter daardoor hun vaste krachten niet eerder ontslaan.”

aangenomen? -

„Niet met de huidige stand van zaken.”

„Zeker. Behalve de ketenbepaling geldt voor tijdelijke krachten nog steeds dat hun arbeidsverleden van voor 1 juli 2015 meetelt in de hoogte van de transitievergoeding. Asscher heeft deze terugwerkende kracht wel iets versoberd, maar niet geschrapt. Hierdoor kunnen ondernemers hun flexibele arbeidsfilm moeilijk inrichten met medewerkers op de eigen loonlijst. De flexwet maakt ondernemers voorzichtiger, zowel door de ketenbepaling als de transitievergoeding.”

strelitziateler in Zevenhuizen

bromeliakweker in Woubrugge -

27 (2015)

Opinie_NW.indd 5

01-07-15 16:09

Nieuws Lees meer op de website

Pioenen ’ruimen’ voor hittegolf komt

Op deze pagina’s vindt u een selectie uit het nieuws. Een uitgebreide versie van deze berichten maar ook ander

Medewerkers van Ted Noord-Hollandse Waddruk met het verwerken van pioen. De koelcel moet leeg, want een hittegolf is voorspeld. „En dan weet je wat de

■ Verhoging btw van de baan Een verhoging van de btw is deze kabinetsperiode van tafel. Dat meldden VVD-fractievoorzitter Zijlstra en PvdA-leider Samsom op 30 juni na het mislukken van het overleg van coalitie en oppositie over een herziening van het belastingstelsel. FloraHolland geeft aan verheugd te zijn over het afschieten van de btw-verhoging. Topman Vos: „Dit is goed nieuws voor de gehele sierteeltsector. Ik maakte me grote zorgen over een eventuele verhoging van de btw en de desastreuze gevolgen die dat zou hebben voor de hele sierteeltketen.” Bijna vijftig brancheorganisaties – waaronder LTO Nederland, LTO Glaskracht Nederland en de VGB – openden deze week een gezamenlijke website waarop de petitie ’Massaal NEE tegen meer btw!’ ondertekend kan worden. Ook waren er radiospotjes te horen waarin onder meer tulpenkweker Jan Mantel en phalaenopsisteler René Hendriks te horen waren.

kraampjes langs de weg zien we zelf ook dat door het zonnige weer. dens het oogsten al veel bloemen geveild voor reeen laat seizoen, dus we misten extra vraag van bepaalde feestdavan Wadway Flowers. Flora Holland meldt dat -

minder aanvoer en zo’n

■ EZ: ’Geen importstop Rusland op bloemen en planten’ Bloemen en planten komen niet voor op de nieuwe lijst van Westerse producten die Rusland niet binnen mogen. Dat meldt het ministerie van EZ. De afgelopen weken berichtten diverse media dat de Russen ook bloemen uit het Westen zouden gaan boycotten. Dat wordt door EZ dus tegengesproken. Volgens het ministerie ziet de lijst met Westerse producten die de Russen boycotten, er hetzelfde uit als vorig jaar. De nieuwe lijst wordt in augustus van toepassing. Bloemen en planten staan er derhalve niet op; groente en fruit wel.

■ Milieuorganisaties willen verbod op neonicotinoïden

■ FloraHolland en bonden

regelingen ongemoeid

Natuur & Milieu, Greenpeace en de Nederlandse Vereniging tot Bescherming van Vogels willen dat alle toelatingen van gewasbeschermingsmiddelen op basis van neonicotinoïden worden ingetrokken. Zij hebben daarvoor op 30 juni een gezamenlijk verzoek ingediend bij het Ctgb. Het verzoek van de drie milieuorganisaties komt net vóór het moment dat het Ctgb een evaluatie van de middelen gaat uitvoeren.

■

FloraHolland en de vakbonden FNV en CNV zijn het eens geworden over een nieuwe tweejarige cao. De bonden leggen het onderhandelingsresultaat voor aan hun leden. De cao kent een looptijd van 1 juli 2015 tot en met 30 juni De feitelijke lonen en loonschalen worden op

vangen bij het loon van december 2015 een eenmalige bruto-uitkering van € 100.

Nieuwskort2.indd 6

Het kabinet kan op dit moment geen draagvlak vinden om de fiscale landbouwregelingen te wijzigen. Dat schrijft staatssecretaris Dijksma (EZ) in een reactie op het Interdepartementaal Beleidsonderzoek Agro-, Visserij-, en Voedselketens (IBO). Een werkgroep van het IBO had geadviseerd de landbouwregeling in de btw en de landbouwvrijstelling gerichter in te zetten, bijvoorbeeld op verduurzaming en op economisch kansrijke beleidsvarianten. Agrariers in de landbouwregeling hoeven geen btw in rekening te brengen en geen btw-administratie bij te houden.

■ Toelating Inssimo en MET52 OD Het Ctgb heeft Inssimo, MET52 OD en Chrysal AVB toegelaten. Inssimo is toegelaten als plantversterker in chrysant. MET52 OD is toegelaten als insecten- en mijtenbestrijdingsmiddel in onder meer siergewassen. Chrysal AVB blijft toegelaten na herregistratie. Het kan gebruikt worden als voorbehandelingsmiddel na de oogst van ethyleengevoelige snijbloemen. De toelating van diverse slakkenmiddelen is per 31 mei komen te vervallen. Het gaat daarbij om: Brabant Slakkendood, Bayer Metald Slakkenkorrels, Finion Slakkenkorrels, POKON slakken STOP en Luxan Slakkenkorrels Super. Ook is de toelating van de groeiregulator Chryzosan wit per 31 mei vervallen.

■ Aanvoerdata telefonisch FloraHolland stopt met EABel, zo meldt de veiling. Aanvoerders kunnen hun aanvoergegevens daardoor niet langer telefonisch melden. Vanaf 1 januari 2016 wordt EAB de standaard. EABel sluit volgens FloraHolland niet langer aan op de virtuele ontwikkelingen in de sierteeltketen en de eisen van de markt. Zo maken telers volop gebruik van systemen 27 (2015)

01-07-15 16:03

FOTO: HANS NEEFJES

Gelezen op Twitter Zuijderwijk&Witzier (@ZuijdWit den in Nederland. Zes op de tien MOE-landers zijn Pool. Met 108.000 personen vormen zij de grootste groep, op ruime afstand gevolgd door Bulgaren (20.000) en Roemenen (16.000).

■ Shell sponsort Varend Corso De boten van het Varend Corso varen dit jaar op GTL-brandstof van Shell. Shell sponsort het evenement omdat het bedrijf dit nieuwe type brandstof meer bekendheid wil geven in de scheepvaart. Het Varend Corso trekt op 31 juli en 1 en 2 augustus door het Westland en omstreken. Het thema is dit jaar ’Pluk de dag’.

■ Westland in top drie meeste Midden- en Oost-Europeanen Westland behoort tot de drie gemeenten met het grootste aandeel inwoners afkomstig uit Midden- en Oost-Europa, de zogeheten MOElanden. Zundert telt de meeste ’MOE-landers’ (4,4%), gevolgd door Zeewolde en Westland (4%), zo blijkt uit CBS-gegevens. Het aantal MOE-landers is vorig jaar met 11% toegenomen van 160.000 naar 177.000. Verder zijn er nog 75.000 tijdelijke werknemers uit deze lan27 (2015)

Nieuwskort2.indd 7

ruud batist (@ruudbatist Even snel terug naar de zaak, sta je in een strandfile!! #a20 #westerlee

■ Popband Cat Benjamin promoot bloemen met videoclip

Arnold Koek (@Arnoldpbibv

Cat Benjamin, een opkomende popband van eigen bodem, heeft voor zijn onlangs uitgekomen debuutsingle ’Flowers’ een videoclip gemaakt die bol staat van de bloemen. De opnames werden gemaakt op bloemenvelden en in kassen, zo meldt FloraHolland die ook bij de productie van het muziekfilmpje betrokken was. De styling van de clip werd verzorgd door Sarah Dikker, winnares van het tv-programma ’Hollands beste bloemstylist 2014’.

#KLMstuckinthemiddle, Grexit, #Ruslandsancties, #hoogbtwtarief; alle bedreigingen voor n ondernemer komen uit Den Haag en #Brussel. Drama

■ ECN: ’Haken en ogen aan drastische vermindering gasverbruik’

als FloraMondo Klokvoorverkoop en Kopen Op Afstand (KOA). Ook is EABel te foutgevoelig. Kwekers die nu nog EABel gebruiken, zijn over de beëindiging daarvan al persoonlijk door de veiling geïnformeerd.

Afgelopen week miljoenste #gerbera van 2015 door #hoekhuis gekocht, op naar de volgende miljoen!

Op papier kan de glastuinbouw de komende vijf jaar 1,6 tot 2,1 miljard m3 gas besparen. Aan de maatregelen die dat vereisen, zitten echter wel haken en ogen, stelt Energieonderzoek Centrum Nederland (ECN). Zo is voor een versnelde verduurzaming van kassen subsidie noodzakelijk. Voor de toepassing van restwarmte zijn investeringen nodig in pijpleidingen. Om tuinders te kunnen verplichten restwarmte te gebruiken– als de situatie dat mogelijk maakt – is bovendien een wijziging van de Warmtewet noodzakelijk. Daarnaast heeft een overstap op aard- en restwarmte volgens ECN alleen zin als Nederland meer duurzame stroom gaat produceren.

■

regulator daminozide Ook dit jaar ziet het ministerie van EZ af van het verlenen van een vrijstelling voor het gebruik van de groeiregulator Dazide Enhance (daminozide), zo meldt LTO Glaskracht. Ingezet was op een vrijstelling voor de onbedekte teelten van forsythia, Ilex verticillata,viburnum, syringa, snij- en potchrysanten, azalea, rozebottel, hortensia en aster voor een periode van 120 dagen vanaf 15 mei 2015. Reden voor het niet-verlenen van een vrijstelling is dat het Ctgb op basis van het huidige beschikbare dossier negatief heeft geoordeeld over het risico met betrekking tot de ecotoxicologie.

Esther Monsma (@EstherHVNL) In de kas bij chrysantenkweker @ Laurensvdlans Hier zijn ze ook eerder begonnen dan normaal #tropenrooster #hvnl

Marco van os (@mvo_strelitzia Het gewas groeit als een kogel. Deze week de eerste #strelitzia bloemen van het nieuwe bloei-seizoen. Voor wie is deze primeur ?

Discussie op LinkedIn Glastuinbouw is haar krediet aan het verliezen In de afgelopen weken is duidelijk geworden dat de glastuinbouw haar krediet aan het verliezen is in politiek en maatschappij, vooral als het om haar gasverbruik en milieugedrag gaat. Hoe anders is het te verklaren dat tuinders vanaf 2018 verplicht worden tot hoge investeringen in een zuiveringsinstallatie voor afvalwater? Waarom stelt Greenpeace anders voor de gaskraan dicht te draaien voor de tuinbouw en de sector te verplichten volledig over te stappen op aard- en restwarmte? Daar komt nog bij dat de Nederlandse Staat, volgens een recente uitspraak van de rechter, veel meer moet gaan doen om de CO2-uitstoot te verminderen. Het politiek en maatschappelijk draagvlak voor de tuinbouw begint dus af te brokkelen.

01-07-15 16:03

Scherpere etiketteksten -

Quincy von Bannisseht qvb@hortipoint.nl

een rendement van 95% verplicht worden in 2021 zodat er in 2023 nagenoeg geen normoverschrijdingen van nutriënten en gewasbeschermingsmiddelen meer zouden voorkomen in de glastuinbouw.

LTO Glaskracht Nederland liet vorige week direct weten onaangenaam verrast te zijn door de opstelling van Mansveld. De door haar voorgestelde aanpak om al vanaf 2018 een zuiveringsrendement van 95% verplicht te stellen, noemt milieudeskundige Guus Meis „een versnelling met drie jaar die geen invulling geeft aan de Kamermotie die I&M opriep tot een realistisch tijdpad te komen”. Mansveld onderbouwt haar aanpak met

Foto: Quincy von Bannisseht

at staatssecretaris Wilma Mansveld van Infrastructuur en Milieu (I&M) vorige week in een brief aan de Tweede Kamer aankondigde de zuiveringsplicht voor de glastuinbouw niet per 1 januari 2016, maar op 1 januari 2018 te willen invoeren, kwam voor velen niet als een verrassing. De Kamer had daar immers al op aangedrongen (zie kader ’Investering onbetaalbaar voor kleinere bedrijven’). Dat de bewindsvrouw daarnaast eist dat zuiveringsinstallaties al per 1 januari 2018 een minimaal zuiveringsrendement van 95% moeten hebben, kwam voor menigeen echter wél als een donderslag bij heldere hemel. Oorspronkelijk wilde I&M immers in 2016 een zuiveringsrendement van 75% verplicht stellen. Vervolgens zou

In het project Glas Zuiver Water wordt afvalwater uit de glastuinbouw via planten en schimmels gezuiverd van nutriënten en gewasbeschermingsmiddelen. Deze biologische methode, die op Proeftuin Ron Peters in Klazienaveen is te zien, haalt zuiveringspercentages van 80 tot 90%.

Zuiveringsplicht.indd 8

gegevens uit het onlangs gepubliceerde rapport ’Betaalbaarheid zuivering lozingswater glastuinbouw’. Daarin concludeert LEI Wageningen UR dat de kosten voor een zuiveringsinstallatie met een zuiveringsrendement van 75% en van 95% nagenoeg gelijk zijn. „Een getrapte invoering van zuiveringsrendementen levert dus geen kostenbesparing op”, schrijft de staatssecretaris.

Meis is het niet met Mansvelds conclusie eens. De LEI-onderzoekers hebben de kosten van zuivering via ozon (95% zuivering) en via geavanceerde oxidatie (75% zuivering) weliswaar met elkaar vergeleken waarbij de kosten ervan weinig van elkaar bleken te verschillen, maar dat is volgens Meis slechts één vergelijking. „De staatssecretaris gaat er aan voorbij dat ozon met 75% zuivering lagere kosten met zich meebrengt, waardoor het voor meer bedrijven betaalbaar is. Zou je dus minimaal 75% zuiveringsrendement vanaf 2018 eisen, dan kun je in 2021 de dosering verhogen, waardoor 95% zuivering gehaald kan worden.” Meis wijst er op dat de hoeveelheid te lozen water tegen die tijd, vanwege de emissienormen, ook zal zijn afgenomen. „Daarop anticiperend volstaat nu de plaatsing van een kleinere installatie voor 75% zuivering, die later geschikt is om die kleinere hoeveelheid met 95% te zuiveren. Dat levert dus een lagere investering en lagere variabele kosten op.” Daarnaast verwacht Meis dat er binnenkort onderzoek zal starten naar een relatief goedkope 75%-techniek, die later (2021) opgewaardeerd kan worden naar 95%. 27 (2015)

01-07-15 12:55

Column Angelle van Kleef

Mening

vankleef@kwic.com

Canada

Traditioneel -

Criteria voor betaalbaarheid Opvallend in de Kamerbrief is dat Mansveld een ander criterium hanteert voor betaalbaarheid dan LTO Glaskracht. Ze gaat uit van het verlies aan bedrijfssaldo, een criterium dat ook in het LEI-rapport wordt genoemd. Daarbij geldt dat 1% aan saldoverlies voor glastuinbouwbedrijven overeenkomt met 12,5% inkomensverlies (bij de meeste andere bedrijfstypen is dat 5% inkomensverlies). Mansveld concludeert vervolgens dat 50 tot 60% van de bedrijven in 2018 een zuiveringsinstallatie kan betalen. Het LEI-rapport noemt echter ook inkomensverlies en vrije investeringsruimte als criteria. Juist die laten zich volgens de LEI-onderzoekers in de praktijk het meest gelden. Volgens het LEI is daardoor de zuivering van lozingswater in 2018 voor zo’n 30% van de bedrijven betaalbaar. LTO Glaskracht gaat er vanuit dat het inkomensverlies niet groter dan 5% mag zijn, waardoor de voorziening in 2018 op papier voor slechts 31 tot 35% van de bedrijven betaalbaar is. In de praktijk ligt dat percentage, volgens Meis, echter veel lager omdat de berekeningen van het LEI uitgaan van gespecialiseerde glastuinbouwbedrijven. „Een grote categorie bedrijven met gecombineerde teelten en ondersteunend glas wordt daardoor buiten beschouwing gelaten. Dat zijn meestal kleinere glasoppervlakken waarvoor de plicht juist onbetaalbaar is.”

te zijn dat de glastuinbouw tijdig komt tot het invoeren van zuiveringstechnieken per 2018. Tegelijkertijd houdt ze een stok achter de deur. Zo merkt ze in haar Kamerbrief op dat een zuiveringsrendement van 75% voor het Ctgb „waarschijnlijk onvoldoende is om individuele gewasbeschermingsmiddelen te kunnen toelaten”. Daarmee raakt ze een gevoelige snaar. LTO Glaskracht is namelijk bang dat het Ctgb op steeds meer etiketten een zuiveringstechniek gaat voorschrijven. De brancheorganisatie ziet echter in plaats daarvan veel liever als emissiereducerende maatregel een verwijzing naar het Activiteitenbesluit op het etiket. Dit punt staat volgens Meis een akkoord nog in de weg. „Wij vinden dat er betere alternatieven zijn dan de rigide implementatie van zuiveringstechnieken. Een voorbeeld daarvan zijn de lopende pilotprojecten met collectieve systemen in Bleiswijk, Dinteloord en Klazienaveen. Kijk ook naar de effecten van het gebiedsgericht meten door het waterschap in de Dorppolder en Oranjepolder in het Westland. Ook zijn we bezig waterschappen te vragen voortaan sneller te komen met waterkwaliteitsrapportages.” <

In het kort

■

Mansveld wil het liefst een bestuurlijk akkoord sluiten met alle betrokken partijen – behalve het Rijk zijn dat: LTO Glaskracht, de Unie van Waterschappen, Nefyto, Natuur en Milieu en het Ctgb – om er zeker van 27 (2015)

Zuiveringsplicht.indd 9

01-07-15 12:55

Voorzichtig herstel voor sierteeltsector -

Joef Sleegers jsleegers@hortipoint.nl

Bron: www.agrimatie.nl

Volgens de prognoses van de Europese Commissie zullen de economieën van alle lidstaten in 2015 voor het eerst sinds 2007 weer groeien. De olieprijzen zijn gedaald, de euro is fors in waarde gedaald en de Europese Centrale Bank koopt veel waardepapieren op om de inflatie aan te wakkeren. De verwachting is dat de voor Nederland relevante wereldhandel dit jaar naar verwachting met 4,3% stijgt en volgend jaar met 4,9%. De vooruitzichten zijn dus positief. Maar ze zijn ook erg onzeker door de spanningen in Rusland, Oekraïne, het Midden-Oosten en niet in de laatste plaats door de situatie in Griekenland.

Voor de totale agrarische sector staan 2012 en 2013 in de boeken als ’zeer goede jaren’. Die trend heeft niet doorgezet. Vorig jaar bedroeg het totale sectorinkomen in de landen tuinbouw € 2,6 miljard; een daling met 8,5% ten opzichte van 2013. Het inkomen uit het agrarisch bedrijf bedroeg gemiddeld € 52.000. Vooral in de landbouw wordt een aanzienlijk deel van het inkomen buiten het bedrijf verdiend; in 2014 was dit gemiddeld € 18.000. Snijbloemenbedrijven zagen hun inkomen echter stijgen. In 2010 lag dit gemiddeld rond het nulpunt, maar voor 2014 wordt het geschat op ongeveer € 74.000 per

ondernemer. Pot- en perkplantenbedrijven deden het nog een stuk beter met € 107.000. Daarmee zitten bij de agrarische bedrijven met de 20% hoogste inkomens relatief veel pot- en perkplantentelers. Ondernemerschap is heel belangrijk: binnen de sectoren geldt dat bedrijven die goede resultaten halen, vaak beter blijven presteren dan collega’s die het slechter doen.

De trend is dat prijzen steeds meer schommelen, en daarmee ook de inkomens. Tussen 2001 en 2006 had gemiddeld 25% van de glastuinbouwbedrijven jaarlijks een inkomensverandering (positief of negatief) van meer dan € 50.000. In de periode 20082013 was dat aandeel gegroeid naar 33%. Dit maakt het meer noodzakelijk om aan risicomanagement te doen, aldus het LEI, zoals een buffer aanleggen in betere tijden, of kiezen voor zekerheid bij de afzet.

Tussen de verschillende vormen van milieubelasting zijn grote verschillen te zien. De emissie van fosfaat en stikstof in de landbouw is sterk afgenomen, maar vormt nog steeds een groot probleem. De emissie van gewasbeschermingsmiddelen is al enkele jaren niet meer gedaald. Ook de totale uitstoot van CO2 door de glastuinbouw ligt ongeveer op het niveau van 1990. Met duurzame energie zat de glastuinbouwsector in 2013 op 2,9%. Dat is nog ver verwijderd van het doel van 20% in 2020. Ook loopt de sector achter bij de landelijke ontwikkeling: in geheel Nederland bedroeg het aandeel duurzame energie toen 4,5%.

LEB.indd 10

27 (2015)

01-07-15 15:21

Bron: www.agrImatIe.nl

€ 72. Sindsdien is de schuld weer gedaald tot gemiddeld € 62 per m2 in 2013, mede doordat banken kritischer zijn geworden bij het uitlenen van geld. Langdurig slechte marktprijzen hadden echter ook tot gevolg dat er werd ingeteerd op het eigen vermogen. De solvabiliteit (de eigen vermogen/totaal vermogen) in de glastuinbouw lag in het jaar 2000 op 60%; in 2009 was dat 40% en in 2014 nog slechts 33%. De spreiding is echter heel groot: in 2014 lag bij 20% van de glastuinbouwbedrijven de solvabiliteit onder de 10%. In de akkerbouw en de melkveehouderij is het eigen vermogen juist sterk gegroeid, met name door de waardestijging van landbouwgrond. De glastuinbouw is wel met een inhaalslag bezig. De meeste duurzame energie komt uit aardwarmte (31%), dan zon (25%), biobrandstoffen (19%), inkoop groene stroom (12%) en restwarmte (11%).

Omvang sector Het totaal aantal bedrijven in de agrarische sector krimpt al jaren met ongeveer 3% per jaar. In 2014 is dit aantal met bijna 2.000 afgenomen tot 65.500. De minste krimp was in de melkveehouderij (1,1%), de meeste in de glastuinbouw (7,5%). Dat past in het beeld van de langere termijn: hoe minder grondgebonden, des te sterker de teruggang in het aantal bedrijven. Sinds 2000 zijn zes van de tien glastuinbouwbedrijven gestopt. De overgebleven agrarische bedrijven worden groter, maar dat kan niet voorkomen dat het areaal agrarische grond afneemt met ongeveer 0,3% per jaar. Driekwart van die grond wordt omgezet in bebouwd gebied. De rest gaat naar onder meer wegen en natuur. Het areaal bloemen en planten is sinds het jaar 2000 gedaald van 5.922 ha naar 4.138 ha nu. De gemiddelde bedrijfsoppervlakte in de sierteeltsector nam in deze periode toe van 0,90 naar 1,75 ha. De laatste twee jaar is dit ongeveer gelijk gebleven.

Minder faillissementen Net als in de rest van de Nederlandse economie, is het aantal faillissementen in de land27 (2015)

LEB.indd 11

en tuinbouw in 2014 gedaald. De belangrijkste oorzaak van de daling van het aantal landen tuinbouwbedrijven is overigens nog altijd het gebrek aan opvolging. Faillissementen komen weinig voor. Veruit de meeste faillissementen, bijna 90%, zijn uitgesproken in de plantaardige sectoren. Daar waren in 2014 ongeveer 50 faillissementen, waarvan de meeste in de glastuinbouw.

De gemiddelde waarde van landen tuinbouwbedrijven is in de afgelopen tien jaar gestegen van € 1,7 naar 2,7 miljoen. Deze waardestijging komt vooral op het conto van de akkerbouw en de melkveehouderij. In de glastuinbouw is de waarde van de bedrijven na 2010 juist gedaald, doordat de bedrijfsresultaten en de waarde van de grond zijn afgenomen. Ondernemers die innoveren zijn gemiddeld jonger en hebben grotere bedrijven. De standaardopbrengst op vernieuwende bedrijven lag ongeveer twee maal zo hoog als bij de achterblijvers.

Online verkoop Het LEI adviseert dat de landen tuinbouw de online verkoop serieus moet nemen. Een op de acht consumenten doet weleens de dagelijkse boodschappen online. Daarbij loopt Nederland nog wel achter bij bijvoorbeeld het Verenigd Koninkrijk. Nederland is wel bezig met een inhaalslag, verwachten de onderzoekers. Er wordt verwacht dat de online verkoop in 2020 een kwart van de markt uitmaakt. Dit zou de afzetkansen vergroten voor primaire producenten en de hele keten. In de eerste plaats voor voedingsmiddelen, maar ook bloemen en planten kunnen hiervan profiteren. Bovendien wordt het makkelijker om het gedrag van consumenten te analyseren en zo direct in te spelen op de vraag. Dit biedt ook kansen voor kleinere aanbieders. Het is echter wel de kunst om op te vallen op het web. <

In het kort

Solvabiliteit lager De glastuinbouw heeft altijd veel vreemd vermogen aangetrokken. Tot 2010 was er een forse toename van het geleend geld; vooral in 2007 en 2008 werd er flink geïnvesteerd. Om een indruk te geven: tussen 2001 en 2005 bedroeg de schuld € 39 per m2; in 2010 was dat bijna verdubbeld tot

01-07-15 15:21

Commissie komt met advies ’Kassen uit de crisis’

’Glastuinbouw moet slimmer, schoner, sterker’ stelt de Provinciale Adviescommissie Leefomgevingskwaliteit (PAL) in haar onlangs verschenen advies ’Kassen uit de crisis’. De provincie moet de sector faciliteren om slimmer, schoner en sterker te worden. Quincy von Bannisseht qvb@hortipoint.nl

oor zo’n 40% van de glastuinders in Zuid-Holland, vooral groentetelers, is de financiële situatie verre van rooskleurig. Zij kampen met negatieve kasstromen en een hoge schuldenlast die vooral het gevolg zijn van een te zware financiering in het vorige decennium, maar ook van een veranderde markt en veranderde afzetketens, zo stelde senior econoom Krijn Poppe van LEI Wageningen UR onlangs tijdens de zogeheten PAL-lezing. Deze bijeenkomst was belegd door de Provinciale Adviescommissie Leefomgevingskwaliteit (PAL), een soort denktank van de provincie Zuid-Holland (zie kader: Onafhankelijke denktank van Zuid-Holland). Vanwege de financiële malaise blijven noodzakelijke investeringen in kennis en

innovatie achterwege. Veel kassen in ZuidHolland verouderen daardoor. Als er niets aan die situatie verandert, zal de wereldpositie van de Nederlandse tuinbouw in gevaar komen, zo waarschuwde de Westlandse wethouder Theo Duijvestijn tijdens de lezing. Bovendien zal volgens hem daarmee ook het tempo verdwijnen uit de ecologische verduurzaaming waarmee de sector momenteel bezig is. De overstap naar het gebruik van restwarmte en zonne-, wind- en bodemenergie zal veel trager verlopen, evenals het verbeteren van de oppervlaktewaterkwaliteit in glastuinbouwgebieden.

Research & Development ’Genoeg kansen’ Desondanks zijn er genoeg kansen voor de totale Zuid-Hollandse glastuinbouw om zijn

Achtergrond

De Provinciale Adviescommissie Leefomcommissie van externe deskundigen. Deze denktank voorziet Gedeputeerde Staten en Provinciale Staten van Zuid-Holland, gevraagd en ongevraagd, van advies over het beleid dat van invloed is op de kwaliteit van de leefomgeving. De PAL probeert het provinciebestuur al in een vroeg stadium van de beleidsontwikkeling te adviseren, zodat de politici de meenemen in het debat. De commissie denkt mee op terreinen als: landbouw/ landschap, milieu/duurzaamheid, water en ruimte/economie. Binnen de PAL heeft

PAL-advies.indd 12

wereldpositie te behouden, stelde Poppe. De huidige crisis heeft volgens hem namelijk één ding kristalhelder gemaakt: er zal moeten worden gesaneerd en geïnnoveerd. „Het tuinbouwcomplex moet zich heruitvinden”, aldus de landbouweconoom. De provincie Zuid-Holland heeft daarbij volgens hem tot taak de sector te ondersteunen, niet zozeer door het verstrekken van subsidies, maar veeleer door te faciliteren. In haar advies ’Kassen uit de crisis’ komt de PAL met aanbevelingen voor het provinciebestuur op een viertal gebieden.

hoede. Voormalig VVD-Statenlid Jan Helder is sinds 2013 voorzitter van de PAL. Met het advies ’Kassen uit de crisis’ richt

commissie ook al met een advies waarin strekking was ook toen dat de provincie moest focussen op slimme en schone groei van de greenport. Benadrukt werd dat een sterke greenport voor werkgelegenheid zorgt over de volle breedte van de arbeidsmarkt, dus voor banen voor zowel hoger als lager geschoolden.

Allereerst moet de provincie de glastuinbouw faciliteren op het gebied van marktgerichte innovatie. Dat kan volgens de PAL door research & development (R&D) te bevorderen binnen samenwerkingsverbanden van bedrijven, WUR Glastuinbouw en universiteiten, hogescholen én mbo’s in Rotterdam, Delft, Den Haag en Leiden, en overheden. De provincie dient daarbij vooral in te zetten op kennis en innovatie die uitmondten in nieuwe producten en verdienmodellen die kwalitatief onderscheidend zijn en aansluiten bij de marktvraag. De klant moet daarbij meer centraal staan. Het aspect ’duurzaamheid’ moet beter gecommuniceerd worden naar de consument omdat de sector zich daarmee kan onderscheiden. De provincie moet verder haar best doen om bij dit soort projecten te stimuleren dat er samenwerking wordt gezocht met topsectoren die daarvoor op het eerste gezicht misschien niet zo voor de hand liggen, zoals de topsectoren: High Tech, Life Sciences & Health en Creatieve Industrie. PAL adviseert echter vooral te gaan samenwerken met de 27 (2015)

30-06-15 15:53

Foto: JoeF SleegerS

ICT-branche. Met name op het gebied van big data en koppeling aan smartphones liggen daar nog veel kansen.

Vestigingsklimaat Tweede aanbeveling aan de provincie is te zorgen voor een goed vestigingsklimaat in de greenports. Zowel provincie als gemeenten moeten zorgen voor een goed wegennet. Vooral in en rond het Westland zijn er nog knelpunten op dat gebied. De provincie zou eigenlijk tot een versnelling moeten komen van de lopende infraprojecten. Een sterk vestigingsklimaat vraagt ook om goede huisvesting en opleiding van tuinbouwpersoneel. Die randvoorwaarden zijn een garantie voor de beschikbaarheid van voldoende gekwalificeerd personeel. In combinatie met sterk ondernemerschap houdt dat de sector volgens de PAL vitaal en concurrerend.

krimpen, gezien de stijgende productie per vierkante meter. Tegelijk zullen de bedrijven verder in omvang groeien. Die ontwikkeling brengt met zich mee dat op grote glastuinbouwbedrijven ook ondersteunende zakelijke ruimten nodig zijn, zoals: kleine laboratoria, kantoorruimten en logistieke ruimten. De provincie moet daarom het flexibel ruimtegebruik met maatwerk voor schaalvergroting en niches bevorderen. Om tot grotere bedrijven te komen, kan (administratieve) kavelruil gewenst zijn. Ook daarin heeft de provincie dan een rol. De commissie wijst in dat verband ook op het belang van de tuinbouw in de Nederlandse economie. Met een jaarlijkse productiewaarde van bijna € 8 miljard – waarvan 55% in Zuid-Holland – is het uitplaatsen van woningen en andere gebouwen die de noodzakelijke modernisering van het teeltareaal in de weg staan, volgens de PAL gerechtvaardigd.

kas veelbelovend. Dat idee vraagt volgens de commissie echter nog wel de nodige investeringen. Bovendien is tijd nodig om het concept economisch rendabel te maken. Ook qua watergebruik is zelfvoorzienendheid gewenst, mede om schadelijke emissies naar het grond- en oppervlaktewater te voorkomen. De provincie moet daarom ook op dat vlak faciliteren. Dat geldt eveneens waar het gaat om het verminderen van de afhankelijkheid van externe zoetwateraanvoer. Hergebruik van zoetwater moet gestimuleerd worden. Ten slotte benadrukt de commissie het belang van de ontwikkeling van de Warmterotonde. De onrendabele top van dit concept met restwarmte zou de provincie kunnen financieren. <

In het kort ■

Modernisering en ruimtegebruik De derde aanbeveling heeft te maken met de noodzakelijke modernisering van het teeltareaal in Zuid-Holland, inclusief het opruimen van verouderd en verspreid liggend glas. Naar verwachting zal het glastuinbouwareaal, net als in voorgaande decennia, de komende jaren langzaam 27 (2015)

PAL-advies.indd 13

Verduurzaming De provincie moet, zo luidt de vierde aanbeveling, de sector faciliteren in het verminderen van het gebruik van energie, grondstoffen en water, evenals in het terugdringen van emissies. Daarbij lijkt het concept van de zelfvoorzienende en energieleverende

01-07-15 12:44

anneer is het moment gekomen dat je serieus moet gaan nadenken over de organisatiestructuur van je bedrijf? Een eenduidig antwoord is er niet, maakt Daniëlle Royakkers-von Krüchten van HAER Advies duidelijk. „Dat is niet alleen afhankelijk van het aantal medewerkers, maar ook van de bedrijfsprocessen en de ontwikkelingen binnen het bedrijf. Als tien mensen steeds hetzelfde werk doen, is er misschien niet zo veel behoefte aan. Maar soms kan het al bij een personeelsbestand van drie tot vijf mensen positief werken. Je voelt zelf wanneer het punt gekomen is dat het niet meer allemaal vanzelf loopt. Maar onze ervaring is dat men vaak net iets te lang gewacht heeft.” HAER Advies is opgezet door Arvalis (dochterorganisatie van de LLTB) en AB Werkt vanwege een toenemende behoefte aan ondersteuning op het gebied van personeelsbeleid in de agrarische sector. „Terwijl ondernemers bij AB Werkt aankloppen voor uitzendkrachten, stellen ze daarnaast steeds meer vragen over het eigen personeel en de personele inrichting van de organisatie. Een duidelijke indicatie dat de adviesbehoefte op

Tips

Het is lastig om zelf met ’de blik van

Praat met andere ondernemers over de

Geef uw medewerkers inzicht in wat ze

Organogram.indd 14

dat gebied groeit”, aldus Royakkers, manager bij het adviesbureau. Het is helemaal niet nodig meteen een volledig personeelsbeleid op te tuigen. Maar het is wel belangrijk om af en toe eens op een andere manier naar je bedrijf te kijken, los van de dagelijkse drukte en met een blik van buitenaf. Royakkers en haar collega’s gebruiken daarbij vaak het organogram als hulpmiddel. Dat is een organisatieschema met de bedrijfsonderdelen of bedrijfsprocessen in hun onderlinge verband.

Voor de meeste boomkwekerijbedrijven ziet zo’n plaatje er redelijk eenvoudig uit. Je hebt een directie, daaronder vallen bedrijfsonderdelen als productie, verwerking/verpakking en handel. En daar tussenin zitten bijvoorbeeld de administratie en het personeelsbeleid als ondersteunende onderdelen. Maar het gaat niet zozeer om dat plaatje, benadrukt de adviseur. „Het is een hulpmiddel om uit te stijgen boven de gegroeide manier van werken en de daarbij horende persoonlijke relaties om vervolgens met een

helikopterview opnieuw te kijken hoe het zou moeten. Het organogram is geen beschrijving van de huidige situatie, maar van de gewenste situatie in de toekomst.” De ervaring is dat het opstellen van zo’n schema een veelheid aan organisatievragen oproept, die allemaal om een bevredigend antwoord vragen. En daar is het juist om te doen. „Waar sta je met je bedrijf en waar wil je naartoe? Wat betekent dat voor een afdeling en voor die mensen die daar werken? Wat hebben ze nodig om dat goed te doen? Wie is eindverantwoordelijk voor een afdeling? Is dat een volwaardig leidinggevende of berust de dagelijkse leiding bij meewerkend voorman en de eindverantwoordelijkheid bij de ondernemer? In hoeverre moeten de afdelingen onderling contact hebben? Hoe structureer je dat, dagelijks, wekelijks? Welke rol moet een medewerker op een bepaalde plek vervullen? Is de organisatievorm wel een oplossing voor de geconstateerde problemen?”

De grootste valkuil is: opschrijven zoals de situatie nu georganiseerd is, waarschuwt Royakkers. Daar heb je namelijk niets aan, want je wilde het beter organiseren. „Je moet verzinnen hoe het zou moeten gaan en dan kijken hoe je daar invulling aan kunt geven.” Zonder sparringpartner is dat een lastig proces. Het helpt als je van buitenaf geprikkeld wordt. „Wij denken dat de hulp van een deskundige wenselijk is om de zakelijke slag te maken; om los te komen van historie, emotie en bedrijfsblindheid. De adviseur houdt je een spiegel voor, stelt kritische vragen en wijst je op de consequenties van de keuzes die je maakt. Een wijziging in de organisatie kan betekenen dat bepaalde medewerkers iets heel anders gaan doen. De 27 (2015)

30-06-15 15:53

IllustratIe: Peter MoorMan

vraag is: Wil je dat?” De voordelen van een betere interne organisatie en duidelijke verantwoordelijkheidslijnen zitten in het voorproces – de achterliggende discussies – maar ook naderhand is het organogram nuttig. „We zien dat ondernemers het gebruiken om het overleg met de medewerkers goed aan te gaan. Je praat makkelijker op een niveau hoger dan

Mening

de dagelijkse planning. Ook bij de introductie van nieuwe medewerkers is het nuttig; je wijst ze meteen de goede weg. En het helpt je om een operationeel plan vorm te geven.”

Oude weg is risico En als je het niet doet? „Er hoeft niets mis te gaan, maar het risico bestaat dat je door

blijft gaan op de oude weg en dat je aanpak niet meer past bij de grotere bedrijfsomvang, een wat zakelijkere omgang met elkaar, de gewijzigde markt, omgeving of eigen bedrijfsdoelen. Het is altijd goed om te bedenken: de oude weg heeft je tot hier gebracht en dat is goed geweest, maar voor de toekomst is misschien een andere weg nodig.” <

Joyce Lansbergen, mededirecteur LG Flowers

’Niet blindstaren op organogram’

27 (2015)

Organogram.indd 15

30-06-15 15:53

Arie-Frans Middelburg afmiddelburg@hortipoint.nl

k kan me voorstellen dat de overname van Roselife opmerkelijk is voor de bui” tenwereld. We staan denk ik niet bekend als leverancier van de retail. Maar we zijn al jaren actief met afzet op de retail in al onze afzetgebieden. We hebben al langer dan tien jaar een aparte retailafdeling, dus voor ons was de stap logisch”, zegt Xander van Reisen. Hij wijst erop dat Noviflora in 2009 een meerderheidsaandeel nam in een middelgrote Zweedse importeur. „Ook die stap was retail georiënteerd.” In Zweden waar Noviflora marktleider is, wordt namelijk meer dan 50% van de planten via de supermark-

noviflora1.indd 16

ten verkocht. De commercieel directeur van Noviflora vertelt verder dat de omzetverdeling van Noviflora - voordat Roselife werd overgenomen - tussen retail en vakhandel fiftyfifty is. „Een paar jaar geleden constateerde men bij Noviflora dat er groeikansen bij de retail lagen. Dat was ook de reden dat Noviflora vorig jaar Mark-Jan (Terwindt, red) aantrok, om de afzet op de retail verder uit te bouwen.” Terwindt heeft door zijn verleden bij Retail Services van FloraHolland veel kennis over dat segment. De groei van de retail betekent niet dat Noviflora de vakhandel laat voor wat het is. „We zien wel dat de vakhandel het overal

moeilijk heeft. Het aantal bloemisten loopt terug. In Nederland wordt zelfs verwacht dat het aantal bloemisten met een derde terugloopt. En de tuincentra hebben het in heel Europa heel slecht. Daarmee wil ik niet zeggen we afscheid nemen van de vakhandel. Zeker niet, we zullen wel streven naar een sterke spreiding. Het is juist onze perceptie dat we in onze marktgebieden sterk moeten zijn. We moeten zowel de vakhandel als de retail bedienen”, zegt Van Reisen.

Mark-Jan Terwindt, sales managerretail, wijst erop dat de afzet van Noviflora sterk gekoppeld is aan de logistieke vaardigheden om producten ergens neer te zetten. „Als we op een markt maar een paar ton omzet hebben, dan kunnen we niet veel. We spreken dan de taal niet, kunnen niet specialiseren en halen nooit het niveau dat we nastreven. Wil je succesvol zijn op een markt dan moet je die markt van binnen en buiten kennen. We willen daarom groot zijn in de markten waar we actief zijn.” Noviflora heeft daarom een geografische specialisatie. Groei zoeken ze in de bestaande en aangrenzende markten. Van Reisen vertelt dat het volume dat Noviflora de afgelopen jaren naar de vakhandel heeft afgezet, niet is afgenomen. „We zien wel dat het aantal spelers terugloopt. Maar er is een aantal succesvolle afnemers dat dat compenseert.” De marktgebieden van Noviflora zijn Scandinavië (van oudsher), Oost Europa (ze zat daar als een van de eersten in 1991) en Midden-Europa. In Oost-Europa is Noviflora de afgelopen tijd wat aan het afbouwen 27 (2015)

30-06-15 15:53

Foto’s: Arie-FrAns Middelburg

geweest, maar het afgenomen volume dat daar naartoe werd afgezet, werd gecompenseerd door groei in Duitsland, Zwitserland (dankzij de overname van Nobel Green in 2008) en Scandinavië.

Overname Roselife Roselife was tot nu toe op Nederland gericht. Mark-Jan Terwindt die het bedrijf kent uit zijn tijd bij de veiling typeert het als een leuk bedrijfje met vier medewerksters dat de retail maatwerk levert. Terwindt: „De filosofie is om de klant goed te kennen en dan te handelen. Roselife kijkt door de retailer heen om te kijken wat er bij de consument speelt. Ze probeert niet alleen het product de winkel in te krijgen, maar ook samen met de retailer te kijken hoe ze het product de winkel uit krijgt. Dus niet de retailer opzadelen met jouw probleem, maar hem helpen zijn probleem op te lossen.” Terwindt spreekt over de keuze van Noviflora als geheel voor customer intimacy, hetgeen volgens een van de definities betekent dat de producten voortdurend aan de wensen van de klant worden aangepast op basis van het klantprofiel, dit om in verschillende behoeften te voorzien. Terwindt: „Dit werkt overigens net zo goed in het bedienen van de groothandel als bij retailers. Uiteindelijk gaat het erom dat je producten verkoopt die aansluiten bij de consument. De behoeften van klanten in bijvoorbeeld Noord Zweden zijn heel anders dan die in Zuid Zweden.” Gegevens over de consument probeert Roselife te vertalen naar een passend aanbod. „Het succes hiervan laat zich zien in een stijgende kassa-aanslag, en dat is voor de hele keten interessant”, zegt Terwindt. Het stopt overigens niet bij het juiste product, er wordt ook met de retailer gekeken naar zaken als schappresentaties, huisstijlen, passende acties, kortom alle middelen die op een winkelvloer toepasbaar zijn en de omzet en marge kunnen verbeteren. Terwindt: „Winkelbegeleiding hoort daar ook bij, we kunnen daar helpen om de mensen die in de winkels het product verzorgen beter op te leiden. Alles wat ertoe gaat leiden dat consumenten meer geld uitgeven aan bloemen en planten.” Roselife is tot nu toe alleen in Nederland 27 (2015)

noviflora1.indd 17

van Reisen.

actief met bloemen en planten, een markt waar Noviflora tot voor kort weinig afzet had. Bovendien doet Noviflora nauwelijks iets met bloemen. Terwindt vindt het niet onlogisch om met Roselife in Nederland actief te zijn. Volgens hem ligt Nederland voor op retailgebied met de ontwikkeling van planten en bloemen als categorie. „In Engeland had je dat ook al eerder, maar daar tuigen retailers het schap zelfstandig op. In Nederland gebeurt het meer met behulp van dienstverlening. En we zien dat ook in andere landen gebeuren, zoals in Duitsland. Voor retailers is categorymanagement ook niet vreemd. De Bosch-afdeling bij de bouwmarkt wordt echt niet door de bouwmarkt zelf ingericht. De bloemen en planten liggen wat dat betreft achter, maar je ziet wel dat in Nederland een omslag gaande is.”

Geld over de balk Volgens Terwindt zijn er niet veel partijen die retailers proberen te ontzorgen en is er nog veel te halen. „Retailers zijn erg prijsgericht, terwijl mensen in het dagelijks leven vaak onbewust veel geld uitgeven aan impulsaankopen. We moeten zorgen dat we dat geld op de winkelvloer binnenhalen.” De bedoeling van Noviflora is dat de vaardigheden die Roselife in Nederland met het ontzorgen van de retailers ontwikkelt ook in andere landen toegepast gaan worden bij bestaande of nieuwe klanten. Zit iedere retailer te wachten op het ontzorgen van het schap? „Nee, gelukkig niet”, zegt Terwindt. „Maar er is in ieder land wel een gezonde voedingsbodem van partijen die geïnteresseerd zijn. Onze primaire focus ligt niet bij grote retailers als

Aldi en Lidl. Retailers met 4.000 tot 5.000 winkels kunnen alles zelf. Wij richten ons op de middelgrote retailers. Dat is een andere tak van sport; zij willen ontzorgd worden. De marktkennis en productkennis die we hebben in onze afzetgebieden komen goed van pas om de retailers te bedienen”, aldus Terwindt. Hoe groot moet de omzet van Noviflora, die € 90 miljoen bedraagt, via Roselife gerealiseerd worden? Xander van Reisen spreekt over een significant deel van de omzet. „Als Roselife eenmaal de wind in de zeilen krijgt dan kan het hard gaan. Bij retailers kun je grote stappen maken.” De recente geschiedenis van Noviflora kenmerkt zich door diverse overnames. „Overnames moeten zowel een kwalitatieve als kwantitatieve bijdrage hebben”, zegt van Reisen. „Overnames moeten toegevoegde waarde hebben; ze moeten ons bedrijf verder helpen. Overnames zijn ook geen doel op zich, ze zijn een middel.” De groei die het bedrijf doormaakte in de laatste zes jaar werd volgens de directeur voor de helft gerealiseerd door overnames en voor de andere helft door autonome groei. Van Reisen vindt het niet boeiend om te weten op welke positie het bedrijf qua omzet staat in sierteeltland, met de regionale focus is marktaandeel veel belangrijker. „Ja, we hadden een prima rendement de afgelopen jaren. We hebben een heel mooi gezond familiebedrijf met realistische groeiambities die we ook wel altijd weten waar te maken. We willen ons lekker door blijven ontwikkelen, maar hoeven niet de grootste te zijn, wel de beste.” <

30-06-15 15:53

Vragen Stuur uw vragen naar Postbus 9324, 2300 PH Leiden. U kunt ook bellen, faxen of mailen: Peter van Leth, 071-56 59 688, pvanleth@hortipoint.nl

IllustratIe: Peter moorman

Ook u wilt met minder mensen meer werk verzetten, minder ziekteverzuim, een hogere productiviteit en elke medewerker

verantwoordelijkheid om hun vakmanschap uit te oefenen en daarmee een waardevolle bijdrage te leveren. Het is de taak van leidinggevenden om medewerkers te ondersteunen zodat zij optimaal hun werk kunnen doen. Pas daarom de hiĂŤrarchie minder toe. Als â&#x20AC;&#x2122;de baasâ&#x20AC;&#x2122; achteroverleunt, dan krijgen anderen de ruimte om te groeien.

wensen. Wat geeft u uw personeel daarvoor terug?

oe houdt u het werk voor werknemers aantrekkelijk en hoe blijft uw werknemer aantrekkelijk voor het bedrijf? Dat is de kern van duurzame inzetbaarheid. Een aantal handvatten om hiermee aan de slag te gaan.

Mensen die echt zin hebben in hun werk, leveren betere prestaties en zijn minder vaak ziek. Uiteindelijk levert dat ook geld op. Geef medewerkers daarom de ruimte en

2715vraag.indd 18

Uw meewerkend voorman of oogstmedewerker presteert beter als hij fit is. Maak uw medewerkers bewust van het belang van hun gezondheid en stimuleer een gezondere levensstijl. Ondersteun ze bij sporten, gezond leven en stoppen met roken. Dit thema kunt u zelf bespreekbaar maken, maar u kunt hiervoor ook een adviseur inschakelen of - als u een grotere onderneming heeft een gezondheidsmanager aanstellen.

Bied uw medewerkers mogelijkheid tot ont-

wikkeling. Hiermee vergroten zij hun flexibiliteit en aantrekkelijkheid op de arbeidsmarkt. En u vergroot het vermogen van uw organisatie om in te spelen op verandering in de markt. De consument stelt hogere eisen en vraagt een langere houdbaarheid. Dit stelt andere eisen aan het logistieke proces. Zo zullen er in de toekomst meer en betere planten oogstmachines komen, wordt het inpak- en sorteerwerk geoptimaliseerd en zal orderverwerking steeds meer digitaal plaatsvinden. Daarmee verandert het werk van uw werknemers ook. Handwerk verdwijnt en wordt nog meer dan nu vervangen door het kunnen bedienen van machines en computers. Door het voeren van functioneringsgesprekken en het opstellen van een persoonlijk ontwikkelplan zorgt u dat ook uw bedrijf is voorbereid op de toekomst. <

mara Juckers, opleidingsmanager Kasgroeit, m.juckers@kasgroeit.nl

27 (2015)

01-07-15 12:48

M K Groene planten

Snijbloemen 2013

2014

2013

2015

2013

2015

2014

2015

160 150

25 20 15

Middenprijs in centen

130 Middenprijs in centen

Middenprijs in centen

2014

140

Bloeiende planten

120 110 100

16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 week

De middenprijs plust er een centje bij tot 23 cent. Dat is 2 cent minder dan vorig jaar in week 26 en 1 cent meer dan in 2013.

140 130 120 110 100

16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 week

Een kleine daling van de middenprijs met 1 cent tot 108 cent. Dat is respectievelijk 3 en 4 cent meer dan in week 26 van 2013 en 2014.

16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 week

De middenprijs ligt met een stijging van 12 cent tot 130 cent ruim boven de middenprijs van de voorgaande twee jaren in week 26.

Cor van Jaarsveld:

’We mogen dit jaar tot nu toe zeker niet klagen’ Bedrijf: Lavendel bloemen en planten Veiling: Plantion Week: 26

Maandag

Donderdag

„Vandaag staan er 950 karren. 300 karren met buitengoed en de rest met bloemen en kamerplanten. De gemiddelde prijs is niet hoog en ook niet overdreven laag. Lange witte en lange rode rozen en zonnebloemen worden goed betaald.”

„Er staan vandaag 450 karren. Een mooi assortiment. De prijzen zijn een beetje vergelijkbaar met woensdag. Er staat wel een stuk minder dan gisteren, maar overal is wel wat van. Plantion zorgt door de weken heen voor een mooie opbouw van de aanvoer. Dat mag ook wel eens gezegd worden.”

Dinsdag „Er staan 500 karren. Het is wat goedkoper dan gisteren. Maar de handel ligt niet in de goot. Dat heeft alles met het weer te maken. Het is prima verkoopweer om het buitengoed te verhandelen. Het aanbod ervan neemt echter af, terwijl de vraag er nog steeds is. En dan doet het mechanisme van vraag en aanbod haar werk. Het buitengoed is aan de prijs.”

Woensdag „De aanvoer is 1.050 karren. Er staat een mooi assortiment. Onder andere scabiosa en saponaria. Het zijn echte zomerbloemen waar ik mooie boeketten mee kan maken met een veldachtige uitstraling. Ik houd daarvan. De prijzen zijn niet verkeerd. Het is goed betaalbaar, maar zeker niet spotgoedkoop en dat hoeft ook niet. Zo kunnen zowel de handel als de telers wat verdienen. Het perkgoed neemt in aantallen af terwijl de vraag blijft hangen. Perkgoed wordt aan de dure kant.” 27 (2015)

Markt-1-prijsbeelden-nw.indd 19

Vrijdag „De aanvoer is 850 karren. Het perkgoed is erg duur en dan voornamelijk de grote potten: 23 cm en groter. Onder andere lobelia, petunia en lavendel in grote potten zijn knap aan de prijs. Ze zijn te duur om goed te kunnen verkopen. Grootbloemige rozen en zonnebloemen zijn ook duur. De echte zomerbloemen gaan voor normale, nette prijzen. Tot nu toe is het jaar niet verkeerd geweest. Maar ik ben nu bang dat het de verkeerde kant op gaat. Er worden temperaturen van 35°C voorspeld. Als je dan bloemen uit de koelcel haalt, kun je ze een uur later weggooien. 35°C kost bloemisten geld. Maar goed, het had ook al twee maanden warm kunnen zijn. Dus we mogen dit jaar zeker niet klagen.”

30-06-15 15:53

In de grafieken wordt de procentuele verandering (= index) weergegeven van de prijs en de totale aanvoer ten opzichte van vorig jaar.

Snijbloemen Ontwikkelingen afgelopen zes weken t.o.v. een jaar eerder 175

in procenten

150 125 100 75 50

26 week

Prijs index

Aanvoer index

Prijsdaling bij snijbloemen De lente is voorbij en was aan de koele kant, vrij droog en zonnig. De gemiddelde temperatuur lag ruim een halve graad onder het gemiddelde. In week 26 zijn 3,5% meer snijbloemen verkocht en de prijs daalde met 6,1%. Paeonia heeft afgelopen week gepiekt. Het aantal verkochte stuks lag op een plus van 309%. Wel met een prijsdaling van 44%. Lilium liet met 16,7% de grootste prijsstijging zien. Ook het aantal verkochte stuks pluste licht met 1,3%. Grootbloemige rozen deden het iets minder. De aanvoer

steeg weliswaar iets, maar de prijs daalde met 7,9%. Hetzelfde gebeurde bij chrysanthemum met een forse prijsdaling van 34%. De kleinbloemige rozen hebben over het algemeen een daling doorgemaakt vorige week. Gemiddeld zijn 7,4% minder rozen verkocht en dat voor een prijs die gemiddeld 4,7% lager lag dan in 2014. Zo ook bij helianthus. Hiervan zijn zoâ&#x20AC;&#x2122;n 28% stuks minder aangevoerd en verkocht voor een gemiddelde prijs die 9% lager lag dan vorig jaar.

Kamerplanten Ontwikkelingen afgelopen zes weken t.o.v. een jaar eerder 150

in procenten

125 100 75 50 25

Aanvoer index

26 week

Prijs index

Omzet licht gestegen De kamerplanten hebben een lichte stijging in zowel aanvoer (0,4%) als prijs (4,1%) doorgemaakt in week 26. De hoogste stijging is te zien bij hydrangea. Er zijn 32,5% meer stuks verkocht voor een 15,1% gemiddeld hogere prijs. Phalaenopsis zag een lichte daling van 4,3% in aantal verkochte stuks. De prijs is wel iets gestegen, die ging namelijk met 3,9% omhoog. Hetzelfde gebeurde met potroos. Het aantal stuks aanvoer daalde gemiddeld met 17,9%, waarbij de prijs steeg

met 15%. De grootste prijsstijging zagen we afgelopen week bij de groep Arrangementen. Hier was een groei van maar liefst 48% te zien. Gemiddeld zijn 28,2% stuks minder verkocht. Ook campanula zag een forse prijsstijging van 25%. Gemiddeld daalde de aanvoer met 7,9%. Van zantedeschia is afgelopen week 16,3% meer stuks verkocht, maar wel voor een prijs die gemiddeld 2,6% lager lag. De prijs bij phoenix is nagenoeg hetzelfde gebleven, terwijl er minder stuks (-19,8%) verkocht werden.

Tuinplanten Ontwikkelingen afgelopen zes weken t.o.v. een jaar eerder 200

in procenten

150

100

21 Aanvoer index

Markt-2-Veilingbijdragen-nw.indd 20

24 Prijs index

26 week

Hogere prijs bij lichte daling aanvoer Over het algemeen zijn de prijzen van tuinplanten in week 26 gestegen. In vergelijking met vorig jaar zien we een plus van 15,1%. De aanvoer van het totaal aantal stuks is daarentegen licht gedaald met 2,6%. De uitschieter in een stijging van de prijs zagen we bij hydrangea; een toename van maar liefst 58%. Dit komt mede doordat 43% minder is aangevoerd ten opzichte van dezelfde week vorig jaar. Ook mandevilla zag een forse prijsstijging van 46,6%, waarbij 7,1% minder is

aangevoerd dan een jaar eerder. Bij twee groepen zien we dat de prijs iets is gedaald. Dit was bij platycodon (-2.8%) en de groenteplanten (-5%). Daartegenover staat dat er wel meer stuks zijn verkocht. Bij de eerste groep een plus van 4% en bij de groenteplanten een stijging van 29,3%

27 (2015)

01-07-15 12:49

Nederland

Over de toonbank

Beverwijk

Ronald van Leeuwen:

’Ondanks de hitte kunnen we bloemen verkopen’

FOTO: GERDIEN DE NOOY

maar het is een beetje inherent aan deze tijd. De grote jongens, de super- en bouwmarkten, zitten ook niet stil. Ze snoepen best wat van onze markt af. Natuurlijk kan ik mij hiervan onderscheiden, maar toch merk je het.”

Hoe onderscheidt u zich?

V.l.n.r.: Esther Lameris, Ronald van Leeuwen, Kelly Zonneveld, Esther Pletter en Jody NiestenDuin

Naam: Bloemsierkunst De Duinroos Locatie: Beverwijk Sortiment: 75% bloemen, 10% planten, 15% glas- en aardewerk Specialiteit: gelegenheidsbloemwerk en de zakelijke markt Aantal medewerkers: 7 vast en 1 stagiair

Hoe belangrijk is de zakelijke markt voor u? „Wij halen 70% van onze omzet uit de zakelijke markt. Het is dus belangrijk voor ons. Het brengt rust en continuïteit. Het is jammer dat de particuliere markt bij ons niet zo groot is,

Standpunt

Hoe doet u de inkoop? „Een keer per week rijd ik naar Waterdrinker voor mijn planten. Ik besteed daar wekelijks voor zo’n 1.000 euro; dat is altijd vrij constant. Mijn bloemen haal ik bij cash-and-carry Carpentier hier in Beverwijk. Ik heb zelf geen koelcel, ik haal elke dag de bloemen en ben voor acht uur weer in de winkel. Dat werkt prima. Ik hoef geen zes emmers van hetzelfde soort; bij Carpentier kan ik allemaal kleine partijen kopen.”

„Ja, ik ben tevreden. Als ik Avalanche of Grand Prix nodig heb, vraag ik soms wel naar bepaalde kwekers. Om mijn bloemen zitten dus vaak dezelfde hoezen. Ik verkoop veel rozen, maar nu ook volop zomerbloemen, zoals campanula en pioen. Ik ben een echte seizoenskoper.”

Deze week tropische temperaturen. Hoe gaat u daarmee om? „Doordat wij op de zakelijke markt actief zijn, loopt het toch nog redelijk door. Het was woensdag weer 1 juli en toen heeft een aantal mensen hun 12,5-jarig jubileum gevierd. Ook zijn er deze weken bruiloften. En het klinkt misschien een beetje gek, maar met de hitte komen er ook meer mensen te overlijden. Dus ondanks de hitte kunnen we toch nog best wel bloemen verkopen.”

Heeft u nog een tip voor telers? „Er is een ding dat ik kwijt wil. Ik stoor me behoorlijk aan het eenmalige fust. Het is schrikbarend hoeveel bloemen en planten daarin tegenwoordig worden aangevoerd. Dat mag van mij, uit milieuoogpunt, zeker wel wat minder. Ik probeer als bloemist zo duurzaam mogelijk te ondernemen.”

’Met jonge mensen die doorgroeien ben je veel flexibeler’

I Hendrico de Brabander, financieel directeur Noviflora

Mee eens, oneens of denkt u er heel anders over? Reageer dan bij de marktredactie: A.F. Middelburg, 06-23631549 of mail afmiddelburg@hortipoint.nl

27 (2015)

Markt-3-Toonbank-nw.indd 21

„Wij luisteren naar de klant en leveren bloemwerk op maat. Neem de plantenverkoop. De consument is op zoek naar grote planten met een mooie pot eromheen; een groenmeubel. Ik ga naar mijn klanten toe en laat de mogelijkheden zien en wat voor pot en plant het beste past in hun interieur. Als bloemenspeciaalzaak moet je een stapje verdergaan. Ook voor gelegenheidsbloemwerk geven wij advies. In onze winkel hebben we daar een ruimte voor ingericht.”

Bent u tevreden over het aanbod?

k ben het eens met het standpunt van MBO Greenpoort docent Raymond Hedges vorige week in het Vakblad. Hij liet weten dat het veel meerwaarde heeft voor leerlingen als ze in de praktijk afstuderen. Wij ervaren bij Noviflora dat het zeer nuttig is om leerlingen stage te laten lopen of te laten afstuderen op een project binnen ons bedrijf. Sommige van deze jongeren komen dankzij hun stage of afstudeerproject bij ons in dienst. Het is zelfs ons beleid om jongeren te laten doorgroeien bij Noviflora. We laten ze een competentietest afleggen om te kijken welke kwaliteiten ze hebben. Op basis van de test bepalen we naar welke functie ze kunnen

doorgroeien. Met jonge mensen die doorgroeien ben je flexibeler en ze leren veel sneller. Bovendien werken we gericht aan de competenties. We stomen ze klaar, geven ze de bagage die ze nodig hebben. Als de klik er is nemen we zo iemand in dienst en ontwikkelen we hem/haar gericht verder. We hechten aan de jongeren veel waarde. We hebben binnen ons bedrijf veel voorbeelden van mensen die als oproepkracht of als student zijn binnengekomen en die bij ons zijn gebleven; er zijn bij ons zo’n acht jonge talenten die inmiddels zijn doorgegroeid zijn naar een commerciële functie. Wij zien veel meer in de jongeren die doorstromen in ons bedrijf en zich

opwerken tot accountmanager dan dat we een volwaardige accountmanager van buiten halen. Een accountmanager wordt met egards behandeld; hij begint gelijk met een hoog salaris en een auto, terwijl hij zich het Noviflora DNA nog moet eigen maken. De jongeren die doorgroeien zijn kneedbaar, zeer loyaal aan het bedrijf en hebben een enorme parate kennis over de bedrijfprocessen doordat ze meerdere afdelingen hebben doorlopen. Er zit best een kloof tussen de theorie van het onderwijs en de praktijk, door leerlingen sneller met de praktijk kennis te laten maken is hij ook eerder van waarde voor een bedrijf.

30-06-15 15:53

Foto: De GrAAF VAn Der ZAnDe

Perspectief bij matige start seizoen callistephus In een gespannen markt voor zomerbloemen is de start van het Hollandse callistephusseizoen matig. In het assortiment

„Specifieke vraag ernaar is er niet”, meldt Wilco Vletter van Van Dijk Bloemen over callistephus. „Tot nu toe gebruiken we het nauwelijks. Straks misschien meer, als ook de tweekleurigen en vertakte callistephus beschikbaar komt”, verwacht inkoper Armand Alderden van Verbeek & Bol. Marcel de Best, inkoper bij Hukra, heeft de ervaring dat callistephus naar een markt als Zweden nauwelijks vanuit Nederland wordt geëxporteerd. „Ze hebben het zelf, in een grovere en meer gewilde vorm.” Ook in bijvoorbeeld Engeland is er veel lokale productie, weet een leverancier van uitgangsmateriaal. Denny Leeuwenburg, inkoper van L&M is enthousiaster. „Vorig jaar hebben we goed ver-

kocht, dat verwacht ik dit jaar weer. Zeker als de prijzen lager worden past de bloem goed in het discountsegment. Daarvoor hebben we directe lijnen met kwekers, die op maat leveren, in de juiste kleurensamenstelling en de goede aantallen. Op de klok kopen we bij als er tekorten zijn.” Inkoper Harold Bremer meldt daarentegen dat callistephus in het mengboekettensegment dat Wim Wiesmeier Boeketterie levert nauwelijks opgang doet. „Af en toe als monobosjes, gemengd in fust.”

Later op gang Net als bij veel bloemen is de aanvoer van callistephus (zaaiaster) dit jaar later op gang gekomen. „Een dag of tien”, weet Geert

Jakobs van Bloemisterij Jakobs in Oploo. De prijsvorming viel hem bij de start tegen, al was er in vergelijking met vorig jaar tot en met mei een plus in de prijs van 3 cent per steel tot 17 cent. „Maar na de Franse Moederdag viel veel vraag weg.” Vorig jaar steeg de Nederlandse aanvoer bij FloraHolland met 3% tot 12 miljoen stelen. Al jarenlang schommelt dit aanbod rond dit niveau. Het importaanbod ligt bij dezelfde veilingorganisatie al drie jaar op zo’n 3,5 miljoen stelen per jaar. Voor Nederlandse callistephus werd in 2014 gemiddeld 11 cent betaald. „Eigenlijk onvoldoende”, vindt Hans van der Wekken van Bloemenkwekerij Van der Wekken in Noordgouwe. Hij streeft

naar zoveel mogelijk directe afzet, vanwege een stabielere prijs. „En dan kunnen we meer volume kwijt, op de klok zitten we onszelf snel in de weg.” De Matsumoto-serie domineert in het aanbod, waarin weinig vernieuwing is. Op testbasis wordt dit jaar de dubbelbloemige, gele China Lady aangevoerd. Langere lengtes is een wens van de handel. Naar alternatieven als de bloem niet beschikbaar of te duur is, wordt eigenlijk niet gevraagd. „Dat is typerend voor de positie van de bloem”, concludeert Alderden. Dat is bijvoorbeeld bij allium anders, weet zijn collega Bakker. „Wordt daarop specifiek besteld, dan moet je leveren.” ■

Centaurea blijft bescheiden in beperkte markt Centaurea heeft een zeer bescheiden positie in het aanbod

koper Marcel de Best van Hukra centaurea. Armand Alderden, inkoper bij Verbeek & Bol, heeft

7.000

6.000

5.000

4.000

3.000

2.000

1.000

’00 ’01 ’02 ’03 ’04 ’05 ’06 ’07 ’08 ’09 ’10 ’11 ’12 ’13 ’14

’14 ’15 t/m mei

Nederlandse veilingaanvoer en gemiddelde prijs centaurea vanaf 2000 (bron VBN/FloraHolland).

Markt-4-Snijbloemanalyses-nw.indd 22

Verkochte aantallen x duizend

Gemiddelde prijs in centen

„Sterk gerelateerd aan de midzomerfeesten, voor ons in met name Zweden”, positioneert in-

dezelfde ervaring. „Veel Centaurea cyanus, de gewone blauwe korenbloem, gaat er naar Scandinavië voorafgaand aan 21 juni. De andere soorten nauwelijks.” Inkoper Cees van den Bosch van Van Dijk Bloemen vindt de vraag naar centaurea op andere markten dan de Scandinavische beperkt. „Het is geen hardloper.”

Aanvoer stabiel De afgelopen drie jaar bleef het aanbod centaurea, dat voor 85% bestaat uit de blauwe cyanus, bij FloraHolland steken rond 3 miljoen stelen. Die kwamen bijna allemaal uit Nederland. Verder zijn er de gele kopbloeier macrocephala, door de handel ’bokkeballen’ genoemd, de blauwe fijnbloemiger montana en nog enkele specifieke cultivars, zoals

Black Ball, die soms op verzoek wordt geteeld voor een specifiek marktsegment. „Het is dit jaar redelijk gegaan”, vindt Jan Pletting van Gebr. Pletting in Heemskerk. Jaap van den Berge van kwekerij Welgelegen op Tholen noemt de resultaten: „Leuk, maar niet spectaculair. De markt is snel verzadigd.” Van den Berge streeft naar zoveel mogelijk bemiddeling en directe afzet. Christiaan van Thiel van Bloemenkwekerij Van Thiel in Handel gelooft daarentegen in verkoop via de veilingklok en zet een klein deel af via huisverkoop. Alderden vindt het klokaanbod vaak te rijp en wijst op het belang van uniformiteit, bovenin en onderin de bos. Van den Bosch bepleit uniforme aantallen per fusteenheid. ■ 27 (2015)

30-06-15 15:53

Vertraagde start alliumseizoen naar wisselvallig einde

„De vraag is op seizoenbasis hetzelfde”, denkt inkoper Kees de Koning van Van Dijk Bloemen over de mogelijkheden voor allium. „Maar wel goed, zeker in het topseizoen”, vult inkoper Joop Bakker van Verbeek & Bol aan. Maarten van der Meer, inkoper bij Premier & Blenheim karakteriseert de interesse in allium als redelijk, maar voor Harold Bremer van Wim Wiesmeijer Boeketterie is allium geen interessant product. „Ze stinken en dat verpest de markt.”

Meer aanvoer Tot en met mei stokte de aanvoer van Nederlandse allium op de vestigingen van FloraHolland op 4,4 miljoen stuks, 36% minder dan vorig seizoen. Het voorjaar van 2014 was evenwel extreem vroeg terwijl de net voorbije lente relatief koud was. De middenprijs tot en met mei kwam uit op 33 cent, 14 cent meer dan

vorig jaar dezelfde periode en vergelijkbaar met 2013. Ten opzichte van 2013 was er een aanvoerstijging en dat bevestigt de trend die zich al jaren aftekent: het aanbod neemt toe. In totaal vorig jaar vanuit Nederland met een plus van 23% tot 16 miljoen stelen, terwijl de officieel geregistreerde import bij FloraHolland 11% kromp tot 1,3 miljoen stuks. De middenprijs voor Nederlandse allium lag in 2014 op 23 cent, 3 respectievelijk 6 cent minder dan in 2013 en 2012. Jan Koene van All 4 You Flowers, een van de specialisten in de alliumhandel, karakteriseert 2014 een voor allium in z’n totaliteit slecht jaar. Al jaren stijgt het alliumaanbod. In het eerste jaar van het huidige millennium was het aanbod zo’n 8 miljoen stelen. De aanvoerverdubbeling in vijftien jaar is door de markt redelijk goed opgepakt. Verlenging van het seizoen, dankzij productie in zuidelijke

Foto: De GraaF Van Der ZanDe

De aanvoer van allium kwam in Nederland vertraagd op gang -

landen, teelttechnieken, rassenkeuze en bewaartechnieken, heeft hieraan belangrijk bijgedragen. En bepaalde rassen, zeker de toppers, worden op basis van afgesproken exclusiviteiten beperkt op de markt gebracht.

Resultaten Jan Pletting van Gebr. Pletting in Heemskerk is tevreden over het huidige seizoen dat hij net heeft afgesloten. Corné van Aert van Aert Flowers in Breda is dat ook over de prijsvorming, maar niet over het resultaat. „Te veel uitval door schimmels in de bollen.”

Jan Oostdam van J.H. Oostdam in Voorhout stelt vast dat bij de start van zijn aanvoerperiode eind april de resultaten goed waren, maar na Franse Moederdag eind mei viel de prijsvorming terug. „Tot eind juni waren we op de markt en toen was het schraal.” Noviteiten, zoals Red Mohican, winnen gestaag terrein. „Het is lastig een plek in het assortiment te krijgen”, weet Van der Meer. Net als collega-inkopers is hij alert als telers overschakelen op andere rassen of teelten bewaarmethode. „Actuele foto’s bij het aanbod”, bepleiten zij. ■

Marktacties Promotie Woonplant van de maand juli: ficus Ginseng Woonplant van de maand augustus: vrouwetong Tuinplant van de maand juli: hortensia Tuinplant van de maand augustus: struikveronica (hebe) PurE Seasonal Flowers zomer: paeonia, matthiola, antirrhinum, gladiool 21 mei - 21 nov Campagne Trending in de Tuin Mooiwatplantendoen.nl 21 mei - 21 nov Campagne Trending in the Garden Pflanzenfreude.de 4 juli Rob’s Grote Tuinverbouwing met onder andere: bol-op-pot, tulp, hyacint, narcis, eucomis, glamini, freesia en sonatini, platycodon Astra Blue en Astra White, tuinbloeiers. SBS6, 17.00 uur.

Bloemenagenda Bloemenbureau Holland, VBW en FloraHolland

29 juni - 26 juli: zonnebloem 30 juli - 9 aug: calla 3 aug - 30 aug: hortensia 31 aug - 1okt: chrysant 1 okt - 18 okt: alstroemeria

12 okt - 8 nov: lisianthus 2 nov - 29 nov: orchidee

Bloemendagen 11 juli Feest van de Nederlandstalige Culturele Gemeenschap (Bel) 14 juli Nationale Feestdag (Fra) 21 juli Nationale Feestdag (Bel) 1 aug Nationale Feestdag (Zwi) 15 aug Maria hemelvaart (Bel, Dui, Fra, Ita, Oos, Pol, Zwi) 31 aug Summer Bank Holiday (GB) 1 sep Eerste schooldag (Rus, Pol) 13 sep Ziekendag (Ned, Bel) 20 sep Dank-, boete- en gebedsdag (Zwi) 24 sep Dank-je-wel Dag (Dui) 26 sep Dag van de Klant (Bel) 27 sep Nationale Feestdag van de Franstalige gemeenschap (Bel) 1 okt Nationale Vergeet-ze-niet-dag (Ned) 5 okt Dag van Leraar, een 10 voor de juf (Ned) 14 okt Lerarendag (Pol) 26 okt Nationale Feestdag (Oos) 28 okt Grootoudersdag (Rus)

Heeft u informatie voor de agenda? Mail naar afmiddelburg@hortipoint.nl

27 (2015)

Markt-4-Snijbloemanalyses-nw.indd 23

30-06-15 15:53

Analyse bloeiende planten

Bedrijf: Hilverda De Boer Functie: verkoper Verre Oosten Belangrijkste afzetgebieden: Europa, Amerika, Midden- en VerreOosten Inkoop: klok Aalsmeer Westland en Rijnsburg en rechtstreeks bij kwekers Aantal medewerkers: 220

Yong Fang Li:

’Maleisië importeert steeds meer uit China’ Hoe belangrijk is Maleisië voor Hilverda De Boer? „Het is een kleine maar gedegen markt, waar wij nu al zo’n tien jaar zitten. Wij verkopen daar, net als in buurland Thailand, vooral aan detaillisten en evenementenplanners. Die laatsten vormen een interessante klantengroep die in korte tijd veel kan bestellen, maar ook gaat het vaak om kleinere, maar heel specifieke orders.”

Welke producten springen eruit? „Tulpen zijn in Maleisië een groot product, dat is eigenlijk al jaren zo en ik zie daar weinig verandering in komen. Dat geldt ook voor cymbidium. Rozen verkopen we er ook redelijk veel, en dan vooral de grotere en meer bijzondere soorten als Grand Prix en geverfde rozen. Verder eigenlijk het hele Nederlandse assortiment, maar niet alle soorten jaarrond, want ze kopen ook veel bloemen lokaal.”

Lokale kwekers zijn een belangrijke concurrent? „Ja, de regio Cameron Heights ligt wat hoger en heeft een goed klimaat voor bijvoorbeeld chrysant, lelie en anjer. Die worden daar in grote hoeveelheden gekweekt. Dat geldt ook voor rozen, maar dan vooral supermarktkwaliteit. Voor de hogere kwaliteit komen ze uiteindelijk toch weer in Nederland terecht.”

Importeert Maleisië ook uit Azië?

Wat verwacht u van de toekomst? „Ik verwacht geen spectaculaire stijging van onze verkoop in Maleisië, de ontwikkelingen gaan wat moeizaam. Maar we hebben er een stabiele klantengroep, waaraan we voorwaarden stellen qua betalingen en dat loopt prima. We gaan dus niet zomaar met iedereen in zee. We proberen een goede en gedegen service te bieden en we bezoeken onze klanten regelmatig. Een goede basis is het belangrijkst!”

Markt-5-Exporteur-Afzetzaken-nw.indd 24

Ook na het afvallen van twee kwekers, blijft de markt voor vanda gespannen. Met wat uitbreiding bij de overblijvers en de vraag in mineur, wordt het steeds lastiger om de planten af te zetten. Dat leidt ertoe dat kwekers meer zijn gaan switchen tussen pot en snij. „De verkopen lopen terug, want vanda is nu eenmaal een duur product dat in crisistijd snel van de lijst wordt geschrapt. Om de prijs erop te houden en de klok te vermijden, knippen we vaker takken uit de plant om ze als snijbloem aan te bieden. Daardoor is onze middenprijs iets beter”, geeft Jos Scheffers van kwekerij Zeurniet in Honselersdijk aan. Juist in het zomerseizoen, als planten het sowieso moeilijk hebben en er veel bruiloften zijn waar vanda een welkome ’gast’ is, gaan de takken beter van de hand. Later in het jaar kunnen ze vanda alsnog als plant verkopen. Zo kunnen kwekers vrij eenvoudig sturen in vraag en aanbod.

Merendeel in glas „Omdat veel verkooppunten vanda als hangplant lastig te verkopen vinden, gaan ze grotendeels in glazen vazen weg. Dat drijft de prijs natuurlijk nog wat meer op”, legt Tessa Fransen van orchideeënprovider Logico in De Lier uit. „Hoe-

wel de plant heel onderscheidend is, met de aparte kleuren en bladtekeningen, is het voor de consument niet altijd duidelijk waarom vanda zo veel duurder is dan een phalaenopsis.” Logico ziet vanda vooral bij de vakhandel belanden, maar er zijn ook vaste lijnen met bouwmarktketen Hornbach en onlangs draaide een Franse supermarktketen er een actie mee. Fransen: „Rusland en Frankrijk zijn belangrijke afnemers. Spanje en Italië voorheen ook, maar die nemen nu gas terug. Na de Franse Moederdag zakte de vraag dit jaar minder hevig in dan andere jaren. Waarschijnlijk vanwege het uitblijven van warme zomerdagen.”

Plussen en minnen Volgens Scheffers is de vraag vanuit Rusland ook een stuk minder dan andere jaren, waarschijnlijk vanwege de roebelcrisis. Exporteur Pegroflora, met als belangrijkste afzetland Rusland, bevestigt dat beeld. „De afzet is duidelijk minder geworden door de koersproblemen. Vrouwendag is nog best goed geweest, maar daarna nam de vraag snel af en is nu nog mondjesmaat. Op andere landen doen we juist weer iets meer, dus met wat plussen en minnen is onze afzet vrij stabiel”, zegt een inkoper van Pegroflora. ■

500

400

300

200

100

2010

2011

2012

2013

2014

Verkochte aantallen x duizend

„Ja, steeds meer, en dan vooral uit China. De kwaliteit? Die is in China eigenlijk best goed. Niet zo vreemd ook, als je ziet dat een Nederlands bedrijf als Van den Berg Roses daar een eigen kwekerij heeft. Maar het gaat niet alleen om rozen. Het assortiment in China wordt groter: violieren, lisianthus, statice, gyps, het komt er allemaal vandaan.”

Vanda zoekt uitweg in snijsegment

Gemiddelde prijs in guldens

Foto: HilvErdA dE BoEr

Exporteur over Maleisië

Verkochte aantallen en middenprijs vanda op de FloraHolland-veilingen van 2010 tot en met 2014. 27 (2015)

01-07-15 11:29

Foto: Perkgoed PArtners

Afzetzaken

Analyse tuinplanten

Markt hibiscus lijkt in evenwicht Het weer is gunstiger dan vorig jaar en wellicht speelt ook conjunctuurverbetering de afzet van Hibiscus rosa-sinensis dit voorjaar in de kaart.

Foto: VAkblAd Voor de bloemisterij

van Koppen van hibiscus-specialist kwekerij Groenhof in Poeldijk. Juist vanwege de koudegevoeligheid noemt ook Van Koppen zijn product een kamerplant. De afzet van hibiscus vindt grotendeels plaats tussen half april en eind juni, met een staart tot eind augustus. Dit seizoensmatige karakter doet vermoeden dat de eindbestemming van veel Hibiscus rosa-sinensis toch buitenshuis ligt. Bij hibiscus als tuinplant, ligt verwarring op de loer. Plantenhandelaren bestempelen Hibiscus rosa-sinensis als kamerplant. Dit om het onderscheid met de winterharde tuinheester Hibiscus syriacus helder te houden. Ook de statistieken van FloraHolland brengen hibiscus onder bij de kamer- en de tuinplanten. De meeste hibiscussen die momenteel als terrasplant worden toegepast, behoren echter tot de ’kamerplant’ Hibiscus rosa-sinensis. De ’echte’ tuinplantenstatistiek is in omvang nog geen 10% van de kamerplantenstatistiek.

Veelzijdig

In de statistieken van FloraHolland tot en met week 25 realiseert Hibiscus rosa-sinensis een omzet van zo’n € 5 miljoen. Die is gelijk aan 2014 door een ruim 5% hogere middenprijs bij 5% kleinere aantallen. Driekwart van de hibiscushandel verloopt via Connect. „Dit is een jaar zoals we ze moeten hebben”, vindt Arjan Peeters van Peeters Potplanten in Breda. „Door het koele voorjaar verlopen productie en afzet mooi geleidelijk.” Leveranciers proberen zich te onderscheiden met eigen (series van) rassen en focussen op een specifiek marktsegment. Zij zien in de evenwichtige prijsontwikkeling van het lopende seizoen geen aanleiding voor productieverhoging. ■

500

5.000

400

4.000

300

3.000

200

2.000

100

1.000

2008

2009

2010

2011

2012

2013

2014

Verkochte aantallen x duizend

Gemiddelde prijs in centen

„Hibiscus is een veelzijdig product, dat het hele seizoen binnenshuis, maar meestal na half mei ook heel goed buiten kan worden toegepast”, stelt Marco

Gelijke omzet

Perkgoed Partners

Proeftuin in Ens

Servaas Baan Waarom een proeftuin in Ens? „In de proeftuin laten we ons assortiment zien aangevuld met het assortiment van veredelaars. De proeftuin dient twee doelen. Klanten kunnen zien hoe het assortiment zich ontwikkelt bij de consument. En wij kunnen beoordelen wat de best teelbare mixen zijn. De proeftuin is behalve een kraamkamer voor (nieuwe) soorten ook een testkamer voor mixen. We stellen mixen samen van drie tot vijf soorten van diverse veredelaars in een pot. We kijken vervolgens wat het beste past qua kleur en qua groei. Als een plant de rest overwoekert is het geen mix meer en niet geschikt voor de consument en onszelf.”

Wie komen er langs? „Met name exporteurs en retailers op uitnodiging. Die laatste komen met hun leverancier mee. Het levert ons veel informatie op over wat de consument koopt. Daardoor kunnen wij de juiste soorten telen en de consument blij maken. Het is het tweede jaar dat we de testtuin hebben en openstellen voor klanten. Het is dit jaar drukker dan vorig jaar en we ervaren dat de waarde van de klantenbezoeken zeer hoog is.”

Er zijn ook FlowerTrials? „Tijdens de FlowerTrials ga je naar Dümmen Orange voor het assortiment van Dümmen Orange en naar Selecta voor het assortiment van Selecta. Wij combineren onze mixen met de genetica van meerdere veredelaars in een pot. Dit doen we elk jaar waardoor de mixen steeds beter worden wat kleur, groei en bloei betreft. We komen zo tot een ideaal teeltprogramma en ideale mixen. We laten de klanten zien wat werkt.”

Jullie tonen ook noviteiten? „Aqua Easy pot uit de Festival Colours collectie is een pot met een waterreservoir van 2,5 liter. Via vilt is het water verbonden met de teeltpot. Hierdoor kan hij circa twee tot drie weken blijven staan zonder dat je water hoeft te geven. Mocht het regenen dan zorgt een overloop er voor dat er niet te veel water in de pot blijft staan. Aqua Easy pot is hufterproof, de planten gaan langer mee in de winkel en bij de consument. Daarnaast is er een kleinere pot in ontwikkeling met een waterreservoir en overloop. Die willen we volgend jaar in de markt zetten. Ook hebben we een ecologische verpakking van perkgoed, Pak & Plant.Tot slot is er de Season’s Best collectie met ’Taste’, ’Colours’ en ’Survivor’.”

Hoe verloopt het perkgoedseizoen tot nu toe? Verkochte aantallen en middenprijs van de kamerplant Hibiscus rosasinensis op de FloraHolland-veilingen van 2008 tot en met 2014. 27 (2015)

Markt-5-Exporteur-Afzetzaken-nw.indd 25

„Tot nu toe verloopt het zeer regelmatig. Het weer werkte goed mee, waardoor alles goed weggelopen is.”

01-07-15 11:29

Onderzoek op kleinste niveau Onderzoeker Marta Streminska bereidt monsters voor om te analyseren in het nieuwe DNA-laboratorium van Wageningen UR Glastuinbouw in

et DNA-laboratorium van Wageningen UR Glastuinbouw is vorige maand officieel geopend. In het lab kunnen onderzoekers bijvoorbeeld analyseren of er DNA van bepaalde bacteriën, schimmels of virussen in monsters aanwezig is en in welke hoeveelheden. Niet alle ziektenverwekkers zijn namelijk met het oog goed te determineren. Commerciële laboratoria gebruiken dergelijke apparatuur al langer om diagnoses van ziekten op kwekerijen te stellen. Voor Wageningen UR Glastuinbouw opent dit echter een deur naar allerlei mogelijkheden voor onderzoek. Veel toepassingen liggen op het gebied van gewasbescherming, zoals onderzoek naar nuttige micro-organismen in de bodem. Een ander voorbeeld is het onderzoek naar de invloed van plantversterkers en biostimulatoren op de weerbaarheid van het gewas. Bij veel van zulke middelen is het tot nu toe niet duidelijk op welke manier ze werken. Met behulp van deze zogeheten qPCR-analyse kunnen onderzoekers meer inzicht krijgen in allerlei processen die in plantcellen plaatsvinden. „We kunnen zien welke genen ’aan’ of ’uit’ worden gezet na een behandeling”, vertelt Marta Streminska, onderzoeker microbiële ecologie. „Genen die geactiveerd worden produceren namelijk RNA, dat betrokken is bij eiwitproductie in cellen. Dit RNA kunnen we meten als maat voor activiteit. We kunnen dus bewijzen of een biostimulator een significant effect heeft op een gen. Ook is bijvoorbeeld de reactie van stress op planten te meten op DNA-niveau.” < Tekst en foto: Joef Sleegers jsleegers@hortipoint.nl

Spread.indd 26

27 (2015)

30-06-15 15:54

27 (2015)

Spread.indd 27

30-06-15 15:54

Wegschermen van lichtkleuren biedt perspectief

Iedere teler een licht- en schermrecept op maat De markt voor schermmiddelen is de laatste jaren volop in beweging.

gewasgroei beïnvloeden. Hiermee kan nog veel winst worden behaald, verwachten fabrikanten en onderzoekers. Ank van Lier

et krijten van het kasdek is sinds jaar en dag de methode om licht en warmte buiten de kas te houden. Als alternatief voor de traditionele kalk zijn al lange tijd speciale krijtmiddelen op de markt, zoals ReduSol van fabrikant Mardenkro, Q4 White van Hermadix/ Royal Brinkman en Eclipse LD van Sudlac. Deze middelen schermen tussen de 20% en 80% groeilicht en infraroodstraling weg. De mate van scherming kan worden gevarieerd met de hoeveelheid krijtmiddel per hectare.

Warmte weren Voor sommige telers schermden de traditionele krijtmiddelen echter te veel licht weg. Als antwoord hierop werden vijf tot tien jaar geleden schermmiddelen op de markt gebracht die onderscheid maakten tussen groeilicht en infrarood licht. Door met name de nabij-infraroodstraling te weren, daalt de temperatuur in de kas. Het voor planten zo belangrijke groeilicht wordt wel doorgelaten. „Deze fotoselectieve schermmiddelen, waaronder TransPAR van Sudlac, kun je zien als een soort transparante krijtproducten”, verklaart Marcel Schoondergang, manager R&D bij de Franse fabrikant Sudlac. „Ze zijn vooral geschikt voor teelten waar zoveel mogelijk licht belangrijk is, maar waarbij het niet te warm mag worden in de kas. Hierbij gaat het zowel om groente- als om siergewassen, waaronder orchideeën. Veel bedrijven brengen aan het begin van het seizoen een laag TransPAR op en combineren dit in de zomer met een traditioneel krijtmiddel. Zo profiteren zij optimaal van het licht aan het begin van het seizoen.”

Schermmiddelen.indd 28

Diffuse coatings Ook verstrooiing, ofwel diffusiteit van het licht wordt een steeds belangrijker aandachtspunt in de ontwikkeling van schermmiddelen. „Deze trend zien we sinds een jaar of vijf en gaat hand in hand met de opmars van diffuus glas”, zegt Barry Zuidgeest, commercieel manager bij Mardenkro. „Voor veel tuinders is investeren in diffuus glas een brug te ver, en sommigen willen het licht alleen in bepaalde perioden van het jaar diffuus maken. Wij hebben daarom in 2011 de diffuse coating ReduFuse op de markt gebracht. Deze combineert diffuus licht met een hoge lichttransmissie.” Ook andere leveranciers van schermmiddelen hebben diffuse coatings in hun pakket. Deze coatings vormen in feite een nieuwe generatie schermmiddelen, waar geen krijt in zit. „Eigenlijk hebben ze een heel andere functie dan de traditionele schermmiddelen”, zegt Richard Hagedoorn van Royal Brinkman, exclusief dealer van de schermmiddelen van Hermadix. „Ze reflecteren het licht niet, maar laten dit juist door. Doordat het licht meer diffuus wordt gemaakt, is sprake van een betere lichtverdeling en kan per saldo meer licht worden toegelaten. Dit resulteert in een hogere productie en betere kwaliteit. Deze coatings passen perfect in de trend om steeds meer licht toe te laten in de kas en winnen terrein ten koste van de traditionele krijtmiddelen. Desondanks zullen er altijd gewassen zijn die schaduw nodig hebben – denk aan lelies en jonge planten – en die zijn aangewezen op een echt krijtmiddel.” Diffuse coatings worden toegepast in de groenteteelt, maar zijn volgens Zuidgeest ook in opmars in de potplanten. „Deze telers hebben vaak schermdoeken hangen,

maar willen meer profiteren van het licht gedurende het seizoen.” Schoondergang ziet dat diffuse coatings veel worden ingezet in gewassen waar niet of nauwelijks wordt geschermd, maar waar men wel wil profiteren van de voordelen van diffuus licht. „Voorbeelden hiervan zijn chrysant, freesia en alstroemeria.”

Experimenteren met lichtkleuren De nieuwste ontwikkeling op het gebied van schermmiddelen is het diffuus maken van het licht in combinatie met het wegschermen van specifieke lichtkleuren. Schermmiddelenleveranciers experimenteren volop met het tegenhouden van blauw en groen licht. Zo doet Sudlac proeven met de producten Optimix Groen en Optimix Blauw. „Met Optimix Groen schermen we het groene licht in het lichtspectrum deels weg”, zegt Schoondergang. „Groen licht is minder effectief voor de fotosynthese dan rood en blauw licht, waardoor de plant het makkelijker kan missen. En omdat groen licht energierijk is, kun je veel warmte buiten de kas houden.” Mardenkro heeft sinds twee jaar producten in het assortiment die respectievelijk groen en blauw licht wegschermen: ReduFlex Green en ReduFlex Blue. „ReduFlex Green schermt een deel van het groene licht weg en ReduFlex Blue laat minder blauw ten opzichte van rood licht door. Hierdoor verandert de verhouding blauw-rood licht en kun je invloed uitoefenen op de fotomorfogenese van de plant”, geeft Zuidgeest aan. „Zo kun je meer strekking realiseren, maar ook sturen op andere vormen of dikte van de bladeren. De precieze effecten op de diverse gewassen worden nog onderzocht.” 27 (2015)

30-06-15 15:54

Foto: Mardenkro

Onderzoek van DLV voor Mardenkro lijkt erop te wijzen dat een reductie van blauw licht de knopuitloop bij rozen stimuleert, wat tot meer productie zou leiden. „Maar ook telers van andere gewassen die moeite hebben met het behalen van een bepaalde kwaliteit in de zomer, zoals freesia, experimenteren met dit product.”

Volledig maatwerk De verwachting is dat de inzet van schermmiddelen binnen vijf tot tien jaar volledig maatwerk is. „Iedere teler krijgt straks een licht- en schermrecept op maat, afhankelijk van het gewas, de ligging van de kas en de koelmogelijkheden. Eerst moeten we echter weten welke lichtkleuren een bepaald gewas sowieso nodig heeft”, zegt Zuidgeest. „Ook moeten we weten welke lichtkleuren we het beste kunnen wegschermen om dat gewas optimaal te laten groeien en om bepaalde effecten te bereiken, zoals meer lengte, meer compactheid, meer takken of dikkere bladeren.” Wageningen UR Glastuinbouw deed de afgelopen jaren meerdere onderzoeken naar de effecten van verschillende lichtkleuren, met name rood, blauw, groen en verrood licht. Deze onderzoeken krijgen dit najaar een vervolg, mede op initiatief van de 27 (2015)

Schermmiddelen.indd 29

’Club van 100’, een groep toeleveranciers die het onderzoek van Wageningen UR ondersteunt. „Licht en groei horen tot de speerpunten van deze groep”, vertelt onderzoekster Anja Dieleman. Er ligt nu een projectvoorstel om te gaan kijken naar de mogelijkheden om met bepaalde lichtkleuren groei, ontwikkeling, strekking en fotosynthese van een aantal gewassen te sturen. Hierbij wordt ook onderzocht of een bepaalde lichtkleur gedurende een bepaalde periode van de dag meer of minder effect heeft. In eerste instantie willen de onderzoekers het lichtspectrum beïnvloeden met behulp van ledlampen, aangezien dat goed controleerbaar is. Maar ze zien ook mogelijkheden in coatings en schermen die specifieke delen van het spectrum tegenhouden. Dieleman is ervan overtuigd dat hiermee veel kan worden bereikt, ook in de sierteelt. In potplanten ziet zij vooral mogelijkheden voor een compacter gewas, bij snijbloemen kunnen volgens de onderzoekster met name langere stelen worden geteeld.

Voor de korte termijn ziet hij hierin een obstakel. „Vooral in deze voor de tuinbouw lastige tijden. Daar komt bij dat je in een zomer met minder instraling ook minder profijt hebt van een fotoselectieve coating. Maar dat geldt voor alle schermmiddelen.” Dieleman geeft tenslotte aan dat aanpassing van het lichtspectrum mogelijk ook effect heeft op de plantweerbaarheid. „Rood licht kan bijvoorbeeld worden gebruikt om de weerbaarheid van een plant tegen schimmels als botrytis te verhogen. Maar dit toepassingsgebied staat nog in de kinderschoenen. Ook wat dit betreft moet nader onderzoek worden gedaan. Er staat zonder twijfel veel te gebeuren als het gaat om het lichtspectrum in de kas.” <

In het kort ■ Er komen steeds meer schermmiddelen die

delen van het lichtspectrum doorlaten. ■

gewasontwikkeling beter te sturen. -

Vergroten plantweerbaarheid Volgens Richard Hagedoorn zal een lichtrecept per gewas of gewasfase wel duurder zijn dan een regulier schermmiddel of coating.

■

lichtrecept op maat voor elke teler.

30-06-15 15:54

uipplantentelers zijn niet over een kam te scheren. Voor de een is het telen van kuipplanten een gespecialiseerde tak van sport, voor anderen is het een kleiner onderdeel van een breder aanbod. De bedrijfsgrootte is ook divers. Begin 2014 is er een inventarisatie geweest en werd het aantal Nederlandse kuipplantentelers gesteld op ongeveer 35 bedrijven met een gezamenlijke oppervlakte van circa 65 ha. Volgens Bart Oostveen, voormalig voorzitter van de landelijke gewascommissie, is daarin niet of nauwelijks iets gewijzigd. Oostveen noemt de landelijke commissie van LTO Groeiservice slapende, omdat het ledenaantal te klein is en de promotieactiviteiten zijn opgepakt door de FloraHolland productcommis-

Peter van Leth pvanleth@hortipoint.nl

Foto's: Peter van Leth

wordt betrokken, maar die bij zijn vader al meerdere jaren door zijn hoofd speelt. „Wij houden graag zelf alles in de hand. En als kleinschalige teler met maar 1,5 ha kas heeft mijn vader goed ingeschat dat hij met snijrozen geen toekomst had. Ook al draaiden we absoluut niet slecht en hadden we een goede naam opgebouwd.”

ron van der Burg (25 jaar) stapt in 2009 in het bedrijf van zijn ouders Ton en Marian. Samen zien ze de toekomst van de snijrozenteelt op de huidige locatie somber in. Dit was de reden om op zoek te gaan naar een andere teelt, en zodoende zijn ze via via in contact gekomen met Jan en Aad van Mil uit Den Hoorn. Zij kweekten een divers

2415Kupplantengeneratie.indd 30

assortiment aan kuipplanten met een hele goede kwaliteit, maar hadden hun kwekerij verkocht. Na een paar bezoeken over en weer werd de knoop doorgehakt en hebben ze bij kwekerij Maron de snijrozenkas omgebouwd tot een kuipplantenkas. Dus goten eruit en eb- en vloedvloeren erin. Een beslissing waarbij Van der Burg

Aad van Mil werkt de eerste twee jaar nog mee op de kwekerij en treedt vervolgens op als adviseur. Dus op deze wijze worden Ton en Aron van der Burg teelttechnisch scherp gehouden in de kuipplanten. Hij komt als adviseur veel buiten de deur, en op die manier is hij een goede gesprekspartner voor nieuwe strategieën. „Wij hechten hier veel waarde aan om zo vernieuwend te zijn voor de handel. Ik ben van de nieuwe generatie, en dat zorgt ervoor dat je een andere visie hebt op alledaagse dingen. Het zorgt voor interessante discussies. Mijn vader is met zijn 54 jaar nog steeds volop actief in de kwekerij maar geeft mij alle ruimte voor vernieuwde ideeën”, meldt Van der Burg. Zo realiseren ze zich bij kwekerij Maron ook dat ze met concepten het standaard kuipplantenassortiment

27 (2015)

30-06-15 15:54

sie (FPC) Balkon- en Terrasplanten. „Maar als er issues, teelttechnische of anderszins, gaan spelen is de landelijke commissie via een of meerdere oud-leden zo weer leven in te blazen.”

In 2013 is het driejarige project ’het Kuipplantenoffensief’ van start gegaan. Dit plan is gefinancierd door een bijdrage van zo’n 85% van de Nederlandse kuipplantentelers. Een van de belangrijkste leerpunten, aldus Frans van den Bos, voorzitter van de FPC Balkon- en Terrasplanten, is dat er enorme kansen liggen op de Engelse markt. Minder dan 2% van de kuipplantenexport gaat naar het Verenigd Koninkrijk, terwijl dit toch een zeer tuinminnend land is. Veel van de in Nederland geproduceerde

nieuw leven moet worden ingeblazen. Zo brengen zij hun Pandorea op de markt met een kleurig ’marshmallowetiket’ waarmee ze de zoete geur van de plant benadrukken. „Het is een klein dingetje, maar het is in een oogopslag herkenbaar. We krijgen er leuke reacties op terug”, vertelt Van der Burg.

Op 0,8 ha komen stamrozen te staan, op 0,7 ha voornamelijk abutilon, tibouchina en fuchsia aangevuld met plumbago, pandorea en mandevilla. Allemaal in potmaat 15 en voornamelijk aan een rek. Voorafgaand aan de Nederlandse piekperiode van kuipplanten in april, mei beginnen ze half maart al met de afzet van stamrozen. Dat loopt door tot half mei. Het afleveren van de hoofdgewassen valt grotendeels in de piekperiode, van de bijproducten grotendeels daarna. Voor deze planning draaien ze bij kwekerij Maron twee ronden kuipplanten. Dit bevalt goed, maar vraagt wel om een goede planning. Momenteel worden er in het najaar geen producten afgeleverd. „We hebben het wel een paar jaar geprobeerd, maar dat beviel niet zo goed. De laatste twee jaar hebben we er bewust voor gekozen om in het najaar niks af te leveren, dit heeft als grote voordeel dat je qua ziekten en plagen helemaal schoon bent, en in het voorjaar nauwelijks hoeft te bestrijden”, schetst Van der Burg.

27 (2015)

2415Kupplantengeneratie.indd 31

kuipplanten zijn onbekend bij Engelsen en worden in de afzetkanalen lang niet altijd goed gepresenteerd. En dat terwijl het Engelse kuipplantenseizoen over het algemeen pas goed op gang komt als in Nederland de afzetpiek al achter de rug. „2015 is sowieso het laatste jaar van het Kuipplantenoffensief. Het is aan individuele telers, al dan niet in samenwerking met exporteurs, om met deze collectief blootgelegde feiten aan de slag te gaan”, verwoordt Van den Bos. Mede FPC-lid Aron van der Burg zit op dezelfde golflengte als Van den Bos: „Er is terrein te winnen in Engeland. Dan moet niet gedacht worden in bijvoorbeeld 10%, maar elke procent is meegenomen. Nederlands product is kwalitatief zoveel beter dan het locale product dat Engelsen nu gewend zijn aan te schaffen. En er is veel meer beleving aan mee te geven dan ze in

Het is wel een hele omschakeling van de meer open communicatie tussen rozentelers naar de minder saamhorigheid onder kuipplantentelers. Van der Burg begrijpt dat wel omdat je toch eerder elkaars concurrent bent: „Maar laten we ook eerlijk zijn. Bij rozentelers komen inmiddels in studieverband ook niet meer de bedrijfsgegevens op tafel om die gezamenlijk te bespreken, zoals we dat nog wel meemaakten vlak voor onze teeltomschakeling. In de kuipplantenwereld is het toch meer ieder voor zich. Stuk voor stuk leuke collega’s, maar waar wij als nieuwkomers ook geen open kaart mee spelen.” Dat wil niet zeggen dat het alleen maar ieder voor zich is, wil Van der Burg kwijt. Als lid van FloraHolland productcommissie merkt hij dat de handen op elkaar zijn te krijgen voor gemeenschappelijke onderwerpen. Het Kuipplantenoffensief is een voorbeeld, maar ook het snel in actie komen toen een paar jaren geleden te weinig denen beschikbaar waren.

De stap naar de kuipplanten heeft volgens Van der Burg vijf jaar leergeld gekost. De eerste twee jaar überhaupt om te wennen en daarop volgende drie jaar om de teelt onder de knie te krijgen. Daarvan gaan ze nu de vruchten plukken. Vorig jaar heeft aardig uit-

het Verenigd Koninkrijk gewend zijn, denk bijvoorbeeld aan mediterrane sferen.”

De bevindingen van uit het Kuipplantenoffensief worden meegenomen in een nieuw marktplan voor balkon- en terrasplanten waaraan FloraHolland de laatste hand legt. Dit plan geldt naast kuipplanten ook voor mediterrane planten en eenjarigen vanaf potmaat 14. Het plan gaat ook verder en dieper dan het bewerken van de Engelse markt, bevestigt de FPC-voorzitter. Concreter kan hij er echter niet op ingaan. Het plan wordt in het najaar voorgelegd aan kuipplantentelers, waarbij Van den Bos hoopt dat er een breed draagvlak voor ontstaat. Alleen dan kan het tot succes leiden. <

gepakt, ondanks dat het weer niet optimaal was tijdens het seizoen. Het weer dit jaar is veel gunstiger en leverde opmerkelijk goede handel op ook na Moederdag. „Het is elk jaar weer anders qua weer, de belangrijkste factor voor het draaien van een goed of slecht seizoen. Neemt niet weg dat er altijd wel iets is te finetunnen in de teelt, bemesting, gewasbescherming en niet te vergeten het assortiment. 100% wat is opgepot ook weten af te zetten, zal het nooit worden. Een zo hoog mogelijk percentage is ieder jaar bij ons weer het uitgangspunt”, beweert Van der Burg.

Voor zichzelf en voor collega’s ziet Van der Burg nog voldoende toekomstperspectief. Het huidige areaal ziet hij niet flink dalen, ondanks dat wellicht de komende jaren nog enkele kuipplantentelers hun deuren zullen sluiten. De teler geeft aan dat terrasplanten voor een beleving op het terras in mediterrane sferen zorgen. Dat komt volgens hem omdat ze beschikbaar zijn in allerlei denkbare maten, vormen, kleuren en geuren. „De tuinen zijn bij de gemiddelde consument minder groen, bestraat en onderhoudsvriendelijk. Dat wordt in het begin van het voorjaar tot aan de herfst gecompenseerd met kleur op het terras met kuipplanten”

30-06-15 15:54

Robbert Hendriks verwacht -

et zijn 39 behoort hij niet echt meer tot de jongste ondernemers, maar Robbert Hendriks voelt zich wel degelijk bij de nieuwe generatie kuipplantentelers horen. In 2001 is hij in het bedrijf van zijn vader gekomen. Kwekerij Meeslouwer in Stompwijk is 6 ha groot, waarvan 0,7 ha containerveld. Alhoewel onder slechts 1,5 ha glas kuipplanten worden geteeld, durft Hendriks wel te beweren dat ze in dit potplantensegment een begrip zijn. Dat het bedrijf zich niet heeft gericht op de geautomatiseerde kuipplantenteelt wil volgens Hendriks niet zeggen dat het geen professionele kuipplantenkwekerij is. „Integendeel, wij volgen de trends en ontwikkelingen ook op de voet. We sleutelen continu aan ons assortiment, zijn gaan denken in concepten en over de manier de planten het beste zijn te presenteren op de winkelvloer. Kuipplanten telen betekent tegenwoordig vooral dat je flexibele teeltkeuzes moet kunnen maken. En dekt kuipplanten dan nog wel de lading? Ikzelf spreek veel meer van balkon- en terrasplanten.”

Weinig traditionele planten Uit het traditionele kuipplantenassortiment van Meeslouwer zijn solanum, latana en cestrum verdwenen. Over zijn tibouchina en basilicum-op-stam, de piramidevormen van passieflora, thunbergia, ipomea en mandeville in potmaat 19 en de hangplanten mandeville en surfinia in potmaat 23. Daarnaast is kwekerij Meeslouwer zich gaan specialiseren in canna

2415Kupplantengeneratie.indd 32

indica. Verbeterde canna’s, zogenoemde Cannova van veredelaar Takii, worden geteeld in twee aparte lijnen in potmaat 15 en 17. Potalstroemeria’s complementeren het balkon- en terrasplantenassortiment. Hoewel diverse gewassen langer zijn door te telen, houdt Hendriks het ook qua afzet voor de zomer voor gezien. Dan is de focus weer meer op de andere seizoensproducten gericht als de teelt van grootbloemige cyclamen, kerststerren en helleborus.

Het weer is sterk bepalend hoe voor kuipplantentelers het seizoen verloopt. Hendriks schetst net als collega’s het gunstigere voorjaarsweer in 2015 in vergelijking met 2014. In die zin is hij redelijk tevreden over dit jaar, daarin zal de staart van het seizoen weinig verandering brengen. Maar van een goed seizoen wil de ZuidHollandse kuipplantenteler nu ook weer niet spreken. De tijd breekt aan om het seizoen te evalueren. Welke gewassen hebben het beste rendement gedraaid en van welke gewassen is het beter afscheid te nemen? In grote lijnen verwacht Hendriks dat het traditionele kuipplantensegment nog sterker zal krimpen. „Waarschijnlijk ook bij ons. Juist de traditionelere gewassen staan ter discussie, omdat ze veel arbeid vragen.” Hij verwacht dat dit voor Meeslouwer, waarbij kuipplanten een kleiner onderdeel vormen van de gehele bedrijfsvoering, niet totaal andere keuzes zullen worden dan

voor de meer gespecialiseerde, geautomatiseerde kuipplantentelers.

Hendriks gelooft niet dat er een opleving voor balkon- en terrasplanten voor de deur staat, omdat consumenten hun tuin inmiddels zien als verlengstuk van hun woonkamer. „Het profijt hiervan is al grotendeels achter de rug”, redeneert hij. Daarvoor is de concurrentie alleen maar groter geworden met allerlei patiovarianten als patiocyclamen, potgerbera en potanthurium. „Niets mis mee, maakt het allemaal nog dynamischer en uitdagender om tot goede teeltkeuzes te komen.” Hendriks is wel beducht voor een groeiende concurrentie van andere niet ’levende’ producten in het tuincentrum en de bouwmarkt zoals luxere meubelen en barbecueapparatuur.

Geen prioriteit Hendriks voelt zich niet de meest aangewezen persoon om iets te zeggen over saamhorigheid onder kuipplantentelers. „Wij delen weinig kennis met collega’s. We zijn gewoonweg niet in de gelegenheid om al onze teelten actief in studiegroepverband na te lopen. In dit kader stellen we prioriteiten voor met name cambria, miltonia en hortensia”, verwoordt Hendriks. Hij kan zich er wel iets bij voorstellen dat de saamhorigheid niet al te groot is onder kuipplantentelers, omdat ze al snel onder elkaars duiven schieten.

27 (2015)

30-06-15 15:54

’Veel meer gaan denken in concepten’

e tweeling Joost en Freek Jansen (29 jaar) zijn in 2011 in het bedrijf van hun vader Loek gekomen. Dit waren ze in eerste instantie niet van plan. Hun vader was al aan het afbouwen. De ommekeer was dat ze via stages ontdekten dat de glastuinbouw nog niet zo’n verkeerde sector is om in te werken. Een nieuwe kwekerij werd opgestart waarbij de stap is gemaakt van 2,5 naar 4,5 ha. De energie en het fanatisme van zijn zoons maakte dat vader Loek er ook weer met hernieuwd enthousiasme voor is gegaan. Gezamenlijk hebben ze de koers uitgezet, die deels voortborduurde op de oude. Wel wordt direct overgeschakeld op een geautomatiseerd intern logistiek afleversysteem, zodat nagenoeg geen personeel meer in de kas komt afgezien van enkele chauffeurs op de vorkheftrucks. Inmiddels opereert Loek wel meer op de achtergrond en is het de tweeling die de grote lijnen uitzet. Joost doet met een medewerker de marketing en de verkoop, Freek heeft met enkele medewerkers de teelt, arbeid en organisatie van het productiebedrijf onder zijn hoede.

Het assortiment van kwekerij Loek Jansen bestaat voor 70% uit kuipplanten en 30% ficussen en andere groene kamerplanten. Er wordt ingezet op een breed assortiment: een standaardassortiment aangevuld met enkele moeilijk teeltbare soorten als verschillende salvia, senna en cassia. „Op sommige planten leggen we soms geld toe, maar dat is het ons waard om interessant te blijven voor onze klanten”, vertelt Joost Jansen, die namens de tweeling het woord voert. Om dezelfde reden wordt steeds meer gedacht in concepten en wordt naast de standaardvormen (piramide, stam) gewerkt aan een nieuwe vorm. Daarover wil Jansen weinig kwijt, behalve dat dit weer gekoppeld gaat worden aan een concept.

Het uitleveren van de kuipplanten vindt bij Loek Jansen grotendeels plaats tussen de weken 14 tot en met 23. Afhankelijk van het product is dan zes tot acht keer

27 (2015)

2415Kupplantengeneratie.indd 33

van hun vader Loek voort te zetten.

gesnoeid. Eigen assortiment wordt aangevuld met import, wat al in week 10 wordt geleverd. Dit in nauw overleg met FloraHolland om voor de daghandel al vroeg in het seizoen goed voor de dag te komen. Op dezelfde manier wordt doorgegaan tot aan de zomer: grotendeels import met nog enkele planten uit eigen kas. „Zo spelen we in op daghandel, ook in kuipplanten de trend van de afgelopen jaren. Afzetkanalen redeneren immers in toenemende mate onze voorraad is eigenlijk jullie voorraad”, schetst Jansen. Op het afgelopen seizoen wordt met tevredenheid teruggekeken. „Door het continu zachte weer is alles redelijk vlot afgezet. Beter dan in 2014 toen vroeg in het seizoen er een piek was met hoge temperaturen gevolgd door kouder weer. Dan zie je toch dat planten blijven staan bij tuincentra en regelmatig slecht verzorgd worden. En dan willen ze eerst van deze producten af alvorens ze nieuwe bestellen.”

Het gaat te ver om te zeggen dat met komst van de tweeling concepten op het bedrijf hun intrede hebben gedaan. Vader Loek deed ook al aan concepten die goed in de markt lagen. Het is wel dat nu eigenlijk alleen nog maar vanuit concepten wordt gedacht. Zo zijn dit jaar vlindermixen,

geurmixen, kleurmixen, ton-sur-ton-concepten en de ’Twin-line’ geïntroduceerd. „Het is aan concepten te danken, van ons en van collega’s, dat kuipplanten niet of nauwelijks nog worden geassocieerd met een oubollig product”, meent Jansen.

„In acht weken wordt bepaald of je een goed of slecht kuipplantenseizoen draait. Door die korte afzetperiode is de concurrentie hevig en daardoor samenwerking lastiger”, stelt Jansen. Daarmee is niet gezegd dat een kuipplantenteler geen samenwerkingsverbanden kan aangaan. Zo zit kwekerij Loek Jansen met Esperit Plant, Esperit Elements en kwekerij Zwethlande in de salesorganisatie Forever Plants Group. Dit zijn bedrijven die elkaar qua assortiment niet bijten, maar aanvullen. De deur staat echter ook open voor andere kuipplantentelers „Er wordt nog volop onderling gecommuniceerd. Maar samen praten is nog iets anders dan samenwerken”, verwoordt Jansen. Wel resulteerde het bijvoorbeeld in het Kuipplantenoffensief. Een gewascoöperatie kuipplanten ziet de teler minder snel van de grond komen, alhoewel dat voor de aanpak van teelttechnische problemen een goede zaak zou zijn.

30-06-15 15:54

Teelttips brassica Koolmot Afgelopen week zijn er in diverse delen van het land weer koolmotjes waargenomen. Koolmot kan een forse bedreiging voor de sierkoolteelt zijn. De koolmot is een klein groen rupsje, dat er de voorkeur aan geeft precies in het groeipuntje van de kool te beginnen met vreten. Jonge kool wordt hierdoor vaak getopt. De popjes zijn maar een goede centi-

LisiantHus Zomerkwaliteit Vanaf ongeveer plantweek 23 neemt het risico op te korte gewassen in lisianthus weer toe. Door de hoge teelttemperaturen verloopt de knopontwikkeling snel. De teeltduur wordt dan erg kort en de planten hebben simpelweg niet de tijd om voldoende

Hyacint Preparatiebehandeling Bollen die bestemd zijn voor de bloei van november tot begin januari zijn rond half juni gerooid. Als de bollen niet voor de allervroegste broei zijn, kunt overwegen om voor de preparatiebehandeling een platsteelbehandeling

Teelttips-Schoffelen_nw.indd 34

ZomerbLoemen

meter lang, blijven tijdens het verpoppen groen en zitten dan ingesponnen net onder de bladrand. De mot die uit deze rups komt lijkt meer op een wit wegvliegend strootje dan op een echte mot. Als er door de paden gelopen wordt, vliegt het motje op. Op de grond lijkt het motje erg veel op een klein stukje stro en is deze gemakkelijk te herkennen als hij wegvliegt. Hij vliegt meestal

een paar meter vooruit en gaat dan weer zitten, waardoor hij gemakkelijk goed te bekijken is. Op tijd dit motje herkennen kan veel problemen voorkomen.

Planning

Henk van den Berg Teelt- en Bedrijfsadvies, 0252-340301

lang en zwaar te worden. Om te bepalen wanneer dit gaat spelen is het in de komende weken belangrijk om geregeld knoponderzoek te doen. In het voorjaar hebben de meeste rassen 9 à 10 blaadjes tot de eerste hoofdbloem. Dit aantal gaat nu afnemen. Doe dit knoponderzoek 6 - 8 dagen na het planten. Meestal is er in net-geleverde plantjes nog geen zichtbare knop aanwezig, dit wordt ongeveer een week na planten zichtbaar. Pas zodra het aantal

blaadjes afneemt de teeltstrategie aan. Om het kwaliteitsverlies zo beperkt mogelijk te houden kunt u de volgende teeltmaatregelen nemen in de eerste weken van de teelt: ■ verlaag de ventilatietemperatuur in de nacht naar 20 à 21°C; ■ scherm overdag na 10.00 uur vanaf 400 W/m2; ■ stel overdag en in de nacht een minimumraamstand in, zowel op de luwe als op de windzijde; ■ start belichting een week na het planten; begin met

half (of een derde) vermogen en maximaal 14 -16 uur licht per etmaal; overdag mag de belichting wat eerder afschakelen dan in de meer volgroeide gewassen; bouw de belichting langzaam op; ■ vernevel/broes bij mooi weer geregeld en zorg dat de grond ’zwart’ blijft; ■ op gewassen die makkelijk te kort blijven kunt u in de eerste dagen na het planten Berelex spuiten. De knopontwikkeling is erg temperatuurgevoelig: hoe warmer het groeipunt, hoe

sneller de bloemdelen worden afgesplitst. Het blijft ook in de generatieve fase belangrijk om de temperatuur van het gewas laag te houden. Dat kan door: ■ aanbrengen van diffuuscoating (13 emmers per ha van D-fuse of Redufuse); ■ schermen > 600 W/m2; ■ voldoende luchten en eventueel vernevelen (grenzen moeten dan wel hoger liggen dan bij jonge gewassen).

te geven van tien dagen 23°C om trossen met meer nagels te krijgen. De oogsttijd van de bollen voor de half-preparatie is rond 1 juli. De bollen worden na drogen 5 weken bewaard bij 25°C, gevolgd door 23°C tot stadium G. Stadiumonderzoek is noodzakelijk. Hierna volgt de koudeperiode bij 9°C. De oogsttijd van bollen voor de late bloei is vanaf 1 juli. Deze bollen krijgen geen preparatiebehande-

ling. Na het drogen is de temperatuur 25°C. Voor ze naar de 9°C gaan moet de laatste nagel stadium G bereikt hebben. Bij de oogst rond 1 juli en daarna zullen de meeste soorten bij de juiste temperatuurbehandeling dit stadium vanaf half september bereiken. Voer bij twijfel rond die tijd stadiumonderzoek uit.

redelijke kasperiode een product van goede kwaliteit te leveren. De koudeperiode wordt gegeven na het bereiken van stadium G. De koudeperiode is afhankelijk van de cultivar en het gewenste bloeitijdstip. Bij snijhyacinten is de koudeperiode drie à vier weken langer dan bij pothyacinten. De koudeperiode wordt in opgeplante toestand gegeven. Sommige cultivars, zoals Delft Blauw en mutanten kunnen

de eerst 2 tot 4 weken een droge koeling krijgen, alvorens de bollen op te planten. Hanteer een RV van maximaal 70 - 80% om uitval door penicillium te voorkomen. Zorg voor veel circulatie. De voorkeur gaat daarom uit naar bewaring in kuubkisten. Pas wel op voor spruitbeschadiging bij het leeg kantelen.

Koudeperiode Hyacinten hebben koude nodig om binnen een

Houdt er bij het toppen, of geprogrammeerd uitplanten vanuit de vriescel, rekening mee dat elke dag later planten in deze periode, meerdere dagen later bloeien betekent. Plan de top- of plantdatum dus niet op het weeknummer en de dag. Woensdag week 27 valt in 2015 op 1 juli, terwijl de woensdag van week 27 in 2016 op 6 juli valt. Hier zit dus 5 dagen verschil in. In deze plantperiode kan dat voor sommige gewassen een bloeitijdverschil zijn van meer dan twee weken. Ofwel, die bloei kan dit jaar een week te vroeg vallen en volgend jaar een week te laat. Dit verschil in bloeitijd kan soms zelfs betekenen dat het gewas niet tot een goede oogst komt.

Dirk Jan Binnendijk Tuinbouwadviezen, 071-5416564

DLV Plant, marktgroep bloembollen, 0252-688541 27 (2015)

01-07-15 12:54

Schoffelen

alsTroemeria groei in zomer De langste dag is al voorbij. De gewassen hebben het relatief makkelijk gehad afgelopen maanden. Door de lage buitentemperatuur kon CO2 relatief goed op niveau blijven en vertonen de gewassen nog weinig slijtage. Mogelijk gebeurt dit wel in juli nu warm wordt. Slijtage is eigenlijk niet meer dan een hogere dissimilatie dan assimilatie van het gewas, waardoor de reserves van de plant opraken en stelen dunner en korter worden. Vooral de hoge etmaaltemperatuur en lagere CO2-waarden overdag, veroorzaken deze slijtage. Om dit zoveel mogelijk te beperken moet het gewas in optimale conditie blijven. Dit houdt in een vitaal gewas met een voldoende groot bladpakket. De plant koelt zichzelf door verdamping

perkgoed Tweejarigen Nu de zomer begint, start ook het seizoen van de violen en primula’s. Het begint met de juiste assortimentskeuze. Voor violen en primula’s kan een keuze gemaakt worden uit verschillende series. De soorten lijken op het eerste oog veel op elkaar, maar ze hebben wel hun eigen specifieke kenmerken waardoor zij het beste presteren in een bepaalde periode van het seizoen. Tweejarigen groeien het beste onder milde klimaatomstandigheden. Het 27 (2015)

Teelttips-Schoffelen_nw.indd 35

en alleen een goed verdampend gewas heeft de laagste gemiddelde planttemperatuur. Door stress te voorkomen, blijft de verdamping op niveau en daarmee ook de plantkoeling. Komende tijd moet u daarom in de ochtend vlot luchten met luwe zijde om de kas koel te houden. Met dekberegening of hogedrukverneveling kan de kas gekoeld worden als u er op tijd mee start. De instraling moet echter wel minimaal 600 W zijn om voldoende verdamping te hebben van het water. Ook moet het VD minimaal 9-10 gram/m3 zijn. Laat de plant eerst zelf werken en actief worden. Bedrijven die geen Ocap hebben kunnen beter niet meteen bij zonop starten met CO2 doseren maar pas 2 uur later. Hiermee houdt u meer ruimte in de buffer en

algemene kasklimaat speelt een belangrijke rol om de planten zo goed mogelijk te laten starten. Voldoende schermen of krijten is aan te bevelen, zeker als de instraling en temperatuur extreem gaan toenemen onder zomerse omstandigheden. Controleer voor het oppotten of de pluggen goed vochtig zijn. Als dit niet het geval is, kan de plug na het oppotten sterk uitdrogen en daardoor geen goed contact meer maken met de potgrond. Dit leidt tot een onregelmatige start van de teelt en/of veel uitval. Schat tijdens het oppotten in de pauzes vooral midden op de dag in of er al moet worden beregend. Dit zijn vaak de momenten dat de planten langer droog staan waar-

blijft het gewas in de middag beter in conditie. Eind van de dag, bij instraling lager dan 300 W, kunt u de windzijde sluiten om het kasklimaat te herstellen; CO2 en RV stijgen dan weer waardoor de kas sneller terug kan koelen dan wanneer er maximaal gelucht wordt. Voor jonge gewassen is het advies boven de 600 W te schermen als geen krijt aanwezig is. Licht wordt komende periode eigenlijk al weer de beperkende factor, kijkende naar de etmaaltemperatuur. Immers, de etmaaltemperatuur stijgt, terwijl de PAR-som daalt. Daarom moet eind juli het krijt voor jonge planten er al weer af. Diffuse coatings mogen tot half augustus blijven zitten. Marco de Groot, Flori Consult Group, 06-54695274

door er stress kan optreden. Dit is later in de teelt terug te zien. Te veel water geven onder deze omstandigheden is ook niet goed omdat er dan broei kan ontstaan en allerlei schimmels explosief kunnen groeien. Feitelijk is deze watergift meer een korte verkoeling voor het gewas en de bovenste laag van de potgrond. Op een later tijdstip kunt u altijd een volledige gietbeurt geven. Of er wel of niet met schermen wordt gewerkt en de hoeveelheid instraling zijn bepalend voor de keuzes die tijdens de teelt moeten worden gemaakt.

kees van egmond kees@kees-ineke.nl

kwetternest ’Zo, hèhè, even uitrusten. Man, wat een drukte, zo’n opgroeiend gezin. Ik werk me helemaal uit de naad. Gelukkig kan ik hier bovenin, op zo’n witte pijp, de boel goed in de gaten houden. Kijk, daar komt mijn vrouw Kwikje alweer aan. Haar snavel vol met wormpjes. Is het geen topwijf?’ Een week of wat geleden zijn we aan het bouwen gegaan in een glazen huis. Strootjes, takjes, blaadjes, alles was voorhanden voor een prachtig liefdesnestje. Er stonden hele velden met groene stammetjes waar we mooi verscholen ons bedje konden spreiden. Kwikje raakte al snel zwanger en legde in onze echtelijke sponde vijf prachtige eitjes. Intussen waren die groene stammen flink gegroeid, dus ons plekje was perfect verstopt. De laatste weken werden we ook niet meer verrast door plotselinge regenbuien. Nee, alles zat mee. Een week geleden werden er vijf prachtige kwikstaartjes geboren. Maar druk dat we het er mee hadden! Die bekjes bleven maar open gaan, dus wij vlogen af en aan met eten. Gelukkig stonden de ramen van ons glazen huis regelmatig open, want een deur kon ik niet ontdekken. Onze koters groeiden inmiddels als koolmezen. Alleen, die velden met groene stammetjes werden wit van boven. En in de verte zag ik dat er een oogstband werd neergezet die ging staan draaien, terwijl twee grote rare peenvogels zonder vleugels die groenwitte stammetjes er op legden. Kwikje zei al tegen me: ’Kwiek, nou heb je de poppen aan het dansen!’ En ja hoor, voordat we Dikje, Wikje, Nikje, Rikje en Kwikje (naar mijn vrouw vernoemd ja) vliegles konden geven, hadden ze ons al bereikt. Dat was vanmorgen. Ik had al tegen onze kleintjes gezegd dat ze heel vroeg, nog voor zonsopkomst, moesten vluchten. Maar hoe gaat dat met de jeugd van tegenwoordig? Ze waren niet uit hun nest te branden. En dus zag ik een van die rare gasten bijna over ons onderkomen heen kruipen. Wij luid kwetteren en ja hoor, de slimmerd had het door. Ging nog wel op z’n gemak wat foto’s lopen maken, maar hij liet de boel gelukkig met rust. Nou, ik kan er weer even tegenaan. Nog een dagje ploeteren, dan moeten ze hun eigen kostje maar opscharrelen. Krijgen Kwikje en ik weer wat tijd voor elkaar. Op naar het volgende nest.’

Simon Terpstra, Florensis, 0653148626

01-07-15 12:54

B Vakbeurs Florall 26 augustus in Gent

ABN Amro partner van HAS Hogeschool bedrijfsopleidingen

Cao-onderhandelaar Mans Vulto neemt afscheid als LTO-bestuurder

Kas groeit en Stigas gaan nauwer samenwerken

Internetforum over hulpstoffen

UITGEVER BDUmedia Afdeling Vak- en Publieksmedia Postbus 67, 3770 AB Barneveld, tel 0342-49 42 63, fax 0342 41 31 41 Uitgever: Wiljo Klein Wolterink MBA Verkoopleider: Ron van de Hoef, e-mail: r.v.d.hoef@bdu.nl

Colofon REDACTIE Schipholweg 1, Postbus 9324, 2300 PH Leiden e-mail: bloemisterij@hortipoint.nl www.vakbladvoordebloemisterij.nl

Directeur Elbert van den Berg Secretariaat Linda Laman 071-56 59 678 Alice Hoogenboom 56 59 679 Hoofdredacteur Elbert van den Berg 071-56 59 678 Eindredacteur Jenny Mostert 071-56 59 633 Vakredactie Politiek en economie Quincy von Bannisseht 56 59 637 Peter van Leth 56 59 688 Markt en afzet Arie-Frans Middelburg 56 59 687 Cindy van der Zwet 56 59 630 Teelt en techniek Hans Neefjes 56 59 638 Joef Sleegers 56 59 642

ColofonVbb-nieuws 1 artikel.indd 36

Bureauredactie Carolyne de Vries Lentsch, Jolanda de Wekker Webredactie Erik Rotteveel Vormgeving Diseno Vormgeving Fotografie Gerdien de Nooy Freelancers Gert van den Berg, Hermen de Graaf, Bernadette Hoefsloot, Harmen Kamminga, Ank van Lier, Astrid Zoumpoulis-Verbraeken

ABONNEMENTENSERVICE Mutaties en bezorging Abonnementen kunnen op elk gewenst tijdstip ingaan. Opgave via vakbladvoordebloemisterij.nl of bij de abonnementenservice. Abonnementen lopen automatisch door, tenzij uiterlijk twee maanden voor vervaldatum bij de abonnementenservice wordt opgezegd. Dit kan schriftelijk, telefonisch of per e-mail. Ook voor informatie over een lopend abonnement en klachten over de bezorging kunt u contact opnemen met de abonnementenservice, BDUmedia, afdeling Vak- en Publieksmedia, Postbus 67, 3770 AB Barneveld. Op werkdagen is de abonnementenservice telefonisch bereikbaar van 8.30 uur tot 14.00 uur op 0342-494844, e-mail: abonnementen@bdu.nl. Prijzen Jaarabonnement: € 349,60. Studenten 25% korting; 65 plussers 15% korting. Jaarabonnement Europa: € 449,65 (België: € 377,70). Jaarabonnement buiten Europa: € 466,50. Genoemde prijzen zijn inclusief 6% btw en verzendkosten. ADVERTENTIE-EXPLOITATIE Verkoopleider: Ron van de Hoef, 0342 - 494263, 06 - 51806325, e-mail r.v.d.hoef@bdu.nl Media-adviseur: Gert-Jan Bloemendal, 0342-494807 e-mail: g.bloemendal@bdu.nl

Vakblad voor de Bloemisterij is een wekelijkse uitgave van de Stichting Vakinformatie Siergewassen en BDUmedia, Vak- en Publieksmedia. Uitgever en auteurs verklaren dat dit blad op zorgvuldige wijze en naar beste weten is samengesteld, evenwel kunnen uitgever en auteurs op geen enkele wijze instaan voor de juistheid of volledigheid van de informatie. Uitgever en auteurs aanvaarden dan ook geen enkele aansprakelijkheid voor schade, van welke aard ook, die het gevolg is van handelingen en/of beslissingen die gebaseerd zijn op bedoelde informatie. Lezers wordt met nadruk aangeraden deze informatie niet geïsoleerd te gebruiken, maar af te gaan op hun professionele kennis en ervaring en de te gebruiken informatie te controleren. Alle rechten voorbehouden. Niets uit deze uitgave mag worden verveelvoudigd, opgeslagen in een geautomatiseerd gegevensbestand of openbaar gemaakt in enige vorm of op enige wijze, hetzij elektronisch, mechanisch, door fotokopieën, opnamen of enige andere manier, zonder voorafgaande toestemming van de uitgever. Algemene voorwaarden: op alle aanbiedingen, offertes en overeenkomsten van BDUmedia B.V. zijn van toepassing de voorwaarden, welke zijn gedeponeerd ter Griffie van de Arrondissementsrechtbanken en de KvK.

Druk: BDU Media

27 (2015)

01-07-15 14:12

Kasgenoten

A genda Binnenland Najaarsbeurs Floralis, Boskoop. Info: www.floralisboskoop.nl voor de boomkwekerij. Info: www.plantarium.nl Seed meets Technology, bij Proeftuin Zwaagdijk. Info: seedmeetstechnology.com de kracht van veranderen, gemeente Westland. Info: www.gemeentewestland.nl

ALV gewascoöperatie snijcymbidium,

20.00 uur, Westland. Hortensia goes USA, buitenlandbe zoek naar Amerika. Tuinplantendag, locatie nog niet bekend. Kantinebijeenkomst Het Nieuwe Telen pot planten, locatie nog niet bekend.

FOTO: PeTer van LeTh

LTO Glaskracht Nederland

Leeftijd: 40 jaar Plaats: Waddinxveen Teelt: geranium, petunia, verbena, impatiens, poinsettia en bolchrysanten Oppervlakte: 2,5 ha

Bas van der Wilt

bekend. Info: www.ltoglaskrachtnederland.nl

Een biljarttafel op de kwekerij?

Buitenland

op een hoog niveau. Ik ben er bloedfanatiek in. Beschouw het echt als een sport. Train ook echt, zeker een keer per week en als het kan twee keer.”

Info: www.florall.be.

Zit u komende weken voor de buis voor de Tour de France?

„Ja, ik biljart graag. Ik ben zelfs twee keer Nederlands kampioen geworden, eenmaal in

Info: www.greenislife.pl geen kilometer afstand. Het is de etappe van Utrecht naar Neeltje Jans in Zeeland.” Info: www.flormart.it

Tijd voor kerststerren en bolchrysanten?

Info: www.floratrade.it. Handelsbeurs Iberflora, Valencia, Spanje. Info: www.iberflora.feriavalencia.com Zuhoor, internationale bloemen & tuinten toonstelling, Abu Dhabi, Verenigde Arabische

C zongen ze op de veilingtribune Stille Nacht

Bevalt het telen van seizoensproducten?

Info: myplantgarden.com Zweden. Info: www.nordicflowerexpo.com

Dan nog wel tijd om op vakantie te gaan? „Is lastig inderdaad. Ik ben begin juni nog een midweek naar Zeeland gegaan en pro

Wat betekende in 2014 de nominatie voor de ’Nationale Business Succesaward’ voor u?

genomineerden was in de categorie potplantenbranche. Of ik een bepaald bedrag Op die publiciteit heb wel reacties gehad, maar het geld is het me niet waard geweest.”

Over tien jaar nog dezelfde seizoensproducten? „Denk van wel, deze combinatie bevalt me prima.” Onderstaande symbolen hebben de volgende betekenis en verwijzen naar de website vakbladvoordebloemisterij.nl

Documenten en linken naar website

27 (2015)

Kasgenoten agenda_nw.indd 37

Foto’s

En wat te doen met een miljoen?

Filmpjes

01-07-15 14:12

607232_.indd 38

1-7-2015 10:38:29

607233_.indd 39

1-7-2015 10:39:06

607234_.indd 40

1-7-2015 10:39:32