VBB_34-2014

B

32

Brassica: sterk

12 ’Alleen Poetin

14

16 Handel kritisch

30 Water zuiveren

weet wat er gaat gebeuren�

hangt Keniaanse telers boven hoofd

op kwaliteitsbeleid FloraHolland

met keramische korreltjes

Cover-nw.indd 1

20-08-14 12:16

592069.indd 2

20-8-2014 13:11:08

B 12 ’Alleen Poetin weet wat er gaat gebeuren’

Vakblad voor de

Opinie 4

Interview: ’Als gewascoöperatie maak je grotere stappen’

4

Commentaar:

5

Stelling:

Nieuws 6

B

16 Nieuw kwaliteitsbeleid vraagt om verbeteringen

8

Ondernemen:

9

Column:

10

Vragen:

11

Afzet:

12

Afzet:

14

Afzet:

16

Afzet:

18

Afzet:

Markt 22 22 23 24

30 Water zuiveren met

keramische korreltjes

36

ze met teeltmaatregelen

25

Teelt 26

In beeld:

28

Gewasbescherming:

30

Water:

32

Brassica:

34

Viburnum:

36

Lelie:

35

Column:

36

Teelttips:

37

Column:

Nieuws 40

Service 41

Kasgenoot: Agenda Voorplaat:

34 (2014)

Inhoud.indd 3

3

20-08-14 15:09

Opinie

’Als gewascoöperatie maak je grotere stappen’ -

fOtO: Hans neefjes

-

hneefjes@hortipoint.nl

„Je moet steeds blijven vernieuwen. Als je dat niet meer wil of kan, dan is feitelijk een proces van stoppen of afbouwen ingetreden. Je kan als bedrijf zelf onderzoek doen.

Dat gebeurt ook nog steeds. Er is echter onderzoek dat op het eigen bedrijf lastig uit te voeren is vanwege de kosten, de techniek of het kennisniveau.”

„Je kan daarmee een deel van het gat vullen dat is ontstaan door het wegvallen van het Productschap Tuinbouw. Voor potorchidee werd jaarlijks zo’n 2 ton PT-geld besteed aan onderzoek. Wij schatten dat deelnemers samen ongeveer een ton bijeenbrengen.

Daarnaast is co-financiering mogelijk, bijvoorbeeld vanuit de Topsector Tuinbouw & Uitgangsmaterialen. Als we goed en efficiënt met het geld omgaan is veel mogelijk.”

„Ja. Niet-leden van de LTO’s zijn welkom

voor het eerste jaar als ze € 1.050 per ha. afdragen. Leden van de brancheorganisaties LTO Noord Glaskracht, ZLTO of LLTB betalen vrijwillig € 750 per ha.”

„We hebben als landelijke gewascommissie er veel tijd ingestoken om telers warm te maken voor de gewascoöperatie potorchidee. Een behoorlijke klus. Zo’n dertig telers hebben nu toegezegd. Zij zijn samen goed voor ongeveer 125 ha phalaenopsis en zo’n 4 ha overige potorchidee. Grofweg doet 60% van het areaal potorchidee al mee.”

„De verkregen kennis is exclusief voor de leden van de coöperatie. Maar hoe we die kennis beschermen is nog niet bekend. Feit is dat informatie zich steeds makkelijker en sneller verspreidt via sociale en digitale media. Kennis volledig afschermen voor degenen die niet meebetalen is dus een utopie.

We zullen steeds een stapje voor moeten blijven. Blijven innoveren en steeds nieuwe

kennis vergaren. De freeriders zullen zich echt moeten inspannen om bij te blijven.”

„Wellicht. Ook bij telers van potorchidee ligt het geld niet voor het oprapen. En iedereen maakt zijn eigen planning als het om bestedingen gaat. Wij willen het positief benaderen en gaan ervan uit dat telers elkaar wat willen gunnen, ook als het om kennis gaat.

Natuurlijk blijven we individuele ondernemers en zal niet alles tot in detail gedeeld worden. Maar dat is in de huidige excursiegroepen ook zo.”

„Een actieve groep deelnemers die goed op de hoogte is van wat er zijn gewas gebeurt of nodig is. Het wordt een hele uitdaging om een en ander te coördineren, maar we gaan daar wel voor. We willen de leden nauw betrekken bij het maken van de plannen en het uitvoeren van het onderzoek. Dat gaat

Commentaar Elbert van den Berg hoofdredacteur evandenberg@hortipoint.nl

D

-

overheid. In tegenstelling tot onder meer groenten

-

Eerder al hebben Nederlandse telers en handelaren -

4

Opinie_NW.indd 4

34 (2014)

20-08-14 15:28

Wilt u uw mening geven? Stuur een brief naar postbus 9324,

Stelling

Russische boycot raakt hoe dan ook Nederlandse sierteelt verder dan een jaarlijkse ledenvergadering en stemming over de begroting en de contributie. Samen sta je sterk en kun je grotere stappen maken dan in je eentje. Het is ook richting de overheid goed we als groep initiatief tonen op bepaalde vlakken. Denk bijvoorbeeld aan onderzoek om emissie te verlagen. Dat is belangrijk om te kunnen voldoen aan de nieuwe eisen volgens de Kader Richtlijn Water.”

-

-

bromeliakweker in Woubrugge

zoek? „Water, plantgezondheid en energie zijn en blijven belangrijke aandachtspunten. En dit zijn feitelijk speerpunten van onderzoek dat nu al loopt. Momenteel kijken we hoe recirculatie goed en betaalbaar uit te voeren is. Op het gebied van plantgezondheid is de bestrijding van potworm een speerpunt.

Ook hier begint het bij bestaande kennis verzamelen, want het is niet zinvol om iets dubbel te doen. En soms moet je ’out of the box’ denken. Misschien kunnen we iets leren van oplossingen die telers van andere gewassen vonden of is er een oplossing in het buitenland. Het is bekend dat sommige ziekten al bij orchideeën als cambria of dendrobium problemen gaven, terwijl er in phalaenopsis nog niets aan de hand was.”

Wat vraagt u van leden? „Een actieve houding. Uit ervaring weet ik dat je jezelf moet inspannen voor het delen en vergaren van kennis. Met alleen het opnemen van cijfers, letters en tabellen uit een onderzoeksverslag kom je er niet.”

„Consumenten oproepen om vooral Nederlandse producten te gebruiken om boeren en tuinders te steunen vind ik gevaar-

als alle Europese consumenten eigen producten verkiezen boven de import.

Voor de sierteelt is een krimpende markt

ten die het met name betreft. Daardoor komen er meer op de Europese markt, waardoor andere producten ook nog eens minder waard worden. Niet meer dan jammer, de ene keer heb je last van sneeuw in een afzetland, dan weer van een crisis. De reden, bedreiging van de wereldvrede, is in dit geval erger, maar de sierteelt komt er echt wel overheen.”

Peter van der Plas, „Als je deze stelling leest zou je direct bang worden.

Laten we dit maar niet doen want het kan ook heel anders lopen. Waar ik me over verbaas, is het feit dat er zoveel domme mensen in de je de Russen kan vertellen wat ze wel of niet mogen doen snap je het niet.

Bemoei je niet met hun politiek want dit is iets heel anders dan in West-Europa.

kwaliteiten om dit te beseffen. Onze regering is niet veel beter, dus dit belooft nog wat.

Er moet toch ook gezegd worden dat de markt brengen van onze producten.

getroffen worden door de boycot heel

Gerard Heemskerk, een importverbod sinds mentskeuze te kiezen voor de Russische markt.

Telers die in hun afzetstrategie al wat langer inmiddels bewust van de sluimerende risico’s, en houden daar dan ook rekening mee door lers op te vangen. Dat laat onverlet dat telers (en gelen die hen direct raken. Logisch, maar aan de andere kant kennen ze het karakter van de Russische markt en realiseren ze zich dat ze met de bewuste focus op die markt ook een bewust ondernemersrisico nemen.

34 (2014)

Opinie_NW.indd 5

Andere producenten zullen onze plaats innemen en Russen zullen versneld geholpen door Nederlandse adviseurs.

importverbod wat Rusland nu heeft ingesteld verandert daar niets aan.

Voorlopig zit er een engeltje op onze schouder, maar het kan morgen anders die nu ook in de sierteelt leeft.

helpen door nieuwe markten te vinden.

Daar word ik nou zo verdrietig van, als ondernemers daar al lang, prietpraat dus. De boycotsectoren zullen dus ook -

zeer ernstig. Overheidssteun kan op hebben alle sectoren last van, dus zeker ook de sierteelt.”

5

20-08-14 15:28

Nieuws Lees meer op de website Op deze pagina’s vindt u een selectie uit het nieuws.

Een uitgebreide versie van deze berichten maar ook ander

■ Rusland bereidt nieuwe sancties voor Een woordvoerder van Poetin heeft bekend gemaakt dat Rusland nieuwe sancties voorbereid voor het geval het Westen met verdergaande strafmaatregelen komt. „Als onze partners doorgaan met deze niet-constructieve en zelfs destructieve praktijk, zullen we aanvulder Peskov volgens diverse media. Hij vertelde niet aan welke maatregelen Rusland denkt.

Het is dus niet bekend of Rusland bloemen en planten uit de EU gaat weren, zoals eerder met onder meer Nederlandse groente en fruit.

■ Nederlandse beursdeelname Moskou gaat door Nederlandse bedrijven doen ondanks het conflict tussen Rusland en westerse landen gewoon mee aan de Flowers Expo 2014 en de Expo Flora Russia in Moskou in augustus en september. FloraHolland heeft dit besloten met (deelnemende) leden.

■

Gehuld in regenpakken oogsten Nico Janson en medewerkers Asclepias incarnata ’Soulmate’.

Het onstuimige weer in tweeërlei opzicht invloed op deze zomerbloem. Zo kan normaal gesproken in de zomer de oogst doorgaan tot ongeveer 10 september, maar door de donkere luchten en het koudere weer stopt de knopaanleg vroeger. „Met 1 september kan het nu zegt Janson, die in Lisse zowel buiten als in de kas asclepias teelt. Verder heeft de buitenteelt last van de voortduis dat Janson voor dit hoge gewas juist geen ervaring is dat de stelen op het steungaas breken. Als het gewas door wind gaat liggen, trekt

EC steunt groentetelers

De Europese Commissie (EC) heeft besloten dat producten die getroffen worden door het importverbod van Rusland uit de markt gehaald kunnen worden en dat er compensatie komt voor het niet-oogsten en groen-oogsten van producten. De Europese Commissie stelt voorlopig een bedrag van € 125 miljoen beschikbaar voor de compensatie van de genoemde maatregelen. LTO Nederland noemt het een krachtig signaal uit Europa dat perspectief biedt voor tuinders en telers in Nederland.

■

Asclepias oogsten in weer en wind

Export blijft in de plus

De Nederlandse exporterende groothandelaren in bloemen en planten hebben tot en met juli dit jaar een stijging van de exportwaarde gerealiseerd van 1,6% tot € 3,4 miljard. De VGB baseert dit op de exportstatistieken van Floridata. In de afgelopen tien jaar is het voor de derde keer, dat in juli in vergelijking met het jaar ervoor een toename kon worden genoteerd. Planten deden het in juli iets beter dan snijbloemen en dat is een trend die het hele jaar zichtbaar is.

■ Bloemenistenverkiezing krijgt vervolg Bloem en Blad, Smithers-Oasis en VBW organiseren voor de tweede keer de verkiezing

6

Nieuwskort2.indd 6

'Mijn Bloemist van het Jaar’. De organisaties gaan in 2015 op zoek naar de meest klantgerichte bloemist van Nederland. Aan de hand van mysteryshopperbezoeken en consumentenstemmen wordt uit elke provincie een bloemist geselecteerd. Deze winnaars strijden met elkaar via een zomeropdracht om drie finaleplekken. In het najaar wordt de winnaar door de vakjury bepaald. Het doel van de verkiezing is de band tussen bloemist, klant en medewerkers te versterken. Daarnaast is de verkiezing een goed instrument voor het genereren van publiciteit.

■ CDA wil hoorzitting over bijzonder beheer banken Het CDA wil een parlementaire hoorzitting naar het bijzonder beheer door banken. De wens brengt het CDA in tijdens de eerste vergadering van de vaste Kamercommissie Financiën in september. Het CDA ontvangt steeds meer signalen dat de maatregelen die banken aan ondernemers in bijzonder beheer opleggen niet altijd proportioneel zijn. Ze zouden de ontwikkeling van bedrijven zelfs soms remmen. Een ondernemer kan weliswaar naar de rechter stappen als hij zich benadeeld voelt, maar zal dit vanwege de sterke afhankelijkheidsrelatie in de praktijk niet snel doen. Voor de hoorzitting

zouden banken, ondernemersorganisaties, toezichthouders en deskundigen moeten worden uitgenodigd.

■

Leen Huisman start door

Scherminstallatiebedrijf Leen Huisman maakt een doorstart. Dat heeft het bedrijf op 14 augustus bekend gemaakt. Directeur Ruud Vlottes gaat met circa twintig medewerkers door onder de nieuwe naam Huisman Scherming BV. Het bedrijf blijft alle werkzaamheden doen die in het verleden ook werden uitgevoerd, zoals service, renovatie en nieuwbouw in binnen- en buitenland; en ook schermen in de utiliteit. Het personeelsbestand is teruggebracht van ongeveer 40 naar 20 medewerkers.

■ Voorbehandeling astilbe veilig door samenwerking Intensieve samenwerking tussen verschillende partijen heeft bij het gewas astilbe geleid tot het nieuwe voorbehandelingsmiddel Grow 20.

Dit nadat het voorheen gebruikte voorbehandelingsmiddel wegens de productsamenstelling acuut werd verboden. Hoewel er ook een nieuw Florissant-middel is dat voor astilbe kan worden gebruikt, spitst de praktijktoepassing zich vooralsnog toe op Grow 20. De ervaringen van de astilbetelers blijken positief. Ze zien 34 (2014)

20-08-14 15:09

FOTO: GERDIEN DE NOOY

Gelezen op Twitter LPF Westland (@LPFWestland) (CBS). In het Westland wonen volgens het CBS drie keer zoveel Polen dan gemiddeld voor Nederland. Ook in Brabant en de Bollenstreek wonen relatief veel Polen. Een groot deel van de Polen vertrekt overigens na verloop van tijd weer.

Oproep NZBT voor keuring zomerbloemen ■

De Nationale Zomerbloemententoonstelling (NZBT) roept telers op om mee te doen aan de keuring van zomerbloemen. Het thema van de komende editie is ’Kroonjuwelen’, waarbij de composieten-familie als themaproduct centraal staat. Aanmelden moet vóór 22 augustus per email spruijtjes@kabelfoon.nl of op 0174623820/06-57309376.

Bloemist over de vloer bij gladiolenkwekers ■

een langere houdbaarheid door betere wateropname, en ook dat de stelen mooi schoon blijven.

Promotiecommissie PurE seasonal flowers en online educatieplatform Floweracademy nemen de bloemist mee op bezoek bij seizoensbloemen-kwekers. Doel is de wereld van kwekers en bloemisten dichter bij elkaar te brengen.

Daarnaast staat de teelt van de gladiool centraal in een speciale online productcursus.

Promotie (pot)chrysant bij bloemist ■

■

VBW trekt het land in

In september toert Vereniging Bloemist Winkeliers (VBW) door het land om bloemisten te informeren over het veranderende koopgedrag van consumenten. Hierbij zal met name ingezoomd worden op de online ontwikkelingen.

Tijdens de najaarstour presenteert VBW bovendien de aangescherpte positionering van het consumentenlabel ’Mijn Bloemist’.

■

Pachtrecht wordt herzien

Geen maximumpachtprijzen meer bij nieuwe reguliere pachtcontracten, afschaffing van onder meer geliberaliseerde pacht en invoering van ’loopbaanpacht’. Dat zijn de hoofdpunten uit het deelakkoord dat vertegenwoordigers van pachters en verpachters onlangs hebben bereikt over herziening van het pachtrecht.

■ CBS: ’Meeste Polen in het Westland’ Van de Poolse arbeidsmigranten die sinds 2004 naar Nederland zijn gekomen, wonen de meesten in het Westland. Dat blijkt uit cijfers van het Centraal Bureau voor de Statistiek 34 (2014)

Nieuwskort2.indd 7

Mijn Bloemist promoot in september chrysant en potchrysant. Het doel is de consument te verleiden om voor deze producten naar de bloemenwinkel te gaan. In de promotiecampagne wordt de variëteit in soorten, bloemvormen en kleuren van chrysant benadrukt.

Bij potchrysant wordt vooral het nieuwe soort ’Organza’ gepromoot.

Masterclass energieke tuinbouw voor innovaties ■

Op 18 september organiseert de provincie Zuid-Holland een masterclass over duurzame energie in de tuinbouw. De bedoeling is om samen met ondernemers tot innovatieve en creatieve oplossingen te komen. In het programma wordt gekeken naar technische en financiële mogelijkheden voor aardwarmte en restwarmte in de tuinbouw.

■

Aandacht voor calathea

In september is calathea de Woonplant van de maand. Deze promotie is een initiatief van het Bloemenbureau.

Goed initiatief @SamenSterkNL om als sector aandacht te vragen voor problematiek rondom boycot door Rusland. Overheid pakt het op.

Martine van der Meer (@MartinevdMeer) Leuk, #bloemencorso Rijnsburg op TV2 #MAX nu..... mooie bloemen zeg!

Bisselingskaat (@bisbb) Wat ik vandaag tegenkwam op Twitter: verse #bloemen door de brievenbus. Bijzonder. brievenbusbloemen.nl

Marianne de Winter @MarianneDWL Wat is de vakantieperiode toch een fijne tijd om te werken.

Agenda lekker leeg, tijd om na te denken over ontwikkelingen en ’walking around’

Holland Strelitzia (@RolandDuyv) Wat jaren niet lukte, lukt Poetin eindelijk wel: @SamenSterkNL telersverenigingen slaan handen ineen

Discussie op LinkedIn Russische boycot raakt Nederlandse sierteelt De sierteelt is vooralsnog gevrijwaard van de Russische boycot.

Maar indirect zijn er mogelijk toch de nodige gevolgen. Schakelende groentetelers, voorzichtige handelaren en een dalende roebel.

Om maar wat te noemen. Wat denkt u dat de spanning tussen Rusland en westen voor de Nederlandse sierteelt betekent?

7

20-08-14 15:09

Trotse Tuinders gaat voor eigen glossy magazine Volgend jaar moeten consumenten die Kom in de Kas bezoeken een exem-

Quincy von Bannisseht qvb@hortipoint.nl

Waarom een Trotse Tuinders magazine?

„Het moet een glossy magazine worden, dat wat weg heeft van bijvoorbeeld Linda,

Foto: trotse tuinders

„We hebben natuurlijk al twee kalenders gemaakt. Met de eerste wilden we tuinders een hart onder de riem steken. De tweede bevatte foto’s van en korte verhalen over tuinders en was meer gericht op consumenten. We merkten echter dat de opzet van die tweede kalender wel werkte bij mensen die de telers van de foto’s kenden, maar niet bij andere consumenten. Daar was die kalender misschien ook net niet goed genoeg voor.

Toen kwamen we op het idee van een magazine voor consumenten omdat je daarin meer ruimte hebt om het verhaal van een trotse tuinder te vertellen. En natuurlijk vinden we het ook verschrikkelijk leuk om te doen en hebben we er enorm veel zin in.”

„Omdat er in de supermarkten en kiosken al zo veel bladen over bloemen, planten en tuinen liggen, hebben we bedacht dat de consumenten die nog het dichtst bij de tuinbouw staan de bezoekers zijn van Kom in de Kas. Zij nemen immers al de moeite naar een kassengebied te gaan. We willen het magazine daarom tijdens Kom in de Kas uitdelen, in een oplage van 25.000 exemplaren. Daarmee hebben we één tiende van het bezoekersaantal te pakken. De organisatie bleek erg blij met ons idee te zijn.”

Happinez, Flow of Landleven. Het moet dus vooral mooi zijn, met veel foto’s én het moet passen bij de tuinbouw.”

Wat komt er in te staan? „Artikelen over glastuinders en hun product. Bedoeling is dat de consument zo kan lezen over wie nu de tuinder is achter die bloemen, planten en groenten. Via onze website trotsetuinders.nl kunnen telers, maar daarnaast eigenlijk iedereen, tuinders nomineren voor een plaatsje in het blad.

Tuinders die veel nominaties krijgen, gaan we uitnodigen om mee te doen. We vinden het daarbij niet belangrijk hoe groot hun bedrijf is, wel dat ze een verhaal hebben. De nominaties beginnen inmiddels al binnen te komen.”

„Via crowdfunding. In totaal hebben we € 40.000 nodig. Op onze website staat een teller die aangeeft hoeveel geld we al binnen hebben. Sinds we vijf weken geleden ons persbericht over het magazine hebben uitgestuurd, is er al ruim € 10.000 toegezegd.”

willen een Trotse Tuinders magazine gaan maken om consumenten te laten zien wie de kweker is achter die mooie bloem, plant of groente.

8

Trotse Tuinders.indd 8

„Die € 10.000 is toegezegd door toeleveranciers en andere niet-telers binnen de tuinbouw. Het komt dus niet van telers, want laten we eerlijk zijn: een teler gaat geen € 3.000 betalen voor een advertentie in het magazine. Dat kun je echter wel verwachten van andere bedrijven binnen de tuinbouw, telersverenigingen of andere clusters van grotere bedrijven. We krijgen overigens ook steun in natura. Zo is een accountantskan34 (2014)

20-08-14 12:16

Column Angelle van Kleef

Achtergrond

vankleef@kwic.com

Canada

Van ’superheldenkalender’ tot glossy -

-

Biologisch

-

-

toor bereid ons te helpen met de boekhouding en heeft een notarissenkantoor hulp aangeboden bij het oprichten van een stichting.”

Wat levert het blad de teler op? „De meeste telers zijn gewend om te zeggen: ’Dit is mijn product en dat is belangrijker dan ikzelf ben’. Wij willen telers juist helpen zelf met een authentiek verhaal te komen waarin je mensen kunt meeslepen. Via ons magazine kun je als teler al bepaalde groepen mensen bereiken. Dat is de ene kant van het verhaal. De andere kant is dat je met het magazine op een leuke manier kunt vertellen hoe de tuinbouw in elkaar zit. Voor veel mensen stopt de tuinbouw bij zo’n glazen gevel. Wat zich binnen in die kas afspeelt, weten ze niet. Ze denken dat het een fabriekje is. Dat er natuurlijke producten in worden geteeld, weten ze niet. Ze weten niet dat telers bezig zijn met verduurzaming, het terugdringen van het gebruik van chemische gewasbeschermingsmiddelen, het inzetten van biologische middelen en dat er bijvoorbeeld steeds minder fossiele brandstoffen wordt verbruikt. Het gaat dus om marketing – de teler en het verhaal achter zijn product – en imagoverbetering.

Dat moet telers duurzamere contacten gaan opleveren met afnemers.”

niet hoe ze dat moeten doen, we vragen wat ze willen en wat we samen kunnen bereiken.

Met het magazine kun je wel 25.000 mensen bereiken. Daarnaast toont de Russische boycot van verschillende tuinbouwproducten nog maar weer eens aan hoe belangrijk het is dat je als tuinder de sympathie hebt van de consument. Als de consument weet wie de mensen zijn die die producten telen, zijn ze eerder geneigd te denken: ’Ik wil niet dat die tuinder eraan onderdoor gaat, dus koop ik die groenten of die bos bloemen’.”

-

Gaat het Trotse Tuinders magazine er komen?

-

„Ik ben heel erg positief omdat we al op een kwart van het benodige geld zitten.

Als het lukt uiterlijk eind oktober het geld bij elkaar te hebben, kunnen we beginnen.

Half februari moet het magazine dan klaar zijn om verspreid te worden in de Kom in de Kas-gebieden. Tot die tijd roep ik alle lezers van het Vakblad voor de Bloemisterij op tuinders te nomineren die volgens hen ambassadeur van de tuinbouw zijn en in ons blad thuishoren.” <

In het kort

-

■

-

Komen jullie daarmee niet wat schoolmeesterachtig over? „Nee, want wij zijn geen marketinggoeroes.

We doen allemaal wel wat in de marketing en in schrijven, maar we willen juist samen met telers nadenken over hoe ze hun product beter kunnen vermarkten. We vertellen 34 (2014)

Trotse Tuinders.indd 9

9

20-08-14 12:16

Vragen Stuur uw vragen naar Postbus 9324, 2300 PH Leiden.

U kunt ook bellen, faxen of mailen: Peter van Leth, 071-56 59 688, pvanleth@hortipoint.nl

Verkopen aan bekende of onbekende? of het verstandig is om met deze bekende in zee te gaan. Aan de andere kant zie ik op tegen

H

et lijkt op het eerste gezicht gemakkelijk en vertrouwd om uw bedrijf over te doen aan iemand die u al jaren kent. Maar u stelt de juiste vraag: doet u er wel goed aan om het bedrijf dat u of uw familie in zoveel jaar heeft opgebouwd aan uw buurman of bekende branchegenoot over te doen? Passen die bedrijven echt bij elkaar?

Breed oriënteren Wie zijn bedrijf wil verkopen op een verantwoorde manier, doet er goed aan om zo breed mogelijk om zich heen te kijken en liefst veel potentiële kopers met elkaar te vergelijken. Alleen dan kunnen alle belangen zo goed mogelijk worden gewogen.

Als u een overnameproces ingaat, is het goed om daarbij twee dingen in gedachten te hebben. De eerste is het belang van de onderneming zelf. U wilt natuurlijk dat de onderneming ’goed terechtkomt’. Wat zijn de ideeën van de koper met mijn bedrijf?

Zeker ook voor het personeel ligt er een verantwoordelijkheid waarmee zorgvuldig omgegaan moet worden.

Ten tweede is het voor u als eigenaar van belang dat u na het doorlopen van een overnameproces ook daadwerkelijk uit het bedrijf kunt stappen. Soms gebeurt dat in een keer, maar er zijn ook genoeg voorbeelden van dga’s die nog een aantal jaar aanblijven en hun deelname geleidelijk afbouwen.

Voorop staat dat u een stap wilt gaan zetten en er dus een deal gedaan moet worden. U wilt immers met pensioen of hebt andere plannen en daar wilt u niet langer mee wachten dan nodig is.

Breed opgezet verkoopproces Om ervoor te zorgen dat deze twee belangen goed afgewogen kunnen worden, is eigenlijk een breed opgezet verkoopproces nodig. Dat zal ervoor zorgen dat binnen een duidelijke

10

vraag34t.indd 10

IllustratIe: Peter moorman

structuur zoveel mogelijk potentiële kopers met elkaar kunnen worden vergeleken. Tijdens zo’n proces blijkt negen van de tien keer dat de koper die men aanvankelijk op het oog had, niet de beste koper is. Vaak blijkt bij nader onderzoek die ene partij bijvoorbeeld het geld niet te hebben of de timing van de overname blijkt niet te passen in hun strategische plannen. Ook is het de vraag of een bedrijf dat concurreert veel zal hebben aan de over te nemen activiteiten. Koopt hij voor zijn gevoel ’meer van hetzelfde’, dan zal hij daar wellicht ook niet heel veel voor willen betalen. Het is ook vaak de vraag of dat verstandig is. Het geld dat dan aan de overname besteed wordt, kan ook ergens anders aan besteed worden en dat is misschien harder nodig. Groter is niet altijd beter.

Ook kan het zijn dat uw concurrent de onderneming wil opknippen. Dat kan vaak jaren duren en veel tijd en aandacht vragen van het management. Bovendien is de faalkans in dit soort opknipprocessen groot, vanwege het groter risico voor de koper. En

dan nog de kans dat er een deel overblijft waar u mee blijft zitten.

Niet de eerste de beste Het is dus altijd verstandig om niet zomaar met de eerste de beste in zee te gaan. Het loont de moeite om het verkoopproces in eerste instantie zo groot mogelijk op te zetten en ook verder weg te zoeken, bij voorkeur zelfs wereldwijd. De duur van zo’n proces is niet eens altijd langer dan bij een 1-op-1-proces. Het levert wel vaak een hogere opbrengst op en bovendien komt u er als verkoper achter welke partij het beste past bij wat u in gedachten heeft.

Ik geef u op een briefje dat ook u dan niet bij de koper uitkomt die u aanvankelijk in gedachten had. En anders weet u in elk geval zeker dat een uitgebreid proces ervoor heeft gezorgd dat uw beslissing weloverwogen is geweest. < adse de Kock, managing partner Holland Coope-

34 (2014)

20-08-14 12:16

Gewasschade zomerbloemen foto: Vidiphoto

-

Peter van Leth pvanleth@hortipoint.nl

-

P

iekbuien kunnen aan het eind van het jaar wel eens als nieuw woord opgenomen worden in de woordenboeken. Verzekeraars hanteren de term al volop en voorspellen hogere verzekeringspremies door het veranderende weer in Nederland. Is die verandering al waarneembaar bij zomerbloementelers en hoe oordelen zij over het seizoen tot dusver?

Teelt- en bedrijfsadviseur Henk van den Berg en Gerard Gardien, projectleider Markt en Product bij FloraHolland, geven hun bevindingen, mede gebaseerd op cijfers en gesprekken met ondernemers.

Zover Van den Berg kan beoordelen, dalen er dit buitenseizoen inderdaad compacte en hevige buien neer op zomerbloemengewassen. De verschillen per regio lopen volgens hem sterk uiteen. In zijn visie kampt het oosten met name met wateroverlast, maar het westen juist met droogte. En zelfs binnen een regio zijn er extremen. „Terwijl de ene zomerbloementeler bij wijze van spreken zijn hart vasthoudt over de gevolgen van een wolkbreuk boven zijn gewas, weet een collega enkele kilometers verderop niet waarover hij zich zorgen zou moeten maken”, heeft de adviseur meegemaakt.

Hij durft echter geen harde uitspraken te doen over verschillen tussen jaren. „Het is 34 (2014)

weerberichtzomer2014l.indd 11

maar net waar je op let. Dit jaar heb ik het weer meer op mijn netvlies staan dan voorgaande jaren. Dat maakt het riskant daar stellig over het oordelen”, redeneert Van den Berg. Incidenteel heeft het weer tot dusver tot schade geleid bij telers, maar in de gehele sector volgens hem zeker niet meer dan gemiddeld. „En wat haalt de media? Iedereen heeft het over de piekbuien van deze zomer en van de afgelopen anderhalve week, maar over de hevige wind in het westen op maandag 11 juni lees of hoor ik nauwelijks iets.”

De adviseur denkt dat de meeste zomerbloementelers juist te spreken zijn over het seizoen tot dusver, zeker in vergelijking met vorig jaar. Dit voorjaar was niet extreem koud, zodat er nauwelijks sprake is van pieken in de productie. „Er is momenteel eerder een tekort aan zomerbloemen dan een overschot”, aldus Van den Berg. Of dat zo blijft, betwijfelt hij. De laatste weken is er, mede door het weer, tot enige groeistagnatie, zodat producties toch enigszins naar achteren schuiven.

„Niets in de aanvoercijfers van zomerbloemen op FloraHolland is toe te schrijven aan hevige hoos- of regenbuien. Die komen elk seizoen wel voor. En dit jaar zeker niet in extremere mate dan andere jaren. Verhalen van hele grote percelen die wegvallen,

bereiken ons niet”, meldt Gardien. De hele aanvoer ligt week 32/33 weliswaar 5% lager dan in 2013, maar niet extreem veel lager (-8%) in de vier weken daarvoor. Bij helianthus is zelfs tussen beide perioden geen verschil waarneembaar: allebei -12% minder aanvoer. De plaastelijke hevige regen van de afgelopen weken zal er volgens Gardien wel toe leiden dat de kwaliteit van sommige partijen de komende weken minder zal zijn door botrytisaantastingen. Maar ook dat is volgens hem een algemeen gegeven.

Toch zijn de verschillen wel extreem te noemen als 2013 naast 2014 wordt gelegd.

2013 had een extreem koud voorjaar met een zeer late start van het seizoen tot gevolg, terwijl 2014 een extreem warm voorjaar had met een zeer vroege start van het seizoen.

Dit geeft een uitzonderlijk beeld te zien in de aanvoercijfers van alle zomerbloemen.

Zo ligt bijvoorbeeld de aanvoer van pioen in week 29 t/m 32 op 660.000 stelen tegen 3,7 miljoen stuks in 2013. Gardien voert als laatste voorbeeld alchemilla aan: 4,3 miljoen stelen in week 29 t/m 32 in 2013 tegenover 3,4 miljoen stelen in dezelfde weken dit jaar.

De totale aanvoeren per gewas tot dusver verschillen: sommige in de plus (helianthus), sommige in de min (alchemilla en pioen). Gardien spreekt nog niet van huidige tekorten aan zomerbloemen, maar sluit niet uit dat in de tweede helft van september wellicht een gat in de aanvoer ontstaat. <

11

20-08-14 12:16

’Alleen Poetin weet wat er gaat gebeuren’ Niemand – behalve Vladimir Poetin – weet of bloemen en planten ook op -

Arie-Frans Middelburg, Cindy van der Zwet

T

op de vraag of zij in hun handel in bloemen en planten wat merken van de spanningen tussen Rusland en onder meer de Europese Unie (EU).

In reactie op sancties van de EU en de Verenigde Staten vaardigde Rusland 7 augustus een lijst uit met goederen uit diverse westerse landen die Rusland niet meer binnen mogen. Op de lijst staan onder meer groente en fruit. Bloemen en planten uit

ot op heden merken we er heel weinig van. Ik had wel verwacht dat het wat met de prijzen zou doen.

Maar bloemen zijn duurder geworden, er is nog vraag zat”, zegt Marco Gerrebrands van Noviflora dat wekelijks zo’n drie, vier vrachtwagens met handel naar Rusland ziet vertrekken.

Het antwoord van Gerrebrands is een antwoord dat meerdere exporteurs geven

Nederland kunnen nog altijd naar het land geëxporteerd worden. Maar de sancties van beide kanten zouden zomaar ook (indirect) invloed kunnen hebben op de handel in sierteeltproducten of het betalingsverkeer.

Gewoon door Naast Gerrebrands geven meerdere exporteurs aan dat de handel in ieder geval

E

N

aast exporteurs volgen ook telers de spanningen tussen het westen en Rusland op de voet. Stefan van Vuuren van Porta

VannoVa focust op de Russische markt, legt

week ervoor merkte je wel dat het wat grilli-

af of je niet meer de risico’s moet spreiden.

Een half jaar geleden was iedereen nog

zwaarste lelies werden wat minder betaald,

weer anders. Je weet dat de Russische

de situatie snel veranderen.”

Naomi’s afzet naar Rusland, merkt nog geen -

-

Roses vertelt dat de onrust al langer gaande

probleem.”

-

zich wel af wat er verder nog gaat gebeuren.

Laurens van der Lans mag helemaal niet groep gaat zo’n 50% richting Rusland. Wat dat nog wel gaat gebeuren.” dat de handel voorzichtig is. Toen nog niet Daarna liepen ze weer op. Ik heb de beste zomer sinds jaren gedraaid.” Wel spelen ook andere factoren mee. Van der Lans heeft minder geplant en collega’s hebben last gehad van het tomatenbronsvlekkenvirus.

12

Rusland.indd 12

kwart voor onze productie richting OostEuropa gaat. Het gaat dan om de zware

komt het op andere markten terecht.”

rozen naar Rusland. De laatste jaren is dat

is instabiel. We hebben al vaker te maken gehad met een importstop. Het verschil met toen is dat het toen alleen Nederlandse producten betrof; nu gaat het om heel Europa.”

34 (2014)

20-08-14 12:16

gewoon doorloopt. Ook Marius Dekker van De Gooijer International – ’wij zijn niet heel groot op Rusland’ – heeft die ervaring. „Ik kan niet zeggen dat we vreselijke problemen hebben. We merken er niet zoveel van. Tot nu toe loopt de handel gewoon door.” Dit in tegenstelling tot de handel op Oekraïne.

Die ligt op zijn gat. Mensen daar hebben wel wat anders aan het hoofd dan het kopen van bloemen, aldus Dekker.

Dezelfde bevinding hebben de bedrijven van DFG die met Rusland zaken doen. Hoewel Marcel Zandvliet het lastig vindt om keihard te stellen dat het importverbod geen impact heeft. „Het is nu rustig, het is de zomerperiode. Een belangrijk piekmoment is 1 september en dan kun je eigenlijk pas een goede vergelijking met vorig jaar trekken.

Valerie Davidov van Aviaflora tenslotte zegt dat zijn vaste klanten gewoon bestellen en dat het geld op tijd binnenkomt.

Hij prijst zich daarbij gelukkig dat hij kleinere klanten heeft die alleen in bloemen handelen. Hij kan zich voorstellen dat bedrijven die zaken doen met importeurs die ook groente, fruit en vlees importeren meer problemen kennen. Met betalingen bijvoorbeeld.

Problemen met betalingen Voornoemde bedrijven kennen geen problemen met betalingen. Voor veel van hen is het boter bij de vis. Eerst betalen en dan krijgen de klanten de bloemen. Ger34 (2014)

Rusland.indd 13

rebrands: „Geld komt nog steeds – veelal via omwegen via diverse banken – bij ons binnen. Dat is niet anders dan anders.”

Davidov ervaart ook geen problemen met Russische banken. Dit in tegenstelling tot Mozes Muuse van M&M Flower, dat 90% van zijn handel op Rusland afzet. Het geld komt bij hem veel trager binnen dan normaal. En dat komt volgens hem doordat zes grote Russische banken als gevolg van de sancties van het westen geen geld meer kunnen overmaken naar EU-landen. „We ontvangen nog geld, maar het duurt langer.”

Mozes maakt zich er grote zorgen over. „Als ik het geld niet ontvang dan heb ik geen geld op mijn rekening en kan ik geen bloemen inkopen. De veiling kan dan mijn non-storno intrekken.”

Acht jaar zit M&M Flowers op Rusland en al die tijd is het goed gegaan. „Nu is er een politiek probleem en zijn we de klos. We kunnen daar niets aan veranderen. De banken willen wel geld overmaken, maar wat als het niet aankomt of bevroren wordt?”

Volgens Mozes moeten meerdere exporteurs last hebben van het vertraagd binnenkomen van Russische gelden. En dat wordt bevestigd door VGB-directeur Robert Roodenburg, die regelmatig de ervaringen van zijn leden inventariseert. „Ik heb inderdaad van een aantal handelaren gehoord dat het krijgen van geld een probleem is. De handel loopt gewoon door, maar wat als je geld hebt uitstaan? Hoe krijg je dat? Kan het bancair nog wel?” <

De handelaren verwachten dat de spanningen tussen Rusland en het westen zeker invloed gaat hebben op de roebel. Devaluatie wordt gevreesd en dat zal de bloemenprijzen raken. Mozes ziet dat niet als het grootste probleem, omdat de roebel dit jaar al enige maanden zwak stond tegenover de euro. „Daar zijn we aan gewend. In februari was de roebel al zwak. Het nadeel is dat we minder verkopen. Zo hebben we tot nu toe 17% minder verkocht ten opzichte van vorig jaar.”

Geen van de handelaren weet wat de toekomst gaat brengen. Het maakt dat ze voorzichtig zijn. Gerrebrants: „Ik weet niet of Europa nog sancties neemt en dat Rusland daar weer op reageert en welke gevolgen die hebben. We hebben het bij de groente gezien. Iedereen dacht na het importverbod van Rusland dat er nog wel twee dagen groenten geëxporteerd konden worden naar het land. Maar dat viel vies tegen, het was meteen klaar.”

Niemand die weet of bloemen en planten op de lijst komen te staan, behalve Poetin, zo is een veelgehoorde opmerking. Of zoals Dekker het verwoordt: „Ik heb mijn glazen bol opgepoetst om te kijken wat er gaat gebeuren, maar het glas is nog steeds dof.”

Mozes is in ieder geval hoopvol gestemd. „Voorlopig hebben de Russen het te druk om producten die nu op de lijst staan van elders te halen. Dus ik heb het gevoel dat de handel in bloemen en planten voorlopig doorgaat.” <

13

20-08-14 12:16

’Dit is heel erg bitter’ -

Frans van den Houdt

E

n weer lukte het niet overeenstemming te bereiken over een nieuw handelsakkoord (EPA) tussen de Europese Unie en de Oost-Afrikaanse Gemeenschap (EAC). Jane Ngige, directeur van de Kenya Flower Council, constateert het zwaar teleurgesteld na terugkeer uit de Rwandese hoofdstad Kigali, waar de laatste overlegronde plaatsvond. Want Ngige weet wat haar telers nu boven het hoofd hangt: een forse importheffing per 1 oktober. „Dat is slecht voor de sector en brengt onze concurrentiepositie ernstig in gevaar. Want andere bloemenexporterende landen in de regio zoals Ethiopië, Tanzania en Oeganda hoeven geen heffing te betalen.”

Ngige, die lange tijd optimistisch was over tijdige afronding van de besprekingen, wil niet één bepaalde partij de schuld geven van het uitblijven van een akkoord. „Zowel Brussel als de EAC hebben zich hard opgesteld en hun meest ervaren onderhandelaars aan tafel gezet, die op diverse vlakken niet bereid waren water bij de wijn te doen.” In september wordt op ministerieel niveau verder gepraat. „Het is nu uit de handen

van de technische teams. De politiek moet uiteindelijk de knopen doorhakken.”

EPA Waar het in deze allemaal om draait is de zogeheten Economic Partnership Agreement (EPA) tussen de EU en EAC (Kenia, Oeganda, Tanzania, Rwanda en Burundi).

Deze onderhandelingen komen voort uit het Cotonu Akkoord, dat weer de opvolger was van de Lomé Akkoorden die 38 jaar lang de handelsbetrekkingen regelden tussen Europa en landen in Afrika, het Caribisch gebied en de Pacific.

Brussel wil dat Europa de status ’meest favoriete handelsblok’ krijgt in Oost-Afrika, waardoor veel producten zonder heffing geëxporteerd kunnen worden. Oost-Afrika wil zoveel mogelijk grondstoffen en materialen verwerken tot eindproduct en niet langer exporteren als ruw materiaal of halffabrikaten. Europese landen die toch ruw materiaal willen importeren uit Afrika om het zelf te verwerken, zullen daarover een heffing moeten betalen. Tegelijkertijd wil de

A

Roos Van 1 januari tot 31 mei: 5%.

Van 1 juni tot 31 oktober: 8,5%.

Van 1 november tot 31 december: 5%.

0%

14

Kenia-EU.indd 14

Van 1 januari tot 31 mei: 5%.

Van 1 juni tot 31 oktober: 8,5%.

Van 1 november tor 31 december: 5%.

6,5%

EAC de eigen industrie beschermen tegen al te goedkope import uit Europa.

Na hierover jarenlang hard te hebben onderhandeld zijn er nu nog drie openstaande kwesties: exportheffingen, lokale subsidies en respect voor de mensenrechten. „Het Europees parlement dringt erop aan dat haar belangrijkste handelspartners ook de mensenrechten respecteren en een democratisch en open bestuur handhaven”, aldus EU-vertegenwoordiger in Kenia, Lodewijk Briet.

Druk uitoefenen Het is nu aan de Kenya Flower Council om als vertegenwoordiger van de telers zoveel mogelijk druk uit te oefenen op de Keniaanse regering om de EPA te ondertekenen, vindt Eveline Herben, lobbyist van de VBN voor de tuinbouw in Brussel. „Belangenbehartigers in Nederland en Brussel hebben jarenlang gewerkt aan de totstandkoming van dit akkoord. Europese ambtenaren en ambtenaren van het Nederlandse ministerie van Buitenlandse Zaken weten heel goed hoe belangrijk de bloemenimport voor ons is. Hun inzet is zeer groot geweest om op tijd een akkoord te bereiken. Het probleem ligt aan Keniaanse zijde. Daarom moet de druk op Nairobi worden opgevoerd, zodat ze goed doordrongen raken van het belang van de EPA voor de economie, werkgelegenheid en concurrentiepositie van Kenia.”

Dat het niet gelukt is voor de deadline van 1 oktober een akkoord te bereiken, betekent dat Keniaanse bloementelers die aan landen in de EU leveren vanaf die datum te maken krijgen met voorlopige importheffingen die liggen tussen 5 en 8,5%. Herben: „De onderhandelaars van het Europese Directorate General Trade laten weten dat er nu geen juridische mogelijkheden zijn om na oktober een nultarief te handhaven. Producenten in Kenia, de veiling en handelaren moeten zich 34 (2014)

20-08-14 12:16

Foto: ArIe-FrAns MIddelburg

dus voorbereiden op (voorlopige) importheffingen voor Keniaanse bloemen. Gezien de economische situatie in Europa, zal deze kostenverhoging naar verwachting in de keten zelf moeten worden opgevangen.”

Pessimistisch gestemd Jane Ngige is bang dat als deze situatie lange tijd voortduurt maar weinig bloemenbedrijven het zullen overleven. ,,Dat betekent dat tienduizenden mensen werkloos worden en Kenia honderden miljoenen aan buitenlandse valuta misloopt.”

Ook Jos van der Venne, managing director van Sian Roses, is pessimistisch gestemd. „Als we importheffingen tot 8,5% moeten gaan betalen, is dat dramatisch voor ons bedrijf en de hele bloemenindustrie in Kenia. Een aantal bedrijven zal het niet redden en kopje onder gaan.” Van der Venne wijst op de marges die al enige tijd onder druk staan. „Door de uitbreidingen die in Kenia hebben plaatsgevonden is de aanvoer van bloemen gigantisch gegroeid, terwijl de productiekosten flink omhoog zijn gegaan.

Komen daar ook nog eens importheffingen bij, dan zullen bedrijven het financieel heel moeilijk krijgen.”

De Nederlandse teler vindt het wrang dat 34 (2014)

Kenia-EU.indd 15

de Europese Unie wel veel geld stopt in ontwikkelingssamenwerking, waarvan je maar moet afwachten wat het oplevert, en niet bereid is een sector tegemoet te komen die zichzelf heeft opgebouwd, in stand houdt en floreert. „De bloemensector zorgt voor werk voor tienduizenden mensen en miljoeneninkomsten voor Kenia. Dat dat nu de nek wordt omgedraaid, is heel erg bitter.”

Van der Venne hoopt dat er later dit jaar alsnog een akkoord getekend kan worden. „Er zijn nog maar drie struikelblokken, 99% is in kannen en kruiken. Dat moet met een beetje goede wil toch met succes afgerond kunnen worden.” Hij weet echter dat het na overeenstemming over de EPA nog geruime tijd kan duren voordat het verdrag ook daadwerkelijk bekrachtigd wordt en in werking treedt. „Het zou mooi zijn als de EU met een geste komt en in de tussenliggende periode geen heffing invoert, zodat wij niet hoeven te lijden.”

Druk uitoefenen Jaspher Veldkamp die FloraHolland vertegenwoordigt in Kenia en Ethiopië, vindt het lastig om nu al vooruit te lopen op de gevolgen van een importheffing. „Veel is nog onduidelijk. Pas als we alle informatie op

tafel hebben kunnen we een goede inschatting maken van de gevolgen. Maar het is natuurlijk nooit positief voor de sector als extra heffingen betaald moeten worden.”

Telers zeggen meer afzetmarkten buiten de EU te zullen zoeken als de importheffing er komt. Kenya Flower Council blijft intussen druk uitoefenen op de betrokken partijen om te voorkomen dat er een heffing komt, ook al wordt de deadline van 1 oktober niet gehaald. CEO Jane Ngige: „De bloemensector is zo belangrijk voor de Keniaanse economie, er zijn zoveel mensen direct en indirect bij betrokken, dat niemand het zich kan veroorloven deze onherstelbaar te beschadigen.” <

In het kort ■

■ ■

15

20-08-14 12:17

Nieuw kwaliteitsbeleid vraagt om verbeteringen FloraHolland keurt sinds februari een groot deel van de productgroepen voor de veiling is er nog werk aan de winkel. De handel heeft klachten over de betrouwbaarheid van de aanvoer.

Cindy van der Zwet cvanderzwet@hortiponit.nl

I

n 2000 voerde FloraHolland zelfkeur in.

Al die jaren liep de veiling de handel nog na; vorig jaar keurden de keurmeesters nog zo’n 30% van de aangevoerde partijen.

Dit gaat in 2015 terug naar 0%. FloraHolland is in februari begonnen met de uitrol van het nieuwe kwaliteitsbeleid en keurt inmiddels een groot deel van de bloemen en planten niet meer. De veiling voert het zelfkeurprincipe volledig door en gaat zich vanaf volgend jaar enkel nog bezig houden met productreclamaties. „In het verleden lag de verantwoordelijkheid over de kwaliteit deels bij de kweker en deels bij de veiling. Telers zijn zelf verantwoordelijk voor hun product”, geeft Ina Tillema, manager commerciële

operatie bij FloraHolland aan. Het nieuwe kwaliteitsbeleid sluit volgens haar beter aan op de huidige marktontwikkelingen.

Steeds meer handel vindt rechtstreeks zijn weg naar kopers en passeert de keurmeester van de veiling niet meer. Daarnaast is er een verschuiving gaande van fysieke naar digitale handel. „Kopers zien lang niet altijd de producten meer. Het is dus van groot belang dat de aanvoerinformatie betrouwbaar is”, stelt Tillema.

Dit zijn de redenen geweest om het kwaliteitsbeleid aan te passen. Volgens Tillema is er geen sprake van een bezuinigingsmaatregel. „Natuurlijk zijn er nu minder keurmeesters nodig, maar dat was niet de reden om het anders te doen”, benadrukt zij. In

Mening

-

totaal zijn er momenteel 46 keurmeesters in dienst, die zich bezighouden met de klachtenafhandeling op de drie exportlocaties.

Dat zijn er 19 minder dan vorig jaar.

Onbetrouwbaarheid niet inkopen Wat zijn de ervaringen met het nieuwe kwaliteitsbeleid? De uitrol van de producten is voor driekwart op weg en dat proces loopt volgens Tillema goed. De veiling begeleidt kwekers bij de implementatie van een productgroep gedurende acht weken; daarna zijn telers verantwoordelijk voor het vermelden van de juiste kwaliteits- en sorteringsinformatie bij klokpartijen. Dit blijkt nog niet vlekkeloos te verlopen. FloraHolland ontvangt regelmatig klachten van kopers. „Dit kwaliteitsbeleid wordt pas een succes als de markt onbetrouwbaarheid minder graag inkoopt”, weet ook Tillema.

Die marktwerking ziet de veiling nu nog niet overal. Volgens Tillema komt dit omdat kopers de afdeling productreclamatie nog niet altijd weten te vinden. Veel klachten worden volgens haar nu nog niet gemeld. „Klachten komen verspreid in de veiling terecht of kopers gunnen zich de tijd niet.

Soms is het duurder om een oplossing voor een klacht te zoeken, dan een partij weg te gooien. En soms kunnen partijen niet teruggebracht worden, omdat ze al verkocht zijn en er niet zo snel een alternatief is”, ervaart Tillema. Zij spoort handelaren aan de klachten wèl te melden bij de afdeling Productreclamatie. FloraHolland wil graag een volledig beeld krijgen van de betrouwbaarheid van de producten.

inkoper onderschepten keurmeesters toch

Tillema ervaart dat de verschillen per productgroep groot zijn. De afgelopen

16

Kwaliteit.indd 16

34 (2014)

20-08-14 12:17

Foto: Gerdien de nooy

FloraHolland keurt een groot deel van de bloemen en planten niet meer. De veiling houdt zich enkel nog bezig met productreclamaties. Telers

maanden bleek dat de zelfkeur van jaarrond producten goed. Daarop zijn weinig klachten gekomen. Bij de seizoensproducten verliep de introductie van het nieuwe beleid moeizamer. FloraHolland zoekt naar oplossingen om de betrouwbaarheid te vergroten. „We hebben met onze medewerkers een

lijstje met dertien mogelijke oplossingen opgesteld. Zo is het bijvoorbeeld een idee om een kalender te maken van een aantal producten en vooraf steekproefsgewijs specifieke zaken te checken. Of we kunnen betrouwbare aanvoerders belonen of juist sancties invoeren bij telers die in de fout

Mening

-

gaan. We hebben ideeën, maar nog geen antwoord op de vraag welke oplossing het beste is”, geeft Tillema aan.

Dit najaar voert FloraHolland in ieder geval de Qualityindex in. Deze index geeft aan hoe betrouwbaar een kweker is met het invullen van de sorteer- en kwaliteitskenmerken. Wanneer er een klacht van een koper komt, zal de Qualityindex naar beneden gaan. Met deze index wil FloraHolland ook de betrouwbaarheid van de aanvoerinformatie vergroten. De Betrouwbaarheidsindex wordt afgeschaft. „De betrouwbaarheidsindex behelst meer dan kwaliteit alleen. Dat gaat bijvoorbeeld ook over logistiek en het op tijd versturen van de aanvoerbrief. Dat zegt niet alles over kwaliteit. De Qualityindex wordt daar wel een weergave van.“

Met handel praten

-

34 (2014)

Kwaliteit.indd 17

FloraHolland gaat binnenkort een gesprek met de handel aan om hun ervaringen te horen over het nieuwe beleid. In september gaan alle bevindingen en de verbeterpunten naar de directie. Tillema verwacht dat de aanpassingen dit jaar doorgevoerd gaan worden. Volgens haar zal FloraHolland niet meer teruggaan naar de oude situatie en weer keurmeesters aan gaan stellen. „Er zijn genoeg andere oplossingen te verzinnen”, besluit zij. <

17

20-08-14 12:17

Export

Exportgroei op Zweden in lagere versnelling De groei van de exportwaarde van bloemen en planten via Nederland naar Zweden ligt dit jaar met 4,9% weer boven het gemiddelde van 1,6%. Dat is minder fors dan in de afgelopen drie jaar. Kwaliteit, meer vraaggerichte productie en betere samenwerking zijn voorwaarden om de marktpositie te behouden.

D

Hermen de Graaf bloemisterij@hortipoint.nl

Tabel. Toptien landen totale export snijbloemen en planten

Totaal alle landen

Jan t/m juli 2014

Juli 2014

Waarde Mutatie

Waarde Mutatie

3.367.409

1,6

328.913

2,0

Exportwaarde (x 1.000 euro)

Exportwaarde van snijbloemen en pot- en tuinplanten vanuit Nederland naar Zweden vanaf 1999.

e forse stijging is eruitâ&#x20AC;?, stelt directeur Hendrico de Braâ&#x20AC;&#x17E; bander van plantenexporteur Noviflora vast over de groei van de exportwaarde van pot- en tuinplanten vanuit Nederland naar Zweden.

Die toename blijft opmerkelijk: vanaf 2000 tot en met 2013 verdrievoudigde de plantenwaarde tot â&#x201A;Ź 93,7 miljoen. De bloemenwaarde steeg in dezelfde periode met 18% tot â&#x201A;Ź 68,7 miljoen. Na het herstel van de eerste crisis in 2010 met een nog bescheiden groei van 2,2% klom de totale exportwaarde naar Zweden in 2011, 2012 en 2013 met respectievelijk 17%, 12% en 13%. Hierdoor klom Zweden naar de zevende plek van de top-10 afnemers van bloemen en planten uit Nederland.

Tot en met juli dit jaar staat Zweden met een stijging van 4,9% op de tiende plaats, zo meldt de VGB. De brancheorganisatie van de bloemenen plantengroothandel publiceert deze landentoptien op basis van de statistieken van Floridata. Met het opheffen van HBAG Bloemen en Planten is het verzamelen van de exportcijfers overgegaan naar de onafhankelijke Stichting Floridata. De uitsplitsing naar bloemen en planten is niet meer algemeen beschikbaar.

180.000 160.000

Temporisering

140.000 120.000 100.000 80.000 60.000 40.000 20.000 0

â&#x20AC;&#x2122;99 â&#x20AC;&#x2122;00 â&#x20AC;&#x2122;01 â&#x20AC;&#x2122;02 â&#x20AC;&#x2122;03 â&#x20AC;&#x2122;04 â&#x20AC;&#x2122;05 â&#x20AC;&#x2122;06 â&#x20AC;&#x2122;07 â&#x20AC;&#x2122;08 â&#x20AC;&#x2122;09 â&#x20AC;&#x2122;10 â&#x20AC;&#x2122;11 â&#x20AC;&#x2122;12 â&#x20AC;&#x2122;13

â&#x20AC;&#x2122;12â&#x20AC;&#x2122;13 â&#x20AC;&#x2122;14 t/m juli

%XPORTWAARDEÂŹVANÂŹBLOEMENÂŹPLANTEN VANUITÂŹ.EDERLANDÂŹNAARÂŹ:WEDENÂŹVANAFÂŹ

â&#x20AC;&#x17E;Devaluatie van de Zweedse kroon, meer lokale productie en een mindere hosannastemming onder consumentenâ&#x20AC;?, somt De Brabander als oorzaken op voor de temporisering van de exportgroei bij planten. â&#x20AC;&#x17E;Tegelijk zien we nog wel groeiperspectief, maar getemporiseerd.â&#x20AC;?

Commercieel directeur Gert Jan Schoneveld van bloemenexporteur Hilverda De Boer kwalificeert de exportgroei op Zweden als â&#x20AC;&#x17E;niet goed

en niet slecht.â&#x20AC;? Volgens Schoneveld neemt de concurrentie toe, â&#x20AC;&#x17E;zowel vanuit andere landen als vanuit Nederland.â&#x20AC;? Dat ziet ook verkoper Luuk Kokkelkoren van Gasa Holland.

Versterking positie â&#x20AC;&#x17E;Een goede afstemming van vraag en aanbod, een vernieuwend assortiment en goede kwaliteitâ&#x20AC;?, zijn volgens Schoneveld basisvoorwaarden om de positie van Nederland als bloemenleverancier in Zweden te verbeteren. â&#x20AC;&#x17E;Vraaggestuurd produceren en meer samenwerking tussen ketenpartijenâ&#x20AC;?, vindt De Brabander voor de toekomst belangrijker. â&#x20AC;&#x17E;Op het FloraFestivalen, wat we voor onze afnemers deze week in het Zweedse Helsingborg organiseerden, stonden we ook met veredelaars, vorig jaar met kwekers. Die communicatie wordt steeds belangrijkerâ&#x20AC;?, noemt hij als voorbeeld.

Onzekerheid De politieke situatie in met name Oost-Europa en het moeizame herstel van de economie in heel Europa veroorzaken onzekerheid die ook exporteurs parten speelt. Ongevraagd en onafhankelijk van elkaar brengen Schoneveld en De Brabander ook de onduidelijke positie en strategie van FloraHolland te berde. â&#x20AC;&#x17E;Er is zeker een rol voor FloraHolland, maar welke?â&#x20AC;?, vraagt Schoneveld. Hij geeft als tip de verschraling van het bloemenassortiment aan te pakken. â&#x20AC;&#x17E;De veiling is een hele belangrijke draaischijf voor alle marktpartijen. Maar het huidige gebrek aan helderheid remt ook investeringenâ&#x20AC;?, vindt De Brabander. â&#x20AC;&#x17E;Maar we zijn positief. Zo lang we waarde toevoegen in de keten hebben we een mooie rol.â&#x20AC;? <

18

Export.indd 18

20-08-14 12:17

M K Groene planten

'%&'

'%&(

(*

'%&'

'%&)

B^YYZceg^_h ^c XZciZc

B^YYZceg^_h ^c XZciZc

(% '* '% &* &%

Bloeiende planten '%&(

'%&)

'%&'

&)%

&*%

&(%

&)% B^YYZceg^_h ^c XZciZc

Snijbloemen

&'% &&% &%%

De stijgende lijn van de middenprijs zet door.

In week 32 kwam er 1 cent bij tot 21 cent en in week 33 4 cent tot 25 cent.

-%

'%&)

&(% &'% &&% &%%

.% '( ') '* '+ ', '- '. (% (& (' (( () (* (+ lZZ`

'%&(

.% -%

'( ') '* '+ ', '- '. (% (& (' (( () (* (+ lZZ`

In week 32 plust de middenprijs met 6 cent tot 106 cent. De stijging gaat verder in week 33 met 7 cent tot 113 cent.

'( ') '* '+ ', '- '. (% (& (' (( () (* (+ lZZ`

De middenprijs plust in week 32 met 8 cent tot 113 cent. Week 33 krijgt er 12 cent bij tot 125 cent.

John Nevado:

’We kijken uit naar een sterk herfstseizoen’ Bedrijf: Nevado Roses Week: 33

Maandag „Oh, wat een zomer. Extreme warmte in Noord-Europa en de Verenigde Staten. De warmte heeft veel invloed gehad op de volumes en de vraag naar rozen. De meeste kwekerijen hebben dit gemerkt en hebben ’gebadderd’ in rozen. We kijken uit naar een sterk herfstseizoen: we hebben het nodig. De komende winter wordt net zo streng als de vorige. We bereiden ons voor op het ergste.”

Dinsdag „Het is fijn voor een Europeaan om in Ecuador te leven en te voelen wat een dynamische samenleving het is. Alles verandert continu en is uitdagend. In Zweden, waar ik vandaan kom, debatteren politci over welke belasting ze over peterselie moeten heffen. In Ecuador staan onderwerpen over leven en dood op de agenda. Deze week pakte de regering de particuliere import van buitenlandse goederen aan. Een vervelende voorbode van ontwikkelingen die komen.”

Woensdag „Woensdag is mijn sociale media-dag. Ik focus op alles wat digitaal is.

We hopen dat we als Nevado in staat zijn om ons dit jaar te richten op digitale platforms als FreshPortal, MatchOnline of iets vergelijkbaars. Ik 34 (2014)

Markt-1-prijsbeelden-nw.indd 19

denk dat de tijd is gekomen voor zelfs niet-Nederlandse kwekers om digitaal mee te doen met de Nederlandse markt.”

Donderdag „De rechtszaak van Elliott Capital tegen Argentinië heeft aan kleinere landen laten zien geen gevechten te beginnen met internationale kredietverstrekkers en hedgefondsen. Ecuador is ook een moeilijke klant geweest in de investeringsmarkten, maar is er recent in geslaagd om opnieuw toe te treden tot de internationale kapitaalmarkten. Ecuador betaalde hier een hoge prijs voor, maar is nu weer een speler op de kredietmarkt. En niet alleen in China. Dit is gunstig voor ons, kwekers in Ecuador.”

Vrijdag „Mijn bedrijf ILoveRoses.com ontvangt een klant uit Centraal-Azië die het recht wil verkrijgen om een keten van merkwinkels op te zetten die onze rozenjam, rozenchocola en verse rozen verkopen. Wie had gedacht dat ons concept zo aantrekkelijk was voor landen op het zuidelijk halfrond? Ik neem de klant mee naar het nieuwste visrestaurant in de stad. Het heet Z-Food, zoals Sea Food. Het heeft dezelfde eigenaren als Zazu, Zink en Zuni en die staan garant voor uitstekend eten en goede service. Eet smakelijk!”

19

20-08-14 12:17

In de grafieken wordt de procentuele verandering (= index) weergegeven van de prijs en de totale aanvoer ten opzichte van vorig jaar.

Simone van Tol

Snijbloemen Ontwikkelingen afgelopen zes weken t.o.v. een jaar eerder 150

in procenten

125

100

75

50

28

29

30

31

32

33 week

Prijs index

Aanvoer index

Slecht weer zorgt voor minder stuks Week 33 was een frisse, natte week met temperaturen onder het gemiddelde. In totaal werden 1,3% minder snijbloemen verkocht ten opzichte van vorig jaar in deze week. De gemiddelde prijs bleef over het algemeen gelijk aan vorig jaar. Grootbloemige rozen werden in week 33 echter met 12,7% meer stuks aangevoerd. De gemiddelde prijs hiervan daalde met 6 cent. Lelies deden het in week 33 aanzienlijk beter dan in dezelfde week vorig jaar. De Oriëntals werden met een 4,2%

minder aanvoer voor 12 cent gemiddeld meer verkocht. Voor de LA’s lag de prijs 6 cent hoger met 10,7% minder aanvoer. Ook alstroemeria sloot deze week goed af met een gemiddelde prijs van 22 cent, terwijl deze vorig jaar in dezelfde week nog op 17 cent lag.

Net als grootbloemige gerbera lag ook bij gladiolen de prijs deze week iets hoger met eveneens een daling in stuks. Opvallend was dat vooral witte bloemen het in het algemeen goed deden voor de klok.

Kamerplanten Ontwikkelingen afgelopen zes weken t.o.v. een jaar eerder 200

in procenten

150

100

50

0

28

29

30

Aanvoer index

31

32

33 week

Prijs index

Hogere prijs bij minder stuks Bij kamerplanten totaal zien we dat met uitzondering van hydrangea, dracaena en spathiphillum, over de gehele linie minder stuks zijn aangevoerd en verkocht ten opzichte van week 33 vorig jaar. Totaal kwamen de kamerplanten 2 cent gemiddeld hoger uit, maar door de daling in stuks van -2,9% kwam de totale omzet 1,6% lager uit. Phalaenopsis deed het dit jaar beter in week 33 dan vorig jaar. De gemiddelde prijs lag 24 cent hoger, met een aanvoerdaling van 1,9%. Bij de producten

die wel in aantal stegen kwam de prijs meer onder druk. Hydrangea sloot de week af met gemiddeld 42 cent minder en bij groene kamerplanten zagen we dat beeld ook terug bij dracaena, waar de prijs gemiddeld 12 cent lager uitviel. Bij chrysanthemum lag de middenprijs 7 cent hoger dan dezelfde week vorig jaar. Maar ook daar werd 16,3% in stuks minder aangevoerd. Bij kalanchoë kwam dat uit op 6 cent meer bij 1,3% minder aanvoer.

Tuinplanten Ontwikkelingen afgelopen zes weken t.o.v. een jaar eerder 200

in procenten

150

100

50

0

28 Aanvoer index

20

Markt-2-Veilingbijdragen-nw.indd 20

29

30

31 Prijs index

32

33 week

Lichte prijsstijging bij de tuinplanten In week 33 steeg de gemiddelde prijs van de tuinplanten totaal met 4 cent. Ook hier was het weer van invloed en werd er in totaal 13,8% minder aangevoerd.

Hydrangea deed het in week 33 beter dan in 2013. De prijs lag 38 cent hoger. De daling in aantallen met 31,9% zal hier zeker op van invloed zijn geweest. Bij de top 10 zien we alleen bij buxus en overige vaste planten een prijsdaling voor week 33. Bij buxus zien we een toename in aanvoer met 13,2%, die zorgt voor een prijsdaling van 86 cent gemiddeld. Bij

overige vaste planten zijn de aantallen juist gedaald met 16,7%, maar blijft de prijs ook achter met 12 cent minder ten opzichte van vorig jaar. Lavendel werd 58,8% minder verkocht, de gemiddelde prijs lag hier 24 cent hoger vergeleken met vorig jaar.

34 (2014)

20-08-14 11:02

Italië

Over de toonbank Taranto

Marinella Petrelli

FOTO: MARINELLA PETRELLI

’Thuisgebruik en tussendoortjes sterk afgenomen’

Naam: Fioraio Marinella Petrelli Locatie: Taranto Sortiment: 60% bloemen, 30% planten, 10% overig Specialiteit: geen Aantal medewerkers: 1

Hoe omschrijft u uw zaak? „We zijn gevestigd in het centrum van Taranto, al sinds 1982. We hebben niet echt een specialisatie, maar klanten herkennen ons aan de stijl van onze composities, de harmonische kleurcombinaties en de toevoegingen in de

Standpunt

tussendoortjes en het thuisgebruik zijn sterk afgenomen, maar we proberen er ondanks dat het beste van te maken. Omdat we dit werk al vele jaren doen, hebben we al veel ups en downs meegemaakt. Na elk dal komt wel weer een opleving en daar hebben we zelf natuurlijk ook een verantwoordelijkheid in. Zonder inspanning krijg je het niet beter.”

Bent u met vakantie geweest?

Wat verkoopt u nu veel?

„Nee, we hebben alleen een lang weekend kunnen plannen medio augustus, verder zijn we constant open geweest. Hoewel in deze periode veel mensen naar de kust trekken voor vakanties, willen we de overblijvers niet teleurstellen. We hebben juist in deze tijd veel huwelijken en feestdagen, dus stilzitten is er niet bij.”

„Het zomergoed loopt nu echt op zijn eind. We trekken het nog zo lang mogelijk door, want niemand wil in de bloemenwinkel nu al herinnerd worden aan het feit dat het herfst wordt, maar het aanbod wordt steeds dunner en we moeten straks toch echt de overstap maken. Nu zijn vooral lisianthus, hydrangea en phalaenopsis de koplopers.”

Hoe staat het met het bruidswerk? „Er wordt wel minder aan uitgegeven, maar de aanvragen lopen desondanks goed door. We bieden heel overzichtelijke keuzepakketten in bruidswerk, waardoor de klant van tevoren een bewuste keuze kan maken voor welk bedrag hij wat krijgt.”

Hoe sterk is de crisis merkbaar? „Die is uiteraard nog zeer goed merkbaar. De

Waar komen uw producten vandaan? „Minstens de helft van wat ik verkoop komt uit Nederland. In voorjaar en zomer koop ik veel seizoensproducten van lokale telers, maar als het om exclusieve producten, een brede keuze en gegarandeerde topkwaliteit gaat, kies ik toch vaak voor Nederland. Ook de prijzen vind ik doorgaans zeer redelijk.”

’Een onafhankelijke toetsing bij geschillen over de informatie’

O

Robert Roodenburg, directeur VGB

Mee eens, oneens of denkt u er heel anders over?

Reageer dan bij de marktredactie: A.F. Middelburg, 06-23631549 of mail afmiddelburg@hortipoint.nl

34 (2014)

Markt-3-Toonbank-nw.indd 21

boeketten in de vorm van groensoorten en linten. Ook geven we veel informatie over de betekenis, de herkomst en de plantkunde van onze producten. Op onze website besteden we daar bijvoorbeeld veel aandacht aan. Het gaat de moderne consument nog vooral om uiterlijk en uitstraling, maar er schuilt ook zo’n mooie symboliek achter bloemen en planten.”

ver de zelfkeur en de keuringen van FloraHolland waren wij als VGB niet positief. Er veranderde in al die jaren niets. Voor ons was al lang duidelijk: een slager kan niet zijn eigen vlees keuren. Kwekers willen graag de hoogste prijs ontvangen, dus zetten zij de kwaliteit zo hoog mogelijk neer. Zolang kwekers zelf hun bloemen en planten keuren en FloraHolland keurmeesters een beslissende stem hebben, blijft een zweem van wantrouwen rondom de keuring hangen.

De oplossing hiervoor is een onafhankelijke toetsing bij geschillen over de meegegeven informatie. De sector heeft behoefte aan een goed systeem

waarop iedereen kan terugvallen. Als iedereen zich aan de regels houdt, worden er nauwelijks kosten gemaakt.

Er zijn kwekers die het altijd goed doen. Dus het kan. Is er sprake van een terechte klacht of loos alarm, dan zal degene die in het ongelijk wordt gesteld voor de kosten moeten opdraaien. De hele keten heeft belang bij betrouwbare informatie over de producten.

Vorig jaar is er gestopt met keur. De handel krijgt vaak niet wat zij verwacht te kopen. Er is een algemeen gevoel dat de betrouwbaarheid minder is geworden. Uit publicaties blijkt dat FloraHolland met nieuw beleid bezig is. Wij hebben de toezegging er

namens de klanten bij betrokken te worden. Nederland moet haar naam hoog houden. Een imago kan snel om zeep geholpen worden; we moeten dus betrouwbaar zijn. Tijden veranderen; steeds meer producten worden virtueel geveild. Informatie is cruciaal.

Als u iets in een webwinkel bestelt, dan verwacht u niet alleen de aangegeven kwaliteit, maar ook de juiste kleur en maat. Of het nu bloemen zijn of sokken. Terug naar de oude situatie is niet de oplossing. Misschien moet de veiling eens te rade gaan bij andere sectoren, zoals groente, fruit of vis?

Wij zijn toch niet de enige sector die te maken heeft met versproducten?

21

20-08-14 11:02

A Foto: de grAAF vAn der zAnde

Kleine marktrol voor anjers en trosanjers uit Nederland Nederlandse telers van standaardanjers en trosanjers beleven een matig seizoen, hoewel de resultaten sterk wisselen.

Hun aanvullende rol is kwetsbaar in een gespannen markt.

„Nu ze er volop zijn, is de vraag naar het Nederlandse aanbod wel weer goed”, meldt inkoper Cors Doeswijk van Weerman over de markt voor standaardanjers. Dat geldt niet voor trosanjers. „De gewone verkopen we niet meer in Nederland.

De aparte soorten, zoals de Solomio’s lopen aardig goed en maken nog een kans omdat ze refereren aan tuinbloemetjes”, vult hij aan voor trosanjers.

René Endhoven, inkoper bij OZ Export: „De belangstelling voor Nederlandse standaardanjers is vergelijkbaar met andere jaren.

Maar het is door het grote wereldwijde aanbod een kwetsbaar artikel. En het aanbod Hollandse trosanjers is te beperkt om ermee aan de slag te kunnen.

Zowel in aantallen als in assortiment.”

Standaardanjers De aanvoer van Nederlandse standaardanjers bij FloraHolland lag tot en met juli met 18,5 miljoen stelen 5% achter op vorig jaar. Het importaanbod steeg met hetzelfde percentage tot 47 miljoen stuks. De Nederlandse middenprijs eindigde op 18 cent, hetzelfde niveau als in 2013 en in 2012. Teler Robin van der Hoorn van de gelijknamige kwekerij in Ter Aar is daarover redelijk tevreden. „Maar het kan altijd beter. De productie is goed, maar de kostprijs is hoger doordat we nu ook met 80 stelen in plaats van 160 aanvoeren.” Praktisch alle Nederlandse

kwekers zijn daartoe overgegaan. „Klanten willen kleinere aantallen, maar wel in een breed assortiment’’, geven Doeswijk en Endhoven aan.

De kwaliteit en het assortiment zijn volgens deze inkopers goed, al heeft Doeswijk het idee dat het Nederlandse aanbod een kortere taklengte heeft. „Regelmatig iets nieuws is goed voor de reuring in de handel”, vindt hij. „Maar met nieuwe, aparte soortjes is het tegenwoordig lastig, terwijl we er best promotie voor maken”, is de ervaring van Endhoven.

In Nederlandse anjers wordt relatief weinig bemiddeld, op een enkele kweker na die zich hierop heeft toegelegd. „Anjers zijn prijsgevoelig en wat uit Colombia komt is jaarrond hetzelfde

in kwaliteit tegen vaste prijzen”, geeft Endhoven als verklaring.

Trosanjers De prijsvorming voor Nederlandse trosanjers trok de afgelopen weken aan, maar teler Ab van Kester van de gelijknamige kwekerij in Monster noemt de klokhandel „niet zo best. Vorig jaar waren de resultaten goed.

Heeft dat extra aanvoer aangetrokken?”, vraagt hij zich af. De statistieken van FloraHolland bevestigen zijn veronderstelling, met een stijging van 35% vanuit Nederland en een plus van 62% van het importaanbod tot 3,8 respectievelijk 46,8 miljoen stuks.

Voor beide herkomsten werd gemiddeld 3 cent minder betaald, 17 respectievelijk 9 cent. ■

Groeipotentie vooral voor Dianthus barbatus uit stek maar de telers die uit zaad telen hebben ook hoop op een bredere markt. Handelaren denken er verschillend over.

Foto: de grAAF vAn der zAnde

Dianthus barbatus is door de opkomst van steksoorten en de revival van oudere series een

productgroep die de markt kan verbreden. „Veel potentie, maar dat moet nog doordringen tot

veel klanten”, oordeelt inkoper René Endhoven van OZ Export over de marktmogelijkheden van dianthus uit stek. „Die nieuwe soortjes zijn leuk”, vindt Cors Doeswijk over stekdianthus, maar hij denkt dat de markt hiervoor beperkt is. „En naar de traditionele duizendschoon, waar we vroeger karrevrachten vol van verkochten, vraagt alleen nog de bloemist die ouderwetse klanten heeft”, vindt hij over de markt voor dianthus uit zaad, de duizendschoon. Michel Liefting, inkoper bij FleuraMetz, heeft daarvan in het voorjaar goed verkocht. „Gemengd per bos liep goed en op een enkel bladpuntje na was de kwaliteit ook goed.”

Vernieuwing Met een revival van de aloude

22

Markt-4-Snijbloemanalyses-nw.indd 22

Barbarella-serie hopen de telers van Dianthus barbatus uit zaad op een versterkte marktpositie in het vroege zomerbloemenassortiment. „Als consumenten en bloemisten uitgekeken zijn op tulpen kunnen we daarop prima inspelen”, vindt teler Frank van Zon van de gelijknamige bloemenkwekerij in Oosteind.

Bij dianthus uit stek is de vernieuwing behoorlijk, maar streven leveranciers naar een geleidelijke uitbreiding om de markt in stand te houden. Green Trick is marktleider en het aanvullend aanbod is relatief breed met in de pijplijn veel potentie. Tot en met juli klom het totale Nederlandse aanbod barbatus met 5% tot 19 miljoen stelen en bleef de middenprijs stabiel op 17 cent. Dat is bijzonder in de huidige markt. ■ 34 (2014)

20-08-14 11:02

„Phlox, dat is een bloem die er echt bij hoort”, karakteriseert inkoper Huug Aandewiel de positie van de oorspronkelijk als zomerbloem bekende jaarrond verschijning in het assortiment. „Voor alle marktsegmenten is er een mooi aanbod, dat we steeds meer direct inkopen. Dan weet je beter wat je krijgt, met als voordeel dat het ook eerder wordt afgeleverd. Dat is gunstig voor de verwerking en de phloxen arriveren verser in onze cash-andcarry’s”, meldt inkoper Michel Liefting van FleuraMetz. Cors Doeswijk, inkoper bij Weerman, vindt de kwaliteit voor het hoogste segment niet stabiel genoeg. „Met een nieuwe snee beginnen kwekers goed, maar daarna kalft het af. De goede kwekers niet te na gesproken”, licht hij toe.

Tot en met juli steeg de aanvoer van Nederlandse phlox met 72%

fors, tot 5,4 miljoen stelen. Het importaanbod kromp bij FloraHolland dit jaar met 24% tot 13 miljoen stelen.

Voor Nederlandse phlox werd dit jaar gemiddeld 18 cent betaald.

Dat is 5 cent meer dan in 2013, toen was de prijsvorming door een hittegolf en een aanvoerpiek erg slecht. In vergelijking met 2012 ligt de middenprijs 2 cent hoger en dat is een betere maatstaf. „Wat we vorig jaar moesten inleveren, hebben we nu weer ingehaald. Maar het is nog te vroeg voor conclusies”, oordeelt Jeroen Hogenboom van Hogenboom Phloxen in Roelofarendsveen.

Dankzij de combinatie van kasen buitenteelt, assortiment en teeltwijze voert hij aan vanaf mei tot eind oktober.

Johan de Hoon van Mts. De Hoon De Roover in Galder heeft een kortere aanvoerperiode, dit jaar drie weken eerder van begin juli tot begin augustus: „We zijn

Foto: de graaF van der zande

Foto: de graaF van der zande

Nederlandse phlox versterkt positie

tevreden over dit jaar. Het begin was stroef, omdat de handel je dan nog niet kent. Het werd snel beter, maar omdat we in hartje zomer minder bloemen willen aanvoeren was het voor ons het laatste jaar.” Halverwege zijn aanvoerseizoen is Jan van Leeuwen van Van Leeuwen Bloemen in Melderslo redelijk tevreden. „Dankzij het mooie weer is het aanbod eerder op gang gekomen en komt het meer gespreid.”

Voor het tweede jaar is Mts Eduard Daling in Smilde actief op de phloxmarkt met een voor de re-

tailmarkt gespecialiseerd aanbod. „Het is al verkocht via directe afzet, we leveren vanaf begin augustus tot half oktober en veilen op de klok een beperkt gedeelte”, legt Martijn Daling uit.

Het assortiment verbetert gestaag en geleidelijk. Hogenboom: „Voor de bestaande hoofdkleuren zoeken we naar verbetering van met name de houdbaarheid en daarnaast aanvullend specialere kleurtjes, zoals dit jaar met de noviteit Isabella.” Maatschap Daling voert dit jaar twee kleuren aan en evalueert eind van het seizoen over uitbreiding van het assortiment. ■

Marktacties Woonplant van de maand augustus: echeveria Woonplant van de maand september: calathea Tuinplant van de maand augustus: groot fruit, appel, peer, kers Tuinplant van de maand september: skimmia PurE Seasonal Flowers augustus: tanacetum PurE Seasonal Flowers september: physalis Mijn Bloemist promoot in september: chrysant en potchrysant, zie consumentenpagina van mijnbloemist.nl 6 okt Een tien voor de juf. Een jaarlijks terugkerend geefmoment voor bloemen en planten door kinderen en ouders aan de leerkracht.

Zie ook: www.een10voordejuf.nl

Bloemenbureau Holland, VBW en FloraHolland In de Bloemenagenda 2014 staan twaalf bloemen, gesorteerd op het seizoen waarin ze verkrijgbaar zijn en wanneer ze actueel zijn in de perceptie van de consument. De agenda vertelt het verhaal van de bloem, biedt inspiratie en bijzondere beelden. De consument vindt de bloem in de agenda op Mooiwatbloemendoen.nl

28 juli - 7 sep: zonnebloem 1 sep - 12 okt: chrysant 13 okt - 9 nov: orchidee 10 nov - 7 dec: lisianthus 1 dec - 28 dec: amaryllis

25 aug Summer Bank Holiday (GB) 1 sep Eerste schooldag (Rus, Pol) 14 sep Ziekendag (Bel, Ned) 21 sep Dank-, boete- en gebedsdag (Zwi) 25 sep Dank-je-wel Dag (Dui) 27 sep Nationale Feestdag van de Franstalige gemeenschap (Bel) 27 sep Dag van de klant (Bel) 1 okt Nationale Vergeet-ze-niet-dag (Ned) 2 okt Grootoudersdag (GB, Ita, Spa) 31 okt Halloween (Bel, Dui, Fra, GB, Ned) 1 nov Allerheiligen (Ned, Bel, Spa, Pol, Ita, Dui) 2 nov Allerzielen 4 nov Dag van de Eenheid (Rus) 9 nov Remembrance Sunday (GB)

Heeft u informatie voor de agenda? Mail naar afmiddelburg@hortipoint.nl

34 (2014)

Markt-4-Snijbloemanalyses-nw.indd 23

23

20-08-14 11:02

Analyse bloeiende planten

Bedrijf: Plant Export International Functie: directeur Belangrijkste afzetlanden: luchtvrachtbestemmingen wereldwijd Inkoop: klok en rechtstreeks bij kwekers Aantal medewerkers: 8

Anita Borawitz-de Vries :

’Caribisch gebied eist flexibiliteit’ Caribisch gebied, mañana, mañana? „Het is een cliché, maar wij ondervinden aan den lijve dat dat waar is, haha. Ze bestellen vaak op het laatste moment, waarna ze verwachten dat we het toch maar even regelen. Voor een bruiloft die al maanden geleden gepland is, een week van tevoren planten bestellen. Tja... De betalingsmoraal? Nee, die levert geen problemen op, ze betalen allemaal netjes binnen dertig dagen.”

Je moet dus wel flexibel zijn... „Zeker, maar dat zijn we ook. Dat maakt juist het verschil. We zijn hier met z’n vieren en allemaal eigenaar, dus als het voor jezelf is, doe je er gemakkelijker nog een schepje bovenop. We hebben bijvoorbeeld een klant op Antigua, bij wie de omzet verviervoudigd is sinds ze bij ons haar planten koopt. Ze kocht eerst in Florida en Thailand, maar de kwaliteit is daar niet zoals in Nederland.”

Welke planten zijn het meest gevraagd? „Orchideeën staan bovenaan. Maar we verkopen er ook veel andere planten, zolang de kleuren maar fel zijn. Begonia, anthurium, bromelia, dat soort planten. Die zetten ze vooral in hun tuin.”

Welke eilanden belevert Global Plant Export?

Is de crisis nog merkbaar? „Eigenlijk niet, want planten worden daar sowieso alleen gekocht door de rijken. Een orchidee die in Nederland voor vijf euro in de winkel staat, kost daar gauw zestig euro. Voor de bovenlaag is dat geen probleem, zeker niet op Antigua, een eiland met bijna alleen rijken. Wie niet rijk is, koopt geen planten uit Europa. Zeker niet omdat voor hen de crisis nog wél voelbaar is. Als die definitief voorbij is, zal de middenklasse ook meer planten gaan kopen.”

24

Markt-5-Exporteur-Afzetzaken-nw.indd 24

Guzmaniakwekers weten dit seizoen met extra inspanningen en -

Ondanks het wegvallen van een flink deel van de productie, wil de marktsituatie van guzmania niet verbeteren. Kwekers moeten steeds meer moeite doen om de magere prijs niet verder onderuit te laten zakken. Met toegevoegde waarde weten ze de prijzen op niveau te houden, maar ze houden er zelf steeds minder aan over. Vooral de 9 cm-pot staat zwaar onder druk.

Volgend seizoen leidt dat weer tot het wegvallen van een deel van 9 cm-productie. Cor Bak uit Rijsenhout: „Wij zorgen nu voor 80% van het aanbod in Rondo’s en 50% van de Tempo’s. Dat valt volgend jaar weg. Ik hoop voor de overblijvers dat het tot prijsverbetering leidt” Ook andere potmaten hebben het moeilijk. Zelfs in het 12 cm-segment, waar de productie toch flink is afgenomen. „Tot april liepen de 12 cm’s iets makkelijker weg, maar het leidde niet tot prijsherstel. Na april was de markt weer uit evenwicht. Door schade bij een vermeerderaar die gedurende twaalf weken geen stek kan leveren, is er volgend jaar van mei tot september minder beschikbaar bij de 12 cm’s. Het wordt afwachten wat de gevolgen daarvan zijn”, geeft Wim Koolhaas van de telersvereniging Bromelia Specialist aan.

In de zomer heeft kwekerij Junglestar uit ’s-Gravenzande 30%

minder productie opgezet dan normaal. Nick Grootscholten: „Maar de prijs is er niet beter van geworden. Er is in zijn totaliteit gewoon te veel en de vraag laat het afweten. Ik houd mijn hart vast voor de situatie in Rusland. Het is een heel belangrijke afzetmarkt voor ons, dus ik hoop dat de grenzen openblijven. Guzmania heeft echt alle markten hard nodig.”

Apart en robuust Hamiplant koopt guzmania voor 70% direct in bij kwekers. Willem Duinmeijer: „Op de klok kopen we alleen voor de prijsstunters, maar we streven bewust naar meer directe lijnen, voor maatwerk en toegevoegde waarde. Voor de retail is guzmania juist als kant-enklaar eindproduct interessant.”

Voor Gimall, die vooral de Franse groothandel belevert, is toegevoegde waarde juist wat minder belangrijk. Vincent van der Knaap: „Daar zorgt de groothandel zelf voor. Guzmania is de belangrijkste bromelia. Hoewel er flink wat productie is afgevallen, wil de prijs maar niet klimmen. Positief vind ik de breedte van het assortiment met nieuwe, aparte soorten die de mix opvrolijken. Ook dat er meer ingezet wordt op grotere potmaten waardoor je wat robuustere planten krijgt, zie ik als hoopgevend.” ■

(%%

&+#%%%

'*%

&)#%%%

'%%

&'#%%%

&*%

&%#%%%

&%%

-#%%%

*%

+#%%%

%

'%%.

'%&%

'%&&

'%&'

'%&(

)#%%%

Verkochte aantallen x duizend

„Antigua, Barbados, Curaçao, Bonaire, Aruba en Guadeloupe.

Daarbij gaat het om bloemenwinkels en tuincentra, inderdaad heel fijnmazig. Het transport blijft een uitdaging, want er gaan praktisch geen vrachtvluchten naartoe. We moeten het dus hebben van de vrachtruimte in passagierstoestellen en die is beperkt. We zijn blij met onze goede vrachtafhandelaar.”

Guzmania: veel voor weinig

<Zb^YYZaYZ eg^_h ^c XZciZc

Foto: PlAnt ExPort IntErnAtIonAl

Exporteur over Caribisch gebied

Verkochte aantallen en middenprijzen guzmania op de Floraholland-veilingen van 2009 tot en met 2013.

34 (2014)

20-08-14 11:10

Afzetzaken Foto: PikAPlAnt

Analyse tuinplanten

Herstel voor lavendel na val in 2013

Foto: VAkblAd Voor de bloemisterij

Producenten van lavendels kunnen dit jaar opgelucht ademhalen. Na een zeer slecht 2013 hielden een naar verluidt la-

„De lavendels hebben dit jaar goed gelopen. We hebben een aantal weken uitverkocht gezeten en zelfs in de zomer blijft er vraag”, verklaart Tieme van den Haak, verkoper bij kwekerij F.N. Kempen in Mijdrecht. Dat was in 2013 wel anders. „Door de slechte resultaten vorig jaar, hadden we de productie wat aangepast naar een breder assortiment met minder van hetzelfde."

Al vroeg

&*%

&*#%%%

&)%

&(#%%%

&(%

&&#%%%

&'%

.#%%%

&&%

,#%%%

&%%

'%%.

'%&%

'%&&

'%&'

'%&(

*#%%%

Verkochte stelenx duizend

<Zb^YYZaYZ eg^_h ^c XZciZc

„Het weer is in deze handel zeer belangrijk”, stelt Wietse Bakhuijzen van Gebr. Van der Salm in Boskoop. „Dit vroege, warme voorjaar kwamen zowel handel als productie al vroeg op gang.

Heel anders dan vorig jaar, toen door het koude en donkere voorjaar de productie pas in juni en juli piekte en de vraag eigenlijk

goeddeels wegbleef. Dit jaar was het hoogtepunt van het aanbod in mei. Voordeel ten opzichte van vorig jaar is dat je in die tijd alle lavendels kunt verkopen. Maar gezien het goede weer, hadden we misschien nog iets betere resultaten mogen verwachten.”

De statistieken van FloraHolland, waarlangs de laatste jaren steeds meer van de visueel aantrekkelijke lavendels worden verhandeld, laten zien hoe deze productgroep zich in 2014 herstelde van de val in 2013. Voor het eerst sinds jaren groeide het aanbod dit jaar niet, maar bleef nagenoeg gelijk. De middenprijs kwam met € 1,33 weer terug tot iets boven het niveau van 2012, een verbetering van 12% ten opzichte van 2013.

Alle potmaten brachten meer op dan in 2013. „Producenten hadden dit jaar duidelijk minder opgezet door de harde klappen vorig jaar”, nam Hans van Gorcum, productspecialist bij Lemkes waar. „Dat in combinatie met het goede voorjaar heeft dit jaar voor lavendel goed uitgepakt. Dat maakt lavendel best uitzonderlijk onder de tuinplanten.” Of het product daar lang van kan genieten, durft Van Gorcum niet te voorspellen. „Het blijft een varkenscyclus.” ■

Verkochte aantallen en middenprijs lavandula op de FloraHolland-veilingen van 2009 tot en met 2013.

34 (2014)

Markt-5-Exporteur-Afzetzaken-nw.indd 25

Bedrijf: Pikaplant Aanleiding: Pikaplant One

Dan Sutjahjo Wat is de Pikaplant One? „Pikaplant One zijn planken met planten die door de consument in huis tegen de muur gezet of als scheidingswand gebruikt kunnen worden.

De planken geven de planten die je erop zet water. Dat gebeurt middels vloeidoeken die in waterbakken zitten. De waterbakken krijgen water uit een reservoir erboven dat eens in de maand moet worden bijgevuld. Het is een systeem dat in de teelt ook voorkomt, maar door het mooi vorm te geven hebben we het toegankelijk gemaakt voor consumenten. Pikaplant One is volledig analoog en mechanisch. Er is een klepje dat meet of de planken droog zijn, dat gaat dan open en als de planken nat zijn dicht.”

Aan wie of via wie wordt Pikaplant One verkocht? „Via onze site verkopen we het direct aan de consument, aan de horeca en aan interieurarchitecten. Mensen die het eerst willen zien kunnen bij een aantal winkels terecht, vooralsnog alleen in Amsterdam: Bed Habits en Hutspot. Ze kunnen het ook in Hotel de Hallen zien en dan via de winkels of via onze site kopen. Wij verdienen aan de verkoop van de hardware. Planten kopen we bij Waterdrinker.”

Hoe zijn de reacties? „Heel gaaf, de eerste reacties zijn superpositief. We zijn eind april gestart en hebben er nu een stuk of dertig verkocht. Dat is een goed begin.”

Jullie hebben ook de Pikaplant Jar? „Daarin werken we wel samen met tuinders. We plaatsen allerlei planten in glazen stolpen. Het druist een beetje tegen de intuïtie in. Een plant stikt als er geen lucht bij komt, is de gedachte. Kennelijk zit er lucht genoeg in de stolp. Consumenten reageren verwonderd en vinden het mooi.

Stolpen en glaswerk zijn populair in het interieur. En ze raken net als Pikaplant One een snaar bij consumenten omdat ze weinig onderhoud vergen. Onderhoud is toch een drempel voor veel consumenten.”

Jullie komen niet uit de sector? „Nee, ons moederbedrijf is Leaps Innovation, een ontwerpbureau dat een idee bedenkt tot uitgewerkt concept tot eindproduct. Pikaplant is een spin-off begonnen als denktankopdracht voor SIGN. We merken dat er in de sector heel weinig met designerbril naar producten wordt gekeken.

Wat gebeurt is gericht op perfectie van bloemvorm of verbetering van processen. De consument betaalt nog dezelfde prijs. Bedrijven zitten vast in systeem van tussenhandel en marktwerking, verdiensten staan onder druk. Wij zijn getraind in de ontwikkeling van nieuwe producten en ik denk dat er veel kansen liggen voor samenwerking en innovatie.”

25

20-08-14 11:10

Begin van een nieuwe teelt In slakkengang bewegen de rupsbanden van de plantmachine zich voort over het freesiabed. Achter elkaar gaan de knolletjes de grond in. Het begin van weer een nieuwe teelt.

O

ver de volle breedte van het bed gaan in gestaag tempo telkens acht freesiaknolletjes tegelijk de grond in. Met het volplanten van een rij is zzp’er Geert van Geelen op die manier een uur bezig. In de twaalf bedden onder de twee kappen zit daarmee zo’n anderhalve dag ’plantwerk’. „Het lijkt misschien of het planten er heel langzaam aan toegaat. Wellicht zijn er collega’s die het sneller doen. Maar op de totale teeltduur bezien – een freesiateelt duurt gemiddeld zo’n zes maanden – stelt die paar uur planten toch weinig voor?

Dan kun je het volgens mij dus maar beter goed en nauwkeurig doen.”

Vijf jaar geleden runde hij in Huissen nog zijn eigen freesiakwekerij. Het kostte Van Geelen echter steeds meer moeite om het bedrijf draaiende te houden. „Vandaar dat ik toen besloten heb ermee te stoppen en als zzp’er aan de slag te gaan.”

Nu werkt hij bij Zeestraten Freesia in het Gelderse Oosterhout, maar hij wordt ook ingehuurd door een amarylliskweker, een situatie waarin hij zich inmiddels prima thuisvoelt. „Kwekers zijn tevreden over me, wat natuurlijk ook aan mijn ervaring ligt.”

Bij Zeestraten Freesia, eigendom van de broers Jos en Michel, is de plantmachine al een dikke vijftien jaar in gebruik. In die tijd werd het apparaat steeds verder verbeterd. De broers planten er geel en wit mee. „Daarbij gaat het om de witte cultivars Volante, Ambassador en Ambiance en de gele Gold River, Soleil en Maya”, legt Jos uit. < Tekst en foto:Quincy von Bannisseht qvb@hortipoint.nl

26

Spread.indd 26

34 (2014)

20-08-14 11:01

34 (2014)

Spread.indd 27

27

20-08-14 11:01

K asgeluiden Bestrijding van ziekten en plagen. Hoe gaat dat in de praktijk?

Wat houdt telers bezig en hoe gaan ze daarmee om? Wat zijn de geluiden uit de kas? Om de twee weken laat het Vakblad telers vertellen over chemische of geïntegreerde bestrijding.

Peter van Leth, Hans Neefjes, Joef Sleegers, Bert Vegter

’Ontwikkeling trips valt aardig te voorspellen’ druk op een laag peil. De mineervlieg is gekortwiekt door de prevenmet Altacor en Actara. Ook de

Marco van de Werken Kwekerij De Heuve

Marco van de Werken kan nu alle plaag in de chrysantenteelt: trips.

In de eerste fase van de teelt spuit

Match, die een welkome aanvulling is op het integreerbare middelenpakket. In tweede (bio-)fase worden Altacor en Teppeki gebruikt. Het afspuiten gebeurt met Actara, en als de tripsdruk te hoog oploopt, komt twee maanden is een goede periode voor effectieve bespuitingen”, vindt zon heeft wat minder kracht, zodat

Plaats: Brakel Teelt: chrysant, waarvan 75% troschrysant Grand Pink en 25% santini (o.a. Rossi) Oppervlakte: 3,8 ha chrysant onder 6.000 lux

de middelen langer werken en beter door de plant worden opgenomen.” de Werken zich verdiept in de leongeveer dezelfde golfbeweging.

In week 10-12 komt de ’wintertrips’ uit de grond. Rond week 20 is de volgende piek volwassen die we op de vangplaten tellen. De daarop volgende piek is weer rond week

vangplaten, al preventief het gewas tegen de larven beschermen met systemische middelen.”

Als het ook lukt om de nazomergolf

laag te houden. Daarmee kan Van de Werken rustig de winter in en

Bestrijders doorstaan warm zomerweer Ondanks de hoge etmaaltemperaturen van de afgelopen weken heeft aandacht. nog niet tot grote problemen geleid. larven van trips opeten, is chemisch

Kees Kouwenhoven Adviseur gewasbescherming Brinkman Agro, o.a. roos

volwassen tripsen soms raadzaam om te voorkomen dat de plaag zich kan vestigen. Gemiddeld hebben kwekers een tot twee keer bovendoor met Vertimec gespoten om de invlieg van trips op te vangen.

Doordat dit middel de rest van het

af te nemen. Er wordt wel minstens een keer per week gespoten om de schimmel onder controle te houden. middel, al dan niet in combinatie met Collis. Een of twee bespuitingen met Rocket, Karma of Frupica worden als afwisseling ingezet.

nog steeds positief. De roofkever cryptolaeumus heeft zich nu over de gehele afdeling van een hectare wolluis opgeruimd. Het is nog even afwachten of de roofkevers zullen opnieuw opkomende wolluisdruk op te vangen.

snel en goed. Wanneer er niet te

beperkt, zodat het biologisch evenwicht niet wordt verstoord. toename van spint, maar vaak gaat

heeft dit nog niet geleid.

28

Kasgeluiden-NW.indd 28

34 (2014)

20-08-14 11:01

’Aaltje steinernema houdt trips onder controle’

-

Dick van Nieuwkoop Van potplantenkwekerij Sjaloom Plaats: Waddinxveen Teelt: yucca, dracaena massangeana, beaucarnea, potroos,hibiscus en oleander Oppervlakte: 9 ha

delen die Van Nieuwkoop achter de

-

-

-

’Platte dopluis is lastige nieuwkomer’ In week 31 heeft Arjen Verwer de 2

foto -

Arjen Verwer Plaats: Klazienaveen Teelt: minigerbera onder 7.000 lux Oppervlakte: 2 ha

34 (2014)

Kasgeluiden-NW.indd 29

-

29

20-08-14 11:01

Beekenkamp Plants test nieuwe techniek

Water zuiveren met keramische korreltjes Opticlear Diamond is een nieuwe techniek die gewasbeschermingsmiddelen uit het recirculatiewater kan halen. Aanvankelijk werden er in praktijkproeven wisselende resultaten mee geboekt. Beekenkamp Plants uit Maasdijk is inmiddels overtuigd van de werking na enkele maanden testen op het bedrijf. Nagenoeg alle gewasbeschermingsmiddelen werden verwijderd.

Joef Sleegers jsleegers@hortipoint.nl

E

een eigen techniek ontwikkeld: Opticlear Diamond. Dit is een variant op de adsorptie en geavanceerde oxidatie die door Wageningen UR Glastuinbouw is onderzocht. De techniek is eigenlijk ontwikkeld voor mouterijen en de voedingsmiddelenindustrie en wordt nu aangepast voor de glastuinbouw.

Het werkt met keramische korreltjes en een geladen coating (zie kader ’Water zuiveren met keramische korreltjes’).

WUR Glastuinbouw had deze apparatuur graag getest met ’standaardwater’, waarin twintig gewasbeschermingsmiddelen in be-

kende concentraties zitten. „We vinden het echter belangrijk om onder praktijkomstandigheden te testen”, zegt Freddy Dekkers, directeur van WaterIQ. „Verder is er veel vraag naar onze techniek en hebben wij geen apparaat over. Maar wij willen het zeker nog eens laten testen met standaardwater.”

Kwestie van afstellen De Opticlear Diamond is op een aantal tuinbouwbedrijven getest. Deze onderzoeken maken deel uit van het project PrakFoto: WaterIQ

r is heel wat te doen over de emissie van gewasbeschermingsmiddelen naar het oppervlaktewater. In 2023 zal dit nagenoeg verboden zijn, maar hoe de glastuinbouw hieraan moet voldoen is nog niet duidelijk.

In de afgelopen jaren heeft Wageningen UR Glastuinbouw veel onderzoek gedaan naar technieken om gewasbeschermingsmiddelen uit het afvalwater te verwijderen: UV-licht, ozon, waterstofperoxide, actief koolfilter en combinaties daarvan. Los daarvan heeft het bedrijf WaterIQ uit Nuenen

De Opticlear Diamond van WaterIQ bestaat uit twee roestvaststalen kolommen: een voor adsorptie en een voor geavanceerde oxidatie. Elke kolom is gevuld met duizend kilo aan keramische korreltjes.

30

WaterIQ.indd 30

34 (2014)

20-08-14 11:01

Achtergrond

Water zuiveren met keramische korreltjes Opticlear Diamond haalt gewasbeschermingsmiddelen uit het water door een combinatie van adsorptie en geavanceerde

tijknetwerk Bommelerwaard, dat wordt betaald door het Productschap Tuinbouw en het DIT-fonds van de Rabobank.

De eerste metingen zijn uitgevoerd met een proefinstallatie bij chrysantenkwekerij VDL Fleurs in Naaldwijk. Het ging om een kunststof versie. Dit bedrijf wilde de techniek gebruiken om gewasbeschermingsmiddelen uit het recirculatiewater te halen, zodat het kon recirculeren zonder de biologie te verstoren.

Vervolgens is de installatie naar chrysantenkwekerij Janity Flowers in Bruchem gebracht voor verdere testen. „We hebben het apparaat een paar weken in gebruik gehad”, zegt teler Henk van Wijk. „We hebben de watermonsters laten testen bij Groen Agro Control. Er kwam lang niet uit wat ervan verwacht was en ook niet wat WaterIQ voorspeld had. Het drainwater werd onvoldoende of niet gereinigd. Best jammer.”

WaterIQ heeft het apparaat teruggenomen en nagekeken. „Er was tijdens het transport naar de kwekerij een stuk kunststof in het inwendige afgebroken”, aldus Dekkers. „Daarom gebruiken we nu geen kunststof meer, maar roestvast staal.”

Inmiddels staat een roestvast stalen full scale versie met een capaciteit van 25 m3 per uur bij VDL Fleurs. „De werking is duidelijk verbeterd”, constateert René Corsten (DLV Plant), die het onderzoek begeleidt. „Echter, uit de eerste metingen blijkt dat sommige gewasbeschermingsmiddelen er nog steeds niet volledig uit worden gehaald. Misschien gaat lukt dat in de toekomst wel. In elk geval is het interessant genoeg om naar te kijken.”

Volgens Freddy Dekkers is het vooral een kwestie van goed afstellen van de machine. „Onze werkwijze is: eerst installeren op het bedrijf, dan finetunen. Bovendien hangt het resultaat af van wat de klant wil. Als hij elke keer een flink deel van de gewasbeschermingsmiddelen verwijdert, levert dat uiteindelijk ook voldoende zuivering op. Als hij maar lang genoeg recirculeert.”

Beekenkamp Plants Dit voorjaar is Opticlear Diamond ook getest bij Beekenkamp Plants in Maasdijk.

Hier werden de gewasbeschermingsmiddelen zo goed uit het gietwater verwijderd dat het bedrijf een installatie heeft aangeschaft.

34 (2014)

WaterIQ.indd 31

principes toepassen, maar WaterIQ doet dit op een eigen manier.

De installatie bestaat uit twee kolommen: een voor adsorptie en een voor oxidatie.

Elke kolom is gevuld met 1.000 kg keramische korreltjes van 2 mm doorsnede die hechten aan de gewasbeschermingsmiddelen, die vaak uit polaire moleculen bestaan. „Door andere coatings op te brengen kunnen we spelen met de lading”, zegt directeur Freddy Dekkers. „We hebben nu een coating ontwikkeld die volgens ons het meest effectief is om de gewasbeschermingsmiddelen uit het gietwater te halen.”

Door de open structuur hebben de kor-

Deze wordt in september geplaatst. „Twee jaar geleden hadden we groeiproblemen in de jonge komkommerplanten”, vertelt Erik Heijs, teeltcoördinator bij Beekenkamp. „Op zoek naar een oorzaak hebben we de waterkwaliteit in de dagsilo’s gemeten.

Ik schrok van de concentraties gewasbeschermingsmiddelen die we tegen kwamen.”

Uiteindelijk bleek dat niet de oorzaak van de groeiproblemen, maar het zette Heijs wel aan het denken. „Want sommige klanten willen helemaal geen middelen terugvinden in hun jonge planten.”

Beekenkamp recirculeert het gietwater voor 100%. Als de EC voor de ene teelt te hoog wordt, gaat een deel van het water naar een gewas dat een hogere EC kan gebruiken. Daarvoor zijn er vijf dagsilo’s met oplopende EC’s. Uiteindelijk komt het water in de dagsilo met de hoogste EC. Dat water wordt vooral in de tomaten gebruikt. In principe hoeft Beekenkamp daardoor nooit te lozen. Daarmee voldoet het bedrijf aan de emissie-eisen voor 2023.

reltjes een groot contactoppervlak van 400 m2 Het verschil is dat actieve kool geen lading draagt. Dit vangt vooral de apolaire gewasbeschermingsmiddelen uit het water.

In de adsorptiekolom worden de apolaire middelen deels doorgelaten. Deze worden er in de tweede kolom middels oxidatie uitgehaald. In deze kolom zitten ook keramische korteltjes met een geladen coating die hier als katalysator fungeert. In een mengkamer tussen de twee kolommen worden waterstofperoxide en andere oxidanten aan het water toegevoegd. Het keramische materiaal moet elk jaar schoongespoeld en opnieuw gecoat worden. positief te beïnvloeden (zie Vakblad 25 pagina 27).

het water uit de dagvoorraad en pompt het daarna terug in dezelfde silo. Na enkele dagen schakelt hij over naar de volgende dagvoorraad. Het nadeel hiervan is dat het ’schone’ water teruggaat in de dagvoorraad.

Volgens Heijs is dit de enige manier. „Anders zouden we nog vijf extra silo’s moeten plaatsen. Daar hebben we de ruimte niet voor.”

Heijs heeft zelf het water bemonsterd, voor en direct na de zuivering. De monsters zijn geanalyseerd door Groen Agro Control. „Van de twaalf middelen die we voor de behandeling aantroffen waren er elf achteraf niet meer terug te vinden. De twaalfde was voor de helft afgebroken”, vertelt Heijs. „Dat hangt ook samen met de hoeveelheid waterstofperoxide. Hoe meer je daarvan toevoegt, des te sneller is de afbraak.”

Een van de stoffen die voor 100% werd afgebroken was Admire, een stof die de laatste tijd onder vuur ligt. Heijs: „Deze zuivering kan een manier zijn om Admire voor de glastuinbouw te behouden.” <

In het kort Beekenkamp ontsmet het water al jarenlang met UV-licht. Drie jaar geleden is daar een H2O2-dosering bij gekomen. Dat haalt een deel van de gewasbeschermingsmiddelen uit het water, maar niet alles.

De proefinstallatie van WaterIQ heeft van januari tot en met maart gedraaid met een capaciteit van 1 m3/uur. Deze zuivert

Opticlear Diamond is een nieuwe techniek om gietwater te zuiveren.

Beekenkamp Plants is er enthousiast over en heeft hem aangeschaft.

Wageningen UR Glastuinbouw heeft

31

20-08-14 11:01

De meeste brassica’s moeten nog komen Na een grillige aanvoer eerder dit jaar moet de topaanvoer van buitengeteelde brassica, ofwel sierkool, er nog aan komen, met als hoogtepunt de speelt in die aanvoer de kleur wit nog steeds de hoofdrol.

Bert Vegter bvegter@hortipoint.nl

B

rassica is geen uitgesproken herfstproduct omdat door kasteelt ook vroege productie mogelijk is, maar het merendeel van de aanvoer vindt wel in de tweede helft van het jaar plaats. Met oktober als topmaand. Dit jaar zullen er toch minder brassica’s komen, is de voorspelling van Tonnie de Beijer van veredelingsbedrijf Evanthia aan de hand van zaadverkoop.

Reden is volgens hem dat in 2013 de prijzen wat tegenvielen.

Tot nu toe verschilt het aanvoerpatroon behoorlijk met dat in 2013. Aan de hand van cijfers zegt Gert-Jan Jungerius, coördinator product assortiment bij FloraHolland: „In het begin van het jaar is een hele berg meer aangevoerd. In de weken 1 tot en met 8 wel 50%. Die meeraanvoer gaf echter een behoorlijke druk op de prijs. Die was ongeveer twee keer zo laag.”

Aanvoerpiek moet nog komen Terwijl begin 2014 de aanvoer beduidend hoger lag, is de aanloop naar de traditionele aanvoerpiek matig op gang gekomen. Afgelopen juni en juli was de stelenaanvoer een heel stuk minder dan vorig jaar, namelijk zo’n 25%, blijkt uit cijfers van Jungerius. De echte massa moet nog komen, als het goed is. Hoogtepunt wordt dus oktober, waarna de aanvoer van het buitengeteelde product langzamerhand zal afnemen. Toch gaat dat nog vrij lang door, tot drie à vier weken voor de kerst. Daarna komt het kasproduct in zicht. De ’jongens in de kas’ gaan ongeveer door tot Valentijn. Verder zijn er telers die het al in mei lukt door kunstmatige koudebehandelingen kolen met een wit hart voor de klok te zetten.

Al met al is brassica dus zelfs bijna als jaarrondproduct te beschouwen.

Mening

Hoewel brassica uit energie-oogpunt een

-

32

Brassica.indd 32

De vaak gebruikte vakterm ’kolen’ of ’kooltjes’ roept een beeld op van uitgestrekte buitenpercelen, en hoewel de buitenteelt de boventoon voert is er ook een aanzienlijke kasteelt. Zeker in deze tijden van dure energie is de sierkool met zijn nogal lage energiebehoefte een aantrekkelijke teelt.

Ook aantrekkelijk is de teelt in de winter uit arbeidsoogpunt. Nogal wat telers hebben in de winterperiode niet zo veel werk om handen terwijl er toch aanbod van arbeid is zodat de brassicateelt een uitkomst kan zijn.

Kleuring beïnvloeden Aantrekkelijkheid van het product zit ’m ook in het feit dat het product veelzijdig is. Zo zijn er nogal wat bloemkleuren en bloemvormen, en vernieuwing in het sortiment gebeurt volop. Bijzonder qua kleuren is het verven of spuiten van de bloemen.

Witte brassica’s worden in emmers gezet voor het opzuigen van kleurstof. Of ze worden in de handel bespoten met verfstof.

Gekleurde brassica’s leveren meer op.

Daarnaast is de natuurlijke kleuring te beïnvloeden, zodat een teler het aanvoermoment naar zijn hand kan zetten. Vooral op de grotere kwekerijen waar buitenpercelen met vele hectaren brassica’s staan, gebeurt dat. Telers gebruiken daarvoor uiteenlopende methoden, zoals het wat vroeger zaaien van het product. De natuurlijke kleuring, die er in moet groeien, heeft te maken met koude en ook het dag/nacht-verschil.

Door z’n vormen, afmetingen en veelzijdigheid is de brassica voor de handel een prima boeketproduct. De Beijer wijst erop dat veel brassica naar Engeland gaat, waar onderzoek zelfs heeft uitgewezen dat boeketten met brassica 30% meer verkopen.

34 (2014)

20-08-14 11:34

Foto: Persburo MelIssen

Topaanvoerder in het sortiment is Crane White van het Japanse veredelingsbedrijf Takii Seed. In het sortiment snijbrassica staat dit bedrijf op de eerste plaats. Daarna is Evanthia behoorlijk sterk opgekomen, maar na die twee bedrijven wordt het in de veredeling van snijbrassica eigenlijk vrij stil.

Dat Crane White koploper is, blijkt wel uit veilingstatistieken. Jungerius kan zien dat deze witte cultivar goed is voor maar liefst

Mening

met Crane White en Crane Red van Takii

60% van de aanvoer. Op de tweede plaats staan rose en paarse varieteiten. Hendri Veurink, productmanager flowers bij Takii Seed, wijst erop dat in hun veredeling onder meer wordt gezocht naar verbetering in het segment rood en ook naar gevederde bladtypen. Voor rood is een betere steellengte een wens vanuit de markt. Veurink: „Voor de introductie van nieuwe rassen zoeken we meer de samenwerking met ’key players’ in de keten. Zo heeft kwekerij Daling in Smilde

vorig jaar de Crane Ruby geïntroduceerd.

Exporteurs reageerden positief op de vroegkleuring van dit ras. Voor dit soort specialties hebben we geleerd dat je deze gedoseerd moet aanbieden om zo het juiste pull-effect bij de retailers in Engeland op te roepen.”

Op de lange termijn zal de focus volgens Veurink meer op ziekteresistentie komen te liggen. „Als veredelaar delen wij de zorgen met de brassicatelers dat steeds vaker moderne gewasbeschermingsmiddelen niet of veel later beschikbaar komen. Ze hebben bijvoorbeeld vier jaar op Amistar Top moeten wachten. Het toelatingsbeleid is gericht op grote gewassen. Nieuwe producten moeten steeds een aparte toelating krijgen. Dit is erg duur voor een kleine teelt en fabrikanten werken hier niet graag aan mee.” <

In het kort Medio 2014 kwam de aanloop naar de traditionele aanvoerpiek matig op gang,

de veredeling wordt gewerkt aan andere

34 (2014)

Brassica.indd 33

33

20-08-14 11:01

’Vroege sneeuwbal gebaat

Joef Sleegers jsleegers@hortipoint.nl

D

e teelt versnellen met behoud van kwaliteit. Dit is iets waar veel telers naar op zoek zijn. Zo ook voor het gewas viburnum ofwel sneeuwbal.

Viburnum is een bijzondere teelt omdat de plant een koudeperiode nodig heeft om de bloemknoprust te doorbreken. Dit geldt voor veel houtige gewassen. De natuur heeft dit mechanisme ingebouwd om te voorkomen dat de planten al in het najaar in bloei komen.

Sneeuwballen brengen een groot deel van hun leven door in de buitenlucht. Als ze een koudeperiode achter de rug hebben, zo rond eind december, worden de struiken naar binnen gehaald. De takken worden geveild als de bloemtrossen wit beginnen te kleuren.

Op het moment dat de eerste struiken de kas in komen hebben ze net genoeg koude gehad. Met de nadruk op ’net’. Vaak blijft

de kwaliteit wat achter en komen er relatief weinig knoppen in bloei.

Sommige telers die heel vroeg willen zijn, dekken de struiken buiten af met rieten matten. Hiermee halen ze een beter resultaat, maar het kost wel meer arbeid en tijd.

Normaal gesproken worden de struiken in de kas bij 30°C gehouden om de bloemen ’los te stoken’, zoals de telers dat noemen.

Daarnaast gebruiken ze soms assimilatielampen om de kwaliteit te verbeteren. Bij hoge temperaturen en te weinig licht gaan de cellen namelijk strekken en worden de bladeren bleek.

De onderzoeksvraag was: komen de planten makkelijker in bloei als ze belicht worden met een beetje ledlicht. En welke lichtkleuren zijn daar het meest voor geschikt?

Dit onderzoek is uitgevoerd op een kwe-

De oogst van 25-1-2014. Onder rood, blauw en roodblauw ledlicht was het aandeel eerste en tweede kwaliteit het hoogst (blauwe en groene balkjes). Verrood licht werkte juist averechts.

34

Led viburnum 2.indd 34

kerij door Arca Kromwijk, onderzoekster bij Wageningen UR Glastuinbouw. Het is mede gefinancierd door Innovatiemotor Greenport Aalsmeer. Hierin dragen de provincie Noord-Holland en het Europees Fonds Regionale Ontwikkeling (Efro) bij. Philips heeft de ledlampen beschikbaar gesteld.

Hoeveel koude hebben sneeuwballen minimaal nodig? Net als appels en peren hebben ze een bepaalde koudesom nodig om in bloei te kunnen komen. In onderzoek uit 2009 is vastgesteld dat de bloemknoppen van sneeuwballen minimaal 900 uur bij 2 tot 8°C nodig hebben. „Knoppen die in rust zijn bevatten het hormoon abscisinezuur (ABA), waarvan aangenomen wordt dat dit de activiteit remt. In de loop van de rustperiode neemt de hoeveelheid remmende stoffen af, terwijl onder invloed van kou andere hormonen juist worden aangemaakt”, vertelt onderzoekster Kromwijk. „Ook stuurlicht kan een sterk effect hebben op de hormoonhuishouding van planten. Dit weten we uit een studie naar stuurlicht door Wageningen UR Glastuinbouw, Plant Lighting en Plant Dynamics.”

In het onderzoek werden verschillende kleuren ledlicht uitgeprobeerd: rood, blauw, rood-blauw en verrood licht. En er was een controle zonder belichting.

Op verzoek van de teler zijn ook retrofitlampen opgehangen; dat zijn ledbollen met een mengsel van rood, blauw en verrood licht. Deze worden onder meer gebruikt 34 (2014)

20-08-14 11:01

Column Cok Harteveld cok@vandenberg-roses.com

China

Verslagenheid

De viburnum werd belicht met 5 µmol/m2/s van drie uur ’s middags tot drie uur ’s nachts.

in de teelt van aardbeien als deze te weinig koude hebben gehad.

De sneeuwballen werden belicht met 5 µmol/m2/s vanaf drie uur ’s middags tot drie uur ’s nachts.

Effect op kwaliteit Er was een duidelijk effect te zien op de bladkleur. Met rood, blauw en roodblauw licht werd het blad donkerder. Met verrood licht daarentegen werden de bladeren bleker, wat kleiner en spitser en gingen de bloemstelen onder de bloemtrossen meer strekken. Op verzoek van de kweker werd deze behandeling na twee weken stopgezet.

In retrofit lampen zit naast rood en blauw ook verrood licht. Dit licht liet een donkerder blad zien, maar het blad werd ook wat spitser, zoals onder het verrode licht, maar in veel minder sterke mate.

Op twee oogstdagen werd de kwaliteit gemeten. Onder het rode, het blauwe en het rood-blauwe licht was de gemiddelde kwaliteit beter dan bij de controle. Er waren meer vierkoppers, en verder was de steel onder de bloemtros korter.

Bij rood licht waren de bladeren en stelen zelfs wat te compact, waardoor de bos minder gevuld leek, vond de teler. Zijn voorkeur lag daarom bij de rood-blauwe behandeling.

De hele onderzochte partij kwam moeilijk in bloei. Daarom is de proef herhaald bij een nieuwe partij struiken die begin februari onder de led-lampen zijn gezet. Deze lieten ook zien dat er bij rood, blauw en rood-blauw licht wat meer knoppen waren uitgelopen. Omdat het aantal uitgelopen knoppen bij de controle zonder stuurlicht ook al hoog was, waren de verschillen echter 34 (2014)

Led viburnum 2.indd 35

niet zo groot als bij de vroege planten. „Het voordeel is dus vooral te behalen in de eerste trek”, concludeert Kromwijk. „Bij een vroege trek is dit ook het meest interessant omdat daar het aantal goede 4-koppers vaak achterblijft. Dus als je de eerste trek goed voor elkaar hebt, is daar vooral iets mee te bereiken.”

Onderzoek gaat door In opdracht van Kas als Energiebron is inmiddels een nieuw onderzoek gestart.

Daarin wordt onderzocht of de bloei met stuurlicht zodanig gestimuleerd kan worden dat er minder warmte nodig is om de bloemknoppen los te stoken. Nu wordt er nog 30°C gestookt en dat kost veel energie.

Sander Hogewoning van Plant Lighting is nu bezig met een deskstudie naar welke combinatie van lichtkleuren daarvoor nodig is. December 2014 zal dit dan in proefkassen bij Wageningen UR Glastuinbouw worden getest. <

In het kort ■

35

20-08-14 11:01

Phytophthora en fusarium in lelie:

Hans Kok hkok@dlvplant.nl

P

hytophthora en fusarium komen vooral voor bij de teelt in de volle grond, maar kunnen zich ook bij de teelt in kisten manifesteren. Vooral de OriĂŤntals en OT-hybriden zijn erg vatbaar.

Dezelfde factoren veroorzaken een aantasting van beide schimmels; een teveel aan vocht al dan niet in combinatie met een slechte structuur van de grond. Door ervoor te zorgen dat de bodemstructuur in orde is en er niet te veel water wordt gegeven zijn problemen te verminderen. Lelies die door fusarium of phytophthora zijn aangetast blijven achter in groei waarbij de bladeren van onderaf vergelen en de stengel bruin verkleurt. In de kaders vindt u specifieke ziektebeelden, oorzaken en aandachtspunten van de twee schadelijke schimmels. Er zijn ook algemeen geldende aspecten.

Bij een lelieteelt in de volle grond is het belangrijk dat maatregelen worden genomen om lekplekken en overstromende goten te verhelpen. Een storende laag in de bodem kan met een cultivator of enkele tand met ganzenvoet worden losgetrokken zodat er na beregening geen water blijft staan. Controleer ook of de drainage nog wel werkt. Door extra drainage aan te brengen op gronden die te lang nat blijven kan de ontwatering verbeteren. Dat kan eveneens door op natte plekken gaten te boren naar de drainage.

Beperk te grote watergiften in een keer.

Kies er liever voor om vaker te gieten met een kleine watergift. Hiermee wordt ook het dichtslaan van de bodem voorkomen. Met deze maatregelen wordt de kans op aantasting door beide bodemschimmels sterk verminderd. Door het stomen van de grond

36

LelieSchimmels.indd 36

zijn phytophthora en fusarium volledig te bestrijden. Sporen van beide schimmels kunnen echter ook op de poeren, de hijsverwarming en het gaas zitten. Reinig deze daarom voor het stomen.

Als preventieve maatregelen onvoldoende werken kunt u kiezen voor een aanvullende chemische bestrijding. Als de ziekte steeds op dezelfde plekken voorkomt, is het raadzaam om alleen die plekken te behandelen. Een lelieplant die eenmaal door fusarium of phytophthora is aangetast is door een chemisch bestrijding niet meer gezond te krijgen. Wel kan met een chemische bestrijding enigszins worden voorkomen dat gezonde planten direct naast de zieke planten ook worden aangetast. Hiervoor kunnen middelen worden gebruikt die ook goed werken tegen pythium en voor dit doel in de bloementeelt onder glas zijn toegelaten, zoals Ridomil Gold, Paraat, Previcur Energy, Proplant of Aaterra. Praktijkervaringen wijzen uit dat een aantasting hiermee kan worden geremd maar dat dit niet afdoende is. <

Ziektebeeld

Oorzaak

Fusarium (oxysporum) kan zowel de bol als de stengel aantasten. Als sprake is van een stengelaantasting, dan noemen we de veroorzaker ook wel stengelfusarium. Het uit zich in bruine vlekken op de ondergrondse stengeldelen en een roodbruin verkleuring rond het doorbreekpunt van de stengelwortels. De stengelwortels ontbreken in veel gevallen. De stengel wordt niet hol. Vaak worden de bollen eveneens aangetast.

Een aantasting op de stengel komt vaak vanuit besmette grond. Fusarium kan jarenlang van daaruit de stengelwortels aantast. Vooral in gestoomde grond zonder bodemleven kan de schimmel vanuit de bol ongestoord groeien. Het ontstaan van stengelfusarium wordt bevorderd door te natte grond, hoge temperatuur en overmatige bemesting.

34 (2014)

20-08-14 11:02

Phytophthora komt vaker voor dan fusarium. Planten vallen geheel om, of alleen de kop gaat hangen. Een zwarte steel en witte ook vaak zichtbaar

Foto's: DLV PLant

Phytophthora Ziektebeeld -

Aangetaste planten hebben stengels met

er eenmaal een besmetting aanwezig is in

-

Een fusariumaantasting uit zich boven- en ondergronds.

Aandachtspunten -

Aandachtspunten -

Oorzaak

-

-

34 (2014)

LelieSchimmels.indd 37

37

20-08-14 11:02

Teelttips ZOmerBlOemen najaar in de kas Voor de kasteelten is het echt najaar geworden.

De lichtintensiteit heeft het niveau van eind april bereikt en gemiddeld is het in het najaar buiten veel warmer en vochtiger. Het is veel moeilijker om vocht af te voeren als de binnen- en buitentemperatuur vrijwel gelijk zijn.

Belangrijk is dus om zo veel mogelijk licht toe te laten en het krijt zo snel

HyacinT Behandeling vroege Rond deze tijd zijn de meeste preparatiebollen in stadium G. Laat dit door stadiumonderzoek vaststellen.

De laatste jaren zien we grote verschillen in stadiumontwikkeling binnen par-

Tulp Zuur De percentages zuur zijn dit jaar duidelijk hoger dan vorig jaar. Nog steeds komt er regelmatig nat zuur voor.

Wanneer daarvan sprake is, dan is het belangrijk dat de bollen vlak voor de koeling worden uitgezocht en goed worden teruggedroogd. In principe is het altijd beter wanneer bollen met rust gelaten worden,

38

Teelttips-Schoffelen_nw.indd 38

piOen

mogelijk te verwijderen.

Vanaf 1 september moet bij de meeste teelten het dek schoon zijn.

Te laat het krijt verwijderen geeft een groeiachterstand die later in het najaar nooit met stoken valt goed te maken. De lichtintensiteit gaat vanaf nu namelijk met sprongen achteruit.

Als het dek dus toch gereinigd moet worden doe dit dan op tijd, zodat de planten nog van het licht

kunnen profiteren. Zeker voor kassen waarin niet gestookt kan worden, is op tijd inspelen op het naderende najaar van zeer groot belang.

tijen, onder andere doordat minder bollen rechtop gezet worden.

Normaal wordt het stadium van een partij aan de hand van vijf bollen bepaald. Het is aan te bevelen om de steekproef groter te maken als u twijfelt aan de uniformiteit van een partij.

Na het bereiken van stadium G kan de definitieve start van de koudeperiode bepaald worden. Voor het aantal weken 9°C (de

koudeperiode) is informatie verkrijgbaar bij DLV Plant.

maar als er actief zuur zit in een partij dan kunnen die zure bollen te veel schade toebrengen aan de rest van de partij en andere partijen in de cel. Hieruit volgt dan ook dat wanneer sprake is van reeds opgedroogd zuur of relatief een geringe aantasting in de partij het beter is om de bollen met rust te laten en ze niet uit te zoeken voordat ze gekoeld gaan worden.

Bewaartemperatuur en koeling Vanaf stadium G worden tulpen duidelijk gevoeliger

Henk van den Berg Teelt- en Bedrijfsadvies, 0252-340301

afmaaien Misschien komt het door het vroege voorjaar, maar de pioengewassen staan er op dit moment iets ouder bij dan normaal. Dit wil niet zeggen dat ze ook eerder gemaaid mogen worden. Vaak wordt er om de onkruiddruk vóór te zijn, zo vroeg mogelijk in het najaar gemaaid, maar dit gaat ten koste van de ondergrondse groei en vitaliteit van de planten voor het volgende jaar. Half september is eigenlijk de vroegste datum dat er zonder aantoonbare groei- en vitaliteitsderving gemaaid kan worden. Dat is ook het vroegste tijdstip om pioenen te rooien. Vroeger gerooide pioenen zijn niet geschikt voor bewaring. Vroeger rooien kan alleen als de planten direct weer worden geplant.

Henk van den Berg Teelt- en Bedrijfsadvies, 0252-340301

Kisten, die gebruikt worden voor bewortelen van snijhyacinten, kunnen besmet zijn met de pythiumschimmel. U kunt dit fust dan beter ontsmetten en behandelde (pot)grond gebruiken.

Spuit de bakken eerst goed schoon en behandel de bakken dan met een

reinigingsmiddel. Laat de bakken goed uitdampen.

Dit kan het beste door ze een week op de wind in de buitenlucht te plaatsen.

Zorg ervoor dat de mensen die de ontsmetting uit moeten voeren goed beschermd zijn. Zorg voor een waterdichte voorschort, goede laarzen en een masker.

Een reinigingsmiddel kan bij houten fust niet roestvrije spijkers aantasten.

Dan is het een optie om de bakken te behandelen met AAterra.

Er zijn ook goede ervaringen door de bakken vochtig te maken en gedurende enkele uren in een cel bij 60°C te bewaren.

voor hogere bewaartemperaturen. Daarom is het aan te bevelen om vanaf dit moment alle tulpen bij maximaal 20°C te bewaren. Hogere temperaturen vanaf dit moment zorgen ervoor dat er meer energie naar de okselknoppen zal gaan.

Bij cultivars die gevoelig zijn voor vroege bloemverdroging (zoals P. Prince en sports, P. Flag en sports, Yokohama en sports) kunnen te hoge temperaturen vanaf G leiden tot meer uitval hierdoor.

In sommige gevallen kan

tussentemperatuur bij 17 in plaats van 20°C de voorkeur hebben. Wanneer 3 weken 17°C gegeven wordt, kan er een week minder 9°C gegeven worden. Wanneer u echter van plant bent om ruim tussentemperatuur te geven is deze behandeling niet aan te bevelen omdat het dan kan leiden tot meer spruitvorming, bladkiepen en scheurblad bij cultivars die daarvoor gevoelig zijn.

Wanneer er sprake is van partijen die flink voorwarmte hebben gekregen, is het aan te bevelen om

een week extra tussentemperatuur en een week extra koeling te geven. Naast partijen die u zelf bewust voorwarmte heeft gegeven, is het belangrijk hierbij ook rekening te houden met laat geleverde partijen die bij de bollenkwekerij over het algemeen ook warm zijn bewaard dit jaar.

Ontsmetten fust

DLV Plant, marktgroep bloembollen, 0252-688541

Alex Buis, Tulpenadvies, 06 42388337 Wilfried Poland, Holland Agri Consult, 06 31698070

34 (2014)

20-08-14 11:02

Schoffelen

lisiantHus

Op enkele lisianthusbedrijven is een hardnekkige populatie van wittevlieg aanwezig. Meestal gaat het om de gewone kaswittevlieg samen met de moeilijk te bestrijden tabakswittevlieg.

Ondanks wekelijkse gewasbespuitingen met Admiral, Asepta Carex, Teppeki, Admire en ERII is de laatste wittevlieg niet weg te krijgen.

Ook bij andere teelten speelt dit probleem. Aangezien er in lisianthus weinig tegen andere insecten hoeft te worden gespoten biedt het uitzetten van sluipwespen misschien een extra bestrijdingsmogelijkheid in combinatie met een bespuiting met de schimmel Verticillium lecanii (Mycotal en Addit).

De sluipwesp Encarsia

lelie Zuurgraad (pH) Door de kalkbemesting van de grond kan de pH te hoog zijn opgelopen. Dit is vooral een probleem voor lelies uit de groep van de Oriëntals.

Voor lelies uit de groep LA, Longiflorum en Aziatische hybriden is een hoge pH geen probleem.

Voor optimale groei van Orientals moet de pH tussen de 5,5 en de 6,5 liggen. In Oriëntals kan een hoge pH problemen geven met lichte koppen door de slechte opneembaarheid van ijzer en magnesium. Een aanzienlijke pH-verlaging in de grond kan alleen worden bereikt door het door de grond werken van niet bekalkte tuin34 (2014)

Teelttips-Schoffelen_nw.indd 39

formosa bestrijdt de kaswittevlieg goed; de bestrijding van de tabakswittevlieg verloopt moeizamer. Tegen tabakswittevlieg wordt nu de sluipwesp Eretmocerus mundus uitgezet. Daarnaast kan gespoten worden met Verticillium lecanii.

Nieuw is het spuiten met de plantenversterker SB Plant Invigorator van Brinkman, waardoor de vleugels van de wittevlieg verkleefd raken.

De ervaring is nog beperkt.

Valse meeldauw Op diverse lisianthusbedrijven is een aantasting van valse meeldauw geconstateerd. Valse meeldauw ontstaat meestal aan de onderkant van het oudste blad. De vochtschimmel kiemt nadat het gewas door condensatie

turf. Door de turf voor het planten over de grond uit te strooien zal deze tijdens het planten van de bollen in de plantgaten en daarmee in de wortelzone terecht komen.

Frees de turf niet door de grond omdat de turf dan te sterk wordt verdund.

Zwarte spruiten, vorstschade en penicillium Zowel de Hollandse als de Franse oogst bollen die de komende maanden in de kas worden geplant kunnen last hebben van vorstschade, zwarte spruiten of penicillium door de lange bewaring in ijs. Wanneer u twijfelt aan uw partij kunt u dit controleren door bijvoorbeeld 25 bollen van de partij door te snijden en deze te beoordelen op zwarte spruiten en of vorstschade. Bij het doorsnijden van de bollen is het belangrijk dat u de leliespruit

enkele uren nat is gebleven.

Vanaf 1 augustus mag het ondernet er niet meer lichtafhankelijk uitlopen.

Het beste is het ondernet het gehele etmaal op 40°C te houden. Zorg voor voldoende vochtafvoer door een kier in het scherm, afhankelijk van buitentemperatuur en wind, in te stellen. In augustus is het vaak warm en vochtig weer. Houd daarom voldoende minimum lucht aan, ook als laat wordt gelucht om de bloeisnelheid erin te houden.

Preventief en curatief kan tegen valse meeldauw gespoten worden met 25 ml Ridomil Gold per 100 liter water.

Dirk Jan Binnendijk Tuinbouwadviezen, 071-5416564

in de lengte doorsnijdt.

Zwarte spruiten herkent u aan een zwartverkleuring van het meristeem. Vorstschade is te herkennen aan de aanwezigheid van vorst blazen aan de binnenzijde van de buitenste schubben en aan ijskristallen en een grove zwartverkleuring in de doorgesneden spruit. Mocht u zwarte spruiten of vorstschade vinden, bepaal dan het exacte percentage door nog 75 bollen extra door te snijden. Compenseer de uitval door de plantdichtheid aan te passen.

Een leliebol die door penicillium is aangetast geeft in de broeierij een lichtere tak of kan zelfs helemaal uitvallen.

Plant geen bollen waarvan meerdere schubben door penicillium zijn aangetast.

Kees van egmond kees@kees-ineke.nl

Foutje Nee joh! Hoe stom kun je zijn! Nogmaals scroll ik door mijn Verzonden items heen. Niks. Zet ik de bevestigingen in Postvak IN op een rij. Weer niks.

Zou ik dan echt? Ik vind mijn laatste bestelling. Ja, inderdaad, tot en met week 34. En ik maar denken dat ik tot week 39 planten had besteld…

Het is een zomer als nooit tevoren. De temperatuur hoog, ook ’s nachts, met als uitschieter dat heel warme weekend halverwege de maand juli.

Die zaterdag kwam het kwik in de kas boven de 40 graden uit. Dat is voor mensen al niet zo fijn, maar zeker ook niet voor bloemen en planten. Nou ja, de tropische varianten even niet meegerekend dan.

Het gevolg laat zich raden. Bloemen die in sneltreinvaart afrijpen. In 45 dagen van plantje naar oogstbare bloem is ook voor matricaria supersnel.

Er zijn zomers waarbij je er gerust een week langer over doet. Maar deze subtropische temperaturen zijn de toekomst, dus we zullen eraan moeten wennen.

Het gevolg is wel dat je alweer snel rond bent met een teelt. En daarom zat ik vóór mijn vakantie al te rekenen dat ik de week erna misschien wel meer vakken kon planten dan ik van tevoren had bedacht. Bovendien zou de pootploeg, bestaande uit onze eigen scholieren en studenten, er die week ook nog zijn. Tel uit je winst. Laat maar komen!

Het enige wat ik moest doen was even een telefoontje naar de plantenleverancier. Of er mogelijkheden lagen om planten uit week 36 een week te vervroegen. Voor alle zekerheid pakte ik de bestelling er maar even bij. Dat praatte wel zo gemakkelijk. Slik.

Want opeens kwam ik erachter dat er helemaal geen planten voor week 36 waren. En zelfs niet voor week 35! Krijg nou wat! Of zou ik die bestelling niet goed opgeslagen hebben? Toch maar even bellen. ’Nee, het spijt me Kees, we hebben gezaaid tot en met week 34.’ ’Maar is er bij jullie dan geen belletje gaan rinkelen?’ probeerde ik de schuld nog af te schuiven. ’Nee…’ En dus wordt er die maandagmorgen in een hurry gezaaid. Voor week 36. Of ze misschien wat sneller kunnen opkweken? ’We gaan ons best doen, maar we beloven niks.’ Nee, dat begrijp ik. Hopelijk houdt dat warme weer nog even aan. Of zal ik anders gewoon een week langer in Frankrijk blijven?

Hans Kok, DLV Plant, 06-20398266

39

20-08-14 11:02

Nieuws

Voor pioenrozen is het een uitgesproken ’roestjaar’. Deze constatering en mogelijkheden wat er tegen te doen, kwamen aan de orde tijdens een informatiebijeenkomst, die dinsdagavond in Heerhugowaard werd gehouden. „Roest is nu een enorm probleem. Waarschijnlijk heeft dat te maken met alles wat er overbleef tijdens de afgelopen zachte winter.

Het is heel belangrijk de juiste diagnose te stellen, en dan pas eventueel over te gaan tot een bespuiting.” Dit kwam naar voren tijdens een inleiding van adviseur Wilma Windhorst van AgriPoli over schimmelziekten bij pioen. Zij hield deze tijdens de door LTO Glaskracht Nederland georganiseerde en drukbezochte gewasbijeenkomst pioen.

Veel schimmelziekten Windhorst nam de kwekers aan de hand van een presentatie compleet met ziektebeelden mee langs uiteenlopende schimmelziekten die allemaal bij pioen kunnen optreden.

Dit jaar zijn er opvallend veel aantastingen.

Roest, veroorzaakt door de schimmel cladosporium, is dan een van de ziekten waarbij

je je kunt afvragen of de aantasting primair of secundair is, aldus Windhorst. Hiermee wordt bedoeld of de plant direct is aangetast door roest, of dat de plant verzwakt werd door een andere ziekte waarna roest er in is gekomen. Ook alternaria is zo’n schimmel waarbij het de vraag kan zijn of de aantasting primair of secundair is.

Andere schimmels die pioen kunnen aantasten zijn voetrot, botrytis, phytophthora, rhizoctonia (ofwel ’dradenschimmel’), sclerotinia (’rattenkeutelziekte’) en chalara (’zwartwortelrot’). Een bijzonderheid bij chalara is dat de rustsporen niet te bestrijden zijn. Zelfs gammastralen op de trays bleken de sporen niet te kunnen doden.

Uiteenlopende symptomen De schimmelziekten bij pioen veroorzaken zowel bovengronds als ondergronds de meest uitlopende symptomen. Voor kwekers is het belangrijk deze ziektebeelden te kunnen herkennen.

Zo kunnen verkleuring van het blad, bladvlekken, verwelking van het blad en een zwarte stengelbasis optreden, maar ook rot in de wortelstokken of de neuzen.

REDACTIE Schipholweg 1, Postbus 9324, 2300 PH Leiden e-mail: bloemisterij@hortipoint.nl www.vakbladvoordebloemisterij.nl

40

ColofonVbb-nieuws 1 artikel.indd 40

Voordat tot een laatste redmiddel als een bespuiting wordt overgegaan, zijn er volgens Windhorst diverse maatregelen mogelijk om schimmels te voorkomen. Een belangrijke daarvan is voor de teelt percelen te gebruiken met een goede structuur. Daarbij is het ook van belang ervoor te zorgen dat sprake kan zijn van een goede bodembiologie, waarvoor voldoende organische stof noodzakelijk is. Verder is het belangrijk te zorgen voor een goede bemesting, en is het kiezen van gezond uitgangsmateriaal eigenlijk een vanzelfsprekendheid.

Windhorst krijgt veel plantmateriaal onder ogen met aantastingen, waarbij het vaak moeilijk blijkt te zijn om direct met het blote oog te zien wat er precies aan de hand is.

Zeker op basis van één plant van een kweker is het dan gauw gevaarlijk om een bepaalde uitspraak te doen richting een bepaalde schimmelziekte. Ook is het vaak maar de vraag of een aantasting primair of secundair is. Door een perceel te aanschouwen en goed te kijken – vaak pakt Windhorst er een microscoop bij – wordt het mogelijk een diagnose te stellen. Daaruit kan dan een advies komen voor een gerichte aanpak. <

UITGEVER BDUmedia Afdeling Vak- en Publieksmedia Postbus 67, 3770 AB Barneveld, tel 0342-49 42 63, fax 0342 41 31 41 Uitgever: Wiljo Klein Wolterink MBA Verkoopleider: Ron van de Hoef, e-mail: r.v.d.hoef@bdu.nl

Colofon

Directeur Elbert van den Berg Secretariaat Linda Laman 071-56 59 678 Alice Hoogenboom 56 59 679 Hoofdredacteur Elbert van den Berg 071-56 59 678 Eindredacteur Jenny Mostert 071-56 59 633 Vakredactie Politiek en economie Quincy von Bannisseht 56 59 637 Peter van Leth 56 59 688 Markt en afzet Arie-Frans Middelburg 56 59 687 Cindy van der Zwet 56 59 630 Teelt en techniek Hans Neefjes 56 59 638 Joef Sleegers 56 59 642 Bert Vegter 56 59 639

Schimmels voorkomen

Bureauredactie Carolyne de Vries Lentsch, Jolanda de Wekker Webredactie Erik Rotteveel Vormgeving Diseno Vormgeving Fotografie Gerdien de Nooy Freelancers Gert van den Berg, Hermen de Graaf, Bernadette Hoefsloot, Harmen Kamminga, Ank van Lier, Astrid Zoumpoulis-Verbraeken

ABONNEMENTENSERVICE Mutaties en bezorging Abonnementen kunnen op elk gewenst tijdstip ingaan. Opgave via vakbladvoordebloemisterij.nl of bij de abonnementenservice.

Abonnementen lopen automatisch door, tenzij uiterlijk twee maanden voor vervaldatum bij de abonnementenservice wordt opgezegd. Dit kan schriftelijk, telefonisch of per e-mail. Ook voor informatie over een lopend abonnement en klachten over de bezorging kunt u contact opnemen met de abonnementenservice, BDUmedia, afdeling Vak- en Publieksmedia, Postbus 67, 3770 AB Barneveld. Op werkdagen is de abonnementenservice telefonisch bereikbaar van 8.30 uur tot 14.00 uur op 0342-494844, e-mail: abonnementen@bdu.nl.

Prijzen Jaarabonnement: € 349,60. Studenten 25% korting; 65 plussers 15% korting. Jaarabonnement Europa: € 449,65 (België: € 377,70). Jaarabonnement buiten Europa: € 466,50.

Genoemde prijzen zijn inclusief 6% btw en verzendkosten.

ADVERTENTIE-EXPLOITATIE Verkoopleider: Ron van de Hoef, 0342 - 494263, 06 - 51806325, e-mail r.v.d.hoef@bdu.nl Media-adviseur: Gert-Jan Bloemendal, 0342-494807 e-mail: g.bloemendal@bdu.nl

Vakblad voor de Bloemisterij is een wekelijkse uitgave van de Stichting Vakinformatie Siergewassen en BDUmedia, Vak- en Publieksmedia.

Uitgever en auteurs verklaren dat dit blad op zorgvuldige wijze en naar beste weten is samengesteld, evenwel kunnen uitgever en auteurs op geen enkele wijze instaan voor de juistheid of volledigheid van de informatie. Uitgever en auteurs aanvaarden dan ook geen enkele aansprakelijkheid voor schade, van welke aard ook, die het gevolg is van handelingen en/of beslissingen die gebaseerd zijn op bedoelde informatie.

Lezers wordt met nadruk aangeraden deze informatie niet geïsoleerd te gebruiken, maar af te gaan op hun professionele kennis en ervaring en de te gebruiken informatie te controleren.

Alle rechten voorbehouden. Niets uit deze uitgave mag worden verveelvoudigd, opgeslagen in een geautomatiseerd gegevensbestand of openbaar gemaakt in enige vorm of op enige wijze, hetzij elektronisch, mechanisch, door fotokopieën, opnamen of enige andere manier, zonder voorafgaande toestemming van de uitgever.

Algemene voorwaarden: op alle aanbiedingen, offertes en overeenkomsten van BDUmedia B.V. zijn van toepassing de voorwaarden, welke zijn gedeponeerd ter Griffie van de Arrondissementsrechtbanken en de KvK.

Druk: BDU Media

34 (2014)

20-08-14 11:02

Kasgenoten

A genda Binnenland Mechatronica en robotiseringevent, Info: www.demokwekerij.nl Open middag lelie en zantedeschia, Flortuin Julianadorp. Info: www.proeftuinzwaagdijk.nl Plantarium, vakbeurs voor de boom-

FOTO: Quincy vOn BannissehT

Info: www.plantarium.nl Nationale zomerbloemententoonstelling, Oude Kerk, Naaldwijk. Info: www.nzbt.nl Autumn Fair, Naaldwijk.

Info: www.floraholland.com van potorchidee, 15.00 - 20.00 uur, Anthura, Energieke tuinbouw met Daan Roose-

Leeftiid: 54 jaar Plaats: Velp Teelt: eenjarig perkgoed en kuipplanten Oppervlakte: 0,2 ha glas en 1,8 ha vollegrond

Info: www.zuidholland.nl/masterclasseconomie.

Aanmelden voor Tuinbouw Ondernemersprijs via www.tuinbouwondernemersprijs.nl Start Masterleergang Hortibusiness

Els Keurentjes Uw bedrijf, Kwekerij Overhagen, ligt op een landgoed ...

Info: www.wageningenur.nl Trendseminar met kansen sierteelt

„Inderdaad, op een plek waar in de middeleeuwen kasteel Overhagen stond. Dat kasteel werd in de zestiende eeuw verwoest en is daarna niet meer herbouwd. De huidige kwe-

Info: www.florpartners.nl/trendseminars

LTO Glaskracht Nederland Dus u teelt op historische grond? „Ja, dat is een geweldig gevoel. Met ploegen halen we soms nog wel een kloostermop

Waar zijn jullie momenteel mee bezig?

22.00 uur.

Meer informatie: www.ltoglaskracht.nl

„Met het plukveld. Daar hebben we begin dit jaar bloemen ingezaaid die particulieren in de zomer kunnen plukken. Ook plukken we zelf voor bestellingen van particulieren en

Hebt u personeel in dienst?

Buitenland

„Ik heb één vaste medewerker, iemand die in een reïntegratietraject zit. Voor de rest

Info: www.messe-essen.de

Waardoor hebt u onlangs de krant gehaald?

Info: www.florall.be Polen. Info: www.greenislife.pl Info: www.fouroaks-tradeshow.com FlowerExpo, Moskou, Rusland.

Info: www.flowers-expo.ru/en Iberflora, Valencia, Spanje.

Info: www.iberflora.feriavalencia.com Agriflor, Quito, Ecuador.

Info: www.agriflor.com

Komen er wel vaker BN’ers op uw kwekerij?

-

Welk product vindt u het moeilijkst te telen? „Fuchsia. Die plant mag niet te veel zon, niet te veel water en is gevoelig voor roest.

Onderstaande symbolen hebben de volgende betekenis en verwijzen naar de website vakbladvoordebloemisterij.nl

!

Documenten en linken naar website

34 (2014)

Kasgenoten agenda_nw.indd 41

Foto’s

telen. Dat spreekt mensen in de pluktuin erg aan. Het eerste waarmee ik dan stop, zullen

Filmpjes

41

20-08-14 11:03

HOEK VAN HOLLAND T 0174 64 20 40 â&#x20AC;˘ KASSENSLOOP â&#x20AC;˘ (ROZEN)GEWASSEN UITRUIMEN â&#x20AC;˘ GEVRAAGD: ASSIMILATIELAMPEN EN WKK-INSTALLATIES â&#x20AC;˘ WWW.MUSTANGDEMOLITION.NL

KUMA II B.V. Industrieweg 17-21 â&#x20AC;˘ 4181 CA Waardenburg Telefoon +31 (0)418 - 652544 â&#x20AC;˘ Fax +31 (0)418 - 652084 E-mail sales@kumaplastics.nl

Temperatuur datalogger -40/+85 °C

Bloempotten Opzetstukken Inpakstokken Aanverwante artikelen

Temperatuur en/of RV datalogger (registratie) is breed toepasbaar in bloemen-, groenten- en fruithandel.

Voor uitgebreide informatie:

Gereedschapen matrijzenmakerij Spuitgieten Recycling van kunststof

www.kumaplastics.nl

www.meten.nl

E-mail: info@nieuwkoopbv.nl Tel. 0297 325836

A

A @ ` @ @

Vastzetsysteem betonplaat

BETONPAD VOOR CONTAINERVELD

/iÂ?°\Ă&#x160;ä{ÂŁĂ&#x2C6;Ă&#x160;Ă&#x17D;Â&#x2122;ÂŁÂŁ{Ă&#x2021;Ă&#x160;UĂ&#x160;Â&#x2C6;Â&#x2DC;vÂ&#x153;JĂ&#x192;VÂ&#x2026;iÂ?Â?iĂ&#x203A;Â&#x2C6;Ă&#x192;°Â&#x2DC;Â?

WWW.SCHELLEVIS.NL

VEBU V.O.F. Kasonderhoud - Glasreparatie - Goten smeren - Overspuiten - Goten reinigen - Diverse reparaties Tel. 06-51 35 04 52 e-mail: buddys37@hotmail.com

VA N K L I N K

100.000 NORDMAN KERSTBOMEN 1ste keus alle maten J & A DESMEDT Kleine Hinckstraat 3 2880 Hingene (Bornem) Prov. Antwerpen Belgie G.S.M. (032) 0475.41.80.49 E-MAIL desmedt-gijsels@telenet.be

EVAL: voor elke situatie juiste installatie Een degelijk advies, prima service en een betrouwbare begeleidingâ&#x20AC;Ś Samen met de klant bedenken onze technici steeds de beste oplossing.

Daarbij kijken ze niet alleen naar het optimaal functioneren van installaties, maar ook naar betrouwbaarheid en energieverbruik.

Installatieburo E VAL B.V.

Â&#x161; ;b[ajhej[Y^d_[a

Galglaan 11 s 2311 ND Rijnsburg Tel. 071 402 26 21 s eval@eval.nl

Â&#x161; Ae[bj[Y^d_[a

www.eval.nl

Â&#x161; Ab_cWWjj[Y^d_[a

Â&#x161; MWj[hj[Y^d_[a

Ondernemer (38)

STOOMKETELVERHUUR

Voor andere werkzaamheden vraag naar de mogelijkheden

592070.indd 42

Bedrijfskunde/MBA studerend Zoekt uitdaging bij leuke werkgever/opdrachtgever Noord/Zuid Holland Interesse? infokwekerportfolio@gmail.com

20-8-2014 12:13:17

[ ADVERTENTIE ]

Goede ervaringen met Borneo op nieuwe teeltlocatie kwekerij Waalzicht

“Borneo is effectief tegen spint en heeft een lange duurwerking” Zacht voor gewas en lange duurwerking “Borneo is heel zacht voor het gewas en daarmee uitstekend geschikt om toe te passen in de stekfase. Daarbij kent Borneo een lange duurwerking en blijf je ook echt lang schoon.” Hordijk wisselt Borneo, dat de eieren en de jongste larven succesvol aanpakt, af met een ander chemisch middel, dat juist de adulten bestrijdt. De bedrijfsleider heeft het middelenpakket tegen spint in de loop van de tijd zien verschralen.

“Systemische middelen mogen niet meer worden ingezet. In het kader van resistentiemanagement ben ik dan ook heel blij met Borneo, dat uit een andere chemische groep komt dan andere middelen tegen spint.”

Jurian Hordijk

Begin dit jaar heeft chrysantenteler Jan van Wijk een hypermodern nieuw teeltbedrijf in de Bommelerwaard in gebruik genomen. Het nieuwe bedrijf meet 8,5 hectare en vervangt twee aparte teeltlocaties, die tot dat moment in gebruik waren. Mede in het kader van risicospreiding is het assortiment pluischrysanten op de nieuwe locatie uitgebreid met 2 hectare lisianthus. Bij kwekerij Waalzicht wordt waar en wanneer mogelijk met biologische bestrijding gewerkt. Omdat tripsbestrijding problematisch werd met de beperkte middelen die goed samen gaan met biologie, is bedrijfsleider Jurian Hordijk recentelijk gestart met de inzet van Borneo teneinde de verwachte spintdruk voor te zijn.

“Op zo’n nieuwe locatie is het natuurlijk altijd even zoeken naar een goede balans voor wat betreft de inzet van gewasbeschermingsmiddelen,” aldus Hordijk, die werkt als bedrijfsleider voor de chrysantenafdeling en daarnaast verantwoordelijk is voor de gewasbescherming bij zowel de chrysanten als de lisianthussen. “Wij proberen ziekten en plagen zo veel mogelijk met natuurlijke bestrijders buiten de deur te houden. Voor de bestrijding van spint hebben we bijvoorbeeld twee teeltrondes Phytoseiulus ingezet.”

Spintgevoelige soorten Waar de lysianthusteelt over het algemeen weinig problemen kent met spint, is dit beeld anders in de chrysantenteelt, waar spint veelvuldig de kop opsteekt. “Het ene

chrysantenras is gevoeliger voor spint dan het andere. Rossano is bijvoorbeeld niet zo spintgevoelig,” weet Hordijk. “Maar neem je bijvoorbeeld een ras als Anastasia, dan is het een ander verhaal.”

Risicovol warm weer Met een langere periode van warm weer en een oostenwind in het vooruitzicht, vond Hordijk het risico te groot om ook de vierde teeltcyclus Phytoseiulus in te zetten ter bestrijding van spint. Op advies van gewasbeschermingsadviseur Richard van Spronsen van Van Iperen is Hordijk gestart met de inzet van Borneo. Binnen een schema van twee bespuitingen wekelijks, heeft de bedrijfsleider van kwekerij Waalzicht Borneo tweemaal in het begin van de teeltcyclus ingezet.

Geen residu Op kwekerij Waalzicht zijn de bestrijdingen met Borneo tot nu toe ‘s avonds uitgevoerd.

“In de avond is de spint het meest actief en zie je hem relatief veel bovenin het gewas.

Aangezien Borneo via contact en opname werkt, moet je de bestrijding uitvoeren op het moment dat de raakkans het grootst is.”

Bij de keuze voor een nieuw bestrijdingsmiddel kijkt Hordijk niet alleen naar de effectiviteit van het middel, maar houdt hij ook goed oog voor het behoud van de sierwaarde van het geoogste product.

“Bij Borneo zit dat wel goed. Het is niet alleen zacht voor het gewas, maar laat bovendien geen residu achter.”

Onder glas is Borneo toegelaten in de teelt van bloemisterijgewassen, boomkwekerijgewassen, vaste planten, tomaat en aubergine.

Om resistentieopbouw te voorkomen mag Borneo in de sierteelt niet vaker worden gebruikt dan 2x per teelt (met een maximum van 4x per jaar). Naast de werking op de kasspint heeft Borneo tevens een sterke werking op de fruitspint.

Kijk voor meer informatie op www.agro.basf.nl

592071.indd 43

20-8-2014 12:29:16

Robert Grootscholte: â&#x20AC;&#x2DC;Meteen na de prijsuitreiking op 8 januari zijn we overdonderd door honderden felicitaties, ook van buitenlandse relaties en pers.

We zien de prijs als een waardering voor ons als ondernemers, maar ook voor ons personeel en de paprikateelt in Nederland. Het geeft ons een gevoel van trots en een boost om verder te gaan. De prijs levert ons meer op: we krijgen dingen makkelijker gedaan en het opent deuren. Dat hadden we van tevoren nooit gedacht.â&#x20AC;&#x2122; Aanmelden van kandidaten kan tot 19 september 2014.

Meer informatie: tuinbouwondernemersprijs.nl

592072.indd 44

20-8-2014 10:09:07