VBB_35-2015 by Stichting Vakinformatie Siergewassen

Niches stelen show

8 Westland komt

10 Welke kansen

24 Meer warmte

28 Technieken

met koopoptie

biedt export op Noord-Amerika?

uit WKK halen met rookgaswasser

voor CO2 doseren uit buitenlucht

Cover-nw.indd 1

26-08-15 13:41

617566_.indd 2

26-8-2015 12:41:35

B 8 Westland worstelt met

Vakblad voor de

Opinie 4

Interview: ’Laat uw claim op een renteswap niet verjaren’

Commentaar: Voluit gaan voor CO2-reductie

Stelling: Caravanstalling in kassen voorkomt verpaupering

Nieuws 6

Een selectie uit het meest recente nieuws

Ondernemen:

Column: Angelle van Kleef, Canada

Afzet:

Afzet: Kwekers met veilingbox kunnen daghandel beter aan

Vragen: Hebben AOW’ers recht op het minimumloon?

Markt 18 18 19

Vraaguitval tempert hoop rendement grootbloemige roos

Markt is weer toe aan de aster

Cactus meer in de mode

Teelt

meer warmte uit WKK

In beeld:

Energie: Rookgaswasser haalt 35% meer warmte uit WKK

Energie: Zonnepanelen rendabel voor veel glastuinders

Kasklimaat: CO2-dosering uit buitenlucht

Zomerbloemen: Niches vallen op

Zomerbloemen: ’Alarmfase 1 voor buitenbloementelers’

Teelttips: zonnebloem, lelie, gladiool, lisianthus, Primula acaulis

Column: Kees van Egmond

Service 37

Kasgenoot: Sjaak Polman Agenda

32 ’Alarmfase 1 voor buitenbloementelers’

35 (2015)

Inhoud.indd 3

Voorplaat: Foto: Hans Neefjes

26-08-15 14:38

Opinie Simon Zuurbier, MKB- Claim

’Laat uw claim op een renteswap niet verjaren’ Veel ondernemers durven hun bank niet aan te spreken op de renteswaps

fOtO: MKB-ClaiM

grond, omdat anoniem een claim is in te dienen”, vertelt Simon Zuurbier van

Peter van Leth pvanleth@hortipoint.nl

gekomen door rentederivaten?

grootst?

„Over exacte cijfers beschik ik niet, maar ik weet wel dat het aantal gedupeerde ondernemers relatief het grootst is onder glastuinders. Vooral zij die tussen 2006 en 2009 grote investeringen hebben gedaan. Zij kampen gemiddeld met een schuld boven de € 100.000 en kunnen vaak geen kant meer op. Een enkeling gaat failliet en diverse ondernemers belanden bij de afdeling bijzonder beheer van banken. Ze kunnen geen flexibele bedrijfsvoering meer voeren, mede omdat ze geen activa kunnen verkopen.”

„In het Westland zijn de meeste renteswaps onder tuinders verkocht. Maar ook in andere tuinbouwregio’s, zoals Aalsmeer en Venlo, zijn grote problemen. De waardedaling van de grond maakt de situatie onder de tuinders zeker nog moeilijker.”

ongenuanceerd? „Als het alleen mijn woorden zouden zijn, dan is de vraag terecht. Ik baseer deze uitspraak echter op wat ik meemaak, mede gebaseerd op verhalen van glastuinders. Warren Buffett, de bekende Amerikaans zakenman en investeerder, typeert rentederivaten als massavernietigingswapens.”

Commentaar Elbert van den Berg hoofdredacteur evandenberg@hortipoint.nl

rond rentederivaten? „Dat glastuinders met een renteswap een schijnzekerheid zijn aan gegaan. Renteswaps hebben niet dezelfde uitwerking als een vasterentelening; de rente kan alsnog worden verhoogd. Bovendien zijn renteswaps niet af te lossen. Tussentijds stoppen, kost ondernemers klauwen met geld.”

banken op renteswaps te herbeoor„Bij lange na niet. Herbeoordelen moest eind 2014 klaar zijn, maar zal eind 2015 nog niet geheel zijn geschied. Nog een jaar langer

onzekerheid voor ondernemers. Bovendien moeten ze er niet al te hoge verwachtingen van hebben.”

Zoveel misstanden constateren

„Banken constateren hooguit in 10 tot 15% van de herbeoordelingen misstanden. Dit percentage ligt in de gevallen die ik onder ogen krijg vele malen hoger. Maar dat krijg je ook als de slager zijn eigen vlees keurt. In Engeland wordt het beter aangepakt, niet vrijblijvend door de banken zelf maar door een onafhankelijke partij. De AFM zit er niet echt boven op.”

„Natuurlijk zijn alle claims niet even kansrijk, maar zeker wel wanneer de renteswap hoger uitvalt dan de lening en wanneer er sprake is van een opslagverhoging. Bij collectief claimen op basis van no cure no pay,

Voluit gaan voor CO2-reductie De Nederlandse overheid moet meer doen om de uitstoot van CO2 verder terug te dringen. Zo oordeelde de rechtbank in Den Haag in juni, in een rechtszaak die was aangespannen door stichting Urgenda. Deze klimaatorganisatie eist dat de overheid zich aan haar eigen doelstellingen houdt. Het gaat hier immers niet om de belangen van een paar kiezers, maar om een leefbare wereld voor toekom-

doelstellingen te halen. Ook in een sector als de

dat het kabinet in hoger beroep gaat tegen deze

hoek een rookgaswasser ontwikkeld om meer rendement uit de WKK te halen.

CO2 uit de buitenlucht af te vangen en te gebruiken gen geregeld telefoontjes van tuinders die vragen -

de CO2-emissie terugdringen en die de positie van

Opinie_NW.indd 4

35 (2015)

26-08-15 14:38

Wilt u uw mening geven? Stuur een brief naar postbus 9324,

over renteswaps Vanaf 2005 verstrekten vooral Rabobank, ABN Amro, Deutsche Bank en ING rentederivaten aan kleine ondernemers, veelal in ondernemer de variabele marktrente voor een vaste rente van de bank. De swap is, naast het krediet, een zelfstandig product langdurige lage marktrente hebben vele swaps een negatieve waarde gekregen. Bovendien verhoogden banken de renteopslag op het krediet, waardoor de rente voor de ondernemers toch niet vast bleek de swap af wil, moet tienduizenden euro’s betalen. Veel ondernemers klagen over gebrekkige voorlichting over de risico’s. Ook over de behandeling van de herbe-

Stelling

Caravanstalling in kassen voorkomt verpaupering Veel glastuinbouwgebieden worden ontsierd door leegstaande en ver-

stemmingsplan omdat er op de kassen een glastuinbouwbestemming

Peter van der Plas,

voor het gebruik van onze kassen toe te staan.

het toe dat men de kassen voor andere zaken dan alleen telen wil gebruiken. Voorwaarde is wel dat de ondernemer

maar een van de mogewe niet tegenhouden.” dat in onze Nederlandse glastuinbouw

zoals wij doen, kan een ondernermer er ook geen buil aan vallen. Vaak staan wij juridisch sterk. Steeds vaker worden wij door rechters in het gelijk gesteld.”

op een andere manier goed geschikt voor statische opslag (caravanstalling). Ook de loodsen

„De vrees voor represailles is ongegrond, want claimen kan anoniem. Zo blijft de relatie met de bank goed. Pas na een positieve uitspraak of het bereiken van een schikking maakt het bedrijf zichzelf bekend.”

betere manier kunnen verhuren of gegen in kunnen starten. Vaak zit er toch al een kantine, kantoor en toilet in zulke

toch niet naar een industrieterrein gaan, omdat ze die plek niet kunnen betalen. door de gemeente, legaliseert, weet de gemeente welke activiteiten er plaatsvinden en hoe te reageren in geval van calamiteiten. Gemeenten denken hier vaak anders over en industrieterreinen

Gerard Heemskerk,

de glastuinbouw versterken. De sector doet haar uiterste best om de energiedoelstellingen voor 2020 te halen. Daarvan getuiaardwarmte en zonnepanelen. Voorwaarde is wel dat de overheid dat streven ondersteunt met de

met mooie producten die van buitenaf zichtbaar waren, hadden een aantrek-

naïef, de sector verandert nu eenmaal. Goed gecoördineerde, aan voorwaarden onderhevig alternatief gebruik kan best serieus genomen worden. Maar

hebben in de huidige technologische vervallen toestanden af te komen.”

liggen voor onze economie. Van een politieke

35 (2015)

Opinie_NW.indd 5

26-08-15 14:38

Nieuws Lees meer op de website

Hydrangea macrophylla Ruby Tuesday steelt show op P

Op deze pagina’s vindt u een selectie uit het nieuws. Een uitgebreide versie van deze berichten maar ook ander

■

vertraging aan de grens’ De lage koers van de roebel baart exporteurs grotere zorgen dan de vertragingen aan de grens van Rusland door de strengere controles. Dat blijkt uit gesprekken van de taskforce Russia van FloraHolland met exporteurs. Door de zwakkere roebel worden bloemen steeds duurder voor de Russen. Volgens de exporteurs zijn vrijwel alle producten – ondanks de strengere controles – aangekomen, soms met enige vertraging. Veel exporteurs die voornamelijk op Rusland handelen, hebben vrijwel hetzelfde verkocht als vorig jaar. Exporteurs die niet alleen op Rusland handelen, geven aan dat de handel op Rusland iets minder is. De meeste exporteurs verwachten dat de onrust omtrent de handel met Rusland nog wel even aanhoudt.

Hydrangea macrophylla Ruby Tuesday is op de eerste dag van Plantarium, 26 augustus, uitgeroepen tot beste Nieuwigheid Plantarium 2015. Het is de eerste rode variëteit toegevoegd aan het Magical Four Seasons-assortiment en de eerste uit de koker van Hydrangea Breeders Association en niet van Kolster. De veredelaar doet dit samen met De Jong Plant de aanwinst vanwege de lange bloeiperiode (mei tot oktober) en de mooie doorkleuring van groen naar rood. „Ruby Tuesday verandert zeker vier keer van kleur, tot een tuinhortensia met prachtige herfsttinten.” Gezien de stevigheid is dat Ruby Tuesday ook als kamerplant wordt aangeboden.

■

Rusland–Nederland De VGB verwacht dat Rusland spoedig met Nederland zal willen praten over de strengere grenscontroles op Nederlandse bloemen. Zodra Nederland een plan van aanpak kan presenteren, is de weg daar vrij voor volgens de brancheorganisatie van de bloemengroothandel. Over zo’n plan is deze week gesproken door LTO, FloraHolland, WUR, VGB en het ministerie van EZ. De uitslag daarvan was bij het ter perse gaan van dit blad nog niet bekend.

■

onafhankelijke adviescommissie zou dat per geval moeten beoordelen. Lees meer op pagina 8 en 9.

■ LTO Nederland dringt aan op lastenverlichting

De Westlandse gemeenteraad bespreekt op 2 september een mogelijke versoepeling van de regels rond bestemmingswijziging van agrarische bedrijfswoningen die onverkoopbaar zijn omdat ze geen burgerbestemming kunnen krijgen. LTO Noord Glaskracht Westland ziet zo’n versoepeling niet zitten. GemeenteBelang Westland (GBW) wil een motie indienen die het college van B & W verzoekt de regels voor het ’ombestemmen’ van agrarische bedrijfswoningen in de lintbebouwing aan de rand van het Westlandse glastuinbouwgebied te versoepelen. De coalitiepartij vindt dat een bedrijfswoning in uitzonderingsgevallen los van het bedrijf moet kunnen worden verkocht of uitgeplaatst. Een

Nieuwskort2.indd 6

Het kabinet moet snel maatregelen nemen om de lasten voor agrarische ondernemers te verlichten. LTO Nederland heeft daar op 25 augustus – in de aanloop naar Prinsjesdag – tijdens regulier overleg met staatssecretaris Dijksma (EZ) op aangedrongen. „Het kabinet heeft daar ruimte voor. Gezien de verslechterde concurrentiepositie van bedrijven in onder meer de glastuinbouw wordt nu daadkracht gevraagd van het kabinet”, aldus LTO.

■ Chinese beursval trekt energieDe koersval op de Chinese aandelenbeurzen trok op maandag 24 augustus de prijzen van aardgas en olie mee omlaag. De TTF-koers voor afname van aardgas in 2016 lag die dag op € 0,1902 per m3. De slotkoers van ruwe Brentolie kwam uit op $ 43,26 per vat, het laagste niveau dit jaar tot nu toe. Na maandag herstelden de prijzen zich enigszins.

■

Jaar’ bekend De drie bloemisten die de finale van ’Mijn Bloemist van het jaar’ hebben bereikt, zijn bekend. Het zijn: The Greenroom Isabellahof uit Oostburg, Medinilla bloemsierkunst uit Tilburg en Vloedgraven interieur & decorations uit Wijhe. Op 4 november wordt de winnaar van 2015/2016 bekend gemaakt. In 2013 won Nizza Bloembinders uit Venlo.

■ TLN hoopt op positief effect Transport en Logistiek Nederland (TLN) hoopt dat de recent aangekondigde nauwere samenwerking tussen Frankrijk en Engeland inzake Calais tot een beter functioneren van tunnel en ferry zal leiden. De brancheorganisatie verwacht dat dat vervolgens gunstig uitpakt voor het transport naar het Verenigd Koninkrijk.

■ De Nationale Zomerbloemententoonstelling in Naaldwijk vindt vanaf 2016 niet meer gelijktijdig plaats met de feestweek in die plaats, maar zal voortaan in het tweede weekend van septem35 (2015)

26-08-15 14:38

how op Plantarium FOTO: PETER VAN LETH

Gelezen op Twitter Eric Moor (@eric_moor)

pen maanden is onderhandeld, werd onlangs bekrachtigd bij de notaris.

■ ’Uniforme verzorgingstips „De introductie van uniforme verzorgingstips op potplanten is slechts een kwestie van tijd.” Dat stelt ketenadviseur Productkwaliteit Ten Hoope van FloraHolland. Volgens haar zijn de reacties op de eerder dit jaar tijdens de Seasonal Trade Fair gepresenteerde uniforme symbolen zo hoopgevend dat het algemeen gebruik ervan door kwekers en handel niet lang meer op zich zal laten wachten.

■ Chrysantencommissie bespreekt tripsproblematiek De landelijke chrysantencommissie van LTO Glaskracht gaat in september in gesprek met producenten van biologische en chemische gewasbeschermingsmiddelen tegen trips. Aanleiding is de nultolerantie voor (Californische) trips die Rusland sinds kort eist. ber worden gehouden. Met deze verandering wil de organisatie het evenement een eigen podium geven. „We zijn meer dan één van de activiteiten in een feestweek”, aldus de organisatie. De afgelopen dertig edities viel het evenement samen met de feestweek in Naaldwijk. Lees meer op pagina 30 en 31.

■ Westendorp wint Meesterteler Award met Helleborus Zomerbloementelers André en Dorien Westendorp hebben vorige week de Meesterteler Award gewonnen met hun inzending Helleborus Anna’s Red. De score van 9,65 punten was de hoogste op de Zomerbloemententoonstelling in Naaldwijk.

■ Complexe grondruil levert

tuinder én boer ruimte op in Bommelerwaard Een complexe grondruil in de Bommelerwaard, waarbij twee veehouders en twee glastuinders uit Gameren zijn betrokken, heeft voor alle partijen een win-winsituatie opgeleverd. Dat meldt het Projectbureau Herstructurering Tuinbouw Bommelerwaard dat in de zaak heeft bemiddeld. De transactie, waarover de afgelo35 (2015)

Nieuwskort2.indd 7

■ Syngenta zet bloemenzadendivisie in etalage Syngenta heeft zijn bloemenzadendivisie in de etalage gezet. De Zwitserse producent van zaaizaden en gewasbeschermingsmiddelen verwacht daardoor zijn positie op de markt van producten voor tuinieren te kunnen versterken. Veredelaar Dümmen Orange uit De Lier heeft al interesse getoond. Overigens is het geen geheim dat het Amerikaanse Monsanto en het Duitse BASF Syngenta in zijn geheel willen overnemen.

■ Succesvolle inzet van drone in Spaanse kas Spaanse onderzoekers is het gelukt in een kas met een relatief goedkope drone meetgegevens te verzamelen over temperatuur, luchtvochtigheid, lichtsterkte en CO2-concentratie, die betrouwbaarder zijn dan data die met statische sensoren worden verkregen. Dat meldt de wetenschapsnieuwssite Phys.org. Met de door de drone verzamelde gegevens kunnen ’temperatuur- of luchtvochtigheidslekkages’ worden opgespoord, veroorzaakt door beschadigingen aan het kasdek.

Idd stond niet gehele sector achter de GayPride. Uiteraard respect daarvoor. Graag horen we van u ook andere ideeën

peter de munck (@peterdemunck) De EO jongerendag meenemen volgend jaar (in antwoord op Eric Moor)

Ron van Lierop (@Ron26a) Vandaag Rob Verlinden op ons bedrijf. Wat een passie bij die man zeg.

Olaf van der Voort (@olafvdvoort) Mooie start vandaag met de @azalea afzet. Veel @decorum afgeleverd en goede reacties ontvangen. Smaakt naar meer!

Ruud Scheffers (@dragontree_nl) Er staat weer lekker veel handel klaar voor @DeWinterLog nachttransport @ PeterJa00421633. Rentree misschien?

Henk Salome (@HenkSalome) Vandaag bezoek gebracht aan @ esperitplant in kader van @MVOwestland prachtig voorbeeld van mvo ondernemerschap

Discussie op LinkedIn Kas is een multifunctionele ruimte Waarom doen overheden zo moeilijk over de bestemming van een tuinbouwkas? Zodra kassen voor een ander doeleinde dan de teelt van bloemen, planten, groente of fruit worden bestemd dan liggen ze dwars. Andersoortig gebruik zou indruisen tegen het bestemmingsplan. Nou en? Wat is er mis met een andere bestemming voor een kas? Caravans, midgetgolf, darts, touwtrekken, teelt van vissen, indoorsoccer noem maar op. Wat maakt het uit? Ze voorkomen verpaupering van de kassen. Kassen moeten multifunctionele ruimtes zijn. Waarom ondernemerschap in de weg zitten? Wat vindt u?

26-08-15 14:38

Westland worstelt met

qvb@hortipoint.nl

tuinbouwperceel mét bedrijfswoning te verkopen. Vaak gaat het om kleine kavels met ongunstige lengte-breedteverhoudingen, die slecht in de markt liggen. Zeker gezien de huidige crisis in de tuinbouw en de strengere voorwaarden die banken opleggen bij financieringsaanvragen, zijn zulke percelen bijna onverkoopbaar. Krijgt zo’n woning echter een burgerbestemming, dan keren de kansen en zijn de glastuinbouw-kavel en het huis makkelijker te verkopen of te verplaatsen.

Voorwaarden Voordat de gemeente bereid is de bestemming van de agrarische bedrijfswoning te wijzigen naar een burgerbestemming, moet

Foto: Quincy von Bannisseht

orig jaar kwam een werkgroep onder onafhankelijk voorzitterschap van oud-veilingman Arnold Hordijk met het rapport ’Moderne glastuinbouw Westland’. De gemeente Westland kreeg daarin onder meer het advies haast te maken met het opruimen of verplaatsen van hinderlijk liggende woningen in glastuinbouwgebieden. Dat blijkt echter makkelijker gezegd dan gedaan. Westland telt namelijk nogal wat agrarische bedrijfswoningen die een verdere modernisering van het glastuinbouwgebied in de weg staan (zie kader: ’Ombestemmen’ van woningen heidens karwei). Probleem is dat de eigenaren van deze woningen, veelal voormalige tuinders van 65 jaar en ouder, er niet in slagen hun glas-

Bedrijfswoning.indd 8

de oud-tuinder wel aan bepaalde voorwaarden voldoen. De belangrijkste zijn: • Er moet sprake zijn van schaalvergroting of herstructurering van de glastuinbouw (het bij de woning behorende glastuinbouwbedrijf moet dus verkocht worden aan een andere tuinder die er mee doorgaat). • De woning mag schaalvergroting en/of herstructurering van de glastuinbouw niet in de weg liggen. • De woningeigenaar moet zijn bedrijf hebben beëindigd. In de praktijk blijken veel oud-tuinders vooral moeite te hebben met de eerste eis. Ze vinden dat hun woning niet meer bruikbaar is als agrarische bedrijfswoning omdat het bijbehorende glastuinbouwperceel niet langer voldoet aan de eisen van moderne glastuinbouw. Dit terwijl de gemeente stelt dat een perceel nog wel degelijk courant is, waarmee het huis dus prima dienst kan blijven doen als bedrijfswoning. In zo’n situatie zal de oud-tuinder dus moeten blijven proberen zijn bedrijf met woning te verkopen. Tot die tijd zit hij echter zonder pensioen uit de verkoopopbrengst van zijn bedrijf en woning en zal hij een baantje moeten zoeken om zijn AOW-uitkering aan te vullen. Wat ook voorkomt, is dat een oud-tuinder wel zijn bedrijf, maar niet zijn woning heeft weten te verkopen. Omdat het gebruik van een bedrijfswoning is gekoppeld aan de exploitatie van een glastuinbouwbedrijf, moeten beide volgens de gemeente gelijktijdig verkocht worden om te voldoen aan de criteria voor bestemmingswijziging. Verkoopt de oud-tuinder zijn bedrijf los van de woning, dan is er volgens de gemeente sprake van ’strijdige bewoning’ en is niet aan de regels voldaan. 35 (2015)

26-08-15 12:12

Column Angelle van Kleef

Mening

vankleef@kwic.com

Canada

’Ombestemmen’ van woningen heidens karwei

Controle

Rechtszaken Dergelijke situaties hebben vorig jaar tot enige tientallen procedures bij de Raad van State geleid. In vrijwel alle gevallen bleek de gemeente echter sterk te staan met de door haar gehanteerde criteria. Oud-tuinders kregen het niet voor elkaar om langs deze weg een wijziging naar burgerbestemming voor hun bedrijfswoning af te dwingen. Hoewel het ruimtelijk beleid van de gemeente op dit punt daarmee juridisch overeind is blijven staan, is het probleem van de te koop staande bedrijfswoningen daarmee niet kleiner geworden.

Koopoptie In een poging oud-tuinders te helpen bij de verkoop van hun bedrijf en woning, heeft Westland onlangs de zogeheten koopoptie agrarische bedrijfswoning geïntroduceerd. Dat werkt als volgt: Een tuinder kan de gemeente een koopoptie – recht van koop – verstrekken voor zijn grond en opstallen. Zodra een andere tuinder de grond en opstallen wil kopen voor een goedgekeurd herstructureringsplan of voor uitbreiding van zijn bedrijf, kan hij de gemeente vragen gebruik te maken van het recht de grond en opstallen te kopen. De gemeente kan de grond en opstallen vervolgens direct doorverkopen. Op die manier wordt er voor gezorgd dat de grond en opstallen op korte termijn beschikbaar zijn tegen een agrarische prijs zodat de betrokken oud-tuinder zijn agrarische bedrijfswoning kan omzetten of uitplaatsen. In gevallen waarbij de oud-tuinder via deze regeling zijn woning kan uitplaatsen, is er volgens de gemeente winst voor de glastuinbouw. Er is dan immers geen sprake 35 (2015)

Bedrijfswoning.indd 9

meer van een woning die de herstructurering en modernisering van de sector belemmert.

Regels versoepelen Inmiddels gaan er binnen de Westlandse gemeenteraad stemmen op de regels rond bestemmingswijziging te versoepelen. Coalitiepartij GemeenteBelang Westland meldde onlangs, bij monde van fractievoorzitter Remmert Keizer, moeite te hebben met agrarische bedrijfswoningen in de lintbebouwing aan de rand van glastuinbouwgebieden. Die staan volgens Keizer in veel gevallen óf leeg óf worden aan Oost-Europese seizoenarbeiders verhuurd, wat tot een verpauperde uitstraling van het glastuinbouwgebied leidt omdat de woningen niet of minimaal worden onderhouden. Keizer concludeert dat het met de huidige regelgeving niet mogelijk is deze woningen om te bestemmen naar burgerwoning. Hij wil dit binnenkort in de gemeenteraad aan de orde stellen en pleit ervoor de regel dat een bedrijfswoning is verbonden aan de exploitatie van een bedrijf te schrappen. <

In het kort ■

26-08-15 12:12

Amerika: een land met De export op Noord-Amerika is dit jaar, vooral door de lagere koers van de euro versus de dollar, vliegend van start gegaan. De positie van Negroot gaan worden. FloraHolland wil in de Verenigde Staten de komende

Cindy van der Zwet cvanderzwet@hortipoint.nl

n het eerste halfjaar van 2015 is de export op Noord-Amerika flink gestegen. Vorig jaar werd voor ruim € 36 miljoen aan bloemen de Amerikaanse grens overgestuurd. Dit jaar ligt de export tot en met juni op een waarde van ruim € 53 miljoen. Deze groei (45%) wordt voor een groot deel veroorzaakt door de gestegen dollarkoers ten opzichte van de euro. Valutaverhoudingen zijn zeer bepalend voor wat vanuit Nederland richting de Verenigde Staten gaat. De olieprijzen die dit jaar tevens sterk gedaald zijn, blijken minder van invloed te zijn. „Vreemd genoeg dalen onze kosten niet bij lagere olieprijzen. Daar merken we weinig van. Dat voordeel blijft hangen bij de luchtvaartmaatschappijen”, aldus Paul Hoogenboom, directeur van Holex. Holex, gevestigd in Aalsmeer, richt zich al 35 jaar op de export van bloemen naar Noord-Amerika. Holex heeft tevens in

Miami een vestiging, waar de in- en verkoop van bloemen uit alle productiegebieden (behalve Nederland) voor groothandel en supermarkten in Amerika georganiseerd wordt. Dit jaar zit de omzet van Holex 20% in de plus. Volgens Hoogenboom is het land met meer dan 310 miljoen inwoners zeker een interessante afzetmarkt, al blijft de rol van Nederland beperkt. „Nu we de koersverhoudingen mee hebben, kunnen we meer geld verdienen. Maar het is geen grote afzetmarkt voor het Nederlandse product. Nederland is niet dominant en gaat dat ook nooit worden”, zo stelt hij. Zo’n 8% van de bloemen die in de Verenigde Staten wordt verkocht, is afkomstig uit Nederland volgens de Holex-man. Daar zit volgens hem niet heel veel rek in. Nederland levert voornamelijk een exclusief en aanvullend assortiment. Het merendeel van de bloemen wordt uit Zuid-Amerika

Achtergrond

FloraHolland onderzoekt kansen op Amerika de analyse zoals die door haar klanten in dat niet kan en ook niet wil. -

van de leden en klanten van FloraHolland -

Amerika.indd 10

geïmporteerd, met name uit Colombia en Ecuador. Ter illustratie: een chrysant kost vanuit Nederland zo tegen de 0,60 dollarcent, terwijl deze vanuit Colombia voor 0,18 dollarcent te krijgen is. Hier speelt Nederland dus geen enkele rol in. Een vergelijkbare som is te maken voor de roos; veruit het belangrijkste product op de Amerikaanse markt. Deze worden tevens uit ZuidAmerika geïmporteerd. Daarnaast kent de Amerikaanse markt ook nog lokale productie, bijvoorbeeld tulp. „Door de gunstige verhoudingen waren de Nederlandse tulpen afgelopen seizoen dan wel goedkoper dan de Amerikaanse, echter er hoeft maar een kleine omslag te komen en dan zal direct een terugval in de export komen”, omschrijft Hoogenboom de wankele positie.

Lokale vestigingen De concurrentiepositie van het Nederlandse product wordt dus sterk bepaald door de valutakoersen. Het bedrijf FleuraMetz heeft daar in haar bedrijfsvoering iets minder last van. Zij zijn sinds twaalf jaar actief op deze markt en hebben inmiddels acht Amerikaanse groothandels- en distributiecentra ingericht. Door vanuit Amerika te opereren zijn zij minder afhankelijk van koersen en energieprijzen en streven zij continuïteit na. Nadelen heeft deze werkwijze ook; FleuraMetz heeft een complete Amerikaanse infrastructuur moeten aanleggen. Volgens algemeen directeur Frank Koenen is bij FleuraMetz Noord-Amerika nu zo’n 60% van het aanbod afkomstig uit ZuidAmerika, 15% van lokale telers en 25% uit Nederland. „Afhankelijk van de koersverhoudingen en luchtvrachttarieven schakelen wij tussen deze drie bronnen. Bij de gemiddelde Amerikaanse groothandelaar ligt het aandeel van Nederlandse producten veel lager. Het Nederlandse product is natuurlijk 35 (2015)

26-08-15 12:13

Foto: FleuraMetz

snel de zaken aanpassen wanneer de koers weer verandert”, is zijn advies. Daarnaast geven de partijen aan dat de groothandelsfunctie door de Nederlandse bedrijven momenteel al goed wordt ingevuld. „En een lokale Noord-Amerikaanse distributieinfrastructuur onderhouden lijkt me niet direct de core business van FloraHolland. Datzelfde geldt voor een retailfunctie”, aldus Koenen. Ook Hoogenboom is deze mening toegedaan. Hij hoopt niet dat de veiling ooit nog eens zijn buurman gaat worden in Amerika. „FloraHolland is bij ons op gesprek geweest en dat vind ik natuurlijk positief. Hun voornaamste doel lijkt vooral om meer Afrikaans product in Noord-Amerika te gaan afzetten. Ons is gevraagd hier de mogelijkheden voor in kaart te brengen. Wij willen daar naar kijken, maar het is niet eenvoudig. Rozen uit Colombia en Ecuador zijn goedkoper geworden door het deels wegvallen van de Russische markt. De concurrentie is groot. En dan is de vracht vanuit Afrika ook nog niet onder controle”, weet hij. FleuraMetz is sinds twaalf jaar actief op Noord-Amerika en heeft daar inmiddels acht groothandels- en distributiecentra opgericht.

onze niche en lift in de FleuraMetz-distributie mee met het gangbare lokale en ZuidAmerikaanse assortiment”, licht hij toe.

Papierwinkel Een ander bedrijf dat bloemen naar NoordAmerika verzend is Hilverda de Boer. Dit bedrijf levert rechtstreeks aan de bloemist. Directeur Ron Bos is positief over de resultaten; ook zij hebben dit jaar kunnen plussen. De euro is nu al enkele maanden 1,10 dollar waard en zo laag is dat in jaren niet geweest. Dit heeft de export een sterke impuls gegeven volgens Bos, maar hij geeft aan dat hun organisatie in Amerika ook goed draait. Zij zijn 24 uur per dag en zeven dagen in de week bereikbaar. „Als zij stoppen, begint hier de veiling en andersom. Daar moet je in je organisatie natuurlijk wel rekening mee houden en daarom lokaal opereren. Onze servicegraad is hoog en dat werpt zijn vruchten af. Wij leveren de bloemen op maat af”, omschrijft hij de werkwijze. Exporteren op Noord-Amerika stelt 35 (2015)

Amerika.indd 11

dus eisen aan de organisatie. Een andere moeilijkheid zit ’m in de hoge fytosanitaire eisen die het land stelt. Er komt een aardige papierwinkel bij kijken. Zo moeten de bloemen twee keer gekeurd worden: een keer wanneer ze Nederland verlaten en nog een keer voordat ze de Verenigde Staten binnenkomen. „Dat is allemaal best ingewikkeld. De Verenigde Staten hebben het wat dat betreft nog moeilijker dan Japan”, stelt Hoogenboom.

Geen buurman Lucas Vos, directeur van FloraHolland, gaf onlangs aan dat de veiling via het digitale platform World Flower Exchange, de komende jaren meer voet aan de grond moet krijgen in Noord-Amerika (zie kader). Nederlandse exporteurs zetten vraagtekens bij welke rol FloraHolland wil gaan vervullen. Koenen geeft aan dat hij voor de Nederlandse productie niet vooraf ingevulde kansen ziet vanwege de eerdergenoemde grote afhankelijkheid van de dollar- en olieprijs. „Gewoon profiteren wanneer het meezit en

Meer promotie Holex ziet wel een andere rol weggelegd voor FloraHolland. Zo hoopt Hoogenboom dat de breedte van het assortiment behouden wordt. Daar moet Nederland het op de Amerikaanse markt van hebben. Behalve de traditionele bolproducten gaan er ook veel hortensia’s, calla’s, zomerbloemen en seringen naartoe. Ook zou de service voor verre bestemmingen verder verbeterd kunnen worden. „Vroeger had je een speciaal blok voor insectenvrije producten. Of kon je bloemen eerder ophalen voor wanneer de vluchten vroeg vertrokken. Dergelijke diensten zijn er niet meer en daar kan FloraHolland misschien wel wat in betekenen voor ons”, oppert Hoogenboom. Tevens geven handelaren aan dat er ook meer gedaan kan worden aan de promotie van bloemen op dit continent. Nu worden bloemen in de Verenigde Staten vooral gekocht om weg te geven of om feesten en evenementen mee aan te kleden. Door niet alleen in de kernlanden, maar ook op verder weg gelegen continenten bloemen te promoten, kan de afzet wellicht ook daar een duwtje in de goede richting gegeven worden. <

26-08-15 12:13

Kwekers met veilingbox kun ne dat het over een paar jaar heel gewoon is: kwekers die een box huren op

Astrid Zoumpoulis-Verbraeken

kwekers zijn met een verwerkingsruimte voor de handling van hun producten op de veiling, is het voor Nederlandse kwekers een nieuwe ontwikkeling.” Geurds geeft aan dat de veiling bij elke aanvraag een afweging maakt. Is er passende ruimte, voegt het iets toe aan de functie van de marktplaats, betreft het handelsstromen die via de veiling verlopen? „Als er goede redenen zijn en men voldoet aan de criteria, dan werken we er graag aan mee. Afhankelijk van de wensen – dock of geen dock, behoefte aan daglicht of niet – kennen we

een ruimte toe.” Tot nu toe zijn het er drie: Statice Specialist uit Poeldijk, chrysantencoöperatie Zentoo uit Maasdijk en potplantenkwekerij ’s-Gravenhof uit Middelburg. De eerste twee zijn naast elkaar gevestigd in het Elsengebouw, de box van ’s-Gravenhof bevindt zich op de eerste verdieping van hetzelfde gebouw.

Directe handel toegenomen Voor Calandiva-kwekerij ’s-Gravenhof in Middelburg werd de afstand tot de veilin-

Foto: Zentoo

et is een trend die nog maar recent is ingezet, geeft verhuurder FloraHolland aan. Wel verwacht de veiling dat die een grotere vlucht kan gaan nemen. Marc Geurds, adviseur verhuur bij FloraHolland: „Onder druk van de daghandel die steeds vaker, vlugger en verser bij de klant moet staan, denken kwekers creatief na over oplossingen om de processen beter te kunnen organiseren. Voor sommigen kan dat een centrale voorraadplek of een distributiecentrum op de veiling zijn. Hoewel er al wel buitenlandse

De tien chrysantenkwekers van Zentoo huren sinds april van dit jaar een box van 300 m2 op FloraHolland. In dit distributiecentrum staan alle

Kwekersmeteigenbox.indd 12

35 (2015)

26-08-15 12:13

un nen daghandel beter aan gen een steeds grotere bottleneck. Sinds het bedrijf een box huurt op de veiling in Naaldwijk, is er veel veranderd. De box bestaat uit opslagruimte, een kantoor en een showroom. John van Dam: „Onze productielocatie in Zeeland is te ver weg voor onze klanten om regelmatig eens te komen kijken naar de mogelijkheden van concepten en toegevoegde waarde. Ook zitten we te ver weg om efficiënt te kunnen acteren op kleine of last minute bestellingen van klanten in met name Aalsmeer.” Elke nacht rijdt ’s-Gravenhof voorraad naar Naaldwijk. Een deel gaat naar de klok, een deel naar de box voor de directe handel. Zo’n 15% van de productie komt nu dagelijks in de box terecht. De langere termijnorders worden nog altijd vanuit Middelburg naar de klanten gebracht. Volgens Van Dam is de omzet van het bedrijf met 10 tot 15% gestegen sinds het begin 2014 de box betrok. „Klanten hebben nu de zekerheid dat ze onze producten snel en op tijd binnen hebben. Een Aalsmeerse klant die voor 9.00 uur bestelt, heeft zijn planten om 12.00 uur binnen. Daardoor is de directe handel toegenomen, maar zijn ook onze prijzen verbeterd. Uiteraard zijn onze logistieke kosten ook fors afgenomen. De investering wint zichzelf daardoor langzaam terug.”

Contact met klanten verbeterd FloraHolland biedt diensten als ’Connect Logistiek’ en ’Doorvoer en overslag voor kwekers’ om de logistiek van kwekers te vergemakkelijken, maar niet voor alle kwekers biedt dit een uitkomst. Van Dam: „De bestaande diensten zijn niet zo soepel en flexibel als wij het hier zelf kunnen organiseren, ook gaat het uitleveren niet altijd goed. Bovendien raak je zo het persoonlijke contact met je kopers kwijt.” De box heeft veel aanloop van klanten die tussen de bedrijven door langskomen om nieuwigheden te bekijken. Daar heeft ’s-Gravenhof een aparte showroom voor. „Ze hoeven het veilingterrein niet af om bij te blijven met nieuwe ontwikkelingen.” De verkoper buitendienst gebruikt het kantoor in de box in de ochtenduren voor het aannemen van bestellingen, het opstellen van aanbiedingen en het aansturen van de orderverdeling. ’s Middags bezoekt hij klanten op de veiling. De ruimte wordt tevens gebruikt door 35 (2015)

Kwekersmeteigenbox.indd 13

collega Calandiva-telers voor het aanvullen van orders en het presenteren van hun producten. Sinds kort maakt ook buxuskwekerij Huysmans gebruik van de box. De kweker huurt een deel van de box, rijdt ’s nachts handel in en Van Dam maakt de orders klaar.

Bij de Statice Specialist speelde de afstand tot de veiling niet zozeer een rol. Het bedrijf is gevestigd in Poeldijk. Toch liep ook hier de logistiek en het voorraadbeheer vast in de daghandel. „We moesten vaak klokvoorraad bufferen bij de vervoerder vanwege ruimtegebrek op het productiebedrijf en ook viel het niet mee om in onze beperkte ruimte klokpartijen en daghandelorders te scheiden, rangschikken en verwerken. Daarnaast bleven we heen en weer rijden voor aanvullingen of last minute orders en was er een enorm aantal stapelwagens in omloop”, zegt mede-eigenaar Roland van Paasen. Sinds het bedrijf in 2014 een box in gebruik nam, is er veel meer rust in de tent. Alles wat geoogst wordt in Poeldijk, gaat direct naar de koelcel op FloraHolland. Daar vindt het order picken plaats en worden de klokaanvoer en klantspecifieke mixen voor de directe handel klaar gemaakt. Van Paasen: „De prijsverschillen op de klok zijn groot. De ene dag krijg je 25 cent voor je product, de andere dag 40 cent. Ons doel is om onze voorraad direct met de klant van de klant te delen, daarvoor moet je efficient kunnen order picken. Dat lukt op deze locatie veel beter.” De directe handel van de Statice Specialist is nu 40% van het totaal, drie jaar geleden was dat nog 20%. De prijzen zijn veel constanter. Zeker bij de kleine, korte sorteringen is de prijs volgens Van Paasen aanzienlijk verbeterd. „Omdat we een belangrijk marktaandeel hebben in statice, zet deze werkwijze substantieel zoden aan de dijk.” De Statice Specialist levert alle orders zelf af bij de handel om zeker te zijn dat de producten op tijd bij de klant zijn.

De tien chrysantenkwekers van Zentoo huren sinds april van dit jaar een box van 300 m2 op FloraHolland. In dit distributiecentrum staan alle vijftig rassen op voorraad die Zentoo in de webshop aanbiedt. Bestel-

lingen die voor 11.00 uur in de webshop zijn geplaatst, staan dezelfde dag nog in de box van de klant. Michel Duijvesteijn van Zentoo: „De toename van de daghandel, in kleine aantallen en met korte levertijden, maakte de noodzaak van een centraal distributiecentrum steeds groter. Vooral omdat we met veertien productielocaties te maken hebben.” De aangesloten bedrijven horen nu ’s middags om 13.00 uur van het verkoopteam wat ze die avond moeten afsturen en kunnen daardoor volgens Duijvesteijn veel efficiënter werken. „Ze hebben niet meer met adhoc bestellingen te maken en afnemers die zelf nog wat last minute handel komen afhalen”, legt hij uit. De box in Naaldwijk geldt als centrale verdeelplek voor de daghandel die naar alle andere veilingen gaat. Bijkomend voordeel is dat op deze locatie ook mix-dozen en mengorders zijn te maken. Het distributiecentrum heeft Zentoo nu al een toename van de daghandel orders opgeleverd. „Ten opzichte van vorig jaar maakten we in de zomer vaak 200 tot 300% meer omzet uit de webshop. Dertig exporteurs zetten onze webshop-voorraad één op één door naar hun eigen webshop. De handel kan nu rekenen op korte levertijden en ze hoeven minder weeklijnen aan te houden, met alle voorraad- en prijsrisico’s van dien.” Ook belangrijk is volgens Duijvesteijn dat de eindklant nu zeker weet dat ze Zentooproducten krijgen. „Ze bestellen niet anoniem uit de voorraad van de exporteur, maar via de webshop van hun leverancier direct bij ons. Veel eindklanten hebben daar een meerprijs voor over.” <

In het kort ■

26-08-15 12:13

Vragen Stuur uw vragen naar Postbus 9324, 2300 PH Leiden. U kunt ook bellen, faxen of mailen: Peter van Leth, 071-56 59 688, pvanleth@hortipoint.nl

Hebben AOW’ers recht op het minimumloon? minimumloon (WML) niet voor werknemers die de AOW-gerechouder waren. Met hen kon op individuele basis loonafspraken worden gemaakt. Hoe is de situatie na 1 juli 2015?

anaf 1 juli 2015 geldt inderdaad het WML ook voor AOW-gerechtigde werknemers. Deze maatregel is opgenomen in de Wet Aanpak Schijnconstructies (WAS). Enige tijd geleden heeft minister Asscher het wetsvoorstel ’Werken na de AOWgerechtigde leeftijd’ ingediend. Hierin stond in eerste instantie onder andere de maatregel opgenomen dat het WML ook voor werknemers die de AOW-gerechtigde leeftijd hebben bereikt gaat gelden. Dit om te voorkomen dat AOW-gerechtigden minder loon ontvangen dan het WML, waardoor verdringing van personen die de AOW-gerechtigde leeftijd nog niet hebben bereikt wordt tegengegaan. Gezien het belang dat de overheid hecht aan het tegengaan van verdringing van jonMaartje Jager, adviseur cao en arbeidsrecht, Werkge-

gere werknemers door AOW-gerechtigden, is besloten om gelijktijdig in de WAS op te nemen dat AOW-gerechtigden recht krijgen op het WML. Het eerste deel van de WAS treedt per 1 juli 2015 in werking en de beoogde datum van inwerkingtreding van het wetsvoorstel ’Werken na de AOW-gerechtigde leeftijd’ is 1 januari 2016 (dit voorstel moet nog door de Eerste Kamer worden behandeld). Aangezien de WAS dus eerder in werking treedt, geldt dat AOW-gerechtigde

werknemers vanaf 1 juli 2015 recht hebben op het wettelijk minimumloon. Werkt u met AOW-gerechtigde werknemers? Controleer dan of zij per 1 juli 2015 minimaal het wettelijk minimumloon verdienen. Het wettelijk minimumloon per 1 juli 2015 bedraagt € 9,16 per uur. Wanneer uw werknemer niet minimaal het WML verdient, dan dient u het loon aan te passen om onderbetaling en eventuele boetes te voorkomen.

Welke haken en ogen zitten aan contracting? Contracting is toegestaan. Maar hoe voorkom ik met deze manier van werken dat ik niet met een

ontracting is het aannemen van werk. Als opdrachtgever heb je een klus en die laat je uitvoeren door een aannemer van werk. Je spreekt van te voren duidelijk een opdracht, prijs en kwaliteit af. De aannemer is er vervolgens verantwoordelijk voor dat het werk op de afgesproken manier wordt geleverd. Hij

kan hier werknemers voor inzetten, die onder het gezag van de aannemer het werk verrichten. Als er werknemers in dienst zijn bij de aannemer, dan zijn dit geen uitzendkrachten. Er is namelijk geen sprake van inlenen van personeel, want deze werknemers hebben een rechtstreeks dienstverband bij de aannemer. Als de aannemer onder de werkingssfeer van een cao valt, dan moet deze worden toegepast voor de werknemers. In de praktijk blijkt echter vaak dat de aannemer niet onder een cao valt, daarmee geldt dus alleen het wettelijk kader voor zijn werknemers en eventuele aanvullende arbeidsvoorwaarden die in de arbeidsovereenkomst zijn afgesproken.

Wel moet de opdrachtgever zich ernstig afvragen of er geen sprake is van een schijnconstructie. Dat is aan de orde als de opdrachtgever zelf nog invloed heeft op en betrokken is bij het werk. Dat is bijvoorbeeld het geval als hij de omstandigheden regelt (zoals de temperatuur in een kas) of als hij de werknemers van de aannemer aanwijzingen geeft voor het werk. In dat laatste geval ontstaat er een andere relatie tussen de opdrachtgever en de werknemers van de aannemer. Dan spreek je namelijk over uitzenden. En als er sprake is van uitzenden dan geldt één van de uitzendcao’s en de inlenersbeloning. Maartje Jager, adviseur cao en arbeidsrecht, Werkge-

3615vragen.indd 14

26-08-15 12:13

M K Groene planten

Snijbloemen 2013

2014

2015

2013

2015

160

2013

2014

2015

150

25 20 15

Middenprijs in centen

120 Middenprijs in centen

Middenprijs in centen

2014

130

Bloeiende planten

110 100 90

24 25 26 27 28 29 30 31 32 33 34 35 36 37 week

De middenprijs plust met 3 cent tot 22 cent en blijft daarmee onder de prijs van 2013 en 2014 toen lag deze respectievelijk op 24 en 29 cent.

140 130 120 110 100 90 80

24 25 26 27 28 29 30 31 32 33 34 35 36 37 week

Bij de groene planten stijgt de middenprijs met 10 cent tot 116 cent. Dat is respectievelijk 5 en 3 cent minder dan in 2013 en 2014.

24 25 26 27 28 29 30 31 32 33 34 35 36 37 week

De middenprijs krijgt er 11 cent bij tot 123 cent. Dat is 10 cent onder het niveau van de voorgaande twee jaren.

Jaap Stelder:

’Vooral een week van voorbereidingen’ Bedrijf: OZ Import Week: 34

Maandag

Woensdag

„Deze ochtend staat door het einde van alle vakanties in het teken van bijpraten met collega’s. Er is momenteel nog weinig vraag uit de markt, maar commerciële acties en nieuwe activiteiten vragen een zorgvuldige voorbereiding. Onze verkoopteams zijn versterkt waardoor we nieuwe activiteiten kunnen oppakken en de workload beter kunnen verdelen. Als gespecialiseerd importbedrijf met elkaar nieuwe activiteiten plannen, oppakken en samen met onze partners ten uitvoer brengen is een mooie kant van ons bestaan. Door jaarrond een breed assortiment aan te bieden zijn we een interessante leverancier voor vele exporteurs en boekettenmakers. En daarmee weer een aantrekkelijke partner voor onze kwekers.”

„’s Morgens bezoek ik enkele grote klanten in Rijnsburg. Geen quick and rush bezoek, maar wat meer tijd voor elkaar. Erg nuttig voor alle partijen.”

Donderdag „Intern bespreken we hoe we het aanbod uit productiegebieden in ZuidEuropa, met name Italië, richting klanten willen organiseren. We zien de productie toenemen en gaan deze activiteit als additionele pijler aan ons bedrijf toevoegen. Met ook hier een sterke focus op digitale koppelingen: onze klanten kunnen aan de lokale productie worden gekoppeld en daarmede kan ook vroegtijdig ingekocht worden. Ik heb de productiepotentie lokaal meerdere keren gezien, en stond regelmatig met open mond.”

Dinsdag „In het tweewekelijkse verkoopoverleg passeren onze grootste klanten de revue. Met statistische informatie en persoonlijke aanvullingen bespreken we de verkoopkansen voor onze klanten. Bij de digitalisering van onze verkoop mogen we de menselijke factor niet uit het oog verliezen. Daarom gaan we onze accountteams nog steviger profileren. Het nieuwe format voor onze relatiedagen in oktober is in grote lijnen vastgesteld. De inmiddels bekende ’Meet and Greet’ krijgt een nieuwe lading dit najaar!” 35 (2015)

Markt-1-prijsbeelden-nw.indd 15

Vrijdag „We zien dat de aanvoer van Zuid-Afrikaanse waxflowers achterblijft op de prognoses. Een strenge vorst heeft in sommige gebieden de planten hard geraakt. Het effect zal enkele jaren merkbaar zijn. Gelukkig importeren we uit verschillende regio’s, wat weer kansen biedt voor onze kwekers uit Zuid-Amerika. De Peruaanse aanvoer is inmiddels opgeschaald. Laat het importseizoen maar komen!”

26-08-15 14:15

In de grafieken wordt de procentuele verandering (= index) weergegeven van de prijs en de totale aanvoer ten opzichte van vorig jaar.

Snijbloemen Ontwikkelingen afgelopen zes weken t.o.v. een jaar eerder 175

in procenten

150 125 100 75 50

Aanvoer index

34 week

Prijs index

Algehele prijsdaling van bijna 20% In week 34 was bij de snijbloemen een totale prijsdaling van 19,8% ten opzichte van week 34 vorige jaar. Het aantal verkochte stuks steeg lichte stijging met 4,2%. De prijsdaling was terug te zien bij elke snijbloem in de top 20, op anthurium na. Hier was er juist een prijsstijging van 12,8%. In vergelijking met vorige jaar daalde het aantal verkochte stuks anthuriums met 9%. De grootste daling in prijs in vergelijking met 2014 was bij de chrysant santini. Deze was

-57,4%. Het aantal verkochte stuks steeg bij deze groep met 22,5%. Ook zantedeschia (-43,6%), chrysant geplozen (-39,9%) en grootbloemige gladiool grootbloemig (-35,5%) zagen een forse daling in prijs. Deze laatste groep steeg in het aantal verkochte stuks wel juist het hoogst met 48,9%. Grootbloemige rozen zagen zich geconfronteerd met een prijsdaling van 18% en een summiere stijging van 0,2% in aantal verkochte stuks.

Kamerplanten Ontwikkelingen afgelopen zes weken t.o.v. een jaar eerder 150

in procenten

125 100 75 50 25

34 week

Prijs index

Aanvoer index

Lichte daling verkochte stuks en prijs Bij de groep kamerplanten was een lichte daling te zien in aantal verkochte stuks (-1,4%) en prijs (-2,4%) ten opzichte van week 34 in 2014. De groep overige kamerplanten zag met 37,1% de grootste daling in prijs. Daarentegen stegen zij juist het meeste kijkend naar het aantal verkochte stuks, +31,9%. Ook bij ficus was iets soortgelijks aan de hand. Een prijsdaling van 5,2% en een stijging in verkochte stuks van 7,7%. Zantedeschia steeg in verkochte

stuks met 26,4% ten opzichte van vorige jaar. De prijs steeg licht met 1%. Dracaena liet een ander beeld zien ten opzichte van 2014. Zowel het aantal verkochte stuks als de prijzen daalden respectievelijk met 22,5% en 4,8%. De grootste prijsstijging vorige week was bij de groep arrangementen met 13,5%. Phalaenopsis bleef nagenoeg hetzelfde. De prijs daalde met 0,8% en het aantal verkochte stuks met 0,5%.

Tuinplanten Ontwikkelingen afgelopen zes weken t.o.v. een jaar eerder 200

in procenten

150

100

29 Aanvoer index

Markt-2-Veilingbijdragen-nw.indd 16

32 Prijs index

34 week

Minder aanbod, hogere prijs In week 34 was het algemene beeld bij de tuinplanten dat er 7,7% minder is verkocht en dat de prijs 7,1% hoger lag ten opzichte van 2014. Overige perkplanten had de grootste prijsdaling met 41%. De groep overige bomen, heesters en kuipplanten zagen juist de grootste prijsstijging van 69,6% ten opzichte van vorig jaar. Daar werden er echter wel 15,6% minder stuks van verkocht. Bij aster steeg het aantal verkochte stuks met 80,2%, deze stijging was van de top 10 het hoogst. Ge-

volgd door hydrangea met 68,5% en lavendula met 42,8%. Hebe had vorige week een hogere prijs van 13,6% ten opzichte van week 34 in 2014. Het aantal verkochte stuks zakte wel bij hebe met 17%. De prijs bij de buxus steeg met 31,2% en daalde 26,6% in verkochte stuks. Calluna daalde zowel in prijs als in verkochte stuks. De prijs met 8,6% en aantal verkochte stuks met 14,9%.

35 (2015)

26-08-15 12:13

Rusland

Over de toonbank Moskou

Anna Dashevskaia:

’Met alleen lokale producten en rozen uit Kenia gaan we het niet redden’ grote keuze en geen omkijken naar importformaliteiten en transport.”

Bij de eerste dag op school nemen alle kinderen een bosje bloemen mee.”

Is het embargo op Europese bloemen een probleem voor u?

Wat ziet u als trends in de vraag?

FOTO: FOREVER FLOWERS

„Jazeker, want met alleen lokale productie en rozen uit Kenia gaan we het niet redden. De helft van ons aanbod komt normaal gesproken uit Nederland. Bijna al onze chrysanten kopen we daar in. De lokale productie van chrysanten kan lang niet in de behoefte voorzien. Het lokale assortiment is beperkt en de kwaliteit is niet van hetzelfde niveau. Voor rozen kunnen we nog altijd naar het Kenia en Ecuador uitwijken.” Naam: Forever Flowers Locatie: 20 km van Moskou Sortiment: 80% bloemen, 20% planten Specialiteit: eigen import en vervoer Aantal medewerkers: 8 (afdeling in- en verkoop)

Bent u tevreden over het Nederlandse aanbod? „Zeker. Natuurlijk zijn er soms wat afwijkingen in prijs of kwaliteit, maar doorgaans lossen exporteurs dat goed op voor ons.”

Hoe is de handel op het moment? Wie zijn uw klanten? „Wij beleveren groothandels en bloemisten. We importeren bloemen uit heel de wereld en brengen die met eigen vervoer naar Rusland en distribueren deze onder onze afnemers. Daarin ligt onze kracht. Onze klanten hebben een

Standpunt

Neemt de eigen productie toe? „Jazeker, sinds het rommelt tussen Europa en Rusland is het aantal plannen voor nieuwbouw en uitbreiding gegroeid. Natuurlijk probeert de lokale productie een slaatje te slaan uit het feit dat import moeilijker wordt. Vooral chrysant, roos, lelie, gladiool, struiken en bomen komen meer van eigen bodem.”

Is eigen gebruik afgenomen? „Dat was al minimaal, maar stelt nu bijna helemaal niets meer voor. Met de huidige prijzen is het echt veel te duur voor de meeste mensen om een bosje bloemen op de eigen salontafel te zetten.”

’Bloemen worden steeds kleinschaliger ingekocht’

H Veiling Rhein-Maas

Mee eens, oneens of denkt u er heel anders over? Reageer dan bij de marktredactie: A.F. Middelburg, 06-23631549 of mail afmiddelburg@hortipoint.nl

35 (2015)

Markt-3-Toonbank-nw.indd 17

„De tweede helft van de zomer liepen de verkopen terug. Vanwege de vakanties, maar ook omdat bloemen veel duurder zijn geworden voor de consument. Door de roebelcrisis en de Europese importstop die sinds begin augustus geldt. Voor 1 september trekt de vraag nu aan.

„Er verandert niet veel. Bij bloemen zijn de geplozen Anastasia chrysant in wit en geel onverminderd populair, naast de rode roos uiteraard. Bij planten doen azalea, begonia, roos, saintpaulia, dracaena en ficus het goed. Vrij nieuw is wel het decoratief aankleden van de woning met phalaenopsis en dracaena lucky bamboo in kleine vaasjes.”

ierbij reageren we op het standpunt van voormalig cymbidiumkweker Geert Geelen over het feit dat in vergelijking met andere exportveilingen er minder grote partijen snijbloemen worden verkocht op Veiling Rhein-Maas. De reden hiervoor is dat de veiling in Herongen qua grootte bij snijbloemen niet vergelijkbaar is. Dat neemt niet weg, dat grote partijen snijbloemen in Herongen aangevoerd kunnen worden, de aanvoerder bepaalt dit. Het is de klant die uiteindelijk de grootte van de transactie bepaalt, dit is mede afhankelijk van de segmentatie van het koperspubliek. Een ontwikkeling is dat er steeds kleinschaliger en op korte

termijn ingekocht wordt. Bij de inkoop van snijbloemen is vaak de transactiegrootte kleiner. Om een gezonde groei te realiseren werken we bij Veiling Rhein-Maas constant aan het evenwicht tussen vraag en aanbod. In de praktijk betekent dit het actief sturen van het aanbod om een breed assortiment in een goede kwaliteit te kunnen bieden en middels accountmanagement luisteren naar de wensen van onze klanten. Door onze klanten goed te bedienen, willen wij onze aanvoerders op de best mogelijke manier dienen. Onze relatiebeheerders werken aan het verder versterken van de koopkracht op de veiling in Herongen. Daarnaast staan wij op beurzen in

binnen- en buitenland om assortiment en dienstverlening onder de aandacht te brengen. Sinds het begin van het jaar konden bij Veiling Rhein-Maas in totaal al 44 klanten, vooral groothandelaren en tuincentra, als nieuwe klant aan de klok worden ingeschreven. De veiling in Herongen wil zich in de toekomst verder ontwikkelen als goed functionerende marktplaats met een stabiele en autonome prijsvorming. Een aantrekkelijke marktplaats voor bestaande en voor nieuwe kopers. Veiling Rhein-Maas groeit daarbij bovengemiddeld: in 2014 met totaal 6,8% meer omzet dan in 2013 en in 2015 tot en met week 33 wederom met 5,1% ten opzichte van 2014.

26-08-15 12:13

„Nieuwe soorten, daar kunnen we de markt mee verrassen en vergroten”, meldt inkoper Kees de Koning van Van Dijk Bloemen over de positie van agapanthus in het segment van de zomerbloemen. „We verkopen ze jaarrond dankzij eigen import uit Ecuador.” Bert Bothe van Van der Hoorn Floristiek meldt ook voor het supermarktsegment geregeld agapanthus te gebruiken. „De kwaliteit van de Hollandse is prima, die van de import onvoldoende.” Voor het discountsegment waar Van Dijk Flora op is gespecialiseerd, is agapanthus volgens inkoper Marcel van Zanten minder geschikt. „Het is wel jaarrond beschikbaar, maar niet op het prijsniveau en in de aantallen die bij ons passen.”

Foto: De GrAAF VAn Der ZAnDe

Nederlandse agapanthus blijft redelijk overeind

Door het koude voorjaar is de seizoenaanvoer van Nederlandse agapanthus trager op gang gekomen dan vorig jaar.

jaren een goede balans met de vraag: zodra er meer agapanthus komt zakt de middenprijs tot een onacceptabel niveau.

Goede balans

Verschillen

Tot en met juli was de achterstand -5%, met 4,2 miljoen stelen. Daarvoor werd gemiddeld 28 cent per steel betaald, 3 cent meer dan vorig jaar. Dat is niet meer dan een indicatie: de klokprijzen voor agapanthus lagen bij FloraHolland in 2014 per stuk tussen 7 cent voor Blitz Prestige en 53 cent voor Atlantic Queen. Vorig jaar kromp de Hollandse aanvoer met 13% tot bijna 6 miljoen stuks, waarbij de middenprijs 4 cent klom in vergelijking met 2013. Op jaarbasis 6 miljoen stelen lijkt de laatste

Telers rapporteren dit jaar verschillende resultaten. Kasteler Danny van Eijk van Eijco Flowers in Pijnacker die jaarrond op de markt is, signaleert een achterblijvende productie, vermoedelijk door te zachte winters. „De prijsvorming viel zeker in het voorjaar niet tegen.” Buitenteler Henk Sinnige van kwekerij Klein Hemelrijk in Heemskerk kampt ook met een lagere productie, die hij toeschrijft aan uitval door nachtvorst in het voorjaar. Piet Zonneveld van kwekerij Zonneveld in Hillegom, is tevreden.

„Wij verkopen alles direct via exporteurs. Van de veiling ben ik al vier jaar geen lid meer”, meldt de teler die ook veredelt, in plantgoed handelt en bekendstaat als Piet Panthus. Blauw met een aandeel van zo’n 80% is de hoofdkleur in het agapanthusaanbod, gevolgd door wit. In het aanbod van Zonneveld zijn ook kleurtinten richting paars en roze beschikbaar, kleuren die de groothandel wel ziet zitten. „Ieder soort heeft een voordeel en een nadeel, dat geldt ook voor nieuwigheden”, aldus teler Jan Theuws van kwekerij J.A. Theuws in Valkenswaard. Veelbelovend vanwege de houdbaarheid is de nieuwe witte Gletsjer. ■

Prijs crocosmia moet nu wel oplopen De start van het Nederlandse seizoen met crocosmia als

Foto: De GrAAF VAn Der ZAnDe

„Leuk in het assortiment”, positioneert inkoper Bert Bothe van Van der Hoorn Floristiek crocos-

Markt-4-Snijbloemanalyses-nw.indd 18

mia, „Zowel de bloem als de bes.” Micha Hoogenboom, inkoper bij Bloomways, is het daarmee eens

en collega Jeroen Prins van Van Dijk sluit zich erbij aan. „Maar we kopen terughoudend in omdat het een buitenteelt is. En alleen op bestelling.” De prijsvorming voor Nederlandse crocosmia vanaf juni dit jaar bleef achter. „Het weer was te mooi, dat risico lopen we elk jaar”, zegt Willem Heemskerk van Kwekerij Davelaar in Woudenberg. Vorig jaar werd voor bijna 4 miljoen Hollandse crocosmia gemiddeld 12 cent per steel betaald, 3 respectievelijk 2 cent meer dan in 2013 en 2012. De waardering voor importcrocosmia liep zelfs op tot 18 cent, maar bleef ook in dit jaar weer achter. Teler Gerard van der Slot van Q.T.M. van der Slot in Noordwijkerhout is matig tevreden over de resultaten in de afgelopen jaren. „Sommige

dagen is er iets meer vraag, maar het blijft een nicheproduct.”

Besaanvoer beter Voor Jan Oostdam van J.H. Oostdam in Voorhout is het nog te vroeg voor conclusies. Vanaf de tweede week van september voert hij crocosmia met bes, ook wel montbretia genoemd, aan. „Dat is prijstechnisch de afgelopen jaren goed bevallen.” In het assortiment verschijnen af en toe noviteiten, zoals enkele jaren geleden de voor de besteelt geschikte Pride Of Plantion. Nieuw is dit jaar de rode, licht vlammende Karin, met een grotere bloem dan marktleider Lucifer. Veilingmeesters bepleiten betere foto’s bij de aanvoer. „En zuivere producten, zonder beestjes”, meldt Prins. ■ 35 (2015)

26-08-15 12:14

Vraaguitval tempert hoop rendement grootbloemige roos

Middenprijs De iets hogere middenprijs voor importrozen bij een vergelijkbaar aanbod bij FloraHolland duidt op de gestage verbetering van de kwaliteit. Het Nederlandse aanbod kromp dit jaar met 6% tot 417 miljoen stelen, klok en bemiddeling samen. Daardoor

1.750.000

1.500.000

1.250.000

1.000.000

750.000

500.000

250.000

’00 ’01 ’02 ’03 ’04 ’05 ’06 ’07 ’08 ’09 ’10 ’11 ’12 ’13 ’14

’13 ’14 ’15 t/m juli

Bron: VBn/FloraHollanD

zakte het marktaandeel met 1,3 procentpunt tot 26,5%. Daarvoor werd met 38 cent gemiddeld per steel hetzelfde betaald als in de voorgaande twee jaren. Van Vuuren is vooral positief over de periode na Valentijn. Robert Koot van Nice2Get! in Nieuwveen schrijft betere resultaten toe aan diversificatie. „We teelden aanvankelijk de gele Ilios!, maar hebben inmiddels de helft van de kwekerij vervangen met Harlequin, Sweet Harlequin en sinds zes weken ook de lavendel-groene Fifth Avenue! Met die soorten zijn we nu de enige in Nederland.” Ook Sjaak van der Hulst van Van der Hulst Rozenkwekerijen, met drie vestigingen in Meterik waarop negen rassen exclusief worden geteeld, meldt niet ontevreden te zijn. „Elk jaar zorgen we ervoor weer een introductie te hebben. We veilen nagenoeg de complete productie en zijn minder afhankelijk van

Gemiddelde prijs in centen

Met de eerste schooldag volgende week als belangrijke bloemendag op de agenda is de vraag naar luxere bloemen in Rusland instabieler. „Het effect daarvan is moeilijk in te schatten”, vindt Stefan van Vuuren van Porto Nova in Waddinxveen. Exporteurs bevestigen dat maar verwijzen ook naar een herstellende markt in Zuid-Europa, betere vraag in Frankrijk en vooral Engeland. „Maar de concurrentie uit Afrika wordt ook in kwalitatief opzicht forser. Dat zie ik ook op onze eigen farms”, stelt inkoopmanager Jan van Delft van Finlay Flowers.

Verkochte aantallen x duizend

Foto: De GraaF Van Der ZanDe

Aanvoer en gemiddelde prijs van Hollandse grootbloemige rozen via de Nederlandse bloemenveilingen sinds 2000.

specifieke markten als Rusland.” Verder geven rozentelers aan, dat de lagere gasprijs dit jaar een beter rendement dichterbij heeft gebracht.

Vraag blijft Volgens de inkopers Richard Baltus van Hilverda De Boer, Dirk Duijndam van A. van Delft en Marcel van Zanten van Van Dijk Flora is er bij hun klanten specifieke vraag naar Hollandse grootbloemige rozen. „Geconcentreerd rond feestdagen, als consumenten iets meer voor bloemen over

hebben”, meldt Van Zanten over het discountsegment. „De betere kwaliteit, frisse, goede kleuren”, zijn volgens Baltus de motieven. Duijndam roemt ook de Hollandse versheid en kwaliteit, al liep die laatste gemiddeld wat terug door de warme zomer. „Dan zie je wat meer kleinere knoppen en lichtere takken.” Volgens Van Vuuren is dit te voorkomen door in de zomer warmte aan de kas te onttrekken, die bij Porto Nova wordt opgeslagen voor gebruik in de winter. „Helaas zijn we daarmee nog de enige in Nederland.” ■

Marktacties Promotie Woonplant van de maand september: vleesetende planten Woonplant van de maand oktober: begonia Tuinplant van de maand september: struikhei (calluna) Tuinplant van de maand oktober: bladhoudende heesters PurE Seasonal Flowers herfst: helianthus, callistephus, hypericum, rozenbottel, dahlia 21 mei - 21 nov Campagne Trending in de Tuin Mooiwatplantendoen.nl 21 mei - 21 nov Campagne Trending in the Garden Pflanzenfreude.de 29 aug Rob’s Grote Tuinverbouwing met onder andere: buxus, ceropegia African Parachute, helianthus Vincent’s Choice en Vincent’s Fresh, hydrangea Strong Annabelle en Pink Annabelle, acer J.Jewels, tuinbloeiers, Green is... SBS6, 17.00 uur.

Bloemenagenda Bloemenbureau Holland, VBW en FloraHolland

3 aug - 30 aug: hortensia 31 aug - 1okt: chrysant 1 okt - 18 okt: alstroemeria 12 okt - 8 nov: lisianthus

2 nov - 29 nov: orchidee 23 nov - 27 dec: amaryllis

Bloemendagen 31 aug Summer Bank Holiday (GB) 1 sep Eerste schooldag (Rus, Pol) 13 sep Ziekendag (Ned, Bel) 20 sep Dank-, boete- en gebedsdag (Zwi) 24 sep Dank-je-wel Dag (Dui) 26 sep Dag van de Klant (Bel) 27 sep Nationale Feestdag van de Franstalige gemeenschap (Bel) 1 okt Nationale Vergeet-ze-niet-dag (Ned) 5 okt Dag van Leraar, een 10 voor de juf (Ned) 14 okt Lerarendag (Pol) 26 okt Nationale Feestdag (Oos) 28 okt Grootoudersdag (Rus) 31 okt Halloween (Ned, Bel, Dui, Fra, GB) 31 okt Hervormingsdag (Dui) 1 nov Allerheiligen 2 nov Allerzielen 4 nov Dag van de Eenheid (Rus) 8 nov Remembrance Sunday (GB)

Heeft u informatie voor de agenda? Mail naar afmiddelburg@hortipoint.nl

35 (2015)

Markt-4-Snijbloemanalyses-nw.indd 19

26-08-15 12:14

Analyse bloeiende planten Foto: VEFlEx FIorI

Exporteur over Italië

Markt is weer toe aan aster De markt begint langzaam warm te lopen voor aster. Veel afnemers vonden het tot medio augustus nog te vroeg voor het

Bedrijf: Veflex Fiori, onderdeel Verbeek Export Functie: directeur Belangrijkste afzetlanden: Zwitserland, Italië Inkoop: veilingklok en rechtstreeks bij vaste kwekers Aantal medewerkers: 6

Martijn Verbeek:

’Verkoop Italië verandert’ Wie zijn uw klanten in Italië? „Wij leveren als lijnrijder aan winkels, tuincentra en de kleinere groothandelaren. Dat doen we al vijftien jaar, in eerste instantie als verlengstuk van onze export naar Zwitserland. We leveren er vooral rozen, lelies, chrysanten, alstroemeria’s en anthuriums. Italianen blijven kwaliteitskopers, maar de prijs is steeds belangrijker geworden; we verkopen nu naast de exclusieve bloemen steeds meer de korte lengtes.”

Hoe lopen de zaken in Italië? „Het trekt iets aan, maar het is nog lang niet zoals het was, en of het dat ooit weer wordt, is de vraag. Ik verwacht dat het voor lijnrijders in Italië, net als op veel andere plaatsen, steeds moeilijker zal worden. De kosten van transport zijn enorm gestegen en er komen steeds meer andere mogelijkheden om in te kopen.”

Is de invloed van de crisis nog voelbaar? „Jazeker. De Italiaanse banken geven niet meer zoveel krediet, dus de consument heeft minder geld om uit te geven. Allerheiligen is echter nog steeds het belangrijkste bloemenmoment in Italië, daarin is de laatste jaren geen verandering gekomen. Italianen zijn gevoelsmensen, die willen dat het graf er mooi bijligt.”

Hoewel aster al vanaf april verkrijgbaar is, betreden de meeste kwekers pas na week 25 de markt. Vanaf begin augustus neemt het volume met de dag toe om eind augustus het hoogtepunt te bereiken. OK Plant in Naaldwijk, dat zich richt op het hogere segment, is tevreden over de resultaten tot nu toe. Tom van den Ende: „Na de vakanties neemt de vraag snel toe. De kwaliteit is momenteel super en dat wordt goed gewaardeerd. De handel waardeert het ook dat we in het juiste rijpheidsstadium kunnen aanleveren, ofwel niet te rijp. We hoeven de klok maar weinig op te zoeken, dus dat is een goed teken.”

Daghandel valt tegen WPK Plant uit Made moet het vooral van de termijnorders hebben. Ton Zwinkels: „Buiten de termijnorders is de markt niet sterk momenteel. De klok is al jaren slecht, dus we proberen de productie zoveel mogelijk te plannen met de najaarsorders als uitgangspunt. Alles wat overblijft voor de daghandel, blijft achter qua prijzen.” WPK Plant introduceerde onlangs de Tiara-serie, rijkbloeiende asters in roze, wit en blauw. Zelfs deze noviteit heeft het lastig in de daghandel, geeft de kweker aan. Kees Knecht van Gasa Holland

constateert dat de aster het beste presteert in de oorspronkelijke bloeiperiode. „De prijzen zijn nu nog matig, maar als straks overal de vakanties ten einde zijn en het is niet al te warm, verwacht ik dat vraag en prijzen snel zullen stijgen. Bij warmte is de aster een gevoelig product, dus veel hangt af van wat het weer gaat doen.”

Mix is te anoniem Gasa verkoopt asters overwegend in de mix. Knecht: „Mix-artikelen zijn anoniem en inwisselbaar. Kwekers zouden meer op soort kunnen aanbieden, maar dan wel met voldoende informatie over de onderscheidende kracht van het specifieke soort.” Bij de Tuinland-vestigingen in het noorden waar Rudi Heling voor inkoopt, zit aster pas hooguit twee weken in het assortiment. „Uit principe koop ik ze niet eerder. Als de consument het een herfstproduct vindt, moeten we dat niet willen veranderen. Bij de grote potmaten valt me op dat de asters met drie kleuren in een pot het erg goed doen. Het is niet nieuw, maar ze stonden op het juiste moment in het schap: mensen zijn na de vakantie op zoek naar iets fleurigs en geraniums waren al zo goed als weg.” ■

Hoe ziet u de toekomst in Italië? „Italië is zeker bloemen-minded, maar de manier van verkoop zal veranderen. Wij verkopen er nu nog veel direct uit de wagen; onze Italiaanse klanten maken nog maar mondjesmaat gebruik van de webshop. Dat zal zeker veranderen als de jongere generatie meer in beeld komt. Maar zolang wij nog veel klanten hebben die het waarderen dat ze de bloemen kunnen zien en voelen, en daar ook een meerprijs voor over hebben, houden we de lijnrijders in stand.”

Markt-5-Exporteur-Afzetzaken-nw.indd 20

100

2.000

1.900

1.800

1.700

1.600

2010

2011

2012

2013

2014

1.500

Verkochte aantallen x duizend

„Die geeft minder uit aan bloemen dan voorheen. Dat merken we aan de bestellingen voor bruiloften. Die vinden meestal plaats in juli en augustus, op het moment dat de bloemen minder duur zijn. In die maanden konden wij veel wegzetten, maar dat is nu minder.”

Gemiddelde prijs in centen

En de jongere generatie?

Verkochte aantallen en middenprijzen van aster op de FloraHolland-veilingen van 2010 tot en met 2014. 35 (2015)

26-08-15 12:14

Foto: VbW

Afzetzaken

Analyse groene planten

GEZIEN BIJ

Cactus meer in de mode -

Foto: VAkblAd Voor de bloemisterij

natuurlijk proberen door te berekenen.” Toch ziet Ubink zijn handel dit seizoen vlotter verkocht worden. „De hele potplantenhandel gaat dit jaar wat makkelijker, de markt kan daardoor ook wat meer cactussen hebben.”

Kijk elke zondag om 19:30 uur naar Hollands Beste Bloemstylist op SBS6

VBW

Campagne Hollands Beste Bloemstylist

Bram Rijkers

Tot en met week 33 werden via FloraHolland bijna 6,5 miljoen stuks cactus afgerekend, een 14% groter volume dan in 2014. Tegelijkertijd steeg de middenprijs met 6%, waardoor de veilingomzet in deze productgroep 23% voor loopt op 2014. Na alleen maar krimp sinds 2009 lijkt het volume dit jaar terug te groeien naar het niveau van 2013, bij gemiddeld iets hogere prijzen.

100

15.000

13.000

11.000

9.000

7.000

2008

2009

2010

2011

2012

2013

2014

5.000

Verkochte aantallen x duizend

Gemiddelde prijs in centen

Gert Ubink, eigenaar van handelskwekerij Ubink in Kudelstaart, plaatst daar een kanttekening bij. „De schone prijs voor onze cactussen is niet hoger dan voorgaande jaren. Dat de prijzen volgens de veiling wat stijgen komt doordat we meer waarde aan onze producten toevoegen. Dat geeft hogere kosten, die we

Jan Edelman van cactusgroothandelsbedrijf Edelcactus in Amstelveen ziet de vraag de laatste tijd toenemen. „Dat is bij deze productgroep sinds mensenheugenis een meerjarige golfbeweging. Meestal begint het in Nederland en Scandinavië. Soms volgen daarna de grote, meer conservatieve markten. Dan wordt het interessant. Maar dat gebeurt niet altijd." Exporteur Hamiplant verkoopt volgens planteninkoper Jan Tichelaar het hele jaar door stabiele hoeveelheden cactussen. De zeer grote diversiteit aan soorten en toegevoegde waarde houdt volgens Tichelaar het aanbod voor groothandelsklanten het hele jaar door voldoende interessant. Voor supermarkten geldt dat volgens Leen Hoek van Gedi minder. Daar kampt cactus volgens de inkoper met een stoffig imago. „Bovendien zijn veel cactusjes te moeilijk om mee te nemen tussen de boodschappen.” ■

Verkochte aantallen en middenprijs van cactus op FloraHolland-veilingen van 2008 tot en met 2014. 35 (2015)

Markt-5-Exporteur-Afzetzaken-nw.indd 21

„Vorig jaar werd het programma Hollands Beste Bloemstylist door consumenten en bloemisten goed beoordeeld. Niemand had echter toen het recht om daar commercieel iets mee te doen. Samen met FloraHolland en Bloemenbureau Holland hebben wij de rechten gekocht en een gezamenlijk plan gemaakt om het programma dit seizoen te kunnen doorvertalen naar de winkelvloer. De promotiecampagne onder de vlag van ’Mijn Bloemist’ moet leiden tot meer verkoop bij de bloemist.”

„Het programma telt acht afleveringen en elke week staat er een bloem centraal. Rondom die bloem wordt wekelijks een Boeket van de Week samengesteld. Bloemisten die zijn aangesloten bij VBW, kunnen hier op inhaken. Zij hebben de mogelijkheid om, gekoppeld aan de hoofdbloem, zelf een Boeket van de Week samen te stellen en te verwijzen naar het programma. Ze kunnen leuke acties bedenken en het assortiment er op aanpassen om zo extra afzet te genereren. Ter ondersteuning wordt een gratis promotiepakket beschikbaar gesteld.”

„We hebben posters, boeketkaartjes en kortingsvouchers ontwikkeld. Inmiddels zijn er 210 promotiepakketten aangevraagd, en dat is al best veel. Hoe meer bloemisten er mee doen, hoe krachtiger de campagne wordt. Ik verwacht wel dat het andere campagnes gaat overtreffen.”

„FloraHolland heeft een lijst opgesteld van acht bloemen die er tijdens het programma uitgelicht worden. Dit zijn roos, gerbera, hortensia, gladiool, chrysant, lisianthus, amaryllis en lelie. Deelnemers of een jurylid lichten de bloem eruit met achtergrondverhalen en hun emotionele waarde. Er is in het programma ook aandacht voor planten. Het gezondheidsaspect van planten wordt benadrukt en er is ook een plantenopdracht.”

„We hopen dat we de houding ten opzichte van bloemen, planten en de bloemist positief beïnvloeden. Uiteindelijk moet dit tot meer afzet gaan leiden. Ten aanzien van het programma hopen we dat er minimaal zoveel kijkers zullen zijn en dat het marktaandeel van de groep kijkers tussen de 20 en 54 jaar nog iets groter zal zijn. Het is goed dat we dit gezamenlijk oppakken, zodat de verschillende schakels van de keten kunnen inhaken op dit programma. Ook telers kunnen hier natuurlijk wat mee doen, zeker wanneer hun product de hoofdbloem van de aflevering is.”

26-08-15 12:14

Lichtniveau omhoog Paul Blom van Multi-meet controleert het lichtniveau in een kas in ’s-Gravenzande. De kas is gehuurd door chrysantenteler Leon Hofman, die wil weten hoe de installatie uit 2002 functioneert.

oen Hofman op de huurtuin kwam kijken, viel het lage lichtniveau hem op. Volgens de specificaties zou de installatie 81 µmol (circa 6.200 lux) moeten geven, maar dat leek er niet uit te komen. Om dat te laten nameten schakelde hij Paul Blom van Multi-meet in. Uit de meting bleek dat de installatie slechts 59 µmol gaf. Het lichtniveau in de kas wordt bepaald door drie factoren: de lamp, de reflector en de voeding. Deze werden dus gecontroleerd. De lampen, die in 2009 waren vervangen, werden gemeten in de Bol van Ulbricht. Ze hadden nog een verrassend hoge output. De reflectoren daarentegen waren sterk vervuild, waardoor de lichtopbrengst met 18% was teruggelopen. Daarom ging Hofman op zoek naar goede tweedehands reflectoren. Er werden twee partijen nagemeten. De keus viel op een reflector met slechts 5,5% vervuiling. Dit leverde een lichtwinst op van 9 µmol. Verder was de voedingsspanning te laag: 386 V in plaats van 400 V. Bij elektromagnetische armaturen kost dat meteen licht, in dit geval was dat 7 µmol. Het laatste verbeterpunt waren de condensatoren. Deze waren volledig op, waardoor de installatie te veel werd belast door hoge stromen. Dit was geen verrassing omdat de zekeringen er telkens uit vlogen. Nadat alle condensatoren waren vervangen steeg de netspanning weer naar 400 V. „Zo is met een aantal metingen en maatregelen het lichtniveau opgekrikt naar 75 µmol, tegen geringe kosten”, aldus Blom. „Zou je echter naar 81 µmol willen, dan zou je geheel nieuwe armaturen moeten aanschaffen. < Tekst en foto: Joef Sleegers jsleegers@hortipoint.nl

Spread belichting.indd 22

35 (2015)

26-08-15 12:14

35 (2015)

Spread belichting.indd 23

26-08-15 12:14

Cluster Bergschenhoek wil verder verduurzamen

Rookgaswasser haalt 35% meer warmte uit WKK keld om duurzaam met energie om te gaan. Een daarvan is de installatie -

Joef Sleegers jsleegers@hortipoint.nl

n het Tuinbouwcluster Bergschenhoek is het constant puzzelen met energie. Voor die klus is een aparte man aangesteld, Arjan van der Spek, die voor Enova een tiental bedrijven en clusters begeleidt. Tot een jaar of tien geleden was hij paprikateler aan de Anthony Lionweg, maar in 2006 verkocht hij zijn bedrijf aan de buurman en ging hij fulltime energiezaken regelen. „Een jaar of tien geleden draaide alles om elektriciteit”, vertelt de energiemanager. „Tegenwoordig zijn de prijzen voor elektriciteit zo laag dat warmte belangrijker is geworden. Dat maakt het aantrekkelijker om extra warmte uit de WKK’s terug te winnen.” Het tuinbouwcluster had al een ’standaard’ rookgascondensor achter de gasmotoren geschakeld. Sinds kort is daar een nieuw type rookgascondensor bij gekomen: een zogeheten rookgassenwasser, die

Cluster Berghoek.indd 24

ontwikkeld is door Energie Totaal Projecten (ETP) uit Dordrecht. Dit systeem draait vanaf december 2014. „In de eerste weken hebben we het moeten optimaliseren, maar sinds die tijd draait het feilloos”, aldus Van der Spek. „Het cluster bespaart hiermee 8% op het totale energieverbruik, zoals we vooraf hadden ingeschat.”

Grote douchecabine De gepatenteerde rookgassenwasser lijkt wat op een grote douchecabine van 1 x 1 x 3 m. Hij bestaat uit een blok met kanaalplaten met een paar sproeiers bovenin. De rookgassen stijgen door het labyrint omhoog, en het water stroomt in een film langs de kanaalplaten omlaag. Op die manier geven de rookgassen hun warmte rechtstreeks af aan het water. Dit in tegenstelling tot traditionele rookgascondensors, want daar zit altijd een rvs-oppervlak tussen het water en de lucht. „Het voordeel van een direct contact tussen rookgassen en water is dat de warmte veel efficiënter wordt uitgewisseld”, zegt Van der Spek. De traditionele rookgascondensor die achter de WKK zit brengt de temperatuur terug van 120°C naar zo’n 45°C. De warmte die hierbij vrijkomt gaat het lage-temperatuurnet in. De meest energie komt echter pas vrij als de rookgassen helemaal condenseren. Het condensatiepunt verschilt nogal per type rookgas. Rookgassen uit de ketel condenseren bij 65°C. Rookgassen van een WKK condenseren pas bij 48°C. Dat heeft te maken met de verhouding lucht-aardgas; in een WKK wordt 70% luchtovermaat gegeven. De nieuwe rookgassenwasser brengt de temperatuur van de rookgassen verder

terug van 45 naar 22°C. Hierdoor vindt de meeste condensatie plaats. „Dit is warmte die anders de schoorsteen zou uitgaan”, zegt Marcel Klootwijk, directeur van ETP. Het warme water wordt opgewaardeerd tot 60°C, waarna het wordt gebruikt in het hoge-temperatuurnet. Of het wordt verder opgewarmd tot 90°C, waarna het de buffer in gaat. Om bij dergelijke temperaturen te kunnen werken is een speciale warmtepomp ontwikkeld met een Coefficient of Performance (COP) van 6,0. COP is de hoeveelheid geleverde energie gedeeld door de gebruikte energie. Doorgaans hebben warmtepompen een COP van 4,5 en zijn ze geschikt voor een temperatuurrange van 15 naar 5°C. Deze speciale warmtepomp kan het water afkoelen van 40°C naar 20°C.

Geen vervuiling De nieuwe rookgassenwasser heeft meerdere voordelen. Ondanks het fijnmazige labyrint is de gasweerstand zeer laag. De WKK heeft dus geen last van extra tegendruk. Een ander voordeel is dat de werking van het apparaat niet terugloopt door vervuiling. Weliswaar kunnen roet en olie neerslaan op de kanaalplaten, maar het water stroomt over de aanslag heen. De uitwisseling van warmte blijft dus hetzelfde. Verder haalt de rookgassenwasser een deel van de vervuiling uit de rookgassen. „Het is echter zeker geen vervanging voor een rookgasreiniger”, benadrukt Van der Spek. „Er worden weliswaar zwavel en stikstofoxiden uit de rookgassen verwijderd, maar bijvoorbeeld niet ethyleen, want die stof lost niet op in het water.” Het water gaat daarna naar een olie-afscheider en kan vervolgens 35 (2015)

26-08-15 12:14

Foto: JoeF SleegerS

het riool in. Het heeft dezelfde kwaliteit als het water uit de rookgascondensor, alleen is het veel meer.

Ondiepe aardwarmte Tuinbouwcluster Bergschenhoek heeft nog meer plannen om te verduurzamen. Een daarvan is het gebruik van ondiepe aardwarmte. Het cluster is bezig om zich daarop te oriënteren. De Eon-centrale die restwarmte levert kan ook best warmte van tuinders gebruiken om aan haar verplichtingen voor warmtelevering te voldoen, met

name in de zomer. En daar wil het tuinbouwcluster op inspelen. Waar diepe geothermie een dure aangelegenheid is, valt dat voor ondiepe geothermie relatief gezien mee. Omdat er minder diep hoeft te worden geboord, tussen zo’n 500 en 1.000 m, kan worden volstaan met standaard boorapparatuur voor aquifers. En dat is veel goedkoper dan apparatuur om naar olie en gas te boren. Het water op die diepte heeft een temperatuur van 20 tot 40°C. Het zou dus moeten worden opgewaardeerd met een warmtepomp, zodat het in een lage-temperatuurnet

kan worden gebruikt. Volgens een rapport van Kema, DLV en IF, uitvoerd in 2012 in opdracht van het Productschap Tuinbouw, biedt deze techniek zeker kansen. Ondiepe aardwarmte heeft echter ook een nadeel. Over de ondergrond tussen 500 en 1.000 meter diepte is weinig bekend. Nog dieper is het terrein van oliemaatschappijen, dus daarover is veel bekend. „Bij boringen naar diepe aardwarmte zou men moeten bijhouden door welke lagen men heen komt”, denkt ETP-directeur Klootwijk. „Dat kost niets extra, en die kennis zou ons veel helpen.” <

Achtergrond

Het Tuinbouwcluster Berschenhoek is ontstaan in 2000, toen zes telers een nieuw

en ze zochten een manier om samen hun water- en energievoorziening te regelen, om

met een totaal vermogen van 3,4 MW. Voor de warmte is het cluster aangesloten op het warmtenet van de Roca-centrale. Meer dan de helft van de warmte wordt daar 2

gaspieken afgeschaafd met een ketel op

35 (2015)

Cluster Berghoek.indd 25

plannen voor verduurzaming wil het cluster verdergaan als Tuinbouwcluster Bergschenhoek 2.0.

In het kort Tuinbouwcluster Bergschenhoek zet in op verduurzaming van de energie. Een nieuwe rookgaswasser en warmtepomp halen 35% meer warmte uit WKK. Deze rookgaswasser kan niet vervuilen en geeft geen extra weerstand. Het cluster overweegt om naar ondiepe aardwarmte te gaan boren.

26-08-15 12:14

Zonnepanelen rendabel voor veel glastuinders Maar met een doordachte opzet is er vaak een goede businesscase van -

Joef Sleegers jsleegers@hortipoint.nl

ngeveer 17% van de agrarische ondernemers heeft zonnepanelen op de schuur liggen, en dat percentage groeit hard. Met name grote stallen zijn uitstekend voor dat doel geschikt. Bij glastuinbouwbedrijven ligt dat wat lastiger. De meeste tuinders zijn grootverbruikers van energie met relatief kleine schuurdaken. Daardoor denken veel tuinders dat zonne-energie niet is rond te rekenen. Desondanks is er een goede businesscase van te maken. Dat bewijzen glastuinbouwbedrijven die al zonnepanelen hebben aangelegd. Hoe werkt het allemaal?

Mening

Wat zijn de voordelen voor kleinverbruikers? Kleinverbruikers van elektriciteit, met een aansluiting van minder dan 3 x 80 A, hebben het voordeel dat ze mogen salderen. Wat ze in de zomer overdag produceren, mogen ze in de rest van het jaar gebruiken. Het voordeel is dat er geen transportkosten worden verrekend. Ook wordt er energiebelasting uitgespaard. Daardoor bedraagt het totale voordeel 13 cent in de eerste zone (tot 10.000 KWh) en nog altijd 6 cent in de tweede zone (10.000-50.000 KWh). Bij het salderen doet het elektriciteits-

’Mooi als milieu en economisch voordeel elkaar vinden’ plaatst dit jaar ongeveer 1,7 MW aan zonnepanelen

Daarmee is het het grootste project met rendabel is om energie op te wekken uit „Eerst dachten we dat we er geen plek voor hadden”, vertelt mede-directeur Hans

Zonnepanelen.indd 26

Hoe kunnen grootverbruikers hier hun voordeel mee doen? Grootverbruikers mogen niet salderen. Op de momenten dat ze meer stroom opwekken dan ze zelf gebruiken, kunnen ze de stroom verkopen. Daarbij worden geen transportkosten berekend. Later kunnen ze weer stroom inkopen als ze die weer nodig hebben. Ze betalen daarbij gewoon energiebelasting en transportkosten. Het verschil tussen inkoop en verkoop is gemiddeld ongeveer een halve cent. Als de grootverbruiker de stroom echter zelf kan gebruiken, spaart hij – behalve de opgewekte stroom – transportkosten en energiebelasting uit. Daarmee verhoogt hij zijn opbrengst met 6 cent (tussen 10.000 en 50.000 kWh) of met 2 cent (boven 50.000 kWh). Dat is te weinig voor een rendabele businesscase.

Welk rendement is er nodig? economisch voordeel elkaar vinden, zoals in dit geval met zonne-energie, dan is het

Zoals op de expositieruimte Green Event Centre, waar nu op de zuidkant van het dek

net eigenlijk dienst als een oneindig grote accu. Kleinverbruikers krijgen ongeveer 16 cent voor een kWh stroom. Daarmee is de investering vrij snel rond te rekenen. Veel tuinders hebben een aansluiting voor kleinverbruik.

Een gemiddeld glastuinbouwbedrijf heeft ongeveer 13 cent per kWh nodig om zonnepanelen rendabel te krijgen. Dat bedrag is de gemiddelde kostprijs van de stroom.

Hoe kom je aan dit bedrag? ondersteuning van het groene imago wordt er nog een display opgehangen om te laten

Voor grootverbruikers heeft de overheid de regeling SDE+ (Stimulering Duurzame Energie) in het leven geroepen. Deze bestaat uit een pot van € 3,5 miljard. Deze wordt betaald uit de ODE-belasting op grijze stroom. 35 (2015)

26-08-15 12:14

Foto: Leon BruInen

Het rendabel rekenen van zonnepanelen is vaak een kwestie van maatwerk.

Vanaf 31 maart tot 9 november is de SDE+ opengesteld. De regeling is verdeeld in oplopende fasen. Ondernemers die in de eerste fase een subsidie-aanvraag indienen, krijgen 7 cent per kWh. In de laatste fase krijgen ondernemers 14 cent. De kans is echter steeds groter dat de regeling vol zit en dat de ondernemer dus misgrijpt. Op dit moment zijn er al meer aanvragen dan er geld in de SDE+-pot zit. Alleen als een groot project onverwacht niet doorgaat komt er weer geld vrij. Anders gaat vermoedelijk in maart 2016 de regeling weer open. Kwekers die investeren zonder SDE+ kunnen gebruik maken van de EIA-regeling. Verder komen zonnepanelen in aanmerking voor groenfinanciering met een lagere rente.

Hoe werkt de groenfinanciering? Voor groenfinanciering kunnen ondernemers aankloppen bij een van de groenfondsen. Het groenfonds dient dan een aanvraag in bij de Rijksdienst voor Ondernemend Nederland. Een groene lening wordt verstrekt tegen een rente die enkele tienden van procenten lager ligt dan normaal. Beleggers in een groenfonds krijgen namelijk een fiscaal voordeel waardoor de rente iets lager kan uitvallen. Uiteraard zijn zonnepanelen het meest rendabel bij een lage rente en hoge energieprijzen.

Welke typen zonnepanelen zijn er? Er zijn grofweg twee soorten zonnepanelen. Het grootste deel is kristallijn. Deze worden 35 (2015)

Zonnepanelen.indd 27

veel toegepast op grote daken. Het zijn niet al te dure panelen met een redelijke efficiĂŤncy. Een ander type dat nu opkomt is het dunne-filmpaneel. Dit heeft een lagere efficiĂŤncy dan kristallijn, maar presteert beter onder warme omstandigheden. Het heeft ook minder last van verminderde opbrengst bij schaduw en zet een breder spectrum van het licht om in stroom. In het westen van Nederland worden vooral kristallijn panelen gebruikt, in het oosten ook dunne film.

Hoe lang gaat een paneel mee? De rendementen lopen langzaam terug. Volgens de garantie hebben zonnepanelen na 25 jaar nog 80% van de opbrengst over. Dat is natuurlijk een lastig begrip, want het hangt ook af van het aantal zonuren en het onderhoud van de panelen.

sluitingen er al. Om een stuk braakliggend land op het net aan te sluiten vraagt extra investeringen.

Welke zijde van het dak levert het meest op? De zuidkant van een dak brengt de meeste stroom op. Oost-west geplaatst is echter gunstiger. Omdat de opbrengst beter verdeeld is over de dag wordt een groter deel zelf verbruikt, wat zeker op termijn meer opbrengt. Aan de noordzijde van een dak komt de minste zon. Toch is de opbrengst van zonnepanelen op het noorden nog altijd 60% van die op de zuidkant. Bovendien liggen aan de noordzijde de installatiekosten fors lager, gesteld dat er al is geĂŻnvesteerd in zonnepanelen op de zuidkant. Dan is de installatie op de noordkant goedkoper. <

Hoeveel onderhoud is er nodig? Zonnepanelen hebben weinig onderhoud nodig. Het onderhoud bestaat uit elke 1,5 jaar schoonmaken. Het is eveneens verstandig om elk jaar het kabelwerk en de omvormers te controleren.

In het kort groen imago.

Waar kun je ze het best plaatsen? Er zijn allerlei plekken te bedenken waar zonnepanelen kunnen liggen. Het eenvoudigste zijn de daken van de bedrijfsgebouwen. Dit is multifunctioneel ruimtegebruik en bovendien liggen de elektriciteitsaan-

overtekend.

26-08-15 12:14

Diverse technieken in ontwikkeling

CO2-dosering uit buitenlucht 2

uit de buitenlucht zou -

Joef Sleegers jsleegers@hortipoint.nl

oor tuinders is het tegenwoordig mogelijk om helemaal duurzaam in hun energie te voorzien. Met warmte uit een aardwarmtebron, en eventueel elektriciteit van zonnepanelen of windmolens, zijn er geen fossiele brandstoffen meer nodig. Wat dan overblijft is de vraag: waar moet de CO2 vandaan komen? Met een Ocap-leiding in de buurt is die vraag snel beantwoord, maar anders moet men vloeibare CO2 laten aanvoeren, en dat is duur.

Mening

Het binden aan zout is een proces dat gebruikmaakt van temperatuurverschillen. De CO2 wordt gebonden bij omgevingstemperatuur en komt weer vrij na verwarming tot 60 á 95°C, afhankelijk van de techniek. Dit verwarmen kost behoorlijk veel energie. „Het is echter goed te combineren met aardwarmte”, meent Sander Peeters, adviseur bij Energy Matters. „Een aardwarmtebron draait namelijk het hele jaar door, ook in de zomer wanneer er veel minder warmte nodig is voor de teelt. De glastuinbouw

Een bijzonder duurzame oplossing zou zijn om CO2 uit de lucht te filteren en in een hogere concentratie in de kas te brengen. Wereldwijd werken tientallen bedrijven aan technieken om CO2 uit de lucht te vangen. Energy Matters heeft deze bedrijven benaderd en de meestbelovende technieken tegen het licht gehouden, in opdracht van het Programma Kas als Energiebron. Grofweg zijn er twee manieren om CO2 uit de lucht te vangen: binden met zout of afscheiden met een soort filter.

Timo Roestenberg, R&D manager Antecy

’Veel belangstelling uit tuinbouw’ om CO2 2

met CO2 CH3OH + H2

CO2 2

+ 3H2 2

weer

CO2 afvang van CO2

CO2 uit buitenlucht.indd 28

35 (2015)

26-08-15 12:15

Foto: Antecy

heeft in die periode juist veel CO2 nodig. De overtollige warmte uit de bron zou dan kunnen worden ingezet om CO2 uit de lucht te winnen.” Deze warmte die wordt gebruikt om de CO2 uit de zouten te dampen is deels weer te gebruiken in de kas. In de zomer is er echter weinig warmte nodig, en in de winter is er weinig CO2 nodig. Dus hooguit een gedeelte van de warmte kan effectief worden benut, verwacht Energy Matters.

Er zijn vijf bedrijven die aan deze techniek werken en die voor de glastuinbouw zouden willen inzetten: Antecy, Skytree, Climeworks, Global Thermostat en Carbon Engineering. De eerste twee bedrijven zijn Nederlands en hebben al een model op labschaal gebouwd. Antecy werkt samen met kassenbouwer Certhon aan een installatie voor de glastuinbouw. Bovendien sleutelt dit bedrijf aan een proces om de gewonnen CO2 weer om te zetten in brandstof (zie kader). Ook het Zwitserse bedrijf Climeworks heeft al een prototype gebouwd. Deze installatie wil men in 2016 opschalen voor gebruik in een tuinbouwkas. De andere techniek, die ontwikkeld wordt door het Amerikaanse bedrijf Infinitree 35 (2015)

CO2 uit buitenlucht.indd 29

LLC, is met een ion-uitwisselingsmembraan. Dit is een membraan dat alleen geladen deeltjes doorlaat. Onder droge omstandigheden filtert het membraan CO2 uit de buitenlucht. De CO2 wordt weer vrijgemaakt door vocht toe te voegen. Dat vocht kan stoom zijn, maar ook vochtige kaslucht.

Fabrikant Infinitree LLC verwacht dat de energiekosten onder € 10 per ton CO2 uit komen, voornamelijk om de ventilatoren te laten draaien. Dat maakt de techniek veelbelovend – althans op papier, want er bestaan nog geen werkende prototypes. Een nadeel zou kunnen zijn dat er, tegelijk met de CO2, vocht in de kas wordt gebracht. Overigens komt met ketel-CO2 ook vocht in de kas. Het is nog niet bekend welke kwaliteit CO2 de systemen leveren. De leveranciers verwachten geen problemen, maar dat is nog niet bewezen.

drie jaar ontwikkeling. Drie jaar zijn echter zo voorbij. Er zijn al tuinders met een geothermiebron die interesse hebben getoond. Vanwege het duurzame karakter kan dit soort technieken ook rekenen op een warme belangstelling van zakenmensen, politici en wetenschappers. Zakenman Richard Branson, directeur van de Virgin Group, heeft bijvoorbeeld een prijs uitgeloofd voor de beste manier om CO2 uit de buitenlucht te winnen. Een van de finalisten is het eerder genoemde Zwitserse bedrijf Climeworks. Uiteindelijk zal verwijdering van CO2 uit de buitenlucht op grote schaal nodig zijn om de opwarming van de aarde binnen aanvaardbare grenzen te houden, denkt hoogleraar Andre Faaij, wetenschappelijk directeur van de Energy Academy Europe. <

In het kort 2

Op dit moment is er nog geen bedrijf dat een installatie kan leveren die kan concurreren met de inkoop van vloeibare CO2. Volgens Energy Matters vergt dit nog zeker

26-08-15 12:15

Niches vallen op -

Hans Neefjes hneefjes@hortipoint.nl

dit voor de houdbaarheid beter vinden. „Als het moet zeven dagen per week. Toen we vanacht thuiskwamen hebben we eerst een uurtje geslapen en toen gingen we aan de slag. Daarom klink ik wellicht wat slaperig,” verontschuldigd Westendorp zich.

Heel veel meer moet je van deze cultivar niet brengen. Ik verwacht geen hele grote markt.” De handelsjury in Naaldwijk had eigenlijk dezelfde nuances bij Kissi PonPom. In hun verslag staat: „De VGB Award is voor de meest opvallende nieuwkomer, maar het is niet zeker of die een ’groot’ product wordt op de markt. We hebben hiermee wel een welkome vernieuwing en mooie aanvulling op het assortiment.” De VGB deelde dit jaar voor het eerst een VGB Award uit. De nummers 2 tot en met 4 in het lijstje onderscheidende producten waren volgens de jury. Hortensia Magical Revolution Classic (Roma Snijhortensia, Poeldijk), Agapanthus Annabel (J.M.J. Zwetsloot uit Voorhout) en Sanguisorba Officinalis (kw. Landjuweel, Steenbergen)

Toeval De prijswinnende helleborus Anna’s Red ging bij toeval naar de show. „Het gewas is wat van slag dit jaar. Het bloeit nu al voor de vierde keer. Een paar weken geleden veilden we nog een karretje met 800 stelen. We hebben 175 m2 van deze cultivar en normaal is de aanvoer van half april tot eind mei.” Over de gevuldbloemige delphinium Kissi PonPom kan de teler melden dat hij zelf veredeld is. Vorig jaar is de eerste emmer geveild en dit seizoen kan er van 150 m2 geoogst worden, ongeveer 4.000 takken. „Volgend jaar breiden we uit naar 600 m2.

Volwassen Foto's: Hans neeFjes

e hoogste score was dit jaar voor helleborus Anna’s Red, 9,65 punten. De handelsjury koos de gevuldbloemige delphinium Kissi PonPom uit als meest onderscheidende product van de 461 inzendingen op de Nationale Zomerbloemententoonstelling. André Westendorp is nog verrast als we hem een dag na de prijsuitreiking bellen. Samen met zijn vrouw Dorien teelt hij in het Drentse Klijndijk, nabij Emmen, helleborus en delphinium. Eerder genoemde cultivars brachten zij naar de show in de Oude Kerk in Naaldwijk. Directeur Jan de Boer van handelsbedrijf Barendsen Export bij de prijsuitreiking: „Het zijn kleine telers met passie voor bloemen. Echte liefhebbers met bijzondere producten die heel actief zijn op sociale media.” Ook wees hij erop dat de Westendorps met mijnwerkerslampjes op hun hoofd hun delphinium in het donker oogsten omdat zij

nzbt.indd 30

Voor de hoogstscorende inzending was voor het eerst in het dertig jarig bestaan van de show een extra prijs, de Meesterteler Award. Die wisselbokaal wordt de komende vijf jaar gesponsord door handelsbedrijf Barendsen Export. Steeds meer handelsbedrijven sponsoren de ’reguliere’ vakprijzen die in de diverse groepen te winnen zijn (zie tabel). Die betrokkenheid en sponsoring zal groeien volgens het bestuur van de Nationale Zomerbloemententoonstelling. Ook andere partijen uit de sierteeltketen steunen het evenement meer en meer. De gratis toegankelijke tentoonstelling telde ruim 20.000 bezoekers in vier dagen. Vanaf volgend jaar is zij niet meer gelijktijdig met de feestweek in Naaldwijk, maar steeds rond het tweede weekend in september. „We vinden dat we een eigen podium moeten en kunnen hebben. We zijn meer dan een van de activiteiten in een feestweek”, geeft woordvoerster Anneke Duyvestein aan. < 35 (2015)

26-08-15 13:42

Keurgroep Cultivar

Inzender

Score

Dahlia

Glorie of Heemstede

Bart van Gerwen, Veldhoven

9,7

Bol/knol

Amaryllis belladonna

A. Valstar, ’s-Gravenzande

9,45

Sierfruit

Kalabas middel

Chris van der Ende, Pijnacker

9,53

Gras

Panicum ’Nican’

J. Fokker, Kudelstaart

9,45

Delphinium

Dewi Sweet Heart

N. G Wigchert, Noordwijkerhout

9,43

Hortensia

Mammoet

Kw. Duynveld, ’s-Gravenzande

9,42

Bouvardia

Diamond Coral

Chrywijk, Brakel

9,57

Celosia

Cristata ’Wicked’

Mts. van Velden-Seuneke, ’s-Gravenzande

9,30

Limonium

Sinensis ’Diana Diamond’

J. van Baalen, Naaldwijk

9,40

Helianthus

Sunrich Upface

Kw. KEO, Heerhugowaard

9,30

Overig snij

Helleborus ’Anna’s Red

Westendorp VOF, Klijndijk

9,65

Lisianthus

’Vulcan Purple Picotee’

Fa. Gebr. Vd Lugt, ’s-Gravenzande

9,63

Aster

Claudia

Kw. ’Zijdezicht’, De Lier

9,47

Gladiool

Essential

H. de Ridder & Zn, Noordwijkerhout

9,47

VGB Award:

Delphinium ’Kissy Pon Pom’, Westendorp VOF, Klijndijk

Meesterteler Award: Helleborus ’Anna’s Red’, Westendorp VOF, Klijndijk

Winnaar in de keurgroep ’Grassen’, was de panicum Nican van teler J. Fokker uit Kudelstaart.

Met een score van 9,63 punten eindigde lisianthus Vulcan Purple Picotee als tweede in het totaalklassement. 35 (2015)

nzbt.indd 31

Sunrich Upface is de naam van deze opvallende zonnebloem.

26-08-15 13:42

Middelen geschrapt als emissie niet snel daalt

’Alarmfase 1 voor buitenbloementelers’ De overheid wil de emissie van gewasbeschermingsmiddelen naar het oppervlaktewater snel terugdringen. Met name op het erf valt er nog veel te verbeteren. Telers van buitenbloemen krijgen het advies hun werkwijze kritisch te bekijken en zonodig te investeren in een zuiveringssysteem. Want als de aangescherpte normen in 2018 niet worden gehaald, dreigen er middelen te verdwijnen. En het pakket is al niet breed. Ank van Lier

om helemaal te voldoen aan de eisen van de overheid. In de Tweede Nota Duurzame Gewasbescherming stelt het kabinet dat in 2023 nagenoeg geen overschrijdingen meer mogen plaatsvinden van de milieukwaliteitsnormen in het oppervlaktewater. In 2018 moet het aantal overschrijdingen al met 50% zijn afgenomen ten opzichte van 2013. „Worden de normen niet gehaald, dan krijgen we als sector de rekening gepresenteerd”, zegt Joris Roskam, manager

sustainable agriculture bij Bayer CropScience. „Het risico bestaat dat het gewasbeschermingspakket wordt ingeperkt. Er is dus werk aan de winkel.” Aad Vernooy, netwerkcoördinator bij LTO Glaskracht, benadrukt dat dit zeker geldt voor bedrijven met buitenbloemen. „Dat zijn vaak kleine gewassen met een beperkt middelenpakket. Dan is het extra belangrijk om ervoor te zorgen dat je geen middelen meer kwijtraakt.” Foto: Bayer

e afgelopen jaren investeerden buitentelers al volop in het terugdringen van de emissie van gewasbeschermingsmiddelen naar het oppervlaktewater. De maatregelen spitsten zich met name toe op de werkzaamheden op het veld. Mede vanwege de eisen in het Activiteitenbesluit zijn driftreducerende doppen, sleepdoeken en luchtondersteuning steeds meer gemeengoed geworden. Dit is echter nog niet voldoende geweest

Phytobac.indd 32

35 (2015)

26-08-15 12:15

Achtergrond Volgens de specialisten is de meeste winst te behalen op het erf. Onderzoek heeft aangetoond dat tot wel de helft van de hoeveelheid gewasbeschermingsmiddelen in het oppervlaktewater afkomstig is van werkzaamheden op het erf. Bijvoorbeeld als de spuit wordt schoongespoeld langs de slootkant of als een teler morst bij het doseren van spuitmiddelen. Hierdoor ontstaan puntemissies. „De omvang van het probleem verschilt per sector”, zegt Jan Bouwman, Manager Duurzaamheid & Stewardship bij Syngenta. „In de bloembollensector, waar vaak op het erf wordt ontsmet, zal de emissie naar het oppervlaktewater gemiddeld groter zijn dan op bijvoorbeeld een zomerbloemenbedrijf.”

Systemen voor waterzuivering Heliosec

Phytobac -

worden de middelen door het bodemleven

Osmofilm Biofilter

Wasplaats met zuiveringssysteem Om puntemissie op het erf terug te dringen, adviseren de gewasbeschermingsmiddelenfabrikanten telers om te investeren in een wasplaats met zuiveringssysteem. Er zijn verschillende systemen op de markt (zie kader), waaronder de Heliosec, de Phytobac, de Osmofilm en het biofilter. „Iedere teler moet bepalen wat voor zijn situatie het beste en meest geschikt is”, zegt Bouwman. Dit hangt onder meer af van de hoeveelheid restvloeistof op het erf. Een biofilter heb je al voor € 1.500, en je kunt het ook zelf maken. Kleinere bedrijven, zoals veel buitenbloemenkwekerijen, kunnen hier volgens Bouwman prima mee uit de voeten. De aanleg van een Heliosec kost € 4.500, een Osmofilm vergt een investering van zo’n € 5.000 en een Phytobac is er vanaf circa € 6.000. Overigens ondersteunt de overheid de aanschaf van dergelijk systemen via de VAMIL- en de MIA-regeling. Dit kan 60% voordeel opleveren op de investering. Bovenop de investering in een zuiveringssysteem komen de kosten voor het inrichten van een wasplaats en wateropvang; een centrale put van waaruit de restvloeistof met een buis naar het zuiveringssysteem wordt geloosd. Een en ander kost al snel tussen de € 5.000 en € 15.000, geeft Roskam aan. „Om dit terug te verdienen, zou je de wasplaats met meerdere telers kunnen delen, of toegankelijk maken voor derden.”

slechts enkele tientallen installaties. In de sierteelt zijn nog nagenoeg geen zuiveringsinstallaties te vinden. Volgens Bouwman wachten veel telers tot de overheid dit verplicht stelt. „Een heleboel ondernemers zijn nog steeds niet doordrongen van de noodzaak; ze zien alleen de forse investering die wordt gevraagd. Daarom ontwikkelen we binnen het project TOPPS Nederland een digitale erf-emissiescan. In TOPPS werken onder meer gewasbeschermingsindustrie, onderzoeksinstellingen en waterschappen samen aan het verminderen van de emissie. Dit najaar zullen toeleveranciers minimaal vijfhonderd scans gaan uitvoeren bij telers. Op basis hiervan wordt een advies uitgebracht aan de ondernemers. We hopen hen zo te overtuigen van de noodzaak om maatregelen te nemen.” Volgens Roskam kampen veel telers met het ’brandstoftank-syndroom’. „De regels rondom brandstoftanks waren jarenlang niet duidelijk en zijn diverse malen aangepast, waardoor veel telers voor niets hebben geïnvesteerd. Vandaar dat de meeste ondernemers nu op safe spelen en niet voor de muziek uitlopen. Maar dat is wel riskant, want er is geen tijd te verliezen. Is er in 2018 geen resultaat geboekt, dan krijgen we de rekening gepresenteerd.”

35 (2015)

Phytobac.indd 33

Meer weten? maatregelen om de emissie van gewasbe-

In het kort Als de emissienormen 2018 niet worIn buitenteelten is er het meest te

Brandstoftank-syndroom Hoewel fabrikanten van gewasbeschermingsmiddelen al jaren hameren op de noodzaak, lopen agrarische ondernemers nog niet warm voor de aanschaf van een zuiveringssysteem: sectorbreed staan er

dat ze zich bewust zijn van de gewasbeschermingsmiddelen die via hun erf in de sloot terecht kunnen komen. Neem je werkwijze eens kritisch onder de loep en kijk waar de verbeterpunten zitten. Door gewoon netjes te werken kun je al veel winst boeken. Daarbij kun je met het aanleggen van een speciale vulplaats of het inzaaien van een gras- of bloemenmengsel langs de slootkant voorkomen dat het gewasbeschermingsmiddel afdrijft naar de sloot. Of een zuiveringssysteem nodig is, hangt dus vooral af van je werkwijze en de hoeveelheid restvloeistof. Bewustwording is het allerbelangrijkst.” <

Bewustwording

Er bestaan diverse systemen om rest-

Toch is investeren in een zuiveringssysteem niet altijd noodzakelijk voor buitenbloementelers, zegt Wilco Dorresteijn, senior adviseur Sierteelt bij DLV. „Het belangrijkste is

26-08-15 12:15

Teelttips ZOMERBLOEMEN Onkruid De nazomer is de ultieme periode om het onkruid uit de hand te laten lopen. Als de onkruidbeheersing in deze tijd van het jaar al op zijn beloop gelaten wordt, is de kans op vervuiling van het bedrijf levensgroot. Al het onkruid dat nu opkomt, geeft voor het einde van het jaar nog zaad en zorgt de komende jaren voor problemen. Op de snijbloemenbedrijven

LISIANTHUS Grondverbetering Op jaarrondlisianthusbedrijven wordt jaarlijks 5 m3/100 m2 tuinbouwcompost ingereden. Meestal van week 18 t/m 28. In deze teeltronde is de kans op te generatieve gewassen het grootst en kunnen die te kort blijven. Door organisch materiaal in te rijden krijgt de plant een extra groeistimulans. De keuze voor tuinbouwcompost is gebaseerd op

HYACINT Stadiumonderzoek De meeste preparatiebollen zijn nu in stadium G. Laat dit door onderzoek vaststellen. De laatste jaren zien we grote verschillen in stadiumontwikkeling binnen partijen, onder andere

Teelttips-Schoffelen_nw.indd 34

HELIANTHUS Bladbemesting

gaat nu vaak alle aandacht naar de oogst, terwijl de afgeoogste percelen vervuilen. Door de matige beschikbaarheid van goede onkruidbestrijdingsmiddelen, worden er dan in het voorjaar en de winter grote risico’s genomen en ontstaat er zeer vaak schade in de gewassen. Door nu wat extra aandacht aan deze percelen te schenken, kan veel leed worden voorkomen. Dit geldt ook

voor het vele onkruid dat vaak op de hoofdpaden en erven te vinden is. Dit is een onkruidzaadproductie die onnodig is en veel problemen kan veroorzaken.

Henk van den Berg Teelt- en Bedrijfsadvies, 0252-340301

goede ervaringen. GFTcompost geeft duidelijk mindere teeltresultaten. Deze is vaak zout en heeft hoge kali en sulfaatcijfers. Het jaarlijks inbrengen van 5 m3 tuinbouwcompost verbetert de structuur en vochthoudendheid van de grond. Dit laatste kan op langere termijn nadelig werken, vooral op zwaarder kleigronden. Daarom wordt gekeken naar alternatieven om de luchtigheid van de grond te verbeteren: boomschors, perlite, rivierzand en flugzand. De meestal gebruikte boomschors van pinus verteert langzaam wat zorgt

voor een meerjarig effect. Let goed op de zuiverheid van de boomschors. In het verleden waren er problemen met onkruidbestrijdingsmiddelen. Ook de fractie is belangrijk voor het beoogde resultaat. Te grove boomschors geeft een ongelijke start met problemen met N-onttrekking. Goed verteerde boomschors is duur (€ 17 per m3). Perlite wordt veel aangeboden als tweedehands substraat uit de groententeelt. Het verteert niet en heeft een langetermijneffect op de luchtigheid van de grond. Spit het goed

door. Soms hebben aangeboden partijen een hoge EC. Vraag daarom naar analysecijfers. Meestal wordt 5-10 m3 perlite/100 m2 doorgespit. Kosten € 5 à € 7 per m3. Op zware kleigrond kan het aanbrengen van 10-15 cm rivierzand de structuur verbeteren. De grond wordt twee- of driemaal gefreesd en met pennen losgetrokken. Op de laag rivierzand is de start vaak beter. Wel moet frequenter worden gegoten. Ook houdt de zandlaag minder voeding vast. Houd de vochtigheid naar onderen goed in de gaten. De

doordat minder bollen rechtop gezet worden. Neem een grotere steekproef dan vijf bollen als u twijfelt aan de uniformiteit van een partij. Na stadium G kan de start van de koudeperiode bepaald worden. DLV heeft informatie over het aantal weken 9°C (de koudeperiode).

voor de latere broei zijn bestemd bij 25°C tot vier weken voor het planten. Bewaar ze de laatste vier weken bij 20°C om de wortelgroei te bevorderen en de kasperiode te verkorten. Hyacinten die voor bloei in januari bestemd zijn moeten vaak vóór eind september naar een lagere temperatuur. Vooral als deze partijen wat laat gerooid

zijn, is stadiumonderzoek noodzakelijk.

Bewaring Bewaar hyacinten die

Door de koudere en nattere nachten is de kans op bladvlekken nu groter dan in de zomer. Ter voorkoming is een sterk gewas belangrijk. Wees matig met de stikstofbemesting en geef steeds bitterzout met de bespuitingen mee. Als dit wordt opgebouwd, is 10 gram bitterzout per liter spuitvloeistof haalbaar. Deze toevoeging maakt het blad sterker. Gebruik regelmatig preventieve middelen op basis van Maneb, zoals Vondac. Let hier met de dosering op de kans op residu. Deze middelen zijn tevens een ondersteuning tegen mangaangebrek. Zeker op de gronden met een hoge pH kan dit problemen en verzwakking opleveren. Curatief kunt u bijvoorbeeld Signum toepassen.

Ontsmetten fust Broeikisten kunnen besmet zijn met pythium. Spuit ze daarom goed schoon en behandel ze daarna met een reinigingsmiddel. Laat de bakken goed uitdampen door ze een week op de wind in de buitenlucht te plaatsen. Geef de mensen die de ontsmetting

grenslaag zand en klei kan soms als een storende laag gaan werken. Inclusief arbeid van inrijden kost het aanbrengen van 10 cm zand circa € 2 à € 2,50 per m2. In het verleden is op zware kleigrond veel flugzand (een gemalen gesteente uit de bergen) gebruikt. Dit is een goed alternatief voor rivierzand en heeft een meerjarig effect op verbetering van de luchtigheid van de grond. Een nadeel is de hoge aanschafprijs.

Dirk Jan Binnendijk Tuinbouwadviezen, 071-5416564

uit voeren een waterdicht voorschort, goede laarzen en een masker. Een reinigingsmiddel kan roestvrije spijkers aantasten. Dan is het een optie om te behandelen met Aaterra. Er zijn ook goede ervaringen met vochtige bakken gedurende enkele uren in een cel bij 60°C bewaren. DLV Plant, marktgroep bloembollen, 0252-688541 35 (2015)

26-08-15 12:15

Schoffelen

PRimuLA AcAuLis start teelt Voor Primula acaulis is de start van de teelt belangrijk voor een gelijkmatige groei. Als u ze in de kas oppot zorg dan voor voldoende krijt op het dak of scherm bij een instraling boven 400 tot 500 watt. Dit voorkomt verbranding op het blad. Als de instraling te hoog is, kunnen er grote verschillen ontstaan in de vochtigheid van de potten en kan meer ongelijkheid in de opgepotte partijen optreden. Te snel schermen kan resulteren in een te welig gewas, pas hierbij ook op met te veel water. Direct na het oppotten mogen de planten niet in de volle zon staan. Beregen de potgrond direct totdat het egaal vochtig is. Het beste moment van gieten is als de

LeLie Positieve DiF Na het verwijderen van het krijt kan de kastemperatuur overdag door instraling behoorlijk oplopen terwijl de nachttemperaturen steeds verder wegzakken. Dit verschil in dag- nachttemperatuur wordt een positieve DIF (difference) genoemd. Zowel positieve als negatieve DIF kan de taklengte beïnvloeden. In de winter, als lelies vaak te lang en te slap zijn, kan een negatieve DIF de taklengte verkorten en daarmee de stevigheid verhogen. De komende periode neemt de kans op een positieve DIF sterk toe, waardoor takken en bloemstelen langer en slapper 35 (2015)

Teelttips-Schoffelen_nw.indd 35

potgrond tot net onder de actieve wortel is ingedroogd, zo wordt de wortelgroei gestimuleerd. Zodra de wortels onderin de pot zitten kunt u de potgrond tot 80-90% laten indrogen om de groei te beheersen. De potgrond mag nooit stofdroog zijn omdat de plant dan door stress zijn onderste blad leeg trekt. Hierdoor ontstaat geel blad, wat vervolgens weer veel arbeid kost bij het oogsten. Geef bij voorkeur vroeg in de ochtend water en nooit op een warme kluit. Zorg voor voldoende voorraadbemesting in de potgrond. Begin na oppotten te bemesten vanuit de A-bak om de plant op weg te helpen. Vaak bevat de plug van de jonge plant weinig voe-

ding. Geef een EC mee van rond 1-1,3, met een N:Kverhouding van 1:1 tot 1:2. Primula’s kunnen in het begin snel groeien, geef daarom voldoende Ca mee voor een goede celstructuur in het blad. Bovendien stimuleert het de verdamping waardoor de plant een warme periode beter overleeft. Planten met eenzijdige kalibemesting nemen Ca moeilijker op en hebben in het najaar en late voorjaar meer last van bladranden. Afhankelijk van de compactheid van de gebruikte genetica kan het raadzaam zijn al vroeg te beginnen met licht remmen, stem dit af met de adviseur van uw leverancier.

gaan worden. U kunt dit nu al beperken door op dagen met scherpe instraling te schermen en te luchten. En zorg dat de temperatuur in de nacht niet te ver wegzakt door extra te stoken.

eerder laten zien in een kas waar een hoge RV heerst. Een lelie groeit het beste bij een RV tussen 70-80%. In de eerste fase van de teelt, vanaf het moment dat het blad gaat spreiden tot het moment dat de knoppen zichtbaar worden ontstaat bladverbranding, die pas zichtbaar wordt op het moment dat de knoppen uitgroeien. Een hoge RV geeft bovendien meer kans op uitval door bodemschimmels als rhizoctonia en phytophthora. Verder is er meer kans op botrytis. Verhoog de stooktemperatuur en houd een minimum raamstand aan om overtollig vocht af te voeren. Zorg voor voldoende luchtbeweging. Geen luchtbeweging is een dood microklimaat.

Actief klimaat In deze periode kan het voorkomen dat de RV in de kas hoog is. Bij een hoge RV in de kas zal het gewas minder verdampen wat gebreksymptomen tot gevolg zal hebben. Het belangrijkste is calciumgebrek wat tot uiting komt in de vorm van bladverbranding. Omdat calcium een belangrijke rol speelt bij de vorming van de celwanden zal een gebrek tot zwakkere celwanden leiden. Hierdoor is het blad zachter en gevoeliger voor schimmelziekten zoals botrytis. Ook ijzergebrek zal zich

Remco Wertwijn, Florensis, 06 83810432

Kees van egmond kees@kees-ineke.nl

Rustig Zomaar een woensdag middenin augustus. De middag is net begonnen. De zon breekt door na een paar dagen grijzigheid met veel regen. Ik pak een luie stoel op het terras, doe mijn overhemd uit en ga er met een boek voor zitten. Het lijkt wel vakantie. Heerlijk! Je moet het kunnen. Vakantie nemen bedoel ik. Dat je de boel de boel laat en weg gaat. Natuurlijk, er moet goede vervanging zijn. Als je steeds moet bellen of alles nog wel loopt zoals jij zou willen dan werkt het niet. Voldoende mensen ook, anders gaat het niet goed. Als je weet dat ze op de tuin de benen uit het lijf moeten lopen heb je nog geen rust. Dus dat is wel een voorwaarde. Twee weken is lang genoeg. Veertien dagen in een land waar ik de taal nauwelijks van spreek, het is echt de max. Zo na de tweede zondag bekruipt mij alweer het gevoel dat ik me ergens anders pas écht thuis voel. En als ik dan op mijn smartphone de bloemenprijzen weer omhoog zie gaan, is het hek helemaal van de dam. Ik durf het op die oneindige terugweg niet te zeggen maar ik denk het wel: dit zijn voor mij niet de meest verkeerde dagen. Gelukkig kan mijn vrouw geen gedachten lezen. Want die zit er heel anders in. Na het tweede weekend gaat zij al aftellen. Nog vijf dagen, nog vier… ’Al zouden we bijvoorbeeld maar een paar dagen later terug gaan, na het weekend, dat zou al een stuk schelen!’ Ja, kan je geloven. Hoe moet het dan met het werk? Dat moet tóch gebeuren. Meer dan twee weken vakantie, nee hoor, dat gaat echt niet lukken. Maar het allerlekkerste moet dan nog komen. Dat je weer aan het werk gaat bedoel ik. Nee, niet de eerste dag. Die is killing. Dat zag je zelfs bij Mark Rutte vorige week. Dan moet je uitkijken dat je niet geïrriteerd raakt om niks en anderen verwijten gaat lopen maken. Daarna bedoel ik. Als je merkt dat het werk vlot, dat je zelfs met warme dagen op tijd klaar bent en kunt genieten in het zonnetje. Wat ik al zei, heerlijk! Maar dan komt het. ’Zeg schat, zullen we die hotelbon nu eens gaan gebruiken? Die ligt er al zó lang!’ Ja hoor, ik was er al bang voor. Zij heeft ook haar ogen niet in haar zak. ’Nou, volgende week krijgen we wel veel meer bloemen hoor…’ sputter ik. ’Geloof je me niet?’

Hans Kok, DLV Plant, 06-20398266

26-08-15 12:15

(Advertentie)

UITGEVER BDUmedia Afdeling Vak- en Publieksmedia Postbus 67, 3770 AB Barneveld, tel 0342-49 42 63, fax 0342 41 31 41 Uitgever: Wiljo Klein Wolterink MBA Verkoopleider: Ron van de Hoef, e-mail: r.v.d.hoef@bdu.nl

Colofon REDACTIE Schipholweg 1, Postbus 9324, 2300 PH Leiden e-mail: bloemisterij@hortipoint.nl www.vakbladvoordebloemisterij.nl

Directeur Elbert van den Berg Secretariaat Linda Laman 071-56 59 678 Alice Hoogenboom 56 59 679 Hoofdredacteur Elbert van den Berg 071-56 59 678 Eindredacteur Jenny Mostert 071-56 59 633 Vakredactie Politiek en economie Quincy von Bannisseht 56 59 637 Peter van Leth 56 59 688 Markt en afzet Arie-Frans Middelburg 56 59 687 Cindy van der Zwet 56 59 630 Teelt en techniek Hans Neefjes 56 59 638 Joef Sleegers 56 59 642

ColofonVbb-Advertentie.indd 36

Bureauredactie Carolyne de Vries Lentsch, Jolanda de Wekker Webredactie Erik Rotteveel Vormgeving Diseno Vormgeving Fotografie Gerdien de Nooy Freelancers Gert van den Berg, Hermen de Graaf, Bernadette Hoefsloot, Harmen Kamminga, Ank van Lier, Astrid Zoumpoulis-Verbraeken

ABONNEMENTENSERVICE Mutaties en bezorging Abonnementen kunnen op elk gewenst tijdstip ingaan. Opgave via vakbladvoordebloemisterij.nl of bij de abonnementenservice. Abonnementen lopen automatisch door, tenzij uiterlijk twee maanden voor vervaldatum bij de abonnementenservice wordt opgezegd. Dit kan schriftelijk, telefonisch of per e-mail. Ook voor informatie over een lopend abonnement en klachten over de bezorging kunt u contact opnemen met de abonnementenservice, BDUmedia, afdeling Vak- en Publieksmedia, Postbus 67, 3770 AB Barneveld. Op werkdagen is de abonnementenservice telefonisch bereikbaar van 8.30 uur tot 14.00 uur op 0342-494844, e-mail: abonnementen@bdu.nl. Prijzen Jaarabonnement: € 349,60. Studenten 25% korting; 65 plussers 15% korting. Jaarabonnement Europa: € 449,65 (België: € 377,70). Jaarabonnement buiten Europa: € 466,50. Genoemde prijzen zijn inclusief 6% btw en verzendkosten. ADVERTENTIE-EXPLOITATIE Verkoopleider: Ron van de Hoef, 0342 - 494263, 06 - 51806325, e-mail r.v.d.hoef@bdu.nl Media-adviseur: Gert-Jan Bloemendal, 0342-494807 e-mail: g.bloemendal@bdu.nl

Vakblad voor de Bloemisterij is een wekelijkse uitgave van de Stichting Vakinformatie Siergewassen en BDUmedia, Vak- en Publieksmedia. Uitgever en auteurs verklaren dat dit blad op zorgvuldige wijze en naar beste weten is samengesteld, evenwel kunnen uitgever en auteurs op geen enkele wijze instaan voor de juistheid of volledigheid van de informatie. Uitgever en auteurs aanvaarden dan ook geen enkele aansprakelijkheid voor schade, van welke aard ook, die het gevolg is van handelingen en/of beslissingen die gebaseerd zijn op bedoelde informatie. Lezers wordt met nadruk aangeraden deze informatie niet geïsoleerd te gebruiken, maar af te gaan op hun professionele kennis en ervaring en de te gebruiken informatie te controleren. Alle rechten voorbehouden. Niets uit deze uitgave mag worden verveelvoudigd, opgeslagen in een geautomatiseerd gegevensbestand of openbaar gemaakt in enige vorm of op enige wijze, hetzij elektronisch, mechanisch, door fotokopieën, opnamen of enige andere manier, zonder voorafgaande toestemming van de uitgever. Algemene voorwaarden: op alle aanbiedingen, offertes en overeenkomsten van BDUmedia B.V. zijn van toepassing de voorwaarden, welke zijn gedeponeerd ter Griffie van de Arrondissementsrechtbanken en de KvK.

Druk: BDU Media

35 (2015)

26-08-15 13:01

Kasgenoten

A genda Binnenland

FOTO: PeTer van LeTh

LTO Glaskracht Nederland

Leeftijd: 52 jaar Plaats: Teuge Teelt: eenjarige zomerbloeiers (hoofdteelt), violen, primula, bolchrysanten Oppervlakte: 2 ha glas en 0,3 ha containerveld

Sjaak Polman

Even iets rustiger aan doen?

Gaat u zelf nog op vakantie?

Themabij-

Als u van natuur houdt, zit u hier wel op uw plek?

Ooit overwogen naar een groter concentratiegebied te verkassen?

Buitenland Iets waar de tweeling ook interesse in heeft?

Wel een heel aparte Knappe Koppen Kalender in uw kantine...

Hoe besteedt u uw vrije tijd? Onderstaande symbolen hebben de volgende betekenis en verwijzen naar de website vakbladvoordebloemisterij.nl

Documenten en linken naar website

35 (2015)

Kasgenoten agenda_nw.indd 37

Fotoâ&#x20AC;&#x2122;s

Filmpjes

26-08-15 12:15

617565_.indd 38

26-8-2015 11:51:16

617564_.indd 39

26-8-2015 12:27:12

617567_.indd 40

26-8-2015 11:51:41