VBB_36-2015 by Stichting Vakinformatie Siergewassen

Licht en CO2: hoeveel is genoeg? 32

8 Niet iedereen

16 FloraHolland

18 Russische trips

36 Opvallende

kosten MPS

positief over inzet Interventieteam

voorkomen met Plan van Aanpak

zaken op beurs Plantarium

Cover-nw.indd 1

02-09-15 11:51

618856_.indd 2

2-9-2015 9:51:35

B 10 Mooi advies: ’Zorg voor je license to produce!’

Vakblad voor de

Opinie 4

Interview:

Commentaar:

Stelling:

Nieuws 6

16 FloraHolland: ’Veelplegers pakken we harder aan’

Ondernemen:

Afzet:

Column:

Afzet:

Vragen:

Markt 24 24 25 26 27

18 Plan van Aanpak ’Russische’ trips

Teelt 28

In beeld:

Gewasbescherming:

Kasklimaat:

Plantarium:

Energiemarkt:

Bollboemen:

Teelttips:

Column:

Nieuws

Service 44

Ingezonden brief:

Kasgenoot: Agenda Voorplaat:

36 (2015)

Inhoud.indd 3

02-09-15 15:32

Opinie

fOtO: Peter van Leth

pvanleth@hortipoint.nl

„Als ik de laatste twee decennia zou moeten samenvatten waar de tuinbouw zich op sociaaleconomisch gebied wat betreft arbeid met name op heeft gefocust, dan speelt in het eerste decennium voornamelijk de problematiek hoe mensen zijn te krijgen voor laaggeschoold seizoensgebonden productiewerk. In het tweede decennium draaide het met name om hoe de kosten van deze medewerkers in de hand zijn te houden.”

„Steeds moeilijker. Voor laaggeschoold werk is zowel in glastuinbouw als in de open teelten een veel te duur loongebouw neergezet. Een loongebouw dat veel ondernemers niet meer kunnen opbrengen gezien de opbrengsten die ze ontvangen voor hun producten.”

„Mooi zou zijn als de politiek zich realiseert dat dit een onmogelijk houdbare situatie is.

Dat als ze werkgelegenheid wil behouden in de tuinbouw dat de loonkosten voor laaggeschoold werk zullen moeten zakken of dat ze kiest voor een warme sanering van glastuinbouwbedrijven. Anders zal deze sector dezelfde weg bewandelen als eerder de textielindustrie en de schoen- en lederindustrie. Een andere weg is dat ondernemers zichzelf een spiegel voorhouden en niet koste wat kost verliesdraaiend hun bedrijf voortzetten. Dat is beter voor hen, hun personeel en overblijvende collega’s. Dat is makkelijker gezegd dan gedaan, zeker vanaf de zijlijn. Het zijn immers ondernemers die jarenlang vol passie hun bedrijf hebben gerund.”

dienstverbanden in de sector. Als sociale partners hem daarvan weten te overtuigen dan volgen er nieuwe cao’s. Anders heb ik er een hard hoofd in.”

„Dat alles hangt sterk af van het gesprek dat minister Asscher van Sociale Zaken begin september heeft met werkgeversorganisaties en vakbonden om te komen tot reparatie van de negatieve gevolgen van de nieuwe wet Werk en Zekerheid voor de vele losse

„Daar kan ik kort en krachtig in zijn: de regeling seizoensarbeid.”

„De transitievergoedingen worden veel genoemd en de terugwerkende kracht daarvan voor zowel vast als los personeel. Het draait echter veel meer om ruimte te krijgen om tijdelijk personeel dienstverbanden aan te kunnen bieden zonder snel tot vaste contracten te moeten overgaan. Zes contracten in vier jaar in plaats van drie in twee jaar zal al een verbetering zijn, maar een nog grotere oprekking of zelfs uitgezonderd worden van wettelijke bepalingen is nog meer welkom.”

„Polderen heeft ons veel goeds gebracht, maar een cao is een vastgeroest stelsel.

Commentaar Elbert van den Berg hoofdredacteur evandenberg@hortipoint.nl

eze week sluit de serie ’Mooi advies, maar wat

Opinie_NW.indd 4

36 (2015)

02-09-15 11:51

Wilt u uw mening geven? Stuur een brief naar postbus 9324,

Stelling

Modernisering is gewenst. Minder collectief bepalen en meer overlaten aan individuele afspraken tussen werkgever en werknemer. Op dit moment is er geen alternatief voor een cao, maar binnen vijf jaar moet die er wel zijn. Het draagvlak voor een cao ebt weg, zeker onder jongeren en buitenlandse arbeidskrachten.”

migranten deze kant op komen? „Werkende Europeanen zullen vaker beslissen om hier te blijven, ook al blijven er genoeg over die op en neer blijven pendelen tussen West- en Oost-Europa. Veel hangt af van de verschillen in loonniveau tussen Oost- en West-Europa. De kwaliteit van de huisvesting zal verder toenemen. Ik verwacht dat er veel ontwikkelingen komen rond slecht te verhuren leegstaande kantoorpanden. Dat zou een goede zaak zijn.”

Maurice van der Hoorn, orchideeënteler in Ter Aar

„Communiceer met de samenleving. We moeten als sector blijven professionaliseren. Arbeidsmigranten zijn een blijvertje, de centen zullen ergens verdiend moeten worden, onze economie heeft die mensen nodig. De arbeidsmarkt wordt sowieso steeds internationaler, de samenleving zal dat in moeten zien. Als mensen van verder weg komen moeten we ons wel voorbereiden op cultuurverschillen. Polen integreren redelijk goed. Waarschijnlijk zullen deze zaken bij mensen die van wat verder weg komen meer en veel aandacht blijven vragen.”

Herbert Wooning,

bromeliakweker in Woubrugge -

36 (2015)

Opinie_NW.indd 5

02-09-15 11:51

Nieuws Lees meer op de website Op deze pagina’s vindt u een selectie uit het nieuws. Een uitgebreide versie van deze berichten maar ook ander

Noodweer laat diep spoor na Woensdag 2 september hangt het schermdoek in de Bommelerwaard

■ LTO Glaskracht bepleit realisti-

sche invoering zuiveringsplicht LTO Glaskracht Nederland heeft bij staatssecretaris Mansveld (I&M) gepleit voor een realistische invoering van de zuiveringsplicht voor glastuinders. Dat gebeurde tijdens een werkbezoek van de bewindsvrouw aan Beyond Chrysant in Hoek van Holland op 31 augustus. De invoering van de zuiveringsplicht wordt binnenkort besproken door de Tweede Kamer.

■ Staat gaat in hoger beroep tegen ’klimaatuitspraak’ De Nederlandse Staat gaat in hoger beroep tegen de uitspraak van de Haagse rechtbank op 24 juni in de zaak die Urgenda had aangespannen om het kabinet te dwingen meer te doen om de CO2-uitstoot terug te dringen. Dat schrijft staatssecretaris Mansveld (I&M) aan de Tweede Kamer. Het kabinet maakt in de eerste helft van 2016 aanvullende maatregelen bekend.

■ Montego toegelaten als Het Ctgb heeft Montego toegelaten als bestrijdingsmiddel tegen bodemschimmels in onder meer de onbedekte teelt van bloemisterijgewassen. Verder is de toelating uitgebreid van Intra Hydrocare met als werkzame stof waterstofperoxide. Dit middel werkt tegen bacteriën (exclusief mycobacteriën en bacteriesporen), gisten en schimmels in bijvoorbeeld lege kassen.

■

Trappenberg-Kloosterschuur B & W van Katwijk willen het 12 ha tellende glastuinbouwgebied Zijlhoek in principe behouden. Het dubbel zo grote glastuinbouwgebied Trappenberg-Kloosterschuur krijgt van de gemeente alle ruimte zich verder uit te breiden. Dat staat in de Visie Sierteelt die het college onlangs heeft vastgesteld.

■ Aalsmeer omgedoopt tot Boulevard of the Roses In het weekend van 5 en 6 september zal het gebied rond de watertoren van Aalsmeer wor-

Nieuwskort2.indd 6

van noodweer in het weekend van 29 en 30 zichtbaar. Zaterdagnacht trokken zware regenbuien over een glastuinbouwgebied in de omgeving van Uden. Zondagavond rond 23:00 uur was het raak in grote delen van de Bommelerwaard. Ook telers in de omgeving Huissen werden getroffen. Niet alleen veel regen, tot 80 mm aan toe, ook hagelstenen zoals groot als een kippenei vielen er uit de lucht. Het zorgde volgens taxateurs van verzekeraar Interpolis zeker in de Bommelerwaard voor de ergste schadegevallen in de afgelopen 30 jaar. Interpolis kreeg ruim 200 meldingen van telers.

den omgetoverd tot Boulevard of the Roses. Vele duizenden rozen zullen de Kudelstaartseweg, tussen de Zwarteweg en Beethovenlaan, versieren om het fietsevenement tegen kanker Ride for the Roses kleur bij te zetten. Dit jaar is FloraHolland Aalsmeer gastheer van het fietsevenement ten bate van KWF Kankerbestrijding.

■ Lievelingsbloem vernieuwd Mooiwatbloemendoen.nl lanceert op 5 oktober de vernieuwde snijbloemencampagne Lievelingsbloem. Bloemisten worden nu meer bij de campagne betrokken. De actie vindt plaats van 5 tot 31 oktober in Nederland, Duitsland, Frankrijk en het Verenigd Koninkrijk.

■ Kennisagenda Aardwarmte ontvangt twintig onderzoeksvoorstellen Voor de Kennisagenda Aardwarmte zijn de afgelopen weken twintig voorstellen voor onderzoeksprojecten binnengekomen, meldt Kas als Energiebron. De komende tijd worden de ideeën van de kennis- en onderzoeksinstanties besproken in de Coördinatiegroep Kennisagenda.

■ Plantarium trekt evenveel bezoekers als vorig jaar Boomkwekerijvakbeurs Plantarium heeft dit jaar 17.150 bezoekers getrokken: evenveel als vorig jaar. Hydrangea macrophylla Ruby Tuesday werd uitgeroepen tot Beste Nieuwigheid Plantarium 2015. Verwacht wordt dat deze nieuwe tuinhortensia op termijn ook als kamerplant verkrijgbaar zal zijn. Lees meer op pagina 36 t/m 38.

■ Tuinders Almere Buitenvaart richten ondernemersvereniging op Zo’n tien glastuinders in Almere Buitenvaart willen binnenkort een ondernemersvereniging oprichten die onderzoek gaat aansturen naar verduurzaming van het glastuinbouwgebied. Op korte termijn moet er haalbaarheidsonderzoek komen naar onder meer de mogelijkheden van restwarmte van nabijgelegen industriële bedrijven, warmte-koudeopslag, windenergie, biogas of ondiepe geothermie.

■ Blooming Breeders: ’Sierteelt te veel naar binnen gekeerd’ De sierteeltsector is te veel naar binnen gekeerd. De onderlinge samenwerking is 36 (2015)

02-09-15 15:27

FOTO: INTERPOLIS

Gelezen op Twitter Kiepflower (@Kiepflower)

■ Plantion en VBW slaan handen ineen Plantion en bloemistenorganisatie VBW gaan intensiever samenwerken om het rendement van de bloemist te verhogen. Er komen gezamenlijke trainingen en workshops en de promotiecampagnes Mijn Bloemist (VBW) en Kleurrijkeverhalen.nl (Plantion) worden aan elkaar gekoppeld.

■ Sinds 27 augustus veilt FloraHolland in doos verpakte rozen. Het is voor het eerst dat rozen op deze manier worden geveild. Voorlopig gaat het om een experiment. In dozen verpakte rozen zijn voor telers efficiënter te verwerken. Kopers besparen op handlingskosten en de rozen nemen in de vrachtwagen minder ruimte in beslag.

gebrekkig en marketing is een ondergeschoven kindje. Dat stelt Blooming Breeders. De organisatie houdt hierover, onder de vlag van Blooming The Future, op 22 september een congres in Breukelen.

■

De internationale tuinbouwvakbeurs IPM Essen introduceert in 2016 het nieuwe evenement Hortivation. Deze nieuwe beurs – die van 13 tot en met 15 juni, gelijktijdig met de Flower Trials zal plaatsvinden in Kalkar – moet tuinders, handelaren en consumenten dichter bij elkaar brengen en als aanvulling fungeren op de IPM Essen in januari. 36 (2015)

Nieuwskort2.indd 7

Zojuist een zestal tuinders bezocht: veel schade, veel glas, niet kunnen oogsten etc. Echte ondernemers; vol goede moed opruimen en verder!

Bart Bostoen (@ BartBostoen) In #Spanje zitten 50% van de jongeren tussen 20 en 30 jaar ZONDER werk dixit een Spaanse klant op @ FLORALLfair #crisis #moeilijk

Helma Lodders (@HelmaLodders) Regels frustreren duurzaam gebruik gewasbeschermingsmiddelen. Telers willen lage dosering maar etiket verbiedt dit.

Ruud Van Der Vliet (@RuudvdVliet)

Vanaf 3 september mag iedere teler een eigen minimumprijs hanteren. Dat heeft FloraHolland besloten op basis van de succesvolle uitkomsten van pilots die het afgelopen jaar in gerbera, potgerbera, anthurium en roos hebben gelopen.

Opvallend! Ruimer contract boegbeeld tuinbouw Loek Hermans. Kan iemand kosten/baten-analyse maken?

■

■ IPM lanceert Hortivation

Marianne Schuurmans (@marianneschuurm)

■

potplantenteler De consumentencampagne Kleurrijke Verhalen Dagen die vorig jaar door Plantion werd geïntroduceerd, wordt dit jaar opnieuw gehouden. Van 23 september tot en met 3 oktober krijgen consumenten die voor minimaal € 25 aan bloemen of planten besteden bij een van de zevenhonderd deelnemende detaillisten, er gratis een boeket bloemen of een plant ter waarde van € 20 bij.

#hagelschade: kwekers voor kwekers #Mans Gerbera Hedel, top die collegialiteit!

Van alle MPS-deelnemers die het label MPSA+ mogen voeren, is 32% potplantenteler en 27% snijbloementeler, zo blijkt uit cijfers van stichting MPS. Het label MPS-A is volgens de organisatie toe aan een upgrade, omdat de markt om nieuwe koplopers vraagt.

■ Op het Museumplein in Amsterdam is deze week een labyrint van zonnebloemen aangelegd ter ere van de ingebruikname van de nieuwe ingang van het Van Gogh Museum. In het kunstwerk zijn 125.000 zonnebloemen verwerkt, die door vijf kwekers zijn aangeleverd. Zaterdag 5 september is het labyrint gratis te bezoeken. Op zondag 6 september worden de zonnebloemen tussen 16:00 en 18:00 uur uitgedeeld aan het publiek.

Mijn Bloemist (@mijnbloemist) Heb jij de verzorger van jouw planten nog niet bedankt na de vakantie? Het is nooit te laat voor een bedankje

Discussie op LinkedIn multifunctionele ruimte Waarom doen overheden zo moeilijk over de bestemming van kassen. Zodra die voor iets anders dan de teelt van bloemen, planten, groente of fruit worden bestemd dan liggen ze dwars. Want dat zou indruisen tegen het bestemmingsplan. Maar wat is er mis met een andere bestemming voor een kas? Caravans, midgetgolf, darts, touwtrekken, teelt van vissen, noem maar op. Ze voorkomen verpaupering. Kassen moeten multifunctionele ruimtes zijn. Waarom ondernemerschap in de weg zitten? Wat vindt u?

02-09-15 15:27

Peter van Leth pvanleth@hortipoint.nl

De MPS-stand op Plantarium 2015. Deelnemers en andere ketenpartners zien graag dat de

schema’s. MPS is min of meer genoodzaakt door internationale organisaties om deze vergelijking constant te doen om haar internationale positie te kunnen handhaven.

„Als MPS zijn we te allen tijde bereid met kwekers in gesprek te gaan over waar wij als MPS voor staan en hoe dit vertaald wordt naar de jaarlijkse bijdrage. Over de bijdrage voor schemabeheer hebben wij in december met alle deelnemers gecommuniceerd. Wat erg jammer is, is dat de verhoging van de Foodplus-factuur samenvalt met het in rekening brengen van de bijdrage voor schemabeheer”, reageert Arjan van der Meer op de geluiden uit de markt dat de MPS factuur sterk is gestegen. Over de kosten voor schemabeheer is zijn respons: „Schemabeheer was tot 2015 een basisvoorziening waar geen extra kosten voor in rekening werden gebracht. We zagen echter dat, met name voor het kunnen benchmarken’van schema’s, wij ook geconfronteerd worden met toenemende kosten die we op gegeven moment moeten gaan doorberekenen.” Benchmarken is het internationaal waarderen/vergelijken van

MPS stuit zelf niet op veel onbegrip voor de gestegen kosten, zeker als de organisatie de kans krijgt de verhogingen uit te leggen. Op de vraag of de bijdrage aan schemabeheer niet gefaseerd had kunnen worden doorgevoerd, voert Van der Meer de discussie graag andersom: „Deze kosten hebben we jaren voor eigen rekening genomen en daarmee deelnemers uit de wind gehouden. Op het moment dat dit niet meer is vol te houden, dan moet je daarover open communiceren.” Dat december 2014 daarvoor te laat is geweest, spreekt Van der Meer ook tegen. „Al tien jaar maken wij in december bekend wat voor rekening een half jaar later is te verwachten.” Een relatie tussen het dit jaar vieren van 20 jaar MPS en de kostenstijging, ziet de woordvoerder ook niet. „Gezien de situatie in de sector hebben we dit zeer bescheiden gedaan door enkel uit te dragen waar we voor staan. Daar vragen ondernemers en andere ketenpartijen ook om. Onder meer in een glossy-magazine hebben we dat nog

it jaar staat op de MPS-GAP rekening voor het eerst een bijdrage voor schemabeheer (zie kader). Verder valt voor diverse ondernemers de afdrachtkosten aan Foodplus fors hoger uit.

3615MPSkosten.indd 8

eens goed benadrukt, waar we overigens veel lof voor hebben gekregen.” Tenslotte vindt Van der Meer het onzin dat wordt geredeneerd dat nu veel ondernemers duurzaamheid uitdragen via MPS, de organisatie haar kans schoon ziet kostenverhogingen door te voeren.

Andere certificeringsinstanties als SGS en Control Union krijgen eveneens volgens dezelfde staffel als MPS afdrachtkosten in rekening gebracht door Foodplus die ze doorberekenen aan bloemisterijtelers die ze certificeren volgens GlobalGAP. FoodPlus heeft de staffel medio maart aangepast. In een persbericht legt ze uit dat ze gaat werken met inschrijfgeld specifiek voor bloemen en planten die beter is afgestemd op de opbrengstwaarde van de sector. „We willen de expertise die we vergaard hebben in andere agrarische sectoren transformeren naar een nieuwe standaard voor bloemen en planten. En zo een boost geven aan de voordelen van de standaard”, meldt Kristian Moeller, CEO van GlobalGAP. Die boost houdt volgens Moeller onder meer in: een taskforce om meer Duitse retailers te enthousiasmeren voor GAPkeurmerk en intensivering van communica36 (2015)

02-09-15 11:08

organis

Foto: Peter vAn Leth

Achtergrond ■

wordt een voor de audit een dagdeel in

■

wordt gemaakt in bedekte en onbedekte ■

tieactiviteiten naar consumenten. Nederlandse certificeringsinstanties hebben aangegeven niet blij te zijn met de verhoging voor telers. „De GlobalGAP-stan-

Mening

daard voor bloemen en siergewassen is immers de laatste jaren niet veranderd. We hebben dan ook bij Foodplus geprotesteerd tegen de nieuwe afdrachtskosten,

zeker nu we een groeiend marktaandeel GlobalGAP-certificaten in de sector zien”, aldus Wietze Middag van Control Union. <

Potplantenteler Vincent van Riet uit America

Toen potplantenkweker Vincent van Riet uit America in 1995 begon met

36 (2015)

3615MPSkosten.indd 9

02-09-15 11:08

’Zorg voor je license to produce!’ -

jsleegers@hortipoint.nl

„Ik zou dit willen vertalen naar ’License to deliver’. We Dat gaat goed; we recirculeren 100%. Daarmee voldoen we nu al aan de eisen voor 2027.” zo veel die het eisen.

phalaenopsisbreeder in De Lier: sinds het rapport van Greenpeace is verschenen. De consument moet elk sierteeltproduct kunnen vertrouwen. We hebben weliswaar MPS, maar dat is alleen bekend binnen de tuinbouwsector. Duurzaamheid moet een basisbegrip worden, waar elk deel van de keten aan

voldoet. De consument moet aan een label kunnen zien dat het door de hele keten duurzaam is geproduceerd. open verhaal, waar iedereen aan mee kan doen, anders heeft het geen draagkracht. Als retailers het voor zichzelf claimen dan wordt het een (te) klein duurzaam feestje.”

alstroemeriateler in Schipluiden: „Als het aan de overheid had gelegen, hadden alstroemeriatelers drie jaar geleden al uit de grond moeten telen, zonder enige chemie. Voor een individuele teler

opgericht. Zelf zit ik in de ’klankbordgroep water’. Op spoeling te meten. Daarmee kunnen we het waterschap laten zien hoeveel drain er van buiten komt. Bovendien

overheid te laten zien. Gelukkig hebben we de gewascoöperatie alstroemeria

zomerbloementeler in Hoogersmilde: „Je moet het gebruik van gewasbeschermingsmiddelen

S-License.indd 10

36 (2015)

02-09-15 14:41

Jan Knook, biologische zomerbloementeler in Midden-Beemster:

Marco Evers, anthuriumteler in Moerkapelle:

Daniel van den Nouweland, rozenteler in Waddinxveen: -

IllustratIe: Joef sleegers

36 (2015)

S-License.indd 11

02-09-15 14:41

Pieter van Velden, freesiateler in â&#x20AC;&#x2122;s-Gravenzande:

pot- en perkplantenkweker in De Lier: -

Ron van Oosten, chrysanten- en asterteler in De Lier:

Gerard van Langen, vetplantenkweker in Heerhugowaard: -

amaryllisteler in Beringe:

S-License.indd 12

36 (2015)

02-09-15 11:36

Enorme krimp in Belgische ’warmekasplanten’ foto:

Op woensdag 26 augustus vond in de Flanders Expo in Gent Florall plaats. Belgische telers tonen hier hun assortiment aan een internationaal vakpubliek. ’Warmekasplanten’ vormen een steeds kleiner deel van de Belgische sierteelt.

Arie-Frans Middelburg afmiddelburg@hortipoint.nl

wee keer per jaar – in maart en augustus – vindt ze in Gent plaats: Florall, een vakbeurs voor sierplanten en boomkwekerijproducten. Professionele telers – meer dan 150 – en verschillende toeleveranciers uit de sierteeltsector stellen hier hun assortiment voor aan een internationaal vakpubliek. Ook nemen exportbedrijven deel aan Florall. De beursorganisatie kiest er bewust voor Florall in de week van Plantarium te laten plaatsvinden. Inkopers uit Frankrijk, een belangrijke afzetmarkt voor de Belgen, kunnen op hun weg naar Plantarium Gent aandoen.

geteeld. Van bromelia is er mogelijk nog een kweker, en het aanbod phalaenopsis en kalanchoë is beperkt. Belgische handelaren kunnen niet altijd uit de voeten met het beperkte Belgische sortiment en de beperkte aantallen en wijken daarom uit naar de noorderburen. Wat meespeelt is dat de planten in Nederland uniformer zijn en er meer met toegevoegde waarde wordt gewerkt. „Als ik de Belgische kalanchoë vergelijk met die uit Nederland dan ziet de Nederlandse er veel mooier uit”, aldus de werkneemster van Gimall.

Evolutie naar buiten Zoeken naar bloeiend Het was even zoeken naar bepaalde bloeiende planten op Florall. Cyclamen en azalea – het areaal van azalea stabiliseert – en bolchrysanten waren goed vertegenwoordigd. Andere bloeiende planten niet. Alleen in de tweede hal van de Flanders Expo waren er phalaenopis, bromelia en spathiphyllum te zien. Typerend was dat ze stonden in de stand van Gimall Plants, een Belgische exporteur en groothandel. De planten waren afkomstig uit Nederland. Een vertegenwoordiger van Gimall vertelde dat het bedrijf steeds meer in Nederland inkoopt. Het Belgische assortiment kamerplanten is gekrompen, sommige producten zoals spathiphyllum worden er niet meer 36 (2015)

Florall-pag1.indd 13

Wat voor bloeiende planten in België geldt, geldt ook voor de groene planten. Er is een enorme krimp te zien. Feitelijk treft de krimp alle ’warmekasplanten’. De cijfers van VLAM (Vlaams Centrum voor Agro&Visserijmarketing) geven aan dat er in 2014 België 147 ha kas vol stond met azalea, en er binnen en buiten 300 ha bolchrysant staat en er verder 33 ha kamerplanten worden geteeld. Veel kwekers zijn gestopt en werden vanwege een gebrek aan toekomstperspectief niet opgevolgd door een zoon of dochter. Een van de jongste telers op Florall was Bart Bostoen uit Oostnieuwkerke. „Heel soms neemt een zoon of dochter van een kweker het bedrijf van zijn of haar ouders over,

maar nieuwe kwekers komen er niet meer bij.” Het aantal potplantenkwekers daalde van 2005 naar 2014 van 563 naar 278. Oorzaken voor de terugloop van de warmekasplanten zijn divers. Het zijn niet alleen de gestegen energieprijzen die telers hebben doen besluiten te stoppen of te schakelen naar buitengoed als perkgoed en boomkwekerijproducten. Ook de Belgen hebben last gehad van de crisis in Europa. Zuid-Europa heeft het lastig en een belangrijk afzetland als Frankrijk zit al een aantal jaren behoorlijk aan de grond. Daarnaast is er de concurrentie van de massaproductie in Nederland. Telers ervaren ook dat de vraag van de Belgische consument – de thuismarkt is een belangrijke markt – minder geïnteresseerd is in planten voor de huiskamer. Vooral jongeren halen nauwelijks meer planten in huis omdat ze verzorging vragen, viel er te beluisteren op Florall. De belangstelling van de consument en daarmee ook de inkoop van de Belgische groothandel is verschoven naar bijvoorbeeld boomkwekerijproducten. Het areaal boomkwekerijproducten steeg volgens VLAM van 2005 tot en met 2015 van 4.623 ha naar 5.023 ha. In de kaders op de volgende pagina’s enkele van de Belgische kwekers die op Florall met hun producten aanwezig waren. Wat doen ze en hoe gaat het? <

02-09-15 11:09

> Vervolg van pagina 13

Foto's: Arie-FrAns Middelburg

’We zijn een uitstervend ras’

’Iets nieuws heeft tijd nodig’ „Afgelopen jaar was een zeer goed jaar”, aldus Geert de Waele van Geert & Marijke Reynvoet Azaleakwekerij (2 ha glas, 1 ha buiten) in Zaffelare. Hij wijt dat deels aan vaste lijnen die hij heeft met onder meer een warenhuisketen. De Waele verkoopt een deel van zijn azalea’s onder Gentse Azalea, een merknaam voor het Gentse streekproduct. Zo’n veertig tot vijftig Belgische telers doen dit. Het begon met een steeketiket en toen volgde een hoes. Volgens De Waele, die zijn planten via de handel in met name België, Scandinavië en Frankrijk ziet komen, helpt het. Hij is er sowieso van overtuigd dat het bieden van kant-en-klare oplossingen aan de handel zin heeft. Zo zet hij ook in op een draagtas voor azalea waar hij vorig jaar de Florall Award mee won. De Waele ziet niet onmiddellijk effect. „Het tasje is duurder dan een hoes en je moet ook niet verwachten dat je met iets nieuws morgen direct succes hebt. Het heeft tijd nodig.”

’Ieder jaar nieuwe cultivars’ „Op Florall toonde Belgicactus de nieuwe sempervivumvariëteiten Nurani, Pastelis, Green Volcan, Cuprum, Appricot Dust, Zelena en Darkona. „Ieder jaar komen we met nieuwe cultivars. We proberen met het sortiment, kwaliteit en service het verschil te maken”, legt Jan Gielis van Belgicactus (2,5 ha) in Westerlo uit. Volgens Gielis teelt de concurrentie het basissortiment in de massa. Belgicactus daarentegen veredelt zelf sempervivum en vetplanten. Vetplanten gaan in de mix weg. Sempervivum gaat voor 50% in de mix weg en voor 50% met toegevoegde waarde. „Het aandeel toegevoegde waarde wordt steeds meer”, stelt Gielis die zijn afzet via handelaren in Nederland en België naast in die twee landen in Scandinavië, Duitsland, Zwitserland, Oostenrijk, Frankrijk terecht ziet komen. Op Florall was Gielis, die twee keer per jaar met een nieuw aanbod komt, vooral met de voorverkoop van volgend jaar bezig.

Florall-pag 2en3-met column.indd 14

„Het areaal kamerplanten is aanzienlijk verminderd. Er is een evolutie aan de gang naar de buitencultuur. Groeneplantentelers zijn een uitstervend ras”, vertelt Ivan Volckaert, die erkent dat ook zijn bedrijf in Merelbeke van 6.000 m2 onder druk staat. Ooit teelde hij een potmaat cordilyne, maar de vraag uit met name Spanje en Italië werd minder. Noodgedwongen ging Volckaert een breed sortiment voeren; hij nam veel soorten van stoppende collega’s over. Hij teelt nu 21 verschillende soorten groene planten in diverse uitvoeringen. „Teelttechnisch is dit niet makkelijk. Ons sterke punt is echter dat we de melkboer uit de buurt zijn. Wij beleveren andere klanten dan de Nederlandse kwekers en doordat het sortiment breed is kunnen we de prijzen iets verhogen.” Volckaert verkoopt aan Belgische exporteurs, schalenmakers en lijnrijders. „Vroeger zetten we ook wel via de Nederlandse veiling af, maar het transport werd te duur.”

’Nu wordt het wat beter’ „We hebben moeilijke jaren achter de rug. Maar nu wordt het wat beter”, zegt Erik de Pauw van Veetplant (2 ha glas en 1 ha buiten) in Londerzeel. De Pauw zet met broer Edwin al twintig jaar primula in het najaar af en is daar een van de weinigen mee. In het voorjaar teelt hij potranonkel. „Door ervaring is het haalbaar”, zegt De Pauw over de teelt van primula door de zomer heen. De infectiedruk is hoger. Trips is de grote plaag en ook een bacterieziekte als erwinia ligt op de loer. We zijn nu meer biologisch bezig om de plagen voor te blijven. Qua opkweek is het een heel delicaat product, maar als-ie volgroeid is doet-ie het heel goed in de keten. Primula is goed transporteerbaar en blijft lang goed in de winkel.” Veetplant is lid van FloraHolland en zet behalve via Aalsmeer, Rhein-Maas en Naaldwijk in België af.

36 (2015)

02-09-15 11:09

Column Victor van Dijk

’Het gaat redelijk, maar moeizaam’ Het gaat veel moeizamer dan 10 tot 15 jaar terug”, zegt Yves Naessens die begonia, potroos en poinsettia op 6.000 m2 teelt in Merelbeke. „Tot 15 jaar terug konden we alles verkopen, zelfs de B-kwaliteit. Het moet nu op en top kwaliteit zijn en dan nog is het moeilijk. We moeten nu veel meer werken om de productie af te zetten. Het gaat redelijk, maar moeizaam.” Consumenten willen volgens hem geen planten meer voor binnen kopen. Bovendien willen moderne bloemenwinkels geen begonia verkopen. Naessens, die begonia niet meer jaarrond teelt, zet zijn planten af aan Belgische exporteurs. Potroos,waar hij de enige in België mee is, teelt hij jaarrond. „Hij noemt het een niet gemakkelijke teelt die veel energie vraagt. „Je moet er bij wijze van je bed bij opmaken.”

’Frankrijk zit totaal aan de grond’ „De sector staat onder druk en dat voelen wij enorm. We doen veel handel op Frankrijk en dat land zit totaal aan de grond”, liet Bart Bostoen van Bloemenkwekerij Bostoen (1,5 ha kas en 0,5 tunnels) in Oostnieuwkerke weten. In het najaar teelt hij naast primula, cyclamen. Hij heeft dat door de introductie van de mini-cyclamen zien uitgroeien tot een massaproduct. Bostoen, die grote en kleine potmaten cyclamen teelt voor binnen en buiten, probeert zich met kwaliteit te onderscheiden van de bulk. „Van oudsher zijn we gericht op de Franse markt en daar willen ze van oudsher een grote en zware plant. Niet geforceerd, niet opgefokt.” Daarnaast werkt hij met toegevoegde waarde als bijvoorbeeld gekleurde keramieken potten. Bostoen levert aan Belgische handelaren, Franse tuincentra en dagelijks op Aalsmeer. In het voorjaar teelt hij perkgoed.

’Tot nu toe zeer tevreden’ Vijf jaar is Stefan de Jager-Saey bezig met heuchera, een winterharde plant uit weefselkweek. „We plukken nu de vruchten van iets wat je niet op een jaar bekomt.” Zijn afzet loopt goed en klanten komen tevreden terug. „We zijn aan een zeer goed seizoen bezig.” Wat hem in de kaart speelt is dat jonge Belgen steeds vaker buitenplanten prefereren boven kamerplanten. Ook de hebe loopt goed, meer dan de helft is al verkocht en een bepaalde potmaat is al uitverkocht, ervaart De Jager-Saey die zijn bedrijf van 3 ha in Laarne heeft. Hij doet zaken met Belgische en Nederlandse exporteurs, groothandel en tuincentra. „Met het nicheproduct heuchera proberen we aan de bovenkant van de markt te zitten. Onze planten zijn zeer compact en vol. Kwaliteit komt op de eerste plaats.”

36 (2015)

Florall-pag 2en3-met column.indd 15

vvandijk@fleurametz.com

Ecuador

Cotopaxi ’Taita’ Cotopaxi, gelegen 60 km ten zuiden van Quito. Met zijn 5.897 m behoort hij tot de hoogste actieve vulkanen van de wererld. Het is een pareltje! Z’n symmetrische kegelvorm, de eeuwige sneeuw en gletsjers. Op een onbewolkte dag zie je hem zo liggen vanuit Quito. Het is een populair uitstapje voor andinisten en ook ik heb hem altijd graag eens willen beklimmen. Na twee mislukte pogingen, is me dat in 2013 uiteindelijk gelukt. Totaal afgepeigerd en met een hartslag van boven de 200 als gevolg. Maar compleet voldaan en een hoogtepunt in mijn leven. Letterlijk en figuurlijk! Nu precies twee jaar later is het voorlopig gedaan met dat klimmen. De Cotopaxi is na 138 jaar van rust plotseling ontwaakt uit zijn slaap en blaast sinds 15 augustus vrijwel onafgebroken as en stoom uit. De eerste week van activiteit leek het allemaal nog mee te vallen, maar nu begint het toch wel menens te worden. De president heeft de noodtoestand afgekondigd en overal worden evacuatieplannen gesmeed. De vulkanologen zijn eensgezind: de vraag is niet meer óf hij uitbarst, maar wanneer. Kwestie van dagen, weken of maanden. Maar zeker geen jaren. Het is wachten op de grote knal! Hier in Quito lopen we gelukkig weinig risico’s en ook het internationale vliegveld zal waarschijnlijk nauwelijks hinder ondervinden, omdat de wind daarvoor altijd van de goede kant komt. Maar voor de vele rozenkwekers (900 ha) in het gebied ziet het er somber uit. Nu al valt er continu as op het kasdek en moet er dagelijks gebezemd worden. Maar als het straks echt mis gaat, dan vormen verwoestende laharen (een stroom van lava, modder en gesmolten gletsjers) de grootse bedreiging. Alles op hun pad zal meegesleurd worden. De magma zou zich inmiddels al op 3.200 m hoogte bevinden. Dat is 400 m hoger dan Quito zelf. Het geofysisch instituut heeft uitgerekend dat bij een uitbarsting de eerste kwekers al na 17 minuten bedolven kunnen zijn. En mochten de laharen je bespaard blijven, dan kan er evengoed tot 25 cm as op de tuin vallen. Er is geen kas die dan nog overeind staat. Houd het nieuws voorlopig maar in de gaten. Want het wordt een zeer spannende tijd!

Victor van Dijk, vestigingsmanager Zuid-Amerika FleurMetz

02-09-15 15:41

’Veelplegers pakken we harder aa FloraHolland heeft dit jaar een interventieteam ingezet om het kwaliteitspro-

sanctie en dit doet zeer. Op deze manier gaan we de betrouwbaarheid van de klok verhogen.” cvanderzwet@hortipoint.nl

beschadigingen aan de bloem. Dan geldt een marge van 5% en dat is niet altijd met een schaartje te knippen”, zo zegt hij. Van den Eijkel is teamleider productreclamatie en stuurt ook het nieuwe interventieteam aan. Sinds januari 2015 heeft FloraHolland dit team ingezet om telers, die stelselmatig in de fout gaan, harder aan te pakken. Nadat FloraHolland in 2014 de keuring helemaal heeft losgelaten nam het aantal kwaliteitsklachten toe en FloraHolland wil dit met het interventieteam een halt toeroepen. In totaal telt het interventieteam zes keurmeesters die elke dag op de vestigingen Naaldwijk, Aalsmeer en Rijnsburg keuren.

Niet voor de klok De dag van Van den Eijkel begint om half vijf in de ochtend en dan wordt de lijst van

kwekers erbij gepakt van wie er de afgelopen dagen klachten zijn binnengekomen. Telers die in de laatste vijf veildagen op meerdere dagen een klacht hebben ontvangen, worden mogelijk door het interventieteam gecontroleerd. „En als wij of de veilingmeesters onderweg een partij tegenkomen die duidelijk afwijkt van de aanvoergegevens, dan pikken we die er ook direct uit. Die zogenaamde excessen komen niet voor de klok en de aanvoerder wordt de volgende dag door het interventieteam opnieuw gecontroleerd”, geeft de keurmeester de werkwijze aan. Van den Eijkel laat de lijst zien en zo’n veertig kwekers zijn deze ochtend voor het veilen gecontroleerd. Dit aantal is ongeveer dagelijks hetzelfde. „En van deze veertig kwekers, worden er gemiddeld zo’n 10 à 15 telers uitgehaald omdat zij die dag weer in de fout zijn gegaan. Die komen dan

Foto: Cindy van der Zwet

aap van den Eijkel, kwam dertig jaar geleden binnen bij FloraHolland. In die tijd waren er al klachten over de kwaliteit en dat is vandaag de dag nog steeds het geval. Nog elke dag komen er partijen terug waarvan de kwaliteit niet overeenkomt met de aanvoerinformatie. „En over dertig jaar zullen mensen heus nog wel eens klachten hebben. Maar het probleem van de onbetrouwbaarheid van de aanvoerinformatie moet dan opgelost zijn”, vindt de medewerker van de veiling. Volgens Van den Eijkel is de moeilijkheid dat het begrip kwaliteit soms niet zo zwartwit is. Over de kwaliteitssorteringen zoals gewicht en lengte zijn er weinig misverstanden mogelijk. „Dat is meetbaar, daarover kan geen discussie zijn. Telers die hier de fout mee in gaan, die pakken we harder aan. Maar er zijn ook grijze gebieden. Dan heb je het bijvoorbeeld over bladpunten of

Interventieteam.indd 16

36 (2015)

02-09-15 11:09

er aan’

niet voor de klok”, schetst hij. Dit kost de telers omzet. Daarnaast worden de kosten van de kwaliteitskeuringen doorbelast aan de betreffende aanvoerders en die kosten bedragen € 30 per partij. „Dat is dus een dubbele sanctie en dat doet zeer. Wanneer je veel partijen op de veiling hebt staan en een paar dagen gecontroleerd wordt, dan voel je dat in de portemonnee. Gelukkig zie ik wel dat kwekers hierop reageren. Zij gaan zelf keurcodes gebruiken of passen de sortering aan.”

De kwaliteitsproblemen komen volgens de keurmeester het vaakst voor bij seizoensproducten. Zeker naar het einde van het seizoen toe, komen er vaker klachten van handelaren. Dat ziet hij met diverse zomerbloemen, maar bijvoorbeeld ook met de bloeiende tuinplanten. Bij jaarrondproducten gaat het volgens hem beter, maar ook dan zijn er periodes dat er meer problemen zijn met bijvoorbeeld trips of botrytis. Deze ochtend zijn in Aalsmeer solidago, anjer en gips niet door de keuring van het interventieteam gekomen. De partijen staan nog in de koelcel opgesteld. Bij solidago is het blad beschadigd. Van den Eijkel heeft inmiddels contact gehad met de aanvoerder en de drie karren worden later deze dag gestort. De anjerkweker is geen onbekende,

die is deze week al eerder gecontroleerd. „Hij heeft nu braaf al het blad eraf gehaald zie ik, maar de steel is slap en er zit geen blad meer aan de steel. Dit moet hij gewoon onder A2 wegveilen”, beoordeelt Van den Eijkel. Bij de karren gips klopt het gewicht niet. „Deze teler geeft 40 gram op, maar er wordt maar net aan 32 gehaald”, concludeert Van den Eijkel. Van al deze bevindingen maakt hij een verslag en foto’s en stuurt dat door naar de betreffende aanvoerder. Die mag dan vervolgens beslissen wat hij met de partij bloemen doet: de partij overveilen met de juiste keurcodes of laten vernietigen. De komende dagen worden deze aanvoerders wederom door het interventieteam gecontroleerd, net zo lang tot het goed gaat.

Veelplegers In zijn lijst ziet de keurmeester regelmatig dezelfde namen voorbij komen, maar hij komt ook zeker wel eens nieuwe namen tegen. Van den Eijkel geeft aan dat dat ook helemaal niet erg is. Er kan volgens hem altijd wel wat aan de hand zijn met een partij bloemen of planten; dat zal je volgens hem blijven houden met een levend product. FloraHolland wil vooral de zogenaamde veelplegers aanpakken. De veiling richt zich op die 20% die te vaak de fout in gaat. Van den Eijkel geeft aan dat het aantal klachten de afgelopen maanden licht

Een paar karren met anjers worden deze ochtend uit de aanvoer gehaald. Het beschadigde blad is er door de teler wel deels afgehaald,

is afgenomen. In januari 2015 ontving FloraHolland nog 1,6 % reclamaties ten op zichte van het aantal aangevoerde partijen. In augustus 2015 is dit gedaald naar 1,3%. FloraHolland voert intensieve data-analyses uit en verwacht het kwaliteitsbeleid in het vierde kwartaal van 2015 nog verder aan te scherpen.

Weer op weg naar het kantoor, rond de klok van acht, blijkt dat bij de afdeling reclamatie de eerste karren met planten deze ochtend alweer zijn teruggebracht. Eén blik op de kar lavendel is voor Van den Eijkel voldoende om te zien dat de klacht van de handelaar terecht is. Het uiteindelijke doel van FloraHolland is om het aantal herhalingsklachten met 50% te verminderen. Om dit te kunnen bereiken moeten handelaren volgens de keurmeester wel melding blijven maken van onbetrouwbare partijen. Nu gebeurt dit nog niet altijd. „Er komen wel eens bloemen terug die eigenlijk niet door de beugel kunnen. Andere handelaren die ook van diezelfde partij hebben gekocht, zie je niet terug. Daar verbaas ik mij soms wel eens over. Een groot deel van de handelaren zie je hier nooit. Het zijn vaak dezelfde gezichten, maar uiteindelijk moeten we het probleem van de onbetrouwbaarheid ketenbreed aanpakken”, vindt hij. <

Keurmeesters maken na het keuren rapportages over de klachten. Er volgende dag overveilen met de juiste keurcodes of vernietigen?

36 (2015)

Interventieteam.indd 17

02-09-15 11:09

Plan van Aanpak ’Russische’ tr Eind juli kondigde de Russische fytosanitaire dienst verscherpte controles op Nederlandse bloemen aan. Ze riep buurlanden op geven voor Nederlandse bloemen. Dit belemmert de handel in bloemen op Rusland. Beheersing van de aanleiding, trips, landse sierteelt: er is een Plan van Aanpak.

Arie-Frans Middelburg Cindy van der Zwet

xporteurs en kwekers hebben nog niet de indruk dat Russische bloemenimporteurs al veel te stellen hebben met de verscherpte controles van Rusland of dat buurlanden geen certificaten meer afgeven voor Nederlandse bloemen. Hoewel de scherpere controles zijn aangekondigd en drie buurlanden (Litouwen, Letland en Hongarije) volgens de Russische fytosanitaire dienst, Rosselkhoznadzor, hebben aangegeven geen certificaten meer af te geven, gaan bloemen vrijwel

ongehinderd de grens over. Wel ervaren kwekers en handelaren dat de prijzen voor ’Ruslandbloemen’ een stuk lager liggen dan vorig jaar. Dat is echter met name te danken aan de zwakke roebel (zie kader ervaring kwekers). De aankondiging voor scherpere controles werpt al wel haar schaduw vooruit. Handelaren geven aan dat ze meer werk verrichten in de box om bloemen geschikt te maken voor Rusland. Bloemen worden intensiever gecontroleerd op beestjes, worden

indien nodig omgepakt in blanco hoezen en als ze niet in Nederland geteeld zijn dan wordt dit duidelijk aangegeven (zie kader ervaring handel).

Niet relevant De vraag of de vondst van trips en andere beestjes de werkelijke reden is voor de dreiging met verscherpte controles door de Russen achten partijen in de sierteelt niet relevant. Het heeft weinig zin om te

Ervaring

Handel: ’Het werk wordt omslachtig’ „

at de grenscontroles strenger worden daar merken we niet zoveel van. De gevolgen zitten op een ander vlak”, zegt Marcel Zandvliet die optreedt als woordvoerDutch Flower Group. aandacht dan voorheen. Daarnaast heeft de zwakke roebel negatieve invloed op de handel.” Valeriy Davidov van bevestigt die

ruslandaanpak.indd 18

bevindingen. „Het werk in de box wordt heel

oplevert.”

Davidov ervaart ook dat klanten minder bestellen. Dat komt door de lage koers van de roebel, die nog lager staat dan vorig jaar.

begrote opbrengst.”

36 (2015)

02-09-15 11:09

e’ trips Ervaring

wekers ervaren dat de handel op Rusland enorm lastig gaat de afgelopen -

gegaan, maar handelaren waren dit jaar erg rustig aan gedaan en nu komt iedereen

Ook

wel even gaat duren voordat de markt weer

blijven hangen in politieke discussies, legde VGB-directeur Robert Roodenburg recent uit. Het is niet de manier om te voorkomen dat Nederlandse bloemen niet langer de Russische grens mogen passeren. Bovendien is de klacht van de Russen over trips in Nederlandse bloemen de afgelopen jaren regelmatig teruggekomen. Aan Nederland om de Russen te laten zien dat de trips ook de Nederlanders ernst is. Om de export naar Rusland te verzekeren en om problemen in de toekomst te voorkomen vinden VGB, VBN, en LTO Glaskracht het daarom raadzamer om de problemen in de toekomst te voorkomen. Vorige week vrijdag bespraken ze daarom de situatie rondom de fytosanitaire problemen met de Russische Federatie met het ministerie van EZ, NVWA en KCB. Met de huidige gewasbeschermingsmiddelen is een beheersing van trips in de teelt onmogelijk, is de overtuiging van de partijen. Het is daarom steeds lastiger om aan alle eisen van klanten (zowel fytosanitair als op het gebied van duurzaamheid) te voldoen.

Plan van Aanpak De partijen hebben in de laatste week van augustus een Plan van Aanpak opgesteld om te komen tot mogelijkheden van tripsvrije 36 (2015)

ruslandaanpak.indd 19

santini, maar verder inderdaad geen grote

export. Dit plan kent drie sporen. Het eerste spoor is het toelatingsbeleid van correctiemiddelen en versnelde toelating van zogenoemde groene middelen (Green Deal 2.0). Het tweede spoor is een Masterplan Trips om te komen tot een beheerstrategie en het derde spoor zijn naoogstbehandelingen om insectenvrij te kunnen exporteren. Voor het Masterplan Trips is dit jaar een vierjarig onderzoekstraject ingezet dat zich richt op mogelijkheden van betere bestrijdingsstrategieën, biologische bestrijding en vergroten van de weerbaarheid van het gewas. Voor de naoogstbehandelingen (spoor 3) zal de aandacht zich in eerste instantie richten op Controlled Atmosphere Temperature Treatment (CATT), een behandeling die

onder andere succesvol blijkt te zijn voor de behandeling van aardbeiplanten. Tot nu toe uitgevoerd onderzoek bij chrysanten geeft aan dat deze methode perspectieven biedt. Partijen zetten in op versnelling van het onderzoek inclusief het testen van toepassing hiervan in de praktijk. De resultaten van dit Plan van Aanpak moeten Nederland in staat stellen aan de Russische fytosanitaire eisen te voldoen. Volgende week op de beurs Flower Expo in Moskou geeft de Nederlandse sector een statement af aan de Russen om zo het Plan van Aanpak kenbaar te maken. Bovendien wordt het Plan van Aanpak door de Chief Phytosanitary Officer van het Ministerie van Ecomomische Zaken, Meeuwes Brouwer, meegenomen in zijn contacten met zijn Russische collega’s. <

02-09-15 11:10

Vragen Stuur uw vragen naar Postbus 9324, 2300 PH Leiden. U kunt ook bellen, faxen of mailen: Peter van Leth, 071-56 59 688, pvanleth@hortipoint.nl

Waar moet ik op letten als ik een nieuw

prestatie-eisen en de eisen voor -

er 1 januari 2015 is de EPC-eis aan de energieprestatie aangescherpt en aangepast in het Bouwbesluit. Daarnaast worden er ook hogere eisen gesteld voor de thermische schil. Dit geldt niet alleen voor woningen maar ook voor de utiliteitsbouw zoals uw verwerkingsruimte, kantine en kantoor. Dit kan in de vergunningsaanvraag tot lastige situaties leiden wanneer de kas en het bedrijfsgebouw met de kantoren en de kantine niet los van elkaar worden gebouwd. Bijvoorbeeld, bij integratie in de kasconstructie waar kleine en middelgroet bedrijven toch vaak voor kiezen.

Het probleem is dat voor elke gebouw één of meerder gebruiksfuncties zijn vastgelegd. De belangrijkste die voor de glastuinbouw van toepassing zijn: ■ Woonfunctie: gebruiksfunctie voor het wonen. Uw woning. ■ Bijeenkomstfunctie: gebruiksfunctie voor het samenkomen van mensen voor kunst, cultuur, godsdienst, communicatie, kinderopvang, het verstrekken van consumpties voor het gebruik ter plaatse en het aan-

schouwen van sport. Uw kantine. ■ Kantoorfunctie: gebruiksfunctie voor administratie. Uw kantoor. ■ (Lichte) industriefunctie: gebruiksfunctie voor het bedrijfsmatig bewerken of opslaan van materialen en goederen, of voor agrarische doeleinden. Uw kas en in de meeste gevallen uw verwerkingsruimte. Bij elke gebruiksfunctie horen een energieprestatienorm en eisen ten aanzien van de thermische schil tenzij de gebruiksfunctie niet bestemd is om te worden verwarmd, of indien de verwarming uitsluitend bestemd is voor een ander doel dan het verblijven van personen (zie kader).

Consequenties De gewijzigde normen hebben consequenties. Goed is om te bepalen hoe u uw verwerkingsruimte gaat indelen. Immers, indien de verwerkingsruimte uitsluitend verwarmd wordt voor uw teelt worden er

Gewijzigde normen Voorheen gold een Rc-waarde eis van 3,5 m2K/W voor de gehele thermische schil. Die eis is per 1 januari 2015 gedifferentieerd naar type constructie: Rc-waarde vloer minimaal 3,5 m2K/W, Rc-waarde minimaal 4,5 gevel m2K/W en Rc-waarde dak minimaal 6,0 m2K/W.

Woonfunctie

Voormalig 0,6

Per 1-1-2015 0,4

Kantoorfunctie (Lichte) industriefunctie

1,1 -

0,8 -

3615vraag.indd 20

geen specifieke eisen gesteld aan de thermische schil. Voor de overige verwarmde ruimtes geldt deze eis wel. Indien mogelijk positioneer uw ruimtes zo dat de ruimtes waarbij eisen aan de thermische schil worden gesteld dicht bij elkaar zitten zodat deze eenvoudiger als één blok te isoleren zijn. Ga verder na met welke materialen u uw verwerkingsruimte wil bouwen. Veel verwerkingsruimten maar ook kantoren en kantines worden gebouwd in een kasconstructie waarbij het dak en de wanden gemaakt worden van 40 of 60 mm sandwichpanelen. Dit is echter voor ruimtes waarbij eisen gesteld worden aan de thermische schil niet (meer) voldoende. U kunt dus uw kantoor en kantine niet meer uitvoeren onder een ’knickdek’ zonder daar extra maatregelen te nemen. Het probleem is namelijk dat met de nieuwe eisen sandwichpanelen van 80 of 100 mm dik nodig zijn en dat gaat in de meeste gevallen niet op een kasdek. De energieprestatienorm van bijvoorbeeld uw kantine en kantoren vraagt extra maatregelen. Denk aan balansventilatie of zonnepanelen. Met de verhoogde normen is (eenvoudig) goed isoleren van wanden, vloeren en dak niet meer voldoende. Zorg er tenslotte voor dat de juiste terminologie gebruikt wordt op uw vergunningsaanvraag. Indien u dit niet doet, kan de gemeente u plan afkeuren of aanvullende eisen stellen wat tot vervelende vertragingen en hogere kosten kan leiden. Onno Zwaan, DLV glas & energie, o.zwaan@dlvge.nl, 06-20398262

36 (2015)

02-09-15 11:09

M K Groene planten

Snijbloemen 2013

2014

2015

2013

2015

160

2013

2014

2015

150

25 20 15

Middenprijs in centen

120 Middenprijs in centen

Middenprijs in centen

2014

130

Bloeiende planten

110 100 90

25 26 27 28 29 30 31 32 33 34 35 36 37 38 week

Snijbloemen brachten in week 35 gemiddeld 21 cent op. Dat is 10 cent minder dan in 2014 en 2 cent minder dan in 2013.

140 130 120 110 100 90 80

25 26 27 28 29 30 31 32 33 34 35 36 37 38 week

Groene planten konden een plus optekenen van 4 cent ten opzichte van de gemiddelde prijs van 120 cent in 2014 en 2013.

25 26 27 28 29 30 31 32 33 34 35 36 37 38 week

De gemiddelde prijs van bloeiende planten was 124 cent, 1 cent meer dan week 34. Maar dat is nog steeds 10 cent minder dan vorig jaar.

Theo de Vries:

’De herfst staat volop op de deur te kloppen’ Bedrijf: GreenZone Veiling: Veiling Rhein-Maas Week: 35

Maandag „Het is nog steeds volop vakantiestemming. We hebben nog niet het gevoel dat de herfst eraan komt, maar ze staat volop op de deur te kloppen. Je ziet langzaam de producten die de herfst inluiden voor de klok komen. De eerste potchrysanten, viooltjes en calluna zijn gesignaleerd. Bij de snijbloemen de buitenchrysanten, symphoricarpos, viburnum, bessen, rozenbottels, bramen, sierfruit en pompoenen.”

Dinsdag „We willen dat de vakanties afgelopen zijn. Graag gaan we aan de slag met ons programma voor de herfstperiode. We hebben bij het sierfruit het programma opgestart daar een groot aantal soorten goed afgerijpt zijn en beschikbaar komen. Zelfs al goed afgerijpte Halloween soorten. Hopelijk is er tegen eind oktober voor Halloween nog beschikbaar!”

Woensdag „Het aanbod snijbloemen is 1.477 karren en potplanten 195 karren en 6.024 cc. De hele zomer door hebben we goed wat te doen gehad. We kunnen niet van een dramatische zomer spreken, zoals dat vaak in julli en augustus het geval is. Gelukkig maar. De handel wordt door de bank genomen goed gewaardeerd de zomer door. Langzaamaan merken 00 (TEMPL)

Markt-Prijsbeelden-nw.indd 21

we dat het einde van de vakantie er echt aan komt. Van diverse kanten komen vragen voor handel.”

Donderdag „Er staan 1.284 karren met snijbloemen en 104 karren en 3.085 cc potplanten. Het herfstprogramma loopt. We zullen tot 1 september moeten wachten voordat alles aantrekt. Voor zolang het kwalitatief nog in orde is doen we leuke handel met de Freilandrosen. Dat kan elk moment over zijn als de nachten koud en vochtig worden. Kwalitatief hebben we dit jaar een heel mooi Freilandrozenseizoen gehad op de paar extreem hete periodes na.

Vrijdag „Circa 973 karren snijbloemen en 80 karren en 3.403 cc potplanten komen voor de klok. Vandaag is de webshop weer helemaal compleet met assortiment snijgroen, sierfruit en in de prachtige herfsttinten geverfde handel om de nieuwe week en direct ook nieuwe periode van de herfsttijd in te gaan. We richten alvast onze blik op de periode erna met eerst Erntedanke op 4 oktober. Als de tendens van de eerste acht maanden doorzet zullen we kunnen zeggen dat 2015 een mooi jaar wordt voor onze handel.”

02-09-15 11:10

In de grafieken wordt de procentuele verandering (= index) weergegeven van de prijs en de totale aanvoer ten opzichte van vorig jaar.

Simone van Tol

Snijbloemen Ontwikkelingen afgelopen zes weken t.o.v. een jaar eerder 175

in procenten

150 125 100 75 50

35 week

Prijs index

Aanvoer index

Prijs snijbloemen teleurstellend In week 35 waren de prijzen van de top 20 snijbloemen gemiddeld lager (26,5%) dan in dezelfde week vorig jaar. Er werden 8,1% meer stuks verkocht. De omzet kwam 20,5% lager uit dan in 2014. Het warme weer in heel Europa had invloed op de handel. Van grootbloemige rozen werden 8,2% meer stuks verkocht, de prijs daalde met 26,8%. Van Lelie Oriental werd ruim 33% meer aangevoerd wat leidde tot een 34% lagere prijs dan in 2014. Van Lelie LA werden een

kleine 5% minder stuks verkocht die gemiddeld 13,6% minder opbrachten. Bij troschrysant kwam de prijs 34,7% lager uit en werden er 11% meer stuks verkocht. Van geplozen chrysant kwamen 2,6% minder stuks; toch lag de prijs 41,5% lager dan vorig jaar. Heliantus had 86% meer aanbod wat resulteerde in een 41,9% lagere prijs. De grootste stijger in aanvoer was gladiool. Met ruim 104% meer aanvoer lag de prijs ruim 45% lager gemiddeld dan in week 35 vorig jaar.

Kamerplanten Ontwikkelingen afgelopen zes weken t.o.v. een jaar eerder 150

in procenten

125 100 75 50 25

35 week

Prijs index

Aanvoer index

Meer aanvoer kamerplanten Bij kamerplanten ging het in week 35 iets beter dan bij de snijbloemen. In totaal werden er 2,1% meer stuks verkocht en lag de prijs 2% lager dan in dezelfde week vorig jaar. Dit zorgde voor een omzetstijging van 0,1%. Van phalaenopsis werden 1,4% meer stuks verkocht tegen een 0,9% lagere prijs. Bij de chrysant werden 8,4% meer stuks verkocht maar bleven de prijzen ruim 10% achter op vorig jaar. Grootste stijger was potroos. Met 12% minder aanvoer lag de prijs gemiddeld

19% hoger dan vorig jaar. De groene kamerplanten in de top 15 deden het redelijk. Ficus kwam met 20% minder stuks uit op een gemiddelde prijs die 10% hoger lag. Dracaena werd met 25,7% minder stuks verkocht voor een prijs die gemiddeld ruim 13% hoger uit kwam. Van overige groene planten werden 32% meer stuks verkocht tegen een 15,5% hogere prijs. De grootse aanvoerstijging kende bromelia (ruim 120%), de prijs daalde echter met 33,6%.

Tuinplanten Ontwikkelingen afgelopen zes weken t.o.v. een jaar eerder 150

in procenten

125

100

30 Aanvoer index

Markt-2-Veilingbijdragen-nw.indd 22

33 Prijs index

35 week

Minder aanvoer, iets hogere prijzen Bij tuinplanten was een lichte daling te zien in het aantal stuks ten opzichte van week 35 vorig jaar. Met 5,2% minder stuks verkocht en een prijs die gemiddeld 5,9% hoger lag, was er sprake van een lichte omzetstijging van 0,4%. Hebe is de grootste groep bij tuinplanten qua omzet. Met 14,3% minder aanvoer lag de gemiddelde prijs van dit product 31,5% hoger dan vorig jaar in deze week. Ook hydrangea deed het goed. Met ruim 38% meer stuks ver-

kocht lag de prijs 23% hoger en steeg de omzet bijna 70%. De grootste prijsstijger is platycodon. Met 5% meer stuks verkocht was de prijs gemiddeld 77,6% hoger. Cyclamen deden het minder goed in week 35. Van dit product zijn er ruim 37% meer in stuks verkocht maar lag de prijs bijna 15% lager. Bij overige vaste planten groeide het aanbod met 13,7% en steeg de prijs met 45% gemiddeld.

36 (2015)

02-09-15 11:10

België

Over de toonbank Leuven

Philip van Hal:

’Kwekersnaam belangrijk bij online inkopen’ voorkeuren en intenties van de klant. Dat zou heel logisch moeten zijn, maar dat is het in de praktijk vaak niet.”

Heeft u nog volop zomerbloemen? FOTO: THE GREEN SPOT

„Ja, zolang het weer mee zit, blijven we nog tot eind september met de zomerbloemen doorgaan. Een aantal vroege zomerbloemen, zoals de antirrhinum, gaan nu in kwaliteit en volume achteruit, dus die gaan er nu langzaam uit. Maar helianthus bijvoorbeeld piekt nu juist.”

Naam: The Green Spot Locatie: Leuven Sortiment: 60% bloemen, 20% planten, 10% overig Specialiteit: klantgericht werken met natuurlijke materialen Aantal medewerkers: 1

Wat is uw specialiteit? „Dat is ten eerste dat we uitsluitend met natuurlijke materialen werken en ten tweede dat we echt afgaan op wat de klant wil zeggen met zijn of boeket of plant. We maken niet wat we zelf mooi vinden, maar luisteren naar de wensen,

Standpunt

Mee eens, oneens of denkt u er heel anders over? Reageer dan bij de marktredactie: A.F. Middelburg, 06-23631549 of mail afmiddelburg@hortipoint.nl

Waar let u op als u inkoopt? „Ik koop alles online in bij een bedrijf dat op FloraHolland is gevestigd. Ze brengen de producten twee keer in de week hier. Ik ben erg kien op kwaliteit, dus dat is ook de reden dat ik alleen uit Nederland koop. Bij de Belgische groothandel kan ik daar niet altijd van op aan. Bij het online bestellen let ik vooral op kwekersnamen, keurmerken en labels. Omdat ik al lang in deze business zit, weet ik welke

lantion en VBW Centrale Verening Bloemendetailhandel hebben ” besloten om te gaan samenwerken. Wij zijn ervan overtuigd dat we samen de bloemist in een nog betere positie kunnen brengen en het rendement op de winkelvloer kunnen optimaliseren. En dat is weer in het voordeel van telers die hier op Plantion aanvoeren. De binnenlandse markt is ongeveer € 800 miljoen tot € 1 miljard groot. Voor een belangrijk deel wordt deze omzet gerealiseerd door de bloemistenmarkt. Een aanzienlijke deel dus. Wanneer zij marktaandeel verliezen zal de prijsvorming absoluut naar beneden gaan. Het is dus zaak om de vakhandel springlevend te houden.

36 (2015)

Markt-3-Toonbank-nw.indd 23

„Bij ons zijn dat rozen, germini, alstroemeria en lisianthus. Ik heb ze altijd in huis en er is het hele jaar vraag naar.”

Verkoopt u ook online? „Steeds meer ja. We zijn de webshop nu aan het vernieuwen om daar meer omzet uit te kunnen halen. Naast het aantrekken van de zakelijke markt, is de online explosie één van de belangrijkste ontwikkelingen die bijdragen aan groei. Gelukkig zijn steeds meer kwekers vindbaar op het internet. Sommigen hebben prachtige sites met een goed verhaal. In onze nieuwe webshop wil ik ook directe links opnemen naar de sites van leveranciers waarvan ik vaak koop en die op hun sites aantonen dat ze goed bezig zijn. Het wordt steeds belangrijker om de consument te overtuigen met een goed verhaal.”

’Samenwerking Plantion en VBW winst voor bloemist en teler’

Peter Bakker, directeur Plantion

Wat zijn jaarrond de meest verkochte snijbloemen?

kwekers verse bloemen hebben en wie ze vaak opsparen. Een keurmerk als MPS vind ik voor Nederlandse producten belangrijk. Bij producten uit het buitenland koop ik zoveel mogelijk Fair Trade. Mijn klanten letten daar ook op. Bij een emotie-artikel als bloemen, moet je wel een goed gevoel kunnen hebben. Je wilt niet betalen voor iets wat het milieu om zeep helpt of kinderarbeid in de hand werkt. Lokaal is minder belangrijk voor mijn klanten. Maar wij Belgen zien het Nederlands product ook min of meer als lokaal, dus wat dat betreft hoef ik me niet te schamen voor mijn Nederlandse aanbod.”

Wat houdt onze samenwerking precies in? Wij zullen de handen ineenslaan op promotioneel vlak. VBW heeft het promotieprogramma ’Mijn Bloemist’ en richt zich daarmee op de betere bloemist. Wij voeren sinds een jaar de consumentencampagne Kleurrijkeverhalen.nl en wij richten ons tevens op de bloemisten en tuincentra die bij ons hun inkopen doen. Dit blijven wij doen, wij houden vast aan onze eigen campagne, maar we zullen elkaar versterken en de twee programma’s aan elkaar koppelen waar dit mogelijk is. Op deze manier kunnen we het bereik vergroten. Plantion en VBW zullen daarnaast een ondersteunings- en ontwikkelprogram-

ma aanbieden aan bloemisten. VBW is elke dag actief met het verbeteren van de verkooplocaties van bloemisten met als doel bloemen en planten optimaal onder de aandacht van de consument te brengen. De klanten van Plantion die nog geen lid zijn van VBW kunnen een jaar lang hier gratis kennis mee maken, zodat ze van alle gezamenlijke activiteiten kunnen profiteren. Ik hoop natuurlijk dat onze klanten hier gebruik van gaan maken. Zonder een goed georganiseerde handel kunnen de telers van Plantion ook niet bestaan. De samenwerking tussen Plantion en VBW levert dus uitendelijk voordeel op voor zowel de bloemist als de teler.”

02-09-15 11:10

25000

20000

15000

10000 5000

5 0

l l ul 0 1 2 3 4 5 6 7 8 09 0 1 2 3 4 200 200 200 200 200 200 200 200 200 20 201 201 201 201 201 t/m jut/m ju5 t/m j 3 4 201 201 201

bron: Vbn/FlorAHollAnd

Er komt meer astilbe en voor het eerst jaarrond. Gemiddeld

Gemiddelde prijs in centen

Aanvoer astilbe stijgt en is voor het eerst jaarrond

30000

Verkochte stelen x duizend

Aanvoer en gemiddelde prijs astilbe op de Nederlandse bloemenveilingen vanaf 2000.

„Het is een mooi bloemetje voor mengboeketten. De kwaliteit is de afgelopen jaren verbeterd, want we krijgen veel minder klachten en de beschikbaarheid is in het seizoen voldoende”, positioneert hoofd inkoop Nico de Haan van Deen Supermarkten astilbe in het assortiment. Mike van den Eykel, inkoper bij A. van Delft noemt de vraag matig, de kwaliteit goed en het assortiment breed genoeg. Daar tekent inkoper Ruud van der Zwet bij aan, dat de goede kwaliteit voor de klanten van DGI slechts door een beperkt aantal kwekers wordt aangevoerd. „Een stuk of drie, dan heb je het gehad.” Ronald Rauxloh van Hamifleurs constateert een gestegen vraag in Rusland. „Dat is bijzonder. Ge-

„We zien ze als dezelfde groep, heel leuk maar moeilijk in de markt te zetten”, positioneert in-

zien de transporttijd en omstandigheden kan dat alleen omdat de kwaliteit is verbeterd.” Bij een met 17% toegenomen aanvoer op de vestigingen van FloraHolland tot en met juli steeg de middenprijs dit jaar met 2 cent tot 25 cent per steel. Vorig jaar eindigde het gemiddelde op 22 cent bij een aanvoerplus van 13% tot 13,2 miljoen stelen. Dat was 4 respectievelijk 2 cent meer dan in 2013 en 2012. De aanvoerdaling die in 2008 inzette en in 2012 stabiliseerde lijkt in 2013 omgeslagen in een stijging.

„De fluctuaties in de prijsvorming zijn per dag, per vestiging en soms zelfs per uur de laatste jaren enorm toegenomen. Als as-

koper Alderd Leegwater van DGI echinacea en rudbeckia (rode dan wel gele zonnehoed) in het

tilbe achteraan in het blok worden geveild is de prijs geduikeld, dat is echt een probleem”, is de ervaring van teler Marc Rutgrink van Rutgrink Astilbe Culturen in Lisse. Zijn collega’s Jeroen Tersteeg van kwekerij De Kleine Roos in Noorden en plaatsgenoot Wim van Veen van kwekerij W.F. van Veen Astilbe (in het klokfront staat nog kwekerij De Draak) bevestigen dat. Tersteeg heeft er geen verklaring voor. Van Veen denkt dat de vraag naar astilbe sterk fluctueert. Rutgrink: „Als voor een bepaalde tijd niet is ingekocht, krijgen exporteurs het transporttechnisch niet meer voor elkaar. En het inkoopgedrag is sterk veranderd. Op voorraad

assortiment zomerbloemen. Zijn collega Ronald Rauxloh bij Hamifleurs is het daarmee eens.„Dat ze in kleine aantallen op de markt zijn, werkt ook niet mee”, geeft hij als belemmering aan. Michel Stieva van Barendsen koopt niet veel echinacea. „Klanten lijken er niet in geïnteresseerd, nieuwe rassen slaan niet echt aan. En het aanbod is te tijdelijk.”

Jaaraanbod stabiel

Foto: rene VAn gAAlen

Op jaarbasis schommelt de aanvoer van echinacea en rudbeckia rond 1,5 respectievelijk 0,5 miljoen stelen, inclusief import. De middenprijs voor echinacea ligt meestal op 12 cent per steel en van rudbeckia iets hoger. „En daar liggen wij ver boven”, meldt teler Jan Snabel van kwekerij Tutti Frutti in De Kwakel. Hij schrijft

Markt-4-Snijbloemanalyses-nw.indd 24

wordt niet meer ingekocht, praktisch alles gaat op bestelling.”

Jaarrond aanvoer Dit jaar is Rutgrink voor het eerst jaarrond op de markt met astilbe. „Vorig jaar hebben we proefgedraaid met winteraanvoer uit Spanje. Met vijf soorten kunnen we nu het hele jaar door astilbe aanbieden”, kondigt hij aan. Nieuw in de Vision-serie was dit jaar de zachtroze Inferno. „Eigenlijk wit met een roze gloed”, omschrijft Van Veen, die in deze serie op zoek is naar een rode variëteit. Er zijn inkopers die het assortiment breed genoeg vinden. Van der Zwet stelt dat er altijd vraag is naar nieuwigheden. ■

dat toe aan het speciale, exclusieve assortiment van vijf cultivars. „Plantmateriaal daarvan is duur en dit jaar is een groot deel door de zware storm eind juli verwaaid. Daardoor is het rendement dit keer onvoldoende.” Barry van Rijn van kwekerij De Oude Toren in Warmond is net door de oogst van de tweejarige planten en staat aan de vooravond van de oogst van de eenjarigen. „Heel wisselvallig”, noemt hij de prijsvorming. Echinacea wordt met en zonder bloemblaadjes aangevoerd. Bert de Boer van kwekerij H.J. de Boer uit Hillegom voert ook een exclusief assortiment aan, waarvan Red Jewel in 2011 is genomineerd voor de Glazen Tulp. „Veel heeft dat niet geholpen”, concludeert hij. ■ 36 (2015)

02-09-15 11:10

Met meer marketinginspanningen gekoppeld aan betere kwaliteit willen aanvoerders van gladiolen de afzet een impuls geven. De vraag is volgens handelaren nog haperend.

„Heel wisselend, zowel in de cash-and-carry als in de export”, omschrijft inkoper John Touw van Weerman de vraag naar gladiolen dit jaar. Johan Schut, inkoper bij Hamifleurs vindt dat de vraag vergelijkbaar is met andere jaren. René Batenburg, inkoper bij Barendsen, vindt de belangstelling voor gladiolen matig. „Het is geen hoogvlieger.” Door het koude voorjaar is de start van het Hollandse gladiolenseizoen vertraagd en door de storm eind juli is er relatief veel uitval geweest. Tot en met juli lag de aanvoer van grootbloemigen 25% en die van kleinbloemigen 6% achter op vorig jaar. Voor 15 miljoen grootbloemigen en 6,2 miljoen kleinbloemigen werd gemiddeld 17 cent respectievelijk 11 cent per steel betaald. Voor de grootbloemigen is dat 3 cent meer dan vorig jaar, de kleinbloemigen stabiliseerden. Vorig jaar eindigde het seizoen

goed, voor dit jaar zijn volgens Jacques de Ridder van H. de Ridder & Zn in Noordwijkerhout nog geen conclusies te trekken. „We zijn nog niet op de helft van de productie, maar de prijsvorming is gemiddeld goed.”

Foto: PrisMa Gladiolus

bron: Vbn/FloraHolland

Verbetering kwaliteit en marketing impuls voor gladiool

Afzetconcept Gladz De Ridder is met vier andere gladiolenaanvoerders ook aanvoerder in het dit jaar geïntroduceerde concept Gladz. De hierin aangeboden gladiolen moeten voldoen aan zwaardere normen qua gewicht, lengte en presentatie en een uniformere rijpte. „Prima, bijvoorbeeld de productfoto’s”, complimenteren Touw en Schut omdat zowel het aanvoerstadium als de volledige bloei zichtbaar zijn. „Het is bedoeld als kwaliteitsmerk en het zal wel even duren voordat de markt het ook zo waardeert”, aldus contactpersoon Theo van Aanholt die ook veredelaar For

Ever vertegenwoordigt. „Betere kwaliteit maakt ons extra onderscheidend en de eerste ervaringen met Gladz zijn positief. Maar als Gladz-gladiolen laat worden geveild werkt het niet”, aldus De Ridder. Een ander initiatief, van Prisma Gladiolus, is op bosniveau een label mee te geven, waarin gladiolen ook in volle bloei worden getoond. „De consument ziet op het koopmoment niet wat het kan worden”, licht Tinus Lustig toe.

Vernieuwing „Er zijn zoveel mooie, nieuwe soorten, maar die dringen helaas

langzaam door”, weet Batenburg. In de componistenserie is veel vernieuwing, zoals de gele Mozart, de rode Dvorak en de donkerpaarse Mahler. Theo Theunissen van de gelijknamige bloembollenwekerij in Heumen verwacht veel van de nieuwe roze Louise. Hoofd inkoop Nico de Haan van Deen Supermarkten weet dat felle kleuren welkom zijn. In het kleinbloemige, kortstelige segment, waarin de glamini’s overheersen, is ook vernieuwing op komst. Robuustere bloemkammen, kleurbehoud en houdbaarheid zijn in dit segment verbeterpunten. ■

Marktacties Promotie

Bloemendagen

Woonplant van de maand september: vleesetende planten Woonplant van de maand oktober: begonia Tuinplant van de maand september: struikhei (calluna) Tuinplant van de maand oktober: bladhoudende heesters PurE Seasonal Flowers herfst: helianthus, callistephus, hypericum, rozenbottel, dahlia 5 sep Rob’s Grote Tuinverbouwing met o.a.: ceropegia African Parachute, buxus, helianthus Vincent’s Choice en Fresh, hydrangea Strong Annabelle en Pink Annabelle, acer J.Jewels, Green is... SBS6, 17.00 uur. 21 mei - 21 nov Campagne Trending in de Tuin Mooiwatplantendoen.nl 21 mei - 21 nov Campagne Trending in the Garden Pflanzenfreude.de 5 okt - 31 okt Campagne #Lievelingsbloem van Mooiwatbloemendoen.nl

13 sep Ziekendag (Ned, Bel) 20 sep Dank-, boete- en gebedsdag (Zwi) 24 sep Dank-je-wel Dag (Dui) 26 sep Dag van de Klant (Bel) 27 sep Nationale Feestdag van de Franstalige gemeenschap (Bel) 1 okt Nationale Vergeet-ze-niet-dag (Ned) 5 okt Dag van Leraar, een 10 voor de juf (Ned) 14 okt Lerarendag (Pol) 26 okt Nationale Feestdag (Oos) 28 okt Grootoudersdag (Rus) 31 okt Halloween (Ned, Bel, Dui, Fra, GB) 31 okt Hervormingsdag (Dui) 1 nov Allerheiligen 2 nov Allerzielen 4 nov Dag van de Eenheid (Rus) 8 nov Remembrance Sunday (GB) 10 nov Dag van de Mantelzorg (Ned) 11 nov Bevrijdingsdag WOI (Fra), Wapenstilstand (Bel), Onafhankelijkheidsdag (Pol) 15 nov Feestdag Duitstalige gemeenschap (Bel)

Bloemenagenda Bloemenbureau Holland, VBW en FloraHolland

31 aug - 1okt: chrysant 1 okt - 18 okt: alstroemeria 12 okt - 8 nov: lisianthus 2 nov - 29 nov: orchidee 23 nov - 27 dec: amaryllis Heeft u informatie voor de agenda? Mail naar afmiddelburg@hortipoint.nl

36 (2015)

Markt-4-Snijbloemanalyses-nw.indd 25

02-09-15 11:10

Analyse bloeiende planten FoTo: hAmiFlEurs

Exporteur over Tsjechië

Tillandsia leeft op na zomerreces Tillandsia-kwekers laten de rem weer los na de zomermaanden.

Katarina van der Meide:

’Tsjechië vraagt hogere kwaliteit’ Hoe loopt de afzet naar Tsjechië? „De crisis is nog voelbaar, de mensen hebben weinig vertrouwen in de politiek en klagen veel. De economie groeit, maar het gaat langzaam. Onze afzet stijgt nog niet, maar in deze omstandigheden zijn we al blij dat het stabiel blijft en dat onze klanten goed van betalen zijn. We exporteren zo’n twintig jaar naar dit land en we hebben er goede relaties. We weten met wie we er zaken doen.”

Wie zijn uw klanten? „Wij leveren aan groothandelaren. Zij gaan er vaak met vrachtwagens op uit om de bloemen te verkopen, zoals de Nederlandse lijnrijders dus. Het belangrijkst blijven de rozen, daarna gerbera’s, chrysanten en tulpen. Tsjechen zijn zeker in voor iets nieuws. Je merkt dat ze steeds meer contacten hebben met andere delen van Europa en dat ze moderner worden in hun smaak. Niet alleen in Praag, maar ook daarbuiten.”

Wat zijn belangrijke bloemenmomenten?

Zijn Tsjechen prijs- of kwaliteitskopers? „De prijs heeft altijd bovenaan gestaan, maar we merken dat de kwaliteit steeds vaker prioriteit krijgt. De consument begint te begrijpen dat wat duurdere bloemen een langer vaasleven hebben. Daarvoor gaan ze dan vooral naar de bloemist, als tegenhanger van het supermarktkanaal, dat terrein wint op het gebied van bloemenverkoop. De kwaliteit is er uiteraard wat lager dan bij de bloemist. De bloemist wil zich dus onderscheiden op het gebied van kwaliteit. Daar zijn wij uiteraard blij mee, het betekent dat de Tsjechische markt volwassener wordt.”

Markt-5-Exporteur-Afzetzaken-nw.indd 26

De prijs van het bulksoort Anita staat nog altijd flink onder druk. Vernieuwingen als Cheyenne, Spirit en Samantha en de opnieuw geïntroduceerde Leiboldiana proberen tegenwicht te bieden. „Wij specialiseren ons juist in afwijkende soorten als de Samantha en een

mix van bijzondere tillandsia’s. In het voorjaar vielen de resultaten tegen, vooral door het wegvallen van de Russische vraag, maar na week 15 stabiliseerde de markt en nu de rentree is aangebroken, verbeteren de resultaten met de dag”, merkt Ed Stofbergen van Stofbergen Plant Company in Bergschenhoek. Hij ziet dat de vakhandel sterk op zoek is naar vernieuwing, om tegenwicht te kunnen bieden naar de retail.

Geen zomerproduct Kees Knecht van Gasa Holland constateert dat de Anita in de discounter-hoek is beland en dat het product daardoor voor andere supermarkten niet interessant meer is. „Nieuwe soorten zijn er wel, maar vaak nog niet in de aantallen en de kwaliteit die de betere supermarkt nodig heeft.” Hij vreest dat potmaten 12 en groter weinig kansrijk zijn omdat het prijsverschil met actie-maatje 9 vaak te groot is. Mohammed Sellami van Wesseling Export vindt de tillandsiaprijzen momenteel redelijk. „In de zomer bracht een 9 cm-pot vaak maar weinig op, nu zijn de prijzen iets beter. In week 34 zette de stijging in. Tillandsia is geen zomerproduct. De vraag leeft nu pas weer op. Ook naar de 12 cm-pot, die in de zomer vrijwel geen interesse had.” ■

200

5000

180

4600

160

4200

140

3800

120

3400

100

2010

2011

2012

2013

2014

3000

Verkochte aantallen x duizend

„De verjaardagen en naamdagen zijn daar nog erg belangrijk. Als er een naamdag is van een veelvoorkomende naam als Jana of Katarina merken we dat meteen aan onze omzet. Verder zijn begrafenissen en bruiloften goed voor veel vraag. Bij de bruiloften merken we dat er eigenlijk niet echt naar prijs wordt gekeken, daarbij is het vooral de kwaliteit die telt. Qua soorten gaat het dan vooral om ranonkels, pioenen en de David Austin-rozen, dat zijn een soort tuinrozen. Die zijn momenteel erg populair.”

Bulk onder druk

Gemiddelde prijs in centen

Bedrijf: Hamifleurs Functie: Oost-Europa Belangrijkste afzetlanden: Frankrijk, Italië, Rusland Inkoop: FloraHolland Westland, Aalsmeer en Rijnsburg en via eigen concept Direct From Growers Aantal medewerkers: 110

Veel kwekers van tillandsia zijn in de zomer flink teruggegaan in productie. De resultaten in de zomermaanden waren de afgelopen jaren dan ook teleurstellend. Tobias Bromelia’s uit Almere halveerde de aantallen in de zomer. Tobias Ottenhof: „Het is voor het eerst dat we zo extreem hebben geminderd. Daardoor hebben we minder hoeven klokken en waren onze prijzen stabieler dan vorige jaren. Onze klanten waren er blij mee; ook zij hebben niets aan een product waar geen vraag naar is.” Er is steeds meer afstemming tussen kwekers over aantallen, soorten en potmaten, zodat ze elkaar en zichzelf niet in de weg zitten. Opgeteld bij interessante vernieuwingen in het assortiment, begint die inzet effect te hebben, geven kwekers aan. Voor volgend jaar verwachten ze een verdere krimp in het aanbod – en lucht in de markt – omdat twee kwekers naar verluidt met de teelt gaan stoppen.

Verkochte aantallen en middenprijzen van tillandsia op de FloraHolland veilingen van 2010 tot en met 2014. 36 (2015)

02-09-15 11:11

Afzetzaken Foto: Pull PosItIon

Analyse groene planten

Compacte ’ouderwetse’ sansevieria beter betaald de ’ouderwetse’ trifasciata-types weer meer in trek. Schaarste aan uitgangsmateriaal ligt aan dat beeld ten grondslag.

Foto: IngImAge

ria’s verkocht. Met name trifasciata’s werden minder aangevoerd. Het leidde tot een 20% hogere middenprijs voor deze groep. Het aantal ’cylindrica’s’ bleef vrijwel constant, waardoor deze subgroep met 44% van het totale volume nu duidelijk het grootst is.

„De resultaten voor sansevieria vallen dit jaar niet tegen”, vindt teler Jos Gorissen van handelskwekerij Van der Velden in SintOedenrode. De vraag naar compacte groene planten lijkt wat beter dan in voorgaande jaren Bij de trifasciata-types is zelfs sprake van enig tekort.”

Teeltproblemen

In de veilingstatistieken valt verder op dat kleine sansevieria’s, bijvoorbeeld in 6 cm-potje, in de totalen belangrijker worden ten opzichte van grotere (bijvoorbeeld 17 cm). Handelaren noemen het gebruiksgemak van compacte sansevieria’s zowel bij de consument als in de transportketen groter. Dat maakt hen bereid de kleinere planten relatief beter te betalen. Voor de klok is sansevieria nauwelijks nog te vinden. Zo’n 85% van de handel gaat bij FloraHolland via Connect. Volgens Jan Robbe, inkoper bij IBH Export, draagt overwegend directe handel duidelijk bij aan een stabiele prijsvorming: „Door het uitblijven van prijsfluctuaties op de klok behoudt zo’n product zijn waarde. Ook onze klanten accepteren een prijs gemakkelijker als die in de markt al langere tijd stabiel op een bepaald niveau is.” ■

„Ornamenties is een merk voor siergroenten, ontwikkeld door Takii Europe. Op dit moment wordt het paraplumerk voor het eerst gebruikt voor capsicum, maar we willen hier meer siergroenten aan kunnen toevoegen, zoals brassica. De producten die onder dit merk mogen vallen, zijn geselecteerd op hun sierwaarde. Ze zijn ’too pretty to eat!’.’’

4500

275

4000

250

3500

225

3000

200

2500

2008

2009

2010

2011

2012

2013

2014

2000

Verkochte aantallen en middenprijs van de groene kamerplant sansevieria op de FloraHolland-veilingen van 2008 tot en met 2014. 36 (2015)

Markt-5-Exporteur-Afzetzaken-nw.indd 27

Fleur Bol Wat is Ornamenties?

300

175

Ornamenties

Gebruiksgemak

Verkochte aantallen x duizend

Gemiddelde prijs in centen

Paul Janssen van Fachjan in Honselersdijk ziet dit jaar een stabiele vraag naar sansvieria. „Door teeltproblemen in Midden-Amerika komt met name bij de trifasciata’s de laatste maanden minder uitgangsmateriaal deze kant op. Die schaarste helpt de markt tot op heden goed in balans te houden”, vindt ook hij. Via FloraHolland werden tot en met week 34 ten opzichte van 2014 zo’n 7% minder sansevie-

Pull Position

Wie schuilen hierachter? „Tijdens de Trade Fair in november 2014 hebben we het merk geïntroduceerd vanuit Takii Europe. Niet alleen voor de handel was het nieuw, ook kwekers zagen het hier voor het eerst. Na de Trade Fair hebben we geselecteerde kwekers bezocht om te kijken of er interesse was om hun producten onder het merk te leveren. Alleen betrouwbare kwekers met hoge kwaliteit kwamen hiervoor in aanmerking. Kwekerij Kwintplant en Kwekerij Overkleeft zijn de capsicumkwekers die wij hebben benaderd en zij waren beiden enthousiast en bieden vanaf deze week hun capsicum aan onder Ornamenties.”

„Deze week wordt capsicum voor het eerst aangeleverd op de klok, de producten zijn te herkennen aan de speciaal ontwikkelde trayrand. Daarnaast zijn we deze weken druk met het bezoeken van klanten. Ook staan we op de Autumn Fair.”

„Ornamenties is rechtstreeks te bestellen bij de kwekers en zal beperkt leverbaar zijn op de klok. De komende weken zal zowel op FloraHolland Aalsmeer als Naaldwijk iedere dag één kar Ornamenties worden aangeboden. Hiermee hopen we een groot publiek te bereiken. Over twee weken komen we bij elkaar om te bepalen of we het product blijven aanbieden op de klokken, of alleen nog via bestellingen. We willen Ornamenties namelijk wel exclusief houden. Alleen de beste kwaliteit capsicum wordt onder Ornamenties verkocht en door de combinatie met de luxe uitstraling, richten we ons op het hogere marktsegment.”

„Door continue promotiedruk, een goed product en door samen te werken. We werken nu met vier enthousiaste partijen. De kwekers Overkleeft en Kwintplant staan garant voor kwaliteit en houden elkaar scherp. Takii Europe en Pull Position zetten hun netwerk en kennis in om het merk te laden. Door ons op de (eind)klant te richten en juist hen te inspireren, zetten we in op de pull strategie, waardoor het merk moet gaan groeien.”

02-09-15 11:11

Relaxt de lucht in Het Airport Park op Schiphol is niet alleen bestemd voor mensen met vliegangsten. Iedereen is welkom om tot rust te komen alvorens de lucht in te gaan.

lanten brengen sfeer in de omgeving waarin ze staan, maar dragen ook bij aan een betere gezondheid en welzijn van mensen. Hierop wordt in toenemende mate op ingespeeld. Diverse concepten voor luchtzuiverende planten, groene wanden en ’Plant in de Klas’ zijn misschien wel de beste voorbeelden. Onderzoek is echter ook gedaan naar de betekenis van planten in de ouderenzorg en in gevangenissen. Schiphol Airport beoogt met het Airport Park ook een oase van rust te creëren, waar mensen kunnen relaxen alvorens ze de lucht in gaan. Passagiers kunnen ontspannen tussen bomen in met klimop beklede designstoelen, of genieten van een drankje en hapje aan de houten picknickbanken. Een 130 jaar oude boom dient als wegwijzer voor alles wat het park heeft te bieden. Het is dus vooral het oproepen van een parkgevoel dat tot leven komt door ’mixed reality’. Bijvoorbeeld door afbeeldingen op de wanden van bekende parken in de hele wereld. Maar ook door projectie van vlinders, en geluiden van dieren, fietsbellen en spelende kinderen komt het parkgevoel tot leven. Reizigers kunnen zelfs naar buiten en genieten van de zon op een buitenterras. Met dit soort initiatieven schiet de verkoop van groene planten niet de lucht in, maar ze geven wel aan dan met planten meer ’out of the box’ moeten worden gedacht. Althans zo denken de initiatiefnemers van ’Into Green’ erover. <

Peter van Leth pvanleth@hortipoint.nl

Foto: Arjen Schmitz

Spread.indd 28

36 (2015)

02-09-15 11:11

36 (2015)

Spread.indd 29

02-09-15 11:11

K asgeluiden Peter van Leth, Hans Neefjes, Joef Sleegers

Bestrijding van ziekten en plagen. Hoe gaat dat in de praktijk? Wat houdt telers bezig en hoe gaan ze daarmee om? Wat zijn de geluiden uit de kas? Om de twee weken laat het Vakblad telers vertellen over chemische of geïntegreerde bestrijding.

’Trips blijft me verbazen’ voor een andere strategie dan het gewas laten staan. In die kas is

maar nu kiest Zwarts voor een meer

Simon Zwarts van de eerste snede moeten wegPlaats: Mijdrecht Teelt: gerbera grootbloemig onder 6.000 lux Oppervlakte: 1,5 ha

In de naastgelegen kas met het

’Spontane schildwesp tegen bladrollers’ sluimerend aanwezig. Toen Maurice Het heeft echter weinig uitgehaald. en doen nog steeds hun werk.

Maurice Olsthoorn

onder controle. In de warme zomeranders zouden we hem wel onder

Teeltmanager bij Together2Grow Plaats: Westland Teelt: alstroemeria Oppervlakte: 7,5 ha met Runner.”

Kasgeluiden-NW.indd 30

36 (2015)

02-09-15 11:14

’Ineens 60 tripsen op de vangplaat’

Arjan van Noordt Bedrijfsleider bij Duynplant Plaats: De Lier Teelt: cordyline Oppervlakte: 4,2 ha

week 32. „Ineens telde ik 60 tripsen -

keer met Admire gespoten worden tegen wolluis. „Het is nu weer rustig.

kas zaten. Het warme weer in juli afgelopen weken niet gesignaleerd. Alleen in de aglaonema moest een

’Trips nam fors toe afgelopen weken’ ten ziet Halbersma goede resultaten.

De afgelopen 2-3 weken nam de tentelers, merkt Guido Halbersma.

ook daar is een suikeroplossing aan

Guido Halbersma

per m2 Op de jongste gewassen bestaat

Adviseur gewasbescherming van Van Iperen, onder andere in chrysant

nat gespoten. Spintmiddelen breng

dere twee weken een keer met mid-

de afgelopen periode regelmatig nodig. „Gezien de weersomslag zal

36 (2015)

Kasgeluiden-NW.indd 31

02-09-15 11:14

Hoeveel CO2 en licht hebben gewassen nodig? Hoeveel licht en CO2 hebben planten nodig? En wanneer krijgen ze te veel? Plant Dynamics en Plant Lighting hebben dit onderzocht voor vijf gewassen: gerbera, bouvardia, dendrobium, freesia en alstroemeria. De uitkomsten zijn verrassend, vooral voor dendrobium en alstroemeria.

Joef Sleegers jsleegers@hortipoint.nl

en hightech kas heeft genoeg knoppen om nagenoeg alle klimaatfactoren onder controle te houden. Maar waar vraagt het gewas precies om? Dat is voor elk gewas weer anders, zelfs voor elke cultivar. In 2013 hebben Sander Pot (Plant Dynamics) en Govert Trouwborst (Plant Lighting) voor negen gewassen onderzocht waar het optimum ligt voor licht en CO2-dosering, gedurende de dag en het seizoen. Dit is beschreven in Vakblad voor de Bloemisterij 37 (2013). Omdat ook andere telers dergelijke informatie over hun eigen gewas wilden hebben, is het onderzoek vorig jaar uitgebreid voor

nog eens vijf andere gewassen: gerbera, bouvardia, dendrobium, freesia en alstroemeria. De gewasmetingen zijn uitgevoerd op bedrijven in de praktijk, in augustus, november en februari. Er is zoveel mogelijk gekozen voor bedrijven die representatief zijn voor de hele sector. De metingen zijn gedaan aan volgroeide bladeren bovenin het gewas, die verantwoordelijk zijn voor 80% van de fotosynthese. Het licht is gemeten in µmol/m2/s. Het onderzoek is uitgevoerd in opdracht van Productschap Tuinbouw en het ministerie van Economische Zaken in het kader van het programma Kas als Energiebron.

Verzadingscurve licht en CO2 Fotosynthese verloopt via een verzadigingscurve. Als er weinig licht is, wordt dat voor 100% gebruikt door de plant. Naarmate de hoeveelheid licht stijgt gaat de plant steeds minder van dat extra licht gebruiken, tot aan het verzadigingspunt. Dit houdt ook in dat belichting in de nacht over het algemeen efficiënter wordt gebruikt dan bij-belichting overdag. Boven het verzadigingspunt kan de plant in de stress raken en kan deze ’schade’ ondervinden door te veel licht. Ook voor CO2 bestaat een verzadigingscurve. Boven een bepaalde concentratie heeft extra CO2 toevoegen geen nut meer. De planten gebruiken het toch niet meer. Sommige gewassen sluiten dan zelfs de huidmondjes, hebben de onderzoekers van Plant Dynamics ontdekt. Dit geldt bijvoorbeeld voor kalanchoë, phalaenopsis en dendrobium. Dit zijn alle drie gewassen die deels of helemaal een CAM-metabolisme hebben (zie kader ’C3 en CAM fotosynthese’).

Potentiële fotosynthese Voor alle vijf gewassen is vastgesteld wat de maximale fotosynthese zou zijn als de huidmondjes altijd open zouden staan. Dat wordt de potentiële fotosynthese genoemd. Bij sommige gewassen verloopt de werkelijke fotosynthese bijna volgens deze lijn. Bij andere gewassen volgt de fotosynthese deze lijn alleen bij lage lichtniveaus. Zodra het lichtniveau iets stijgt blijft de fotosynthese gelijk achter. Deze planten worden dus al snel gelimiteerd door ’knijpende’ huidmondjes. plant steeds minder van dat extra licht gebruiken, tot aan het verzadigingspunt.

Licht en CO2.indd 32

36 (2015)

02-09-15 11:14

Achtergrond

C3 en CAM fotosynthese Langzame start Aan het begin en het eind van de dag reageert de fotosynthese van sommige planten anders dan overdag. Er zijn gewassen die veel tijd nodig hebben om de fotosynthese op te starten. Ze worden ’langzaam wakker’. Meestal komt dit omdat de huidmondjes nog niet volledig geopend zijn. In dat geval is het energiezuiniger om niet meteen de lampen vol aan te zetten, maar geleidelijk op te schakelen. Je zou kunnen denken dat de planten dan nog langzamer wakker worden, maar dat blijkt bij de onderzochte gewassen niet zo te zijn. Andere gewassen zetten de huidmondjes al open voordat het licht wordt en beginnen meteen volop met de fotosynthese. Mogelijk hebben zij een bioritme of reageren ze op een verandering van de VPD. Waar het precies aan ligt is lastig te zeggen, vinden de onderzoekers. <

Fotosynthese is de omzetting van CO2 en H2O naar suikers onder invloed van licht. Planten hebben hiervoor verschillende methoden ontwikkeld: C3 en CAM (crassulacean acid metabolism). overdag 2

chen tussen C3 en CAM, zoals dendrobium. Onder normale omstandigheden draait

volledig over naar CAM.

Huidmondjes dicht bij hoog CO2

Uit het onderzoek van Plant Dynamics en

en zetten die overdag om in suikers. Die

en 2 heeft extra doseren geen zin meer. Overdag

tot stilstand. Belichten heeft dan geen zin meer.

snelle groeiers. -

onderzoekers. De verklaring zou kunnen -gehalte in de huidmondjes 2

CO2-concentraties komen in de natuur huidmondjes om te voorkomen dat de CO2 weglekt. In de natuur is dit een zinvol mechanisme om te overleven, maar in de kas werkt dit averechts.

Freesia

Cultivars: Ambiance en Soleil

De fotosyntheserespons van het freesiaras Ambiance is het hoogst in augustus, en het laagst in februari. Boven 150 µmol loopt het rendement van belichting snel terug. Dit is het sterkst in februari.

synthese. Overdag worden de huidmondjes tussen de rassen. Ambiance heeft een iets hogere maximale fotosynthese en groeit ook iets weelderiger dan Soleil. Er is een gering effect van het seizoen. Zoals

november en februari. In de range van 120-150 µmol (daglicht + kunstlicht) daalt het lichtrendement snel en wordt het sneller onrendabel om door te gaan met belich-

ten. Aan het eind van de dag neemt de

gekweekt. Daarom wordt er ook niet zo grens voor de CO2-dosering.

> 36 (2015)

Licht en CO2.indd 33

02-09-15 11:14

Gerbera

Cultivars: Rich, Suri en Bison

raakt het fotosyn-

respons.

minimaal.

Dendrobium

Cultivar: Apolon (in de stadia opkweek en afkweek)

deels CAM, denken de onderzoekers.

Boven 600 ppm CO2

kader

metabolisme.

Licht en CO2.indd 34

02-09-15 11:15

Bouvardia

Cultivars: Supreme en Fresco

Het rendement van de fotosynthese neemt boven 180 µmol snel af.

CO2

Boven 800 ppm CO2 van de fotosynthese. Een hoog CO2-gehalte heeft echter geen effect op de huidmondjesopening.

Alstroemeria

Cultivars: Virginia en Rome

De fotosynthese en potentiële fotosynthese van het alstroemeriaras Virginia ligt hoger dan die van het ras Rome. Tot 210 µmol is de fotosynthese maximaal, huidmondjes.

met 100% belichting.

36 (2015)

Licht en CO2.indd 35

02-09-15 11:15

Plantarium ook in trek bij diverse bloemisterijtelers Nieuwe tuinplantennoviteiten zien op Plantarium het daglicht, waardoor menig perkgoedteler de beurs bezoekt. Zij oriënteren zich ook op interessante vaste planten, want die nemen ze steeds vaker in een teeltronde mee. Met sommige technische snufjes kunnen ook bloemisterijtelers hun voordeel doen. Hans Neefjes, Peter van Leth, Arno Engels bloemisterij@hortipoint.nl

Deelnemers blij met Technopark

Het Belgische Inter-Arbo presenteerde haar FotoCCar als ’wereldprimeur’, maar dat dekt niet geheel de lading. De mobiele fotostudio die eenvoudig op een bestaande standaard CC-kar is te bouwen was vorig jaar reeds op de IPM te zien in Duitsland, en begin dit jaar op de Salon du Végétal in Frankrijk. Met de FotoCCar zijn planten op elke plek op het bedrijf te fotograferen. Met een goede digitale camera is volgens het bedrijf veel geld te besparen, omdat een goede fotopresentatie zich uitbetaalt. Klanten worden immers veeleisender. De mobiele fotostudio is makkelijk te monteren en vergt weinig onderhoud. Het duurzaam aluminium is makkelijk beschrijfbaar met whiteboard stiften. De FotoCCar is leverbaar in drie hoogten: 2; 1,75 en 1 meter voor respectievelijk € 405, € 365 en € 215 (standaarduitvoering). De studio is tevens 100% recyclebaar.

Bezoekers aan Plantarium konden er eigenlijk niet omheen, want na de registratiebalie lopen ze dwars over het Technopark naar de vakbeurs. Het park brengt vooral doorontwikkelde en bestaande technieken onder de aandacht. Machinebouwers zoals Toine Lommers zijn blij met deze plek: „We doen voor het eerst mee, over aandacht hebben we hier niets te klagen.” Zijn snoei- en rondsteekmachines zullen bekend zijn bij veel kwekers, maar de bouwer laat op Plantarium doorontwikkelde versies zien. Daaronder een snoeimachine met vlindermessen onder meer inzetbaar in kuipplanten. Op het Technopark was ook doorontwikkelde milieubewuste spuittechniek te zien van Agricult. Zo heeft Gebr. Ezendam de LvS-Kar die je moet duwen, omgebouwd naar een elektrisch aangedreven kar met 24 volt-wielaandrijving. Er stond ook een elektrische versie van Agri Service Tessemaker.

foto's: Hans neefjes, Peter van LetH, arno engeLs

FotoCCar in Nederland

Beter presenteren perkgoed In piekperioden nemen tuincentra niet voldoende tijd om planten, onder meer perkgoed, goed te presenteren. Hun tafels staan boordevol en laten dan ander materiaal regelmatig op deense karren staan. Op een deense kar geschikt voor presentatiedoeleinden oogt het visueel al snel beter. VK-Pro presenteerde zo’n deense kar voor het eerst op Plantarium. Op iedere laag zijn kaartraamprofielen gecreëerd voor prijsinformatie, huisstijl en verzorgingstips. Met een eb- en vloedsysteem gecombineerd met een bevloeiingsmat is watergeven een keer per week voldoende. Perkgoedtelers met huisverkoop kunnen zo’n deense kar met presentatiemogelijkheden ook overwegen, zeker wanneer diverse gewassen uit de tuin moeten worden geshowd.

3615Plantarium2015.indd 36

36 (2015)

02-09-15 11:16

Nieuwe tussenmat beschermt lavavloer tegen spoorvorming

Houdijk den Boer en Bonar presenteerden op Plantarium een nieuwe bewapeningsmat voor een lavavloer, waardoor volgens de firma spoorvorming wordt voorkomen. Fabrikant Bonar heeft de nieuwe mat, genaamd Enkagrid TRC, doorontwikkeld vanuit de wegenbouw. Daar wordt het materiaal al langer toegepast om een ondergrond steviger te maken. Het grid is gemaakt van aramide, een klasse hoger dan polyester, wat zeven keer sterker is dan staal. Het grid zorgt ervoor dat krachten van boven in de breedte worden gespreid. De zwaarste belasting op een lavavloer komt van berijding, bijvoorbeeld met heftrucks en uitzetvorken. De lava blijft dus beter liggen en er treedt geen spoorvorming op. Aan de hand van draagkrachtigheid van de grond en aslasten van heftrucks, kan Houdijk den Boer uitrekenen hoe dik de lavalaag moet zijn om spoorvorming volledig te voorkomen. Bij Enkagrid TRC is ongeveer de helft minder lava nodig dan bij de beschermmat die het bedrijf voorheen gebruikte. „Minder draadkrachtige grond vereist soms 70 cm lava, terwijl dan toch regelmatig wordt gekozen voor 12 cm. Het sneller moeten vervangen van de vloer wordt dan voor lief genomen. Vaak al naar 5 jaar terwijl 10 tot 15 jaar gebruikelijk is. Met de bewapeningsmat is deze levensduur weer op te krikken naar de 10 tot 15 jaar”, vertelde Corné Verduijn van Houdijk den Boer uit Bergambacht. Het grid is ingebed tussen twee lagen folie. Hierdoor blijft het grid goed liggen in een teeltvloer, tussen waterdichte folie en de lava in. „Een los grid kan omhoog komen, waardoor het zijn werking kan verliezen”, aldus Verduijn. „Het grid beschermt tevens het waterdichte folie tegen scherpe lavakorrels.” Houdijk den Boer heeft het nieuwe grid nog niet op een kwekerij toegepast. Het biedt volgens Verduijn dus voordelen, maar het maakt een lavavloer wel duurder. „Ongeveer 30% kostprijsverhoging. Echter door minder snel vervangen en minder lava is een ondernemer uiteindelijk goedkoper uit. Als ik zou moeten inschatten circa 10 tot 15%”, schetste Verduijn. Dus zeker het overwegen waard bij veel intern transport en op minder draadkrachtige grond. Daarbij denkt Verduijn vooral aan ondernemingen in Boskoop en Brabant, maar weet in het Westland ook wel enkele gebieden te noemen als sommige gronden in Honselersdijk. Hij gaf toe dat het in de praktijk een beperkt probleem is, maar zeker welkom voor die individuele teler die met veel insporing te kampen heeft.

Nieuwe series van Dümmen Orange voor Europese kweker De Gaillairdia-SpinTop serie van Dümmen Orange is uitgebreid met de intensievere kleuren geel, rood en oranje (foto), die bovendien steviger zijn. De Salvia Salute serie kan in het eerste jaar al bloei geven als ze in februari, maart wordt opgezet. De vier nieuwe kleuren (wit, lichtblauw, donkerblauw en roze) hebben een gelijkmatige groei, zodat er goede mixen van zijn te maken. Nieuw is ook de Penstemon PepTalk-serie met vijf kleuren (rood, cerise, paars, roze, hardroze). De rassen zijn goed vertakt en hebben een uniforme groei. Dümmen Orange greep Plantarium aan voor de introductie en lancering van nieuwe lijnen in hun vasteplantenassortiment vermeerderd uit stek. Het veredelings- en vermeerderingsbedrijf van snijbloemen, potplanten, perkplanten en meerjarige planten wil zijn focus voor meerjarige planten meer gaan richten op de Europese markt. Een groeimarkt volgens manager André Vreugdenhil, enerzijds omdat vasteplantenkwekers continu op zoek blijven naar aantrekkelijke producten en anderzijds omdat steeds meer kwekers van eenjarige zomerbloeiers een rondje meerjarigen overwegen aansluitend aan hun perkgoedseizoen.

Waarde toevoegen aan pernettya Pernettya is geen groot product. Kweker Marcel Mathot denkt dat in Europa zo’n 40 ha wordt geteeld, waarvan op zijn bedrijf van 9 ha in Reeuwijk. Tot vijf jaar geleden had Mathot ook nog klimplanten in zijn assortiment, maar is hij zich volledig gaan specialiseren op pernettya. Om de productie en verzorging van pernettya’s te kunnen optimaliseren. Hij teelt ze nu in de potmaten 6, 10,5 en 14 cm. 80% gaat met toegevoegde waarde de deur uit. Het enthousiasme hiervoor is gegroeid toen het bedrijf in 2009 met de Giftpack een nominatie in de wacht sleepte voor de FloraHolland Award. Daarna volgden nog de spiegelhoes en de retaildoos. Al naar gelang de bestellingen levert het bedrijf rond kerst glitterpernettya’s en daar zijn dit jaar pernettya’s in glazen potten aan toegevoegd. Lees verder > 36 (2015)

3615Plantarium2015.indd 37

02-09-15 11:16

> Vervolg van pagina

Aandachttrekkers

Opvallende gentiaan en hibiscus De trots van teler Jesper Mathot uit Boskoop: zijn nieuwste gewassen, de paarse gentiaan Little Pinkie en witte Hibiscus trionum (ook bekend als Drie-urenbloem). Twee producten die volgens Mathot hun oorsprong hebben in Nieuw-Zeeland. Hij heeft het exclusieve teeltrecht in Nederland. Met gentiaan in pot is de Boskoopse teler al enkele jaren aan de slag. Little Pinkie is een mooie aanvulling door zijn afwijkende kleur; niet het bekende blauw of wit. Vorig jaar had Mathot 3.000 planten leverbaar, dit seizoen zijn het er al 25.000. „In 2016 breid ik weer uit, niet alleen in 12 cm-potten. Ook planten in 17 cmpotten komen beschikbaar. De opkweek blijf ik uitbesteden aan gespecialiseerde bedrijven.” Hibiscus Trionum is een eenjarige die volgens Mathot een kans verdient en positieve reacties van beursbezoekers onderstrepen zijn mening. De eerste 5.000 planten in potmaat 17 cm gaan dit seizoen vlot van de hand.

Kortblijvende, doorbloeiende buddleia’s zijn misschien wel de opvolgers van hortensia, hoewel ook in die productgroep de vernieuwing en verbetering niet stilstaat. Deze mening viel vaker te horen op de beursvloer. Diverse telers, veredelaars en licentiehouders toonden dat vlinderstruik bezig is aan een opmars. Op diverse manieren. De Boskoopse teler Cees Koemans bedacht een concept met – in zijn ogen – de beste van bestaande licentiesoorten buddleia: Butterfly All Summer Long. Een potcover met foto’s en teksten over vlinders maakt het concept compleet (foto boven). Ook in opkomst zijn grassen. In de stand van Concept Plants & Planttip, zij beheren de belangen van 150 veredelaars, stond een Panicum virgatum die sinds kort op de markt is: Purple Breeze (foto onder).

Schone, afgedekte potten Cleanpot System heet het concept dat toeleverancier Horticoop presenteerde. Het afdekken van potten met een laag folie is een vondst van boomkwekerij Kortenhorst uit Heeten, die er vorig jaar zelf op Plantarium nog niet alles over kon zeggen. Inmiddels dekt die teler al zijn potten af, want de voordelen zijn volgens hem legio: potten blijven schoon en in de teelt is minder water, mest en gewasbescherming nodig. De folie is net als de pot recyclebaar. Mart Slingerland vertelde namens Horticoop dat zij in goed overleg met Kortenhorst het Cleanpot System breder in de markt gaan zetten. Machinefabrikant Linthorst is er nauw bij betrokken, want zij investeren in de benodigde apparatuur. Horticoop zet momenteel diverse proeven uit bij siertelers, onder andere in cyclaam en kerstster. „De vochtverdeling in de pot is heel goed. Omdat de grond niet tot de rand afgevuld wordt, blijft het microklimaat prima. Bovendien kun je de potten zowel bovendoor als van onderuit water geven”, aldus Slingerland.

3615Plantarium2015.indd 38

36 (2015)

02-09-15 11:17

Energiemarkt Het Vakblad brengt elke maand de ontwikkeling van de energieprijzen in de rubriek ’Energiemarkt’. Een deskundige analyseert de belangrijkste ontwikkelingen en een teler vertelt hoe hij met de markt omgaat.

Olieprijs Dollar per vat ruwe Brent olie 90

Ervaring

warmtebron in Vierpolders operationeel zijn. Daarop zijn negen bedrijven aangesloten. Waarschijnlijk zal de bron in de winter niet altijd genoeg warmte leveren. Daarom houdt Grootscholten de ketel achter de hand. Tot nu toe heeft hij altijd CO2 gedoseerd met de ketel. Vanaf volgend jaar wordt dat vloeibare CO2. „Eigenlijk heeft Ocap mijn voorkeur, en daarmee zijn we ook in overleg geweest. We hebben dat echter niet rond gekregen.” Hoe meer publiciteit er is over het aardwarmteproject, hoe beter, vindt de teler. „Het is jammer dat de markt er nog geen waarde aan toekent. De handel zegt: ’Leuk, maar kan het ook goedkoper?’ Terwijl er best consumenten bereid zijn om iets extra te betalen. Als ons verhaal maar goed is. We moeten duurzaamheid dus beter uitdragen; meer investeren in een logo als GeoWell.”

50 40

Contractprijs voor een jaar (2016) in cent/m3

25 24 23 22 21 20 19 18

augustus 2015

Elektriciteit Contractprijs voor een jaar (2016) voor piekuren in euro/MWh

52 51

Goedkoop wintergas

Energiemarkt_nw.indd 39

juli 2015

Analyse AgroEnergy

36 (2015)

augustus 2015

Gasprijs

De laatste weken kopen tuinders behoorlijk wat gas in tegen vaste prijzen. Dat komt natuurlijk door de gedaalde prijzen. Zo is de prijs voor een jaarblok 2016 voor het eerst in jaren onder 19 cent gezakt. Afgelopen week ging het ineens hard. De aanleiding was de instorting van de Chinese beurs. Het stagneren van de economische groei in China (één van ’s werelds grootste olie-importeurs) zorgde voor een forse daling van de grondstofprijzen. De olieprijs daalde met meer dan $ 5 naar $ 43 per vat en ook de steenkoolprijs daalde verder, met $ 1,5 naar $ 51,5 per ton. Een sterkere euro ten opzichte van de dollar (van $ 1,10 naar $ 1,15 per euro) versterkte het effect van de lagere grondstofprijzen. De steenkool- en olieprijs bereikten het laagste niveau in jaren. De CO2-prijs liep juist wat op, naar circa € 8,3 per ton. Maar nog meer opvallend dan de daling van de prijzen, zijn de verhoudingen tussen de prijzen van de tijdvakken. Het eerste opvallende verschijnsel is dat de dagprijs vrijwel continu net boven de prijs van de komende maanden ligt. Dit geeft geen enkele stimulans

juli 2015

50 49

om nu gasvoorraden te vullen, terwijl deze met hun vulgraad ernstig achterblijven bij het normale patroon. Zakte de dagprijs (vooral door de ruime beschikbaarheid van LNG deze zomer), dan zakte de prijs van de komende maanden steeds mee. Vergelijkbaar met dit verschijnsel is dat de winterprijzen nauwelijks boven de korte termijnprijzen liggen. Zo is de prijs van het vierde kwartaal steeds maar 0,5 ect/m3 hoger, en is het prijsverschil met de prijs van het eerste kwartaal 2016 ook niet meer dan 1 ct/m3. Opnieuw een hele slechte businesscase voor de exploitanten van gasopslagen. slechts 75% gevuld de winter in en met Poetin nog altijd op oorlogspad – is hoogst ongewenst, maar steeds waarschijnlijker. Al jarenlang dringt de marktrealiteit direct na de zomervakantie ineens door tot de handelaren, dus er staat wat te gebeuren. Begin september moet de dagprijs omlaag en/of de winterprijs omhoog. Peter van den Berg, directeur AgroEnergy

48 47

BrON: ENdEx.NL

Een duurzame energievoorziening staat hoog in het vaandel bij Globe Plant, kwekerij van groenteplanten en potplanten in Vierpolders. Zo betrekt het bedrijf voor de belichting 100% groene waterstroom Eon. „Dat is een bewuste keuze”, zegt teler Paul Grootscholten. „Wij zijn een familiebedrijf dat al ruim 50 jaar bestaat, en we willen zeker nog 50 jaar doorgaan. Tegen die tijd zijn er echter geen gas en kolen meer. Dat probleem moeten we dus zo vroeg mogelijk oplossen.” Een andere reden is afhankelijkheid van grillige regimes in Rusland en zijn buurlanden, en in het Midden-Oosten. „Het kan zo maar gebeuren dat de energiemarkt op zijn kop staat. Daarom hebben we gekozen voor een kostprijs-gedreven energievoorziening.” Over een paar weken moet de nieuwe aard-

BrON: ENdEx.NL/AGrOENErGy

’We moeten aardwarmte beter uitdragen naar de consument’

46 45 44

juli 2015

augustus 2015

Sparkspread WKK-sparkspread voor 2015/2016 in euro/MWh, gebaseerd op de piekprijs elektra en AgroBudgetGas

22 21 20

BrON: VAKBLAd VOOr dE BLOEmisTErij

FOTO: GLOBE PLANT

Paul Grootscholten, Globe Plant in Vierpolders:

BrON: FuTurEs.TrAdiNGChArTs.COm

19 18 17 16 15 14

juli 2015

augustus 2015

Kijk voor de ontwikkeling van prijzen op langere termijn op de site van het Vakblad. Bekijk op de website ook iedere dag de ontwikkelingen van de OTC-stroomprijzen, de TTF- en AgroEnergy-gasprijzen, de olieprijs en de dollarkoers.

www.vakbladvoordebloemisterij.nl

02-09-15 11:16

Hans Neefjes hneefjes@hortipoint.nl

ij Floratuin Julianadorp doen Proeftuin Zwaagdijk en Agrifirm Plant dit jaar onder andere onderzoek naar onkruidbestrijding in lelie en zantedeschia. Tijdens de open middag op 26 augustus waren op proefveldjes de resultaten te zien van diverse behandelingen. De keuze van middelen en het moment van toepassing blijken zeer bepalend. Er is niet één recept, maar diverse telers erkenden dat vasthouden aan het spuitschema dat zij gewend zijn, niet altijd de juiste keuze is. De nieuwe bodemherbicide Wing P kan een welkome aanvulling zijn, concludeerden zij. Zo’n 60 telers van lelie en zantedeschia zagen op de proefveldjes dat voor bolontsmetting, bemesting en schimmelbestrijding feitelijk hetzelfde geldt als voor onkruidbestrijding: de juiste mix van middelen en tijdstippen is bepalend. De discussies met collega’s en adviseurs van Agrifirm gaven diverse aanknopingspunten voor verbeteringen op het eigen bedrijf.

Een voornaam probleem bij zantedeschia is verzoling. Sommigen typeren het probleem nummer 1 in die teelt, zowel voor bollentelers als broeiers. Een knol met een harde bodem of zool levert geen bruikbaar gewas. Dat is bekend. Het grootste euvel is dat het proces van verzoling in de bewaring en na aflevering van knollen doorgaat. Of misschien pas in die fase op gang komt. Niemand weet het precies. Feit is dat verzoling regelmatig tot ’gedoe’ leidt in de bollenhandel en uitval veroorzaakt in de teelt. „Een knol die ziek is door erwinia, die herken je of hij is al uitgevallen in de teelt. Een knol die verzoolt glipt er regelmatig tussendoor. Onderzoeker Frank Kreuk van Proeftuin Zwaagdijk stelde dat

Productpagina.indd 40

de oorzaak van verzoling nog niet bekend is. Hij deed het afgelopen jaar in opdracht van veredelaar/vermeerderaar Kapiteyn onderzoek naar deze afwijking. Twee partijen van de cultivar Captain Fuego onderwierp Kreuk aan diverse behandelingen. Het rooitijdstip verschilde, net als de temperatuurbehandeling na het rooien en het moment waarop de knollen schoon gemaakt werden. Drogen bij 17°C geeft meer uitval van verzoling, kraterkoppen en erwinia. Bij een paar graden meer drogen leidt tot minder verzoling, maar meer uitval door kraterkoppen en erwinia. Het schonen van de knollen kan het beste laat, dus na januari plaatsvinden. Er is dan minder verzoling. Wel neemt het aantal kraterkoppen licht toe. Vroeg (begin oktober) rooien, leidde tot meer verzoling en minder erwinia. Laat (half november) rooien is vooral gevaarlijk in verband met Erwinia. „Wees voorzichtig met de conclusies. Het is maar één jaar onderzoek”, zei Kreuk. Binnenkort wordt duidelijk of er vervolgonderzoek komt. Ook de productgroepen zantedeschia (teelt en broeierij) bij de KAVB zijn druk doende met onderzoek naar verzoling, zo werd duidelijk. Voor het nieuwe plantseizoen hopen zij financiering te hebben.

Inleider Jan Koopman van Cebeco Agrochemie gaf uitleg over ’mijtenmiddel’ Apollo, hoewel het nog geen toelating heeft in lelie en zantedeschia. „Er zijn wel ontwikkelingen dat die toelating kan gaan komen, maar daarover kan en mag ik hier niets vertellen”, aldus Koopman. Apollo is al enkele jaren op de markt. Sinds 1 augustus 2015 is er tot 31 oktober een tijdelijke vrijstelling voor dompeltoepassing in tulp. Aan reguliere toelating wordt door drie fabrikanten gewerkt.

De tijdelijke vrijstelling van Apollo is mede door inzet van de KAVB gekomen omdat er niet heel veel alternatieven zijn tegen galmijt in tulp na het wegvallen van Actellic als gasbehandeling sinds 1 januari 2014. Het middel Movento is volgens Koopman niet zonder risico omdat het in bepaalde cultivars tot verkleving van blad in de broeierij kan leiden. Roofmijten en bolbewaring bij lage zuurstofgehaltes kunnen effectief zijn tegen mijten, maar die zijn volgens Koopman nog niet inzetbaar. Een aanwezige meldde dat hij in zijn ULO-bewaarcellen al enkele jaren goede resultaten ziet, als het gaat om het doden van gal- en bollenmijt. Het vraagt wel het nodige volume en tijd. Apollo is een contactmiddel dat zo snel mogelijk na de oogst via dompelen, douchen of schuimen op de tulpenbol moet komen. Omdat vocht gunstig is voor de schimmel fusarium is toevoeging van specifieke fungiciden aan te bevelen. Apollo doodt geen volwassen tulpengal-, bollen- en stromijten en mag één keer per teeltcyclus of per 12 maanden worden toegepast.

Anaerobe grondontsmetting (bodemresetten) middels het product Herbie is de afgelopen jaren regelmatig beproefd in de bollensector. De eerste resultaten tegen diverse aaltjes en knolcyperus zijn hoopgevend. Nadelig is dat de benodigde afdekking met folie in de buitenlucht niet eenvoudig is. Wild, vogels en wind kunnen het folie beschadigen, zodat het handhaven van extreem lage zuurstofgehalten in de onderliggende grondlaag in het gedrang komt. Middels een coating hoopt de leverancier van Herbie, Thatchtec, een betere afdichting mogelijk te maken. < 36 (2015)

02-09-15 15:12

Op het proefveld in Julianadorp konden medewer-

behandelingen dat tegen onkruid nodig is. Met 1 middel redt een teler het niet tegen alle onkruiden nadruk ligt op toepassingen voor opkomst van de gewassen. Weersomstandigheden en grondsoort resultaat.

Drones als hulpmiddel van GPS en andere apparatuur. Precisielandbouw is in opkomst en

spectraalcamera’s van de eBee de verschillende cultivars terug op

Snel doek trekken Agro Reel System heet dit werktuig. Je monteert het voor of leggen. In dat geval is de grote boog uitgeklapt, waardoor het -

Foto's: Hans neeFjes

of mais gaat het vaak om grote oppervlaktes van één cultivar. Dan kun

Doek van 12 tot ruim 20 m breed is door het apparaat eenvou-

snel met doek gewerkt moet worden.

36 (2015)

Productpagina.indd 41

02-09-15 15:12

Teelttips PIOEN Maaien Een pioenengewas groeit tot ongeveer eind oktober ondergronds door. Zolang er vitaal gewas op blijft staan is deze groei het grootst. Het is zelfs zo dat deze groei van de ondergrondse plant tussen half september en half oktober het grootst is. Tot zeker begin oktober is aantoonbaar dat een niet gemaaid gewas meer groeit dan een gemaaid gewas.

FREESIA Klimaatregeling Het vochtgehalte in de kas neemt de komende tijd gemakkelijk toe en gewassen kunnen natslaan, zodat botrytis en/of pokken kan ontstaan. Voorkom dit door het vocht zo snel mogelijk af te voeren via ruim luchten. Houd echter bij buiig weer de ramen afhangend,

CHRYSANT Japanse roest De druk van Japanse roest is het laatste halfjaar hoger dan normaal. Oorzaken? Door de lage sparkspread is er minder energieoverschot en het gewas is zeer frequent nat door de intensieve tripsbestrijding. Voor middelen als Botanigard en Entonem/Nemasys

Teelttips-Schoffelen_nw.indd 42

ZOMERBLOEMEN Voor half september het gewas maaien geeft het duidelijkste groeiverlies. Bij éénjarige gewassen is het groeiverlies door vroegtijdig maaien het grootst. In de praktijk wordt half september als geaccepteerde datum gezien om het gewas weg te halen. De discussie dat eerder maaien geen enkel probleem is wordt vrijwel altijd ingegeven door een onkruidprobleem, dat na

het maaien is opgelost. Onkruidvrij telen geeft hier dus het belangrijke voordeel dat het gewas zeker tot half september op de plant kan blijven staan.

Henk van den Berg Teelt- en Bedrijfsadvies, 0252-340301

zodat het minder snel kan inregenen. Voor het afvoeren van het vocht is het belangrijk om de ramen na een regenbui, snel te openen om te zorgen voor luchtbeweging langs de planten. Gebruik nivolatoren om vocht tussen het gewas af te voeren.

hebben en dat de verdamping van de plant wordt gestimuleerd, zodat het element door de plant getransporteerd wordt.

Nu het krijt verwijderd is, neemt tijdelijk de waterbehoefte toe omdat er wat meer licht in de kas komt. Ook wordt de onderlaag

in deze tijd vochtiger en opdrachtig. Controleer de grondvochtigheid enkele malen per week. Verhoog kalksalpeter in het bemestingsschema om voldoende calciumopname te krijgen. Verminder de ammoniumnitraatdosering om de stikstofgift niet te hoog te laten worden. Calcium is de komende maanden moeilijker opneembaar omdat de verdamping op een lager niveau komt. Daarom is het belangrijk om voldoende aanbod te

moet het gewas zelfs bij voorkeur geruime tijd nat blijven. En mogelijk is er sprake van een latente druk van Japanse roest via het plantmateriaal. Reden om de komende maanden extra alert te zijn. Belangrijkste punt in het voorkomen van Japanse roest is een goed klimaat. Zorg dat er voldoende energie de kas in gaat en wordt afgevoerd, vooral op de donkere vochtige dagen en wanneer het gewas nat is van een gietbeurt. De

minimum buis onder staat er bij de meeste bedrijven wel in, laat deze er vanaf nu niet te makkelijk uit lopen. Stel als lichttraject voor de afbouw van de minimum buis onder in: 400–500 W/m2. Qua bovenbuis is het belangrijk in de nachtperiode een minimum buis in te stellen. Dit kan door vanaf zon onder tot doek open een minimum buis van 40-45°C in te stellen. Om roest te voorkomen (en te bestrijden) is een minimum

raam windzijde boven de 8°C buitentemperatuur een prima instelling. Luchten aan twee kanten geeft extra vochtafvoer. Bij donker weer kunt u vanaf nu ook gewassen aan het begin van de dag belichten voor extra groei en een beter klimaat. Bij een sterke afkoeling in de namiddag kunnen de lampen uitstraling van de kop van de plant tegengaan. Het spreekt voor zich dat u uitvloeier gebruikt bij het spuiten. Het is te

Watergift

Vanaf deze periode moet het krijt van de ramen. Door de kortere dagen, de lager staande zon en de lagere intensiteit van de zon, neemt de hoeveelheid licht die in een kas komt verhoudingsgewijs erg snel af. Door op tijd krijt te verwijderen, kan de zonne-energie gebruikt worden om groei te creëren die de planten op dit moment veel sneller laten groeien dan in het late najaar mogelijk is door te stoken. Voordeel van groei op dit moment is dat de groei nu veel krachtiger is dan later in het seizoen. Beter later in het seizoen meer temperatuur afluchten, als de gewassen te snel gaan, dan nu groeikracht te verspelen door krijt op het dek te laten zitten.

Stomen Voor iedere teelt stomen vermindert de druk van fusarium, necrose en bollenmijten. Als het goed gebeurt nemen problemen duidelijk af of ze verdwijnen. Vooral het voldoende goed stomen (= behalen van dodingstemperatuur van genoemde plagen),

gebeurt in veel gevallen onvoldoende. Alleen op het aantal uren bol staan is onvoldoende. Meet de temperatuur tijdens het stomen en realiseer 70°C grondtemperatuur om voldoende doding te krijgen. Als dit niet gerealiseerd wordt, zullen de problemen terug blijven komen. Eventueel de grond lostrekken voor het stomen, zal zorgen voor een beter stoomresultaat. Hans Pronk, Pronk Consultancy, 06-21231991

overwegen om preventief één keer per twee weken een bestrijding met Daconil of Dithane uit te voeren. Vindt u stippen, gebruik dan Kenbyo, Flint of Ortiva. Wees bij het gebruik van deze middelen voorzichtig met mengen in cocktails. De kans op gewasschade neemt dan toe. Let op: het gebruik van roestmiddelen combineert slecht met Botanigard tegen de trips. René Corsten, DLV Plant, 06-53374539 36 (2015)

02-09-15 11:08

Schoffelen

alstroemeria belichting Het weer is bijzonder wisselvallig de laatste weken. Perioden met zon en hoge temperaturen worden afgewisseld met perioden met veel regen en weinig instraling. Door het toegenomen absoluut vochtgehalte in de buitenlucht is de verdamping minder geworden. Om de gewassen voldoende te activeren is belichting in de ochtend nu erg belangrijk. Hiermee start u de verdamping van het gewas en neemt de fotosynthese toe. De natuurlijke daglengte wordt nu snel korter en met de belichting gaat u ook dagverlenging toepassen. Omdat de natuurlijke lichtsom nog vrij hoog is

Gerbera Fotosynthese Afgelopen jaar heeft Plant Dynamics meerdere keren in het belichtingsseizoen voor gerbera een lichtresponscurve gemaakt (zie ook pagina 34). In zo’n curve is te zien tot welk lichtniveau de assimilatie lineair toeneemt, en het knikpunt waarboven het toevoegen van licht steeds minder efficiënt wordt. Boven dat punt wordt CO2 een beperkende factor. Dit knikpunt ligt niet in alle seizoenen op dezelfde plek. Een blad dat in de zomer is gegroeid kon in de augustusmeting een beduidend hoger lichtniveau aan dan in november en februari. De grenswaarden voor scherming lagen in 36 (2015)

Teelttips-Schoffelen_nw.indd 43

maar de etmaaltemperatuur vrij snel te hoog kan worden, is het advies om een daglengte van 16 uur aan te houden. U start dus met belichten 16 uur voor zononder. Warmte is op dit moment nog het probleem niet. Mochten de nachten koeler worden, dan kunt u besluiten om een daglengte van 17 uur aan te houden. Immers, u gaat steeds meer uren in de nacht belichten, en aan het einde daarvan is de warmtebehoefte in de kas vaak het hoogst.

de helft van de lampen op te starten. Uit onderzoek blijkt dat alstroemeria ongeveer 30 minuten nodig heeft om volledig het lamplicht te kunnen benutten. Afschakelen mag bij een PAR-niveau van ongeveer 300 µmol; dit komt overeen met 175 tot 200 watt straling buiten de kas. In de middag is het voorlopig nog niet nodig om te belichten. Als u nog steeds een PARsom realiseert van tussen de 10 en 15 mol PAR per dag, mogen de lampen ’s middags uit blijven. Dit scheelt ook weer in de warmte.

trage start Indien u dambord kunt schakelen, is het advies om het eerste half uur slechts met

augustus op 1.000 PAR binnen (circa 670 W buiten). Voor november en februari zakt dit onder 700 PAR. In augustus lag tot 210 µmol het fotosyntheserendement op 97%. In november was dit 92%, in februari 75%. Boven 210 µmol nemen de rendementen snel af. Bij 300-500 µmol is het nog 37% in augustus en 26% in februari. Het lichtniveau van 180-210 µmol komt overeen met 175-200 W buitenstraling. Onder dit niveau is het dus zeer rendabel om de lampen aan te zetten. De lichtniveaus die nu in de praktijk hangen lopen uiteen van 50 tot 180 µmol. Aanvullend belichten tot maximaal 300 µmol is aan te bevelen. Deze rendementsmetingen zijn echter gedaan bij een vast CO2-niveau van 600 ppm. Dit lijkt niet zo hoog, maar het gaat juist om de waardes in de uren met het meeste licht van buiten. Om

Marco de Groot, Flori Consult Group, 06-54695274

dit goed in beeld te brengen zijn ook CO2-responscurves gemaakt in de diverse seizoenen. Er is bij twee lichtniveaus (300 en 1200 µmol) een oplopende reeks aan CO2 aan het blad gegeven. De fotosynthesecapaciteit bij 400 ppm is op 100% gesteld. Een verhoging naar 600 ppm levert in augustus 36 tot 40% extra fotosynthese op. In november en februari levert deze stap respectievelijk 26-29% en 20-24% op. Het verzadigingsniveau ligt op 900 ppm in augustus en november, en op 800 ppm in februari. Het is dus zeer rendabel om bij te belichten tot 300 µmol, maar dit effect is pas maximaal als genoeg CO2 wordt gedoseerd. Laat de meter controleren en bespreek de doseermogelijkheden met uw adviseur.

Kees van egmond kees@kees-ineke.nl

Gasprijs Ik ga er weer voor zitten tegenwoordig. Zo rond drie uur in de middag. Komt goed uit, koffietijd. Met in mijn linkerhand een mok en in de rechter de muis van de pc. En maar klikken op ’Verzenden/ontvangen’. En nog een keer. Tot een ’plonk!’ het nieuwe bericht aankondigt. De gas-, sorry, de commodityprijs is binnen! En wéér gezakt! Het zijn hectische tijden. Griekenland, vluchtelingenstromen, Rusland en niet te vergeten de wereldwijd dalende beurskoersen. Met dank aan China. Het land van de onbegrensde mogelijkheden. Ja, die titel hebben ze overgenomen van de VS. Groeicijfers waar je u tegen zei, een niet te stuiten bouwnijverheid en toekomstperspectieven zo groot als… Ja, als wat eigenlijk? Luchtballonnen? Als ik eens zin heb om te lachen dan blader ik wat op Google. Dan zoek ik artikelen op van een jaar of vijf geleden over de olieprijzen van toen. En dan lees ik dingen als ’De olieprijs gaat alleen nog maar stijgen. De huidige 115 dollar is nog maar het begin. Wen alvast maar aan olieprijzen tot aan 150 dollar per vat.’ Haha! Man, wat een humor! Daar kan geen cabaretier tegen op! Geloof me, ik weet best dat het over vijf jaar heel anders kan zijn. Maar misschien ook niet hè? Een beetje tuinder weet hoe het werkt. Over tuinders gesproken, ik heb me er weer een dagje in rondgewenteld. Fietsen en barbecueën met de buren op de weg. En ik ben weer helemaal bijgepraat. Ik weet dat het dit jaar iets beter gaat in de paprika’s. Dat de cymbidiums weer uit het dal klimmen. Hoeveel er voor een pas verkochte tuin is betaald. En dat er tuinders waren die dachten dat bloemen beter groeiden door panfluitmuziek. Dat gelooft u niet? Ik ook niet. En op zo’n dag merk je dat je niet de enige bent met een vissenvijver in de tuin. We hebben ons staan vergapen aan tientallen koikarpers. Prachtig! Dat is toch een heel ander gezicht dan die vijf goudvissen die bij ons in een ingegraven specie emmer ronddartelen. Maar ja, verschil moet er zijn. O ja, en de gasprijs kwam voorbij. Dat ie zakkende is. En of het verstandig is om te klikken. Een van de collega’s had een duidelijke mening: ’Het is nu 19 cent en dat is nog geen 13.’ Helder. Ik kijk het nog even aan.

Eugenie Dings, Flori Consult Group, 06-52695289

02-09-15 11:08

Brieven

B HortiValley in de lucht -

Rome logische promotie?’

brief van Arjan Zoutewelle (vakblad 34) waarin deze teler stelt dat niet de

sector aan de Gay Pride staat. ’Nadat ik de reactie van Arjan Zoutewelle had gelezen, vroeg ik me het volgende af. Zijn bloemen op het Sint Pieters plein met Pasen voor atheïsten een logische promotie? Ik denk dat alles wat onze bedrijfstak positief in de picture brengt altijd aan te raden is, zo ook het geweldige feest van de Gay Pride in Amsterdam. Dat er excessen zijn, weten wij, maar is dat in de kerk ook niet het geval?’

Acht nieuwkomers in Hillenraad100 Samenwerking Evanthia en Lommerse -

Waterinnovatieprijs -

UITGEVER BDUmedia Afdeling Vak- en Publieksmedia Postbus 67, 3770 AB Barneveld, tel 0342 - 49 42 63, fax 0342 - 41 31 41 Uitgever: Wiljo Klein Wolterink MBA Verkoopleider: Ron van de Hoef, e-mail: r.v.d.hoef@bdu.nl

Colofon REDACTIE Schipholweg 1, Postbus 9324, 2300 PH Leiden e-mail: bloemisterij@hortipoint.nl www.vakbladvoordebloemisterij.nl

Directeur Elbert van den Berg Secretariaat Linda Laman 071-56 59 678 Alice Hoogenboom 56 59 679 Hoofdredacteur Elbert van den Berg 071-56 59 678 Eindredacteur Jenny Mostert 071-56 59 633 Vakredactie Politiek en economie Quincy von Bannisseht 56 59 637 Peter van Leth 56 59 688 Markt en afzet Arie-Frans Middelburg 56 59 687 Cindy van der Zwet 56 59 630 Teelt en techniek Hans Neefjes 56 59 638 Joef Sleegers 56 59 642

ColofonVBB-Brieven.indd 44

Bureauredactie Carolyne de Vries Lentsch, Jolanda de Wekker Webredactie Erik Rotteveel Vormgeving Diseno Vormgeving Fotografie Gerdien de Nooy Freelancers Gert van den Berg, Hermen de Graaf, Bernadette Hoefsloot, Harmen Kamminga, Ank van Lier, Astrid Zoumpoulis-Verbraeken

ABONNEMENTENSERVICE Mutaties en bezorging Abonnementen kunnen op elk gewenst tijdstip ingaan. Opgave via vakbladvoordebloemisterij.nl of bij de abonnementenservice. Abonnementen lopen automatisch door, tenzij uiterlijk twee maanden voor vervaldatum bij de abonnementenservice wordt opgezegd. Dit kan schriftelijk, telefonisch of per e-mail. Ook voor informatie over een lopend abonnement en klachten over de bezorging kunt u contact opnemen met de abonnementenservice, BDUmedia, afdeling Vak- en Publieksmedia, Postbus 67, 3770 AB Barneveld. Op werkdagen is de abonnementenservice telefonisch bereikbaar van 8.30 uur tot 14.00 uur op 0342-494844, e-mail: abonnementen@bdu.nl. Prijzen Jaarabonnement: € 349,60. Studenten 25% korting; 65 plussers 15% korting. Jaarabonnement Europa: € 449,65 (België: € 377,70). Jaarabonnement buiten Europa: € 466,50. Genoemde prijzen zijn inclusief 6% btw en verzendkosten. ADVERTENTIE-EXPLOITATIE Verkoopleider: Ron van de Hoef, 0342 - 494263, 06 - 51806325, e-mail r.v.d.hoef@bdu.nl Media-adviseur: Gert-Jan Bloemendal, 0342-494807 e-mail: g.bloemendal@bdu.nl

Vakblad voor de Bloemisterij is een wekelijkse uitgave van de Stichting Vakinformatie Siergewassen en BDUmedia, Vak- en Publieksmedia. Uitgever en auteurs verklaren dat dit blad op zorgvuldige wijze en naar beste weten is samengesteld, evenwel kunnen uitgever en auteurs op geen enkele wijze instaan voor de juistheid of volledigheid van de informatie. Uitgever en auteurs aanvaarden dan ook geen enkele aansprakelijkheid voor schade, van welke aard ook, die het gevolg is van handelingen en/of beslissingen die gebaseerd zijn op bedoelde informatie. Lezers wordt met nadruk aangeraden deze informatie niet geïsoleerd te gebruiken, maar af te gaan op hun professionele kennis en ervaring en de te gebruiken informatie te controleren. Alle rechten voorbehouden. Niets uit deze uitgave mag worden verveelvoudigd, opgeslagen in een geautomatiseerd gegevensbestand of openbaar gemaakt in enige vorm of op enige wijze, hetzij elektronisch, mechanisch, door fotokopieën, opnamen of enige andere manier, zonder voorafgaande toestemming van de uitgever. Algemene voorwaarden: op alle aanbiedingen, offertes en overeenkomsten van BDUmedia B.V. zijn van toepassing de voorwaarden, welke zijn gedeponeerd ter Griffie van de Arrondissementsrechtbanken en de KvK.

Druk: BDU Media

36 (2015)

02-09-15 14:43

Kasgenoten

A genda Binnenland

FOTO: ank van lier

de kracht van veranderen, gemeente Westland.

LTO Glaskracht Nederland

Kenniscafé potorchidee, 14.00-17.00, locatie nog niet bekend.

Leeftijd: 51 Plaats: Liessel Teelt: diverse perkplanten en zomerbloemen, anjers, violen, primula’s, pluischrysanten, kerstbomen Oppervlakte: 0,2 ha kas, 0,6 ha rolkas en 4 ha vollegrond

uur, Bleiswijk. zoek naar Amerika. Webinar milieuzaken in de praktijk, 20.00-21.00, online. Tuinplantendag, locatie nog niet bekend. Businessledenbijeenkomst, 12.00-16.00 uur, Dekker, Zoetermeer. uur, Westland. Thema: gewasgezondheid.

Marc Penninx U woont aan een drukke weg, zo te zien? „Ja, dit is de doorgaande weg van de A67 naar Deurne. Tot een jaar of negen geleden gebeurden hier veel ongelukken, met name op de kruising voor ons huis. Op deze weg

Verkoopt u met name eigen producten in deze winkel?

potplanten, locatie nog niet bekend. Themabijeenkomst water, emissie en techniek, 14.00-

Onze perkplanten verkopen we volledig aan huis, de zomerbloemen en andere produc-

Hoe draait het bedrijf? „We mogen niet klagen. Door het rustige voorjaarsweer hebben we een goed perkplantenseizoen achter de rug. Ook de violen en primula’s worden doorgaans niet slecht uur, locatie nog niet bekend. uur, Bleiswijk.

Buitenland Hoe vult u het arbeidsplaatje in, met al die teelten en een winkel? schooljeugd en schakelen we indien nodig Poolse seizoenskrachten in. Ook hebben we meestal wel één of twee stagiairs van een groene opleiding. Deze verzetten niet

Hoe vult u uw vrije tijd in? Onderstaande symbolen hebben de volgende betekenis en verwijzen naar de website vakbladvoordebloemisterij.nl

Documenten en linken naar website

36 (2015)

Kasgenoten agenda_nw.indd 45

Foto’s

Filmpjes

02-09-15 11:51

618857_.indd 46

2-9-2015 11:07:27

618858_.indd 47

2-9-2015 10:53:23

618859_.indd 48

2-9-2015 9:52:21