Opinie Thijs Jasperse, Coalitie HOT:
’Het gaat om het bedrijf, niet om de ondernemer’
FOTO: JOEF SLEEGERS
’Ondernemers zitten soms de ontwikkeling van hun eigen bedrijf in de weg.’ Dat is een van de conclusies van Coalitie HOT na sessies met 85 vooruitstrevende telers. „Willen bedrijven in 2026 nog succesvol zijn, dan moet dat veranderen”, zegt Thijs Jasperse (Florpartners), die de sessies heeft begeleid. „Het gaat om niet meer om de ondernemer, maar om het bedrijf.” Joef Sleegers jsleegers@hortipoint.nl
Hoe kan het dat ondernemers hun eigen onderneming in de weg zitten?
Waarom kan een ondernemer niet tegelijk manager en financier zijn?
Welke rol is er voor de teler weggelegd in dit verhaal? Ondernemer?
Wat moet er dan veranderen?
Waardoor hebben deze instanties het moeilijk gekregen?
Commentaar Joef Sleegers vakredacteur j.sleegers@hortipoint.nl
De beer in de keuken
V
orige week donderdag werd in Bleiswijk het Waterevent gehouden. Telers werden bijgepraat over de verplichte afvalwaterzuivering en wat dat betekent voor het bedrijf. De opkomst was groot, want de datum van 1 januari 2018 komt snel dichterbij. Het is voor iedereen duidelijk dat er geen gewasbeschermingsmiddelen meer in het oppervlaktewater mogen komen. De maatschappij accepteert het niet meer, zo is de verklaring. Het gaat tuinders geld kosten, maar door bewust om te gaan met watergeven en recirculeren zijn de kosten hopelijk binnen de perken te houden. Een dag later kwam een rapport van het RIVM naar
buiten. In het oppervlaktewater worden jaarlijks 140 ton medicijnresten geloosd, tegen 'slechts' 17 ton gewasbeschermingsmiddelen. Het is net alsof men schrikt van een muis in de keuken, maar de beer over het hoofd heeft gezien. Ongeveer 20% van de medicijnen komt uit ziekenhuizen, de bulk wordt thuis door het toilet gespoeld. Voor medicijnen bestaan gek genoeg geen normen en wetgeving. Daarom zijn er ook geen normoverschrijdingen, en is er geen plicht om te zuiveren. Niet voor ziekenhuizen, laat staan voor huishoudens. De waterschappen laten weten ’bezorgd’ te zijn en het ’belangrijk’ te vinden om verontreiniging Vakblad voor de Bloemisterij 41 (2016)
Wilt u uw mening geven? Stuur een brief naar postbus 9324, 2300 PH Leiden of naar bloemisterij@hortipoint.nl. Reacties moeten maandag voor 9:00 uur binnen zijn. De redactie kan brieven inkorten of weigeren.
Stelt de ondernemer zich dan niet kwetsbaar op?
Betekent dat het einde van het familiebedrijf?
Wat is de boodschapvan jullie site www.onderneming 2026.nl. ?
Stelling
Kleinere sector krijgt minder bemoeienis van de overheid Het areaal en het aantal bedrijven in de sierteelt is in de afgelopen tien jaar sterk gedaald, vertellen de cijfers van het Centraal Bureau van de Statistiek. Met daarbij opgeteld de nadruk die er tegenwoordig ligt op food en agri, dreigt de sierteeltsector een niche te worden, onzichtbaar voor de politiek. Maar misschien is het ook wel gunstig om onder de radar te blijven. Een sector die minder de aandacht op zich vestigt heeft wellicht ook minder last van bemoeienis van de overheid.
Gerard Heemskerk, vasteplantenkweker in Noordwijk „De primaire sierteeltsector is volgens staatssecretaris Martijn van Dam te veel op het buitenland georiënteerd, dus kwetsbaar. Nu is van Dam, zo blijkt meermaals, een staatssecretaris, die nu niet bepaald uitblinkt door kennis van zaken. Daar komt bij dat beide oren links zitten, dus dat verklaart zijn onzin. Treurig blijkt hier weer dat een bewindsman een politieke keuze is, en geeft aan
dat land- en tuinbouw in de politiek dik onvoldoende prioriteit heeft. Handelsboycotten liggen op de loer en de overheid is onvoldoende in staat om (mede dankzij Brussel) deze af te wenden. Zich bemoeien met de sierteeltsector is een heet hangijzer, dat raken ze liever niet aan. Het is dus geen kwestie van wil, maar van durf. Onzichtbaarheid is in elk geval, producerend en exporterend gezien, kortzichtig en allerminst gunstig!”
Herbert Wooning, kweker van Nobile in Bleiswijk „Onder de radar blijven. Daar geloof ik niet in, zeker niet in deze tijd. Als de overheid niet allerlei dingen verzint om je bezig te houden, doen maatschappelijke organisaties of afnemers het wel. En af en toe is het maar goed
ook. Ook tuinders hebben recht op correctie. Dan is het maar beter om goed zichtbaar te zijn. Dan wordt er tenminste rekening gehouden met je en zijn de regels misschien iets meer toegesneden op de bloemisterij. Maar minder bemoeienis zit er voorlopig niet in. Leuker kan ik het niet maken.”
Goos Hofland, lidcactusteler in Naaldwijk
bij de bron aan te pakken. Dat is mooi, maar het klinkt nogal soft in vergelijking met de verplichte afvalwaterzuivering voor de glastuinbouw. En hoe ze dat met huishoudens willen doen, zou ik niet weten. Het is mogelijk om deze stoffen er bij de rioolwaterzuivering uit te halen, maar dat kost extra geld, waarschuwt het RIVM. Dat zou deels op het bordje van de burger komen. Waterschappen zijn er niet happig op om de zuiveringslasten te verhogen. Het gaat waarschijnlijk maar om een paar euro per jaar, maar het ligt zeer gevoelig. Blijkbaar is dat veel geld, zelfs voor een burger die geen vervuiling accepteert. Vakblad voor de Bloemisterij 41 (2016)
„Ik geloof niet dat we als sierteeltsector minder zichtbaar zijn voor de overheid. Ik heb juist het idee dat we constant onder een vergrootglas liggen en dat er steeds weer nieuwe regels worden verzonnen die het ondernemen niet eenvoudiger maken. Dan doel ik bijvoorbeeld op het waterzuiveringsproject, terwijl in ons oppervlaktewater de vervuiling door medicijnen tien maal zo hoog is en daar niets aan wordt gedaan.
Dat is gewoon oneerlijk. En wat te doen met de zwaar vervuilde kunstgrasvelden en het regenwater dat daardoor in het oppervlaktewater sijpelt? Dat water gebruiken wij weer voor onze plantjes. En als er dan een monster wordt genomen blijkt dat onze planten levensgevaarlijk zijn. De overheid roept vanalles maar heeft weinig gevoel bij de praktijk. Dit was de laatste stelling in deze vorm. Ik vond het leuk om hieraan mee te werken en ik hoop dat u er als lezer ook plezier aan hebt beleefd.”
5
Nieuws Lees meer op de website Op deze pagina’s vindt u een selectie uit het nieuws. Een uitgebreide versie van deze berichten maar ook ander nieuws vindt u op www.vakbladvoordebloemisterij nl.
n Meer medicijnen geloosd dan bestrijdingsmiddelen Jaarlijks verdwijnt minstens 140 ton aan geneesmiddelresten via het riool in het oppervlaktewater. Die hoeveelheid is beduidend meer dan de 17 ton aan gewasbeschermingsmiddelen die jaarlijks in het oppervlaktewater terecht komt. Dat concludeert het RIVM in een deze week verschenen rapport. Op termijn kan de kwaliteit van drinkwaterbronnen door de medicijnresten in gevaar komen. Het RIVM-onderzoek is opmerkelijk omdat de glastuinbouw per 1 januari 2018 verplicht wordt gewasbeschermingsmiddelen uit het afvalwater te zuiveren, terwijl zo’n verplichting niet bestaat voor medicijnen.
n Ferry Hollinger overleden na duikongeval Ferry Hollinger (70) – oud-directeur van de voormalige bloemenveiling VON (in 2008 gefuseerd met Veiling Vleuten tot Plantion) en oprichter van het samenwerkingsverband Greenport Arnhem-Nijmegen – is op 6 oktober onverwacht overleden bij een duikongeval tijdens een vakantie in Egypte. Dat heeft zijn familie aan directeur Peter Bakker van Plantion laten weten.
n Ethiopië stuurt bloemen in bewaakte konvooien weg op In Ethiopië laten telers hun bloemen sinds vorige week in bewaakte konvooien naar het vliegveld vervoeren. De afgelopen tijd zijn in het land opnieuw bedrijven aangevallen door opstandelingen. Het zou gaan om bedrijven in Sebeta, Adama en Tulo Bolo, regio’s die binnen een straal van 80 km van de hoofdstad Addis Abeba liggen. Naast bloemenbedrijven hebben opstandelingen ook andere bedrijven aangevallen, waaronder een textielbedrijf en producenten van rietsuiker en sap. Rond Bahir Dar, waar enkele weken geleden nog onlusten waren, is alles onder controle, meldt FloraHolland.
n Phalaenopsis neemt vooral ’s nachts CO2 op CO2 doseren in de nacht verhoogt de assimilatie, bloeirijkheid en het plantgewicht bij phalaenopsis. Overdag CO2 doseren is alleen enigszins zinvol in de vroege ochtenduren en in de namiddag, de uren daartussen zitten de huidmondjes dicht. Dat zijn belangrijke
6
Bloemkunst terug van 15 jaar weggeweest Vazen met gerbera’s weerspiegelen in een tafel in de Taets van Amerongenzaal van Kasteel Groeneveld in Baarn. Arrangeur Evelien van de Sand en industrieel vormgever Maurice van Spijk lieten zich inspireren door 17e eeuwse bloemstillevens. Het was een van de creaties van Nederlandse toparrangeurs op Bloemkunst dat van 8 tot 16 oktober plaatsvindt. Tot vijftien jaar terug was er vanaf 1990 jaarlijks Bloemkunst. Maar toen ging het kasteel over naar het ministerie van Economische Zaken. Met dank aan Staatsbosbeheer, Zuidkoop, Dümmen Orange, Adomex en Oasis is Bloemkunst terug. Kasteelbeheerder Anja Bon belooft dat er minstens een serie van tien ’Bloemkunsten’ komen.
conclusies uit onlangs afgesloten onderzoek van telersvereniging TTO en Plant Lighting in de Demokwekerij Westland onder leiding van Inno-Agro.
n Glastuinder laat bedrijfsmanagementsystemen linksliggen Grootschalige tuinbouwbedrijven zetten meer ICT in en halen daarmee een hoger rendement dan kleinschalige bedrijven. Toch maakt het gemiddelde glastuinbouwbedrijf slechts beperkt gebruik van bedrijfsmanagementsys temen. Ook blijkt het management op veel bedrijven niet erg planmatig te werken. Dat blijkt uit onderzoek van Wageningen Economic Research.
n Toezicht op import Lucky bamboo niet tijgermug-proof Het toezicht op de import van Lucky bamboo schiet, elf jaar na de eerste vondst van tijgermuggen in deze sierplanten, nog steeds te kort. De instanties die verantwoordelijk zijn voor de keuring van de ingevoerde containers, laten steken vallen, stelt het platform Stop Invasieve Exoten. De organisatie vroeg, met een beroep op de Wet openbaarheid van bestuur, overheidsdocumenten op waaruit dat zou blijken.
n Ficusteler test alternatief voor plastic plantenpot Bij de Westlandse ficusteler Erik Persoon uit Honselersdijk doen wetenschappers van de Universiteit Utrecht onder leiding van hoogleraar Wösten onderzoek naar het gebruik van schimmels als biologisch afbreekbaar alternatief voor het plastic waarvan plantenpotten worden gemaakt. Onderzocht wordt hoe de plant op het nieuwe materiaal reageert en wat de levensduur van de nieuwe pot is. Naar verwachting duurt het nog drie tot vier jaar voordat er een commercieel product zal zijn.
n FloraHolland start tweede proef multi-transactieveilen FloraHolland start op 20 oktober een tweede proef met multi-transactieveilen op de plantenklokken in Naaldwijk, om er achter te komen wat de effecten zijn op een optimale en stabiele prijsvorming. In de eerste proef werden meerdere transacties toegekend binnen één prijspunt, wat tot stabielere prijzen leidde. In de tweede proef kunnen binnen veertig milliseconden meerdere transacties worden toegekend, wat betekent dat maximaal twee prijzen tot stand kunnen komen in één klokopgooi van de veilingmeester. Deze transacties worden toegekend, mits het aanbod toereikend is. Vakblad voor de Bloemisterij 41 (2016)
Luchtvaartstudenten doen praktijktesten bij glastuinders
Inzet van drones in kassen komt langzaam dichterbij De inzet van drones in de land- en tuinbouw begint een vlucht te nemen. Vooral in de akkerbouw neemt het gebruik toe. In de sierteelt experimenteert een handjevol boomkwekers met drones. Sommigen verzamelen er allerlei data mee, anderen houden het bij het maken van een bedrijfsfilmpje vanuit de lucht. Maar wat gebeurt er in de glastuinbouw met drones? Quincy von Bannisseht q.vonbannisseht@hortipoint.nl
D
FOTO’S: LEON LA RIVIERE
’Heb geen hoge verwachtingen’
Faciliteren van experiment
De drone van de studenten is uitgerust met (infrarood)camera’s en sensoren die plantengroei, stressniveaus, CO2-concentratie, lichtinval, luchtvochtigheid en temperatuur meten.
8
Vakblad voor de Bloemisterij 41 (2016)
Achtergrond
Symposium ’Drones in de kwekerij!’
De ’quadcopter’ van de vier luchtvaartstudenten is een investering van ruim € 1.600 geweest. Aan het apparaat hangt voor zo’n € 25.000 aan (infrarood)camera’s en sensoren.
Datum: donderdag 20 oktober Tijd: 10:00 tot 17:00 uur Locatie: Batouwe Boomkwekerijen, Engelandstraat 1B in Dodewaard Programma: Tijdens de bijeenkomst worden in een kas vliegdemo’s gegeven. Deskundigen delen hun kennis over en ervaringen met de toepassing van drones in kwekerijen. Kijk voor meer info en aanmelden op: www.deboomkwekerij.nl/ drones-symposium.
Kinderschoenen
Camera’s en sensoren
In een kas beschikt een drone over een beperkt luchtruim, waardoor er slechts enkele centimeters verticale manoeuvreerruimte is. Vakblad voor de Bloemisterij 41 (2016)
Luchtvaartstudenten Chris Ramsay (links), Lucien Fesselet (midden) en Bram Sanders testen hun drone bij Bunnik Plants in Bleiswijk.
9
Mening
’Premie te hoog vergeleken bij uitkering’ n Peter Baars, zomerbloementeler in Nieuw-Vennep: „Het komt zelden voor dat ik 100% kan oogsten. Elk jaar is het wel wat. Dit jaar juni had ik flinke schade in de bupleurum. Dat is uithuilen en opnieuw beginnen. Ik ga ervan uit dat de verzekeringspremie hoog is ten opzichte van de uitkering. Bovendien heb ik geen zin in eindeloze discussies of het product nu wel of niet oogstbaar is. Ik probeer een buffer aan te leggen voor het geval de schade groter is. Uiteindelijk zal het lood om oud ijzer zijn.” n Christian van Thiel, zomerbloementeler in Handel: „Als je de wetenschappers moet geloven zal het weer in de toekomst steeds extremer worden. Dus ik zou best een goede en betaalbare verzekering willen afsluiten. Maar ik heb het een paar jaar geleden laten
uitrekenen, en toen bleek dat de bredeweersverzekering onbetaalbaar was voor zomerbloemen. Daarom heb ik besloten om het risico maar te nemen. Maar het is wel een groot risico.” n Peter Hoogers, teler van snijheesters en pioenrozen in Sevenum: „Een paar jaar geleden heb ik laten uitrekenen wat een hagelverzekering mij zou kunnen betekenen. Het bleek voor de teeltduur van pioenrozen niet te betalen. En bij onze andere gewassen nemen we dan het risico. We hebben niet meer naar een brede weersverzekering gekeken omdat we al schrokken van de premies voor de hagelverzekering. Bij ons - even afkloppen - hagelt het niet vaak zo hard dat er schade ontstaat. En het valt niet mee om iets vergoed te krijgen, denk ik.”
’Lastig dilemma’
Verzekering onder de loep
FOTO: ANK VAN LIER
Fruitteelt en akkerbouw
’Geen enkel gewas uitgesloten’
Vakblad voor de Bloemisterij 41 (2016)
11
Groot- en kleinbloemige cymbidiums matig gestart
FOTO: DE GRAAF VAN DER ZANDE
De start van het nieuwe seizoen is dit keer voor zowel grootals kleinbloemige cymbidiums matig geweest. Bij een krimpend aanbod is meer vraag nodig om het tij te keren.
Nachttemperaturen
Balans
n
Marktacties Promotie n Balkonplant 2016: geranium, vanaf april mediacampagne n Terrasplant 2016: hibiscus, vanaf april mediacampagne n Woonplant van de maand oktober: aglaonema n Woonplant van de maand november: bijzondere orchideeën n Woonplant van de maand december: azalea n Tuinplant van de maand oktober: leucothoe n Tuinplant van de maand november: ilex n Tuinplant van de maand december: picea n 15 okt Rob’s grote tuinverbouwing met o.a. Air so Pure, luchtzuive-
rende planten, Tisento, leucothoe Red Lips, Zeblid en Curly Red, gaultheria Red Diamond, acer Japanese Jewels, Hydrangea arb.Strong Annabelle en Pink Annabelle. Green is… SBS6, 17.05 uur.
Bloemenagenda Bloemenbureau Holland, VBW en FloraHolland n wk 39 - wk 42: chrysant n wk 43 - wk 45: lisianthus n wk 46 - wk 48: orchidee n wk 49 - wk 52 amaryllis
Bloemendagen n 26 okt Nationale Feestdag (Oos) n 28 okt Grootouderdag (Rus) n 31 okt Haloween (Ned, Dld, GB) n 1 nov Allerheiligen n 2 nov Allerzielen n 4 nov Dag van de Eenheid (Rus) n 11 nov Wapenstilstand (Fra, Bel) n 11 nov Onafhankelijkheidsdag (Pol) n 13 nov Vaderdag (Zwe) n 15 nov Feest van de Duitstalige culturele gemeenschap (Bel) n 20 nov Grootouderdag (Bel) n 27 nov Moederdag (Rus) n 25 dec Kerstmis n 26 dec Kerstmis n 21 jan Nationale Tulpendag (Nl) n 21 jan Grootmoederdag (Po) n 28 jan Chinees nieuwjaar n 14 feb Valentijnsdag n 5 mrt Grootmoederdag (Fr, Bel) n 8 okt Internationale Vrouwendag
Heeft u informatie voor de agenda? Mail naar afmiddelburg@hortipoint.nl
Vakblad voor de Bloemisterij 41 (2016)
25
Voor goed doel kas bouwen Het was 8 oktober weer een hele happening tijdens het zesde WK KassieBouwen in Maasdijk. Een sociale happening in het Westland die jaarlijks tussen 3.000 tot 4.000 bezoekers trekt.
W
Peter van Leth pvanleth@hortipoint.nl
Foto: Leo van Ruyven, Westlandfotootje
28
Sierteelt speurt vaker naar residuen Het meten van residu van gewasbeschermingsmiddelen op bloemen en planten is zo makkelijk geworden dat het steeds meer wordt toegepast. Grootwinkelbedrijven lopen in deze ontwikkeling voorop, maar telers van siergewassen gaan het ook zelf steeds vaker doen. Om diverse redenen.
Harmen Kamminga bloemisterij@hortipoint.nl
H Op uitgangsmateriaal
Geen normen
’Het is een hele puzzel om uit te vinden waar residu vandaan komt’ Residu
30
Vakblad voor de Bloemisterij 41 (2016)
FOTO: JOEF SLEEGERS
Siertelers laten steeds vaker onderzoeken welke residuen er op hun gewas zit. Klanten vragen er om. En een controle helpt bij het vinden van de bron van een ongewenst effect in de teelt. Bedrijfsvreemd residu komt niet per definitie met uitgangsmateriaal in een kwekerij terecht.
Misvatting Puzzel
Vakblad voor de Bloemisterij 41 (2016)
31
Kijk over de heg bij bedrijven in zaden en pluggen
Consumentenwensen zijn niet te negeren Op 20 en 21 september hield Fleuroselect voor de zevende keer haar jaarlijkse Home Garden Conference in Ludwigsburg, Duitsland. Producenten van tuinplantenzaden en -pluggen praatten elkaar bij over de laatste trends en ontwikkelingen. Hun klanten zijn consumenten. Zij moeten hun wensen wel direct vertalen in producten om de boot op de markt niet te missen. Peter van Leth pvanleth@hortipoint.nl
T
Professionele kwekers moeten Plant of the
Z
belevings- en kant-en-klaarconcepten met potgrond en voedingsstoffen zijn ontstaan, al dan niet met toegevoegde waarde als bijvoorbeeld ansichtkaarten. Verder is de informatievoorziening sterk verbeterd en worden bij sommige zaden aan ’storytelling’ gedaan. Zo worden mengsels van zaden gemaakt van planten waar bijen of vlinders dol op zijn; puur inspelend op de trend van duurzaamheid. Diverse producenten maken afspraken met afnemers om hele stellingen met zaden te plaatsen.
aadproducenten ontkomen ook niet aan vergrijzing van hun beste klanten: de tuinliefhebbers. Zij zijn nog wel bereid zaden te kopen en te planten, maar jongere generaties allang niet meer. Vandaar dat in rap tempo pluggen hun intrede in de sector deden. Gemak dient immers de mens. Postorderbedrijven die zaden aan de man brengen zijn niet nieuw. Ze zijn door het internet wel sterk in aantal toegenomen, waarbij ontwikkelingen in de Verenigde Staten op de voet worden gevolgd. Alles wat in de branche verkrijgbaar is, is inmiddels nagenoeg ook online te bestellen.
Strips Verder hebben strips met verschillende zaden die direct in de grond zijn te plaatsen hun intrede in de sector gedaan. Hier komen alleen fijne zaden voor in aanmerking, zoals lobelia, petunia en begonia. Grove zaden als die van Oost-Indische kers lenen zich bijvoorbeeld niet voor strips. Combinaties van gewassen zijn mogelijk als ze maar ongeveer dezelfde groeisnelheid hebben. Het gaat echter vaker om verschillende kleuren van hetzelfde gewas. De kwaliteit van de strips verschilt sterk. Een producent die voor kwaliteit gaat, maakt gebruik van materialen (tissues) waar het zaad eenvoudig doorheen kan groeien, zodat er een mooi compact, uniform gewas opkomt.
Productfoto onvoldoende Het huidige schap met zaden in voornamelijk tuincentra is ook niet meer te vergelijken met dat van enkele jaren geleden. Consumenten zijn niet meer te verleiden met zakjes waarop alleen het product wordt afgebeeld. Hele
32
Aansluiten bij Plant of the Year FOTO’S: PETER VAN LETH
In tuincentra volstaan zakjes met zaad met productfoto eigenlijk niet meer.
Harm Custers, voorzitter van Fleuroselect Home Garden Association, adviseert professionele tuinplantenkwekers om zich bij de campagne van Plant of the Year aan te sluiten. ,,Grenzen tussen productgroepen
Vakblad voor de Bloemisterij 41 (2016)
David Domoney:
’Focus op geefmoment, niet op product’ FOTO: PETER VAN LETH
,,Bloemen en planten promoten is het effectiefst als dat gekoppeld wordt aan bijzondere geefmomenten’’, aldus David Domoney. Hij was de centrale spreker op de zevende International Home Garden Conference van Fleuroselect op 20 en 21 september in Ludwigsburg.
Peter van Leth pvanleth@hortipoint.nl
D Legio geefmomenten
Kindsegment Onzekerheid na Brexit
Gezamenlijk optrekken
34
Vakblad voor de Bloemisterij 41 (2016)
Teelttips ZOMERBLOEMEN Onkruid Onkruidbestrijding in het najaar vraagt speciale aandacht. Bij vaste planten gewassen is er vrij vaak sprake van onkruidgroei op het moment dat de planten nog niet helemaal zijn afgestorven. Een veel voorkomende gedachte is dat als de plant begint met afsterven er wel veilig met afbrandmiddelen gespoten kan worden. Niets is echter minder waar. Juist
PERKGOED Groei Door het afwijkende weer in september zijn de wintergewassen harder gegroeid dan gewenst. De nachttemperaturen zijn nu weer normaal en dat maakt de klimaatregeling eenvoudiger. Zorg ervoor dat de kas zo lang mogelijk koel blijft, zodat het niet te warm
LELIE Belichting Om de teeltsnelheid zo lang mogelijk vast te houden kan er stuurlicht gegeven worden. We zorgen er dan voor dat de lelies een daglengte ervaren van 16-18 uur bij OriĂŤntals en OT-hybriden en tot 20 uur bij Aziaten, LA hybriden en Longiforums.
36
HYPERICUM
als de vaste plant aan het afsterven is, trekt deze de groene delen leeg om een sterke ondergrondse plant te laten groeien. Tijdens deze periode wordt een onkruidbestrijdingsmiddel erg makkelijk de plant ingetrokken. Het gevaarlijke aan deze schade is dat deze pas in het voorjaar wordt ontdekt. Als dan niet meer duidelijk is dat er te vroeg is gespoten, krijgt al snel het zachte, of juist
strenge winterweer de schuld van deze schade.
wordt als het zonniger is. Door het mooie weer is er meer water gegeven; soms heeft dat gevolgen voor de wortelkwaliteit. Als er partijen zijn met een zwakke wortel dan een behandeling uitvoeren met Topsin M of Proplant. Gebruik daarbij voldoende vloeistof, stem dit af op de potmaat. De wortel kan zich ook herstellen bij iets droger telen. Goed bijmesten is heel belangrijk. De watergeeffrequentie gaat nu weer omlaag, maar de gewasop-
name gaat gewoon door. Houd bij primula, bellis en myosothis een goed ijzeren mangaangehalte in het schema aan om de gewaskleur op peil te houden.
Bij deze daglengte zal de vlotste knopaanleg en bloei gerealiseerd worden. Op dit moment worden de meeste lelies met vol vermogen belicht, zeker vanaf het moment dat er sprake is van een behoorlijke bladspreiding. In de praktijk wordt er in begin oktober 5 uur en 10 uur eind oktober per etmaal belicht. Voor een optimaal effect van daglengtebehandeling is een belichtingsblok voorafgaand aan de dag, of aansluitend aan de
dag aan te bevelen. Het genoemde aantal uren geldt voor installaties rond de 5.000 lux. Pas aan als uw installatie zwaarder of lichter is. Denk altijd aan de lichtuitstootregels.
Henk van den Berg Teelt- en Bedrijfsadvies, 0252-340301
Remmen Groeiregulatie bij primula is een punt van aandacht. Vooral de vroege plantingen zijn fors gegroeid en moeten extra geremd worden. Alar is goed in te zetten; als het gewas te traag reageert voeg dan wat Tilt toe. Voor een goede
Klimaat Probeer overmatig vocht af te voeren door te luchten boven het gesloten doek. Dit kunt u doen door een buitentemperatuur (traject 10 tot 5°C) afhankelijke min. luwzijde & windzijde in te stellen. Het is aan te
Roest Roest is een van de belangrijkste problemen in de hypericum en behoeft constante aandacht. Hoewel er hard wordt gewerkt aan roestresistentie, is dit tot nog toe nog met vrij weinig cultivars gelukt. De sporen van de schimmel besmetten normaal gesproken direct de jonge bladeren en vormen zo weer nieuwe roest, als er geen maatregelen worden genomen. In het najaar worden wintersporen gevormd die op de oude gewassen en de grond komen te liggen. Deze wintersporen zorgen in het voorjaar voor de eerste nieuwe aantastingen. Besteed daarom ook in het najaar aandacht aan de roest en voer indien nodig een extra bespuiting uit. Henk van den Berg Teelt- en Bedrijfsadvies, 0252-340301
waarneming van de behandeling is het raadzaam om in een proefvak altijd een stukje over te slaan. Vaak zijn effecten pas later waar te nemen; dus pas op met te hoog doseren. Violen zijn het beste met Alar en CeCeCe te remmen. Ook hier de dosering aanpassen aan klimaatomstandigheden en ras. Bij bellis en myosothis Tilt alleen inzetten bij een lage temperatuur en instraling om bladschade te voorkomen.
Gewasbescherming
raden om deze min. raamstanden te verhogen als het kasklimaat te vochtig is. Recente ervaring leert dat meer gebruik van de windzijde leidt tot wat meer luchtbeweging in de kas en een betere temperatuurverdeling. Bij vochtige en zachte omstandigheden geeft een vaste doekstand van 98% de beste resultaten. Als het buiten kouder wordt, kan het doek beter geheel sluiten, want bij een vochtkier is er dan wel een groter risico op
temperatuurverschillen en dus bloeiverschillen tussen voorin en achterin het vak vergeleken met een situatie zonder vochtkier. Om de horizontale temperatuurverdeling te verbeteren kunt u overwegen om kunststof nokschermen aan te brengen. Tenslotte is het vanaf heden aan te bevelen om overdag niet meer te schermen tegen de zon.
De laatste weken is er veel invlieg van trips en rupsen. Bij tijdig waarnemen van een aantasting door goed scouten is effectiever op te treden. Tegen rupsen zijn Nomolt en Runner inzetbaar al dan niet in combinatie met Decis. Trips is goed is te bestrijden met onder meer Vertimec en Conserve.
Schneider Youngplants, 06-53281711
Wilfried Poland Bloembollenadvies, 06 31698070
Vakblad voor de Bloemisterij 41 (2016)