VBB_42-2015

B

28

Steken met robotvingers

8 Impasse rond

10 Route naar

14 ’Instabiliteit

30 Een bottel

cao’s en gevolgen daarvan

klimaatneutrale sector in 2050

dreigt op Duitse afzetmarkt’

zonder doornen is de standaard

Cover-nw.indd 1

14-10-15 12:07

H et perfec te k lima at in u w kas

FloraHolland Trade Fair Aalsmeer 4 - 6 november 2015 Drie dagen lang is deze internationale handelsbeurs dé plaats waar handelaren en producenten van sierteeltproducten elkaar ontmoeten en zaken kunnen doen.

Meer dan 650 aanvoerders van bloemen en planten.

Ruim 50 toonaangevende veredelaars van bloemen en planten.

Vele stands van leveranciers van hoezen, vazen, sierpotten en steeketiketten en dergelijke.

FloraHolland House; de ontmoetingsplek voor vakgenoten met noviteiten, markt- en consumententrends en veel inspiratie voor de sector. U ontmoet er experts van binnen en buiten de sector.

Openingstijden Woensdag 4 november Donderdag 5 november Vrijdag 6 november

691878_.indd 2

09.00 uur – 17.00 uur 09.00 uur – 17.00 uur 09.00 uur – 15.00 uur

14-10-2015 12:02:49

B 10 Meer aardwarmte, meer

groene stroom, minder gas

Vakblad voor de

Opinie 4

Interview: ’Telers kunnen meeliften met onze buitenlandse projecten’

4

Commentaar: ’Horrorscenario’ Duitse markt dreigt in toekomst

5

Stelling: Verzekering tegen Q-organismen is utopie

Nieuws 6

Een selectie uit het meest recente nieuws

B

12 ’De oogst kan wel eens tegenvallen’

8

Ondernemen: Impasse rond cao’s

10

Ondernemen: Meer aardwarmte, meer groene stroom, minder gas

11

Column: Feico Smit, Oeganda

12

Ondernemen: ’De oogst kan wel eens tegenvallen’

14

Afzet: ’Strategie voor Duitse consument gevraagd’

16

Vragen:

Markt 20 20 21 22 23

14 ’Strategie voor Duitse consument gevraagd’

Peperomia: verrassende variaties op stabiele basis

Teelt 24

In beeld: Madiba voor Linda

26

Gewasbescherming: Kasgeluiden

28

Potchrysant: Stek voor stek steken met een robot ’Doornloze bottels worden de standaard’

32

Teelttips:

33

Column: Kees van Egmond

Nieuws 34 35

30 ’Doornloze bottels worden de standaard’

Gerbera’s weer sneller vervangen

36

Service 37

Kasgenoot: Ben van Schie Agenda Voorplaat: Foto: Hans Neefjes

42 (2015)

Inhoud.indd 3

3

14-10-15 12:36

Opinie

’Telers kunnen meeliften met onze buitenlandse projecten’

FOtO: JOeF SleegerS

-

jsleegers@hortipoint.nl

„De Rijksdienst voor Ondernemend Nederland (RVO) heeft drie ’transitielanden’ aangewezen waar kansen liggen voor het Nederlandse bedrijfsleven. Dat zijn Vietnam, Colombia en Zuid-Afrika. Uit haalbaarheidsonderzoeken blijkt dat daar veel interesse is voor bedekte teelten, maar dat de lokale kennis ontbreekt. In Vietnam zijn we bezig met de opzet van een soort Demokwekerij in SaDec, een streek met duizenden sierteeltbedrijfjes. Hier worden bloemen geteeld in de buitenlucht. In Colombia zijn we met een vergelijkbaar project bezig.”

„Wij gaan niet het werk van consultants doen. Het doel is om mensen te onderwijzen zodat ze met een consultant kunnen praten. In Vietnam bijvoorbeeld gaan we een ’Train de trainer-programma’ opzetten, samen met WUR Glastuinbouw, HAS Den Bosch, Lentiz en Kenlog. Deze trainers gaan weer lokale kwekers opleiden. We brengen

hen de eerste beginselen van de bedekte teelt bij. We vertellen over substraten, meststoffen, insectennetten, foliekassen en goed plantmateriaal. Dat biedt ook mogelijkheden voor toeleverende bedrijven.”

„De welvaart in de wereld neemt toe, en ik voorzie dat er meer behoefte ontstaat aan grote kwekers voor lokale afzet. Tegelijk worden in het buitenland transport, arbeid en grond duurder. Zolang de kosten laag zijn, kan iedereen groenten en bloemen telen, maar als de kosten stijgen moet de productiviteit omhoog. Daar ligt het belang voor Nederlandse telers.”

„Het laatste. In het verleden zijn Nederlandse telers naar het buitenland gegaan om te produceren voor de wereldmarkt. Nu zie ik vooral mogelijkheden voor productie voor de lokale markt. De hoofdstad van Vietnam,

Ho Chi Minhstad, telt zo’n 20 miljoen inwoners. Daar zitten een heleboel mensen bij die geld over hebben voor een bloemetje.”

„Nederlandse kwekers gaan naar het buitenland om een volwaardig bedrijf op te zetten dat kan exporteren. Dat kan nooit kleinschalig. Daarom is er een middenmanagement nodig, dat bestaat uit lokale mensen.

Mensen die de teelt in de vingers hebben en die jouw kwekerij gaan runnen. Op dit moment zijn die mensen er nog niet.

En veel bedrijven die in het buitenland gaan pionieren moeten zelf het wiel uitvinden. Hoe zit het met wetgeving? Met invoerrechten? Transport? Iedereen schrikt terug voor het avontuur dat hem te wachten staat. Demokwekerij Westland vormt een bruggenhoofd, samen met een groep van Nederlandse toeleveranciers. Via ons platform wordt ondernemen in het buitenland toegankelijker door gebruik te maken van de ervaringen van anderen.”

Commentaar Elbert van den Berg hoofdredacteur evandenberg@hortipoint.nl

H

et was nogal een schrikbarend toekomstbeeld

Duitse markt voor bloemen en planten schetste. De algemeen directeur van de Duitse handelsclub BGI sprak op het symposium van het tienjarig bestaan -

geren hebben wel wat anders aan hun hoofd dan sierteeltproducten. En bovendien hebben ze weinig maal braaf bloemen en planten. Maar volgens Zeiler ligt dat anders. De desinteresse die ze nu tonen ook nog steeds een zelfde instelling als dertig jaar

de toekomst wel eens niet meer zo stabiel kunnen

4

Opinie Peet van Adrichem.indd 4

-

die bewering. In 1982 waren er in Duitsland 20% minder bloemen- en plantenkopers dan in 2013.

Het feit dat de Duitse uitgaven aan bloemen en

-

€ 9 miljard komt doordat de mensen die wel kopen 42 (2015)

14-10-15 12:07

Wilt u uw mening geven? Stuur een brief naar postbus 9324,

Stelling

Verzekering tegen Q-organismen is utopie Het zal nooit lukken een verzekering tegen Q-organismen van de grond „Nederlandse telers hebben de kennis om in Nederland te telen. Met vallen en opstaan zijn ze in dertig jaar tot die kennis gekomen.

Voor teeltvragen heeft iedereen zijn eigen oplossing gevonden, vaak gevoelsmatig.

Daarom zijn er ook zo veel hypothesen.

In het buitenland zijn de omstandigheden en het klimaat anders. Willen we daar kennis overdragen, dan is de onderliggende theorie belangrijk. Daarom werken we samen met onder meer Lentiz.

Het is te simpel gedacht dat een Nederlandse teler het wel even gaat uitleggen in het buitenland. Er komt best veel bij kijken om kennis over te brengen. Wel hebben we een netwerk van kwekers die we inzetten volgens een vast concept, om theoretische en praktische vaardigheden over te brengen.

Er zijn er zeker die het kunnen. Maar het merendeel is er niet voor in de wieg gelegd.”

-

-

Ziet u veel belangstelling om een

Herbert Wooning, „Hier wordt het steeds duurder om te produceren en onze handelspositie wordt steeds lastiger. We moeten jonge ondernemers opleiden die hun hok uit komen, die zin hebben om in het buitenland dingen op te pakken. Als we zo verwend zijn om te denken dat we de economie op peil houden door te doen wat we altijd deden, gaan we het niet redden. De hele wereld is belangrijk om geld te verdienen. De jeugd vindt dat heel interessant. Door internet en skype is het buitenland niet zo ver meer.” <

-

-

Maurice van der Hoorn, orchideeënteler in Ter Aar -

in toekomst -

-

42 (2015)

Opinie Peet van Adrichem.indd 5

5

14-10-15 12:07

Nieuws Lees meer op de website Op deze pagina’s vindt u een selectie uit het nieuws.

Stofzuigertest in chrysantenkas vanwege tripsproblem

Een uitgebreide versie van deze berichten maar ook ander

■

uitstel van zuiveringsplicht Glastuinbouwbedrijven met een oppervlakte tot 2.500 m2 en/of een jaarlijkse stikstofemissie tot 25 kg per ha krijgen mogelijk tot 1 januari 2021 – in plaats van 1 januari 2018 – de tijd om te voldoen aan de zuiveringsplicht. Dat staat in het ’Hoofdlijnenakkoord Waterzuivering in de Glastuinbouw’ dat milieustaatssecretaris Mansveld op 12 oktober aan de Tweede Kamer heeft gestuurd. Voor bedrijven die te maken hebben met veel kwel en inzijging zal worden bekeken of het mogelijk is een oplossing te vinden waardoor het te zuiveren volume kan worden beperkt. In september, toen het akkoord is gesloten, werd de essentie ervan al bekend. Die komt erop neer dat individuele glastuinbouwbedrijven vanaf 1 januari 2018 verplicht worden hun afvalwater voor 95% te zuiveren van gewasbeschermingsmiddelen.

Bedrijven die meedoen aan een collectief zuiveringsproject moeten uiterlijk vóór 1 januari 2021 aan deze verplichting voldoen.

■ Energieverkenning: ’Glastuinbouw gaat CO2-doelen 2020 halen’ De glastuinbouw gaat de sectordoelstellingen -emissie in 2020 naar 2 verwachting halen. Dat staat in de op 9 oktober gepubliceerde Nationale Energieverkenning

(EZ). Tussen 2015 en 2030 zal het energieverbruik van de landbouw voor warmte naar verwachting stabiel blijven rond 95 petajoule.

Verwacht wordt dat de besparing op warmte – vooral dankzij Het Nieuwe Telen – doorzet met een tempo van ongeveer 1% per jaar en dat daarmee toenemend energieverbruik door productiegroei en intensivering wordt gecompenseerd.

■ Nieuwe beoordelingsmethode emissies uit kassen uitgesteld Nederland stelt de invoering van het Greenhouse Emission Model (GEM) – de nieuwe Europese beoordelingsmethodiek van emissies uit kassen – mogelijk uit, in afwachting van de uitkomsten van onderzoek naar de praktische werking ervan. Dat staat in een bijlage van het ’Hoofdlijnenakkoord Waterzuivering in de Glastuinbouw’ die deze week is verschenen.

6

Nieuwskort2.indd 6

in Hoek van Holland wordt getest of een grote blad-/stofzuiger na enige aanpassingen iets toevoegt in de tripsbekan geen schade meer veroorzaken.

De test is onderdeel van het Masterplan trips2016 gaan WUR Glastuinbouw samen met DLV en telers op zoek naar betere strategieën tegen trips. Doel is een schimmels die planten beschermen tegen belagers) die gewassen weerbaarder kunnen maken. Daarnaast zullen preventieve inzet van manipulatie van volwassen trips met geuren onderzocht worden.

■ SDE+ in 2016 twee keer open In 2016 gaat de subsidieregeling SDE+ twee keer open, in maart en september, telkens met een budget van € 4 miljard. Dat maakte minister Kamp (EZ) op 9 oktober bekend in een brief aan de Tweede Kamer. In dezelfde Kamerbrief kondigt Kamp de openstelling aan van een nieuwe subsidieregeling. Het gaat om een regeling voor kleinschalige hernieuwbare warmteopties – zoals zonneboilers, biomassaketels en warmtepompen – die per 1 januari 2016 zal ingaan voor een periode van vijf jaar.

■ Frank Schoof nieuwe voorzitter Platform Geothermie Frank Schoof is onlangs benoemd tot nieuwe voorzitter van het Platform Geothermie. Hij volgt per 1 november Victor van Heekeren op, die zes jaar lang voorzitter is geweest. Schoof werkte onder meer voor het project Aardwarmte Den Haag, de provincie Zuid-Holland, het Delft Aardwarmte Project en Kas als Energiebron.

■

ziekte in tweede jaar zelf regelen ■ MPS komt met handelsportaal voor betrouwbare kwekersinfo MPS stelt sinds kort betrouwbare kwekersinformatie beschikbaar aan bloemen- en plantenhandelaren, veilingen en retailers die exclusief Affiliate Member van MPS worden.

Dat gebeurt via het MPS-Trade portal op internet. Met MPS-kwekers is hiervoor een contract opgesteld. Handelaren kunnen als Affiliate Member exclusief in één oogopslag de certificaten van de toeleverende kwekers in beeld krijgen en deze eventueel bewerken tot overzichten voor eigen gebruik. Het openbare overzicht van alle gecertificeerde bedrijven verdwijnt daarmee.

Ondernemers met maximaal tien werknemers, hoeven hun zieke personeel straks niet meer verplicht twee jaar door te betalen bij ziekte.

Als het aan het kabinet ligt, komt er een vrijwillige regeling voor kleine bedrijven, waarbij de loondoorbetalingsplicht wordt bekort tot een jaar. Het voorstel is dat uitkeringsinstantie UWV straks de loondoorbetaling in het tweede ziektejaar overneemt. Minister Asscher van Sociale Zaken wil jaarlijks € 20 miljoen bijdragen aan deze collectieve, vrijwillige verzekering. LTO Nederland ziet niets in het plan en vindt dat de sector het beter zelf kan regelen via Stigas en SAZAS, inclusief verzuimbegeleiding en re-integratie.

42 (2015)

14-10-15 14:55

sproblematiek FOTO: HANS NEEFJES

Gelezen op Twitter Bart Bostoen (@BartBostoen) ■ Plantion opent ’Shopp-in’ Op 5 oktober is de ’Shopp-in’ op veiling Plantion in Ede officieel geopend. Zeven groothandelsbedrijven doen mee aan de ’shop-in-shop’formule in het groothandelscentrum en delen er de winkelvloer. De bedrijven verkopen uiteenlopende producten, van potterie en serviezen tot terraskachels en kerstpaketten. Plantion runt de ’Shopp-in’ en heeft daarvoor mensen in dienst genomen.

■ KAS Versgeplukt te koop in winkels Sissy-Boy KAS Versgeplukt – de conceptstore van een groep kwekers, in de Rotterdamse Markthal – is sinds kort ook te vinden in twee winkels van lifestyleketen Sissy-Boy. Vier maanden lang zal daar een selectie van het aanbod van KAS Versgeplukt te koop zijn, in een zogeheten shop-in-shop.

■ Warmterotonde is haalbaar, mits ■ DFG verkozen tot Master Entre-

preneur Of The Year Dutch Flower Group is op 8 oktober uitgeroepen tot Master Entrepreneur Of The Year 2015. Voor de jury waren de grootte van de onderneming en de positieve cijfers doorslaggevend.

■ CBS: ’Gebruik aardwarmte en WKO zit in de lift’ Het gebruik van aardwarmte en warmtekoudeopslag (WKO) in Nederland zit in de lift, zo blijkt uit cijfers van het CBS. De afgelopen vijf jaar is het gebruik van warmte uit de bodem verdubbeld. Hoewel het gebruik van aardwarmte en WKO toeneemt, hebben deze nieuwe energiebronnen nog steeds een zeer bescheiden aandeel in het totale verbruik van hernieuwbare energie. In 2014 waren deze bronnen goed voor een aandeel van 4%. Hernieuwbare energie zelf maakt nog geen 6% uit van het totale energieverbruik in Nederland.

Vooral in de glastuinbouw neemt geothermie sinds 2008 een vlucht. WKO wordt in Nederland al langer toegepast dan aardwarmte. De systemen zijn vooral in grote kantoren en in de glastuinbouw te vinden.

42 (2015)

Nieuwskort2.indd 7

De aanleg van het westelijk deel van de Warmterotonde – een netwerk waarop de Rotterdamse haven en in een later stadium ook geothermieprojecten uit de glastuinbouw (rest) warmte kunnen invoeden – is organisatorisch, technisch en financieel haalbaar, mits de overheid in de beginfase bijspringt en meebetaalt aan de in totaal € 450 miljoen kostende aanleg van het vereiste leidingennet. Dat blijkt uit een haalbaarheidsstudie naar het westelijk deel van de Warmterotonde, het zogeheten Cluster West, dat de afgelopen maanden is uitgevoerd in opdracht van de gemeenten Delft, Den Haag, Rotterdam, Westland en de provincie Zuid-Holland.

■ Chinezen geïnteresseerd in Glasparel+ en Siberië Het Chinese Xinfadi Agricultural Products uit Gaobeidian, nabij Beijing, toont interesse in Glasparel+ in Waddinxveen en Siberië in Maasbree. Dat bleek op 30 september toen een delegatie uit Gaobeidian op bezoek was bij Wayland Developments, de projectontwikkelaar achter de twee glastuinbouwprojecten.

Glasparel+ is een nieuw project langs de A12 in Waddinxveen dat ruimte moet gaan bieden aan 90 ha nieuwe kassen.

Weet je waarom #Nederland met een D geschreven wordt? Het is verleden tijd! #OranjeOut #oranjekater #EK2016 #reddevils #nummer1 #Belgenmop

Ivo van der Burgh (@Ivovanderburgh) Helaas zitten er geen strijkstokken bij de violen vandaag. #bloemistenklok #Eelde

Adrie Klaasse Bos (@MtsBosdeVries) Goedemorgen, best koud buiten, maar gelukkig nog geen vorst. Late Hypericums hebben het weer overleefd.

Martijn de Jonge (@deJongeMartijn) @FH_monsterbus die bus heeft ook wel eens voller gestaan geloof ik..... jammer dat er niet meer gebruik gemaakt wordt van dit mooie concept.

Hermen de Graaf (@hermendegraaf) Plantenwand op vliegveld Linate in Milaan, gesponsord door bank. Ideetje @Rabobank? @RaboSchiphol Innovatiefonds?

Discussie op LinkedIn Producten uitproberen in testwinkel is goed idee Op 2 oktober heeft de conceptstore VoorKeur in het overdekte winkelcentrum Hoog Catharijne in Utrecht zijn deuren geopend. Later volgt een winkel in Den Haag. In deze tijdelijke winkels – ook wel pop-up stores genoemd – kunnen telers hun noviteiten gedurende een maand of langer voorleggen aan het winkelend publiek. Dat is een prachtige manier om erachter te komen of een nieuw product wel inspeelt op de behoefte van de consument. Ook biedt het een goede basis voor gesprekken met veredelaars en groothandel.

7

14-10-15 14:55

Impasse rond cao’s De vakbonden CNV Vakmensen en FNV Bondgenoten waren verrast toen ze op 5 oktober een eindbod kregen van werkgeversorganisaties voor de

overeenstemming kan worden gekomen met werkgeversorganisaties.

Peter van Leth pvanleth@hortipoint.nl

S

eizoenscontracten in de land- en tuinbouw komen in de knel door de nieuwe Wet Werk en Zekerheid (WWZ), ook wel flexwet genoemd.

Daarover zijn zowel werkgeversorganisaties als vakbonden in de agrarische sectoren het eens. In de wet, die op 1 juli in werking is getreden, staat dat na drie contracten in twee jaar automatisch een vastdienstverband moet volgen. Deze zogenoemde ketenbepaling is wettelijk nog op te rekken naar zes contracten in vier jaar. Als deze oprekking geen zoden aan de dijk zet, dan is er in de wet nog een uitzonderingsbepaling. Deze bepaling kan overeengekomen worden als sociale partners er achter staan

en als de Minister van Sociale Zaken en Werkgelegenheid (SZW) er toestemming voor geeft. Het gaat daarbij wel om specifiek aan te duiden functies waarvoor de uitzondering geldt. Op deze koers zaten de sociale partners van diverse agrarische cao’s.

Wat betreft de te duiden functies zullen het hoogstwaarschijnlijk functies in loonklasse B gaan betreffen. In de cao Glastuinbouw vallen medewerker glastuinbouw II (oogst- en productiewerk) en medewerker huishoudelijk dienst daaronder; in de cao Open Teelten assistent-medewerker vollegrond I (oogst- en productiewerk) en medewerker huishoudelijk dienst.

Laatste voorstellen De werkgeversorganisaties willen dat diverse tijdelijke aaneengesloten contracten binnen hooguit negen maanden niet leiden tot de verplichting van het aanbieden van een vast dienstverband aan een seizoenswerker. Als de werknemer na een tussenpoos van drie maanden weer aanklopt, moet de teller weer op nul staan. De vakbonden stellen maximaal drie tijdelijke contracten voor in negen maanden en dat de seizoenskracht dan minimaal 15 weken buitenspel staat. „Een te overbruggen hindernis zou je denken. Niet dus blijkbaar gezien het eindbod van de werkgevers. Ik was zo verrast dat ik ben gaan bellen of het geen eindvoorstel was

Advies Zolang er geen nieuwe cao is afgesloten is er sprake van een cao-loze periode.

keten wordt doorbroken door een tussenpoos van tenminste 6 maanden. Het is

arbeidsvoorwaarden uit de cao van kracht, totdat er een nieuwe cao is afgesloten.

Dit wordt ook wel de nawerking van de

contracten te doorbreken met een tussenpoos van minimaal 31 dagen zoals is opgenomen in de cao Open Teelten en Glastuinbouw.

tuinbouw attendeert ondernemers wel op enkele aandachtpunten.

De verplichting om deel te nemen en -

werkende kracht correcties moet uitvoeren.

Per 1 juli 2015 is de seniorenregeling in de cao Glastuinbouw ingevoerd. Ook in de cao-loze periode is het voor werknemers

niveau afspraken te maken over de arbeidshouden met de cao. In dat geval geldt het

ook van kracht in de cao-loze periode. De pensioenopbouw van medewerkers loopt gewoon door. Dit geldt ook voor de premiebetaling aan Colland Arbeidsmarkt.

Ketenbepaling: tussenpoos geen 31 dagen, maar 6 maanden. Per 1 juli 2015 geldt de nieuwe ketenbepaling uit de Wet Werk en Zekerheid, waardoor er maximaal drie contracten binnen een maximale periode

8

CAOloos.indd 8

worden gehouden met het uitgangspunt voor te waken dat u nieuwe werknemers mers die al in dienst waren.

Let op: er kan met terugwerkende kracht een nieuwe cao worden afgesloten. Wan-

deze regeling. Ook de bemiddeling van ontslagen en met ontslag bedreigde werknemers naar functies in de glastuinbouw door het Mobiliteitscentrum Glastuinbouw gaat gewoon door. Dit geldt tevens voor de activiteiten van KasGroeit op het gebied van leren en ontwikkelen.

Een van de voorwaarden om de cafetariaregeling toe te kunnen passen voor zogenoemde ET-werknemers is dat er een afgesloten die valt onder de cao Open

42 (2015)

14-10-15 12:02

Foto: Peter van Leth

De tuinbouw kent veel seizoenswerk dat door de nieuwe Wet Werk en Zekerheid (WWZ) in de knel komt. Sociale partners wensen hiervoor een alternatief, maar kunnen er geen overeenstemming over bereiken.

in plaats van een eindbod. Nee, het was een eindbod”, reageert Jaap Bosma van CNV Vakmensen.

Bosma, omdat dan over een kwestie als nu het WWZ-alternatief niet iedere keer weer onderhandeld hoeft te worden.

Bonden in overleg

Voor wat hoort wat

CNV Vakmensen is toen in conclaaf gegaan met FNV Bondgenoten. „Over de tussenpoos van 15 weken valt wat betreft CNV Vakmensen nog te praten. Dat rekenen met negen en drie maanden makkelijk is, snappen wij ook wel”, stelt Bosma. Het pijnpunt is volgens hem dan ook eerder hoe het WWZ-alternatief wordt geregeld dan nuanceverschillen over het WWZ-alternatief. „Het euvel is dat werkgeversorganisaties het WWZ-alternatief buiten de cao-sfeer willen houden en de bonden vinden juist dat het een cao-regeling zou moeten zijn”, licht Bosma toe.

Arbeidsvoorwaarden regelen in de cao is voor de bonden heilig en daar is het WWZ-alternatief zonder moeite onder te scharen, net als afspraken over veiligheid, pensioen en arbeidsomstandigheden. Een optie zou dan kunnen zijn een regelingencao die voor meer jaren is af te spreken; een vijfjarig akkoord wordt reeds geopperd. Een regelingen-cao waar echter de looncomponent buiten wordt gelaten. Hierover kan dan zoals gebruikelijk over kortere termijnen afspraken worden gemaakt. Ideaal lijkt

Collega Henry Stroek van CNV Vakmensen was even verrast als Bosma. Hij denkt dat werkgeversorganisaties in de tuinbouw met hun harde opstelling hun hand overspelen. „Ze hoeven bij minister Asscher van Sociale Zaken heus niet met een eenzijdig WWZalternatief op de proppen te komen, want daar zal hij nooit mee akkoord gaan. Dan staat de volgende dag nog een heel peloton werkgevers bij hem op de stoep voor dezelfde uitzondering.”

Dat weten de werkgeversorganisaties in de tuinbouw ook wel, maar ze schijnen er toch een langere cao-loze periode voor over te hebben als de vakbonden niet over de brug komen en het eindbod accepteren. Bosma hoopt dat het zover niet zal komen en dat gesprekken toch weer op gang komen. „Het zal echter niet zo zijn dat werkgevers nu van vakbonden kunnen verwachten dat zij nu tuinders alle ruimte geven voor tijdelijke contracten. Maar zonder ook maar de minste garantie dat we vervolgens aan de caotafel afspraken kunnen maken over meer vaste contracten op die bedrijven waar wel tot elf maanden werk is”, redeneert Stroek.

42 (2015)

CAOloos.indd 9

Hij vult aan: „Vast waar het kan en flex waar het moet. Dat is ook de kern van de flexwet en de bedoeling van Asscher geweest toen deze flexwet is ingevoerd. Dus geen blanco check zonder zicht op invulling van de kern bedoeling van de flexwet.”

Cao’s ver weg Voor de duidelijkheid: een eventueel akkoord over een WWZ-alternatief houdt geen akkoord in over nieuwe cao’s. Dit struikelblok moet eerst uit de weg worden geruimd alvorens andere cao-onderwerpen ter sprake kunnen komen. Het cao-overleg moet als het ware nog beginnen. <

In het kort ■ -

9

14-10-15 12:02

Meer aardwarmte, meer groene stroom, minder gas -

qvb@hortipoint.nl

D

Foto: Quincy von Bannisseht

e komende decennia gaat de glastuinbouw op energiegebied geleidelijk aan veranderen. Aan de ene kant komt dat door op zichzelf staande ontwikkelingen buiten de glastuinbouw die automatisch invloed hebben op de sector.

Denk bijvoorbeeld aan zonnepanelen en windmolens die de komende jaren steeds meer opgeld zullen doen, waardoor de elektriciteitsmarkt in veel ruimere mate pieken en dalen zal gaan vertonen. Maar denk ook aan de toenemende vraag naar restwarmte uit de industrie en aan geothermie, ontwikkelingen die tevens om nieuwe verdienmodellen vragen.

Tegelijkertijd zal de glastuinbouw zelf ook investeren in ontwikkelingen die sowieso moeten plaatsvinden omdat ze hoe dan

ook bijdragen aan het verlagen van de CO2-uitstoot. Daarbij gaat het allereerst om investeringen in energiebesparing door toepassing van Het Nieuwe Telen (HNT), hoogbesparende kassen met een pallet aan bijbehorende energiezuinige technieken (zoals besparende beglazing en schermen) en ledbelichting. Ook zal er flink geïnvesteerd worden in duurzame energie, met de nadruk op aardwarmte, zonnepanelen en windmolens. Als gevolg daarvan zal er ook gezocht worden naar andere CO2-voorzieningen dan WKK.

Uiteindelijk gaan deze veranderingen leiden tot een toekomstbeeld van de glastuinbouw

dat wordt gedomineerd door twee soorten bedrijfsbeelden: bedrijven die volledig op elektriciteit draaien (’all electric’) en bedrijven met een zeer flexibele energievoorziening op basis van industriële restwarmte, aardwarmte en/of WKK. Dat stelt adviesbureau CE Delft althans in het onlangs verschenen rapport ’Visie 2030 Glastuinbouw Energie en Klimaat’, een publicatie opgesteld in opdracht van LTO Glaskracht Nederland en het ministerie van Economische Zaken (zie kader ’Route naar een klimaatneutrale glastuinbouw’).

Het is volgens het rapport overigens niet zo dat een van de twee bedrijfsbeelden het totale toekomstbeeld zal gaan bepalen. Ze zullen beide voorkomen, afhankelijk van de gewassen die geteeld worden en de lokale omstandigheden, zoals de beschikbaarheid van industriële restwarmte of geothermie.

Verder is in de bedrijfsbeelden beperkt rekening gehouden met het zelf opwekken van duurzame energie (uitgezonderd geothermie) door middel van eigen zonnepanelen, windmolens, groen gas of bio-pellets.

Deze opties zouden namelijk op zeer grote schaal moeten worden toegepast om enig gewicht in de schaal te leggen. Zo is voor de elektriciteitsbehoefte van de glastuinbouw (6 TWh) zo’n 3.000 ha aan zonnepanelen nodig.

In het bedrijfsbeeld ’all electric’ kiezen tuinders voor gewassen met een lage warmte- en CO2-vraag, die bestand zijn tegen warmtewisselingen en minder ontvochtiging en belichting nodig hebben. Dit zijn geen bulkproducten. Sommige telers beginnen in dat kader aan specialty’s: planten die

10

Energierapport CE Delft.indd 10

42 (2015)

14-10-15 12:02

Column Feico Smit

Mening

f.smit@royalvanzanten.com

Oeganda

Route naar een klimaatneutrale glastuinbouw -

Soep -

2

2

-

-

grondstoffen bevatten voor de chemische en farmaceutische industrie en een hoge financiële toegevoegde waarde hebben.

Bedrijven zijn ’all electric’, waarbij de elektriciteit vooral gebruikt wordt voor belichting en warmtepompen voor verwarming en koeling. Telers kopen hun stroom in bij energieleveranciers, die vanaf 2030 voor de helft en vanaf 2050 enkel nog groene stroom leveren. Als gevolg daarvan zijn de ’all electric’ glastuinbouwbedrijven – goed voor zo’n 40% van het areaal – vanaf 2050 dus ook volledig klimaatneutraal.

Op de bedrijven wordt soms nog wel zelf stroom opgewekt, maar niet langer met WKK, wel via zonnepanelen. Daardoor moeten telers eventueel benodigde CO2 inkopen.

In het ’all electric’ bedrijfsbeeld ontwikkelen bedrijven zich min of meer onafhankelijk van de rest van de sector. Er wordt vooral intern aan optimalisatie gewerkt.

Flexibel In het bedrijfsbeeld ’flexibel’ kiezen tuinders voor een hoge mate van energieflexibiliteit en veel samenwerking met hun omgeving.

Waar mogelijk wordt gebruikt gemaakt van industriële restwarmte of geothermie.

Vragen de omstandigheden of teelt om de inzet van WKK in combinatie met een duurzame-energiebron, dan gebeurt dat ook en wordt de WKK-stroom tevens teruggeleverd. Met dat laatste probeert de teler onder meer in te spelen op de steeds grotere pieken en dalen in het elektriciteitsaanbod als gevolg van de hausse aan windmolens en zonnepanelen.

In dit scenario zoeken telers actief naar samenwerking en synergie met hun omge42 (2015)

Energierapport CE Delft.indd 11

ving door bijvoorbeeld buffercapaciteit aan te bieden of warmte te leveren aan nabijgelegen woonwijken. Ook sluiten bedrijven, waar mogelijk, aan op warmterotondes om warmte te leveren of te kunnen afnemen.

De sector vormt zo een schakel tussen de nationale energiemarkt en de regionale, gebouwde omgeving.

-

Meerjarenafspraak Met dit toekomstbeeld voor ogen, moet het de glastuinbouw volgens CE Delft lukken de doelen uit de Meerjarenafspraak Energietransitie Glastuinbouw 2014–2020 te halen en in 2030 al een forse stap te hebben gezet richting volledig klimaatneutraal in 2050. Daarbij blijft de concurrentie met het buitenland in het voordeel van Nederland, vanwege de ruime beschikbaarheid van energie, water, kennis en afzetkanalen.

De energiekosten blijven verder gelijk, dankzij energiebesparing en flexibiliteit en ondanks de eisen van klimaatneutraliteit.

Verder volgt de productiviteit de kostenstijging, zoals dat ook de afgelopen dertig jaar is gebeurd. <

-

-

-

In het kort ■

-

11

14-10-15 12:02

Henk Kolbach, Tuinbouwplatform Bommelerwaard:

’De oogst kan wel eens tegenvallen’ Om tot herstructurering van de glastuinbouw in de Bommelerwaard te kunnen komen, roept de provincie Gelderland tuinders in het gebied Kolbach van het Tuinbouwplatform Bommelerwaard vindt dat geen

Quincy von Bannisseht qvb@hortipoint.nl

W

In een notendop is dit hoe de provincie Gelderland de herstructurering van de glastuinbouw in de Bommelerwaard gaat aanpakken. De spelregels die Gedeputeerde Staten (GS) daarbij hanteren, konden onlangs op goedkeuring rekenen van de betrokken Statencommissie. Niets lijkt het maken van gebiedswijzigingsplannen daarmee nog in de weg te staan.

Inloopavonden Inmiddels zijn de eerste inloopavonden achter de rug waarop inwoners van de zeven intensiveringsgebieden hun wensen en ideeen voor een gebiedswijzigingsplan kunnen inbrengen. Voorzitter Henk Kolbach van het Tuinbouwplatform Bommelerwaard ervaart die bijeenkomsten echter niet als geschikte gelegenheden voor tuinders om serieus met de overheid in overleg te kunnen gaan over invulling van hun gebied.

Foto: Quincy von Bannisseht

ie in de Bommelerwaard een glastuinbouwbedrijf heeft in een van de zeven aangewezen intensiveringsgebieden en dat in de toekomst wil uitbreiden of wie zich in zo’n gebied wil nieuwvestigen, moet zo snel mogelijk – liefst nog in 2016 – concrete bouwplannen op tafel leggen. Want alleen dan is het mogelijk om voor zo’n gebied in één keer een zogeheten wijzigingsplan te maken waarin zowel de glastuinbouw staat ingepland, als maatregelen om het gebied verkeersveilig en het landschap aantrekkelijk te maken.

Lukt het niet voor een gebied in één keer alle bouwplannen in kaart te krijgen, dan zal voor elk bouwplan dat later wordt ingediend, een apart wijzigingsplan moeten worden gemaakt. Dat kost niet alleen veel geld, maar ook veel tijd omdat voor elke aanvraag opnieuw een procedure – compleet met inspraak – zal moeten worden gestart.

Voorzitter Henk Kolbach van het Tuinbouwplatform Bommelerwaard: „Dit is geen toonbeeld van vertrouwen in ondernemers”.

12

PIP-Bommel.indd 12

„Tijdens die avonden zijn er misschien zo’n vier tot vijf telers en de rest van de aanwezigen bestaat uit burgers en vertegenwoordigers van dorpsraden en milieuorganisaties. En dat terwijl ons door de provincie is beloofd dat er goed overleg zou zijn met de glastuinders.”

Sowieso heeft Kolbach er een hard hoofd in. De systematiek om bij voorkeur via één wijzigingsplan per gebied tot herstructurering te komen, ziet hij niet zitten. „Een tuinder moet dan nú met concrete bouwplannen komen. In de praktijk zal echter slechts een handjevol ondernemers dat kunnen. Bovendien gaat een bank toch geen financiering toezeggen voor bouwplannen die bijvoorbeeld pas over vijf of zes jaar worden uitgevoerd? Wij verwachten hooguit 10 ha per jaar aan nieuwbouw. De oogst kan daarom wel eens tegenvallen.”

Kolbach wijst er verder op dat tuinders met bouwplannen, zullen moeten meebetalen aan de kosten van publieke voorzieningen, zoals wegen en landschapsaanpassingen. GS komen daarover binnenkort met een Statenbrief, maar naar verwachting zal het om een bijdrage van € 2,50 per m2 gaan. „Op bedrijfsniveau gaat het daarmee dus al gauw om enkele tienduizenden euro’s tot zelfs enkele tonnen aan toe. Met de hoogte van die bedragen hebben we als sector op zich geen probleem omdat we die € 2,50 ooit zelf hebben voorgesteld. De termijn waarbinnen betaald moet worden, vinden we echter wel problematisch”, aldus Kolbach.

De provincie wil dat telers hun kostenbijdrage binnen twee jaar betalen nadat zij daarover afspraken hebben vastgelegd in een zogeheten anterieure overeenkomst.

42 (2015)

14-10-15 12:02

(Advertentie)

ZOEK HET VERSCHIL

„Dat vinden wij onwerkbaar. Volgens ons is het beter dat betaalmoment te verleggen naar het ogenblik waarop een teler zijn omgevingsvergunning krijgt. Dan is immers exact bekend om hoeveel hectare glas het gaat en dan is er ook duidelijkheid over de financiering.”

Investeren in vertrouwen De provincie had er volgens Kolbach beter aan gedaan de telers hun bouwrechten terug te geven voor een periode van tien jaar. „Dan neem je inderdaad een risico door te investeren in vertrouwen omdat de aanpassingen van de wegen en het landschap dan pas later komen. Nu is er echter gekozen een systematiek toe te passen waarmee zo snel mogelijk geld bij elkaar is te krijgen voor aanpassing van de wegen en het landschap.

Dat is geen toonbeeld van vertrouwen in ondernemers.”

De door de provincie ingeslagen weg heeft volgens Kolbach grote gevolgen voor de tuinbouw, gevolgen die verder gaan dan enkel de herstructurering. „Vanuit het oogpunt van de milieuwetgeving wordt er in de Bommelerwaard bijvoorbeeld gerekend aan de haalbaarheid van een apart rioolstelsel voor de tuinbouw. Die berekening wordt een stuk lastiger als er straks slechts heel weinig bedrijven met bouwplannen komen, terwijl zo’n riool er wel vóór 2021 moet zijn.”

Ook wordt het volgens hem lastiger om als tuinder een beroep te kunnen doen op de verplaatsingsregeling. „Als een tuinder bijvoorbeeld over vijf jaar wil bouwen, loopt hij die subsidie mis omdat de regeling voorschrijft dat hij binnen twee jaar na toekenning van de subsidie moet gaan bouwen. Oké, je kunt de regeling op dat punt aanpassen, maar dat haalt wel de dynamiek uit het gebied.”

Of er direct na 1 januari 2016 met het opstellen van ontwerp-wijzigingsplannen kan worden begonnen, betwijfelt Kolbach overigens. Tegen het Provinciale Inpassingsplan (PIP) zijn immers 27 beroepen ingesteld. „Het is de vraag of het de Raad van State zal lukken die procedures nog dit jaar af te ronden, wat op grond van de Crisis- en Herstelwet eigenlijk wel zou moeten.” <

Dé naam in bemestings- en plantgezondheidsonderzoek Het bemonsteren van uw grond of gewas levert een schat aan waardevolle data op. Wij doen dit al jaren en hebben een reputatie opgebouwd als dé specialist in bemestings- en plantgezondheidsonderzoek.

Per 15 oktober is Eurofins Agro de nieuwe naam voor Altic, BLGG AgroXpertus en de agrarische activiteiten van Lab Zeeuws Vlaanderen. De naam verandert, voor de rest is er geen verschil.

Altic, BLGG AgroXpertus en Lab Zeeuws Vlaanderen zijn sinds 2013 onderdeel van Eurofins, een internationale onderneming met laboratoria in 38 landen.

Meer informatie? t +31 (0) 88 876 1010 e klantenservice@eurofins-agro.com i eurofins-agro.com

13

42 (2015)

BLLG_advEurofins_Vakblad Bloemisterij_110x270mm.indd 1

PIP-Bommel.indd 13

14-10-15 10:59

14-10-15 12:02

Directeur BGI Frank Zeiler:

’Strategie voor Duitse consum en -

Arie-Frans Middelburg afmiddelburg@hortipoint.nl

V

zijn zorg uit dat er in de toekomst door (minder) Duitse consumenten minder aan bloemen en planten besteed gaat worden.

Desinteresse jongeren „Relatief gezien is de verkoop van bloemen en planten in Duitsland een mini-industrie”, stelde Zeiler. Hij zette het bedrag dat consumenten er jaarlijks aan uitgeven af tegen onder meer het BNP (€ 2,9 biljoen) en de totale consumentenuitgaven. Absoluut gezien geven de 81 miljoen Duitsers echter veel geld uit aan bloemen en planten: in 2014 was dat € 8,62 miljard. In 2008 lag dat bedrag een stuk hoger namelijk op €

8,95 miljard. Met een groei van 1% per jaar komen de uitgaven aan bloemen en planten pas in 2017 weer op dat bedrag terecht, vertelde Zeiler.

Per Duitse inwoner werd er vorig jaar voor € 107 aan bloemen en planten uitgegeven. Dat bedrag is in de afgelopen dertig jaar gestegen. „Echter”, verklaarde Zeiler, „Er zijn minder Duitsers bloemen en planten gaan kopen. De mensen die wel kopen zijn meer gaan uitgeven.” In 1982 kocht namelijk 95% van alle Duitsers snijbloemen en 72% kamerplanten. In 2013 was dat respectievelijk 71 en 47%. Er zijn zo’n 20% minder kopers. „De stabiele Duitse markt voor bloemen en planten kan in de toekomst wel

Foto: Arie-FrAns Middelburg

orige week vond op Plantion een symposium plaats ter gelegenheid van het tienjarig bestaan van Greenport Arnhem-Nijmegen (zie kader). Door de ligging van deze (niet-officiële) Greenport hebben de tuinders daar een sterke focus op de Duitse afzetgebieden en daarom was gekozen voor de ontwikkelingen op de Duitse tuinbouwmarkt als thema.

Frank Zeiler, algemeen directeur van het Verband des Deutschen Blumen Gross und Importhandels gaf een beeld van de voor de Nederlandse sierteelt – in 2014 was de exportwaarde van bloemen en planten vanuit Nederland naar Duitsland € 1,6 miljard – zo belangrijke Duitse markt. Zeiler sprak

Frank Zeiler vertelt op Plantion over de Duitse markt. „Jongeren kopen geen bloemen en planten. Ze geven liever geld uit aan wodka of andere dingen.

14

10jaararnhemnijmegen.indd 14

42 (2015)

14-10-15 12:02

m ent gevraagd’ Achtergrond Op het symposium van Greenport Arnhem

eens niet meer zo stabiel zijn”, sprak Zeiler zijn zorg uit. De reden? „Alleen 50-plussers, vooral vrouwen, kopen bloemen en planten.

Jongeren interesseren zich totaal niet voor bloemen en planten. Ze kopen liever flessen wodka of iets anders.”

Zeiler verwacht ook niet dat de Duitse jongeren van nu over dertig jaar wel bloemen en planten gaan kopen. „De desinteresse die ze tonen zal aanhouden. De vijftigers van nu hebben ook nog steeds een zelfde instelling als dertig jaar terug. En als die desinteresse van de jeugd aanhoudt dan loopt de Duitse markt een groot risico. Dan is ze geen kleine € 9 miljard meer waard, maar de helft.”

Grote verscheidenheid Eigenlijk bestaat de Duitse markt niet, gaf Zeiler aan. Duitsland is het land van de regio’s; het telt zestien Bondslanden. „Duitsland is geen eenheid, maar extreem verscheiden.” Een opsomming van bevolkingsgroepen volgde: Bayern, Schwaben, Rheinlanders, Lippen, Oost-Friesen Thüringen, Franken, Holsteiner, Sachsen, Westfalen etc. En dan zijn er nog immigranten uit Polen, Italië, Spanje, Turkije en Libanon, Japan en Griekenland. „En Nederlanders die met een caravan door Duitsland rijden en niets uitgeven”, grapte Zeiler.

Behalve de bevolking zijn de verkooppun42 (2015)

10jaararnhemnijmegen.indd 15

ten van bloemen en planten zeer divers.

Zeiler woont in een dorp met 3.000 inwoners, Duisburg Süd. Alleen daar al kan hij bloemen en planten kopen bij een tuinder, in een tuincentrum, plantenmarkt, supermarkt, discounter, bouwmarkt, op de weekmarkt of bij de bloemist. Zeiler: „De verscheidenheid maakt de Duitse markt gecompliceerd, maar ook kansrijk.”

De vakhandel is nog steeds dominant in Duitsland. Haar positie is niet zo enorm veranderd, toonde Zeiler aan de hand van cijfers van BGI. 70% van de uitgaven door Duitse consumenten aan bloemen werd bij de vakhandel gedaan. 30% werd bij de retail uitgegeven. In 2008 was dat 78% om 22%. Voor kamerplanten was het aandeel van de vakhandel in 2014 53%. In 2008 was dat 55%.

Opmerkelijk is ook dat volgens Zeiler Duitse consumenten local for local, Fair Trade en biologische producten niet zo belangrijk vinden als ze zeggen. In een onderzoek van BGI kwam naar voren dat Duitsers Fair Trade en biologische producten ambieren. Volgens Zeiler kijken Duitsers in de praktijk vooral naar prijs, kwaliteit en de bijzonderheid van het product. En wat local for local betreft; Duitsers kopen traditioneel van tuinders in de buurt. Niet vanuit een local for localgedachte, maar volgens Zeiler simpelweg omdat de producten daar goedkoper zijn.

Nieuwe consumenten Uit het onderzoek dat BGI onder consumenten uitvoerde in 2014 kwam naar voren dat handelaren meer met de ogen van consumenten moeten inkopen. Bovendien willen consumenten weten waar de bloemen en planten vandaan komen. Ze vinden dat ze te ver van de producenten verwijderd zijn. Ze willen daarom meer informatie uit de eerste hand. En ze wil meer innovatie en rariteiten.

Grote vraag is volgens Zeiler wie er in de toekomst in Duitsland bloemen en planten kopen. Wie zijn die klanten en wat willen ze? Zeiler schetste een beeld van vrouwen tussen de 48 en 67 jaar met een hoog onderwijsniveau en een hoge ethiek. Hij gaf aan dat die consument waarde zoekt in plaats van alleen een lage prijs. Hij sprak over een consument die op bedevaart is en over de terugkeer van utopieën. Tevens verwacht hij een ’boom’ van biologische, regionale en Fair Trade-producten. „Mensen zijn onzeker en daarom willen ze zekerheid in de vorm van eerlijkheid en geloofwaardigheid. Acties die ze ondernemen dienen relevant te zijn.

Zeiler: „De kernvraag wordt: Met welke waarde verrijkt een product mijn persoonlijkheid. Hoe onderschrijft een product mijn persoonlijke identiteit?”

Gevraagd? Een nieuwe strategie voor de afzet van bloemen en planten aan nieuwe consumenten. <

15

14-10-15 12:02

Vragen Stuur uw vragen naar Postbus 9324, 2300 PH Leiden.

U kunt ook bellen, faxen of mailen: Peter van Leth, 071-56 59 688, pvanleth@hortipoint.nl

Op dit moment heb ik meerdere zzp’ers tewerkgesteld. inhouden en afdragen van looneen VAR ’winst uit onderneming’ gelezen dat de VAR per 1 januari

te houden?

D

e Tweede Kamer heeft een wetsvoorstel goedgekeurd waarin een alternatief voor de VAR is opgenomen. Op het moment van het ter perse gaan van deze Bloemisterij lag het voorstel nog ter goedkeuring bij de Eerste Kamer.

Het alternatief voor de VAR houdt in dat de Belastingdienst overeenkomsten tussen opdrachtgevers en opdrachtnemers gaat beoordelen. Dit kunnen individuele overeenkomsten zijn, maar ook overeenkomsten voor een sector. Na beoordeling van de voorgelegde overeenkomst geeft de BelasFrank van der Pas, Flynth adviseurs en accountants,

Ik heb vakbekwaam personeel, maar ze zitten niet allemaal op de juiste plek. Hiervoor wil ik subsidiepotjes voor?

D

e regeling ’Duurzame Inzetbaarheid’ richt zich vooral op het advies om uw werknemers vakbekwaam, gezond en gemotiveerd te houden. Zeker in een periode waarin blijkt dat er een tekort aan vaklui zal ontstaan, is het van belang uw huidige, goed gemotiveerde werknemer(s) te behouden voor uw bedrijf. Dit kan bijvoorbeeld door uw

16

4215vragen.indd 16

IllustratIe: Peter moorman

tingdienst uitsluitsel of de opdrachtgever loonheffingen moet inhouden en afdragen.

Overeenkomsten op grond waarvan een opdrachtgever geen loonheffingen hoeft in te houden, worden door de Belastingdienst als voorbeeldovereenkomst op een internetsite geplaatst. Het is iedereen toegestaan om deze overeenkomsten te downloaden en gebruiken.

De intentie is dat het alternatief voor de VAR per 1 januari 2016 wordt ingevoerd.

Tot deze datum kunt u vertrouwen blijven ontlenen aan een VAR.

Als u met een opdrachtnemer werkt op basis van een beoordeelde (voorbeeld) overeenkomst, dan hoeft u geen loonheffingen in te houden en af te dragen. Er moet dan uiteraard wel worden gewerkt zoals in de overeenkomst is vastgelegd.

Voor een beoordeling kan een overeenkomst per e-mail naar de Belastingdienst worden gestuurd. De Belastingdienst probeert dit dan binnen zes weken te beoordelen. U dient dus op tijd in actie te komen om op 1 januari 2016 over een beoordeelde overeenkomst te beschikken. Maar dan

bedrijfsprocessen te verbeteren.

Het verbetertraject richt zich op het advies voor de procesverbetering van de arbeidsorganisatie en over duurzame inzetbaarheid van uw werknemers. Denk daarbij bijvoorbeeld aan herschikken en innoveren van bedrijfsprocessen en een tevredenheidsonderzoek onder personeel.

De subsidie richt zich op het inhuren van een externe adviseur. De activiteiten van de adviseur zijn bijvoorbeeld: een diagnose of advies opstellen of een plan van aanpak testen en/of implementeren. Uitsluitend advieskosten van een externe adviseur komen voor subsidie in aanmerking. Deze kosten bedragen maximaal € 100 per uur.

Verder dient u als voorwaarde minimaal

twee werknemers in dienst te hebben en uw project voldoet aan het omschreven doel uit de regeling en het richt zich op de thema’s uit de regeling.

Een project mag hoogstens tien maanden duren. De looptijd van deze projectperiode start de dag na dagtekening van de subsidieverlening en eindigt tien maanden daarna.

Projectkosten moet tussen de € 12.000 en € 20.000 liggen, waarvan u 50% subsidie krijgt.

Aanvragen zijn in te dienen van 19 oktober 2015 (vanaf 9.00 uur) tot en met 13 november 2015 (tot 17.00 uur). aly Wisse, subsidieadviseur Flytn adviseurs en ac

42 (2015)

14-10-15 12:02

M K Groene planten

Snijbloemen 2013

2014

2013

2015

130

130

120

120

Bloeiende planten 2014

2015

2013

160

2014

2015

110 100

110 100

90

90

80

80

31 32 33 34 35 36 37 38 39 40 41 42 43 44 week

De snijbloemen brachten in week 40 € 0,24 op.

Dit is een centje lager in vergelijk met de week ervoor.

Middenprijs in centen

Middenprijs in centen

Middenprijs in centen

150 140 130 120 110 100 90 31 32 33 34 35 36 37 38 39 40 41 42 43 44 week

Groene planten gingen voor € 1,17 van de hand. Dit is beter dan vorig jaar; toen brachten de groene planten € 1,06 op.

80

31 32 33 34 35 36 37 38 39 40 41 42 43 44 week

Ook de gemiddelde prijs van bloeiende planten zit in de lift (€ 1,22). Een stijging vna € 0,05 ten opzichte van 2014.

Cor van Jaarsveld:

’Grappig: seizoenshandel maakt de markt’ Bedrijf: Lavendel bloemen & planten Veiling: Plantion Week: 41

Maandag „De aanvoer is 950 karren. De week ervoor is er goed verkocht door de winkeliers. Dat merk je aan de inkoop. Bloemen en planten zijn goed aan de prijs. Chrysanten zijn duur. De pluizers gaan voor 80, 90 cent. Er staat vandaag een leuk sortiment. Je merkt dat de buitenproducten wat teruglopen. Er staan wat bolchrysanten en violen en verder niets bijzonders.”

Dinsdag „Vandaag staan er 450 karren. Het is wat makkelijker inkopen dan maandag. Alles is net even wat goedkoper. Uitzonderingen zijn pluischrysant en lisianthus. De vraag naar helenium en zonnebloemen wordt minder.

Pluischrysant is echt het artikel voor dit seizoen. Met een beetje eikenblad toont het al gauw heel mooi. Ik heb ook het gevoel – ik kan dat niet met cijfers onderbouwen – dat er minder pluischrysant wordt aangevoerd. Dat zie je terug in de prijs. Die prijs is altijd wel stevig in deze tijd.”

Woensdag „Er staan 1.100 karren. De verkopen in de winkels waren maandag en dinsdag niet denderend en dat zie je direct terug in de prijs op een detailhandelveiling. Van roos staat er ontzettend veel en door de concurrentie met pluischrysant is roos relatief goedkoop. In de tulpentijd is er een 42 (2015)

Markt-1-prijsbeelden-nw.indd 17

zelfde effect op roos. Er staat een mooi sortiment bloemen. De zomerbloemen lopen wat af. Bloemen van buiten zijn kwalitatief ook minder, door het vocht zijn de bloemen sneller ’overstuur’. Het is dan oppassen.”

Donderdag „Er staan slechts 350 karren. Relatief gezien zit er best wat volk voor de handel die er staat. Het is duurder dan woensdag. Door de lagere prijzen gisteren staan er vandaag minder karren en worden de prijzen gecorrigeerd. Waren de prijzen gisteren normaal geweest dan hadden er vandaag zeker 400 karren gestaan.”

Vrijdag „De 750 karren zijn er minder dan normaal. Normaal staan er 900; het zijn ook naweeën van de prijsvorming op woensdag. De prijsvorming is vandaag niet verkeerd. Pluischrysanten zijn weer duur. Lisianthus is ook duur. Ik denk vanwege de goede houdbaarheid en kwaliteit van de kwekers die op Plantion aanvoeren. Ik kan altijd blind van ze kopen. Lisianthus mengt ook lekker weg. Als de zomerbloemen weg zijn dan pakken we lisianthus. De eerste amaryllissen zijn er, maar die zijn nog niet makkelijk te verkopen voor de detailhandel. Ik heb het erbij, maar geen tien dozen. Het is grappig: seizoenshandel maakt de markt zoals die is.”

17

14-10-15 12:03

In de grafieken wordt de procentuele verandering (= index) weergegeven van de prijs en de totale aanvoer ten opzichte van vorig jaar.

Snijbloemen Ontwikkelingen afgelopen zes weken t.o.v. een jaar eerder 140

in procenten

120

100

80

60

36

37

38

Aanvoer index

39

40

41 week

Prijs index

Positieve cijfers bij gerbera en cymbidium In week 41 steeg het aanbod met 2,5% en de totale middenprijs daalde 1 cent of -4% vergeleken met dezelfde week in 2014. Roos grootbloemig leverde 12% in op de middenprijs bij 7% meer aanvoer. De kleinbloemigen noteerden -13% in prijs bij -15% verkochte stuks. Trosroos daalde 25% in prijs bij +34% verkochte stuks en hield de omzet op niveau. Chrysant groepen lieten een wisselend beeld zien. De middenprijs van troschrysant lag 8% lager bij 6% hoger aanbod; geplo-

zen chrysant bracht 11% meer op bij 12% minder stuks; chrysant Santini kon als herfstbloem 22% meer aanbod niet opvangen en werd 26% minder gewaardeerd.

Lisianthus gevuld steeg zelfs 37% in aantal stuks en daalde 4,5% in prijs. Gerbera groot noteerde positieve cijfers, +3% stuks en +7% prijs. Cymbidium grootbloemig -12% verkochte takken resulteerde in 5% prijsstijging.

De totale bloemenomzet in week 41 kwam uit op -1,5% ten opzichte van 2014.

Kamerplanten Ontwikkelingen afgelopen zes weken t.o.v. een jaar eerder 120

in procenten

110

100

90

80

36

37

38

Aanvoer index

39

40

Prijs index

41 week

Ficus en potchrysant deden goede zaken In week 41 daalde in vergelijking met vorig jaar de aanvoer van kamerplanten licht met 1%. Ook de gemiddelde kamerplanten prijs lag 1% lager, waardoor de totale kamerplantenomzet met 2% daalde. De aanvoerdaling van phalaenopsis van 3% had geen positief effect op de prijs, die 9% lager was dan vorig jaar.

De meest opvallende aanvoertoename had bromelia overig, de aanvoer verdubbelde en de prijs steeg met 5%. Ook kalanchoĂŤ werd meer aangevoerd; bij een

aanvoerstijging van 14% steeg de prijs met 4%. Bij de groene planten was ficus ondanks een aanvoerdaling van 14% de meest aangevoerde groene plant. Door minder aanbod steeg de prijs van ficus fors met 39%. Een product dat het ook een stuk beter deed dan vorig jaar was potchrysant.

De omzet van chrysant lag 16% hoger door 5% meer aanvoer en een 10% hogere prijs. Net als bij chrysant steeg ook de prijs van cyclamen met 10% bij een aanvoer die 1% lager lag dan in 2014.

Tuinplanten Ontwikkelingen afgelopen zes weken t.o.v. een jaar eerder 120

in procenten

110

100

90

80

36 Aanvoer index

18

Markt-2-Veilingbijdragen-nw.indd 18

37

38

39 Prijs index

40

41 week

Daling aanvoer tuinplanten De tuinplantenaanvoer daalde met -8% behoorlijk in vergelijking met vorig jaar. De prijs steeg wel met 4%, waardoor de omzetdaling beperkt bleef en 4% lager uitkwam dan in 2014. Tuinplant met de hoogste omzet was in week 41 calluna. De prijs van calluna ofwel struikhei lag 10% lager en ook het aanbod is gedaald met 11%. Gaultheria deed het ook minder, de prijs daalde met 7% bij een aanbod vergelijkbaar met vorig jaar. De prijs van viool lag 10% hoger, bij een aanvoerdaling van 6%. Ook een hogere

prijs voor chamaecyparis en helleborus. Bij een stabiel aanbod stegen de prijzen van deze twee tuinplanten respectievelijk met 10% en 8%. Tot slot steeg de prijs van skimmia met 6% bij 4% minder aanbod.

42 (2015)

14-10-15 12:03

Over de toonbank

Hamburg

Duitsland

Werner Oelze:

’Geel, oranje en bruin bepalen nu het beeld’

FOTO: FLOWER UND FLAIR

We verkopen immers een versproduct en een impulsartikel. Als je op zondag onverwacht ergens op visite gaat, wil je niet op de benzinepomp aangewezen zijn voor een boeket. Tevens onderscheiden we ons door ons aanbod.

Behalve bloemen en planten, bieden we ook accessoires, antiek en bio-thee.”

Welke producten zijn nu veelgevraagd?

Naam: Flower und Flair Locatie: Hamburg Sortiment: 50% bloemen, 30% planten, 20% overig Specialiteit: 365 dagen per jaar open Aantal medewerkers: 5

Wat maakt u bijzonder? „Als één van de weinige bloemenwinkels in Hamburg zijn we 365 dagen per jaar geopend.

Zondagen, feestdagen, het is voor ons allemaal om het even. We vinden het belangrijk dat de consument op elk moment bij ons terecht kan.

Standpunt

Is dit een rustige periode? „Het is niet de drukste periode van het jaar, maar door ons aanbod steeds af te stemmen op de seizoenen en door de grote diversiteit van producten, hebben we het eigenlijk nooit echt rustig. Straks gaan we richting Advent, waar we traditioneel heel veel werk voor hebben en langzamerhand schakelen we dan over op de kerst, één van de belangrijkste periodes van het

Waar koopt u in? „Ik ga elke dag zelf naar de groothandelsmarkt in Hamburg. Van de waren die ik daar koop, zal zo’n 50% uit Nederland komen, denk ik. Bij gelijkwaardig aanbod en prijsniveau, gaat mijn voorkeur wel uit naar lokale producenten. Niet alleen omdat mijn klanten het belangrijk vinden, maar ook omdat hun waren gewoon verser zijn en er geen langdurig transport mee gemoeid gaat. Elke transportbeweging en tussenschakel vermindert immers de kwaliteit.”

Gaan de zaken goed? „Jazeker. Onze omzet is de afgelopen jaren vrijwel stabiel gebleven, wat dus eigenlijk gelijk staat aan vooruitgang, in economisch lastige jaren. Ik denk dat onze openingstijden en ons gevarieerde, steeds wisselende aanbod een belangrijk onderscheid is gebleken in de markt.

Zonder je te onderscheiden, is het moeilijk overleven in deze branche. Ook moet je steeds verdergaan in de dienstverlening. Zo leveren we dagelijks, ook op zon- en feestdagen, boeketten en arrangementen af bij zowel particulieren als bedrijven.”

’Kwekers kunnen veel trotser zijn op hun producten en bedrijf’

T

Sandra Könings Trendlogic

Mee eens, oneens of denkt u er heel anders over?

Reageer dan bij de marktredactie: A.F. Middelburg, 06-23631549 of mail afmiddelburg@hortipoint.nl

42 (2015)

Markt-3-Toonbank-nw.indd 19

„Bij planten zijn dat calluna, erica, chrysant, aster en siergroenten. Van de bloemen lopen chrysant, gerbera en roos het hardst, gevolgd door exoten als protea, heliconia en strelitzia.

De kleuren geel, oranje en bruin bepalen het beeld in de winkel. Daarnaast doen physalis, siermais en pompoenen het goed in onze herfstarrangementen.”

jaar. Uit elk seizoen weten we het maximale te halen.”

elers zijn vaak bescheiden.Het zijn vakmensen en telen vol passie een product, maar ze vergeten om dit kenbaar te maken. Veel kwekers die het kunstje goed kunnen, willen dat vaak niet hardop benoemen. Zij vinden kwaliteit vanzelfsprekend, maar dat is het niet. Niet iedere kweker behoort tot de top 10. Natuurlijk is bescheidenheid een goede eigenschap, maar niet voor het bedrijf. Kwekers kunnen veel trotser zijn op hun producten en bedrijf! Nu investeren telers soms duizenden euro’s in sponsoring van een televisieprogramma of zij zijn aangesloten bij een promotieplatform, maar dan ben je vaak voor de hele productgroep in de weer. Sommige

telers zijn Coca Cola en betalen dus voor het vermarkten van gewone limonade. Ik denk dat telers beter kunnen investeren in het eigen merk.

Op de sociale media kan een teler zijn bedrijf profileren en consistent artikelen plaatsen. Wanneer een teler iets nieuws heeft, kan dat met meer bombarie naar buiten worden gebracht.

Laat het zien. Bijvoorbeeld op beurzen. Nu wordt vaak gekozen om een heel breed assortiment te tonen om de handel te informeren over wat er allemaal mogelijk is op het bedrijf. Vergelijk het eens met een modebedrijf.

Die laat toch ook geen oude collectie zien omdat hij dat allemaal heeft of zou kunnen? Kies je ’helden’ en vertel

hoe ze heten. Ik denk dat je het bedrijf in een veel beter daglicht zet als je laat zien waar je nu echt trots op bent.

Dit geldt niet alleen voor telers, maar eigenlijk voor de hele sector. Op de Woonbeurs was er meer groen dan ooit te zien, maar van wie was al dat groen? Het is prachtig om daar onze producten te promoten, maar dan moeten de consumenten wel kunnen zien hoe ze heten, van wie ze komen of waar je ze kan kopen. Dat kan ook op de Libelle Zomerweek. Daar was ik dit jaar voor het eerst en ook daar vormden we geen professioneel blok.

Laten we met zijn allen laten zien waar we vooral goed in zijn!

19

14-10-15 13:00

A

Foto: DE GRAAF VAN DER ZANDE

Onvoldoende prijsherstel grootbloemige cymbidium -

„De kwaliteit is goed, maar verschilt per kweker”, stelt inkoper Mark Haak van Verbeek & Bol vast over het aanbod grootbloemige cymbidium. De vraag karakteriseert hij als niet bijzonder en dat is Bert Imthorn, inkoper bij FlorisHolland, met hem eens. „Als in de laatste jaren komt het moeizaam op gang. Bovendien hebben wij weinig klanten die van de hausse voor 1 november profiteren”, verwijst hij naar de van oudsher voor de traditionele bloemenafzet speciale dagen Allerheiligen en Allerzielen begin november. „Bij ons ook niet”, meldt inkoper Mike van den Eykel van A. van Delft. „En wat de kwaliteit betreft: die is goed. Vorig seizoen hebben we ook geen claims gehad, dus heb-

ben de kwekers het goed gedaan.”

Gerekend vanaf augustus tot en met juli kromp het aanbod grootbloemige cymbidium afgelopen seizoen met 9% om voor het eerst sinds tien seizoenen onder 12 miljoen takken te zakken tot 11,2 miljoen bij FloraHolland. De prijs per tak, klok en bemiddeling opgeteld, steeg met een kwartje tot € 3,19 en bleef daarmee nog ver verwijderd van het record van € 3,65 in 2007/2008. Dat was het laatste echt goede seizoen voor de bloemenafzet, inmiddels zeven jaar geleden.

Prijsvorming

Dit seizoen zal de aanvoerkrimp in een geringer tempo doorzetten, zo verwachten telers. Er is een noodgedwongen krimp van

Zijn plaatsgenoot Frans de Koning van kwekerij Koningshof, een van de weinige jaarrondaanvoerders, is het daarmee eens. Hij vindt verder dat op de prijsvorming geen peil meer is te trekken.

-

Foto: PRINS oRCHIDEE

„We zijn positiever over de markt dan vorig seizoen”, meldt Cynthia van der Helm van Prins Or-

chidee in Monster, teler en leverancier in de markt voor verpakte cymbidiums. „De aanvragen ko-

het areaal en de seizoenaanvoer komt later op gang. Een paar warme periodes in de afgelopen zomer hebben de groei en knopaanleg vertraagd.

Tot en met september bleef de aanvoer 11% achter, waarvoor gemiddeld € 5,02 werd betaald, 11 cent meer dan vorig seizoen.

Teler Peter Sonneveld van Sonneveld Orchids in Bleiswijk, die nog maar twee weken aanvoert, heeft het idee dat de start van het huidige seizoen iets beter is.

men steeds vroeger en de orders steeds later”, omschrijft Dennis van Hemert van BySpecial. Net als Ariejan Van der Nagel van Flowerpacks schat hij dat zo’n 80 tot 85% van hun omzet bestaat uit verpakte cymbidiums. „We verwachten wel ook met andere bloemen in het verpakte segment te groeien.” Van der Nagel verwacht dat dit stabiliseert en Prins focust op cymbidiums. „Van eigen kwekerij en voor topdagen als Valentijn kopen we indien nodig bij. We hebben wel eens iets met andere bloemen gedaan, maar concentreren ons op cymbidium”, licht Van der Helm toe.

Alle marktpartijen constateren een grotere concurrentie. „Onze klanten worden direct beleverd”,

20

Markt-4-wk42-Snijbloemanalyses-nw.indd 20

„Als je denkt dat het wel goed zit met de vraag, valt het tegen. En andersom”, aldus de teler die schat 90% direct te verkopen. „De rest via de klok en dat vooral in de zomermaanden.” Telers en handelaren zijn bezorgd door het deels wegvallen van de Russische vraag.

Hoewel het aanbod nieuwe rassen nauwelijks kleiner wordt, lijkt het erop dat de vernieuwing van het assortiment stokt. „Er is te weinig nieuws dat beter is dan het bestaande”, vindt De Koning. Bovendien remt onvoldoende rendement de afgelopen seizoenen de mogelijkheden om te investeren in nieuwe cultivars en vergt de innovatie bij een productgroep als cymbidium een lange doorlooptijd. ■

meldt inkoper Mike van den Eykel van A. van Delft. Zijn collega’s Mark Haak en Bert Imthorn bij Verbeek & Bol respectievelijk FlorisHolland melden dat hun afzet in verpakte cymbidiums ook sterk is gekrompen.

Door de directe stromen zijn de omzetstatistieken van FloraHolland volgens Van der Helm niet realistisch. De afgelopen seizoen gemelde daling tot een veilingomzet van zo’n € 11 miljoen herkent zij niet.

De stijging van de cymbidiumafzet per bloem schrijft Van Hemert toe aan het gebruik op stokjes in gemengde, grote boeketten.

De afzet van verpakte cymbidiums blijft sterk gekoppeld aan speciale bloemendagen, zo luidt een andere vaststelling over deze markt. ■ 42 (2015)

14-10-15 12:03

Perspectief gloort voor telers kleinbloemige cymbidium

„De kwaliteit is de afgelopen jaren sterk verbeterd, hopelijk vertaalt zich dat voor de overgebleven kwekers ook in een structureel betere prijsvorming”, meldt inkoper Mark Haak van Verbeek & Bol over de markt voor kleinbloemige cymbidium. Bert Imthorn, inkoper bij Floris Holland, kan daar wel in meegaan, maar nuanceert. „Het verschilt per kweker en per aanvoerperiode. Maar de afgelopen jaren hebben we absoluut geen klachten meer gehad.” Inkoper Mike van den Eykel van A. van Delft vult aan dat ook het assortiment is verbeterd. „Alle kleuren zijn ondanks de krimp van het aanbod verkrijgbaar.”

Stabilisatie Na jaren van aanvoerdaling op seizoenbasis, van rond de tien miljoen takken bij het begin van dit millennium tot 3,4 miljoen takken afgelopen seizoen, lijkt de

krimp in het net gestarte seizoen te stabiliseren. Gerekend vanaf augustus 2014 tot en met juni 2015 daalde het aanbod bij FloraHolland, klok en bemiddeling samen, nog met 10%. Daarvoor werd gemiddeld € 1,50 betaald, 3 cent meer dan het seizoen ervoor. Dit nog korte seizoen werd € 1,73 neergeteld, 10 cent meer. „Er zit weer een stijgende lijn in en dat is positief”, vindt teler Simon Vermeer van kwekerij Leekade in Bleiswijk. Zijn collega Ben van der Kooij van de gelijknamige orchideeënkwekerij in Zevenhuizen is het daarmee eens. „Al is het rendement eigenlijk nog niet goed genoeg.”

Met name veredelaar Floricultura en de nog resterende telers van minicymbidium hebben de afgelopen jaren fors geïnvesteerd in vernieuwing van het assortiment. „Het duurt vijf jaar, nadat je hebt gekozen voor een nieuw ras, voordat je daarmee

Gemiddelde prijs in centen

herstel. De kwaliteit is prima, promotie helpt.

250

12.500

200

10.000

150

7.500

100

5.000

50

2.500

0

1 ’12 3 4 5 ’01 ’02 ’03 ’04 ’05 ’06 ’07 ’08 ’09 ’10 00/ ‘01/ ‘02/ ‘03/ ‘04/ ‘05/ ‘06/ ‘07/ ‘08/ ‘09/ 10/’1 11/ 12/’1 13/’1 14/’1

0

Verkochte aantallen x duizend

Foto: DE GRAAF VAN DER ZANDE

-

Aanvoer en prijs van kleinbloemige cymbidium per tak op de Nederlandse veilingen in de afgelopen vijftien seizoenen (bron: VBN/FloraHolland)

in goede aantallen op de markt bent”, schetst Van der Kooij het vernieuwingsproces. „De huidige aanvoerders hebben daar fors op ingezet en hopelijk waardeert de markt dat”, voegt Vermeer eraan toe.

Collectieve promotie Net als de collega’s van de grootbloemige cymbidium hebben de telers van de kleinbloemigen zich volmondig geschaard achter de voortzetting van de collectieve promotie. Henk van Dongen van Fresh Retail noemt de betrokkenheid van telers, handelaren en bloemisten daarin bijzonder.

„En de inzet van nieuwe media, zoals het internetplatform Flower Factor.” „Een mooi initiatief”, oordeelt Vermeer over de nieuwe media. „De foto’s hiervan gaan de hele wereld over. En tegelijk blijven we doorgaan met de klassieke promotie, zoals tentoonstellingen.”

Dagelijkse zekerheid van het klokaanbod is, bij de toename van directe afzet, volgens inkopers gewenst. Veilingmeester Nico Rodewijk van FloraHolland Naaldwijk bevestigt dit. „En betrouwbare informatie”, voegt zijn collega Frans Water in Aalsmeer eraan toe. ■

Marktacties Promotie

Bloemenagenda

Balkonplant 2016: geranium, vanaf april mediacampagne Terrasplant 2016: hibiscus, vanaf april mediacampagne Woonplant van de maand oktober: begonia Woonplant van de maand november: kerstster Tuinplant van de maand oktober: laurier Tuinplant van de maand november: gaultheria PurE Seasonal Flowers herfst: helianthus, callistephus, hypericum, rozenbottel, dahlia

Bloemenbureau Holland, VBW en FloraHolland

24 sep - 30 nov Campagne Trending in de Tuin Mooiwatplantendoen.nl 24 sep - 30 nov Campagne Trending in the Garden Pflanzenfreude.de 5 okt - 31 okt Campagne Lievelingsbloem Mooiwatbloemendoen.nl 3 mrt - 6 mrt Huis&Tuin, consumentenbeurs WTC Expo Leeuwarden 17 okt Rob’s Grote Tuinverbouwing met o.a: luchtzuiverende planten, Ilex Little Rascal sense, Sense coniferen, klein fruit en fruitbomen, Pinus picea Silver Crest, droge bollen, hydrangea Strong Annabelle en Pink Annabelle, acer J.Jewels, TiSento, tuinbloeiers, Favourite Roses, cyclamen patio, leucothoe, hypericum. SBS6, 17.00 uur.

12 okt - 8 nov: lisianthus 2 nov - 29 nov: orchidee 23 nov - 27 dec: amaryllis

Bloemendagen 26 okt Nationale Feestdag (Oos) 28 okt Grootoudersdag (Rus) 31 okt Halloween (Ned, Bel, Dui, Fra, GB) 31 okt Hervormingsdag (Dui) 1 nov Allerheiligen 2 nov Allerzielen 4 nov Dag van de Eenheid (Rus) 8 nov Remembrance Sunday (GB) 10 nov Dag van de Mantelzorg (Ned) 11 nov Bevrijdingsdag WOI (Fra), Wapenstilstand (Bel), Onafhankelijkheidsdag (Pol) 15 nov Feestdag Duitstalige gemeenschap (Bel) 15 nov Feest van de Dynastie (Bel)

Heeft u informatie voor de agenda? Mail naar afmiddelburg@hortipoint.nl

42 (2015)

Markt-4-wk42-Snijbloemanalyses-nw.indd 21

21

14-10-15 12:03

Analyse bloeiende planten Foto: CEliEplAnt

Exporteur over Zwitserland

Phalaenopsis levert vijf procent in op prijzen 2014 lag dat op 5%. Is er een kantelpunt bereikt of is het toeval?

Wat houdt dat verantwoord ondernemen in?

Markt blijft interessant

„We hebben een pand laten bouwen dat geheel voorziet in z’n eigen energie, dank zij tweeduizend zonnepanelen op het dak.

Verder vangen we al het regenwater op. Na zuivering vullen we daarmee de emmers waarin de bloemen naar de klanten gaan.

Verder scheiden we ons afval in negen stromen, zodat er zo veel mogelijk gerecycled kan worden. Ook hebben we een mengmachine ontwikkeld voor het toevoegen van Chrysal, zodat we geen zakjes meer nodig hebben. En uiteraard stellen we eisen aan de certificering van de leveranciers bij wie we inkopen.”

Ook bij Levoplant in Honselersdijk overheerst een positieve stemming.

Mischa Groothuizen: „We merken niet dat er een kantelpunt is bereikt.

Het eerste halfjaar hebben we naar verhouding goed gedraaid, met name door onze vaste lijnen. Zelfs in de zomerperiode was de druk niet al te groot. Richting 1 november is de markt altijd wat mak door de focus op herfstproducten, maar daarna trekt het aan. Met specialisatie en onttrekking aan de massa,

Bedrijf: Celieplant BV en Bouquetnet Functie: commercieel directeur Belangrijkste afzetlanden: Europa Inkoop: bijna 100% direct bij kwekers Aantal medewerkers: 26

Peter Janmaat:

’Discounters hechten aan duurzaamheid’ Duurzaamheid, is dat niet meer iets voor het hogere segment?

Welke producten doen het goed in Zwitserland?

Hoe ziet u de toekomst in de Zwitserse discount? „Die zie ik zeker rooskleurig in; het discountsegment heeft de wind mee. Er komen steeds meer winkels en die verkopen ook nog eens steeds meer bloemen en planten. Je moet als exporteur wel bereid zijn mee te denken over concepten, verpakkingen en transport; het moet allemaal exact op elkaar afgestemd zijn. Daar werken we elke dag hard aan.”

22

Markt-5-wk42-Exporteur-Afzetzaken-nw.indd 22

blijft de markt interessant.”

Aanbod op kleur Ronald de Vries van Bloominess constateert een kentering op de Duitse markt. „Het is het eerste jaar van teruggang en ik hoop dat het ook het laatste is. Eerlijk gezegd verbaast het me dat de markt nog zo lang heeft stand gehouden. Ik heb het idee dat de consument een beetje phalaenopsis-moe begint te worden. De kale phalaenopsis ligt momenteel het moeilijkst. Als cadeau-artikel met toegevoegde waarde zijn er nog kansen.” De Vries hoopt dat kwekers en vermeerderaars meer gaan inzetten op aanbod op kleur en soort en minder op mixen. „Kleurenthema’s worden steeds belangrijker voor winkels’’, geeft hij aan.

Ondanks de Russische ’crisis’ levert Enigma Flowers er nog altijd dezelfde aantallen phalaenopsis.

Rob Cornelissen: „Er is wel een kwaliteitsverschuiving gaande.

Veel klanten gaan van superkwaliteit naar de middencategorie. Van 22 naar 14 knoppen bijvoorbeeld.

Door ze een slagje goedkoper aan te bieden, blijft de plant populair bij de consument.” Cornelissen ziet de handel na een paar rustige weken nu weer aantrekken. „Van karretjeswerk gaan we weer naar de grotere partijen.” ■

400

120000

390

114000

380

108000

370

102000

360

96000

350

2010

2011

2012

2013

2014

90000

Verkochte aantallen x duizend

„Qua planten staan de orchideeën bovenaan, en dan vooral phalaenopsis. Verder de gemengde groene planten en verschillende seizoensproducten, zoals bol-op-pot in het voorjaar en caluna en erica in het najaar. Bij bloemen zijn rozen en tulpen belangrijk. Bij de Zwitserse discount kunnen we ook de wat meer bijzondere bloemen kwijt, zoals parkiettulpen. Waar het in Duitsland meestal € 1,99 moet zijn, gaat de prijs van een boeket in Zwitserland wel tot € 7,99. Voor een discounter is dat een hoog bedrag.”

Gemiddelde prijs in centen

„Nee, in Zwitserland speelt dit ook bij de discounters, daarin loopt dit land voor op bijvoorbeeld Duitsland. Ik was laatst bij een Zwitserse klant en we hebben het vijf minuten gehad over bloemen en planten, en vervolgens een uur over wat we allemaal doen aan verantwoord ondernemen. Dat vinden ze erg interessant.”

Kwekers blijven positief. Ze zien de terugval vooral als een logisch gevolg van een markt in mineur en de ontwikkelingen in Rusland.

Ze beschouwen 2015 niet als een keerpunt. Arno van der Maarel van Maarel Orchids in Maasdijk: „De uitbreiding in het aanbod komt vrijwel alleen nog van intensivering van de teelt, de massale groei is gestopt. Aan de vraagkant is het een lastig jaar. Vanuit Duitsland, Frankrijk en Engeland is het rustiger dan andere jaren. Rusland trekt nu vooral nog aan de mindere kwaliteit tegen een lagere prijs. De economie trekt aan met horten en stoten en geeft nog niet de boost die we nodig hebben. De komende weken neemt het aanbod af en zal de prijs weer optrekken. Voor kerst liggen er al veel bestellingen vast.”

Verkochte aantallen en middenprijs van phalaenopsis op de FloraHolland veilingen van 2010 tot en met 2014.

42 (2015)

14-10-15 12:04

Foto: gErDiEn DE nooy

Afzetzaken

Analyse groene planten

Peperomia: verrassende variaties op stabiele basis

Foto: VDE PlAnt, WoubruggE

men, -kleuren en -tekeningen in combinatie met de hoge mate van verzorgingsgemak behoudt peperomia een vaste waarde in het assortiment van met name tuincentra. Volgens Vincent Homan, planteninkoper bij Intratuin Groencentrum, blijft Peperomia rotundifolia de betrouwbare basis in het assortiment. Verder ziet Homan de grootbladige bonte Green Gold het de laatste tijd verrassend goed doen.

De omzet in de productgroep peperomia overig ligt bij FloraHolland jaarlijks tussen de € 3,8 en 4,0 miljoen. Door een ongeveer 10% minder totaalaanbod in 2014, bleef de omzet daar vorig jaar net onder. Dit jaar tot en met week 40 loopt de omzet 3% voor op 2014, wat de jaaromzet naar verwachting weer binnen zijn normale bandbreedte doet uitkomen. Volgens Martijn Bentvelsen, projectleider Markt & Product bij FloraHolland kenmerken de peperomia-statistieken zich de laatste jaren door een grote mate van stabiliteit.

Eden

Een andere bescheiden hit lijkt de eveneens grootbladige Raindrop van VDE Plant in Woubrugge.

Vooral in Scandinavië gaat het min of meer hartvormige blad met lichtere kern en uitstralende nerven als een lopend vuurtje over social media en internet.

De snelheid van die populariteit heeft Edwin van der Eijk van VDE Plant verrast. „De navraag is momenteel groter dan ons aanbod. We moeten echt ons best doen de planten eerlijk onder onze klanten te verdelen.’’

Egbert Korpelshoek, planteninkoper bij Noviflora, noemt de daghandelsvraag naar peperomia onregelmatig. „Bij tijd en wijle is een bepaald soortje populair. Dat is heel erg soortafhankelijk.’’ ■

130

3800

120

3600

110

3400

100

3200

90

2008

2009

2010

2011

2012

2013

2014

3000

Verkochte aantallen x duizend

Gemiddelde prijs in centen

Met zo’n tien soorten peperomia blijft de Eden Collection van Smit Kwekerijen in Sappemeer beeldbepalend in deze productgroep.

Door de diversiteit aan bladvor-

Raindrop

Verkochte aantallen en middenprijs van de groene kamerplant Peperomia (productgroep overig) via FloraHolland van 2008 tot en met 2014.

42 (2015)

Markt-5-wk42-Exporteur-Afzetzaken-nw.indd 23

Bedrijf: MEERgroothandel Aanleiding: Opening ’fysieke’ cash-and-carry

Mirjam van der Meer Vier jaar geleden startten jullie online een cash-andcarry? „Wij vonden dat de inkoop door bloemisten efficiënter kon. Bloemisten moesten vroeg hun bed uit, moesten zorgen voor extra personeel op de winkelvloer. Terwijl een bloemist in Frankrijk inlogt bij een webshop en het ’s avonds in huis heeft. Je kunt als bloemist natuurlijk de inkoop zelf doen, maar het is tegenwoordig heel eenvoudig en betrouwbaar om de planten online te kopen. Vanuit die overtuiging hebben we MEERgroothandel voor bloemen, planten, bomen en hardware opgericht.”

„Ja, het gaat prima. Onze webshop is toegankelijk, eenvoudig en wat het belangrijkste is: klanten krijgen een goed beeld van de handel die we in huis hebben. Alles wordt bij binnenkomst gefotografeerd en alle gegevens staan in de webshop. Hierdoor weten klanten precies wat ze bestellen.”

„In maart hebben we ook een cash-and-carry in Honselersdijk opgericht.

Plantpoint stopte vrij abrupt met haar dienstverlening en wij zijn in dat gat gesprongen. Het kan toch niet zo zijn dat de bloemist bij FloraHolland Westland geen planten meer op locatie kan kopen. Wij hebben dit samen met Van der Eijk Potplanten opgepakt. Zij bedienen de groothandelaren en exporteurs en MEERgroothandel bedient de bloemist. Het gaat goed, we hebben veel nieuwe klanten erbij gekregen.”

„Je merkt dat vooral de oudere garde toch nog graag naar een cash-andcarry komt. Wij merken wel dat het online-inkopen toeneemt. Zeker bij de jongere generatie. Bloemisten kopen wel heel anders in dan vroeger.

De eenheden zijn kleiner. Willen bloemisten maar een fust, dan is dat mogelijk. Online bieden we ook bloemen aan en die zijn per tien stelen te bestellen. Wij verzorgen vervolgens de logistiek.”

„Wij kopen een deel in op de plantenklok . Daar kunnen we goed mee uit de voeten. Er zijn kwekers die daar dagelijks een goed assortiment neerzetten en daar zijn we blij mee. Ook kopen we direct bij telers in. Zelf hebben mijn broer en ik ook een cactuskwekerij. Mijn opa is daar vroeger al mee begonnen. Mijn vader wilde een stapje terug doen en nu zijn de cactussen van ons. Het valt allemaal prima te combineren. Jeroen, mijn broer is voor de logistiek, teelt en techniek in de kwekerij. Ik regel de inen verkoop voor de groothandel en de kwekerij.”

23

14-10-15 12:04

Madiba voor Linda Nummer 13.164875,01, een gele santini met donkere pit.

Madiba’s? Teler John van de Westeringh schakelt op de Linda in voor overleg.

D

e nieuwe santini heeft splittakken met minstens vijftig kleine bloemetjes, dus hij is in potentie een lid van de serie Madiba’s van Dekker Chrysanten. Najaar 2005 bracht Van de Westeringh de eerste takken van die serie naar de veiling. Toen ging het alleen om Lindi White. Zeker niet de zwaarste en snelstgroeiende santini in de kas van de teler uit Varik. Vooral de takopbouw en de grote hoeveelheid kleine bloemen maakten Lindi White uniek. Dekker Chrysanten zag nog meer vertegenwoordigers van dit type in zijn veredelingsstal en bedacht als ’familienaam’ Madiba, voor dit segment santini. Nieuwe cultivars kregen steevast namen met een verwijzing naar het land van deze Zuidafrikaanse leider.

Inmiddels is met acht cultivars een volledig kleurenspectrum beschikbaar: wit, groen, crème, geel, oranje, roze, paars en rood. En het is vooral de combinatie van ’Madiba + kleur’ die de handel als aanduiding gebruikt, weet Van de Westeringh. „Dus als hij echt doorbreekt, hoe gaan we deze zaailing dan typeren. Madiba geel is er al. En ’Madiba geel met donkere pit’ is veel te lang.”

Tijdens de bloeiproef ging het ook over teelt, plantdichtheid, selecties en vraag en aanbod. De naam Madiba is nuttig in de marketing, maar voor rendement moet het op meer fronten kloppen en verbeteren. In 2005 ging het om 50.000 stelen per week. Dat aantal Madiba’s is vertienvoudigd en hun aandeel in de groep santini verdubbelde tot zo’n 16% in 2015. Van de Westeringh, Kees de Jongh en Laurens van der Lans telen ze. < Foto en tekst: Hans Neefjes hneefjes@hortipoint.nl

24

Spread.indd 24

42 (2015)

14-10-15 12:04

42 (2015)

Spread.indd 25

25

14-10-15 12:04

K asgeluiden Bestrijding van ziekten en plagen. Hoe gaat dat in de praktijk?

Wat houdt telers bezig en hoe gaan ze daarmee om? Wat zijn de geluiden uit de kas? Om de twee weken laat het Vakblad telers vertellen over chemische of geïntegreerde bestrijding.

Peter van Leth, Hans Neefjes, Joef Sleegers

’In week 44 willen we trips op winterniveau hebben’ niveau aan het spuiten”, begint Marco van de Werken. Dat betekent

het remmen wordt eenmaal preventief een luizenmiddel toegevoegd. „In week 44 wil ik graag gemiddeld

die normaal is in de herfst. De teler of meteen na een gietbeurt. Tevens

de spuitboom in de weer is. „De

Marco van de Werken

niet een maar twee keer per week; eenmaal Spruzit en eenmaal Spruzit plus Actara. In de biofase gebruikt gard. In de eindfase is er de mix van

halen. We tellen nu ongeveer gemiddeld 1 trips per plaat per week.”

Van de Werken is hoopvol omdat -

infectiedruk van trips aan te pakken. „Ik schat dat de populatie trips twee keer met 70% afnam door de aaltjes

niet optimaal, omdat vocht twee maanden geleden vat kreeg op

Plaats: Brakel Kwekerij De Heuve: 3,8 ha chrysant onder 9.800 lux, waarvan 75% troschrysant Grand Pink en 25% santini (o.a. ’Rossi’)

nodig, ook niet preventief „Dat kan omdat we het kasklimaat goed in de hand hebben en weinig glasschade hadden door de hagelbuien.” De teler gebruikt nu alleen de oneven plantweken Aaterra plus Risolex. ken met onbehandelde vakken en de duurwerking qua bodemweerbaarheid van de toegediende compost testen.

’Misschien zit mineervlieg zelfs wat te laag’ Geen nieuws is goed nieuws, en dit geldt ook voor gewasbescherming.

Simon Zwarts heeft alles onder controle. In de kas met het jonge gewas is de druk van wittevlieg laag. „Een kwestie van de vinger aan de pols

Simon Zwarts Plaats: Mijdrecht Teelt: gerbera grootbloemig onder 6.000 lux Oppervlakte: 1,5 ha

keer volvelds met Plenum gespoten, en wisselt dat af met een mengsel met NeemAzal en Hasten.

In de bio-kas (de kas waar een deel van het gewas dit jaar niet is vervan-

te zetten. Het wordt helemaal vanzelf opgeruimd. We hoeven nooit meer feltiella in te zetten.” gaat erg goed. „Misschien zit

Vroeger was de strategie om helemaal schoon de winter in te gaan.

Dat telt nu wat minder zwaar. „We proberen de druk van wittevlieg zo

„Want als er in oktober geen mineervlieg meer over is, heeft de diglyphus in de winter niets meer te eten. En ik wil wel diglyphus over houden als het even kan.” Maar om nu mineervlieg te gaan uitzetten,

monitoren, hier en daar een stuk spuiten. Niet de hele kas ineens, want we willen diglyphus overeind houden. En een kas zonder enige wittevlieg is sowieso een utopie.”

hoeven te spuiten. De biologie loopt echter zienderogen terug, nu de temperatuur ’s nachts zakt tot 14°C. keer moeten spuiten. En twee keer tegen meeldauw, met Rocket. Maar sinds de zwavelpotten aan staan is meeldauw geen probleem meer.

De spint wordt automatisch onder controle gehouden door feltiella. „Als we een plekje vinden, hoeven

26

Kasgeluiden-NW.indd 26

42 (2015)

14-10-15 12:04

’Hyperparasiet verstoort bestrijding witte vlieg’

Kees Kouwenhoven Adviseur gewasbescherming Royal Brinkman, o.a. roos

’Swirkii heeft trips weer onder de duim’

Jos van den Berg van kwekerij Sunshine Grow Plaats: Voorschoten Teelt: hibiscus, schlumbergera en oleander Oppervlakte: 1,5 ha kas en 4 ha land in Spanje voor afkweek oleander

42 (2015)

Kasgeluiden-NW.indd 27

27

14-10-15 12:04

Stek voor stek steken met een ro Een voor een stek oppakken en vervolgens steken. Het kan machinaal, machines van fabrikant ISO Group. hneefjes@hortipoint.nl

B

innenkort komen ze tellen”, meldt teler Hans van Leeuwen uit Honselersdijk. Hij doelt op mensen ” van ISO Group uit Gameren, de fabrikant die in april van dit jaar twee steekrobots plus benodigde logistiek en software bij hem afleverde. Afgesproken is dat een robot gemiddeld 2.200 stekjes per uur in de potten steekt. En bij die snelheid moet dat in meer dan 99% van gevallen goed gaan. Maar staan er uiteindelijk ook steeds drie chrysantenstekken perfect in een 13 cm-pot? Een kwestie van tellen. Het geeft aan in welke fase de ontwikkeling van de steekrobots zit. Directeur Piet Oomen van ISO Group: „Snelheid en kwaliteit kun je niet los van elkaar zien. Het is zowel voor ons als voor de teler belangrijk dat het steken goed en snel genoeg gaat. Voor deze steekrobots is het moment aangebroken dat wij dat kunnen garanderen.”

Kleine broertje De steekrobot heet ISO Cutting Planter 2500. De fabrikant typeert hem als het

kleine broertje van de ISO Cutting Planter 4000. De getallen duiden op de gemiddelde steekprestatie per uur. De ’4.000’ is bekend.

Drie chrysantenvermeerderaars werken er mee, net als twee chrysantentelers die zelf steken en bewortelen.Ook een teler van lidcactus gebruikt de machines. Oomen: „Er zijn nu 61 machines actief in Nederland en daar komen er binnenkort 24 bij, mede omdat Dekker Chrysanten met ons in zee gaat.”

Belangrijkste reden voor het verschil in snelheid tussen de types ’4.000’ en ’2.500’ is de wijze waarop de losse stekken van de aanvoerband naar de plug, stekbak of pot gaan.

Bij de ’4.000’ worden steeds vier stekken een voor een opgepakt en als viertal getransporteerd naar een zogenoemde steekbrug.

Tweemaal vindt die handeling plaats, zodat uiteindelijk steeds acht stekken gelijktijdig in het groeimedium worden gestoken.

Bij de ’2.500’ pakt de robot een stek op en brengt die direct naar de plek waar hij wortels moet maken. Bij Lionplant is dat een pot met steeds drie stekken in een vastgesteld patroon per pot. Steken in pluggen of ander bewortelingsmedium is ook mogelijk.

-

28

chrysant steken.indd 28

Niet alleen potchrysant Een vermeerderaar in Duitsland test de mogelijkheden van de nieuwe steekrobot nu met diverse perkplanten. Daar wordt ook in lijmpluggen gestoken. Een teler in Denemarken gebruikt de robot om campanula te steken. „Kleine stekken met dunne, kwetsbare steeltjes die bij het schudden snel aan elkaar blijven klitten. Daarom is het schudmechanisme van de aanvoerband uitgezet.

De teler legt de stekjes een voor een op de band zodat de robot ze goed kan pakken.

Dat is een arbeidsintensief karwei, maar per saldo gaat steken met de machine sneller en uniformer. De terugverdientijd schatten we op zo’n twee jaar, dat komt mede doordat de lonen in Denemarken behoorlijk hoog zijn, zo’n € 25 per uur.”

Bij Lionplant is goed te zien dat het steekprincipe van de nieuwe robot wezenlijk anders is dan bij type ’4.000’. In een vochtige perskluit of paperpot kun je stek van chrysant of lidcactus als het ware vastdrukken. Dat werkt niet in losse grond, zoals in de potten bij Lionplant, of in geval van dunne, kwetsbare stekken. Oomen beschrijft het steekmechanisme als ’trekken, dus niet duwen of pushen’. „Met jonge tomatenplantjes zijn de eerste proeven gedaan. Hun dunne steeltje breekt makkelijk als je die in de grond duwt. Als het stekje nu boven het medium is, trekken we hem aan het uiteinde met twee aparte vingers op de robotarm naar beneden. De steekdiepte is instelbaar.”

Hans van Leeuwen liet de machines eind april op zijn bedrijf installeren. „Met nieuwe machines kan je aanloopproblemen verwachten. Daarom begonnen we ruim na de laatste productiepiek van Vrouwendag.

En in de zomerperiode leidt een eventueel niet perfect steekresultaat niet tot grote problemen. Het groeit dan toch makkelijk en uniform.”

Een uniform steekresultaat is voor de teler de belangrijkste motivatie om de steekrobots te kopen. „Door gebrek aan ervaring of omdat de aandacht verslapt, kun je bij 42 (2015)

14-10-15 12:04

en robot

Foto's: Hans neeFjes

handmatig steken niet makkelijk jaarrond een perfect resultaat krijgen. Machines worden niet moe en zijn instelbaar. Ik heb er geen problemen mee dat anderen door het machinaal steken eenzelfde steekresultaat kunnen behalen. Wij zijn marktleider in geplozen potchrysanten en bepalen dus de standaard. We leggen de lat nu hoger. Wat die stap ons oplevert is moeilijk in geld uit te drukken. Maar het is goed als we blijven verbeteren. En met nog meer uniforme eindproducten met drie stekken per pot, zal de nu al geringe uitval nog lager worden.

Uitval door ziekte of gebroken stelen is nooit helemaal te voorkomen, maar dat zijn slechts een paar honderd potten per jaar.”

Van Leeuwen schat dat hij de investering in 5-6 jaar terug kan verdienen. Piet Oomen stelt dat klanten meestal een terugverdientijd van 3 jaar willen. Een robot vervangt een persoon. Richtprijs is € 85.000 per machine exclusief logistieke aanpassingen

Piekperiodes Lion Plant produceert zo’n 2 miljoen potten per jaar. Dat zijn grofweg bijna zeven miljoen chrysantenstekken. Op dit moment worden er wekelijks 55 tafels vol gezet, in piekperiodes verdubbelt dit aantal. „Met 20 uur steekwerk zijn we nu klaar. Dat red je net als je uitgaat van een robot. In piektijden zou die machine minstens 80 uur per week moeten maken. Dat willen we niet, mede omdat de aanvoer van potgrond, potten en stek en de verwerking van de gestoken potten niet volledig geautomatiseerd is. Met twee robots kunnen we het werk goed aan.”

Stap voor stap is de afgelopen maanden gewerkt aan optimalisatie. ISO Group

De ISO Cutting Planter 2500 steekt elk stekje in het gewenste patroon even diep in een tray of pot naar keuze. De losse stekken worden op de aanvoerband van het apparaat regelmatig

perfectioneerde de robots en de benodigde logistiek en software voor de aan- en afvoer van potten. Van Leeuwen ging in gesprek met zijn potgrondleverancier want te grove stukjes compost benadeelden het steekresultaat. De productie is steeds gehaald; een aanpassing was vaak in een paar uur geregeld. Soms was het wachten op onderdelen. die robuuster moesten zijn dan hetgeen in eerste instantie was gemonteerd. Zo ging

is uitgerust met een mechanisme om de stek stevig in het medium te ’trekken’ (rechts).

42 (2015)

chrysant steken.indd 29

een cilinder op de robotarm na verloop van tijd tienden van een millimeter wijken. Ook dat probleem is opgelost. Ondertussen zoekt Van Leeuwen de grenzen op qua steekdiepte. „Des te dieper je steekt, des te slechter een stek beworteld. Maar een te ondiep gestoken stek valt makkelijk om.”

De teler kan eenvoudig instellen op welke diepte hij steekt. Die waarde is te koppelen aan het soort chrysant. Op basis van zo’n twintig foto’s kunnen de karakteristieken van nieuwe cultivars bekend worden.

Oomen: „Het is zelflerende vision-software.

Het algoritme van chrysantstek is anders dan bij veel andere stekken. Het bepalen van de plek van het steeltje is soms best lastig. Maar het lukt wel. En als we het stekje eenmaal goed kunnen vastpakken is steken door deze robotarm niet moeilijk meer.

Diverse telers hebben die overtuiging ook.

We hebben al diverse bestellingen voor ons nieuwe product. Uit binnen- en buitenland.

En het zijn bedrijven die overweg kunnen met machines, die wij overigens op afstand kunnen volgen. Tijdig onderhoud plegen en tijdig storingen herkennen en verhelpen is uiterst belangrijk voor de robot, voor de teler en voor ons. <

29

14-10-15 12:04

’Doornloze bottels worden de standaard’

D

Belgrado, Servië. De lage loonkosten maken het ontdoornen hier wel rendabel.

Aanvankelijk kweekte Kool enkele botanische soorten en Rosa Fair Jewel. De botanische rozen waren echter niet makkelijk te telen. Door selectie verkreeg hij betere soorten. Daarbij lette hij op productiviteit, lengte, het aantal bottels en ziekteresistentie.

Inmiddels heeft hij in Vierakker en Wilp in totaal 6 ha in productie. De teelt bestaat ’s winters voornamelijk uit het wegsnoeien van oud productiehout en het opbinden van nieuwe scheuten. In het voorjaar bestaan de werkzaamheden uit onkruid bestrijden, het maaien van de grasstroken, gewasbe-

scherming en het leiden van de scheuten. De planten groeien 3 à 4 m per jaar.

Vanaf half augustus wordt er geoogst.

Dagelijks gaat het om 15.000 takken die per tien stuks worden gebost. „Drie mensen zijn continu aan het knippen. De takken worden gelijk verwerkt en staan de volgende dag op de veiling.”

Het sortiment bestaat uit Rosa Fair Jewel en de nieuwe Autumn-serie: Autumn Flush, Autumn Splash, Autumn Joy en Autumn Spirit. De serie wordt gekenmerkt door doornloosheid, kleine besjes en een wat losse groei. De rassen volgen elkaar op in rijpheid, zodat er over een lange periode aanvoer is. „Elk soort heeft een optimale oogsttijd van ongeveer vier weken”, stelt Kool. „De kleur is ongeveer gelijk. De takopFoto's: Gerdien de nooy

e rozenbottelteelt is zich al jaren aan het specialiseren. Een rozenbottelteelt doen de meeste kwekers er niet meer even bij. De teelt is meer en meer een specialisme geworden. Veredelaars zetten onder meer in op doornloze rassen.

Michaël Kool en Eric Stokman zijn gespecialiseerd in de teelt van doornloze rozenbottels. Ze zijn aangesloten bij het samenwerkingsverband Friendly Rose Fruits (zie kader). Kool (Kwekerij Kool) kweekt leirozen die van nature doornloos zijn; Stokman (Stokman Rosefruits) kweekt behalve leirozen ook struikrozen die wel doornen dragen. Doornen op de onderste helft van de steel worden verwijderd. Een arbeidsintensief en dus kostbaar klusje.

Daarom heeft Stokman zijn kwekerij in

30

4215rozebottel.indd 30

42 (2015)

14-10-15 12:05

B Samenwerking: Friendly Rose Fruits rozenbottel Om de doornloze ro-

-

-

bouw is iets verschillend: Autumn Flush is een heel uniform gewas met een stevige tak.

Autumn Joy heeft een sierlijke tak met nog meer besbezetting. De besjes zijn iets meer oranje. Autumn Spirit kenmerkt zich door zijn late rijptijd, grotere, helrode bottels en lange lengtes. Nadeel is zijn grotere gevoeligheid voor meeldauw.”

Foto's: Gerdien de nooy

Belgrado Stokman heeft twee rozenbottelkwekerijen in Belgrado. Het droge landklimaat in voormalig Joegoslavië is gunstig voor deze teelt. In tien jaar tijd heeft Stokman de teelt uitgebreid tot 20 ha, waarvan 4 ha leirozen en 16 ha struikrozen in negen verschillende soorten. De bottels zijn vanaf half oktober tot eind november rijp, zodat de kwekers elkaar aanvullen in aanvoer.

De struiken worden op de kwekerij vermeerderd. Vanaf het derde jaar gaan ze bottels geven. Afhankelijk van het soort blijven ze acht tot twaalf jaar staan. De productie ligt gedurende de piekweken op ongeveer 150.000 tot 200.000 takken per week. De rozen worden op de kwekerij met de hand ontdoornd. „We zijn aan het selecteren om over een paar jaar ook doornloze struikrozen op de markt te brengen”, vertelt Stokman.

Het sortiment dat Stokman kweekt bestaat uit Rosa Corallo (vertakt), Shikira’s Hips (fel oranje met een vlammetje en grote, omgekeerde peervormige bottel), Sunset Hiphop, Multi Hiphop („mooie harde, late bottel”) en Sensational Fantasy (daar is dit jaar geen aanvoer van). De rozen worden op de kwekerij met de hand ontdoornd.

Behalve takken levert de kweker ook kransen van rozenbottels. Die worden met de hand gemaakt van stelen die voor de 42 (2015)

4215rozebottel.indd 31

handel te kort zijn. „Je moet een flinke productie hebben om dit te doen, want er gaan wel tweehonderd takjes in een krans.” De kransen worden aangeboden vanaf de derde week van september tot de tweede week van december.

Lange adem Beide kwekers zijn nog altijd volop bezig met selectie. Wat zit er aan te komen? Kool: „Ik hoop na half oktober kleine bottels te kunnen leveren van mooie lengtes, 60 of 70 cm. We proberen het seizoen zo lang mogelijk te maken. Ook ben ik bezig met een iets grotere bottel. De kleine hebben we wel redelijk rond, maar een iets grovere bottel zou een mooie aanvulling zijn. Verder zijn productiviteit van de plant en steellengte heel belangrijk.”

Volgend jaar, weet Kool, komt er een nieuw ras op de markt van collega Peter van der Pol. De Waronne heeft een wat grovere bottel die van half september tot november oogstbaar is. De bottel is eerst oranje en wordt langzaam steeds roder.

Selectie is een kwestie van lange adem, stellen beide kwekers. Kool: „Je begint met één struik. Als die bevalt maak ik er vijf van. Pas als dat goed gaat, ga ik productie maken. En dan ben je inmiddels wel tien jaar verder.”

Eerder houtig kleinfruit De leirozenteelt laat zich meer met de teelt van houtig fruitteelt (bramen, bessen en frambozen) vergelijken dan met bloementeelt. Het is geen makkelijke teelt vertellen beide kwekers met name qua arbeid en gewasbescherming. Vooral meeldauw is een hardnekkig probleem en door bottlerui

konden veel telers de teelt niet meer rond rekenen.

Het poten, snoeien en oogsten van de bottels gaat makkelijker als ze niet gedoornd zijn en daardoor niet aan elkaar blijven haken. Aan sommige takken zitten zelfs ’moordwapens’. Vandaar de inspanningen om aan de vraag van afnemers naar doornloze rassen tegemoet te komen. Doornloze rassen werken vooral prettiger; de arbeidsbesparing valt mee. „Neemt niet weg dat er nog veel arbeid in blijft zitten. Niet alleen de oogst, maar zeker ook de wintersnoei en het leiden van de scheuten in voorjaar en zomer vergen veel arbeid”, meldt Stokman.

Een strenge winter (meer dan 15°C vorst) kan veel uitval veroorzaken. In Nederland is dat de afgelopen 15 jaar tweemaal gebeurd, evenals in Servië.

Laat in buitenland Het seizoen van leirozenbottels verloopt qua aanvoer redelijk normaal. Vorig jaar was een uitzonderlijk vroeg seizoen. Vergelijking met vorig jaar is dus niet zo zinvol, meent Kool.

Wel is het duidelijk dat de buitenlandse aanvoer door het extreem warme nazomerweer laat op gang is gekomen. Stokman is pas tweede week oktober begonnen met oogsten.

De prijsvorming is sterk afhankelijk van de aanvoer. Dit jaar is een grote speler (Verhoeven Bloemen) niet op de markt.

Twee jaar geleden stond de prijsvorming door een groot aanbod leiroosbottels sterk onder druk. In augustus zijn dit jaar slechts groene bottels aangevoerd die qua prijsvorming toch wat minder werden gewaardeerd.

Vanaf september is de prijsvorming voor wat betreft het leirozenaandeel redelijk tot goed. <

31

14-10-15 12:05

Teelttips ZOmerblOemen Klimaat Het klimaat in de koude kas is in deze periode van het jaar meestal te vochtig. Vaak wordt hier op gereageerd door meer te luchten. Toch kan juist minder luchten er vaak voor zorgen dat er een actiever gewas ontstaat en meer vocht wordt afgevoerd.

Zolang er nog redelijk wat zon is, loopt de temperatuur in de kas makkelijk op als de ramen dichter zitten.

ChrysAnt minimum buis Proeven met Het Nieuwe Telen in chrysant tonen aan dat met behulp van horizontale of verticale ventilatoren goed is te telen zonder een minimumbuis in het bovennet. Slechts enkele bedrijven hebben deze mogelijkheid.

Op de meeste bedrijven is er nu een warmteoverschot

Anthurium CO2

Het CO2 doseren is nu van groot belang om de assimilatie effectiever te laten verlopen. Met de afname van de lichtsommen en de kortere dagen is dat van belang. Gemiddeld is oktober goed voor rond de 650 joules/cm2/ dag. Deze hoeveelheid kan

32

Teelttips-Schoffelen_nw.indd 32

VAste PlAnten

Door het verschil in binnenen buitentemperatuur, wordt er veel vocht afgevoerd door de ramen en via condens aan het kasdek. Als er te sterk wordt gelucht, zeker met de windzijde, blijft de temperatuur tussen binnen en buiten gelijk waardoor zowel de activiteit als de vochtafvoer minder is. Hoewel er als er niet wordt gestookt altijd een minimumlucht aan de luwe zijde moet

blijven staan, lucht niet te snel temperatuur af, zeker als de zon schijnt. Laat de temperatuur oplopen en lucht, als de buitentemperatuur beneden de 15°C is, alleen met de luwe zijde en doe dit rustig aan zodat het verschil tussen de binnen- en buitentemperatuur in stand blijft. Alleen zo blijft een koude kas actief.

Opschonen

Henk van den Berg Teelt- en Bedrijfsadvies, 0252-340301

Henk van den Berg Teelt- en Bedrijfsadvies, 0252-340301

van de WKK installatie.

Een minimumbuis in het bovennet is dag en nacht nodig om te kunnen blijven belichten én voldoende CO2 te hebben uit de rookgasreiniger. De grootte van de warmteopslagtank is feitelijk de beperkende factor. Bij afnemend licht kan een minimumbuis (5060°C) overdag leiden tot teveel strekking. Afluchten van warmte gaat ten koste van het kasklimaat en het CO2-niveau.

Hoe hoger het niveau aan assimilatiebelichting des te

minder noodzakelijk is het om overdag een minimumbuis aan te houden. De assimilatielampen geven voldoende warmtestraling af; per 1.000 lux stijgt de kastemperatuur 0,8°C. ’s Nachts kan een minimumbuis van 40-50°C de temperatuur teveel verhogen waardoor de knopaanleg te snel verloopt.

Te generatieve gewassen vallen meestal tegen in gewicht.

De ingestelde temperatuur van de minimumbuis ’s nachts hangt af van het

aantal bovenbuizen en van de diameter. Bij zes 51’ers bovenin per 9,60 m tralie is een minimumbuis-temperatuur van 35°C al voldoende om de RV onder de 90% te houden. Bij vier 57’ers bovenin is 50°C buistemperatuur gewenst.

De warmteafgifte van een verwarmingsbuis bestaat uit stroming, straling en geleiding. Met name de stralingswarmte neemt sterk toe bij hogere buistemperaturen.

Kijk dus kritisch naar de noodzaak van een mini-

mumbuis in het bovennet.

Voer ook regelmatig knoponderzoek uit, bijvoorbeeld veertien dagen na begin korte dag. Hiermee is de nachtlengte op een verantwoorde manier te sturen, zodat er meer evenwicht ontstaat tussen generatieve en vegetatieve groei.

rond de 6-8 mol PAR-licht op gewasniveau opleveren. Eén en ander is wel afhankelijk van de vervuiling van de kasopstanden, doek opening en het wel of niet al aanwezig zijn van vastfolie. Deze som aan PAR-licht zorgt ervoor dat er voor anthurium in oktober nog sprake kan zijn van een uitstekende groei.

Dat CO2 nu belangrijker is dan in de zomer komt door de beperkte daglengte op dit moment en de hogere

lichtwaarden die momenteel op het gewas worden toegelaten. De nacht is nu al ruim een uur langer dan de dag, de maximum parwaarden op gewasniveau kunnen nu gerust richting de 400µmol/m2/s lopen. Al met al betekent dit dat het beschikbare licht in kortere tijd via de assimilatie omgezet moet worden in bouwstoffen voor de plant.

Een hoger CO2-niveau is daarbij zeer behulpzaam.

Om maximaal suikers te

blijven aanmaken is een CO2-niveau van rond de 700-800 boven de 150 watt instraling noodzakelijk. In eerdere proeven bij WUR Glastuinbouw in Bleiswijk bleek een duidelijke toename van het productiegewicht. Wat vooral bij Midori, maar ook bij Tropical, leidde tot een grotere bloemmaat en een hogere productie.

Doseer niet boven de 800 ppm en stop aan het einde van de dag zo’n drie uur

voor zon onder. Dit om het te hoog oplopen van de CO2 gedurende de nacht te voorkomen. Hoge CO2waarden in combinatie met lage lichtniveaus hebben laten zien dat dat de bloemkwaliteit nadelig kan beïnvloeden.

Hoewel het lekker opruimt, is het voor de ondergrondse delen van de vaste plant vrijwel nooit gunstig om afstervende gewassen weg te maaien. Tijdens het afsterven is er de grootste ondergrondse groei. Op dat moment worden alle bovengrondse voedingstoffen naar beneden getransporteerd en groeit de reserve voor het volgende groeiseizoen.

Als er geen echte reden is om het gewas weg te halen, laat het dan tot het vroege voorjaar staan. De plant kan dan zo sterk mogelijk groeien terwijl het afgestorven gewas dienstdoet als winterbescherming.

Dirk Jan Binnendijk Tuinbouwadviezen, 071-5416564

André Lont, Bureau IMAC Bleiswijk, 010-5219094 42 (2015)

14-10-15 12:05

Schoffelen

Roos najaar De afgelopen weken lag bij de keuze voor belichtingsuren de nadruk nog op het realiseren van een koudere donkerperiode. Dit om lengte en knopgrootte te bevorderen. Nu neemt de lichtintensiteit zo snel af dat in de overwegingen de totale gerealiseerde lichtsom belangrijker wordt. We gaan nu gemakkelijker al vanaf 0.00 uur belichten om, als dat mogelijk is de 20 mol PAR-licht per dag te blijven halen. Bij schraal, droog weer moet je wel uitkijken met luchten aan de windzijde of er moet een extra gietbeurt gegeven worden.

De ’lichtsomstarts’ zijn verdwenen uit de watergeefstrategie en aan het begin van de middag werd

PhalaenoPsis Temperatuur Sinds afgelopen zondag is de buitentemperatuur fors lager. Dit vraagt om een andere benadering van de klimaatsturing. Met name de manier van luchten verdient hier extra aandacht: In de opkweek dient de luchtingstemperatuur minimaal 1,0°C hoger ingesteld te worden dan de stooktemperatuur, tegelijkertijd is het belangrijk om niet te laag te zitten met de stooklijn met het oog op voortakken. Stel een stooktemperatuur in van 28,5°C. Naast deze instellingen is het van belang dat de luchting langzamer beweegt.

Stel een minimale P-band in van 5,0°C en een maximale 42 (2015)

Teelttips-Schoffelen_nw.indd 33

soms nog een handmatig gestart ter correctie van een laag drainpercentage. Dat zal nu ook minder worden.

Vervroeg de watergeefperiode, bijvoorbeeld naar 5.00 uur starten, en eindig 13.00/13.30 uur om de donkerperiode niet met een natte mat in te gaan. Met aan het begin van de middag stoppen houdt u de intering makkelijker op peil.

Streef naar 6-7% intering.

De pH drain zakt nu nog niet vaak, ondanks het afnemende buitenlicht. Dat geeft aan, dat de groei op dit moment gemiddeld nog goed is.

Daarmee is de noodzaak om ammonium te verminderen nog niet aanwezig. Probeer bij de bemesting wel om het nitraatcijfer in de mat (of in de drainanalyse) bij omreke-

ning naar de standaard-EC van 2,0 onder de 12,5 mmol te houden. Dit kan door een hoger sulfaatcijfer na te streven of door het gebruik van een chloormeststof, meestal calciumchloride. Het hoger maken van het sulfaatcijfer is eenvoudig te realiseren.

Een aantal bedrijven worstelt nog met een tripsaantasting, spint en witte vlieg zijn doorgaans goed onder controle. Het middel Winner is een extra wapen in de strijd tegen trips, maar het is geen wondermiddel. Er is al gezegd in dit vakblad dat een blok van drie of vier bespuitingen nodig is. Ik ben het daar mee eens.

P-band van 10,0°C, bij een buitentemperatuurtraject van 8,0-16,0°C.

de wortels actief te houden.

In de regel ligt de giet-EC dan op 0,9-1,0 mS/cm.

Muizen

Bloeisnelheid

Als de buitentemperatuur zakt, zoeken muizen een plekje om te overwinteren.

Vaak zijn ze dan in de kas te vinden. Muizen kunnen aanzienlijke schade veroorzaken aan de bloemen, doordat de stuifmeelhokken worden opgegeten. Als de stuifmeelhokken verwijderd zijn, gaan de bloemen verwelken.

Daarnaast is er vraatschade aan de knoppen te zien. Zet daarom muizenvallen uit.

De temperatuur in de afkweek heeft een grote invloed op de bloeisnelheid.

Dit is dus een goed stuurmiddel. Het is wel belangrijk om de lichtsom bij een hogere etmaaltemperatuur goed in acht te blijven houden. Doordat het natuurlijke licht flink afneemt, ligt knopval op de loer. De gewenste ’relaties’ tussen etmaaltemperatuur en lichtsom zijn: ■ 19,5°C (6,0 mol/dag); ■ 20,0°C (6,5 mol/dag); ■ 20,5°C (7 mol/dag); ■ 21,0°C (7,5 mol/dag); ■ 21,5°C (8 mol/dag).

eC gietwater De planten verdampen nu minder en nemen daardoor minder voeding op. Dit is EC verhogend voor het substraat; werkt verzouting in de hand. Verlaag daarom de ’giet-EC’ met een tiende om

Johan Sonneveld, Adviesbureau J. Sonneveld, 06-46134453

Menno Gobielje, Bureau IMAC Bleiswijk, 010-5219094

Kees van egmond kees@kees-ineke.nl

Zon Hallo Leon, Je kent me vast niet, maar ik las een paar weken geleden een artikel in het Nederlands Dagblad waarin jij ook aan het woord kwam. Je bent commercieel directeur bij ZON fruit & vegetables in Venlo, de vroegere Venlose groenteveiling, zag ik.

En je bezorgde me een blije maandag!

Want je vertelt in de krant dat jullie de oude veilingklok weer hebben opgepoetst. Man, ik wist niet wat ik las! En dat niet alleen, het is jullie ook nog gelukt om de kopersbankjes weer te vullen. Het schijnt drukker te zijn dan het in jaren is geweest, klopt dat? En alsof dat niet genoeg is zeg je ook nog even tussen neus en lippen door dat de opbrengst bij jullie 2 tot 5% hoger is dan bij de andere Nederlandse afzetorganisaties.

Wauw!

Toch wel opvallend hoor. Want ik lees in het artikel ook dat jullie leden vergeleken met twee jaar geleden stukken meer via de klok zijn gaan verhandelen. Van 25 naar 55%. Joh, bij ons in de bloemen gaat het precies andersom! Daar hebben veel tuinders opeens het licht gezien. Zij handelen veel liever rechtstreeks. Omdat ze daar meer aan overhouden zeggen ze. De klok wordt op FloraHolland steeds minder belangrijk. Snap jij dat nou?

Het punt is dat wij, bloemen- en plantenkwekers, in feite nu net zo denken als jullie groentetelers indertijd. De kopers worden steeds groter en het is veel beter om dan direct zaken te doen voor een prijs die jou aan staat. Qua verpakkingswensen ook veel slimmer. Maar als ik je goed begrijp maken we dan een denkfout? Want ik lees in het krantenverhaal dat groentetelers daarvan terugkomen. Je kúnt blijkbaar niet alles verkopen in gesloten ketens. Er blijft daghandel. Tjonge, wat een inzicht zeg.

Het leuke vind ik ook dat je zegt dat daghandel kopers aantrekt, dat er daardoor weer meer handel op de klok komt en dat is nóg weer aantrekkelijker voor kopers. Geweldig! Daar hadden we 100 jaar eerder op moeten komen! Dat moet Lucas Vos weten!

Zeg, nu ik je toch spreek, mocht het nou helemaal fout gaan met die klok bij FloraHolland, kunnen we dan niet iets regelen in Venlo? Een klein hoekje voor ons vrijhouden bijvoorbeeld? Desnoods maken we er eetbare bloemen van. Deal?

Hartelijke groet, Kees.

33

14-10-15 12:05

Nieuws

Foto's: Peter vaN Leth

Alhoewel heretikettering van herbiciden voor buitentelers van bloemen en heesters minder gevolgen heeft gehad dan voor glastelers en er ook nieuwe herbiciden voor hen in de pijplijn zitten, beseffen ook buitentelers dat duurzaam middelengebruik de toekomst heeft.

Neproofvogels weren prima vogels uit de ilex van Johan Brummans.

Een teler die de weg van geïntegreerd telen al enkele jaren geleden is ingeslagen, is Jan van Enckevort. Op zijn kwekerij in Sevenum teelt hij op circa 5 ha sierteelt (ilex, callicarpa, viburnum en malus) en 6 ha bos- en haagplanten. Tegen de 30 collega’s waren op 9 oktober bij Van Enckevort te gast, voornamelijk ilextelers, tijdens een bijeenkomst georganiseerd door LTO Glaskracht Nederland.

Geen bodemherbiciden Dit jaar beperkt Van Enckevort zich als hij chemisch moet ingrijpen tot de contactherbicide Finale of Basta; de snijheesterkweker is dit jaar voor het eerst afgestapt van het spuiten van bodemherbiciden. Hij meent dat bodemherbiciden die milieubelastender zijn niet de toekomst zijn. Bovendien constateert hij dat het gewas er vitaler bijstaat.

Dat schrijft hij toe aan inzet contactherbiciden in combinatie met compostthee, dat hij ook dit jaar voor het eerst inzet. Wat ook bijdraagt meent Van Enckevort is dat hij een spuitmix maakt met een pH van het water van 3 en er Fulvine aan toevoegt.

34

4215prdnwsPeterJoef.indd 34

Tussen de bedden met ilex loopt Van Enckevort met een LVS-lans van Agricult.

LVS staat voor lage volume strooitechniek.

Met LVS wordt het middel niet onder druk verspoten, maar drukloos verstrooid met als gevolg uniformere grove emissiearme druppels. Dit verkleint volgens Hens Hinlopen van Agricult, productspecialist bij Agricult, de kans op gewasschade door verwaaien of verdamping. Er is ook veel minder water met veel minder middel nodig: 10 tot 30 l/ ha met 0,5 tot 1,5 liter werkzame stof tegen 400 tot 500 l/ha met 4 tot 5 liter werkzame stof. „Dit levert een middelbesparing op van minimaal 50%”, aldus Hinlopen. Van Enckevort heeft zijn gebruik ook reeds teruggebracht tot 1 l/ha met de LVS-techniek.

De snijheesterkweker zelf loopt als het gewas nog klein is iedere 3 tot 4 weken met de lans door het gewas. Als het gewas hoger en dichter wordt, verwijdert hij handmatig het onkruid. Enerzijds omdat hij bang is met de lans het gewas te beschadigen, anderzijds omdat er minimaal onkruid alsnog opkomt. „Dit is nauwelijks meer nodig, zeker dit jaar, omdat de ilexgewas zo dichtgegroeid is dat er nauwelijks nog onkruid hoeft te worden

bestreden.” De snijheesterteler verwondert zich daar wel een beetje over.

Bij collega’s merkt Hinlopen dat zij het onkruid ook met mechanische technieken dit jaar aardig hebben weten aan te pakken; tot ongeveer augustus. Vanaf die maand is het regelmatiger natter geworden en dan werkt de mechanische aanpak niet meer en dan zit er niets anders op dan chemisch te corrigeren. Aad Vernooy, netwerkcoördinator snijbloemen, attendeert de aanwezigen er wel op voorzichtig te zijn met toepassen van Basta. Liever ’s ochtends spuiten dan aan het eind van de middag gezien de daglengte.

Bij helder weer is de opname beter dan bij donkerder weer. En oppassen geen groene plantendelen te raken.

Tot voor dit jaar had Van Enckevort alleen een LVS-lans als vervanging van zijn rugspuit. Nu heeft hij ook een LVS-opbouwset op zijn trekker. Met de opbouwset weet hij het onkruid in de stroken net naast de grasmat te bestrijden. Een rubberen strook scheidt de overgang grasbaan en zwartstrook, en zorgt ervoor dat herbicide niet op de grasmat komt. De LVS-opbouw gebruikt hij niet in zijn ilex omdat daartussen geen gras ligt, maar wel in zijn sierfruit.

De kosten voor een LVS-lans komen op ongeveer € 1.100 en een opbouw voor dit soort toepassingen is leverbaar vanaf circa € 2.700 vertelt Hinlopen. „De lans is al gauw interessant voor oppervlakten tussen de 1 en 3 ha; een opbouw vanaf circa 5 ha.”

De productspecialist wijst op een ander voordeel dat niet in geld, maar wel in gemak is uit te drukken. Bij de lans zit een 10 liter rugtank waarvoor voor een hectare slechts twee tanken nodig zijn. Bij een rugspuit met normaliter een 15 litertank, heeft men per hectare 20 tot wel 40 tanks nodig. Hierdoor werkt men met een LVS lans circa drie keer sneller dan met een rugspuit en wat dus een forse arbeidsverlichting geeft.

Een week eerder tijdens een bijeenkomst van LTO Glaskracht Nederland bij Johan Brummans in Panningen vertelde de gastheer dat zwevende neproofvogels goed vogels weghouden. „Die zitten nog volop bij de buurman, dus het werkt wel”, aldus Brummans. Verder haalt hij oogstbare takken zo snel mogelijk van het land, waar 42 (2015)

14-10-15 12:05

de takken onder zeil worden gelegd om de bladeren er af te broeien. Dit duurt zo’n 2,5 tot 3 weken. Voor Van Enckevort is dit ook de beste remedie om vogels te weren. Bovendien heeft hij boven een deel van zijn ilex netten hangen. Tijdens de discussie zeiden sommige telers het middel Asepta Vogelvlucht te missen dat niet meer verkrijgbaar is. Een van de aanwezigen zei dat Aloë Tech, een toegestaan middel, een soortgelijke werking heeft. De etherische olie in het middel maakt de bessen minder smaakvol voor vogels.

Over de beszetting zijn beide snijheestertelers dit jaar tevreden mede door ondersteuning van bijenkasten. Verder heeft Van Enckevort voor en na de bloei borium gegeven. ” Een onderschat en cruciaal element voor de beszetting.”

Met geen chemisch remmiddel voor handen heeft Brummans zijn struiken handmatig rond gestoken en heeft Van Enckevort deze teeltmaatregel uitbesteed aan een loonwerker die ze machinaal rond steekt. Verder zet Van Enckevort Calcium Shuttle in voor remming. <

Het areaal gerbera in Nederland is dit jaar uitgebreid met 8 ha. Ook worden er weer meer planten vervangen. Dat blijkt uit de marktinventarisatie van veredelaar Schreurs, die vorige week aan een grote groep telers werd gepresenteerd. De gerberateelt in cijfers.

In het afgelopen jaar is het areaal gerbera uitgebreid van 190 ha naar 198 ha. Van die stijging is 7 ha mini en 1 ha grootbloemig. Overigens is het areaal wel eens groter geweest; rond het jaar 2000 lag het op 268 ha.

De verhouding tussen mini’s en grootbloemige is de laatste jaren redelijk stabiel gebleven.

Ongeveer een kwart van het areaal is grootbloemig.

Bij de mini’s is de kleur roze het meest populair (19%), gevolgd door rood en oranje (beide 17%). Het aandeel bicolour is met 1% toegenomen tot 9%.

Suri (16,5 ha), Kimsey (14,4 ha) en Bison (12,2 ha) zijn het meest gezet. Suri is in korte tijd zeer populair geworden. Deze soort werd in 2007 pas voor het eerst gezet en is in 2013 al de Kimsey voorbij gestreefd.

Bij de grootbloemige gerbera’s zijn rood en oranje het meest gewild (beide 19%).

Roze komt op de derde plaats met 17%. De topdrie wordt gevormd door Rich (3,6 ha), Don Leo (2,5 ha) en Candela (2,3 ha).

De vervangingscyclus is weer afgenomen van gemiddeld 3,15 naar 2,45 jaar. Het duurt dus ongeveer tweeëneenhalf jaar voordat het totale areaal is vervangen. In 2013 lag de vervanging nog op 4 jaar,

42 (2015)

4215prdnwsPeterJoef.indd 35

mede ingegeven door de economische crisis.

Op het gebied van substraat is een gestage verschuiving te zien van kokos naar steenwol. Het aandeel kokos is in het afgelopen jaar verder gedaald met 7% tot een totaal van 33% van het areaal. Het gebruik van steenwol cubes met een schijf erop is met 8% gestegen tot een totaal van 52% van het areaal. Enkele telers gebruiken een combinatie van kokos en steenwol. De steenwol mat is dit jaar voor het eerst helemaal uit beeld verdwenen. Als gevolg van het toenemende gebruik van steenwol is ook de verlengde opkweek gegroeid tot 55% ha, oftewel 68% van de vervangingsmarkt.

Bijna alle gerberatelers (97% van het areaal) hebben belichting hangen. Het lichtniveau neemt langzaam toe.

Tussen 2005 en 2010 steeg het gemiddelde aantal lux nog nauwelijks, maar sinds 2010 is de gemiddelde belichting gestegen van 5.634 naar 7.419 lux. De meeste telers (81%) zitten tussen 5.000 en 9.000 lux. Enkele telers zitten daarboven, met als hoogste lichtniveau 14.000 lux.

De botrytisvoorspeller, die is ontwikkeld in het kader van het Parapluplan Botrytis, wordt op 36% van de bedrijven gebruikt. <

35

14-10-15 12:05

Nieuws

NVWA inspecteert vanaf 2016 naleving Nagoya De NVWA bezoekt de komende maanden nog geen plantenveredelaars om te controleren of zij de nieuwe Wet implementatie Nagoya Protocol naleven.

Volgens woordvoerder Benden zal de NVWA tijdens de eerste inspecties vooral kijken hoe bedrijven de nieuwe regels in hun bedrijfsvoering hebben geïntegreerd. „Welke personen zijn verantwoordelijk?

Hoe zijn hun werkwijzen? Hoe zijn ze geïnstrueerd?”

Op 29 september 2015 nam de Eerste Kamer de Wet implementatie Nagoya Protocol aan. De wet is formeel als sinds 12-10-2014 van kracht en tot voor kort werd vooral gecommuniceerd dat de NVWA vanaf 12 oktober 2015 op basis van de nieuwe regelgeving zou gaan controleren/handhaven. Nu wordt bekend dat inspectie pas zal plaatsvinden na publicatie van de nieuwe wet in het Staatsblad en een aanvullende ministeriële regeling. Exacte data zijn nog niet bekend, maar het wordt zeker dat controles pas in 2016 beginnen.

Onderbouwen

De nieuwe Wet implementatie Nagoya Protocol is 29 september jl. aangenomen.

Vooraf aankondigen Woordvoerder Lex Benden van de NVWA laat naar aanleiding van vragen van het Vakblad weten dat de NVWA de komende maanden gaat benutten om na te gaan hoe verschillende doelgroepen zich hebben voorbereid op de nieuwe regels. „Vanaf 2016 gaat de NVWA op basis van risicoanalyse bedrijven bezoeken. De grootste sectoren zullen in de eerste jaren de meeste aan-

dacht krijgen”, aldus Benden. De NVWA zal inspecties over het algemeen vooraf aankondigen.

De nieuwe wet regelt onder meer wat bedrijven moeten doen om te zorgen dat voordelen van onderzoek en ontwikkeling aan exotische genetische bronnen, zoals nieuwe gewassen, mede ten goede komen aan het gebied van herkomst.

UITGEVER BDUmedia Afdeling Vak- en Publieksmedia Postbus 67, 3770 AB Barneveld, tel 0342-49 42 63, fax 0342 41 31 41 Uitgever: Wiljo Klein Wolterink MBA Verkoopleider: Ron van de Hoef, e-mail: r.v.d.hoef@bdu.nl

Colofon REDACTIE Schipholweg 1, Postbus 9324, 2300 PH Leiden e-mail: bloemisterij@hortipoint.nl www.vakbladvoordebloemisterij.nl

Directeur Elbert van den Berg Secretariaat Linda Laman 071-56 59 678 Alice Hoogenboom 56 59 679 Hoofdredacteur Elbert van den Berg 071-56 59 678 Eindredacteur Jenny Mostert 071-56 59 633 Vakredactie Politiek en economie Quincy von Bannisseht 56 59 637 Peter van Leth 56 59 688 Markt en afzet Arie-Frans Middelburg 56 59 687 Cindy van der Zwet 56 59 630 Teelt en techniek Hans Neefjes 56 59 638 Joef Sleegers 56 59 642

36

ColofonVbb-nieuws 1 artikel.indd 36

Bedrijven moeten hun activiteiten kunnen onderbouwen met documenten, e-mails, telefoonnotities, werkinstructies en dergelijke. „De regelgeving geeft geen voorschriften hoe een bedrijf dat administratief moet inrichten. Dat geeft de mogelijkheid tot maatwerk”, aldus Benden. „Voor een klein bedrijf dat opereert in een exclusieve nichemarkt ligt dat mogelijk anders dan voor een grote multinational met een breed assortiment.”

De NVWA stelt vast dat verschillende branches, zoals de plantenveredeling en collectiehouders, zich degelijk voorbereiden op de nieuwe regels. Ook grote biotechnologiebedrijven hebben daarin de laatste jaren veel geïnvesteerd. „De NVWA is zeer onder de indruk van de voorbereiding door het bedrijfsleven. Omdat naleving altijd begint met kennis, heeft de NVWA van de naleving hoge verwachtingen”, aldus Benden. <

Bureauredactie Carolyne de Vries Lentsch, Jolanda de Wekker Webredactie Erik Rotteveel Vormgeving Diseno Vormgeving Fotografie Gerdien de Nooy Freelancers Gert van den Berg, Hermen de Graaf, Bernadette Hoefsloot, Harmen Kamminga, Ank van Lier, Astrid Zoumpoulis-Verbraeken

ABONNEMENTENSERVICE Mutaties en bezorging Abonnementen kunnen op elk gewenst tijdstip ingaan. Opgave via vakbladvoordebloemisterij.nl of bij de abonnementenservice.

Abonnementen lopen automatisch door, tenzij uiterlijk twee maanden voor vervaldatum bij de abonnementenservice wordt opgezegd. Dit kan schriftelijk, telefonisch of per e-mail. Ook voor informatie over een lopend abonnement en klachten over de bezorging kunt u contact opnemen met de abonnementenservice, BDUmedia, afdeling Vak- en Publieksmedia, Postbus 67, 3770 AB Barneveld. Op werkdagen is de abonnementenservice telefonisch bereikbaar van 8.30 uur tot 14.00 uur op 0342-494844, e-mail: abonnementen@bdu.nl.

Prijzen Jaarabonnement: € 349,60. Studenten 25% korting; 65 plussers 15% korting. Jaarabonnement Europa: € 449,65 (België: € 377,70). Jaarabonnement buiten Europa: € 466,50.

Genoemde prijzen zijn inclusief 6% btw en verzendkosten.

ADVERTENTIE-EXPLOITATIE Verkoopleider: Ron van de Hoef, 0342 - 494263, 06 - 51806325, e-mail r.v.d.hoef@bdu.nl Media-adviseur: Gert-Jan Bloemendal, 0342-494807 e-mail: g.bloemendal@bdu.nl

Vakblad voor de Bloemisterij is een wekelijkse uitgave van de Stichting Vakinformatie Siergewassen en BDUmedia, Vak- en Publieksmedia.

Uitgever en auteurs verklaren dat dit blad op zorgvuldige wijze en naar beste weten is samengesteld, evenwel kunnen uitgever en auteurs op geen enkele wijze instaan voor de juistheid of volledigheid van de informatie. Uitgever en auteurs aanvaarden dan ook geen enkele aansprakelijkheid voor schade, van welke aard ook, die het gevolg is van handelingen en/of beslissingen die gebaseerd zijn op bedoelde informatie.

Lezers wordt met nadruk aangeraden deze informatie niet geïsoleerd te gebruiken, maar af te gaan op hun professionele kennis en ervaring en de te gebruiken informatie te controleren.

Alle rechten voorbehouden. Niets uit deze uitgave mag worden verveelvoudigd, opgeslagen in een geautomatiseerd gegevensbestand of openbaar gemaakt in enige vorm of op enige wijze, hetzij elektronisch, mechanisch, door fotokopieën, opnamen of enige andere manier, zonder voorafgaande toestemming van de uitgever.

Algemene voorwaarden: op alle aanbiedingen, offertes en overeenkomsten van BDUmedia B.V. zijn van toepassing de voorwaarden, welke zijn gedeponeerd ter Griffie van de Arrondissementsrechtbanken en de KvK.

Druk: BDU Media

42 (2015)

14-10-15 12:06

Kasgenoten

A genda Binnenland

Seminar Shaping te future of floriculture, com/seminar-2015

LTO Glaskracht Nederland Handelsmissie Columbia met bezoek

FOTO: PeTer van LeTh

Webinar Wet Aanpak Schijnconstructies -

Leeftijd: 22 jaar Bedrijfsnaam: HVS Orchids Plaats: Pijnacker Teelt: grootbloemige snijcymbidium Oppervlakte: 2,4 ha inclusief opkweek

Ben van Schie Dit beeld komt me bekend voor. Kan dat kloppen?

Dus jij dacht ’Wat zij kunnen, kan ik ook’?

-

-

Wat is net?

-

Buitenland En hoe vinden jullie ouders dat? tentoonstelling, Abu Dhabi, Verenigde Arabische

-

Laat me raden, je bent gek op motorrijden?

com -

Je bent voor Feijenoord, gezien de ingelaste foto aan de wand?

Dus een mooie toekomst bij HVS Orchids?

Onderstaande symbolen hebben de volgende betekenis en verwijzen naar de website vakbladvoordebloemisterij.nl

!

Documenten en linken naar website

42 (2015)

Kasgenoten agenda_nw.indd 37

Foto’s

Filmpjes

37

14-10-15 12:06

Roelofarendsveen info@klinkstoom.nl

691879_.indd 38

14-10-2015 12:03:06

691880_.indd 39

14-10-2015 12:41:34

691881_.indd 40

14-10-2015 12:03:10