Vbb-42 2016

10  FOCUS Collectief, individueel of mobiel in WATER ZUIVERING

16  INTERV IEW E RIC MOOR over trendy orchidee

24  BEDRIJFSSCAN Smits Kwekerijen focust weer op GROE NE planten

42

-- vakbladvoordebloemisterij.nl

Groeien

tegen de stroom in   

Aandeel Top 25 in bloemisterij groeit Strategieën voor grootschalig en compact Insteken op samenwerking en marketing

pagina

20

media

media

 COLOFON

INHOUD 42

REDAC TIE bloemisterij@hortipoint.nl ()   

HOOFDREDAC TEUR Eric de Lijster e.delijster@hortipoint.nl

VAKREDAC TIE

• Quincy von Bannisseht q.vonbanniseht@hortipoint.nl • Peter van Leth p.vanleth@hortipoint.nl • Arie-Frans Middelburg a.fmiddelburg@hortipoint.nl • Cindy van der Zwet c.vanderzwet@hortipoint.nl • Hans Neefjes h.neefjes@hortipoint.nl • Joef Sleegers j.sleegers@hortipoint.nl

FOTOGR AFIE Gerdien de Nooy VORMGEVING TwinMedia BASISVORMGEVING Gerrie van Adrichem FREEL ANCERS

Hermen de Graaf • Harmen Kamminga Bernadette Hoefsloot • Ank van Lier Astrid Zoumpoulis-Verbraeken

PRODUC TIECOÖRDINATIE

• Jenny Mostert (print) ()    • Maarten Mulder (online) ()    UITGEVER Vakblad voor de Bloemisterij is een wekelijkse uitgave van Schipholweg ,  XB Leiden Postbus ,  PH Leiden www.hortipoint.nl

DIREC TEUR Emile Blomme SECRE TARIAAT Linda Laman

svs@hortipoint.nl • ()   

ABONNEMENTENSERVICE Een abonnement vraagt u online aan bij de service Abonnementenland op aboland.nl. Hier kunt u ook adreswijzigingen en opzeggingen doorgeven. Via bloemisterij.nl/abonneren kunt u een abonnement aanvragen en de voorwaarden inzien.

ADVERTENTIE-EXPLOITATIE

• Gert-Jan Bloemendal

g.bloemendal@bdu.nl • ()    • Ron van de Hoef r.v.d.hoef@bdu.nl • ()   Kijk ook op bloemisterij.nl/adverteren

COPYRIGHTS EN A ANSPR AKELIJKHEID Het auteursrecht op dit blad en de op de daarin verschenen artikelen wordt door de uitgever voorbehouden. Niets uitdeze uitgave mag worden overgenomen, vermenigvuldigd, gekopieerd of worden opgeslagen in een databank zonder uitdrukkelijke toestemming van de uitgever.. Het Vakblad voor de Bloemisterij wordt met grote zorgvuldigheid en naar beste weten samengsteld. Uitgever en auteursstreven naar juistheid en volledigheid van informatie.

Uitgever en auteurs aanvaarden geen aansprakelijkheid voor schade die het gevolg is van handelingen gebaseerd op informatie uit het vakblad.

DRUK Tuijtel, Hardinxveld-Giessendam

 DE WEEK 4 6 8 9

Nieuws en KIJK OP DE WEEK IN BEELD Leds voor medicinale cannabis SOCIALE MEDIA en FLOWER FACTS EVEN BELLEN MET Otto de Ruiter

 FOCUS 10 12 14 15

Brainstormen over waterzuivering EZ doet moeilijk over verbindend verklaren EBG Volop medicijnen vrij het riool in SCHOFFELEN Kees van Egmond

 INTERVIEW 16 Eric Moor, directeur Sion Orchids Hoe lang blijft orchidee nog trendy?

 ONDERNEMEN 19 VRAAG Wel of niet werken met het nieuwe jaarurenmodel?

 OMSL AGARTIKEL 20 Toppers in bloemisterij groeien tegen de stroom in

 MARKT & TRENDS 24 MARKETING Planten trekken exportstijging op Denemarken 25 COLUMN Marco van Zijverden 26 ANALYSES SNIJBLOEMEN In chrysantenmarkt groeit populariteit santini’s Telers van sedum draaiden prima seizoen 27 OVER DE TOONBANK Viviane Obais in Uppsala 28 ANALYSES planten Medinilla zet stap in goede richting Fatshedera gaat het nog eens proberen 29 EXPORTEUR Jan de Boer over Spanje

 BEDRIJFSSCAN Weer groeien na terug naar af

 H E T VA K 32 TEELTTIPS Phalaenopsis, chrysant, zomerbloemen, anthurium, roos 33 COLUMN Feico Smit vanuit Oeganda 35 Generatie Z zien te binden 36 VAKGELUIDEN 38 VAKGENOOT Coen Verspeek

Hoe lang blijft orchidee nog TRENDY? Pagina   F O T O V O O R P L A AT Fotostudio Gerard Vlekke | bewerking Simon van Kessel

vakbladvoordebloemisterij.nl Vakblad voor de Bloemisterij  []

3

DE WEEK zz

MEER NIEUWS OP

Volle bak bij de plantlijn Drukte bij bollen-/handelsbedrijf Jac. Uittenboogaard en Zonen in Noordwijkerhout. Buiten gaan bollen de grond in, droge bollen worden verpakt en afgeleverd en voor de broeierij is de plantlijn weer in bedrijf. Tussen begin oktober tot eind november gaan hier volgens schema zo'n 4 miljoen tulpenbollen in bakken met potgrond.

Begin januari begint de oogst van de bloemen. Wekelijks zo’n 200.000 stuks broeien op potgrond past bij bedrijfsstrategie. Men gaat voor zware kwaliteit en exclusiviteit. Komend seizoen betekent dat iets meer parkiettulpen.

Fusarium zorgt dit jaar voor extra uitzoekwerk en uitval.

FOTO

Hans Neefjes

100x

de commercial #Lievelingsbloem de komende weken op tv te zien

4

Vakblad voor de Bloemisterij 42 [2016]

vakbladvoordebloemisterij.nl

Meer onderzoek na wegvallen PT „Het wegvallen van het Productschap Tuinbouw (PT) is goed geweest voor onderzoek dat dichter bij de ondernemers staat”, aldus Jacco van der Wekken van Delphy Improvement Centre. Hij zei dit op 10 oktober tijdens de viering van het tienjarig jubileum van het onderzoekscentrum. Sjaak Bakker van WUR is het met hem eens, maar voegt daar aan toe „dat dat zeker niet opgaat voor langetermijnonderzoek dat minstens zo belangrijk is”.

Historisch hoge veilingprijzen In de afgelopen periode steeg de gemiddelde prijs bij Royal FloraHolland met 5,6% tot 37,7 cent. Deze prijs werd nog niet eerder gerealiseerd in periode 10. Sinds mei liggen de prijzen van bloemen en planten op een relatief hoog niveau. In periode 10 lag de prijs bij de snijbloemen 5,4% hoger dan vorig jaar en bij kamerplanten steeg de gemiddelde prijs met 2%. Bij tuinplanten was de prijsstijging een stuk hoger, deze bedroeg 13%.

2

zuiveringsinstal laties zijn momenteel goedgekeurd en staan op de zogeheten BZG-lijst.

87PJ

is de warmtevraag van sector in 2020, blijkt uit Nationale Energieverkenning 2016

KIJK OP DE WEEK

Schaalvergroting bloemisterij minder relevant

Ralstonia blijft snijroos tarten

Verhoudingsgewijs zijn glasgroentenbedrijven sterker gegroeid dan snijbloemen- en potplantenbedrijven onder glas, blijkt uit CBS-cijfers. Voor bloemisterijbedrijven is schaalvergroting echter veel minder relevant, meent Peter Nugteren, bedrijfsadviseur bij Flynth. „Bij groenten gaat het veel meer om commoditygewassen die veelal inwisselbaar zijn en waarin de concurrentie dus heviger is. Bij bloemisterijgewassen draait het meer om onderscheidend vermogen en inspelen op de wensen van de consument.”

Lees meer op pagina 20 t/m 23.

Afgelopen maanden heeft de ralstonia-bacterie vier keer toegeslagen bij rozenbedrijven. Tweemaal op nieuwe locaties. Daarmee komt het aantal besmette bedrijven op vijftien uit. Drie bedrijven zijn inmiddels gestopt met de snijrozenteelt. Omdat er vaak preventief extra is geruimd, is de exacte schade lastig te bepalen. De totale schade loopt in elk geval in de miljoenen euro’s, uitgaande van een grove schatting van 18 ha geruimde productieteelt en stopzetting van vermeerderingsactiviteiten waar aanwezigheid van de bacterie is vastgesteld.

Potplantenkwekerij Sjaloom stopt in  Potplantenkwekerij Sjaloom in Waddinxveen staakt haar bedrijfsactiviteiten in 2017. De bedrijfsoppervlakte van 11 ha behoudt zijn glastuinbouwbestemming. De koper zal zich in november bekend maken. „Het was een moeilijke en verrassende mededeling naar ons

personeel toe en onze leveranciers.

Vorig jaar vierden we immers nog ons zestigjarig jubileum. We waren ook volop bezig met de strategie voor de komende jaren. Totdat deze koper op ons pad kwam”, aldus aandeelhouder Willem Van der Voort.

Kritiek blijft op stalen platen Sierteelt Logistiek blijft waarschuwen voor de aankomende stalen CC-platen. De stichting heeft in dat kader op verzoek van haar achterban een feitenrelaas gepubliceerd, aldus woordvoerder John Knecht.

Sierteelt Logistiek betwijfelt of staal wel geschikt is voor CC-pla-

8

geothermieprojecten moeten de komende vijf jaar in Greenport WestlandOostland komen

ten. Het is een sterke geleider van koude en warmte. Als wortels van planten er mee in aanraking komen, zou dat volgens de stichting tot onomkeerbare beschadigingen leiden. CC zet met klanten momenteel een nieuw introductieprogramma op voor de stalen platen.

Van koers veranderen om vooruit te gaan Als team van het Vakblad voor de Bloemiste-

rij verschillen we eigenlijk niet zo veel van een kwekerij of enig ander bedrijf in de Nederlandse sierteeltketen. Net zoals jij als ondernemer het assortiment aan bloemen of planten zo goed als mogelijk aanpast aan de wensen van de consument, proberen wij ons aanbod aan vakinformatie af te stemmen op jouw behoeften. Dus als jij innoveert om in te spelen op de laatste trends en ontwikkelingen op de consumentenmarkt, doen wij dat ook.

D

aarom voeren we een stevige update door van het Vakblad voor de Bloemisterij. Het resultaat van deze zogeheten restyling zie je in deze editie.

Een vakblad met een nieuw logo en een opgefriste lay out voor het vergroten van het leesgemak.

Maar belangrijker: een magazine waarin wij ons als redactie meer dan ooit focussen op de vakinformatie die van toegevoegde waarde is voor jouw bedrijfsvoering.

Met een creatieve mix van nieuws, achter-

grondverhalen, analyses, interviews en reportages over ondernemen, markten, marketing en het vak bieden we je wekelijks een aantrekkelijke dosis informatie voor het verder aanscherpen van de ondernemersgeest. Zo vind je in je lijfblad altijd standaard een interview, waarbij we deze week aftrappen met Eric Moor, directeur van Sion Orchids.

O

ok verwelkomen we acht ondernemers en marketeers als columnisten op onze Markt & Trends pagina’s. Verder introduceren we ook wekelijks een bedrijfsscan en volgen we periodiek een grote groep kwekers in onze rubriek Vakgeluiden. Bij deze transformatie van de Bloemisterij blijft het niet. Ook online timmeren we aan de weg met de bouw van een nieuwe website. En zo veranderen wij, net als u, om vooruit te gaan.

Eric de Lijster hoofdredacteur

35%

meer aankopen door consumentenactie Kleurrijke Verhalen Dagen van Plantion

Vakblad voor de Bloemisterij  []

5

6

DE WEEK zz

IN BEELD

LEDS VOOR MEDICINALE C ANNABIS WUR Glastuinbouw in Bleiswijk heeft afgelopen voorjaar onderzocht hoe medicinale cannabis het beste in de kas te telen is. De onderzoekers keken speciaal naar de invloed van ledlicht.

Waarom dit onderzoek?

In cannabis zitten stoffen die gebruikt worden in de behandeling van onder meer multiple sclerose (MS), glaucoom en gewichtsverlies. De vraag naar medicinale cannabis neemt wereldwijd sterk toe, maar over de teelt ervan in kassen is nog weinig bekend.

Wat is er onderzocht?

Er is gekeken naar temperatuur, vochtigheid en plantenvoeding en naar het optreden van ziekten en plagen. Daarnaast is de inzet van SON-T en watergekoelde leds onderzocht. Opdrachtgevers waren ledproducent Lemnis Oreon en toeleverancier PB Techniek.

Het ministerie van VWS verleende de benodigde ontheffing.

Wat waren de conclusies?

Medicinale cannabis kan prima geteeld worden in kassen met ledbelichting.

Sommige rassen produceren dan zelfs meer medicinaal actieve stof dan planten die met vergelijkbare SON-T- lampen worden belicht.

Is dit een kans voor tuinders?

Misschien op termijn, zegt Eric Poot van WUR. De teelt van cannabis in kassen is in Nederland verboden, maar voor gecontroleerde productie begint zich een Kamermeerderheid af te tekenen. Het WUR-onderzoek kan ook van belang zijn voor andere planten met waardevolle inhoudsstoffen.

BEELD TEK ST

Filip van Noort Quincy von Bannisseht

Vakblad voor de Bloemisterij 42 [2016]

7

DE WEEK zz

BEELD Simon van Kessel

FLOWER FACTS

De vele make-overs van het Vakblad voor de Bloemisterij Het Vakblad voor de Bloemisterij bestaat al 71 jaar en heeft in de loop van de jaren dus al tientallen keren een make-over ondergaan. In 1945 begonnen als krant op

tabloid-formaat, in de jaren ’60 getransformeerd naar een tijdschrift, de overgang naar kleur half jaren ’70 en nadien diverse aanpassingen van logo’s en huisstijl.

SOCIAL BLOEMISTERIJ

Kleinere sector, minder overheidsbemoeienis Het areaal en het aantal bedrijven in de sierteelt zijn in de afgelopen tien jaar sterk gedaald, vertellen de cijfers van het Centraal Bureau van de Statistiek. Met daarbij opgeteld de nadruk die er tegenwoordig ligt op food en agri, dreigt de sierteeltsector een niche te worden, onzichtbaar voor de politiek. Maar misschien is het ook wel gunstig om onder de radar te blijven. Een sector die minder de aandacht op zich vestigt heeft wellicht ook minder last van bemoeienis van de overheid.

Carrièrekansen

@F_Hofland

Kwekerij Florist Gerbera Breeders in De Kwakel kreeg vorige week bezoek van een groep middelbare scholieren uit de regio. Tussen de bloemen hoorden de leerlingen welke carrièrekansen de internationale tuinbouw hun te bieden heeft. Het bezoek was onderdeel van de campagne Green Unplugged 2016, waarbij scholieren in de regio’s Aalsmeer en Rijnsburg kennismaakten met de tuinbouw.

Het is officieel: verlenging van onze certificering MPS-GAP #trots #bevestiging#goedbezig

@tegeltjeshumor Als het gras groener is aan de overkant, dan moet je wat aan je tuin doen.

@RTVNH In beeld: gigantische schade windhozen

@LTOGlaskrachtNL BZG-lijst met zuiveringsinstallaties uitgebreid met de Apollo Plus

@VGBBloemenPlant Exportomzet bloemen en planten blijft op toename van 3%

@ruudbatist Ondanks dat we richting het najaar gaan, doen de delphastus het nog heel goed! #biologischebestrijders #IPM

linkedin.com/ vakbladvoordebloemisterij

8

Vakblad voor de Bloemisterij 42 [2016]

facebook.com – bloemisterij

twitter.com/ #bloemisterij

EVEN BELLEN MET

Otto de Ruiter De één richt zich op het hoge segment en de ander verkoopt alles direct aan de retail. We hebben het over leliekwekerij Curaçao en leliekwekerij Artemis. De bedrijven bedienen een verschillende klantengroep, maar toch gaan zij samenwerken. „Er zijn genoeg raakvlakken. Wij kunnen door deze samenwerking onze markt verder uitbouwen”, stelt Otto de Ruiter van kwekerij Curaçao.

Voor de klanten verandert er feitelijk niets Twee verschillende bedrijven en toch samenwerken... Waarom? „Hans Kleijwegt richt zich met kwekerij Artemis met name op de groothandel en levert veel voor de klok aan. Ik verkoop al mijn lelies direct aan zusteronderneming Connecting Lilies. Mijn bloemen belanden in het supermarktkanaal.

Dat is inderdaad verschillend, maar we hebben ook zeker raakvlakken. Wij geloven dat we door ons brede pakket beter in staat zijn om de markt van lelies te voorzien.”

Waar zit voor jou precies de winst? „Mijn klantengroep wil over het algemeen wat lichtere takken en de groothandel vraagt om zwaardere lelies. We hebben dus de lichte en zware bollen nodig en gezamenlijk kunnen we een hele bollenkraam naar ons toe trekken. Wij zijn hierdoor in staat om soorten exclusief aan te bieden aan onze klanten.

Dat vind ik een groot voordeel.

Daarnaast vraagt de retail ook om zwaardere, exclusievere handel.

Zij willen zich toch ook onder-

scheiden. Dat zijn nog geen grote aantallen, maar de vraag is er wel.

Voorheen kocht ik die kwaliteit bij collegakwekers in. Door de samenwerking met kwekerij Artemis heb ik daar nu continu de beschikking over.”

En wat voor voordelen heeft de samenwerking voor kwekerij Artemis? „Zij zijn gevestigd in Almere en wij in ’s-Gravenzande. Het plan is om in het Westland een logistieke hub voor kwekerij Artemis te maken.

Daar komt hun dagvoorraad te staan en hierdoor kan dat laatste karretje dat de handel nog op het laatste moment nodig heeft toch snel geleverd worden. Kwekerij Artemis levert aan de groothandel en voert veel aan voor de klok, maar ook daar zie je meer directe lijnen ontstaan. Wij zijn ervan overtuigd dat we dit contact door de samenwerking kunnen uitbouwen en het groothandelskanaal beter en sneller van bloemen kunnen voorzien.”

gen identiteit en blijven onder een eigen BV werken. We vinden het belangrijk om de namen Artemis en Curaçao in stand te houden.

Kwekerij Curaçao blijft de lelies ook gewoon aan Connecting Lilies leveren. Voor de klanten verandert er dus feitelijk niets, zij krijgen de lelies nog steeds van dezelfde bedrijven geleverd. Maar achter de schermen zal er op het gebied van inkoop, logistiek, teelt en verkoop meer samengewerkt worden.”

Hoe zijn de rollen verdeeld? „Hans wil meer tijd vrijmaken voor de bollen. Dat is ook een van de redenen geweest om samen te werken, zodat daar ruimte voor komt.

Artemis is 100% dochter van Artemis Nurseries. Zij exporteert bollen en knollen van lelie, freesia en zantedeschia en hebben 300 hectare leliebollen staan in Chili. Ook is Hans actief in veredelingcollectief The Originals. Ik ga de kwekerijen runnen en mij bezig houden met de dagelijkse gang van zaken.”

Hoe is het financieel geregeld? „Beide bedrijven behouden de ei-

TEK ST BEELD

Cindy van der Zwet Hans Neefjes

Vakblad voor de Bloemisterij 42 [2016]

9

FOCUS zz

Collectief, individueel of mobiel?

Brainstormen over WATERZUIVERING De datum dat tuinbouwbedrijven hun afvalwater moeten zuiveren komt snel dichterbij. In september hield een groep telers een brainstormsessie met een fabrikant van zuiveringsinstallaties, bij cymbidiumkweker Peet Zwinkels in De Lier. Het blijkt lastig om hier al concreet mee aan de slag te gaan.

C

ymbidiumteler Peet Zwinkels uit De Lier is al een jaar of zeven bezig om de waterkringloop te sluiten. Hij wilde dit op orde hebben voordat de overheid met verplichtingen kwam. Toen Zwin­ kels nog niet recirculeerde had hij 2.200 m3 afvalwater per jaar. Dat is teruggebracht naar 500 m3. Sinds ook in de jongeplantenafdeling het gietwater wordt opgevangen is de afvalwaterstroom vanuit de kas

10

Vakblad voor de Bloemisterij 42 [2016]

vrijwel nul. Er is nog wel 300 m3 condenswater uit de ketel, maar dat hoeft niet gezuiverd te worden.

Wat er overblijft is spoelwater uit het zandfilter.

Brainstormsessie Het bedrijf is dus een goede locatie voor een brainstormsessie met een groep telers over waterzuivering.

De bijeenkomst was georganiseerd door Ron Groenewald, mede-eige­

naar van Screens4seasons, die werkt aan een mobiele zuiverings­ installatie. Groenewald wilde we­ten welke wensen er leven bij telers en wat de technische mogelijk­ heden zijn. Voor het technische gedeelte had hij zuiveringsbedrijf Pharmafilter uitgenodigd. Pharma­ filter is een jong bedrijf dat is ge­ specialiseerd in het zuiveren van afvalwater uit ziekenhuizen. Het bedrijf wil ook met telers nadenken over oplossingen voor de glastuin­ bouw.

In de kantine zaten vijf telers uit de regio met uiteenlopende achter­ gronden. Sommigen hadden zich al aangesloten bij een collectief, anderen waren zelf op zoek naar een oplossing. Een ding hebben ze

Peet Zwinkels (r): „Of een zuiveringsoplossing duur is, hangt onder meer af van je hoeveelheid afvalwater.”

Eduardo van den Berg directeur Pharmafilter

’Hogere concentraties goedkoper te reinigen’ gemeenschappelijk: ze hebben nog geen idee hoe de oplossing eruit moet zien. Individueel of aansluiten bij een collectief? Of misschien wel mobiele waterzuivering? Welke techniek is er nodig? Wat gaat het kosten? „We moeten allereerst weten welke technieken zijn goedgekeurd”, vindt kalanchoëteler Aad Vreugdenhil. „Anders kunnen we niet investeren.”

Daan van Empel, beleidsmedewerker van LTO Glaskracht, was uitgenodigd om de koppeling te leggen met andere collectieven.

Hij benadrukte het belang van waterzuivering. „Op dit moment liggen gewasbeschermingsmiddelen als neonicotinoïden onder vuur door normoverschrijdingen in het water. Maar als die middelen hun toelating verliezen, dan komt er zo weer een nieuwe toptien van normoverschrijdende middelen.

Daarom moeten we de oorzaak van overschrijdingen in het oppervlaktewater aanpakken.”

Strategische zuivering Pharmafilter heeft onder meer de zuiveringsinstallatie voor het Reinier de Graaf Gasthuis in Delft gebouwd. Na de zomer is een groep telers daar al op excursie geweest.

De installaties zuiveren 10 m3 per uur. Er zitten bijzonder giftige stoffen in het afvalwater zoals cytostatica – stoffen die in de kankertherapie worden gebruikt. Het water wordt gezuiverd tot deze stoffen niet meer meetbaar zijn.

De waterzuivering kost het ziekenhuis € 5 tot €7 per kuub, geeft Pharmafilter aan. Is dat veel of weinig? Telers vinden dat lastig om aan te geven. „Als je slechts dertig kuub per jaar hoeft te zuiveren, is het niks”, zegt Zwinkels. „Maar met een paar duizend kuub wordt het een fors bedrag.”

De kosten van waterzuivering kunnen flink uiteenlopen. „Hoe

groter de installatie, hoe goedkoper de reiniging gaat”, stelt Eduardo van den Berg, directeur van Pharmafilter. „Maar ook: hogere concentraties zijn goedkoper te reinigen dan lagere. Een installatie bij een of enkele telers, waar het afvalwater geconcentreerd kan worden gezuiverd, is goedkoper dan een ’end-of-pipe’ oplossing waar het water uit een groot gebied verdund bijeenkomt.”

Zelf denkt Van den Berg aan een oplossing waarbij enkele installaties op strategische punten in een tuinbouwgebied staan. Glastuinbouwbedrijven liggen immers vaak dicht bij elkaar. „Het is voor ons belangrijk om te weten welke stoffen er verwijderd moeten worden, om wat voor water het gaat en hoe de waterstromen lopen.”

klaar voor 2018. Alleen als er een calamiteit is, moet ik water kunnen lozen. Daarvoor moet ik dus kunnen zuiveren.” „Voor een mobiele zuivering moet er plaats zijn op het bedrijf, met aansluitingen voor water en elektriciteit”, zegt Van den Berg. „En het proces moet snel verlopen.

Een biologische zuivering met bacteriën kost nogal wat tijd. Er moet wel een eerste filterstap komen, anders moet er te veel water worden geozoneerd.” Onlangs is een installatie goedgekeurd: de HortiZone, die werkt op basis van ozon. Waarschijnlijk worden er binnenkort nog enkele op de lijst bijgeschreven. De eerste mobiele zuiveringsinstallaties liggen nog op de tekentafel.

Deze worden begin volgend jaar verwacht.

Voorkeur voor mobiel Peet Zwinkels is de eerste cymbidiumteler die volledig recirculeert.

Hij heeft in zijn hele kas goten aangelegd om het drainwater uit de potten op te vangen. In die goten groeien algen, mos en kleine onkruiden. „Dat is in feite de eerste stap in de waterzuivering”, zegt Van den Berg. Tot nu toe heeft Zwinkels nog geen last van het groen in de goten. „Maar als het te erg wordt moet ik het een keer schoonmaken.”

Omdat hij zo weinig afvalwater heeft, vindt de teler het niet lonend om zelf een zuiveringsinstallatie aan te schaffen. Als er dan toch een keer afvalwater is, bijvoorbeeld omdat de silo wordt schoongemaakt, dan laat hij dat liever door een mobiele installatie zuiveren.

Ook kalanchoëteler Vreugdenhil ziet wel wat in mobiele zuivering.

In de afgelopen twee jaar heeft hij zijn waterstromen in kaart gebracht en heeft hij geïnvesteerd in filters, zodat hij 100% kan recirculeren. „In principe ben ik helemaal

Bart Oostveen kuipplantenvermeerderaar

’Grote collectieve oplossing werkt niet’ zzIn Aalsmeer en omgeving heeft een groep van ongeveer

vijftig kwekers zich vorig jaar aangemeld als collectief. Met de Quickscan van Delphy zijn de waterstromen in kaart gebracht. „Dat is de eerste stap: zorg dat je weet hoe de waterstromen lopen en probeer ze te verminderen”, zegt Bart Oostveen, afdelingsvoorzitter van LTO in de regio Aalsmeer. „De Quickscan is daarbij een handig hulpmiddel, niet alleen voor individuele bedrijven, maar ook voor het collectief.” zzHet aanvankelijke idee om het afvalwater collectief te gaan zuiveren is geen goede oplossing, bleek uit de Quickscan. „Grote afstanden maken het een dure oplossing, zeker als je over gemeentegrond waterstromen bijeen moet brengen. Zodra je het over eigen grond kunt doen wordt het interessant.” Het grote collectief is uiteengevallen in kleinere collectiefjes van bedrijven die vlak bij elkaar liggen. zzDe Quickscan is aan te vragen bij Jaap bij de Vaate, Delphy.

TEK ST en BEELD

Joef Sleegers

Vakblad voor de Bloemisterij 42 [2016]

11

FOCUS zz

EZ doet moeilijk over verbindend verklaren EBG Het ministerie van Economische Zaken doet moeilijk over het verbindend verklaren van het Energiebesparings­ systeem Glastuinbouw (EBG). Die verklaring is nodig om het systeem voor alle glastuinders te kunnen laten gelden. Het EBG, een afspraak uit het energieakkoord, moet in de glas­ tuinbouw jaarlijks 2 petajoule energiebesparing opleveren én geld in het laatje brengen van Kas als Energiebron.

S

inds 2011 moeten glastuinders jaarlijks hun gasnota insturen om zo aangifte te doen van hun CO2-emissie. Dat gebeurt via het CO2-sectorsysteem, dat sinds vorig jaar door het ministerie van Economische Zaken (EZ) wordt uitgevoerd. De overheid stelt op die manier vast of de glastuinbouw de jaarlijkse CO2-doelstelling heeft gehaald. Dat is van belang voor het behoud van het verlaagde tarief energiebelasting op aardgas voor de glastuinbouw. De Europese Commissie heeft Nederland name­lijk toestemming gegeven dit verlaagde tarief in de periode 20152024 te hanteren, mits de sector de CO2-doelstellingen haalt.

De combinatie van dit CO2-sectorsysteem en het verlaagde tarief energiebelasting, prikkelt telers volgens de overheid onvoldoende om nog minder CO2 uit te stoten.

Daarom wil de sector nog dit jaar het Energiebesparingssysteem Glastuinbouw (EBG) invoeren, een systeem dat een looptijd moet krijgen tot en met 2020. In die periode geldt er voor vrijwel elk glastuinbouwbedrijf een individuele bedrijfsnorm per m2 voor het energieverbruik. Die norm daalt jaarlijks met 2%-punt ten opzichte

12

Vakblad voor de Bloemisterij 42 [2016]

van het niveau van 2015. Wie de norm overschrijdt, moet een boete betalen van 3,6 cent per m3. De opbrengsten van die betalingen gaan naar het innovatieprogramma Kas als Energiebron (KaE).

Algemeen verbindend Om het EBG, dat een privaat initiatief is, voor alle glastuinbouwbedrijven te kunnen laten gelden, moet het algemeen verbindend verklaard worden. Daarvoor zijn eerder dit jaar de twee Brancheorganisaties (BO’s) Sierteelt en Voedingstuinbouw in het leven geroepen. Die kunnen de minister van EZ vragen bepaalde regelingen algemeen verbindend te verklaren. Voor het EBG is dat volgens energiedeskundige Rob van der Valk van LTO Glaskracht Nederland inmiddels gebeurd. „Maar nu stelt EZ dat ze geen algemeenverbindendverklaring voor het EBG kán afgeven.”

EZ-woordvoerder Caspar Itz zegt het zo: „Er ligt een verzoek tot algemeenverbindendverklaring van de voorschriften betreffende het EBG. De minister zal hier nog op basis van de Regeling producenten- en brancheorganisaties op besluiten.

In algemene zin kan worden ge-

Het Energiebesparingssysteem Glastuinbouw moet glastuinbouwbedrijven prikke

steld dat voorschriften die kunnen worden beschouwd als een publieke taak, zoals het milieu, op grond van de Regeling producenten- en brancheorganisaties niet algemeen verbindend kunnen worden verklaard.”

EZ lijkt dus inderdaad te stellen dat het EBG een publieke taak is die niet algemeen verbindend verklaard kan worden. Van der Valk vindt dat vreemd. „Eerder had EZ namelijk al geconcludeerd dat het EBG niet wettelijk kan worden geregeld omdat Brussel dan zal oordelen dat er sprake is van ongeoorloofde staatssteun. Het ministerie heeft om die reden nota bene zelf voorgesteld het systeem privaat uit te voeren – via de BO’s Sierteelt en Voedingstuinbouw – en het dan door de minister algemeen verbindend te laten verklaren zodat het voor alle glastuinders zou gelden. Maar nu stelt EZ dat het ook privaat niet kan omdat het publiek moet.”

De opstelling van EZ heeft vol-

De energienorm uit het EBG daalt jaarlijks met 2%-punt

A D V E R T E N T I E

Oude wereld

€ 46,Onze wereld

€ 5,len minder CO2 uit te stoten.

gens Van der Valk alles te maken met het feit dat er een VVD-minister op het departement zit. „De VVD was natuurlijk een van de partijen die fervent tegenstander was van de productschappen. Minister Kamp is bang dat de BO’s Sierteelt en Voedingstuinbouw door het algemeen verbindend verklaren van het EBG het karakter zullen krijgen van wat eens het Productschap Tuinbouw was.”

Van der Valk benadrukt dat uit een peiling die LTO Glaskracht in 2014 heeft gehouden, bleek dat een grote meerderheid (86%) van de leden achter invoering van het EBG staat. Bij de belangenbehartiger is 60% van de glastuinbouw aangesloten.

Als het EBG niet algemeen verbindend wordt verklaard, loopt de financiering van KaE volgens Van der Valk gevaar. „En dat terwijl EZ samen met ons juist partner is in dat voor de sector zo belangrijke innovatieprogramma.” Verwacht wordt dat over de jaren 2016-2020

via het EBG ruim € 3 miljoen kan binnenkomen voor KaE. Dat EZ het systeem niet algemeen verbindend wil verklaren, is volgens Van der Valk in strijd met de afspraken uit het energieakkoord, iets wat het ministerie overigens ontkent. „De afspraken in het energieakkoord hebben betrekking op de doelen die onder andere met een individueel CO2-systeem kunnen worden bereikt”, aldus Itz.

Tweede Kamer LTO Glaskracht gaat er nu alles aan doen om minister Kamp op andere gedachten te brengen. „In de Tweede Kamer zitten partijen die wél voor het algemeen verbindend verklaren van het EBG zijn. Die willen we mobiliseren. Wellicht kunnen er Kamervragen gesteld worden, misschien is er Kamerbrede steun om de minister te overreden”, aldus Van der Valk.

Quincy von Bannisseht BEELD Joef Sleegers TEK ST

Nederlandse bedrijven betalen bij ABN AMRO €46,- en bij ING zelfs €50,- voor een internationale betaling van €50.000,- in vreemde valuta.

Bij ons is dat slechts €5,-. Spoed of niet.

Hoe dat kan? Wij zijn geen bank. Wij zijn de Nederlandsche Betaal & Wisselmaatschappij.

Vergelijk ons tarief met die van de banken op nbwm.nl/onzewereld.

contact@nbwm.nl Tel. 020 578 2431 Vakblad voor de Bloemisterij 42 [2016]

13

FOCUS zz

Waterverontreiniging met twee maten gemeten

Volop medicijnen vrij het riool in Mogen medicijnen zomaar worden geloosd op het oppervlaktewater, terwijl gewasbeschermingsmiddelen aan strenge regels zijn gebonden? Is dit meten met twee maten? En is het niet beter om deze problemen tegelijk aan te pakken?

Die vragen komen op nu bekend is dat er veel meer medicijnen dan gewasbeschermingsmiddelen op het oppervlaktewater worden geloosd.

H

Welk effect hebben medicijnen in oppervlaktewater?

14

Waarom is er wel wetgeving voor gewasbeschermingsmiddelen en niet voor medicijnen? „’Gewasbeschermingsmiddelen zijn gericht op het doden van plaagorganismen. Buiten de agrarische omgeving is dat ongewenst. Medicijnen hebben niet à priori zo’n toxische werking’, luidt de verklaring van het ministerie van Infrastructuur en Milieu.’’

Worden medicijnen getoetst op milieu-effecten? oeveel medicijnen komen er in het oppervlaktewater terecht?

„Volgens een recent rapport van het RIVM gaat het om 140 ton medicijnen, tegen 17 ton gewasbeschermingsmiddelen. 10% is afkomstig uit ziekenhuizen, 90% van burgers thuis. Het meeste gaat via urine het riool in.’’

Over de milieu-effecten van geneesmiddelen is vrijwel niets bekend.

was al bekend dat vissen door oestrogenen (de pil) in het water een geslachtsverandering ondergaan.’’

„In het rapport van het RIVM worden vijf stoffen – waaronder pijnstillers, antibiotica en anti-epileptica – genoemd die in hogere concentraties voorkomen dan veilig is voor waterorganismen. Mogelijk zijn er effecten op het gedrag, het weefsel en de voortplanting.

Echter, volgens het RIVM is vrijwel niets bekend over de milieueffecten van medicijnen. Dit wordt ook niet actief gemonitord. Opmerkelijk, want begin jaren ’90

Vakblad voor de Bloemisterij 42 [2016]

„Nee. Geneesmiddelen zullen niet worden verboden op basis van hun milieueffect, laat het ministerie weten.

Het maatschappelijk gezondheidsbelang is te groot.’’

Zijn gewasbeschermingsmiddelen en medicijnen gelijktijdig te zuiveren? „Waarschijnlijk wel, want het gaat in beide gevallen om complexe organische stoffen. Er is echter wel een praktisch punt: medicijnen komen in stedelijk gebied in het rioolwater, terwijl gewasbeschermingsmiddelen in landelijk gebied in het water komen. Bovendien hanteren de overheid en de waterschappen het principe van ’aanpak bij de bron’ en ’de vervuiler betaalt’.

Het idee om het gecombineerd aan te pakken is sowieso een gepasseerd station nadat de glastuinbouwsector het zuiveringsakkoord heeft ondertekend. Dat



SCHOFFELEN

VA N I L L E ‘

akkoord houdt in dat elk bedrijf per 1 januari 2018 zijn afvalwater moet kunnen zuiveren, en collectieven uiterlijk 1 januari 2021. Een uitzondering is AWZI Nieuwe Waterweg van Delfland, die mogelijk wel tuinderswater gaat zuiveren als onderdeel van een collectief.’’

op de Open dag van de WUR in Bleiswijk. Het is op een zaterdagmiddag, dus ze mikken vooral op ‘gewone mensen’ die een kijkje komen nemen. O ja, en proeven, want de smaakpapillen worden ook aangesproken.

We neuzen rond bij een tafel vol met gezond lekkers.

Snoeptomaatjes, snackkomkommers, mini-paprika’s en plastic bekertjes met sap. De bedoeling is dat we aangeven wat we ervan vinden en liefst zien ze ook nog dat je je opgeeft voor het smaakpanel. Dan mag je regelmatig komen opdraven om te proeven en te vertellen wat je van nieuw ontwikkelde groenten vindt.

Waarom heeft LTO Glaskracht het zuiveringsakkoord ondertekend? „LTO Glaskracht had de wens om de zuivering van gewasbeschermingsmiddelen en medicijnen zoveel mogelijk te combineren bij de rioolwaterzuiveringsinstallaties (RWZI). Voor medicijnen bestaan echter geen normen, dus ook geen zuiveringsplicht. Voor gewasbeschermingsmiddelen zijn die normen er wel, en ze worden vaak overschreden. De vrees was dat veel middelen worden verboden als de normoverschrijdingen doorgaan. Vanaf 2014 kwamen er bijvoorbeeld uiteenlopende voorschriften voor zuivering op de etiketten. LTO Glaskracht moest iets doen om eenduidige gebruiksvoorschriften en een uniforme zuiveringssystematiek voor elkaar te krijgen.’’

Alsof ik in een pak vla stap Er staan ook vazen met boeketten. Op je formulier moet je invullen welke emotie je voelt als je naar een bepaald boeket kijkt. Dat valt nog niet mee. Die bloemen hebben vast geen cursus storytelling gedaan. Of ik versta hun taal niet, dat kan natuurlijk ook. Ik word van allemaal even blij.

Uiteraard krijgen we uitleg bij de teelt van algen. Door

Hoe willen waterschappen medicijnen aanpakken?

een lang doorzichtig pijpenstelsel stroomt water waaraan algen zijn toegevoegd. Een fascinerend gezicht. Maar echt leuk wordt het als we bij de afdeling met vanille-orchideeën komen. Alsof ik in een pak vla stap, heerlijk! En dan wordt er ook nog verteld dat de teelt van vanille goud oplevert. Tenminste… Er is één probleempje. Je moet er wel de peulen aan kunnen krijgen. Dat blijkt nog een hele kunst te zijn. Maar als je dat lukt dan heb je wel een product met toekomst.

„Op dit moment wordt gewerkt aan de ‘Ketenaanpak Medicijnresten uit Water’. Deze aanpak richt zich op de hele geneesmiddelenketen. Er wordt nu eerst onderzocht welke maatregelen de medicijnenvracht naar het water kunnen verminderen. De vraag hoe dat vervolgens moet worden geregeld (via wetgeving, subsidie of voorlichting) is nog niet aan de orde, laat het ministerie van IenM weten. Te denken valt aan een zuiveringsplicht voor ziekenhuizen en het verplicht inzamelen van oude medicijnen door apothekers.’’

Want wat wij voor vanille houden is niet meer dan een

Wordt het verplicht om te zuiveren op medicijnen? „De verwachting is van wel, want er komen veel medicijnen in het milieu. Binnen de waterschappen gaan stemmen op om elke RWZI te voorzien van een vierde zuiveringstrap die microverontreinigingen kan verwijderen. De Unie van Waterschappen is daar echter tegen om kostenverhoging te vermijden.

De vierde zuiveringstrap zou hoogstens een achtervang zijn nadat alle vervuilers hun verantwoordelijkheid hebben genomen. Voor de glastuinbouw verandert dit dus niets aan de situatie.

LTO Glaskracht draagt daarom de boodschap uit: ’Normoverschrijdingen laten geen ruimte om af te wachten. Het is van belang dat de glastuinbouw haar eigen zaken op orde heeft.’’

TEK ST

Joef Sleegers

BEELD

Ingimage

Zo, dát ruikt lekker!’ Ik ben samen met mijn oudste zoon

Voor medicijnen gelden geen milieunormen

chemisch goedje dat wordt toegevoegd aan etenswaren.

Vanillevla? Vanille-ijs? Vergeet het, daar zit geen snippertje natuurlijke vanille in. Lust u nog peultjes? Ik moest spontaan denken aan de jongens van Millie Vanilli. Die hadden in de jaren ’ een paar hits maar ze bleken zelf totaal niet te kunnen zingen. Je wordt genept waar je bij staat.

M

ocht die teelt van vanille nu niet lukken, kies dan voor cacao of zwarte pepers. Daar staan ook proeven van in Bleiswijk. We hebben ze zelf gezien. Maar duik er nu niet allemaal tegelijk op, want dan weet je het wel weer. Een schaars product brengt veel meer op.

Kees van Egmond verhaalt elke week over wat hem bezighoudt.

Kees teelt matricaria op , ha in Bleiswijk, is getrouwd met Ineke en heeft een gezin met kinderen in de leeftijd van  tot  jaar. kees@kees-ineke.nl

Vakblad voor de Bloemisterij  []

15

 INTERV IEW

ERIC MOOR

directeur Sion Orchids

Hoe lang blijft orchidee nog trendy?

16

Vakblad voor de Bloemisterij  []

De directeur van Sion Orchids, Eric Moor, is een reiziger in phalaenopsis.

Op al zijn reizen doet hij veel kennis op. „Je zou een Nederlandse kweker met een Amerikaanse kweker moeten kruisen. De eerste heeft groene vingers, de ander is sterk in marketing.”

H

et vroege uur op de maandagochtend lijkt Eric Moor niet te deren. Ook op dit uur heeftie een goeie kop. Bruin gezicht, belangstellende helderblauwe ogen, een eeuwige stoppelbaard en een kapsel dat onberispelijk naar achteren gekamd is en in de nek onverminderd lang. Uiteraard is hij ‘sharp dressed’ als altijd.

Veel mensen in de sector kennen Eric Moor. In welke hoedanigheid dan ook. Maar hij is bovenal algemeen directeur van Sion Orchids. Het bedrijf in De Lier dat acht jaar geleden schakelde van producent/veredelaar naar veredelaar/vermeerderaar van phalaenopsis. In korte tijd behoorde het bedrijf tot de top 3 van de wereld.

Waar staat Sion Orchids nu?

(Moor lachend:) „We zijn helaas nog steeds nummer 3.

Anthura en Floricultura strijden momenteel om de eerste plek en wij komen daarna met jaarlijks een kleine 30 miljoen jonge planten. Daarmee hebben we een marktaandeel van ruim 20%. Rond 2007 en 2008, de crisisjaren, heeft er een kaalslag plaats gevonden onder de aanbieders van jongplantmateriaal van phalaenopsis.

Van de twaalf bedrijven die destijds actief waren, is het deel dat geen eigen veredeling had, afgevallen. Nu zijn er nog vier grote en een paar kleine spelers over. We komen inmiddels wereldwijd bij de meeste kwekers over de vloer in ruim twintig landen. Kwekers willen risico­ spreiding en een breed sortiment.”

Waar zit de groei wereldwijd? „De Europese markt voor jonge phalaenopsisplanten is nu stabiel. De groei ligt buiten Europa. De Verenigde Staten en Canada zijn nu groot aan het worden. Daarna komen Korea en Japan. Beide kopen overwegend halfwas materiaal uit Taiwan. Daardoor zijn ze minder interessant voor ons. Brazilië, Mexico, Indonesië, China, India, Iran, Australië en Vietnam zijn opkomende landen.”

zaken doen heeft Sion eigen verkopers of een agent lopen. In de nieuwe landen doe ik de acquisitie zelf. Ik ga ook sinds vier jaar met een groep grote ondernemers uit de tuinbouwsector naar een meestal verre bestemming.

Het ging al naar Peru, Panama, Argentinië en Chili. Komend jaar gaat het naar Japan. Het is heel leerzaam.”

Wat leer je? „Ik leer dat ze vrijwel allemaal hun eigen afzet en marketing regelen. En ik zie dat buitenlanders vaak de groene vingers missen. In veel landen worden de modernste kassen gebouwd, maar er is bijna niemand die de teelt beheerst. Daarom ben ik met anderen met Grenzeloos Groeien gestart om Nederlandse kwekers enthousiast te krijgen om of een filiaal in het buitenland te starten of hun kennis te gelde te maken.”

Een filiaal in het buitenland. Moet dat? „Niet per se. Ik geloof dat er genoeg Nederlandse telers zijn die met of massa of onderscheidende producten prima kun m te groeien dan is het zeker de moeite waard om naar het buitenland te kijken. Veel bedrijven in Nederland kunnen bijna alleen maar groeien door elkaar te verdringen en niet door extra vraag. In het buitenland is er nog mega-veel ruimte voor groei door een grote vraagmarkt. Bovendien word je als bedrijf interessanter voor werknemers en jong aanstormend talent als je internationaal actief bent. Jongeren kunnen daar of hier klaargestoomd worden met stages. Ze vinden het interessant. Je kunt mensen makkelijker binden.

Een buitenlandse vestiging kan bovendien voor een stuk risicospreiding zorgen. De buitenlandse vestiging moet mijns inziens wel het verlengstuk van het Nederlandse bedrijf zijn. Het moet er niet voor zorgen dat de Nederlandse vestiging gevaar loopt.”

Je reist erg veel. Word je dat nooit zat? „Nee, ik vind het nog steeds heel leuk. Althans, ik hoef niet zo nodig meer vier keer per jaar naar hetzelfde land toe. Maar dat hoeft ook niet. In landen waar we al langer

’De veiling heeft ons groot, maar ook lui gemaakt’ Vakblad voor de Bloemisterij 42 [2016]

17

’Als je ambitie hebt om te groeien dan is het de moeite waard om naar het buitenland te kijken’ Je twitterde ooit enthousiast over de marketing van Amerikanen? „Ik signaleer dat kwekers in het buitenland veel verder zijn op marketinggebied. Amerikaanse telers zijn daarin nooit lui geworden doordat ze nooit een veiling hebben gehad. Ze hebben geleerd zelf te verkopen. Je zou een Amerikaan moeten kruisen met een Nederlandse teler.

In landen waar ze nooit een veiling hebben gehad zitten kwekers met de eindklant of zelfs met de consument om tafel. Voordat je als Nederlandse teler eindelijk eens met een eindklant om tafel zit; dat gaat verrot langzaam. ”

Hoe komt dat? „Dat komt doordat de veiling en de exporteur en soms ook nog de groothandel er tussen zitten. De exporteurs doen geweldige dingen, maar helaas investeren er maar een paar echt in marketing en transparantie. Wij veredelaars en telers zijn nog te weinig met schapbeheer en merkenwaarde bezig tot aan de consument. In de crisis dacht iedereen in een doemscenario en moest het allemaal meer marktgericht. Nu gaat het weer wat beter.

Ik proef niet dat men terug naar vroeger wil, maar er is wel weer een vertraging van het veranderingsproces opgetreden. Op het gebied van transparantie, marketing en merken in de keten lopen we nog ver achter ten opzichte van andere producten in het schap. Wij moeten veel meer ons hok uit. Als we het op het gebied van marketing en schapbeheer beter gaan doen dan heeft de sierteelt in Nederland een gouden toekomst.”

Hoe staan de Nederlandse phalaenopsistelers ervoor? „Op gebied van de productie van phalaenopsis loopt Nederland nog voor. Maar ik verwacht dat ook hier een schifting plaatsvindt. Degenen die voorlopen zijn kwekers die hun klanten verderop in de keten kennen en naar hen luisteren en zich focussen op een segment dat bij hen past. Ik denk dat kwekers die dat niet doen afvallen. De vraag is ook hoe lang orchidee trendy blijft.

We hebben het heel lang uitgemolken. Veel soorten, geverfde, verschillende vormen, potmaten en bloemgrootten. Kunnen we dat blijven doen of komt er een product waardoor de phalaenopsis ondersneeuwt? Blijft deze de Mercedes onder de potplanten of komt er een ander merk?”

Blijft Sion Mercedes maken? „25 jaar geleden startten we met veredelen en wisten we dat we echt iets unieks in handen hadden. We hadden een breed eigen sortiment opgebouwd en konden acht jaar terug als veredelaar de markt op. Nu moeten we op de volgende stap gaan broeden. Alhoewel: internationaal is er nog veel ruimte om te groeien en als ik kijk naar wat er nog aan komt in de veredeling en naar heel veel innovatieve kwekers dan verwacht ik dat de Mercedes nog een hele tijd blijft. Ik denk – over tien jaar ben ik 60 – dat eerder goede opvolging mijn volgende uitdaging is.”

TEK ST BEELD

Arie -Frans Middelburg Fotostudio Gerard Vlekke

Moor maakte middelbare tuinbouwschool niet af jaren talloze cursussen, onder andere over manage­ Lagere Tuinbouwschool.

Daarna volgde hij de Middel­ ment, personeelsbeleid en bare tuinbouwschool, maar grenzeloos ondernemen. die maakte hij niet af. Op Hij leerde het vak daarnaast zijn 16e was Moor productie­ naar eigen zeggen met val­ medewerker, een jaar later len en opstaan. bedrijfsleider en op zijn 19e zzMet Sion schakelde hij acht jaar geleden van pha­ zelfstandig ondernemer. laenopsisproducent/verede­ zzHij volgde in de loop der zzEric Moor (50) deed de

18

Vakblad voor de Bloemisterij 42 [2016]

laar naar vermeerderaar/ veredelaar. Naast directeur van Sion Orchids was Moor vanaf het begin bestuurder van telersvereniging De­ corum. Bovendien was hij tot juni van dit jaar tien jaar lang voorzitter. zzMoor is verder onder meer betrokken bij Grenzeloos

Groeien, Topsector Tuin­ bouw & Uitgangsmaterialen. zzIn 2013 won Eric Moor de Tuinbouwondernemers­ prijs door onder meer zijn innovatieve en bijzondere marketingstrategie van pha­ laenopsis.

ONDERNEMEN zz

Ons bedrijf valt onder de cao Glastuinbouw. Nu hebben wij begrepen dat het per 1 oktober mogelijk is om gebruik te maken van het nieuwe jaarurenmodel. Is dit voor ons als werkgever interessant?

Wel of niet werken met het nieuwe JAARURENMODEL? I n de cao Glastuinbouw geldt een standaard arbeidsduur van 38 uur per week, maar u kunt samen met de werknemer ook 36, 40 of 42 uur overeenkomen (het zogeheten regelmatig rooster). Maximaal mag er dan 45 uur per week en 10 uur per dienst gewerkt worden en voor de uren die de overeengekomen arbeidsduur per week overschrijden geldt een toeslag op het uurloon van 35%. Deze toeslag loopt op tot 50% of 100% als de werknemer buiten de zogeheten ’bedrijfstijd’ of op zondag werkt.

Flexibeler

M.Y. van Dorp Flynth adviseurs en accountants Manon.vandorp@ flynth.nl 088-2367521 BEELD

Peter Moorman

Als u uw personeel kenbaar maakt dat u het jaarurenmodel toepast, dan zijn de regels rondom het werk­rooster flexibeler. Er wordt dan (op basis van het overeengekomen aantal uren per week) een periodiek loon uitbetaald en slechts eenmaal per jaar afgerekend over het saldo van de gewerkte meer- en minderuren. Bij een overeengekomen werkweek van 38 uur is de

jaarurennorm 1983,6 uur. Het saldo aan meeruren op het afrekenmoment moet worden uitbetaald tegen het (dan geldende) uurloon verhoogd met een toeslag van 35%.

De opbouwperiode start jaarlijks op 1 oktober, 1 januari, 1 april, 1 juni of bij indiensttreding. In dat laatste geval wordt de norm naar rato berekend over de resterende periode tot het afrekenmoment. Indien u ervoor kiest om op 1 januari 2017 met het jaarurenmodel te starten, dan geldt als jaarlijks afrekenmoment 31 december. Voor de meeste werkgevers is dat administratief gezien wel zo makkelijk.

Gelden er dan geen andere toeslagen onder het jaarurenmodel?

Jawel, maar deze zijn of gelijk aan of lager dan onder het systeem van een regelmatig rooster. En de uren waarop reeds een toeslag is betaald, tellen niet meer mee als meeruur op het afrekenmoment.

Een ander effect van het jaarurenmodel is dat u maximaal 8 weken in het jaar kunt aanwijzen,

waarin de werknemer 50 uur werkt, met een maximum van 9 uur op werkdagen en 5 uur in het weekend. En dat dus zonder te maken te krijgen met een toeslag bij overschrijding van de 38 uur per week.

Tevens kunt u maximaal 4 weken aanwijzen waarop de werknemer 0 uur werkt.

Wennen De werknemer krijgt een vast periodiek loon en het saldo aan meeruren wordt pas aan het einde van een jaarlijkse periode afgerekend.

Werknemers vinden het wellicht prettiger om het ’overwerk’ tussentijds afgerekend te zien, maar eenmaal afgerekende meeruren kunt u niet meer salderen met latere minuren. Het personeel zal daar mogelijk aan moeten wennen. Een ander nadeel is dat eventuele min­ uren op het afrekenmoment of bij uitdiensttreding voor risico van de werkgever zijn.

Vakblad voor de Bloemisterij 42 [2016]

19

 OMSL AGARTIKEL

Toppers in bloemisterij GROEIEN tegen de stroom in 20

Vakblad voor de Bloemisterij  []

Schaalvergroting vertaalt zich niet altijd in groter areaal

De Nederlandse bloemisterij daalt al jaren in omvang. De schaalvergroting zet door, maar is dit snel genoeg voor een toekomstbestendige bloemen- en plantensector? Speciaal voor het Vakblad voor de Bloemisterij heeft het CBS de ontwikkeling van de Top  bedrijven in snijbloemen en planten in kaart gebracht. Cijfers zeggen echter niet alles in een sector met een grote diversiteit aan

A

gewassen.

l jaren is de trend in de Nederlandse teelt van snijbloemen, pot- en perkplanten helder.

Zowel het aantal bedrijven als het totale areaal bloemisterijgewassen daalt gestaag. Daarvoor zijn diverse verklaringen die al eens zijn aangestipt, zoals het gebrek aan een bedrijfsopvolger, een te kleinschalige bedrijfsomvang, onder druk staande marktprijzen of – en dan met name bij snijbloemen – een verhuizing naar het buitenland.

Vraagtekens daling Het laatste jaar is echter stevig de bezem door het aantal bedrijven gehaald, blijkt uit CBS-cijfers. Het aantal snijbloemenbedrijven is met 20% gedaald tot 900, terwijl de hoeveelheid pot- en perkplantenbedrijven met een kleine 18% is gekrompen tot circa 740 bedrijven. Maar waarom komt deze stevige afname plots nu, juist in een periode dat de economie weer aantrekt en ook de vooruitzichten voor de bloemen- en plantenmarkt gunstiger zijn.

Het vermoeden van Peter Nugteren, bedrijfsadviseur bij Flynth adviseurs en accountants, is dat ondernemers op leeftijd zonder bedrijfsopvolgers een goed moment hebben afgewacht om hun bedrijven van de hand te doen. Nico van Ruiten, voorzitter LTO Glaskracht Nederland, en Arne Bac, sectorspe-

cialist bij de Rabobank, houden het ook op een inhaalslag. Toch vinden zowel Van Ruiten als Bac de sterke daling opmerkelijk, omdat ze dit respectievelijk niet waarnemen onder hun leden en klanten.

Relatief begrip De schaalvergroting zet door, maar in welk tempo? Het CBS heeft een Top 25 samengesteld van de grootste snijbloemen- en pot- en perkplantenbedrijven qua bedrijfsoppervlakte. Daarbij is ook gekeken welke ontwikkeling deze top van bedrijven qua areaal van 2000 tot en met 2015 heeft doorgemaakt.

Hieruit komt naar voren dat de Top 25 van snijbloemenbedrijven vorig jaar een collectief areaal had van ruim 216 ha. Dit is 37% meer dan in het jaar 2000, oftewel in absolute zin een groei van bijna 59 ha.

En dat terwijl het areaal van de snijbloemenbedrijven sinds de eeuwwisseling ruim gehalveerd is tot 1.772 ha. Het aandeel van de Top 25 snijbloemenbedrijven in het totaal is de laatste 15 jaar derhalve toegenomen van 4% in het jaar 2000 tot ruim 12% in 2015.

Groeit de top sterk genoeg om de slagkracht en het innovatiepeil van de Nederlandse bloemisterij te waarborgen? Dat is erg gewasafhankelijk vinden de drie sectordeskundigen. „Een teler met siergrassen is met 1 ha al groot en

Vakblad voor de Bloemisterij  []

21

Nico van Ruiten LTO Glaskracht

’Kostprijsverlaging is niet meer de voornaamste drijfveer’ bij chrysanten is daar pas sprake van bij 4 tot 5 ha. De diversiteit binnen bloemisterijgewassen is zo groot, dat cijfers weinig zeggen”, redeneert Bac. Daarom zijn voor Van Ruiten alle bedrijven die blijven draaien, klein of groot, toppers door te investeren en in te spelen op marktkansen: „Areaal zegt niet alles. Kostprijsverlaging is niet meer de voornaamste drijfveer voor schaalvergroting. Een grotere marktpositie en het beter kunnen toepassen van nieuwe technieken tellen zwaarder.”

Phalaenopsis bepalend Bij de potplanten is qua areaal een veel gelijkmatigere beweging in de laatste 15 jaar te zien. Sterker nog: het areaal op de gespecialiseerde potplantenbedrijven is sinds deze eeuw nog gegroeid: met 8,6% tot bijna 1.280 ha in 2015. Al moet hierbij aan worden toegevoegd dat

volgens de laatste cijfers het areaal dit jaar weer is gedaald. De Top 25 aan potplantenbedrijven is qua areaal sinds begin deze eeuw echter relatief sneller gegroeid dan hun collega’s in snijbloemen.

De 25 grootste bedrijven in de potplanten hadden in 2015 een gezamenlijk areaal van bijna 257 ha. Dit is een groei van ruim 140% ten opzichte van het jaar 2000. Het aandeel van de Top 25 potplantenbedrijven op het totale areaal is hierbij toegenomen van 9% in 2000 tot ruim 20% in 2015. Verhoudingsgewijs is de top van de potplantenbedrijven dus sterker gegroeid dan bij de snijbloemen. Niet zo verwonderlijk volgens Nugteren, gezien de sterke groei van voornamelijk phalaenopsis in deze periode.

Toekomst

Alleen zal het areaal zich op een gegeven moment stabiliseren en de afname van het aantal bedrijven zal in een minder hoog tempo plaatsvinden. „Met het aantrekken van de economie wordt de aankoop van bloemen en planten aangejaagd, zeker als ingespeeld wordt op maatschappelijke trends als duurzaam en gemak”, verwacht Bac. Van Ruiten vult aan: „Schaalvergroting in de bloemisterijsector vertaalt zich ook niet altijd in grotere oppervlakten. Meer en meer bundelen individuele bedrijven hun krachten via samenwerking.”

Afvallers zijn ook in de toekomst voornamelijk de kleine bedrijven zonder bedrijfsopvolging die hun tijd wel uitzingen, denkt Nugteren.

Van hen is geen bijdrage te verwachten aan modernisering van de sector.

Schaalvergroting zet zich voort, menen de drie sectorspecialisten.

TEK ST

Peter van Leth | Eric de Lijster

BEELD

Gerdien de Nooy | Peter van Leth

Areaal snijbloemen in ha 3.500 Totaal Top 25 3.000

2.500 Areaal potplanten in ha 2.000

2.000 Totaal Top 25

1.500

1.000

1.000

500

500

250

250

0

22

1.500

2000 ’01 ’02 ’03 ’04 ’05 ’06 ’07 ’08 ’09 ’10 ’11 ’12 ’13 ’14 ’15

Vakblad voor de Bloemisterij 42 [2016]

2000 ’01 ’02 ’03 ’04 ’05 ’06 ’07 ’08 ’09 ’10 ’11 ’12 ’13 ’14 ’15

0

Plant nadert bloem Het areaal snijbloe­ men is in Nederland sinds begin deze eeuw rap gedaald, terwijl de oppervlakte pot­ planten in die periode licht is toegenomen.

Het lijkt daardoor een kwestie van tijd dat de potplant qua areaal net zo groot wordt als de snijbloem. Opval­ lend is dat de Top 25 potplantenbedrijven in areaal sneller ex­ panderen dan bij de snijbloemen. De top­ pers potplanten verte­ genwoordigen daarbij een hoger areaal dan bij de snijbloemen.

John van Koppen teler van snij-anthuriumkweker

’Betreffende grootschaligheid had ik het bij het rechte eind’ In 2005 meent John van Koppen dat zijn bedrijf alleen toekomstperspectief heeft door te groeien. Hij groeit in twee fasen (2006 en 2008) van 0,9 naar 3 ha. „In het begin van deze eeuw zat de gehele glastuinbouw in een lekkere flow. Met 0,9 ha zag ik hooguit nog een toekomst voor me van 5 tot 10 jaar. Dus ik ben meegegaan in de hype van groot, groter, grootst”, zegt Van Koppen.

Toen brak de financiële crisis uit en begonnen voor de snij-anthurium­ kweker de jaren van het achterhoedegevecht om zijn hoofd boven water te houden. Met als gevolg dat zijn kwekerij niet kon door ontwikkelen en qua moderniteit achteruitging bij gebrek aan financiële ruimte was voor herinvesteringen. „In die periode heb ik wel eens achter mijn oren gekrabbeld of ik de juiste beslissing had genomen. Kleinschalige bedrijven om mij heen deden het immers verhou-

dingsgewijs stukken beter. Spijt heb ik er echter nooit van gehad”, aldus Van Koppen.

Het is hem niet gelukt zelf zijn kwekerij draaiende te houden. Uiteindelijk heeft Dick Oosthoek zijn kwekerij overgenomen nadat hij dit al eerder gedaan had met de snij-anthuriumkwekerij van collega Jeroen Ammerlaan. Nu heeft Fiore-Anthuriums, de handelsnaam van de twee bedrijven gezamenlijk, een totale glasoppervlakte van circa 5,5 ha. Met deze oppervlakte zijn ze een grote speler met circa 10% van de snijanthuriummarkt in handen.

Grotere bedrijven stappen makkelijker over kostprijsverhogingen heen die voortvloeien uit veranderende wetgeving of ontwikkelingen rond bijvoorbeeld arbeid of energie. „Wat betreft grootschaligheid zat ik er destijds toch niet zo ver naast. Wel ben ik ervan overtuigd geraakt dat het

noodzakelijk is om samen te werken als je het grootschalig aan gaat pakken. Samenwerken houdt je scherp en alle facetten van het vak zijn beter te verdelen. Verder is het leuk en prettig om met elkaar vooruit te stappen.”

Ronald van der Sande potplantenkweker

’Van kleinschalige glasgroenteteler naar middelgrote potplantenteler’ In 2017 verdubbelt Ronald van der Sande de potplantenteelt op zijn bedrijf Brieljant in Brielle. Dat klinkt heel veel, maar hij maakt twee afdelingen van zijn paprikabedrijf geschikt voor potplanten, waarmee zijn potplantenteelt op 0,6 ha komt en zijn paprikateelt naar 2,4 ha slinkt. In 2018 staat dan de grote stap gepland: geheel overschakelen op potplanten. Een kleine tussenstap kan logistiek niet meer. Dan moet hij zijn schuur gaan uitbreiden. „Met 3 ha ben je geen partij in de paprika’s, omdat je te kleinschalig bent; met 3 ha potplanten ben je nog een onderneming van enig formaat.

Kwaliteit telen wordt in potplanten nog gewaardeerd, in de paprika's absoluut niet meer. Daar sneeuw je onder in de massa”, licht Van der Sande toe. Een van de redenen waarom hij met zijn vrouw Mariëlle Weerdenburg heeft besloten te schakelen.

Een andere reden is dat ze niet willen verkassen naar een geconcentreerd glastuinbouwgebied om het aldaar grootschaliger aan te pakken.

Het oorspronkelijke plan was om de stap van een huurtuin van 0,9 ha naar 3 ha te maken. Hier ging de bank echter niet in mee, zeker niet na zowel een slecht jaar in de potplanten als paprika. „Op dat moment echt balen, omdat we echt afscheid wilden nemen van de paprika's en de slechte resultaten in de potplanten als een leerproces zagen. Dus dan maar niet schakelen was onze eerste reactie, totdat we werden aangemoedigd om op het paprikabedrijf ruimte vrij te maken voor potplanten.

Verre van ideaal natuurlijk, maar het vergde weinig investering. De oppotmachine en transportbanden waren immers al aangeschaft en uitgangsmateriaal van cissus hadden we. En achteraf zijn we ook wel blij

dat de stap in meerdere tussenfasen wordt gerealiseerd. Bij overschakelen komt toch meer kijken dan je denkt.

Zo trekken we er meer leerjaren voor uit”, verwoordt Van der Sande. Uiteindelijk willen Ronald en Mariëlle 5 tot 6 seizoensproducten gaan telen.

Vakblad voor de Bloemisterij 42 [2016]

23

MARKT & TRENDS zz

EXPORT

Planten trekken exportstijging op Denemarken De bovengemiddelde toename van de exportwaarde van bloemisterijproducten met 11% vanuit Nederland naar Denemarken wordt vooral gestuwd door die van de planten. De Denen lijken uit de crisis, willen het vertrouwde assortiment en er is weer perspectief op groei van de bloemen- en plantenverkoop.

D

e kentering van krimp naar lichte groei van de bloemenen plantenexport via Nederland naar Denemarken in 2015 zet dit jaar met een toename van 11% versterkt door. Vooral de planten doen het goed volgens de statistieken van Floridata, waarop de VGB de maandelijkse Top 10 baseert (zie tabel). Daarbij moet wel rekening worden gehouden met admini­ stratieve mutaties, onder meer door valutaire ontwikkelingen in niet-Eurolanden.

Goed plantenjaar

Of de Deense markt voor bloemen en planten ooit weer terugkomt op het niveau van voor de crisis is ongewis.

24

René Steur van OZ Planten herkent de groei bij de planten. „Via tuincentra is er door het mooie voorjaar dat lang aanhield goed verkocht”, is zijn verklaring en dat bevestigt Kate Jensen van Gasa Holland. Zij noemen Denen traditionele plan-

Vakblad voor de Bloemisterij 42 [2016]

tenconsumenten. „En opvallend is de toegenomen voorkeur voor ouderwetse planten, zoals clivia’s en sanseveria”, voegt René Kersloot van Van Dijk Bloemen hieraan toe.

Die trend ziet Jensen ook. „Vroeger konden we meer orchideeën kwijt in Denemarken, die telen ze nu zelf. Maar echt veel last hebben we van de lokale productie niet”, is haar ervaring.

Deense producenten, traditioneel sterk in bloeiende planten in kleine potmaten, hebben in de crisis behoorlijke klappen opgelopen. Steur en zijn collega’s in het plantensegment verwachten groei. „Denen willen bijvoorbeeld potgekweekt in plaats van potgedrukt. En meer informatie in hun taal”, geeft hij als verbeterpunten mee. „Absoluut insectenvrij, zeker voor het interieursegment”, vult Kersloot aan.

Als extra service bij kamer- en

tuinplanten en uitgangsmateriaal levert Gasa Holland sinds kort ook snijbloemen. De marktgroei hiervan in Denemarken becijfert de VGB op 2%. Via het supermarktsegment is de bloemenverkoop stabiel en dat geldt volgens een woordvoerster van een retailleverancier, die niet wil worden genoemd, ook voor het assortiment. Directeur Frits Bleichrodt van A. van Delft bevestigt dat. „En anders dan in andere landen is de inkoop door supermarkten beter gestructureerd.

Zo worden inkopers niet ieder jaar vervangen”, geeft hij als voorbeeld van de stabiliteit van de markt.

Ongewis Of de Deense markt voor bloemen en planten ooit weer terugkomt op het niveau van voor de crisis is ongewis. De Denen reageerden heel snel op de crisis in 2008, waarna de Nederlandse exportwaarde in zes jaar met een kwart kromp tot € 110 miljoen (zie grafiek). Tien jaar geleden was Denemarken de zesde afnemer van de Nederlandse bloemisterijsector. In 2011 verdween het land uit de Top 10 om daarin sinds twee maanden terug te keren. Dat komt ook door de duikeling van Rusland vanaf oktober 2014 met maandelijks zo’n 30%, zo meldt de VGB. Als de huidige ontwikkeling doorzet komt de plantenexport richting Denemarken dit jaar uit op het record van € 58 miljoen dat in 2008 werd gerealiseerd.

De bloemen blijven dan steken op € 20 miljoen minder dan het toppunt van € 87 miljoen in 2007. „We zijn zeer positief over Denemarken”, blikt Kersloot vooruit.

Marco van Zijverden

HET ECHTE NIEUWE VEILEN Om direct af te trappen: ik wil het graag hebben over het

Exportwaarde bloemen en planten  Bloemen en planten vanuit Nederland naar Denemarken in de afgelopen  jaar

Nieuwe Veilen en hoe dit positief kan bijdragen aan de logistieke performance van Royal FloraHolland. Het levert bovendien ook een enorme kostenreductie op voor alle klanten van de veiling. Met het 'Nieuwe Veilen' bedoel ik dan ook ECHT Nieuw Veilen. En echt is dan: 'af-tuin'.

Export waarde in € x miljoen 150

Het commerciële moment moet in mijn ogen worden losgekoppeld van het logistieke moment. Dus op dag  wordt er gekocht, via een virtuele landelijke klok of alternatief modern elektronisch transactiesysteem. En op dag  worden de producten direct van de kweker in de juiste verpakking op het gewenste tijdstip aangeleverd bij een van onze bedrijven.

120

2000 ’01 ’02 ’03 ’04 ’05 ’06 ’07 ’08 ’09 ’10 ’11 ’12 ’13 ’14 ’15

’14 t/ ’15 m sept t/m ’16 sept t/m sep t

60

BRON HBAG Floridata

90

Top  bestemmingen  Exportwaarde snijbloemen en pot- en tuinplanten t/m seber 

Land

1 Duitsland 2 Verenigd Koninkrijk 3 Frankrijk 4 Italië 5 België 6 Polen 7 Zwitserland 8 Zweden 9 Oostenrijk 10 Denemarken Overig Totaal alle landen

Omzet januari t/m september ’ Waarde Mutatie

 x . 1.324.239 698.516 569.657 218.883 192.231 150.789 143.249 133.971 99.308 92.862 798.563 4.422.268

Omzet september ’ Waarde Mutatie

 tov ’

 x .

 tov ’

6,1 -2,3 2,8 3,9 10,8 7,4 2,8 4,2 1,5 10,5 0,1 3,1

109.211 65.896 56.827 31.968 17.294 12.817 15.122 14.826 10.214 8.447 86.892 429.514

1,6 -7,4 -3,7 -0,9 7,4 5,8 -1,0 0,1 10,4 8,5 7,3 0,8

Bron Floridata-bewerking VGB

FloraHolland is in dit scenario de regisseur van de fijndistributie, kwaliteitscontrole en ondersteunt de kwekers met de juiste technologie. Veel van onze kwekers in binnen- en buitenland maken de orders reeds op onze specifieke wensen klaar, zowel voor de supermarkten als de groothandelsbedrijven.

Ik ben ervan overtuigd dat dit systeem een enorme kostenbesparing voor FloraHolland oplevert in de logistieke keten. En kwekers rekenen daarbij de juiste prijs voor de diensten die door de kopers worden gevraagd.

Laten we echt een slag maken

Ook wij, de klanten van FloraHolland, maken hierdoor een enorme efficiencyslag. Ik schat in dat de besparing binnen onze bedrijven minimaal een uur per medewerker per dag kan zijn. Onze klanten, die in het huidige systeem vaak niet alle bestelde producten krijgen, worden in dit nieuwe systeem veel optimaler beleverd.

De wereld verandert en als de veiling niet inspeelt op deze snel veranderende wereld gaat de coöperatie haar bestaansrecht verliezen. Als we dus écht een stap willen maken in de verbetering van de logistieke performance binnen onze keten, ben ik er van overtuigd dat we op korte termijn over moeten stappen van het huidige veilsysteem naar Het Nieuwe Veilen. Dit vereist van FloraHolland lef en leiderschap om dit versneld door te gaan voeren.

Laten we dit samen oppakken en zorgen dat we ECHT een slag maken, in het belang van de coöperatie, handelsbedrijven en Nederland Sierteeltland.

TEK ST

Hermen de Graaf bloemisterij@hortipoint.nl

Marco van Zijverden is de van CEO Dutch Flower Group

Vakblad voor de Bloemisterij  []

25

MARKT & TRENDS zz

A N A LYS E S S N I J B LO E M E N

In chrysantenmarkt groeit populariteit santini’s Op jaarbasis zijn prijsvorming en aanvoer van troschrysanten stabiel, terwijl meer santini’s tot nu toe gemiddeld beter werden gewaardeerd.

Het lijkt op een trendbreuk.

Troschrysanten en santini’s l Verkochte aantallen via Nederlandse veilingen vanaf 2002

Verkocht aantallen x 100.000 15

Troschrysant

Santini

12 9

3 0 2002' ’03 ’04 2’05 ’06 ’07 ’08 ’09 ’10 ’11 ’12 ’13 ’14 ’15

’14 t/m se pt ’15 t/m se pt ’16 t/m se pt

BRON VBN | Royal FloraHolland

6

T

„ rossen zijn vullers, santini’s de gangmakers”, omschrijft inkoper Martin van Doorne van W.K. Heyl Jr een trend in de chrysantenmarkt. Johan Siebeling, inkoper bij Van Dijk Bloemen, signaleert voor Duitsland dezelfde ontwikkeling en in Oost-Europese landen een groeimarkt voor beide productgroepen.

Bij een aanvoerstijging van 8% tot 190 miljoen stelen bij FloraHolland, klok en directe afzet bijeen, steeg de middenprijs voor santini’s dit jaar tot en met september met 3 cent per steel tot 22 cent. Inkopers schrijven dit toe aan de verbreding van het assortiment met meerdere

types en kleuren, de betere toepassingsmogelijkheden in boeketten en de grotere beschikbaarheid. Die gaat toenemen: veredelaars werken steeds meer aan series, waarin santini’s in meerdere gelijkwaardige kleuren en types zijn aan te bieden.

Teler Evert van Helvoort verdrievoudigt in de komende maanden de santiniproductie van VHC in Brakel in twee stappen van 2,5 ha naar 7,5 ha. Tijdens een relatiedag lichtte hij de plannen toe voor inkopers. „We werken zelf mee aan uitbreiding, die ook risico’s in zich heeft. Maar het is belangrijk met

Telers van sedum draaiden prima seizoen Telers van sedum kunnen terugkijken op een prima seizoen en dat geldt ook voor handelaren. De uniformiteit kan beter en voor speciale soorten blijft de markt beperkt. „

26

E

en mooi vullertje, waarvan de kwaliteit dit seizoen heel goed was en net als alle buitenbloemen goed werd betaald”, zet inkoper Rick Veilbrief van W.K. Heyl Jr. sedum neer in het zomerbloemenaanbod.

Marcel de Best, inkoper bij Hukra, heeft het idee dit jaar minder in sedum te hebben gedaan. „Dat ligt zeker niet aan de kwaliteit, die is van een paar kwekers zelfs geweldig. Maar het is een echt seizoensproduct en na een sterk begin is het jaarlijkse nieuwtje bij onze klanten er weer snel vanaf”, is zijn ervaring. Frank Straathof, inkoper bij boekettenspecialist Greenex,

Vakblad voor de Bloemisterij 42 [2016]

vindt sedum voor het retailafzet minder geschikt. „Voor ons segment is de beschikbaarheid van uniforme sedum in aantallen niet voldoende”, is zijn argument. „Wij hebben in de retail juist een extra kanaal aangeboord, mede doordat we al drie jaar GAP-gecer­ tificeerd zijn”, meldt teler Peter Baars in Nieuw-Vennep. Met een afgewogen mix van directe afzet en klokverkoop via de vestigingen Rijnsburg en Aalsmeer van FloraHolland heeft Baars met sedum de afgelopen jaren een stabiele markt verworven.

Tot en met september werd bij

FloraHolland, alle vestigingen en klok en bemiddeling samen, gemiddeld 15 cent per sedumtak betaald. Dat is 3 cent meer dan de twee voorgaande jaren. Gert-Jan Roos van Mts. Roos in Leimuiden omschrijft de prijsvorming dit seizoen „wel aardig”. Dankzij de gelimiteerde aanvoer van speciale soorten was voor Nico Janson van N.J.S. Janson in Lisse het afgelopen seizoen geslaagd. „Meer variatie in sedum is niet nodig”, oordeelt Veilbrief.

OVER DE TOONBANK

VIVIANE OBAID

ketenpartijen daarover van gedach­ ten te wisselen”, vindt hij.

Retailleverancier Kreling Chry­ santen in Bruchem vergroot de aanvoer van troschrysanten vanaf begin volgend jaar door een uitbrei­ ding met 13 ha. Het aanbod tros­ chrysanten was met 690 miljoen stelen bij FloraHolland tot en met september dit jaar vergelijkbaar met 2015 en dat geldt ook voor de middenprijs. Die stabiliseerde op 26 cent.

Is het najaar belangrijk voor u? „Zeker. Mensen brengen hun tuin nu in de herfstsfeer, dus we verkopen veel erica, calluna en potchrysanten. Bij bloemen zijn het nu hortensia, chrysant en aster die volop belangstelling hebben.” „We leveren vrijwel dagelijkse verse bloemen aan de gemeente, de universiteit, banken en kerken. Ook werken we samen met de grootste begrafenisondernemer van de stad. En natuurlijk hebben we een vaste klantenkring van particulieren.”

Milieu staat voor mij boven alles

U heeft veel onderscheidingen! „Zowel zakelijk als artistiek vallen we al jaren in de prijzen. Als het snelst groeiende bedrijf, de onderneming van het jaar en de meest in het oog springende vernieuwer. Dat geeft ons genoegen, maar helpt ook de klandizie.”

Waarmee toont u uw milieubewustheid? „Het milieu staat voor mij boven alles. We verkopen veel lokaal geteelde producten, om de negatieve impact van transport op het milieu te verminderen. Verder werken we actief samen met Fair Flowers Fair Plants aan duurzaam aanbod. We bezorgen alleen met elektrische voertuigen.”

Sedum l Aanvoer en prijs via Nederlandse veilingen vanaf 2002 Verkochte aantallen x miljoen 15

10

9

5

6 2002 ’03 ’04 ’05 ’06 ’07 ’08 ’09 ’10 ’11 ’12 ’13 ’14 ’15

0

’14 t/m se ’15 t/m pt sep ’16 t/m t sept

12

BRON VBN | Royal FloraHolland

Middenprijs in centen 15

Hoeveel komt er uit Nederland? „Zo’n 70% van de snijbloemen komt uit Nederland, planten vrijwel niet. Tulpen en amaryllis koop ik van eigen bodem.

Eens in de week komt er een Nederlandse lijnrijder langs.

Over de kwaliteit ben ik heel tevreden, maar de prijzen zijn hoog, zeker in de winter. Ik zou willen dat de Nederlandse handel geen bloemen importeert uit landen die zich niet aan de FFFP-richtlijnen houden.”

Viviane Twee winkels in Uppsala 50% bloemen, 40% planten, 10% overig SPECIALITEIT Grootste koelvitrine van Zweden AANTAL MEDEWERKERS 12 LOC ATIE

SORTIMENT

Vakblad voor de Bloemisterij 42 [2016]

27

MARKT & TRENDS zz

A N A LYS E S P OT P L A N T E N

Medinilla zet stap in goede richting Het aanvoervolume van medinilla ligt tot nu toe 7% boven dat van vorig jaar, terwijl de omzet met 8% is gestegen. De piepkleine prijsverbetering is meer dan welkom, maar nog lang niet voldoende.

M

edinilla heeft zware jaren achter de rug. Het relatief dure product had lang last van een ‘zuinigere’ markt. 2013 en 2014 zetten tragische records neer. Vorig jaar keerde het tij. Mark Zijlstra van Royal FloraHolland: „Hoewel het lastig vergelijken is, lijkt de gemiddelde prijs dit jaar 1% hoger uit te vallen. De maginifica blijft veruit het meest verkochte ras, maar de nieuwe soorten winnen langzaam terrein.” Zijlstra ziet voor de medinilla nog kansen op de Engelse markt en merkt dat de vraag uit de Zuid-Europese landen weer toeneemt.

Chris Kester van kwekerij Lagu-

na ziet vraag en aanbod langzaam in balans komen. „Het hogere marktsegment trekt weer aan en omdat het assortiment is verbreed, raken nu ook andere consumenten geïnteresseerd,” analyseert hij.

Marjolein van Leeuwen van kwekerij Atlantis ziet de middenprijs van de magnificanog altijd niet stijgen. „Daarvan staat te veel op de klok. Door allemaal actiever te gaan bemiddelen en promoten, kunnen we de prijzen wellicht verder omhoog trekken.”

Atlantis is de enige die de medinilla in een 14 cm-pot aanbiedt, in beperkte volumes. Als het aan Jan

Robbe van IBH Export ligt, mogen dat er best meer worden. „Medinilla loopt in deze periode niet hard en heeft het sowieso niet gemakkelijk.

De markt is gewend geraakt aan het lage prijsniveau en stapt daar moeilijk van af. Veel afnemers realiseren zich niet wat de kostprijs is. Het verbeterde assortiment biedt absoluut kansen. Ook juist in kleinere maten. Transportwaarde wordt steeds belangrijker en de consument maakt minder ruimte voor een plant.”

Fatshedera gaat het nog eens proberen Fatshedera, de soortskruising tussen fatsia en hedera, wordt sinds vorig jaar weer op kleine schaal in Nederland geteeld. In de handel valt het kleine product nog niet op.

F

Fatshedera l Aantallen en prijs, FloraHolland van 2008 t/m 2015

BRON Royal FloraHolland

Middenprijs in centen 300

Verkochte aantallen x 1.000 80

250

60

200

40

150

20

100

28

2008

2009

2010

2011

2012

2013

Vakblad voor de Bloemisterij 42 [2016]

2014

2015

0

atshedera lizei werd in Nederland niet meer als groene kamerplant geteeld. De West-Europese markt was aangewezen op een enkele aanbieder in Oost-Vlaanderen.

Recente pogingen om het ´vergeten product´ weer op te pakken strandden door teeltproblemen nog voor het product in de handel kwam.

Vorig jaar lukte het handelskwekerij Vianen in Rijnsburg wel om een nieuwe start met fatshedera te maken. De verkochte aantallen via FloraHolland groeiden in 2015 van 32.000 naar 65.000 stuks, naar 111.000 stuks tot en met week 40 dit jaar. ,,Wij teelden dit product

vroeger al en hadden onze eigen moederplanten", verklaart teler Klaas Jan Vianen. ,,Omdat de vraag naar croton vanuit Rusland terugloopt, zochten wij daar een product naast." Vianen richt zich met fatshedera in groen, witbont, geelbont en voorlopig vier potmaten op de markt in Duitsland, Scandinavië en Polen. ,,Croton doet het vooral goed in Oost-Europa, de bloeiende Euphorbia millii in Zuid-Europa.

Met fatshedera richten we ons eerst op Noordwest-Europa."

Hoewel het product terugkomt van bijna weggeweest, zet fatshedera die noviteit nog niet om in ex-

EXPORTEUR over Spanje Medinilla l Aantallen en prijs, FloraHolland van 2011 t/m 2015

900

450

800

300

700

150

600

0

2011

JAN DE BOER

Verkochte aantallen x 1.000 600

2012

2013

clusieve prijsvorming. Het product gaat voor 80% langs de klok en de middenprijs loopt met het toenemen van de aantallen terug. Planteninkopers kunnen geen unieke kenmerken noemen die fatshedera onderscheiden van andere groene planten. ,,Het staat in de webshop.

Dan wordt het ook af en toe besteld. Waarschijnlijk voor de variatie met andere groene planten", meent planteninkoper Arjan van Delft van Heemskerk Flowers in Rijnsburg.

2014

2015

Trekt het weer wat aan in Spanje? ´Ja, er is geen regering en dan gaat het altijd beter. Onze klanten, groothandel en bloemisten, zijn optimistischer en kopen meer bloemen. De laatste jaren waren moeilijk. Een van de grootste KOA-kopers, met 1.500 klanten in Spanje, kocht op de klok grote partijen voor een lage prijs. Daar ging dan een kleine marge op en hup, naar Spanje.´ BRON Royal FloraHolland

Middenprijs in centen 1000

Dat merkte u wel dus … ’Jazeker, de consument raakte gewend aan een lagere prijs en een matige kwaliteit. Dat is nooit goed. Voor de echte kwaliteitsproducten was steeds minder plaats. Maar de wal keert het schip, zoals zo vaak als het gaat om kwaliteit. Het vertrouwen komt terug in de markt en daarmee de vraag naar goede bloemen. De verlaging van de btw van 21% naar 10% begin 2015 draagt daar uiteraard ook aan bij.’

Spanje is op de weg terug

Hebben de bloemisten de moeilijke jaren overleefd? ’De helft heeft het niet gered.

Wij hebben onze klanten in moeilijke tijden geholpen waar we konden. Dat geldt overigens niet voor Bloemenbureau Holland, dat Spanje niet meer ondersteunt. Mijn klanten voelen zich in de steek gelaten.’ Dat de VGB sinds vorig jaar weer meebeslist over de besteding van het BBH-budget, heeft wat dat betreft nog niet veel geholpen!

Hoe kijkt u naar de toekomst? ’Wij zijn optimistisch over de toekomst, Spanje is op de weg terug. Je ziet het ook aan de huizenmarkt, die weer uit het slop raakt. Een belangrijk teken aan de wand.’

Jan Barendsen, Aalsmeer Directeur BEL ANGRIJK STE AFZE TGEBIED Europa en Midden-Oosten INKOOP eigen import, klok, direct bij kwekers AANTAL MEDEWERKERS 65 BEDRIJF

FUNC TIE FOTO

Vianen Handels­ kwekerijen

Vakblad voor de Bloemisterij 42 [2016]

29

BEDRIJFSSCAN zz

Smit Kwekerijen focust weer op groene planten

Weer GROEIEN na terug naar af Voor Smit Kwekerijen in Sappemeer waren 2012 en 2013 moeilijke jaren. Een ding was zeker: het roer moest om. Obed Smit, grondlegger van het bedrijf, nam een algemeen directeur in dienst om hem daarbij te helpen. De reorganisatie die volgde, hield in dat de focus weer kwam te liggen op groene planten. Phalaenopsis en arrangementen verdwenen uit het assortiment.

N

aast Obed Smit schuift Kees Pingen aan, de tweede algemeen directeur van de kwekerij.

Met de eerste, Henk Jan de Jonge, was de klik er niet. De ideeën over het weer op de rails krijgen van Smit Kwekerijen lagen te ver uit elkaar. Pingen zat meer op de golflengte van Smit. Om zijn commitment te tonen, is Pingen aandeelhouder geworden.

Corebusiness De kwekerij stootte vier van de acht (huur)locaties af en nam afscheid van de productie van phalaenopsis en arrangementen. Het heeft even geduurd, maar de groei zit er weer in. Inmiddels zijn twee afgestoten locaties in Sappemeer weer aan het bedrijf toegevoegd en is de totale bedrijfsoppervlakte 15 ha. „De crisis is voorbij en groene planten zitten weer in de lift. Maar het is vooral het motto schoenmaker blijf bij je leest geweest die ons heeft gebracht waar we nu weer staan”, vertelt Pingen.

En Smit Kwekerijen heeft het idee opgevat meer te gaan samenwerken met collega's. In piekperioden in november huren ze bij Drenthe Flowers ruimte bij in een periode dat deze perkgoedteler

Obed Smit en Kees Pingen BEDRIJF Smit Kwekerijen, Sappemeer AANDEELHOUDERS Obed Smit (l) en Kees Pingen OPPERVL AK TE 15 ha GEWAS circa 60 soorten aan compacte, weelderige,

exotische groene potplanten waaronder succulenten

30

Vakblad voor de Bloemisterij 42 [2016]

kasoppervlak ter beschikking heeft.

Vorig jaar was dit een 0,5 ha, dit jaar 1 ha en er zijn mogelijkheden dit nog verder uit te breiden. „Een echte win-winsituatie. Drenthe Flowers in Klazienaveen hoeft zich minder te concentreren op veelal minder rendementvolle najaarsteelten en wij hebben relatief goedkope uitbreidingsoppervlakte, waarbij wij gegarandeerd zijn van productie van goede kwaliteit”, legt Smit uit.

Een deal is ook gesloten met KP Holland, producent van kalanchoë, spatiphyllum en curcuma, om het assortiment van Smit Kwekerijen op te kweken in 7 cm-potten om met het gezamenlijke assortiment van beide kwekerijen tot mooiere mixen te komen.

Eden collection als basis De basis van Smit Kwekerijen vormt de Eden Collection: een breed assortiment (60 soorten) aan compacte, weelderige, exotische groene potplanten waaronder succulenten. 60% van de planten verlaten onder dit label de kwekerij, voornamelijk in 10,5 en 12 cmpot, maar ook 5,5 en 15 cm. „Altijd in aantallen waar de markt om vraagt. Vraaggestuurd produceren

zz

1985 Oprichting door Obed Smit

zz

is ook een koerswijziging sinds de reorganisatie die ons geen windeieren heeft gelegd”, deelt Pingen mee.

Dan mag Smit Kwekerijen afgestapt zijn van arrangementen, dit houdt niet in dat ze niets meer doet aan toegevoegde waarde. Hierbij wordt voornamelijk nog gefocust op potten en schalen van keramiek.

Verder is er nog de Eden Outdoor Collection en is sinds twee jaar het concept ’Message in een bottle’ in het assortiment opgenomen.

Als service is het Eden-concept in de gewenste pot te leveren voorzien van etiket, label en verpakking. Zonder enige schroom wordt Eden weggelaten als de klant aan een eigen sterk merk de voorkeur geeft, zoals Intratuin. De klant is en blijft koning bij de kwekerij. Zo gaat Smit Kwekerijen komend seizoen voor Ikea philodendron Imperial Red kweken. Een oude klassieker waar de meubelketen stellig in gelooft.

Productvernieuwing Iets dat niet veranderd is bij Smit Kwekerijen is de continue productvernieuwing. Met het in dienst nemen van een algemeen directeur heeft Smit zijn handen weer meer vrij voor zijn grootste liefde: stad

1985 -2003 Overname diverse bedrijven in en rond Sappemeer

zz

1996 Lancering Eden collection

en land afstruinen naar nieuwe soorten.

Nieuw in het assortiment is bijvoorbeeld Pilea peperomioides oftewel de pannenkoekenplant.

In woonmagazines en op internet wordt de plant getypeerd als een Chinese trendy retro-plant die geluk schijnt te brengen. Er is zo veel vraag naar dat het moeilijk is om er aan te komen. Op Marktplaats wordt bijvoorbeeld gehandeld in stek van deze plant. Twee jaar is Smit bezig geweest de plant kwalitatief stabiel te krijgen. De afgelopen maanden is een productie van 3.000 Pilea peperomioides per week gedraaid, voor komend seizoen is dit opgevoerd naar 6.000 per week.

Ondanks de hype verwachten Smit en Pingen niet snel concurrentie; zover zij weten is er nog een andere

zz

Nederlandse kweker die dit nicheproduct aanbiedt. „En als we er naast zitten, zullen we zoals gezegd de markt niet overvoeren met Pilea peperomioides. Dan worden andere niches in aantallen opgevoerd. Zo’n vaart zal het niet lopen, want ons assortiment is vrij uniek en deels kwekersrechtelijk beschermd. Dit geeft een goede concurrentiepositie”, verwoordt Pingen.

Teeltprotocollen Wat betreft de teelt geeft Smit niet al te veel prijs: „Dat is in ons geval letterlijk en figuurlijk het geheim van de smid.” Van alle rassen wordt de teeltstrategie betreffende onder meer ondervloer, potgrond, klimaat, stek- en remmethode vastgelegd in een teeltprotocol. Dat is in de loop der jaren makkelijk

2003 4,5 ha nieuw gebouwd in samenwerking met financier en aandeelhouder Noordelijke Ontwikkelings Maatschappij (NOM)

zz

2004 Kleinschalige start met phalaenopsis

zz

geworden, gezien de ervaring die is opgedaan met honderden nieuwe soorten. Waarvan sommige slaagden, maar ook vele niet.

De logistiek wordt grotendeels centraal geregeld vanuit de hoofdlocatie. Vanuit alle locaties komen de producten naar de hoofdlocatie.

Vanuit dit logistieke centrum vinden in principe alle verzendingen naar klanten plaats. Alleen bij grote acties, of speciale teelten, wordt er nog vanuit de kassen uitgeleverd.

Zodoende kunnen de nevenlocaties zich ten volle richten op de teelt.

Transport tussen de locaties vindt per vrachtwagen plaats, alleen tussen twee tegenover elkaar gelegen locaties per shuttle.

TEK ST en BEELD

2013 Reorganisatie, afstoten phalaenopsis (4 ha) en minder locaties

Tussen twee locaties van Smit Kwekerijen verloopt het transport per shuttle.

Peter van Leth

zz

2013 - 2016 Groei in groene potplanten

Vakblad voor de Bloemisterij 42 [2016]

31

,

ns m u l o c 4 4 ld e d n u b e g

(inclusief btw)

Niet-abonnees: PLUS , verzendkosten Abonnees: GRATIS VERZENDING

BESTELLEN  Op de website www.vakbladvoordebloemisterij.nl/ schoffelen  E-mail (bedrijfs)naam en adresgegevens naar info@hortipoint.nl o.v.v. Boekje Schoffelen

Hortipoint is uitgever van Vakblad voor de Bloemisterij, Bloem&Blad, Tuin en Landschap, De Boomkwekerij

Trade Fair Aalsmeer

Schoffelen

KADOTIP

2, 3 & 4 november 2016

The Future is NOW! Beleef de toekomst op de Royal FloraHolland Trade Fair Aalsmeer royalfloraholland.com/tradefair

De Royal FloraHolland Trade Fair is de internationale handelsbeurs waar de sierteeltsector samenkomt: · meer dan 650 stands en 15.000 internationale bezoekers · een breed assortiment aan bloemen en planten · de nieuwste trends en productontwikkelingen Ga voor openingstijden, inschrijven en meer informatie naar www.royalfloraholland.com/tradefair.

H E T VA K zz

Jongeren binden is al decennia een hoofdthema in de tuinbouw. De sector slaagt er niet echt in om van haar slechte imago af te komen. Vooralsnog is het ook lastig is om de huidige generatie Z warm te maken voor de tuinbouw. Of toch?

Groenopleidingen zitten immers in de lift, zowel op mbo als hbo en universitair niveau.

Generatie Z zoekt uitdagend en afwisselend werk met veel voldoening.

Groenopleidingen zitten in de lift

Generatie Z zien te binden G

eneratie Z, ook wel Millennials genoemd, is nu tussen de 5 tot 20 jaar oud. Zij vindt de tuinbouw, net als generaties voor haar, niet sexy genoeg om er een carrière in te overwegen. Zorgwekkend is de teneur op het 10-jarige jubileum van Delphy Improvement Centre op 13 oktober. De toekomst van de Nederlandse tuinbouw hangt wel voor een belangrijk deel af van die nieuwe aanwas van talent. ’Tuinbouw, dat zijn boeren met de handen in de grond. En in de kas is het heet en het stinkt’. Het zijn enkele vooroordelen die Frank van de Helm, tuinbouwdocent aan Inholland, hoort. „Voor generatie Z is de tuinbouw zoiets als de maan.

Iedereen weet dat hij er is, maar bijna niemand komt op het idee er een kijkje te nemen.” Studenten veranderen echter van mening als ze eenmaal met tuinbouw in

aanraking komen. Dan veranderen geluiden onder meer in: ’in de tuinbouw wordt iets tastbaars geproduceerd’ en ’in de tuinbouw kan je nog een verschil maken’.

Zoek ze op Dus zoek generatie Z op, is het motto. Zo denkt Stefan Hendriks, zelf behorend tot de generatie en voorzitter van Tuinbouwjongeren Oostland, er ook over. „Benut mogelijkheden via sociale media optimaal, maar niet te zakelijk en met een boodschap die Millennials aanspreken. Verdiepen in deze generatie is een must. Generatie Z heeft bijvoorbeeld creatieve ruimte nodig en wil niet mee in vaste patronen.”

Verder zit er legio potentie tussen zaterdaghulpen en vakantiewerkers als voor hen de tijd wordt vrijgemaakt. Tomatenkweker

Frank van de Helm van Inholland

’Voor generatie Z is tuinbouw zoiets als de maan’

Schenkenveld heeft daar positieve ervaringen mee door zijn H&Rmedewerker hier actief op te zetten.

Volgens Hans van de Ende van Hillenraad Partners zit de sector met zichzelf willen ’verkopen’ aan generatie Z op een verkeerde golflengte. Hij draait het graag om: wat heeft deze generatie de sector te bieden? Dus vanuit deze actieve opstelling jongeren bedrijven zien binnen te loodsen.

Humor en emotie Tijdens de afsluitende paneldiscussie, had Peter Maes van Koppert Biological Systems, wel een tip: „Door humor en emotie binnen de tuinbouw te brengen, kun je de beleving van jongeren vergroten als het om werken in de tuinbouw gaat. Een sector die leuk is en een positieve uitstraling heeft, zal uiteindelijk ook meer mensen enthousiast maken om daar aan de slag te gaan.”

TEK ST

Peter van Leth

Vakblad voor de Bloemisterij 42 [2016]

33

H E T VA K zz

VAKGELUIDEN

’Met zachte middelen de winter door’ Ruud Batist Maasdijk 5 ha met zes soorten mini-gerbera Belichting: 5.500 en 7.000 lux

R

uud Batist (29) heeft samen met zijn broer Roy en vader Willem twee gerberakassen op een steenworp afstand van elkaar in Maasdijk. Ruud is verantwoordelijk voor de teelt en gewasbescherming; Roy voor zaken als energie en arbeid. De kas aan de Tuindersweg is acht jaar oud; die in de Oranjepolder achttien. Het bedrijf is lid van Colours of Nature. Deze telersvereniging is gespecialiseerd in grote vakken mini-gerbera’s.

De meeste gerberatelers hebben minimaal zo’n 25 soorten staan, maar bij Batist staan er zes op vijf hectare. „Doordat we één soort per afdeling hebben, kunnen we gericht telen”, legt Ruud Batist uit. Er hangen bijvoorbeeld gevelschermen waardoor elke afdeling apart kan worden verduisterd om de planten generatief houden. De daglengte varieert per soort van tien tot 12 uur.

Sinds een jaar gebruikt Batist het

New Harmony extra diffuus schermdoek. „We wisten van te voren niet precies hoe het gewas daarop zou reageren, maar het heeft deze zomer goed uitgepakt. We zijn mooi onder de maximale streefwaarde van 1.000 µmol/m2 /s PAR-licht gebleven. Uiteindelijk kunnen we daarmee een hogere PAR-som toelaten, waardoor de plantbelasting omhoog gaat en de plant meer knoppen aanlegt.”

Enkele jaren geleden was de strategie om schoon de winter in te gaan, maar sinds een paar jaar gebruikt het bedrijf in de winter bijna alleen nog zachte biologische middelen zoals Botanigard en Plenum, zodat encarsia, eretmocerus, feltiella en diglyphus in leven blijven. „Zij zijn sterk en aan de omstandigheden gewend”, verklaart Batist. „We kunnen jaarrond zwavelen. Door de warme nazomer is wel wat chemie nodig geweest om te corrigeren.”

’Voor belichting is stoom niet snel te duur’

Maurice van der Hoorn Kwekerij Van der Hoorn Orchideeën, Ter Aar Phalaenopsis: 1,5 ha multiflora’s

34

E

r zijn al dagen dat de lampen 100% branden om de gewenste lichtsom per etmaal te halen bij Maurice van der Hoorn. In de opkweek streeft hij naar 5,5 -6 mol/m²/etmaal, in de koel- en afkweekfase is het 8,5-9 mol/m²/etmaal. „Dat wil ik dagelijks bereiken in 14 uur en als natuurlijke eindtijd van de dag hanteer ik het moment ‘zon onder’. Zodoende blijft de plant in zijn groeiritme en krijgt hij altijd een donkerperiode van 10 uur voor de inwendige processen die geen licht nodig hebben.”

Van der Hoorn heeft geen gasaansluiting op zijn bedrijf, dus ook geen WKK. Alle stroom wordt ingekocht, op jaarbasis z’n 5.000 MW. Met de inkoop is hij nu druk. „Vorig jaar had ik om deze tijd de stroom voor het laatste kwartaal van het jaar al ingekocht op de OTC. Dit jaar is het inkopen op de onbalansmarkt vaak het gunstigst.”

Afgelopen jaar betaalde de teler

Vakblad voor de Bloemisterij 42 [2016]

gemiddeld zo’n €38 per MWh. „Dat is redelijk laag. Voor belichting is stroom echter niet snel te duur. De plant heeft het nodig voor zijn groei. Maar de lampen branden niet onnodig. Als er voldoende zonlicht is, dan kunnen de lampen tot 50% dimmen. Via de klimaatcomputer kan ik voorspellen hoeveel assimilatielicht er dagelijks nodig is en daar is de stroominkoop aan gekoppeld.”

De kwekerij heeft een aansluitingswaarde voor stroom van 1,6 MW. Als de assimilatielampen allemaal branden – 80 μmol/m2 /s in de opkweek en 160 μmol/m2 /s in de andere twee afdelingen – dan betrekken die 1 MW. De warmtepomp behoeft 0,3 MW. De elektraboiler – een soort waterkoker – heeft in vol vermogen 1,2 MW nodig. „Hij komt er bij als het kan en als het nodig is voor de warmte, maar alleen als de stroom goedkoper is dan €18/MWh.”

’De tellingen zijn weer voldoende laag’ Marco van de Werken Kwekerij De Heuve, Brakel Chrysant 3,8 ha onder 9.800 lux

E

en halve teeltronde heeft Marco van de Werken de bovengrondse plaaginsecten in zijn chrysanten met chemische middelen bestreden. Voornaamste reden is dat er een maand geleden massaal invlieg van trips was. „Tegen volwassen trips zijn in een geïntegreerd systeem in chrysant maar twee oplossingen: het middel Botanigard en gebruik maken van mass-trapping.

Dat is onvoldoende als er veel invlieg is, dus moet je de strategie meteen bijstellen.”

De chemische aanpak van trips is geslaagd. De tellingen op de vangplaten en de volvelds gewascontroles laten dit zien. „We kunnen straks gewoon tripsvrij oogsten. In de zwaarst aangetaste jonge stek – langs het betonpad – zit nauwelijks nog levende trips in de groeipunten.

De jongste bladeren zijn daarom vrij schoon. Bij het pad waren extra behandelingen nodig. Het bewijst dat trips in chrysant heel

lastig te bestrijden is met het huidige middelenpakket.”

Bij het voorspuiten worden weer middelen gebruikt die relatief snel afbreken en veilig zijn voor biologische bestrijders.

Roofmijten tegen spint en trips zijn weer ingezet.

In de grond bleef ‘de biologische aanpak’ van kracht. Van de Werken is overtuigd van de positieve invloed die bodem­ organismen kunnen hebben op de gewasgroei en de beheersing van plagen. Hij stimuleert het bodemleven onder andere door het inbrengen van compost. „Bodemweerbaarheid is onmisbaar bij beheersing van trips­poppen en wortelknobbelaaltjes. Bovengronds is op bekende ‘aaltjesplekken’, ondanks dat er niet gestoomd is, nauwelijks achterblijvende groei. Als we wortels bekijken, zien we de verklaring.

Op de licht aangetaste wortels zijn veel nieuwe, gezonde uitlopers gegroeid.

TEK STEN en BEELD

Joef Sleegers Hans Neefjes

Vakblad voor de Bloemisterij 42 [2016]

35

H E T VA K zz

TEELT TIPS

Wortelactiviteit bij phalaenopsis stimuleren Goed wortelgestel l Het is belangrijk om vlak voor de winter een goed wortelgestel te hebben. Dit is in oktober nog relatief gemakkelijk te beïnvloeden. Doordat het weer in oktober behoorlijk grillig kan zijn qua temperatuur, vraagt dit om een adequate reactie.

Geef naar behoefte water; als de wortels grijs kleuren én het substraat is redelijk afgedroogd (voor minimaal 75%) is het tijd om te gieten. Niet eerder, niet later.

Zet de minimumonderbuis in de opkweek vanaf nu op 45°C ’vast’. Een hogere temperatuur geeft te veel warmtestraling richting de planten. Laat de onderbuis slechts naar minimaal 35°C in een stralingstraject van 300-600 W/m2.

dingsbehoefte. Om oplopende EC in de pot te voorkomen moet de EC van de voeding deze maand alvast met 0,1 mS/ cm omlaag. In de regel ligt de giet-EC dan op 1,0 mS/cm.

Hiermee blijven de wortels goed actief.

Etmaaltemperatuur afkweek l Door hoge tempe-

EC l Door afnemende dagleng-

ratuur en instraling in september, zijn de bloeisnelheid en productie redelijk op peil gebleven. De bloeisnelheid is nu in één ruk gecorrigeerd en veel lager. Dit is nog enigszins te beïnvloeden door met de etmaaltemperatuur in de bloeifase ’te spelen’. Houd er wel rekening mee dat de lichtsom in de bloei minimaal op 7,0 mol/ m²/dag ligt om knopvorming van de takken te garanderen en knopval te voorkomen.

te en instraling (lichtkwaliteit) neemt de groeisnelheid langzaam af, en daarmee de voe-

Menno Gobielje, Bureau IMAC, 010 5219094

Vaste planten verplanten en bewaren In rust l Omdat veel zomerbloemen vanuit vaste planten worden geteeld, zijn deze telers na de bloemenoogst eigenlijk vaste plantentelers. Bij de vaste planten is de rooiperiode vaak een grote aanslag op de bodemstructuur. Omdat de meeste bloementelers de planten alleen rooien om zelf weer te gebruiken, zijn ze veel meer dan hun collega-plantenteler in staat om de rooitijd te laten bepalen door de wensen van de plant en de ideale omstandigheden om te rooien.

Vaste planten kunnen het beste worden gerooid als ze volledig in rust zijn. De volledige rust is bij de meeste vaste planten pas bereikt vanaf 1 december. Pas na 1 december zijn de planten goed te bewaren. Als dit bewaren nodig is omdat pas in het voorjaar kan worden geplant, rooi dan nooit voor 1 december. Wanneer de planten direct worden gedeeld

Voorkom hoog bicarbonaat in chrysant Voormengbak l Hoge bicarbonaatgehaltes in drain- of bronwater kunnen na een be­regening het blad van het gewas sterk vervuilen door kalk­neerslag. Het bicarbonaat in gietwater kan ook leiden tot verstopping van de sprinklers van de regenleiding en een hogere pH-KCl in de grond.

Het lukt soms onvoldoende om bicarbonaat te neutraliseren.

Dit heeft te maken met de wijze waarop wordt aangezuurd.

De meeste bedrijven werken met een aparte A- en B-bak, of met een systeem waarbij tegelijk de mestoplossing uit A- en B-bak wordt gezogen. In beide

36

Vakblad voor de Bloemisterij 42 [2016]

gevallen wordt het zuur met een pH-regeling geïnjecteerd in de aanvoerleiding en krijgt het onvoldoende gelegenheid om te reageren met het bicarbonaat.

Een oplossing is het gebruik van een open voormengbak.

Hierin komen de A- en B-bakoplossing samen met het water uit bassin, sloot of drain. Aanzuren gebeurt in de voormengbak. De CO2 die dan ontstaat kan makkelijk ontsnappen.

Normaal heeft het zuur vijf seconden nodig om te reageren met het aanwezige bicarbonaat. Zuur niet alle bicarbonaat weg: voor plantenvoeding mag 2 mmol/l HCO3- overblijven.

Lagere pH-KCl l Een bestaand A en B bak-systeem is niet zomaar om te bouwen naar een systeem met een voormengbak. Kies dan voor minder hergebruik van drainwater, zodat aanzuren minder nodig is. Een andere optie is het instellen van een lagere streef pH-KCl van het aanvoerwater, bijvoorbeeld pH-KCl 5,2 in plaats van pH-KCl van 5,5-5,7. Op deze manier wordt er meer zuur meegezogen. Meet wel regelmatig de pH-KCl van het gietwater in de kas.

Dirk Jan Binnendijk Tuinbouw­ adviezen, 071-5416564

en weer opgeplant kan dit eerder gebeuren, als er maar op wordt gelet dat de planten niet uitdrogen en zo snel mogelijk weer in de grond staan.

Te oud l Houd er rekening mee dat oude percelen minder vitaal zijn dan jonge. Veel bloementelers gaan verplanten als het perceel voor de bloementeelt te oud begint te worden.

Eigenlijk is dit perceel dan ook te oud om als uitgangsmateriaal te gebruiken. Een alternatief is om op een klein perceel jonge planten te telen, puur voor de vermeerdering van nieuw uitgangsmateriaal.

Een ander alternatief is om de planten bij een plantenteler te laten telen of deze bij een plantenteler aan te kopen.

Henk van den Berg Teelt- en Bedrijfsadvies, 0252-340301

Juiste gewasarchi Overtollig blad l De juiste gewasarchitectuur zorgt voor een maximale bloemproductie gedurende de winter. Het licht, maar ook zeker de energie die in het gewas doordringt is daarbij essentieel. Optimaliseer de lichtinval door na de 1 november productie hele bladeren half te knippen op volle plekken. Plekken die naar het looppad hangen kunnen voorzichtig nog goed worden gelegd. Eventueel overtollig blad onderin het gewas kan ook beheerst worden verwijderd. Haal nooit meer dan 1 blad van een plant om de balans tussen wortel en gewas

Feico Smit vanuit

O E G A N DA

Roos voorbereiden op de winter Goed voorbereiden  In oktober worden de dagen snel korter en de lichtintensiteit lager. De winter komt eraan.

Er zijn wat zaken die aandacht verdienen om goed in de winter aan te komen en het voorjaar weer goed te beginnen.

Allereerst is er de vraag of er nog plagen zijn, die een risico vormen voor volgend jaar. De kas moet vrijwel schoon zijn.

Spint en trips zijn de belangrijkste plagen maar ook witte vlieg en diverse luizensoorten verdienen aandacht als ze aanwezig zijn. Er kan altijd nog infectiedruk aanwezig zijn. Bespreek dit goed met degene die u op dit gebied begeleidt.

Een andere vraag is of u bij de huidige stand van het gewas goed de winter doorkomt. Als er veel knippunten staan, moet u gedwongen met de laagst mogelijke temperatuur de winter door. Dit is weer een risico voor de knopkwaliteit. Over-

ier in Afrika loop je wel eens tegen een muur van problemen op. Heb je het één opgelost komt het andere weer.

Zo moesten wij laatst een vergunning aanvragen en dat deden we normaal altijd door langs te gaan bij het kantoor van de betreffende instantie. Tegenwoordig moet dat via hun website. Wat ik dan niet begrijp is dat deze instantie zelf nooit haar eigen website test. Ik moest een aantal formulieren invullen en vervolgens uploaden. Daarna kreeg ik te horen dat ik niet volledig was. Moest ik terug naar het systeem om de overige formulieren te downloaden.

Toen ik ze weer verstuurde kreeg ik een melding dat ik niet twee keer voor dezelfde aanvraag kan uploaden. Uiteindelijk ben ik dus toch maar weer gewoon langsgegaan om te kijken hoever ik in een dag van balie naar balie kon komen.

Johan Sonneveld +  

half op de weg staat en de wegwerkers er al bijna twee jaar omheen bouwen, snapt niemand. Dan moet je toch wel heel veel power hebben als huiseigenaar of een hooggeplaatst iemand kennen. Waar de regering nog problemen mee krijgt in de toekomst is het aanleggen van de zuidelijke rondweg. In de stad is er al bijna vijftig jaar niets gedaan aan enige vorm van infrastructur en dan gaan mensen bouwen zonder vergunning. Als er dan straks een vierbaansweg moet komen die al vijftig jaar geleden door de Engelsen op papier is gezet, krijg je een revolutie.

Lokale politieke leiders gaan mensen beloven dat hun huis niet afgebroken zal worden als ze maar op hem stemmen.

Dat hier uiteindelijk iemand zwaar de pineut is, staat al als een paal boven water. Lokale leiders kopen vaak stemmen en bij hun herverkiezing blijven ze met hun beloftes achter door ze niet na te komen. Dat het landsbelang dan in geding komt deert niemand. Ook die muur moet nog een keer geslecht worden.

tectuur bij anthurium op orde te houden. We hebben in het verleden gezien dat het in korte tijd verwijderen van doorgekleurde bloemen en meerdere bladeren per plant een ernstige vermindering van de wortelkwaliteit teweeg bracht.

Licht en uitstraling  Tussen 9.30 en 15.30 uur is de bijdrage van het daglicht aan de totale PAR-som op gewasniveau nu rond de 85%. Het doek eerder openen of later sluiten levert dus nauwelijks lichtwinst op terwijl er op heldere dagen wel sprake is van meer dan 100 watt/m2 energieverlies door

H

weeg om voor de winter de dunste knippunten nog onderdoor te knippen. Liever minder rozen op een struik, waarbij een iets hogere temperatuur aangehouden kan worden, dan andersom.

De watergift moet ook aangepast worden. Rond deze tijd zijn de stralingssom-starts zo goed als verdwenen. De watergeefperiode moet wat vervroegd worden om voldoende intering (absoluut rond de 7%) te realiseren. Kijk ook goed of de EC in de mat stabiel en niet te hoog is.

Ammonium kan het beste tot een heel laag niveau teruggebracht worden. Tenzij u een jong gewas hebt staan. De pH in de mat en in de drain mag niet boven de 7,0 uitkomen. De HCO3 moet tussen de 0,5 en de 1,0 zitten. Hoger is wel mogelijk, maar riskant.

uitstraling. Wanneer de zon 150 watt/m2 instraling levert is er dus slechts 50 watt/m2 netto energie over om de kas en het gewas te verwarmen.

André Lont Bureau IMAC Bleiswijk, al@imac-bleiswijk.nl

MUUR

Een andere muur die ze hier

graag slopen is de muur die je fout hebt gebouwd. Aan de noordkant van Kampala bouwen ze een vierbaansweg.

Iedereen die met zijn huis of tuin op het land van de Uganda Nation Road Authority staat kan dit subiet inleveren.

Doe je dit niet dan slopen ze de muur om je huis of zelfs je hele huis of een gedeelte daarvan.

Hoe het dan ook kan dat er nog steeds een klein huisje

Feico Smits is algemeen directeur Royal van Zanten in Oeganda f.smit@royalvanzanten.com

Vakblad voor de Bloemisterij  []

37

● ●H E T VA K

Coen

● ●V A K G E N O O T

67 Freesia, pluis­ chrysant, leeuwenbek PL AATS Honselersdijk OPPERVL AK TE 3.300 m2 LEEF TIJD TEELT

COEN VERSPEEK Kunt u op deze oppervlakte een boterham verdienen? „Jawel. Ik voer elke dag aan op FloraHolland Naaldwijk en dat gaat goed. Ik ben de afgelopen maand druk geweest met de pluizers. Ik heb Holiday staan en dat soort wordt door de handel gewaardeerd. Je hoort veel over Tom Pearce, maar dat is het ook niet altijd.”

Nooit de ambitie gehad om groter te gaan? „Ik heb door de jaren heen land bijgekocht van de buren. Eerst mocht je een huis bouwen bij 1 ha, maar toen ik dat land bij elkaar had, was de grens alweer opgeschoven. Dat is er dus nooit van gekomen. Een groter bedrijf wil ik niet. Grootschaligheid zegt niet alles. Als ik zie wat voor ellende die bedrijven hebben...

Ik heb het wel eens uitgerekend hoor. Als ik een kas bij zou bouwen, zou ik ook een vent erbij moeten nemen.

Dat schiet niet op.”

ring en digitalisering. Alles gaat met de hand. Ik zeg wel eens: ik ben geen Westlander, maar een bloemen­ kweker.”

Heeft u dit vanuit huis meegekregen? „Nee, mijn vader zat in de textiel. Ik ben toch naar de tuinbouwschool gegaan. Na mijn studie ben ik bij Penning Freesia gaan werken en op mijn 37e kreeg ik de mogelijkheid om deze tuin te huren. Later heb ik dit kunnen kopen. Daar ben ik die man nog altijd dankbaar voor.”

Denkt u al aan stoppen? „Nee. Ik ben net 67 geworden, maar zolang de lieve Heer mij gezond houdt, blijf ik doorgaan. Werk is mijn grootste hobby.”

Wat doet u verder in uw vrije tijd?

U heeft nu geen personeel? „Nee, ik loop al dertig jaar in mijn uppie. Ik kan het in mijn eentje prima redden. Ik heb niet zo veel behoefte aan mensen om mij heen. Voor mij geen automatise-

„Voor mijn geen computers en iPad's. Ik heb een cowboyhoed. Met mijn vrouw doe ik aan line-dancing.

Daarnaast schaak ik en fok ik schapen en konijnen.”

’Ik ben geen Westlander, maar een bloemenkweker’ TEK ST en BEELD

38

Vakblad voor de Bloemisterij 42 [2016]

Cindy van der Zwet

Groot assortiment uitgangsmateriaal • Euphorbia milii • Cupressus Wilma • Ficusvariëteiten • Sundaville • Kuipplanten en kruiden • Lavandula • Senetti

mvanveenbv.com | 0297 32 65 16

Tevens alle stoomwerkzaamheden Roelofarendsveen 071-3313356 • 06-22196960 info@klinkstoom.nl • www.klinkstoom.nl

KOEL- EN VRIESCELLEN SCHERPE PRIJZEN

erkend koeltechnisch bedrijf met servicepunt in NL

TEL: 0032-473535402 • WWW.CALSAN.EU

MACHINAAL OPPOTBEDRIJF

OPPOTTEN, POTTENPERSEN EN VERHUUR SINDS 1990 (26 JAAR) WWW.JOSVANDERHOEVEN.NL INFO@JOSVANDERHOEVEN.NL 06-54734323

Krijten en reinigen Wij helpen u graag! tel: 06-18277073 www.sproeibedrijf-os.nl

Florissant 520 beste oplossing voor mini Gerbera Sinds we Florissant 520 gebruiken, hebben onze Gerbera’s een enorm lange houdbaarheid en blijven ze langer bacterievrij.

Alle veilingcontroles laten uitmuntende resultaten zien.

Voorheen gebruikten we een chloorpil maar dat werkte omslachtig en er werd nog wel eens een emmer gemist. Daardoor konden we onze kwaliteit moeilijk garanderen. Nu we Florissant 520 automatisch toevoegen is elke emmer 100% goed”.

Gerben Koop, Colours of Nature

Colours of Nature is een coöperatie van zes kwekers, die gezamenlijk jaarlijks 200 miljoen mini Gerbera’s telen, oogsten en verwerken.

Ze blinken uit in betrouwbaarheid, kwaliteit en uniformiteit.

Tuinbouw toeleverancier Mertens heeft hen uitstekend begeleid bij de omschakeling.

Voordelen Florissant 520 • Automatisch te doseren

• Toegelaten door de veilingen

• Lage kostprijs per emmer • Roze kleur helpt bij controle op dosering • CTGB geregistreerd

• Gegarandeerde werking

Dé toeleverancier voor de professionele tuinbouw info@florissant.nl - www.florissant.nl

www.mertens-groep.nl