VBB_44-2015 by Stichting Vakinformatie Siergewassen

Opvallen met noviteiten op IFTF en Trade Fair 14

10 Weer meer

22 Bloemist draait

42 Met ledlicht is

46 Sneeuwbes wil

animo voor Groen Label Kassen

goed met shops in supermarkten

tot 80% energie te besparen

meer aandacht voor voorbehandeling

Cover-nw.indd 1

28-10-15 14:32

694273_.indd 2

28-10-2015 11:54:35

B 8

Uiteraard’

Vakblad voor de

Opinie 4

Interview:

Commentaar:

Stelling:

Nieuws 6

B 8

shops in supermarkt

Interview:

Ondernemen:

Vragen:

Thema:

Afzet:

Markt 28 28 29 30 31

42 ’Slim gebruik van ledlicht kan 80% energie besparen’

46 Discussie voorbehandeling

Teelt 32

In beeld:

Gewasbescherming:

IFTF/FHTF 2014:

Column:

Belichting:

Potplanten:

Heesters:

Teelttips:

Column:

Nieuws 51 52

Service 53

Kasgenoot: Agenda Voorplaat:

44 (2015)

Inhoud.indd 3

28-10-15 15:26

Opinie

fOtO: Natuur eN Milieufederatie dreNthe

Judith van den Berg, Natuur en Milieu Drenthe:

In Drenthe ondervinden burgers, ondanks de regelgeving rond lichthinder, toch nog overlast van kassen die ’s nachts licht uitstralen. De Natuur en Mistellen. „Wellicht worden belichtings- en schermfabrikanten zo uitgedaagd met nieuwe ideeën te komen”, aldus woordvoerder Judith van den Berg. Quincy von Bannisseht qvb@hortipoint.nl

Omwonenden in Erica en Klazienaveen klagen over lichthinder van kassen. Hoe weten jullie dat?

niet zozeer die enkele overtreding betreft, maar dat het ’m meer in de regels zelf zit.”

„Wij krijgen mails van mensen, maar ook via www.wijmakenhetdonker.nl, een website die is gelanceerd in de aanloop naar de Nacht van de Nacht op zaterdag 24 oktober. Mensen klagen bijvoorbeeld dat er vanuit kassen ’s nachts veel licht straalt, dat de lucht daardoor vaak erg oranje kleurt en dat verlichte kassen voor veel lichtvervuiling zorgen. Dat zijn natuurlijk heel globale omschrijvingen, maar blijkbaar ervaren omwonenden lichthinder van kassen. Daarom zijn we gaan kijken hoe het met de regelgeving en de handhaving zit.”

Vorig jaar constateerde de gemeente Emmen op zes locaties overtredingen. De betrokken telers zeiden

En, hoe zit het daarmee? „Volgens de regionale uitvoeringsdienst leven tuinders de regelgeving over het algemeen heel netjes na, ondanks het feit dat Emmen geen maatwerkvoorschriften voor rozentelers toepast. Wel wordt aangegeven dat er af en toe handhavend moet worden opgetreden. Wij denken dat het probleem

investeren in lichtafscherming. Wat vindt u daarvan? „Het gaat inderdaad niet heel geweldig met de tuinbouwsector in de omgeving Emmen. Maar op zich kan dat natuurlijk geen reden zijn om tuinders daarom maar van de regels uit te zonderen. Dat kan natuurlijk sneu uitpakken voor individuele ondernemers, maar ja, regels zijn regels. En ook richting collega’s die zich wél keurig aan de lichthinderregels houden en wél die investeringen hebben gedaan, zou het niet netjes zijn als je dat dan maar even door de vingers ziet.”

Wat mankeert er aan de huidige lichthinderregels? „Het wonderlijke aan die regels is dat er in de nanacht toch nog redelijk wat kan. Het

scherm hoeft dan immers niet helemaal dicht. Wij hebben het gevoel dat juist dát misschien wel de klachten van omwonenden veroorzaakt. Je legt de regels ook niet zomaar uit. Er zijn veel overgangsbepalingen en uitzonderingsregels. Zo wordt er onderscheid gemaakt tussen bedrijven die belichten met meer of minder dan 15.000 lux, hangt het begin en eind van de donkerteperiode en nanacht af van de periode in het jaar, zijn er uitzonderingen voor verouderde kassen en aparte bepalingen voor kleine kassen. Geen wonder dat, al leven tuinders alle regels netjes na, er toch lichthinder door omwonenden wordt ervaren. Wij vinden dat je je dan moet afvragen of de regels wel ver genoeg gaan. In Groningen en Friesland hebben LTO Noord en Natuur en Milieu onlangs een convenant afgesloten gericht op het voorkomen van lichthinder door verlichte melkveestallen. Afgesproken is dat er tussen 23.00 en 05.00 uur een donkerteperiode geldt waarin het licht volledig uit moet zijn. Kijkend naar die afspraken is het vreemd dat het licht in de

Commentaar Arie-Frans Middelburg vakredacteur afmiddelburg@hortipoint.nl

elkaar op FloraHolland Trade Fair en IFTF. In Aalsmeer is het een vooral Nederlands feestje en

geïnformeerd over wat er allemaal te koop is in veel vaker contact en hebben doorgaans weinig geheimen meer voor elkaar. Bovendien is door de

concepten en verpakkingen wordt gepresenteerd

Opinie_NW.indd 4

wereld op het scherm. Het gevoel dat je je in een snoepwinkel waant als

44 (2015)

28-10-15 15:26

Wilt u uw mening geven? Stuur een brief naar postbus 9324,

Stelling

Afvalwaterzuivering zoveel glastuinbouw in de nanacht nog naar buiten toe mag uitstralen.”

afspraken die Natuur en Milieu in is afgesproken? „Nee, want er viel toen niet meer uit te halen. Het is een enorm onderhandelingsproces geweest en wat toen is bereikt, was beter dan helemaal géén regels. Maar nu is het goed om weer samen aan tafel te gaan en te bekijken of er inmiddels meer mogelijk is dan tien jaar geleden.”

André van Kester, chrysantenteler in Kwintsheul

Wat moet er volgens jullie gebeuren? „Op het gebied van belichting – en misschien ook wel van schermen – is er de afgelopen jaren nog al wat aan ontwikkeling geweest, denk bijvoorbeeld aan de opkomst van ledbelichting. Wellicht is het op basis van de huidige stand der techniek mogelijk om schermen wél helemaal dicht te doen in de nanacht zonder dat het daardoor te warm wordt in de kas, bijvoorbeeld door toepassing van doeken die geen licht doorlaten, maar wel warmte. Wij willen daarover graag opnieuw landelijk de discussie aanzwengelen. We zullen dat binnenkort met Stichting Natuur en Milieu bespreken. Zo’n discussie is gewoon nodig omdat je daarmee fabrikanten van belichting en schermen uitdaagt met nieuwe ideeën te komen. Dat hebben we ook in de melkveehouderij gezien: op basis van de wensen van partijen zijn daar nieuwe lampen ontwikkeld.” <

Nico Karsten, iristeler in Hoogwoud

Piet Evers, leliebroeier in Moerkapelle en Luttelgeest

44 (2015)

Opinie_NW.indd 5

28-10-15 15:26

Nieuws Lees meer op de website Op deze pagina’s vindt u een selectie uit het nieuws. Een uitgebreide versie van deze berichten maar ook ander

■ Van den Berg verlaat Vakblad Hoofdredacteur Elbert van den Berg (62) gaat het Vakblad voor de Bloemisterij verlaten na een dienstverband van 35 jaar. Van den Berg was vanaf 1984 tevens directeur en algemeen hoofdredacteur van de Stichting Vakinformatie Siergewassen (SVS), dat vanuit Leiden ook de vakbladen De Boomkwekerij, Tuin en Landschap en Bloem en Blad maakt. Het vertrek van Van den Berg houdt verband met de aanstaande verzelfstandiging en herpositionering van de SVS. Per 1 januari 2016 verzorgt de stichting niet alleen de content, maar ook het uitgeverschap van de vier titels. Het SVSbestuur – vertegenwoordigers van FloraHolland, VGB, VHG, VBW en LTO bomen en planten – betreurt het vertrek van Van den Berg. Onder zijn leiding hebben de vier titels zich, volgens het bestuur, ontwikkeld tot toonaangevende vakbladen in de sector, waarbij de SVS haar missie waarmaakte als organisatie die objectief vakinformatie aan zijn lezers biedt. „In overleg met Van den Berg is besloten dat de stichting een nieuw management krijgt. Wij danken hem voor zijn betrokkenheid bij en inzet voor de bladen, het personeel en de sector”, zegt Robert Roodenburg namens het SVSbestuur.

■

onder de loep De FloraHolland-directie wil de financiering van de coöperatie gaan vereenvoudigen en moderniseren om zo tot een financieringsstructuur te komen die snel en efficiënt meebeweegt met de uitvoering van FloraHolland 2020. Leden zullen hierover in november tijdens regiobijeenkomsten worden bijgepraat. De veiling wil onder meer gaan kijken naar de structuur van de ledenfinanciering. Ook moet de financiering van de coöperatie in de pas lopen met de strengere eisen die banken en hun toezichthouders tegenwoordig stellen. Verder zal, op aangeven van leden, de manier waarop het exploitatieverlies uit 2013 in de financiering is verwerkt, opnieuw worden bekeken.

■

locatie voor collectieve zuivering’ „In principe is elk tuinbouwcluster een kansrijke locatie voor het opzetten van een collectief waterzuiveringssysteem.” Dat stelt milieudes-

Nieuwskort2.indd 6

Nederlandse bloemen prominent in China Nederlandse bloemen waren afgelopen week dens het staatsbezoek van Willem Alexander en Maxima. Algemeen directeur Lucas Vos van FloraHolland bedankte de kwekers nog voor de sponsoring op Ina Tillema en Guido de Wit maakten in het kader van FloraHolland 2020 deel uit van de handelsmissie. Het de reis was om de export van bloemen naar China te vergroten. De door de verkoop via een digitaal platform gen. Op de inzetfoto poseert Vos met Jiang Young, vice president van de Tencent Group Wechat, de Chinese variant van Whatsapp en Facebook).

kundige Meis van LTO Glaskracht Nederland. Een systeem zoals AquaReUse in Bleiswijk is volgens hem bijna overal in Nederland aan te leggen, mits telers bereid zijn dat samen aan te pakken. „Ook is het handig als de betrokken bedrijven zijn aangesloten op een riolering met voldoende capaciteit, omdat er dan minder leidingwerk hoeft te worden aangelegd.”

■ Oosterom voorzitter AIPH Bernard Oosterom is gekozen tot nieuwe voorzitter van de Association Internationale des Producteurs de l’Horticulture (AIPH). Dat heeft de organisatie bekendgemaakt tijdens haar jaarvergadering, die van 19 tot en met 21 oktober plaatsvond in het Italiaanse Stresa.

■ Forse CO2-reductie bollensector Ondanks een productiegroei is de CO2-uitstoot van de bloembollensector – inclusief broeierij – de afgelopen vijf jaar met 27,1% gedaald. Het totale energieverbruik daalde met 23,6%, dat van de broeierij per duizend stuks met 41,2%. Daarmee zijn de meerjarenafspraken met de overheid ruimschoots overtroffen, zo maakte voorzitter Nijpels van de SER-commissie Borging Energieakkoord 26 oktober bekend.

■ Adviesraad: ’Topsectoren werken te weinig samen’ De negen topsectoren werken te weinig met elkaar samen. Dat schrijft de Adviesraad voor Wetenschap, Technologie en Innovatie in een brief aan de bewindslieden Kamp (EZ) en Dekker (OCW). De Raad stelt voor het inzetten van de zogeheten TKI-toeslag makkelijker te maken. Ook moet de overheid meer bijdragen via een substantiële verhoging van het toeslagpercentage van 25%.

■ Ter Laak Orchids genomineerd Ter Laak Orchids is een van de vier genomineerden voor de Tuinbouw Ondernemersprijs 2016. Op 6 januari wordt bekend of het phalaenopsisbedrijf uit Wateringen de prijs in de wacht sleept of niet. De andere genomineerden zijn: boomkwekerij Ebben uit Cuijk, Eosta/ Nature&More uit Waddinxveen en Royal Brinkman uit ’s-Gravenzande.

■ Gewascoöperatie Lelie in oprichting De oprichting van de gewascoöperatie Lelie is nabij nu 21 bedrijven, goed voor in totaal 44 (2015)

28-10-15 15:26

FOTO’S: FLORAHOLLAND

Gelezen op Twitter Lucas Vos (@LucasVos_FH) die sinds 2010 experimenteert met gelijkspanningsbelichting. De resultaten bij Vreeken waren dermate goed, dat een groot aantal partijen heeft besloten een bestaande kwekerij om te bouwen en in te richten als demonstratielocatie voor gelijkspanning. Hierbij wordt in een eigen netomgeving samengewerkt met een nabijgelegen zonnepanelenproject en zullen meerdere gebruikers op gelijkspanning worden aangesloten.

■ E. den Dekker en Hamiplant E. den Dekker en Hamiplant nemen sinds vorige week deel aan Boskoop United. Daarmee zijn er nu zes bloemenexporteurs – Javado, Noviflora, Kobitex, Damesplant, E. den Dekker en Hamiplant – die via het nieuwe platform bestellen. Ruim zestig kwekers verkopen hun assortiment sinds 1 september 2015 via Boskoop United, waarop inmiddels duizend bestellingen met ruim 34.000 planten zijn geplaatst. 91 ha, zich hebben aangemeld. De ondergrens om tot oprichting over te gaan, was gesteld op 80 ha. De activiteiten om tot oprichting te komen zijn inmiddels in gang gezet. Een algemene ledenvergadering wordt binnenkort gepland.

■ Aardwarmte Vogelaer gaat medio 2016 boren Het aardwarmteproject Vogelaer, een project van zeven kwekers uit Poeldijk, hoopt in de eerste helft van 2016 te kunnen starten met boren. Dat meldt woordvoerder Henry Janssen op Kasalsenergiebron.nl. De financiering van het project is vrijwel rond, nu de gemeente Westland begin deze maand heeft besloten een revolverende subsidie van € 250.000 te verstrekken.

■ Demonstratieproject In glastuinbouwgebied PrimA4a gaat op 2 november een grootschalig demonstratieproject van start waarbij de toepassing van gelijkspanning is te zien in een bestaande kwekerij van 2,2 ha. De locatie ligt naast het bedrijf van Vreeken in Rijsenhout, de bouvardiakweker 44 (2015)

Nieuwskort2.indd 7

■ VNG’er Roodenburg: ’We hadden

moeten schitteren op Expo’ „Als tweede tuinbouwexportland van de wereld had Nederland moeten schitteren op World Expo in Milaan, maar het gebeurde niet.” Dat zei VGB-directeur Robert Roodenburg op 21 oktober bij BNR Nieuwsradio. „In een half jaar tijd komen er dertig miljoen bezoekers naar de World Expo. We hebben het daar echt laten liggen. Grote en kleine concurrenten stonden daar wel met mooie inzendingen. Wij niet”, aldus Roodenburg. De World Expo begon op 1 mei en eindigt op 31 oktober.

■ Collectief Buitenvaart Duurzaam Zeven (glastuinbouw)ondernemers uit Almere Buitenvaart vormen sinds 20 oktober het bestuur van het ’Collectief Buitenvaart Duurzaam – Growing by natural power’. De kersverse vereniging heeft zich tot taak gesteld tot een verdere duurzame ontwikkeling van het glastuinbouwgebied te komen. In haar eerste nieuwsbrief meldt de vereniging bezig te zijn met plannen voor een warmtenet. Dit netwerk zou nog vóór het eind van 2017 operationeel kunnen zijn, mits alles voorspoedig verloopt.

Onze koning met Onze bloemen in China @FloraHolland #yam. Dank aan alle kwekers die hebben bijgedragen

Marcel van Tol (@MarcelvanTol Ga er vanuit dat @LucasVos_FH, ook aanwezig @China een bloemetje laat bezorgen bij onze zieke Koningin Maxima @FloraHolland

Bart Bostoen (@BartBostoen) De pakhal staat al terug goed gevuld! Allemaal klaar om morgenvroeg uitgeleverd te worden #sierteelt #allerheiligen

nico karsten (@KarstenNico) steeds vaker hoor je kwekers zeggen we verlangen terug naar de tijd van voor de fusie

Marlon van den Berg (@iperen_marlon) Mooie zware fuego’s, nog eventjes geduld. #herfstchrysanten

Discussie op LinkedIn Het roer moet om in de tuinbouw Onder invloed van de digitale revolutie verandert de wereld momenteel razendsnel. Economische modellen en organisatiestructuren worden op de kop gezet, zei hoogleraar transitiekunde Jan Rotmans op het Westland Event. Het roer moet volgens hem om bij tuinbouwbedrijven. Willen ze blijven bestaan dan dient er disruptie – ontwrichting – plaats te vinden. Bedrijven moeten radicaal innoveren, nieuwe verdienmodellen ontwikkelen met nieuwe producten en tevens de huidige organisatievorm overboord gooien willen ze hun voorsprong houden of zelfs overleven. Wat vindt u?

28-10-15 15:26

Elbert van den Berg verlaat Stichting Vakinformatie Siergewassen

Hans Neefjes hneefjes@hortipoint.nl

e sierteeltsector kan zich aanpassen en blijven vernieuwen. Dat heeft zij bewezen tijdens eerdere ontwik” kelingen, die veelal met ‘bloed, zweet en tranen’ gepaard gingen. Misschien is dat wel wat op mij in al die jaren de meeste indruk heeft gemaakt. Het vermogen om

zich aan te passen. Dat geldt in feite voor alle sectoren en doelgroepen waarvoor de Stichting Vakinformatie Siergewassen (SVS, zie ook kader ’Elbert van den Berg’) actief is. Ik vond het fascinerend dat we daar via onze titels middenin zaten.” Elbert van den Berg zit op zijn praatstoel.

Een interview met een geboren journalist die op 62-jarige leeftijd afscheid neemt.

„Zo voelt het ook. Als hoofdredacteur en directeur word je misschien gezien als gezichtsbepalend, maar zo voel ik dat niet. We doen het met elkaar. Ik heb vijfendertig jaar met veel plezier samen met de redacties gewerkt. Ik heb geprobeerd om bij te dragen aan een cultuur waarin mensen elkaar met respect behandelen. Een plek waar je met plezier werkt, waardering krijgt en elkaar met open vizier benadert. Afgemeten aan het grote aantal lange dienstverbanden is het blijkbaar goed toeven bij de SVS. Ik vind dat ook belangrijk voor de organisatie. De titels zijn in grote mate afhankelijk van de expertise van de werknemers. Hun basiskennis en ervaring maken dat ze weten wat er in de sector speelt en waarover geschreven moet worden. Pas dan kun je informatie brengen waar de lezer iets aan heeft en waar hij op kan vertrouwen.”

„Als eerste het feit dat je met elkaar bladen maakt die op inhoud gewaardeerd worden door de lezers. En die bladen zijn kwalitatief onderscheidend in de markt. Ook dat weten we uit lezersonderzoek. Ik noemde al de samenwerking binnen de redacties. Samenwerken met zeer gemotiveerde medewerkers is fantastisch. Als je dan samen bezig bent met iets wat er toe doet en dingen maakt die tastbaar zijn als blad of op internet verschijnen, dat is mooi. Je ziet onmiddellijk resultaat van je inspanningen. De prestaties van redacteuren waardeer ik zeer. Ik ben en blijf journalist.”

Interview Elbert.indd 8

44 (2015)

28-10-15 13:26

Achtergrond

Van krant naar vakbladen Geboren Westlander Elbert van den Berg

„Het hoort nadrukkelijk bij deze tijd, maar het verdienmodel van internet is best lastig en de techniek verandert razendsnel. Daarom is het zo moeilijk om te bepalen hoe en in welke mate je er als titel op in moet zetten. Het houdt mijns inziens geen stand dat de informatie via internet gratis moet zijn. De productie van informatie kost nu eenmaal geld. Recent lezersonderzoek heeft uitgewezen dat abonnees informatievoorziening via internet belangrijk vinden, maar dat print er nog heel sterk toe doet. Ik denk dat de verhouding internet/print bij de titels van de SVS nu goed is. Internet is vooral belangrijk voor nieuwsgerelateerde onderwerpen en om foto’s en films te delen. Denk hierbij ook aan de sociale media. Een vakblad richt zich meer op de duiding van nieuwe ontwikkelingen, maar ook bijvoorbeeld reportages bij telers. Abonnees geven daarbij nog steeds aan dat ze het lezen van een fysiek blad makkelijker vinden dan lezen op een computerscherm.”

„Een belangrijke. De titels van de SVS worden serieus genomen. Dat merk je aan reacties vanuit de sector. Ondernemers die bijvoorbeeld liever niet meewerken aan een artikel omdat ’anders iedereen met zijn idee of product’ aan de slag kan gaan. En regelmatig merkten we in het veld en op de redactie dat onze artikelen scherp in de gaten werden gehouden door voor- en tegenstanders van een bepaald item. Dan kwam in het duiden van dingen en het brengen van nieuws, onze rol als onafhankelijke partij extra sterk naar voren. We maken geen bladen die lezers, bedrijven of andere partijen naar de mond schrijven. Onze vakbladen kun je typeren als communities. We zijn er voor en in belangrijke mate ook door de lezers. Alleen met hun betrokkenheid kun je succesvol invulling aan bladen geven.”

„Het is en blijft een van de belangrijkste succesfactoren. Met het brengen van ’gekleurde’ informatie kun je wellicht kortstondig meer geld verdienen. Maar hoe lang lukt dit en 44 (2015)

Interview Elbert.indd 9

Siergewassen (SVS).

wil de lezer daar wel voor betalen? Met de vele informatie die je in de markt, in de brievenbus en op je beeldscherm vindt, wil je toch weten waar je aan toe bent. Je wilt een baken die onafhankelijk is. Die rol wil en kan de SVS vervullen. Het aantal bedrijven, lezers en adverteerders neemt af. Dat is een autonome ontwikkeling. Het is daarom een uitdaging voor alle titels van de SVS om in de betreffende sectoren een baken te blijven. We hebben de status opgebouwd dat we informatie verzamelen, dit vervolgens selecteren en uiteindelijk veredelen tot objectieve producten die er toe doen. De vorm waarin we de informatie brengen kan verschillen. En soms behandelen we dingen niet of later of op een andere manier dan de bron wenst. Dat hoort bij het proces en dat kunnen we uitleggen of er afspraken over maken.”

„De openheid is wel wat minder geworden, al verschilt dat per sector. Zaken als schaalvergroting van de bedrijven en het verdwijnen van productschappen hebben hun gevolgen. Het is echter nooit zo geweest dat informatie zomaar op een redactie naar binnen wandelt. Hooguit via persberichten, maar die zijn vaak het begin van een objectief bericht. Je moet als redactie altijd actief op zoek naar informatie. Daarmee kom ik op een belangrijke kans voor de bladen van de SVS. En een belangrijk onderscheid met concurrenten. Wij hebben de menskracht, de kennis en de netwerken om actief achter dingen aan te gaan. Dat ’speuren’ maakt het journalistieke werk juist aantrekkelijk. Als je elkaar open en met respect behandelt, dan is er veel mogelijk. Ook in de toekomst. We hebben elkaar nodig. Lezers

en bedrijven zijn niet alleen bronnen van informatie, ze zijn tevens van onschatbare waarde voor het duiden en veredelen van die informatie. Dat blijft zo.”

„De SVS verzorgde altijd de redactionele inhoud en een uitgever was verantwoordelijk voor het commerciële deel (onder meer advertenties, abonnementen). Het bestuur heeft er nu voor gekozen om vanaf 2016 óók de verantwoordelijkheid voor het commerciële deel in huis te halen. Ik kan me die keuze voorstellen. Het kan leiden tot nog meer betrokkenheid met lezers en bedrijven en wellicht ook tot nieuwe producten. Het is ambitieus en spannend tegelijkertijd. Ik hoop van harte dat de SVS deze aanpassing succesvol weet door te voeren. Feitelijk was ik redactioneel ondernemer. Met een bepaald budget moesten er zo optimaal mogelijk goede journalistieke producten gemaakt worden. De samenwerking met de uitgevers is jarenlang voor beide partijen goed verlopen. Zowel uitgevers als het bestuur van de SVS zagen de meerwaarde van onafhankelijke informatievoorziening. Die opstelling heb ik altijd zeer gewaardeerd. Voor mij heeft de nieuwe koers van de SVS gevolgen. Ik kan me voorstellen dat een frisse wind de organisatie goed kan doen. Daar hoop ik ook op. De redactie verdient het en uiteindelijk de lezers, want om hen gaat het. Voor mij vormden de SVS en de sectoren een fantastische omgeving om in te werken. En de betrokkenheid van lezers met de bladen, de samenwerking met tal van partijen en de openheid van de ondernemers daar wil ik ze voor bedanken. Ik wens hun en de sector een goede toekomst. Daar horen Vakbladen bij. Uiteraard. <

28-10-15 13:26

Weer meer animo voor Groen L Anton Kool Projectleider Groen Label Kas

et aantal nieuwe Groene Label Kas certificaten nam in 2014 met 41% af ten opzichte van 2013. Ook het areaal met nieuwe Groen Label Kassen daalde met 35%. Trends die zowel in de sier- als groenteteelt waarneembaar zijn (zie grafiek). Een ommekeer sluit SMK, beheerder certificatieschema Groen Label Kas, echter niet uit. Tot dusver is er in 2015 een toenemende belangstelling van nieuwe en bestaande certificaathouders. Onder nieuwe certificaathouders is opvallend veel belangstelling van de wat kleinere bedrijven. Ook bestaande certificaathouders maken weer plannen voor nieuw- of verbouw. Het wat betere economische klimaat en het ruimere aantal keuzemaatregelen in het GLKcertificatieschema geeft ondernemers wat meer ’lucht’ in het realiseren van hun milieuvriendelijkere investeringen. Zo denken enkele vertegenwoordigers uit het bedrijfsleven er ook over. <

Jan de Ruyter, sectormanager Plantaardige sectoren ABN Amro:

’Criteria haden even bevroren mogen worden’ „Als sectormanager kom ik vaak bij ondernemers op bezoek. Wat we de afgelopen jaren hebben gezien, is een teruggang in investeringen in de glastuinbouw: er was sprake van matige rendementen of zelfs verliezen. Bovendien leden veel tuinders onder een waardedaling van hun onroerend goed. Onder die omstandigheden is er in het algemeen weinig ruimte voor investeringen. En dat geldt dus ook voor Groen Label Kassen. De laatste tijd zie ik een verandering. Een aantal tuinders hebben hun marktpositie verbeterd, goede meerjarige afspraken gemaakt met afnemers en een stabieler rendement gerealiseerd. Daardoor kunnen

4415GLK2015.indd 10

banken eventuele investeringen financieren. Hierdoor zie ook ik weer meer Groen Label Kas-aanvragen. Wij juichen het immers ook toe dat de sector investeert in verduurzaming.” De Ruyter maakt hierbij de kanttekening dat hij van mening is dat in een economisch slechter klimaat, de criteria wat hem betreft even bevroren hadden mogen worden. „Het is goed dat de lat steeds hoger komt te liggen. Maar in een periode waarin ondernemers minder rendement maken kan het nuttiger zijn de status quo te handhaven. We lopen al voor qua duurzaamheid op onze concurrerende landen.”

44 (2015)

28-10-15 13:26

n Label Kassen ’Duurzaamheid nog steeds rode draad in sector’

44 (2015)

4415GLK2015.indd 11

Het aantal projecten en het areaal van nieuwbouw van kassen blijft door een gemiddeld moeilijke economische situatie al enkele jaren fors onder het topniveau van 2006 en 2007. Ondanks die moeilijke jaren is verdere verduurzaming een belangrijke trend in de glastuinbouw. In het onderzoek dat onze programmamanagers coördineren op de terreinen van water, energie en plantgezondheid, is duurzaamheid dan ook de rode draad. Toepassing van de resultaten uit dat onderzoek wordt door Groen Label Kas gestimu-

leerd waardoor het kasareaal in Nederland steeds duurzamer wordt. Het Nieuwe Telen wordt steeds breder toegepast, drainwater en ook restwater steeds meer gezuiverd en geïntegreerde gewasbescherming is inmiddels gemeengoed. Een financiële stimulans, die gekoppeld is aan het Groen Label Kas certificaat blijft noodzakelijk om ondernemers het risico te laten nemen om sommige vernieuwingen op hun bedrijf toe te passen. Zonder deze financiële ondersteuning zijn de risico’s voor de ondernemers veelal te groot.”

„Een subsidie aanvragen is ècht even iets anders dan ’gratis boodschappen doen’”, aldus Galtjo Geertzema. „Gedurende een nieuwbouwtraject van een tuinbouwkas komt er veel op ondernemers af en het in aanmerking komen voor overheidsregelingen via het Groen Label Kas-certificaat kan behoorlijk complex en tijdrovend zijn. Dat vereist een zorgvuldige planning en afstemming van bouwplannen, financiële investeringen en Groen Label Kas-criteria.” De adviseur vervolgt: „Ik zie in de tuinbouw dat bedrijfsontwikkeling eigenlijk een continu proces is en een voorwaarde om als bedrijf te overleven. Eén van de sectoren die

de laatste tijd behoorlijk investeert in nieuwe kassen is de tulpenbroei. Daar worden al enkele jaren goede rendementen behaald en is er ruimte om te investeren in nieuwbouw. Die vindt vaak plaats in combinatie met duurzamere, rendementsverbeterende en innovatieve technieken voor broeisystemen, waterontsmetting en -besparing, energiebesparing en dergelijke. Groen Label Kas is daarbij een goede aanjager voor duurzamere bedrijfsontwikkeling. Dit jaar hebben we al zeven tulpenbroeierijen kunnen adviseren bij het behalen van het Groen Label Kas-certificaat en zitten er nog een interessant aantal concrete aanvragen ’in het vat’.”

28-10-15 13:26

694274_.indd 12

28-10-2015 11:46:37

Vragen Stuur uw vragen naar Postbus 9324, 2300 PH Leiden. U kunt ook bellen, faxen of mailen: Peter van Leth, 071-56 59 688, pvanleth@hortipoint.nl

vaste personeelskern, waarop ik tje gaat echter binnenkort met maar is dat verstandig?

anaf 2016 wordt het aantrekkelijker voor werkgevers om AOW’ers langer in dienst te houden, zodat langer gebruik is te maken van hun kennis en ervaring. Zo wordt bijvoorbeeld de opzegtermijn van hun contract één maand en wordt de loondoorbetaling bij ziekte teruggebracht naar dertien weken in plaats van twee jaar, ook omdat AOW’ers geen recht hebben op WIA. Werkgevers vinden de loondoorbetaling bij ziekte nu vaak nog een belangrijke belemmering. In 2018 worden de nieuwe maatregelen geëvalueerd. Dan wordt bepaald of de loondoorbetaling bij ziekte tot zes weken wordt teruggebracht.

Om verdringing van niet AOW-gerechtigden op de arbeidsmarkt te voorkomen, worden ook werkgevers in de publieke

en heb dit uit goed werkgeverschap goed en humaan geregeld. Hoe kan ik dat tot uiting brengen?

grarische ondernemers die zelf arbeidsmigranten huisvesten kunnen zich vanaf nu profileren met SNFkeurmerk. Daarmee tonen de bedrijven 44 (2015)

4415vragen.indd 13

IllustratIe: Peter moorman

sector verplicht doorwerkende AOW’ers als eerste te ontslaan bij een reorganisatie. Die regel geldt al voor de private sector. Ook is een werkgever niet verplicht om in te gaan op een verzoek van een AOW’er om het aantal werkuren uit te breiden. Zo wordt voorkomen dat dit ten koste gaat van andere werknemers.

In de Wet werk en zekerheid is al geregeld dat een werkgever het contract bij

aan dat de kwaliteit van de huisvesting in orde is. LTO Nederland beveelt deelname aan. Het SNF-keurmerk bestaat twee jaar. Inmiddels zijn 220 bedrijven bij SNF geregistreerd. Het betreft zowel uitzendorganisaties als huisvestingsbedrijven. Omdat ook in andere sectoren, zoals de landen tuinbouw, de bouw en de metaal, de huisvesting van arbeidsmigranten door de werkgever wordt georganiseerd wordt het nu ook voor deze bedrijven mogelijk om het

het bereiken van de AOW-leeftijd zonder tussenkomst van het UWV of de rechter kan opzeggen. Ook hoeft er geen transitievergoeding betaald te worden. Wanneer een AOW’er daarna in vaste dienst wordt genomen gelden wel weer de gewone ontslagregels. Behalve dat er ook dan geen transitievergoeding betaald hoeft te worden bij ontslag.

Peter van leth, pvanleth@hortipoint.nl

SNF-keurmerk te behalen. Deze ontwikkeling is positief voor zowel de agrarische bedrijven als de gemeenten die te maken hebben met huisvesting van arbeidsmigranten bij agrarische bedrijven. Wanneer een agrarisch bedrijf het SNFkeurmerk heeft, dan is duidelijk dat de huisvesting kwalitatief in orde is. Gemeenten kunnen hier in hun huisvestings- en handhavingsbeleid rekening mee houden. Peter van leth, pvanleth@hortipoint.nl

28-10-15 14:32

Spotten, spreken en spar Opvallen en onderscheiden

Honderden telers en veredelaars presenteren volgende week op de beursvloer hun assortiment en hopen de

Volgende week komt de nationale én internatioop de FloraHolland Trade Fair in Aalsmeer huizen. Beide beurzen hebben dit jaar weer gen en daarmee is het aanbod weer groter dan ooit. Voor telers is het zaak om op te vallen in de massa. Hoe kun je je onderscheiden en hoe de stand tot stilstand? Noviteiten doen het beursvloer en trekken de aandacht. Ook op de komende beurzen worden er nieuwe producten geïntroduceerd door de standhouders. Een kleine selectie hiervan is terug te vinden in het tweede artikel. Bezen? Dat is te lezen in het laatste verhaal van dit themanummer. Cindy van der Zwet en Arie-Frans Middelburg cvanderzwet@hortipoint.nl

Thema Algemeen-Opener.indd 14

Waar is de handel naar op zoek? Hoe val je op in de massa? Enkele vakbezoekers aan het woord.

elers en veredelaars zijn volgende week massaal vertegenwoordigd op de FloraHolland Trade Fair en de IFTF. De afgelopen jaren hebben beide beurzen een groei doorgemaakt en volgens de handel is dat geen slechte zaak. Hoewel de beurzen groot zijn en er heel wat uurtjes voor uitgetrokken moet worden om alles te kunnen zien, is het volgens de vakbezoekers goed dat het totale Nederlandse en internationale aanbod deze dagen gepresenteerd wordt. „Maar je hebt er een kluif aan om het einde van de beurs te halen. Telers die aan het begin van de beurs staan krijgen meer aandacht, dan kwekers die achteraan staan. Het is namelijk maar de vraag of je het eind gaat halen”, geeft IJsbrand Hoekstra van Profitplant aan. In de week van de beurs komen grote klanten over en daarmee loopt Hoekstra over de beurs. Het liefst zou hij dat op een rustig moment doen, wanneer de telers niet in de stand aanwezig zijn. Nu wordt hij te veel opgehouden. „Ik pleit er al jaren voor dat de beurs ’s avonds open is. Dan kunnen we op ons gemak alle stands langs lopen. Nu schiet het heel slecht op. Het is druk en telers klampen zich aan ons vast. Dit laatste is begrijpelijk, want zij willen graag de handel en eindklanten spreken. Maar ik wil graag alle paden door en alle handel zien. Telers hoeven van mij niet heel nadrukkelijk aanwezig te zijn. Het gaat ons echt om de handel en niet zozeer om zoveel mogelijk gesprekken met telers te voeren. Dat contact is er toch wel, omdat wij veel direct zaken doen met telers”, tipt Hoekstra.

Verkoopvak is veranderd Doordat er steeds meer directe lijnen lopen tussen telers en handelaren, zijn bezoekers vaak goed op de hoogte van wat er te koop is of aan zit te komen qua noviteiten. Door de digitalisering is het aanbod bovendien veel meer toegankelijk geworden en zijn (eind)klanten beter geïnformeerd dan vroeger. Dat merkt ook Dirk Barnhorn op,

verkoper bij Kurt Schrama. „Vroeger vonden mijn Engelse klanten de beurs een grote ’candystore’, maar het verkoopvak is door de jaren heen sterk veranderd. Klanten hebben door de digitalisering eenvoudig toegang tot een breed pallet aan producten. Mijn Engelse klanten zijn daarom ook iets minder enthousiast om over te komen. Ze vinden het toch een kostenpost”, geeft hij aan. Barnhorn vindt dat telers zich al veel beter dan vroeger weten te profileren. Hij wil daar graag een compliment over maken. „Hoe telers op moeten vallen op een beurs? Telers doen al heel veel. Het wordt steeds professioneler. Nu is het zaak dat het verhaal ook bij de eindklant terecht komt. Wij als handel worden overstelpt met apps, e-mail en films, maar soms is het te veel en dan slipt er wel eens wat doorheen. Wanneer telers de eindklant benaderen, kan daar vraag gecreëerd worden. Dat is niet bedreigend, maar door deze openheid kan er juist meer handel ontstaan. Voor telers is het belangrijk hun bedrijf en product ook dáár te promoten”, vindt Barnhoorn.

Spreken en sparren De ene in- of verkoper is gericht op de handel; anderen trekken vooral tijd uit om de relaties weer even te spreken. In een dag tijd zijn er op de IFTF en de Trade Fair veel (internationale) ontmoetingen mogelijk. „Als je dertig afspraken moet plannen in de agenda, dan is dat niet te doen. Op een beurs lukt dat wel in een dag. Dat is van grote waarde. De wereld wordt steeds meer gesloten, maar dit is een uitgelezen kans om iedereen te spreken en met elkaar te sparren”, vindt Jan de Boer van Barendsen. Bij deze exporteur zijn de productgroepen onder het personeel verdeeld, zodat inen verkopers gericht over de beurs kunnen lopen. „Door een stuk plezier in je stand te brengen en een activiteit te organiseren, kun je misschien meer opvallen op de beursvloer en krijg je vast mensen de stand in. Maar dan nog blijft het de vraag of het product 44 (2015)

28-10-15 13:25

Foto: gerdien de nooy en joeF sleegers

sparren op de beursvloer

geschikt is voor de klant. Je gaat er niet per definitie meer van verkopen”, denkt De Boer.

Leuke acties Ook George Vreeken van Quattroplant zal komende week de beurs gaan bezoeken. Zijn aandacht wordt met name getrokken door aanbiedingen en noviteiten die gepresenteerd worden op de beurs. Hij voegt daar direct aan toe dat heel veel al wel bekend is. „Onze klanten zitten met name in ZuidEuropa en ik ben bijvoorbeeld altijd op zoek naar andere manieren van beladen waardoor we kosten kunnen besparen. Dat is voor ons waardevol. Natuurlijk vind je ook wel wat andere leuke producten of spreek je weer telers waar je al een tijdje geen zaken mee hebt gedaan, maar heel veel nieuwe dingen kom je niet tegen. Logisch ook. Als dat wel het geval zou zijn, heb je toch niet goed je werk gedaan”, vindt hij. Vreeken meent dat telers wellicht wat meer met aanbiedingen kunnen doen. „Als er leuke acties worden aangeboden, dan zijn mijn klanten en ik daar best wel gevoelig 44 (2015)

Thema Algemeen-Opener.indd 15

voor. Het valt mij eigenlijk wel tegen wat je op dat vlak tegenkomt”, zegt hij. Vreeken bezoekt alleen de FloraHolland Trade Fair. Gerben Star uit Rijnsburg gaat zowel naar Vijfhuizen als Aalsmeer. Hij is alle drie de dagen van de partij. Op de IFTF wil hij vooral het rozenaanbod bekijken. „Er komt zo ontzettend veel aanbod uit Ecuador en Colombia, daarvan ben ik niet even goed op de hoogte. Daar kunnen we als groothandel vast nog wel meer mee doen”, verwacht Star. De andere dagen is hij in Aalsmeer aanwezig, samen met klanten. Daar gebeurt het volgens hem. Zijn advies aan kwekers is om het product te showen, daar draait het uiteindelijk om. „En dan niet de stand volzetten en alle veertig soorten laten zien, maar pik de mooiste of sterkste er uit en vertel daar een mooi verhaal bij. Het valt niet altijd mee, maar het is natuurlijk fijn als een kweker dit gepassioneerde verhaal ook in het Engels kan overbrengen aan mijn klanten. Zij moeten getriggerd worden. Het zaken doen gaat altijd net iets makkelijker, als je iemand gesproken hebt en de hand hebt geschud”, geeft hij mee.

Concepten voor de retail Star laat zich op de beurs graag verrassen. Ans Mooij-Celie van Celieplant gaat met een doel de beurs op. Zij is vooral op zoek naar commercieel aantrekkelijke concepten voor de retail. En dan met name concepten die duurzaam en verantwoord geproduceerd zijn. Daar zet het bedrijf zwaar op in. „Klanten komen steeds vaker met die vraag, want niemand wil met een slecht verhaal in de krant komen. Ik ben er van overtuigd dat dat de toekomst is”, meent zij. Voor telers is het de uitdaging om aan die vraag te voldoen. Nu zijn er volgens Mooij-Celie best wel leuke concepten of hoezen te koop, maar de prijs is vaak te hoog. „Dan gaat het voor ons niet werken, want zeker voor de grotere retailers is de prijs van belang. Het hoeft niet groots te zijn, het kan vaak ook in kleine dingen zitten. Waarom kunnen we bijvoorbeeld geen duurzame hoes ontwikkelen die niet scheurt en dat voor dezelfde prijs? Dat moet toch mogelijk zijn? De ontwikkelingen gaan razendsnel. Daar ligt volgens mij de uitdaging voor nu en de komende jaren”, stelt Mooij-Celie. <

28-10-15 13:25

Scoren met noviteiten De beurs is een ideaal moment om een noviteit te introduceren. Het trekt de aandacht van de bezoekers én je bereikt in een paar vertellen hoe en met welke verhaal achter hun product ze zich op de beurs presenteren.

Hans Ammerlaan, Ovata:

’Telen zonder bestrijdingsmiddelen’ Ovato komt deze beurs met het nieuwe concept Greenzzz. Het idee is ontstaan naar aanleiding van de berichtgeving van Greenpeace dat bepaalde chemische be-

Biological Systems gehad en samen heb-

zonder in te leveren op de kwaliteit. Het biologie in en door goed klimaatmanagement hebben we ook geen last van schimmels. Het duurt even voordat je resultaat

meent dat de kwaliteit van de planten bovendien verbeterd is. De waslaag van de er zuiverder en gezonder uitzien. heidsaspect van Greenzzz door. Zo wordt er geen gas verbruikt en CO2 uitgestoten. Plastic potten worden 100% gerecycled en de verpakking van de tray is FSC. steeds meer vraag naar duurzaam geproduper direct beschikbaar. ■ Ovata is te vinden op de FloraHolland Trade Fair in standnummer 34.10.

Thema2-Algemeen-5kaders.indd 16

44 (2015)

28-10-15 13:25

Mark van Paridon:

’We willen het kleinschalig en exclusief houden’ In Aalsmeer introduceren C.A. van Paridon en J.C. Pen-

deze tweekleurige hyacinten. „Ik wil niet te veel in details treden, maar het is lastig proces geweest. Het duurt even het proces onder de knie en staan voor 100% achter het product. De kwaliteit doet niet onder voor de eenkleurigen”, stelt Van Paridon. Vanaf dit seizoen, dat loopt van half december tot en met 1 mei, is Magic Hyacinths te koop: een wit-rode soort en een blauw-rode. Volgens Van Paridon gaan de ontwikkelingen snel en zullen volgende seizoen meer kleuren van op de markt willen brengen. „Het is niet de bedoeling dat het ons boven het hoofd gaat groeien, we willen het kleinschalig en exclusief houden. We richten ons hiermee op de top van de markt. Vaste relaties hebben al aangegeven hier mee te willen gaan werken en verder zullen we zien hoe er op gereageerd gaat worden op de beurs.” ■

Mark van Paridon (links) en Job Pennings.

de FloraHolland Trade Fair, stand A.10.

Michal Shafransky, Danziger:

’Caryopteris als snijbloem’ Het was een plant voor de border of potplant, maar het Israëlische Danziger

nieuw in de markt: caryopteris. De serie heet -

cultivars: Ocean, Lagoon en Blush. Omdat het een vaste plant is kan deze meerdere keren bloemen geven, vertelt Michal Shafransky van Danziger. Verder prefereren de bloemen warmte, veel licht en een lange dag van 13 uur. bloem op proef. In Israël teelt een eerste

veiling in Nederland, aldus Shafransky. Nederland in de zomer in de kas ook als toont caryopteris Pagoda op IFTF. De veredelaar staat ook op Trade Fair. Daar ligt de nadruk op de nieuwe kleuren van scabiosa Scoop. Vorig jaar was er Black-

■ Danziger

heeft op IFTF stand B4.24 en op FloraHolland Trade Fair 9.1.

44 (2015)

Thema2-Algemeen-5kaders.indd 17

28-10-15 13:25

Henk Post, potanthuriumkweker:

’Anthuriums pimpen met krijt’

■

Erik Spek, Jan Spek Rozen:

’Onze nieuwe Alpe d’Huez is voor meerdere landen geschikt’

■

Thema2-Algemeen-5kaders.indd 18

44 (2015)

28-10-15 13:26

694275_.indd 19

28-10-2015 11:56:28

Wat te zien en doen in

Meer meters voor telers op FloraHolland Trade Fair De FloraHolland Trade

Programma FloraHolland House 9:00 uur Presentatie Hillenraad 100

14:00 uur Presentatie Bloomon cadeau? Hiermee is de beurs in Aalsmeer weer groter dan vorig jaar. Zo’n 2.000 m2 is er ling is deze uitbreiding vooral ten goede Aan de opzet van de beurs is niet veel plantenhal richt FloraHolland weer een groot inspiratieplein in. Onder het motto ’Home of Opportunities’ vormt dit een

Boer

17:00 uur FloraHolland Trade Fair Cafe noviteiten worden hier gepresenteerd en

7:30 uur Consumenten Café voor FPC Jongeren ven (zie kader voor het programma). cadeau?’ FloraHolland Trade Fair (FHTF) is woensdag 4 en donderdag 5 november geopend van 09:00 uur tot 17:00 uur. ■

15:00 uur dicht. Tussen FHTF en IFTF

Thema3-Algemeen-2kaders.indd 20

Dit is het programma op hoofdlijnen. Mutaties kunnen nog plaats vinden. Kijk voor laatste versie op www.floraholland.com/tradefair

44 (2015)

28-10-15 13:25

FOTO:ARIE-FRANS MIDDELBURG

IFTF is de beurs van internationale kwekers en veredelaars.

en Greenteamconsultancy.

Volgens organisator Dick van Raamsdonk staan er dit jaar of Flowers voor bloemisten is sterk geprofessionaliseerd.

is er een presentatieprogramma rond de

gres van de internationale bloemistenorganisatie Florint plaats. Vertegenwoordigers Het was even zweten voor Dick van Raamsdonk. Drie keer 72 uur functioneer-

en benadrukt dat de beurzen samen met de aanwezig.

Continu activiteit van International Floricultural Trade Fair

wordt de bloemenwinkel van de toekomst en IFTF. vertelt Marcel Groen van Greenteamcon-

Geen uitbreiding

Ecuador –

In tegenstelling tot wat Van Raamsdonk vorig jaar aankondigde breidt IFTF dit jaar niet

ten?” Specialisten geven informatie over

kwekers dan voorgaande jaren. Met name teleurstellen.” Volgend jaar gaat IFTF zeker uitbreiden. Het gaat dan om een concept met

de Spaanse bloemist Dani Santamaria geven demonstraties.

landse kwekers.” Van Raamsdonk geeft aan dat ook alle ■

van andere gewassen. Van Raamsdonk: „Een paar veredelaars staan ook met een kleinere stand op Trade Fair omdat ze ook

bloemisten. Vorig jaar werd er een aanvang gemaakt met een evenement voor bloemisten Dit jaar is dat geprofessionaliseerd. Het

Raamsdonk spreekt bewust van de week

44 (2015)

Thema3-Algemeen-2kaders.indd 21

28-10-15 13:25

Erwin Westerman

Jeannet Hooftman

upermarkten willen een totaalpakket leveren. Daar horen ook bloemen bij. Bloemen zijn echter vaak het ondergeschoven kindje. Er is weinig kennis bij de medewerkers en dat doet de verkopen geen goed. Niet zo verwonderlijk dat de supermarktondernemer deze afdeling graag overlaat aan een deskundige. Zo kreeg Erwin Westerman zes jaar geleden de vraag om de afdeling in een supermarkt op zich te nemen. Westerman had op dat moment vijf winkels in het hoge segment. „Ik ga als goed bedrijf toch geen supermarkt beleveren’’, was zijn reactie. Toch gingen de radartjes draaien. Podia creëren buiten de winkel is belangrijk om klanten te bereiken die niet in de winkel komen. De bloemist besloot een bloemenafdeling in Tuincentrum Groenrijk in Zoetermeer te gaan runnen. „Een tuincentrum zit net wat hoger

in de markt. Ik huurde vierkante meters en zette er een kopie van mijn bedrijf neer. Het pakte heel goed uit. Het tuincentrum trok 10.000 klanten per week.’’

Opnieuw werd Westerman benaderd door de supermarktondernemer. Hij besloot de mogelijkheden te gaan onderzoeken. „Ik ben gaan kijken wat er precies gebeurt. Onvoorstelbaar hoeveel mensen daar rondlopen.’’ Een gesprek met de ondernemer volgde en de bloemist besloot het een kans te geven. „De kosten van een eigen winkel zijn hoog: huur, gas, water, elektra, reclame. In een supermarkt draai je mee in de advertenties en betaal je alleen de ondernemer een percentage van de omzet’’, overwoog de bloemist. „Landelijk varieert dat percentage tussen

In Bergschenhoek is een bemande afdeling. „Vergis je niet, die supermarkt heeft 23.000 beta-

BloemistInSuper.indd 22

de 25 en 30%. Westerman betaalde 20%. „Ik wil altijd verse bloemen leveren en heb daardoor meer derving. Ik geef zeven dagen vaasgarantie.’’ Het eerste jaar – 2009 – behaalde de bloemist een omzet van € 70.000. Dat kwam met name omdat de afdeling een slechte naam had. Het tweede jaar steeg de omzet naar € 110.000; het derde jaar naar € 150.000.

Aanvankelijk zette de bloemist ’s morgens de bloemen neer en zorgden de supermarktmedewerkers voor de verkoop. De ondernemer wilde echter in het weekend de mogelijkheid bieden om een boeket te laten maken. Daarom zette Westerman er op donderdag, vrijdag en zaterdag twee medewerkers neer en extra mooie bloemen. „Dat werd zo positief ontvangen, dat we gelijk een verdubbeling van de omzet hadden: € 320.000. Toen we zagen dat iedereen daar zo goed op reageerde, zijn we het helemaal full service gaan doen. De provisie is toen omlaag gegaan van 20 naar 10%, omdat ik de loonkosten op me nam. Het jaar daarna zat de omzet op € 475.000. En dat in een gemeente met 30.000 inwoners. Het jaar daarop hebben we door de recessie 10% in moeten leveren, maar we zitten nog rond de € 400.000”, geeft Westerman aan.

„Als je het goed doet, word je vanzelf benaderd door anderen’’, merkte Westerman. Zo kwam er ieder jaar een Plus-vestiging bij. Hij bestiert nu de bloemenafdeling in vijf supermarkten: twee met personeel, drie zonder. „Het belangrijkste van een bemande 44 (2015)

28-10-15 13:25

Foto’s: jeannet hooFtman

afdeling is, dat de derving nihil is. Als ze zien dat iets niet loopt, gaan ze er iets mee doen: iets van maken of afprijzen.’’ De afdelingen bevinden zich bij de in/uitgang van de winkels. In de bemande afdelingen zijn eigen kassa’s, maar die draaien mee op het kassasysteem van de supermarkt. Klanten kunnen de bloemen bij alle kassa’s afrekenen. Daardoor heeft hij heel veel cassières die niet bij hem op de loonlijst staan. Voor het supermarktpersoneel organiseert de bloemist informatieve bijeenkomsten, bijvoorbeeld over klachtenafhandeling. Westerman is zeer tevreden met hoe de verkoop in de supermarkten verloopt. Het succes heeft vooral met de hoge traffic te maken. „Ik was destijds al blij met 350 klanten in mijn winkel in de week. In een supermarkt lopen er zeker 20.000. Wat ik met al die winkels verdiende, verdiende ik met de supermarkt in de helft van de tijd”, stelt de bloemist. Hij besloot daarom met de winkels te stoppen. Vier winkels kon hij overdragen aan personeel, een is gesloten. Op een industrieterrein huurde Westerman een ruimte waar het bloemwerk voor de zakelijke markt werd gemaakt. Ook deze activiteit heeft hij inmiddels afgestoten en hij huurt hier alleen nog kantoorruimte. Inkopen doet Westerman op de klok in Naaldwijk. Hij doet niet direct met telers zaken; daarvoor zijn de aantallen te klein. „Bij het hoofdkantoor wordt er wel centraal ingekocht, maar je ziet dat het lastig is om alle individuele ondernemers hierin mee 44 (2015)

BloemistInSuper.indd 23

te krijgen. Het is lastig om het aanbod af te stemmen op de verschillende vestigingen. Het publiek is overal weer anders. Een zekere basis kunnen zij wel goed leveren, maar verder moet het aanbod eigenlijk ingevuld worden door lokale ondernemers”, is hij van mening. Met zijn inkoop houdt hij de acties in de Plus-folder in de gaten; deze koopt hij vervolgens zelf in op de klok. Hij kan op de klok prima uit de voeten. Het sortiment dat hij neerzet in de schappen is breed; ook luxe bloemen zoals Avalanche-rozen maken bijvoorbeeld deel uit van het aanbod. De seizoensmatige actie-artikelen lopen volgens Westerman het best, zoals tulpen, pioenen en chrysanten. De bloemist calculeert met factor 2. Dus wat voor de klok voor € 0,50 ingekocht wordt, biedt hij voor een euro in het schap aan. „Bloemisten rekenen vaak met factor 3, maar dat hoef je in een supermarkt niet te doen. Je moet echt met scherpe prijzen werken; dat is van groot belang. Die factor 2 heb ik nodig om onder de streep 10% rendement over te houden”, aldus Westerman.

Samenwerken Bloemisten hebben het lastig. De marges staan volgens Westerman zwaar onder druk. „Als je € 3.000 huur per maand hebt, moet er toch serieus geld binnenkomen. Ik ben ervan overtuigd dat je kan overleven door goed samen te werken en gebruik te maken van bewegingen om je heen. Een zo’n

beweging is de supermarkt, die zit bij iedere bloemist in de buurt. Als je de dichtstbijzijnde supermarkt erbij neemt, kun je de totale markt beleveren. De supermarkt is ook een podium voor je winkel. Bovendien is een supermarkt open van 8 tot 8 en vaak op zondag. Je verruimt je openingstijden met 30%”, rekent hij. Westerman geeft toe dat hij niet altijd zo gedacht heeft over de bloemenverkoop in de supermarkten. In de periode dat hij zelf nog winkels had, was hij er minder positief over. Maar willen bloemisten in de toekomst ook nog een boterham blijven verdienen, denkt hij dat bloemisten er juist van kunnen profiteren. „Voor gepassioneerde bloemisten die de bovenkant van de markt beleveren, is de supermarkt misschien geen optie. Maar dat is een kleine groep. We houden twee soorten bloemisten over; de luxe en de onderkant. Het middensegment verdwijnt; dat wordt opgenomen door de supermarkt. Wanneer die partijen de supermarkt aan zich weten te koppelen, kan er nog steeds geld verdiend worden.” De bloemist moet volgens Westerman de supermarkt niet zien als een concurrent. Supermarkten willen maar wat graag het ambacht in huis halen, stelt hij. Hij weet dat er kansen liggen. „Ik ben een Bourgondiër: houd van de leuke dingen van het leven. Ik was op een gegeven moment tachtig uur aan het werken. Nu draai ik met 40 uur een omzet van € 1,3 miljoen. Ik heb dus 40 uur per week gewonnen.’’ <

28-10-15 13:25

694276_.indd 24

28-10-2015 11:55:05

M K Groene planten

Snijbloemen 2013

2014

2015

2013

2015

160

2013

2014

2015

150

25 20 15

Middenprijs in centen

120 Middenprijs in centen

Middenprijs in centen

2014

130

Bloeiende planten

110 100 90

33 34 35 36 37 38 39 40 41 42 43 44 45 46 week

Bij 9,4% minder minder verkochte stuks in week 43 brachten snijbloemen 1 cent meer op dan in week 43 vorig jaar.

140 130 120 110 100 90 80

33 34 35 36 37 38 39 40 41 42 43 44 45 46 week

Groene kamerplanten plusten een dubbeltje in prijs ten opzichte van 2014. De aanvoer pakte een stuk lager uit.

33 34 35 36 37 38 39 40 41 42 43 44 45 46 week

Bloeiende planten brachten gemiddeld 11 cent meer op in week 33. De gemiddelde prijs kwam daarbij wel uit op het niveau van 2013. Bron: FloraHolland

Dico Drost:

Foto: VaKBlad Voor de BloeMisterij

’Veel 1 november-handel gaat onze neus voorbij’ Bedrijf: www.dicodrost.com Veiling: FloraHolland Aalsmeer Week: 43

Maandag „Het is de week waarin je verwacht dat er veel handel is voor de eerste november. Deze handel gaat echter veelal aan onze neus voorbij. Landen als Duitsland en België zijn inmiddels veel sterker in deze producten.”

komen is verleden tijd. De digitalisering gaat door en tegelijk versobert het persoonlijke. Ik denk dat men dit onderschat. Vroeger was er een verantwoordelijke voor de klokken. Er was een gezicht en persoon bij.”

Donderdag Dinsdag „Het inkopen op de klok is in deze tijden van het jaar niet erg spannend. Het is voor mij ook routine geworden. Dat wil zeker niet zeggen dat ik niet moet blijven opletten. Maar ik weet wat ik koop. De klok is een opruimplek geworden waar producten komen die niet rechtstreeks verkocht kunnen worden. De opbrengsten van deze restanten zijn echter zeer bepalend voor het totale resultaat van de kweker. Wat ik dan niet begrijp is dat het altijd dezelfde kwekers zijn die aan de buitenkant van de kar mooie planten zetten en in het midden de slechtere planten. Ik en collega’s kopen niks van deze kwekers met alle gevolgen van dien.”

Woensdag „Langzaam veranderen er zaken. Deze week staat er een protomodel van een nieuwe inkoopplek. Als koper mag je kijken en opmerkingen maken. Heel misschien wordt er geluisterd. Om me heen hoor ik vaak ’Ze luisteren toch niet’. Zo zwart-wit is het niet, maar coöperatief tot een besluit

Markt-1-prijsbeelden-nw.indd 25

„Er staan slechts 2.613 veilingkarren en 164 deense karren. Dan is het lastig om de klokinkoop als een beroep te zien. Om 9.00 uur ben ik klaar terwijl voor velen de dag begint. Er is vaker geopperd om later te beginnen met veilen. Misschien wordt hier ooit gehoor aan gegeven. Ik spreek uit ervaring dat het grootste deel van de volgende generaties geen voorstander is van vroeg beginnen.”

Vrijdag „Een drukke dag voor mij, maar niet op de klok. Ondanks dat er met maar drie klokken geveild wordt, zijn we om 8.30 uur klaar. De week eindigt met toch hogere prijzen voor producten waar vraag naar is voor 1 november. Mooie calluna’s zijn er bijna niet meer. Hetzelfde geldt voor goede chrysanten. Ook cyclamen zijn behoorlijk aan de prijs. Producten die niet in dit seizoen passen zijn goedkoop. Ik heb afspraken in het oosten van het land. Het was een week waarin ik veel heb kunnen doen, echter weinig via de veilingklokken.”

28-10-15 13:25

In de grafieken wordt de procentuele verandering (= index) weergegeven van de prijs en de totale aanvoer ten opzichte van vorig jaar.

Jill Berens

Snijbloemen Ontwikkelingen afgelopen zes weken t.o.v. een jaar eerder 140

in procenten

120

100

Aanvoer index

43 week

Prijs index

Minder snijbloemen, prijs op niveau De gemiddelde prijs van snijbloemen in week 43 lag in de buurt van die in 2014. Het aanbod daalde licht (-4%). De totale snijbloemenomzet lag deze week 3,5% lager. Chrysant geplozen bracht 21% meer op door 19% minder verkochte stuks en meer vraag. Koploper roos grootbloemig: prijs -10%, 7% minder aanbod. Troschrysant leverde 7% in op prijs bij 3% meer verkochte stuks. Lelie Oriental: prijs +9%, 1% meer aanvoer. Cymbidium grootbloe-

mig stond opvallend in de top 5 met 20% prijsstijging (19% minder verkochte takken). Germini bleef in prijs en aantal stuks op het niveau van 2014. Anthurium: prijs +14%, 12% minder stuks. Hortensia kon de 22,5% meer aanbod niet opvangen en liep 5,5% achter op de prijs. Gerbera groot steeg 15% in prijs en daalde 7% in aanbod. Het aanbod amaryllis (-35,5%) vertaalde zich terug in prijs (+36%). Lisianthus gevuld kon 31% meer stuks niet aan en daalde 3,5% in prijs.

Kamerplanten Ontwikkelingen afgelopen zes weken t.o.v. een jaar eerder 120

in procenten

110

100

Aanvoer index

Prijs index

43 week

Lagere prijs phalaenopsis, ficus plust In week 43 lag de gemiddelde kamerplantenprijs 4% hoger bij 4% minder aanbod ten opzichte van vorig jaar. De totale omzet van kamerplanten liep iets achter (-0,5%). Phaleanopsis leverde 8% in op de prijs bij 3% meer aanbod. Van potchrysant werden bijna 5% minder stuks verhandeld, de waardering pluste 1,5%. Cyclaam op positie drie noteerde 15% prijsstijging bij +3% aantal verkochte stuks. De prijs van potanthurium lag op niveau met

2% minder aanbod dan in 2014. Een daling van het aanbod (12%) van kalanchoĂŤ resulteerde in een ruim 3% hogere middenprijs. Groene planten lagen cumulatief in omzet en aantal stuks achter op 2014. In week 43 noteerde ficus 21% prijsstijging bij gelijkblijvend aanbod. Dracaena leverde 5,5% in op de middenprijs bij 3% meer verkochte stuks. Tot en met week 43 liep de totale kamerplantenomzet bijna 1% achter op dezelfde periode in 2014.

Tuinplanten Ontwikkelingen afgelopen zes weken t.o.v. een jaar eerder 120

in procenten

110

100

38 Aanvoer index

Markt-2-Veilingbijdragen-nw.indd 26

41 Prijs index

43 week

Fors meer helleborus, iets betere prijs Net als voorgaande weken lag in week 43 de gemiddelde prijs van tuinplanten met +3% hoger dan in 2014. Ook het aantal verkochte stuks steeg (5%) ten opzichte van vorig jaar. Bijna de hele top 5 steeg in aanbod. Calluna zomerheide, al wekenlang koploper, werd 3% minder gewaardeerd bij 5,5% meer verkochte stuks. Een daling in stuks van skimmia van 2% resulteerde in een 9% prijsstijging. Het helleborusseizoen is echt begonnen, bij een forse groei in

het aantal stuks (+46%) steeg de prijs bijna 3%. Gaultheria, tuinplant van de maand november, noteerde 28% meer aanbod, de prijs lag daardoor 6,5% lager dan in 2014. Ook de conifeer chamaecyparis kon de 36% meer verkochte stuks niet opvangen en daalde 8% in prijs. De totale tuinplantenomzet in week 43 kwam 7,5% hoger uit dan dezelfde week in 2014.

44 (2015)

28-10-15 15:26

Wenen

Over de toonbank

Oostenrijk

Bernd Doll:

’Waarom wijken telers niet uit naar Italië?’ daar merken we dus niet veel van. Maar gelukkig hebben we in deze periode wel veel werk voor events, een belangrijke tak van ons bedrijf. En straks hebben we de Adventsperiode, die vooral de winkelverkopen doet opleven.”

FOTO: DOLL’S BLUMEN

Wat verkoopt u nu vooral?

Naam: Doll’s Blumen Locatie: Wenen Sortiment: 80% bloemen, 5% planten, 15% overig Specialiteit: events Aantal medewerkers: 12

Hoe gaan de zaken momenteel? „Het is in de winkel rustig. We hebben vorige week een lang weekend gehad met een nationale feestdag op maandag waarbij bloemen helaas geen rol spelen. Daardoor was het erg stil. Allerheiligen is hier tamelijk onbelangrijk,

„Alles waar een besje aan zit, is populair nu. Daarnaast doen santini’s en rozen het goed. Snijhydrangea zou ik nog altijd goed kunnen verkopen, maar die koop ik vrijwel niet meer in want ze zijn schrikbarend duur momenteel. Ik vind dat heel jammer. De kwaliteit is nog super goed en de kleuren zijn fantastisch, maar de productie wordt blijkbaar steeds eerder afgebouwd waardoor schaarste ontstaat die de prijzen opdrijft. Ik moet voor één hydrangea nu vijf euro betalen. Dat vind ik echt te gek. Dit is sowieso een lastige periode voor snijbloemen. De keuze is beperkt en de prijzen rijzen de pan uit, ook bij lange rozen bijvoorbeeld.”

Bent u over het hele jaar gezien wel tevreden met het aanbod? „Jazeker. Het Nederlandse aanbod is goed van kwaliteit en nog altijd breed. Ik merk wel dat er enige mate van verschraling optreedt. De crisis heeft producenten genoodzaakt om het meer in

de bulk te zoeken. De ’rariteiten’ zijn blijkbaar te riskant en kostbaar geworden. Dat is jammer, maar begrijpelijk. Voor bulk kan ik vaak net zo goed in Italië terecht, dichter bij huis. Soms vraag ik me af waarom Nederlandse producenten niet vaker uitwijken naar Italië, en wel naar Afrika bijvoorbeeld. Zij hebben de kennis in huis, Italië heeft het klimaat en de goedkopere krachten. En dan maken ze toch een Europees product, waarin de consument meer vertrouwen heeft, of er een beter gevoel bij heeft.”

Hoe koopt u in? „Ik koop al 20 jaar van dezelfde exporteur op Aalsmeer. De samenwerking is fantastisch. Ik krijg altijd de beste kwaliteit voor de beste prijs. Het feit dat we onze klanten daarom stabiele kwaliteit kunnen bieden, is denk ik een belangrijke reden van ons succes.”

Wilt u nog iets kwijt richting de Nederlandse kwekers? „Nu ik toch de kans krijg, zou ik tulpenkwekers willen oproepen om minder rijp te leveren. Het afgelopen jaar had ik grote problemen met de rijpheid van tulpen. Ze waren al veel te ver open. Ik weet niet waarom, maar ik hoop dat het dit seizoen beter zal gaan.”

Standpunt

’Hoe wordt podium als World Expo voortaan volledig benut?’

A Mattijs Bodegom, Hoofd marketing en communicatie Anthura

Mee eens, oneens of denkt u er heel anders over? Reageer dan bij de marktredactie: A.F. Middelburg, 06-23631549 of mail afmiddelburg@hortipoint.nl

44 (2015)

Markt-3-Toonbank-nw.indd 27

fgelopen week berichtte Hermen de Graaf over het nagenoeg ontbreken van bloemen en planten op het Holland Paviljoen tijdens de World Expo in Milaan. Ik ben het met hem eens dat dit een gemiste kans is voor zowel onze sector als voor Nederland als exportland. Met een bezoekersaantal van 100.000 tot 150.000 per dag is het bij uitstek een etalage om bloemen en planten te tonen. Of zoals VGB directeur Robert Roodenburg tijdens een interview op BNR zei: „We hadden moeten schitteren, we hebben iets laten liggen.” Wat ik alleen niet begrijp, is waarom deze berichten nu alleen achteraf

klinken. Een oproep voorafgaand aan zo’n groot evenement kan nog tot actie en resultaat leiden. Er is, weliswaar op kleine schaal, gelukkig wel een dergelijk initiatief geweest. Kort voor de start van de Expo hebben een aantal groente- en fruitbedrijven de handen ineengeslagen. In nauwe samenwerking met Westland Marketing is in een kort tijdsbestek een aankleding van het Holland Paviljoen verzorgd. Uitgangspunt hierbij was om consumenten te inspireren en aan te sluiten bij de activiteiten rondom de Italiaanse Grootouderdag. Een opzet, die naar mijn beleving volledig aansluit bij het collectieve belang. Wij hadden

dan ook verwacht dat FloraHolland en/of Bloemenbureau Holland enthousiast zou hebben aangehaakt. Inmiddels is de World Expo, na zes maanden van een grote wereldwijde toestroom bezoekers ten einde. Het evenement had de discussie over focuslanden moeten overstijgen en was het waard breder gedragen te worden. Een selecte groep initiatiefnemers is bij een evenement van wereldformaat niet voldoende. Hoe gaan we zorgen dat dergelijke podia voortaan maximaal benut worden? Onze bloemen en planten verdienen toch een decor dat recht doet aan onze goede internationale reputatie!

28-10-15 15:27

Foto: DE GRAAF VAN DER ZANDE

Iets lager geprijsd en toch voor gentiaan redelijk jaar Gentiaan uit Nederland bracht dit jaar gemiddeld iets minder Handelaren denken wisselend over vernieuwing.

„Op zich hebben we met de Nederlandse gentiaan een prima seizoen achter de rug, geen klachten, al wordt de kwaliteit nu wat minder. Maar dat is logisch”, meldt inkoper Koert Veldhuisen van Hans Visser Bloemenexport. „De vraag was leuk en wij hebben best wel meer gedaan. En nu, richting 1 november, is er weer volop markt voor in bijvoorbeeld Italië”, is de waarneming van inkoper Bram Kabelaar van Hamifleurs. „Beter dan in andere jaren”, stelt zijn collega Bram van Delft bij Henk Baltus Bloemenexport vast en inkoper Martin Joren bij DGI constateerde ook een vlotte verkoop. „Maar eind oktober is het qua kwaliteit ook afgelopen en zijn er alleen nog de zeer exclusieve, eigenlijk on-

betaalbare gentianen in het importaanbod”, omschrijft hij de markt.

Aanvoer vergelijkbaar Tot en met september, dan is zo’n 90% van het jaarlijkse Nederlandse aanbod via de veilingen verkocht, lag de aanvoer op een vergelijkbaar niveau als vorig jaar. Maar de middenprijs zakte 3 cent tot 30 cent, 1 cent meer dan in 2013. „Vorig najaar was qua prijsvorming erg goed en dat hebben we dit jaar gemist. Dan valt net de piek in de buitenaanvoer en daardoor is het gemiddelde gedrukt”, denkt Robert Egberts van Egberts Gentiana in De Kwakel die ook onder glas teelt. Hij bestempelt het huidige seizoen daarom als matig. Lou

Roefs van de gelijknamige kwekerij in Velden vond ook dat de prijsvorming te wensen overliet. „Sterk weersafhankelijk, bij ons viel het in augustus juist wel mee”, schetst hij als buitenteler een iets ander beeld. Han Dofferhof van kwekerij De Boezem in Reeuwijk karakteriseert het voor hem inmiddels voorbije gentianenseizoen als goed. „Zij het, dat de prijzen iets minder waren.”

Assortiment Blauw is de absolute hoofdkleur in het gentianenaanbod. „Door een breder assortiment wordt de productgroep wel aantrekkelijker”, vindt Van Delft. „Maar met andere kleuren loopt het niet super”, vindt Kabelaar. „Misschien moet daarvoor veel beter

worden gepromoot. Als je al iets leest over gentiaan, is het altijd over de blauwe kleur, terwijl er ook goede kleuren roze, wit en lavendel zijn.” Veldhuisen geeft aan tevreden te zijn over de verbreding in kleuraanbod, maar weet ook dat de vraag hiernaar mondjesmaat is. „Dat is een jammerlijk dilemma vooral voor telers die zich voor verbreding inspannen.” Egberts meldt zeven verschillende cultivars aan te voeren. „Wel allemaal als overig blauw, want dat is en blijft de hoofdkleur”, argumenteert hij. Roefs zoekt eventuele vernieuwing ook uitsluitend in blauw en verwijst voor de kleuren naar kwekerij Rogenti in Venlo. „Die is daarmee goed bezig.” ■

Aanvoer lysimachia loopt al jaren tegen limiet pig niet in te zitten. De kwaliteit is volgens de handel goed.

Inkoper Martijn de Zwart van Hans Visser Bloemenexport signaleerde dit jaar minder vraag en dat geldt ook voor zijn collega

15.000

12.500

10.000

7.500

5.000

2.500

200

0 11 12 3 4 1 2 03 4 05 06 7 8 9 200 200 20 200 20 20 200 200 200 201 20 20 201 201

ep sep sep m s /m /m 3 t/ 14 t 15 t 201 20 “20

Verkochte aantallen x duizend

Gemiddelde prijs in centen

„Daarvan hebben we nooit veel op voorraad”, duidt inkoper Bram Kabelaar van Hamifleurs de marktpositie van lysimachia.

Aanvoer en gemiddelde prijs Nederlandse lysimachia op de VBN-veilingen sinds 2000 (bron VBN/FloraHolland).

Markt-Snijbloemanalyses-nw.indd 28

Martin Joren bij DGI. Daarentegen heeft Henk Baltus Bloemenexport volgens Bram van Delft dit jaar meer lysimachia kunnen verkopen. „Maar dat ging tegen te lage prijzen, ook voor de kwekers onvoldoende”, denkt hij.

Prijsdruk Na een opleving vorig jaar, met een plus van 4 cent per steel tot 16 cent, is de middenprijs voor lysimachia tot en met september weer teruggevallen. Voor 4 miljoen stelen bij FloraHolland, praktisch hetzelfde als in 2014, werd dit jaar 1 cent minder betaald op 14 cent. Teler Teun Klepper van Kwekerij Klepper in Ouddorp is niettemin tevreden over het huidige, bijna afgelopen seizoen. „De kwaliteit is goed en het prijsverloop redelijk stabiel.”

Het assortiment lysimachia is beperkt, met als marktleider Elisabeth en soorten als de witte clethroides, paarse atropurpurea en gele vulgaris. De net als Elisabeth witte Jumbo is een aparte verschijning. Er is een punctata op komst, die niet als de huidige tuinvariant meteen ruit en in het gele segment een aanwinst kan zijn. In het eerste jaar van dit millennium werden op de veilingen 25 miljoen stelen aangevoerd, bijna gelijk verdeeld over binnenlandse en buitenlandse teelt. De terugval die sindsdien is ingezet zal voorlopig volgens handelaren en telers niet worden omgebogen. „Het is een standaardbloem geworden, niet bijzonder meer”, geeft Van Delft aan. ■

44 (2015)

28-10-15 13:25

„De kwaliteit is gewoon goed en klachten over de Nederlandse komen bij ons zeer sporadisch voor”, is het oordeel van inkoper Pim Schox van Hamifleurs over het binnenlandse asteraanbod. „We hebben er een goed seizoen mee gedraaid en de goede kwaliteit was ook ruim beschikbaar”, vult zijn collega Martijn de Zwart bij Hans Visser Bloemenexport aan. Inkoper Bram van Delft van Henk Baltus Bloemenexport laat zich in gelijke woorden uit over het Hollandse aanbod.

Over de vraag naar asters is Van Delft minder enthousiast dan De Zwart en Schox. „Die is matig”, omschrijft hij, terwijl De Zwart en Schox minimaal een gelijkblijvende respectievelijk een heel redelijk doorlopende belangstelling signaleren. „Elke dag staan ze erop en loopt het lekker weg”, typeert Schox.

Na een daling van het Nederlandse aanbod bij FloraHolland van 6% tot en met september vorig jaar stokte de aanvoer dit jaar 14% lager, op krap 9 miljoen stelen. Gemiddeld tot en met september werd in 2013 nog 20 cent per steel betaald, vorig jaar 23 cent en dit jaar 27 cent. „Na vele moeizame jaren eindelijk een goed seizoen”, stelt Ron van Oosten van marktleider kwekerij Zijdezicht in De Lier vast. „Wij schrijven het mede toe aan het fors terugbrengen van onze aanvoer van Monte Cassino.” Paul de Kleer van kwekerij De Kleerkast in Ter Aar bevestigt die bevinding. „Als er van het grootste soort zoveel minder aanbod is, moet dat wel ten goede komen aan de prijsvorming”, aldus deze teler die alleen in het najaar met asters op de markt is. Voor Hans Dofferhof van kwekerij De Boezem, die als eigen selectie de paarse gevulde Ann Leys aan-

Foto: DE GRAAF VAN DER ZANDE

Krimp in asteraanbod komt prijs ten goede

voert, is het ook een goed seizoen geweest.

Assortiment „Hoe later in het seizoen, hoe donkerder het rode hartje”, omschrijft hij deze introductie uit 2013. „We zoeken verder naar meer afwijkende kleuren.” Peter Akerboom van veredelaar De Nachtvlinder en kwekerij De Zomervlinder in Ter Aar heeft de ervaring dat nieuwe rassen de markt heel traag veroveren. „We hebben verschillende lijnen, in de dubbelbloemigen zowel klein- als grootbloemig en ook een serie enkelbloemigen, maar de markt is weerbarstig.”

Op kwekerij Zijdezicht worden ook nieuwe rassen getest. „Ging de vernieuwing maar sneller, maar echte verbeteringen zijn er nog niet”, is de ervaring van Van Oosten. Volgens inkopers is het assortiment breed genoeg, al denkt Schox dat zalmkleurige asters de markt kunnen verbreden. „Er is eigenlijk geen concurrerende bloem voor asters, eerder andersom: vooral in boeketten is het een heel mooi alternatief”, positioneert hij. Nu het Hollandse aanbod terugloopt, schakelt de handel over op import. „Die is bijna altijd te rauw, jammer”, oordeelt De Zwart. ■

Marktacties Promotie Balkonplant 2016: geranium, vanaf april mediacampagne Terrasplant 2016: hibiscus, vanaf april mediacampagne Woonplant van de maand november: kerstster Woonplant van de maand december: hyacint Tuinplant van de maand november: gaultheria Tuinplant van de maand december: helleborus PurE Seasonal Flowers herfst: helianthus, callistephus, hypericum, rozenbottel, dahlia 24 sep - 30 nov Campagne Trending in de Tuin Mooiwatplantendoen.nl 24 sep - 30 nov Campagne Trending in the Garden Pflanzenfreude.de 5 okt - 31 okt Campagne Lievelingsbloem Mooiwatbloemendoen.nl 3 mrt - 6 mrt Huis&Tuin, consumentenbeurs WTC Expo Leeuwarden 31 okt Rob’s Grote Tuinverbouwing met o.a: droge bollen, TiSento, tuinbloeiers: senecio, primula en viola, Favourite Roses, Green is.. Aglaonema silverbay pot 17, Beaucarnea pot 21, Dracaena pot 17, Dracaena fragans pot 21, hedera pot 13, delphinium. SBS6, 17.00 uur.

Bloemenbureau Holland, VBW en FloraHolland

12 okt - 8 nov: lisianthus 2 nov - 29 nov: orchidee 23 nov - 27 dec: amaryllis

1 nov Allerheiligen 2 nov Allerzielen 4 nov Dag van de Eenheid (Rus) 8 nov Remembrance Sunday (GB) 10 nov Dag van de Mantelzorg (Ned) 11 nov Bevrijdingsdag WOI (Fra), Wapenstilstand (Bel), Onafhankelijkheidsdag (Pol) 15 nov Feestdag Duitstalige gemeenschap (Bel) 15 nov Feest van de Dynastie (Bel) 15 nov Grootoudersdag (Bel) 18 nov Dank-, boete- en gebedsdag (Dui) 29 nov Moederdag (Rus)

Heeft u informatie voor de agenda? Mail naar afmiddelburg@hortipoint.nl

44 (2015)

Markt-Snijbloemanalyses-nw.indd 29

28-10-15 13:25

Analyse bloeiende planten Foto: QuAtro PlAnt

Exporteur over Spanje

Cambria haalt achterstand niet meer in Cambria heeft moeite om de achterstand die in de eerste 20 weken van dit jaar werd opgebouwd, goed te maken. De hele orchideeëngroep heeft het zwaar, en ook cambria voelt de klappen.

Jargo Schaper:

’Spanje heeft de weg omhoog ingezet’ Hoe lopen de zaken in Spanje? „Wat snel groeit, kan ook snel vallen. Dat hebben we wel gezien in Spanje. Heel wat kleinere bedrijven hebben het niet gered. Momenteel hebben de Spanjaarden gelukkig de weg omhoog weer ingezet. Je ziet weer volop bedrijvigheid ontstaan.”

Wie zijn uw klanten in Spanje? „Wij leveren planten aan de groothandel, die ze op zijn beurt weer doorverkoopt aan vooral de winkelier. Zij beleveren daarnaast de kleinere supermarkten; de grotere ketens verzorgen hun inkoop meestal zelf. Dan zijn er nog de zigeuners, een typisch Spaans afzetkanaal. Zij kopen in bij de groothandel en verkopen handel op straat. In Spanje wordt het oogluikend toegestaan.”

Hoe koopt de Spaanse consument zijn planten? „Anders dan in Nederland. Wij zijn echte impulskopers. Spanjaarden zijn dat niet, zij gaan doelbewust op pad om een plant te kopen voor een bepaalde gelegenheid. Of daarbij de prijs of de kwaliteit telt? Allebei, maar ik denk toch dat de kwaliteit de doorslag geeft.”

Welke planten verkoopt u er vooral?

Hoe ziet u toekomst in Spanje? „Ik zie de toekomst positief tegemoet, maar met een slag om de arm. Laat ik de stemming omschrijven als ’voorzichtig optimistisch’. De verlaging van de btw op bloemen en planten van 21 naar 10% is natuurlijk heel gunstig. Dat heeft de verkoop een flinke boost gegeven en dat effect zal nog wel even doorwerken.”

Markt-5-Exporteur-Afzetzaken-nw.indd 30

Volgens Peter van de Dool van Javadoplant kan ook meespelen dat concurrent nobile groeiend is binnen het segment exclusieve orchideeën en cambria moeite heeft om daar tegenop te boksen. „Op dit moment schuift de herfst- en Allerheiligenhandel cambria naar de zijlijn, maar dat is logisch en niet heviger dan andere jaren. Wanneer de vraag naar orchideeën even terugloopt, heeft cambria daar vaak als eerste last van. Winkels willen de plant niet al te lang laten staan”,

aldus Van de Dool. Ook Alex van Duijn van kwekerij Duijn-Hove vindt het najaar niet moeizamer dan anders. „We hobbelen er aardig doorheen. Als je met grote aantallen van de klok weg kunt blijven, valt het best mee.” De klokprijzen liggen soms tot 150 cent lager dan de bemiddelingsprijs. Door de diversiteit van het assortiment, gaan veel planten in een cambria-mix weg. Een deel komt in een orchideeënmix terecht, maar ook de vraag op soort is niet onbelangrijk. Kwekers constateren een toename in de vraag naar cambria’s in geleide groeivormen, zoals cascade-bogen. Hoewel Burrageara Nelly Isler een van de weinige echt rode orchideeën is, neemt de vraag daarnaar richting kerst niet noemenswaardig toe. „Met Valentijn zie je een duidelijke opleving, maar het belang van Kerst neemt voor de hele orchideeëngroep af, dus ook voor de Nelly Isler” zegt Chris Schellingerhout van E. den Dekker. Hij heeft de kwaliteit van cambria duidelijk zien verbeteren de afgelopen jaren en daardoor stabiele, vaste lijnen kunnen opbouwen. „Toch blijft het een verwarrende productgroep, met zoveel soorten, vormen en namen. Voor ons is het al lastig, laat staan voor de consument.” ■

500

1100

460

1000 900

420

800 380 700 340 300

600 2010

2011

2012

2013

2014

500

Verkochte aantallen x duizend

„Phalaenopsis staat ook hier bovenaan, waarbij ze een voorkeur hebben voor lange takken. Verder is de vraag vrij traditioneel: kalanchoë, saintpaulia, begonia, anthurium en spathiphyllum, waarbij ze steevast kiezen voor de lichtere kleuren. Met rood en paars hoef je in Spanje niet aan te komen. Momenteel ligt de nadruk op chrysanten, waarbij wit en geel favoriet zijn. Groene planten als philodendron en dieffenbachia worden ook veel verkocht, maar die worden voor een belangrijk deel in Spanje zelf geteeld.”

Zijlijn

Gemiddelde prijs in centen

Bedrijf: Quattro Plant Functie: directeur Belangrijkste afzetlanden: Italië Inkoop: 25% klok, 75% rechtstreeks bij kwekers Aantal medewerkers: 36

Cambria is de verzamelnaam van een groot aantal exclusieve orchideeën, waaronder Odontoglossum, Vuylstekeara, Burrageara en Wilsonara. Met wat verschillen onderling, doen ze het dit jaar allemaal net iets minder. „We zijn aan het begin van het jaar niet goed uit de startblokken gekomen. De eerste 20 weken - een belangrijke periode voor ons - waren duidelijk minder dan vorig jaar. Ik verwacht niet dat we dat nog kunnen goedmaken,” zegt André van der Goes van Inca Orchid in Nootdorp. Naar de oorzaak is het gissen. „De Russische markt die het hele bloeiende segment uit evenwicht heeft gebracht of phalaenopsis die het wat minder doet en de rest meetrekt? Wie zal het zeggen.”

Verkochte aantallen en middenprijs van de vier belangrijkste cambria’s op de FloraHolland-veilingen van 2010 tot en met 2014. 44 (2015)

28-10-15 13:24

Afzetzaken Foto: FlorAl InnovAtIons

Analyse tuinplanten

Prijs bolchrysant daalt bij schijnbaar voldoende vraag Omstandigheden voor de afzet van terrasplanten waren de -

De plantenhandel kon de afgelopen maanden goed uit de voeten met bolchrysanten. Planteninkopers zagen de bollen delen in een goede markt voor terrasplanten. Goed weer voor afkweek en verkoop speelde in de ogen van inkopers een belangrijke rol. ,,Het weer was goed, de kwaliteit was goed en de vraag bleef goed", vat Ies Schouten van Eddy den Dekker samen.

Vraag eerder in het seizoen komt vooral uit Duitsland en Scandinavië. Deze wordt meer door grote perkplantenkwekerijen in Nederland ingevuld. Het alsmaar eerder verschijnen van bolchrysanten als actieproduct bij bouwen supermarkten bedreigt volgens sommige planteninkopers het productimago. De kwaliteit zou bij warm weer snel achteruitgaan. Anderen noemen deze handel juist typerend voor de hedendaagse bolchrysant. ■

160

9.000

150

8.000

140

7.000

130

6.000

120

2008

2009

2010

2011

2012

2013

2014

5.000

Verkochte aantallen en middenprijs van Chrysanthemum indicum Groep op de FloraHolland-veilingen van 2008 tot en met 2014. 44 (2015)

Markt-5-Exporteur-Afzetzaken-nw.indd 31

Bedrijf: Floral Innovations Aanleiding: Introductie dienst Picture Services en Display Creator

Michiel Kuipers Vertel, wat is Floral Innovations? „Floral Innovations professionaliseert foto’s voor bijvoorbeeld webshops, aanbodsbanken of drukwerk. Al bekijk je nu webshops van telers of exporteurs, dan is er geen eenheid in de fotografie. Wanneer je dit vergelijkt met een webshop uit bijvoorbeeld de kledingbranche, zie je direct dat we in deze sector achterlopen. De fotografie is niet goed geregeld, het is een allergaartje en dat is zonde. Kwekers zijn bezig met het produceren van een mooi product en met een slechte foto helpen zij het product eigenlijk om zeep. Een mooie foto is belangrijk, omdat de handel in rap tempo digitaliseert. Goede productbeelden zijn van grote commerciële waarde. Het kan bepalend zijn om tot aankoop over te gaan.”

Eerder

Verkochte aantallen x duizend

Gemiddelde prijs in centen

Ook leveranciers uiten zich redelijk tevreden. Bij kwekerij Wouters in Ens spreekt Tom Smolders van een goede afstemming tussen vraag en aanbod. ,,Wij zijn er redelijk volgens planning doorheen. Als we een paar meer hadden gehad, hadden we die dit jaar waarschijnlijk ook nog wel kwijt gekund.”

Dat lijkt niet op te gaan voor de markt in het algemeen. Via FloraHolland werden tot en met week 42 ruim 6,4 miljoen bolchrysanten verkocht. Dat is een procentje meer dan vorig jaar. Ondanks dat die cijfers een half miljoen meer bollen in potmaat 19 bevatten en minder in potmaat 17, bleef de middenprijs 5% lager. Met name de staart van het seizoen, wanneer met name Frankrijk op zoek gaat naar bollen voor Allerheiligen, laat te wensen over. ,,Franse klanten wachten dit jaar heel lang met bestellen”, aldus Steven Verhelle van kwekerij Verno in Kachtem (B). ,,Grote maten en bijzondere vormen als piramides en stammen worden minder gevraagd. De trend is naar kleinere bollen."

„We bieden twee diensten aan.Ten eerste is dat de dienst Picture Service. Kwekers bijvoorbeeld kunnen via de website een foto van hun product oploaden. Wij bewerken dat, snijden het product uit en sturen een professioneel plaatje binnen 24 uur terug. Is de foto naar tevredenheid, dan vindt de betaling plaats. De prijs varieert van 1,50 tot 3 euro per foto; het is maar net hoe de foto bewerkt moet worden. De dienst is laagdrempelig en bespaart uiteindelijk kosten, omdat partijen niet zelf hoeven te slepen met monsters, hardware, mixen, enzovoort. Het is bijvoorbeeld ook mogelijk om pot-plantcombinaties te maken. Via het bewerkingsprogramma is dat makkelijk te realiseren.”

En de andere dienst? „Dat is Display Creator. We kunnen digitaal schappresentaties samenstellen. Er kan eenvoudig een visualisatie gemaakt worden van bijvoorbeeld een tafel voor een tuincentrum. Door dit ook daadwerkelijk in een winkel plaatsen krijgen eindklanten een beter beeld van hoe het schap er op de winkelvloer uitziet en is er meer controle over. Nu maken kwekers of exporteurs ook zelf presentaties en fotograferen dat. Maar vaak moet de samenstelling weer iets aangepast worden. Dit kost tijd. Via de Display Creater kan er snel een schap op maat worden samengesteld.”

Voor wie zijn de diensten bedoeld? „Floral Innovations richt zich onder meer op kwekers, exporteurs, veredelaars en leveranciers van hardware. Diverse partijen maken er gebruik van. Ik ben als ZZP’er werkzaam bij Bromelia Specialist en ook zij werken ermee. Op de huisbeurs die tijdens de beursweek plaatsvindt, zullen we Floral Innovations daar officieel introduceren. We hopen dat we met Floral Innovations de sector naar een hoger plan kunnen tillen.”

28-10-15 13:24

Kas in vol ornaat op de divan? Nu de dagen korter worden valt er als de avond valt best iets kunstzinnigs ’te maken’ van een kas. Zeker als ze naakt poseert voor het oog van de camera. Arty farty is het echter niet.

ijk eens naar mijn fraaie figuur en prachtige kleuren”, lijkt ze te „ roepen. „Neem alstublieft een foto van me. Toe maar!” Een kas in Westland lijkt aan het begin van de avond in het halfduister te poseren voor de fotografe. Met de schermen omhoog om het fraaie lichaam te showen. De lampen aan om het prachtige figuur van kasroeden en buizen met geel licht te beschijnen. Als een geduldig naaktmodel liggend op een divan. „Schiet maar foto’s van me. Waar wacht je op”, lijkt ze nogmaals achteloos te zeggen. Het lijkt vooropgezet. Het lijnenspel en de kleuren kunnen bijna geen toeval zijn. De gele vierkanten wit omlijst en het ritme van de palen van de beschoeiing. Het blauw van de kasvoet, de schermen en de lucht als kaders en het zwart van het onkruiddoek op de slootkant. De weerkaatsing van het geheel in het water. Een schaal vol lekker fruit. Of toch die schoonheid liggend op een bank met een hand onder de kin. Arty farty. Gekunsteld. Vooropgezet of gekunsteld was het geenszins. De kas kon echt niet vermoeden dat ze gefotografeerd zou worden daar langs dat stille weggetje. En ook niet dat onze fotografe de Veenakkerweg in Wateringen en Den Hoorn als sluiproute gebruikt. Als het te druk is bij de afrit naar Westland op de A4. Ze had botte pech dat ze gesnapt werd. Nu maar hopen dat ze niet staat op haar portretrecht. < Tekst: Arie-Frans Middelburg afmiddelburg@hortipoint.nl

Foto: Gerdien de Nooy

Spread.indd 32

44 (2015)

28-10-15 13:24

44 (2015)

Spread.indd 33

28-10-15 13:24

K asgeluiden Bestrijding van ziekten en plagen. Hoe gaat dat in de praktijk? Wat houdt telers bezig en hoe gaan ze daarmee om? Wat zijn de geluiden uit de kas? Om de twee weken laat het Vakblad telers vertellen over chemische of geïntegreerde bestrijding.

Peter van Leth, Hans Neefjes, Joef Sleegers

’Lastig te zien of microterys de dopluis aanpakt’ van wittevlieg in de het ras Caprice. Dit is biologisch opgelost door delphastus en encarsia. Rond week 39 was de kas helemaal schoon.

Arjen Verwer Plaats: Klazienaveen Teelt: minigerbera onder 7.000 lux Oppervlakte: 2 ha

dus in enkele vakken begonnen met zachte middelen als Admiral. Daarmee is de opbouw van wittevlieg

onder controle. Er zullen echter in de komende weken plekken en vak-

onder meer Decis en Vertimec. De maar was niet zo geslaagd omdat

slakken zich te roeren. In de vakken waar vraat is te zien worden slakken-

en de spint toenam. Gelukkig was phytoseiulus beter tegen het middel

En dan is er nog de platte dop-

Omdat een biologische aanpak van

enkele vakken aan te pakken met

hoek waar nogal wat dopluis zit is hoe de sluipwesp zich ontwikkelt.

ze de dopluis voldoende aanpakken. goede combinatie van middelen om

’Evenwicht tussen plaag en bestrijders is het beste’ Vorige keer vertelde Maurice Olsthoorn dat de bladrollers spontaan werden geparasiteerd door schildwespen. De druk is nu laag en er

Maurice Olsthoorn

luis meer in leven. „Dan hebben ook de predatoren niks meer te zoeken in het gewas. Als de luis weer

langsgekomen om schildwespen op te halen voor hun eigen tuin. Ook commercieel te laten vermeerderen.

Olsthoorn extra phytoseiulus uitgetrips was ook niet spectaculair. De trips sluimert nog. Ik denk nog na De hele winter door wordt cucume-

Olsthoorn met Vertimec gespoten

Teeltmanager bij Together2Grow Plaats: Westland Teelt: alstroemeria Oppervlakte: 7,5 ha

zegt Olsthoorn. „En dan is het han-

van. Spontaan kwam er hulp van die kregen de plaag niet helemaal onder controle. Daarom besloot Olsthoorn te roken met Pirimor;

Kasgeluiden-NW.indd 34

44 (2015)

28-10-15 12:38

’Biologische bestrijders zijn dood gespoten’ -

Arjan van Noordt

in cordyline de baas te worden. spoten. Tweemaal de mix Conserve

Bedrijfsleider bij Duynplant Plaats: De Lier Teelt: cordyline Oppervlakte: 4,2 ha

en het luchtraam en een minimumwe nu niets meer te verwachten. Die -

en droog te houden. Dan hebben

gewas vinden we nog steeds geen tripsschade.” -

ruimen brachten de oplossing. Luis is dus oppassen.”

’Er is geen sluitend concept tegen trips’ opruimen. Dat is de rode draad in de vele strategieën tegen trips volgens adviseur Guido Halbersma. „We hebben in chrysant niet één

leerden we door spoelingen. Knopdat vraagt wel enige aanpassing in -

is heel lastig.” Halbersma doet veel proeven met middelen en spuit-

Guido Halbersma

Adviseur gewasbescherming van Van Iperen, onder andere in chrysant

ven. En als de phytoseiulus in twee

daar oplossingen zitten voor de

sneller. Spint is goed onder controle

ervaringen met het nieuwe middel

44 (2015)

Kasgeluiden-NW.indd 35

28-10-15 12:38

694277_.indd 36

28-10-2015 11:55:37

694278_.indd 37

28-10-2015 12:12:47

Een jaar na introductie op Trade Fair en IFTF

Veel noviteiten succesvol Elk jaar worden op de Trade Fair en de IFTF nieuwe producten geïntroduceerd. Leveranciers hebben er hoge verwachtingen van. Wat is er terecht gekomen van de noviteiten van vorig jaar? Veel ervan blijken goed opgepakt door de markt. Cindy van der Zwet, Joef Sleegers, Arie-Frans Middelburg, Peter van Leth en Hans Neefjes bloemisterij@hortipoint.nl

Sprookjesboom slaat goed aan

Ketensoftware groeit stormachtig

Vorig jaar introduceerde plantenkwekerij J. de Groot de ficus-sprookjesboom. De reacties op de beurs waren positief en volgens verkoper Petri Brekoo loopt de plant ook nu nog steeds goed weg. „We dachten wel dat het zou aanslaan, maar we hadden niet verwacht dat de bestellingen zo goed zouden doorlopen”, geeft hij aan. De plant komt met name terecht in tuincentra en bij bloemisten in Nederland en België. Ook vanuit andere landen is er interesse. „Bij de Efteling is het een van de best verkochte merchandiserproduct. Wekelijks hebben we daar een levering”, zegt hij. Consumenten weten het bedrijf ook te vinden. Regelmatig wordt het bedrijf gebeld met de vraag waar de planten te koop zijn. „We hebben onze nieuwe trailer laten bedrukken in Sprookjesboomstijl en dit roept leuke reacties op.” Op de komende Trade Fair wordt er met de Wintereftelingboom een vervolg gegeven aan het concept. De stand zal in deze sfeer aangekleed worden.

Softwarebedrijf SDF heeft het VMP-protocol ontwikkeld waarmee handelssystemen en webshops kunnen worden gekoppeld aan de voorraadsystemen van kwekers. Zo kunnen bijvoorbeeld bloemisten in de webshop van een handelaar precies zien hoeveel product de teler op voorraad heeft en tegen welke prijs. Als er een fust is besteld, dan wordt meteen in alle aangesloten webshops en handelssystemen de voorraad met één fust verminderd. Een van de voordelen is dat nooit meer kan worden gekocht dan uit voorraad leverbaar is. „Deze ontwikkeling maakt een stormachtige groei door, op drie manieren”, zegt SDF-directeur Maurice van Winden. „Het aantal gebruikers neemt toe, elke gebruiker maakt meer koppelingen, en per koppeling wordt meer besteld. Gerbera en roos vormen de hoofdmoot, maar sinds een paar maanden doet het ook opgang in de potplanten.” Op de site van SDF staat een actuele lijst van kopers en telers die met elkaar gekoppeld zijn.

Amaryllisvaas ook los verkrijgbaar Een amaryllis, een slank vaasje, een kunststof kokerverpakking, een demonteerbare standaard, een luxe tray voor twaalf vazen en een bijpassende omdoos. One & Only heet het concept van Amazone Amaryllis uit Vierpolders. Teler Maarten Sonneveld gaf vorig jaar aan dat hij het zorgvuldig in de markt wil zetten als luxe cadeau. Op de beurs hoorde hij dat handelaren in Zuid-Duitsland, Scandinavië en Oostenrijk kansen zien om het concept voor € 15 in luxe bloemwinkels te verkopen. „We hebben al enige afzet gehad en zijn volop bezig met handelspartijen om dat uit te breiden. Het is absoluut geen klokartikel, maar zeker wel een product waarmee wij ons als bedrijf kunnen profileren. Het vaasje gaan we ook los aanbieden.” In het concept zijn de cultivars Nymph, Red Nymph, Popov, Liberty, Challenger en Mont Blanc verkrijgbaar.

TopFlop.indd 38

44 (2015)

28-10-15 15:33

Furora opgepakt door rozenteler Op de IFTF 2014 werd gemeld dat rozentelers belangstelling tonen voor het automatisch verwerken van rozen met de Furora van Bercomex. De fabrikant plaatste al zo'’n 130 bos-/sorteermachines van dit type. Voorjaar 2016 volgt waarschijnlijk de eerste rozenteler in Nederland. Hij ziet voordelen in het verenkelsysteem (roos voor roos inhangen is niet meer nodig) en de mogelijkheden om bloemen te sorteren met cameratechnieken op basis van kleur, infrarood en laser. De sorteermachine RoseMatic is verder aangepast aan de wensen van rozentelers buiten Europa, bijvoorbeeld een UV-licht module voor botrytisbestrijding. Het ontbladeren en ontdoornen per steel gebeurt nu niet meer voor, maar na het scannen van een tak. Zodoende is er betere afstemming op de betreffende steellengte.

Coolvista uit assortiment

Kleurrijke dozen vallen op

De meermaals als ’beste noviteit’ genomineerde Coolvista verdwijnt van de markt. Mede-eigenaar Erik van der Voort van AMIGRA Grasses & More uit Honselersdijk meldde vorig jaar: „We gaan er nog minstens een jaar mee door, maar eigenlijk past hij niet in ons sortiment grassen die een stootje kunnen hebben. Coolvista is niet winterhard en vooral een product voor relatief kortstondig tuinplezier, bijvoorbeeld in combinatie met perkgoed.” Bladvorm en kleur maken Coolvista een aandachtstrekker, maar de consument zet hem niet vaak genoeg in de winkelwagen. Einde oefening daarom voor deze vertegenwoordiger van het geslacht Dianella met zijn grasachtige uiterlijk.

Mykali Orchids uit Bleiswijk en Meewisse Orchids uit Lepelstraat presenteerden in 2014 in dezelfde stand hun nieuwe dozen met unieke bedrukking. De handel pakt ze goed op. Hedy Hoogervorst van Mykali Orchids kreeg van enkele kopers opmerkingen over de beladingsgraad per kar omdat de doos iets hoger is. „Toen ze ontdekten dat de hogere doos beter is voor de bloemkwaliteit hoorden we ze niet meer. Mede door de doos krijgen we nog steeds nieuwe klanten.” Sylvia Meewisse gaf aan dat hun bedrijf de doos gebruikt om hun merk Oriental Summer te promoten. „De doos heeft bijgedragen aan onze herkenbaarheid. Dezelfde huisstijl hebben we nu ook voor dozen met daarin vier vazen plus bloem in een unieke draagverpakking. Het valt niet mee om cymbidum als cadeau in de markt te zetten, maar we krijgen wel leuke reacties.”

Meer omzet door Dolc’Amore Met het consumentenmerk Dolc’Amore, dat meer beleving aan het schap toevoegt, wilde Pligt Professionals de discussie over de prijs ombuigen naar die over schaprendement. Gert van der Pligt is tevreden. Sinds de introductie zijn er ruim een miljoen planten onder dit label verhandeld en hebben tien kwekers zich bij het merk aangesloten. „Het aanbod is breder. We kopen in bij collegakwekers”, geeft hij aan. Het merk staat bij tuincentra en retailers in Duitsland, België, Nederland en Frankrijk. In Nederland verzorgt Dolc’Amore een aantal shop-inshops in supermarkten. Zij richten daar het totale schap in, inclusief bloemen en decoratieartikelen. Zij beheren het schap en nemen de derving voor hun rekening. „Uiteindelijk is het niet ons doel om dit zelf te organiseren, maar wij willen klanten ervan overtuigen dat het merk meer rendement voor alle partijen oplevert. Het werkt: er wordt in de shop-in-shop zo’n 20% meer omzet gedraaid op hetzelfde aantal meters. Bovendien is de marge voor de retailer verbeterd.” Lees verder > 44 (2015)

TopFlop.indd 39

28-10-15 15:33

> Vervolg van pagina 39

’Nog geen voeding voor gerbera’

Foto:

’Vraag uit Rusland valt tegen’

Voor allerlei snijbloemen heeft Chrysal speciaal bloemenvoedsel op de markt. Vorig jaar werden op de IFTF de zakjes voor gerbera geïntroduceerd: Chrysal Clear Gerbera, speciaal voor monobossen. „De introductie van het gerbera ’sachet’ is nog niet het succes geworden dat we er van gehoopt hadden”, vertelt Margriet Kroon, technisch consultant bij Chrysal. „De markt is niet groot. Gerbera wordt weliswaar als monobos verkocht, maar meestal toch in een gemengd boeket. En dan gaat er een ander zakje bij.” Verder werkt Chrysal aan applicaties om de zakjes met snijbloemenvoedsel aan de bossen te bevestigen, zoals de Automatic Tape Application die op de IFTF werd gepresenteerd. Deze bevestigt de zakjes zo dat de consument ze weer makkelijk kan lostrekken, net als een zak brood bij de bakker. „Ook hiervan ging de afzet minder snel dan we voor ogen hadden”, zegt Kroon. „We kijken nog steeds naar onder meer automatische applicatie van het zakje.”

„Het gaat best aardig” zegt Henric van der Krogt over Mount Kenya Alstroemeria (MKA). Het bedrijf startte in november 2013 In Kenia. Nu staat er 2 ha. Könst Alstroemeria is plantleverancier, Van der Krogt verkoper. „Het idee was om alstroemeria in bulk af te zetten naar Rusland. We merken echter aan de vraag uit Rusland dat er daar een en ander aan de hand is. We zullen daar niet de enigen in zijn”, zegt Van der Krogt doelend op de zwakke roebel. MKA had tevens als doel om direct af te zetten. Dat lukt. „Maar in plaats van bulk gaat het nu om heel veel kleine klanten uit veel landen. Van Australië tot Noorwegen.” Veel kwekers in Kenia die via de klok in Nederland verkopen hebben last van ongunstige valutakoersen. De opbrengsten zijn in de zwakke euro; de kosten in de sterkere Keniaanse shilling en Amerikaanse dollar. MKA heeft daar minder last van omdat ze veel in dollars verkoopt. MKA staat dit jaar niet op IFTF. „Het is best een dure hobby en de kwaliteit van het bezoek vond ik niet zo geweldig.”

’Dik 10.000 gebruikers’

’Concurrentie van doe-het-zelver’

„Het gaat heel goed antwoordt Robin Hesselberth als hem gevraagd wordt naar de app Flowerbook. Vorig jaar ging de app live op IFTF. „Sinds vorige week zitten we op dik 10.000 gebruikers. Dat is heel netjes binnen een jaar. Gebruikers komen uit 136 landen.” 75% van de gebruikers is bloemist. De rest zijn groothandelaren, kwekers, veredelaars, freelancers en studenten. De app toont foto’s van duizenden snijbloemen en geeft verder onder andere informatie over beschikbaarheid en kleur. Voor premiuminformatie dient betaald te worden. Volgens Hesselberth betaalt 25% van de appgebruikers. Binnen een paar weken verandert het ontwerp van de app. Kwekers en veredelaars kunnen er dan ook informatie op plaatsen. En er komt een nieuwe functie op: gebruikers kunnen met een camera een kleur van iets scannen en een bloem uitkiezen die er qua kleur het dichtst bij komt.

Terlouw Techniek stond vorig jaar op de IFTF met twee producten, namelijk de luchtondersteunde bossnijder en het houten presentatiemeubel. Om met het goede nieuws te beginnen: de bossnijder loopt goed. „Het is een leuke bijverdienste”, meldt directeur Leo Terlouw. „We hebben er aardig wat van verkocht.” Dit apparaat met knip-bekrachtiging voorkomt blessures bij het knippen van houtige gewassen. De andere noviteit, het ’woodlook’ presentatiemeubel, heeft weinig afzet opgeleverd. Terlouw heeft daar wel een verklaring voor. „Het sluit weliswaar goed aan bij de trend naar natuurlijke producten, maar iedereen die een beetje handig is kan het zelf maken. Het is ook niet zo erg, want het paste niet goed binnen ons bedrijf. We hebben immers een machinefabriek voor metaalbewerking.”

TopFlop.indd 40

44 (2015)

28-10-15 15:33

Column Victor van Dijk vvandijk@fleurametz.com

Ecuador

Scopolamine

Afzet cycas valt tegen in Noord-Europa Dynaplant had met Cycas panzhihuansis afgelopen jaar gehoopt beter te scoren in Noord-Europese afzetkanalen. Dit is directeur Peter Varekamp tegen gevallen. De meeste van de enkele honderden palmen in de potmaten 28, 30 en 33 cm heeft het potplantenbedrijf vooral afgezet in Zuid-Europa. „Palmen in de tuin als verlengstuk van de huiskamer is toch iets waar de NoordEuropese consument minder warm voor loopt”, concludeert Varekamp. Het kleine product in het assortiment blijft gehandhaafd, maar de focus zal meer komen te liggen op potmaat 28 dan 30 en 33. Kortom minder lang doortelen wat Cycas panzhihuansis goedkoper maakt. Potmaat 30 en 33 vallen voor de meeste consumenten toch te duur uit naar nu is gebleken.

Groene planten bij Vireõ in de lift Over de gehele breedte is de verkoop van groene planten gestegen bij Vireõ Plant Sales. In hoeverre dat te danken is aan het vorig op de Trade Fair gelanceerde marketingconcept Green is..., vindt Pieter Middelkoop moeilijk aan te geven. „Uiteraard zal het er aan bijgedragen hebben, mede door de promotie in het tv-programma Robs Grote Tuinverbouwing. Duitse en Nederlandse ketens hebben het in hun programma opgenomen. Ketens die wij niet eerder als klant hadden. Welke? Dat is het geheim van de smit.” Het concept blijft zeker het komend jaar nog extra onder de aandacht op onder meer beurzen. „Voordat een concept bij iedereen goed landt, ben je een tot twee jaar verder”, motiveert Middelkoop. Een product dat momenteel echt storm loopt is sansevieria. Enerzijds omdat er een tekort aan is, anderzijds omdat de eenvoudige, makkelijke plant meelift op het succes van cactussen en vetplanten die hip en hot zijn.

44 (2015)

TopFlop.indd 41

Heeft u het van de week ook op het achtuurjournaal gezien? ’Douaniers in de Rotterdamse haven helpen bij het invoeren van drugs. De drugs komen vrijwel altijd uit Zuid-Amerika’, berichtte de NOS. Nou, om nog iets preciezer te zijn. Het komt bijna altijd uit Ecuador. De cocaplantages en laboratoria mogen dan veelal in ons buurland Colombia staan, het transport vindt via Ecuador plaats. Gecamoufleerd tussen het exotisch fruit, export via de grote zeehaven van Guayaquil en de Amerikaanse dollar als ideale munt om de inkomsten wit te wassen. Wat heb je je als drugscrimineel nog meer te wensen? Bovendien doet de Ecuadoraanse staat bar weinig om de drugsdoorvoer aan te pakken. De overheid en de bendes, het lijkt wel een status-quo: doe jij mij niks, dan doe ik jou niks. En eerlijk is eerlijk, echt veel overlast hebben we er ook niet van. Maar vorige week kwam het ineens toch wel dichtbij. Eén van de meiden op kantoor moest bij het kadaster van Quito zijn, toen zij buiten bij de ingang opeens werd aangeschoten door een bejaarde man, die haar hulp vroeg bij het invullen van wat papieren. Ze besloot hem te helpen. Ze kreeg wat velletjes onder haar neus en vóór ze het wist, was ze compleet gedrogeerd door iets dat ze van die blaadjes had opgesnoven. Het moet scopolamine zijn geweest. Dat is een drug afkomstig uit bepaalde nachtschaden, die de laatste tijd steeds vaker de kop opsteekt in Zuid-Amerika. Het werkt bijzonder snel (binnen twee minuten) en zorgt ervoor dat het slachtoffer niet alleen zijn geheugen verliest, maar ook de controle over zijn eigen wil. Het is zo’n bizarre drug, dat je zelf bijvoorbeeld meewerkt om je eigen huis leeg te roven. En dat overkwam mijn collega dus ook. Nadat ze met zijn tweetjes waren ingestapt bij een handlanger, heeft ze eerst vrijwillig haar sieraden, portemonnee en mobieltje afgegeven, waarna ze gezamenlijk naar haar appartement zijn gereden om daar haar chequeboek op te halen! Godzijdank woonde ze in een afgesloten compound en merkte de bewaking bij de ingang meteen dat er iets niet pluis was. Want anders was de roof nog veel rampzaliger geëindigd. Victor van Dijk, vestigingsmanager Zuid-Amerika FleuraMetz

28-10-15 15:33

Leo Marcelis en Tom Dueck, Wageningen UR:

’Slim gebruik van ledlicht kan 80% energie besparen’ Dat ledlicht in sommige teelten uitstekend functioneert is duidelijk. Vaak gaat het dan om stuurlicht of dagverlenging. In hoeverre zijn leds in staat om Son-T te vervangen? Onderzoekers Leo Marcelis en Tom Dueck, beiden van Wageningen UR, geven de laatste stand van zaken. Volgens hen is 60 tot 80% energiebesparing mogelijk in belichte teelten. Joef Sleegers jsleegers@hortipoint.nl

Kunnen ledlampen nu al Son-T vervangen?

Son-T geleidelijk voorbij gestreefd. Afgelopen juli kondigde Philips een ledlamp aan met een efficiency van 2,7 µmol/J.

Hoe ontwikkelen ledlampen zich? Dat gaat hard. Een vergelijking met Son-T maakt dat duidelijk. Bij een hogedruknatriumlamp wordt gerekend met een efficiency van 1,85 µmol/J. Dit is een maat voor het aantal lichtdeeltjes (fotonen) dat de lamp afgeeft per joule energie die erin gaat. Vijf jaar geleden lag het rendement van een ledlamp ongeveer op hetzelfde niveau als van Son-T. Sindsdien is de ledlamp de

Wat is het maximale rendement? Er zit een theoretisch maximum aan de efficiency van een lamp. Als een rode ledlamp alle energie in fotonen zou omzetten, dan ligt de output op ongeveer 5,5 µmol/J. De efficiency is dan 100%. Voor een blauwe lamp ligt dat absolute maximum tussen 3 en 4 µmol/J. Dit komt doordat een blauwe foton ongeveer 1,5 keer zoveel energie bevat Foto: JoeF SleegerS

Het aantal siertelers dat ledlampen bovenin de kas heeft hangen is nog gering. Wel is al veel geëxperimenteerd met tussenbelichting. Het staat vast dat ledlampen de belichting van de toekomst zijn. Ze worden in een rap tempo efficiënter en goedkoper. Of ze op dit moment al interessant zijn als groeilicht, is niet duidelijk. De led-systemen werken weliswaar, maar ze zijn nog duur. De grootste stappen voorwaarts zijn op dit moment te maken met stuurlicht, denken Dueck en Marcelis. De kleuren blauw, rood en ver-

rood hebben in veel gewassen aantoonbare effecten op de ontwikkeling.

Ledlicht.indd 42

44 (2015)

28-10-15 12:38

Achtergrond

Groot onderzoeksproject ’LED it be’ als een rode foton, waardoor bij dezelfde energie-input het aantal fotonen lager ligt. In de praktijk is het niet mogelijk om elektriciteit voor 100% om te zetten in licht. Een lichtopbrengst op systeemniveau van 60 tot 70% zou al een enorme prestatie zijn. De meest efficiënte ledlampen scoren op dit moment ongeveer 50%.

Voor de fotosynthese van de plant doet de kleur van een foton er weinig toe. Dit betekent dat een blauwe foton, die veel energie bevat, voor de fotosynthese een verspilling is, omdat de overtollige energie wordt omgezet in warmte. Rood licht bevat de minste energie, dus is energetisch het voordeligst.

Voor de fotosynthese doet de kleur er niet toe, maar er zijn wel stuurlicht-effecten. De plant heeft pigmenten die reageren op lichtkleuren, met name op blauw en op de verhouding rood-verrood. Blauw licht zet de plant bijvoorbeeld aan om huidmondjes te openen. Verrood stimuleert de celstrekking. Er zijn op dit moment geen pigmenten bekend die specifiek op andere kleuren reageren, zoals oranje en groen. Wel is recent ontdekt dat er ook pigmenten bestaan die reageren op UV-licht. Er zijn op dit moment UV-leds in ontwikkeling.

Marcelis en Dueck denken dat daarmee 10% energiebesparing mogelijk is. In het IDC Led in Bleiswijk wordt binnenkort een onderzoek gestart om met lichtkleuren te variëren gedurende de dag en de seizoenen. Blauw licht stimuleert de plant in de ochtend om de huidmondjes te openen en de fotosynthese op te starten. Het is denkbaar dat twee uur blauw licht in de ochtend de fotosynthese op de rails zet, waarna rood licht de rit verder afmaakt. Er is ook 5% elektriciteit te besparen door meer assimilaten naar de oogstbare delen te sturen. „Lichtkleuren kunnen tot een andere vorm van de plant leiden”, zegt Marcelis. „Dit is nog vooral een kwestie van experimenteren.” 44 (2015)

Ledlicht.indd 43

Het belangrijkste onderscheid in positionering van de lampen is boven of tussen het gewas. Beide posities hebben hun voor- en nadelen. Bij het licht van bovenaf wordt 5 tot 7% van het licht gereflecteerd door het gewas. Dit verdwijnt door het kasdek naar de lucht. Bovendien is bij topbelichting de verticale verdeling over het gewas niet best. Met tussenbelichting wordt het gereflecteerde licht door de bladeren opgevangen. Het verlies is dus minimaal. Het nadeel van tussenlicht is echter de dramatische verdeling over de bladeren. Sommige bladeren liggen tegen de lichtstreng aan, andere worden niet bereikt. Bovendien hebben bladeren aan hun onderzijde 20% minder fotosynthesecapaciteit dan aan de bovenzijde. Het is dus zaak om zoveel mogelijk licht op de bovenzijde van het blad te richten. Tegelijk mag er zo min mogelijk licht naar de grond of naar de lucht verdwijnen. „Lichtverdeling is cruciaal”, meent Dueck. „Denk maar aan diffuus glas, dat de opbrengst met 5 tot 10% verhoogt. Als je met tussenbelichting de lichtverdeling iets kunt verbeteren, is dat direct winst.” Het is overigens nog niet duidelijk wat de efficiencyvoordelen van tussenbelichting zijn. Dueck: „In onze eigen proeven met tomaat hebben we nooit meer dan 1% efficiencyverbetering gemeten.”

in ’µmol’ aan te geven. ’Lux’ is namelijk een grootheid voor hoe de mens licht ziet. Bij Son-T is lux nog wel te gebruiken om de lampen te vergelijken, omdat die allemaal ongeveer hetzelfde kleurenspectrum hebben. Maar bij led kunnen twee lampen compleet andere lux-waarden hebben, terwijl de output in µmol precies hetzelfde is.

Ledlampen stralen geen warmte uit, in tegenstelling tot Son-T. Sommige gewassen, zoals chrysanten en tomaten, missen die warmtestraling. De snelheid waarmee het groeipunt zich ontwikkelt hangt namelijk samen met de temperatuur. Dit gemis is te compenseren door de ruimtetemperatuur te verhogen, maar dat kost energie. Op andere momenten, zoals op een warme dag, kan het juist gunstig zijn dat de ledlampen geen warmte uitstralen. Het wordt anders snel te warm voor de plant. Voor onderzoekers is het een groot voordeel dat leds geen warmte uitstralen. Zij willen het liefst alle factoren, zoals licht en warmte, apart kunnen regelen. <

In het kort

Het grootste verschil tussen de systemen is de efficiency, dus het aantal µmol licht per joule elektriciteit. Voor een goede vergelijking is het bij ledlicht cruciaal om de output

28-10-15 12:38

Eén pottenwagen voor diver se Ideaal Machinebouw heeft een traploos verstelbaar systeem ontwikkeld

Arno Engels

e eerste uitrijwagens van Ideaal Machinebouw uit Horst waren voor bedrijven die groenteplanten opkweken in steenwol. Aanvankelijk reden ze op diesel, maar al gauw werden ze elektrisch. Werken in een dichte kas met verbrandingsmotor mag immers wettelijk niet. Ook de elektrische uitrijwagens worden bijna standaard gebouwd voor groenteplanten. Maar een aantal bedrijven combineert opkweek van groenteplanten in steenwolblokken met de teelt van perkplanten in kunststof potten. Dat vraagt enige aanpassing omdat maten en vormen van potten behoorlijk kunnen verschillen. Bij Brabant Plant is nu een traploos verstelbare machine werkzaam.

potmaten zijn 10, 12 en 13 cm. Het nieuwe uitzet- en opraapsysteem werkt met kettingen die speciaal ontwikkeld zijn om onder potranden te kunnen schuiven. Die randen zijn altijd vrij smal, vandaar dat de kettingen slechts 4 mm breed zijn. Het systeem voor Brabant Plant bestaat uit twaalf goten naast elkaar, met aan weerszijden van elke goot dus een ketting. Bij het uitzetten rolt het systeem op kleine wieltjes over de betonvloer.

De werkbreedte is afgestemd op de kapmaat van de kassen. Bij Brabant Plant zijn overal kappen van 6,4 m breed. Als de potplanten tegen elkaar worden gezet, is er ruimte voor vier bedden per kap. Het systeem kan de afstand tussen de goten vergroten tot maximaal 25 cm, elke goot is traploos verstelbaar van 10 tot 16 cm. De onderlinge afstand is tot op enkele millimeters nauwkeurig, zowel in de lengte als in de breedte van het bed.

Foto’s: arno engels

De breedte van steenwolblokken is altijd 10 cm. Alleen de bloklengte varieert; 10, 15 of 20 cm. Uitzetten kan daarom steeds volgens

hetzelfde systeem: de blokken schuiven computergestuurd van een pootlijn af en worden pulserend in verstek op de betonvloer gezet. Standaardisatie in potten is echter nog ver te zoeken; er bestaat een grote variatie aan potmaten en kunststofkwaliteiten. „Een standaard uitrijwagen voor potten is daarom moeilijk te maken”, aldus Hans Swinkels, directeur van Ideaal. „En ik kan me voorstellen dat je niet je hele tuin wilt vol leggen met een apart uitzetsysteem voor iedere potmaat.” In samenwerking met Brabant Plant heeft Ideaal daarom een traploos verstelbaar (en gepatenteerd) systeem ontwikkeld voor meerdere potmaten. Brabant Plant, gevestigd in Haarsteeg bij Den Bosch, werkt sinds tien jaar met uitrijwagens van Ideaal. In de kassen van de plantenkwekerij rijden momenteel al vier wagens, en binnenkort komt er nog een vijfde bij. Die wagens vervoeren dus groenteplanten in steenwol, en bloeiende planten in pot. Meest gebruikte

Met een knop per pottengoot is de afstand tussen potten tot op enige millimeters nauwkeurig af te stellen. De afstand en de potmaat stel je in via een touchscreen op de wagen. De kettingsnelheid loopt automatisch synchroon met de wagensnelheid.

Pottenwagen.indd 44

slechts 4 mm breed, zodat ze onder de potranden kunnen schuiven. De

44 (2015)

28-10-15 12:38

er se potmaten

Achtergrond

De pottenwagen van Ideaal Machinebouw potmaten, een nieuwe stap in de ontwikkeling. Verder is het werkingsprinautomatische pottenvork, zoals de Space-O-Mat van Visser en de spreidvork

combinatie met andere mechanisering op

resultaat als de pottenwagen van Ideaal Machinebouw, maar werkt volgens een worden de planten aangevoerd met behulp van een transportband (Degra-

Bij Brabant Plant vindt men de hoge mate van nauwkeurigheid belangrijk, zowel bij de opkweek van groenteplanten als bij bloeiende potplanten. „Daarom zetten we de planten op precies dezelfde afstand van elkaar, zodat ze allemaal dezelfde groeiruimte hebben”, aldus directeur Tiny van den Berk. „Als je planten machinaal uitzet, kun je ze ook weer machinaal oppakken. Het is ook een mooi strak beeld om te zien, als de planten in de kas staan.” De afgelopen paar maanden is het nieuwe uitzetsysteem uitvoerig getest bij Brabant Plant, op bestaande uitrijwagens. Het systeem, ook wel pottendek genoemd,

is eenvoudig te verwisselen met een ander dek, bijvoorbeeld voor groenteplanten in steenwolblokken. Tijdens het testen kwam een enkele kinderziekte naar boven. „Met steenwol is er bijna geen verontreiniging, maar met uitzetten van potten kan er wel eens wat potgrond uitvallen”, zegt Swinkels. „Die potgrond kon dan aan loopwieltjes van het dek blijven plakken, maar dat is nu niet meer mogelijk. De wieltjes zijn voorzien van kleine schrapers die ze schoonhouden.” De capaciteit van het uitzetten is afhankelijk van de rijafstand. Bij Brabant Plant zijn 6.000 potten per uur gerealiseerd. <

een eenvoudige vaste pottenvork, waarna patroon automatisch en nauwkeurig op de vloer plaatst. Welk systeem het meest geschikt is,

44 (2015)

Pottenwagen.indd 45

28-10-15 12:38

Discussie voorbehandeling sneeuwbes laait op Sneeuwbessentelers roeren zich dit seizoen luider om de verplichte voorbehandeling met aluminiumsulfaathoudende middelen weer eens tegen het licht te houden. Met de teleurstellende boodschap: pak het zelf maar op. Peter van Leth pvanleth@hortipoint.nl

neeuwbes (symphoricarpos) voor de snij is een licht groeiend product. Momenteel staat er ongeveer 20 ha in Nederland; goed voor een aanvoer van bijna 5 miljoen stelen. De veilingvoorschriften (VBN) schrijven voor dat sneeuwbes verplicht voorbehandeld moet worden aangevoerd op aluminiumsulfaat. Dit voorschrift, wat al ruim 15 jaar bestaat, is niet meer van deze tijd, vinden veel kwekers. Ze wensen aanpassingen.

Na enkele dagen averechts effect Het voorschrijven van aluminiumsulfaathoudende voorbehandelingsmiddelen bij bloeiende heesters, de zogenoemde rozenvoorbehandeling, is niet onlogisch. Roos is immers een bloeiende heester, evenals onder meer hortensia, sneeuwbes en sneeuwbal.

Aluminiumsulfaat heeft geen directe werking op bacteriën. Het verlaagt alleen de pH, waardoor bacteriën niet zo snel groeien. Het heeft ook tot doel om de wateropname van de takken te verbeteren. Een rozenvoorbehandeling werkt bij sneeuwbes nogal eens averechts, menen kwekers. Sommige telers beweren bij alle variëteiten, weer andere bij de meest moderne rassen. Het werkt over het algemeen de eerste drie tot vier dagen goed. Maar bij sneeuwbes die langer op aluminiumsulfaathoudende middelen staan, ontstaat er bladschade en is het vaasleven niet optimaal. En die periode wordt heel snel overschreden. Kopers wisselen niet van fust en laten de bloemen vaak meerdere dagen gekoeld staan. Zelfs bij de bloemist staan ze nog met enige regelmaat op het water met voorbehandeling afkomstig van de kwekerijen.

„Het lukt maar niet om bij bloemisten en cash-and-carry’s tussen de oren te krijgen dat ze bloeiende takken direct in schoon water meoten zetten”, aldus FPC-lid Robert-Jan Kolster. Ook niet als dat met foldermateriaal wordt gecommuniceerd via Pure Seasonal Flower.

Raar standpunt Op 8 oktober heeft de FPC snij-, bes- en trekheester de problematiek rond de voorbehandeling van sneeuwbes aangekaart bij FloraHolland. Het standpunt van de veiling is dat ze een eventuele uitbloeitest à € 900 zelf moeten ophoesten, desnoods door zich te verenigen in een gewascoöperatie. Volgens de commissie geen onoverbrugbare suggestie, maar principieel raar. „De veiling wil dat wij het kwalitatief beste product in de keten

Mening Op de automatische piloot ten. -

4415sneeuwbes.indd 46

44 (2015)

28-10-15 13:01

zetten. Dan zou je verwachten dat ze ook de medewerking om te komen tot het beste voorbehandelingsmiddel, zouden willen bekostigen. Het is niet meer dan logisch dat VBN middelen verplicht voorschrijft die bij de tijd en actueel zijn”, redeneert Kolster. Een andere suggestie om de problematiek te bespreken met een van de fabrikanten van de huidige voorschreven voorbehandelingsmiddelen ligt ook niet echt voor de hand aldus FPC-lid Peter van de Pol: „Ze zien ons al aankomen. Voor zo’n klein product een test uitvoeren, die wellicht leidt tot een goedkoop alternatief waar zij geen belang bij hebben. Hoe objectief staan ze tegenover een betrouwbaar onderzoek? Belanghebbende partijen moeten er niet bij worden ingeschakeld, want dan valt de objectiviteit helemaal weg.”

Open voor discussie Henk Barendse, teamleider Kenniscentrum Productkwaliteit Naaldwijk, spreekt de reactie van FloraHolland niet tegen, maar nuanceert hem wel enigszins. „Laat ik voorop stellen dat wij altijd open staan voor klachten van leden en de discussie daarover niet mijden. Het is echter beleid dat we als dienst kostendekkend werken; dus kostenmaker is ook kostendrager. Dit soort diensten zit net als persoonlijke verkoop niet in de provisie. 44 (2015)

4415sneeuwbes.indd 47

We voeren geen gratis testen uit op verzoek van dit soort vragen.” Een test zal inderdaad moeten uitwijzen of andere voorbehandelingsmiddelen beter zijn dan wel dezelfde werking hebben. Te testen middelen moeten veilig zijn, in Nederland zijn toegelaten (of een vrijstelling hebben) en te controleren zijn. En uit de test moet blijken dat het voorbehandelingsmiddel minimaal een twee dagen beter vaasleven geeft dan wanneer de bloemen op schoon water staan. De teamleider garandeert dat een test onafhankelijk zal worden uitgevoerd. Toelatingshouders hebben daarop geen invloed. En ook al zijn toelatingshouders belanghebbende partijen, Barendse heeft diverse malen meegemaakt dat ze graag meewerken aan testen en willen bijdragen in de kosten. Elke maand wordt elke productgroep en betrokken kwekers random getest op het naleven van veilingvoorschriften aangaande voorbehandeling. Als een aanvoerder veilingvoorschriften niet nakomt, wordt hij of zij daar schriftelijk van op de hoogte gesteld met adviezen. Wanneer verbetering uitblijft, wordt er een hercontrole uitgevoerd waarvan de kosten (€ 14) voor rekening komt van de aanvoerder. Meerdere hercontroles gaan dus pas in de papieren lopen. Uiteindelijk kan een aanvoerder ook geveild worden met een negatieve keurcode

’niet juist voorbehandeld’. „Dit is echter echt uitzonderlijk. In de dertig jaar die ik op de veiling rondloop, heb ik het maar enkele keren meegemaakt. Zo ver zijn we nu nog lang niet met sneeuwbes”, schetst Barendse.

Niet alleen sneeuwbes De ontevredenheid van sneeuwbeskwekers over veilingvoorschriften is Barendse sinds deze zomer bekend. Dat die onvrede ook speelt bij andere snijheesterkwekers als hortensiakwekers heeft hem nog niet bereikt. In dit product zijn namelijk meerdere middelen beschikbaar gekomen binnen de productspecificaties. Nogmaals hoort de teamleider graag klachten en wil hij meewerken aan oplossingen. „Wij weten graag of geschetste beeldvorming uit de praktijk klopt. Niet voor niets zijn wij een veilingcooperatie.” In alstroemeria loopt nu een onderzoek naar geadviseerde voorbehandelingsmiddelen en eventuele alternatieven. Met toelatinghouders als medefinancier. Twee jaar geleden was dat ook het geval in rozen. Uit de praktijk kwamen geluiden dat een halve dosering van de voorschreven rozenmiddelen een betere kwaliteit in de winterperiode zou geven. Uit een test bleek dat niet, waardoor de veilingvoorschriften niet zijn aangepast. <

28-10-15 13:01

Teelttips ZONNEBLOEM Sclerotinia Sclerotinia, oftewel rattenkeutelziekte, kan bij de zonnebloem een behoorlijk probleem vormen. Tot op heden lijkt voor de bestrijding van deze schimmel Rovral de beste papieren te hebben. Om het te voorkomen moet de zonnebloem voor het dicht staan al met Rovral, liefst onderdoor, gespoten zijn. De aantasting begint altijd op de grens grond lucht.

FREESIA Grondluis In zowel jonge als oude gewassen komt (grond)luis voor. Vooral op plekken waar er meer luchtbeweging is. Omdat de kastemperaturen nu al erg laag worden, is de activiteit van de luizen niet heel groot om een goede bestrijding te krijgen. Echter is het van

CHRYSANT ’Winter’ kwaliteit Eind 2014/begin 2015 hebben bedrijven te maken gehad met een matige bladen bloemkwaliteit. Hoe gaan we dit probleem komend winterseizoen voorkomen? Het lijkt erop dat het in koude (zonnige) winters beter lukt om een goede kwaliteit te telen

Teelttips-Schoffelen_nw.indd 48

ZOMERBLOEM Taxuskever

Hoewel dit bericht mosterd na de maaltijd is, is het wel belangrijk om nu nog goed te registreren welke percelen last van deze schimmel hebben gehad. De sclerotiën (mycelium pakketjes waardoor de schimmel kan overleven) van deze schimmel blijven namelijk in de grond achter en besmetten de zonnebloemen de eerst volgende keer dat ze op het perceel staan. Als percelen verdacht

zijn, kan het biologische middel Contans voor het zaaien worden ingewerkt. Dit middel, dat in feite ook een schimmel is, vernietigt de sclerotieën van de rattenkeutelziekte. Contans bestrijdt niet de schimmel, maar alleen de sclerotieën en is dus puur preventief.

belang om zo vlot mogelijk deze sluimerende plaag tegen te gaan. Doordat luizen virussen kunnen overbrengen kan dit ten koste gaan van de totale plantgezondheid.

ongewenste luchtstromingen in de kas. Dit kan weer leiden tot ongelijke groei of (schimmel)ziekten of plagen. Schoon glas is belangrijk voor het verkrijgen van groeilicht bij de plant. Maak zowel het dek als de gevel vrij van de laatste krijtresten en mosresten. De mosresten bij de roeden zorgen voor druipplekken. Dit zorgt weer voor ongewenst natte gewassen. Bij veel bedrijven is het glas zowel aan de binnen-

als buitenkant vervuild. Om deze reden moeten beide zijden gereinigd worden. Let bij het reinigen op dat er plantvriendelijke middelen gebruikt worden. Freesia’s zijn gevoelig voor veel schoonmaakmiddelen.

volgende gegevens bij te houden: ■ gerealiseerde daglichtsom (J/cm2); ■ gemiddeld gerealiseerde etmaaltemperatuur; ■ gemiddelde temperatuur in de periode dat de belichting op de KD-vakken brandt; ■ gemiddelde temperatuur in de donkerperiode. Mogelijk geven deze gegevens meer duidelijkheid als kwaliteitsproblemen optreden.

Wat nu te doen als de etmaaltemperatuur bij donker weer te ver oploopt? Dan is een aantal acties mogelijk: ■ in de doekdichtperiode maximaal luchten boven het doek om de temperatuur zo dicht mogelijk bij de ingestelde setpoint te brengen. Dit is te bereiken met een kleine dode zone, weinig naloop van de windzijde en lage P-banden; ■ het verduisteringsdoek in de ochtend niet te lang dicht houden;

Kasreparatie Zorg dat voor de winter alle ruiten weer heel zijn. Gebarste ruiten kunnen in de winter door vorst of sneeuwdruk verder scheuren, of tot gaten in het glas leiden. Hierdoor ontstaan onnodig warmteverlies en

dan in een zachte (donkere) winter. Afgelopen winter was zo’n zachte donkere winter. Wat gaat er dan fout? Het lijkt dat de gerealiseerde etmaaltemperaturen te ver oplopen, waardoor de dissimilatie (temperatuur afhankelijk) groter is dan de assimilatie (in de winter vooral lichtafhankelijk). Om op deze theorie te kunnen onderbouwen of ontkrachten is het voor komende winter belangrijk om per bedrijf dagelijks minimaal de

Henk van den Berg Teelt- en Bedrijfsadvies, 0252-340301

De larve van de gegroefde lapsnuitkever (taxuskever) kan enorm veel schade veroorzaken door vraat aan de ondergrondse plantendelen van vasteplantengewassen. De kever is minder schadelijk. Herken de vraat, omdat dit de enige manier is om te weten dat er larven zitten. De kever eet alleen happen uit de bladrand. In de kas zijn de larven op dit moment nog perfect te bestrijden met parasitaire aaltjes. Deze aaltjes worden in de grond geregend en kruipen in de larven waarna deze worden vernietigd. Mits zorgvuldig toegepast, werkt deze methode voor 100%. Er zijn steeds meer aaltjessoorten beschikbaar die ook bij een lagere temperatuur nog actief zijn. Henk van den Berg Teelt- en Bedrijfsadvies, 0252-340301

Temperaturen boven het doek Het doekgebruik in de nacht is bij veel bedrijven zeer gangbaar. Waar echter nog weinig rekening mee wordt gehouden, is dat boven het doek de

temperatuur zelfs lager kan worden dan de buitentemperatuur. Dit is op zich geen probleem en zelfs in de nacht functioneel om vocht af te voeren door condensatie tegen het doek. Echter bij het openen van het doek kan de kouval wat groter zijn dan verwacht. Open het doek in de ochtend vertraagd. Laat dit afhankelijk zijn van het verschil in temperatuur boven en onder het doek. www.pronkconsultancy.nl Hans Pronk, 06-21231991

■ in de ’doek dicht/lampen KD-aan’ periode een grotere kier in het doek instellen dan in de donkerperiode; ■ voorkom minimum buistemperaturen boven de 45°C en ga slechts incidenteel met de minimum buis hoger. Vaak is 45°C voldoende voor de vochtafvoer.

René Corsten, DLV Plant 06-53374539 44 (2015)

28-10-15 12:37

Schoffelen

alstroemeria belichten op Par De presentatie over efficiëntie van belichting tijdens de landelijke alstroemeriadag trok veel belangstelling bij kwekers. Het schakelen van de belichting op gemeten PAR in de kas blijkt veel zinniger te zijn dan op basis van gemeten instraling in watt, buiten de kas. In veel gewassen wordt gewerkt met een wekelijkse of dagelijkse PAR-som. Dit betekent dat per dag of per week wordt bepaald hoeveel groeilicht de planten nodig hebben. Op basis van deze lichtsom wordt bepaald of de lampen aan- of afgeschakeld moeten worden. De nieuwere klimaatcomputers beschikken ook over modules met lichtintegratie. Lichtintegratie houdt in dat

gerbera botrytis Met de weersomslag naar eerst koud, helder weer en later toch weer echt herfstweer met regen en gematigde temperaturen is het risico op botrytis en rotkoppen fors toegenomen. De bladpaketten aan de zijkant van de potplaat zijn vochtiger geworden en bij sommige dichte en compacte soorten is ook een toename van geïnfecteerd blad in het rechtopstaande deel van het gewas te vinden. Soorten met een zacht bladtype zijn gevoeliger voor bladbotrytis. In de afgelopen tijd is er primair gestookt met de groeibuis tussen het gewas 44 (2015)

Teelttips-Schoffelen_nw.indd 49

het teveel aan groeilicht van de ene dag, meegenomen kan worden naar een andere dag. Immers, na een zonnige dag kan er voldoende groeilicht zijn geweest, waardoor de dag erna er minder belicht hoeft te worden. Hiermee is een veel efficiënter gebruik van de assimilatielampen mogelijk. Hoeveel mol PAR er per week nodig is, is per bedrijf verschillend: sortiment, lichtniveau, kastype en CO2doseercapaciteit bepalen uiteindelijk wat er aan groeilicht nodig is. Het gebruik van een PAR-meetset is dan essentieel. De groeilichtefficiëntie in mol PAR per bloem of mol PAR per gram is dan eenvoudig te bepalen. Eigenlijk is dit de echte lichtefficiëntie: hoeveel gram

versgewicht kunt u telen met 1 mol PAR. Bij alstroemeria is dit circa 6-8 gram per mol maar dit verschilt per ras. Eén PAR-meter is géén PAR-meter. PAR-meters zijn bijzonder gevoelig voor schaduw. Het is dan ook beter om 2 PAR-meters te bevestigen zodat de draaiing van de zon wordt gemiddeld. PAR-meters zijn ook te gebruiken bij het gebruik van schermdoeken of krijt. Echter, bodemkoeling bepaalt bij alstroemeria de werkelijke lichtefficiëntie. Immers, een niet optimale koeling zorgt voor een niet optimale productie. Koeling blijft de basis, belichting is de finishing touch.

en weinig met de onderbuis. Let er echter nu goed op dat er voldoende vocht wordt afgevoerd en ga de onderbuis meer en meer gebruiken, zeker in de ochtend vlak voor en tijdens het moment dat de belichting aan staat. De sporendruk is toegenomen waardoor u meer aandacht moet besteden aan vocht afvoeren om droging te krijgen en de kans op kieming van sporen te verkleinen. De relatief lage buitentemperaturen in de nacht bieden ook kansen om vocht af te voeren met de ramen. Dit heeft alles te maken met het het absolute aantal (AV) buiten: het aantal grammen vocht in de buitenlucht. Naarmate het kouder is, kan de buitenlucht minder vocht bevatten. Des te droger de buitenlucht is, des te mak-

kelijker er vocht afgevoerd kan worden. Het Botrytismodel Gerbera kent inmiddels een groot aantal gebruikers. In het model is de afgelopen twee weken duidelijk te zien dat het overdag vochtiger is, de sporendruk neemt fors toe op alle bedrijven. Zolang het overdag voldoende droog was, kregen de botrytissporen geen kans om te kiemen. Van deze droging overdag is op dit moment echter geen sprake meer. Besteed dus extra aandacht aan de klimaatregeling en vochtafvoer over het gehele etmaal. Start eerst met het vergroten van de raamstanden luw en wind voordat er verhogingen van een (minimum) buis actief worden.

Marco de Groot, Flori Consult Group, 06-54695274

Eugenie Dings, Flori Consult Group, 06-52695289

Kees van egmond kees@kees-ineke.nl

Kantelen Ik ben helemaal om. Eerst niet, dat geef ik toe, maar na een paar dagen ontkenningsfase heb ik het licht gezien. Alles moet anders. ALLES. Hoogleraar Jan Rotmans heeft volkomen gelijk. We moeten radicaal innoveren. En ik begin vandaag. Want u hebt het vast wel gehoord of gelezen. Van dat Westland Event. Het roer moet om werd daar gezegd. We zitten op een kantelpunt in de geschiedenis. Vroeger hadden regeringen, bobo’s en bazen de leiding maar dat gaat totaal veranderen. Onderdanen grijpen de macht. En dat alles (ik ga een beetje snel, ik weet het) noemen we transitie. We kantelen naar een nieuwe samenleving. Goede voorbeelden zijn Uber en Airbnb. Bij de eerste kun je terecht voor vervoer zonder dat er een echte taxichauffeur aan het stuur zit en de tweede laat je overnachten in gewone huizen in plaats van een hotel. Iedereen begrijpt dat dit vele malen goedkoper is en dus goed voor de consument. En daar gaat de tuinbouw ook naar toe. Jawel. In eerste instantie reageerde ik er wat schamper op. Weer zo’n fantast die ons meeneemt in zijn dromen. ’Laat Rotmans zelf tuinder worden, dan kan hij het ons voordoen’, schreef ik op Twitter. Want zéggen dat het ijs dik genoeg is om op te lopen is één, er als eerste op gaan staan is punt twee. Maar dat laatste heb ik dus zelf na ampel beraad gedaan. Op weg naar een nieuw verdienmodel. Noem het een schaduwlijn. Want zegt ook Herman de Boon het niet? De keten in de tuinbouw kost veel te veel geld. Verkorten dus! En daarom skip ik de veiling, de kopers en de bloemist. Ik skip in de toekomst zelfs mijn kas. Alles moet anders! Vanaf nu ga ik 3D-geprinte kweekkasten verkopen. Rechtstreeks aan de verUberde mens. Onder het motto ’Koelkast eruit, kweekkast erin’ laat ik hem voortaan zijn eigen gewassen verbouwen. En voor iedereen die graag zijn eigen boontjes dopt ontwikkel ik een app met teeltrecepten voor alle gangbare groenten en bloemen. Volkstuin 3.0. Weet je hoeveel werk me dat scheelt? Nooit meer de wekker op half zes! Een eind aan het stoomtijdperk! Heerlijk! Maar, ga me nu niet meteen naapen hè? Niet allemaal tegelijk op het ijs. Ik hoor het al een beetje kraken. Ik houd jullie wel op de hoogte de komende tijd. Goed?

28-10-15 12:37

694279_.indd 50

28-10-2015 11:46:45

Nieuws

Zes ’energieprojecten’ goedgekeurd Voor het programma Kas als Energiebron (KAE) zijn onlangs zes projectvoorstellen goedgekeurd door het ministerie van Economische Zaken en LTO Glaskracht Nederland.

De voorstellen zijn tot stand gekomen in nauwe samenwerking en overleg met telers uit de relevante gewasgroepen, die de proeven ook zullen begeleiden. De zes onlangs goedgekeurde projecten starten dit najaar of in januari 2016 en zullen medio volgend jaar of eind 2016 klaar zijn. Over drie andere projectvoorstellen is nog geen besluit genomen.

Phalaenopsis bloei sturen Bij phalaenopsis wil men met een budget van ruim 2,5 ton onderzoeken of uitgroei van bloemtakken niet via koeling maar door licht gestimuleerd kan worden. Zo hoeft minder gekoeld te worden en kan energie bespaard worden. Recent onderzoek toonde aan dat onderdrukking van verrood licht op het juiste moment kansen biedt om minder te hoeven koelen. Maar hoe kun je

in de zomer op een praktische en energiezuinige wijze koeling en stuurlicht het beste inzetten? Wellicht biedt het verkorten van de daglengte ook perspectief als het gaat om het stimuleren van bloei. Dat wordt meegenomen in het project, dat wordt mede gefinancierd door Philips en telers.

Lisianthus in substraat KAE beproeft samen met het Programma Glastuinbouw Waterproof een demonstratieproef met lisianthus. Daarin wordt geïnvesteerd door EZ, telers en toeleveranciers. De huidige proefkas van 1.000 m2 bij het Improvement Centre met substraatteelt van lisianthus wordt aangepast, zodat naast de refentie van kokos in goten met gronddoek ook vijf andere combinaties van substraat en teeltsysteem kunnen worden getest. Vijf vakken met teeltsystemen die door de praktijk als werkbaar worden geacht. Beter werkbaar dan de teelt met gronddoekgoten waar de teeltwisseling arbeidsintensief is. Men hoopt ook 30% te besparen op electriciteit. Lisianthustelers belichten zelfs op zonnige dagen omdat dit tot snellere bloei leidt. In 2016 worden vier teelten uitgevoerd. Kun je met stuurlicht en korte daglengtes de bloei van phalaenopsis beïnvloeden en zodoende moop koelkosten? Nieuw onderzoek moet dit

44 (2015)

Productpagina Hans.indd 51

Algemeen Vier projecten zijn meer algemeen van aard. In lopend KAE-onderzoek in tomaat wordt bijvoorbeeld de relatie voeding en calcium en gerelateerde groeiproblemen beoordeeld. Onder andere de rol van Fe-polyfosfaat in de opname en het transport van Ca wordt onderzocht. Verder is er een project waaruit meer duidelijkheid moet komen over (warmte-)uitstraling. Er komen drie werkpakketten om de theorie beter te laten aansluiten op de praktijk. Dat kan onder andere digitaal, middels een internetapplicatie en via praktijkopstellingen waarmee je in de kas kan experimenten. In een ander project zal worden gewerkt aan een meetprotocol voor lichttransmissie van natte kasdekmaterialen. Daarmee kunnen glasfabrikanten volgens onderzoekers nog betere producten maken. Het doorlaten van circa 5% meer natuurlijk winterlicht moet mogelijk zijn. Een glasplaat met een fluorescente kleurstof erin of erop, staat centraal in een project waarin men zoekt naar mogelijkheden om infrarood en ultraviolet licht om te zetten in energie.

Belichten naar behoefte Over drie projecten zijn financiers, telers, onderzoeksinstelling en de ondernemersgroep KAE nog met elkaar in overleg. In zomerbloemen wil men onderzoeken wat dagverlenging met weinig licht toevoegt aan de totale assimilatie. Voor potplanten is een projectvoorstel dat rept over halvering van het energieverbruik. Omdat de gewascoöperatie lelie formeel nog niet opgericht is, kan deze gewasgroep nog niet toezeggen of zij een bijdrage levert aan het project ’Belichten naar gewasbehoefte’. Lelie is daarin proefgewas. Broeiers zijn vooralsnog enthousiast over de proef, zo meldt KAE. In het project is de centrale vraag wanneer je het beste lampen kan aan- en uitzetten, wetende dat de assimilatenvraag niet altijd gelijk is. Bijvoorbeeld van lelie is bekend dat dit gewas de eerste en laatste teeltweken minder snel groeit; in het middenstuk van snelle groei is de behoefte aan assimilaten het grootst. Dan is er behoefte aan meer licht en temperatuur. Ook is van diverse gewassen bekend dat de assimilatie gedurende de dag varieert. Meer info vindt u op de site van KAE. <

28-10-15 12:41

Nieuws

Inzet feromonen tegen wantsen verder optimaliseren Wantsen zijn prima te lokken met feromoon. De relatie tussen vangsten en werkelijke aantallen wantsen in de kas is echter matig. Dit blijkt uit onderzoek door WUR en Entocare in aubergine. Een teeltseizoen lang is een val uitgezet met feromoon-lokstof in de kas die tot nu toe alleen buiten werd gebruikt. Alleen komen hier enkel mannetjeswantsen op af en geen vrouwtjes. Het toevoegen van enkele specifieke plantengeurstoffen (kairomonen) lokt weliswaar vrouwtjes onder labomstandigheden, maar nog relatief weinig in de praktijk. Dit luistert immers nauw: te veel

toegevoegde plantenstoffen jaagt wantsen weg, maar te weinig trekt niets aan. Wantsen zijn dus te lokken door de vallen, maar nog onduidelijk is welk deel wordt weggevangen. En ook al worden er wantsen gevangen in de val, hij lijkt niet erg effectief om ze massaal te vangen. Minder dan 4% van de landingen op een val leidt tot een vangst blijkt uit video-opnames.

Vervolgonderzoek Ook al mogen de eerste resultaten niet spectaculair te noemen zijn, WUR-onderzoeker Rob van Tol vindt ze wel bemoedigend. „De

Foto EntocarE biocontrol

De bestaande trechterval vangt te weinig wantsen weg.

REDACTIE Schipholweg 1, Postbus 9324, 2300 PH leiden e-mail: bloemisterij@hortipoint.nl www.vakbladvoordebloemisterij.nl

Eindredacteur Jenny Mostert071-56 59 633 Vakredactie Politiek en economie Quincy von bannisseht56 59 637 Peter van leth56 59 688 Markt en afzet arie-Frans Middelburg56 59 687 cindy van der Zwet56 59 630 Teelt en techniek Hans neefjes56 59 638 Joef Sleegers56 59 642

4415colofonwants.indd 52

Sierteeltgewassen Bekend is dat de behaarde wants ook een lastig plaaginsect is in chrysant (splitkoppen) en weer andere wantsen waaronder de brandnetelwants in andere sierteeltgewassen. Resultaten in aubergine zijn niet een-op-een te vertalen in deze gewassen, maar biedt wel openingen aldus Van Tol. „Chrysant is uiteraard visueel anders dan aubergine en geeft andere geuren af. Als het echter lukt wantsen in aubergine effectief weg te vangen, sowieso met een betere val, dan moet dat ook in andere gewassen mogelijk zijn.” <

UITGEVER bDUmedia afdeling Vak- en Publieksmedia Postbus 67, 3770 ab barneveld, tel 0342 - 49 42 63, fax 0342 - 41 31 41 Uitgever: Wiljo Klein Wolterink Mba Verkoopleider: ron van de Hoef, e-mail: r.v.d.hoef@bdu.nl

Colofon

Secretariaat linda laman071-56 59 678 alice Hoogenboom 56 59 679

juiste geuren die vrouwtjes en mannetjes lokken, hebben we nu al aardig in beeld. Het is nu een kwestie van uitvinden hoe we feromoon en kairomoon zo slim mogelijk aanbieden. Met langzame afgifte van het kairomoon verspreid over een groter oppervlak hopen we het nadelige effect van een puntbronafgifte te voorkomen. Bijvoorbeeld door het kairomoon als poedervorm aan te bieden. Vangsten van minder dan 4% zijn triest, maar door verbetering van de val is hierin veel verbetering mogelijk.” Komend jaar wordt de proef vervolgd. Het verbeteren van de val is onderdeel van een nieuw project dat is ingediend bij TKI voor subsidie.

Bureauredactie carolyne de Vries lentsch, Jolanda de Wekker Webredactie Erik rotteveel Vormgeving Diseno Vormgeving Fotografie Gerdien de nooy Freelancers Gert van den berg, Hermen de Graaf, bernadette Hoefsloot, Harmen Kamminga, ank van lier, astrid Zoumpoulis-Verbraeken

abonnEMEntEnSErVicE Mutaties en bezorging abonnementen kunnen op elk gewenst tijdstip ingaan. opgave via vakbladvoordebloemisterij.nl of bij de abonnementenservice. abonnementen lopen automatisch door, tenzij uiterlijk twee maanden voor vervaldatum bij de abonnementenservice wordt opgezegd. Dit kan schriftelijk, telefonisch of per e-mail. ook voor informatie over een lopend abonnement en klachten over de bezorging kunt u contact opnemen met de abonnementenservice, bDUmedia, afdeling Vak- en Publieksmedia, Postbus 67, 3770 ab barneveld. op werkdagen is de abonnementenservice telefonisch bereikbaar van 8.30 uur tot 14.00 uur op 0342-494844, e-mail: abonnementen@bdu.nl. Prijzen Jaarabonnement: € 349,60. Studenten 25% korting; 65 plussers 15% korting. Jaarabonnement Europa: € 449,65 (belgië: € 377,70). Jaarabonnement buiten Europa: € 466,50. Genoemde prijzen zijn inclusief 6% btw en verzendkosten. aDVErtEntiE-EXPloitatiE Verkoopleider: ron van de Hoef, 0342 - 494263, 06 - 51806325, e-mail r.v.d.hoef@bdu.nl Media-adviseur: Gert-Jan bloemendal, 0342-494807 e-mail: g.bloemendal@bdu.nl

Vakblad voor de bloemisterij is een wekelijkse uitgave van de Stichting Vakinformatie Siergewassen en bDUmedia, Vak- en Publieksmedia. Uitgever en auteurs verklaren dat dit blad op zorgvuldige wijze en naar beste weten is samengesteld, evenwel kunnen uitgever en auteurs op geen enkele wijze instaan voor de juistheid of volledigheid van de informatie. Uitgever en auteurs aanvaarden dan ook geen enkele aansprakelijkheid voor schade, van welke aard ook, die het gevolg is van handelingen en/of beslissingen die gebaseerd zijn op bedoelde informatie. lezers wordt met nadruk aangeraden deze informatie niet geïsoleerd te gebruiken, maar af te gaan op hun professionele kennis en ervaring en de te gebruiken informatie te controleren. alle rechten voorbehouden. niets uit deze uitgave mag worden verveelvoudigd, opgeslagen in een geautomatiseerd gegevensbestand of openbaar gemaakt in enige vorm of op enige wijze, hetzij elektronisch, mechanisch, door fotokopieën, opnamen of enige andere manier, zonder voorafgaande toestemming van de uitgever. algemene voorwaarden: op alle aanbiedingen, offertes en overeenkomsten van bDUmedia b.V. zijn van toepassing de voorwaarden, welke zijn gedeponeerd ter Griffie van de arrondissementsrechtbanken en de KvK.

Druk: bDU Media

44 (2015)

28-10-15 12:37

Kasgenoten

A genda Binnenland

FOTO: Arie-FrAns Middelburg

Seminar Shaping te future of floriculture,

Studiegroep bio-energie, door en

Biologie op de kwekerij,

Leeftijd: 33 jaar Plaats: Roelofarendsveen Teelt: phlox Oppervlakte: 2 ha buiten, 1 ha kas

Jeroen Hogenboom Tevreden over afgelopen phloxseizoen? LTO Glaskracht Nederland

Gewasbijeenkomst bromelia,

Wat gaat u nu doen?

Gewasbijeenkomst poinsettia,

Nooit spijt gehad van specialisatie in phlox? -

Buitenland tentoonstelling, Abu Dhabi, Verenigde Arabische

Klokken of direct?

Wat doet u in uw vrije tijd?

Onderstaande symbolen hebben de volgende betekenis en verwijzen naar de website vakbladvoordebloemisterij.nl

Documenten en linken naar website

44 (2015)

Kasgenoten agenda_nw.indd 53

Fotoâ&#x20AC;&#x2122;s

Filmpjes

28-10-15 12:37

Roelofarendsveen info@klinkstoom.nl

694280_.indd 54

28-10-2015 11:46:56

694281_.indd 55

28-10-2015 11:47:07

Certis_Biologie_Chemie_SPINDOKTER_Bloemisterij 210x297 21-01-15 21:19 Pagina 3

samenspannen tegen witte vlieg

Bekijk de Spin(t)doktervideo op www.certiseurope.nl

Veel producten leveren echter maar een stukje van de puzzel.

De spin(t)dokters van Certis bieden een totaaloplossing.

Voor een krachtige en effectieve aanpak van witte vlieg is een

Informeer bij onze technische adviseurs naar de wijze waarop u

combinatie van biologie ĂŠn chemie noodzakelijk.

effectief samenspant tegen witte vlieg op uw bedrijf.

Bij de bestrijding van witte vlieg in de glastuinbouw zijn diverse biologische en geĂŻntegreerde producten beschikbaar.

Certis Europe B.V. Tel. 0346 290 600, info@certiseurope.nl, www.certiseurope.nl Gebruik gewasbeschermingsmiddelen veilig. Lees voor gebruik eerst het etiket en de productinformatie.

694282_.indd 56

28-10-2015 11:47:19