VBB_46-2014

B

32

46

Exclusief én biologisch

9 Ademruimte door

10 ’Sierteelt kan

12 Onbetrouwbare

14 Mario Naudst

nieuwe technieken gaswinning

veel van Heineken leren’

aanvoerders niet meer welkom op klok

over label Queen of Flowers

Cover-nw.indd 1

12-11-14 14:43

607025.indd 2

12-11-2014 11:05:12

B 10 ’Sierteelt kan veel leren van Heineken’

Vakblad voor de

Opinie 4

Interview: ’Kloof tussen koplopers en volgers neemt toe’

4

Commentaar: Strenger kwaliteitsbeleid sluit aan op strategie veiling

5

Stelling: Herstelplan Glasgroente? Ook sierteelt heeft zo’n plan nodig!

Nieuws 6

Een selectie uit het meest recente nieuws

B

12 Onbetrouwbare aanvoerders niet welkom voor de klok

8

Vragen: Kunnen medewerkers proefdraaien?

9

Ondernemen: Nieuwe gaswinningstechnieken geven ademruimte

10

Ondernemen: ’Sierteelt kan veel leren van Heineken’

12

Afzet: Onbetrouwbare aanvoerders niet welkom voor de klok

13

Column: Angelle van Kleef, Canada

14

Afzet: ’Beleving is het toverwoord’

Markt 20 20 21 22 23

14 Mario Naudts: ’Beleving is het toverwoord’

Hedera klimt heel licht op

Teelt 24

In beeld:

26

Gewasbescherming: Kasgeluiden

28

Teelttips: lelie, hypericum, lisianthus, bellis, hyacint, krokus

29

Column: Kees van Egmond

31

Recirculatie: Zouter telen met Aqua4D

32

Zomerbloemen:

Nieuws 34

31 Zouter telen met Aqua4D

34

Grote energiewinst geboekt en te boeken met schermen

36

Jubilerende Plasbokaal in Japanse tuin

36 38

Ethyleenschade te beperken met gasvormige pillen

38 40

Service 41

Kasgenoot: Klaas Balkema Agenda Voorplaat: Foto: Lydia Hazelaar

46 (2014)

Inhoud.indd 3

3

12-11-14 15:07

Opinie

’Kloof tussen koplopers en volgers neemt toe’ -

fOtO: Peter van Leth

Penning erover, adviseur van Hillenraad Partners en initiatiefnemer tot de

Peter van Leth pvanleth@hortipoint.nl

„Wendbaar en koersvast zijn tegenpolen.

Ondernemingen die het lukt om wendbaar te zijn en toch koersvast, gaan ook in de tuinbouwsector het verschil maken. Daarmee zeg ik niet dat het verenigen van beide tegenpolen eenvoudig is.”

„Veel bedrijven zijn nog te sterk gericht op het verbeteren van het bestaande, terwijl ontwrichting op de loer ligt. Dat moet en kan anders. In deze tijd van snelle technologische en sociale ontwikkelingen staat ondernemen immers steeds meer gelijk aan innoveren.”

„Dat hoor je mij niet zeggen, maar koplopers uiteraard beter. Het gaat erom de boot niet te missen. Het beeld dat wij in de tuinbouw al langer waarnemen, is dat de kopgroep demarreert en de volgers steeds vaker achter blijven. De kloof groeit. Dat maakt de Hillenraad100 steeds duidelijker.”

andere marktverhoudingen kunnen leiden.

Alles en iedereen is met elkaar verbonden.” „Dat blijft zolang sierteeltbedrijven niet zelf marktverbindingen creëren. Dan blijven ze namelijk te klein voor een hoge notering.

Telersverenigingen zijn leuk, maar nog te vrijblijvend naar de markt. De meest perspectiefvolle sierteeltbedrijven zijn die bedrijven die de markt op gaan. Dat kost geld en dat is door een bedrijf van bijvoorbeeld 2 ha niet op te brengen. Daarentegen zijn door deze koers hogere marges te behalen dan alleen met een productiebedrijf.”

„Nee, maar anders georganiseerd. Productiebedrijven zijn vooral georganiseerd om toeval uit te sluiten. Helemaal onlogisch is dat niet. Afnemers verlangen immers product- en productiezekerheid. Er is niets mis mee om daarmee bedrijfscontinuïteit veilig te stellen. Alleen dichttimmeren van al je processen gaat goed zolang je omgeving statisch is. Nu zien we juist dat onder andere technologische ontwikkelingen tot heel

„Nou, van de ene op de andere dag kun je met nieuwkomers van buitenaf worden geconfronteerd. Iemand gaat zich ineens in jouw markt roeren zonder zich te storen aan de spelregels. Dan is de kunst daarop snel te reageren. Of liever gezegd: hoe blijf ik ze voor of zet ik zelf veranderingen in gang?.”

De essentie is dat veranderingen en versneld innoveren onderdeel van de organisatie moeten worden. De innovaters in de sector hebben voortdurend hun antennes uitstaan.

Een onderneming moet meer dan ooit in staat zijn om heel snel de juiste nieuwe verbindingen aan te gaan.”

„Natuurlijk zijn veel bedrijven niet in staat tot forse investeringen, laat staan groot-

Commentaar Elbert van den Berg hoofdredacteur evandenberg@hortipoint.nl

H

et aantal klachten van handelaren moet fors omlaag. Dat wil FloraHolland bereiken via de invoering van extra kwaliteitsmaatregelen. Telers die – ondanks begeleiding van de veiling – toch ’niet

hoeveelheid klachten nog groter is. Niet iedere

van de veiling afkomstig van handelaren die een gevoerde kwaliteitsbeleid ontoereikend is. Het

-

geleid. Integendeel.

4

Opinie_NW.indd 4

46 (2014)

12-11-14 15:07

Wilt u uw mening geven? Stuur een brief naar postbus 9324,

Stelling

Herstelplan Glasgroente? Ook sierteelt heeft zo’n plan nodig!

-

schalige innovaties. Als er ruimte is om te investeren, sla dan als ondernemers niet dezelfde weg in als voorheen. Als er ruimte is voor innovaties, denk dan niet direct aan technische verbeteringen, maar aan innoveren in de organisatie of de markt. Richt je in de marktbenadering meer op de functie van het product dan op de producteigenschappen. In het eerste is de consument geïnteresseerd in het tweede niet.”

-

alstroemeriateler in Wervershoof -

„Innovatie staat bij veel ondernemingen zeker op de agenda, soms bij de eigen R&D afdeling, soms bij een bredere projectgroep.

Toch kunnen innovatieve bedrijven nog een flinke slag maken.”

-

Hoe dan? „Veel van de innovaties zijn gericht om een probleem van de eigen organisatie op te lossen, terwijl het oplossen van het probleem van de klant de meeste toegevoegde waarde geeft. Ook duren veel innovatieprocessen te lang en zijn ze niet efficiënt.”

-

Dus wendbaar en koersvast? „Juist, we zijn weer terug op de crux waar het om draait. De wendbaarheid van een organisatie verhogen door minder tijd en middelen te spenderen aan omvangrijke innovatieprojecten. Voorkomen dat alles in detail wordt uitgewerkt, om daarna in de markt te ontdekken dat je er naast zit.

Toeval creëren en benutten. Alleen dan kun je versneld innoveren.”

chrysantenteler in Kwintsheul -

-

-

str ategie veiling

iristeler in Hoogwoud -

46 (2014)

Opinie_NW.indd 5

5

12-11-14 15:07

Nieuws Lees meer op de website Op deze pagina’s vindt u een selectie uit het nieuws.

Een uitgebreide versie van deze berichten maar ook ander

Bromelia Specialist organiseerde vorige en deze week een eigen Vriesea in de Kwakel waren in aparte kamers zes Europese consumentengroepen uitge-

■ Glastuinders in het beheersgebied van het Hoogheemraadschap van Schieland en de Krimpenerwaard hoeven niet langer een vergunning aan te vragen als hemelwater in de bodem willen infiltreren. Een melding volstaat voortaan, zo heeft het waterschap besloten.

De maatregel bespaart telers legeskosten en administratie. Het gebied telt circa honderd glastuinbouwbedrijven met een ondergrondse wateropslag. Het Hoogheemraadschap van Delfland, in wiens gebied zo’n tien tot vijftien bedrijven water in de bodem infiltreren, houdt vast aan de vergunningplicht.

■ Glastuinders in de herstructureringsgebieden in de Bommelerwaard behouden reeds verstrekte bouwvergunningen. Niet-vergunde glastuinbouwrechten worden ingenomen.

Telers mogen in dat geval alleen bouwen via een wijzigingsplan. Hoe de provincie daar in de praktijk mee omgaat, is echter nog onduidelijk.

Dat blijkt uit een brief die Gedeputeerde Staten (GS) van Gelderland op 11 november naar Provinciale Staten (PS) hebben gestuurd. Het college stelde op die datum tevens het nieuwe ontwerp-inpassingsplan voor de herstructurering van de tuinbouw in de Bommelerwaard vast.

■ IFTF gaat volgend jaar de beursvloer uitbreiden. De editie van 2014 kende een volle beursvloer en een wachtlijst, zo meldt HPP Exhibitions. De beurs van 2014 was volgens de beursorganisator de beste van de vijf edities die gehouden zijn.

■

Een auto met een verhaal

de kamer ondersteunde het verhaal. De gele Twingo stond gepar’Cupcake Colours'.

Deze consumentenste voor bromelia en dit type consument is gek op kleur. Bromelia Specialist maakte op de huisbeurs ook direct de vertaalslag naar groothandel en supermarkt. „We reiken klanten en eindklanten ideeën aan het bese kunnen bedienen. Met als doel de omloopsnelheid en het rendement van ons product te vergroten,” aldus Siegfried Bunnik.

om duidelijk te maken hoe voordelig buitenlandse werknemers uit Polen, Slowakije en Armenië zijn te werven. Uitzendbureau Lugera betreurt de commotie en geeft toe haar eerste klanten „misschien beter een korting te hebben kunnen geven op de tarieven”.

■ Trade Fair: 14.000 bezoekers De FloraHolland Trade Fair in Aalsmeer heeft vorige week ruim 14.000 bezoekers getrokken, ongeveer evenveel als vorig jaar. CyMoreFlavour won in de categorie Snijbloemen de eerste prijs voor Beste Stand. In de categorie Potplanten won kwekerij Vreugdenberg uit De Lier. Schreurs Holland was, net als vorig jaar, winnaar in de categorie Veredelaars. Het niveau van de 750 stands stijgt volgens de jury.

■ Greenport Westland-Oostland

FNV Bondgenoten vindt het gratis verloten van tien Slowaakse arbeidskrachten onder glastuinders door uitzendbureau Lugera – zoals op 10 november gebeurde tijdens een door de Kamer van Koophandel georganiseerd seminar in Leusden – beschamend. In De Telegraaf stelt de vakbond dat het idee doet denken aan mensenhandel en slavernij. De actie was bedoeld

6

Nieuwskort2.indd 6

Westland, Pijnacker-Nootdorp, Lansingerland, Barendrecht, Midden-Delfland, Ridderkerk, Waddinxveen en Zuidplas. De stichting moet gaan zorgen voor een meer slagvaardige en effectieve uitvoering van projecten die passen binnen de visie 2030, die de greenport onlangs heeft opgesteld.

Het tot nog toe informele bedrijfslevenplatform Greenport Westland-Oostland heeft sinds 1 november plaatsgemaakt voor een nieuwe formele werkorganisatie in de vorm van een stichting. Daarzijn zijn bedrijven, kennisinstellingen, de provincie Zuid-Holland en de volgende gemeenten vertegenwoordigd:

-

■ Begin 2015 willen het ministerie van EZ en LTO Glaskracht Nederland voor het eerst onderzoeksinstanties oproepen een onderzoeksvoorstel in te dienen op het gebied van aardwarmte. De budgetten voor aardwarmteonderzoek van EZ en van het programma Kas als Energiebron zullen daarvoor worden samengevoegd tot één centraal budget. Ook komt er een centrale Kennisagenda Aardwarmte.

■ Wageningen UR gaat via een driejarig project bloemen- en groententelers in Chili helpen bij de modernisering van hun bedrijven. Dat meldt projectleider Frank Wijnands. Het innovatie46 (2014)

12-11-14 15:39

FOTO: CINDY VAN DER ZWET

Gelezen op Twitter Fedor van Veen (@Together2Grow) komen tot een strategische toekomstvisie voor de hele sector. Voor de bijeenkomst zijn ruim driehonderd gasten uitgenodigd.

■ Vos: ’Strategie FloraHolland

enthousiast ontvangen’ „In de afgelopen informatiebijeenkomsten over de nieuwe strategie hebben we over de hoofdlijnen enthousiaste reacties gekregen.” Dat zei algemeen directeur Lucas Vos van FloraHolland vorige week tijdens een perspresentatie op de Trade Fair. In de aanloop naar de algemene ledenvergadering op 11 december gaat de veilingdirectie het land in om leden te informeren over de strategie FloraHolland 2020.

Die richt zich op twee ambities: betere marges voor leden en hun klanten én ervoor zorgen dat méér consumenten méér geld uitgeven aan sierteeltproducten.

■ ABN Amro: ’Sierteelt moet inspelen op consument’ programma richt zich allereerst op innovatie van de bedrijfsvoering op de kwekerijen en op samenwerking met andere ondernemers. „Daarvoor gaan we werken met veertig bloemen- en groentetelers die innovatie en samenwerking in de regio willen aanjagen”, aldus Wijnands.

■ Tijdens de FloraHolland Trade Fair in Aalsmeer heeft Dutch Flower Group (DFG) vorige week de Dutch Flower Awards uitgereikt, een prijs voor ketenpartners die intensief en toekomstgericht samenwerken met (DFG). De prijs ging naar de tulpenbroeiers Mopabloem, Karel Bolbloemen, Ronico en Wesselman Flowers. In de categorie Planten won Handelskwekerij Ubink.

Bij de bloemen wonnen de alstroemeriatelers Together 2 Grow. In de categorie Buitenland ging de prijs naar de Keniaanse rozenkwekerij Fontana.

■ Congres over toekomst sierteelt Blooming Breeders organiseert op 2 december in Breukelen een congres over de toekomst van de sierteelt. Doel van het congres, dat als thema Blooming The Future meekrijgt, is te 46 (2014)

Nieuwskort2.indd 7

Om de dominante positie van Nederland te behouden, moeten alle spelers in de handelsketen van de sierteelt samenwerken om tijdig te kunnen inspelen op nieuwe marktontwikkelingen. Dat stelt ABN Amro in het rapport ’Kleurrijke kansen voor de sierteeltketen’ dat op 4 november in Schipluiden werd gepresenteerd. Door data te delen over koopgedrag en consumentenvoorkeuren kunnen schakels van de sierteeltketen, volgens de bank, beter anticiperen op de wensen van specifieke doelgroepen en hun gebruiksmomenten. De analyse van big data en informatie-uitwisseling binnen de handelsketen kan helpen om vraag en aanbod aan elkaar te koppelen en betere strategische keuzes te maken.

Meer hierover op pagina 10 en 11.

■ Vida Verde leed € 750.000 verlies Vida Verde heeft het afgelopen boekjaar, dat tot juli liep, een verlies geleden van € 750.000, meldt de curator nadat vorige week het faillissement van de exporteur bekendgemaakt werd. De directie zag de liquiditeitsproblemen aankomen, maar kreeg nul op het rekest bij de bank, waarna surseance van betaling volgde en uiteindelijk het faillissement. Een deel van Vida Verde is inmiddels overgenomen door Hamiplant.

Een super dag voor Together2Grow.

Winnaar DFG Award, categorie bloemen.

nico karsten (@KarstenNico) Vandaag Vergister open was verstopt door een topteam snel verholpen en we draaien alweer 800kw hele maal blij

Westland Marketing @WestlandMrktng Op weg naar de @markthalrdam met 2 klassen van Lentiz MBO Greenport @mdgroot01 #versbeleving

Kees van Egmond (@KeesvE) FloraHolland heeft de ambitie om in 2020 de Europese consument 20% meer aan bloemen en planten uit te laten geven dan nu. #bloemdenkers

Eric Moor (@eric_moor) #Brazilie, zo, mijn dochter van 16 even van school gehaald en meegenomen op reis. Een lesje ondernemen in de praktijk

Hulstflowers (@Hulstflowers) Moet niet gekker worden, morgen op #fha gewoon de eerste voorjaarsbloeiers van buiten! #klimaatverandering #verseoogst

Discussie op LinkedIn Keurmeesters moeten terugkomen Sinds de keurmeesters weg zijn op FloraHolland is het aantal klachten van de handel over voor de klok aangevoerde bloemen en planten toegenomen. De veiling gaat daarom vanaf december telers die de fout in gaan begeleiden en adviseren.

Daarnaast komen er een hardere aanpak, interventieteams en een Qualityindex. Wat een gedoe allemaal.

Haal toch gewoon die keurmeesters terug.

7

12-11-14 15:39

Vragen Stuur uw vragen naar Postbus 9324, 2300 PH Leiden.

U kunt ook bellen, faxen of mailen: Peter van Leth, 071-56 59 688, pvanleth@hortipoint.nl

Kan ik iemand kosteloos laten proefdraaien? die op dit moment een UWV-uitkering heeft, proef te laten draaien zonder kosten. Klopt dit?

IllustratIe: Peter moorman

J

a, dat klopt inderdaad. Wanneer uw organisatie een arbeidsgehandicapte in dienst zou willen nemen of een werknemer die al een tijd een WW-uitkering geniet, kunt u een proefplaatsing aanbieden.

Elke UWV-uitkeringsgerechtigde komt in aanmerking, behalve AOW-ers. De voorziening is verder niet leeftijdsgebonden.

Een proefplaatsing is onbetaald en bedoeld om de werkgever en de nieuwe werknemer te laten bekijken of het werk bevalt. UWV betaalt tijdens de proefplaatsing de uitkering door. De periode van proefplaatsing duurt twee maanden. Deze periode is nog wel te verlengen. UWV kan de proefplaatsing met maximaal vier maanden verlengen tot totaal zes maanden.

Aan de proefplaatsing zijn strenge voorwaarden verbonden. U moet altijd in overleg met het UWV en de kandidaat.

Het UWV bekijkt kritisch in hoeverre een werkgever en de kandidaat voldoen aan de voorwaarden van proefplaatsing.

De proefplaatsing is bovendien niet vrijblijvend. U moet wel de intentie hebben om de werknemer uiteindelijk in dienst te

Er is een subsidieregeling voor promotie- en voorlichtingsacties over de kwaliteit en voedselveiligheid van producten uit de Europese Unie (EU). Komen sectororganisaties en/of gewascoรถperaties daarvoor in aanmerking?

B

eroeps- en sectororganisaties die zich bezighouden met afzet of voorlichting kunnen deze subsidie aanvragen. De acties kunnen gericht zijn

8

Vragen-2teksten.indd 8

nemen voor tenminste zes maanden en voor hetzelfde aantal uren als in de proefplaatsing. Daarvoor moet u een intentieverklaring ondertekenen. Besluit u na afloop van de proefplaatsing niet met de werknemer verder te gaan, dan moet u dit verantwoorden aan het UWV. Zo wil UWV voorkomen dat de werkgever de voorziening misbruikt om tijdelijk gratis arbeidskrachten te hebben.

op landen binnen de EU (binnenmarkt) en landen buiten de EU (derde landen). Bij de binnenmarkt gaat het om promotieacties op het gebied van public relations, afzetbevordering, reclame of deelname aan een beurs of tentoonstelling. Bij derde landen is het doel het geven van voorlichting over en het bevorderen van de afzet van producten die binnen de EU worden geproduceerd.

Diverse groepen gewassen mogen ook samen een aanvraag indienen. Hierdoor kan de aanvraag wat groter en robuuster worden. Een Nationale Beoordelingscommissie beoordeelt het programma dat u heeft ingediend aan de hand van een aantal selectie-

Proefplaatsing is dus een opstap naar een nieuwe arbeidsrelatie tegen lage kosten in de beginperiode. Wanneer u besluit de werknemer na de proefplaatsing in dienst te nemen, bestaan er ook nog andere voordelen, zoals subsidies of vrijstelling deelname verzuimverzekering. < Bert van lier, Flynth adviseurs en accountants, naald-

criteria. Als een aanvraag aan de gestelde eisen voldoet, gaat deze naar de Europese Commissie. Die commissie beoordeelt alle aanvragen en vergelijkt ze met aanvragen uit andere lidstaten.

De regeling is nu gesloten, maar waarschijnlijk weer open van februari tot april 2015. Verstandig is de voorbereidingen nu al te treffen om daadwerkelijk in 2015 een aanvraag te kunnen indienen. Uw subsidieadviseur kent de verdere selectievoorwaarden. < aly Wisse, Flynth adviseurs en accountants,

46 (2014)

12-11-14 14:43

Nieuwe gaswinningstechnieken geven tuinbouw ademruimte foto: INGImaGe

Als de gasindustrie een aantal nieuwe winningstechnieken gaat toepassen, kan Nederland als gas-

ademruimte om tot verdere

Quincy von Bannisseht qvb@hortipoint.nl

Nederland exploiteert op de Noordzee zo’n 150 gasvelden. Op het land gaat het volgens TNO om circa honderd velden.

U

it bestaande velden kan normaliter 80 tot 85% van het gas worden gehaald. Om ook het laatste gas eruit te kunnen pompen, zijn nieuwe winningstechnieken nodig.

In opdracht van de topsector Energie onderzoekt TNO, samen met 28 bedrijven uit de gassector, momenteel enkele technieken. „Als de industrie al die technieken gaat toepassen, kan Nederland niet nog tien jaar – zoals tot nu toe de verwachting was – , maar zeker tot 2030 zelfvoorzienend blijven en hoeft er tot die tijd niet op grote schaal gas uit bijvoorbeeld Rusland te worden geïmporteerd”, aldus René Peters, programmamanager Gas bij TNO. „Het geeft de glastuinbouw bovendien extra tijd om tot verdere verduurzaming van haar energievoorziening te komen.”

werelds grootste energiebedrijf, deze zeepmethode op de Noordzee getest. De Franse multinational is positief over de resultaten.

Een andere methode die het bedrijf beproeft, is het injecteren van CO2 in bestaande putten om daarmee het laatste aardgas omhoog te krijgen. „De NAM doet vergelijkbare testen met stikstofinjectie”, aldus Peters.

Overigens is er ook kritiek op de zeepmethode. Zo wil Tweede Kamerlid Liesbeth van Tongeren van GroenLinks er een debat over met minister Henk Kamp van Economische Zaken. Ze noemt het leegmaken van gasvelden via groene zeep „de beste PR-vondst ooit”. Ze vreest dat de zuivering en opslag van de gebruikte zeep milieurisico’s met zich meebrengt. Volgens TNO is daar echter geen sprake van.

Groene zeep

Compressoren

Een veelbelovende techniek is volgens Peters de methode waarbij groene zeep in een gasput wordt geïnjecteerd. Als een gasveld bijna leeg is, staat er water op de bodem van de put, waardoor het laatste beetje gas niet omhoog komt. Wordt er aan dat water zeep toegevoegd, dan gaat het schuimen en kan er toch nog gas naar boven worden gepompt. Aan de oppervlakte kan het gas van de zeep en het water worden gescheiden.

De afgelopen zes jaar heeft GDF SUEZ, ’s

Bij bestaande velden op zee kan het laatste restje gas ook naar boven worden gehaald door het sterk verlagen van de druk op de put. „Dat kan door compressoren niet op een platform boven zee te plaatsen, zoals nu gebeurt, maar op de zeebodem, wat veel kosten bespaart”, aldus Peters.

Een andere techniek daarvoor is het boven de put laten circuleren van zogeheten droog gas. Beide technieken worden door TNO onderzocht.

46 (2014)

TNO gaswinning.indd 9

Economisch rendabel Behalve naar nieuwe winningstechnieken zoekt TNO ook naar manieren om de huidige gaswinning efficiënter uit te voeren. „Er zijn namelijk veel kleine gasvelden die wél ontdekt, maar nog niet economisch rendabel te exploiteren zijn. Wij kijken nu bijvoorbeeld hoe je tot meer inzet van onbemande boorplatforms kunt komen. Als je alles vanaf land kunt aansturen, leidt dat immers tot een enorme kostenreductie.”

Ook onderzoekt TNO hoe de industrie op zee efficiënter nieuwe gasvelden kan opsporen. „Vroeger werd daarvoor zogeheten 2D-seismiek gebruikt, maar inmiddels is dat 3D geworden en momenteel onderzoeken we de toepassing van 4D-seismiek. Daarmee kun je de beweging van olie en gas in de ondergrond meten en kijken op welke diepte die zich bevinden.”

Geothermie Vanuit de gas- en oliewinning wordt inmiddels ook gekeken naar geothermie. „De topsector Energie overweegt geothermie in haar programma op te nemen. „Dat kan voor de glastuinbouw interessant zijn. Als je informatie uit de olie- en gaswinning kunt gebruiken voor het verder verbeteren van de techniek om aardwarmte te winnen, kun je daarmee immers het risico op een misboring verkleinen”, aldus Peters. <

9

12-11-14 14:43

Jan de Ruyter, ABN Amro:

’Sierteelt kan veel van Heinek

Arie-Frans Middelburg

FOTO: ABN AMRO

afmiddelburg@hortipoint.nl

bank hiervan? „Ik merk dat ondernemers het moeilijk vinden om keuzes te maken voor de toekomst, omdat het al jaren slechter gaat.

In onze portefeuille – ABN financiert 15% van het aantal siertelers (red) – zijn er grote verschillen in rendement tussen bedrijven.

Phalaenopsis is eigenlijk het laatste gewas waarin fors is geïnvesteerd. Investeringen bij andere gewassen zoals producten die met elkaar concurreren voor een plek in het boeket (bijvoorbeeld alstroemeria, chrysant en gerbera) staan op een laag pitje. De resultaten zijn daar gemiddeld rond nul.

Vergeleken met de groentesector valt het in de sierteelt mee met het aantal bedrijven dat onder bijzonder beheer staat. Bij groenten kun je grote schommelingen hebben.

Het ene jaar is goed en het volgende jaar kunnen er weer grote verliezen zijn. Hoewel er binnen de sierteelt grote verschillen zijn tussen bedrijven liggen de rendementen over het algemeen rond de kostprijs. Dan zijn er weinig mogelijkheden om te investeren in hardware of promotie van product.”

-

gebeuren? „Het gaat erom dat telers dichter bij de consumenten komen. Zij zijn degenen die wat met passie voor producten doen. Zij kunnen ze vorm geven, bepaalde kleuren kiezen of vertellen hoe ze verzorgd moeten worden.

Om de consument te verleiden moeten de

10

46 (2014)

ek en leren’ bloemen en planten goed op de winkelvloer gepresenteerd worden. Het mooiste zou zijn als de kassa-informatie bij telers terecht komt. Die kunnen dan met handelaren en retail overleggen hoe producten aangeboden moeten worden en hoe ze de consumenten kunnen verleiden om de producten te kopen. De presentatie op de winkelvloer is belangrijk. Een goede prestatie kan bij de consument leiden tot herhalingsaankopen.

Ketenpartijen moeten daar gezamenlijk invulling aangeven.”

En promotie? „Door promotie kun je nog meer mensen interesseren voor bloemen en planten.

Ik denk wel dat er al heel veel gebeurt op het moment dat mensen met bloemen en planten in aanraking komen. Promotie is daarvan de overtreffende trap. Mensen komen dan te weten wanneer een product er is en wat ze ermee kunnen doen. Uitingen als ’Mooi wat bloemen doen’ en programma’s als de Bloemenoverval zijn heel interessant.”

Dicht ABN Amro een bepaalde „Een centrale aanpak is voor producenten het mooist. Dan is er minder budget nodig en kan er meer gestuurd worden. Ik denk dat FloraHolland de natuurlijke partner is voor de regierol. Telers zijn er aan gebonden; ze betalen lidmaatschap en provisie aan de veiling. FloraHolland heeft ook Bloemenbureau Holland aan zich gebonden.

De kracht is vervolgens dat informatie ook bij andere ketenpartijen terecht komt en de teler samen met andere partijen op het juiste moment het juiste product op de juiste manier in het winkelschap zet. Andere producenten als Heineken en Mars weten precies waar hun producten moeten staan in het schap; de sierteelt kan daar nog veel van leren. Informatie over het schap moet gecombineerd worden met gericht marktonderzoek naar het gebruik van sierteeltproducten. Daar is een grote slag te maken.”

De visie van ABN Amro komt dicht Holland... „Wij zijn positief over die conceptstrategie.

Sowieso over het feit dat de veiling een 46 (2014)

JandeRuyter.indd 11

keuze heeft gemaakt om telers, retailers en handel in hun kracht te zetten. Ze gebruikt de sterke punten van die partijen om sierteeltproducten beter gewaardeerd te krijgen door de consument. Een kostenefficiënte keten, een open en stabiele prijsvorming horen bij haar corebusiness.

Het gaat erom dat alle partijen een boterham verdienen. Dat wil ze doen door beschikbaar stellen van kennis over de markt en consument die ze samen met de handel gaat ophalen. Ook kunnen ze samen het schap invullen. Met de hedendaagse technologieën kan er ook meer gedaan worden om informatie boven tafel te krijgen.”

„Andere partijen doen het niet. Je kunt van exporteurs niet verwachten dat ze promotie gaan doen voor bloemen en planten. Bij hen staan de marges onder druk en het is in het collectief makelijker om budget te organiseren. Als een partij de consumentpromotie nadrukkelijk oppakt dan helpt dat om meer producten af te zetten tegen een betere prijs.

Consumentenmarketing is wel een verhaal van de grote budgetten. Twix alleen besteedt al meer aan reclame dan heel de groentesector. BBH gaat nu relatief slim om met het beperkte budget. Er zijn geen spotjes meer op tv en radio maar ze doet meer online en ze richt zich op vier kernlanden waar 80% van de Nederlandse afzet van bloemen en planten heen gaat.”

’Sierteeltketen moet nu de klant versieren’ De dominante positie van Nederland in de Europese sierteeltketen staat onder druk door dalende rendementen en veranderend consumentengedrag. Om deze positie te behouden, moeten alle spelers in de handelsketen samenwerken marktontwikkelingen.

Door data te delen over koopgedrag en

doelgroepen en hun gebruiksmomenten.

De analyse van big data en informatieuitwisseling binnen de handelsketen kan helpen om vraag en aanbod aan elkaar te koppelen en betere strategische keuzes te maken. Dit concludeert ABN Amro in sierteeltketen’ dat ze vorige week dinsdag presenteerde in Schipluiden.

zou inzetten. De strategie is nu meer een marketing/promotieverhaal. Dat heeft ons verrast. Het is wel een van de weinige manieren om de beste prijs uit de markt te halen.”

toeval? „Ja en nee. Ja, omdat we deze visie de afgelopen periode hebben ontwikkeld en al hadden afgerond. Nee, omdat als je goed in de sector zit je begrijpt dat er maar enkele routes zijn naar betere marges: marketing en promotie in combinatie met versterking van de afzet. FloraHolland heeft gewacht op reacties van stakeholders op haar conceptstrategie en op een gegeven moment heeft ze haar financiers geïnformeerd. Zij heeft een sterke positie; ze is niet afhankelijk van onze bevindingen.

We hadden verwacht dat Lucas Vos, afkomstig van Maersk, de strategie van FloraHolland meer op het logistieke proces

„Wat ik zie is dat er al nauw contact is tussen DFG en FloraHolland over hoe om te gaan met consumenteninformatie. Wij zijn in gesprek met LTO en zitten met klanten om tafel om dit soort zaken te bespreken.

Ook gaan we rondetafelgesprekken organiseren met ondernemers en proberen we ons netwerk in te zetten om ondernemers, handelaren, bloemisten en producenten, met elkaar in contact te brengen.

Wat ook belangrijk is, is dat we graag willen dat ondernemers nadenken over hun afzet. En dat als ze een keuze maken voor een strategie met een onderbouwing komen door data te verzamelen.” <

11

12-11-14 12:35

Onbetrouwbare aanvoerders niet welkom voor de klok -

Cindy van der Zwet cvanderzwet@hortipoint.nl

S

producten niet elke dag aanwezig. Dit maakt het lastig een filtering te maken”, signaleert Ina Tillema, manager commerciële operatie, van FloraHolland.

FloraHolland stelt dat er te veel partijen terugkomen waarvan de kwaliteit niet klopt. Gemiddeld komt er op 1,4% van alle aangevoerde partijen bloemen en planten een klacht. Het laatste kwartaal zijn er 14% meer klachten binnengekomen in vergelijking met vorig jaar. Deze klachten zijn voor 80% afkomstig van grotere handelsbedrijven, die zelf een ingangscontroleur in dienst hebben. „Veel klachten bereiken de Afdeling Productreclamatie niet, omdat bij kleinere

Foto: Gerdien de nooy

inds februari heeft FloraHolland haar handen van de keuring afgetrokken. Stap voor stap is de zelfkeur bij alle producten doorgevoerd.

Per 1 december is dit proces voltooid. Dan keurt FloraHolland geen enkel product meer. Het uitgangspunt van dit nieuwe kwaliteitsbeleid is dat telers zelf verantwoordelijk zijn voor hun product. Wie deze verantwoordelijkheid niet neemt en niet de juiste informatie aanlevert, laat de handel vanzelf links liggen was het idee.

Deze beoogde marktwerking komt echter niet goed uit de verf, ziet ook de veiling.

Het aantal klachten blijft hoog. „Voor de klok zijn telers en klanten meer anoniem; er is geen sprake van een één-op- éénrelatie. Ook zijn sommige klanten, telers en

FloraHolland gaat werken met interventieteams. De veiling wil met deze maatregel aan de

12

Kwaliteitsbeleid.indd 12

bedrijven niet alles gezien wordt. Soms zijn partijen bovendien al verkocht en moet ze de keten in. Handelaren gunnen zich ook niet altijd de tijd om een klacht te melden.

En soms kan het ook zo zijn dat het duurder is om een oplossing voor een klacht te zoeken dan een partij weg te gooien”, ervaart Tillema. In werkelijkheid ligt het klachtenpercentage dus hoger dan de genoemde 1,4% of 14%. Voor FloraHolland reden om het kwaliteitsbeleid uit te breiden en per direct met extra maatregelen te komen.

FloraHolland neemt een aantal maatregelen met als doel het klachtenpercentage terug te dringen. De veiling heeft zich de afgelopen maanden over de klachten gebogen en het blijkt dat 40% van de klachten afkomstig is van 10% van de aanvoerders. De honderd belangrijkste klachtveroorzakers gaat FloraHolland de komende maanden begeleiden en adviseren bij de zelfkeur. Deze groep telers moet de informatie op orde krijgen.

Daarnaast komt er ook een hardere aanpak. De veilingmeester krijgt namelijk het mandaat om een kar voor de klok te weigeren als het overduidelijk is dat het bijvoorbeeld niet gaat om A1-kwaliteit, terwijl een teler dat wel aangeeft op de aanvoerbrief. „Het gaat hier niet om grensgevallen; het moet duidelijk zijn dat er iets aan mankeert.

Vanaf nu mag een veilingmeester deze partij weigeren als hij dit tijdens het veilen tegenkomt”, verduidelijkt Tillema.

Tevens gaat de veiling werken met interventieteams. Wanneer een teler in vijf veilda46 (2014)

12-11-14 14:43

Column Angelle van Kleef vankleef@kwic.com

Canada Klachtenpercentage bloemen

Klachtenpercentage planten

periode

gen twee keer een klacht van de afdeling Productreclamatie ontvangen heeft, wordt hij direct de volgende veildag gecontroleerd door het interventieteam. „Dat kan dus ook een klacht over een partij in Aalsmeer en Naaldwijk zijn. Dat zijn ook twee klachten”, benadrukt Tillema.

Het interventieteam zal de aanvoer van de betreffende teler vijf veildagen gaan controleren. Wanneer het team constateert dat de kwaliteits- of sorteringsinformatie onjuist is aangeleverd wordt de kar met bloemen of planten niet geveild. Daarnaast krijgt deze aanvoerder de kosten van het interventieteam doorberekend, € 20 per overtreding. In overleg met de kweker wordt de betreffende partij vervolgens vernietigd of zal de dag later met de juiste kwaliteits- en sorteringsinformatie geveild worden.

FloraHolland zet voor deze interventieteams vier extra medewerkers in op de locaties Aalsmeer, Rijnsburg en Naaldwijk.

De veiling wil met deze maatregel aan de handel duidelijk maken dat er iets gedaan wordt met de klachten. „Voor onze klanten heeft het dus wel degelijk zin om met een partij terug te komen. Wij willen klanten stimuleren klachten te melden, want de kwaliteit moet verbeterd worden. Met deze maatregelen hopen we vooral ook dat alle telers het invullen van de aanvoerbrief serieus nemen”, zegt Tillema.

Qualityindex op de klok De nieuwe kwaliteitsmaatregelen voert FloraHolland per begin december in. Halverwege december introduceert de veiling de Qualityindex voor de klok. Deze index gaat de Betrouwbaarheidsindex vervangen. Deze index wordt vastgesteld op bedrijfsniveau en 46 (2014)

Kwaliteitsbeleid.indd 13

Bron: FloraHolland

Begin november was ik voor familiebezoek in Nederland. Een mooie gelegenheid om

periode

niet, zoals bij de Betrouwbaarheidsindex het geval was, op basis van een product.

De Qualityindex geeft aan hoe betrouwbaar een kweker is met het invullen van de sorteer- en kwaliteitskenmerken. Het is een weergave van het klachtenpatroon van een aanvoerder. Wanneer er een klacht van een klant komt, zal de Qualityindex naar beneden gaan. De Qualityindex wordt in het klokfront getoond door middel van de klassificaties A (laag klachtenpercentage), B en C (hoog klachtenpercentage).

Uiteindelijk hoopt FloraHolland met dit pakket aan nieuwe maatregelen het klachtenpercentage van de doelgroep met minimaal 50% te verlagen. Nu komen er gemiddeld 5.500 à 6.500 klachten per vier weken binnen en dit moet volgens Tillema minimaal terug naar het niveau van 2013.

Zij is dan ook blij met de stappen die nu genomen worden. „De klok is een collectief afzetintrument en het is voor iedereen van belang dat we die klok sterk en betrouwbaar houden. Dat moet niet ondermijnd worden”, aldus Tillema. <

samen met de Trade Fair in Aalsmeer. Dus op woensdagochtend was ik rond negen uur op de beurs. Ik was onder de indruk van het -

belangstelling. Meestal stelde ik me voor als bromeliakweker uit Canada. Toen ik hoorde over geproduceerde en verkochte aantallen marktevenwicht kan omslaan in overproductie. Kwekers besteden veel aandacht aan toegevoegde waarde van potten en verpaken verbreding van het sortiment. Daar kan ik nog wat van leren.

En dan was er ook nog de nieuwe strategische koers FloraHolland 2020 om te komen tot meer klanten die meer geld uitgeven aan ming. In Canada wordt een toekomstvisie deze beurs leerzaam.

Canada werken we met een ’minimum buy

meer product verkocht wordt. Wanneer het systeem kundig wordt toegepast bedraagt

In het kort FloraHolland neemt extra kwaliteitsmaatregelen. Het aantal klachten van klanten is te hoog. ste klachtenverzoorzakers begeleiden.

gecontroleerd met het risico de volgende dag niet geveild te worden.

naar bestaande processen. Nieuwe ideeën kunnen ten slotte overal gebruikt worden.

13

12-11-14 14:43

Mario Naudts over label Queen of Flowers

’Beleving is het toverwoord’ De Belgische teler Mario Naudts wil het oubollige imago van azalea oppoet-

Cindy van der Zwet cvanderzwet@hortipoint.nl

H

doel voor ogen heeft hij drie jaar geleden het label Queen of Flowers opgericht. Hiermee wil hij het rendement op zijn azalea vergroten. Het concept is gestoeld op twee speerpunten. Enerzijds kwaliteit. „Zonder kwaliteit kun je nooit iets opbouwen”, stelt hij. Anderzijds wil hij consumenten inspireren. En dat is volgens Naudts hard nodig.

Hij wil het oubollige imago van azalea oppoetsen. „Dus weg met het beeld van een plant op een schoteltje in de vensterbank. Ik wil dat consumenten weer beleving krijgen met het product”, ambieert hij.

Om meer beleving bij het product te creëren, gaan alle azalea’s met een Queen of Flowers-label de deur uit. Op het etiket staan diverse inspiratiebeelden om consumenten op ideeën te brengen hoe zij de plant toe kunnen passen in het interieur.

Meer voorbeelden en tips worden aangeFOTO’S: CINDY VAN DER ZWET

oewel het areaal de laatste jaren is geslonken, is België nog altijd het centrum van de azaleateelt. Dit wordt ook duidelijk bij het binnenrijden van het dorpje Lochristi; zo’n uur verwijderd van de Nederlandse grens. Aan de Kapiteinstraat zijn meerdere azaleakwekerijen gevestigd. Mario Naudts is de enige Belgische teler die een afgewerkt product aflevert. Dit doet hij onder het label Queen of Flowers. De naam versterkt wat hij wil zeggen. „Bloemen en planten zijn het mooiste wat er is”, vindt hij.

Naudts heeft in het Belgische dorpje een bedrijf van drie hectare groot. Hij heeft het zelf opgebouwd. Ambities om het bedrijf in de toekomst uit te breiden heeft hij niet. „Ik geloof niet in schaalvergroting. Het enige dat ik wil, is meer geld voor mijn product ontvangen”, opent hij het gesprek. Met dat

reikt op de consumentensite die hij heeft ontwikkeld. „Beleving is het toverwoord.

Dat is de toekomst. Het gaat niet om de plant zelf, want veel consumenten kennen de naam van de plant niet eens. Zij gaan naar de tuincentra of naar de bloemist en zoeken iets moois voor in huis. Dát moet ik zien over te brengen”, vindt hij.

Vanuit het kantoor is er zicht op de kas waar twee medewerkers aan het werk zijn.

Een medewerker selecteert en pakt de planten één voor één op en haalt secuur oude blaadjes er tussen uit. De andere man zet de planten in opvallende rode dozen op een veilingkar. Alleen de planten van de allerbeste kwaliteit krijgen het etiket Queen of Flowers mee. „Met kwaliteit kan ik mij onderscheiden. Het is een zaak van discipline.

In de laatste jaren hebben wij nog nooit een doos terug gekregen”, geeft hij aan.

Dagelijks is Queen of Flowers voor de klok van FloraHolland te koop. Naudts geeft aan dat er veel trouwe klanten op de klok zitten. Hij beschouwt de klok als een goede etalage. Door de continuïteit, elke dag weer aanwezig te zijn, weet hij daar ook een goede prijsvorming te realiseren. Zijn middenprijs ligt standaard 30% boven het gemiddelde.

Naudts haalt een Bloemisterij uit 1990 erbij, waar hij als jonge ondernemer op de voorplaat staat. „Heel verlegen en totaal niet wetend welke kant ik toen uit wilde”, zegt hij hierover. Nu, bijna 25 jaar later, weet hij beter wat hij leuk vindt. En dat is vooral het marketingaspect aan zijn werk; het nadenken hoe de plant het beste tot zijn recht komt. Hij haalt veel energie uit de gesprekken met andere topondernemers, die hij voert voor zijn eigen Queen of Flowers-magazine. Hij heeft inmiddels vijf edities uitgebracht. „Luxe merken hebben soms een eigen blad en dat wilde ik ook Waterdrinker Aalsmeer ZEN concept Florian Seyd en Ueli Signer

Alleen de planten van de allerbeste kwaliteit gaan onder het etiket Queen of Flowers weg.

14

MarioNaudts.indd 14

46 (2014)

12-11-14 12:27

graag voor mijn plantenlabel. Ik vroeg een offerte aan en het bleek haalbaar te zijn. De verhalen van de mensen die ik interview zijn inspirerend. Ze hebben allemaal een lange weg afgelegd, maar hebben altijd vastgehouden aan de koers die ze willen gaan. Deze ervaringen geven mij energie. Ik ga door en wil mijn planten naar een hoger niveau te tillen.”

Belgische bescheidenheid

MAGAZINE VOOR INTERIEUR- EN TUINBELEV

ING - LIFESTYLE - FASHION - KUNST - ARCHITECT

UUR - GASTRONO MIE

Brussels Philharmo r nic Moniek Van den Bergh g e Stef tefaan n van Sprang Menno Kroon Rolf Hay a ay

3°jaargang N°Q5 LENTE-ZOMER R 201 4 PRIJS 5€

Met het magazine, dat gratis verkrijgbaar is bij bijvoorbeeld Waterdrinker en diverse

bloemenwinkels, probeert Naudts naamsbekendheid op te bouwen. Het heeft hem naar eigen zeggen een mooi netwerk opgeleverd.

Zo wordt hij wel eens uitgenodigd voor evenementen waar hij de aankleding mag verzorgen. „Je bereikt dan misschien wel niet direct de handel, maar de consument komt weer in aanraking met het product.

Ik ben blij dat ik dat mag doen. Zonder dat magazine was me dat nooit gelukt.”

Naudts is een bescheiden man. Dat is volgens hem een typisch Belgisch trekje. Hij vindt het verschil met de Nederlandse kwekers vooral goed naar voren komen tijdens een beurs. „Op de beursvloer ben ik wat afwachtender. De Nederlandse telers bijten zich meer in bezoekers vast”, merkt hij.

Afgelopen week was Naudts weer aanwezig op de FloraHolland Trade Fair in Aalsmeer; voor hem één van de hoogtepunten van het jaar. Dat is de plek waar hij zijn concept onder de aandacht wil blijven brengen. Hij komt in contact met klanten en eindklanten en hoort weer wat ze van de planten vinden. „Je krijgt waardering voor je werk en daar doe je het uiteindelijk allemaal voor”, aldus Naudts.

Boodschap herhalen

[Floris Van Bommel schoenen|Baobab Collection kaarsen|Solitair bomen|Box3 kleurtrends| Menno Kroon oon fflorist|Moniek Van den Bergh g e ffloriste|Brussels Philharmonic Gunther gh Broucke| Porsche Panamera Electric|Het Salon Fietsen F Marcel Kint|Romeo Sommers ers fflorist| 2 sterrenchef Stefan van Sprang|Rolf Hay aay Deens Design|Queen of Flowers Rocks|2De zign ]

46 (2014)

MarioNaudts.indd 15

Voor het opbouwen van een merk is het volgens hem belangrijk de boodschap te blijven herhalen. Hij spendeert zo’n 10% van zijn omzet voor marketingactiviteiten. „Dat is best fors, maar als je het verstandig aanpakt, kun je mooie dingen bereiken. En het levert uiteindelijk ook wel iets op. Een hogere middenprijs voor de klok is voor nu een mooi resultaat”, vindt hij.

Naudts verzorgt zelf de marketing voor zijn azalea’s, hij besteedt niets uit. Dit omdat

hij het leuk vindt om te doen, maar hij vindt het ook belangrijk dat hij zijn eigen stempel op de activiteiten kan drukken. Hij heeft onlangs een eigen pottenlijn ontworpen, die in het nieuwste Queen of Flowers-magazine gepresenteerd staan. Dit creatieve heeft Naudts niet van een vreemde; het zit in de familie. „Mijn vader had een grote passie voor kunst en mijn broer en zus hebben beiden een eigen modezaak. Mijn andere zus ontwerpt designmeubels. Blijkbaar zit het creatieve er bij mij ook in, al kwam het er wat laat uit”, lacht hij.

Erkenning voor product De Belgische teler geeft aan dat hij de komende jaren zijn concept verder wil uitbouwen. Hij zoekt hiervoor samenwerking met andere kwekers. Zo werkt hij sinds kort samen met het bloembollenbedrijf Roma Nova; samen gaan zij een arrangement met droge bollen onder het label verkopen. In de toekomst hoopt hij nog meer producten van gelijkgestemde telers aan het label te binden. „Samen met anderen wil ik een vertrouwensmerk creëren voor de bloemist.

Bloemisten moeten de ambassadeurs worden van dit merk. Als je samenwerkt, ben je een veel krachtiger blok en kun je veel meer doen”, weet Naudts.

Tijdens een rondgang op het bedrijf geeft de Belgische teler aan dat hij erkenning voor zijn product wil. Hij wil consumenten de pracht van bloemen en planten laten beleven. „Zeventig procent van mijn tijd loop ik hier in de kas en ben ik bezig met de teelt.

Maar ook dan ben ik in mijn hoofd altijd bezig hoe ik azalea meer op de voorgrond kan krijgen”, besluit hij. <

15

12-11-14 12:27

Cyklop Elastiekbinders

607027.indd 16

12-11-2014 10:37:29

M K Groene planten

Snijbloemen 2012

35

2013

2014

2012

2012

2014

20 15

120 110 100

130 120 110 100

90

35 36 37 38 39 40 41 42 43 44 45 46 47 48 week

De gemiddelde prijzen in week 45 in 2012 (26 cent), 2013 (25 cent) en 2014 (26 cent) ontlopen elkaar niet veel.

80

2014

140 Middenprijs in centen

25

2013

150

130 Middenprijs in centen

Middenprijs in centen

2013

140

30

10

Bloeiende planten

90 80

35 36 37 38 39 40 41 42 43 44 45 46 47 48 week

Een stijging van de middenprijs in week 45 met 15 cent tot 119 cent. Dat is 9 cent meer dan in 2012 en hetzelfde als als vorig jaar.

35 36 37 38 39 40 41 42 43 44 45 46 47 48 week

Ten opzichte van week 44 plust de middenprijs in week 45 6 cent tot 112 cent. Maar blijft onder het niveau van de twee voorgaande jaren.

Dico Drost:

’Wat ik mis op de beurs is concrete handel’ Bedrijf: www.dicodrost.com Veiling: Aalsmeer Week: 45

Maandag „Het is de week van Trade Fair. Een mooie week voor de Nederlandse hortisector met grote internationale belangstelling. Over de klok schrijf ik deze week niet veel, ofschoon de vraag leeft: Wat gaat FloraHolland met de plantenklokken doen? Een marktplaats die niet meer van deze tijd is en moet worden aangepast aan de klanten van morgen.”

Dinsdag „Ik heb bij Meko-Hulsebosch ruimte gekregen om te laten zien dat narrow-casting voor een breder assortiment gebruikt kan worden.

Meko-Hulsebosch is begonnen met de verkoop van biologisch geteelde bloembollen. Om deze boodschap te communiceren is narrow-casting erg geschikt. Zou het mooi zijn als het MPS een consumentenlabel ontwikkelt in Jip en Janneke taal voor de consument zodat deze kwekers beloond worden en een commercieel voordeel kunnen behalen en hun inzet beloond wordt?!”

Woensdag „De tribune zit vol, maar om 9.00 uur loopt het leeg naar de Aalsmeermarket. Na het veilen loop ik naar de stand. In de ochtend liepen er al behoorlijk wat mensen en na 13.00 uur werd het erg druk. Ik spreek 46 (2014)

Markt-1-prijsbeelden-nw.indd 17

diverse mensen met verschillende verhalen. Rust in de sector is er nog niet. Weer een grote exporteur omgevallen. Als ik ’s middags een rondje maak, geniet ik van alle mooie producten en tegelijk begrijp ik dat de sector in zwaar weer zit.”

Donderdag „Ik spreek met Hans Kuilboer, een kweker in hart en nieren met veel kennis en ervaring. Moeten we iets doen met de kennis van diverse kwekers die op hun oude dag betrokken willen blijven bij de sector. Wat ik mis op de beurs is concrete handel. Er lopen zoveel klanten en klanten van.

Waarom kunnen deze mensen niet een bod doen op? Natuurlijk kun je met een kweker in gesprek en kun je handel bestellen, maar het lijkt me dat er meer mogelijkheden zijn om het een echte marktplaats te maken.”

Vrijdag „De beurs is niet druk. Stipt om 14.00 uur begint iedereen in te pakken en af te breken. Dat gaat allemaal erg snel en voor je er erg in hebt zijn veel stands leeg. Ik besef me dat het nu toch echt winter gaat worden.

Het is echt vies en koud weer. Na de beurs gaan we aan de kersthandel beginnen. Privé wordt het spannend. Er is aangegeven dat ergens rond de 23e december mijn dochter komt.”

17

12-11-14 12:27

In de grafieken wordt de procentuele verandering (= index) weergegeven van de prijs en de totale aanvoer ten opzichte van vorig jaar.

Jacco van der Hoeven

Snijbloemen Ontwikkelingen afgelopen zes weken t.o.v. een jaar eerder 150

in procenten

125

100

75

50

40

41

42

43

44

45 week

Prijs index

Aanvoer index

Snijbloemen beter gewaardeerd In week 45 is de gemiddelde snijbloemenprijs gestegen met 1 cent ten opzichte van dezelfde week in 2013. De gemiddelde prijs kwam hiermee uit op € 0,24. Het aantal verkochte stuks steeg met 3%, ofwel er was bijna 5 miljoen stuks meer aanvoer. De snijbloemenomzet kwam uit op +6%. De grootbloemige roos won 1 cent in prijs, de kleinbloemige variant bleef in prijs gelijk. De aanvoer van de kleinbloemige roos lag 8% hoger. Germini deed het met een middenprijs van +3 cent stukken

beter in vergelijking met 2013. De aanvoer lag met +0,8% nagenoeg op gelijk niveau. Troschrysant bleef in middenprijs gelijk aan 2013 bij 4% meer aanvoer. De geplozen variant verloor 8 cent bij 8% meer aanvoer. Lelie Oriëntal behaalde een 3 cent lagere prijs in vergelijking met vorig jaar, de aanvoer nam toe met 14%. Tot slot lag de middenprijs van amaryllis 16 cent lager dan in 2013, maar de aanvoer verdubbelde deze week.

Kamerplanten Ontwikkelingen afgelopen zes weken t.o.v. een jaar eerder 120

in procenten

110

100

90

80

40

41

42

Aanvoer index

43

44

45 week

Prijs index

Aanvoer kamerplanten gestegen Het aantal stuks verkochte kamerplanten is met ruim 4% gestegen vergeleken met 2013. De middenprijs per stuk lag 0,6% lager en kwam uit op € 1,67. Op productgroepniveau zijn er verschillen te zien. Zo moest phalaenopsis 18 cent inleveren bij een 15% hogere aanvoer. Potamaryllis noteerde daarentegen juist een 8 cent hogere prijs. De aanvoer bleef gelijk. Kalanchoë stijgt ook deze week in prijs. De prijstoename is 18 cent en het verkochte

aantal stuks nam af met 6%. De aanvoer van potroos nam toe met 8%, de prijs won 13 cent. De aanvoer van pothyacint was met 40% toegenomen en de prijs reageerde hierop door 10 cent af te nemen.

De aanvoer van ficus kromp met 3,5%, de prijs lag 45 cent hoger.

De gemiddelde prijs van dracaena lag ook hoger (+26 cent), maar hier daalde de aanvoer zelfs met 23%. In week 45 ligt de totale kamerplantenomzet 4% hoger dan in dezelfde week vorig jaar.

Tuinplanten Ontwikkelingen afgelopen zes weken t.o.v. een jaar eerder 150

in procenten

125

100

75

50

40 Aanvoer index

18

Markt-2-Veilingbijdragen-nw.indd 18

41

42

43 Prijs index

44

45 week

Minder aanvoer tegen hogere prijzen In week 45 steeg de prijsindex bij de tuinplanten weer boven de 100 punten en kwam uit op 120.

De gemiddelde prijs lag 20 cent hoger dan in 2013. Het aantal verkochte stuks lag echter onder het niveau van 2013 met een daling van bijna 6%. Deze week is helleborus in omzet de nummer 1.

Bij een aanvoerstijging van 14% bracht de ’kerstroos’ 36 cent meer op. Er kwamen minder skimmia’s (-11%). De prijs kon hier van profiteren en steeg met 30 cent. Besheester gaultheria bracht gemiddeld 7 cent meer op, bij 5% meer

aanvoer. Bij de coniferen daalde de aanvoer van chamaecyparis met 17% en steeg de prijs met 3 cent. Bij picea was het andersom.

De prijs daalde met 18 cent en het aanbod nam 30% toe. De aanvoer van de najaarsviolen daalde met 9%, de gemiddelde prijs nam toe met 11 cent. De totaalomzet bij de tuinplanten lag 13% boven het niveau van week 45 in 2013.

46 (2014)

12-11-14 12:28

Duitsland

Over de toonbank

Marina Correll:

Karlsruhe

’Ik ben zeer tevreden over de Nederlandse kwaliteit’ In Bella Florissima is alles strak, modern en super-trendy. In Galerie der Sinne is het juist één en al nostalgie en romantiek.”

FOTO: MARINA CORRELL

Staat er hetzelfde assortiment?

Marina Correll staat in het midden.

Naam: : Bella Florissima / Galerie der Sinne Locatie: Karlsruhe Sortiment: 70% bloemen, 20% planten, 10% accessoires Specialiteit: kwaliteit en stijl Aantal medewerkers: 4

„In grote lijnen wel, alleen maken we er met bijproducten en decoraties echt heel andere boeketten of arrangementen van. In beide winkels overheerst de roos, en dan met name Red en White Naomi en de Ecuador-rozen. Daarnaast zijn het gerbera, mooie herfstchrysanten, physalis en bessentakken die nu de hoofdmoot vormen. Het verschil zit vooral in de kleurschakeringen en de combinaties.”

Zijn de winkels al in kerstsfeer? „We zijn langzaam bezig de winkels qua inrichting en aankleding om te toveren in kerstplaatjes. Maar in week 47 ga ik de winkels pas vol zetten met kerststerren, amaryllis, wit ’besneeuwde’ rozen en grote witte takken.”

U heeft twee winkels met verschillende namen?

Waar komen uw producten vandaan?

„Klopt. Omdat we het in de twee winkels echt over een heel andere boeg gooien, wilden we ze ook een eigen naam geven, zodat de ene winkel niet geassocieerd wordt met de andere.

„Ik denk voor zo’n 70% uit Nederland. Ik heb vaste leveranciers die me meermalen per week beleveren. De rest koop ik bij van de lokale groothandelsmarkt. Ik ben zeer tevreden over

Standpunt

Bent u al uit het najaarsdal? „Ja, de vraag begint weer aan te trekken sinds begin november. Daarvoor is het even heel stil geweest. Voor Allerheiligen was er weinig beweging in onze markt, nu is het echt opklimmen richting de kerst. Nu maar hopen dat het goed weer blijft.”

Gaan de zaken goed? „Het kan altijd beter. We hebben een aantal zware jaren achter de rug, waarin de consument echt flink gas terugnam wat betreft bloemen en planten. Maar nu komt er langzaam weer wat ruimte en vertrouwen terug. We hebben tijdens de crisis wel vaker actie-aanbiedingen en tweede keuze-assortiment moeten bieden, maar we hebben de kwaliteitslat in algemene zin niet laten zakken. Juist met goede adviezen, service en kwaliteit hebben we markt weten behouden. Wel is de zakelijke markt behoorlijk gekrompen.”

’Samenwerking tussen veredelaar, kweker en klant is nodig’

Selma van der Beek Manager marketing en communicatie bij Waterdrinker

Mee eens, oneens of denkt u er heel anders over?

Reageer dan bij de marktredactie: A.F. Middelburg, 06-23631549 of mail afmiddelburg@hortipoint.nl

46 (2014)

Markt-3-Toonbank-nw.indd 19

de kwaliteit, de prijzen en de service die mijn Nederlandse leveranciers bieden. Er valt echt niets op aan te merken. Alleen seizoensproducten als calluna koop ik nu ook wel van Duitse producenten.”

V

an 2 tot en met 7 november stond Waterdrinker in het teken van Our World of Plants, een jaarlijks terugkerend event waarin alles uit de kast wordt gehaald om klanten, kwekers en andere relaties te inspireren en bij elkaar te brengen. Dit jaar stond de toekomst centraal, in twee conceptstores werden verschillende visies uitgewerkt. Als ketenplatform werkt Waterdrinker al jarenlang samen met haar kwekers om, zeker tijdens deze beursweek, een assortiment te presenteren dat nergens anders te vinden is. Dit jaar werd ook de andere kant van de keten bij de uitwerking betrokken. Diverse bloemisten gaven als ’expert’ hun visie op de toekomst

en welke rol sociale media, experience en gezondheid hierin spelen. Op deze manier was Our World of Plants echt een gezamenlijke wereld van planten: een plek waar de hele keten kennis deelde en inspiratie opdeed.

Deze aanpak past in de missie van Waterdrinker: met elkaar de wereld groener en gezonder maken.

De visie van Waterdrinker zelf op de toekomst is, los van de praktische mogelijkheden die getoond werden in de winkels, vooral dat samenwerking in de toekomst voor alle partijen steeds belangrijker wordt. Er moeten verbindingen gelegd worden en kennis, informatie en inspiratie zal door de hele keten gedeeld moeten worden.

In de nabije toekomst zullen directe verbindingen tussen veredelaar, kweker en klant steeds belangrijker worden. Met de ontwikkeling van een nieuw Green Trade Center, een kwekersplatform, gaat Waterdrinker dit faciliteren. Door connectie van het Green Trade Center met een Experience Center voor onder andere consumenten, kunnen consumentendata worden teruggekoppeld naar veredelaars, kwekers en klanten om het aanbod te optimaliseren, succesvolle innovaties te realiseren en commerciele concepten te verbeteren!

19

12-11-14 12:28

Gemiddelde prijs in centen

Aanbod snijcurcuma zakt volgend jaar verder terug -

5.000

80

4.000

60

3.000

40

2.000

20

1.000

0

’97 ’98 ’99 ’00 ’01 ’02 ’03 ’04 ’05 ’06 ’07 ’08 ’09 ’10 ’11 ’12 ’13

’12 ’13 ’14 t/m okt

0

Verkochte aantallen x duizend

A

100

Aanvoer en gemiddelde prijs curcuma op de Nederlandse bloemenveilingen sinds 1997 (Bron: VBN/FloraHolland).

„De vraag loopt gewoon door, maar het lijkt wel iets minder”, is de waarneming van inkoper Ruud van der Zwet van DGI over de markt voor snijcurcuma. „Wij verkopen ze niet meer.

Vroeger gingen ze met karren tegelijk naar Italië, maar die tijd is voorbij”, voegt Sam Star van Wesseling toe. Pim Leeuwenburg, inkoper bij Tuning noemt als beperkingen: „Voor een land als Amerika is het een lastig product, omdat de bloem koeling niet verdraagt en eigenlijk ook niet droog kan worden vervoerd.” Van der Zwet heeft dit jaar geen klachten gehad over door koude beschadigde bloemen. „Het is ook een kwestie van goed verpakken. Dat maakt de bloem wel duurder, terwijl de

transportkosten door het grote volume al hoog zijn.”

Minder aanvoer Tot en met oktober kromp de aanvoer van Nederlandse snijcurcuma op de vestigingen van FloraHolland met 14% tot 2,6 miljoen stelen. Daarvoor werd gemiddeld 45 cent betaald, 3 cent meer dan in 2013 maar 2 cent minder dan in 2012. Ook dit jaar is het gemiddelde niet voldoende voor een verantwoord rendement. KP Holland in Naaldwijk, waar curcuma wordt veredeld en vermeerderd en tevens de grootste producent van snijcurcuma, brengt de aanvoer volgend jaar met zo’n 25% terug. „We gaan ons toespitsen op de meest winstgevende rassen en verande-

ren het assortiment”, licht Walter Gunneweg van KP Holland toe.

Emiel Barendse van BK Plant in Honselersdijk: „Wij telen anders en brengen standaard alleen de eerste, zware tak als snijbloem op de markt. Daarmee mikken we op het topsegment. Dat is klein, maar de resultaten zijn dit jaar goed genoeg.”

Logistieke kosten Met name om de logistieke kosten terug te brengen en de verkoop te verhogen, biedt KP Holland sinds dit jaar naast zestien stelen ook twintig stelen per fusteenheid aan. „Dat heeft niets met mindere kwaliteit te maken”, aldus Gunneweg. Inkopers constateren wel dat de kwaliteit

gaandeweg het seizoen uit lichtere stelen en dunnere bloemen bestaat. Zo’n 60% van het Nederlandse assortiment bestaat uit Curcuma alismatifolia met roze als hoofdkleur. „Het assortiment is best mooi en de bloem oogt exclusief”, oordeelt Leeuwenburg.

Dit jaar was er weinig vernieuwing. In veredelingsprogramma’s wordt gemikt op verdere verbetering van de houdbaarheid, grotere koudetolerantie en een hogere productie en naast de voornamelijk roze en witte kleuren andere tinten, vooral richting paars. „In het importaanbod is groen, een leuke kleur”, vindt Van der Zwet. Het importaandeel uit vooral Suriname via FloraHolland is met 3% zeer beperkt. ■

Grillig aanbod artisjokken in balans met de vraag Voor de Nederlandse telers van artisjokken zit het seizoen

Foto: DE GRAAF VAN DER ZANDE

Voor Dirk Jan Dekker van firma Jan Dekker en Zoon in Warmenhuizen is in de eerste week van

oktober het artisjokkenseizoen voorbij. Hij beoordeelt het als redelijk. Robbert Hoogenboom

van de gelijknamige kwekerij in Roelofarendsveen zegt hetzelfde. „Maar vorig jaar was het slecht, dus daar mag je het niet mee vergelijken”, trok hij begin november als conclusie toen hij de laatste artisjokken knipte. Jaap van den Berge van Kwekerij Welgelegen in Tholen wist de productie op te rekken tot half november. „Dat is niet normaal, gewoonlijk zijn we er eerder doorheen. Mede daardoor was het niet verkeerd.

En in tegenstelling tot andere telers hadden we gelukkig geen last van uitval door botrytis.”

Moeilijke teelt Hoogenboom karakteriseert de teelt als gevoelig. „Artisjokken kunnen het Nederlandse klimaat maar net aan”, weet hij op basis van vijftien jaar ervaring. „Na

20

Markt-4-Snijbloemanalyses-nw.indd 20

de start in de te natte augustusmaand ging het heel snel en moesten we alle zeilen bijzetten.

De groei kan enorm grillig zijn”, verwoordt Dekker. Dat is ook de ervaring van Robert Huizer van Flora United met de import van artisjokken uit Frankrijk, waarmee het seizoen in mei begint. „Door die grilligheid zijn ze niet geschikt voor het retailsegment.”

De afgelopen drie jaar schommelde het Nederlandse aanbod via FloraHolland rond een half miljoen stelen. In 2011 tegen een middenprijs van 93 cent, in 2012 en 2013 stokte het gemiddelde op 69 en 66 cent. Tot en met oktober dit jaar werd gemiddeld 91 cent betaald. „Een echte hardloper wordt het nooit. De kwaliteit viel dit jaar tegen”, vindt inkoper Rob Mann van DGI. ■ 46 (2014)

12-11-14 12:28

Krimp in aanvoer iris slaat volgend jaar om in toename De huidige krimp in het aanbod van irissen slaat volgend

„De vraag is nu aardig, maar dat komt doordat ze zo goedkoop zijn”, meldt inkoper Sam Star van Wesseling over iris. Ruud van der Zwet, inkoper bij DGI, heeft het idee dat de vraag op jaarbasis op hetzelfde niveau ligt. Pim Leeuwenburg, inkoper bij W. Tuning Bloemenexport schetst een somber beeld. „Op Amerika doen we bijna geen irissen meer. Vijftien jaar geleden hadden we vrijdagen met zendingen tot 50.000 stelen. Maar telers zijn sindsdien uitgegaan van kleinere bollen die een mindere bloemkwaliteit opleverden. En de lokale productie heeft het in Amerika overgenomen. Rusland neemt wel aardig af, maar een enkele kweker levert de daarvoor benodigde kwaliteit.”

Tot en met oktober kromp de aanvoer via FloraHolland met 6% tot 67 miljoen stelen, waar-

voor gemiddeld 13 cent werd betaald. Dat is 2 cent meer dan in 2013 en 1 cent minder dan in 2012. In dat jaar eindigde het jaargemiddelde op het record van 14 cent, bij een aanvoer van 72 miljoen stelen. Dat is een derde van het veilingaanbod vijftien jaar geleden.

De hoge prijzen van 2012 leidden tot een toename met 14% in 2013 tot 82 miljoen stuks.

De markt strafte die stijging af met een prijsdaling van 3 cent tot 11 cent. Tot het najaar waren irisbroeiers ingenomen met de prijsvorming, in augustus werd zelfs een recordgemiddelde van 19 cent genoteerd. Maar door de natte en koude augustus, gevolgd door warme perioden in september en oktober, is de kwaliteit onder druk gekomen. Contracten met Engelse afnemers zijn opgezegd, ook omdat de vraag daar na 1 november wegvalt. „Dat geldt bijvoorbeeld ook in Spanje”, vult

Foto: DE GRAAF VAN DER ZANDE

-

Star aan. In oktober werd gemiddeld voor irissen 8 cent betaald en dat is voor die maand een diepterecord.

Door de redelijk tot goede resultaten tot het najaar zijn er wel toeen herintredende telers, waardoor volgend jaar weer een stijging van de aanvoer wordt verwacht. „Tot nu toe geven we dit jaar een 6,5 tot 7”, verwoordt Wilfried Wagemaker van Wagemaker Flowers in Hoogkarspel de stemming onder irisbroeiers.

Assortiment Er worden regelmatig nieuwe soorten geïntroduceerd, maar

het assortiment voor de broeierij blijft stabiel met Blue Magic als marktleider. In paars, waarin Hong Kong de grootste is, neemt het aandeel van Tigris toe. Nieuw in deze keurgroep is Rio Grande.

Kwekerij Veco teelt in Naaldwijk het typisch Hollandse assortiment en in Portugal lichtgevoeliger rassen als Hommes Blue, Golden Beauty en Casablanca in een zwaardere klasse. „Zo kunnen we verschillende markten bedienen, zo’n 80% direct en 20% via de klok”, zegt Peter Veenman. Verbetering van de houdbaarheid staat bovenaan op de eisenlijst in veredelingsprogramma’s. ■

Marktacties Promotie Woonplant van de maand november: kerstcactus Woonplant van de maand december:phalaenopsis Tuinplant van de maand november: helleborus Tuinplant van de maand december: kerstconiferen PurE Seasonal Flowers november: euphorbia PurE Seasonal Flowers december: helleborus sep-jan ’15 Campagne ’Amazing Amaryllis’, initiatief van telers, verenigd in FH-promotiecommissie, uitvoering Fresh Retail sep-mrt ’15 Campagne snijorchidee, initiatief van telers, promotiecommissie en FloraHolland, coördinatie en uitvoering Fresh Retail 15 nov Robs Grote Tuinverbouwing met onder andere: bol-op-pot: tulp, hyacint, narcis, eucomis, glamini en freesia, Pinus picea Silver Crest, helleborus Gold Collection, hedera sierbol pot 19, yucca 2 stam pot 21, zamioculcas pot 24, Ficus pumila White sunny pot 8,5, sense, schlumbergera, paphiopedilum, Chichi-Orchid, Oncidium Sharry Baby, ludiscia en snijhyacint, favourite Roses. SBS6 17.00 uur.

16 nov De Bloemenoverval met onder andere: Panicum Squaw, baccharis Magical Star, skimmia Snow White, Pennisetum alop. Magical, Magical Milky Way, eryngium Magical Star, Roos Emerald Avalanche,

Peach Avalanche, Sweet Avalanche, gerbera Tambourin, lelie Roselily Felicia, freesia Bonbini Beach en Sunny Beach, anjer Goblin en Sensi, germini Aspy, Bridal Kimsey en Café, hyacint City of Bradford, Anthurium Anthenopsis Hot Lips en Indian Love, amaryllis, alstroemeria Charmelia en Snowtime, lisianthus Blue Picotee en Piccolo Lime Green, Vanda Kanchana Lavender Mist, Vanda Sunanda Moonlight Blue.

SBS6 17.00 uur.

Bloemenagenda Bloemenbureau Holland, VBW en FloraHolland

10 nov - 7 dec: lisianthus 1 dec - 28 dec: amaryllis

Bloemendagen 16 nov Grootoudersdag (Bel) 19 nov Dank-, boete- en gebedsdag (Dui) 30 nov Moederdag (Rus) 30 nov St. Andrew’s Day (Schotland) 5 dec Sinterklaas (Ned) 6 dec Sint-Nicolaas (Bel) 25-26 dec Kerstmis

Heeft u informatie voor de agenda? Mail naar afmiddelburg@hortipoint.nl

46 (2014)

Markt-4-Snijbloemanalyses-nw.indd 21

21

12-11-14 12:28

Analyse bloeiende tuinplanten Foto: FlEurAMEtz

Exporteur over Ierland

’Schaarste’ in kwalitatieve gaultheria drijft prijzen op vroeg, maar liep ook de vraag rap door. Vooral de topkwaliteit be-

Bedrijf: FleuraMetz Functie: commercieel manager Belangrijkste afzetlanden: Europa en Noord-Amerika Inkoop: eigen import, klok, direct bij kwekers Aantal medewerkers: 1.300

Friso Baatenburg De Jong:

’Afzet Ierland groeit’ Wie zijn uw klanten in Ierland? „In Ierland verkopen wij alleen aan bloemisten; hiermee zijn wij in dit land marktleider. Wij beleveren onze klanten op drie manieren: via directe bestellingen, vanuit onze cash-and-carry en door middel van onze vrachtwagenroutes langs de klanten. Door de combinatie van deze concepten kunnen wij onze klanten iedere dag van de week verse bloemen en planten leveren.”

Welke producten zijn er het belangrijkst? „In Ierland verkopen wij vooral Nederlandse kwaliteitsbloemen. De toppers zijn rozen, lelies en chrysanten. Verder leveren wij er veel Colombiaanse anjers, zowel grootbloemig als tros. Sowieso is de vraag naar kwaliteitsproducten op peil gebleven ondanks de crisis; onze klanten vragen nog steeds om ’zware’ en ’lange’ handel.”

Hoe lopen de zaken? „Dat de verkopen bij onze klanten onder druk staan, merken wij uiteraard ook; de volumes zijn de afgelopen jaren gedaald. De consumentenprijzen staan onder druk en de klanten nemen minder risico bij hun inkoop. Ook kopen ze niet meer zo gemakkelijk exclusieve producten, al zijn er gelukkig altijd klanten die dat wel blijven doen. Dit jaar zien wij ook weer een groeiende afzet naar Ierland.”

Gaultheria moet het hebben van een korte periode richting de kerst.

Het is ieder jaar weer spannend, want kwaliteitsproblemen liggen op de loer bij deze lastige teelt en de vraag is afhankelijk van het weerbeeld. Tot nu toe zat in elk geval voor de vaste club kwaliteitstelers alles mee. Het uitblijven van kou deed de eerste planten eerder aantreden en de consument had er duidelijk al zin in. Naar verluid was er vooral in Duitsland flink wat uitval dit jaar, waardoor meer aan het Nederlandse product werd getrokken.„Je merkte al vroeg dat de markt meer kwaliteitspartijen ging vastleggen”, zegt Wietse Bakhuijzen van kwekerij Gebr. Van der Salm in Boskoop.

Stabiliteit nodig Kwaliteit wordt goed gewaardeerd en op het hoogtepunt van het seizoen is er schaarste ontstaan. „Er is momenteel meer vraag dan we aankunnen”, zegt ook Carina Doomen van kwekerij Het Slagmoer in Wernhout. Doomen merkt dat de prijzen bij alle potmaten hoger liggen dan vorig jaar. Telers geven aan dat ze nu dan misschien profiteren van kwaliteitsverschillen en uitval, maar ze hopen dat het kwaliteitsniveau over de hele linie beter wordt, zodat er meer vertrouwen en stabiliteit ontstaat in de markt.

De komende weken zal de vraag naar P9 toenemen, voor kerstplantenbakjes. De handel die deze lijnen niet heeft vastgelegd, vreest daar voor tekorten. Voor Eric Stuyt van Florahuis is dat niet echt een issue. „Wij hebben geen plantenbakjes-lijnen, maar ook voor de gewone tuincentrumhandel hadden we achteraf beter wat meer kunnen vastleggen. Nu grijpen we wel eens mis en moet ik soms noodgedwongen uitwijken van 10,5 naar 12 cm-potten.” De inkoper geeft aan dat Big Berry’s bij Florahuis nu inmiddels zo’n 35% van de totale gaultheria-handel inneemt. „Klanten vragen er specifiek naar. De bes is nu eenmaal de sierwaarde van deze plant, dus hoe groter, hoe beter.”

Najaarsgevoel Bij Intratuin loopt gaultheria prima. „Alle potmaten lopen soepel weg. Met de mooie, rode bessen is het een plant die bij de consumenten het najaarsgevoel versterkt.

Ook zijn ze veel verkocht in de Vogelweek, omdat je met gaultheria’s vogels aantrekt. Vooral de Nederlandse kwaliteit is erg goed dit jaar, alhoewel er nu wel wat meer ’oude bestrosjes’ in omloop zijn vanwege het vervroegde seizoen”, geeft Niels Feller van Groencentrum Intratuin aan. ■

Is de crisis nog merkbaar in Ierland? „Van verschillende kanten hoor je dat Ierland uit de crisis komt en de weg naar boven weer heeft gevonden. Onze klanten voelen nog niet echt het verschil. Na zes lastige jaren merken wij vooral dat de betalingen onder druk staan. Hier besteden we momenteel dan ook veel aandacht aan. Hoe ik de toekomst zie? Wij geloven in de Ierse markt en investeren ook in groei. We verwachten dat de markt de komende jaren verder aantrekt.”

22

Markt-5-Exporteur-Afzetzaken-nw.indd 22

120

7.000

110

6.000

100

5.000

90

4.000

80

3.000

70

2009

2010

2011

2012

2013

2.000

Verkochte aantallen x duizend

„Ierland is een relatief kleine markt, maar toch zijn er veel exporteurs en lijnrijders actief. De afgelopen jaren is de export gekrompen, maar is het aantal exporteurs gegroeid. Dus ja, er is veel concurrentie!”

Gemiddelde prijs in centen

Is er veel concurrentie?

Verkochte aantallen en middenprijzen gaultheria op de FloraHolland-veilingen van 2009 tot en met 2013.

46 (2014)

12-11-14 12:28

Afzetzaken Foto: NoVA exhibitioN

Analyse groene tuinplanten

Hedera klimt heel licht op

Foto: VAkblAd Voor de bloemisterij

Het aanbod van klimop blijft de laatste jaren stabiel.

De middenprijzen bij de belangrijkste potmaten zijn een fractie beter dan vorig jaar.

Vraag vervlakt Voor de handel blijft hedera een zeer gemakkelijk product, dat het altijd goed doet bij de aankleding van plantenschalen, hanging baskets en ook in de winkels van eindklanten. Leveranciers zien de vraag de laatste jaren wel vervlakken. Bij EasyGrow in Made bracht Johan Eggermont het assortiment terug tot acht soorten. „De handel vraagt om groen, geel of wit. Welk soort het is, interesseert kopers steeds minder."

Dat merkt ook Van der Heyden.

Desondanks houdt Caparis vast aan zijn brede assortiment. „Daar onderscheiden we ons mee in de markt”, meent Van der Heyden.

Echt onderscheid komt in de toekomst wellicht van een hedera anders dan groen, geel of wit. ■

90

50.000

80

40.000

70

30.000

60

20.000

50

10.000

40

2009

2010

2011

2012

2013

0

Verkochte aantallen x duizend

Gemiddelde prijs in centen

De veilingstatistieken van de productgroep Hedera helix zijn dit jaar redelijk saai. Tot en met week 44 werden via FloraHolland ongeveer 24,2 miljoen stuks hedera verhandeld, een half procent minder dan in 2013. Omzet en middenprijs bleven met respectievelijk € 14,9 miljoen en 61 cent over beide jaren onveranderd. Nader speurwerk in de statistieken door Jacco van der Hoeven van FloraHolland, brengt geringe verschuivingen in het assortiment aan het licht: het aandeel grote (hang)potten nam wat af. Bij de voornaamste potmaten 13, 9 en 8,5 stegen de prijzen gemiddeld 1 tot 3 cent, waardoor de totale middenprijs onveranderd bleef.

Hedera-leveranciers herkennen zich wel in deze cijfers. Eef van der Heyden van kwekerij Caparis

in Drachten vat de trend samen als ’positief stabiel’. „Ik denk dat de plantenmarkt in het algemeen weer heel licht wat aantrekt.”

Martin Hoogenboom van Hedera Plant in De Kwakel vindt de huidige stabilisatie onvoldoende om al te spreken van herstel. „Ik denk dat we nog steeds iets te veel hedera’s produceren.” Hoogenboom wijst erop dat ondanks het toenemende aandeel van planten met toegevoegde waarde, de totale hedera-omzet niet stijgt.

Verkochte aantallen en middenprijs Hedera helix op de FloraHolland-veilingen van 2009 tot en met 2013.

46 (2014)

Markt-5-Exporteur-Afzetzaken-nw.indd 23

Bedrijf: Nova Exhibitions Aanleiding: sierteeltbeurs voor de noordelijke regio van Europa in april 2015

Kuno Jacobs Wat voor beurs is Nordic Flower Expo? „Het is een sierteeltbeurs die in Malmö gehouden wordt en gericht is op Scandinavië en de Baltische Staten. We zetten sectorbreed in op handel, bloemisten, kwekers en techniek. Maar het is lastig als organisatie te zeggen wat voor beurs het wordt, want uiteindelijk dicteert de markt. Wat we verwachten is dat het met name een handelsbeurs wordt met kwekers, toeleveringsbedrijven en handelaren als standhouders en lokale (groot) handelaren, importeurs, retailers, kwekers en bloemisten als belangrijkste bezoekers. Dat wordt ook onderstreept door het feit dat VGB en Florint, de internationale bloemistenorganisatie, belangrijke partners zijn. Net als de Deense kwekersorganisatie Danske Prydplanter Association.”

Wat wordt de rol van Nederlanders? „VGB heeft het hele project aan het rollen gebracht. Zij is al langer op zoek naar een gerichte beurs voor bloemen en planten in Scandinavië en de Baltische staten. Want die is er niet. VGB staat er met een VGBlounge waarin vijf of zes VGB-leden staan. Daarnaast werkt ze samen met Bureausierteelt.nl dat een Holland-collectief organiseert. Er zullen ook bedrijven individueel willen staan. Nederland zal zeker een belangrijke rol gaan spelen, dat zien we terug in de interesse uit Nederland.”

Hoe interessant is de noordelijke regio van Europa? „We vermoeden dat er geen gerichte beurs is doordat de individuele landen te klein zijn om een gerichte beurs neer te zetten. Er zijn wel andere beurzen in bijvoorbeeld Zweden, maar die zijn gericht op buitengoed of landschapsarchitectuur. Deense kwekers staan daar, maar ervaren dat niet als hun beurs. VGB en Denen willen liever een gerichte beurs op bloemen en planten die zich op de hele noordelijke regio richt. Wij kijken met Nordic Flower Expo dus naar de hele regio en dan heb je het over een markt van 30 miljoen mensen, de vierde markt van Europa. Het is een van de meest stabiele zones in Europa en dat maakt het een interessante markt.”

Hoe is de animo? „We zijn nu twee weken officieel naar buiten getreden en 40% van de beursvloer is gereserveerd. Naast het Holland collectief, Deense kwekers, BGI heeft Asocolflores uit Colombia 150 m2 gereserveerd. Daarnaast zijn er individuele bedrijven die een optie hebben genomen. We krijgen nog steeds aanvragen en als het zo doorgaat dan hebben we binnen een maand de beursvloer voor 60, 70% vol. En dan hebben we nog een halfjaar. We zetten in op 6.000 m2 bruto.

23

12-11-14 12:28

Effect van kosten Als je weet wat spullen kosten, ga je er ook verstandiger mee om. Dat is de gedachte achter de borden met kos-

T

oen ik hier begon, was mijn observatie dat mensen niet zo goed wisten wat dingen kosten. Wat ” kost hun tijd, wat kost het weggooien van afval, wat kosten de spullen die zij gebruiken?”

Aan het woord is Thomas Bunnik, zoon van Hans Bunnik, een van de oprichters van Bunnik Plants. In maart van dit jaar kwam hij op de afdeling Financiën van de potplantenteler in Bleiswijk te werken, nadat hij daarvoor bij consultant McKinsey in dienst was geweest. „Het was niet zo dat mensen opzettelijk dingen weggooiden of belachelijk slordig met spullen omgingen, maar ik wilde gewoon graag weten wat alles kost om zo betere keuzes te kunnen maken”, vertelt Bunnik. Hij besloot daarom in de verwerkingshallen en kantines borden op te hangen met de kosten van spullen die medewerkers dagelijks gebruiken. „Wat we bijvoorbeeld wel eens zagen, was dat mensen een kapotte rolcontainer op een deense kar zetten om die vervolgens ergens in een hoek neer te zetten totdat ’ie gemaakt wordt. Dat is zonde, want die kar heb ik natuurlijk liever in de roulatie. Ook gebruiken mensen zo’n kar soms als ’bureautje’. Prima, als je maar weet wat die kar kost”, aldus Bunnik.

Inmiddels blijken de borden effect te sorteren. „We zien nu bijvoorbeeld dat er meer groenafvalcontainers zijn gevuld en minder containers voor gemengd afval. Dat is mooi want het legen van die groenafvalcontainers is goedkoper. Ook liggen er minder hoezen op de grond en rijden heftruckchauffeurs voorzichtiger met pallets sierpotten.” > Quincy von Bannisseht qvb@hortipoint.nl

Foto: Quincy von Bannisseht

24

Spread.indd 24

46 (2014)

12-11-14 12:28

46 (2014)

Spread.indd 25

25

12-11-14 12:28

K asgeluiden Bestrijding van ziekten en plagen. Hoe gaat dat in de praktijk?

Wat houdt telers bezig en hoe gaan ze daarmee om? Wat zijn de geluiden uit de kas? Om de twee weken laat het Vakblad telers vertellen over chemische of geïntegreerde bestrijding.

Peter van Leth, Hans Neefjes, Joef Sleegers

’Zuinig zijn op encarsia’ Lowie Smolders vervangt in deze wenhoven die op vakantie is. De adviseur heeft diverse rozentelers als klant die in de winter weinig stoken. „Daar heb ik geleerd dat de

volwassen witte vlieg die we nu nog delen als Biosoap en SBI in een

opzetten door de mooie nazomer.

-

Lowie Smolders

veel telers een rugsproeier staan

ten was meestal afdoende om trips

je vroeg in het voorjaar een goede

Adviseur gewasbescherming Royal Brinkman, o.a. roos

goed hun werk. Tegen spint hebben

komt nu nog om de vier weken een verse lading zakjes of linten met

-

’Dopluis op retour, maar nog niet helemaal weg’ De plaagdruk is laag in de gerberakas van Arjen Verwer. De platte dopluis, een nieuwkomer in de teelt, heeft na een paar behandelingen met Teppeki een mooie afname laten meer. „Of dat voldoende is, moet de

Arjen Verwer Plaats: Klazienaveen Teelt: minigerbera onder 7.000 lux Oppervlakte: 2 ha

Wittevlieg is aanwezig, maar dat niveau nog te laag om volvelds te

het voorjaar met de biologie kunnen starten. Aan de gevels wordt op dit

Verwer. Op de plekken waar nog tour. Enkele soorten zoals diglyphus gaan door, maar de rest gaat hard

vakken te sparen als kraamvakken in het volgende seizoen. dauw te zien is wordt een mengsel van Nimrod en uitvloeier Silwet in het hart gespoten. „Tot nu toe is het een jaar als de an-

de middelen goed te verdelen.

In een groot deel van de kas wordt sel van Turex en een uitvloeier in het hart van de plant gegoten. Omdat er

Signum en Luna toe om om botrytis De druk van spint, trips en mineervlieg is laag. Deze worden pleks-

26

Kasgeluiden-NW.indd 26

46 (2014)

12-11-14 15:56

’De bio doet het goed’

vraatschade aan het blad en soms

Marco van de Werken

onder controle en er zitten gemiddeld 0,3 tot 0,5 tripsen per week op -

Kwekerij De Heuve tripspiek in week 40-42. Volvelds Plaats: Brakel Teelt: chrysant, waarvan 75% troschrysant Grand Pink en 25% santini (o.a. Rossi) Oppervlakte: 3,8 ha chrysant onder 9.000 lux

en luis. Beiden middelen hebben een nevenwerking tegen trips.

strategie van mass-trapping jaarrond kope strategie. Er hangen twee pla-

de teler voorspuiten met Match en

is, kan de teler bespuitingen in Een vangplaat kost 40 cent, dus je 2 aan

belichtingsinstallatie is verzwaard tot 9.000 lux. Dat komt volgens de teler zowel de gewasgroei als de biologi-

’Met schlumbergera minder gevoelig gewas in huis’ De kogel is door de kerk. Na jaren geteeld, zullen de laatste 30.000 planten de komende twee tot drie

de potplantenteler een enkele trips en luis waargenomen, die respecbeschermd met Match tegen trips en Actara. Enkele slakken lieten zich ook zien, zodat Van den Berg vooralsnog eenmaal slakkenkorrels

Jos van den Berg

Voorschoten verlaten. Voor eigenaar ming de reden, maar om gewasbeschermingstechnische redenen is

Berg verwacht een minder gevoelig gewas dan croton, ook al zal dat uit

van kwekerij Sunshine Grow

nu ze weggaan zal de tripsdruk

en Match.

niet meer waarneembaar met als gevolg dat ook swirskii snel in jaar nieuwe swirskii-linten uitrollen.

Plaats: Voorschoten Teelt: hibiscus, croton en oleander Oppervlakte: 1,5 ha kas en 4 ha land in Spanje voor afkweek oleander

besparing op gewasbeschermings-

te nemen, ondanks dat er belichting hibiscusstek zat wat botrytis, zodat

in de winter iets zachter dan in het voorjaar en dus iets gevoeliger voor

46 (2014)

Kasgeluiden-NW.indd 27

27

12-11-14 15:56

Teelttips HypericuM roest Roest is in hypericum een onverwacht groot probleem geweest het afgelopen seizoen. Zelfs soorten die voorheen ongevoelig voor roest waren, zijn dit jaar helemaal in de roest gelopen. Hoewel helemaal niet te voorspellen is hoe het roestprobleem er volgend jaar uit gaat zien, moet er rekening mee worden gehouden dat dit volgend jaar niet voorbij is. De

Hyacint Watergeven pothyacinten Eenmaal uitgedroogde potgrond neemt zeer moeilijk weer water op. Het water loopt van de grond af.

Veel pothyacinten staan bijvoorbeeld per stuk op een kleine 7 cm-pot. Hierin kan slechts een kleine hoeveelheid water worden geborgen. Geef pothyacinten

LeLie Mineraalopname Nu de verdamping sterk terugloopt, is het belangrijk dat de lelie in staat blijft om mineralen op te nemen en te transporteren naar alle plantendelen. In de eerste plaats is hiervoor een goed ontwikkeld wortelgestel nodig. Lelie is gevoelig voor zoutschade, die tot

28

Teelttips-Schoffelen_nw.indd 28

zoMerbLoeMen

grote roestproblemen, bij de voorheen ongevoelige soorten, baren de meeste zorgen.

Misschien zit een deel van het probleem juist in deze vermeende roestongevoeligheid. In een weinig roestgevoelige soort wordt niet preventief tegen roest bestreden. Dit moet nu dus wel gebeuren.

De eerst preventieve handeling is het bestrijden van roest in het najaar. Roest

maakt wintersporen die overleven en waaruit de eerste roest het volgende jaar begint. Door nu nog een keer de roest aan te pakken, ontstaan er minder wintersporen, dus ook minder risico op de eerste aantasting.

daarom geregeld water. Dit geldt ook voor potten waar meerdere bollen op staan.

beworteld zijn en de spruitontwikkeling is te sterk, dan de temperatuur verlagen naar 2°C. Hiermee is de spruitontwikkeling goed in de hand te houden. Het is aan te bevelen om bij temperaturen beneden 5°C de koudeperiode te verlengen.

temperatuur bewortelingsruimte Beworteling van hyacinten vindt plaats bij 9°C. Later in het seizoen kan de groei van de spruit bij deze temperatuur te snel gaan. Hanteer daarom de volgende temperaturen: ■ december 9°C, eventueel te verlagen naar 7 tot 5°C; ■ januari-februari-maart 5°C, als de bollen goed

verbranding van de haarwortels kan leiden. Het zijn vooral de haarwortels die verantwoordelijk zijn voor de mineraalopname. Als de EC in de grond hoger is dan 1 mS/cm, kan al verbranding van de haarwortels ontstaan.

Een lelie met wortelverbranding blijft achter in groei en is vatbaarder voor bodemschimmels. Geef een aantal gietbeurten geen voeding als de EC in de grond hoger is dan 1,3, of spoel de grond

Henk van den Berg Teelt- en Bedrijfsadvies, 0252-340301

Warmwaterbehandeling Warmwaterbehandeling bij vaste planten is niet zonder risico. Een aantal voorzorgsmaatregelen kan dit risico verkleinen. Besef dat de meeste schade niet tijdens de behandeling ontstaat, maar in de periode erna. Dat de plant na de behandeling goed moet worden afgekoeld, is inmiddels wel duidelijk. Minder duidelijk is dat de planten, als ze niet luchtig en koel worden weggezet, na dit afkoelen in koud water, weer warm worden. De precieze oorzaak is niet bekend. Maar zet de planten dus nooit in de eerste 24 uur na de behandeling dicht op elkaar en vervoer de planten ook niet in grote hoeveelheden in een dichte vrachtwagen.

Het is duidelijk dat juist hier de schadegevallen optreden.

Henk van den Berg Teelt- en Bedrijfsadvies, 0252-340301

KroKus inhalen

DLV Plant, marktgroep bloembollen, 0252-688541

De lengte van de koudeperiode bepaalt het inhaaltijdstip van krokus, niet de spruitlengte. Na een korte koudeperiode kan de knol al een flinke spruit hebben, maar deze geeft na het inhalen in de kas geen bloem. Advies: ■ koel de potten eerst 6 weken bij 9°C. Daarna

door als de grond daarvoor geschikt is.

Het gebruik van een ondernet zorgt voor een actief klimaat op plantniveau. Warme lucht stijgt op en koele lucht daalt.

Verwarmen van onderaf bevordert de luchtbeweging en verwarming van bovenaf blokkeert de luchtbeweging. Verwarm de kas tijdens de belichting met het ondernet. Door het gebruik van het ondernet zullen vocht en CO2 zich beter mengen met de

kaslucht. De warme luchtstroom langs het gewas zorgt ervoor dat het gewas actief gaat verdampen.

Begrens het ondernet op maximaal 35°C. Gebruik het ondernet alleen tijdens de belichte periode en laat in de tweede helft van de middag het ondernet eruitlopen. Als continu het ondernet wordt gebruikt, bestaat de kans dat de beworteling de aanvoer van vocht niet meer kan bijhouden met verdroging van de bladpunten tot gevolg.

pas mag de celtemperatuur omlaag. Verlaag deze trapsgewijs zodra dit nodig is in verband met de spruitlengte tot minimaal 2°C; ■ haal krokussen pas in na minimaal 14 weken koude; 15 of 16 weken is nog beter omdat de kasperiode dan korter en de bloei gelijkmatiger is. Inhalen voor begin december is dus meestal niet mogelijk; ■ houd een kastemperatuur van 16 tot 17°C aan.

DLV Plant, marktgroep bloembollen, 0252-688541

Gebruik in de donkerperiode het bovennet zodat de verdamping van het gewas sterk beperkt wordt.

In kassen zonder horizontaal blazende ventilatoren komen in de winter de lelies langs de gevel vaak later in bloei dan in het midden van de kas. Met horizontaal blazende ventilatoren boven het gewas beperkt u oogstverschillen tot een minimum.

Hans Kok DLV Plant, 06-20398266 46 (2014)

12-11-14 12:39

Schoffelen

Na het planten van de eerste bellis is het vaak een uitdaging om de planten evenwichtig te laten groeien.

Door het warme najaarsweer kunnen de planten een forse groeispurt maken.

Lange bladstelen en/of extra groot blad, wat zeer kwetsbaar is, kunnen dan bladproblemen geven.

Veel kwekers reageren hierop door snel droger te gaan kweken en daarom soms te droog, waardoor geel blad kan ontstaan.

Bellis is van nature een echte tweejarige die een bladrozet maakt voor de winter.

Als voor de plant in deze periode minder vocht en voedingselementen beschikbaar zijn, haalt de plant dit

Lisianthus In de lisianthusteelt is het gebruikelijk om vanaf plantweek 18 groencompost in te rijden als grondverbetering.

Meestal wordt 5-10 kuub per 100 m3 ingereden. Door de groencompost ontstaat extra lengtegroei. Met de snelle selecties van Piccolo white en Rosita white was de ervaring dat zonder compost de gewaslengte te kort bleef door een snelle knopaanleg (na 6-7 bladparen).

Als gevolg van de jaarlijkse toediening van compost is het organische stofgehalte op de meeste lisianthusbedrijven erg hoog (boven 10% organische stof). Voor 46 (2014)

Teelttips-Schoffelen_nw.indd 29

direct uit zijn oudste blad, met geel blad als gevolg.

Om dit te voorkomen is het goed om vanaf de eerste gietbeurt de EC op 1,5 te houden met een N:Kverhouding van 1:3. In de daarop volgende gietbeurten mag de EC van het gietwater naar 2,5 oplopen.

Remmen kan met Alar 150250 gr/100 l water, soms in combinatie met calciumchloride 50 cc/100 l water. De calciumchloride zal de plant harder maken. Dit moet echter goed worden gedoseerd.

Bij overmatig gebruik of bij veel instraling is er namelijk kans op verbranding. Een combinatie van Alar en CCC is ook mogelijk.

Als de planten ongelijk

een goed klei-humus-complex en een goede vochthoudendheid van de grond is 7% organisch stofgehalte voldoende.

Voor voldoende gewaslengte kiezen de meeste jaarrond kwekers voor de tragere selecties (zoals Piccolo white 3 en Rosita white 3). De noodzaak voor een jaarlijkse compostgift om voldoende lengte te krijgen is minder groot.

Ook uit bodemkundig oogpunt is het niet nodig om jaarlijks compost toe te dienen als het organische stof gehalte hoger is dan 10%. Te overwegen is om de compostgift eens een jaar over te slaan. Een te hoog organisch stofgehalte kan leiden tot een te welige groei. Dit werkt brandkoppen in de hand. Tragere selecties zijn over het algemeen gevoeliger voor brand-

groeien is het raadzaam de rembeurten regelmatig te herhalen met iets lagere concentraties. De ervaring leert dat de planten dan meer naar elkaar toe groeien.

Bonzi wordt gebruikt als de plant al eerder een rozet heeft gevormd. Dit is vooral van toepassing bij de groeikrachtiger soorten zoals Tasso en Roggli.

Tilt wordt alleen in de laatste fase van de opkweek gebruikt.

Simon Terpstra, Florensis, 06 53148626

koppen. Het klei-humuscomplex van een grond kan te groot worden. Met name de stabiele humus die in de grond ontstaat, heeft een sterke binding op de positief geladen voedingsionen zoals Ca2+, Mg2+ en K+. Stabiele humus bindt de calcium 4,5 keer zo sterk als een kleimineraal door de negatief geladen humusdeeltjes. Er kan een situatie in de grond ontstaan waarbij veel Ca2+ aanwezig is, gebonden aan de stabiele humus maar minder makkelijk beschikbaar voor de plant.

’Jongens, denk erom, ik heb nog nooit tomaten met gouden kroontjes geplukt hoor!’ Het was de opmerking van een tuinder op leeftijd die hoofdschuddend alle nieuwbouwplannen aanhoorde in zijn omgeving. Alsof het niet op kon.

Van mij geen kwaad woord over banken. Of eigenlijk moet ik zeggen ’over de bank’. Ik heb namelijk slechts met één ervaring. Of het dan alleen maar positief was al die jaren? Welnee.

Bij een bank werken mensen net als wijzelf. En die maken fouten. Grote en kleine. De vraag is alleen hoe je dat samen oplost. En of je ook een beetje begrip hebt voor een ander.

Toen wij in 1983 begonnen met tuinen bestond er volgens mij nog geen Bijzonder Beheer. Je sprak met een hoofd bedrijven en als het om veel geld ging zat de directeur van de plaatselijke bank er zelf bij. Je kende elkaar. En dat zij toen probeerden of een collegatuinder die ons op weg hielp ook financieel bij kon springen was hun goed recht. Nee heb je, ja kun je krijgen.

Het werd nee. ’Geld lenen doe je bij een bank en ik ben geen bank.’ Kijk, dat is klare taal. En het werd geaccepteerd.

En zo werd aan ons het voordeel van de twijfel gegund. Twee jonge mannen en een kwajongen die een klein beetje geld meebrachten en heel veel werklust. Kom daar nu nog eens mee aan.

Geen bank die je serieus neemt. Maar toen nog wel. Met dank aan bankmedewerkers die er gevoel bij hadden. Die ons jaren later toen het niet zo goed ging bleven steunen. Met pijn in hun buik soms. Maar ook met taart toen er weer zwarte cijfers werden geschreven.

O ja, we hebben ook gemopperd hoor. Bij de overstap van lelies naar matricaria. Volgens een kredietadviseur uit Eindhoven was onze nog vrije nieuwe kas veel te goed voor zo’n gewas. Liever een onrendabele teelt dan een waar perspectief in zat, leek zijn lijfspreuk. De slimmerd. Of toen we uitbreiding niet voor elkaar kregen omdat de bank onze financiële polsstok niet lang genoeg vond. Natuurlijk mopper je dan. Maar achteraf denk je ook weleens bij jezelf dat het misschien toch wel een te grote stap was geweest.

Dus banken? Val ze niet te hard als ze moeilijk doen. Soms is het wel goed als je een beetje afgeremd wordt. Denk maar aan die gouden kroontjes.

Dirk Jan Binnendijk Tuinbouwadviezen, 071-5416564

29

12-11-14 12:39

Dit zijn TOP ondernemers met visie, durf en doorzettingsvermogen. Maar ook marktgericht, internationaal en duurzaam. De kandidaten zijn onderscheidend en varen een eigen koers waardoor zij een voorbeeld zijn voor collegaâ&#x20AC;&#x2122;s.

607029.indd 30

Op 7 januari 2015 wordt de winnaar bekend gemaakt tijdens een inspirerende prijsuitreiking voor tuinbouwondernemers in Keukenhof, Lisse.

Lees meer over de kandidaten: www.tuinbouwondernemersprijs.nl.

11-11-2014 9:00:13

Zouter telen met Aqua4D IllustratIe: Planet HorIzons tecHnology

Waterbehandeling met

-

Joef Sleegers jsleegers@hortipoint.nl

M

et grote regelmaat verschijnen er apparaten op de markt die water versterken met mysterieuze krachten. Meestal is niet aan te tonen hoe ze werken, en of ze überhaupt werken. Er is in elk geval nog nooit grootschalig onderzoek opgezet waarin de werking van dit soort systemen is aangetoond. Vaak is het budget het probleem.

Een nieuw apparaat met de merknaam Aqua4D zou in dezelfde categorie kunnen vallen. Toch leverde een onderzoek in Demokwekerij Westland een klein positief resultaat op. En Wageningen UR Glastuinbouw gaat bekijken of deze techniek kan worden onderzocht binnen Glastuinbouw Waterproof. De fabrikant beweert namelijk dat het mogelijk wordt om hiermee zouter te telen. Het zou bij meerdere tuinders in de wereld al met succes worden toegepast.

Het gaat om een apparaat van het Zwitserse bedrijf Planet Horizons Technology.

De werking berust op het verbreken van clusters van watermoleculen. Wetenschappelijk gezien is het bestaan van die clusters trouwens omstreden. „Clusters van watermoleculen zijn grofweg te beschouwen als ballen”, vertelt Raymond Lescrauwaet, fabrieksagent in de Benelux. „Vergelijk het maar met voetballen. De ruimtes tussen de ballen zijn gevuld met mineralen, waaronder natrium en meststoffen. Als de ballen worden afgebroken tot de grootte van ten46 (2014)

Aqua4D.indd 31

nisballen, worden de voedingsstoffen beter verdeeld door het water. Daardoor zijn ze gemakkelijker opneembaar door de plant.”

De waterclusters worden afgebroken door het elektromagnetische veld van twee gelijkstroomspoelen die rond een waterbuis zijn gedraaid. „Daarbij worden kalk, zout en roest in aangekoekte leidingen opgelost in het water”, aldus Lescrauwaet. „Ook de biofilm verdwijnt grotendeels. Bacteriën worden niet afgedood, maar de voedingsbodem wordt verwijderd. Veel gewassen gedijen beter als dit water wordt toegepast.”

Het bedrijf biedt een niet-goed-geld-teruggarantie na goedkeuring van de applicatie.

Volgens Lescrauwaet is er veel onderzoek gedaan met tomaten en tuinbonen in landen als Israël en Tunesië. In sommige gevallen heeft dit tot 30% meer oogst opgeleverd.

Maar dit is niet zo makkelijk te controleren.

Nu wil het bedrijf dit systeem introduceren op de Nederlandse markt. Er is echter geen budget voor een grootschalig onderzoek.

Op verzoek van de fabrikant is de techniek in een kleine proef onderzocht in Demokwekerij Westland, door Jeroen Sanders van PPO Zwaagdijk. Daarbij is gekozen voor het gewas tuinkers, omdat het snel groeit.

In de proef zijn drie EC-niveaus aangehouden, van 0,1 – 5 en 9 mS/cm2. In totaal

waren er dus zes behandelingen: de drie ECniveaus elk met behandeld en onbehandeld water. De verhoudingen van de elementen waren bij alle niveaus hetzelfde.

Bij de EC van 5 groeide de tuinkers het best, maar daar maakte het apparaat geen verschil. Bij een EC van 9 was in de behandelde situatie meer gewasgroei te zien. Het verschil was minimaal, maar wel significant.

Volgens Sanders is het op grond van deze proef niet mogelijk om uitspraken te doen over andere gewassen. De fabrikant verwacht bij meerdere andere gewassen grotere verschillen.

Als de techniek werkt zoals de fabrikant belooft, zou het mogelijk moeten zijn om bij een hoger natriumgehalte te telen. Dat betekent langer recirculeren en minder emissie. Op die manier past de techniek goed binnen een volledig gesloten waterkringloop. WUR-onderzoeker Erik van Os zou de techniek dan ook meenemen in het project Glastuinbouw Waterproof.

De fabrikant heeft een apparaat en begeleiding beschikbaar gesteld voor onderzoek.

Er is echter geen budget beschikbaar om dit apart te onderzoeken „We moeten dus nagaan of het kan meeliften in een lopend onderzoek”, zegt Van Os. „Dit kan niet op heel korte termijn.” <

31

12-11-14 12:28

Peter van Leth pvanleth@hortipoint.nl

T

milde winters overleeft. Dit jaar heeft het zich rijkelijk uitgezaaid. Zozeer zelfs dat Schellekens verbena heeft moeten rooien.

De panicum heeft het dit jaar erg naar de zin. Het is een selectie die een lang, warm seizoen nodig heeft om tot bloei te komen.

Dit jaar is ongekend, lange stengels en grote bloempluimen.

Uitgezonderd van de mix panicum en verbena ziet het containerveld van kwekerij Bisselingskaat (vernoemd naar de boerderij) in Wehl er geordend uit met brede paden en verschillende ’veldjes’ met siergrassen en vaste planten. Het gros wordt ingenomen door haar hoofdteelt Gillenia trifoliata, het

bestrijkt een kwart van de oppervlakte. In deze teelt experimenteert Schellekens door het gronddoek te vervangen door mulch van het afgemaaide gewas en overblijfselen na het bossen. „Een veel mooier gezicht en beter voor de grond, gratis en min of meer onkruidvrij. De haagwinde raak ik er echter niet mee kwijt, dit onkruid is een ramp”, aldus Schellekens.

Opvallend zijn de verschillende pluimkleuren van de siergrassen, omdat ze zowel de bloeiende als uitgebloeide bloempluimen oogst. „Hoewel, wat is uitgebloeid? Ik heb inmiddels ondervonden dat sommige uitgebloeide gewassen gewaardeerd worden. Dat stemt blij want het geeft me de mogelijkheid het oogstseizoen te verlengen.” Trots is ze verder op haar Miscanthus sinensis Subrosa, Foto’s: Lydia HazeLaar/Peter van LetH

ijdens het oogsten van Calamagrostis brachytricha vallen de grijze haren van Liesbeth Schellekens op. Het oogstseizoen loopt ten einde en zijzelf is ook een beetje aan het einde van haar Latijn. „Na een hectische periode met alles in het teken van de kwekerij denk ik dat zomerbloementelers zich hier wel in herkennen”, zegt Schellekens. Op haar bedrijf van 0,6 ha zullen niet alle siergrassen en bloeiende vaste planten worden gesneden.

Geen probleem voor Schellekens, ze geniet er zelf elke dag van.

Ze kijkt terug op een geslaagd seizoen, mede door de zachte winter, warm voorjaar en zomer. Zo bloeit Verbena bonariensis nog rijkelijk tussen het siergras Panicum virgatum Dallas Blues. Het is een plant die

Liesbeth Schellekens experimenteert met mulch van afgemaaid gewas in plaats van gronddoek. In de mulch staat Gillenia trifoliata.

32

43Biorepo.indd 32

siergras Panicum Dallas Blues dat zelf extra lange stengels heeft.

46 (2014)

12-11-14 12:28

Achtergrond Het laatste collectieve project om

toegelegd op de teelt van biologische naar biologische bloemen is er en het

de gesnipperde vraag is het grootste -

Foto’s: LydiA HAzeLAAr/Peter vAn LetH

een eigen selectie met donkerrode, glanzende bloeiaren en lange bloeitijd.

Schellekens heeft geen tuinbouwachtergrond en rolde min of meer toevallig in het vak. Als lerares gymnastiek kwam ze niet aan de bak. Ze is zich toen gaan omscholen tot hovenier vanwege haar passie voor tuinieren die ze van huis heeft meegekregen.

Bij de met haar man gekochte boerderij Bisselingskaat had ze genoeg land om vaste planten te kweken voor haar hoveniersbedrijf. Toen haar hovenierswerk niet meer te combineren was met opgroeiende kinderen vroeg een vriendin zich af waarom ze de bloemen van de vaste planten niet ging verkopen. Zo gezegd, zo gedaan, maar dan biologisch.

Van veel naar weinig „Aanvankelijk had ik vele soorten. Om de veilingkosten echter in de hand te houden, is het assortiment flink geslonken tot Gillenia trifoliata, snijbloemen van wisselende vaste planten en bijzondere siergrassen. Nichegewassen die ongevoelig zijn voor ziekten en plagen, stevig en goed houdbaar in de vaas zijn”, vertelt Schellekens.

Eind mei begint ze met oogsten en dat loopt door tot juli. In juli stopt ze haar tijd liever in het land weer onkruidvrij maken dan bloemen oogsten waar op dat moment veel minder vraag naar is. Begin augustus pikt ze de draad met het oogsten van siergrassen weer op totdat de vorst invalt.

Met uitgebloeide bloemhoofden verlengt ze haar seizoen. „In toenemende mate hebben bloemisten oog voor puur natuur en seizoensproducten. Over de schoonheid van 46 (2014)

43Biorepo.indd 33

uitgebloeide bloemhoofden valt te twisten.

Ze passen echter mooi in opvallend seizoensbloemwerk”, verwoordt Schellekens.

Haar bloemen verschijnen voor de klokken in Ede en Aalsmeer, veilingen met een verschillend koperspubliek wat goed is voor de prijsvorming.

SKAL weer opgepakt Toen Schellekens in 1993 begon met afzetten van bloemen is ze een jaar SKALaspirantlid geweest. Haar geringe afzet woog echter niet op tegen de certificeringskosten.

Eind 2011 is ze toch weer voor het certificaat gegaan. Er liep tot 2012 een subsidieregeling van het Rijk die de certificeringskosten vergoedt voor een periode van 5 jaar. Na drie jaar omschakelen heeft ze nog twee jaar over om te bepalen of het keurmerk biologisch een meerwaarde heeft. „Ik kan in ieder geval uitdragen waar ik altijd al mee bezig ben”, redeneert Schellekens.

Op de klok komt ’biologisch’ er nu bij te staan als positieve keuropmerking. Het is jammer dat BloemistExclusief, het online kanaal voor bijzondere bloemen is gestopt.

Dit was een prima mogelijkheid om haar biobloemen voor het voetlicht te brengen.

Ze kan met de subsidie goed uit de voeten en is erg blij met het certificaat. De toegenomen administratie heeft ze er graag voor over. Zonder subsidie zullen de meerkosten van certificering zich moeten terugverdienen. Schellekens heeft goede hoop, er zijn genoeg signalen uit de markt dat biologisch dit keer voet aan de grond krijgt.

Even rust Nu de rust terugkeert op haar kwekerij neemt Schellekens een korte adempauze om

beeld retailers om een bioboeket samen

vervolgens weer vol in te zetten op verjonging en onderhoud van haar aanplant.

Snoeien, afmaaien en scheuren staan in de winter en het vroege voorjaar op het programma.

Tijd ook om na te denken over verlenging van haar oogstseizoen. En dan met name door de oogstperiode te verlaten in plaats van te vervroegen. De pieken vallen haar steeds zwaarder en ze verlangt naar een gelijkmatiger seizoen. „Vaste planten die vroeger bloeien lijkt leuk, maar pakt niet altijd zo uit. Bij tegenvallend weer kan het zomaar gebeuren dat de bloeitijd van vaste planten toch meer samenvallen”, ervaart Schellekens.

Dus kiest ze vooral voor vernieuwingen in siergrassen, waarbij naast sierwaarde ook volume een selectiecrtirium is. Waar ze ook aan denkt is om met snijheesters of coniferen het seizoen te verlengen tot in de winter.

Om daar echter niches in te vinden, lijkt haar echter moeilijk. <

33

12-11-14 12:28

Nieuws

Om haar eigen rododendrons met minder mos en onkruid te kunnen telen, is Kortenhorst Boomkwekerij uit Heeten gaan experimenteren met folieafdekking op potten. Bark, afdekschijven, verlijmde afdekmaterialen; alle opties zijn geprobeerd.

Zoeken naar een goed afdekmateriaal blijkt lastig. Het materiaal dient te voorkomen dat onkruiden kiemen en groeien. Vervolgens moet het eenvoudig aan te brengen zijn, een hele teeltduur meegaan en mag in het handelscircuit niet van de pot vallen. De groeiomstandigheden moeten voor de plant optimaal blijven. Jos Wijnberg: „Die combinatie van factoren blijkt lastig.”

gebruiken. Hierbij worden de potten gevuld met een vaste hoeveelheid grond, waarbij de bovenste centimeter van de pot niet wordt gevuld. Daarna worden ze afgedekt met folie - voorzien van een plantgat - die aan de rand van de pot wordt geseald. In het gemaakte plantgat komt vervolgens het plantgoed.

Het folie voorkomt dat onkruid en mos

op de potten komen. Het houdt niet 100% onkruid en mos tegen omdat het plantgoed niet is afgedekt, maar het onkruid wieden is teruggebracht ’van dagen rapen naar even een middag door de kas lopen’, aldus Wijnberg.

Voor het systeem, Cleanpot System genaamd, heeft kwekerij Kortenhorst inmiddels octrooi aangevraagd.

Foto: Ketura HavemaN

Bij kwekerij Kortenhorst in Heeten gebruiken ze sinds enige tijd folie als afdekmateriaal tegen onkruid en mos. De potten worden aan het begin van de teelt afgedekt met folie.

Zoektocht naar alternatief Omdat de bestaande mogelijkheden om mos en onkruid tegen te gaan niet afdoende waren, zochten ze bij kwekerij Kortenhorst verder naar een beter alternatief. De kwekers kwamen op het idee folie op de potten te

De potten worden afgedekt met een folielaag die op de pot gesmolten is. Het folie voorkomt dat nagenoeg geen onkruid en mos op de potten komen.

Grote energiewinst geboekt en te boeken met sc Veel glastuinders hebben afgelopen jaren schermen geplaatst, vaak eerder uit klimaatvoordeel dan energiewinst. Toch is de energiewinst aanzienlijk, blijkt uit het rapport ’Voetsporen van IRE-schermen’.

Het plaatsen van schermen in de periode 2009-2012 heeft een reductie van de warmtevraag in de glastuinbouw opgeleverd van 5 tot 7 miljoen kuub aardgasequivalenten (aeq) per jaar. Die vraag zal verder reduceren met 8 tot 12 miljoen kuub aeq per jaar extra door het aantal schermen dat in de periode 2013-2015 wordt geplaatst.

Tot deze prognose komt LEI Wageningen UR’ in het rapport ’Voetsporen van IRE-schermen’. Investeringen in schermen via IRE geeft namelijk een beeld van hoe in de periode 2013-2015 geïnvesteerd gaat worden in schermen via ’investeringsarme Het Nieuwe Telen’ (HNT). Dit is HNT met intensief schermgebruik, maar zonder luchtbehandeling.

34

46peterprdnws.indd 34

Grootste winst in glasgroenten Met IRE (2009-2012) hebben 60 glasgroentetelers boven 171 ha schermen aangebracht, wat een reductie van de warmtevraag opleverde van 3,8 tot 5,3 miljoen kuub aeq per jaar. 47 snijbloementelers (30 ha) en 59 potplantentelers (86 ha) bereikten een reductie van de warmtevraag van 1 tot 1,5 miljoen kuub aeq per jaar. Via investeringsarme HNT zal in de periode 2013-2015 naar verwachting boven 300 tot 600 ha schermen worden geplaatst. Ook nu weer grotendeels boven glasgroentegewassen (75%).

Veel klimaatvoordeel Het hoge aandeel in de glasgroenteteelt vloeit voort uit een relatief klein aandeel belichting, een relatief groot klimaatvoordeel in de winterperiode en een veelal bedrijfsbrede toepassing van extra schermen. In de sierteelt liggen deze factoren juist andersom.

Binnen de glasgroenten worden de grootste

reducties verwacht van paprika, tomaat, komkommer en aardbeien. In de sierteelt zijn de grootste reducties mogelijk bij groene planten, perkplanten, orchideeën en chrysanten.

In totaal zijn dus met IRE-subsidie voor 288 ha extra energieschermen aangeschaft, ruim 100 ha op energie-extensieve bedrijven en 200 ha energie-intensieve bedrijven. Op de snijbloemen- en potplantenbedrijven ligt dit beeld net andersom: 58% boven energie-extensieve gewassen, 42% energieintensieve gewassen. De geringere belangstelling bij energie-intensieve snijbloemen en potplanten komt doordat in deze teelten in de bestaande situaties al veel schermen aanwezig zijn.

In werkelijkheid zijn buiten de IRE-regeling om ook energieschermen aangeschaft.

Sectordeskundigen schatten in dat per jaar circa 100 ha aan meervoudige schermen 46 (2014)

12-11-14 12:32

Automatisch Voor het afdekken met folie hebben de kwekers in Heeten een prototype machine ontwikkeld. De zelfgemaakte potmachine vult de potten, dekt ze af met folie, zorgt voor een stansgat waarna een medewerker het plantgoed in de gaten drukt. Al deze handelingen gebeuren per twee potten tegelijkertijd. Bij een volgende machine worden deze verdubbeld naar vier potten om op een snelheid te komen van 3.000 17 cm-potten per uur. Wanneer collega’s interesse hebben voor de machine laten ze die ontwikkeling over aan een machinebouwer.

Meer voordelen Het folie minimaliseert onkruid en mosgroei. Ander groot voordeel is volgens Wijnberg dat er geen rotzooi meer van de potten valt in het handelskanaal. „Handel en retail klagen al jaren over de rotzooi die bark veroorzaakt. Die overlast heb je met folie niet.”

Aanbrengen en afdekken met folie is qua kostprijs gelijk aan bark. Wijnberg: „Ik denk dat het in de teelt zelfs voordelen oplevert, omdat je minder onkruid hebt en

door een evenwichtiger vochtgehalte in de pot groeien de planten beter. Dat laatste is duidelijk zichtbaar in de proeven. De centimeter lucht tussen pot en folie is nodig om voldoende zuurstofuitwisseling in de potgrond te houden voor optimale groei.

Door het folie verdampt het water minder snel en ontstaat minder snel uitdroging.

Ook levert dit voordelen tijdens transport en zijn de planten langer verhandelbaar in de keten. Het folie op de pot is eenvoudig door de consument te verwijderen.

Als keerzijde geeft Wijnberg aan dat ze in de teeltfase wel alert moeten zijn bij hoge instraling. „Doordat er minder verdamping is uit de pot, is de RV in het gewas lager.

Maar dat is tot op heden het enige min- of aandachtspuntje.”

dekken zodat bark er niet uitvalt, wanneer hij ze plat gaat vervoeren. Hij overweegt daartoe, omdat de beladingsgraad tijdens transport daarmee enorm kan stijgen.

Verwachtingen

Wijnberg denkt dat de Cleanpot interessant kan zijn voor diverse boomkwekerijgewassen, vooral die buiten worden gekweekt. Hij hoort ook geluiden van interesse van cyclamentelers, omdat potafdekking tot minder schimmelziekten zou kunnen leiden. Een orchideeënteler overweegt zijn potten af te

Na vijf jaar proefdraaien, vonden ze bij kwekerij Kortenhorst de tijd rijp om afgelopen winter een machine te bouwen. Op de Trade Fair is de Cleanpot voor het eerst voor het voetlicht gebracht; Plantarium kwam net iets te vroeg. De eerste resultaten zijn volgens kweker Wijnberg positief. Hij is echter zo bescheiden dat hij direct daaraan toevoegt dat de voordelen zich in de praktijk nog wel moeten bewijzen.

Na drie dagen Trade Fair is Wijnberg tevreden over de aandacht voor het product. „Ik ga in ieder geval met een goed gevoel naar huis.” Hij heeft veel lof gehoord en ook wat aandachtspunten, zoals de consument goed op de hoogte brengen hoe hij het plastic kan verwijderen. Dat wordt meegenomen als verbeterpunt. Wijnberg denkt bijvoorbeeld aan het aanbrengen van scheurranden en informatie verschaffen op het plastic, via steeketiketten en webfilmpjes. <

oplevert. Dit zijn jonge en kleine gewassen die van zichzelf (nog) weinige verdampen en daarom gebaat zijn bij verhoging van de luchtvochtigheid, zoals paprika, aardbeienen en perkplanten. LEI adviseert ken-

nisverspreiding vooral in deze gewassen te ondersteunen. Een leergroep perkplanten in de Noordoospolder starten waar investeringsarme HNT verder wordt uitgerold, lijkt het kennisinstituut een goed idee. <

Ook interessant voor potplanten

et schermen worden geplaatst. Ongeveer een kwart dus zonder IRE-subsidie in de jaren 2009-2012.

Dat betekent dat in werkelijkheid ongveer 220 bedrijven hebben geïnvesteerd in extra energieschermen.

Verschilende typen

Kennisverspreiding Extra schermen bieden vooral perspectief bij gewassen waar het klimaatvoordeel 46 (2014)

46peterprdnws.indd 35

Foto: Peter van Leth

In de groenteteelt kozen de deelnemers voor schermen met een hoge lichtdoorlatendheid (>76%). In de sierteelt koos de helft voor schermen met een lagere lichtdoorlatendheid (<50%). Een hogere lichtdoorlatendheid gaat meestal ten koste van de isolatiegraad. Zodoende hadden de IRE-schermen in de groenteteelt gemiddeld een lagere isolatiegraad (41-50%) dan in de sierteelt.

Daar hadden de IRE-schermen in 40% van de gevallen een isolatiegraad van 51-70%.

35

12-11-14 12:32

Nieuws

In De Watertuin in Naaldwijk, een overdekte showtuin in Japanse stijl, is de 25e editie van de Plasbokaal gehouden. Een mijlpaal voor de jaarlijkse vakbijeenkomst met lelie in de hoofdrol.

Leliekwekerij De Plas organiseert al bijna 25 jaar De Plasbokaal, zo stond er in het aankondiging van de lelieshow. Volgens de organisatie is het evenement uitgegroeid tot een fenomeen in Nederland. Bij de prijsuitreiking op vrijdag 7 november werd bekend dat editie 2014 echt de 25e is. Meermaals kwam de organisatie ter ore dat Joop van Veen toch echt een kwart eeuw geleden voor het eerst een lelieshow had in zijn schuur in Noorden. Toen was namelijk net de telersvereniging The Originals opgericht, waar Van Veen aan deelneemt. En die vereniging jubileert in 2014.

Kwekerij De Plas moet voor akkerbouw en vee wijken. Ruimte voor de lelieshow is er daarom niet meer in Noorden. Op de nieuwe vestiging in Almere is ook geen plek.

In de Watertuin in Naaldwijk, een overdekte showtuin in Japanse stijl met horecavoorzieningen, vond de organisatie een nieuwe locatie voor de happening.

Er komt steeds meer stengelrot voor bij lelies. De schimmel Trichoderma harzianum is de veroorzaker. Bolbehandeling met het middel Topsin-M is daartegen volgens DLV Plant een goede remedie.

Problemen met stengelrot in de broei van lelies neemt toe. Zowel in de vollegrond als in kistenbroei blijven aangetaste planten achter in groei en ondergrondse stengelwortels, vooral direct boven de bol, ontbreken of zijn beperkt aanwezig.

In het verleden is in onderzoek van PPO al eens gezien dat stengelrot in de teelt van lelie in potten kan worden veroorzaakt door trichoderma. Met name de doorbreekplaats van de stengelwortels is de invalspoort voor de schimmel, waarna de stengel ter plekke gaat rotten en planten achterblijven in groei.

Nadat de stengel door trichoderma is aangetast maken ook andere schimmels zoals fusarium en mucor gebruik van de wonden om de stengel aan te tasten.

De oorzaak van het probleem had in het

36

lelie.indd 36

Vakmiddag De organisatie hoopte op meer buitenlandse vakgenoten doordat de show nu samenviel met de vakbeurzen IFTF en FloraHolland Trade Fair, van 4 tot en met 7 november.

Dat bezoek viel iets tegen volgens Veronika Paessler van kwekerij De Plas. „Naaldwijk ligt waarschijnlijk toch iets te ver uit de route met die beurzen rond Amsterdam.

verleden te maken met het feit dat bij de ontsmetting van de leliebollen geen gebruik meer was gemaakt van Topsin M. Dit werd ook in een ontsmettingsproef met Topsin M bevestigd. Daarnaast bleek uit het onderzoek dat warm voortrekken (13°C) ideaal is voor de schimmel om tot aantasting over te gaan.

In het oude onderzoek is aangenomen dat trichoderma alleen in de teelt van potlelies een probleem zou kunnen geven, omdat de groeiomstandigheden in de pot trichoderma erg bevorderd.

Trichoderma Met het oude onderzoek in gedachten en de aanname dat het primair stengelrot door trichoderma veroorzaakt zou kunnen worden, is door DLV Plant een ontsmettingsproef met lelies op kisten opgezet in de praktijk. Leverbare bollen uit een 2-jarige bollenteelt, afkomstig van een voor stengelrotgevoelige cultivar, werden ontsmet

Het tijdstip van de show is een punt voor de evaluatie, net als de combinatie met restaurant De Watertuin. Niet iedereen wil lelies kijken én eten. Over de samenwerking en de locatie overigens niets dan lof. Die was super. Dat geldt ook voor de samenwerking met de bollenexporteurs en lelieveredelaars bij de opbouw van de show. Iedereen hielp mee.”

in 1,5% Securo + 1% Allure, al dan niet met 1% Topsin M. De controle werd niet ontsmet. De bollen werden, na een aantal maanden bewaring in ijs, opgeplant in gestoomde kokos en warm voorgetrokken in de kas om de op de bol eventueel aanwezige trichoderma de kans te geven de stengelwortels aan te tasten.

Bollen dompelen Bij opkomst werden de kisten uitgezet in de kas en na een maand in de kas werden in de bollen die niet in Topsin M waren gedompeld, achterblijvende planten waargenomen (5-10%). In de bollen die in Topsin M werden gedompeld, werd geen enkele achterblijvende plant waargenomen. De achterblijvende planten hadden een slecht ontwikkeld wortelgestel waarbij alleen de bovenste wortelkransen waren ontwikkeld.

De onderste kransen stengelwortels ontbraken of waren niet uitgegroeid. Uit de stengelwortels van de achtergebleven planten 46 (2014)

12-11-14 12:33

Prijswinnaars lelieshow/Plasbokaal Naaldwijk 2014

Keurgroep

Cultivar

Inzender

Aziaat & LA

Trebbania

Bredefleur, Moerkapelle

Oriëntal

Justina

Artemis Lilies, Almere

OT’s

Nymph

Bredefleur, Moerkapelle

Overige types

Pink Heaven

Bredefleur, Moerkapelle

Aziaat & LA

nr. 04.81-21643-002

Marklily, Lisse

Oriëntal

Premium Blond

The Originals, St. Maartensvlotbrug

OT’s

Bendigo

Royal van Zanten, Hillegom

Overige types

Felicia

Marklily, Lisse

Aziaat

Orange Matrix

Van Schie Potlelies, Honselersdijk

Oriëntal

After Eight

Wetering Potlilium, Den Hoorn

Plasbokaal 2014

La Mancha

Tim vd Marel, Aalsmeer

Broeier:

Veredelaar:

Potlelie:

La Mancha, winnaar Plasbokaal.

het feit dat alle schakels uit het lelievak present waren, maakte het evenement geslaagd.

werd door PPO de schimmel Trichoderma harzianum geïsoleerd.

Er zijn veel stammen van Trichoderma harzianum. Elk met zijn eigen eigenschappen. De stam T22 in het product Trianum van Koppert is bijvoorbeeld ongevoelig voor Topsin-M en kan in eenzelfde tankmix gebruikt worden. Veel bedrijven zetten trichoderma in als biologische plantversterker. Van Trichoderma harzianum is in veel gewassen bekend dat het de wortels beschermt tegen ziekten als fusarium, pythium rhizoctonia en sclerotinia. Voor de leliebroei is het gebruik van trichoderma als plantversterker af te raden.

In tulpen is overigens bekend dat in de broei in kisten de tulpen last kunnen hebben van bladtopverdorring veroorzaakt door Trichoderma viride.

jaren steeds minder bedrijven Topsin M toe aan het ontsmettingsbad voor leverbare (broeibare) leliebollen. Echter dit middel heeft, naar nu wederom blijkt, een effectieve remming van de trichoderma-schimmel op de bol.

De aantasting van stengelwortels die primair door trichoderma wordt veroorzaakt, kan door fusarium worden overgroeid waardoor het lijkt dat stengelfusarium de veroorzaker is van het probleem. De primaire oorzaak is echter de trichodermaschimmel, die onder bepaalde omstandigheden in staat is om de stengelwortels van lelie aan te tasten. Het advies is daarom om 1% Topsin M toe te voegen aan het ontsmettingsbad voor leverbare lelies. <

Minder inzendingen In de editie 2013 telde de show ruim driehonderd vazen en potten met lelies. Dit jaar waren er tweehonderd. De vijfkoppige jury bestond uit Hans Onings (bollenexporteur).

Tim van de Berg (bollenkwekerij Boltha), Norman Dekker (veilingmeester FloraHolland), Remon van Veen (leliebroeier) en Klaas Meijer (inkoper Floris Holland).

Broeiers brachten 36 vazen ter keuring en

veredelaars 80. De 50 inzendingen van bollenexporteurs zijn niet gekeurd.

Wel een kritische jury bij de 13 ingebrachte potlelies en de 19 vazen met de cultivar die dit jaar door ’liefhebbers’ in bloei getrokken is. Aan die laatste categorie is de naam Plasbokaal ontleend. Iedereen die dat wil kan een partij bollen krijgen van een en dezelfde cultivar. Degene die op de show de mooiste bloemen kan presenteren, die wint.

Dit jaar was het de Oriëntal La Mancha, een cultivar die 25 jaar veredeld is en redelijk kort daarna in eigendom kwam van The Originals. <

FOTO: DLV BLOEMBOLLEN

Restaurant De Watertuin had 25% meer bezoekers tijdens de show, mede dankzij promotie en de kortingsactie van 10% die ze die dagen had. Van dinsdag t/m zondag zouden er zo’n 5.000 mensen de deur gepasseerd zijn. De Plas telde 60 genodigden per dag op de show. De afsluitende receptie en prijsuitreiking was met zo’n 300 vakgenoten iets minder druk dan gebruikelijk, maar dat kwam waarschijnlijk omdat het nu op vrijdagmiddag werd gehouden, en niet zoals voorheen, toen de show begin september werd gehouden, op zaterdag. Aanwezigen waardeerden niet alleen de gezelligheid. Ook

Hans Kok, DLV Plant, 06-20398266

Topsin-M toevoegen Door het gebruik van sterke middelen tegen penicillium en fusarium voegen de laatste 46 (2014)

lelie.indd 37

aangetaste lelies achter in groei.

37

12-11-14 12:33

Nieuws

Ethyleenschade te beperken met gasvormende pil Op de Trade Fair in Aalsmeer maakten de phalaenopsisbedrijven ’t Nieuw Bos en ’t Hoog Bos uit Nieuwaal in hun gezamenlijke stand duidelijk dat zij hun planten beschermen tegen ethyleenschade.

behandelen van de planten. Wel iets meer celruimte, want het bedrijf is met 3,5 ha groter dan ’t Nieuw Bos (2,5 ha).

Op de twee bedrijven van teler Gerard van Wijk worden alle planten behandeld tegen ethyleenschade, zo werd uitgelegd in de stand op de Trade Fair. „Voor daghandel is dat best lastig, want de planten moeten minimaal 4 uur in de cel staan waar het gasvormige 1-MCP zijn werk doet”, was de uitleg van de medewerkers van kwekerij ’t Nieuw Bos en ’t Hoog Bos. Om toch flexibel te kunnen zijn, is op eerstgenoemde bedrijf niet alleen de voormalige koelcel van de rozen aangepast voor het begassen van phalaenopsis. Naast die cel van 150 m3 (goed voor 7.500 planten) zijn er twee kleinere cellen van 40 m3 waar 16 denen, ofwel zo’n 2.000 planten, in passen. „Zodoende kunnen we niet alleen beter inspelen op de daghandel, maar tevens de producten voor de verschillende veilingen kant en klaar wegzetten in de cellen.”

Op kwekerij ’t Hoog Bos, waaruit vanaf augustus 2014 geleverd wordt, streeft men naar een vergelijkbare logistiek voor het

De telers lieten de ingrediënten zien waarmee de actieve stof 1-MCP in de cel kan worden gebracht. Zij werken met het product EthylBloc van Floralife. Fabrikant Chrysal zet een vergelijkbaar product in de markt onder de naam Ethylen Buster. Steeds gaat het om drie ingrediënten: een flesje citroenzuur (een ’zuurpotje’), pillen die als activator dienen en pillen die de actieve stof 1-MCP bevatten. De twee soorten pillen hebben een afwijkende kleur.

De activerende pillen van Floralife zijn blauw en ’actieve’ pillen geel. De gele pillen noemt Floralife EthylBloc Tabs. De ’zuurpot’ heet Activator Kit. Eén EthylBloc Tab volstaat voor 10 m3 celruimte. Er kunnen maximaal tien ’tabs’ in één Activator Kit. Om het gasvormige 1-MCP vrij te laten komen zijn altijd twee blauwe activerende pillen nodig.

Het is een kwestie van de dop van de Kit afschroeven, de afdichtfolie van de verpakking halen, de benodigde pillen in het zuur gooien en de deksel weer op de Kit plaatsen.

Drie deksels met eigen bedrukking voor de dozen waarin snijanthurium wordt verpakt. Sinds kort zijn ze op de markt.

Met een van die dozen wil men collectief de afzet op verre markten verbeteren.

de bloemen door deze verpakking minder makkelijk beschadigen. Bovendien kan door alvast een aantal bloemen per eenheid aan te bieden, de verkoop in totaliteit stijgen.

38

cymbidium ethyleen phalaenopsis.indd 38

Hechten Pillen

1-MCP hecht heel snel op de zogenoemde receptoren van gewassen waar ook het gasvormige hormoon ethyleen zich hecht.

Als ethyleen zich hecht, dan komt een verouderingsproces op gang. Het gasvormige 1-MCP werkt als een blokkade en voorkomt zo schadelijke effecten van ethyleen. Bij phalaenopsis uit zich die schade als knopval.

In andere bloemisterijgewassen kan de opening van bloemen of het vaasleven afnemen door ethyleen. Bladvergeling of bladval kan eveneens ontstaan.

Plantencellen waarbij de receptoren met 1-MCP ’gevuld’ zijn, die zijn bij 20°C ongeveer 7 dagen beschermd tegen een ’aanval’ van ethyleen. Als het kouder is, dan is de bescherming langer. Omdat phalaenopsis niet snel groeit, is een tweede behandeling in ’de keten’ niet nodig. Voor gewassen die wel snel nieuwe cellen aanmaken, is dit wel een overweging. Cellen die na het begassen zijn gevormd, zijn immers niet voorzien van het blokkerende 1-MCP en dus ontvankelijk voor ethyleen.

Enkele telers ontdekten tijdens marktbezoek in Moskou dat de behoefte naar andere ver-

foto: haNs Neefjes

Telers van snijanthurium hebben 2 jaar geleden afgesproken dat zij samen de klant nog beter van dienst willen zijn. Jacqueline Doornekamp van marketingbureau Concept Factory begeleidt hen daarbij. Regelmatig gaan telers in gesprek met exporteurs om ’geluiden uit de markt’ op te pikken. Die info gebruiken ze onder andere als vertrekpunt om knelpunten in het afzetkanaal op te lossen. Een zogenoemde deelbare verpakking is zo’n oplossing. Het gaat hierbij om boeketjes van bloemen die middels een zogenoemde brug van karton en foam op de bodem van de doos geklemd zitten. Niet langer stelen die afzonderlijk vastgeplakt zijn in de doos, maar eenvoudig uitneembare kant-en-klare boeketjes. Zo’n boeket kan alsnog door bloemisten verwerkt worden in arrangementen. Voordeel blijft dat

Door een kleine opening in de deksel komt vervolgens het gas in de cel.

Links de deksel van AnthurMiddendorp, rechts de ’Tropische doos’ die telers collectief gaan gebruiken voor verre transporten.

pakkingseenheden groot is. Dit zien zij ook in Nederland, bijvoorbeeld door aanvoer in fust op water met kleine boeketjes.

Tijdens het marktbezoek aan Rusland kwamen bekende gevolgen van koudetransport weer naar voren. „De bloemen zijn vaak nog wel gaaf als ze aankomen, maar je ziet aan ze dat het koud hebben gehad. Ga zelf maar eens een paar dagen in een koude vrachtwagen zitten. Daar knap je niet van op,” aldus teler Jaap Evers die meeging met het marktbezoek.

Koude is funest voor de kwaliteit en houdbaarheid van anthurium. Dat geldt volgens de telers die in Rusland waren voor het hele sortiment. Cultivars die toleranter zijn voor koude, die zien er na langdurige koudetransport ook niet mooi uit en boeten in aan kwaliteit.

De telers zagen tevens dat het inpakken in zakken en toevoegen van piepschuimwokkels en heat packs onvoldoende isolatie biedt voor snij-anthurium. De resultaten van eerder gehouden proeven werden bevestigd: in een geïsoleerde doos daalt de 46 (2014)

12-11-14 14:43

de pillen

foto: Hans neefjes

Omdat na de oogst de meest kritische omstandigheden voor gewassen ontstaan, is het raadzaam om pas dan een behandeling met 1-MCP uit te voeren. Er blijft geen residu achter en het product is niet schadelijk voor het milieu en de gebruiker. Voor de zekerheid heeft kweker Van Wijk wel een afzuiginstallatie op de cellen gemonteerd.

Een luchtdichte cel met goede interne ventilatie is noodzakelijk. Producten moeten hier minimaal 4 uur in verblijven. Er zijn telers van cymbidium die hun aanhangwagen geschikt maakten voor het begassen. Gereed product gaat hier in, en krijgt zijn behandeling voordat ze bij de veiling afgeleverd wordt.

De drie ingrediënten van het product EthylBloc waarmee ethyleenschade is te voorkomen.

Punt van aandacht Tijdens de eerste ’Dag van de Orchidee’, een initatief van Orchidee Nederland op 4 september j.l bij Anthura, werd gemeld dat ethyleen (nog steeds) punt van aandacht is op de bedrijven en verderop in de keten. Een bloeiende knop toont niet snel schade, maar knoppen die nog open moeten komen, die worden geel en vallen van de steel als ethyleen te lang of in te hoge concentraties zijn invloed kan uitoefenen.

Kritische grenswaarden zijn 0,1 -1 ppm. Na 12 uur kan dan al schade optreden. Metingen wijzen uit dat 0,1 ppm ethyleen in de kas aanwezig kan zijn. Vervuilde rookgassen uit de CO2-leiding zijn vaak de oorzaak, maar ook lokale verbrandingsmotoren.

Verderop in de keten, bij de veiling of in de vrachtwagen, is 0,4 ppm ethyleen niet ongebruikelijk. En op de winkelvloer, zeker in de buurt van de groente- en fruitafdeling,

komen waarden van 30 ppm voor. Het gaat om de concentratie ethyleen in combinatie met tijd en factoren als stress en temperatuur. De meeste cultivars zijn gevoelig voor ethyleen, daarom is het volgens deskundigen goed om te weten waar de kritieke punten zijn in de keten. Je kan die knelpunten oplossen of producten op basis van 1-MCP toepassen of producten waarmee je tijdeljk ethyleen kan wegvangen. <

temperatuur minder snel, maar na een paar uur is het net zo koud als in een ongeïsoleerde doos. Toch is isoleren nog aan de orde van de dag. Grote kopers van snijanthurium als OZ laten de bloemen tevens in een apart compartiment van een koelwagen transporteren. „Zij sturen wekelijks zo’n 150 dozen snij-anthurium richting Rusland. Het product komt redelijk aan, maar het kan veel beter”, aldus Evers.

maken. Deze tropische print valt zeker op.

Hij maakt het verschil in de keten en is voor de bloemist de garantie dat deze bloemen een lang vaasleven hebben.”

Die garantie durft Doornekamp te geven omdat afgesproken is dat de ’tropische dozen’ niet met gekoelde bloemenwagens meegaan, maar met vrachtwagens die planten naar verre bestemmingen brengen.

Dat is niet eenvoudig te organiseren omdat transport richting Oost-Europa in handen is van Oosteuropeanen en niet door exporteurs zelf wordt gedaan.

Doornekamp: „De deksel zorgt voor een herkenningspunt. Het gecontroleerde vervoer door de keten is de verantwoording van de exporteur.”

Exporteur Van Dijk Flora regelt de proef met de ’tropische dozen’. Op dinsdag 11 november gingen de eerste vijf exemplaren richting het bedrijf Starlight in Rusland. De bloemen komen van de bedrijven Evanty, Anthogether en Fiore Anthurium. Zij zullen zorgdragen voor een breed sortiment. Het is de bedoeling dat een klein deel van de

gemengde inhoud als arrangement in de verkoopruimte komt te staan.

Tropische print Collectief is gewerkt aan een oplossing voor het langdurig (circa 48 uur) transport.

Uitgangspunt bleef de eerder genoemde deelbare verpakking. Het werd geen doos met een geïsoleerde deksel, maar een print die verwijst naar de oorsprong van anthurium. Concept Factory liet 10.000 deksels bedrukken met een ’tropische print’. „Het moest een opvallende verschijning zijn”, aldus Jacqueline Doornekamp. „Op de verkooppunten van de bloemen zie je dat de deksel vaak gebruikt wordt om reclame te 46 (2014)

cymbidium ethyleen phalaenopsis.indd 39

Ideale bloem De telers hebben samen met Concept Factory ook folders ontwikkeld waarop te zien is hoe snijanthurium in trendy bloemwerk een plek kan krijgen. Fotomateriaal is geselecteerd in samenwerking met de trendwatcher van het ’inspiratiekanaal’ Bloomtube.

Exporteurs kunnen er hun bloemisten mee inspireren. Op de folders staat ook dat anthurium door zijn kleuren, vormen, maten en houdbaarheid voor diverse toepassingen de ideale bloem is.

Twee anthuriumbedrijven doen er nog een schepje bovenop door de keuze van een deksel met zelf gekozen print. Sinds kort zijn die op de markt. Fiore Anthuriums wil kwaliteit uitstralen en koos voor de kleuren zwart en wit en haar eigen logo.

AnthurMiddendorp benadrukt op de deksel vooral de gekleurde M als logo en het brede sortiment dat het bedrijf heeft. <

39

12-11-14 14:43

Nieuws

door oprekken afstand tussen molen en bebouwing Het Tuindersinitiatief Windenergie Rundedal heeft op 10 november zijn plannen toegelicht aan de Raadscommissie Wonen en Ruimte van de gemeente Emmen. Wethouder René van der Weide van Openbare Werken neemt het plan in beraad, maar acht het niet kansrijk.

Tuinders willen in het Rundedal, grenzend aan het glastuinbouwgebied Klazienaveen, een klein windmolenpark van zes tot acht windmolens bouwen. Goed voor de opwekking van circa 23 megawatt. Voldoende volgens het tuindersinitiatief om het hele glastuinbouwgebied van stroom te voorzien.

Men ziet het plan als een ideale combinatie van duurzame energieopwekking en duurzame glastuinbouw. Ideaal voor ondernemers, sector en omwonenden. Het initiatief behelst namelijk een zogenoemde dorpsmolen waarin bewoners kunnen participeren.

en CO2 kan leveren. Wanneer er lokaal duurzame stroom, warmte en CO2 beschikbaar is, kunnen de WKK’s als back-up worden ingezet. Dit vergroot de levensduur en verlaagt de onderhoudskosten. Investering in nieuwe WKK’s kan achterwege blijven waardoor de aanwezige WKK’s wel rendabel te exploiteren zijn. Hierdoor zijn duurzame warmteprojecten beter realiseerbaar. Er kan sprake zijn van een sneeuwbaleffect, waarbij de ene ontwikkeling een andere ondersteunt of mogelijk maakt. „De realisatie van windenergie in en nabij ons tuinbouwgebied in het Rundedal is daarom de ultieme mogelijkheid om onze teelt en productie te verduurzamen. In combinatie met andere duurzame initiatieven, zoals bijvoorbeeld aardwarmte, verbetert zowel het perspectief voor bestaande tuinders alsook voor tuinders die zich willen vestigen in Klazienaveen”, motiveert medeinitiatiefnemer en gerberateler Jan Nell.

Sneeuwbaleffect Tuinders in Klazienaveen zijn eveneens bezig met realiseren van duurzame warmte via de stichting Aardwarmte Klazienaveen en/of een houtgestookte centrale die restwarmte

Van een naar meerdere locaties Gemeente Emmen wilde oorspronkelijk één locatie aanwijzen voor de opwekking van 60 megawatt aan windenergie. Het college van

REDACTIE Schipholweg 1, Postbus 9324, 2300 PH Leiden e-mail: bloemisterij@hortipoint.nl www.vakbladvoordebloemisterij.nl

40

46colofon3.indd 40

Opgerekt naar 1.100 m De afstand is echter opgerekt naar 1.100 m, wat voor het Rundedalplan wel een probleem vormt. Wethouder Van der Weide wil het plan wel toetsen aan de criteria, maar acht andere reeds aangewezen gebieden en reservegebieden kansrijker. De teleurstelling bij het tuindersinitiatief is groot, maar de telers gooien de handdoek nog niet in de ring. Deze week volgt nog een gesprek met verantwoordelijke ambtenaren. Op 20 november valt hoogstwaarschijnlijk een definitief besluit. <

UITGEVER BDUmedia Afdeling Vak- en Publieksmedia Postbus 67, 3770 AB Barneveld, tel 0342-49 42 63, fax 0342 41 31 41 Uitgever: Wiljo Klein Wolterink MBA Verkoopleider: Ron van de Hoef, e-mail: r.v.d.hoef@bdu.nl

Colofon

Directeur Elbert van den Berg Secretariaat Linda Laman 071-56 59 678 Alice Hoogenboom 56 59 679 Hoofdredacteur Elbert van den Berg 071-56 59 678 Eindredacteur Jenny Mostert 071-56 59 633 Vakredactie Politiek en economie Quincy von Bannisseht 56 59 637 Peter van Leth 56 59 688 Markt en afzet Arie-Frans Middelburg 56 59 687 Cindy van der Zwet 56 59 630 Teelt en techniek Hans Neefjes 56 59 638 Joef Sleegers 56 59 642

B en W lijkt het inmiddels beter om meerdere locaties aan te wijzen. Zowel in de nieuwe als oude plannen is het Tuindersinitiatief Windenergie Rundedal nooit gehoord. Op 10 november kreeg hij daartoe eindelijk de kans. Nell lichtte de plannen toe. Vooraf was hij hoopvol gestemd, omdat het een kleiner windmolenpark betreft en voldoet aan de belangrijkste eis in de nieuwste plannen.

Namelijk dat het park geen overlast voor omliggende dorpskernen en lintbebouwing veroorzaakt. De molens komen immers op een kilometer afstand van bebouwing.

Bureauredactie Carolyne de Vries Lentsch, Jolanda de Wekker Webredactie Erik Rotteveel Vormgeving Diseno Vormgeving Fotografie Gerdien de Nooy Freelancers Gert van den Berg, Hermen de Graaf, Bernadette Hoefsloot, Harmen Kamminga, Ank van Lier, Astrid Zoumpoulis-Verbraeken

ABONNEMENTENSERVICE Mutaties en bezorging Abonnementen kunnen op elk gewenst tijdstip ingaan. Opgave via vakbladvoordebloemisterij.nl of bij de abonnementenservice.

Abonnementen lopen automatisch door, tenzij uiterlijk twee maanden voor vervaldatum bij de abonnementenservice wordt opgezegd. Dit kan schriftelijk, telefonisch of per e-mail. Ook voor informatie over een lopend abonnement en klachten over de bezorging kunt u contact opnemen met de abonnementenservice, BDUmedia, afdeling Vak- en Publieksmedia, Postbus 67, 3770 AB Barneveld. Op werkdagen is de abonnementenservice telefonisch bereikbaar van 8.30 uur tot 14.00 uur op 0342-494844, e-mail: abonnementen@bdu.nl.

Prijzen Jaarabonnement: € 349,60. Studenten 25% korting; 65 plussers 15% korting. Jaarabonnement Europa: € 449,65 (België: € 377,70). Jaarabonnement buiten Europa: € 466,50.

Genoemde prijzen zijn inclusief 6% btw en verzendkosten.

ADVERTENTIE-EXPLOITATIE Verkoopleider: Ron van de Hoef, 0342 - 494263, 06 - 51806325, e-mail r.v.d.hoef@bdu.nl Media-adviseur: Gert-Jan Bloemendal, 0342-494807 e-mail: g.bloemendal@bdu.nl

Vakblad voor de Bloemisterij is een wekelijkse uitgave van de Stichting Vakinformatie Siergewassen en BDUmedia, Vak- en Publieksmedia.

Uitgever en auteurs verklaren dat dit blad op zorgvuldige wijze en naar beste weten is samengesteld, evenwel kunnen uitgever en auteurs op geen enkele wijze instaan voor de juistheid of volledigheid van de informatie. Uitgever en auteurs aanvaarden dan ook geen enkele aansprakelijkheid voor schade, van welke aard ook, die het gevolg is van handelingen en/of beslissingen die gebaseerd zijn op bedoelde informatie.

Lezers wordt met nadruk aangeraden deze informatie niet geïsoleerd te gebruiken, maar af te gaan op hun professionele kennis en ervaring en de te gebruiken informatie te controleren.

Alle rechten voorbehouden. Niets uit deze uitgave mag worden verveelvoudigd, opgeslagen in een geautomatiseerd gegevensbestand of openbaar gemaakt in enige vorm of op enige wijze, hetzij elektronisch, mechanisch, door fotokopieën, opnamen of enige andere manier, zonder voorafgaande toestemming van de uitgever.

Algemene voorwaarden: op alle aanbiedingen, offertes en overeenkomsten van BDUmedia B.V. zijn van toepassing de voorwaarden, welke zijn gedeponeerd ter Griffie van de Arrondissementsrechtbanken en de KvK.

Druk: BDU Media

46 (2014)

12-11-14 12:34

Kasgenoten

C orrecties en aanvullingen Onjuistheden in artikel waterberging -

-

FOTO: MarcO WilTjer

A genda Binnenland

Energiecongres met speciale aandacht

Leeftijd:74 jaar Plaats: Bedum Bedrijfsnaam: Bloemenhuis Balkema Teelt: kerststerren, begonia, violen en divers perkgoed Oppervlakte kwekerij: 0,25 ha

Themabijeenkomst platform tuinbouw

Klaas Balkema

-

Bent u nog niet toe aan pensionering?

-

LTO Glaskracht Nederland Themabijeenkomst samenwerken met -

Hoe bevalt de combinatie kwekerij en bloemenwinkel?

-

Als u moest kiezen: bloemen telen of verkopen?

Hoe heeft u de teelttechniek eigen gemaakt?

Themabijeenkomst licht, Bleiswijk,

Buitenland

Hoe lopen de zaken zo hoog in het noorden?

Hoe besteedt u uw vrije tijd?

Wat zou u doen met een miljoen?

Onderstaande symbolen hebben de volgende betekenis en verwijzen naar de website vakbladvoordebloemisterij.nl

!

Documenten en linken naar website

46 (2014)

Kasgenoten agenda_nw.indd 41

Fotoâ&#x20AC;&#x2122;s

Welke wens ziet u graag in vervulling gaan?

Filmpjes

41

12-11-14 12:34

• Sinds 1958 • Steeds vernieuwend • De specialist in teeltvloeren

QUALITY FLOORS

www.erfgoed.com

FOR EXCELLENT PLANTS

+31(0)79 593 38 00

BIMAR ASFALT & SERVICES B.V. • Voor alle asfalt op en rond uw bedrijf • Ook zuurbestendig asfalt voor uw voersilo's en voergangen • Wij doen ook vloeistofdichte asfaltvloeren met certificaat en keuring • Wij zijn onbetwist de asfalt en silo-specialist • Reageer nu snel en wij komen bij u langs voor een geheel vrijblijvende offerte • Als u nu reageert voor 1 februari, is de kleef-laag gratis bij een 2 lagen systeem tot 500 m²

Vastzetsysteem betonplaat

BETONPAD VOOR CONTAINERVELD

/i °\Êä{£ÈÊÎ ££{ÇÊUÊ v JÃV i iÛ Ã°

Bimar Asfalt & Services B.V. Tel: 06 47728544

www.bimar-leiden.nl

WWW.SCHELLEVIS.NL

CO2 - °C-meter

GT1050 voor het meten van CO 2 concentratie in de lucht.

CO 2 en temperatuur gelijktijdig te zien. Ook leverbaar met RV meting (relatieve luchtvochtigheid).

GEBRUIKTE TUINBOUWMACHINES & MATERIALEN

Voor uitgebreide informatie:

www.meten.nl

WWW.HORTITRADE.COM

E-mail: info@nieuwkoopbv.nl Tel. 0297 325836

HOEK VAN HOLLAND T 0174 64 20 40 Juralink geeft juridisch advies aan Nederlandse ondernemers in Rusland. Wij hebben jarenlange ervaring op het gebied van:

Voor andere werkzaamheden vraag naar de mogelijkheden

• • • • •

contracten (verkoop, distributie etc.); oprichting van een lokaal kantoor; arbeidsrecht (+ werkvergunningen); registratie van intellectuele eigendom; (incasso-) procedures, en veel meer.

Moskou – St. Petersburg – Amsterdam Tel. 06 464 17 838 www.juralink.nl

EVAL: voor elke situatie juiste installatie Een degelijk advies, prima service en een betrouwbare begeleiding… Samen met de klant bedenken onze technici steeds de beste oplossing.

Daarbij kijken ze niet alleen naar het optimaal functioneren van installaties, maar ook naar betrouwbaarheid en energieverbruik.

Installatieburo E VAL B.V.

;b[ajhej[Y^d_[a

Galglaan 11 s 2311 ND Rijnsburg Tel. 071 402 26 21 s eval@eval.nl

Ae[bj[Y^d_[a

www.eval.nl

Ab_cWWjj[Y^d_[a

607028.indd 42

VEBU V.O.F. Kasonderhoud

• KASSENSLOOP • (ROZEN)GEWASSEN UITRUIMEN • GEVRAAGD: ASSIMILATIELAMPEN EN WKK-INSTALLATIES • WWW.MUSTANGDEMOLITION.NL

VA N K L I N K

STOOMKETELVERHUUR

- Glasreparatie - Goten smeren - Overspuiten - Goten reinigen - Diverse reparaties

MWj[hj[Y^d_[a Tel. 06-51 35 04 52 e-mail: buddys37@hotmail.com

11-11-2014 8:59:43

Containersysteem aanpassen?

Uitbreiden of aanpassen huidige systeem?

Inpassen containerwasser of containerkraan?

Opknapbeurt? Volledig reviseren? Nieuwe containers?

Gebruikte containers? Met of zonder onderbouw?

Containerbanen? Oplossingen op maat?

HT Verboom heeft alles in huis en biedt aan tegen sterk concurrerende prijzen.

Nu grote voorraad gebruikt direct leverbaar!

Lineaire neerzet/ opraaprobot

drhea e v O n kraa

Plugsorter ECO Containerwass er

Transplante r MIDI

Rolcontainers

p Bovenloo kraan

Container banen

Afleversysteem

Automatische gevel wagen

Nieuw Oranjekanaal 75a 3151 XL Hoek van Holland T 0174 413 766 info@htverboom.nl www.htverboom.nl

607026.indd 43

11-11-2014 8:59:11

Venray

25, 26 en 27 november 2014 HĂŠt platform voor de complete tuinbouwsector

llen! a h s r u e B 2 Ruim 200 n e exposant ol Waardev mma g ra kennispro

Evenementenhal Venray

Ramon Schlepers T +31 (0)523 - 28 98 22 E ramonschlepers@evenementenhal.nl I www.evenementenhal.nl/venray

607030.indd 44

Ons evenement.

UW MOMENT.

11-11-2014 8:57:55