VBB_ 46-2015

Bloemister議 Vakblad voor de

46 70e jaargang 13 november 2015

Vermeerdering in eigen hand 36

8 Co繹peratie

12 Kenianen op

28 Hoe gaat een

32 Potplanten met

geothermie zonder inbreng eigen geld

IFTF op zoek naar directe handel

spuitkeuring in z議n werk?

3D snel en foutloos sorteren

Cover-nw.indd 1

11-11-15 12:57

715468_.indd 2

11-11-2015 9:44:31

Bloemisterij Vakblad voor de

10 Arcadia: ’We willen hét loket voor pluischrysanten zijn’

Opinie 4 Interview: ’Planten kunnen veel doen voor de mens’ 4 Commentaar: Eerlijk communiceren over winning aardwarmte 5 Stelling: Een goed ondernemer kent de waarde van zijn bedrijf

Nieuws 6

Een selectie uit het meest recente nieuws

Bedrijf en afzet 8 Ondernemen: ’Meedoen aan geothermie zonder inbreng eigen geld’ 9 Column: Feico Smit, Oeganda

14 Eerste maand testwinkel Voorkeur zit erop

10 Ondernemen: Arcadia: ’We willen hét loket voor pluischrysanten zijn’ 12 Afzet: Kenianen op IFTF op zoek naar meer directe handel 14 Afzet: Eerste maand testwinkel Voorkeur zit erop 16 Vragen: Wat zijn gevolgen van samenvoegen RDA en WBSO?

Markt 20 Krimp bij enkele freesia goed voor prijsvorming 20 Dubbel gevoel over sierwaarde dubbele freesia 21 Hollandse eryngium rendeert als nicheproduct 22 Cymbidium klimt op na aanvoerkrimp 23 Groei blijft uit voor traditionele epipremnum

Teelt

30 Ledlicht werkt positief, maar rendeert nog niet

24 In beeld: Dagelijks rekken en strekken 26 Gewasbescherming: Kasgeluiden 28 Gewasbescherming: Keuring spuitapparatuur eind 2015 verplicht 30 Zomerbloemen: Ledlicht werkt positief, maar rendeert nog niet 32 Potplanten: Beter sorteren met 3D-camerasysteem 34 Orchideeën: Burkhard Holm: ’Begeistert’ van orchideeën 36 Groene planten: ’Wat ze in het buitenland kunnen, kunnen wij ook’ 40 Perkplantendag: ’Actie gewenst voor behoud middelenpakket’ 42 Teelttips: pioen, roos, chrysant, phalaenopsis, snij-anthurium 43 Column: Kees van Egmond

40 ’Actie gewenst voor behoud middelenpakket’

Nieuws 44 ’More Store, More Value’ op Trendfair

Service 45 Kasgenoot: Suzanne Verhaegh-Seuren Agenda Voorplaat: Foto: Peter van Leth

Vakblad voor de Bloemisterij 46 (2015)

Inhoud.indd 3

3

11-11-15 15:39

Opinie Marius Ballieux, organisch architect:

’Planten kunnen veel doen voor de mens’

Foto: Joef Sleegers

Planten kunnen veel doen voor de mens, meent Marius Ballieux, organisch architect. Ze zijn niet alleen mooi, maar ze kunnen ook de lucht zuiveren.

Samen met partijen uit de tuinbouw heeft Ballieux de Green Air Cleaner ontwikkeld, een natuurlijke luchtzuiveringsinstallatie die in gebouwen kan worden toegepast.

Joef Sleegers jsleegers@hortipoint.nl

Wat doet een organisch architect? „Organische architectuur neemt de natuur als voorbeeld. Niet alleen voor de vorm, maar ook als leefomgeving voor de mens.

Want de mens is zelf ook natuur. Wat we echter overal zien zijn blokkendozen. Daardoor raken we vervreemd van ons menszijn. Uiteindelijk worden we daar ziek van.”

Hoe past u natuur toe in gebouwen? „We moeten de natuur goed begrijpen. Wat doen planten voor ons? Ze hebben niet alleen emotionele, maar ook fysieke waarde.

De zuurstofproductie van een binnenplant is verwaarloosbaar; daar heb je een bos voor nodig. Maar hij kan wel andere dingen voor ons doen, zoals de lucht zuiveren. Samen met partijen in de sierteelt hebben we een installatie met luchtzuiverende planten ontwikkeld. Op de FloraHolland Trade Fair is een prototype gepresenteerd.”

Is luchtzuivering nodig? „Uit diverse onderzoeken blijkt dat meer dan de helft van de kinderen op school last

Commentaar Quincy von Bannisseht vakredacteur qvonbannisseht@hortipoint.nl

4

Opinie_NW.indd 4

heeft van hoofdpijn. Dat komt door een slecht binnenklimaat, vervuild met onder meer vluchtige organische stoffen (VOS).

Deze stoffen komen uit verf, lijm, plastics, maar worden ook door mensen uitgestoten.

Het zijn schadelijke stoffen die het lichaam kwijt wil. Die moet je niet inademen.

Zelf heb ik vorig jaar in de Jozefschool in Aalsmeer metingen verricht aan het binnenklimaat, in een klas zonder planten. We konden een behoorlijke vervuiling meten. Dat werd aanzienlijk minder toen we een mix van 30 planten in de klas plaatsten waarvan bekend is dat ze lucht zuiveren. NASA heeft veel onderzoek gedaan op dat gebied.”

Je kunt toch ook ramen openzetten? „Ja, maar als er geen drukverschil is tussen binnen en buiten is er geen luchtverplaatsing. En als je in een stad of aan een drukke weg zit, dan komen er andere schadelijke stoffen naar binnen. In kantoren wordt vaak airconditioning geïnstalleerd, maar vaak functioneren die systemen niet goed.

De meeste bouwkundigen weten niet hoe

lucht zich gedraagt in een gebouw, terwijl dat cruciaal is voor het binnenklimaat.

Eigenlijk moeten ze op de tekentafel al rekening houden met luchtstromen en planten. ”

Hoe effectief zuiveren planten lucht? „Uit metingen blijkt dat ze behoorlijk effectief zijn. Niet alle planten doen hetzelfde, en ook in de tijd zijn er verschillen. Sommige planten nemen eerst VOS op, maar stoten het later weer uit. Hoe het precies werkt weten we nog niet. Daar doen we verder onderzoek naar.”

Om welke planten gaat het? „In het onderzoek op de Jozefschool gebruikten we dieffenbachia, Dracaena marginata, Sansevieria larentii, scindapsus, Nephrolepis exaltata, Asplenium antiquum, Clusia rosea princess, Rhapis excelsa, Aglaonema silver en spathiphyllum. Van al deze planten is bekend dat ze lucht zuiveren.

Deze reeks is echter pas het begin. Hier ligt een mooie taak voor kwekers om dat uit te zoeken en de juiste planten te gaan kweken.”

Eerlijk en open communiceren over winnin Geothermie in de glastuinbouw ontwikkelt zich in ras tempo. Zo hoopt Aardwarmte Vierpolders – dat afgelopen zomer volop aan het boren is geweest – eind dit jaar concreet met warmtelevering te kunnen beginnen. Als alles goed gaat, zullen Nature’s Heat, Vogelaer en Trias Westland in de loop van 2016 volgen.

Toch staat de Nederlandse geothermiesector nog in de kinderschoenen. Niet alleen projecten die net gestart zijn, maar ook reeds operationele projecten lopen tegen tal van kinderziekten aan. Het valt dan ook enorm toe te juichen dat de betrokken operators – zoals de eigenaren van aardwarmte-

installaties in jargon worden genoemd – hun opgedane kennis en ervaring vrijwillig delen binnen ’aardwarmteclub’ DAGO. Intern lijken kennisuitwisseling en communicatie daarmee dus op rolletjes te verlopen. Maar hoe zit het met de mededeelzaamheid naar buiten toe?

Want laten we eerlijk zijn: sinds de grootscheepse schaliegaswinning in de VS en de aardbevingen in Groningen heerst er in Nederland maatschappelijke onrust rondom alles wat er ook maar uit de grond te winnen valt.

Eerlijke en open communicatie naar het grote publiek toe over aspecten van geothermie die – maatVakblad voor de Bloemisterij 46 (2015)

11-11-15 15:39

Wilt u uw mening geven? Stuur een brief naar postbus 9324, 2300 PH Leiden of naar bloemisterij@hortipoint.nl.

Reacties moeten maandag voor 9:00 uur binnen zijn.

De redactie kan brieven inkorten of weigeren.

Op de FloraHolland Trade Fair was de Green Air Cleaner te zien in de stand van Waterdrinker. Het systeem is ontwikkeld door Marius Ballieux, met ondersteuning van FloraHolland, SIGN, Waterdrinker, Nieuwkoop Europe, Into Green, Priva en Van der Tol.

Hoe ziet de installatie er uit? „Het doel is dat de lucht in contact komt met de planten. De Green Air Cleaner bestaat dus uit een wand met geselecteerde planten, een luchtcirculatie-unit, watergeefsysteem en verlichting. De installatie wordt aangestuurd door een luchtsensor.

Bij onvoldoende luchtkwaliteit treedt hij in werking. De installatie hoeft niet veel ruimte te kosten. Hij kan tegen de wand hangen, aan het plafond, op een kast staan of op de vensterbank.”

Hoe staat het met de sierwaarde? „We streven inderdaad naar een combinatie luchtbehandeling en sierwaarde. Planten hebben absoluut een positieve invloed op mensen. Ik pas ze al dertig jaar toe in gebouwen. Mensen zijn geneigd ervan af te zien vanwege de kosten. Maar een installatie om ramen te wassen kost het honderdvoudige, en dat vindt iedereen normaal.”

Is er veel interesse voor uw ideeën? „Op alle niveaus, van projectontwikkelaars tot tuinprogramma’s. We moeten ervoor zorgen dat we meetresultaten kunnen laten zien. Dan wordt het nog begrijpelijker.”

winning aardwarmte schappelijk gezien – gevoelig liggen, is daarom de volgende en noodzakelijke stap. Noem daarbij man en paard. Leg bijvoorbeeld duidelijk uit wat ’fracken’ inhoudt bij geothermie. Houd een eerlijk verhaal over de mogelijke risico’s op aardbevingen. Vertel hoe wordt omgegaan met het risico op lichte natuurlijke radioactiviteit.

Critici zullen stellen dat op die manier slapende honden worden wakker gemaakt. Maar laat een sector die lef toont, zijn maatschappelijke verantwoording neemt en de burger eerlijk en open tegemoet treedt, niet juist zien zijn omgeving serieus te nemen?

Vakblad voor de Bloemisterij 46 (2015)

Opinie_NW.indd 5

Stelling

Een goed ondernemer kent de waarde van zijn bedrijf Een goed ondernemer moet weten hoeveel zijn bedrijf waard is. Dat lijkt een open deur, maar de helft van de ondernemers met een familiebedrijf heeft geen idee wat hun onderneming waard is. Dat blijkt althans uit een algemeen onderzoek onder ruim tweehonderd familiebedrijven. Noemen ze wel een verkoopprijs, dan ligt die bijna twee keer hoger dan wat waarschijnlijk het geval is. Zeker in verband met bedrijfsopvolging of eventuele verkoop van het bedrijf is het echter een must de bedrijfswaarde te weten.

Marc Aarts, ficuskweker in Prinsenbeek „Ik ben het helemaal met de stelling eens.

Alle financiële cijfers, die met je bedrijf hebben te maken, dien je nauwkeurig in beeld te hebben.

Niet alleen de kost- en opbrengstprijzen per m², per week en per stuk zijn van belang maar ook wat de waarde van je bedrijf is, in verschillende situaties. Dit is

van belang om je goed te beseffen waar je financieel staat en is belangrijk bij financieringen, maar ook bij bedrijfsoverdracht. Houd alle economische kengetallen van je bedrijf in de gaten en reken dit verder door in een excelbestand en houd dit bij. Zo weet je voortdurend bij veranderde omstandigheden wat de werkelijke situatie van je bedrijf is.”

John van der Hulst, alstroemeriateler in Wervershoof „Een bedrijf is waard wat je er mee kan. Hiervoor zijn standaard regels, x maal de cashflow. Ingewikkelder is het niet. Een bedrijf is ook waard wat de ondernemer die er op zit ervan bakt.

Er is een relatie met de nieuwbouwwaarde van het onroerend goed ten opzichte van bestaand, maar daar houdt het al heel snel mee op. Wat moet je

trouwens met het weten van de waarde van je bedrijf? Je kan er niet veel aan veranderen. De financiering die erop zit, blijft bestaan. Bij bedrijfsovername gaat degene die het overneemt uitsluitend af op het rendement. Zo zou ik het in ieder geval aan mijn zonen/dochter uitleggen wat ik nu zou doen. Dat daar dan nu een gaatje zit t.o.v. geïnvesteerd vermogen is mijn probleem. Resultaten uit het verleden zijn...”

Gerard Heemskerk, vasteplantenkweker in Noordwijk „Ondernemers die niet weten wat hun bedrijf waard is, zullen ook geen (te) zware financiering hebben, anders zouden ze het echt wel weten. Als bedrijfsopvolging aan de orde komt, is

een meerjarenvoorbereiding noodzaak, dan komt ook de vermogenspositie vanzelfsprekend in beeld. Niet echt een punt om wakker van te liggen dus, zij het dat ’Meten is Weten’ een bekende leus in de agrarische wereld is, en niet voor niets.”

5

11-11-15 15:39

Nieuws Lees meer op de website Op deze pagina’s vindt u een selectie uit het nieuws.

Een uitgebreide versie van deze berichten maar ook ander nieuws vindt u op www.vakbladvoordebloemisterij.nl.

n FloraHolland Trade Fair en IFTF trekken meer bezoekers De FloraHolland Trade Fair in Aalsmeer en de IFTF in Vijfhuizen hebben beide meer bezoekers getrokken dan vorig jaar. Op de Trade Fair kwamen vorige week ruim 15.000 belangstellenden af, 1.000 meer dan in 2014, wat volgens het beursmanagement een record is. De IFTF trok meer dan 18.000 unieke bezoekers, 1.333 meer dan vorig jaar. Er waren opmerkelijk minder Russen.

n ’Duurzaamheid vereist maximale transparantie’ Het realiseren van duurzaamheid vereist maximale transparantie, wat een verantwoordelijkheid is van de gehele keten. Dat was de belangrijkste conclusie van het seminar ’Shaping the Future of Floriculture’, dat op 9 november plaatsvond in Rotterdam. Volgens MPS-directeur De Groot gaat certificering in de toekomst toe naar een datagestuurde realtime omgeving waarin audits op afstand worden uitgevoerd met behulp van sensoren, drones, apps, ’the internet of things’ en innovaties als Google Glass.

n Jonge Landbouwersregeling toch nog open in 2015 De Jonge Landbouwersregeling gaat mogelijk toch nog open dit jaar. Dat is op te maken uit antwoorden van voormalig EZ-staatssecretaris Dijksma op Kamervragen.

n ’Maak inhoudingen op

minimumloon weer mogelijk’ Greenport Holland Overheden vindt dat de Wet Aanpak Schijnconstructies moet worden aangepast zodat werkgevers in de tuinbouw weer inhoudingen op het minimumloonloon kunnen toepassen. In een brandbrief aan de Tweede Kamer dringt Greenport Holland Overheden er bij de Kamerleden op aan een VVDmotie hierover aan te nemen.

n Insectenbestrijder Winner

mogelijk regulier toegelaten Als er geen grote bezwaren komen, zal Winner binnenkort zijn in te zetten als regulier insectenbestrijdingsmiddel in de bedekte teelt van

6

Nieuwskort2.indd 6

Voor het eerst princettia-hangers boven de kerststerre Kwekerij Van den Berg uit Est heeft voor het eerst winterharde princettia in potmaat 23 boven haar kerststerren hangen. Ze gaan als hangers weg of in schalen. Ze breiden daarmee hun assortiment uit naast de gewone kerstster (potmaten 17 en 23) en de mini’s (potmaat 6). „De princettia is in vergelijking met de kerstster compacter en daardoor mooi rond”, oordeelt Marjanne van den Berg.

Ze hebben drie kleuren in de aanbieding. Dit hebben ze dit voorjaar ook uitgeprobeerd met een mix van petunia’s in hangers. Dit sloeg erg aan op de Duitse markt. De eerste 30.000 princettia zijn vorige week geleverd en de afzet gaat door tot kerst.

Daarnaast verlaten nog eens 530.000 kerststerren de kwekerij.

bloemisterijgewassen, boomkwekerijgewassen en vaste planten. Tot 20 november ligt het ontwerpbesluit van het Ctgb ter inzage. Winner bevat de werkzame stof formetanaat, die niet eerder in Nederland is toegelaten. Vandaar dat tegen het ontwerpbesluit van het Ctgb nog bezwaar is aan te tekenen.

n Groenbranche Trends 2016 Tuinbranche Nederland, Branchevereniging VHG, Bloemenbureau Holland en IBulb hebben onlangs – samen met trendwachter Aafje Nijman – de trends voor 2016 geformuleerd.

Het trendthema voor 2016 is ’Wakker’. De wereld is volop in beweging; in een handomdraai gaat informatie de wereld over en veranderen structuren. De Groenbranche Trends zijn een doorvertaling van die ontwikkelingen.

n Bruidswerk met amaryllis, freesia en cymbidium In het nieuwe bruidsmagazine ’The Story of ...

Love’ – dat sinds kort bij bloemisten en groothandelaren verkrijgbaar is – spelen amaryllis, freesia en cymbidium de hoofdrol. Het magazine werd vorige week tijdens het Cultra Bloemisten Event in Aalsmeer gelanceerd.

n Van Schie wint Plasbokaal Van Schie Potlelies uit Honselersdijk heeft vorige week de Plasbokaal gewonnen, de competitie die Artemis jaarlijks organiseert. Ben Schalkwijk was de beste in de categorie Amateurs. Tijdens de lelieshow bij CNB in Lisse kende de KAVB-commissie voor nomenclatuur prijzen toe in twee hoofdcategorieën (veredelingsbedrijven en broeiers).

n ’Ondernemers weinig bekend met nieuwe financieringsvormen’ Ondernemers zijn weinig bekend en hebben weinig ervaring met nieuwe financieringsvormen en bestaande overheidsregelingen voor versterking van hun financiële positie. Dat blijkt uit onderzoek van de Kamer van Koophandel en Hogeschool Utrecht. Ondernemers kiezen vooral voor traditionele financiering, zoals: hypotheek, reguliere banklening, verhogen van de rekening-courant, lening van familie en vrienden of vooruitbetaling door klanten.

n Houtstook weer populairder Binnen de glastuinbouw is er opnieuw een sterke belangstelling voor houtstook, signaleert adviesbureau Energy Matters. Het gaat dan Vakblad voor de Bloemisterij 46 (2015)

11-11-15 14:13

erststerren FOTO: VIDIPHOTO

Gelezen op Twitter Geert-Jan van Tuijl (@GJvanTuijl) ■ Bijeenkomsten in Limburg over zuiveringsplicht De komende maanden worden in Limburg workshops en brainstormsessies gehouden, waarbij telers kunnen nagaan hoe ze samen de emissiedoelen kunnen bereiken voor 2018, het jaar waarin individuele glastuinbouwbedrijven over een zuiveringsinstallatie moeten beschikken. De bijeenkomsten vinden plaats onder de noemer ’Limburgse Glastuinbouw Waterproof, Samen Zuiver’, een initiatief van de LLTB en Waterschap Peel en Maasvallei.

■ Zuid-Holland steekt € 600.000 in biobased tuinbouw

houtketels, maar ook houtgestookte WKK’s waarvan de terugverdientijd vier respectievelijk drie jaar is. Op dit moment staan in de glastuinbouw twaalf grootschalige houtstookprojecten op stapel. Bij elkaar opgeteld kunnen die 150 tot 250 ha glas van warmte voorzien.

■ Syngenta reorganiseert R&D Syngenta gaat haar wereldwijde activiteiten op het gebied van research- en development in bloemen reorganiseren, inclusief de activiteiten in Enkhuizen en Andijk. De medewerkers van het concern zijn op 6 november van de plannen op de hoogte gebracht. Aanleiding voor de reorganisatie is het veranderende koopgedrag van consumenten en de concentratie van retailverkopen in doe-het-zelfzaken en supermarkten.

■ Gebiedsverkenning Westland Onder leiding van de provincie Zuid-Holland en de gemeente Westland gaat de komende maanden een brede gebiedsverkenning plaatsvinden voor Westland. Die moet eind 2016 duidelijk maken welke investeringen nodig zijn om de Westlandse glastuinbouw te moderniseren.

Vakblad voor de Bloemisterij 46 (2015)

Nieuwskort2.indd 7

Zuid-Holland stelt twee subsidies van elk €300.000 beschikbaar voor projecten in de tuinbouw waarbij tuinders gewassen telen met ’plantinhoudstoffen’ die als grondstof kunnen dienen voor onder meer medicijnen en cosmetica en voor projecten rond biomassa voor de productie van ’groene chemische bouwstenen’. Bij de subsidies gaat het om cofinanciering tot een maximum van 40%.

Kennisinstellingen en bedrijven moeten dus samen de resterende 60% bijdragen in de vorm van bijvoorbeeld beschikbaar gestelde arbeid, materialen of faciliteiten.

■ DFG Awards voor Knoppert, Solis en Afriflora De Dutch Flower Group Awards 2015 zijn gewonnen door amarylliskwekerij J.W. Knoppert en Zn in ’s-Gravenzande, kalanchoëkwekerij Solis Plant in ’s-Gravenzande en rozenkwekerij Afriflora in Ethiopië. Dat werd op 5 november bekendgemaakt tijdens de Trade Fair in Aalsmeer. De bedrijven wonnen een award in respectievelijk de categorieën Snijbloemen, Potplanten en Buitenland.

■ Kamerplantenboekje verkrijgbaar als app De kamerplantencatalogus – in de sierteelt beter bekend als ’het potplantenboekje van Bloemenbureau Holland’ – is sinds 4 november verkrijgbaar als app voor de smartphone. De app is onder de naam Info-IndoorPlants voor € 4,99 te koop in de AppStore en GooglePlay.

De app werd op de Trade Fair officieel gepresenteerd.

Eindelijk... 10 weken na de hagelbui is de kas weer dicht ruim 5100 ruiten zijn er ingelegd #nieuwerondenieuwekansen

Jan Mantel (@JanMantel) Bezoek Kenia geeft mij inzicht dat @ FloraHolland echte internationale coöperatie is. @LucasVos_FH @ SjaakBuijs @Jos.

Arne Weverling (@ArneWeverling Goed om de tuinbouwbedrijven gepassioneerd in gesprek te zien tijdens de Matchmaking middag! #NLJapan

Frank van den Hoek (@FrankvdHoek Morgen Dag van de Mantelzorg, ook bij FloraHolland. Welke collega van jou is mantelzorger en verdient een roos?

SamenMarkt (@SamenMarkt) de bromelia telers hebben goud in handen. Het leven is een feestje, maar je moet zelf wel de slingers ophangen!

Discussie op LinkedIn Hoe belangrijk zijn de beurzen in november nog?

Wellicht vormde Horti Fair ooit het epicentrum van de internationale sierteeltbeurzen. In Amsterdam gebeurde het. Iedereen die in de wereld maar wat met tuinbouw van doen had moest in het najaar een bezoek afleggen aan de RAI. Hoe anders is dat nu met een versnipperd beursaanbod? Bloemen en planten in november en techniek tweejaarlijks in juni. En dan is de sierteelt de afgelopen jaren ook nog eens sterk geïnternationaliseerd. Het buitenland knaagt aan de ’epische’ rol die Nederland sinds jaar en dag vervuld in de sierteelt. Hoe belangrijk zijn Trade Fair en IFTF eigenlijk nog.

Wat vindt u?

7

11-11-15 14:41

Trias Westland werkt met coöperatie van telers:

’Meedoen aan geothermie zonder inbreng eigen geld’ Trias Westland, het geothermieproject waarbij naar 4 km diepte geboord zal worden, moet een samenwerking worden van dertig tot misschien wel vijftig kwekers. Om dat in goede banen te leiden, komt er een coöperatie met uitgesloten aansprakelijkheid. Deelnemende kwekers hoeven daardoor geen eigen vermogen in te brengen en zijn niet aansprakelijk te stellen.

Quincy von Bannisseht qvb@hortipoint.nl

O

lidmaatschap is verbonden aan je tuin, wat van belang is bij overname of verkoop van het bedrijf. Je kunt je lidmaatschap alleen opzeggen als je teelt aantoonbaar minder warmte nodig heeft”, legt Van Soerland uit.

De deelnemende kwekers hoeven geen eigen vermogen in te brengen. „Ook kun je als teler niet aansprakelijk gesteld worden.

Het zijn de drie partijen uit het betrokken consortium – regionaal netbeheerder Westland Infra, afval-energiebedrijf HVC en bloemenveiling FloraHolland – die het eigen vermogen via de bv Trias Westland inbrengen. De coöperatie is dus, zonder risico te hoeven nemen, eigenaar van die bv en de deelnemende kwekers krijgen na vijftien jaar ook de zeggenschap over het aardwarmtebedrijf.”

Foto: Quincy von Bannisseht

p dit moment zijn er 67 intentieovereenkomsten getekend met kwekers die willen meedoen aan het ambitieuze aardwarmteproject Trias Westland. De verhouding sierteelt-/ groenteteelt is ongeveer fiftyfifty. De bedrijven – die allemaal binnen een straal van 1 tot 1,5 km rond de beoogde boorlocatie bij bloemenveiling FloraHolland in Honselersdijk liggen – zijn bij elkaar goed voor een warmtevraag van zo’n 55 MWth. „Gemiddeld gaat het om 0,5 tot 1 MWth per aansluiting”, aldus directeur Marco van Soerland van Trias Westland.

Bedoeling is dat de deelnemers – die zich voor vijftien jaar aan het project verbinden – straks lid worden van een coöperatie met uitgesloten aansprakelijkheid (U.A.). „Het

Kostprijsmodel Wie meedoet aan Trias Westland gaat warmte afnemen tegen een tarief dat zal worden vastgesteld op basis van een kostprijsmodel. „Onderdeel van de kostprijs zijn de rente en aflossing van de bancaire leningen die de drie investeerders zijn aangegaan en een redelijke vergoeding voor de inbreng van eigen vermogen door de drie initiatiefnemers”, aldus Van Soerland.

Telers betalen enkel een capaciteitsvergoeding oftewel een vast bedrag voor de aansluiting. Van Soerland: „Hoe meer uren een teler zijn aansluiting gebruikt, hoe meer rendement hij eruit kan halen. Ook zou het mooi zijn als een teler de geleverde warmte zover mogelijk uitkoelt om zo dus het optimale rendement uit zijn aansluiting te halen. Wie bijvoorbeeld nog een warmtepomp in zijn kas installeert – wat natuurlijk wel een investering vergt – kan de warmte misschien wel verder uitkoelen dan 35ºC.”

Plafondtarief

Directeur Marco van Soerland van Trias Westland: „We gaan telers aansluiten die gezamenlijk zorgen voor de meest robuuste businesscase. Dat leidt immers tot de laagste kostprijs en dus het laagste warmtetarief.”

8

Trias Coöperatie.indd 8

Het kostprijsmodel werkt met verschillende plafondtarieven voor de capaciteitsvergoeding per MW per jaar. „De intentieovereenkomsten die getekend zijn, gaan uit van een plafondtarief van € 150.000 per MW per jaar. Wie zijn aansluiting dan 7.000 uren heeft aanstaan, betaalt een tarief dat vergelijkbaar zou zijn geweest met € 0,188 per m3 aardgas. Evenals de exploitatiesubside (SDE+) beweegt het plafondtarief mee met de ontwikkeling van de gasprijs. Op dit moment zou het plafondtarief daardoor op € 135.000 per MW per jaar uitkomen. De warmte heeft dan een prijs die vergelijkbaar is met € 0,170 per m3 aardgas.”

De deelnemers betalen straks de werkelijVakblad voor de Bloemisterij 46 (2015)

11-11-15 12:54

Column Feico Smit

Mening

f.smit@royalvanzanten.com

Oeganda

’Boring uitgesteld naar vierde kwartaal 2016’ Eigenlijk zou de boor bij Trias Westland begin 2016 de grond ingaan. „Inmiddels hebben we dat moeten bijstellen”, zegt directeur Marco van Soerland. Reden daarvoor is dat de initiatiefnemers van het project – waarmee in totaal € 41 miljoen is gemoeid – voor meer dan de helft in overheidshanden zijn. „Daardoor verplicht de wetgeving ons de booropdracht Europees aan te besteden. Die route loopt via allerlei procedures, waardoor het totale traject ruim een half jaar langer gaat duren.”

Volgende maand zal de Europese aanbestedingsprocedure in gang gezet worden.

ke kostprijs (inkomsten minus uitgaven van de werkelijke exploitatie), inclusief de kosten van de bancaire leningen en de kosten die de consortiumpartijen maken (rendement op het ingebrachte eigen vermogen). „Dankzij het kostprijsmodel komen de revenuën van het project bij de telers terecht en niet bij de initiatiefnemers”, benadrukt Van Soerland. „Het plafondtarief is een maximum dat zekerheid biedt aan zowel deelnemers als financiers. De businesscase gaat echter uit van substantieel lagere tarieven. Die constructie verklaart waarom ondernemers bereid zijn zich voor zo’n lange periode van vijftien jaar te binden aan warmteafname.”

Aansluiting Alle kwekers die de intentieovereenkomst hebben getekend – dat aantal overstijgt het aantal mogelijke aansluitingen – weten volgens Van Soerland dat ze geen garantie hebben op een aansluiting. „Iedereen weet dat we pas na de boring weten hoeveel warmte we produceren. Dat zal naar verwachting tussen de 15 en 45 MWth zijn als het Trias succesvol is. Mocht het Trias gedurende twee tot drie jaar goed draaien, dan is opschaling naar 65 MWth mogelijk door ook nog een Onder Krijt-doublet te maken en op hetzelfde warmtenet aan te sluiten.”

Als enkel het Onder Krijt warmte gaat opleveren, kunnen 20 tot 30 kwekers worden aangesloten. Lukt de Triasboring, dan gaat het om in totaal 30 tot 50 aansluitingen.

Trias Westland bepaalt wie er een aansluiting krijgt. „Wij sluiten kwekers die gezamenlijk zorgen voor de meest robuuste businesscase, als eerste aan. Dat leidt immers tot de laagste kostprijs en daarmee tot het laagste warmtetarief, wat eveneens in Vakblad voor de Bloemisterij 46 (2015)

Trias Coöperatie.indd 9

„Nu al hebben zeven Europese boorbedrijven belangstelling getoond.”

Zodra bekend is waar de aanbestedingskosten op uit zullen komen, hoe de businesscase er uitziet en zodra het benodigde eigen vermogen door de drie consortiumpartijen is ingebracht, kan er tot een ’financial close’ van het project worden gekomen. Dat moment zal naar verwachting in juni 2016 liggen. „In het derde kwartaal van 2016 kunnen we dan de voorbereidingen treffen voor het boren, waarna in het vierde kwartaal van 2016 daadwerkelijk met boren kan worden begonnen.”

het belang is van de deelnemende ondernemers.”

Telers die het dichtst bij de aardwarmtebron liggen en van wie de buren ook meedoen, maken volgens Van Soerland daarom de meeste kans aangesloten te worden. „Dat levert immers de laagste leidingkosten op.

De aanleg van het benodigde leidingnetwerk is met bijna € 10 miljoen namelijk heel kostbaar.”

Basislast Telers die met Trias Westland gaan meedoen, zullen enkel een basislast aan warmte gaan afnemen. „Ze gaan dus niet weg bij hun aardgasleverancier en zullen in veel gevallen hun WKK blijven gebruiken, vooral voor belichting, maar ook als back-up en voor de CO2-voorziening”, aldus Van Soerland. ’s Zomers zal de warmtevraag lager liggen dan ’s winters. „We zullen het retourwater dan wat warmer de grond inpompen, bijvoorbeeld met een temperatuur van 60ºC in plaats van 30ºC. Een andere optie is dat we de pomp een tandje lager zetten.” <

In het kort n De Triasboring zal plaatsvinden volgens een ’S-shape’-scenario, genoemd naar de vorm van het boortraject. n Eerst wordt naar de Triasaardlaag geboord, op een diepte van 4 km. n Vervolgens kan halverwege de productieput, in het midden van de ’S’, de zandsteenlaag van het Onder Krijt worden heropend door de putwand te perforeren.

Koe We gaan een aantal nieuwe kassen neerzetten op een van onze bedrijven in Oeganda. Alles regelen zodat de containers op tijd aankomen, bestellingen plaatsen, de aannemer klaar laten staan etc. De voorbereiding is cruciaal en is erg leuk om te doen. Nou komt er bij het werk hier altijd weer een probleem om de hoek kijken waarvan je van tevoren eigenlijk niet wist dat het zou komen.

Deze keer was het probleem dat de koe van de buurman altijd graast op het stuk waar wij onze kassen willen bouwen. Buurman was hoogst verontwaardigd dat wij precies op ’zijn’ stuk land ineens met een bulldozer en vrachtwagens het gras voor de voeten van zijn koe aan het wegschuiven waren.

Nou moet u weten dat koeien in Afrika zo ongeveer het hoogst haalbare zijn op de sociale ladder. Hoe meer koeien hoe beter je het hebt gemaakt in het leven. Vroeger bij ons was dat in Nederland al hetzelfde. In het Westland keek je hoeveel schoorstenen de vader van je ’meissie’ had en bij ons op het platteland hoeveel raampjes de boerderij telde. Door alle tijden en in alle windhoeken van de aarde is dat waarschijnlijk de geldende regel. Bij Masai in Kenia gaat het zelfs zover dat je koe nog belangrijker is dan je vrouw. Als jij met de kudde op pad bent als Masai en een andere Masai komt bij je huis langs, zet hij zijn speer demonstratief voor de deur en ligt lekker te ’rommelen’ met jouw vrouw. Nou, dat hoeft hij niet te proberen met je koeien. Dan ben je een veedief en daar staat de doodstraf op.

Een ander probleem van koeienboeren is dat de Oegandese koe veel te weinig melk geeft.

Dat komt natuurlijk omdat de arme beesten weinig echte voeding binnenkrijgen. Op onze farm krijgen de planten een uitgebalanceerd dieet van meststoffen en sporenelementen, maar de gemiddelde koe krijgt wat droog gras langs de kant van de weg, plastic zakjes, huisafval en andere dingen die ik maar niet ga uitleggen.

Geen wonder dat de gemiddelde boer hier niet eens zijn eigen melk wil drinken. Die melk verkopen ze aan de fabriek en die maken er yoghurt van voor de rijken. Ik denk dat ik toch maar weer eens met mijn buurman ga praten over dat weideveldje achter ons bedrijf.

Feico Smit, directeur Royal van Zanten Oeganda

9

11-11-15 12:54

Arcadia Chrysanten breidt uit

’We willen hét loket voor pluischrysant zijn’ Arcadia Chrysanten groeide van 5 ha naar 20 ha kas. Een bulksortiment troschrysanten maakte plaats voor een breed en exclusief sortiment pluischrysant. De ambitie om hét loket voor pluischrysant te zijn, leverde recent een nominatie op voor de AIPH International Grower of the Year Award.

Hans Neefjes hneefjes@hortipoint.nl

M

ede-eigenaar Bert van Ruijven is nuchter over de uitbreiding en de internationale belangstelling voor Arcadia. „Groei is geen doel. We willen op basis van klantgerichtheid, betrouwbaarheid en sortiment een bedrijf zijn waar de handel niet omheen wil. En dan gaat het met name om pluischrysanten.”

Rond 2006 begon de omslag. Zoon Bart en bedrijfsleider Rene Eikelenboom traden toe en uitbreiding in areaal werd gevonden.

Toen plaatsgenoot Ronald Olsthoorn met zijn bedrijf RO-Flowers toetrad is de bedrijfsnaam gewijzigd in Arcadia. „We teelden op ons bedrijf aan de Woudzicht in De Lier lange tijd troschrysanten uit het bulksortiment. Pluischrysanten kwamen erbij door de samenwerking met Ronald die al in pluizers actief was. Daar zat toekomst in omdat de vraag vanuit Rusland sterk groeide. Uitbreiden was echter lastig.

Grondprijzen in het Westland en energiekosten waren toen hoog en rendementen stonden onder druk. Uiteindelijk konden we in De Kwakel een perceel kopen. Daar staat

Mening

arcadia.indd 10

goedkoopste werkwijze, maar voor de continuïteit van het bedrijf is een goede back-up beter. Dat weet ik nog uit de tijd dat ik met mijn oudere broer Hans een bedrijf had.

Samen sta je sterker. Ook medewerkers betrekken we erbij. Bedrijfsleider André van Paassen weet bijvoorbeeld veel van het Nieuwe Telen omdat daar op de locatie in Kwinstheul mee is getest. Op de nieuwe tuin zal hij zijn kennis verspreiden en inzetten.”

Vijf eigenaren

Sortiment

Naast de nieuwbouw De Kwakel volgde de aankoop van een bestaand chrysantenbedrijf in Kwintsheul. Tevens kwam Berts zoon Bart in het bedrijf en Rene Eikelenboom groeide uit tot mede-eigenaar. Vijf eigenaren derhalve, die naast het managen van een kwekerij, ieder hun specifieke aandachtspunten hebben. „Maar voor veel dingen is het zo dat twee personen elkaar makkelijk kunnen vervangen. Ook voor het sparren over bepaalde zaken is het handig als je met zijn tweeën bent. Het is niet de

De 4,1 ha nieuwbouw aan de Burgemeester van Doornlaan in De Lier kwam er volgens Van Ruijven vooral omdat Arcadia een paar cultivars pluischrysant niet of onvoldoende in zijn sortiment had. Arcadia moest wel eens ’nee’ verkopen. En dat past niet in de goede relatie die ze inmiddels met afnemers van hun bloemen hadden opgebouwd.

Vooral de geplozen Zembla in de kleuren wit en geel werd gemist. Het soort is geliefd in het Oostblok, maar transport daar naartoe kan de bloem niet altijd goed verdragen.

Van Ruijven: „De markt in het Oostblok is vrij conservatief en we horen vanuit die markt dat Zembla ondanks zijn transportgevoeligheid nog steeds een belangrijke positie heeft, mede omdat hij er in meerdere kleuren is. Teelttechnisch kunnen wij goed met het soort uit de voeten.”

Er moest dus extra kasruimte komen. De laatste kas troschrysanten opofferen voor pluizers was geen optie; het betreffende soort – Zembla Sunny – doet het goed. Voor het nieuwe, aanvullende sortiment werd vooral ruimte vrijgemaakt in bestaande locaties door de bekende Anastasia wit te verkassen en als monocultuur in de nieuwe

Open dag Arcadia 14 november

Arcadia had verdeeld over vier teeltlocaties 16 ha. chrysanten, vooral pluizers.

Afgelopen zomer is er een locatie toegevoegd van 4,1 ha, Aan de Burgemeester van Doornlaan in De Lier verrees een kas met diffuus glas (47% Haze en tweezijdig AR-coating) in het dek, twee schermen, ronde funderingspalen, veertien luchtbehandelingskasten

10

nu 8 ha kas. De meterprijs voor kale grond was daar toen eenderde van die in het Westland. Die grondprijs hebben we nu ongeveer betaald voor de nieuwe locatie in De Lier.

Dat zegt genoeg over de situatie waarin de tuinbouwsector is beland door de crisisjaren. Westlandse grond is nog steeds duurder, maar voor OCAP en aardwarmte moet je vooral in deze streek zitten. Bovendien is hier onze thuisbasis.”

inclusief plastic slurven en nog meer techniek om HNT mogelijk te maken. In de veertig kappen groeit de pluischrysant Anastasia wit. In de schuur wordt gebost en gesorteerd met een Furora. Direct daarachter staat een Terra inhoesmachine.

Zaterdag 14 november mogen vakgenoten tussen 10.00 en 16.00 uur een kijkje nemen.

Vakblad voor de Bloemisterij 46 (2015)

11-11-15 14:28

Foto: Hans Neefjes

voor allerlei grondstoffen en materialen maakten de keuze makkelijker. Vanuit het RABO-DIT fonds en Chrysant-NL kwamen bijdragen die Arcadia over de streep trok. Er kwam diffuus glas op het dek. En er werd een extra legger in de tralie gemonteerd om de spouw tussen het dichte, transparante energiedoek en het verduisteringsdoek te verkleinen van 50 naar 20 cm. „Een spouw is het meest functioneel als hij klein is. Dat is bekend uit metingen.” Vanuit het programma Kas Als Energiebron zal er begeleiding komen, bijvoorbeeld via gewas- en lichtmetingen.

Bert (links) en zoon Steef van Ruijven bij het logo van Arcadia Chrysanten dat sinds enkele weken op hun nieuwe bedrijf in De Lier prijkt. Vijf locaties zijn er nu; in totaal 20 ha kas.

Om een compleet sortiment pluizers te kunnen aanbieden is uitgebreid.

kas te planten. Uiteindelijk groeide Arcadia’s sortiment van 12 naar 19 soorten.

Anastasia De cultivar Anastasia is volgens Van Ruijven gewild: de markt kan flinke aantallen hebben en wit is en blijft een hoofdkleur waarmee je jezelf kwalitatief kan onderscheiden.

Elke week een strak gewas Anastasia met een goede bloemkleur realiseren is moeilijk.

Maar het groeit volgens de teler nu perfect in de nieuwe kas. „De bloemkwaliteit is ook goed. En door de Furora bosmachine kunnen we objectief met camera’s de kwaliteit bepalen. We willen op termijn nog meer dan drie sorteringen maken, zodat we ook meer takken met behulp van knippers kunnen oogsten.”

Een groot deel van de uniforme kwaliteit zal volgens de teler ook komen door HNT. Op de locatie in Kwintsheul is de afgelopen twee jaar op 2.000 m2 geteeld volgens dit principe. Het lukte om met behulp van luchtbehandelingskasten, een plastic slurf boven het gewas, een extra scherm en ventilatoren een strak klimaat te realiseren. „We durven bijvoorbeeld bij 92-93% RV te telen zonder een schermkier. Je krijgt jaarrond betere grip op kwaliteit en er is veel minder kans op teeltvertraging door warm zomerVakblad voor de Bloemisterij 46 (2015)

arcadia.indd 11

weer. De jaarkosten van het systeem, zo’n 2/m2, die kan je nog niet terugverdienen met het verschil tussen 7-8 kuub besparing aan gas en extra kosten voor bijvoorbeeld OCAP-CO2. Maar we hebben er vertrouwen in dat we het gat dicht gaan lopen.”

Subsidie De positieve ervaringen met HNT wilde Van Ruijven graag doorvoeren in de nieuwe kas. Vooral ook omdat de cultivar Anastasia snel reageert op klimaatomstandigheden.

Finetunen met luchtslurven en dergelijke is wenselijk. De investering in een tweede scherm plus andere apparatuur vergt echter wel 10 euro/m2 extra. En je kan minder stroom terugleveren. Subsidie zoals bij het proefvak in Kwintsheul was daarom wenselijk. De overheid dacht creatief en vaak mee over de mogelijkheden; minister Kamp van Economische Zaken kwam zelfs op bedrijfsbezoek. Het chrysantenvak wilde het initiatief geldelijk ondersteunen omdat men inzag dat een uniek project aanstaande was. Met minder fossiele energie chrysanten telen. Dat is welkom.

Het lukte uiteindelijk niet om subsidie van EZ te krijgen. Subsidieregels lieten dit niet toe, vond EZ. Toch zette Arcadia door.

Lage rentetarieven en relatief lage prijzen

Oostblok Arcadia ziet in het Oostblok een belangrijke markt, maar ze heeft zich daar nooit volledig op gefocust. Het is te gevaarlijk om op één paard te gokken; de Russische grenzen kunnen zomaar sluiten en de roebel is geen stabiele munt. „Sowieso is Rusland in de zomer een kleine markt voor chrysanten. En in de winter zijn groene chrysanten nooit gewild geweest in Rusland. We zoeken voor onze bloemen daarom ook afzet in andere landen, met name richting Engeland.”

Engeland heeft zijn specifieke wensen – iets meer ’kleurtjes’– en takken hoeven niet zo zwaar te zijn als de takken voor de Russische markt. Klantgericht telen is daarom gewenst. Dat gaat verder dan klimaatinstellingen en plantdichtheden aanpassen. Er wordt gedurende het jaar met enige regelmaat geschoven in sortiment en aantallen van een bepaald soort. „Wij merken zowel bij veredelaars als bij afnemers dat er steeds meer behoefte is aan een betrouwbare samenwerking. Betrokkenheid neemt toe en het percentage directe afzet groeit. Mede door ons lidmaatschap van Decorum zal die trend doorzetten. We voeren nu gesprekken over leveringen voor volgend jaar. Klanten vragen wat er mogelijk is. Soms past een cultivar ons teelttechnisch niet, of we hebben hem nog niet. In een gesprek bieden we dan alternatieven aan. Samen kom je er dan vaak wel uit. Ik geloof in het gezegde ’Als je kan delen, dan kan je ook vermenigvuldigen’ .” <

11

11-11-15 14:28

Foto: Arie-Frans Middelburg

Kenianen op IFTF op zoek naar m

Zo’n twintig Keniaanse bedrijven presenteerden zich op IFTF. De voor hen ongunstige koersverhoudingen noopt hen te zoeken naar meer directe handel met bij voorkeur dollarlanden.

De verhoudingen tussen euro, dollar en Keniaanse shilling vallen momenteel ongunstig uit voor Keniaanse telers. Ze streven naar meer directe handel met bij voorkeur landen die betalen in dollars. „Veel Keniaanse farms doen al zaken met China.”

Arie-Frans Middelburg afmiddelburg@hortipoint.nl

H

alverwege het gesprek op vrijdagmiddag op de derde beursdag klapte Lucy Yinda van Baraka Roses, dat vier jaar terug van zuivelproducten naar roos schakelde, haar beursschriftje open. Trots wees ze op de vele contacten die ze tot dan toe had opgedaan op IFTF. Ze telde 47 namen en contactgegevens van potentiële klanten afkomstig uit veel diverse landen. „Ik ben hier voor de eerste keer en ben heel blij met deze beurs”, stelde ze tevreden vast. Yinda was op IFTF hard op zoek naar klanten om direct te kunnen beleveren. Ze was niet de enige Keniaanse

12

keniaiftf.indd 12

farm die met dat doel naar Vijfhuizen was afgereisd. Er waren zo’n twintig bedrijven uit het Oost-Afrikaanse land.

Wisselkoersen De grootste problemen waarmee Keniaanse kwekers de afgelopen tijd mee te maken hebben zijn de ongunstige wisselkoersen, lieten ze weten. Kenianen krijgen veelal betaald in euro’s en betalen hun kosten in dollars en Keniaanse shillingen. De euro staat niet sterk ten opzichte van de dollar en dat maakt dat de Kenianen maar weinig dol-

lars voor euro’s krijgen en dat ze daardoor minder geld ter beschikking hebben voor gewasbeschermingsmiddelen, meststoffen en transport.

Ook de Keniaanse shilling is de afgelopen maanden sterker komen te staan tegenover de euro en dat maakt dat kosten voor salarissen en verpakkingen lastiger zijn te voldoen. Of zoals Mercy Njuguna van Panocal International, dat 100% via FloraHolland verhandelt, het formuleerde: „ De wisselkoersen raken iedereen die in euro’s betaald krijgt en kosten in dollars en Keniaanse shillingen heeft. Door de koersen komt ons Vakblad voor de Bloemisterij 46 (2015)

11-11-15 12:55

ar meer directe handel bedrijfsresultaat 15% lager uit.” Panocal teelt op 38 ha achttien variëteiten rozen in Kitale in het westen van Kenia. Njguna gaf aan dat ze leveranciers van gewasbeschermingsmiddelen en meststoffen vraagt om in euro’s te mogen betalen. Een aantal bedrijven accepteert dat.

De invloed van de zwakke euro blijft niet beperkt tot de eurolanden. Volgens Patrick MBugua van Wildfire Flowers - 30 ha roos en hypericum in Naivasha - verkoopt hij Free On Board. „Het is aan de klant in welke valuta er betaald wordt. Onze handel op het Verenigd koninkrijk gaat ook in euro’s. Wij handelen niet met de pond sterling. Er zijn bedrijven die hun bloemen die ze aan het Verenigd Koninkrijk verkopen in ponden uitbetaald krijgen, dat zijn de oudere bedrijven die langdurige relaties hebben met Engelse supermarken als Tesco.”

Besparingen lastig Kostenbesparing wordt door weinig Keniaanse bedrijven gezien als het middel om aan het eind van het jaar toch een positief resultaat te behalen. Volgens Yinda is het lastig te besparen op meststoffen en elektriciteit. „We kunnen moeilijk de generator uitzetten.” Bovendien wil Yinda geen concessie doen aan de kwaliteit van de rozen. Eenzelfde geluid liet ook Patrick MBugua horen. „Nee, ik kan de kosten niet gaan verlagen. We willen de kwaliteit goed houden. We proberen juist de kwaliteit te verbeteren zodat we niets hoeven weg te gooien en hogere inkomsten hebben.” Om de koersverhoudingen het hoofd te bieden doet zijn bedrijf aan hedging. Het probeert de valutaschommelingen af te dekken met termijncontracten. Of dat helpt? „De ene keer win je wat, de andere keer verlies je wat”, was de reactie van MBugua.

Besparen op arbeidskosten door te mechaniseren is voor veel bedrijven geen optie.

Veel farms maken deel uit van een gemeenschap en voelen zich daar verantwoordelijk voor, vertelde Daniel Moge van Kimman Roses. Het ligt dan niet in de lijn dat ze werknemers gaan ontslaan om met minder arbeidskrachten verder te gaan. Zijn bedrijf is op grote hoogte gevestigd in Nakuru.

Het is een gebied waar net als rond Mount Kenya uitbreiding van bloementeelt plaatsvindt. De ’hogere hoogte’ dan in andere teeltgebieden levert een betere en zwaardere kwaliteit op.

Vakblad voor de Bloemisterij 46 (2015)

keniaiftf.indd 13

Op 12 ha teelt Kimman gypsophila.

Uitbreiding tot 31 ha is mogelijk. Kimman plant nog steeds gips aan. „Als we met machines gaan werken dan verliezen we onze belangrijke taak voor de gemeenschap. Maar op de lange termijn zullen we wel met machines moeten gaan werken”, waarschuwde Moge die er aan toevoegde dat de kosten maandelijks 6 tot 7% hoger liggen dan vorig jaar. Voorlopig zoekt Moge het voor zijn gips in een hogere opbrengst. „Maar om een hogere prijs te kunnen vragen moeten we waarde toevoegen; we moeten onze bloemen beter presenteren zoals de ZuidAmerikanen doen. We zijn dat niet gewend, maar proberen aan te haken.”

Directe handel Bedrijven zoeken de oplossingen voor de ongunstige wisselkoersen vooral aan de opbrengstenkant. Hun verwachting is dat directe handel en bij voorkeur in dollars voor hen betere resultaten oplevert dan handel via de veiling.

Yinda ziet veel Keniaanse farms die bewegen naar meer directe handel. „Sommige bedrijven deden 70% via de veiling en 30% rechtstreeks, nu doen ze 30% via de veiling en 70% direct.” Haar bedrijf doet nu 60% via de veiling. Yinda streeft ook naar meer directe handel.

Yinda: „Het is de enige manier om langdurige relaties met klanten op te bouwen.

Als de opbrengsten op de veiling goed zijn dan is het een perfect systeem. Zeker omdat je altijd je geld krijgt.” Ze is echter van mening dat het veilingsysteem te transparant is.

De informatie ligt op straat. Bovendien stelt de technologie de consumenten en klanten in staat om bij de kweker te kopen. „Waarom zouden klanten nog op de veiling kopen.

Internet wordt door iedereen gebruikt.”

De matige prijsvorming is voor Keniaanse kwekers derhalve niet de enige reden om meer direct te gaan handelen. Moge noemt de prijzen op de veiling de laatste maanden helemaal niet slecht. „Maar we krijgen te weinig informatie over de seizoenen.

Brengen we te veel of te weinig? De directe markt is daarom beter voor telers. Klanten kunnen ons dan vertellen wat ze willen zodat wij in staat zijn om een goede planning te maken. Bovendien kunnen we dan werken met vaste prijzen.” Moge ontmoette op IFTF klanten die gips van Kimman Roses op de klok kopen. „Wij hopen dat ze nu

direct van ons gaan afnemen en dat ze ons vertellen wat wij moeten verbeteren.”

Overigens zet Moge al 30% van de productie rechtstreeks af naar Dubai, Abu Dhabi, Italië en Australië. Landen uit het Midden-Oosten betalen in dollars. Voor Kenianen is dat het beste betaalmiddel, zeker nu de euro zwak staat tegenover de dollar. Moge ziet Keniaanse farms verschuiven naar landen die in dollars betalen zoals China. „Veel Keniaanse kwekers doen al handel met China, is zijn stellige overtuiging. Zelf zegt hij ook al wat Chinese klanten te hebben.

Toegangspoort Wildfire Flower, dat een Oostenrijkse eigenaar heeft, verkoopt haar volledige productie al direct. Het vijftien jaar oude bedrijf vermarktte hypericum in de beginjaren via de veiling. Nu zijn Nederland, het Verenigd Koninkrijk, Frankrijk, een beetje Rusland, Japan, Australië en de Verenigde Staten de belangrijkste markten. MBugua ziet Holland als de toegangspoort van Europa en daarom is aanwezigheid op IFTF - naast de beurs in Nairobi - voor hem afdoende. „Het is belangrijk om hier bestaande en nieuwe klanten te ontmoeten.” „Het zijn zware tijden voor de Keniaanse sierteelt”, concludeert Mercy Njuguna van Panocal International die ook op zoek is naar meer directe handel. Behalve de ongunstige wisselkoersen signaleert zij nog een dreiging voor de Keniaanse sierteelt. „El Niño focust zich op ons.” De weersverwachting is dat er dankzij El Niño hevige neerslag in het land zal vallen en dat gebieden zullen overstromen.

MBugua en Moge reageren hier nuchter op. „Het weer in Kenia is stabiel en voorspelbaar. El Niño heb ik nog niet gezien.”

En: „Vorig jaar werd ook al gezegd dat El Niño Kenia zou teisteren, dat gebeurde toen niet en dat gaat nu ook niet gebeuren.

Het weer is geen issue.”

Volgens Yinda zou regen momenteel welkom zijn in Kenia. Het regenseizoen moet starten, maar er is nog niet genoeg regen. Spijt van de overstap van zuivelproducten naar 34 ha roos in in Ngorika nabij Nakuru op 2.250 m hoogte heeft ze in ieder geval niet. „Zuivel was niet winstgevend. Rozen wel en ze zorgen voor veel meer werkgelegenheid in ons gebied.” <

13

11-11-15 12:55

Eerste maand van testwinkel Voorkeur zit erop

’We hebben te weinig met de consument gedaan’ In de winkel Voorkeur in het centrum van Utrecht werden een maand lang concepten en noviteiten getest bij het publiek. Het Vakblad was een paar dagen voor sluiting aanwezig om te kijken hoe het er aan toe gaat. Plantenteler Martien Hogenboom, een van de deelnemers, wil input van consumenten voor zijn groeneplantenconcept ’Green is…’. ,,We hebben te weinig met de consument gedaan.’’

Cindy van der Zwet cvanderzwet@hortipoint.nl

S

Samen met een medewerker van een promotiebureau bemant zij deze donderdagmiddag de winkel. Zij maken de consumenten wegwijs in de winkel en lichten de opzet van de winkel toe. De pop-upstore is speciaal opgezet voor telers van versproducten die een nieuw product of concept vroegtijdig willen testen bij de consument.

Nu staan kwekers vaak nog ver van de consument af, maar door middel van de testwinkel krijgen telers de mogelijkheid om heel gericht de behoefte en voorkeur van de consument te peilen.

In de eerste pop-upstore hebben vijf telers van deze mogelijkheid gebruikgemaakt.

Foto: Cindy van der Zwet

chuin tegenover de Media Markt in Hoog Catherijne is de eerste popupstore Voorkeur gevestigd. Nog drie dagen en dan zit het erop. Dan sluit deze conceptstore na een maand haar deuren, wordt de boel ingepakt en zullen Sense Marketing & More en BureauSierteelt.nl dit project evalueren. Francine van Wijk, een van de initiatiefnemers, is in ieder geval positief over de animo voor de winkel. „Het aantal ingevulde enquêtes is boven verwachting. We hadden ingezet op 150 per bedrijf en die doelstelling is behaald.

Er zijn ongeveer 1.600 enquêtes ingevuld; 330 per bedrijf ”, stelt Van Wijk.

Plantenteler Martien Hogenboom is een van de deelnemers. Hij wil onderzoeken hoe consumenten tegen zijn concept ’Green is...’ aankijken.

14

Voorkeur.indd 14

„Het zijn nu plantenkwekers die zich aangemeld hebben, maar in principe is elk versproduct welkom. Dus ook bloemen, groente en fruit”, verduidelijkt Van Wijk.

Onderbouwd verhaal De planten staan uitgebreid gepresenteerd in de winkel. De kleurrijke More Lips collectie valt direct op bij binnenkomst. Daarnaast zijn de presentaties van Bromelia Specialist, KP Holland, Vreugdenberg en Vireõ plant sales aanwezig. Martien Hogenboom van Vireõ is deze middag ook naar Utrecht gekomen. Hij is door Waterdrinker, een van de partners van de conceptstore, benaderd of hij interesse had om deel te nemen. Omdat hij weinig aan consumentenonderzoek doet, besloot hij dit te doen. Samen met Waterdrinker heeft hij bekeken welke vragen hij aan de consument wil stellen. Dat kan elke deelnemer zelf bepalen. „Ik wil graag input voor ons groeneplantenconcept ’Green is…’. Aan de hand van de vragen wil ik er achterkomen welke lijn de consumenten het meest aanspreekt en of de gekozen thema’s duidelijk zijn”, geeft Hogenboom aan.

De teler kan nog niets zeggen over de resultaten; het rapport met de uitkomsten volgt later. „We hopen dat we met de uitslag een meer onderbouwd verhaal hebben richting klanten. We hebben nu veel meer gedetailleerde informatie over het concept en daarmee kunnen we misschien toch klanten overtuigen”, hoopt de kweker. Hij is ervan overtuigd dat groen meer leeft dan ooit en wil zijn klanten hier bewust van maken. „Groene planten maken nog altijd 30% van de omzet uit. Veel klanten hebben daar soms geen idee van. Ik was vorige week op de VT Wonen&Design beurs en daar stond ik Vakblad voor de Bloemisterij 46 (2015)

11-11-15 13:54

Foto: Cindy van der Zwet

Bij de planten zijn tablets geïnstalleerd waar consumenten vragen op kunnen beantwoorden.

In een maand tijd zijn 1.600 enquêtes ingevuld.

versteld van hoeveel groen er was gebruikt.

Er is wat gaande en we moeten meer met promotie gaan doen. We zijn gezegend met een veiling, maar hebben te weinig met de consument gedaan”, vindt Hogenboom.

Gratis plantje Er komt een dame de winkel inlopen en zij wordt aangesproken door de medewerkster.

Ze is bereid om een enquête in te vullen. Bij de planten zijn tablets geïnstalleerd waar consumenten in een paar minuten tijd een aantal vragen voorgeschoteld krijgen. „Ik snap de bedoeling van deze winkel. Het is slim om in vroeg stadium de consument erbij te betrekken. Je moet natuurlijk niet alleen maar produceren wat je zelf mooi vindt”, vindt ook zij. Op de vraag welke presentatie haar het meest aanspreekt, wijst zij naar de groene planten van Vireõ. „Ik ben niet zo van de kleurtjes. Het liefst blijf ik zo dicht mogelijk bij de natuur. Deze gevlochten stammen vind ik wel weer te gekunsteld, dat zou ik niet kopen. Ik moet toegeven dat ik eigenlijk helemaal niet veel planten voor in huis koop. Ik koop met name planten voor in de tuin”, geeft ze aan. Ze vult een tweede enquête in en krijgt in ruil daarvoor een cyclaam mee naar huis.

Volgens de medewerkster van de winkel zijn consumenten gevoelig voor het feit dat ze een plantje mee naar huis krijgen. Daarmee kunnen ze de bezoekers overhalen om Vakblad voor de Bloemisterij 46 (2015)

Voorkeur.indd 15

mee te werken met het onderzoek. „Maar veel consumenten vinden het ook gewoon leuk om hun mening te geven en al in vroeg stadium betrokken te zijn bij de ontwikkeling van een product. Dat maakt ze ook weer een beetje trots”, ervaart zij. Ze heeft de afgelopen maand mensen van diverse pluimages de winkel zien binnenkomen.

Zowel mannen als vrouwen en jong of oud. Ook nu komt er een jongere vrouw de testwinkel binnen. Ze heeft een afspraak met haar vriend, maar die laat op zich wachten. „Ik vind het geen probleem om mee te werken aan een onderzoek. En toegegeven, een gratis plantje is natuurlijk altijd leuk”, zegt ze lachend. Ze vult vier enquêtes in en krijgt de plant Croco cadeau. „Dat is wel mijn smaak. De naam vind ik ook leuk. Deze zou ik gerust in een winkel kunnen kopen en past wel in mijn huis. Ik hou niet van felle kleuren”, geeft zij aan.

Maand zichtbaar Het loopt geen storm deze middag. Het verschilt sterk hoeveel consumenten de winkel binnenstappen. Zo zijn er dagen dat er ruim honderd enquêtes worden ingevuld, maar op sommige dagen blijft de teller bij veertig steken. „Ze zijn bij Hoog Catherijne streng.

Je mag bij wijze van spreken geen voet over de drempel zetten om te flyeren of mensen te benaderen. Dan komt gelijk de beveiliging op je af”, aldus Van Wijk. Dat is iets om bij

de volgende locatie rekening mee te houden.

Waar dat zal zijn, is nog niet bekend. De bedoeling was om Utrecht direct voor Den Haag te verruilen, maar daar waren te weinig deelnemers voor. „We hadden drie geïnteresseerden en dat is te weinig. Daar kunnen we niet voor draaien. We hebben er minimaal vijf nodig. Het is jammer dat we dit nu even niet halen, maar het is ook wel begrijpelijk. Het is een nieuw concept.

We staan aan het begin, we zijn in feite pas een maand zichtbaar”, nuanceert Van Wijk.

De conceptstore moet volgens haar meer bekendheid gaan krijgen. En daar zetten Sense Marketing & More en BureauSierteelt. nl de komende periode op in. Op de FloraHolland Trade Fair heeft zij samen met Paul Ras en marktonderzoeker Remy Vermeire in het FloraHolland House het concept aan de bezoekers toegelicht. Daarnaast zijn zij aan het bekijken, samen met de Nederlandse en Duitse veiling en Bloemenbureau Holland, of zij in de grootste afzetmarkt Duitsland een vergelijkbaar initiatief kunnen starten.

Online platform Twee dames van middelbare leeftijd komen de conceptstore binnen. De twee vriendinnen zijn een dagje uit en hebben tijd om mee te doen aan het onderzoek. Uit de gesprekken die zij met elkaar hebben, wordt gelijk duidelijk dat zij liefhebbers zijn van bloemen en planten. „Die zamioculcas heb ik al jaren en deze sanseviera met de bladtekening ken ik niet. Prachtig”, vindt zij. Beide dames zijn dan ook blij met het plantje dat zij na afloop meekrijgen. Van Wijk geeft aan dat zij op sommige momenten ook planten weggeven in ruil voor informatie.

Deze acties worden ook online aangekondigd. „Dan spreken we bijvoorbeeld af dat we na drie weken contact hebben over hoe de planten erbij staan en of er iets weggegeven mag worden”, geeft zij als voorbeeld.

Aan alle deelnemers wordt ook gevraagd of zij deel willen nemen aan het online platform. Op deze manier kan het onderzoek onder consumenten plaats blijven vinden en wordt de online community gebruikt als consumentenpanel. Zelfs als de conceptstore gesloten is. <

15

11-11-15 13:54

Vragen Stuur uw vragen naar Postbus 9324, 2300 PH Leiden.

U kunt ook bellen, faxen of mailen: Peter van Leth, 071-56 59 688, pvanleth@hortipoint.nl

Wat zijn gevolgen van samenvoegen RDA en WBSO? Het kabinet voegt de afdrachtvermindering voor speur- en ontwikkelingswerk (WBSO) en de Research & Development Aftrek (RDA) per 1 januari 2016 samen. Wat zijn de consequenties?

I

s die nieuwe regeling voor u eenvoudiger en voordeliger of niet? Deze vraag is voor iedere aanvrager anders (zie rekenvoorbeelden). Wordt het aanvragen en verantwoorden eenvoudiger, goedkoper? Denk het niet. Als je de RDA al op basis van het forfait aanvroeg, verandert er weinig voor de aanvrager. Wie de RDA op basis van werkelijke kosten en uitgaven heeft aangevraagd, moet ook daadwerkelijk met rekeningen een en ander kunnen verantwoorden. Hier dus even goed bekijken wat wijs is: forfait en het bedrag gewoon

toegekend krijgen of daadwerkelijk je kosten en uitgaven opvoeren.

Ook al maakt u weinig of geen kosten en

Rekenvoorbeelden Voorbeeld1: WBSO met keuze voor forfait Aanvraag voor 2.000 S&O-uren, S&O-uurloon € 40, Grondslag forfaitair: 1.800 x € 10 + (2.000 – 1.800) x € 4 = € 18.800 Grondslag S&O-loonkosten: 2.000 x € 40 = € 80.000 Grondslag totaal: € 98.800 Berekening S&O-afdrachtvermindering: 32% over € 98.800 is € 31.616, wat u op de loonheffing kunt aftrekken. In 2015 zou u bij deze uitgangspunten € 28.000 hebben kunnen aftrekken, omdat u geen RDA kon toepassen.

Voorbeeld 2: WBSO met keuze forfait Aanvraag 1.000 S&O uren, S&O uurloon € 40, Grondslag forfaitair: 1.000 x € 10 = € 10.000 Grondslag S&O-loonkosten 1.000 x € 40 = € 40.000 Grondslag totaal = € 50.000 Berekening: 32% over 50.000 is € 16.000 minder loonheffing betalen.

In 2015 was het WBSO € 14.000 loonheffing aftrek en € 2.250 winstbelastingaftrek bij 25% belasting.

Voorbeeld 3: WBSO met keuze voor werkelijke kosten en uitgaven Aanvraag 1.000 S&O uren, S&O uurloon € 40 Grondslag kosten en uitgaven € 40.000 Grondslag S&O loonkosten € 1.000 x € 40 = € 40.000 Grondslag totaal € 80.000 Berekening 32% over € 80.000 is € 25.600.

In 2015 had deze ondernemer maar € 14.000 kunnen aftrekken op de loonheffing, RDA was alleen forfaitair mogelijk bij 25% winstbelasting € 2.250.

16

4615vraag.indd 16

veel uren voor speur- en ontwikkelingswerk, dan nog kunt u bij het nieuwe systeem een forfaitair bedrag bij het uurloonbedrag optellen en laten meetellen met de loonheffingkorting. Dit is een voordeel.

Wijzigingen De veranderingen in de nieuwe WBSO: n WBSO-tarief gaat van 35% naar 32%, RDA is komen te vervallen; n starterstarief van 50% naar 40%; n lengte eerste schijf van € 250.000 naar € 350.000, tarief tweede schijf wordt 16%; n zelfstandigen: een vast bedrag S&O-aftrek bij meer dan 500 uren: € 12.484 voor niet starters en € 18.729 voor starters; n maximaal drie aanvragen per jaar, altijd een maand wachttijd, en je kiest bij de eerste aanvraag voor kosten en uitgaven of forfaitair; n forfaitair, ieder kan hiervoor opteren ongeacht aantal uren, was maximaal 1.800 uur per jaar. Eerste 1.800 uren € 10/uur, daarna € 4/uur (op jaarbasis); n kosten en uitgaven: tellen mee tegen hetzelfde tarief, dus 32% of 40% en worden verwerkt in de loonheffing. <

Aly Wisse, Flynth adviseurs en accountants, Aly.Wisse@Flynth.nl

Vakblad voor de Bloemisterij 46 (2015)

11-11-15 14:13

Markt Klok prijsbeelden Groene planten

Snijbloemen 2013

35

2014

2015

2013

2015

160

2013

2014

2015

150

25 20 15

Middenprijs in centen

120 Middenprijs in centen

Middenprijs in centen

2014

130

30

10

Bloeiende planten

110 100 90

35 36 37 38 39 40 41 42 43 44 45 46 47 48 week

De gemiddelde prijs van snijbloemen daalde deze week verder en kwam uit op € 0,25. Dit is een centje minder ten opzichte van dezelfde week vorig jaar.

80

140 130 120 110 100 90 80

35 36 37 38 39 40 41 42 43 44 45 46 47 48 week

Bij de groene planten kwam de middenprijs uit op € 1,27. Dat is een stijging van acht cent. Er werden 11,2% minder stuks aangevoerd voor de klok.

De week van de importeur

35 36 37 38 39 40 41 42 43 44 45 46 47 48 week

De gemiddelde prijs van bloeiende planten kwam vorige week uit op € 1,26. Dit is flink hoger dan vorig jaar, toen was de gemiddelde prijs € 1,12. De klokaanvoer lag nu 16% lager.

Bron: FloraHolland

Jaap Stelder:

’De mooiste week van het jaar’ Foto: OZ Import

Bedrijf: OZ Import Week: 45

Maandag

Woensdag

„Zonder twijfel staat ons een druk weekje te wachten. De voorbereidingen voor IFTF, een productpresentatie in onze showruimte, bijdragen aan shows bij klanten en onze eyecatchers op de DFG-stand zijn enige tijd geleden getroffen. Vandaag moeten de puntjes op de i. Onze uitbloeiruimte is omgetoverd tot een Italiaanse bloemenzee. De ruimte ernaast staat in het teken van Australische en Afrikaanse exoten. Ik vind het opvallend hoe alle betrokkenen indrukwekkende bloemen het beste tot hun recht laten komen. Later op IFTF en de Aalsmeer Flower Show precies eender. Een topprestatie van vakbroeders.”

„Voordat ik onze stand op IFTF beman, loop ik een rondje en schud bekenden de hand. Toch weer een mooie beurs. ’s Middags loopt het aardig vol, ik geef het stokje over. Op de zaak is voldoende werk te doen.”

Dinsdag „Don en ik zijn op de vloer bezig met eerste leveringen van nieuwe leveranciers. Chileense en Zuid-Afrikaanse pioenen liggen bij Don op tafel; ik ben bezig met prachtig gips. We zorgen ervoor dat het aanbod interessant blijft. In de loop van de ochtend komt het CBI langs met een groep Colombiaanse leveranciers. We informeren hen over de kernactiviteiten van ons bedrijf en zoeken samen naar commerciële aanknopingspunten. ’s Middags zit ik met een veredelaar en een Afrikaanse producent om de uitgangspunten van een driehoekssamenwerking door te nemen. Een kans om een prachtig product in de markt te gaan zetten.”

Vakblad voor de Bloemisterij 46 (2015)

Markt-1-prijsbeelden-nw.indd 17

Donderdag „De hele dag staat in het teken van bezoeken op de zaak en de beurzen. ’s Middags bezoek ik met veel collega’s de DFG-stand. Naast de jaarlijkse uitreiking van DFG-awards is de borrel het ideale moment om veel branchegenoten te ontmoeten. Helaas is de door ons genomineerde leverancier Flora Farms niet uitgeroepen tot winnaar. Deze exporteur van Kaaps Groen is bijna dertig jaar leverancier van OZ Import. Time flies.”

Vrijdag „Naast de drukte op de beurzen gaat de dagelijkse business gewoon door. Aan het einde van de dag maak ik even snel de balans op van week 45. Circa 10% meer stelen verhandeld, het percentage directe verkoop gegroeid ten opzichte van vorig jaar met daarbij een stijgend percentage digitale verkoop. Eigenlijk een kernachtige samenvatting van de laatste paar maanden.”

17

11-11-15 14:14

In de grafieken wordt de procentuele verandering (= index) weergegeven van de prijs en de totale aanvoer ten opzichte van vorig jaar.

Martijn Bentvelsen martijnbentvelsen@floraholland.nl

Snijbloemen Ontwikkelingen afgelopen zes weken t.o.v. een jaar eerder 140

in procenten

120

100

80

60

40

41

42

Aanvoer index

43

44

Prijs index

45 week

Lichte daling prijs Bij de snijbloemen was het aantal verkochte stuks in week 45 gelijk met vorig jaar. De prijs daalde wel met 1,5%. Het verschil is klein, maar bij een aantal productgroepen was het beeld minder stabiel.

Zoals bij gerbera, waarbij de prijs daalde met 28%. De stijging van het aanbod van 17% was blijkbaar te veel van het goede. Bij de tulpen ligt het aanbod 15% lager dan vorig jaar en de prijs steeg met 23%. Bij hortensia een opvallende stijging in stuks. Het aanbod steeg met 28% wat de markt goed

kon hebben want de prijs daalde licht met 2%. Ook een stijging in verkochte stuks bij lisianthus: 17% meer stuks waardoor de prijs met 17% daalde. Bij amaryllis komt het seizoen langzaam op gang. De prijs bleef gelijk bij 7% minder stuks. Bij de troschrysanten daalde de prijs met 9%. Door meer aanvoer van vooral Santini bleef de omzetdaling beperkt tot een daling van 2%. De prijs van de geplozen chrysanten daalde met 3% bij 2% minder verkochte stuks.

Kamerplanten Ontwikkelingen afgelopen zes weken t.o.v. een jaar eerder 120

in procenten

110

100

90

80

40

41

42

Aanvoer index

43

44

Prijs index

45 week

Hogere omzet In week 45 steeg de prijs van kamerplanten in vergelijking met 2014 met 4% bij een aanvoerdaling van 2%. Door de prijsstijging kwam de omzet 2% hoger uit dan vorig jaar. Bij phalaenopsis daalde de prijs met 5%, maar door 7% meer stuks lag de phalaenopsis omzet 2% hoger dan in 2014. De potamaryllis was in week 45 na phalaenopsis het product met de hoogste omzet en doet het goed.

Bij 14% meer stuks bleef de prijs in vergelijking met vorig jaar stabiel. Een forse daling in stuks

bij hyacint wat ten goede kwam aan de prijs. Bij 26% minder stuks steeg de prijs met 24%. Bij de kerststerren daalde het aantal verkochte stuks met 11%, dit resulteerde in een prijsstijging van 13%. De prijs daalde bij schlumbergera en kalanchoe met 7% bij iets meer aanbod. Een opvallende stijging in stuks bij dracaena met 30% meer aanvoer. Dit ging ten koste van de prijs die met 18% daalde. Tenslotte steeg de prijs van cyclamen met 9% bij 5% minder verkochte stuks.

Tuinplanten Ontwikkelingen afgelopen zes weken t.o.v. een jaar eerder 130

in procenten

120

110

100

90

40 Aanvoer index

18

Markt-2-Veilingbijdragen-nw.indd 18

41

42

43 Prijs index

44

45 week

Omzet en verkochte stuks fors hoger In week 45 hadden we te maken met hoge temperaturen en dit kwam de omzet van tuinplanten ten goede blijkt uit de cijfers. De omzet tuinplanten steeg in week 45 met 17%. Deze forse omzet stijging was het gevolg van een aanvoerstijging van 22% waarbij de prijs licht daalde met 2%.

Helleborus is in deze periode de belangrijkste tuinplant en had een groot aandeel in de omzet stijging. Er werden namelijk 56% meer stuks helleborus verkocht en door een lichte prijsdaling van 5% steeg de omzet met 49%. Op

nummer twee in de top 10 tuinplanten staat skimmia en ook hier een sterke stijging in stuks.

Bij 20% meer skimmia daalde de prijs met 12%. Bij buxus steeg het aantal verkochte stuks met 53%, waarbij de prijs daalde met 17%. Producten in de top 10 met een stabiel beeld waren picea en gaultheria. Bij beide producten was de aanvoer vergelijkbaar met vorig jaar en steeg de prijs met een paar procenten.

Vakblad voor de Bloemisterij 46 (2015)

11-11-15 12:55

Italië

Over de toonbank

Rome

Maria Luisa Rocchi:

’Nederlandse producenten zijn wereldkampioen’ FOTO: MARIA LUISA ROCCHI FLOWERS

we een werkplaats waar we arrangementen maken voor events, huwelijken en hotels. We hebben het geluk dat het segment waarvoor we werken niet echt geraakt is door de economische problemen in het land. We werken voor mensen die houden van bloemen en planten, er hun leven en huizen mee vullen en er hun imago mee tonen.”

Kritische klanten dus ook?

Maria Luisa Rocchi

Naam: Maria Luisa Rocchi Flowers Locatie: Rome Sortiment: 60% bloemen, 30% planten, 10% overig Specialiteit: Hoge segment Aantal medewerkers: 6 vaste, veel freelancers

U bent geen doorsnee-bloemist? „Ik denk het niet nee. We zijn gevestigd in het rijke deel van centraal Rome en onze klanten horen vooral tot de high society van Italië. Ik durf best te zeggen dat mijn winkel de grootste en mooiste is van de stad. Daarnaast hebben

Standpunt

„Jazeker. Dat maakt het werk spannend en uitdagend. Mijn klanten willen steeds iets nieuws, iets exclusiefs. Iets waarmee ze in hun kringen het onderscheid kunnen maken. Het schenkt veel voldoening als dat steeds weer lukt.”

Is Nederland belangrijk voor u? „Heel belangrijk. Het Nederlandse aanbod en de korte lijnen met mijn vaste exporteur stellen mij in staat om mijn klanten steeds het beste van het beste te bieden. Een maal per week levert FleuraMetz precies wat ik hebben wil, kakelvers en van topkwaliteit. Ik moet vrijwel elke dag wel wat bijkopen bij de groothandel hier, maar de kwaliteit is daar minder goed.

Simpelweg omdat de producten langs meer schakels zijn geweest en in koelcellen hebben gestaan. Het liefst zou ik twee keer per week

geleverd willen hebben uit Nederland, maar helaas is dat – nog – niet mogelijk.”

Waar heeft u het nu druk mee? „We zijn nu volop bezig met de voorbereidingen voor kerst. Hotels, woningen en bedrijven willen nu allemaal met decoraties in de kerstsfeer komen. Voor 1 november hebben wij weinig meerwerk gehad. Dat type werk komt vaak bij de meer traditionele bloemisten terecht. Ook Moederdag is hier geen hoogtijdag. Zoals ik zei, we hebben hier met een apart slag mensen te maken, die niet veel op hebben met de tradities van de doorsnee Italiaan.”

Welke producten lopen goed nu? „We verkopen al veel tulpen en hyacinten.

Daarnaast doen hydrangea, lisianthus, rozen en orchideeën heel goed. Oranje is op dit moment de hoofdkleur.”

Heeft u klachten of advies voor Nederlandse producenten? „Nee, absoluut niet. Ik heb niets dan complimenten naar hen over te brengen. Ze zijn voor mij wereldkampioen in wat ze doen en wil hen alleen vragen zo door te gaan. Ons succes gaat hand in hand met dat van hen.”

’Uw buurvrouw is niet de consument’

W

Fleur Bol, Pull Postition

Mee eens, oneens of denkt u er heel anders over?

Reageer dan bij de marktredactie: A.F. Middelburg, 06-23631549 of mail afmiddelburg@hortipoint.nl

Vakblad voor de Bloemisterij 46 (2015)

Markt-3Markt-wk46-Toonbank-nw.indd 19

e zijn er allemaal mee bezig, ’consumentgericht’ produceren. We willen namelijk een product maken dat eruit springt in het schap en, waarvoor de consument stopt in de winkel. Het is een soort speeddaten, waarbij je maar één keer de kans krijgt voor een eerste indruk. Het product moet dus super verleidelijk zijn, hét ideaalbeeld voor jouw doelgroep.

De kleur van de bloem, de opbouw van het product, de verpakking, het POS materiaal, de huisstijl… het zijn allemaal elementen die kunnen zorgen voor een perfecte eerste indruk.

Tot zover nog goed te begrijpen, maar dan komt het (voorheen) ’ongrijpbare’, namelijk waarom is het product ook

verleidelijk voor de consument? Er moet een keuze worden gemaakt in al deze elementen en waarop baseren we deze keuze? Vaak worden er dan meningen verzameld in de directe omgeving. Van klanten tot aan de buurvrouw. Zijn zij echter in staat om zich te verplaatsen in die onbevooroordeelde consument in de winkel, die toevallig tegen uw product aanloopt? De praktijk leert dat het een groot risico is om een investering te baseren op die enkele mening.

Daarom is Pull Position in samenwerking met Review Partner gestart met ’Consumer TALKS’. Een snel groeiend consumentenpanel, van inmiddels ruim 150 leden, dat graag meedenkt

over onze verleidelijke tuinbouwproducten. Door heldere online vragenlijsten met veel beeldmateriaal, kan er snel en eenvoudig antwoord worden gegeven op uw vragen aan de consument. Op deze manier betrekt u uw doelgroep bij uw uiteindelijke product en dit maakt uw keuzes een stuk betrouwbaarder. Door uit het panel een selectie te maken van mensen, die binnen uw doelgroep vallen en de vragen op de juiste manier te stellen, kunnen we écht de eerste indruk meten van de consument. Want alleen door de consument in een vroegtijdig stadium te betrekken bij uw productontwikkeling, ontstaat een grote kans op een geslaagde marktintroductie.

19

11-11-15 12:55

„De vraag is bij onze klanten wat teruggevallen”, constateert inkoper Piet Munnik van Intergreen over de belangstelling voor freesia. Hij heeft een voorkeur voor enkele. „Die zijn wat gunstiger in prijs en ze staan iets langer.”

Volgens Ferry Lamboo, inkoper bij Paauw & Van Egmond is de vraag op jaarbasis vergelijkbaar als in andere jaren. „Het blijft wel een typisch voorjaarsartikel, dan loopt het veel beter.” Bij de afnemers van Premier & Blenheim is de belangstelling in de optiek van inkoper Stefan de Roos redelijk constant.

Tot en met oktober kromp de aanvoer van enkelbloemige freesia, klok en bemiddeling samen, met 6% tot bijna 200 miljoen stelen (zie grafiek). Daarvoor

20

400000

15

300000

10

200000

5

100000

00 01 02 03 04 05 06 07 08 09 10 11 12 13 14

0

t/m 14 okt t/m 15 ok t/m t ok t

0

13

De lichte krimp in de aanvoer van enkele freesia leek gunstig voor de prijsvorming van de gehele gewasgroep, die voor de klok grilliger is. De directe afzet neemt nog verder toe.

Gemiddelde prijs in centen

Krimp bij enkele freesia goed voor prijsvorming

500000

Verkochte aantallen x duizend

Analyses snijbloemen

25

werd gemiddeld per steel 16 cent betaald, hetzelfde als in de twee voorgaande jaren. „Toch zijn we best positief over dit jaar”, oordeelt Erik Bok van kwekerij De Heufkens in Poederoijen.

daghandel, waarbij handelaren minder risico’s durven te nemen en de opkomst van KOA (Kopen Op Afstand). „In dat segment is de kennis van de producten nou eenmaal veel minder.”

Grilliger prijzen

Minder zicht

Thomas Akerboom van Akerboom Freesia in Roelofarendsveen vindt dat de markt voor freesia redelijk stabiel is. „Maar met de aantekening, dat de klokgerelateerde afzet een veel grilliger prijsvorming laat zien.

Veilvolgorde lijkt voor de opbrengst belangrijker geworden dan kwaliteit of sierwaarde. Als je niet in het begin van de groep aan bod komt, is het risico op lagere prijzen veel groter.” Hij schrijft dit toe aan voorzichtiger

De Roos herkent die ontwikkeling. „Door KOA heb je minder zicht op de marktontwikkelingen, want er zijn minder contacten met afnemers.” Hij verwacht dat naast verdere toename van KOA ook de directe inkoop zal toenemen. „We hebben nu al goede lijnen en dat zet door.

En bij de aanvullende aankoop op de klok houd ik ook meestal vast aan de bestaande kwekers, die vertrouwen hebben opgebouwd.”

Het assortiment vernieuwt in een laag tempo. „Kleurgroepen zijn met name voor onze directe afzet belangrijker dan nieuwe soorten. En als het om nieuwigheden gaat, is de sierwaarde het belangrijkste”, vindt Akerboom.

De Bok heeft hoge verwachtingen van de nieuwe Bordeaux, waarmee hij binnenkort op de markt komt. Teler Pip Tesselaar van Tesselaar Freesia in Heerhugowaard, die ook zelf veredelt, brengt volgend jaar in de enkele groep vier nieuwe kleuren op de markt. „We hebben twee richtingen in ons veredelingsprogramma. Een is gericht op geur en sierwaarde en de andere op de geschiktheid voor enkele takteelt. Dan zijn we ook van de haken af.” n

Dubbel gevoel over sierwaarde dubbele freesia Bij een lichte aanvoerstijging is de middenprijs voor dubbelbloemige freesia niet gestegen. Telers en handelaren hebben gemengde gevoelens over de sierwaarde.

„Kortere kammen, zonder de garantie dat alle bloemen openkomen en dus minder sierwaarde”, noemt teler Thomas Akerboom

van Akerboom Freesia in Roelofarendsveen nadelen van dubbele freesia’s. „We hebben ze in ons assortiment omdat som-

mige kleuren in de enkele groep er niet zijn.” Teler en veredelaar Pip Tesselaar van Tesselaar Freesia in Heerhugowaard: „Het is net hoe je het bekijkt. De een vindt het frommeliger, de ander waardeert de meer gevulde bloemen.”

Teler Erik Bok van kwekerij De Heufkens in Poederoijen vindt de kortere kammen ook een nadeel. „Maar er is wel een markt voor.”

Meer aanvoer

Foto: De Graaf Van der Zande

Door de stijging bij FloraHolland van de aanvoer gevuldbloemigen met 3% tot en met oktober dit jaar tot tachtig miljoen stelen en de krimp bij de enkele is het marktaandeel van de dubbele weer iets gestegen. Dit schommelde in het begin van dit millennium enkele jaren rond 30%, kromp daarna tot 23% in 2011

20

Markt-4-wk46-Snijbloemanalyses-nw.indd 20

en ligt anno 2015 op 28%. In het retailsegment is er een voorkeur voor enkele freesia’s. „Voor dubbele moet je meer betalen”, noemt inkoper Ferry Lamboo van Paauw & Van Egmond als nadeel.

De bij de klanten van Intergreen teruggelopen vraag schrijft inkoper Piet Munnik toe aan grilliger consumenten. „Ze schakelen sneller naar andere kleuren en daar kun je met freesia’s moeilijker op inspelen dan met andere bloemen.”

Net als bij de enkele freesia’s is de vernieuwing van het assortiment gestaag. Bok is tevreden over de reacties op en resultaten met de nieuwe witte Oregon. Lamboo vindt actuele foto’s bij de aanvoerinformatie belangrijker dan nieuwe rassen. „Laat kwekers daarin investeren.” n Vakblad voor de Bloemisterij 46 (2015)

11-11-15 12:55

Hollandse eryngium rendeert als nicheproduct De aanvoer Hollandse eryngium was dit jaar vergelijkbaar met 2014, de prijsvorming beter. Bij een klein marktaandeel is er voor Nederlandse kwekers toch marge te halen.

van Egmond, inkoper bij Bloomways: „In Duitsland is er in de zomermaanden best wel wat lokale productie van disteltjes, in allerlei vormen. Maar over het algemeen bepaalt het importaanbod van Marginpar de markt.”

Foto: De Graaf van der Zande

„Voor de paar laatste die er eind oktober werden aangevoerd, moest grof worden betaald”, kijkt inkoper Michel Stieva van Barendsen Bloemen terug op het Nederlandse seizoen voor eryngium. De aanvoerstatistieken van FloraHolland, klok en bemiddeling opgeteld, bevestigen dat. Tot en met oktober kwam de aanvoer uit op bijna 2 miljoen stuks, vergelijkbaar met 2014. Daarvoor werd gemiddeld per steel 38 cent betaald, 5 en 6 cent meer dan in vorig jaar en het jaar daarvoor.

Overigens verhandelt Barendsen volgens Stieva niet veel Hollandse eryngium. „Het maakt klanten niet uit waar het vandaan komt.

Het importaanbod is goed, de kwaliteit en de prijsvorming zijn constant, waarom zou je dan overstappen? Zeker in de boekettenhandel is het belangrijk dat je uit kunt gaan van stabiele prijzen”, verwoordt hij de argumenten van zijn klanten. Frank

Beperkt aandeel In het eryngiumaanbod bij FloraHolland, klok en bemiddeling samen, ligt het aandeel van Nederlandse eryngium op zo’n 10%.

2014 was er een forse krimp, met geregistreerd 34% tot 2,1 miljoen stelen. „Vorig jaar draaiden we een goed seizoen, dit jaar ook.

Vooral via de bloemistenklok”, meldt Adrie Bos van Maatschap Bos De Vries in de Haarlemmermeer. Jaap van den Berge van kwekerij Welgelegen op Tholen is ook tevreden over de resultaten dit jaar. „Met een eigen soort zijn we zo’n vier weken op de markt, dat is maar een aanvulling op het importaanbod dat jaarrond is.”

Assortiment Terwijl Nederlandse kwekers als Maatschap Bos de Vries en Welgelegen een marktpositie hebben met eigen rassen, wordt het beeld bepaald door series als Orion en Supernova. „Gericht op de Nederlandse markt veredelen we niet”, meldt Ellen Akerboom van de Nachtvlinder in Ter Aar. Teler en veredelaar Peter Sinneger van kwekerij Sinnich in Castricum en Portugal verwacht vanaf begin 2016 jaarrond met onder meer de rozeachtige Cassiopeia Questar op de markt te kunnen zijn. „Blauw is de hoofdkleur bij eryngium, roze kan een goede aanvulling

zijn”, verwacht hij. Theo de Looff van M.T. de Looff in Koudekerke meldt wisselende successen te hebben behaald met de cultivar White Green. „Net niet helemaal wit, dat is een nadeel”, geeft hij aan. Wild Wall is een voorbeeld van een aparte introductie die geen positie heeft verworven omdat deze cultivar terugmuteerde naar de oorspronkelijke kleur. „Er is in de distelmarkt niet veel behoefte aan nieuws”, tempert inkoper Rick Molleman van Premier & Blenheim de verwachtingen van verbreding. n

Marktacties Promotie

Bloemenagenda

Balkonplant 2016: geranium, vanaf april mediacampagne n Terrasplant 2016: hibiscus, vanaf april mediacampagne n Woonplant van de maand november: kerstster n Woonplant van de maand december: hyacint n Tuinplant van de maand november: gaultheria n Tuinplant van de maand december: helleborus n PurE Seasonal Flowers herfst: helianthus, callistephus, hypericum, rozenbottel, dahlia n 24 sep - 30 nov Campagne Trending in de Tuin Mooiwatplantendoen.nl n 24 sep - 30 nov Campagne Trending in the Garden Pflanzenfreude.de n 5 okt - 31 okt Campagne Lievelingsbloem Mooiwatbloemendoen.nl n 3 mrt - 6 mrt Huis&Tuin, consumentenbeurs WTC Expo Leeuwarden

Bloemenbureau Holland, VBW en FloraHolland

n

14 nov Rob’s Grote Tuinverbouwing met o.a: ilex Little Rascal sense, Sense Coniferen, Pinus picea Silver Crest, helleborus Gold Collection, droge bollen, bol-op-pot (tulp, hyacint, narcis, eucomis, glamini, freesia en sonatini), Chichi-Orchidee (paphiopedilum), TiSento, tuinbloeiers, Favourite Roses, Green is..., leucothoe. SBS6, 17.00 uur.

n

n n

2 nov - 29 nov: orchidee 23 nov - 27 dec: amaryllis

Bloemendagen 15 nov Feestdag Duitstalige gemeenschap (Bel) 15 nov Feest van de Dynastie (Bel) n 15 nov Grootoudersdag (Bel) n 18 nov Dank-, boete- en gebedsdag (Dui) n 29 nov Moederdag (Rus) n 30 nov St. Andrew’s Day (Schotland) n 5 dec Sinterklaas (Ned) n 6 dec Sint-Nicolaas (Bel) n 7 dec Nationale Vrijwilligersdag n 8 dec Maria Onbevlekt Ontvangen (Ita, Oos,Zwi) n 25 - 26 dec Kerstmis n 31 dec Oudejaarsdag n n

Heeft u informatie voor de agenda? Mail naar afmiddelburg@hortipoint.nl

Vakblad voor de Bloemisterij 46 (2015)

Markt-4-wk46-Snijbloemanalyses-nw.indd 21

21

11-11-15 12:55

Analyse bloeiende planten Foto: IBH-export

Exporteur over Roemenië

Cymbidium klimt op na aanvoerkrimp Na jaren van krimp, klimt de middenprijs van cymbidum eindelijk weer naar een aanvaardbaar niveau. De plant liftte goed mee in de 1 november-handel en maakt zich op voor een witte kerst.

Dana Mazilu:

’Internationale retail weg uit Roemenië’ Wie zijn uw klanten in Roemenië? „Wij leveren er vooral aan de retail, dus supermarkten en bouwmarkten. De belangrijkste producten zijn phalaenopsis, anthurium, stephanotis, kalanchoe, cactussen en groene planten. Voor wat betreft het buitengebeuren draait het vooral om coniferen en fruitbomen. Ik verwacht dat de belangstelling voor buitenplanten de komende jaren toe zal nemen; Roemenen houden van tuinieren.”

Ligt de focus op prijs of op kwaliteit? „Op prijs, maar we blijven vechten voor het leveren van kwaliteitsproducten binnen hun budget. Dat is wat Roemenië betreft ons belangrijkste doel. Het verbreden van het assortiment? Onze klanten zijn zeker in voor iets nieuws, maar nieuwe producten zijn relatief duur dus daar blokkeert het meestal. Daarom verkopen wij in Roemenië momenteel nog weinig echte noviteiten. Wel is er altijd veel vraag naar toegevoegde waarde, zoals phalaenopsis met een mooie pot en wat decoratie voor feestdagen en Vrouwendag.”

Is het een moeilijke markt? „Op zich niet, maar er is zoals gezegd veel druk op de prijs, door de supermarkten die allemaal de laagste prijs willen bieden. Ook is het land economisch gezien nog niet op het niveau van voor de crisis. Internationale ketens als OBI en Baumax, die rond 2003 van start gingen op de Roemeense markt, zijn grotendeels weer verdwenen. Dat is een gevoelige klap en een teken aan de wand.”

„Ja. Niet alleen vanuit Nederland, maar ook vanuit landen als Hongarije, Polen, Macedonië en Duitsland. Dit terwijl de vraag naar planten door de stand van de economie momenteel nog niet stijgt.”

Hoe kijkt u naar de toekomst in Roemenië? „Het is een land met mogelijkheden, maar het heeft behoefte aan politieke stabiliteit. Als dat wordt bereikt, komt er meer financiële ruimte en zullen er meer bloemen en planten worden verkocht.

Dat is dus niet van vandaag op morgen geregeld. Maar de belangstelling van de consument is er zeker en dat is het belangrijkst.”

22

Markt-5-wk46-Exporteur-Afzetzaken-nw.indd 22

Na de zomerstop trok de handel meteen goed aan. Afgezien van een dipje begin oktober, ging het richting 1 november verrassend goed.

Er was meer directe handel en ook de klokprijzen waren goed. Ook van Halloween profiteerde cymbidium mee, met wat meer vraag naar oranje in Scandinavië. Voor de kerst komen nu al veel aanvragen binnen, merkt Fred Besuijen van Orchidiva in Amstelveen. „De economie is overal aangetrokken en dat zien we terug in een groeiende vraag. Ook vanuit de Zuid-Europese landen, die belangrijke afnemers zijn maar de afgelopen jaren wat gas terugnamen. Met concepten, samenwerking bij grote orders, vernieuwing en klantgerichtheid hebben we markt gewonnen. Het is jammer dat traditionele kopers nu klagen over de hogere prijzen. Hun eindklanten hebben er doorgaans geen problemen mee, want ze krijgen waar voor hun geld. Kopers

moeten net als wij mee-veranderen in de nieuwe marktorde.”

Voor LZ Orchideeën gaf de beursweek een belangrijkere boost dan Allerheiligen. „Voor 1 november was er weinig meervraag, maar de week daarna had de Trade Fair wel een positief effect op de afzet. Voor onze ijswitte cascade-cymbidium is vooral de kerst een belangrijke periode. We zien dat daarvoor meer van tevoren wordt vastgelegd’’, zegt Mick Zwinkels.

Uiting van respect Bij Juniflor leeft de vraag naar cymbidium nu pas goed op. Tom Kooij: „Voor 1 november was er geen echte opleving, maar in het algemeen zien we sinds vorig jaar een stijgende lijn in de vraag vanuit Portugal, Frankrijk en Rusland. Onze klanten pakken de eerste cymbidiums na de zomer voorzichtig op, nu worden de aantallen met de dag groter.” De afzet op Italië profiteerde wel van Allerheiligen. Machiel Rijsdijk van Kobitex: „Er was meer vraag dan vorig jaar, en daar liftte ook de cymbidium op mee.

De plant wordt veel in graftombes gezet als uiting van respect. De prijzen van cymbidium waren dan ook duidelijk beter dan vorig jaar.

Ik ben blij dat het product eindelijk weer beter wordt gewaardeerd nu de markt is gestabiliseerd.” n

800

2000

750

1750

700

1500

650

1250

600

2010

2011

2012

2013

2014

1000

Verkochte aantallen x duizend

Is er veel concurrentie?

Dipje begin oktober

Gemiddelde prijs in centen

Bedrijf: IBH-Export Functie: in- en verkoper Belangrijkste afzetlanden: Scandinavië, Oost-Europa Inkoop: veilingklok FloraHolland en rechtstreeks kwekers Aantal medewerkers: 75

Waren er tien jaar geleden nog bijna twintig cymbidium-kwekers, nu zijn het er nog maar vijf. Alleen al de afgelopen vijf jaar viel zo’n 25% van het aanbod weg. Sinds vorig jaar vertaalt zich dat eindelijk ook in een prijsverbetering. Dit jaar is er weer 12% minder aanvoer. De middenprijs steeg met 9%.

Verkochte aantallen en middenprijs van cymbidium op de FloraHollandveilingen van 2010 tot en met 2014.

Vakblad voor de Bloemisterij 46 (2015)

11-11-15 12:55

Afzetzaken Foto: Ank van Lier

Analyse groene planten

Groei blijft uit voor traditionele epipremnum Epipremnum is een gemakkelijk product met goede luchtzuiverende en decoratieve eigenschappen. Teelt en handel lijken daar nauwelijks van te profiteren.

Foto: Vakblad voor de Bloemsiterij

aangepast. Afnemers kunnen bij ons nu ook terecht voor ficus pumilla en philodendron. Dat trekt scindapsus mee. De vraag naar specifiek scindapsus is gering.”

Niks voor klok

De statistieken van FloraHolland voor de productgroep epipremnum zijn de laatste jaren stabiel.

Tot en met week 44 werden ruim 2,2 miljoen stuks verhandeld, nog geen procent minder dan vorig jaar. Martijn Bentvelsen, projectleider Markt en Product bij FloraHolland, ziet lichte verschuivingen in potmaten naar iets minder 24 en 17 cm en meer 12 en 15 cm Dat zal deels de lagere omzet (-5%) en middenprijs (-3%)verklaren.

Stabiel laag

250

4000

200

3500

150

3000

100

2500

50

2010

2011

2012

2013

2014

Verkochte aantallen en middenprijs van de groene kamerplant epipremnum (scindapsus) via FloraHolland van 2010 t/m 2014.

Vakblad voor de Bloemisterij 46 (2015)

Markt-5-wk46-Exporteur-Afzetzaken-nw.indd 23

2000

Verkochte aantallen x duizend

Gemiddelde prijs in centen

Teler Vincent van Riet van kwekerij Van Riet in America noemt de vraag naar epipremnum, oftewel scindapsus ’stabiel laag’.

Siem Pols van kwekerij Pols en Brouwer in Rijsenhout klaagt niet. „Maar dat komt omdat wij onze bedrijfsstrategie hebben

„Het blijft behelpen”, stelt Wim Kap. „Het gaat alleen door van alle uitvoeringen kleine beetjes te maken. Als je iets te veel hebt voor je vaste lijnen, krijg je daar voor de klok niks voor.” De cijfers van FloraHolland wijzen uit dat dit jaar minder stuks via Connect werden verhandeld, maar de omzet bleef stabiel. De gemiddelde klokprijs ligt echter 19% lager dan vorig jaar.

Epipremnum verspreidt zich over vele kleine afnemers. De vaste 50.000 tot 70.000 planten per week lijken voldoende om de voorraden overal in Europa op peil te houden. Dat terwijl scindapsus zeer gemakkelijk te verzorgen is, te boek staat als luchtzuiverend en - als hangplant bezig lijkt met een opmars in meubel- en interieurfotografie.

Het lijkt alsof plantenhandel en telers weinig moeite doen om daar op in te spelen Volgens de statistieken staat 60% van de verhandelde epipremnum aan een mosstok. Dat suggereert ruimte voor productvernieuwing. n

Bedrijf: Paletti Growers Aanleiding: Oprichting salesorganisatie Paletti Growers

Maria Verschure en Jac Haenen De Paletti-telers gaan gezamenlijk de markt op? „We zijn allemaal op zoek naar een manier om uit de neerwaartse prijsspiraal te komen. Het bieden van meerwaarde, van een product met een verhaal, is de enige manier om dit te bereiken. En ook retailers zijn op zoek naar manieren om hun bloemen- en plantenassortiment te optimaliseren. Op veel plekken loopt de verkoop niet van een leien dakje.”

Hoe weten jullie dat? „We hebben als Paletti deelgenomen aan het LEI-onderzoeksprogramma ‘Marktgericht Ondernemen’ en zijn hierbij in gesprek gegaan met retailers, tuincentra en bloemisten. Dit was een eyeopener. Op de winkelvloer is nauwelijks kennis over bloemen en planten, de aanvoer verloopt niet altijd naar wens en het assortiment en rendement laten te wensen over.

Deze problemen spelen met name bij retailers; dat biedt kansen.”

Op welke manier springen jullie hierop in? „We hebben geen kant-en-klaar concept ontwikkeld. Met alleen een aparte verpakking of een leuk label los je de problemen van de individuele retailer niet op; dit is een kwestie van maatwerk. Wij willen een gesprekspartner worden van retailers, samen kijken welke wensen en behoeften er zijn en zo tot een goede samenwerking komen. Met de klant meedenken en hem ontzorgen, dat is ons doel. En door ons brede assortiment en de nauwe samenwerking zullen we minder snel inwisselbaar zijn en draait het niet meer alleen om de laagste prijs.”

Hoe wordt dit praktisch ingericht? „We hebben als kersverse sales-BV een categorymanager aangenomen, die gaat contacten leggen en onderhouden met klanten. Wij als telers ondersteunen haar hierbij. Helaas kan zij pas per 1 april aan de slag; tot die tijd hopen we al orders te kunnen leveren op basis van bestaande contacten. Ook worden we ondersteund door een kwartiermaker, die ons ook heeft begeleid in het aanlooptraject. Op die wijze kan toch worden gestart met de daadwerkelijke verkoop. Daarnaast willen we ons verder verdiepen in de markttrends en gerichte marktinformatie verzamelen.”

Loopt de afzet van de aangesloten telers op termijn volledig via Paletti Sales? „De gezamenlijke verkoop moet een aanvulling zijn op de eigen verkoop van de diverse bedrijven, we willen elkaar niet beconcurreren. Maar na een rustige opstart hopen we snel te kunnen doorgroeien. Binnen enkele jaren moet de Palleti-verkoop een belangrijk afzetkanaal zijn voor onze leden.”

23

11-11-15 12:55

Dagelijks rekken en strekken Driemaal per dag tijdens micropauzes van 1 tot 2 minuten doet personeel van Floricultura rek- en strekoefeningen. Dit om klachten te voorkomen, maar het levert ook veel lol op.

B

ij Floricultura, veredelings- en vermeerderingsbedrijf van orchideeën, in Heemskerk worden veel repeterende handelingen uitgevoerd.

Wanneer je niet om je houding denkt dan komen fysieke klachten om de hoek kijken. Vandaar dat ze micropauzes zijn gaan invoeren op diverse plaatsen in het bedrijf, zowel in het laboratorium als in de kwekerij. Gedurende een minuut tot twee minuten worden driemaal daags rek- en strekoefeningen gedaan.

Het bedrijf attendeert regelmatig op gezond en vitaal werken maar als er geen klachten zijn verwatert dat snel. Vandaar dat afgelopen maart hieraan een themamaand is besteed. Niet van boven opgelegd, maar in nauwe samenwerking met werknemers opgezet. Hier zijn de micropauzes uit voortgevloeid, waar wel enigszins op aangestuurd is.

In het begin was het nogal onwennig en was er soms weerstand tegen, maar inmiddels heeft personeelsfunctionaris Ageeth van der Hoorn het idee dat iedereen meedoet. Het wordt gestimuleerd, het belang wordt toegelicht en is er geen excuus om niet mee te doen. Het komt tevens aan de orde tijdens functioneringsgesprekken. „Het geeft plezier; er wordt veel gelachen. Het geeft sjeu aan een werkdag”, constateert Van der Hoorn.

Het motto van Floricultura ’Gezond werken begint bij jezelf’ blijft niet onopgemerkt. Het bedrijf is genomineerd voor de Stigas Gezond & Vitaal Werken Prijs.

Op 17 november is bekend wie met de eer gaat strijken. < Peter van Leth pvanleth@hortipoint.nl

Foto: Joao Lacerda

24

Spread.indd 24

Vakblad voor de Bloemisterij 46 (2015)

11-11-15 12:55

Vakblad voor de Bloemisterij 46 (2015)

Spread.indd 25

25

11-11-15 12:55

K asgeluiden Bestrijding van ziekten en plagen. Hoe gaat dat in de praktijk?

Wat houdt telers bezig en hoe gaan ze daarmee om? Wat zijn de geluiden uit de kas? Om de twee weken laat het Vakblad telers vertellen over chemische of geïntegreerde bestrijding.

Peter van Leth, Hans Neefjes, Joef Sleegers bloemisterij@hortipoint.nl

’Meer meeldauw door veel uitstraling ’s nachts’

Kees Kouwenhoven Adviseur gewasbescherming Royal Brinkman, o.a. roos

Meeldauw nam twee weken geleden vrij onverwacht ineens weer sterk toe. De schimmel was al enige tijd goed onder controle op de meeste rozenbedrijven. De vrij plotselinge ’uitbraak’ van meeldauw komt vol­ gens adviseur Kees Kouwenhoven nu weer onder controle. Enkele rozentelers hebben preventief met Luna Privilege gespoten en gaan aansluitend met preventieve mid­ delen verder. „Zelf denk ik dat de

koude, heldere nachten met veel uitstraling de oorzaak zijn van de korte, toegenomen meeldauwdruk in de afgelopen periode.”

Trips is bij veel telers op dit moment erg rustig, ofwel goed onder con­ trole. „Maar bij een aantal blijft trips hardnekkig. Bespuitingen hebben matig resultaat, de tripsdruk is dit jaar duidelijk hoger dan we de laat­ ste jaren gewend zijn. Een oorzaak is lastig te achterhalen maar met de

toelating van Winner hebben we nu wel weer een middel om van de schade af te komen.” Kouwenhoven adviseert om enkele weken na de laatste bespuiting te beginnen met proefinzet van phytoseiulus om te zien of deze roofmijten weer kunnen overleven.

Luis en rups zijn nog niet helemaal verdwenen. Ze worden vaak in met combinatie met meeldauwbestrij­ ding aangepakt. „Wel zien we door het verdwijnen van Steward, tegen rupsen, voor de sierteelt meer pro­ blemen. Tegen rups zijn bespuitin­ gen nodig.”

De spintbestrijding loopt meestal soepel als phytoseiulus en feltiella aanwezig zijn in het gewas. Bespui­ tingen tegen wol-, schild- en dopluis geven wel verstoring, zodat er soms toch moet worden gecorrigeerd.

’Zonder harde middelen de winter door’

Richard Vijverberg Kwekerij VD Berg Gerbera Plaats: Berkel en Rodenrijs Teelt: 15 soorten mini-gerbera Oppervlakte: 4,9 ha

26

Kasgeluiden-NW.indd 26

In de gerberakas van Richard Vijver­ berg loopt de biologie langzaam terug. Merkwaardig genoeg is de druk van wittevlieg nog nooit zo laag geweest. Vijverberg heeft er geen verklaring voor. Maar hij is er wel blij mee, want hij hoeft weinig te cor­ rigeren. „In de kas met jong gewas werken we preventief, het meest met NeemAzal. In het oude gewas spuiten we met een mengsel van Match tegen echinotrips en Plenum om de laatste wittevlieg op te rui­ men. We willen de biologie zo lang mogelijk overeind houden, met name de diglyphus tegen mineervlieg. Zo hopen we zonder harde middelen de winter door te komen.”

Duponchelia moet nog steeds bestreden worden. De teler is bezig met het laatste rondje Turex, een bacteriepreparaat. „Dat lijkt te wer­ ken. Nu ga ik vangplaten ophangen om te kijken of het genoeg is.”

Tegen mijten wordt nog steeds

preventief cucumeris uitgezet. De meeldauw houdt zich rustig. Elke nacht staat de zwavel aan.

Wel zit er een plek met tabakswittevlieg langs een zijgevel in de kas.

Deze is binnen komen vliegen. „Die zie je liever niet. We proberen die plek meteen op te ruimen met onder meer Spruzit.” Het is een gevolg van het gebruik van biologie en se­ lectieve middelen, denkt Vijverberg.

Zo wordt op steeds meer bedrijven

platte dopluis, en in mindere mate wolluis aangetroffen. Vijverberg heeft daar gelukkig nog geen last van. Maar hij denkt wel aan stren­ gere hygiënemaatregelen. „Bij de volgende excursiegroep zullen we het daar over hebben. Want een plaag verspreidt zich snel over de bedrijven, bijvoorbeeld via uitzend­ krachten tijdens de teeltwisseling.

Ik denk dat het belangrijk is om met een vaste groep te werken.”

Vakblad voor de Bloemisterij 46 (2015)

11-11-15 12:56

’Correctie tegen trips en profijt van bodemleven’

Marco van de Werken Plaats: Brakel Kwekerij De Heuve: 3,8 ha chrysant onder 9.800 lux, waarvan 75% troschrysant Grand Pink en 25% santini (o.a. ’Rossi’)

Drie weken geleden vond Marco van de Werken in 3-4 kappen onverwacht bloemschade in zijn chrysanten. „Tijdens de wekelijkse scoutronde zagen we kort daarvoor een toename van gemiddeld 1,5 naar 3-4 volwassen tripsen per vangplaat.

Het zijn echter de larven die schade brengen. En een volwassen trips heeft veel nakomelingen. Ik vermoed dat er in die vakken invlieg van trips is geweest toen er in de omgeving mais is gehakseld.” Na het signaleren van de schade is in de bewuste vakken direct ingegrepen. Daar werden inmiddels zo’n 15 tripsen per plaat werden geteld. Gewassen die in de biofase zaten, zijn driemaal behandeld met Botanigard. Daarmee bestreed hij tevens de invlieg van witte vlieg. Kleurend vakken zijn tweemaal afgespoten met Winner.

Trips is nu weer onder controle. De teler verwacht dat hij eind november

op ’winterniveau’ zit; wekelijks 0,5 tripsen of minder per plaat. „Maar trips blijft een lastig verhaal. Mede door het zachte herfstweer is het niet vreemd dat trips iets later dan normaal op winterniveau is.”

Omdat chemische middelen niet zijn gebruikt in de biofase, bleef de spintbestrijder phytoseiulus voldoende actief. Twee weken voor de bloei spuit de teler preventief Cantack om er zeker van te zijn

dat het gewas spintvrij is. Tegen luis wordt bij het voor- en afspuiten Actara ingezet. Aaterra en Risolex gebruikt de teler niet bij de start. „De ingebrachte compost zorgt voor een goed bodemleven. We hebben een paar vakken wel fungiciden gebruikt, maar we zagen geen verschil. Ik laat ze nu dus weg. Ik zie daardoor ook veel larven van de veelvraat atheta, zeker 1 per maas.

Waardevolle roofinsecten.

’Tabakswittevlieg soms probleem in poinsettia’

John van Eijk Specialist gewasbescherming bij Biobest Nederland, o.a. in potplanten

Vakblad voor de Bloemisterij 46 (2015)

Kasgeluiden-NW.indd 27

Nu potplantenkwekers weer schoon de winter in willen gaan door chemisch de laatste plaaghaarden aan te pakken, merkt John van Eijk dat een geïntegreerde aanpak tot die tijd zijn vruchten afwerpt. Trips en spint vormen meestal geen probleem.

Middelen slaan door de ’biologiehistorie’ goed aan.

Waar sommige poinsettiatelers wel mee kampen, is problemen met witte vlieg en vooral de tabakswitte-

vlieg (Bemisia tabaci). Dat komt dit jaar mogelijk door veel invlieg van glasgroentebedrijven; in het Westland zijn die geluiden het sterkst. En doordat tabakswittevlieg toch vaak meekomt met stek uit het buitenland.

In Nederland hiertegen biologische bestrijders uitzetten heeft nauwelijks zin, omdat op veel stekbedrijven middelen zijn ingezet die hun nawerking hebben in Nederland. Over het algemeen breedwerkende middelen

die in Nederland niet zijn toegelaten en die lang schadelijk zijn voor biologische bestrijders. Correcties worden nog wel gedaan met Plenum en wanneer bloemkleur verschijnt door te foggen met Decis of Carex.

Het is verstandig aan een chemische bespuiting een schimmelpreparaat als PreFeRal of Botanigard toe te voegen, omdat resistentie hierbij niet aan de orde is.

De proef waarin in poinsettia Euseius gallicus is uitgezet tegen trips en wittevlieg, wordt geëvalueerd.

De roofmijt doet niet onder voor de sluipwesp Encarsia formosa.

Wellicht leidt de evaluatie tot enige aanpassing van de bestrijdingsstrategie. Van Eijk verwacht niet veel, want de resultaten tot dusver zijn veelbelovend. Beide natuurlijke vijanden ondersteunen elkaar, maar vanwege het kostenplaatje zullen ondernemers toch voor de een óf de ander kiezen, denkt Van Eijk.

27

11-11-15 12:56

Keuring spuitapparatuur voor ei Alle spuitapparatuur met een bouwjaar voor 2001 moet eind dit jaar gekeurd zijn volgens Stichting Kwaliteitseisen Landbouwtechniek (SKL). Voor nieuwere apparatuur is dat eind volgend jaar. Hoe ziet zo’n keuring eruit? Het Vakblad liep mee met de keurmeesters in de praktijk.

Joef Sleegers jsleegers@hortipoint.nl

A

ls een klant naar ons belt over een storing, is onze eerste vraag: is de installatie SKL-gekeurd?”, vertelt Giel van der Hoeven, onderhoudscoördinator bij Brinkman. „In de helft van de gevallen is het antwoord: wat is dat?”

Het lijkt een beetje op APK bij auto’s.

Volgens de Europese richtlijn moet alle spuitapparatuur om de drie jaar worden gekeurd volgens de normen van Stichting Kwaliteitseisen Landbouwtechniek (SKL).

Alleen voor LVM apparatuur geldt een termijn van zes jaar.

Hoewel er nog weinig publiciteit over is geweest, is er een duidelijke stijging van het aantal keuringen te zien, merkt Jaco Kole,

manager bij SKL. „Vorig jaar zijn er in de glastuinbouw 250 keuringen uitgevoerd; dit jaar al ruim 400. En tegen het eind van het jaar zullen er nog meer volgen.”

Behalve dat de keuring verplicht is, zijn er andere argumenten om dit te laten doen, meent Van der Hoeven. „Het vermindert de kans op storingen, het vergroot het effect van een gewasbehandeling, het werkt veiliger en het is beter voor het milieu”, meent Van der Hoeven. „Fabrikanten en leveranciers blijven oplossingen bedenken om de spuitomstandigheden te verbeteren, en feedback van kwekers is daarbij welkom.”

De telers is verplicht om de machine schoon op te leveren. Kleine reparaties

worden meestal meteen uitgevoerd. Een lijst met gecertificeerde keuringsbedrijven staat op www.sklkeuring.nl.

Op pad Eind oktober gingen Meinte van der Kamp en Rob Molenaar, keurmeesters bij Brinkman, een installatie keuren bij potplantenkwekerij Quinterra in Kwintsheul, op verzoek van eigenaar Ivo Strik. Het Vakblad was erbij om te zien wat de keurmeesters zoal tegen komen. Uiteraard wordt er gelet op nozzles, slangen, zeven, het spuitbeeld en de elektrische bedrading. Maar er is meer... <

Werkt de mixer in LVM? De oplossing van gewasbeschermingsmiddelen voor een LVM-installatie is zeer geconcentreerd. Voor een gelijkmatige afgifte en een mooi spuitbeeld moet het mengsel goed worden doorgeroerd. De mixer in de tank is vaak een kwetsbaar schoepje, dat beschadigd kan zijn.

Meestal heeft de teler zelf wel in de gaten als de oplossing niet goed wordt gemengd.

Is de tankzeef aanwezig?

Een belangrijk onderdeel van de spuitkar is de tankzeef. Deze moet voorkomen dat er zaken in de tank vallen zoals dekseltjes en dopjes. In heel veel spuitkarren ontbreekt de zeef, is de ervaring van Van der Kamp. In dat geval volgt afkeuring. „Ik wil de maatbeker altijd even in de tank omspoelen, zodat er niks in de beker achter blijft”, verklaart teler Ivo Strik. „Dan haal ik de zeef er even uit en zet hem daarna weer terug.”

28

SKL keuring.indd 28

Vakblad voor de Bloemisterij 46 (2015)

11-11-15 12:56

or eind 2015 verplicht Zijn de afgifte en het spuitbeeld goed?

Spuitdoppen slijten onder invloed van poeder, druk en hard water. „We zien vaak dat de spuithoek niet goed is; soms is het een harde straal naar beneden”, zegt Van der Kamp. „Of de spuitboom staat na te druppelen, waardoor er een plas ontstaat.”

Ook verstopping komt nogal eens voor. „De spuitdoppen en filterzeefjes worden praktisch nooit schoongemaakt. Dus als je klaar bent met spuiten, gooi dan alle dopjes en zeefjes in een emmer water”, adviseert Van der Kamp. „Persfilters zijn niet ontworpen om vaak schoon te maken”, vindt teler Strik. „Er zou bijvoorbeeld een snelkoppeling op moeten zitten om ze makkelijk los te draaien, en een rubberen ringetje dat niet opzwelt. Nu zitten de doppen vaak vast omdat het leertje is opgezwollen.”

Geeft de drukmeter de juiste waarden?

Is het filter schoon en goed bereikbaar?

Bij oude spuitkarren zit het filter onderin de tank. „Als de tank net is gevuld en het blijkt dat het filter verstopt is, heb je een probleem”, zegt Van der Kamp. „Je moet dan de hele tank leeg laten lopen om het filter schoon te maken.”

In nieuwere en aangepaste spuitkarren zit het filter aan de buitenkant en zit er een kraan voor. Daardoor is het makkelijker om het filter schoon te maken.

De drukmeter mag maximaal 10% afwijken. In veel gevallen is hij heel vies, niet af te lezen, of geeft hij verkeerde waarden aan. „Negen van de tien keer zetten we er een nieuwe drukmeter op”, zegt Van der Kamp. „Bij een bespuiting heb je te maken met veel variabelen”, zegt Strik. „Liters, concentratie, rijsnelheid en druk. Om gelijkmatig spuiten te krijgen moet je een paar variabelen constant houden. Bij druk is dat heel eenvoudig te doen met een goede drukmeter.”

Is de pompcapaciteit voldoende?

De pompcapaciteit loopt terug met de levensduur van de spuitkar. De capaciteit moet voldoende zijn om het juiste aantal liters af te geven, en om de tankinhoud in beweging te houden.

Feiten

Keuring apparatuur Bouwjaar

Uiterlijke keuringsdatum

Tot 1996 31 december 2014 1996 t/m 2000 31 december 2015 2001 t/m 2013 31 december 2016

Vakblad voor de Bloemisterij 46 (2015)

SKL keuring.indd 29

29

11-11-15 12:56

Lage intensiteit belichting in zomerbloemen onderzocht

Ledlicht werkt positief, maar rendeert nog niet Ledbelichting in violier liet in het voorjaar van 2014 vervroeging en kwaliteitsverbetering zien. Het is echter niet rendabel om lampen alleen voor een voorjaarsteelt te installeren. Daarom werd het onderzoek herhaald in het najaar, in meerdere gewassen, en met uitgebreide metingen.

Joef Sleegers jsleegers@hortipoint.nl

U

it eerder onderzoek bij violier is bekend dat een beetje ledlicht in het voorjaar een teeltversnelling en kwaliteitsverbetering geeft. Ledlampen zijn echter niet goedkoop, en om ze alleen voor het voorjaar aan te schaffen is een kostbare zaak. Reden om te kijken wat ledbelichting in het najaar oplevert. Dit is niet alleen gedaan voor violier, maar ook voor leeuwenbek en matricaria. Het onderzoek werd uitgevoerd door Arca Kromwijk en Elisa Gorbe-Sanchez (Wageningen UR Glastuinbouw), in samenwerking met drie zomerbloementelers.

Mening

De financiering kwam van Greenport Aalsmeer en Stimuflori. Het plantmateriaal voor de najaarsplanting violier is beschikbaar gesteld door Florensis; de ledlampen zijn gesponsord door Philips.

Fotosynthese neemt toe De proef met violier werd uitgevoerd bij zomerbloemenkwekerij Bosdijk in Nieuwe Wetering. Zoals gebruikelijk in de onbelichte teelt van violier werd de laatste ronde van het jaar geplant in week 32. Voor het onderzoek werden twee extra rondes geplant

Bram Bos, zomerbloemenkwekerij Bosdijk:

’Vooral groener blad van belang’ „Het idee was dat we met weinig energie de kwaliteit van de violieren konden verbeteren en de teelt konden versnellen”, zegt Bram Bos, mede-eigenaar van Bosdijk in Nieuwe Wetering, waar de proef werd uitgevoerd. „Dat is gelukt.” Met name in het voorjaar zou Bos de teeltduur willen verkorten, want dan zou hij besparen op stookkosten.

In de zomer is belichting niet aan de orde.

Dan wordt er gekrijt en verduisterd om de teelt af te remmen. En in het najaar heeft de teeltversnelling weinig zin. De plantingen in week 33 en week 35 onder ledlicht overlapten namelijk met de oogst van de onbelichte plantingen uit week 32. „In het najaar is de markt voor violier klein. Als we meer dan een kar van een bepaalde kleur

30

Led in violier.indd 30

op de veiling aanleveren, dan zakt de prijs.

Maar met een goede kwaliteit zouden we de markt en de prijs misschien kunnen oprekken.”

De teelt onder ledbelichting van 10 of 20 µmol is niet te vergelijken met een teelt onder Son-T. „Wij telen drie ronden per jaar, terwijl er onder Son-T vijf ronden mogelijk zijn”, zegt Bos. „Het is dus niet zo dat we met deze leds jaarrond zouden kunnen telen.

Voor ons is vooral de betere bladkwaliteit van belang. Als de handel weet dat de kwaliteit beter is, wordt dat altijd betaald.”

De ledlampen werpen dus vooral in het voorjaar hun vruchten af. Het bedrijf was eigenlijk al van plan ze aan te schaffen, maar heeft dat nog niet gedaan. „Voor ons waren ze nog een factor drie tot vier maal te duur”, zegt Bos. „Mogelijk zijn ze over een paar jaar wel rond te rekenen.”

onder ledlicht, namelijk in week 33 en week 35. Er waren drie lichtniveaus: onbelicht, 10 en 20 µmol/m2s. De belichting werd tijdens de nacht 10 uur lang aangeschakeld, met als begintijdstip een uur voor zononder. De leds bestonden uit 88 % rood en 12 % blauw.

In deze proef ging het om relatief weinig licht. Desondanks waren er duidelijke effecten te zien: vervroeging, donkerder blad, meer droog- en versgewicht. Ook in de naastgelegen bedden, waar het strooilicht op viel, was vervroeging te zien. De onbelichte planten van week 35 kwamen niet in bloei en werden niet geoogst.

Bij zulke lage lichtniveaus is het niet helemaal duidelijk of het gaat om assimilatielicht- of stuurlicht-effecten. Daarom is ook de fotosynthese van de planten gemeten.

Het blijkt dat het lichtcompensatiepunt (dat is het punt waarbij de netto fotosynthese begint) onder ledlicht sterk werd verlaagd.

Ook werd de CO2-opname per eenheid PAR-licht verhoogd.

Een onbelichte violier heeft in het najaar van nature al een heel laag lichtcompensatiepunt van ongeveer 2,9 µmol/m2s. Onder ledlicht daalde dit zelfs naar 1,32 µmol. Dit betekent dat er bij een heel laag lichtniveau al assimilatie plaatsvindt.

Onder ledlicht maakt de plant blijkbaar meer chlorofyl aan, waardoor de fotosynthesecapaciteit toeneemt. Dat leidt Kromwijk af uit de donkere kleur van de bladeren. „Bij een lichtniveau van 10 µmol is er dus al extra assimilatie.”

Extra metingen Na de najaarsplanting is in week 51 weer een voorjaarsproef opgezet om extra fotosynthesemetingen te doen. In de vakken werden Vakblad voor de Bloemisterij 46 (2015)

11-11-15 12:56

Foto’s: Arca Kromwijk

De violieren in week 40, die geplant zijn in week 35: links onbelicht, midden onder 10 µmol en rechts onder 20 µmol ledlicht.

twee verschillende perioden aangehouden voor de belichting: tien uur dagverlenging vanaf een uur voor zononder, en vijf uur lang midden in de nacht (vanaf vier uur na zononder). Beide proeven werden gedaan met 10 en 20 µmol/m2s.

Het blijkt dat de vervroeging van de teelt vooral samenhangt met de lichtsom van de ledbelichting, en niet zozeer met de belichtingsduur. „Daarentegen hadden we bij de bladkleur juist het idee dat de belichtingsduur meer effect had dan de lichtsom”, vertelt Kromwijk. „De planten die 10 uur 10 µmol hadden gekregen waren donkerder dan 5 uur 20 µmol.”

Bij de hoogste lichtsom werd het bloembezette deel wat korter. Dat is geen probleem, want de handel wil graag een korter bloembezet deel voor gemengde boeketten.

Ondanks de positieve resultaten is Daniël Jonker, vertegenwoordiger bij Florensis, sceptisch over ledlicht in violier. „Het werkt, maar de kosten wegen niet op tegen de meerprijs. Bovendien zit je voor je het weet weer in de race naar meer belichting.”

Leeuwenbek Bij leeuwenbek is in eerder onderzoek een vervroeging gezien in het voorjaar. Op een kwekerij in het Westland werden in het najaar van 2014 nieuwe proefveldjes gelegd Vakblad voor de Bloemisterij 46 (2015)

Led in violier.indd 31

met 5, 10 en 20 µmol ledlicht. De gekozen cultivar was Cool Rose, een trage bloeier in de winter. De plantingen dateerden van week 40 en 41. „We zagen een duidelijk effect op de kwaliteit”, zegt Kromwijk. „Donkerder blad, meer lengte, meer droog- en versgewicht.

Alleen de vervroeging kwam er nu niet uit.

Dat had mogelijk te maken met het stookregime van de teler. Deze teler stookt heel weinig, houdt alleen de kas vorstvrij. Daardoor kwamen de planten bij deze plantweken heel ongelijk in bloei.”

Matricaria De positieve resultaten met ledlicht in violier waren voor matricariakwekerij Van Egmond in Bleiswijk reden om dit ook in hun eigen gewas uit te proberen. Dit bedrijf gebruikt al gloeilampen voor dagverlenging.

In de proef vormde dit dus de controle, naast ledbelichting met 5 µmol, 10 µmol en 20 µmol. Voor de planten werd een daglengte van 16 uur aangehouden.

De ledbelichting gaf een vervroeging te zien, maar die was beperkt. In het voorjaar ging het om 4 dagen (bij een belichting van 5 µmol), 7 dagen (10 µmol) en 10 dagen (20 µmol). „We zagen bij alle ledniveaus ook enige kwaliteitsverbetering, dus donkerder blad, meer lengte en gewicht”, zegt teler Bert

van Egmond. „Maar voor ons was het niet interessant. Matricaria is een zomerbloem; in de winter zit men er niet echt om te springen. De voordelen moeten echt spectaculair zijn willen de kosten eruit komen.”

Nog niet rendabel Met zijn bijzonder positieve reactie op ledlicht springt violier erboven uit. Bij de andere zomerbloemen die in de afgelopen drie jaar zijn onderzocht – trachelium, ranonkel, leeuwenbek en matricaria – geven leds minder vervroeging. Wel was de kwaliteit vaak beter, met zwaardere takken en een donkerder blad. In elk geval is het effect (nog) niet voldoende om de investering rond te rekenen. <

In het kort n Een beetje ledlicht heeft positief effect op de teelt van violier, in voor- en najaar. n De voordelen zijn teeltvervroeging en een groener blad. n Vervroeging van de teelt hangt samen met de lichtsom, de bladkleur heeft een correlatie met de belichtingsduur. n De aanschaf van ledlampen is nog niet rond te rekenen.

31

11-11-15 12:56

Beter sorteren met 3D-camerasy Fabrikant WPS heeft samen met instituut TNO een nieuw systeem ontwikkeld om potplanten snel en vrijwel foutloos te sorteren. Met heel veel camerashots wordt van elke plant een 3D-beeld gemaakt, waarna het systeem het aantal bloemen, knoppen of takken bepaalt. Kwekerij Piet Vijverberg heeft de primeur van deze hightech.

Arno Engels bloemisterij@hortipoint.nl

D

afleversystemen is dat niet gewenst, mede omdat de markt steeds vaker specifieke wensen heeft, bijvoorbeeld over het aantal bloemknoppen. Ook bij sierplanten als skimmia en hydrangea is die trend waarneembaar. Driedimensionaal sorteren kan uitkomst bieden. De techniek is er nu klaar voor.

Tellen in datacenter Om de betrouwbaarheid van 2D-sortering in phalaenopis te vergroten, is er in de praktijk bijvoorbeeld een semi-automatische oplossing bedacht: personeel geeft met drukknoppen snel aan of de plant een één- of tweetakker is. Kwekerij Piet Vijverberg in Monster verzon in 2013 een andere

oplossing: beelden van het 2D-systeem gingen via internet naar de Filippijnen, waar de mensen erom bekend staan dat ze snel kunnen oordelen. Daar werd in een datacenter het aantal knoppen per plant geteld en de sorteercodering kwam via internet binnen een minuut weer terug. De info kon daardoor tijdig gekoppeld worden aan de productgegevens van de betreffende plant.

Tellen met Filippijnen was een rendabele en snelle oplossing en de betrouwbaarheid van 2D-sortering nam toe. Volgens teler Sander Vijverberg van ongeveer 65% naar 85%. Ofwel de Aziaten haalden handmatig 20% foutieve sorteringen eruit. Maar ondanks verschillende lijnen naar het Aziatische land was er risico op storingen. Het wordt op internet steeds drukker. Er viel dus Foto's: Arno Engels

e techniek blijft vooruitgang boeken, zeker als het gaat om de automatische verwerking van potplanten. Met twee sensoren langs een transportband kan je al automatisch potplanten sorteren op lengte. Dit is eendimensionaal meten. Laat je de potplant draaien voor een camera, en dan krijg je 2D-beelden en kan je tevens sorteren op bijvoorbeeld aantal takken, plantvolume en mate van bloei.

Bij phalaenopsis blijkt 2D-sortering op aantal bloemknoppen niet voldoende betrouwbaar te werken. Als de potplant voor de camera ronddraait en zo’n zes beelden per plant maakt, dan kan deze namelijk een bloem of knop aan een tak dubbel tellen.

Zeker in sterk geautomatiseerde teelt-/

Iedere potplant draait 360° voor de camera, die elke 5° er een 2Dbeeld van maakt: totaal 72 beelden van een plant. Speciale software maakt van al deze 2D-beelden een 3D-beeld. De camera kijkt niet naar bloemoppervlak, maar hoe de bloem eruitziet. Zoiets als gezichtsherkenning.

32

3D piet vijverberg.indd 32

De specifieke 3D-info van een plant wordt gekoppeld aan het afleversysteem bij Vijverberg. Na de sortering schuiven de planten over transportbanden naar de buffervoorraad, bestaande uit tweehonderd banen. Het systeem weet van elke phalaenopsis het aantal bloemknoppen. Hierop kan je automatisch en naar wens sorteren/filteren, zoals: sorteer op planten met vijf open en dertig dichte knoppen.

Vakblad voor de Bloemisterij 46 (2015)

11-11-15 12:56

rasysteem

Foto's: Arno Engels

Er zijn vier units met elk een camera, die samen 2.400 planten per uur kunnen verwerken. De units staan wel in een afgesloten ruimte, omdat te lang naar het licht kijken kan leiden tot lasogen. Planten draaien tegen de achtergrond van een panel met een paar duizend Watt aan infrarood licht. Dankzij dit licht zien de camera’s meer dan het menselijk oog.

nog altijd winst te boeken in de betrouwbaarheid. „Met 2D kwamen wij niet verder”, zegt Martin van Zanten, van fabrikant WPS uit De Lier, die de 2D-sortering rond 2007 bij Vijverberg had geïnstalleerd.

Telsysteem Een technische oplossing kwam uit een innovatief telsysteem dat instituut TNO drie jaar geleden al aan WPS aanbod. Het werkt met 3D-beeldanalyse. „We probeerden dit samen met TNO in onze techniek te verwerken en ontwikkelden een prototype voor de tuinbouw.” Vijverberg werd enthousiast gekregen om mee te werken. „Onze markt vraagt steeds meer maatwerk. Als je planten belooft met achttien knoppen, moeten er ook achttien op zitten en geen zeventien.”

De kweker werkt al jaren met het Plant Order System van WPS: een logistiek systeem waarbij iedere potplant in een specifieke drager over transportbanden Vakblad voor de Bloemisterij 46 (2015)

3D piet vijverberg.indd 33

beweegt. In dit systeem is afgelopen jaar de nieuwe 3D-sortering geïmplementeerd. Na uitvoerige testen is deze zogeheten SmartScan 3D sinds medio oktober in bedrijf. Het resultaat is al zichtbaar. „Nu tikken we bijna 100% betrouwbaarheid aan, om precies te zijn: 98%.”

Vier units De 3D-sortering gebeurt in vier units met elk een camera. De capaciteit per unit is 600 planten per uur, dus totaal 2.400 planten per uur. Zoveel is bij Vijverberg wel nodig, want de teler levert wekelijks gemiddeld 60.000 potorchideeën af aan de handel. Vijverberg breidt z’n oppervlakte phalaenopsis op dit moment uit van 5,5 ha naar 6,5 ha. Totaal heeft hij 7,5 ha. Hoe groot de investering in de 3D-techniek is, wil hij niet kwijt. „Maar het is economisch uit te rekenen, onze terugverdientijd is vijf jaar.”

Het systeem levert volgens Vijverberg

meer op dan een betrouwbare sortering.

Het zorgt ook voor minder werkdruk bij het afleveren. „Als je planten 100% goed beoordeelt, creëer je rust bij het inpakken. En dan verbetert ook die prestatie.”

In het kort n Kwekerij Piet Vijverberg sorteert verkoopbare phalaenopsis op basis van het aantal bloemknoppen. n WPS en TNO ontwikkelden speciale techniek om 3D-beelden van iedere plant te kunnen maken. n Vijverberg is de eerste die zodoende met grote nauwkeurigheid automatisch kan sorteren op basis van het aantal knoppen per plant.

33

11-11-15 12:56

Burkhard Holm was bezorgd over toekomst orchidee

’Begeistert’ van orchideeën Burkhard Holm overleed onverwacht op 4 november 2015, kort na dit interview. De Duitser hield zich bijna zestig jaar bezig met de veredeling van orchideeën. Hij was nog lang niet uitgekruist: met name botanische soorten bieden volgens hem legio mogelijkheden. Dat de doorsnee orchidee tegenwoordig voor een habbekrats wordt verkocht, zag hij met lede ogen aan.

Ank van Lier bloemisterij@hortipoint.nl

H

et leven van Burkhard Holm, inmiddels 79 jaar, stond in het teken van orchideeën; dat werd al meteen aan het begin van het gesprek duidelijk. Op de vraag of hij, ondanks zijn leeftijd, nog steeds vijf dagen per week werkt, antwoordt hij ietwat verbaasd: ”Vijf? Maak er maar zes van. Ik begin iedere ochtend om half acht en ga door tot een uur of zes.”

Holm begon zijn ’orchideeën-carrière’ in 1958, toen hij aan de slag ging bij een van Duitslands grootste orchideeënkwekerijen. „Ik was meteen ‘begeistert’ van de orchidee.

Waarom? Omdat de orchideeënfamilie één

van de grootste plantenfamilies ter wereld is en je deze plant overal ter wereld tegenkomt. Daarbij groeien de meeste botanische orchideeën op een boom; heel bijzonder. Dit alles fascineerde me.”

Risicospreiding Deze fascinatie leidde ertoe dat Holm in 1976 zijn eigen bedrijf startte, waar hij naast anthuriums en strelitzia’s ook startte met het veredelen, selecteren en vermeerderen van botanische en hybride orchideeën. Deze laatste tak groeide in de loop der jaren uit

tot de belangrijkste pijler onder het bedrijf: Holm richtte zich onder meer op de veredeling en vermeerdering van cambria-achtigen, miltonia, cymbidium, odontoglossum, zygopetalum en cattleya. Met phalaenopsis hield hij zich alleen in zijn beginjaren bezig: toen grote veredelaars zich op dit product stortten, zag Holm hier geen uitdaging meer in. „Ik heb er nooit spijt van gehad dat we hier niet mee zijn doorgegaan”, geeft hij aan. „In de loop der jaren hebben we tal van nieuwe orchideeënsoorten gevonden.

Deze vermeerderden we meestal uit zaad.

Vermeerdering op basis van weefselkweek

Burkhard Holm is 4 november plotseling gestorven. Kort voor zijn overlijden sprak hij met het Vakblad in ’zijn’ domein, waar zo’n 2.000 botanische orchideeënsoorten staan.

34

Holm.indd 34

Vakblad voor de Bloemisterij 46 (2015)

11-11-15 12:56

Achtergrond

Award als kroon op carrière zag ik niet zitten: om dit rendabel te maken, moet je partijen van minimaal tien- of twintigduizend plantjes afleveren. Dat is niet mijn wereld, nog steeds niet. Ik ga voor kleine partijen en grote verscheidenheid.”

In de beginjaren verkocht Holm zijn kruisingen voornamelijk aan hobbyisten en collega-telers. „Ook verkochten we de takken als snijbloem. Op deze manier konden we een goede boterham verdienen.” De vindingen van Holm ontstegen echter ook het liefhebbersniveau: hij verkocht tal van kruisingen aan grote vermeerderaars. „Zij gingen wel aan de slag met weefselkweek, waardoor onze soorten inmiddels wereldwijd worden geteeld.”

Breder productenpalet Anno 2015 telt Holm Orchideeën in Bedburg-Hau 0,6 ha en staat Holms zoon Marko aan het roer van het bedrijf. „Hij heeft net zo’n passie voor orchideeën als ik”, zegt Holm. „Tegelijkertijd heeft Marko ook een goed bedrijfseconomisch inzicht.”

Om deze reden houden vader en zoon Holm zich vandaag de dag niet meer alleen bezig met de veredeling en vermeerdering van orchideeën, maar richten zij zich ook op tillandsia en groene planten voor toepassing in terrariums. Wat orchideeën betreft ligt de nadruk op het veredelen, selecteren en vermeerderen van botanische soorten; in totaal hebben de Holms zo’n 2.000 soorten staan. „Van 1997 tot 2011 hielden we ons ook bezig met de productie van jonge planten. De prijzen hiervan kwamen echter steeds meer onder druk te staan. En om een interessante partner te kunnen blijven voor teeltbedrijven, moesten we groeien. Dat zagen we niet zitten.”

In de pijplijn Met de focus op de veredeling van botanische soortjes is volgens Holm nog steeds een boterham te verdienen, onder meer omdat nog maar weinig telers en veredelaars zich hiermee bezighouden. Wilde soorten zijn vooral gewild bij liefhebbers en bij consumenten in Oost-Europa, geeft hij aan. „We verkopen niet aan particulieren, maar vooral aan kleinere handelaren. Deze verkoop loopt met name via onze webshop: per koerier of per post gaan onze planten de hele wereld over.”

Vakblad voor de Bloemisterij 46 (2015)

Holm.indd 35

Burkhard Holm is kort na het interview met het Vakblad op 4 november j.l. plotseling overleden. De familie hecht er waarde aan dat het artikel toch verschijnt. Holm kreeg in juni van dit jaar de Klaas Schoone Memorial Award. Deze prijs, die is vernoemd naar één van de oprichters van Floricultura, is bestemd voor personen of organisaties die zich bijzonder verdienstelijk hebben gemaakt voor de orchideeënwereld.

De jury gaf in haar motivatie aan de prijs aan Holm te gunnen omdat ’kruisingen van zijn hand nog over de hele wereld worden geteeld of dienen als waardevolle ouder in de verdere veredeling.’

Volgens de jury verdiende Holm voor zijn

Volgens Holm zitten er nog veel nieuwe botanische soorten in de pijplijn, die in de natuur niet of nauwelijks meer voorkomen.

Hij houdt zich binnen het bedrijf vooral bezig met de veredeling en vermeerdering, die plaatsvindt via zaaien of scheuren, zijn zoon regelt de verkoop. „Via contacten uit de orchideeënwereld krijgen we zoveel bijzondere plantjes, dat het aan tijd ontbreekt om met alles aan de slag te gaan. Er zijn nog zoveel mooie dingen te veredelen, met bijzondere vormen, kleuren en bloeiwijzen, dat. stoppen met werken er voorlopig niet inzit. Maar zolang ik er plezier aan beleef, wil ik dat ook niet.”

Focus op verscheidenheid Ondanks dat Holm zijn werk nog met enorm veel passie doet, maakt hij zich ook zorgen. De moeilijke marktpositie van de orchidee gaat hem aan het hart. „Lange tijd was een orchidee echt iets bijzonders.

Dat is helemaal weg; de doorsnee orchidee is een massaproduct geworden en zit nu op eenzelfde niveau als bijvoorbeeld een cyclaam. Vorige week zag ik bij de discounter in de buurt een tweetakker staan voor € 2,50; vroeger kregen we hier met gemak € 10 voor. Een catastrofe!”

De veredelaar is dan ook niet positief over de toekomst van de orchidee. „Door het klonen is de orchidee uitgegroeid tot een massaproduct en zijn de prijzen in een vrije val belandt. Daar komt bij dat de jonge generatie steeds meer reist, waardoor er geen tijd is voor het verzorgen van planten.”

Holm is er daarom van overtuigd dat de meeste veredelaars de komende jaren zullen focussen op producten die eenvoudig te

grote bijdrage aan het orchideeënvak en met name zijn veredelingswerk nog een ’kroon’ op zijn werk, in de vorm van de Klaas Schoone Memorial Award.

Holm zelf was overrompeld door de prijs, geeft hij aan. „Ik ben niet het type dat zichzelf op de borst klopt, ik blijf liever op de achtergrond. Dat ik de award in ontvangst mocht nemen, was dan ook een complete verrassing. En ik begreep eigenlijk ook niet dat ze mij, zo’n kleine veredelaar, hiervoor hadden uitgekozen. Ze hebben mij op mijn verzoek diverse malen moeten uitleggen wat de redenen waren om de award aan mij toe te kennen.’

telen zijn, een korte teeltduur hebben en weinig energie vragen. Over het onderzoek van Wageningen UR naar de inzet van stuurlicht als tool om (een deel van) de energieslurpende koeling te vervangen, heeft hij geen gefundeerde mening. „Maar in zijn algemeenheid moeten orchideeën wel zoveel mogelijk licht krijgen.”

Een oplossing voor de neerwaartse prijsspiraal van orchidee, ziet Holm in eerste instantie niet. Even later heeft hij toch nog een advies. „Ik heb nog altijd de hoop dat de partijen die zich bezighouden met de massaproductie zich meer gaan richten op de wensen van de eindklant. Door de industriële productie komt er alleen maar ’méér van hetzelfde’ en zien alle orchideeën er voor de consument hetzelfde uit. Dit zet de prijs onder druk. Ik ben ervan overtuigd dat de consument nog steeds bereid is om te betalen voor een bijzondere orchidee. Kortom: er moet worden ingezet op verscheidenheid in plaats van op uniformiteit en herhaling.

Daar zijn qua veredeling volop mogelijkheden voor; dat zien wij elke dag.” <

In het kort n Als een van de weinigen houdt Holm

zich nog bezig met de veredeling van botanische orchideeën. n De neerwaartse prijsspriaal waarin de orchidee zich bevindt kan volgens de veredelaar worden doorbroken door meer te focussen op bijzondere en onderscheidende soorten.

35

11-11-15 12:56

Kwekerij De Plaats vermeerdert geconditioneerd dracaena

’Wat ze in het buitenland kunnen, kunnen wij ook’

Toevalligheden hebben er voor gezorgd dat Ruud en Agnes Scheffers zelf dracaena zijn gaan vermeerderen. Met de juiste mensen op het juiste moment tegen het lijf lopen, weten ze er een redelijke boterham aan te verdienen. Of ze dat zonder eigen rassen onder de merknaam Dragontree ook zou zijn gelukt, durven ze te betwijfelen.

Peter van Leth pvanleth@hortipoint.nl

A

land kunnen, kunnen wij ook.”

Dus vanaf 1986 zijn ze gaandeweg zelf hun eigen stek gaan opkweken. Nu doen ze niets anders meer; niet alleen voor zichzelf maar ook voor collega’s. Deze teeltwijze introduceerde eveneens een neventak op het bedrijf: interessante mutanten waarmee ze eigen rassen konden en zijn gaan vermeerderen.

Betrouwbaarder geconditioneerd Zelf vermeerderen van uitgangsmateriaal behoort voor Ruud en Agnes dus bij toeval tot de mogelijkheden. Daar hebben ze zeker eind jaren tachtig wel oren naar, omdat dan met buitenlands stek altijd wel iets aan de hand is. Door de productie in Nederland kan Scheffers de kwaliteit zelf controleren.

Het gaat om schoon uitgangsmateriaal met een goede kleur en zonder beschadigingen. „Met kopstek uit het buitenland was het altijd maar afwachten met hoeveel uitval je kreeg te maken. Mooi kopstek kwam binnen, maar tijdens de afkweek kwam naar voren dat het stek toch geleden had onder de weersomstandigheden tijdens de kweek en de transportcondities in dozen.

Bovendien was het niet uitzonderlijk dat we bijvoorbeeld 10.000 stekken hadden besteld en er maar 1.000 werden geleverd. Ik weet ook wel dat met de moderne communicatietechnieken hierin veel is verbeterd, maar destijds had je geen internet en de fax deed net haar intrede. Het is ons nooit gelukt 100% of zelfs maar meer dan 95% van de buitenlandse kopstekken af te kunnen kweken tot een goede kwalitatieve plant.

Foto's: Peter van Leth en Agnes Scheffers

ls Ruud en Agnes Scheffers in 1985 het bedrijf van de vader van Ruud overnemen, is de kwekerij De Plaats in Honselersdijk al vijf jaar overgeschakeld van chrysanten op dracaena. „We zijn de eersten geweest die Dracaena marginata naar Nederland hebben gehaald”, meldt Ruud.

Ze zijn begonnen met kopstek uit Midden-Amerika te halen en die vervolgens rechtstreeks in de grond te steken. Als ze een lengte hadden van 70 cm, werden ze uitgestoken en in een 17 cm-pot gepot. Een erg omslachtige wijze vindt Ruud nu nog steeds, maar het bracht goede prijzen op. Totdat een keer een monorail op een bed met kopstekken viel, waardoor de kop eruit brak en er spontaan nieuwe scheuten uitgroeiden. „Toen wisten wij: wat ze in het buiten-

Verwerking kopstekken in één moerbeddenafdeling gaat vooralsnog mobiel, vanwege een middenpad.

36

4415Dragontree.indd 36

In de andere moerbeddenafdelingen worden de kopstekken op transportbanden gelegd en op een centrale plaats verwerkt.

Vakblad voor de Bloemisterij 46 (2015)

11-11-15 12:57

Bedrijfsgegevens Bedrijf: Dracaenakwekerij ’De Plaats’ Teler: Ruud en Agnes Scheffers Gewas: dracaena en cordyline.

Oppervlakte: 1,4 ha Bijzonderheden: Ruud Scheffers is volgens eigen zeggen de enige kweker op het noordelijk halfrond die dracaena's opkweekt en vermeerdert. Hij doet dit samen met zijn vrouw Agnes vanuit kopstek. Ze hebben al veertien eigen soorten onder de merknaam Dragontree, waarvan ze er zelf ook dertien afkweken in de potmaten 5,5; 9 en 12 cm.

Foto's: Peter van Leth en Agnes Scheffers

Ruud en Agnes Scheffer runnen al meer dan 30 jaar gezamenlijk Dracaenakwekerij De Plaats.

Percentages die nu onder geconditioneerde omstandigheden geen enkel probleem vormen”, schetst Ruud.

Na enkele jaren komt er echter een streep door de rekening van het zelf kweken van kopstek. De uitvalpercentages nemen toe door de bodemgesteldheid. Nooit is achterhaald wat de precieze oorzaak is: ziekten (aaltjes, bodemschimmels) of bodemmoeheid.

Net op dat cruciale moment worden Ruud en Agnes door een hobbymatige aardbeienteler in de gelegenheid gesteld om mee te draaien in een steenwolproef.

Kopstekken worden in het voorjaar in een koude kas in steenwol gestoken. De proef duurt slechts tot het najaar, maar de resultaten zijn zo bemoedigend dat de overstap naar steenwol wordt gemaakt. Uiteraard een kostenverhogende investering, maar eentje die ze durven te nemen, wetende dat ze met mutanten commercieel interessantere rassen in handen hebben dan het assortiment op dat moment.

Intern processen gestroomlijnd Inmiddels zijn op de kwekerij het vermeerderen, op- en afkweken van dracaena gestroomlijnd. Er zijn drie afdelingen met moerplanten die op steenwol op rolbedden staan voor een optimale ruimtebenutting. Steenwolmaten zijn voorzien van waterdruppelaars. De rolbedden zijn op betonblokken geplaatst op zo’n halve meter hoogte zodat kopstekken makkelijker en arbeidsvriendelijker zijn te oogsten.

Bij het oogsten wordt een verplaatsbare oogstband over de rolbedden gehangen.

Sinds 2012 staan er in twee afdelingen ook transportbanden aan de kopgevel zodat op een centrale plaats de kopstekken ontdaan Vakblad voor de Bloemisterij 46 (2015)

4415Dragontree.indd 37

kunnen worden van het onbruikbare onderste blad. De kopstekken worden aldaar behandeld met stekpoeder voor een gelijkmatigere beworteling. „Welke combinatie, dat is het geheim van de smid”, meldt Ruud.

Dit centraal verwerken van kopstekken bevalt prima, zodat een transportband ook in de resterende afdeling met moerbedden komt. Hoe, moet Ruud nog uitvogelen omdat deze afdeling in tegenstelling tot de overige afdelingen met moerbedden een middenpad heeft. Tot die tijd blijft gewerkt worden met een verplaatsbare verwerkingskar met een korte transportband en aan weerszijden een werkplek waar medewerkers het onderste blad weghalen en kopstek behandelen. In beide situaties duurt het niet langer dan tien minuten voordat droog kopstek geoogst is en in oude veilingbakken (voor intern gebruik) of dozen (voor export) is gepakt.

Na 1,5 jaar volle stekproductie Moerbedden gaan afhankelijk van de soort 5 tot 8 jaar mee. Elk jaar worden enkele moerbedden vervangen. „Zo snel mogelijk proberen we jaarrond stek van moerbedden te realiseren. Zodat daar elke vier weken stek van is te oogsten. Dat duurt gemiddeld zo’n 1,5 jaar”, vertelt Agnes. Driekwart van het stek wordt zelf afgekweekt; het overige kwart is bestemd voor de export dat op maat wordt geleverd al naar gelang de wensen van klanten. Stek aan derden wordt op lengtemaat verkocht.

In de moerbedden staan hier en daar volle planten. Het lijkt wel onkruid, maar het is verre van onkruid. Het zijn interessante mutanten die zijn blijven staan, geselecteerd op de kleurschakeringen in blad, symmetrie, houdbaarheid en toepassingen. Als Agnes

zou moeten inschatten dan resulteert nog geen 5% van de mutanten in een commercieel ras. „Voordat een soort redelijke aantallen produceert, zijn we tien jaar verder. Inclusief bescherming in de voor ons belangrijkste landen kost het op de markt brengen van een nieuw ras meer dan € 50.000. Met mutanten weet je bovendien maar nooit. Normaliter muteren ze niet terug, maar een enkele keer wel. Ons ras White Suprise kunnen we daarom helaas niet meer brengen. Deze driekleurige draceana geeft inmiddels te veel uitval; zo’n 60%”, verwoordt Agnes.

Vaste standplaats Stek op de eigen kwekerij wordt opgepot in de potmaten 5,5, 9 en 12. „Altijd A1-kwaliteit. Dit is ook de stekkwaliteit die de deur uit gaat. Mindere kwaliteit verdwijnt in de container; daar proberen wij ook zelf niet nog iets van te maken. A2 wordt nooit A1”, vertelt Ruud. Opgepot stek wordt in een bewortelingstunnel onder plastic geplaatst; afhankelijk van het seizoen net is iets korter of langer dan vijf weken. In de tunnels heerst 100% luchtvochtigheid. Er is dus geen verdamping, zodat het stek zich volledig kan focussen op beworteling. „Het komt er op neer de stekken op het juiste moment onder de tunnel vandaan te halen anders lopen ze onder de bladpunten”, aldus Agnes.

Dit doen ze na jaren ervaring op gevoel. Dit geldt voor nagenoeg alle bedrijfsprocessen.

Gebaseerd op afwijkingen in de bedrijfsregistratiegegevens weten de partners inmiddels bij fouten in welke richting ze het euvel moeten zoeken. „Gelukkig gaat er niet meer zoveel fout”, uit Ruud.

De potplanten blijven op dezelfde plek staan, dus de tunnels worden met plastic en >

37

11-11-15 12:57

Vervolg van pagina 37

al verplaatst. Zo ontstaat er een circulerend proces in de afkweekafdelingen. Wanneer na tien tot elf weken afhankelijk van het ras de potten zijn te rapen en ter plekke worden gehoesd, wordt de kap gereinigd. Klaar voor de volgende opgepotte kopstekken.

Fifty-fifty Het aantal stuks halfwas en eindproduct ontloopt elkaar inmiddels niet meer zoveel.

De planning hebben Agnes en Ruud aardig in de vingers, maar het gaat zeker nog niet op de automatische piloot. „We moeten er bovenop blijven zitten. Goede draceana’s kweken is namelijk niet eenvoudig. Voor je het weet heb je bladpunten, bladvlekken of andere problemen”, zegt Agnes. Om dit te voorkomen, hangt er boven de moerplanten luchtbevochtiging. Gloeilampen hangen er ook nog boven het gewas, maar dit is een overblijfsel uit de tijd van hun chrysantenteelt. „Maar altijd nog handig als het weer donkerder wordt en je nog aan het werk bent”, stelt Agnes.

Aan biologische bestrijding wordt niet gedaan op Dracaenakwekerij De Plaats. „Er is gewoon te weinig voedsel voor natuurlijke vijanden. Dat zegt wel iets over de ziektedruk op onze kwekerij”, meldt Ruud. Zo nu en dan moet hij ingrijpen en dan vooral tegen trips. Hij kiest dan in eerste instantie voor Neemazal.

Teller op veertien Inmiddels hebben Ruud en Agnes veertien eigen soorten, waarvan ze er dertien zelf afkweken. Hun eigen assortiment bestaat uit de soorten D. fragrans Deremensis (lang-

bladig), D. fragrans Compacta (kortbladig) en een tussenvorm zonder wetenschappelijk naam die ze als ’Jewel-serie’ brengen. Daaronder vallen hun White Jewel, Jade Jewel, Green Jewel en Dorado. Verder hebben ze een echte mini-dracaena gemaakt genaamd Pequeña. Zowel ’vrije soorten’ (geel etiket) als eigen soorten (bijpassend kleuretiket) brengen ze vanaf 1994 onder de merknaam Dragontree.

De eigen soorten zijn kwekersrechtelijk beschermd. Dat is niet zonder slag of stoot gegaan. „Onze eerste eigen soort Surprise hadden we niet kwekersrechtelijk beschermd en werd dan ook al snel over de gehele wereld geteeld. Daar hebben we veel leergeld voor betaald. Een nieuw ras moet immers echt zijn en niet terugvallen. Zo’n fout maak je maar één keer. Nu heeft licentiebureau Hortis Legal de bescherming van onze rassen onder zijn hoede. Als kweker heb je daar de tijd niet voor”, licht Ruud toe.

Niet de kip met het gouden ei Stekken maken is een steeds belangrijker bedrijfsfacet van Dracaenekwekerij De Plaats geworden. Agnes en Ruud durven niet te beweren dat het hun redding is geweest. Ze hebben net als veel collega’s zware tijden gekend. Toen de nood erg hoog was door teelt- en andere problemen, is het vooral een goede voorlichter geweest die hen weer op de juiste koers heeft gebracht. „Als we voor ons kopstek gekweekt onder geconditioneerde bedekte omstandigheden twee keer de prijs zouden krijgen die kwekers over hebben voor buitenlands stek onder onbedekte omstandigheden opgekweekt, dan waren we allang binnen geweest. Het is niet

Geen ’onkruid’ in de moerbedden met dracaena, maar eventueel interessante mutanten. Hooguit 5% scoort het tot commercieel ras.

38

4415Dragontree.indd 38

zo dat ons stek de kip met de gouden eieren is geworden”, verwoordt Ruud.

De partners rekenen een vaste prijs voor de producten, inclusief het gebruik van de Dragontreenaam en het -etiket. „Daar verdienen we een redelijke boterham aan.

Genoeg om het plezier van het kweken van planten te behouden”, meent Ruud. Agnes vult aan: „Dracaena is en blijft een groene plant en groene planten liggen al jaren niet echt goed in de markt. Van dracaena wordt beweerd dat het in Nederland een oubollig imago heeft. Maar dat durf ik te betwijfelen.”

Gecontroleerde uitgiftebeleid De Nederlandse dracaena’s van Ruud en Agnes gaan de hele wereld rond. Dracaenakwekerij De Plaats heeft agentschappen in Japan en Australië en verkooppunten in Europa en de Verenigde Staten. Dracaena onder de merk Dragontree wordt wereldwijd gecontroleerd uitgegeven, zodat iedereen er een goede boterham aan kan verdienen. „Met een gecontroleerd uitgiftebeleid heeft de hele sierteelt voldoende toekomstperspectief. Producten die uitwisselbaar zijn, zullen grotendeels van het wereldtoneel gaan verdwijnen. Het blijft kunst om op trends in te blijven spelen onder meer op de handel die steeds weer anders georganiseerd is. Welke producenten en welke producten uiteindelijk overblijven, durf ik niet te voorspellen”, ventileert Ruud.

Scheffers zorgt ervoor dat hij zelf niet in de weg wordt gezeten op markten waarop hijzelf actief is. Kopstekken geproduceerd door Midden-Amerikaanse kwekers zijn bijvoorbeeld alleen bestemd voor Noord-

De opgepotte kopstekken krijgen een vaste standplaats; de eerste vijf weken verdwijnen ze onder plastic in een tunnel om te bewortelen.

Vakblad voor de Bloemisterij 46 (2015)

11-11-15 12:57

Amerika. Het wordt een ander verhaal als van hun kopstek in Midden-Amerika andere vormen worden gemaakt. De stammen of toeven van Dragontreerassen kunnen wel zonder problemen naar Europa worden verscheept. Stammetjes maken onder Nederlandse omstandigheden is niet goed mogelijk en het zou te duur uitvallen.

Cordyline erin en eruit Alhoewel dracaena voor Agnes en Ruud hun lust en hun leven is, sluiten ze hun ogen niet voor andere groene planten. Via hun uitgebreide netwerk krijgen ze wel eens iets aangeleverd wat ze uitproberen. Zo hebben ze vier jaar geleden 200 m2 opkweek- en 500 m2 afkweekoppervlakte ingeruimd voor cordyline. Het teeltproces verloopt op precies dezelfde wijze als bij dracaena. De teelt rendeert echter onvoldoende, zodat ze er weer uit gaan. „Als je cordyline niet wil spuiten met middelen waar milieuorganisaties moeite mee hebben dan wordt de tripsen spintdruk me te groot”, beargumenteert Ruud. Dit had hij al snel in de gaten, maar is er toch nog enkele jaren mee doorgegaan om de kosten van het opzetten van moerbedden er nog enigszins uit de krijgen.

Agnes vindt het jammer afscheid te nemen van cordyline, zeker van het ras Piccolo. Geen eigen soort, maar wel eentje met een mooie paarse kleur die garant staat voor 100% verkoop. Dus ze weet het nog niet of alle cordylinerassen verleden tijd zijn op Dracaenakwekerij De Plaats. Ze hoopt in ieder geval wel dat er snel iets voor in de plaats komt. „Voor het werkplezier is variatie in assortiment welkom. Van alleen maar dracaena zal ik kriegelig worden.” <

Storytelling

Bloei gefotografeerd Wat veel mensen niet weten, is dat dracaena heel mooi bloeit en dat een bloeiende dracaena heerlijk ruikt. Agnes Scheffer kan er enthousiast over vertellen. Op Dracaenakwekerij De Plaats laat ze dan ook elk jaar enkele planten in oktober, november in bloei komen.

Het ene jaar is dat makkelijker dan het andere te realiseren. Dracaena is een nachtbloeier en bloeit pas op leeftijd, afhankelijk van de soort na vier tot zes jaar. Aan de bloemtoortsen die deze plant vormt, gaan elke nacht weer andere bloemen open. De bloei duurt daardoor circa zeven tot tien dagen. De bloemgeur omschrijft Agnes als zachtzoet en alleen al om die geur brengt ze na haar werkdag graag enige tijd er in door. De bloei wordt in ieder geval ’lifetime’ gefotografeerd. Elke 30 minuten wordt er een foto gemaakt, als de plant bloeit elke 30 seconden. Dit levert een mooie film op voor op Facebook. „Het verhaal achter het product, het zogenoemde storytelling, boeit consumenten. Een film van een bloeiende dracaena past daar bij, merk ik uit reacties”, vertelt Agnes.

Het assortiment Dragontree bestaat inmiddels uit veertien eigen soorten, waarvan dertien zelf worden afgekweekt door Agnes en Ruud.

Vakblad voor de Bloemisterij 46 (2015)

4415Dragontree.indd 39

Cordyline (foto ras Piccolo), verdwijnt hoogstwaarschijnlijk na vier jaar al weer uit het assortiment van Dracaenakwekerij De Plaats.

39

11-11-15 12:57

Perkplantendag druk bezocht

’Actie gewenst voor behoud middelenpakket’ Op de tweede Perkplantendag op 3 november georganiseerd door DLV GreenQ was de rode draad hoe in te spelen op het smalle middelenpakket. Zonder actie ligt het voor de hand dat het aantal beschikbare middelen alleen nog maar verder zal slinken.

Peter van Leth pvanleth@hortipoint.nl

M

et het wegvallen van het Productschap Tuinbouw wordt er veel minder onderzoek gedaan, ook in eenjarige zomerbloeiers. En die behoefte is groot, als je de geluiden in de praktijk moet geloven. Bij de gewascommissie eenjarige zomerbloeiers van LTO Glaskracht Nederland is het geluid bekend en heeft het de aandacht. De gewascoöperatie Eenjarige Zomerbloeiers doet al mee in de PPS bo-

Mening

demplagen, maar voor verdere onderzoeken liggen er nog geen concrete plannen op tafel.

Concrete plannen die ook niet tijdens de arenasessie ’Perkgoed naar een duurzame onderneming’, voorafgaand aan de Perkplantendag, naar voren kwamen. Mochten die er wel komen dan is bundeling van kennis en expertise van diverse partijen onontbeerlijk.

DLV Plant en de gewascoöperatie staan er in ieder geval open voor.

Alternatieven zijn er Vanuit de retail krijgen steeds meer perkplantentelers beperkingen opgelegd wat betreft de inzet van gewasbeschermingsmiddelen, mede onder druk van maatschappelijke en milieuorganisaties. Eisen die soms verder gaan dan wettelijke verplichtingen als het niet meer mogen inzetten van gewasbeschermingsmiddelen die nog wel wettelijk zijn toegelaten. Een goed voorbeeld zijn

Pius Floris, Plant Health Cure:

’Vanuit biologie denken dringt steeds meer door’ Een van de gastsprekers tijdens de Perkplantendag was Pius Floris van Plant Health Cure. Iemand die de oplossing tegen ziekten en plagen meer ziet in een weerbaar gewas dan de inzet van gewasbeschermingsmiddelen. „Ik heb niks tegen inzet van gewasbeschermingsmiddelen, maar schrik toch als er vandaag bedragen worden genoemd van € 0,75 tot € 1/m2 die worden besteed aan gewasbescherming in eenjarige zomerbloeiers. Ga daarom op zoek naar teeltmethoden waarin het gebruik van bestrijdingsmiddelen uitzondering is in plaats van regel. En ga op zoek naar wat planten gezond houdt in plaats van wat ze ziek maakt. Simpelweg omdat er geen enkele teler is die voor zijn plezier gewassen bespuit met chemische middelen”, is Floris’ zijn betoog. Hij verkondigt al bijna twintig jaar dat het beter en goedkoper kan. „De helft tot driekwart van de teeltkosten wordt besteed aan de bestrijding van ziekten en plagen, afhankelijk van het bedrijfstype en teelt. Dat is echt niet meer

40

DLVPerkplantendag.indd 40

van deze tijd. Dit is met 20 tot 50% te verlagen.”

Als glastuinders in staat zijn de grond zijn werk te laten doen, dan kunnen ze veel besparen op bemestings- en gewasbeschermingskosten, aldus Floris. Een standaardmaatregel is het wortelgestel te voorzien van mycorrhiza. Helaas bij eenjarige zomerbloeiers zet dit geen zoden aan de dijk, omdat het kortdurige teelten zijn. En bovendien wordt niet in de grond geteeld. De functionaliteit van mycorrhiza, vooral het beperken van stressomstandigheden, komt dan alleen bij de eindgebruiker tot uiting. Neemt volgens Floris niet weg dat legio mogelijkheden overblijven met bodemverbeteraars, plantenversterkers en anders aankijken tegen bemesten. Zijn uitspraak is dat kunstmest vaak de veroorzaker is van ziekten en plagen.

Het maakt de plant minder weerbaar, zeker kleine, jonge planten. „Een baby geeft je ook geen hamburgers te eten”, typeert Floris.

Met bladmeststoffen is veel meer te bereiken, oftewel milde meststoffen met lagere concentraties aan stikstof, kalium en

fosfaat. Bij voorkeur met organische mest, maar dan moeten er wel bacteriën aan toe worden gevoegd die het mogelijk maken de voedingsstoffen opneembaar te maken.

Wat betreft onderzoek heeft Floris ook nog wel een tip. „Al decennia wordt onderscheid gemaakt tussen gezonde en ongezonde planten gebaseerd op uiterlijke kenmerken.

Toch kunnen de mooiste planten flink worden aangetast, terwijl een gelijk ogende plant geen last heeft van dezelfde aantasting. Laat de glastuinbouwsector zich daar eens op richten en er onderzoek naar doen. Dan zijn de onderzoekskosten vele malen beter besteed dan aan het zoveelste gewasbeschermingsonderzoek.”

Floris is blij dat zijn betoog meer en meer niet besteed is aan dovemansoren. Op de Perkplantendag merkt hij eveneens door gesprekken met aanwezigen dat vanuit biologie denken steeds positiever wordt ontvangen bij ondernemers. „Enerzijds omdat het onontkoombaar is, anderzijds doordat het benaderd gaat worden als een positieve uitdaging.”

Vakblad voor de Bloemisterij 46 (2015)

11-11-15 13:53

Foto: Peter van Leth

Perkplantentelers gaven op de Perkplantendag georganiseerd door DLV GreenQ te kennen meer onderzoek te wensen. Mogelijkheden en wensen passeerden de revue.

neonicotinoïden die schadelijk zouden zijn voor bijen. „De handel is nog steeds op de hand van de tuinder en probeert eisen van milieuorganisaties te temperen. Toch is de praktijk dat als één retailer eisen gaat stellen concurrenten niet achterblijven. De sierteelt heeft te lang gewacht met het oppikken van alternatieven. Ze zijn er wel, maar niet uitgetest”, verwoordt DLV-adviseur Martijn Gevers.

Discussie over groeiremming Tijdens het vervolg van de arenasessie buigen de aanwezigen zich over stellingen die betrekking hebben op (onderzoek naar) remmiddelen. De veredeling wordt beschouwd als een belangrijke stuurfactor voor goede compacte gewassen, maar is niet het ei van Columbus.

Telers blijven namelijk de behoefte houden om zelf te kunnen sturen. Verder ontbreekt regelmatig een goede communicatie tussen veredelaar en teler wat ook de introductie van betere compacte rassen in de weg kan staan.

Over de invloed van stuur- en ledlicht op groeiremming is meer onenigheid. Te duur vindt de een, het onderzoeken waard oordeelt de ander. Ledlicht in de aardbeienteelt heeft in ieder geval aangetoond dat het niet per se duurder hoeft uit te vallen dan stuurlicht.

Een pleidooi om onderzoek naar de invloed van licht op de groeiremming op te starten, is om voorbereid te zijn mochten remVakblad voor de Bloemisterij 46 (2015)

DLVPerkplantendag.indd 41

middelen niet meer voor handen zijn.

De algemene conclusie is dat de beperking aan remmiddelen en te weinig notie van teeltmaatregelen op de groeiremming de behoefte aan kennis hieromtrent doet toenemen onder telers. En dan in eventueel onderzoek te focussen op meerdere methoden om de groei te remmen dan op een enkele factor. Uit de zaal komen enige bedenkingen. Ook al is de knowhow aanwezig, toch zal het lastig zijn om met eensluidende conclusies te komen gezien ervaringen en de grote diversiteit aan gewassen en rassen van telers.

Buitenland actiever Het klopt dat Nederlandse kwekers niet over (rem)middelen mogen beschikken die in het buitenland wel zijn toegelaten. Gevers en collega Pieter Keijzer kunnen erover meepraten. Zij vertoeven veel in het buitenland en presenteerden onderzoeksresultaten uit Duitsland, Denemarken, Verenigde Staten en Canada met effectieve middelen. Middelen die het ofwel goed doen in de op- danwel afkweek. Beide adviseurs hebben het idee dat in het buitenland actiever wordt ingespeeld op problemen. Ze weten het niet zeker, maar krijgen de indruk dat Deense en Duitse kwekers weliswaar sneller de toelating krijgen over middelen wanneer teeltproblemen zich voor doen. Mede te danken aan een actieve houding. Wanneer zich problemen voordoen,

ondernemen ze vaak actie onder meer met proeven. Een goed voorbeeld vindt Gevers het niet kunnen beschikken van Duitse kwekers over remmiddelen gebaseerd op de werkzame stof daminozide. Dat is na onderzoek nu deels mogelijk.

Roofmijten bij lage temperatuur Onderzoek met biologische bestrijders gebeurt vaak bij constante temperatuur, RV en lichtperiode. Omstandigheden die zich in de praktijk in kassen niet voordoen, omdat in kassen energie-efficiënt wordt geteeld.

Veelal neerkomend op een hogere temperatuur en wisselende RV’s. Voor een efficiënt bestrijdingssysteem is het daarom essentieel om te weten hoe roofmijten reageren op die omstandigheden. Dat heeft Joachim Audenaert, onderzoeker verbonden aan het Proefcentrum voor de Sierteelt in België, onderzocht met collega-onderzoekers in België en Nederland. Daaruit blijkt dat roofmijten fluctuaties goed kunnen verdragen. Hoe groter het verschil (5, 10 en 15oC verschil zijn onderzocht) des te beter de populatieopbouw.

Hetzelfde geldt voor de mate van predatie.

Dus het maakt voor de efficiëntie van natuurlijke vijanden niet uit als het ’s nachts koud is, als de temperatuur overdag maar voldoende oploopt. Dit maakt toepassing van roofmijten vroeger in het seizoen of in koudere teelten mogelijk. <

41

11-11-15 13:53

Teelttips Pioen Kookschade De warmwater-behandeling van pioenen is in principe vrij veilig. Als de juiste temperatuur van 37,5°C gedurende minimaal een uur en maximaal twee uur wordt aangehouden, is dit voor de meeste pioenen geen probleem. Voor de veiligheid een lagere temperatuur aanhouden is zinloos.

Een lagere temperuur zorgt er voor dat de werking minder is, terwijl de kans op

Roos Watergift optimaliseren De acties van de kweker bepalen de komende periode de verdamping en de bijbehorend watergift plus bemesting. Of de watergift door middel van de starttijd, de eindtijd, de beurtgrootte en de intervallen goed is ingesteld, is het

Chrysant Randeffecten Verschillende bedrijven hebben hun lichtniveau verhoogd door een wisseling van 600 naar 1.000 Watt armaturen. Dit geeft meer kans op randeffecten naar andere plantingen en dus kans op teeltvertraging.

Controleer of er geen ’sliplicht’ onder, boven en

42

Teelttips-Schoffelen_nw.indd 42

Zomerbloemen Invriezen

schade niet kleiner wordt.

De meeste schade door de kookbehandeling bij pioen komt namelijk niet van de kooktemperatuur, maar de zorgvuldigheid waarmee er wordt afgekoeld.

Alleen een uur afkoelen in koud stromend water is overigens voor deze plant nog niet voldoende. De meeste schade ontstaat namelijk als de planten na het afkoelen in het water, te bedompt worden opgesla-

gen. Direct transporteren in een dichte vrachtwagen is dan ook één van de grootste oorzaken van kookschade bij pioen. Laat de pioen eerst 24 uur goed op lucht staan, liefst in een koelcel. Hierna zijn de planten veilig te transporteren.

Henk van den Berg Teelt- en Bedrijfsadvies, 0252-340301

Henk van den Berg Teelt- en Bedrijfsadvies, 0252-340301

beste af te lezen aan de vochtigheid van de matten.

Hiervoor wordt doorgaans de watergehaltemeter (WGM) gebruikt. Vaak kijken kwekers ook naar de trend in de EC van de drain. Weet dat zowel de watergift als de mestgift daar invloed op hebben.

Als er bijvoorbeeld te weinig water gegeven wordt, loopt de EC van de drain op. En als te veel water wordt gegeven, tendeert de EC-drain naar de EC van de gift.

De EC van de WGM is in het algemeen ongeveer 0,2 lager dan de EC van het watermonster uit een mat.

De beste situatie is, dat de EC-gift iets lager is dan de EC in de mat en dat de EC in de mat weer iets lager is dan de EC van de drain: bijvoorbeeld EC-gift is 1,8, EC-mat is 1,9 (+0,2) = 2,1 en de EC-drain is 2,3.

Als langere rozen gewenst zijn, moet de EC van de mat niet te hoog zijn. Dan heeft het gewas meer moeite om worteldruk te

maken; hoge EC remt de worteldruk. Als de rozen zwaar en lang zijn, maar bijvoorbeeld gemakkelijk beschadigen, moet de EC wel hoger ingesteld worden. Daarmee verlaag je de worteldruk en uiteindelijk stijgt het drogestofgehalte.

Het is belangrijk om de EC van de mat te weten. De plant heeft te maken met de omstandigheden in de mat. Wat er in het drainvat gebeurt, is onbelangrijk voor de groei. Het drainvat

loopt vaak een paar dagen achter op de situatie in de mat. Voor een goede watergeefstrategie heb je dus een WGM nodig. Voor een goede bemestingsstrategie moet je dus een matmonster nemen (en daarnaast een analyse van de schoonwatertank).

langs de gevels door komt.

Haal het gaas niet te hoog op en laat tussengevels zo ver mogelijk zakken; een gebroken tak is minder erg dan een paar dagen bloeivertraging. Voorkom lichtweerkaatsing naar KDvakken door in de vegetatieve fase geen kier in het scherm te trekken.

Vooral bedrijven met relatief weinig vakken krijgen soms te maken met teveel verschil in plantdagen. De kans op doorschijn van assimilatielicht is groter als

er tussen vakken meer dan drie dagen zit tussen begin KD. Het randeffect is te verkleinen door de eerste streng licht naast de tussengevel in het langedagvak uit te doen.

Grote temperatuurverschillen tussen KD-vakken en LD-vakken zijn op te lossen met een mobiele meetbox die altijd hangt in het KDvak. Als dit niet kan, sluit dan het ondernet in de vegetatieve fase en hanteer daar geen minimumbuis in het bovennet.

Met hogere lichtniveaus kan de temperatuur bij sluiten van het doek te snel oplopen. Dit kan natslaan van de gewassen veroorzaken. Laat dan ’s avonds bij sluiten de lampen in éénn of twee stappen uitgaan in combinatie met 5-10% doekkier. ’s Ochtends kan snelle temperatuurstijging worden voorkomen door een half uur voor ’lampen aan’ de minimumbuis te verlagen en de lampen in twee stappen aan te laten gaan. Vanaf ’lampen aan’

mag in het doek een grotere kier zijn. In de ochtend zijn er ook grote temperatuurverschillen tussen vegetatieve en generatieve vakken. Hou daarom de tussengevels dicht totdat het scherm opengaat.

Daarnaast kan in de vegetatieve fase ’s ochtends in het schermdoek een kier worden getrokken als de lampen in de kortedagvakken aangaan.

Het invriezen van plantmateriaal voor de verlate teelten moet zorgvuldig gebeuren. Vries alleen vaste planten in die in rust zijn. Vries niet te grote hoeveelheden planten in één keer in. Zorg dat de planten die in de vriescel gaan, al koud zijn (vanuit de koelcel). Pak de kisten pas in plastic als de planten bevroren zijn. Planten die worden ingevroren, moeten luchtdicht worden ingepakt. Zorg dat er onder de onderste kist een vel plastic ligt, zodat de planten niet van onderaf kunnen uitdrogen. Doe, indien mogelijk, een logger in een kist, zodat later is af te lezen of de bewaring goed is gegaan. Vrijwel altijd is schade in de vriesbewaring al ontstaan voordat de planten bevroren waren.

Adviesburo Johan Sonneveld, 06-46134453

Dirk Jan Binnendijk Tuinbouwadviezen, 071-5416564 Vakblad voor de Bloemisterij 46 (2015)

11-11-15 12:57

Schoffelen

Phalaenopsis Licht en temperatuur Alle instraling van buiten is nu zeer welkom. De schermdoeken worden nauwelijks meer gebruikt. Sluit in de koeling en afkweek nog wel het (diffuus) energiedoek bij een instraling boven de 300 µmol. Niet zozeer vanwege kans op lichtschade maar juist voor de stabiliteit in klimaat en om grote verschillen te voorkomen.

Celwanden Voor de aanmaak van sterke celwanden heeft de plant o.a. calcium nodig. Dit verkleint de kans op klappende cellen in bladranden door gutatie in het voorjaar (februari – maart). Geef voldoende calcium mee in het schema voor de opkweek om zeker te zijn van voldoende aan-

Anthurium Balans De temperatuur is de laatste weken hoog. Richting de ’1-november bloemen’ is deze temperatuur goed gebruikt om extra bloemen af te laten rijpen. De etmaaltemperaturen hebben wat hoger gelegen dan er op basis van gemeten waarden aan groeilicht op het gewas wenselijk was.

De buitenetmalen lijken nu slechts langzaam te zakken terwijl de buiten stralingssom blijft dalen. Mede door de vele bewolking zijn de gerealiseerde PAR-sommen laag. Kortom, de afgelopen periode is de balans tussen PAR en etmaaltemperatuur veelal niet goed geweest en Vakblad voor de Bloemisterij 46 (2015)

Teelttips-Schoffelen_nw.indd 43

bod. Streef naar minimaal 1,5 mmol Ca in de gift. De opname van calcium is sterk afhankelijke van de verdamping en wateropname van de plant. Het is daarom belangrijk om de plantactiviteit te stimuleren.

Om de plantactiviteit te stimuleren is het belangrijk dat er voldoende luchtbeweging is. Controleer of alle ventilatoren draaien. Weinig vocht rond de plant (microklimaat) kan ook leiden tot inactiviteit.

Wanneer de bovenlaag van het substraat snel afdroogt vanwege veel uren lamplicht en/of een schraal buitenklimaat, is het goed om ook in deze periode de bovenlaag van het substraat nat te broezen voor behoud van een vochtig microklimaat.

Geef dan een klimaatbeurtje

die situatie lijkt zich niet te verbeteren. Etmaaltemperaturen moeten veelal lager zijn dan dat ze worden gerealiseerd. Vooral de temperaturen overdag zullen moeten worden verlaagd om de etmaaltemperatuur te verlagen. Zeker als er folie is gehangen, zal boven de folie zeer actief moeten worden gelucht. Beweegbaar folie mag zoveel mogelijk open liggen bij een hoge buitentemperatuur en hoog vochtniveau. Bij gebruik van vast folie moet de extra kastemperatuur gebruikt worden om ook vocht af te voeren.

Pot niet te veel op omdat anders te veel vocht in de kaslucht aanwezig blijft.

Lucht bij voorkeur aan de luwzijde maar kies bij een lage windsterkte ook voor ventileren op de windzijde.

Met het regenachtige weer is het vocht deficiet vaak laag en ontstaat er weinig

tussen de gietbeurten in van maximaal 2 l/m².

Energiedoek Sluit het onderdoek in koeling en afkweek bij een buitentemperatuur <7°C. Stel op deze grenswaarde voor buitentemperatuur wel ene stralingsafhankelijke verlaging. Verlaag deze grenswaarde met 1°C per 10 W/ m² verhoging instraling. Verhoog deze grenswaarde met 1°C per 1,5 m/s verhoging van de windsnelheid vanaf 3 m/s. Laat indien mogelijk ook een hoge buistemperatuur, een lage kastemperatuur en het wel of niet regenen van invloed zijn op het sluiten van de doeken.

Ed Konijn, Bureau IMAC Bleiswijk 010-5219094

verdamping door instraling.

Om activiteit te houden in het gewas is het daarom van belang luchtstroming te houden zodat het gewas kan verdampen. Bij beweegbare folie kan bij lagere buitentemperaturen een kier in de folie een volgende stap zijn naar afvoeren van vocht. Bij onvoldoende stroming en hoog vocht zal echter toch vaak met een minimum buis gewerkt moeten worden om activiteit te houden.

Met bewolkt weer kunnen doeken veel open zijn om zo veel als mogelijk de instraling toe te laten. Bij het afnemen van de nachttemperaturen zullen doeken wel weer actiever moeten sluiten en ventilatietemperaturen moeten worden verhoogd.

Hans van Eijk, Bureau IMAC Bleiswijk 010-5219094

Kees van Egmond kees@kees-ineke.nl

Anders We laten de draaimolen links liggen, nemen de rotonde rechtsaf en na de bocht naar links zien we ze staan. Twee verkeersregelaars in fel oranje, diep weggedoken in de kraag. ’Ja,’ grapt een van ons, ’en wij maar denken dat wij het hebben gemaakt…’

Bij alles wat ik tegenwoordig doe schiet het door mij heen: Hoe zou Steve Jobs dit gedaan hebben? Ik zit op driekwart van zijn biografie en kennelijk maakt het indruk. Hoe vasthoudend hij kon zijn. Eigenwijs. Perfectionistisch. Maar ook wat voor een ongelooflijke hork in de omgang met anderen en dan in het bijzonder zijn werknemers. ’Wat is dit? Dit is troep. En je weet het zelf!

Maak het maar anders.’

Een van zijn stelregels was dat het niet draaide om zoveel mogelijk winst maar om het maken van het perfecte product. Een apparaat van Apple moest af zijn. Gebruikers kregen ook niet de mogelijkheid om er zelf aan te sleutelen. Dat was ook niet nodig. Iets wat volmaakt is wijzig je niet. Dat doet Apple wel met de opvolger. Nóg weer beter. Think different.

Ik vind het niet vreemd dat veel ondernemers een voorbeeld nemen aan Steve Jobs. Als er iemand de wereld veranderd heeft, dan hij wel.

Aanhangers van de evolutietheorie zien bij hem de volgende stap van het proces dat door Darwin werd beschreven. De mens die eerst aapachtig op handen en voeten liep, zich langzaam oprichtend tot de homo erectus en nu, met dank aan de iPhone, turend op een schermpje in zijn hand. Of de wereld er ook beter van wordt is even de vraag, maar goed. Het gebeurt.

Op de FloraHolland Trade Fair zie je hoe ook de tuinbouw verandert. Misschien wel aangestoken door mensen als Jobs probeert elke kweker het net iets anders te doen dan de ander. Een papieren hoes als teken van duurzaamheid.

Een kleuriger potje. De phalaenopsis linksom gedraaid in plaats van rechtsom. Lelies per bloem in cadeauverpakking. En alles om gezien te worden.

Verander je daarmee de wereld? Nou nee. We hebben het over bloemen en planten hè. De Beste Bloemstylist van Nederland trekt lang niet zoveel kijkers als Heel Holland Bakt. Dat houdt ons bescheiden. Maar denk dan maar aan die verkeersregelaars. Ook al hebben ze geen topfunctie, je wilt toch echt niet zonder.

43

11-11-15 12:57

Nieuws

’More Store, More Value’ op Trendfair Bromelia Specialist, Bunnik Plants, Gebr. Van der Salm, Van Lint BV en Timo Creations organiseerden van 2 t/m 10 november de Trendfair. Telers, klanten en eindklanten waren welkom op de huisbeurs om inspiratie op te doen.

Hier laten we zien dat je door het bij elkaar te zetten, de consumenten veel beter kan inspireren. Het is een uitdaging, maar die twee gescheiden werelden moeten we bij elkaar zien te brengen”, stelt Bunnik.

Het thema van de huisbeurs was ’More Store, More Value’. Door een betere presentatie is er volgens de deelnemende bedrijven meer rendement op de winkelvloer te behalen. „Vorig jaar stonden hier op de huisbeurs de verschillende stijlgroepen centraal, maar toen vroegen sommige klanten zich af hoe zij dit door moesten vertalen naar de winkelvloer. Dat laten wij nu zien.

We hebben een supermarkt, tuincentra en bloemenwinkel ingericht en laten klanten en eindklanten zien hoe zij de consument op de winkelvloer kunnen verleiden”, aldus Carly Bunnik, mede verantwoordelijk voor de verschillende sfeerpresentaties. Bijvoorbeeld bij de tuincentra zijn er volgens haar verbeterslagen te maken. „De consument heeft last van keuzestress. Nu zijn de hardware en de afdeling bloemen en planten van elkaar gescheiden, waardoor de klant het moeilijk vindt om combinaties te maken.

Ego’s opzij In de segmentpresentaties waren niet alleen de producten van de deelnemende bedrijven verwerkt, maar was een totaalassortiment te zien. „We hebben de ego’s opzij gezet.

Het draait niet enkel om onze producten, maar het gaat om de consument. Door met klanten mee te denken, hopen we natuurlijk wel een duurzame partner te worden”, aldus Siegfried Bunnik. Volgens hem verandert de wereld snel en is het voor de eindklanten lastig om snel te schakelen. „En dat is wel noodzakelijk. Je moet je als bedrijf helder positioneren. Neem een V&D en Blokker.

Die zweven en hebben het lastig. De Bijenkorf heeft duidelijk een koers uitgezet en richt zich uitsluitend op de bovenkant van de markt. Onze klanten moeten ook kiezen.

Wij willen ons hier als producent ook graag voor inspannen, samen doelstellingen formuleren en dat natuurlijk evalueren.”

REDACTIE Schipholweg 1, Postbus 9324, 2300 PH Leiden e-mail: bloemisterij@hortipoint.nl www.vakbladvoordebloemisterij.nl

Eindredacteur Jenny Mostert071-56 59 633 Vakredactie Politiek en economie Quincy von Bannisseht56 59 637 Peter van Leth56 59 688 Markt en afzet Arie-Frans Middelburg56 59 687 Cindy van der Zwet56 59 630 Teelt en techniek Hans Neefjes56 59 638 Joef Sleegers56 59 642

44

ColofonVbb-nieuws 1 artikel.indd 44

Zijn verhaal werd kracht bijgezet door Jeanette Kapteijn, Channel Development manager Retail bij Heineken. Uit haar presentatie bleek dat ook een bedrijf als Heineken niet vanuit het eigen product denkt, maar het totale schap centraal stelt. Het schap moet optimaal aansluiten bij de vraag van de consument. Zij investeren veel geld in consumentenonderzoek. Een aanpassing op het schap die afgelopen zomer is gedaan, is dat het schap niet meer ingedeeld is op verpakking, maar op merk. Uit onderzoek bleek namelijk dat voor consumenten niet de verpakking het belangrijkste is, maar het merk van het bier.

Trends die Heineken signaleert, zijn e-commerce. Nu wordt 1,5% van het bier online verkocht, maar het bedrijf verwacht dat dit aandeel in 2020 op 20% zal liggen.

De consument is bovendien steeds minder voorspelbaar; zij kopen bij diverse inkoopkanalen in. Daarnaast zijn gemak, transparantie en storytelling belangrijke trends. „Met verhalen creëer je meer omzet. We hebben in de winkel testen gedaan. Met een aantrekkelijker schap realiseerden we op hetzelfde aantal meters 8% meer omzet.” <

UITGEVER BDUmedia Afdeling Vak- en Publieksmedia Postbus 67, 3770 AB Barneveld, tel 0342 - 49 42 63, fax 0342 - 41 31 41 Uitgever: Wiljo Klein Wolterink MBA Verkoopleider: Ron van de Hoef, e-mail: r.v.d.hoef@bdu.nl

Colofon

Secretariaat Linda Laman071-56 59 678 Alice Hoogenboom 56 59 679

Merk van bier belangrijkst

Bureauredactie Carolyne de Vries Lentsch, Jolanda de Wekker Webredactie Erik Rotteveel Vormgeving Diseno Vormgeving Fotografie Gerdien de Nooy Freelancers Gert van den Berg, Hermen de Graaf, Bernadette Hoefsloot, Harmen Kamminga, Ank van Lier, Astrid Zoumpoulis-Verbraeken

ABONNEMENTENSERVICE Mutaties en bezorging Abonnementen kunnen op elk gewenst tijdstip ingaan. Opgave via vakbladvoordebloemisterij.nl of bij de abonnementenservice.

Abonnementen lopen automatisch door, tenzij uiterlijk twee maanden voor vervaldatum bij de abonnementenservice wordt opgezegd. Dit kan schriftelijk, telefonisch of per e-mail. Ook voor informatie over een lopend abonnement en klachten over de bezorging kunt u contact opnemen met de abonnementenservice, BDUmedia, afdeling Vak- en Publieksmedia, Postbus 67, 3770 AB Barneveld. Op werkdagen is de abonnementenservice telefonisch bereikbaar van 8.30 uur tot 14.00 uur op 0342-494844, e-mail: abonnementen@bdu.nl.

Prijzen Jaarabonnement: € 349,60. Studenten 25% korting; 65 plussers 15% korting. Jaarabonnement Europa: € 449,65 (België: € 377,70). Jaarabonnement buiten Europa: € 466,50.

Genoemde prijzen zijn inclusief 6% btw en verzendkosten.

ADVERTENTIE-EXPLOITATIE Verkoopleider: Ron van de Hoef, 0342 - 494263, 06 - 51806325, e-mail r.v.d.hoef@bdu.nl Media-adviseur: Gert-Jan Bloemendal, 0342-494807 e-mail: g.bloemendal@bdu.nl

Vakblad voor de Bloemisterij is een wekelijkse uitgave van de Stichting Vakinformatie Siergewassen en BDUmedia, Vak- en Publieksmedia.

Uitgever en auteurs verklaren dat dit blad op zorgvuldige wijze en naar beste weten is samengesteld, evenwel kunnen uitgever en auteurs op geen enkele wijze instaan voor de juistheid of volledigheid van de informatie. Uitgever en auteurs aanvaarden dan ook geen enkele aansprakelijkheid voor schade, van welke aard ook, die het gevolg is van handelingen en/of beslissingen die gebaseerd zijn op bedoelde informatie.

Lezers wordt met nadruk aangeraden deze informatie niet geïsoleerd te gebruiken, maar af te gaan op hun professionele kennis en ervaring en de te gebruiken informatie te controleren.

Alle rechten voorbehouden. Niets uit deze uitgave mag worden verveelvoudigd, opgeslagen in een geautomatiseerd gegevensbestand of openbaar gemaakt in enige vorm of op enige wijze, hetzij elektronisch, mechanisch, door fotokopieën, opnamen of enige andere manier, zonder voorafgaande toestemming van de uitgever.

Algemene voorwaarden: op alle aanbiedingen, offertes en overeenkomsten van BDUmedia B.V. zijn van toepassing de voorwaarden, welke zijn gedeponeerd ter Griffie van de Arrondissementsrechtbanken en de KvK.

Druk: BDU Media

Vakblad voor de Bloemisterij 46 (2015)

11-11-15 12:57

Kasgenoten

A genda 16 nov Bijeenkomst ontwikkelingen BPL, 15.0017.00 uur, Woerden. Info: www.werkgeverslijn.nl 17-19 nov Tuinbouwmissie Zuid-Duitsland.

Info: info@duitslanddesk.nl.

19 nov Greenport Noord-Holland Noord, conferentie, Alkmaar. Info: www.greenportnhn.nl.

24 nov Verbindend ondernemen, bijeenkomst Bommelerwaard/Neerijnen, 17.45 uur.

Info: www.glastuinbouwpactbommelerwaard.nl.

24 nov Gebiedsgericht meten in Heen- en Geestvaartpolder, 19.45-22.30 uur, ’s-Gravenzande.

Info: hhdelfland.nl.

26 nov Webinar ontslag, 16.30-17.30 uur, online.

Info: www.werkgeverslijn.nl.

30 nov Webinar Wet Aanpak Schijnconstructies (WAS), 16.30-17.30 uur, online.

Info: www.werkgeverslijn.nl.

2-3 apr Kom in de kas, landelijk evenement.

Info: www.komindekas.nl.

LTO Glaskracht Nederland 19 nov Seminar Het Nieuwe Telen, 13.00-20.00 uur, Bleiswijk.

19 nov Gewasbijeenkomst poinsettia, locatie onbekend.

24, 25, 26 nov, 1 dec Waterdagen, 14.00-17.00 uur, Castenray (24/11), Prinsenbeek (25/11), Waddinxveen (26/11), Heerhugowaard (1/12).

2 dec GlastuinbouwEvent, 15.00-20.00 uur, Dordrecht.

9 dec LichtEvent, 13.30-17.30, locatie onbekend.

10 maa PlantgezondheidEvent, Wageningen UR Glastuinbouw, Bleiswijk.

7 apr EnergiekEvent, Bleiswijk.

Info: www.ltoglaskrachtnederland.nl

Buitenland 1-5 dec Zuhoor, internationale bloemen & tuintentoonstelling, Abu Dhabi, Verenigde Arabische Emiraten. Info: www.zuhooruae.ae.

26-29 jan IPM, Essen, Duitsland.

Info: www.ipm-essen.de.

16-18 feb Salon du Végétal, Angers, Frankrijk.

Info: www.salonduvegetal.com.

24-26 feb Myplant & Garden, Milaan, Italië.

Info: myplantgarden.com.

26-28 feb HortiExpo, horti- en mechanisatiebeurs, Pune, India. Info: www.hortiexpo.com.

15-17 maa Nordic Flower Expo, Malmö, Zweden. Info: www.nordicflowerexpo.com.

12-14 apr Flower Expo Ukraine 2016, Kiev, Info: www.flowerexpo-ukraine.com.

FOTO: ank van lier

Binnenland

Leeftijd: 33 Plaats: Venlo/Lottum Teelt: Breed sortiment bijzondere kuipplanten. Daarnaast bedrijf met struikrozen en coniferen. Oppervlakte: 9.000 m2.

Suzanne Verhaegh-Seuren Jullie zijn een vreemde eend in de bijt binnen de kuipplantentwereld. „Ja, wij zijn een ’rariteitenteler’ en telen juist die soortjes die anderen niet kunnen of willen produceren. Het gaat dan om soorten die moeilijk te telen zijn, of waar veel handwerk aan te pas komt. Zo hebben we bijvoorbeeld ruim zestien soorten pasieflora’s, vigna's en blauwe thunbergia’s. Maar we telen ook Solanum Jasminoïdes, maar dan in een maatje meer. We doen altijd net iets anders dan anderen.’’

Wie zijn jullie afnemers? „Voornamelijk retailers en bouwmarkten. Wij merken dat ook deze partijen willen betalen voor een bijzonder en apart product. Maar ze kiezen niet voor ons op basis van een Excel-sheet of een cataogus; ze moeten ons bedrijf en het verhaal achter het product kennen. Daarom nodigen we regelmatig klanten uit op ons bedrijf en zijn we ieder jaar aanwezig op de IPM en Plantarium. Beuzen waar je ons als kuipplantenteler niet meteen zou verwachten. Maar juist hierdoor vallen we op.’’

Jullie kweken ook struikrozen en coniferen. Geen gebruikelijke combinatie met kuipplanten. „Dat klopt. Mijn vader en ooms produceren al jarenlang rozen en coniferen, de kuipplantentak bestaat sinds eind jaren negentig. We zagen toen dat onze afnemers behoefte hadden aan partijen die een breder productenpalet konden aanbieden. Vandaag de dag zijn er nog steeds een heleboel afnemers die zowel struikrozen en coniferen als kuipplanten bij ons kopen.’’

Wilt u het bedrijf overnemen? „Ik ben in ieder geval de enige serieuze kandidaat. Ik ben nu verantwoordelijk voor het assortiment en de in- en verkoop van de kuipplanten. Of, hoe en wanneer de overname gaat plaatsvinden, is nog niet duidelijk. Daar zijn we ons nu op aan het oriënteren.’’

Nog naar de IFTF en de FloraHolland Trade Fair geweest? „Jazeker. Ik wilde klanten en leveranciers spreken en kijken welke nieuwe soortjes er beschikbaar zijn. Ook was ik benieuwd naar de plannen van het nieuwe groene mediaplatform 247Green. Met dat platform kunnen wij als telers wellicht een beter beeld krijgen van de huidige consument. Ik vind dat we als sector zoveel mogelijk contact moeten zoeken met de consument!’’

Nog tijd voor hobby’s?

Onderstaande symbolen hebben de volgende betekenis en verwijzen naar de website vakbladvoordebloemisterij.nl

!

Documenten en linken naar website

Vakblad voor de Bloemisterij 46 (2015)

Kasgenoten agenda_nw.indd 45

Foto’s

Filmpjes

„Weinig, mijn werk is mijn hobby. Ik werk veel, vooral in het seizoen, maar maak daarnaast ook tijd voor mijn gezin. En soms rijd ik paard. Maar dat is er dit jaar nog niet van gekomen.’’

45

11-11-15 12:57

Roelofarendsveen 071-3313356 • 06-22196960 info@klinkstoom.nl • www.klinkstoom.nl

715469_.indd 46

11-11-2015 13:23:19

Treft het ?

Bloemisterij Vakblad voor de

715470_.indd 47

Bel 0342 - 49 48 89 voor de advertentie-

een uitgave van

mogelijkheden, wij geven u graag advies.

11-11-2015 13:23:29

715471_.indd 48

11-11-2015 9:44:41