VBB_49-2015 by Stichting Vakinformatie Siergewassen

Bloemister캐 Vakblad voor de

49 70e jaargang 4 december 2015

China: het beloofde land? 8-13

14 Verscongres in

26 Houtstook nu

30 Str캐d tegen

32 Specialiseren

teken van retail en consument

aantrekkel캐ker door subsidies

slakken vraagt vooral discipline

in astilbe: telers over hun strategie

Cover-nw.indd 1

02-12-15 14:26

722144_.indd 2

2-12-2015 12:59:31

Bloemisterij Vakblad voor de

8 FloraHolland maakt oversteek naar China

Opinie 4 Interview: ’Het duurzaamheidsverhaal moeten we samen oppakken’ 4 Commentaar: Over een grenzeloze ambitie en de Chinese realiteit 5 Stelling: Telers moeten kosten besmet stek altijd vergoed krijgen

Nieuws 6

Een selectie uit het meest recente nieuws

Bedrijf en afzet 8 Afzet: FloraHolland maakt oversteek naar China 10 Afzet: Kwekers: ’In China heerst de wet van de grote getallen’

26 Houtstook veert op door gunstig subsidieklimaat

12 Afzet: Handel: ’China is geen abc’tje’ 13 Column: Cok Harteveld, China 14 Afzet: Verscongres in het teken van retail en consument 16 Vragen: Ik zet AOW’ers in op mijn bedrijf. Waar moet ik aan denken?

Markt 20 Gypsophila uit Nederland houdt bescheiden positie 20 Lastig te telen physalis leverde dit keer wel rendement 21 Staticetelers redelijk tevreden over afgelopen seizoen 22 Amaryllis: trend waxbollen groeit 23 Zilverstruikje was dit jaar bepaald geen goudmijn

30 Slakken bestrijden vergt discipline en lange adem

Teelt 24 In beeld: Aan het zuurstof 26 Energie: Houtstook veert op 29 Energiemarkt: ’Extra groeilicht verjongt gewas’ 30 Ongedierte: Slakken bestrijden vergt discipline en lange adem 32 Zomerbloemen: Twee astilbetelers met een eigen strategie 34 Teelttips: phlox, tulp, lelie, perkgoed, groene en bonte planten 35 Column: Kees van Egmond

Nieuws 36 Ctgb past wettelijk gebruiksvoorschrift imidaclopridhoudende

32 Twee astilbetelers met een eigen strategie

middelen marginaal aan

Service 37 Kasgenoot: Frank Buurman Agenda Voorplaat: Foto’s: Jos van der Meijs

Vakblad voor de Bloemisterij 49 (2015)

Inhoud.indd 3

02-12-15 14:26

Opinie Erwin Westerman, Duurzame Bloemisten Groep:

’Het duurzaamheidsverhaal moeten we samen oppakken’ foto: Cindy van der Zwet

Bloemist Erwin Westerman zet zich in voor het verduurzamen van de sierteeltsector. Dit jaar heeft hij samen met Annelies Koch de Duurzame Bloemisten Groep opgezet en 35 bloemisten zijn inmiddels lid. „We staan aan het begin, maar de vraag van het bedrijfsleven en de consument gaat toenemen. Telers en bloemisten moet mee.” Cindy van der Zwet cvanderzwet@hortipoint.nl

Wat is Duurzame Bloemisten Groep? „Dit is een nieuwe coöperatie van bloemisten die duurzaam ondernemen. Om lid te kunnen worden moeten bloemisten het keurmerk ’Barometer Duurzame Bloemist’ in huis hebben of in ieder geval de intentie hebben dat binnen een jaar te gaan halen. Zelf ben ik altijd bloemist geweest en ik was een van de eerste bloemisten die dit keurmerk in huis had. Inmiddels heb ik mijn bloemenwinkel van de hand gedaan en belever ik enkel nog supermarkten. Daarnaast zet ik mij samen met Annelies voor de volle 100% in voor het verduurzamen van de sector.”

Waarom is dit nodig? „De aanleiding voor het oprichten van de coöperatie was dat ik als bloemist ooit een opdracht van de provincie Zuid-Holland kreeg om milieuvriendelijke boeketten te leveren. Ik kon dit niet doen, omdat het buiten mijn regio lag. Maar ergens anders konden zij niet met hun vraag terecht. Toen heb ik besloten een landelijk netwerk op te

Commentaar Arie-Frans Middelburg vakredacteur afmiddelburg@hortipoint.nl

Opinie_NW.indd 4

richten waar duurzame bloemisten zich bij aan kunnen sluiten en waar bedrijven op kunnen bestellen. De coöperatie is 17 maart opgericht en inmiddels hebben we 35 leden. Het doel is om komend jaar 100 bloemisten als lid te hebben.”

35 van de 3.000 bloemisten zijn lid. Wat vindt u daarvan? „Het is een fractie; we staan nog aan het begin. De vraag gaat toenemen. Daar ben ik van overtuigd. Ik snap niet dat meer bloemisten hier nu al iets mee doen. Als je duurzaam onderneemt, creëert dat kansen en zullen de marges verbeteren. Nu staan de marges bij veel bloemisten onder druk. Zij kopen om deze reden prijsgedreven in en zoeken het vaak in de hoek van de buitenlandse producten. Die bloemen worden echter vaak niet op een verantwoorde manier geproduceerd. De omstandigheden zijn soms beneden peil. Wanneer je als bloemist positie inneemt en kiest voor het keurmerk ’Barometer Duurzame Bloemist’, dan kun je je onderscheiden.”

En hoe zit het met de telers? „Ook daar gaat het niet vanzelf. Zij kunnen extra vraag naar hun product creëren door MPS-A gecertificeerd te zijn. Nu beginnen veel kwekers er niet aan, omdat het in hun ogen alleen maar geld kost en nog niets oplevert. Dat gaat veranderen. De vraag gaat toenemen. De leden van de coöperatie zijn nu goed voor een omzet van rond de tien miljoen euro, maar volgend jaar vertegenwoordigt de Duurzame Bloemisten Groep een omzet richting de € 40 miljoen. Dat is een interessante groep om als teler aan te leveren.”

Waarom gelooft u zo stellig in deze groei? Tot nu toe is het niet van de grond gekomen. „De voortekenen zijn er. In 2015 gaat de overheid bijvoorbeeld voor 100% duurzaam inkopen en de semi-overheid voor 70%. Ik zit momenteel met hen aan de tafel om te spreken over de bloemen- en planteninkoop. Hiermee gaat de vraag naar biologische en MPS-A bloemen dus flink

Over een grenzeloze ambitie en de Chin ese Tien jaar terug was China al ’hot’ in de sierteelt. Met argusogen werd toen gekeken naar de potentie van China als productieland. Gingen goedkope Chinese bloemen de wereld veroveren? Het Vakblad reisde destijds af naar het Aziatische land. De conclusie luidde dat er nog een groot gat zat tussen de grenzeloze ambitie van de Chinese overheid om de export van bloemen enorm te vergroten en de alledaagse realiteit. In 2010 staken we opnieuw de thermometer in China. Een aantal Nederlandse bedrijven had zich er inmiddels gevestigd. Wederom kwamen we tot de slotsom dat de Chinese sierteelt nog een lange weg

te gaan had eer het de wereld zou overspoelen. Anno 2015 is China wederom ’heet’. Niet als hemelbestormer met haar bloemen, maar als afzetland voor bloemen uit Nederland. Algemeen directeur van FloraHolland, Lucas Vos, heeft na een handelsmissie naar China het volledige vertrouwen dat de Chinese markt door kwekers en klanten van de veiling te bestormen valt. „Ze willen Nederlandse bloemen hebben”, aldus Vos. Het gaat om bloemen voor het hogere segment. En Jack Ma, de grote baas van Alibaba, wil Nederlandse bloemen op het internetplatform verkopen. Naast een interview met Vos treft u in dit nummer onder meer reacties van Vakblad voor de Bloemisterij 49 (2015)

02-12-15 13:37

Wilt u uw mening geven? Stuur een brief naar postbus 9324, 2300 PH Leiden of naar bloemisterij@hortipoint.nl. Reacties moeten maandag voor 9:00 uur binnen zijn. De redactie kan brieven inkorten of weigeren.

toenemen. Bloemisten zullen hier op in moeten spelen en dan komen de teler en consument vanzelf. We moeten dit verhaal uiteindelijk samen oppakken, dus met de totale keten. De positie van Nederland staat onder druk; de sector internationaliseert. Er worden steeds meer bloemen ingevlogen ten koste van het Nederlandse product. Wat zou er mooier zijn als wij ons gaan positioneren als milieuvriendelijkste leverancier van bloemen en planten?”

Wat is de rol van FloraHolland? „Wij zijn met de veiling in gesprek hoe wij telers het beste kunnen koppelen aan de Duurzame Bloemisten Groep. Het plan is om FloraMondo aan de coöperatie te linken, zodat bloemisten de MPS-A en biologische bloemen direct uit de webshop kunnen bestellen. Telers betalen een entreefee om via dit platform hun producten te kunnen verhandelen. Wij selecteren telers zorgvuldig. Ook houden we controle op het aantal deelnemers.”

Waar staan we over vijf jaar? „Dan zullen meer bedrijven en consumenten het voorbeeld van de overheid hebben gevolgd. Duurzaamheid wordt de nieuwe norm. Ik hoop dat telers en bloemisten elkaar op dit vlak de komende jaren beter gaan vinden. Ik zou graag vertellen waar het bij buitenlandse handel aan schort, maar dat schaadt het imago van alle bloemen en planten. Dat doen we dus niet. Laten we verduurzamen en vooral vertellen waar wij als Nederland goed in zijn.”

hin ese realiteit handelaren. Zij temperen het enthousiasme. Ja, er liggen zeker kansen, maar er dient nog heel wat water door de gele rivier te stromen voordat de export naar China een enorme omvang aan gaat nemen. Zo is er een grote Chinese partner nodig en zie die maar eens te vinden. Wat te denken van de elektrische scooters die de internetbestellingen thuis bezorgen? Wat blijft er dan over van de Nederlandse kwaliteit? En hoe gek is de Chinese consument eigenlijk op bloemen? Schrijft het Vakblad over een paar jaar wederom over een groot gat tussen een grenzeloze ambitie en de alledaagse realiteit? Vakblad voor de Bloemisterij 49 (2015)

Opinie_NW.indd 5

Stelling

Telers moeten kosten besmet stek altijd vergoed krijgen Onlangs heeft de Tweede Kamer staatssecretaris Martijn van Dam van EZ gevraagd of hij in is voor het vergoeden van schade bij enkele rozenbedrijven. Door een bacterie moesten zij hun gewas ruimen. De kosten daarvan liepen op tot € 100 per m2. Blijkbaar zijn dergelijke calamiteiten onvolledig te verzekeren, vergoedt de stekleverancier niet alles en hebben keuringsinstanties het kwaad niet tijdig kunnen ontdekken. Daar mag de teler niet voor opdraaien, want stek moet immers gezond zijn.

Maurice van der Hoorn, orchideeënteler in Ter Aar „Dit is geen makkelijke stelling, misschien schaad ik wel de kweker of de leverancier. Misschien ook weer niet, ik als kweker verwacht altijd schoon en gezond stek en als er een aanwijsbaar gebrek in zit, is de leverancier verantwoordelijk. Dan zullen er wel weer een heleboel kleine lettertjes zijn die alles kunnen uitsluiten, maar dan denk ik dat het menselijke om de hoek komt kijken. Kun je met elkaar

niet tot een oplossing komen om dit probleem op te lossen? Het mag niet zo zijn dat een gezond bedrijf dit de kop moet kosten. Alle marges zijn dun bij iedereen en we hebben alleen nog maar waterbuffers (geen geldbuffers meer), het komt er dus op aan om te kijken of je samen tot een oplossing komt. Hierin is een bank ook een speler die mee moet doen. Als je dan met elkaar de schouders er onder zet, dan zijn er voor deze bedrijven ook weer kansen om mee te doen. Succes allemaal.”

Goos Hofland, lidcactusteler in Naaldwijk „Klinkt een beetje als een droom. Als het niet goed gaat met de teelt aan het eind toch een flinke vergoeding krijgen, niemand zit te wachten op teeltproblemen. Soms is daar de vermeerderaar debet aan, maar die dekt zich in door in de kleine lettertjes mee te geven dat er bij problemen alleen de stekprijs wordt vergoed, wat ook goed te begrijpen

is. Willen we dat anders? Dan zal de stekprijs wel verveelvoudigen, zit ook niemand op te wachten. Verzekeren lijkt me ook een te dure oplossing, de overheid zo gek zien te krijgen? Leuk, maar dat potje zal gauw leeg zijn… Ik vrees dat het een stuk ondernemersrisico is en zal blijven, dus is het zaak om een goede relatie met de plantleverancier op te bouwen en elkaar open en eerlijk verder te helpen, samen te werken dus.”

Marita Goudriaan, rozenteler in Almere „Bij constatering van de bacterie ralstonia zijn de circa € 5 stekkosten per m², je minste zorg. Wat hier in de rozenteelt gebeurt, gaat veel verder en is zo omvangrijk dat het op dit moment nog niet in kaart te brengen is. Eer dat men de ralstonia ontdekte, waren al zoveel bedrijven besmet. Natuurlijk mag een kweker verwachten dat hij gezond stek krijgt, het wordt immers Nakgekeurd. Rozenkwekers hadden het al moeilijk in Nederland en hebben vaak

met de laatste reserve/financiering een nieuw gewas aangeplant. Indien ralstonia geconstateerd wordt, acht maanden na het planten, ben je net in productie en moet je de kas al weer ruimen, ontsmetten, herinrichten en planten. En, is er plantmateriaal voor handen of kan het gemaakt worden? Hoe moet een getroffen kweker dat betalen? Voor velen zal dit de nekslag zijn. Ik wens alle rozenkwekers die slecht nieuws van de NVWA hebben ontvangen of net zoals wij nog in afwachting zijn van de testresultaten, veel sterkte en wijsheid toe.”

02-12-15 13:37

Nieuws Lees meer op de website Op deze pagina’s vindt u een selectie uit het nieuws. Een uitgebreide versie van deze berichten maar ook ander nieuws vindt u op www.vakbladvoordebloemisterij.nl.

n CO2-leverancier Abengoa dreigt failliet te gaan Het Spaanse moederbedrijf van Abengoa in Europoort stevent af op een faillissement, zo meldde het Financieele Dagblad deze week. Ocap, dat sinds vier jaar CO2 van Abengoa betrekt, verwacht dat de Nederlandse Abengoa-fabriek hoe dan ook blijft doordraaien.

n FloraHolland lanceert voorstellen voor andere financiering FloraHolland heeft haar leden tijdens recente regiobijeenkomsten drie voorstellen gedaan om de coöperatie anders te financieren. Het eerste zorgt dat leden bij een eventueel verlies in een jaar hun geld niet kwijt zijn, door van verlies- naar vermogensdekking over te gaan. Ook verdwijnt de liquiditeitsbijdrage. Het tweede voorstel vervangt en vereenvoudigt de huidige regelingen rondom participatiereserve en ledenlening. Het derde voorstel beoogt een eind te maken aan de huidige situatie waarbij firmanten in vof’s en maatschappen persoonlijk lid zijn, terwijl bv’s en nv’s als bedrijf lid zijn. Dat onderscheid verdwijnt.

n Nederland netto gasimporteur Nederland importeert sinds mei van dit jaar maandelijks gemiddeld meer aardgas dan er aan Gronings gas het land uitgaat en is daarmee netto gasimporteur geworden. Dat blijkt uit cijfers van het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS). Het is voor het eerst sinds het begin van de gaswinning in Nederland in de jaren vijftig dat er over meerdere maanden sprake is van een invoeroverschot. De hogere invoer van vooral gas uit Noorwegen hangt samen met het productieplafond voor Gronings aardgas dat sinds begin 2014 van kracht is.

n Rioolwaterzuiverende kas wint duurzaamheidsprijs Het concept ’rioolwaterzuiverende kas’ heeft op 27 november de Sustainability Challenge 2015 gewonnen, een wedstrijd tussen studenten om de meest duurzame businesscase van Nederland te bedenken. Het concept heet officieel GreenROOTine en bestaat uit een kas waarin planten met hun wortels waaromheen bacteriekolonies actief zijn, het rioolwater zuiveren.

Nieuwskort2.indd 6

Turkse sierteelt en afzetmarkt onder de loep FloraHolland organiseerde vorige week een studiereis naar Turkije voor kwekers, exporteurs en veredelaars. In het kader van FloraHolland 2020 tracht de veiling ’de taart’ voor leden en klanten groter te maken. Na een analyse en een bezoek aan Turkije bleek dat dit land veel mogelijkheden biedt, aldus Monique Heemskerk, business development FloraHolland. Volgens haar is Turkije niet alleen interessant als afzetland voor Nederlandse bloemen, maar ook als productieland. „Het klimaat is goed en er is een grote local for local markt. Het land kan mogelijk ook dienen als een hub voor bloemen uit Nederland naar Azië, Afrika en het MiddenOosten. De reizigers legden onder meer een marktbezoek in Istanbul af.

n Ammerlaan levert aardwarmte aan bestaande woningen Potplantenkwekerij Ammerlaan The Green Innovator in Pijnacker gaat als eerste glastuinbouwbedrijf in Nederland aardwarmte leveren aan bestaande woningen. Het bedrijf hoopt nog deze maand met de warmtelevering te kunnen starten, het officiële moment is echter op 1 januari 2016.

n Gelderland biedt ruimte aan tuinbouwgelieerde bedrijven De provincie Gelderland staat voortaan onder voorwaarden vestiging van tuinbouwgelieerde bedrijven toe in de glastuinbouwgebieden Bommelerwaard en Huissen-Angeren. Dat staat in een actualisatie van de Omgevingsvisie en Omgevingsverordening die Provinciale Staten onlangs hebben vastgesteld.

n Topsector T&U zet € 6 miljoen in op nieuw onderzoek De Topsector Tuinbouw & Uitgangsmaterialen (T&U) zet in totaal bijna € 6 miljoen publiek en privaat geld in op nieuwe onderzoeksprojecten. Dat is het resultaat van de oproep die dit jaar aan het bedrijfsleven is gedaan om met onder-

zoeksvoorstellen te komen die samen met kennisinstellingen worden uitgevoerd in een publiek-private samenwerking.

n Telers zoeken verdienmodel voor ’cosmetica-planten’ In Greenport Westland-Oostland en Greenport Aalsmeer hebben twaalf tuinders onlangs het Ondernemersplatform Plantenstoffen opgericht. Daarmee hopen ze snel een verdienmodel te vinden voor het telen van planten met inhoudsstoffen die gebruikt kunnen worden in bijvoorbeeld cosmetica en medicijnen.

n Akkoord: kortere onderbreking oogsten productiewerk Oogst- en productiewerk in de tuinbouw kan voortaan korter worden onderbroken dan de zes maanden die wettelijk verplicht is volgens de Wet Werk en Zekerheid. Dat hebben LTO Nederland en de vakbonden onlangs in een principeakkoord afgesproken.

n ’Light’-versie lysimeter biedt grondteelt toekomstperspectief De ’light’-versie van de lysimeter, oftewel Vakblad voor de Bloemisterij 49 (2015)

02-12-15 14:27

FOTO: FLORAHOLLAND

Gelezen op Twitter Kwekerij Nico van Os (@KwekerijNicovOs ■ Relatiedag tienjarige Madiba Het tienjarig bestaan van de santini Madiba van veredelaar Dekker Chrysanten uit Hensbroek is op 25 november in ’s-Gravenzande gevierd met een relatiedag voor telers, handel en bloemisten.

Aan de Korte Poten 11 in Den Haag zijn deze week de deuren geopend van Voorkeur. In deze conceptstore laten drie telers hun producten door het publiek testen. Eerder dit jaar had Voorkeur in Utrecht een succesvol draaiende testwinkel.

#Mexico, opvallend is dat meerderheid vrouwen zijn die de kwekers opleiding volgen. Solar zorgt voor de verwarming

Koningin Máxima zal op 6 januari de uitreiking van de Tuinbouw Ondernemersprijs bijwonen in op Keukenhof in Lisse. Onder de genomineerden is Ter Laak Orchids uit Wateringen.

■ WUR ontwikkelt meetprotocol voor nat kasdek WUR Glastuinbouw gaat een meetprotocol ontwikkelen voor de lichttransmissie door natte kasdekmaterialen. Aanleiding daarvoor is het feit dat nieuwe soorten glas, zoals AR-gecoat en diffuus glas, andere optische eigenschappen krijgen door condens of regen. Vooral ’s winters is het van belang de lichtdoorlatendheid te weten.

■ Veiling Rhein-Maas viert lustrum

■ MPS-GAP verandert in ’brand’

Veiling Rhein-Maas stond op 30 november voor de klok kort stil bij haar vijfjarig bestaan. De veiling ontstond in 2010 uit een fusie tussen Landgard en FloraHolland en zag de brutoomzet sindsdien stijgen van € 260 miljoen naar € 350 miljoen. Ook de klokomzet liet een opgaande lijn zien.

MPS-GAP verandert vanaf volgend jaar van certificaat in een ’brand’ waaraan drie certificaten zijn verbonden: MPS-ABC, GlobalGAP en GRASP (de sociale module van GlobalGAP). Voordeel daarvan is dat telers voortaan met behulp van één audit twee certificaten kunnen verkrijgen: certificaten binnen MPS-ABC en GlobalGAP.

■ Studenten testen drone in kas

Vakblad voor de Bloemisterĳ 49 (2015)

Nieuwskort2.indd 7

Gisteren middag over nieuwe veilen @ FloraHolland. Vandaag een ochtend ”oude’ veilen @Fransklok8 #vakmanschap

Eric Moor (@eric_moor)

Tuinbouw Ondernemersprĳs

Studenten van Hogeschool Inholland in Delft onderzoeken de inzet van drones in de glastuinbouw als hulpmiddel bij scouting en metingen in de kas. Bij Bunnik Plants in Bleiswijk is onlangs een eerste proefvlucht succesvol uitgevoerd.

Fedor van Veen (@Together2Grow)

■ VoorKeur opent in Den Haag

■ Koningin Máxima bĳ uitreiking

een lysimeterbak zonder gecompliceerde automatische drainmeting, biedt grondgebonden kasteelten ook op de langere termijn toekomstperspectief. Tot die conclusie komen onderzoekers van WUR Glastuinbouw in het onlangs verschenen rapport ’Beheersing emissie grondgebonden kasteelten’. Het wachten is alleen nog op betere vochtsensoren die telers nodig hebben om zelf drainmetingen te kunnen uitvoeren.

Druk, druk, druk in de mini kerststerren!!!!

■ EU steunt promotie potorchidee De productgroep Potorchidee van FloraHolland krijgt steun uit Brussel voor een driejarige promotiecampagne in Nederland, Duitsland, Engeland en Frankrijk, zo is onlangs bekend geworden. Jaarlijks gaat het om € 267.500.

Rene van Dop (@Solisplant) Helaas zijn ook in Istanbul op de veiling niet alle plekken meer bezet tijdens het veilen

pieternel van velden (@pieternelvv) Het is weer tijd om #TrotseTuinders te nomineren. Kom op met die leuke mannen en vrouwen!

Adriaan Meewisse (@Germediatweet) Mooie actie voor together2grow opgezet in metropoolregio Frankfurt waar ongeveer 5,5 mln consumenten wonen!

Discussie op LinkedIn China is het beloofde land voor bloemen Bijna 1,4 miljard inwoners die almaar welvarender worden en steeds meer trek beginnen te krijgen in Nederlandse kwaliteitsbloemen. Grootheid Jack Ma die er bovendien naar smacht om Nederlandse bloemen via zijn platform, Alibaba, te verkopen. Waar wachten we nog op met zijn allen? Een enorme groei van de export op China ligt de komende jaren in het verschiet. China is het nieuwe Mekka en het beloofde land tegelijkertijd. Wat vindt u?

02-12-15 14:27

FloraHolland maakt oversteek naar China Nederland heeft in China een goede reputatie als het om bloemen en planten gaat. Lucas Vos nam vorige maand deel aan de handelsmissie en is na terugkomst er heilig van overtuigd dat er voor de Nederlandse sector kansen liggen. Hij wil de markt de komende jaren gaan bestormen. „China is er klaar voor.” Cindy van der Zwet cvanderzwet@hortipoint.nl

e Chinese consument, en dat zijn er met 1,3 miljard veel, weet twee dingen over Nederland. Eén: goede melkpoeder komt uit Nederland en daarom zijn de mensen in Nederland lang. Twee: Nederlanders zijn een romantisch volk door de eigen bloemenproductie. Om te kijken of er meer uit dat laatste te halen valt, nam FloraHolland vorige maand deel aan de handelsmissie naar China. Directeur Lucas Vos bestempelt het bezoek als succesvol. Hij is er nog meer van overtuigd dat deze markt mogelijkheden biedt voor Nederlandse telers en handelaren en wil de markt de komende jaren gaan ’bestormen’. Tot op heden is China met een exportwaarde van € 18 miljoen op jaarbasis nog geen afzetmarkt van betekenis voor Nederland. Vos meent dat dit de komende jaren toe kan nemen. „Tot nu toe is het daar nog niet gelukt, ondanks dat een Nederlandse teler, veredelaars en handelaren zich er gevestigd hebben. Ik denk dat het te vroeg is geweest. Nu is de markt er klaar voor”, beweert Vos.

Statussymbool Vos is ervan overtuigd dat Nederlandse telers en handelaren met het programma World Flower Exchange nu de oversteek naar China kunnen maken. Hij voert daarvoor meerdere redenen aan. Ten eerste heeft hij tijdens de marktverkenning gemerkt dat bloemen en planten uit Nederland goed aangeschreven staan. „Daar is geen marketing meer voor nodig. Neem de doop van een tulp door de Chinese presidentsvrouw op Keukenhof vorig jaar. Dit is door 800

ChinaLucasVos.indd 8

miljoen Chinezen bekeken op de televisie. Iedereen weet dat bloemen hier vandaan komen; het is een soort statussymbool. Nederlandse bloemen en planten krijgen ook een twee tot drie keer hogere prijs. Wij kunnen een rol spelen in het hoge segment”, verwacht Vos. Ten tweede hebben de Chinezen volgens de voorman van de veiling steeds meer geld te besteden. Hoewel de economische groei afvlakt (van 10% naar 6% per jaar), neemt de middenklasse de komende jaren sterk toe. Volgens McKinsey (een internationaal advies- en organisatiebureau) zullen met name in de stedelijke gebieden Chinesen meer te besteden krijgen. Volgens McKinsey groeit de bovenklasse daar van 17% van 256 miljoen huishoudens in 2012 naar 63% van 357 miljoen huishoudens in 2022. Chinesen zullen meer voor eigen gebruik gaan kopen en daarnaast zal ook de cadeaumarkt rond feestdagen en festivals zich flink gaan ontwikkelen. Als derde reden voor de verwachte groei voert Vos op dat Chinezen niet meer zo exportgedreven zijn als dat zij in het verleden waren. Ze zijn meer gericht op de interne consumptie. „Er is meer vraag naar Westerse producten; de nepspullen gaan er steeds meer uit. Dit betekent dat Bordeauxwijn dus ook écht uit Frankrijk moet komen. En zo is het ook met bloemen. Natuurlijk betrekken zij ook bloemen van lokale producenten, maar Nederlandse bloemen kunnen in topsegment een rol gaan spelen.” Een andere ontwikkeling die positief kan uitwerken voor de Nederlandse export richting China is de opkomst van e-commerce. Hierdoor is alles in de wereld eenvoudig beschikbaar.

13 miljard dagomzet China kent tientallen internetplatformen. Met enkelen heeft FloraHolland tijdens de handelsmissie een zogenaamde ’Memorandum of Understanding’ ondertekend. Bijvoorbeeld met de supermarktketen genaamd YHD.com, een internetgigant uit China. Ook met OurBloom, een Chinees sierteeltbedrijf met innovatieve e-commerce activiteiten, is een samenwerkingsovereenkomst gesloten. Ook met Alibaba, het bekendste e-commerce bedrijf van China, gaat de Nederlandse veiling de samenwerking verkennen. Volgens Vos gaan er enorme bedragen om in dit platform. Hij illustreert dit met het voorbeeld rondom ’Singles day’. Dit wordt elk jaar op 11 november in China gevierd en op deze dag geeft de Chinees aan anderen en aan zichzelf cadeaus. Alibaba draaide dit jaar op deze dag een omzet van ruim € 13 miljard en dat is volgens Vos evenveel als dat alle webwinkels in Nederland samen in één jaar doen. Jaarlijks nemen de bestedingen op Alibaba op deze dag bovendien met zo’n 25% toe. Op Alibaba is een ’Holland platform’ aanwezig waar Nederlandse producenten producten aanbieden, zoals bijvoorbeeld Heineken. Volgens Vos horen hier ook bloemen op thuis. „Het liefst doet de Chinese consument direct met een producent zaken. Dat is bij Alibaba heel normaal, alleen zal dat bij onze bloemen wat lastiger zijn. Hier zijn Nederlandse telers helemaal nog niet op ingesteld en bovendien moet je dan ook eerst goede gesprekken voeren met de handel. We willen dit project dan ook gezamenlijk oppakken”, benadrukt Vos. Op Alibba worden momenteel al (ChiVakblad voor de Bloemisterij 49 (2015)

02-12-15 14:26

Foto: Nils van Houts

FloraHolland-directeur Lucas Vos: „Voordat wij op handelsmissie gingen dachten we dat er vooral op logistiek gebied nog heel wat moest gebeuren, maar dat lijkt mee te vallen. We moeten nu hard nadenken over de verpakkingen.”

nese) bloemen en planten aangeboden, maar hoeveel omzet daar in omgaat, is bij FloraHolland niet bekend.

Logistieke rol voor handel In het eerste kwartaal van 2016 gaat FloraHolland met drie platformen testen doen om te ervaren of de bloemenmarkt op China kan worden ontwikkeld voor Hollandse bloemen. Het programma World Flower Exchange zal de eerste verbindingen gaan leggen met de e-commerce systemen. Voor de handel ziet Vos een logistieke rol weggelegd. De logistiek kan volgens de voorman van deur tot deur georganiseerd worden, hier hebben de laatste jaren verbeteringen in plaatsgevonden. In de stedelijke gebieden begint de infrastructuur zich goed te ontwikkelen en komen steeds meer koelruimtes en gekoeld transport. De bloemen zullen door de lucht naar Shanghai gevlogen worden. „Met de luchthavens is overleg gaande. Op hoog niveau maken wij ze duidelijk dat bloemen niet 24 uur lang daar kunnen blijven staan”, stelt Vos. FloraHolland heeft in China twee mensen gestationeerd. Het is volgens Vos noodzakelijk om lijfelijk op deze markt Vakblad voor de Bloemisterij 49 (2015)

ChinaLucasVos.indd 9

aanwezig te zijn. „Voor handelaren is het vanwege de kleine schaal nog niet zinvol om daar een vestiging op te tuigen. Het is nog geen markt van betekenis. Maar het is wel nodig om daar iets op te kunnen bouwen, vandaar dat wij dit faciliteren. De twee mensen aldaar zullen het proces gaan begeleiden. FloraHolland is hiermee vooral ondersteunend bezig”, legt hij uit.

Doosje met bloem Vos is positief over de potentie op deze markt. FloraHolland had vorige maand het staatsbezoek aangekleed met bloemen en dat sterkt hem in het idee dat het kán. Maar hij geeft tegelijkertijd aan dat er de komende jaren ook nog genoeg uitdagingen zullen zijn. Zo heeft hij vorige maand met eigen ogen kunnen zien dat de Chinese cultuur enorm verschilt met de Nederlandse. Het zijn in China vooral de jongeren die bloemen en planten kopen. Het liefst zetten zij doosjes op tafel met een bloem erin. Gerbera is bijvoorbeeld een bloem met veel potentie in China. Chinese consumenten houden bovendien van goud en felle kleuren en willen niet veel groen in een boeket. „Dat soort zaken moet je gaan ontdekken.

Voordat wij op handelsmissie gingen dachten we dat er vooral op logistiek gebied nog heel moest gebeuren, maar dat lijkt mee te vallen. We moeten nu hard nadenken over de verpakkingen. Daar hebben we direct iemand op gezet”, aldus Vos. De veilingdirecteur verwacht dat er een aantal jaren testen aan vooraf zal gaan om deze verre markt goed te kunnen bedienen. „We gaan er nu voorzichtig mee starten. Als alles goed gaat, hopen we de export samen met telers en handelaren in te derde kwartaal van 2016 op te kunnen schalen.” <

In het kort n Lucas Vos is ervan overtuigd dat de Nederlandse export naar China zich sterk kan ontwikkelen. n De reputatie van Nederlandse bloemen en planten is goed, door e-commerce kan de markt bediend worden en de bovenlaag neemt komende jaren sterk toe. n FloraHolland start met drie platformen testen. De handel vervult logistieke rol.

02-12-15 14:27

Acht ’oudere jongeren’ op bezoek in China

’In China heerst de wet van de grote getallen’ Acht vaders reisden in navolging van hun zoons naar China. Weinig enthousiast over de mogelijkheden voor Nederlandse tuinders om daar te ondernemen kwamen ze terug. „We geloven wel in de kansen om bloemen uit Nederland naar China te exporteren.”

Arie-Frans Middelburg afmiddelburg@hortipoint.nl

un zoons kwamen ruim een jaar geleden terug van een tuinbouwtrip naar China. De vaders – acht Westlandse kwekers – deden in oktober hetzelfde; ze namen poolshoogte van de tuinbouw in het Aziatische land. Zijn er kansen om er te ondernemen? Drie van hen, Leo van Holstein van Holstein Flowers, Gerrit van Dop van Solis Plant en Hans Zuidgeest van Bestplant vertellen deze ochtend over hun tiendaagse reis naar Beijing, Kunming en Sjanghai. Ze bezochten grote Chinese bedrijven, het Vietnamese Hasfarm, Nederlanders die er actief zijn en diverse afzetkanalen voor bloemen en planten. Eenmaal terug in Nederland concludeerde het gezelschap dat ondernemen in China voor hun bedrijven geen optie is.

stein: „Een jonge Nederlander houdt het er misschien twee, drie jaar uit omdat er totaal niets te beleven valt ’s avonds en in het weekend. En dan moet je weer op zoek naar een nieuwe. Zie die maar eens te vinden. Wij zien dat als een groot manco om daar zelf te starten. En daarnaast: als we daar zouden beginnen dan moet je een goed rendement halen, maar ook daar zijn we niet zeker van.” Hans Zuidgeest rekende aan het einde van de reis met Gerrit van Dop en Arie Strijbis uit wat ze zouden gaan verdienen als ze gezamenlijk drie hectare spathyphillum, kalanchoë en potchrysant zouden neerzetten. Zuidgeest: „Het antwoord was dat het rendement niet zou meevallen. En als je dan geld verdient dan valt het ook niet mee om dat naar Nederland te krijgen.”

Chinese partner Goed management Wat de kwekers met name er van weerhoudt om daar zelf te starten is gebrek aan Nederlands management. „Alles valt of staat met goed cq Nederlands management”, zegt Leo van Holstein. „Als je daar een toko runt dan moet je er iedere dag bovenop zitten. Op afstand monitoren valt niet mee.” Tim Scalogne, die Hasfarm runt, is wellicht de witte raaf, vindt het drietal. Van Dop: „Zo een moet je er hebben. Hij gaat iedere dag over de kwekerij heen en legt vele kilometers af. Er ontgaat hem niets. Hij is het type manager dat je nodig hebt om succesvol te zijn in China.” Het lijkt de mannen echter lastig om een dergelijke manager te vinden voor een tuinbouwonderneming in het land van meer dan 1,3 miljard inwoners. Van Hol-

chinatelers.indd 10

De Westlanders kwamen meerdere bottlenecks tegen. De samenwerking met Chinezen bijvoorbeeld. Om te starten is er een Chinese partner nodig en die denkt anders dan een Nederlander, voert veranderingen minder snel door. „Je hebt dan een lange adem nodig om veranderingen te kunnen doorvoeren”, aldus Van Holstein. Dan wordt het ook nog eens steeds lastiger om werknemers te vinden. Mensen trekken weg van het platteland naar de stad om daar te gaan werken. De urbanisatie zet heel hard door. Werken in de tuinbouw staat bovendien niet hoog aangeschreven in China. Het leidt er mede toe dat loonkosten in de tuinbouw met 10% per jaar stijgen. Zijn ze ook bang dat hun soorten gekopieerd worden als ze in China starten? „Copyright is in China ’the right to copy’.

Dat zit daar ingebakken”, zegt Van Holstein. Kenmerkend was dat Gerrit van Dop een Chinese ’lookalike’ van een hoes van Le Chic Blooming Jewels tegenkwam. Heel bang zijn ze echter niet dat hun producten illegaal vermeerderd zouden worden. „Je zou Chinezen kunnen ontzorgen zodat ze niet om je heen kunnen. Door het leveren van service – in de vorm van bijvoorbeeld teeltadvies – kun je ze van de illegaliteit afhouden”, vertelt Van Holstein. Bovendien zijn de telers van mening dat de vraag naar kwaliteit toeneemt. Kwekers zullen dan wel royalty’s moeten gaan betalen om de betere cultivars te kunnen bemachtigen.

Gigantische vervuild Ook de prijzen voor energie gaan omhoog. Van Dop: „Kolen raken daar uit de gratie doordat het land gigantisch vervuilt. Het alternatief, gas, kost echter drie keer zo veel.” Nieuwe bedrijven mogen geen kolen meer gebruiken. Door de kostenverhogingen en de regelgeving gaan veel bedrijven in China afvallen. Het zullen de kleinere bedrijven die zich niet meer ontwikkelen zijn, verwachten ze. De talloze bedrijven van 3.000 tot 6.000 m2. Van Holstein: „Hun verdienmodel komt niet meer uit. Banken stoppen daar geen geld meer in. En dan liggen er juist mogelijkheden voor ons om naar China te exporteren.” De ’oudere jongeren’ kunnen zich vinden in de conclusie die FloraHolland trok naar aanleiding van de handelsmissie naar China dat er kansen liggen voor export voor Nederlandse kwaliteitsbloemen – specialty’s – naar China. Van Holstein: „Je ziet dat de economie Vakblad voor de Bloemisterij 49 (2015)

01-12-15 17:01

Foto: Jos van der Meijs

Hans Zuidgeest (Bestplant), Jos van der Meijs (Avance Roses), Frans van Dijk (Van Dijk Flowers), Leo van Holstein (Holstein Flowers), Cock van Leeuwen (Tim van Leeuwen Hortensia), Arie Strijbis (SV.CO), Gerrit van Dop (Solis Plant), Gerrit van der Lugt (VDL Fleurs) bij de vestiging van Anthura in China.

groeit. Inkomens worden hoger en daardoor nemen ook de bestedingen toe. Chinezen worden ook gekker op bloemen en planten. Dat is aan het groeien. Nu exporteren ze nog een groot deel van de eigen productie naar Vietnam, maar als het enthousiasme voor bloemen en planten verder toeneemt, dan weet je niet wat er gebeurt. Dan komen ze aan alle kanten bloemen en planten tekort.” De Westlanders verdiepten zich ook in de afzet van bloemen en planten in China. Ze bezochten de veiling (KIFA) en een groothandelsmarkt. Naast KIFA is een nieuwe veiling gebouwd waar beeldveilen en KOA is doorgevoerd. Over de kwaliteit van de bloemen zijn de kwekers niet geheel negatief. Zuidgeest: „De steelkwaliteit is heel goed, maar de bloemen zijn vaak beschadigd. Daar mankeert het aan.” De beschadiging wordt veroorzaakt doordat veel bloemen door vijf, zes paar handen gaan en niet al te vriendelijk verpakt en vervoerd worden. Illustratief hiervoor was een pallet volgestouwd met gerbera’s. Van Holstein: „Je hoorde de onderste bloemen gewoon piepen.”

Grote getallen In China heerst de wet van de grote getallen, ervoeren de kwekers. De tuinders aanschouwden bij steden talloze lege apVakblad voor de Bloemisterij 49 (2015)

chinatelers.indd 11

partementencomplexen. Als er straks weer arbeiders tekort zijn dan zitten die zo weer vol. En wat de vraag naar bloemen betreft: als die met 1% toeneemt dan heeft dat een enorme impact, aldus de Westlanders. Regelmatig valt het woord ’tsunami’ deze ochtend. Als er iets maar een klein beetje verandert heeft dat een enorme invloed, omdat er zoveel mensen in China wonen. De vraag is of dat de mogelijke tsunami in China in de vraag naar bloemen door Nederland ingevuld kan worden. Zullen de Chinezen niet zelf uitbreiden? Zoals gezegd hebben de kwekers de verwachting dat de kleinere kwekers in China de ontwikkelingen niet zullen kunnen bijbenen. Er zijn echter ook grote Chinese bedrijven die met sloten overheidssubsidie uit de grond zijn gestampt. De kwekers bezochten een aantal van deze miljoenenbedrijven. De indruk was dat ze niet succesvol zijn. Hans Zuidgeest noemt Mother Earth, een bedrijf van 10 ha, als voorbeeld. „Vier jaar geleden zijn ze gaan bouwen en er is nog geen productie uit gekomen. Nu zit er een nieuwe investeerder in die zich gaat richten op hosta en andere buitenproducten. Maar ik denk wel dat de Chinezen op termijn slagen kunnen maken. Het is een kwestie van tijd.” Het viel Van Dop op dat de Chinezen die de bedrijven runnen allemaal in Wagenin-

gen hebben gestudeerd. „Theoretisch zijn ze goed onderlegd, maar ze missen de groene vingers.”

Hoogwaardig Voorlopig zal de concurrentie voor de Nederlandse export van hoogwaardige producten naar China de komende jaren van Zuid-Amerikaanse en Afrikaanse landen komen, verwachten ze. Van Holstein: „Het zal me niet verbazen als ook die landen om zich heen kijken. Als zij hun markt naar China kunnen verbreden zullen ze dat zeker niet laten. Het hoogwaardige Nederlandse product kom je er echter nog weinig tegen en daar is wel vraag naar. Alleen in Beijing wonen al meer miljonairs dan in heel Nederland.” Van Holstein voegt eraan toe dat hij graag meedoet aan de testen die FloraHolland gaat doen met de export van Nederlandse bloemen via een Chinees internetplatform. De heren hebben echter geen plannen om in China te ondernemen, maar wellicht bieden andere landen betere mogelijkheden. Zuidgeest: „We denken zeker na over een volgende trip naar een ander land. Het is altijd goed om je horizon te verbreden. Wat gebeurt er? En waar liggen de mogelijkheden? Als er zich ergens een kans voordoet...” <

01-12-15 17:01

Handel over export naar Aziatische grootmacht:

’China is geen abc’tje’ Handelaren zijn minder enthousiast dan FloraHolland over de afzet van bloemen naar China. VGB-directeur Robert Roodenburg: „We zouden gek zijn als we geen kansen zien, maar het wordt wel heel moeilijk om die in te vullen.”

Arie-Frans Middelburg afmiddelburg@hortipoint.nl

bloemen gaan afnemen de markt enorm groeit, kan Van Veldhoven ook maken. „Maar nu nog bewerkstelligen.” Hij rekent voor dat er in Shanghai waar de meeste Nederlandse bloemen heen gaan op 20 miljoen mensen een groothandelsmarkt is waar 120 bloemenhandelaren staan, die met name Chinese bloemen verkopen. Slechts vier van hen verkopen Nederlandse bloemen.

Quick wins De directeur van VGB, Robert Roodenburg, is ook veel minder enthousiast dan FloraHolland. Hij maakte deel uit van de handelsmissie in China en concludeerde dat er zeker mogelijkheden zijn. „Maar er zijn al meer dan tien handelaren bezig die weten

waar die kansen liggen. Dat kun je uitbouwen. De quick wins liggen bij de hotels en kantoren; de zakelijke markt. En dat moet je in samenwerking met lokale agenten doen.” Een heel belangrijke markt voor bloemen – de overheidsmarkt – is fors ingestort. Dit komt door het anti-corruptiebeleid van de overheid. Alle franje is bij de overheid weggehaald. De belangrijkste markt is nu de particuliere markt, maar dat is een conservatieve markt. Burgers kopen op feestdagen als Valentijn, Chinees Nieuwjaar en Kerstmis.

Gek op bloemen? Over verkoop van Nederlandse bloemen aan de Chinese consument is Roodenburg

Foto’s: Jos van der Meijs, Gerrit van Dop

k vind het tot dusverre een moeizame markt. Er zitten heel veel haken en ogen ” aan. We zijn nu twee jaar bezig om een directe lijn naar Chinese bloemisten op te zetten, maar we lopen tegen muren aan. Ik vind het nogal voorbarig dat Lucas Vos na een week in China al mogelijkheden ziet”, zegt Sander van Veldhoven van FlowerForce in Honselersdijk. Als voornaamste bottleneck ervaart hij beperkingen op het gebied van weten regelgeving. „Je zou echt een Chinese bv op moeten richten of een Chinese partner moeten vinden die de douaneafhandeling en de distributie doet.” De export van bloemen naar China is volgens van Veldhoven zeker geen ’abc’tje’. Het rekensommetje dat als 1% meer Chinezen

Een van de botlenecks bij de verkoop van bloemen in China is de logistiek in het land. Bloemen worden niet op de meest vriendelijke wijze naar de markt of consument vervoerd.

chinahandeljuiste.indd 12

Vakblad voor de Bloemisterij 49 (2015)

02-12-15 13:37

Column Cok Harteveld cok@vandenberg-roses.com

China

niet enthousiast. Roodenburg: „Hoe gek zijn Chinezen op bloemen? Ik heb in Shanghai nauwelijks bloemenwinkels gezien. En dan is Shanghai de stad waar het gebeurt en mensen met geld wonen.” Hij zag rijke jongeren met tasjes met Gucci en Dolce & Gabbana lopen, maar hij ziet ze niet als potentiële bloemenkopers. De meeste Chinezen wonen overigens in achterbuurten en hebben weinig geld. Ze hebben, behalve een wasbakje buiten, weinig voorzieningen; geld geven ze uit aan eten en huishoudelijke benodigdheden. Niet aan bloemen. De talloze winkels in de straten maken deel uit van een ingewikkeld clientèlesysteem, schetst Roodenburg. „Iedere winkelier heeft zijn eigen netwerk. Zie daar maar eens met Nederlandse bloemen tussen te komen.” Kosten van het transport van Nederlandse bloemen zijn ook hoog en daarom zijn er alleen kansen in het ’high end’ van vijfsterrenhotels en weddings. Dan kunnen de transportkosten in de prijs van de bloemen terug verdiend worden. Maar Nederlandse bloemen aan Chinese burgers verkopen lijkt erg lastig. Het bloemenverbruik van de burgers is zeer laag. Het is een lang proces om die cultuur te veranderen. Maar als het een klein beetje lukt dan heb je er direct grote aantallen bij. Feit is wel dat de komende jaren meer mensen in China deel uit gaan maken van de upper middle class (inkomen van 1.000 tot 1.500 dollar per maand). Maar willen zij bloemen kopen? Ondanks een economische groei van 8 tot 9% in China ligt per jaar de export van bloemen van Nederland naar China al jaren rond de € 5 miljoen. Juist nu zie je een terugval in de economische groei naar 6%. Dan kun je je af vragen waarom de export van bloemen naar China nu wel gaat lukken als dat jarenlang bij een hoger groeicijfer niet lukte.

Rijke Chinees Is verkoop van Nederlandse bloemen via een internetplatform mogelijk? Niet aan de consument, denkt Roodenburg. „De rijke Chinees is daar nog lang niet aan toe. Rijke Chinezen bestellen babyvoeding uit het buitenland via internet omdat ze geen troep willen. Maar of de afkomst van bloemen een doorslaggevend verschil maakt? De distributie geeft bovendien enorme Vakblad voor de Bloemisterij 49 (2015)

chinahandeljuiste.indd 13

problemen. In Shanghai worden bestellingen via internet op elektrische scooters bezorgd. Wat betekent dat voor de verkoop van bloemen? Er gebeuren in China dingen waarvan we niet weten hoe het werkt. We kunnen China niet à la Europa veroveren.” Logistiek gezien zal het dus ook niet meevallen om Nederlandse bloemen te verhandelen naar China. Schiphol zal het probleem niet zijn, maar in China is de koelketen een stuk slechter. Naar grote steden als Shanghai in Beijing gaat het wel. Daar naar toe zijn rechtstreekse vluchten. Maar naar minder grote steden is het moeilijk. Bij het binnenlands vervoer zit je met de koelketen. De investeringen door de overheid daarin zijn onvoldoende. Geerlofs was actief in China, maar is gestopt. Het is lastig om de overheid te overtuigen van het belang van koelcellen en koeltrucks. De regie door een grote handelspartij of overheid ontbreekt.

Business to business Roodenburg ziet wel mogelijkheden voor de business-to-businessmarkt op een internetplatform. „Alibaba heeft dat al voor de lokale Chinese business. Als we daar met bloemen op kunnen komen dan maken we meer kans dan dat we Chinezen in achterbuurten proberen te bereiken.” Exporteur Holex heeft reeds ervaring met de verkoop van bloemen via Alibaba. Het verliep niet goed. De tulpen verpakt in een geschenkverpakking kwamen niet, te vroeg of te laat bij de klant. Bob van Vianen: „Je moet daar zijn en met een Chinese partner aan de gang gaan. „Nu is Alibaba een platform waarop je kunt aanbieden, verder ben je niet betrokken. Ik weet niet of het zonder logistieke vooruitgang een succesverhaal kan worden.” Holex richt zich voorlopig op de groothandel. Van Vianen constateert dat Chinezen veel zelf telen en snel leren. Hij noemt het tevens een interessante markt waar nog veel te doen is. Hij wil echter het optimisme temperen. „Je hebt grote partijen nodig die zwaar willen investeren. Er zijn namelijk veel beperkingen. Er zijn problemen met papierwerk, een grote controle van de overheid en een koelketen is er niet. Ik had ook hoge verwachtingen toen we als een van de eersten in het avontuur stapte. Maar of China het beloofde land is voor de export van bloemen, betwijfel ik.” <

Berichten China loopt in bepaalde zaken mijlenver voor op het westen. Een voorbeeld daarvan is WeChat. China’s meest populaire berichtenapp. Berichten-apps zijn er zat, neem de erg populaire WhatsApp, maar ook heb je Line, Viber etcetera. Als je Wechat in de Engelse versie hebt, lijkt het niet veel anders dan zijn concurrenten. Behalve dat je foto’s of meningen ook kunt delen met je contacten. Soort mini Facebook. Maar als je de Chinese versie hebt, de echte ’Weixin’ zoals het in het Chinees heet, zie je pas hoeveel features het heeft waar de concurrenten nog niet eens bij in de buurt komen. Ikzelf ben niet zo’n techneut en voor mij is het ook niet veel meer dan een berichtenapp maar er zitten echt dingen tussen die interresant zijn. Zo heeft WeChat zogenoemde inschrijfaccounts, die worden veel door mediabedrijven gebruikt om het nieuws rond te sturen. Schrijf je in bij een paar van deze accounts en je blijft altijd op de hoogte van het laatste nieuws. Wij als bedrijf hebben ook zo’n account. Onze marketingafdeling zet daar regelmatig artikelen op bijvoorbeeld over onze producten, houdbaarheidstips en algemene informatie. Verder zit er een portefeuille op, gelinkt aan je bankrekening. Daarmee kun je bepaalde aankopen doen. Zo biedt het ook veel mogelijkheden voor kleine, beginnende ondernemers met een klein startkapitaal die via Weixin snel en succesvol kunnen starten. En zo zijn er nog een aantal features die mijn digibeetkennis ver te boven gaan. Mensen die alleen maar met hun mobiel bezig zijn, zie over de hele wereld maar nergens zoveel als in China. Dat is dus niet raar als je ziet wat er allemaal mogelijk is met Weixin en WeChat. Het is dus niet allemaal praatje pot waar iedereen zo druk mee is. Toch blijft het altijd vervelend overkomen en soms ziet het er zelfs een soort van asociaal uit. Iedereen met z’n neus in de telefoon. Overal en altijd. Cok Harteveld, general manager Van den Berg Roses China

02-12-15 13:37

Verscongres in het teken van retail en consument Voor de tweede keer werd in november het Nationale Verscongres georganiseerd. Op dinsdag 17 november kwam ’de verswereld’ bij elkaar bij Sion in De Lier. Dit jaar kwamen niet alleen groente, fruit en kaas aan bod, maar ook bloemen en planten. Een paar sprekers uitgelicht. Cindy van der Zwet cvanderzwet@hortipoint.nl

Fred van der Hoeven, Business Initiator bij FloraHolland:

Foto: Emiel Lops

’Volop kansen voor retailers met bloemen en planten’

amens FloraHolland sprak Fred van der Hoeven over de verscategorie bloemen en planten. Door beter management is het volgens Van der Hoeven aantoonbaar mogelijk om meer rendement op de winkelvloer te draaien met bloemen en planten. Bloemen- en plantentelers hebben het tij mee: de wereld ’vergroent’. Toch verlaat in Nederland 97% van de klanten de supermarkt zonder bloemen en planten. „Het blijkt dat 33% daarvan nooit bloemen en planten kopen, omdat ze geen tijd hebben of er niet aan denken. Hier ligt een kans. We moeten de consument verleiden”, aldus Van der Hoeven. Voor retailers biedt de categorie bloemen en planten volgens Van der Hoeven tevens volop kansen. Zij kunnen met bloemen en planten hun versidentiteit versterken, het draagt po-

Versevent.indd 14

sitief bij aan de margemix en het biedt onderscheidend vermogen. De praktijk wijst dit volgens hem uit. Decorum Company werkt sinds twee jaar nauw samen met de Duitse retailer Edeka Hieber, waarbij er niet productgestuurd, maar vraaggestuurd gewerkt wordt op basis van categorymanagement. Met een speciaal ontwikkelde toolbox van FloraHolland Retail Services, is de categorie succesvol opgebouwd en rendeert optimaal. Deze dienst is beschikbaar voor alle telers en klanten van de veiling. Met de toolbox kunnen er klantspecifieke modellen uitgewerkt worden en krijgen leveranciers inzicht in hoeveel items er bijvoorbeeld gevoerd moeten worden in een schap, wat de meest optimale verhouding kan zijn, hoe derving beperkt kan worden en welke margemix het best rendeert.

Bij Hieber werd de keten omgekeerd en de consument centraal gesteld. FloraHolland maakte hierbij gebruik van het eigen consumentenonderzoek. Zij ondervraagt jaarlijks 32.000 huishoudens over bloemen en planten. Vervolgens heeft FloraHolland de formule en hun ambities in kaart gebracht en met specifieke kennis over consumenten en shoppertrips daar vervolgens de categorie mee opgebouwd. „Pas daarna zijn we gaan praten over assortiment en product”, verduidelijkt Van der Hoeven. Hieber richt zich op het hogere segment en dat komt in het schap tot uiting. Zo is er bijvoorbeeld uitsluitend voor de Nederlandse roos gekozen en komen er alleen maar tweetakkers van orchidee in het schap. Voor de inkoop werkt Hieber samen duurzame partners en kan daardoor nu ook garantie geven op de kwaliteit. „We blijven alles goed door berekenen. We ontvangen elke week de kassascangegevens en sturen bij op vooraf bepaalde doelstellingen in een strategische ketensamenwerking. Hierdoor is de omzet drie keer zo hoog komen te liggen”, concludeert Van der Hoeven. Hij benadrukt dat dit met de juiste begeleiding bij elke retailer mogelijk moet zijn. „Er liggen kansen om de markt te laten groeien. Drie procent koopt nu bloemen en planten in de supermarkt en dat moet omhoog.” < Vakblad voor de Bloemisterij 49 (2015)

01-12-15 17:01

Tom Heidman, Vion Food Group:

n de retailwereld is Tom Heidman geen onbekende. Zo was hij ooit commercieel directeur bij Albert Heijn, CEO bij C1000, maar hij is bijvoorbeeld ook werkzaam geweest bij Bol.com en Gall en Gall. Nu is Heidman a.i CEO bij Vion Food Group. Heidman liet op het Verscongres zijn gedachten gaan over de consument en de inrichting van de keten. Hij begon zijn lezing met het vaststellen dat een businesssplan voor de komende vijf jaar niet te maken valt, aangezien de ontwikkelingen vandaag de dag erg snel gaan. De consument staat volgens hem meer aan het roer. De eindklant wordt kritischer en trekt allerlei kennis naar zich toe. Goed eten is de nieuwe standaard en de consument wil bijvoorbeeld ook graag inzicht hebben in wat voor ingrediënten er precies zijn gebruikt. Daarnaast is de consument steeds meer op zoek naar gemak. Initiatieven als Hello Fresh spelen daar op in. Ook Picnic, een online platform waar de consument boodschappen kan doen, groeit volgens hem snel. Picnic garandeert de laagste prijs en bezorgt de booschappen gratis aan huis. Heidman bestempelt dit initiatief

als de nieuwe Zalando. „De keten keert zich om. In het oude model begon de keten bij de producent en eindigde bij de klant. Maar anno 2015 zit de consument veel meer aan het roer. Er komen busjes voorrijden aan huis. Bij Zalando dacht ik in het begin dat het nooit zou uitkomen en dat zo’n partij kapot zou gaan aan de retouren. Maar ze verzamelen zoveel data, dat zij het veel meer kunnen managen. Ze adviseren de klanten bijvoorbeeld bij een volgende aankoop over de schoenmaat, als zij al vaker schoenen retour hebben gedaan’’, gaf hij als voorbeeld. Data zijn volgens hem de succesfactoren van online initatieven. Daarom zullen bedrijven econometristen in huis moeten halen. De marketing verandert totaal. Inspelen op de emoties is nog steeds van belang, maar de marketing wordt meer analystisch. Een andere uitdaging is volgens hem dat de wereld globaliseert. Zo wordt er nu voor meer dan € 100 miljoen geshopt in China door de Nederlandse consument. Nederlandse bedrijven gaan zich dan ook steeds meer op dit continent richten. <

Foto: Cindy van der Zwet

’Consument zit aan het roer’

Koen Hazewinkel, EFMI Business School:

’Groei bij discounters en retailers in hoge segment’

Foto: EFMI Business School

Vakblad voor de Bloemisterij 49 (2015)

Versevent.indd 15

oen Hazewinkel sloot het Nationale Verscongres af. Deze hoogleraar bij de EFMI Business School voorspelt dat het retaillandschap de komende jaren flink gaat veranderen. De groei zit volgens hem met name bij de discounters en bij de supermarkten die in het hogere segment opereren. De erosie vindt plaats op de ’midmarket’. Hiermee doelt hij op de traditionele supermarkten die de markt gemaakt hebben. Hazewinkel vertaalde dit tijdens het verscongres door naar Engelse markt. Daar zijn de Lidl, maar ook retailers als Waitrose en Marks & Spencer opkomend. Tesco, Sainsbury en Morrison zijn partijen die het moeilijk hebben. „Tesco heeft geprobeerd haar prijzen te verlagen, maar in een verzadigde markt kun je met prijsverlaging geen marktaandeel winnen. Dat is geen goede strategie. De klassieke margemix staat onder druk door de ’verlidlisering’. Retailers moeten gaan repareren op grote delen van het volume. Zij moeten kiezen voor óf kwaliteit óf prijs. Dat zijn ingrijpende operaties”.

Volgens Hazewinkel is er behoefte aan nieuwe commerciële dienstverleners die alle facetten, van bron tot het eindproduct, in een hand hebben. Zij kunnen een specialistisch product leveren of een productpallet of een totaalconcept. Retailers moeten volgens Hazewinkel meer toe naar samenwerkingspartners en de inkoop minder laten afhangen van transactiewaardes. Kijkend naar de categorie bloemen en planten gaf hij aan dat deze inkoop vooral prijsgedreven is. „Bij de groente en fruit is dat ook het geval, alleen vanwege de importantie zie je daar al meer samenwerkingsverbanden ontstaan. Bij de bloemen en planten moeten we ook toe naar integrale commerciële oplossingen om weg te komen van het volumeproduct”, aldus de hoogleraar. Nu zijn het voornamelijk nog handelaren die deze positie hebben verworven, maar die rol dicht hij in de toekomst steeds meer toe aan telers(verenigingen). <

01-12-15 17:02

Vragen Stuur uw vragen naar Postbus 9324, 2300 PH Leiden. U kunt ook bellen, faxen of mailen: Peter van Leth, 071-56 59 688, pvanleth@hortipoint.nl

Waar moet ik aan denken als ik een AOW’er inzet op mijn bedrijf? In september 2015 heeft de Eerste Kamer ingestemd met de Wet werken na AOW-gerechtigde leeftijd. Met de komst van deze wet wordt het werken met AOW’ ers aantrekkelijker. Welke dan?

e AOW-leeftijd gaat vanaf 2016 in stappen van 3 maanden omhoog en vanaf 2019 in stappen van 4 maanden. Vanaf 2022 wordt de AOW-leeftijd gekoppeld aan de levensverwachting. Op de website van de Rijksoverheid kunt u de AOW-leeftijd van uw werknemer berekenen.

Loonbelasting en premies U hoeft voor een AOW’er geen premies meer te betalen voor de Werkloosheidswet (WW), Ziektewet, Wet op de arbeidsongeschiktheidsverzekering (WAO), Wet werken en inkomen naar arbeidsvermogen (WIA), Algemene Ouderdomswet (AOW). Wel betaalt de AOW-er loonbelasting. Conform het pensioenreglement van BPL stopt de deelname aan de pensioenregeling op de eerste dag van de maand dat de werknemer 67 jaar wordt. Een AOW-gerechtigde werknemer valt net als andere werknemers onder de cao die voor u van toepassing is.

Wijzigingen In de Wet Werk en Zekerheid zijn al een aantal wijzigingen doorgevoerd voor het werken met een AOW’er. Deze wijzigingen zijn ingegaan per 1 juli 2015. Daarnaast geeft de Wet werken na de AOW-gerechtigde leeftijd een aantal wijzigingen die het aantrekkelijker moeten maken om een AOW’er in te zetten op uw bedrijf. Deze gaan per 1 januari 2016 in. Wijzigingen per 1 juli 2015: n Wettelijk minimumloon geldt ook voor AOW’ers. n Werknemers waarvan de voor onbepaalde tijd aangegane arbeidsovereenkomst

4915vraag.indd 16

Illustratie: Peter moorman

is geëindigd wegens het bereiken van de AOW-gerechtigde leeftijd op grond van een daartoe strekkend beding (in de cao of arbeidsovereenkomst), kunt u zonder een tussenpoos van minimaal 6 maanden plus 1 dag weer een tijdelijk contract aanbieden. De zogenaamde ragetlieregel is in dit geval niet van toepassing. In de agrarische cao’s is opgenomen dat een arbeidsovereenkomst van rechtswege eindigt bij het bereiken van de AOW-gerechtigde leeftijd. Zorg er daarom voor dat u de arbeidsovereenkomst voor onbepaalde tijd tijdig opzegt zodat u daarna de AOW-gerechtigde werknemer opnieuw tijdelijk in dienst kunt nemen. n Bij ontslag wegens bedrijfseconomische redenen dient u eerst afscheid te nemen van de AOW-gerechtigde werknemers. n De transitievergoeding is niet verplicht wanneer de arbeidsovereenkomst bij of na het bereiken van de AOW-gerechtigde leeftijd eindigt. Wijzigingen per 1 januari 2016: n De door de werkgever in acht te nemen opzegtermijn wordt beperkt tot 1 maand in plaats van 3 maanden of 4 maanden. n De loondoorbetalingsverplichting bij ziekte wordt teruggebracht naar 13 weken in

plaats van 2 jaar. In 2018 worden de nieuwe maatregelen geëvalueerd. Dan wordt bepaald of de loondoorbetaling bij ziekte tot 6 weken wordt teruggebracht. n De re-integratieverplichtingen worden verkort tot 13 weken en u heeft minder re-integratieverplichtingen. U hoeft geen plan van aanpak op te stellen en u hoeft de AOW-er niet buiten uw bedrijf te re-integreren (2e spoor). n De mogelijkheid om een tijdelijk contract aan te gaan met een AOW-gerechtigde werknemer wordt verlengd naar maximaal 6 contracten binnen een periode van maximaal 4 jaar. Het gaat hierbij om arbeidsovereenkomsten die zijn aangegaan na het bereiken van de AOW-gerechtigde leeftijd. Let op: tot 1 januari 2016 geldt de huidige wettelijke ketenbepaling waarvoor geldt maximaal 3 contracten binnen een maximale periode van 2 jaar. Heeft u uw AOW-gerechtigde werknemer nu al tijdelijk in dienst? Deze tijdelijke contracten tellen mee voor het totaal van zes arbeidsovereenkomsten.

Yara Peters, Werkgeverslijn landen tuinbouw, ypeters@ltonoord.nl

Vakblad voor de Bloemisterij 49 (2015)

01-12-15 17:01

Markt Klok prĳsbeelden Groene planten

Snijbloemen 2013

2014

2015

2013

Bloeiende planten 2014

2015

160

130

2013

2014

2015

150

35 30

110 100

38 39 40 41 42 43 44 45 46 47 48 49 50 51 week

De gemiddelde prijs van snijbloemen kwam in week 48 uit op € 0,33 en dat is gelijk aan vorig jaar. De klokaanvoer lag 5,2% lager.

Middenprijs in centen

120 Middenprijs in centen

Middenprijs in centen

140 130 120 110 100 90

38 39 40 41 42 43 44 45 46 47 48 49 50 51 week

De aanvoer van groene planten lag 7,4% onder het niveau van vorig jaar. De gemiddelde prijs was € 1,04 en dat is ongeveer gelijk aan 2014.

38 39 40 41 42 43 44 45 46 47 48 49 50 51 week

Ook de klokaanvoer bloeiende planten daalde (-5,2%). Desondanks, daalde ook de prijs. Die kwam uit op € 0,96; tegen € 1,03 vorig jaar. BRON: FLORAHOLLAND

De week van de Coördinator Product

Will Zuiderwijk:

FOTO: FLORAHOLLAND

’Gelukkig oplopende prijzen voor amaryllis’ Bedrijf: FloraHolland Week: 48

Maandag „Het amaryllisseizoen is in volle gang. Daarom bezoek ik de klok in Naaldwijk om te kijken naar de prijsvorming van amaryllis en calla. Beide worden naast elkaar geveild dus twee vliegen in één klap. Vervolgens rijd ik naar Aalsmeer voor de teamdag van het productteam bol & knol. Daar werk ik de actiepunten vanuit de FPC Calla van afgelopen week uit. Met Dick Snel, verkoper dag- & weekhandel bespreek ik het aantal amarylliskwekers dat inmiddels aanbiedt op Floramondo. In de middag beantwoord ik mails en doe alvast wat onderzoek naar de mogelijkheid om amaryllis op water voor 2016 nieuw leven in te blazen.”

Dinsdag „Ik bezoek twee amarylliskwekers, bespreek de ontwikkelingen in amaryllis en informeer ze over Klokvoorverkoop en Floramondo. Ze gaan per direct starten op dit mooie digitale platform!”

Woensdag „Samen met collega Bart Jansen (coördinator product lelie) loop ik ’s morgens vroeg door de koelcel van Naaldwijk om onze producten te bekijken. Daarna kijken we naar het verloop van het veilproces op de klokken. Om 10.00 uur heb ik een afspraak bij Intergreen om met de Vakblad voor de Bloemisterĳ 49 (2015)

Markt-1-prijsbeelden-nw.indd 17

inkoper van amaryllis en calla te praten over het komende jaar en de kansen in de Engelse retail. Ik laat een marktbeeld van amaryllis zien zodat deze informatie gebruikt kan worden bij het creëren van retaillijnen bij de afdeling verkoop en de eindklant. ’s Middags maak ik een presentatie over mijn producten calla en amaryllis, volledig in het Duits, dat is nogal een uitdaging!”

Donderdag „Om 8.00 uur een afspraak bij een amarylliskweker samen met Gerard, de veilingmeester van amaryllis op Naaldwijk. Daarna bespreek ik bij een commissionair/exporteur om samen met een callakweker de mogelijkheden voor 2016 te bespreken. ’s Middags cursus Duits, nu presenteer ik ’mijn’ producten in het Duits aan de lerares en drie collega’s.”

Vrijdag „Vandaag is de dag dat ik achterstallige actiepunten wegwerk en de nieuwsbrief amaryllis voor week 48 schrijf. Ook neem ik de week door met de productverkoper dag- & weekhandel van FloraHolland, Dick Snel, op het gebied van Floramondo en Klokvoorverkoop. Vandaag net als de afgelopen dagen van de week gelukkig oplopende prijzen op de klokken voor amaryllis.”

01-12-15 17:02

In de grafieken wordt de procentuele verandering (= index) weergegeven van de prijs en de totale aanvoer ten opzichte van vorig jaar.

Simone van Tol simonevantol@ﬂoraholland.nl

Snijbloemen Ontwikkelingen afgelopen zes weken t.o.v. een jaar eerder 140

in procenten

120

100

Aanvoer index

Prijs index

48 week

Minder aanvoer, prijzen matig In totaal zijn er afgelopen week 3,3% minder stuks snijbloemen aangevoerd en verkocht vergeleken met dezelfde week vorig jaar. De gemiddelde prijs steeg met 2,4% en de omzet daalde 1%. Prijsstijging waren er vooral bij huis-en-tuindecoraties (nu kerstmaterialen). Ook grootbloemige rozen deden het goed: de prijs lag 3 cent hoger bij 1,3% minder verkochte stuks. Geplozen chrysant pluste 17% in prijs bij een 17% lager aanvoer. Troschrysant steeg gemiddeld 8% in prijs, het

aantal stuks daalde 7,6%. Tulpen komen dit jaar wat later op gang, de aanvoer was 31,7% lager dan vorig jaar, de prijs pluste daardoor 22,5%. Alle overige producten in de top 20 eindigden in week 48 qua prijsvorming in de min. Vooral gerbera had het zwaar. De mini’s sloten de week af met een prijsvorming die ruim 25% lager lag met ruim 10% meer stuks verkocht en de grootbloemigen scoorden qua prijs ruim 22% lager met 5% meer stuks verkocht.

Kamerplanten Ontwikkelingen afgelopen zes weken t.o.v. een jaar eerder 120

in procenten

110

100

Aanvoer index

Prijs index

48 week

Zowel aantallen als prijs lager Bij kamerplanten kwam de omzet ten opzichte van dezelfde week vorig jaar 11,6% lager uit. Er werden 5,2% minder stuks verkocht en de gemiddelde prijs kwam 6,7% lager uit. Bij de top 15 kamerplanten waren er 4 producten die er qua prijs beter uitkwamen dan vorig jaar: hyacint (+1,5%), hippeastum (+2,8%), arrangementen (+3,9%) en schlumbergera (40% stuks minder aanvoer, de gemiddelde prijs steeg met 14,6%). De rest scoorde onder de prijs van

vorig jaar in deze week. Bij phalaenopsis lag de prijs gemiddeld 11% lager (ruim 14% minder verkocht stuks). Echeveria werd met 13,4% meer aangevoerd en daar daalde de prijs gemiddeld met 14,4%. Van kerststerren (Euphorbia pulcherrima) werden in week 48 met 5,5% minder stuks verkocht en hier lag de prijs gemiddeld 2,3% lager dan vorig jaar in dezelfde week. Bij ficus groeide de aanvoer met 13% maar bleef de gemiddelde prijs gelijk aan vorig jaar.

Tuinplanten Ontwikkelingen afgelopen zes weken t.o.v. een jaar eerder 130

in procenten

120

110

100

43 Aanvoer index

Markt-2-Veilingbijdragen-nw.indd 18

46 Prijs index

48 week

Iets meer aanbod, prijs stabiel Afgelopen week zijn er meer tuinplanten verkocht, een stijging met 3,9% ten opzichte van week 48 vorig jaar. De prijs blijft gelijk aan de gemiddelde prijs van vorig jaar in deze week, dus stijgt de omzet ook met 3,9%. Helleborus is nog steeds de grootste productgroep en in week 48 werden er bijna 17% meer stuks aangevoerd en verkocht. De gemiddelde prijs ligt 5,4% lager ten opzichte van vorig jaar in week 48. Ook in de groep tuinplanten is nu decoratiemateriaal een grote veil-

groep. Hier zien we 2,3% groei in aantallen en stijgt de omzet met 10%. Daarna volgen picea met 10,5% meer stuks en een prijs die 2,8% lager ligt. Vervolgens komt chamaecyparis met 18% minder stuks verkocht en een prijsstijging van 2% gemiddeld.

Vakblad voor de Bloemisterĳ 49 (2015)

01-12-15 17:02

Duitsland

Over de toonbank

Ralph Schmidt:

Nürnberg Dienstag, 11. März 2014 F Seite 27

AUS DER STADT

haalersteeds meer en Strauß’Ik zaubert in zwei Minuten bloemen uit Kenia’

midt wirbelt zwölf Stunden täglich durch seinen Blumenladen — Steine als zweites Standbein

PIERRE ER

ißig Jahren ph Schmidt ße — wie Urgroßmuts Geschäft hat sich enliebhaber ites Standbaut, das nkelt.

dus wegkieperen. Ik laat die markt nu over aan collega’s die zich wel die stress op de hals willen halen. Ik besteed mijn tijd liever effectief.”

Schmidt einen kurnn greift er eile nimmt aar Rosen, Disteln, Anemonen en dazu — ird immer Sträucher nd ein weirum; jetzt h der Anräg, sonst anzen kein t er und le ab — feri Minuten rofi.

Denkt u hetzelfde over Kerstmis? FOTO: BLUMEN FUCHS

„De kerstperiode is heel belangrijk voor bloemisten. Ik houd de komende weken daarom langere openingstijden aan, van 8 tot 8. Dat zet meer zoden aan de dijk dan je hele assortiment ineens volledig aan te passen. Je ziet dat mensen googelen op winkels met lange openingstijtsplatz r „Blumen den en betalen voor die service graag wat meer. nen Eltern Ralph Schmidt. Fuchs war er UrgroßMaar ook in kerstarrangementen maak ik weinig uch Floris- Ein so bunter und duftender Arbeitsplatz muss einem ein Lächeln auf die Lippen zaubern — wie bei Florist Ralph Schmidt der Fall. Mann mit en Locken wollte urden er gerade aus AusBei seinen eigenen Blumen achtet er ankkaufmann werden. tralien bezogen hat. auf Fair Trade. vooraf „Wenn die klaar. aus dem Ik wacht af wat de klant precies m er 1981 mal einige Schmidt steht in seinem Ausland kommen, müssen sie so ein s Geschäft seiner Eltern „Werkstattbüro“, wie er Siegel haben“, sagt er. Auch die Kunwil enlegen: maak Naam: Blumen Fuchs pert hat, entschied er den Raum hinter dem den würden Wert darauf Erst het dan ter plekke of op bestelling. d begann eine FloristenLaden nennt, und hält neulich wollte eine Frau für ihre Hochnachvollziehbar: In seiden Stein in der Hand. zeit ausschließlich Blumen aus fairem Uiteraard komt daar veel poinsettia, helleborus, Locatie: Nürnberg iecht es herrlich nach Der daumengroße Opal Handel. und den vielen anderen hat einen milchweißen Über 70 Stunden die Woche arbein, weißen oder lila BlüKern in seinem Inneren tet Schmidt, zwei Mitarbeiterinnen Sortiment: 50% bloemen, 20% planten, — der Stein ist „preg-30% unterstützen ihn.dennetakken Trotzdem hat er viel en amaryllis in voor, maar het kan Ausbildung hat sich viel nant“ also zu Deutsch: zu tun, gerade telefoniert er über das Meine Internetseite ist schwanger. So heißt es Headset in seinem Ohr,een während er ook mooi orchideeën-arrangement zijn.” overig g, mein zweites Schaulaut Schmidt auch in der Blumen zurechtschneidet. Auf dem e Aufträge bekomme Fachsprache. „So eine Schreibtisch in der Ecke seines Werküber den Lieferdienst Rarität gibt es alle 35 Specialiteit: combinatie sierteeltproducten en dem Kunden online Jahre mal“, sagt er. 5000 acht Uhr schließt er den Euro soll er kosten. Ein Tag mit U verkoopt ook edelstenen? doch meist wirbelt er Im Laden wartet deredelstenen her durch den Verkaufsweil ein Fahrer, der eine reitung ist alles“, sagt Fleurop-Lieferung zu- stattbüros steht sein Laptop. An der ge. Auch während er stellt, und der nächste Wand hängen „Ja, vier ik Rollen für Aantal medewerkers: 2 zie bloemen, planten en edelstenen als er in Bewegung, gestiKunde ist auch schon da. Geschenkpapier und Bilder seiner beinen Armen. Zwei Minuten benötigt der Florist für einen Strauß — Er kauft Rosen für, na den Söhne. Blumen hat er im Ange- für ein solches Gesteck länger. „Das ist eigentlich mein WohnzimFotos: Matejka klar, die Freundin. „Roeen prachtige combinatie van natuurproducten wieder nachgefüllt und sen sind meine Lieblings- mer“, sagt er. Unter der Woche ist er den müssen. Dazu kom- einen Tulpenstrauß. „Einpacken?“, blumen“, sagt Schmidt. Ihm gefalle zwölf Stunden täglich im Laden. Adventsstart? Bestellungen. Gerade fragtDrukke Schmidt. „Nein, die nehme ich ihr Duft, die Schönheit und ihre Aus- Danach wolle er met nur noch seine Ruhe. Beide geven positieve energie. emotie. SPD angerufen und für gleich so mit“, sagt Richter. strahlung — wenn es denn die richti- Er hat weder Fernseher, Radio noch mpfveranstaltung rote Auch wenn Schmidt betont, dass gen sind. Hollandrosen — das Wort Computer in seiner Wohnung direkt en bestellt. das Geschäft läuft: ik „Viele spuckt erjaar fast aus — gefallen ihm aan gar über dem Laden;Wijn, selbst seine Lebensteddyberen en accessoires, daar doe ik „Daargutdoe alFloriseen paar niet meer er kommt lieber persön- ten brauchen ein zweites Standbein.“ nicht. Sie seien vollgestopft mit Sub- partnerin wohnt nicht bei ihm. Wie er denn es muss schnell Seines funkelt: Er verkauft Edel- und straten und hätten keinen Charakter. entspannt? „Ich lege mich jeden niet aan. Die combinatie heb ik nooit gesnapt.” mee. Vroeger winkel vol met uft für den Geburtstag Heilsteine. Besonders stolz iststampte er auf „Das ik ist de wie hele Gammelfleisch essen: Abend eine Stunde in die Badewanne rin rote Rosen und noch einen orange leuchtenden Feueropal, Hauptsache, du bist satt.“ und lese.“ Adventskransen en -arrangementen, maar dan Waar koopt u in? ielhaus undvond weitere echte men ze net te groot„Miss-Geschicke“ of te klein of ze zochr Fluglärm, der Oberbürgermeister und eine Sammelleidenschaft sorgten für teils tatsächlichen Zündstoff ten nou juist een andere kleur. De helft kon ik „Planten vrijwel alleen maar uit Nederland.

Standpunt

dem erlebt er diese Woche eine Zusammenkunft der besonderen Art: Ausschließlich Frauen hat die Stadt Nürnberg anlässlich des Weltfrauentags eingeladen. 300 weibliche Gäste und ein Oberbürgermeister drängen sich also im Saal, lauschen den Vorträgen und genießen Wein und Semmelknödel. Doch von trauter Eintracht ist man weit entfernt, denn der Oberbürgermeister hat sich erst kürzlich mit der Planung eines ganz und gar nicht feministischen Stehempfangs für die Teilnehmerinnen einer Miss-Wahl in die Nesseln gesetzt. Nun sind Schönheitsköniginnen durchaus auch weibliche Wesen, doch die Miss-Wahlen sind bei

Wat zou er anders moeten? „Misschien wat meer water bij de wijn doen voor de feestdagen en campagnes voeren met de stelling dat producenten er voor Valentijnsdag alles aan zullen doen om de prijzen in de hand te houden. Ik denk dat Nederlandse producenten iets te overmoedig zijn geworden door jarenlang de internationale bloemenhandel bepaald te hebben. Het is de vraag of dat nog lang zo zal blijven, met de toenemende concurrentie uit het buitenland en de verbeterde logistiek.”

Lieve Bernard Nanninga,

Vorige week stond op deze plek een tekst van jouw hand, een epistel over de FHTF vanuit marketingland. Zo’n beurs en 5 december hebben toch wel enige analogie, Vor 25 Jahren maar, zoals ik begrijp, zie jij die nie. den anwesenden Angehörigen des weiblichen Geschlechts gar nicht gut Dus voelde ik me toch wel erg aangesproken. gelitten. Frauenfeindlichkeit wird denen vorgeworfen, die der Oberbürgermeister mit seinem Stehempfang Net of je zei: „Sint heeftwürde. geen unterstützen Alsverstand Ausdruck ih- van verkopen”. rer Unzufriedenheit überreicht eine Abordnung dem OB daher eine Reihe Daarom, ondanks deSchärpen, drukteaufvan mijn hoogseizoen, von lila denen jedoch nicht von Miss Franken, sondern von und „Miss-Geschick“ dit extra gedicht„Miss-Griff“ voor inDer jouw virtuele schoen. die Rede ist. OB nimmt es mit Humor, doch anlegen mag er die Bänder nicht. Moet een dass beurs alleen maargehtvraag en aanbod verbinden? eßung kam das Schauspielhaus vor 25 Jahren einfach nicht vorbei. Es war derart asbestverseucht, es Weniger freudig es im Staatswerden musste. Foto: Eduard Weigert theater zu. Das ist so asbestverseucht, Generalsanierung nötig ist. vooral dass heteine zogenaamde ’elkaar verblinden’. Dummheit“, der Denk- weis, dass sämtliche 50- und Quittung. ErstJij alshekelt der vermeintliche Keine zehn Jahre zuvor war das Matechtfertigt. 100-Mark-Scheine ihre Gültigkeit ver- Helfer am nächsten Tag nicht mit den rial als feuerhemmende Maßnahme ganz dreisten Masche loren hätten. Er käme extra vorbei, neuen Scheinen im Gepäck auftaucht, überall im Theater angebracht worweet deälterstandhouders uner eine Rentnerin um um die alten Scheine auszutauschen. wird die FrauIk stutzig und zeker informiertdat den.het Etwas und weiser bereuen daar helemaal niet om sgerechnet als Reporter Die Seniorin, überwältigt vom freund- die Polizei. die Verantwortlichen zutiefst, doch ger Tageszeitung gibt er lichen Service, übergibt dem Betrüger Empfänge hat der Nürnberger Rat- um eine Schließung kommen sie nicht ging. macht der 73-Jährigen das Geld und erhält dafür sogar eine haussaal schon viele gesehen. Trotz- herum. Maar wat dan nog? Ze betalen zelf de rekening. En dan jouw pleidooi voor ’iedereen weer terug in zijn hokje’. Mee eens, oneens of denkt Man, ik ging bijna van mijn stokje! u er heel anders over? Reageer dan bij de marktNee hoor, het kan mij niet gek genoeg. redactie: Van Japans bloemschikken tot een bruine kroeg, A.F. Middelburg, geurende leliewand, een dame in een hoezendress, 06-23631549 of mail afmiddelburg@hortipoint.nl een luxe cosmeticashop met Vanda’s per fles, gerbera-dartbord, een bloemencarrousel met snoepjes De sint van het bloemencarrousel

Vakblad voor de Bloemisterĳ 49 (2015)

wk49-Markt-3-Toonbank-nw.indd 19

Bloemen koop ik steeds vaker rechtstreeks uit Kenia. Het begon met rozen, maar nu haal ik er ook steeds meer chrysanten, lelies en alstroemeria vandaan. Keniaanse rozen doen al bijna niet meer onder voor die van Ecuador, terwijl het management en de logistiek er veel beter is. Ik ontvang de bloemen vers van de farm, met een Fair Trade-label. Het grootste voordeel is dat ik bij de Keniaanse farms jaarrond vaste prijzen betaal. Het probleem met de Nederlandse markt is dat de prijzen enorm schommelen en dat er voor feestdagen veel wordt opgespaard. Dat een roos voor Valentijn drie keer zo duur moet zijn, kan ik mijn klanten niet verkopen.”

en een zingende kinderklas in groepjes: Zet die beurs maar lekker vol! Hoe gekker, hoe beter. Niet alleen productiespul per vierkante meter! Ik zag een sector vol trots en inspiratie zich openstellen, zonder scrupules voor nieuwe klanten en formules. Maar ja, dat is natuurlijk maar hoe ik het zie, als nepbisschop met geschminkte knecht en dan ook nog een rode mijter op. Je hebt helemaal gelijk als je dan zegt: „Dat is natuurlijk een beetje ’over de top’, iemand die alleen maar bestaat om kinderen te verblijden, dat kan toch nooit tot meer verkoop leiden.” Toch zie ik ’het jezelf niet te serieus nemen’ aIs mijn corebusiness én een van de beste marketingsystemen. Het verbindt ons allen en zet de deuren open, het maakt reëel waar we van dromen en op hopen. Ik zag daardoor dat juist een nieuwe weg werd ingeslagen: FloraHolland Tradefair en de sector zijn klaar voor consumentendagen!

01-12-15 17:28

Foto: Vakblad voor de Bloemisterij

Analyses snijbloemen

Gypsophila uit Nederland houdt bescheiden positie Nederlandse gypsophila heeft in de markt voor deze boeketvuller een bescheiden positie. De afgelopen twee jaar hebben telers er een redelijke boterham aan overgehouden.

„Gyps kopen we niet veel aan de klok en verreweg het meeste komt direct vanuit Ecuador. Met één Nederlandse kweker hebben we een directe lijn via onze webshop”, meldt inkoper Ad van Leeuwen van DGI over de markt voor gypsophila. Kees de Koning, inkoper bij Van Dijk Bloemen: „Wij hebben nog één klant die specifiek om Nederlands gyps vraagt van Jan van Rijssel, voor de rest komt het via een eigen importlijn uit Ecuador.”

Goed seizoen Teler Jan van Rijssel in Lisserbroek meldt een goed gypsophilaseizoen te hebben gedraaid.„De prijzen waren goed, de aantallen ook. Ik heb het idee dat er wat minder uit Afrika komt.” Door

een krimp met 7% eindigde de aanvoer van Nederlands gyps bij FloraHolland tot nipt 5 miljoen stelen tot en met oktober. Daarvoor werd gemiddeld 33 cent per steel betaald, net zoveel als vorig jaar en 8 cent meer dan in 2013. Teler Henk van der Nagel van kwekerij H. van der Nagel en Zoon in Valkenburg: „Voor gyps was het een raar jaar. Het voorjaar was te droog, de zomer te nat en het najaar te koud, vooral de nachttemperatuur. Daardoor kwamen we aan het eind productie te kort. Bovendien hebben we takken verloren door de zomerstorm in juli.” Het importaanbod bij FloraHolland lag tot en met oktober met 66 miljoen stelen op nagenoeg hetzelfde aantal als vorig jaar.

Per steel werd afgerekend tegen 25 cent, 3 cent meer dan in 2014 en 2 cent meer dan in 2013. Maar dit is slechts een klein gedeelte van de totale invoer omdat er veel directe stromen zijn. De relatief goedkope euro is voor buitenlandse producenten een behoorlijke tegenvaller omdat bovendien veel kosten in dure Amerikaanse dollars worden betaald.

Assortiment Million Star domineert nog altijd in het assortiment, waarin de grootbloemige Excellence een van de snelste stijgers is. Een succesvolle nieuwkomer is de middelgrootbloemige White Victoria. De meeste vernieuwing komt uit Israël, maar er komen

meer veredelaars. De recent geïntroduceerde kleinbloemige Zinziserie wordt volgend jaar uitgebreid met drie grootbloemige types. De ervaringen met Zinzi’s zijn nog wisselend. Van der Nagel teelde de roze Zinzi Discovery, waarvan de kleur in het najaar wat terugliep. Roze was volgens Van Rijsel afgelopen jaar een gewilde kleur. „Maar de prijsvorming voor andere kleuren dan wit is bij gypsophila veel grilliger, wit is redelijk stabiel.” „Meer kleuren zijn welkom”, aldus De Koning. Van der Meer vult aan dat hij de vraag naar kleinbloemig gyps verder ziet stijgen. „En met nieuwe rassen moet je in de gypsmarkt meer naamsbekendheid opbouwen dan bij andere bloemen.” n

Lastig te telen physalis leverde dit keer wel rendement Physalis is een van de nicheproducten in het herfstassortiment snijbloemen. Telers zijn redelijk tevreden over het voorbije seizoen en dat geldt ook voor de groothandel.

„Het is een goed seizoen geweest met een mooie kwaliteit”, oordeelt inkoper Martin Joren van

DGI over physalis dit najaar. Maurice Snels, inkoper bij FlorisHolland vindt dat de kwaliteit

beter is geweest. „Elke ochtend lopen we door de aanvoer om de kwaliteit te checken en dat is bij physalis noodzakelijk.” Toch noemt ook hij het seizoen, dat loopt van eind tot november goed. „We hebben prima verkocht en nagenoeg geen klachten gehad.” Jan van Delft vindt het jammer dat in de retailmarkt van Fynlays geen physalis wordt gebruikt. „Het is toch een schitterend herfstproduct.”

Foto: Vakblad voor de Bloemisterij

Redelijk tot goed John de Koeijer van de gelijknamige kwekerij in Yerseke noemt het seizoen redelijk en collega Stefan Sinke van kwekerij Sinke in Kruiningen kwalificeert het als goed. „Maar het voorjaar was iets te droog en de storm in juli heeft uitval veroorzaakt”, aldus De

wk49-Markt-4-Snijbloemanalyses-nw.indd 20

Koeijer. Beide telers verwachten volgend jaar een vergelijkbare aanvoer. Het aanbod takken bij FloraHolland lag dit en vorig jaar op 3,1 miljoen stuks, het aantal losse bollen op zo’n 2,4 miljoen. Voor de takken werd gemiddeld 33 cent per steel betaald, 1 cent minder dan in 2014 en 5 cent meer dan in 2013. De gemiddelde prijs voor losse bolletjes ligt al drie jaar op 3 cent. Het assortiment bestaat uit Jumbo met een gemiddelde lampiondiameter van circa 6,5 cm en Benjamin, van zo’n 4 cm. Veel directe afzet is er niet. „We hebben altijd te maken met veel verschillende lengtes en daardoor zijn we aangewezen op de klok”, stelt Sinke vast. n

Vakblad voor de Bloemisterij 49 (2015)

01-12-15 17:02

Nederlandse telers van statice zijn redelijk tevreden over het nu voorbije seizoen. De concurrentie in de internationale markt is groot en telers streven naar stabielere prijzen.

„De zomerkwaliteit uit Holland was mooi en er is voldoende aanbod”, geeft inkoper Ad van Leeuwen van DGI aan over de markt voor statice afgelopen seizoen. Maarten van der Meer, inkoper bij Premier & Blenheim vond de kwaliteit van deze limoniumsoort meer wisselen dan in andere jaren. Inkoper Patric Rapmund van Hamifleurs beoordeelt de kwaliteit van het binnenlandse aanbod als goed. „Al was het vroeger beter, vooral zwaarder en grover. Maar daar hing een prijskaartje aan dat de markt niet kon opbrengen. Zeker omdat het internationale aanbod, en daarmee de concurrentie, groot zijn”, tekent hij aan.

Iets minder aanbod De aanvoer uit Nederland tot en met oktober dit jaar zakte met 7% tot bijna 12,5 miljoen stelen bij de vestigingen van FloraHolland, klok en bemiddeling samen.

De daling wordt toegeschreven aan niet-gerealiseerde productie door onvoldoende beschikbaarheid van gewenst plantmateriaal. Per steel werd gemiddeld 22 cent betaald, hetzelfde als vorig jaar en 1 cent minder dan in 2013. Een relatief hoger aanbod van kortere en hierdoor lager geprijsde stelen kan de middenprijs hebben beïnvloed. „Redelijk, met de kanttekening dat de productie is achtergebleven”, oordeelt Roland van Paassen van de Staticespecialist in Poeldijk over de resultaten dit jaar. Perry Snabel van kwekerij Tonie in Nieuwveen en Ter Aar: „Het was een redelijk tot goed seizoen, vergelijkbaar met vorig jaar, maar iets constanter”. Het importaanbod steeg bij FloraHolland tot en met oktober met 4% tot 22 miljoen stelen, maar is een beperkte afspiegeling van de markt. Gemiddeld werd per steel 1 cent meer betaald op 17 cent. De aanvoer uit Kenia en

Foto: Vakblad voor de Bloemisterij

Staticetelers redelijk tevreden over afgelopen seizoen

Israël daalde iets en uit Ethiopië kwamen meer stelen.

Prijsvorming De prijsvorming voor statice via de veilingklokken kan grillig zijn en daarom streven telers naar meer directe afzet. „Feitelijk nemen we de voorraadfunctie over van de handel, dat geeft ons meer prijszekerheid”, licht Van Paassen toe. Snabel, die in plaats van de hoofdkleur blauw vooral andere kleuren teelt, schat zo’n 75% direct te verkopen. „En we streven naar verdere vergroting hiervan”, aldus de teler die volgend jaar uitbreidt naar negen kleuren. „Met

als nieuwe de donkerrode Raspberry Wings, die zich nog moet bewijzen”, kondigt hij aan. Het veruit belangrijkste ras in het aanbod is al jarenlang Crystal Dark Blue. Een betere lengte en een hogere productie met meer bloemen noemen telers verbeterpunten voor de marktleider. Veredelaars zoeken ook zwaardere takken met een betere ketenbestendigheid. De geschiktheid voor verschillende teeltgebieden in de wereld kan bij statice behoorlijk variëren. Dat betekent een extra uitdaging en vooral een extra kostenpost. n

Marktacties Promotie

Bloemenagenda

Balkonplant 2016: geranium, vanaf april mediacampagne n Terrasplant 2016: hibiscus, vanaf april mediacampagne n Woonplant van de maand december: hyacint n Woonplant van de maand januari: kamerbomen: beaucarnea, polyscias, dracaene, pachira n Tuinplant van de maand december: helleborus n Tuinplant van de maand januari: blauwe coniferen: Pica pungens Super Blue, Juniperus squamata, ellwoodii en stricta n PurE Seasonal Flowers winter: ilex, eryngium, helleborus, aster n 3 mrt - 6 mrt Huis&Tuin, consumentenbeurs WTC Expo Leeuwarden

Bloemenbureau Holland, VBW en FloraHolland

5 dec Rob’s Grote Tuinverbouwing met onder andere: helleborus Gold Collection, bol-op-pot (tulp, hyacint, narcis, eucomis, glamini, freesia en sonatini), Chichi-Orchidee (Paphiopedilum), TiSento, leucothoe, Euphorbia fulgens, Green is... Alice Orchideeën, no water flowers. SBS6, 17.00 uur.

23 nov - 27 dec: amaryllis wk 1 - wk 4: tulp n wk 5 - wk 8: roos n wk 9 - wk 12: freesia n n

Bloemendagen 5 dec Sinterklaas (Ned) 6 dec Sint-Nicolaas (Bel) n 7 dec Nationale Vrijwilligersdag n 8 dec Maria Onbevlekt Ontvangen (Ita, Oos,Zwi) n 25 - 26 dec Kerstmis n 31 dec Oudejaarsdag n 1 jan Ou n 7 jan Orthodox kerstfeest (Rus) n 13 jan Orthodox Nieuwjaar (Rus) n n

Heeft u informatie voor de agenda? Mail naar afmiddelburg@hortipoint.nl

Vakblad voor de Bloemisterij 49 (2015)

wk49-Markt-4-Snijbloemanalyses-nw.indd 21

01-12-15 17:02

Analyse bloeiende planten

Bedrijf: Greenpartners Functie: commercieel directeur Belangrijkste afzetlanden: Duitsland, Frankrijk, Scandinavië, UK, Ierland Inkoop: 80% direct van kwekers, 20% op de klok Aantal medewerkers: 100 vaste en 250 flexwerkers

Jan Paul Rijke:

’Afzet via Franse retail eerder dalend dan stijgend’ Hoe loopt de afzet bij de Franse supermarkt? „De afzet is vrij stabiel, eerder iets dalend dan stijgend. Wij verkopen bloemen aan zowel de discounters als aan de full-service supermarkten en het beeld is over de hele linie ongeveer hetzelfde. De discounters maken in Frankrijk niet zo’n grote stap voorwaarts als in bijvoorbeeld Duitsland, waar het marktaandeel van ketens als Lidl en Aldi toeneemt.”

Daalt het aandeel van de supermarkten? „Dat gevoel heb ik niet; de taart is gewoon kleiner geworden. De crisis is in Frankrijk nog duidelijk voelbaar en de consument heeft nog weinig vertrouwen. Waar in landen als Spanje en Italië de economie langzaam uit het slop komt, laat dat in Frankrijk nog op zich wachten. Het land kampt met een hoge werkloosheid en er is weinig bereidheid de zaak eens grondig aan te pakken. Daar zijn de vakbonden te sterk voor.”

Is Frankrijk een moeilijk exportland?

Dat betekent dus niet zo veel concurrentie? „Nou, dat niet, er zijn genoeg bedrijven die naar Frankrijk exporteren. Concurrentie is er dus zeker, maar als je je zaken goed voor elkaar hebt, zijn ze gelukkig vrij loyaal. Hoe ik de toekomst zie qua bloemenexport naar Frankrijk? Ik verwacht op korte termijn geen toename. De problemen in het land zijn legio en daar hebben de aanslagen in Parijs weinig goed aan gedaan. Bovendien neemt het online boodschappen doen in Frankrijk snel toe en dat is voor een impulsartikel zeker geen voordeel.”

wk49-Markt-5-Exporteur-Afzetzaken-nw.indd 22

De markt van amaryllis bleef na de start lang evenwichtig. Nu de vraag in een stroomversnelling raakt, duikt het gevaar van schaarste op, met name in rood. De waxbollen-trend groeit.

Tot 1 november was het vanwege het zachte weer nog vrij rustig, daarna gaf de markt vol gas. Door mislukte bollenoogsten bij een grote producent in Brazilië was de markt voorbereid op tekorten in potamaryllis. Toch was daar tot nu toe geen sprake van. Nu het winterse weer is toegeslagen, gaat het hard met het sfeervolle seizoensproduct. „Kleuren zijn er te over, maar rood kan schaars worden richting kerst. Dat was ook vorig jaar het geval. Helaas kunnen we niet sneller schakelen naar meer rood, want we hebben te maken met een productiecyclus van drie jaar”, legt Leen Vreugdenhil van Vreugdenhil Bulbs&Plants uit. „Bij ons zijn er geen problemen; onze leverancier in Peru had een goede oogst van stabiele kwaliteit. Maar anderen konden vooral bij rood niet aan de gewenste aantallen en kwaliteit komen. De vraag gaat nu enorm hard, maar door de uitgestelde vraag aan het begin van het seizoen, verwacht ik geen tekorten”, zegt Arie van Velden van Gebr. Van Velden.

Waxbollen in de lift Tweeknoppers doen het goed, een-knoppers hebben een duwtje nodig, constateren kwekers. De vraag naar toegevoegde waarde bij

de retail groeit. Waxbollen nemen een grotere vlucht, merkt de retailhandel. „Waxbollen zitten duidelijk in de lift. Waar Vreugdenhil daar enkele jaren geleden als eerste voorzichtig mee begon, zijn er nu meerdere aanbieders en in steeds meer landen dringt de trend door”, zegt Johan Kroet van Salomo. Het exportbedrijf legde dit seizoen vrijwel dezelfde aantallen vast als vorig jaar, maar ziet in de daghandel wel een groei in de vraag.

Amaryllis brengt kerstsfeer Bij Bloominess was week 48 het keerpunt in de afzet. Ronald de Vries: „Nu bloemisten de 1 novemberhandel hebben weggeruimd, rijden ze de winkels vol met Adventsen kersthandel. Daar is amaryllis een onmisbaar onderdeel van. De vraag is vooral op kleur, met rood als hoofdkleur. We hebben alles een jaar van tevoren gereserveerd, dus we hebben geen last van eventuele tekorten.” Ook de Duitse bouwmarkten brengen met amaryllis de kerstsfeer op de winkelvloer. „De afzet is nu in volle gang. Pas de laatste weken voor kerst is er ook veel vraag naar toegevoegde waarde, nu is dat nog minimaal. De vraag is nagenoeg gelijk met die van vorig jaar, de prijs ook”, geeft René Dings van Intermarkt Thielen aan. n

180

10000

170

9000

160

8000

150

7000

140

2010

2011

2012

2013

2014

6000

Verkochte aantallen x duizend

„Moeilijker dan Duitsland, waar je een prijs roept en je meteen hoort of het akkoord is. In Frankrijk moeten er altijd veel toeters en bellen bij, zoals animaties in de winkels. Wij zijn daarop ingespeeld, maar als je dat niet kunt bieden, wordt het ingewikkeld. Ook moet je ze begeleiden bij de verzorging, terwijl veel supermarkten sowieso te weinig personeel hebben. Verder is er natuurlijk een taalprobleem, je moet echt verkopers hebben die Frans spreken, anders kom je er niet aan de bak. Door dit soort zaken haken sommige exporteurs ook weer af op de Franse markt.”

Amaryllis: trend waxbollen groeit, ook in buitenland

Gemiddelde prijs in centen

Foto: greenpartners

Exporteur over Frankrijk

Verkochte aantallen en middenprijs hippeastrum op de FloraHolland-veilingen van 2010 tot en met 2014. Vakblad voor de Bloemisterij 49 (2015)

01-12-15 17:02

Afzetzaken Foto: iBulb

Analyse tuinplanten

Zilverstruikje was dit jaar bepaald geen goudmijn

Foto: Van Woudenberg Tuinplanten

Het zilverstruikje Calocephalus brownii wordt de laatste jaren steeds meer verkocht. Maar 20% uitbreiding op jaar basis is ook voor dit product te veel.

De zilverachtige Calocephalus brownii heeft als kleuraccent een vaste plaats verworven in het assortiment van najaarsplanten. Met het groeien van het aanbod daalde de prijs, waardoor de decoratieve calocephalus het zilverblad Senecio cineraria deels kon verdringen uit (tuin)plantenarrangementen. Ook voor tuincentra is calocephalus een vast bijproduct tussen met name de najaarsviolen en Kerstmis.

Varkenscyclus

Prijsconcurrentie Kwekerij Van Woudenberg in Zevenhuizen (ZH) heeft caloce phalus al vele jaren in het assortiment. Liesbeth van Woudenberg verkoopt de planten momenteel volop. „Ze lopen nu goed weg. De kersthandel komt sowieso altijd later op gang dan velen zouden willen. Wij zien in de markt voor dit product veel prijsconcurrentie. Wij doen daar niet aan mee. Wij verkopen ze voor de prijs die we vragen. In januari is het nog steeds wel handel.” n

5000

4000

3000

2000

1000

2008

2009

2010

2011

2012

2013

2014

Verkochte aantallen x duizend

Gemiddelde prijs in centen

In de veilingstatistieken van calocephalus is onmiskenbaar een ’varkenscyclus’ waar te nemen: na relatief goede jaren kan het aanbod tot wel 20% per jaar uitbreiden, met fors lagere prijzen tot gevolg. „Het product is te makkelijk”, aldus producent Mark Verbeek van handelskwekerij

Verbeek in Monster. „Er is goed aan stek te komen en het plantje is in elke kas te kweken.” Dat gebeurde ook dit jaar. Tot en met week 47 werden via FloraHolland al ruim 4 miljoen stuks verkocht, 19% meer dan vorig jaar. De middenprijs daalde met 8%. Voorgaande jaren liep de middenprijs na de aanvoerpiek in week 43 naar het einde van het jaar soms nog fors op. Dit jaar blijft ze vooralsnog stabiel laag. Kwekerij V&S in ’s-Gravenzande is al jaren een grote leveranciers van calocephalus. Teler Tinus Vellekoop heeft eind week 48 nog een klein vakje staan. „Ik ben er dit jaar weinig wijzer van geworden. De markt is meer dan goed voorzien.”

Verkochte aantallen en middenprijs van de tuinplant Calocephalus brownii via FloraHolland van 2008 t/m 2014. Vakblad voor de Bloemisterij 49 (2015)

wk49-Markt-5-Exporteur-Afzetzaken-nw.indd 23

Bedrijf: iBulb Aanleiding: Campagne Bulbs4Kids

Jessica Wagemaker Wat is Bulbs4Kids? „Dit is een campagne gericht op het basisonderwijs. Het doel is om kinderen op een laagdrempelige en spannende manier kennis te laten maken met de natuur en in het bijzonder met bloembollen. Nu zijn vooral de oudere mensen bekend en actief met bloembollen, maar deze groep wordt steeds kleiner en is ook niet de toekomst. Daarom richten wij ons op jongere kinderen met uitstraling naar jong volwassenen, zoals leerkrachten en ouders.”

Hoe werkt de campagne? „Juffen en meesters kunnen zich inschrijven om met hun klas deel te nemen aan Bulbs4Kids, waarna ze begin oktober een gratis bloembollenpakket ontvangen. Het pakket bevat onder andere 200 tulpen, 100 krokussen, 100 narcissen, 100 blauwe druifjes, 35 Bulbs4Kids boekjes, docentenhandleiding. De klas die de mooiste foto’s inzendt, wint de hoofdprijs: de Gouden Bloembol 2016 én een inspirerende les over bloembollen. Bij inschrijving kan de juf of meester aangeven of ze de Bollenblog willen ontvangen. Hierin staan tips en informatie over bloembollen voor in de klas en deze wordt twee tot drie keer per week toegestuurd.”

Is er animo voor de campagne? „Vorig jaar zijn we gestart in Nederland, dit jaar is Duitsland toegevoegd en volgend jaar gaan we de campagne ook in Engeland en misschien in Canada/Amerika uitrollen. Er doen nu in totaal 1.150 klassen mee aan Bulbs4Kids. Dat zijn 800 klassen in Nederland en 350 klassen in Duitsland. Dat zijn ruim 40.000 kinderen die bloembollen ontdekken. En bijna 600.000 bloembollen die worden geplant. In totaal hebben we 950 volgers van de bollenblog. We gebruiken de website van Bulbs4Kids om educatieve informatie over bloembollen te geven. Dat levert 1.300 bezoekers per maand op. Als laatste zetten we ook de sociale media in.”

Dat zijn heel wat cijfers. Stemt het tevreden? „Ja, ik ben tevreden over het enthousiasme van klassen die deelnemen aan de campagne. De beschikbare Nederlandse pakketten hadden binnen een mum van tijd een klas toegewezen. We hebben dit grote aantal pakketten beschikbaar kunnen stellen door inzet van de iBulb-leden. Samen met hen hebben we het voor elkaar gekregen om de in totaal 1.150 pakketten beschikbaar te stellen, super tof! Bulbs4Kids is onderdeel van het promotieprogramma voor bloembollen en wordt gefinancierd uit de heffing die die 85 bedrijven binnen de bloembollensector betalen. Van deze heffing wordt ook het technisch onderzoek en het markttoegankelijk maken van bloembollen, bolbloemen en bollen betaald.”

01-12-15 17:02

Aan het zuurstof Het is een zoekplaatje, maar op de foto hiernaast ziet u de verdeeltrekkers van FloraHolland. Elke middag liggen deze aan het zuurstof om de volgende dag om zes uur weer te kunnen gaan rijden.

n Naaldwijk zijn er drie hallen waar de verdelers elke dag de bloemen en planten verdelen. Zo zijn er 220 verdeeltrekkers aanwezig in de snijbloemenhal, 90 stuks in de plantenhal en 40 verdeeltrekkers zijn ingezet voor de Bloemistenklok. Bij elkaar dus 350 trekkers die elke dag de bloemen en planten kunnen afleveren bij de kopers. Niet alle trekkers worden dagelijks ingezet. Aan de hand van aanvoerprognoses wordt er een week van te voren een planning gemaakt. „Maar hoeveel mensen er exact nodig zijn, is pas een paar uur voor het veilen bekend. Wij garanderen een bepaalde doorlooptijd, dus dan is het soms schuiven met mensen. Door te werken met uitzendkrachten zijn wij flexibel. Op maandag is het de druktste dag en werken we in de snijbloemenhal met 180 verdelers, maar op een donderdag hebben wij er bijvoorbeeld maar 100 nodig”, schetst Cor van der Burg, teammanager logistieke operatie. Het verdeelproces is de laatste jaren steeds meer geautomatiseerd. De verdelers werken aan de hand van het Voicesysteem. Dat systeem vertelt per opdracht het aantal te picken producten en controleert via een gesproken bevestiging of een opdracht correct is uitgevoerd. Er komt tegenwoordig geen bon meer aan te pas. De laatste jaren is de klokaanvoer teruggelopen. Tevens worden de transacties kleiner. Er zijn minder zogenoemde ’1-koop’-partijen. Bij de snijbloemen gaat gemiddeld 18-20% van de karren in een koop weg, maar er zijn dagen dat dit percentage iets lager ligt. < Cindy van der Zwet

cvanderzwet@hortipoint.nl

Foto: Gerdien de Nooy

Spread.indd 24

Vakblad voor de Bloemisterij 49 (2015)

01-12-15 17:03

Vakblad voor de Bloemisterij 49 (2015)

Spread.indd 25

01-12-15 17:03

Gunstig subsidieklimaat maakt biomassa rendabel

Houtstook veert op De houtstook is begonnen aan zijn ’renaissance’. Dat werd duidelijk op een studiedag over biomassa, georganiseerd door adviesbureau Energy Matters. Het gunstige subsidieklimaat maakt houtstook weer aantrekkelijk; voor warmte, maar vooral ook voor de productie van elektriciteit. In de glastuinbouw staan heel wat projecten op stapel.

Joef Sleegers jsleegers@hortipoint.nl

og niet zo lang geleden leek het gebruik van biomassa een stille dood te sterven. In Duitsland was zo veel subsidie beschikbaar dat elk initiatief in Nederland in de kiem werd gesmoord. Maar de tijden zijn veranderd. Nederland moet extra zijn best doen om CO2-doelstellingen te halen. Hier gaan de subsidies omhoog, terwijl Duitsland juist aan het versoberen is. Nog steeds gaat zo’n 50% van alle Nederlandse biomassa de grens over, maar dat wordt langzaam minder. Daarnaast is de afgelopen jaren de bouw van verschillende biomassacentrales uitgesteld of afgezegd. „In de afgelopen twee jaar is er sprake van een ’renaissance’ in de houtstook”, vertelde Sander Peeters, adviseur van Energy Matters, bij de Studiegroep bio-energie die op 11 november werd gehouden bij bromeliaveredelaar Corn. Bak in Assendelft. De reden dat de studiegroep bij Corn. Bak werd gehouden, was dat dit bedrijf al drie jaar lang restwarmte gebruikt van de nabijgelegen stortplaats. Deze warmte wordt opgewekt met methaan dat vrij komt uit het huisvuil.

In vier jaar terugverdiend Zoals alle projecten met hernieuwbare energie zijn ook biomassaprojecten voor een heel groot deel afhankelijk van SDEsubsidie. Omdat er meer geld beschikbaar is zijn deze projecten tegenwoordig weer goed rond te rekenen. Ook consortia van buiten de tuinbouw kijken naar mogelijkheden om hout-WKK in de tuinbouw te financieren. „Dat zegt wel iets over de rentabiliteit”, vindt Peeters. Een houtketel is met SDE en IMM/ IRE binnen vier jaar terug te verdienen; een

Biomassa.indd 26

hout-WKK zelfs binnen 3,5 jaar. In 2016 wordt het SDE-budget ruim verdubbeld van € 3,5 naar € 8 miljard. Er zit wel een addertje onder het gras: energiecentrales die biomassa willen bij- of meestoken kunnen ook meedingen naar de subsidie. In 2015 grepen deze centrales mis, maar in 2016 krijgen ze een nieuwe kans. En als alle energiecentrales SDE-subsidie zouden krijgen op bij- en meestook van biomassa, dan gaat er zomaar € 4 tot € 5 miljard van het budget af. „Bij de eerste van de twee openstellingen van de SDE in maart 2016 gaat mogelijk een kolencentrale intekenen”, geeft Peeters aan. „Dus zorg dat je je SDE+ 2016 aanvraag inclusief exploitatieberekening, melding en bouwvergunning bij de eerste openstelling kunt indienen.” Overigens verwacht hij niet dat alle energiecentrales subsidie gaan aanvragen op bijstook van biomassa. Ook gaan ze geen directe concurrentie aan met de lokale biomassa (verse houtsnippers) voor houtketels van glastuinders, want de energiecentrales stoken vooral houtpellets van overzee.

Meer hout beschikbaar Houtstook heeft het een paar jaar moeilijk gehad omdat het lastig was om afspraken te maken over de houtprijs op lange termijn. Maar met de SDE-subsidie is de houtprijs veel minder belangrijk. De overheid betaalt het verschil met de gasprijs bij. Om een indruk te geven van de rentabiliteit: een installatie van 0,9 MWth en 0,1 MWe is bij een SDE-subsidie van € 0,074/ kW terugverdiend in ongeveer vier jaar. Na die tijd verdient de eigenaar er ongeveer € 240.000 per jaar aan. De SDE-subsidie bedraagt in dat geval ruim drie ton per jaar.

Met IRE-subsidie is de terugverdientijd zelfs minder. Beter dan van een standaard aardgas-WKK. „Dit is dus een heel interessante businesscase”, vertelde Tammo Slagter van Deo Projects, net als Triogen een leverancier van biomassa-installaties voor de productie van stroom en warmte. Maar er zijn meer factoren die de biomassa vleugels geven. Mede dankzij lobby vanuit Kas als Energiebron, ketelleveranciers en biomassa-eigenaren, zijn houtketels sinds 1 januari 2013 opgenomen in het activiteitenbesluit waardoor een melding volstaat. De kosten voor het vergunningtraject worden hierdoor beperkt tot het aanvragen van een bouwvergunning. Verder is in de afgelopen twee jaar de houtprijs gedaald. Het subsidieklimaat in Duitsland is versoberd. Handelaren zijn op zoek naar afnemers, en ze willen het hout het liefst lokaal leveren. De glastuinbouw is daarbij een goede kandidaat. Eigenaren van biomassa, zoals Staatsbosbeheer, zijn geprofessionaliseerd. Zij moeten steeds meer hun eigen broek ophouden, en de verkoop van hout is een belangrijke bron van inkomsten. Door deze ontwikkelingen is er meer hout op de markt. Verder zijn de emissienormen verruimd, waardoor kostbare investeringen in de rookgasreiniging worden uitgespaard. De warmtekosten zijn verlaagd door verdere technische optimalisatie van houtketels, zoals het gebruik van rookgascondensors en lage temperatuur afgiftesystemen.

Vijf grote projecten Binnen de glastuinbouw worden komend jaar zo’n twaalf biomassaketels voorzien. Tenminste vijf daarvan zijn grote projecVakblad voor de Bloemisterij 49 (2015)

01-12-15 17:03

Foto: Immanuel Jurg

De berg houtsnippers op de paprikakwekerij van Jaap Vink in Beetgum (Fr). Vanwege het versoberde subsidieklimaat in Duitsland zijn houthandelaren op zoek naar afnemers, en ze willen het hout het liefst lokaal leveren. De glastuinbouw is daarbij een goed afzetgebied.

ten met hout-WKK, samen goed om zo’n 150 tot 250 ha van stroom en warmte te voorzien. En er is meer mogelijk. „We zijn op zoek gegaan naar nog meer lokaal hout, om een match te maken tussen vraag en aanbod”, zegt Peeters. Verder ziet hij meer dan 40 potentiële matches om restwarmte, biogas en groene CO2 in de glastuinbouw te benutten. Dit zijn rendabele matches, waarbij de telers een korting tot 50% tegemoet kunnen zien. Vergisters daarentegen zijn niet meer in trek. Iristeler Nico Karsten heeft onlangs een tweede gebouwd, maar dat is voorlopig de laatste. De prijzen voor co-producten en de afzet van digestaat blijven stijgen, waardoor de rentabiliteit nog verder onder druk komt te staan. De helft van de co-vergisters draait dan ook rode cijfers. „Maar als ze de warmte maximaal kunnen benutten en het digestaat betaalbaar kwijt kunnen, kan het nog steeds zeer rendabel zijn”, meent Peeters.

CO2-dosering uit hout Tot voor kort was het niet mogelijk om rookgassen van houtstook te gebruiken om CO2 te doseren. Ze waren simpelweg te vuil. Het is echter duur om CO2 van elders te halen. Het koelen, comprimeren en transporteren kost veel energie. Vakblad voor de Bloemisterij 49 (2015)

Biomassa.indd 27

Het Nederlandse bedrijf Cato Engineering heeft daar iets op gevonden. De rookgassen van de houtstookinstallatie worden niet in zijn geheel gereinigd, zoals bij een traditionele rookgasreiniger, maar eerst wordt de CO2 uit de rookgassen gehaald. Daarna wordt de CO2 pas gereinigd. Het resultaat is zeer geconcentreerde CO2, waarbij de verontreinigingen met ethyleen, NOx en SOx onder de detectiegrens liggen. Ondanks de slechte beginwaarden in de rookgassen is de CO2 zo schoon dat hij ruim voldoet aan de normen voor glastuinbouw”, vertelde Immanuel Jurg, ingenieur bij Cato Engineering. „De waarden voor verontreiniging liggen een factor 200 keer zo laag als bij een traditionele rookgasreiniger.” Omdat de CO2-afvanginstallatie alleen de geconcentreerde CO2 hoeft te reinigen, is hij veel kleiner dan een rookgasreiniger. De eerste installatie in Nederland is gebouwd bij paprikateler Jaap Vink in Beetgum (Fr). Vink heeft al sinds 2008 een hout-WKK (5,4 MWth/1,15 MWe), maar gebruikte de CO2 hiervan niet. Jurg heeft hiervoor een CO2-terugwin-installatie gebouwd, waarbij delen van de oude installatie zijn gebruikt. De rookgassen worden door een aminewasser geleid. Dit is een toren waarin de CO2 wordt gebonden aan aminevloeistof.

Deze vloeistof valt dan onderin de toren. Om de CO2 weer los te maken worden de amines uitgekookt met stoom. Dit is de enige stap in het proces die energie kost. Er is ongeveer 1 kg stoom nodig om 1 kg CO2 te winnen. Hiervoor wordt stoom met lage druk uit de stoomturbine van de houtWKK afgetapt. De operationele kostprijs van de CO2 is dus gelijk aan de prijs van de stroom die met de afgetapte stoom niet wordt geproduceerd. Op deze manier zou de CO2 tussen € 15 en € 25 per ton kosten. Op dit moment is de CO2-afvanginstallatie klaar om de markt op te gaan. Cato Engineering heeft al 20 aanvragen voor projecten binnen. <

In het kort n Houtstook is weer rendabel voor de produc-

tie van warmte en stroom. n Dat bleek op de studiedag voor biomassa

van Energy Matters. n Met SDE en IMM/IRE-subsidie is de terug-

verdientijd een jaar of vier. n Door nieuwe technieken is het mogelijk om

CO2 van houtstook te benutten.

01-12-15 17:03

722147_.indd 28

2-12-2015 12:59:56

Energiemarkt Het Vakblad brengt elke maand de ontwikkeling van de energieprijzen in de rubriek ’Energiemarkt’. Een deskundige analyseert de belangrijkste ontwikkelingen en een teler vertelt hoe hij met de markt omgaat.

Olieprijs Dollar per vat ruwe Brent olie 70

Ervaring

’Extra groeilicht verjongt gewas’ groeid rozengewas is namelijk optimaal. De investering strookt met de bedrijfsvisie: het enige waarmee Nederlandse rozenkwekers zich kunnen onderscheiden van het buitenland is ’jaarrond topkwaliteit’: grote bloemknoppen, zware stelen en een lang vaasleven. Daarbij is groeilicht dé bepalende factor. De kwaliteit van ons product is dan ook met sprongen vooruit gegaan. Het is daarom een investering in de toekomst van ons bedrijf.” Tegelijk is de aansluiting van Ocap met 50% vergroot. „Meer groeilicht betekent ook meer behoefte aan CO2. Anders halen we niet het maximale eruit.” De elektriciteitsvraag van de kwekerij in Berkel wordt ingevuld met het net (2,6 MW) en met de WKK (2 MW). Nu de elektraprijzen laag zijn is het gunstig om meer stroom in te kopen dan zelf op te wekken, al zijn transport en de energiebelasting een stevige kostenpost. De lagere gasprijs is daarom bijzonder welkom.

Energiemarkt_nw.indd 29

oktober 2015

november 2015

Gasprijs

Contractprijs voor een jaar (2016) in cent/m3

22 21 20 19 18 17 16 15

oktober 2015

november 2015

Elektriciteit 48

Contractprijs voor een jaar (2016) voor piekuren in euro/MWh

uit is gegaan dat olie alleen maar schaarser zou worden. Volgens Goldman Sachs zou dat de olieprijs tot boven $ 200 per vat gaan opdrijven. Dat duwde gas mee omhoog. Maar nu wordt er steeds vaker gesteld dat we al die olie en gas helemaal niet uit de grond mogen halen, als we willen voorkomen dat de aarde meer dan 2°C opwarmt. Berekend is dat er dan nog maar 40% van de bekende olievoorraad opgepompt mag worden. Bij gas zal het niet anders zijn. Dan ziet het plaatje er volledig anders uit. Leveranciers zullen over elkaar heen buitelen om dat laatste deel uit hun bronnen te mogen leveren. In die zin is het begrijpelijk dat Shell zich hard maakt voor CO2-opvang, want anders gaat daar misschien binnenkort het licht uit. Door de overgang naar duurzame energie lijkt een scenario met afnemende vraag naar gas nog niet zo vreemd. We weten ook allemaal dat de wereld er morgen weer totaal anders uit kan zien, gewoon omdat we die glazen bol niet hebben. Maar wie heeft een probleem met de huidige gasprijzen? John Kruijt, partner Enova

45 44 43 42 41

Bron: Endex.nl

Wie had deze gasprijs verwacht?

Vakblad voor de Bloemisterij 49 (2015)

Analyse Enova

Wie had ooit kunnen denken dat we nu tegen een gasprijs aankijken rond 17 ct/m³; niet alleen voor morgen of volgende week, maar zelfs tot aan 2020 toe. De vraag die rijst is: waar gaat dit naar toe? Niemand heeft natuurlijk een glazen bol, maar er zijn wel scenario’s te bedenken. Dan is het belangrijk om te begrijpen waardoor de gasprijs zo ver is weggezakt. Er lijken vier zaken mee te spelen. Ten eerste is de gasmarkt globaal geworden. Terwijl in het verleden de pijpleiding de afmetingen van de markt bepaalde, is in het afgelopen jaar het aantal LNG-fabrieken, terminals en schepen enorm gegroeid. Hierdoor gaat aardgas de hele wereld rond en heeft een lokale gasproducent veel meer concurrenten. Ten tweede hebben schaliegas en -olie de vraag vanuit de VS duidelijk verminderd. Tel het opheffen van het Iraanse olie-embargo erbij op en je hebt een mix die olie, en gas in het kielzog, omlaag kon trekken. Ten derde lijkt de groei in China en andere opkomende landen te stagneren. Dat betekent lagere prijsverwachtingen voor olie en gas. Als laatste speelt het feit dat er jarenlang van-

40 39 38

oktober 2015

november 2015

Sparkspread

WKK-sparkspread voor 2015/2016 in euro/MWh, gebaseerd op de piekprijs elektra en AgroBudgetGas

22 21 20

Bron: vakblad voor de bloemisterij

Avance Roses heeft haar 600 W-armaturen vervangen door 1.000 W-armaturen. Vorige jaar op de locatie in Maasland, dit jaar in Berkel. Daarmee is de belichting 20% efficiënter geworden. Het lichtniveau is gestegen van 170 naar 260 µmol. Dat is tamelijk hoog, zelfs voor rozen. „Met de extra belichting verwachten we ons gewas te verjongen en een boost te geven”, vertelt Frank van der Meijs, die samen met zijn ouders en drie broers het familiebedrijf runt. De Red Naomi is acht jaar oud, en de verwachting is dat het hoge lichtniveau de levensduur met vijf jaar verlengt. „De investering in een nieuw gewas was ongeveer even duur als nieuwe belichting. Voor ons viel de keuze op belichting. Dat heeft als voordeel dat de cashflow van ons bedrijf op peil blijft en dat het extra groeilicht direct kan worden benut door het gewas. De LAI van een vol-

Bron: Endex.nl/AgroEnergy

Frank van der Meis, Avance Roses:

Bron: futures.Tradingcharts.com

19 18 17 16 15 14

oktober 2015

november 2015

Kijk voor de ontwikkeling van prijzen op langere termijn op de site van het Vakblad. Bekijk op de website ook iedere dag de ontwikkelingen van de OTC-stroomprijzen, de TTF- en AgroEnergy-gasprijzen, de olieprijs en de dollarkoers.

www.vakbladvoordebloemisterij.nl

01-12-15 17:03

Slakken bestrijden vergt discipline en lange adem Als het najaar vochtig en donker wordt, neemt de kans op slakkenschade in siergewassen toe. Effectieve slakkenbestrijding is volgens bloementelers meer afhankelijk van discipline dan van het gebruikte middel. Regelmatige bestrijding voorkomt dat slakkenpopulaties uitgroeien tot plagen. Harmen Kamminga bloemisterij@hortipoint.nl

erberateler Dirk-Jan Oudijk weet het nog goed. Hij richtte drie jaar geleden een rozenkwekerij in Moerkapelle in voor de teelt van gerbera’s. Het jonge gewas werd overvallen door een slakkenplaag. „Vraag me niet waar die beesten vandaan kwamen”, aldus Oudijk. „De bodem was kurkdroog. De rozen al geruime tijd weg. Wij begonnen met een schoon teeltsysteem. Het bassinwater wordt voor gebruik ontsmet.” Desondanks hielden grote aantallen naaktslakken huis in de jonge gerbera’s. Ze vraten aan blad en bloemharten, met veel vervormde bloemen tot gevolg. Hoe groot de economische schade precies is, vindt Oudijk moeilijk aan te geven. „De vraatplekken zijn ook invalspoorten voor schimmelziekten als fusarium en suikerrot. Als

je naast het directe oogstverlies die schade meerekent aan een gewas dat drie jaar mee moet, loopt het per hectare in de duizenden euro’s.”

Boosdoeners Naaktslakken vormen in de teelt van gerbera’s altijd een zekere dreiging. Bert Duijndam, gewasbeschermingsspecialist bij Crop Protection in Pijnacker, schat dat de helft tot driekwart van de gerberakwekerijen regelmatig slakkenkorrels inzet om deze plaag onder controle te houden. Kleine naaktslakjes zijn veelal de grootste boosdoeners. In Nederland komen ruim negentig soorten landslakken voor. Enkele snelgroeiende soorten treden op als plaag. In de glastuinbouw gaat het dan vooral om naaktslak-

Schade verschilt

Achtergrond

Middelen tegen slakken Voor de bestrijding van slakken maken siertelers vooral gebruik van korrels. Deze bestaan grotendeels uit een lokstof, zetmeel en een voor slakken giftige toevoeging. Metiocarb (merknaam Mesurol) werd veel toegepast, maar was giftig voor andere organismen en werd daarom verboden. Per 31 mei 2015 verviel ook de toelating van middelen met 6% metaldehyde (merknamen Brabant Slakkendood, Caragoal). In juli 2015 werd een nieuw middel met 4% metaldehyde als werkzame stof (plus lokstof) toegelaten in de bedekte sierteelt: Metarex Inov. Het mag per twaalf maanden

naaktslak.indd 30

ken, zoals akkerslakken (Deroceras sp.) en wegslakken (Arion sp.). Deze leven enkele maanden tot meerdere jaren en leggen jaarlijks tot drie keer tot wel driehonderd eitjes. Ze hebben een raspmond met vele minuscule tandjes, waarmee ze hun voedsel van boven- of ondergrondse plantendelen raspen. Slakkenvraat kan een invalspoort zijn voor andere ziekten en plagen. Oudijk strooide bijna een jaar elke drie tot vier weken een mix van slakkenkorrels. Dit heeft het aantal slakken duidelijk verminderd, maar ze nog zeker niet uitgeroeid. „We strooien nu nog frequenter met Sluxxkorrels, elke twee tot drie weken. Wel met hetzelfde aantal kilo’s, dus iets dunner”, verklaart Oudijk. „Ik verwacht dat we dit nog minimaal een halfjaar moeten volhouden om de slakken onder controle te krijgen.”

maximaal driemaal in een dosering van 5 kg/ha worden toegepast. Gebruik van slakkenkorrels op basis van het ijzerzout ijzer(III)fosfaat (merknamen Sluxx en Derrex) blijft in elk geval tot eind 2016 toegestaan. Fabrikant Neudorff meldt dat een toelatingsaanvraag voor de vijf jaar daaropvolgend in de beoordelingsfase van het Ctgb zit. Aangieten met Nemaslug (op basis van parasitaire aaltjes) gebeurt in sierteelt niet vaak. Telers geven als reden: te duur, twijfels bij de werking, wijze van toepassing onpraktisch of de laatste tijd moeilijk verkrijgbaar.

De mate waarin slakken schade aanrichten in bloementeelten kan volgens telers en gewasbeschermingsadviseurs sterk verschillen per gewas en per kwekerij. Sommige gewassen zijn meer in trek bij slakken dan andere en de ene plek of grondsoort herbergt meer slakken dan een andere. Bij Arcadia Chrysanten is de druk van slakken volgens teler Bert van Ruijven niet erg hoog, maar wel altijd aanwezig. „Op onze kwekerijen beperkt de kans op vraatschade zich tot de herfst en winter. Wij gaan ook pas serieus aan de gang met bestrijding als we schade waarnemen”, aldus Van Ruijven. Vaak beperkt de bestrijding zich tot het tijdelijk pleksgewijs uitstrooien van slakkenkorrels, een enkele keer wordt volvelds bestreden. Dit najaar heeft Arcadia nog geen maatregelen tegen slakken hoeven nemen. Jaarlijks stomen van de bodem voorkomt volgens Vakblad voor de Bloemisterij 49 (2015)

01-12-15 17:03

Foto: Inimage

In de glastuinbouw zorgen vooral naaktslakken voor schade. Deze leven enkele maanden tot meerdere jaren en leggen jaarlijks tot drie keer tot wel driehonderd eitjes. Met vele minuscule tandjes raspen ze hun voedsel van boven- of ondergrondse plantendelen.

Van Ruijven een te sterke opbouw van een slakkenpopulatie. Ton Vreugdenhil in Maasdijk stoomt zijn freesiakas na elke teeltronde. Hij heeft geen slakkenkorrels in zijn middelenkast. „Wij ruimen met stomen waarschijnlijk ook eventuele slakken op. Want daar hebben we in de teelt nooit last van. We hoeven ze dus ook niet gericht te bestrijden.” In de meerjarige teelt van snijcymbidium kunnen slakken veel schade veroorzaken. Maar zelfs in de relatief korte teelt van potcymbidium kan de plaag soms huis houden. „Vorig jaar was ik achteraf gezien te laat gestart met bestrijden”, vertelt bijvoorbeeld Leo Paauwe van Leo Paauwe Orchideeën in De Lier. „Toen had ik aanzienlijke schade aan jonge planten. Mede door die ervaring heb ik de slakkenbestrijding deze zomer erg goed bijgehouden. Nu heb ik weinig last.”

Kunstmeststrooiertje In de grootbloemige snijcymbidiums van Theo Ammerlaan Orchideeën in Pijnacker verspreidt Gert-Jan Ammerlaan al in de lente en zomer om de paar weken met een klein kunstmeststrooiertje 5 kg slakkenkorrels per hectare. Ook als er geen slak te zien Vakblad voor de Bloemisterij 49 (2015)

naaktslak.indd 31

is. „Je moet de populatieopbouw vóór blijven”, aldus Ammerlaan. „Je kunt de bestrijding niet verwaarlozen, want een overval van deze plaag geeft in onze teelt megaschade.” Ammerlaan prijst zich gelukkig met een relatief lage plaagdruk op zijn kwekerij. „Wij hebben de waterbassins inpandig. Ik heb de indruk dat dit bijdraagt aan een lagere slakkendruk. Hoe dat precies zit, weet ik niet, want bij collega’s met buitenbassins wordt het water zodanig gefilterd dat je niet verwacht dat er slakken mee naar binnen komen. Maar het verband is voor mij te frappant om helemaal toevallig te zijn.” Afgelopen voorjaar kon Ammerlaan nog goed uit de voeten met een mix van slakkenkorrels op basis van de verschillende werkzame bestanddelen metaldehyde en ijzer(III)fosfaat. Toen de toelating voor Caragoal en Brabant Slakkendood verviel, ging Ammerlaan verder met de Sluxx-korrels. Ervaring met het nieuwe metaldehyde-middel Metarex Inov heeft Ammerlaan nog niet. Ook bij andere telers zijn nog geen ervaringen met deze slakkenkorrels te noteren. Wel hebben ze vernomen dat de nieuwe korrel slechts beperkt kan worden ingezet. „De regels rond gewasbeschermingsmiddelen zijn zo veranderlijk en onvoorspel-

baar, dat het geen zin heeft om ze op voorhand bij te houden”, redeneert Van Ruijven van Arcadia. ,,Als ik iets nodig heb, kijk ik wel wat ik nog heb staan en of ik dat nog kan gebruiken. Zo niet, dan kijk ik wat er op dat moment voor mijn teelt beschikbaar is.”

Middelenpakket aandachtspunt Duijndam van Cropprotection noemt het middelenpakket voor de slakkenbestrijding op zichzelf geen knelpunt. „Wel een aandachtspunt. Telers doen het nu vooral met middelen op basis van ijzer(III)fosfaat. Dat is een smalle basis, maar vooralsnog lijken de middelen afdoende te werken." In slakkenmiddelen die slechts enkele malen per jaar in beperkte hoeveelheden zijn in te zetten, ziet Duijndam voor de sierteelt maar beperkt heil. ,,Je moet behoorlijk frequent strooien om problemen voor de blijven. En als je in de problemen loopt, ben je gauw anderhalf jaar bezig met nóg frequenter strooien om een slakkenplaag weer onder controle te krijgen.” Duijndam schat dat een gerberateler, afhankelijk van de plaagdruk, op jaarbasis tussen de € 300 en € 1.200 per hectare uitgeeft aan slakkenbestrijding. <

01-12-15 17:03

Twee astilbetelers met een eigen strategie Meestal is de astilbe een van de vele zomerbloemen die op een bedrijf worden geteeld. Twee telers hebben ervoor gekozen om zich in dit gewas te specialiseren. Allebei proberen ze de astilbe jaarrond beschikbaar te krijgen. En allebei hebben ze daar hun eigen strategie voor.

Joef Sleegers jsleegers@hortipoint.nl

over de machine”, vertelt Marc Rutgrink, die het bedrijf samen met zijn broer Frank runt. Hij sorteert op steellengte, aarlengte en bloemkleur. De kleuren van astilbe kunnen veranderen gedurende het seizoen. De roze wordt bijvoorbeeld lichter onder invloed van de temperatuur. „Een paar blekere bloemen er tussen geven meteen de hele emmer een minder mooie aanblik”, vindt Rutgrink. „Nu hebben we twee strakke sorteringen; donker en lichter rose. Beide worden goed gewaardeerd voor de klok. Het plaatje klopt gewoon.” Zeker met de roze Erika gaat de

Foto: Joef Sleegers

n de schuur van Rutgrink Astilbe Cultures klinkt het kenmerkende geklik en geratel van een bos- en sorteermachine. De laatste tijd worden dit soort machines geregeld geplaatst bij zomerbloementelers, en dat gebeurde ook anderhalf jaar geleden op deze kwekerij in Lisse. Aanvankelijk was deze Furora van Bercomex uitgerust met drie bosstations, maar vrij snel kwam er een vierde bosstation bij. Voor het bedrijf is het een van de manieren om de kwaliteit te verbeteren. „Slechts één lange cultivar wordt nog buiten gesneden en gebost. Alle andere soorten gaan

Frank Rutgrink pakt de astilbes na het sorteren en bossen met de Furora. Om meer rendement uit deze machine te halen, haalt Rutgrink in de wintermaanden bloemen uit Spanje.

Astilbe.indd 32

sortering heel goed. Met de rode heeft de camera om de een of andere reden meer moeite. „Het kan wel”, zegt de astilbeteler, „maar het is een heel gedoe om het voor elkaar te krijgen.”

Teelt in Spanje De bloemen worden in bloei getrokken in een kas van 6.000 m2, die gemiddeld driemaal per jaar vol staat. De oogst begint in maart met de witte Washington, en in april komt daar de rode Fanal bij. Rutgrink zou liever meer bloemen hebben om meer rendement uit de sorteermachine te halen. „Extra produceren in de zomer zien we echter niet zitten. Maar als we de aanvoerperiode kunnen verlengen, kunnen we toch meer stuks draaien terwijl we de markt niet overvoeren.” Met zijn mobiele belichting – 400 W lampen, die gedurende twee à drie weken boven een vak hangen – kan hij tot eind december leveren, maar niet jaarrond. Daarom laat hij een deel van de snijbloemen in Spanje telen, in plastic kassen nabij Chipiona. Deze worden dan van januari tot en met maart op water naar Lisse gehaald, waar ze worden gesorteerd en gebost. Vorig jaar is er proefgedraaid. Een Spaanse teler trekt de astilbes in bloei, en elke maand gaat Rutgrink een paar dagen naar Spanje om de teelt door te nemen. „We moeten nog veel leren. Op dit moment gaat het bijvoorbeeld erg hard. Een cultivar die we in december in productie wilden hebben, is nu al klaar. Hij heeft te weinig lengte.” Wat de prijs in de winter zal worden is nog de grote onbekende factor. Er verschijnt in die periode wel af en toe astilbe op de veiling, maar dat is sporadisch. Ze zijn dan Vakblad voor de Bloemisterij 49 (2015)

01-12-15 17:03

Foto: Joef Sleegers

Achtergrond

De teelt van astilbe Van de zomerbloem astilbe (eigenlijk een vaste plant) bestaan ongeveer 200 soorten. Tien daarvan zijn geschikt voor de snij. De teelt van snij-astilbe duurt in totaal bijna twee jaar. In maart-april worden de gescheurde planten geplant in de vollegrond. In het najaar worden de planten gerooid, gesorteerd en gaan ze de vriescel in bij -2°C. In het voorjaar worden ze geplant, binnen of buiten. Een week of zeven, acht later kunnen de bloemen worden geoogst. De meeste bedrijven die astilbe telen, hebben het gewas als onderdeel in hun assortiment zomerbloemen. Zij leveren doorgaans in de zomer enkele weken aan de veiling. Veel bedrijven hebben de astilbe echter weer laten vallen, omdat het een lastige teelt is.

Arjan Kok teelt astilbe uit de grond. Het containersysteem maakt het mogelijk om in de koelere schuur te oogsten, wat de kwaliteit ten goede komt.

niet duurder dan in bijvoorbeeld september. Rutgrink is van plan om een regelmatige aanvoer te creëren van wit, roze en rood. „Ik wil ze vier maal per week voor de klok hebben. Heel veel zetjes planten, zodat we de aanvoer constant houden.”

Astilbe uit de grond Op de kwekerij van Arjan Kok in Westwoud zijn alle machines in de schuur aan de kant geschoven om plaats te maken voor een paar honderd kuubskisten. Binnen enkele dagen worden de moederplanten van buiten gerooid, gewassen en gedeeld, om vervolgens in VMH-kratten naar een teler in Noord-Brabant gebracht te worden, die ze verder opkweekt. Over een jaar komen ze dan terug om ingevroren te worden, waarna ze in kleine zetten volgens een schema in bloei worden getrokken. Kok teelt onder meer de witte cultivar Washington in een kas van 4.500 m2, die beschikt over Son-T lampen en over containers met eb-vloedsysteem. Deze teelt uit de grond is uniek voor astilbe. De containerteelt maakt het mogelijk om de bloemen in de schuur te snijden en te verwerken. „In de kas wordt het in de zomer wel eens boven de 30°C”, vertelt Kok. „Dan zouden we rond het middaguur klaar moeten zijn. In de schuur is het echter koeler, Vakblad voor de Bloemisterij 49 (2015)

Astilbe.indd 33

dus we kunnen daar langer doorwerken. Bovendien staan de bloemen dan binnen vijf minuten op water. Dat is beter voor de kwaliteit.” De teeltbakken worden elke teeltronde automatisch gewassen en gevuld met schone potgrond. Daardoor groeit er geen onkruid en is de insectendruk laag. Voor de export moet het product namelijk vrij zijn van insecten. „We hebben allerhande substraten en mengsels uitgeprobeerd. Ten slotte hebben we een goed mengsel gevonden. Maar het belangrijkste is dat het uitgangsmateriaal sterk en gezond is.”

Het Nieuwe Telen De kas staat vijf keer per jaar vol. Kok voert aan van begin maart tot de eerste week van december. Die periode wil hij uitbreiden. Volgend jaar moet het seizoen doorlopen tot half december, als alles volgens plan verloopt. Dat gebeurt in de nieuwe kas die binnenkort zal verschijnen. Het wordt een moderne, hoge kas met belichting, dubbel schermdoek, diffuus kasdek en een containersysteem met robot. Ook komt er een luchtbehandelingssysteem volgens de principes van Het Nieuwe Telen. Het voordeel daarvan is dat de planten iets droger worden geteeld. Bovendien kan Kok de planten op de containers in het najaar

iets wijder zetten om ze droog te houden. En er verdampt geen vocht vanuit de grond. De kwaliteitswinst die daarmee wordt behaald vindt Kok het belangrijkste. „We hoeven niet de grootste te zijn, maar we willen wel de beste zijn met dit product. Samen met andere astilbetelers hebben we de kwaliteit al verbeterd met het voorbehandelingsmiddel Chrysal Grow 20. Zelf wil ik nog een stapje extra zetten.” Om energie te besparen zal er een tweede teeltlaag in de kas komen. Aan het begin van de teelt groeien de planten namelijk vanuit de wortel en hebben ze alleen warmte nodig. Door ze in de onderste teeltlaag te laten uitgroeien wordt energie bespaard.

Ideeën van overal Arjan Kok haalt zijn ideeën overal vandaan. Voor Het Nieuwe Telen stak hij zijn licht op bij een gerberateler, voor de meerlagenteelt keek hij naar de tulpen en het idee voor substraatbakken kreeg hij van de potplanten op zijn eigen bedrijf. Want tot twee jaar terug teelde hij ook astilbe als potplant. „Ik zag dat die het beter deden dan de bloemen in de vollegrond. Zo zijn we op het idee van substraatbakken gekomen.” In de verdere toekomst staat een sorteeren bosmachine op het verlanglijstje. „Maar eerst gaan we investeren in de teelt.” <

01-12-15 17:03

Teelttips Zomerbloemen Plastic tunnels Het gebruik van plastic tunnels bij de vervroeging van zomerbloemen is best vrij groot. Hoewel deze vervroeging nog lang niet aan de orde is, moet er wel een voorbereiding plaatsvinden zodat het te gebruiken plastic op tijd aanwezig is. Waarschijnlijk is nu wel bekend dat het gebruik van plastic met een anticondens laag aan de binnenkant negatief werkt.

Tulp Kasklimaat De eerste algemene indrukken van de 5°C-broei zijn een trage gewasontwikkeling en soms een trage beworteling. Het is belangrijk om bij partijen die relatief weinig koeling ontvingen, niet te warm te broeien. Dit kan leiden tot bloemverdroging en te

Lelie Assimilatiebelichting De tijd van maximaal belichten is aangebroken. Oriëntals en OT-hybriden worden over het algemeen 16 tot 18 uur per etmaal belicht. Een te korte donkerperiode verhoogt namelijk de kans op schade in het blad door overbelichting. Bij LA-

Teelttips-Schoffelen_nw.indd 34

Phlox Onkruid

De luchtvochtigheid in tunnels met dit plastic is veel hoger en de gewassen blijven veel langer inactief, omdat er veel langer dan in andere tunnels, damp blijft hangen. Wat minder bekend is dat er voor de tunnels op dit moment ook diffuus plastic te koop is. De ervaringen tot dusver met dit plastic zijn erg positief. Het klimaat lijkt rustiger en de kwaliteit die er onder groeit goed.

Doordat het niet extreem helder is, gaat de opwarming iets rustiger, terwijl er met donkerder weer een duidelijk betere groei te zien is, waarschijnlijk door de betere lichtinval.

Henk van den Berg Teelt- en Bedrijfsadvies, 0252-340301

korte tulpen. Bij partijen die ruimer koeling gehad hebben kan iets warmer gebroeid worden. Bij donker weer mag het energiedoek gesloten blijven tot 11.00 uur en in de middag rond 14.00 uur weer sluiten. De ervaringen met Het Nieuwe Telen leren dat er beter vocht afgevoerd kan worden door te luchten boven het gesloten energiedoek (bij zacht weer kan dat soms fors luw- en windzijde luchten betekenen). Wanneer het buiten erg

zacht weer is, kan aanvullend een vaste doekkier van 4 tot 8 cm ingesteld worden. Bij koud weer geen doekkier, want dan gaat het ontvochtigen makkelijker door het grotere temperatuurverschil tussen binnen en buiten. Door meer gebruik te maken van het energiedoek blijft de planttemperatuur iets hoger t.o.v. de ruimtetemperatuur (veel minder uitstraling) waardoor die makkelijker vocht verdampt. Het belangrijkste effect van de juiste toepassing

van Het Nieuwe Telen is een beter kasklimaat. Een bijkomend voordeel is een gunstiger energieverbruik. De streef-RV is 70%; wanneer het klimaat te vochtig is, moet er meer gelucht worden, waardoor automatisch ook meer gestookt wordt. Een nieuwe trend is het windzijdig luchten: als eerste de ramen aan de windzijde openen als er geventileerd moet worden. Het voordeel hiervan is, dat er wat meer luchtbeweging in de kas komt en de horizon-

tale temperatuurverdeling wordt beter ten opzichte van luwzijde luchten.

hybriden en Aziaten wordt veelal tot 20 uur per etmaal belicht. Wanneer u meer dan 5.000 lux geïnstalleerd heeft kunt u volstaan met minder belichtingsuren. Probeer er dan wel voor te zorgen dat de donkerperiode niet te lang wordt. Dus niet in de avond en de nacht de lampen uit laten, maar overdag bijvoorbeeld ergens tussen 10.00 en 16.00 uur.

zijn behoorlijk gevoelig voor penicillium tijdens de bewaring van de bollen in ijs of ULO. Ter voorkoming hiervan is het sterk aan te raden om bij de ontsmetting voor het inpakken in ieder geval het middel Securo te gebruiken. Topsin M Ultra houdt lelies na het planten gezond en werkt tegen ziekteverwekkers als fusarium, trichoderma en botrytis. Het is zeker aan te bevelen ook dit middel op te nemen in het ontsmettingsbad voor

het inpakken. Verder is het advies om middelen als Captan en Mirage Elan, of Allure Vloeibaar toe te voegen. Hiermee wordt de totale werking van het bad versterkt.

instaling gesloten worden omdat de intensiteit snel terugloopt. Bij erg zacht weer is het beter om het doek eerder te openen en later te sluiten. Probeer wel om minimaal 3 uur per etmaal het doek geopend te hebben in verband met de gewasbehoefte aan blauw licht. Deze kleur is onvoldoende aanwezig in het licht van de assimilatielampen.

Ontsmetting Oriëntals en OT-hybriden

Hoewel de phlox een zeer sterke vaste plant is, is hij erg gevoelig voor onkruidbestrijdingmiddelen. Als er al afbrandmiddelen worden gebruikt, doe dit dan vroeg in de winter, als het gewas echt dood is en de nieuwe scheuten nog niet zijn ontwikkeld. Vanaf begin januari, als het niet vriest, beginnen de nieuwe scheuten zich bij dit gewas al te ontwikkelen. Hoewel deze eerste scheuten zich vaak niet doorontwikkelen, zijn ze wel in staat om middel op te nemen waardoor schade kan ontstaan. Hoewel er een grote gevoeligheid bestaat voor veel middelen, is vooral het gebruik van Chloorprofam bij phlox uit den boze. Als de plant een geringe hoeveelheid kan opnemen gaat hij dood.

Energiedoek en daglengte Zolang de instraling niet hoger dan 50 W/m2 is, kan het doek in de ochtend prima gesloten blijven wanneer het buiten koud is. In de middag kan bij dergelijk weer het doek al bij hogere

Langedag Voor maximale broeisnelheid en gewaslengte kunt u de werkverlichting aanzetten van 15.00 uur tot 10.00 uur. Hierdoor kunt een paar dagen teeltduur en iets aan lengte winnen.

Alex Buis Tulpenadvies, 06 42388337 Wilfried Poland Bloembollen advies, 06 31698070

Wilfried Poland Bloembollen advies, 06 31698070

Vakblad voor de Bloemisterij 49 (2015)

01-12-15 17:03

Schoffelen

groene en bonte planten De RV is bij veel groene en bonte planten een belangrijke groeifactor. Bij een geringe luchtbeweging in de kas kan de RV tussen het gewas gemakkelijk oplopen tot het dauwpunt. Dat geeft een zogenoemd ’doodklimaat’. De energiekosten blijven een belangrijk deel van de kostprijs, maar het is niet verstandig om de ondergrenzen van de temperatuurtolerantie van een gewas op te zoeken. De meeste groene en bonte planten groeien optimaal bij gematigde tot warme omstandigheden. Tropische planten zijn goed te houden bij 5°C, maar de fysieke kwaliteit en dus de sierwaarde van de plant loopt sterk terug. Verwarm de kas naar de behoefte van de gewassen; tropische

Perkgoed Een goed en vooral zo koel mogelijk kasklimaat is nu belangrijk. Stel de ventilatiewaarde zo koud mogelijk in en zorg voor een goede luchtcirculatie. Zolang het niet vriest, is het verstandig om bij primula, violen, bellis en myosothis, continu een minimumraamstand aan te houden. Ook bij regenachtig weer is er snel een verschil in kastemperatuur en buitentemperatuur en dat is noodzakelijk voor vochtafvoer uit de kas. Bij een actief klimaat blijft het gewas verdampen en worden belangrijke elementen als calcium en magnesium opgenomen. Door de weersomstandigheden van de laatste Vakblad voor de Bloemisterij 49 (2015)

Teelttips-Schoffelen_nw.indd 35

gewassen niet beneden de 18°C. Subtropische gewassen zijn vaak wat koeler te telen, maar 12°C is de ondergrens.

Maximaal licht In deze donkere tijd moet al het binnenkomend licht maximaal benut worden. Verwijder aan de buitenkant van het kasdek ook de laatste krijtresten. Goed helder glas zorgt al snel voor enige procenten extra licht en dus extra groei. Op een zonnige dag mag de temperatuur in de kas oplopen, maar voorkom grote verschillen tussen dagen nachttemperatuur. Bij een gesloten scherm van AC-folie of met een helder energiedoek is het raadzaam voor voldoende ventilatie te zorgen door een goede

weken zijn vooral de vroege partijen primula eerder in bloei gegaan dan gewenst. Om bloei wat te vertragen, wordt soms een te zware dosering Alar gespoten, maar het effect van zo’n behandeling is niet groot. Een goed koude kas is noodzakelijk. Remmen is nu heel belangrijk vooral bellis en myosothis zijn allemaal vrij hard gegroeid en moeten in enkele gevallen stevig geremd worden om een mooie compacte opbouw te krijgen. Let goed op de gewasreactie na het remmen. Wanneer violen en bellis goed plat op de pot gaan, is er meer dan genoeg geremd. Bij primula en myosothis is dit moeilijk waar te nemen. Let bij primula goed op het jonge hartblad; wanneer dit blijft strekken, is er niet voldoende geremd. Bij myosothis

kierinstelling of zonodig beperkt luchten boven het AC-foliescherm. De gewone schermdoeken kunnen als extra energiebesparing gesloten worden van 1 uur voor zonsondergang tot een half uur na zonsopgang. Regel ook bij het gebruik van deze doeken de RV met een de kierinstelling van het schermdoek om verdamping te stimuleren. Het is belangrijk om de warmte van de zon in de kas te houden. Laat de verwarmingsinstelling nalopen op uw schermdoekinstelling. Dus niet om 16.00 uur de kas opstoken om vervolgens een half uur later het schermdoek te sluiten.

Arie van Bostelen, 06-51312208

is het effect waar te nemen door scheutvorming.

Ziekten Bladvlekken, valse meeldauw en botrytis bedreigen in een koud gekweekt gewas een gezonde plantontwikkeling. Bladvlekkenziekten zijn het beste aan te pakken met breedwerkende middelen als Daconil. Valse meeldauw is lastiger te bestrijden; het beste is een preventieve aanpak met bijvoorbeeld Paraat of Fenomenal. Bij een aantasting is Ridomil Gold de beste aanpak, het laatste middel is erg resistentiegevoelig en daarom niet meer dan driemaal toe te dienen. Tegen botrytis is naast de vertrouwde Rovral preventief Teldor of Luna Privilege inzetbaar. Schneider Youngplants, 06-53281711

Kees van Egmond kees@kees-ineke.nl

Van de Sint Aan de Schipholweg in Leiden, vlakbij het Centraal Station, werken mensen heel bescheiden in het Vakbladbastion. Elke week wordt daar geschreven, overlegd, geredigeerd, teeltadviezen meegegeven of een tekst gecorrigeerd. Echt, je kunt het niet verzinnen of zij hebben een verhaal. Kwekers die iets nieuws beginnen? ’t Vakblad weet het allemaal. Tuurlijk zijn er concurrenten zoals Kas of Onder Glas en die hebben hun momenten komen soms ook best van pas, maar de standaard is al jaren (zeventig, dus zeg maar u!) ’t Vakblad, niet te evenaren, kwaliteit, volcontinu. Ondernemen, Kasgenoten, Markt, Bedrijf of Teelttechniek, robots die de plantjes poten, echt voor alles een rubriek. Wanneer wordt de beurs gehouden? ’t Staat in de Bloemisterij. Pleegt de maffia weer fraude? Elke vrijdag ben je bij. Joef en Peter zijn hun namen, Cindy, Quincy, Arie-Frans, Jenny, Linda, Erik, Alice, samen met Gerdien en Hans. Elbert nog, niet te vergeten, Hermen, Gert en Carolyne, Harmen, Astrid en Jolanda Bernadette, Ank van Lier. Mag ik jullie ’t beste wensen namens alle tuinders hier? En bedankt hoor Vakbladmensen voor het vele leesplezier! Sinterkees

01-12-15 17:03

Nieuws

Ctgb past wettelijk gebruiksvoorschrift imidaclopridhoudende middelen marginaal aan Per 25 november heeft het Ctgb de gebruiksvoorschriften van imidaclopridhoudende middelen marginaal aangepast. Voor het eerst staat een zuiveringspercentage (99,5%) genoemd bij het lozen van afvalwaterstromen en staat expliciet vermeld dat dit zowel geldt bij lozen op het riool als op oppervlaktewateren. Admire, Kohinor 700 WG en Wopro Imidacloprid 70 WG blijven toegestaan in de bloemisterijgewassen tegen kaswittevlieg, luizen en gladiolentrips wanneer bij lozen 99,5% van de werkzame stof imidacloprid uit afvalwaterstromen wordt gezuiverd. Filterspoelwater, drainwater bij substraatteelten en drainagewater bij grondgebonden teelten mogen dus niet ongezuiverd worden geloosd op het oppervlaktewater en ook niet op het riool. Op de bedrijven moet een van de onderstaande (of combinaties van) zuiveringstechnieken staan of een door bevoegd gezag gelijkwaardig verklaarde techniek: n H O + MDUV + actief koolfilter of 2 2 n H O + LDUV + actief koolfilter of 2 2 n Ozon + actief koolfilter. De zuiveringsvoorziening moet tenminste

eenmaal per jaar op de goede werking gecontroleerd en onderhouden worden door een deskundige. Een bewijs van de controle en het onderhoud is binnen de inrichting aanwezig en op aanvraag direct te tonen. Verder geldt dat de verkoop van imidaclopridhoudende middelen gebeurt volgens het regime van gecontroleerde distributie van de Stichting CDG.

zuiveringstechnieken staan wellicht op enkele opkweekbedrijven die al met een koolstoffilter werken, maar nog nauwelijks op teeltbedrijven. Niet alleen vanwege de kosten, maar ook vanwege de technische haalbaarheid”, ventileert beleidsspecialist Helma Verberkt. De verwachting is wel dat er nu binnen korte tijd snelle slagen gemaakt worden.

Realistisch blijven

Volledige recirculatie

LTO Glaskracht Nederland blijft als belangenbehartiger zich er sterk voor maken dat bij de eisen voor middelen ook naar de realistische, praktische en economische kant wordt gekeken. In de sector wordt hard gewerkt om aan de zuiveringsvoorwaarden te voldoen. Zo is onlangs het hoofdlijnenakkoord waterzuivering Glastuinbouw getekend waarbij per 1 januari 2018 een verplichte zuivering van restwaterstromen geldt voor individuele glastuinbouwbedrijven. Er is veel belangstelling vanuit de telers gezien de druk bezette waterdagen. Binnen Glastuinbouw Waterproof wordt gewerkt aan nieuwe zuiveringstechnieken alsmede aan een meetprotocol. „Vereiste

Bedrijven die 100% recirculeren kunnen dus imidaclopridhoudende middelen inzetten. Er doen zich sporadisch calamiteiten voor waardoor lozen onvermijdelijk is. Een oplossing zouden mobiele zuiveringsinstallaties kunnen zijn, niet alleen voor bedrijven die 100% recirculeren, maar ook voor kleine bedrijven. Glastuinders moeten zorgvuldig omgaan met imidaclopridhoudende middelen en zorgen dat die middelen niet in het riool of oppervlaktewater komen. Als dat niet mogelijk blijkt te zijn, kan dat betekenen dat de toelating wellicht hiervan wordt ingetrokken. <

UITGEVER BDUmedia Afdeling Vak- en Publieksmedia Postbus 67, 3770 AB Barneveld, tel 0342 - 49 42 63, fax 0342 - 41 31 41 Uitgever: Wiljo Klein Wolterink MBA Verkoopleider: Ron van de Hoef, e-mail: r.v.d.hoef@bdu.nl

Colofon REDACTIE Schipholweg 1, Postbus 9324, 2300 PH Leiden e-mail: bloemisterij@hortipoint.nl www.vakbladvoordebloemisterij.nl

Secretariaat Linda Laman Alice Hoogenboom

071-56 59 678 56 59 679

Eindredacteur Jenny Mostert 071-56 59 633 Vakredactie Politiek en economie Quincy von Bannisseht 56 59 637 Peter van Leth56 59 688 Markt en afzet Arie-Frans Middelburg 56 59 687 Cindy van der Zwet 56 59 630 Teelt en techniek Hans Neefjes 56 59 638 Joef Sleegers 56 59 642

4915colofon.indd 36

Bureauredactie Carolyne de Vries Lentsch, Jolanda de Wekker Webredactie Erik Rotteveel Vormgeving Diseno Vormgeving Fotografie Gerdien de Nooy Freelancers Gert van den Berg, Hermen de Graaf, Bernadette Hoefsloot, Harmen Kamminga, Ank van Lier, Astrid Zoumpoulis-Verbraeken

ABONNEMENTENSERVICE Mutaties en bezorging Abonnementen kunnen op elk gewenst tijdstip ingaan. Opgave via vakbladvoordebloemisterij.nl of bij de abonnementenservice. Abonnementen lopen automatisch door, tenzij uiterlijk twee maanden voor vervaldatum bij de abonnementenservice wordt opgezegd. Dit kan schriftelijk, telefonisch of per e-mail. Ook voor informatie over een lopend abonnement en klachten over de bezorging kunt u contact opnemen met de abonnementenservice, BDUmedia, afdeling Vak- en Publieksmedia, Postbus 67, 3770 AB Barneveld. Op werkdagen is de abonnementenservice telefonisch bereikbaar van 8.30 uur tot 14.00 uur op 0342-494844, e-mail: abonnementen@bdu.nl. Prijzen Jaarabonnement: € 349,60. Studenten 25% korting; 65 plussers 15% korting. Jaarabonnement Europa: € 449,65 (België: € 377,70). Jaarabonnement buiten Europa: € 466,50. Genoemde prijzen zijn inclusief 6% btw en verzendkosten. ADVERTENTIE-EXPLOITATIE Verkoopleider: Ron van de Hoef, 0342 - 494263, 06 - 51806325, e-mail r.v.d.hoef@bdu.nl Media-adviseur: Gert-Jan Bloemendal, 0342-494807 e-mail: g.bloemendal@bdu.nl

Vakblad voor de Bloemisterij is een wekelijkse uitgave van de Stichting Vakinformatie Siergewassen en BDUmedia, Vak- en Publieksmedia. Uitgever en auteurs verklaren dat dit blad op zorgvuldige wijze en naar beste weten is samengesteld, evenwel kunnen uitgever en auteurs op geen enkele wijze instaan voor de juistheid of volledigheid van de informatie. Uitgever en auteurs aanvaarden dan ook geen enkele aansprakelijkheid voor schade, van welke aard ook, die het gevolg is van handelingen en/of beslissingen die gebaseerd zijn op bedoelde informatie. Lezers wordt met nadruk aangeraden deze informatie niet geïsoleerd te gebruiken, maar af te gaan op hun professionele kennis en ervaring en de te gebruiken informatie te controleren. Alle rechten voorbehouden. Niets uit deze uitgave mag worden verveelvoudigd, opgeslagen in een geautomatiseerd gegevensbestand of openbaar gemaakt in enige vorm of op enige wijze, hetzij elektronisch, mechanisch, door fotokopieën, opnamen of enige andere manier, zonder voorafgaande toestemming van de uitgever. Algemene voorwaarden: op alle aanbiedingen, offertes en overeenkomsten van BDUmedia B.V. zijn van toepassing de voorwaarden, welke zijn gedeponeerd ter Griffie van de Arrondissementsrechtbanken en de KvK.

Druk: BDU Media

Vakblad voor de Bloemisterij 49 (2015)

02-12-15 14:42

Kasgenoten

A genda Binnenland 10 dec Robotica in tuinbouw, IDC event, Demokwekerij Westland, Honselersdijk. Info: www.demokwekerij.nl 2-3 apr Kom in de kas, landelijk evenement. Info: www.komindekas.nl 14-16 jun GreenTech Tradeshow, Beurs, Amsterdam RAI. Info: www.greentech.nl 2-4 nov IFTF, Vijfhuizen. Info: www.iftf.nl

7 dec Waterzuivering Westland, 19.30-22.00 uur, 's-Gravenzande 7 dec Online spreekuur water, 16.30-17.00 uur, internet 8 dec Webinar Energie, 16.00-19.45 uur, online 9 dec LichtEvent, 13.30-17.30, Bleiswijk 21 jan Workshop green challenges, 13.30-20.30 uur, Berkel en Rodenrijs 10 maa PlantgezondheidEvent, Wageningen UR Glastuinbouw, Bleiswijk 7 apr EnergiekEvent, Bleiswijk 9 jun WaterEvent, Bleiswijk Info: www.ltoglaskrachtnederland.nl

Buitenland t/m 5 dec Zuhoor, internationale bloemen & tuintentoonstelling, Abu Dhabi, Verenigde Arabische Emiraten. Info: www.zuhooruae.ae 26-29 jan IPM, Essen, Duitsland. Info: www.ipmessen.de 16-18 feb Salon du Végétal, Angers, Frankrijk. Info: www.salonduvegetal.com 24-26 feb Myplant & Garden, Milaan, Italië. Info: myplantgarden.com 26-28 feb HortiExpo, horti- en mechanisatiebeurs, Pune, India. Info: www.hortiexpo.com 9-11 maa Worlf Floral Expo, Los Angeles, Verenigde Staten. Info: www.worldfloralexpo.com 15-17 maa Nordic Flower Expo, Malmö, Zweden. Info: www.nordicflowerexpo.com 12-14 apr Flower Expo Ukraine 2016, Kiev, Info: www.flowerexpo-ukraine.com 22 apr-1 mei Floraliën, bloemen- en plantenexpositie, Gent, België. Info: www.floralien.be 5-8 jun IFTEX, Nairobi, Kenia. Info: www.iftex.org 13-15 jun Hortivation by IPM Essen, Essen Duitsland. Info: messe-essen.de 29 jun-1 jul Vakbeurs Öga, Koppigen, Zwitserland. Info: www.oega.ch 5-8 okt Agriflor, Quito, Ecuador. Info: www.agriflor.com

FOTO: Peter van Leth

LTO Glaskracht Nederland

Leeftijd: 45 jaar Bedrijfsnaam: potplantenkwekerij Arbeidsvreugde Plaats: Groessen Teelt: helleborus, pelargonium Oppervlakte: 3 ha

Frank Buurman Vanwaar de bedrijfsnaam potplantenkwekerij Arbeidsvreugde? „In Groessen zijn meerdere kwekers met de achternaam Buurman. Toen een klant bij een verkeerde Buurman planten had ingekocht, was voor mij reden om in 1990 de naam van mijn bedrijf aan te passen. Lang hoefde ik er niet over na te denken. Ik heb erg veel plezier in mijn werk, dus vandaar de naam Arbeidsvreugde.”

Op hetzelfde adres staat ook FBA Plants ingeschreven. Hoezo? „Ik pionier graag onder meer in het veredelen en vermeerderen van helleborus. Daar ben ik 15 jaar geleden al mee gestart uit ontevredenheid over het toenmalige assortiment wat betreft onder andere wortelvorming, bloeivroegheid en compactheid. Allereerst heb ik in samenwerkingsverbanden deze neventak opgepakt, maar sinds twee jaar daarvoor toch een eigen bedrijf opgericht. Ons laboratorium werkt nog steeds samen met onder meer Wageningen Universiteit en de Universiteit van Amsterdam. Bij hen leggen wij vraagstukken neer, waarmee zij dan met de nieuwste veredelingstechnieken aan de slag gaan. Een deel kweek ik zelf af, maar het merendeel gaat naar andere kwekers. De verkoop van uitgangsmateriaal laat ik over aan CNB en Schneider Youngplants.”

Wat vindt u mooi aan helleborus? „Het is een plant die jong en oud aanspreekt en bloeit in een periode, de wintermaanden, dat er niet veel potplanten bloeien. Het is verder een koudminnende plant die energiezuinig is te telen. En een teelt die zeer goed te combineren is met pelargonium.”

Hoe besteedt u uw vrije tijd? „Mijn spaarzame vrije tijd besteed ik aan mijn gezin. Verder squash, ski en waterski ik graag. Op wintersport probeer ik twee keer per seizoen te gaan, eenmaal met het gezin en eenmaal met een kameraad. Maar niet ten koste van de zomervakantie met mijn gezin. Tweewekelijks zit het hele gezin bij thuiswedstrijden op zaterdagavond op de tribune van de plaatselijk handbalvereniging die in de hoogste divisie speelt.”

Bent u ook sponsor van die handbalclub? „Ja, het team waarin alledrie mijn dochters spelen. De oudste is 10 en de tweeling daaronder is 18 maanden jonger. Het sponsoren doe ik geheel anoniem, dus geen bedrijfsnaam op de t-shirts. Hetzelfde doe ik voor het plaatselijke kindercomité en een vrijwilligersorganisatie die kansarme gezinnen ondersteunt.”

Dus u heeft oog voor uw medemens? Onderstaande symbolen hebben de volgende betekenis en verwijzen naar de website vakbladvoordebloemisterij.nl

Documenten en linken naar website

Vakblad voor de Bloemisterij 49 (2015)

Kasgenoten agenda_nw.indd 37

Foto’s

Filmpjes

„Ja daar kan ik me ogen niet voor sluiten. Er lopen ook Wajongeren onder begeleiding op mijn bedrijf. Met veel voldoening bieden wij hen een plek aan waar zij ook met arbeidsvreugde kunnen werken.”

02-12-15 14:36

722145_.indd 38

2-12-2015 12:59:35

Roelofarendsveen 071-3313356 â&#x20AC;˘ 06-22196960 info@klinkstoom.nl â&#x20AC;˘ www.klinkstoom.nl

Treft het ?

Bloemisterij Vakblad voor de

722146_.indd 39

Bel 0342 - 49 48 89 voor de advertentie-

een uitgave van

mogelijkheden, wij geven u graag advies.

2-12-2015 13:00:14

722148_.indd 40

2-12-2015 12:59:11