VBB_05-2015

B

HNT: slurven en ventilatoren 34

8 IdeeĂŤn zat voor

10 MPS viert

14 Handel over

18 Opvallende

verduurzaming in Bergerderen

20-jarig bestaan in nieuw jasje

nieuwe strategie FloraHolland

zaken op IPM in het Duitse Essen

Cover-nw.indd 1

28-01-15 11:16

Thomas Hooft: 1948 – 2015 Algemeen Directeur, Dalat Hasfarm Tot ons groot verdriet kondigen wij het overlijden aan van Thomas Hooft in Groningen , Holland op 23 januari 2015 op 67 jarige leeftijd. Gedurende een belangrijk gedeelte van zijn loopbaan was Thomas algemeen directeur van Dalat Hasfarm vanaf 1994 tot en met 2012.

Als zodanig was hij de eerste die het bedrijf leidde, een groot ondernemerschap vertoonde en bouwtalenten bezat. Vietnam werd zijn thuis.

Thomas werd in 1948 in Zwolle, Holland geboren. Hij studeerde aan de tuinbouwschool en startte zijn eerste baan bij Moerheim, een tuinplanten en rozenkwekerij in Dedemsvaart. Thomas was echter altijd op zoek naar verdere horizonnen en na een paar jaar trad hij toe tot Ballast Nedam, een Nederlands bouwconcern die onder andere grote huisvestingsprojecten bouwde in Saoedi Arabië. Thomas gaf leiding aan de landschap divisie. Thomas verhuisde naar Azië in 1989 en werd door Hasfarm aangesteld als de algemeen manager van een nieuw snijbloemen productie bedrijf in Goalpara, Sukabumi. Deze ervaring prepareerde hem uitstekend voor Vietnam waar hij de oprichtende algemeen directeur werd van Dalat Hasfarm.

Thomas startte de eerste constructie van de houten en plastic kassen ooit gezien in Dalat, spoedig overgaand naar het meer duurzame staal. Gedurende twintig jaar onder zijn bezielende leiding is Dalat Hasfarm uitgegroeid tot een succesvolle en leidende tuinbouwonderneming met een productie areaal van 300 hectare waarop snijbloemen, potplanten en stek geproduceerd worden en wereldwijd worden afgezet. Tom had speciale aandacht voor de 500 stuks melkvee.

Onder Thomas leiding werden continu nieuwe teelttechnieken en rassen geïntroduceerd in Vietnam. Thomas werd verliefd op Vietnam en ging met pensioen in Dalat in 2012 in zijn huis in Dalat met Trang. Thomas werkte ernaar om Dalat de bloemenhoofdstad van Vietnam te maken.

We zullen zijn inspiratie en warme persoonlijkheid missen Namens de directie, management en personeel van Dalat Hasfarm, Aad Gordijn en Bernhard Schenke

Belgische voorjaarsbeurs

woensdag 4/03/15

Openingsuren woensdag 4/3/2015 van 09:00 tot 19:00

ALL IN 1 DAY

Flanders Expo Gent (België) | Hal 3 & 5 09:00 - 19:00

Flanders Expo Gent | Hal 2 & 4

GRATIS TOEGANG & CATALOGUS

(enkel voor professionelen)

“Op één dag een volledig overzicht van het voorjaarsassortiment!”

Belgische vakbeurs waarop kwekers, toeleveranciers en handelaren hun kwalitatief assortiment presenteren aan de internationale sierteeltsector.

registreer online | WWW.FLORALL.BE Meer info: www.florall.be | info@florall.be Twitter: @FLORALLfair

621673.indd 2

28-1-2015 11:01:06

B 8 Bergerden barst van de ideeën voor verduurzaming

Vakblad voor de

Opinie 4

Interview: ’Innovatief wordt creatief’

4

Commentaar: HNT laat zien dat delen van kennis werkt

5

Stelling: Compromissen sluiten met omgeving is noodzaak

Nieuws 6

Een selectie uit het meest recente nieuws

B

10 MPS: ’Milieuverplichtingen

8

Ondernemen: Bergerden barst van de ideeën voor verduurzaming

10

Ondernemen:

11

Column: Cok Harteveld, China

13

Vragen:

14

Afzet: ’Spannend hoe FloraHolland 2020 uitgewerkt wordt’

17

Afzet: Floricode lanceert ’Sierteelt Logistiek Label’

18

Beurs: Impressie IPM Essen

22

Afzet: Kweker zoekt consument

Markt 28

Nederlandse anemoon wacht een spannend seizoen

28

Kleinere toename Hollandse ranonkel verwacht

29

17 Floricode lanceert ’Sierteelt Logistiek Label’

30

Hyacint zet de toon voor teleurstellend bollenjaar

31

Gezonde start voor beaucarnea

Teelt 32

In beeld: Lunchen tussen de Suri’s

Thema: HNT: slurven en ventilatoren

18 Opvallende zaken op IPM

34

Kosten remmen opmars slurven

36

’Er is meer te halen uit de Ventilation Jet’

38

’Lage drempel naar Het Nieuwe Telen’

40

Teelttips: euphorbia, lelie, tulp, groene/bonte planten, perkgoed

41

Column: Kees van Egmond

Nieuws 42 42 44

Into Green zoekt ambassadeurs

Service 45

Kasgenoot: Klaus Gravendyck Agenda Voorplaat: Foto: Joef Sleegers

5 (2015)

Inhoud.indd 3

3

28-01-15 15:31

Opinie

fOtO: JOef SleegerS

’Innovatief wordt creatief’

Joef Sleegers jsleegers@hortipoint.nl

„Vanaf het moment dat Bosman en Van Zaal samengingen, eind vorig jaar, werden alle huiskleuren door elkaar gebruikt. Mede daarom hebben we besloten om een geheel nieuwe huisstijl te ontwerpen. We gaan deze echter niet meteen overal doorvoeren.

Pas als de auto’s vervangen moeten worden komt het nieuwe logo er op. Ons bedrijf is altijd zuinig geweest. Dat is een van de redenen dat we redelijk ongeschonden door de crisis zijn gekomen.”

„Goed. Acht jaar geleden zijn we begonnen met Green Innovators, een groep bedrijven die samen turnkey-projecten in het buitenland realiseert. Voor die tijd haalden we 10% van onze omzet in het buitenland. Nu is dat 85%. Dat is heel snel gegaan.”

Een vooruitziende blik? „We zagen dat onze bestaande klanten naar het buitenland gingen. Daardoor kwamen we voor de keuze te staan: blijven we thuis

en worden we een niche-speler, of gaan we de wereldmarkt op? De wereldmarkt biedt enorme kansen. Dat is echt leuk.”

’samenwerken’. Als we samenwerken zou het zo maar kunnen dat Nederland weer aantrekkelijk wordt als productiegebied. In de industrie zien we dat ook al gebeuren.”

Ging dat meteen goed? „Nee. In het verleden verkochten we staal, bij wijze van spreken. We leverden onze producten en dat was het. Onze concurrenten konden dat ook. Daarom moeten we ervoor zorgen dat we complete oplossingen leveren in plaats van losse producten. We moeten zorgen dat de buitenlandse klant, die niet altijd even deskundig is, over drie jaar nog steeds enthousiast is. Daar kunnen we onze kennis en kunde voor gebruiken.”

„In de ketens van zaadje tot schap. Het zijn nu losse blokken en ieder voor zich. Maar als een schakel in de keten minder goed draait, is dat slecht voor de hele keten. Er liggen kansen die nog niet voldoende worden benut. De Nederlandse tuinbouw heeft een wereldwijde voorsprong. Die moeten we samen zien vast te houden en te benutten.

Voor ons geldt: innovatie doen we makkelijker om de hoek dan in midden-Rusland.”

Nederlandse glastuinbouw?

Is er nog innovatie in Nederland?

„De Nederlandse tuinbouw zal kleiner worden, maar ze zal niet wegvallen. De mentaliteit is echter niet goed. ’Ze gunnen elkaar het faillissement nog niet’, hoorde ik laatst iemand zeggen. Dat geldt voor toeleveranciers, maar ook voor tuinders. We zijn allemaal mkb-bedrijven, te klein voor de wereldmarkt. Het sleutelwoord is daarom

„Weinig. Er zou redelijkerwijs 500 ha per jaar moeten worden vervangen om up-todate te blijven. Het is daar maar een schijntje van. Tot een paar jaar geleden wilden we jaarlijks met een spraakmakende innovatie komen. Dat lukt niet meer. De markt vraagt er niet om. We moeten dus creatief zijn in plaats van innovatief.”

Commentaar Elbert van den Berg hoofdredacteur evandenberg@hortipoint.nl

H

et Nieuwe Telen heeft in de laatste jaren

systemen op de markt gekomen die de kaslucht kwaliteit van het product verbeteren. Een combina-

dit themanummer beschreven.

Ook zonder noemenswaardige investeringen is een mooie energiebesparing te halen, door de wetten menteerd. Dit is de Nederlande glastuinbouw op

4

Opinie_NW.indd 4

hoogste rendement. Stap voor stap innoveren, met overleg en geduld, zonder de blinde risico’s te nemen die vroeger nog wel eens aan grote innovaties kleefden.

Dit succes is voor een groot deel te danken aan Kas als Energiebron, het versnellingsprogramma

Tuinbouw – de glastuinbouwsector zelf dus – hebben hier veel geld in gestoken. Daarmee kan het programma nog enkele jaren vooruit.

Een ontwikkeling als Het Nieuwe Telen was echter 5 (2015)

28-01-15 15:31

Wilt u uw mening geven? Stuur een brief naar postbus 9324,

Stelling

Compromissen sluiten met omgeving is noodzaak Zowel de greenports als de kleinere glastuinbouwgebieden én solitair „Innoveren kost veel geld: ontwerpen, uittesten en opschalen. Daarentegen betekent creatief zijn: hoe kunnen we met bestaande technieken grote stappen zetten, zonder hoge kosten? In Nederland is een berg techniek ontwikkeld waar we nog jaren mee vooruit kunnen. Grotere innovaties vinden vaker in het buitenland plaats.”

-

Kunt u voorbeelden geven? „Bijvoorbeeld onze eerste ClimaPora kas, een variant op de gesloten kas, wordt grootschalig in Polen gebouwd, en daarna in Korea. In de VS bouwen we een madenkwekerij met een meerlagensysteem. De techniek hiervoor komt uit de tuinbouw.”

André van Kester, chrysantenteler in Kwintsheul

Hoe weet u zo zeker dat de Nederlandse tuinbouw niet zal wegvallen? „Wereldwijd groeit de vraag. Allereerst willen de mensen eten, en als de welvaart toeneemt willen ze bloemen en planten. Dat zie ik duidelijk in opkomende landen. Die groei biedt ongelooflijk veel mogelijkheden. Maar dan moet je wel bereid zijn om te verhuizen, of om een vestiging in het buitenland te openen, of om daar een samenwerking aan te gaan. Je moet in elk geval niet denken dat het vanzelf wel goed komt. Het gaat erom dat je je snel genoeg kunt aanpassen. Anders ben je weg, zoals ook met Kodak en Nokia is gebeurd. Als wij zelf niets hadden ondernomen, hadden we nu niet meer bestaan. We zitten inmiddels in 43 landen. Dat hadden we ons tien jaar geleden niet kunnen voorstellen.” <

-

Peter van der Plas,

-

-

erkt Marc Rutgrink, zomerbloementeler in Lisse

-

5 (2015)

Opinie_NW.indd 5

5

28-01-15 15:31

Nieuws Lees meer op de website Op deze pagina’s vindt u een selectie uit het nieuws.

Een uitgebreide versie van deze berichten maar ook ander

onze grootste koopman.

Daarom hoop ik op een stevige winter en niet op een kwakkelwinter als in 2014 en geen strenge winter als in 2013.

■ De rookgassen van ketels en WKK’s op biomassa kunnen voortaan ontdaan worden van CO2. Daarvoor heeft CATO Engineering uit Arnhem een speciale installatie ontwikkeld. De rookgassen van houtstookinstallaties wisselen sterk van samenstelling, zijn veel vuiler dan die van aardgasgestookte intallaties en daardoor lastiger te reinigen. De afgevangen CO2 is bruikbaar voor de teelt.

dusver uit te draaien op een stevige winter met perioden met sneeuw.

Dan loopt de afzet van violen en perkgoed als vanzelfsprekend”, beweert Henk Wagener in Huissen. De Betuwse kweker is vorige maandag begonnen met

■

violen, zo’n 10.000 per week. Begin maart barst de afzet van violen goed los. In totaal produceert Wagener 2 miljoen violen in het voorjaar en 1 miljoen in het najaar.

Het grootste deel gaat de grens over, richting Duitsland.

De gemiddelde transactieprijs voor een glastuinbouwbedrijf bedroeg in 2014 zo’n € 1,45 miljoen. Dat is nog slechts de helft van de prijs die in 2008 werd genoteerd, zo blijkt uit cijfers die makelaarsvereniging NVM op 27 januari bekendmaakte.

■ Ondergrondse waterberging is kansrijk in het Westland en kan een belangrijke bijdrage leveren aan de gietwatervoorziening en het beperken van wateroverlast in de regio. Dat blijkt uit onderzoek door KWR Watercycle Research Institute in opdracht van de provincie ZuidHolland en het Hoogheemraadschap van Delfland. De onderzoekers adviseren een grootschalige pilot op te zetten.

■ Het Hoogheemraadschap van Delfland start binnenkort met gebiedsgerichte metingen in de Westlandse Oranjepolder om zo inzicht te krijgen in de mogelijke herkomst van illegale lozingen van resten gewasbeschermingsmiddelen.

Volgens LTO Glaskracht Nederland worden normoverschrijdingen vaak door onbewuste (illegale) lozingen veroorzaakt, die veelal via eenvoudige maatregelen zijn te voorkomen.

van het evenement bekend. Naast Bayer zijn Rabobank en Interpolis hoofdsponsoren.

■ FleuraMetz wint stimuleringsGroothandelsbedrijf FleuraMetz heeft de stimuleringsprijs digitaal zaken-doen van Plantform gewonnen. „FleuraMetz groeit hard, maar als jullie meer inzetten op digitaal zaken-doen, kunnen jullie nog harder groeien”, zei Plantformvoorzitter Ten Have op 22 januari in Boskoop tijdens de uitreiking van de prijs.

■ Blooming the Future krijgt in maart een vervolg.

Verdeeld over vijf zogeheten decisionrooms zullen negentig vertegenwoordigers uit diverse geledingen van de sierteelt met elkaar in discussie gaan. De bijeenkomsten vinden plaats op 11, 12 en 26 maart.

■ Bayer CropScience is in 2015 hoofdsponsor van Kom in de Kas. Het betreft een overeenkomst voor één jaar, maar inzet is een langdurige samenwerking, zo maakte de organisator

6

Nieuwskort2.indd 6

■ De oprichting van een nieuwe ketenorganisatie voor zowel de sierteelt als de voedingstuin-

bouw zal in februari plaatsvinden, zo verwacht voorzitter Van Ruiten van LTO Glaskracht Nederland. Momenteel wordt hierover overleg gevoerd tussen de betrokken organisaties, waaronder LTO Glaskracht, FloraHolland, VGB, KAVB, Anthos en Plantum.

■ Het totale aantal BOL-leerlingen op het groene mbo is vorig jaar met 4,4% gestegen. Binnen het groene mbo vindt een duidelijke verschuiving plaats naar de hogere niveaus 3 en 4.

Waar in 2012 nog 32% een opleiding volgde aan één van de aoc’s op niveau 1 of 2, is dat in 2014 nog maar 24%. Bij de BBL-opleidingen lopen de leerlingenaantallen flink terug (-32%).

■ Rabobank en FloraHolland hebben de grootste handelsstromen van snijbloemen, snijgroen en planten in kaart gebracht. Ook zijn diverse ontwikkelingen aan zowel de vraag- als aanbodzijde op een rij gezet. De World Floriculture map werd op 27 januari gepresenteerd tijdens de IPM in Essen.

Meer over de IPM vanaf pagina 18.

5 (2015)

28-01-15 15:09

Gelezen op Twitter FOTO: VIDIPHOTO

Nijssen Junior (@nijssenjunior) Uithangbord met visie 2020 van #FloraHolland valt spontaan om op #IPMEssen het zet je te denken.... wijkerhout, dat een kavel van 4,4 ha heeft aangekocht, zo meldt Stallingsbedrijf Glastuinbouw Nederland. Vorig jaar vestigden de broeierijen Zwet Tulips en Mopabloem zich al aan dezelfde straat.

Provinciale Staten (PS) van Gelderland houden op 9 februari een openbare hoorzitting over het Provinciaal Inpassingsplan (PIP) voor de tuinbouw in de Bommelerwaard. De bijeenkomst vindt vanaf 16.00 uur in Zuilichem plaats, in de Heeren van Suylighem, Maas-Waalweg 15.

PS besluiten op 25 februari over het PIP.

■ Noord-Holland onderzoekt verplichte glassanering De verplichting voor solitair gelegen glastuinbouwbedrijven in Noord-Holland om eerst hun verouderde kassen te slopen, voordat vestiging in een concentratiegebied mogelijk is, werkt mogelijk drempelverhogend voor telers. De provincie gaat daarom onderzoeken hoe die drempel omlaag kan, zo hebben Gedeputeerde Staten van Noord-Holland op 21 januari aangekondigd.

■ PrimA4a verwelkomt derde Glastuinbouwgebied PrimA4a, nabij Schiphol, verwelkomde onlangs de derde bollenbroeier op rij. Het gaat om het bedrijf Kébol uit Noord5 (2015)

Nieuwskort2.indd 7

Yesss !!! Winnaar kwaliteitscompetitie poinsettia 2014... categorie pot 14 cm en groter

■

Louis Kester (@loukes)

Het glastuinbouwproject Waddenglas stelt zijn ambitie bij. De oorspronkelijk geplande ontwikkeling van 200 ha bruto glas, wordt losgelaten.

De stuurgroep die betrokken is bij het project nabij het Friese Sexbierum, koerst nu aan op de uitgifte van slechts 50 ha grond.

Medinella @kwekerijlaguna in strandtent @CoastThe #vintage

■ Loskoppeling Zwitserse frank positief voor bloemenexport

■ Hoorzitting over herstructurering tuinbouw Bommelerwaard

Tim van Leeuwen (@LeeuwenTim)

De loskoppeling van de Zwitserse frank van de euro die op 15 januari heeft plaatsgevonden, is op korte termijn positief voor de Nederlandse export van bloemen en planten. Dat stellen enkele Nederlandse bloemen- en plantenexporteurs. Door de ingreep van de Zwiterse centrale bank is de koopkracht van de consument in het Alpenland voor buitenlandse producten toegenomen, wat positief uitpakt voor de Nederlandse export van bloemen en planten.

■ Rabobank verdubbelt stimuleringskapitaal Rabobank Nederland heeft recent het stimuleringskapitaal verdubbeld, waarop ondernemers een beroep kunnen doen. Voortaan verstrekt de bank maximaal € 1 miljoen als achtergestelde lening. De verdubbeling is voornamelijk ingegeven door de financiële bedrijfssituatie van veel glastuinbouwbedrijven. Ondernemers met een goed investeringsplan kunnen voor hun investeringen een beroep doen op stimuleringskapitaal van de Rabobank. De looptijd is maximaal 15 jaar, waarvan de eerste 5 jaar aflossingsvrij kunnen zijn.

■

vervolg in 2017 Ondanks het exploitatietekort van Floraliën Nederland, die in mei 2014 plaatsvond, komt er in 2017 een vervolg. De Nederlandse editie van de indoor bloemen- en plantenexpositie zal wederom worden georganiseerd in de Brabanthallen ’s-Hertogenbosch.

Jos van der Knaap (@josvdknaap) Bijeenkomst met tuinders in de Oranjepolder, Maasdijk. #HHDelfland geeft aan om samen met de tuinder tot schoner oppervlakte water te komen

nico karsten (@KarstenNico) T is weer zo n dag alles laat het weer afweten voersysteem stuk pomp stuk lager stuk wel een rustig weekend zo

peter de munck (@peterdemunck) @bloemisterij hoorde een gerucht dat in de bloemisterij van dit weekend er 2 modellen instaan ipv kwekers #prachtige #foto.

Discussie op LinkedIn Consumentenpromotie via Bloemenbureau?

De handel wil dat de consumentenpromotie van bloemen en planten die FloraHolland in haar nieuwe strategie voor ogen heeft gaat plaatsvinden via Bloemenbureau Holland. Handelaren en telers dragen via de provisie van de veiling hun bijdrage aan de promotie af. VGB en FloraHolland voeren samen de scepter over BBH. FloraHolland heeft zich er nog niet over uitgesproken. Wat vindt u?

7

28-01-15 15:09

Bergerden barst van de ideeën voor verduurzaming -

Quincy von Bannisseht qvb@hortipoint.nl

A

alles te maken met de stokkende uitgifte van glastuinbouwpercelen in het gebied, zo legt Berno Schouten uit, zaakvoerder voor het collectieve energie- en gietwaterbedrijf van de twaalf telers in Bergerden (een dertiende teler doet hier niet aan mee omdat hij een koude teelt heeft). „In 2012 wilde het projectbureau Bergerden – waarin de gemeente Lingewaard en Nijmegen zijn vertegenwoordigd – dat alle 150 ha in het gebied vol zou zitten. Vanwege de crisis en de lage sparkspread is echter zo’n 105 ha nog altijd niet uitgegeven.” Officieel ligt de grondprijs in Bergerden volgens Schouten op € 35 per m2. „Maar als een failliete tuinder zijn grond hier voor € 15 per

Foto’s: Quincy von Bannisseht

ls een duveltje uit een doosje kwam Bergerden vorige maand even volop positief in het nieuws met de presentatie van een plan voor de plaatsing van 1.500 zonnepanelen op het water in het centrale gietwaterbassin van het glastuinbouwgebied. Die opsteker kwam als geroepen, want sinds 2012 lijkt het imago van Bergerden wat in het slop te zijn geraakt.

Zo bleek in dat jaar uit geologisch onderzoek dat aardwarmtewinning in Bergerden geen optie was, een domper voor de tuinders in het gebied. Verder kwam Bergerden in 2012 voor het eerst onder preventief toezicht te staan van de provincie Gelderland.

Die situatie herhaalde zich eind 2014 en had

m2 van de hand doet, moet je als projectbureau toch gaan afwaarderen. Nijmegen wil dat niet, Lingewaard wel. Door dat gesteggel is de begroting niet tijdig ingediend, met het preventieve toezicht tot gevolg.”

Om Bergerden een nieuwe impuls te geven, is de gemeente Lingewaard – met steun van de provincie – onlangs de campagne ’Hier groeit iets moois’ gestart. „Daarmee focust de gemeente niet langer op Bergerden, maar wordt ook het nabijgelegen herstructureringsgebied Angeren-Huissen erbij betrokken, waardoor dus álle glastuinbouw in Lingewaard erbij hoort”, aldus Schouten.

Met de campagne wil de gemeente de negatieve publiciteit ombuigen en het gebied neerzetten als dé vestigingsplek voor bijvoorbeeld tuinders die willen verkassen uit Angeren-Huissen. „Duidelijk moet zijn dat de tuinder in een gespreid bedje terechtkomt, met bijvoorbeeld goede warmte- en gietwatervoorzieningen en dicht bij grote afzetgebieden”, aldus Schouten, die erg te spreken is over het initiatief van de gemeente.

Subsidie

Centraal opgestelde WKK’s, goed voor in totaal 20 MW aan vermogen, voorzien twaalf tuinders in het glastuinbouwgebied Bergerden van warmte, elektriciteit en CO2.

8

Bergerden.indd 8

Om tuinders te stimuleren tot verdere verduurzaming beheert Lingewaard sinds vorig jaar een provinciaal subsidiepotje, gevuld met € 220.000. Per project is een subsidiebijdrage van maximaal 40% beschikbaar tot een maximum van € 50.000.

Subsidieaanvragen kunnen tot 1 juni 2015 bij de gemeente worden ingediend. „Het gaat daarbij om bijdragen aan investeringen in bijvoorbeeld een rookgascondensor waarmee een teler laagwaardige warmte kan 5 (2015)

28-01-15 11:15

Op het centrale gietwaterbassin in Bergerden, waarvan alle telers in het gebied gebruik maken,

afvangen of een vochtbehandelingssysteem zodat een kas met minder warmte toe kan”, aldus Schouten.

Inmiddels hebben enkele telers al aanvragen ingediend. Eind februari besluit de gemeente wie er subsidie krijgt.

Warmtenet Waar de energiecoöperatie van de tuinders momenteel vol op inzet, is het idee om restwarmte te betrekken van afvalenergiecentrale ARN in Beuningen, bij Nijmegen. Vanuit deze centrale loopt een warmteleiding onder de Waal door die sinds 1 januari 2015 is aangesloten op de warmtenetten van Nuon in de Waalsprong, een nieuwe woonwijk in Nijmegen-Noord. „Er zou nog 8 km pijplijn bij moeten om die warmteleiding te laten aansluiten op het warmtenet van Bergerden”, aldus Schouten.

De aanleg van die leiding kan volgens hem binnen een jaar voor elkaar zijn. „Het probleem waartegen we nu aanlopen, is echter de onrendabele top. De tuinders zouden aan een kleine buis voldoende hebben, maar men gaat niet miljoenen investeren alleen voor de glastuinbouw. Dat zou bovendien de mogelijkheden beperken voor doorontwikkeling van zo’n leiding. Vandaar dat we nu met de provincie, netbeheerder Alliander en Nuon aan tafel zitten om samen te kijken hoe we tot een nog efficiënter warmtenet kunnen komen. Dat zou immers een winwinsituatie opleveren. Denk bijvoorbeeld aan afnemers als de industrie bij Nijmegen, 5 (2015)

Bergerden.indd 9

het Rijnstate Ziekenhuis in Arnhem, woonwijken in Arnhem-Noord en Burgers’ Zoo. Voor zulke aftakken van de hoofdleiding moet een businesscase komen waarover de provincie moet besluiten. Dat kost tijd, maar daar zetten we nu wel op in.”

Schouten is optimistisch over het plan en benadrukt dat restwarmte hoog op de agenda staat bij zowel de gemeente Lingewaard als de provincie. „Dat bewijst ook hoe elk nadeel zijn voordeel kan hebben, want hoewel geothermie in Bergerden geen optie is, zijn de duurzaamheidsdoelstellingen van de provincie overeind blijven staan.

Daardoor moest de provincie dus wel op zoek naar andere mogelijkheden om die te halen. Wij verwachten daarom steun voor ons plan het warmtenet van de Waalsprong uit te breiden naar Bergerden.”

Nog meer plannen Hoewel de aansluiting op het warmtenet van Nuon bij de tuinders van Bergerden nu de hoogste prioriteit heeft, zijn er nog meer plannen. Zo zou afvalenergiecentrale AVR in Duiven, die sinds eind vorig jaar warmte levert aan de woonwijk Schuytgraaf in Arnhem-Noord, zuivere CO2 aan Bergerden kunnen leveren. „Er ligt een oude pijpleiding van Duiven naar Huissen. Als je die daarvoor kunt gebruiken, scheelt dat al in de kosten”, aldus Schouten.

Verder wil de gemeente Nijmegen een zonne-energiepark in Oosterhout bouwen. „Via power-to-heat zou je daarmee warmte

kunnen opwekken voor Bergerden. De tuinders hebben al buffercapaciteit, dus als er veel warmte zou worden opgewekt, is dat geen enkel probleem.”

Ook bestaan er volgens Schouten plannen voor hoge-temperatuuropslag in de bodem. „Uit TNO-onderzoek blijkt dat Bergerden daar heel geschikt voor is. Overschotten aan warmte zouden ’s zomers in de bodem van Bergerden kunnen worden opgeslagen om ’s winters te kunnen worden gebruikt.”

Verder zou laagwaardige retourwarmte vanuit nabijgelegen woonwijken kunnen worden aangewend voor gebruik in Bergerden. „Dan moeten telers echter wel investeren in Het Nieuwe Telen en moet de warmte zo goedkoop zijn dat het voor telers de moeite waard is.”

Ten slotte wordt naar verwachting nog dit jaar een bio-energievergister nabij Bergerden gebouwd. „Dit initiatief van twee akkerbouwers zou groen gas en CO2 kunnen opleveren voor Bergerden, terwijl de tuinders op hun beurt warmte en stroom zouden kunnen leveren voor de vergisting. „We zullen echter moeten afwachten of dit praktisch haalbaar is en of de CO2 voldoende zuiver is.”

En het drijvend zonnepark in het gietwaterbassin? Dat is een burgerinitiatief waaraan de tuinders volgens Schouten niets verdienen. „Maar het geeft het gebied wel een duurzame uitstraling, je hebt minder algengroei in het bassin, minder ganzenoverlast en het draagt bij aan wat onderscheidend vermogen bij de verkoop van gronden.” <

In het kort

-

9

28-01-15 11:15

MPS: ’Milieuverplichtingen

-

Peter van Leth pvanleth@hortipoint.nl

T

wintig jaar is niet echt een jubileumgetal, maar voor de MPS wel reden voor een bescheiden feest. Op de IPM is daarvoor het startschot gegeven met een speciaal logo en een beursstand die grotendeels is gemaakt met biobased materialen. Directeur Theo de Groot staat stil bij hoogte- en kritiekpunten.

De hoeveelheid sierteeltkeurmerken vindt De Groot op ondernemers- en consumen-

Foto: Peter van Leth

Twintig jaar MPS heeft volgens de directeur bewezen dat duurzaamheid een marktfactor is: „In het begin ben ik hierom uitgelachen.

Toen was er geen marktvraag. Dat ligt nu wel anders; de grootste retailers vragen erom. Daarmee is het een marktfactor; maar

een meerprijs levert het nog niet op.” Een groot winstpunt van het keurmerk vindt hij dat het geen papieren certificaat is, maar een dynamisch managementtool. Het maakt duurzaamheid kwantificeerbaar.

Het is een gevecht geweest het keurmerk van de grond te krijgen, met veilingbesturen, standsorganisaties, maar vooral met telers.

Kritiek van ondernemers is niet verstomd, maar met 60 tot 70% van alle bloemkwekerijkwekers die MPS voeren is volgens De Groot wel van een succes te spreken.

Op IPM in Duitsland presenteert MPS zich met een nieuw logo in een beursstand die duurzaamheid uitstraalt. De stand is grotendeels gemaakt met biobased materialen.

10

0515MPS20.indd 10

tenniveau meevallen: „Met MPS, Fair Flowers Fair Plants (FFP), Fair Trade en Reforce Alliance heb je het wel gehad.” Dat MPS een veelheid aan modules heeft, leidt volgens hem bij ondernemers en hun afnemers niet tot verwarring . „Zonder keurmerken geen marktvraag, marktwerking en concurrentie”, redeneert De Groot. Vanuit die gedachte begrijpt hij dat iedere retailer zijn eigen standaarden creëert of vaak toevoegt en dat landen zich willen onderscheiden. Het is aan de ondernemer hierop zijn keuze voor een keurmerk te baseren, meent De Groot. „Het zijn de ondernemers die wensen, soms eisen, dat we blijven vernieuwen.

Maar niet iedere teler zit daarop te wachten en voelt zich wellicht voor het blok gezet.

We groeien echter nog steeds zowel onder ondernemers als retailers. Dat doe je niet als er geen draagvlak voor is”, meldt De Groot.

Dat betreft volgens hem vooral draagvlak onder ondernemers en retailers, want hij geeft toe dat vraag naar sierteeltkeurmerken niet of nauwelijks van consumenten komt.

Een verklaring heeft hij er niet direct voor, of het moet zijn dat het verhaal niet goed voor het voetlicht wordt gebracht. Dat is aan de handelspartijen, maar die geven, zeker retailers, de voorkeur aan hun eigen verhaal.

MPS zit weer in rustiger vaarwater dan enkele jaren geleden. Althans zo voelt De Groot het: „Duurzaamheid is sterk op de sierteeltagenda gekomen, en het besef neemt weer toe dat MPS daar een goede bijdrage aan kan leveren.” Dat maakt hem niet doof voor kritiek. Recent nog in het Greenpeacerapport dat telers qua duurzaamheid niet meer kunnen vertrouwen op zelfs MPS-A. 5 (2015)

28-01-15 14:27

Column Cok Harteveld

Achtergrond

cok@vandenberg-roses.com

China

Twee decennia MPS

Verlichting

„MPS staat echter niet voor een bepaalde productgarantie. Op het voortraject en wat er wordt gemixt hebben we geen invloed.

Althans nu nog niet, maar daar wordt aan gewerkt.”

Een heet hangijzer is nog steeds het uitgangspunt dat iedere ondernemer op lokaal niveau ongeveer dezelfde prestatie moet leveren om voor MPS-certificering in aanmerking te komen. Dat wordt door menigeen gezien als oneerlijke concurrentie. „De enige remedie is blijven uitleggen dat er geen sprake is van oneerlijke concurrentie tussen bijvoorbeeld MPS-rozen uit Afrika of Nederland. Schijnbaar doen we dat niet goed”, is het diplomatieke antwoord van De Groot. Hij wijst erop dat de blijvende discussie daarover wederom aantoont dat duurzaamheid een marktfactor is.

Heeft MPS dan nooit misgekleund? Dat wil De Groot ook weer niet beweren. Wat hij het meest betreurt is dat MPS tot nu toe niet in staat is geweest FFP meer op de kaart te zetten. „Deze ontwikkeling gaat veel langzamer dan ik had verwacht.”

geleid tot een wereldwijde bijdrage aan duurzaamheid, geeft De Groot toe. „Het kunnen kwantificeren van duurzaamheid is voor de tuinbouwsector een effectief middel gebleken om te kunnen reageren op kritische signalen vanuit de samenleving. Hierop heeft MPS niet het alleenrecht, maar voor de sierteelt is MPS wel de leidende standaard.”

En bij die laatste opmerking wil hij het graag laten wat betreft de vergelijking trekken met andere labels. „Daar zijn andere momenten voor, maar niet bij het vieren van het 20-jarig jubileum.” <

In het kort ■

MPS geen alleenrecht In de afgelopen twee decennia zijn er wereldwijd ook andere toonaangevende certificaten in de markt gezet die hebben 5 (2015)

0515MPS20.indd 11

11

28-01-15 14:27

Gespecialiseerd in teeltvloeren, beregening, wateropslag en grondwerk.

621692.indd 12

27-1-2015 11:31:23

Vragen Stuur uw vragen naar Postbus 9324, 2300 PH Leiden.

U kunt ook bellen, faxen of mailen: Peter van Leth, 071-56 59 688, pvanleth@hortipoint.nl

schulden van de vof?

Binnenkort wil ik uittreden uit

overnemen als ik uittreed. Welke -

n het Wetboek van Koophandel is bepaald dat vennoten hoofdelijk verbonden zijn voor de verbintenissen van de vennootschap. Dit houdt in dat het uittreden van u uit de vennootschap geen verandering teweegbrengt in de verhaalspositie van schuldeisers van de vennootschap.

Deze schuldeisers kunnen nog steeds bij u aankloppen voor de gehele schuld.

Dit geldt aldus voor schulden die zijn ontstaan toen u nog vennoot was, maar dit kan ook gelden voor schulden die pas ontstaan nadat u bent uitgetreden. Indien er door de vof namelijk voor uw uittreden duurovereenkomsten zijn gesloten zoals een huurovereenkomst of bijvoorbeeld abonnementen, dan bent u na uw uittreden ook aansprakelijk voor de huur- of abonnementsgelden die daarna verschuldigd zijn.

In uw vof-contract is een zogenaamd verblijvingsbeding opgenomen, zodat de overblijvende vennoten de onderneming zonder u kunnen voortzetten na uw uittreden. Daarin is tevens opgenomen dat zij alle schulden en verplichtingen van de Vof op zich nemen.

Voor de schuldeisers van de vennootschap heeft een dergelijke bepaling in het vennootschapscontract echter geen gevolgen. Zelfs als de schuldeisers weten of zouden kunnen weten dat u bent uitgetreden (door bijvoorbeeld het handelsregister te raadplegen), maakt dit hun verhaalspositie niet anders.

Als een schuldeiser van de vof u als uitgetreden vennoot aanspreekt tot betaling, dan kunt u zich dus niet zonder meer verweren met de stelling dat u geen vennoot 5 (2015)

0515vraag.indd 13

IllustratIe: Peter moorman

meer bent. Wel kunt u uw voormalige medevennoten aanspreken tot betaling aan de schuldeiser of kunt u nadat u betaald heeft, hen aanspreken tot betaling aan u.

Daarbij loopt u uiteraard het risico dat u van de spreekwoordelijke kale kip zult moeten plukken. Indien een schuldeiser van de vof immers bij u als uitgetreden vennoot aanklopt, zal hij dat hoogstwaarschijnlijk eerst zonder resultaat bij de vof geprobeerd hebben.

Om te voorkomen dat u na uw uittreden aangesproken wordt door schuldeisers is het van belang om na te gaan welke schulden de vof heeft op het moment dat u uitreedt en welke overeenkomsten er nog lopen.

Probeer zo nodig in overleg met uw vennoten er zorg voor te dragen dat lopende overeenkomsten overgenomen worden door overblijvende vennoten. Hier heeft u uiteraard wel de medewerking van de betreffende contractspartij voor nodig. Mocht deze niet willen meewerken aan overname van de overeenkomst door de overblijvende vennoten, dan kunt u overwegen om met

uw voormalige vennoten de overeenkomst op te zeggen, indien opzegging mogelijk is.

Mocht opzegging niet mogelijk zijn, dan is het in elk geval raadzaam de contractspartij te informeren over het feit dat u uittreedt.

Uiteraard kan het zo zijn dat u bij uittreden nog iets verschuldigd bent aan de voortzettende vennoten. Bijvoorbeeld omdat u meer geld uit de onderneming heeft onttrokken dan het winstdeel dat u toekomt. Mochten om wat voor reden dan ook schuldeisers van de vof onbetaald zijn gelaten, dan is het het overwegen waard om met uw medevennoten af te spreken dat u met het aan hen verschuldigde bedrag direct deze schulden aflost. Zodoende loopt u niet het risico dat u na uittreden alsnog wordt aangesproken door de schuldeisers van de vof. <

mr. ing. J.a.J. (Jeroen) Hendriks, Vogelaar driks@vbsadvocaten.nl

13

27-01-15 15:40

’Spannend hoe FloraHolland 2020 ui

Arie-Frans Middelburg afmiddelburg@hortipoint.nl

Robert Roodenburg, VGB:

’Strategie moet nog vertaald worden’

W

ij hebben altijd al gezegd dat er iets moet veranderen. De veiling ” heeft dat onderkend en is redelijk rigoureus naar doelstellingen en processen gaan kijken. We zijn het in grote lijnen met de strategie eens, het is spannend hoe het in de praktijk uitgewerkt wordt.

Ze hebben daar zelf ook veel vragen over”, zegt Robert Roodenburg.

Hij wijst erop dat het vergroten van de markt, het verlagen van de ketenkosten en ’ieder zijn rol in de keten’ belangrijke doelstellingen zijn van de strategie. „Dat hebben we al in het Santpoort-overleg geroepen, maar nogmaals: het moet nog vertaald worden. De veiling is een rijdende trein die gaat veranderen.”

De directeur vindt de ambitie om Europese consumenten in 2020 20% meer aan bloemen en planten uit te laten geven niet te ambitieus. „Je praat over 2020, dat duurt nog vijf jaar. Dat is 4% groei

Frank Koenen, FleuraMetz:

’Het is een prima eerste stap’

14

handelsvsstrategie.indd 14

per jaar. Dergelijke cijfers hebben we al eerder gerealiseerd. Ik denk ook dat er nog een wereld te winnen is bij de consument in Europa, en ook daarbuiten.

Als we nu al zouden roepen dat dat niet haalbaar is, dan lukt het zeker niet!”

De VGB wil gaan bijdragen aan de collectieve promotie van bloemen en planten – dat is onlangs besloten op een ledenvergadering – en dan op de manier als tot voor kort met Bloemenbureau Holland het geval was. „Ik denk dat we dit samen moeten doen”, zegt Roodenburg, zoals hij toejuicht dat Vos

D

e grootste winst van FloraHolland 2020 is dat er nu een strategie is. ” Een duidelijke koers, waar de hele sector blij mee kan zijn”, zegt Frank Koenen, algemeen directeur van FleuraMetz. „Vreemd genoeg werd bij FloraHolland tot voor kort op de tegeltjeswijsheid ’nu alle veilingen zijn gefuseerd, kan niemand meer om ons heen’ koers gevaren.”

Koenen vindt het een goed principe dat in de nieuwe strategie de klant koning lijkt te worden en de veiling belooft niet op de stoel van de handel te gaan zitten. „Maar in de praktijk zie ik dit niet terug als het om de Nederlandse markt gaat. Voor FleuraMetz is de Nederlandse

zegt veranderingen in overleg met de klanten te willen doen. Afgelopen jaren was dat niet altijd het geval.

Alle partijen in de keten hebben er volgens Roodenburg belang bij dat de consumptie van bloemen en planten omhoog gaat. „Zoals het ook een gezamenlijk belang is dat het assortiment diep en breed is en de ketenkosten omlaag gaan. Als we dingen samen doen dan komen we er ook uit. We zoeken de dialoog en partnership. De veiling zal naar haar klanten transparant moeten zijn, uitleg moeten geven en open moeten staan voor kritiek. Dat moet groeien.”

Roodenburg wijst er wel op dat de klanten van de veiling zeer divers zijn en dat veranderingen voor de een goed kunnen zijn en voor de ander niet. „Ze zal keuzes moeten maken. De veiling heeft het bovendien over de toekomstige klant. Wie is dat? Wij zijn er voor de groothandel. Bloemisten zijn inderdaad de Nederlandse klanten en buitenlandse klanten van de klanten kan de veiling ook als klant definiëren. Daar liggen nogal wat gevoeligheden.”

bloemist een belangrijke doelgroep. Maar FloraHolland investeert in systemen om daarmee direct zaken te doen, zoals de Bloemistenklok, en gaat daarmee op de stoel van de klant zitten. Het zure is dat wij die systemen via onze afdrachten aan FloraHolland indirect subsidiëren.”

Positief vindt Koenen dat FloraHolland zich gaat bezig houden met consumentenpromotie. „Anno 2015 is het de enige marktpartij die dit tot een succes zou kunnen maken. Logisch is dat andere ketenpartners, distributeurs én veredelaars, daarbij meehelpen.” De ambities van FloraHolland om Europese klanten 20% meer te laten uitgeven aan bloemen 5 (2015)

27-01-15 15:40

20 uitgewerkt wordt’ Gerrit Voogd, Gemos Flower: foto: fotostudio gerard vlekke

’Eerst moet de basis

G

errit Voogd vindt het goed dat de veiling beter wil gaan luisteren naar en meer wil overleggen met de klanten. Zeggen en doen gaan volgens Voogd echter niet altijd hand in hand. Een voorbeeld is het verdwijnen van het kopersnummer op het klokfront. „Het wordt wel besproken met de handel, maar vervolgens wordt eenzijdig medegedeeld hoe de veiling het gaat doen.”

Van hoor en wederhoor blijkt hier toch weer geen sprake te zijn.

Voogd pleit er daarnaast al vele jaren voor om de beladingsgraad van fusten en karren te verbeteren. Maar hij vindt geen gehoor bij de veiling. Ondanks de toezegging van een jaar geleden dat er echt serieus naar gekeken zou worden blijkt deze vorm van

kostenbesparen nu toch weer geen prioriteit te hebben. „Ik vraag me daarom ook af hoe de marges van leden en klanten verhoogd gaan worden. Er worden nog steeds onnodig miljoenen weggegooid. We zullen het dan ook maar niet over duurzaam ondernemen gaan hebben.”

Voogd is het er roerend mee eens dat er meer aan promotie gedaan wordt voor bloemen en planten. „Ik denk dat reclame effect heeft en ben zeker bereid om daar aan mee te betalen. Maar dan moet het niet zo zijn dat de grote exporteurs een lager percentage

betalen dan de kleinere. Bovendien mis ik een beetje een onderbouwing.”

Voordat FloraHolland begint met allerlei nieuwe initiatieven meoten allereerst de basisvoorwaarden op orde gebracht worden, vindt Voogd. Anders komt er van de ambitieuze plannen niets terecht. De belangrijkste daarvan is kwaliteit. Voogd ervaart dat zaken als aanvoerbetrouwbaarheid en leveringsgarantie steeds meer worden uitgehold. „Ik hoor dat er een brigade in het leven is geroepen die gaat toezien op kwekers die regelmatig de hand lichten met de aanvoerspecificaties. Ook zouden veilingmeesters mandaad hebben gekregen om bepaalde partijen niet te veilen. Ik zie dat als brandjes blussen. Er zit geen visie achter. Veel mensen met vakkennis zijn inmiddels ontslagen. Dit is juist het moment om een onafhankelijke keurinstantie waar de handel al jaren naar vraagt in het leven te roepen. Eerst moet de basis op orde zijn en dan kan de veiling stappen gaan zetten.”

’Veilingkosten kunnen zeker omlaag’

I

k ben blij dat er eindelijk bij FloraHolland meer duidelijkheid is”, zegt Marco van Zijverden, CEO van Dutch Flower Group (DFG). Positief vindt hij dat er een duidelijke keuze wordt gemaakt voor het organiseren van een marktplaats. „De veiling geeft aan geen marktpartij te willen worden.

We zagen ze de afgelopen jaren opschuiven in de keten.” Van Zijverden vindt het ook prettig dat er een klantenadviesraad komt

‘‘

en planten, en betere marges voor klanten en leden noemt hij een loffelijk streven.

Over de stappen die de veiling dit jaar wil zetten zegt Koenen: „Alle concrete initiatieven die eraan bijdragen dat ze zich snel aanpast aan de nieuwe sierteeltwerkelijkheid, juich ik toe. Op specifieke terreinen is eerder revolutie dan evolutie het devies. Dat zit echter niet in hun cultuur, maar ik hoop dat de veiling zichzelf kan veranderen.”

Al met al vindt Koenen dat er een prima eerste stap is gezet. „Wanneer met dezelfde voortvarendheid de concretisering en uitvoering van de plannen plaatsvindt, gaat het allemaal goed komen. FleuraMetz wil er zeker aan meewerken.”

5 (2015)

handelsvsstrategie.indd 15

zodat de handel input kan geven aan het beleid van FloraHolland.

Positief aan de strategie vindt Van Zijverden verder dat FloraHolland zich gaat bezighouden met consumentenmarketing. „De handel heeft aangeboden om mee te doen. Onder één voorwaarde en dat is dat de kosten voor de marketing in de prijs voor Connect en klokprijs zit inbegrepen.” Het betekent volgens hem ook dat de handel voor de helft eigenaar wordt van Bloemenbureau Holland, dat hij het meest geschikte medium vindt om promotie te doen. De doelstelling voor € 1 miljard consumentenwaarde meer aan bloemen en planten in Europa te verkopen, vindt hij stevig.

FloraHolland stelt in de strategie dat de kosten van de veiling naar beneden kunnen.

Van Zijverden zegt dat dat zeker mogelijk is. „Zeker als je duidelijk uitspreekt wat je wel en niet wilt doen.”

De CEO van DFG vindt het spannend hoe de strategie nu ingevuld wordt. Neem Kopen op Afstand (KOA). „Ik begrijp dat ze KOA wil openstellen voor de klanten van de groothandel. Wat wij daarbij belangrijk vinden is wat de voorwaarden worden. De gedachte van FloraHolland is dat ze weinig eisen wil stellen omdat ze denkt dat meer

koopkracht voor een hogere prijs zorgt. Wij denken dat het juist averechts werkt en er prijsjeskopers op afkomen. Door toename van het aantal kopers gaan ook nog eens de logistieke kosten omhoog. Durf minimumeisen aan kopers te stellen. Als iedereen maar mag inkopen maak je de veiling inefficiënt en gaan de kosten alleen maar omhoog.”

Spannend noemt Van Zijverden ook het business development van FloraHolland. „Ze moeten geen dingen gaan ontwikkelen die niet overeen komen met de strategie.”

Het nieuwe veilen stipt Van Zijverden ook aan. „Hoe sneller volledig digitaal geveild wordt op landelijke klokken hoe beter. Wat ons betreft begint de eerste veildag om 9:00 uur en wordt er de dag erna af-tuin geleverd. Dat kan voor een enorme efficiencyverbetering zorgen binnen de keten.”

15

27-01-15 15:40

Gorinchem 10, 11 en 12 februari 2015 HĂŠt platform voor de complete tuinbouwsector

Vraag online uw e-tickets aan via evenementenhal.nl/tuinbouw-go 621693.indd 16

27-1-2015 11:33:51

Floricode lanceert ’Sierteelt Logistiek Label’ Foto: Ron BaRendse

Floricode heeft een label ontwikkeld voor gestandaardiseerde data-uitwisseling tussen kwekers en handelaren. Dit Sierteelt Logistiek Label zorgt voor enthousiaste reacties, maar implementatie in de keten is nog geen abc’tje.

Ron Barendsen rbarendsen@hortipoint.nl

H

et nieuwe Sierteelt Logistiek Label komt volgens Floricode tegemoet aan de wens tot gestandaardiserde data-uitwisseling van kwekers en handelaren die met name aan (internationale) retailers leveren. Het label werd op 22 januari gepresenteerd tijdens de relatiedag van Floricode in Flora Boskoop in Boskoop. Het label is ontwikkeld door GS1 in opdracht van Floricode. Namens GS1 zei Loek Boortman ervan overtuigd te zijn dat het nieuwe Sierteelt Logistiek Label veel andere brieven, labels en codes overbodig maakt. „Ik kan u verzekeren dat dit label gaat werken voor de internationale retail.”

Namens handelaar Royal Lemkes plakte Michel van Veen, directeur Logistiek & IT symbolisch een Sierteelt Logistiek Label op een kar. „Wij werken al een tijdje met het label en ik ben blij dat we voor onze sector nu echt één taal hebben”, zei hij.

Internationale standaard Volgens Floricode beschikt de sierteelt met het Sierteelt Logistiek Label nu over een standaard waardoor karren en fusten voorzien kunnen worden van labels met daarop barcodes. De lay-out van de labels en de barcodes zijn internationaal gestandaardiseerd en zijn daarmee toepasbaar in de hele logistiek van kweker, veiling, exporteur, 5 (2015)

Floricode.indd 17

Michel van Veen, directeur Logistiek & IT van Royal Lemkes, plakt symbolisch een Sierteelt Logis-

transporteur tot en met de retailer. Informatie tussen partijen wordt volgens Floricode snel en foutloos uitgewisseld waardoor de logistieke afhandeling en tracking and tracing worden geoptimaliseerd.

Tijdens de bijeenkomst benadrukte kweker en voorzitter van Plantform Jos ten Have het belang van standaardisering van data-uitwisseling. Hij constateerde dat in de relatie tussen kopers en kwekers veel werk van kopers naar kwekers verschuift. Daarnaast worden orders kleiner en complexer. „Als we niet volop inzetten op digitaal zakendoen, lopen we op de kwekerij vast”, aldus de voorzitter van de kwekersorganisatie. In Plantform werken zo’n 70 kwekers van met name kamerplanten samen om te komen tot een goede automatisering van de keten.

Eensgezind Aan eensgezindheid dat standaardisering nodig is ontbrak het niet tijdens de Floricode-bijeenkomst. Maar de directe implemen-

tatie van het Sierteelt Logistiek Label in de keten lijkt toch nog een ander verhaal. Dat bleek onder andere uit de paneldiscussie die volgde op de presentaties.

Daarnaast werkt Royal Lemkes sinds kort wel met het nieuwe Sierteelt Logistiek Label, maar alleen nog in het trajact tussen de handelaar en retailers, en nog niet in het stukje van de keten tussen kweker en handelaar.

En juist in dat laatste traject lijkt nog een wereld te winnen.

Namens Gebr. Van der Salm uit Boskoop zegt Menno Bakhuijzen daarover: „Florecom is al jaren de standaard in de sierteelt, maar nog steeds zijn er kwekers en handelaren die er niet mee werken. Het liefst zouden we morgen van het nieuwe Sierteelt Logistiek Label onze standaard maken, maar we wachten daar in ieder geval mee tot we zijn overgeschakeld op een nieuw softwarepakket. Voor partijen die met hun automatisering achterlopen en nu willen instappen geldt wel dat ze direct met het nieuwe label kunnen beginnen en daarmee drie stappen kunnen overslaan.” <

17

27-01-15 15:40

Impressie IPM in Essen De 33e editie van de IPM in Essen geeft weer een goed overzicht van de laatste trends, technieken en ontwikkeling in de tuinbouwsector. Een impressie van opmerkelijke zaken die een link hebben met de sierteelt. De beurs duurt nog tot en met 30 januari.

Peter van Leth, Arie-Frans Middelburg en Hans Neefjes bloemisterij@hortipoint.nl

Steeds meer 3D-toepassingen

Kijk voor meer foto’s op:

www.vakbladvoordebloemisterij.nl

’Groene’ prijswinnaars

Driedimensionaal kijken naar planten en bloemen is in opkomst. Het bedrijf WPS laat het zien in een opstelling met drie cameratechnieken.

Na de hoogtebepaling (eendimensionaal), kwam de cameratechniek om zowel hoogte als breedte van een object te bepalen. De naam SmartScan 3D staat voor visiontechniek die dieptebepaling daar aan toevoegt. Sortering kan daardoor nog nauwkeuriger. Het aantal knoppen per phalaenopsis kon WPS vorig jaar al tellen via 3D-techniek als de plant voor de camera ronddraait. Naar verwachting geldt dit rond medio 2015 tevens voor afzonderlijke bloemen die al open zijn. Bij de ISO Group gebruiken ze sinds kort acht camera’s die samen snel een 3D-beeld van stek te maken. Daarna volgt het knippen en steken met behulp van de robot die het bedrijf uit Gameren als eerste voor potrozen maakte. Er komen nog meer toepassingen met 3D-techniek.

foto's: Hans neefjes

Alstroemeria met trosvormige bloeiwijzes zijn in. Onlangs won de roze Charmelia de Glazen Tulp Award. In Essen is het de witte Paradiso van veredelaar Könst die de jury koos als mooiste noviteit in de categorie snijbloemen. Voor het eerst te zien op een beurs in Duitsland, dat is criterium. Könst heeft de cultivar exclusief uitgegeven aan Together2Grow in Westland, de kwekerij die ook Charmelia in zijn kas heeft. Beide trosalstroemeria’s gaan via OZ Export het handelskanaal in. Inmiddels is ruim 2.000 m2 aangeplant van Paradiso. Een donkerroze trosalstroemeria van Könst is in aantocht. De winnende bloeiende potplant is dit jaar de Promenaea Xanthina, een kleine orchidee-achtige van veredelaar Burkhard Holm. In de categorie perkgoed won een Leucanthemum hosmariensis hybride: African Rose van veredelaar Innovaplant.

Diamond Red nu ook als ’mini’ Het echtpaar Tom en Jany van der Houwen prijst vooral de nieuwste variant van hun Diamond Red aan. Dit merk potanthurium is nu ook verkrijgbaar in een 7 cm-pot. Net als voor de 9, 10,5, 12 en 14 cmpotten van Diamond Red, is er een bedrukte hoes. Er is volgens het bedrijf Houwenplant geen andere anthurium die in een 7 cm-pot een compact vol gewas vormt met minimaal drie drie bloemen. Navraag bij veredelaars en Deense telers (bekend om hun ’mini’s’) bevestigt dit „Het is een cultivareigenschap, maar we zetten de planten ook redelijk snel wijder om te voorkomen dat ze lang en smal worden.

Als de lengte toch boven de 35 cm komt of er is te weinig bloei, dan stoppen we de plant in een grotere pot”, aldus Tom van der Houwen.

18

IPMHighlights.indd 18

5 (2015)

28-01-15 15:29

Expressions from Thailand De kwekerijen Aardse Orchideeën, Fransen Orchideeën, Kwekerij Zeurniet en Anco pure Vanda, staan op initiatief van de Thaise veredelaar en vermeerderaar Tamlong Suphachadiwong in een gezamenlijke stand en tonen vier concepten. Een ervan voor dendrobium, SA-NOOK, is er al langer en werpt vruchten af. Daarom zijn er nu drie nieuwe concepten die een verhaal rond de planten vertellen bij gekomen. Het gaat om SABAI-SABAI voor phalaenopsis, SU-SU voor vanda en SUD-YOD voor groene planten waaronder een nieuwe sansevieria van Kwekerij Zeurniet. De namen van de concepten zijn bekende Thaise uitdrukkingen en betekenen zoiets als: het is opwindend, alles is fantastich, je kan het en goed gedaan. De reden dat Suphachadiwong de telers samen brengt in de stand is dat hij massa wil verkopen. Daarom gaat hij steeds verder de keten in en zoekt hij op IPM contact met retailers.

Cadeau voorkomt discussie Dynaplant, SV.CO en De Vreede Orchideeën staan dit jaar niet langer in de stand van FloraHolland, maar samen in hal 2. Ze kozen daarmee voor meer licht en ruimte en een eigen identiteit, aldus Sander Zuidgeest van Dynaplant. Hij noemt het drie bedrijven van hetzelfde niveau die elkaar niet bijten. „Ik denk dat we elkaar versterken.” Bovendien heeft hij de indruk dat exporteurs hal 1 wel eens overslaan omdat ze denken het aan-

bod daar al te kennen. Dynaplant showde potcalla met cadeauverpakking en een stok met strik dat het bedrijf zelf klaarmaakt.

Volgens Zuidgeest is er bij een cadeauartikel minder discussie over prijs. Voor de diverse feestdagen zijn er diverse kleuren.

Zo zijn er voor Valentijn witte, roze en paarse calla. De eerste orders ziten er inmiddels op. Overigens bestaat Dynaplant in april 12,5 jaar. Daarmee pakt ze op Trade Fair uit.

Terug met Happy Creations Opvallende aanwezige op de beurs is PlantDeco International (PDI).

Het bedrijf dat waarde toevoegt aan planten ontstond in september 2013 met behulp van een investeringsmaatschappij uit de failliete boedel van Breure Plantdeco. PDI heeft ontwerpers in dienst die plantenarrangementen bedenken en produceren. Ze doen dat in samenwerking met kwekers, exporteurs en retailers. Om herkenbaarder te zijn lanceerden ze dinsdag op de beurs het label Happy Creations.

Directeur Arnold Groeneveld is ervan overtuigd dat PDI in tegenstelling tot Breure wel zal slagen. „We werken nu veel meer vraaggericht.

We kijken wat de vraag is en vertalen dat terug naar de productie.

Bovendien krimpen we ons klantenportfolio in.” PDI richt zich met name op retailers.

Okidland uit Zuid-Frankrijk staat voor de tweede keer op IPM en toont Magic Flower Pot. De pot met phalaenopsis kan met een schroef of magneten aan de muur of koelkast bevestigd worden. Door de plant te draaien kan de pot op tafel gezet worden. Directeur Alan Lu noemt de pot daarom ’multi positional’. Lu ervaart dat klanten geïnteresseerd zijn in Magic flower Pot. Okidland, dat in 2009 startte, heeft 4 ha kas.

Veel van de productie wordt in Frankrijk afgezet. In Parijs heeft ze een groothandel waar de exclusieve, grote phalaenopsissen worden verkocht. Een deel van de productie gaat naar Turkije en Engeland.

Recent opende ze een verkoopkantoor in Duitsland.

5 (2015)

IPMHighlights.indd 19

Foto’s: Arie-FrAns Middelburg

Een ’multi-positional’ potje

Lees verder >

19

28-01-15 15:30

> Vervolg van pagina 19

foto’s: o.a. peter van leth

Waterpot van Festival Colours

Fair Trade past normen aan

Het concept Festival Colours van Perkgoed Partners is uitgebreid met de ’No stress, care less, self watering pot’. Een waterpot met een waterreservoir van 2,5 liter die consumenten ontzorgt, doordat een lont de plant van water voorziet al naar gelang zijn behoefte. In de kweekpot komen vier verschillende eenjarige zomerbloeiers of vier soorten van dezelfde eenjarige zomerbloeier. De mixen worden uitgekiend op een aparte afdeling van kwekerij Wouters uit Ens. Niet alleen op kleur, maar ook op houdbaarheid en gelijkwaardige groeiers. Want net als bij de 12 cm-potten en deco-schalen binnen het concept moeten consumenten er direct plezier van hebben. Met de waterpot nu echter nog langer op het terras of hangend. De kweekpot verdwijnt in een decoratieve ompot met waterreservoir die zijn te verfraaien met diverse soorten touw.

Genieten hoeft niet beperkt te blijven tot een seizoen wanneer retailers kiezen voor het navulprogramma. Consumenten kunnen de sierpot hergebruiken met dezelfde of nieuwe mix van seizoensplanten.

Fair Trade heeft in november 2014 besloten haar standaarden aan te passen, zodat het eenvoudiger wordt halfwasproducten en uitgangsmateriaal uit ontwikkelingslanden onder het label in westerse landen af of op te kweken. Hiermee wil de organisatie vooral bereiken dat het assortiment onder het label niet beperkt blijft tot voornamelijk snijbloemen, maar ook kansen biedt voor tropische potplanten, stekperkgoed en andere halfwasproducten uit ontwikkelingslanden. „Het is een illusie dat dergelijke gewassen ooit grootschalig afgekweekt uit ontwikkelingslanden vandaan gaan komen”, zegt accountmanager. Katherina Schwab. De Duitse salesorganisatie Plusplants en de Duitse jonge plantenkwekerij Dümmen Group hebben op de IPM aangekondigd nog dit jaar met Fair Trade kerststerren te komen. De organisatie zal via controles streng toezicht houden dat geproduceerde aantallen uit importlanden voor Fair Trade niet worden aangevuld met niet gecertificeerde planten.

Syngenta bundelt krachten Syngenta is actief in de genetica en de productie van gewasbeschermingsmiddelen en uitgangsmateriaal voor perkgoed, cyclamen en vaste planten. Die verschillende divisies gaan nu nauwer samenwerken. „Met FloriPro Services willen we allereerst bestaande klanten, zowel telers als retailers, beter van dienst zijn met innovatieve producten, services en oplossingen. Met als doel een betere plantbeleving bij consumenten te realiseren”, meldt Niels Steenvoorden, businessmanager Noord-Europa. Daarbij valt te denken aan het beter ondersteunen van kwekers door kleine, gespecialiseerde teams met een brede technische en zakelijke kennis. De teams gaan verder dan alleen het product en zullen ondersteuning bieden op het gebied van duurzaamheid, geïntegreerde oplossingen en zakelijke dienstverlening.

20

IPMHighlights.indd 20

5 (2015)

28-01-15 15:30

Genomineerd voor Show Your Colors Award De sierbes sanguineum Amore (rechts) en de pothortensialijn Music Collection zijn genomineerd voor de Show Your Colours Award 2015 voor het beste verhaal achter een product. Op donderdag is de winnaar bekend gemaakt; toen was het Vakblad voor deze week al gedrukt. Met de Music Collection brengt kwekerij De Jong Plant uit Boskoop zeven langbloeiende soorten op de markt met harde in het oog springende kleuren, aldus Danny Bruin. Vooralsnog alleen macrophyllasoorten, maar wellicht in de nabije toekomst ook met teller-soorten. De sierbes Amore is uniek volgens eigenaar Jim Koot van Van Son&Koot uit Kaatsheuvel doordat in elke oksel zich bloemknoppen vormen en zo over de gehele taklengte bloei ontstaat in plaats van alleen bovenin.

Ledlicht blijft in ontwikkeling Het bedrijf Light4Food uit Horst toont een klimaatcel voor de meerlagenteelt onder ledlicht.

Een bekend product van een nieuwe aanbieder, getuige hun eerste leveringen in 2014. Medewerkers volgen cursussen bij HAS Den Bosch om meer kennis te vergaren van het telen in geconditioneerde ruimtes. Ze bouwden bij een klant reeds witlofcellen om voor de meerlagenteelt van spinazie op hydrocultuur. Een teler van vetplanten is een van de klanten die op zijn eigen bedrijf test welke waarde ledlicht in zijn teelt kan hebben. Leverancier Philips ervaart eveneens dat telers in de praktijk zoeken naar toepassing met ledlicht. Hun producten verbeteren zich nog steeds op gebied van efficiency, uitvoering en ’lichtrecept’. Universele armaturen van aluminium zijn gemaakt om import in alle landen mogelijk te maken. Kunststof is niet overal gewenst. Wereldwijd stellen telers dezelfde vragen: in hoeverre en wanneer kan het Son-T licht vervangen worden?

Wereldwijde concurrentie groeit Nederlandse siertelers ondervinden steeds meer internationale concurrentie. Colombia, Ecuador, Ethiopië, Kenia en Maleisië hebben hun marktaandeel vergroot door goedkoper en grootschaliger snijbloemen te produceren. Het Nederlandse aandeel in de wereldwijde export van snijbloemen ligt anno 2013 op 58%, 6% minder dan in 2003. Dit blijkt uit de nieuwste World Floriculture Map van de Rabobank en FloraHolland. Om de internationale concurrentie het hoofd te bieden, adviseert Rabobank Nederlandse snijbloementelers zich te richten op nichemarkten voor typisch lokale producten en seizoensproducten. Meer aandacht voor ketenefficiëntie, bijvoorbeeld door meer en hechtere samenwerking, helpt verder dat productie en consumptie beter op elkaar aansluiten. Internationalisatie kan ook een alternatief zijn via buitenlandse productiebedrijven of het aanbieden van teeltkennis in opkomende productielanden.

5 (2015)

IPMHighlights.indd 21

21

28-01-15 15:30

Kweker zoekt consument Het is in een aanbodsmarkt van groot belang om te weten voor wie je teelt. Dat

„Het aanbod beter afstemmen op de vraag. Met dat doel ben ik zowel De Bloemistenkwekerij als KAS gestart. De producten van de samenwerkende telers van De Bloemistenkwekerij gaan deels direct naar bloemenwinkels, arrangeurs en de eindconsument. Er is dus veel direct contact. Zo leren we de behoeften van de afnemer kennen en kunnen we daarop inspelen. We testen nieuwe producten kleinschalig uit en laten de consument erop reageren.

KAS is uniek omdat we met kwekers gezamenlijk een afzetpunt organiseren als proeftuin voor vernieuwing en marktonderzoek. Kwekers hebben fysiek contact met de consument in de winkel, maar krijgen ook informatie teruggekoppeld vanuit kassa-systemen, de website en sociale media. Die informatie is essentieel voor ons voortbestaan. Want we moeten echt stoppen met het voldouwen van kassen met eenheidsworst, of met producten waar niemand op zit te

Foto’S: gerdien de nooy

worst aanbieden’

wachten. De markt moet onze leidraad worden. Daarvoor moet je de keten omkeren, en dat doen we met KAS. Het KAS-winkelconcept is ontstaan uit marktonderzoek. De winkel heeft een frisse, stoere uitstraling en richt zich op de bewuste stadsconsument. We hebben convenience-boeketten, maar ook exclusieve bloemen per steel en uitgelichte seizoensproducten. Dan blijkt bijvoorbeeld dat exclusieve bloemen waarvan de bloemist zegt dat er geen vraag naar is, wel aanslaan als je ze goed presenteert en toelicht. We hebben spe-

Foto: Svco

’Consument moet bepalen wat we produceren’

22

Consument.indd 22

„Er zitten veel schakels tussen teler en consument, waardoor we moeilijk contact krijgen met onze eindafnemer.

Toch moet de consument vandaag de dag steeds de belangrijkste factor zijn

ciale draagtassen ontwikkeld waardoor klanten de boeketten droog kunnen meenemen. Men ergert zich namelijk enorm aan druipende boeketten.

Met technische middelen en sociale media kunnen we veel beter consumentenwensen boven water te krijgen.

Uiteindelijk moet dat leiden tot keiharde beslissingen, zoals misschien de keuze voor een heel andere teelt. Door behoeftes in kaart te brengen en vijf jaar vooruit te leren denken en doen, kunnen we uiteraard ook trends gaan setten, het gaat niet alleen om volgen.”

bij onze keuzes wat en hoe te produceren. We doen er dus alles aan om de eindklant te bereiken. Zodat we kunnen peilen in welke periodes ze ons product het liefst zien en in welke kleurenmix. En wat voor soort verpakking en productinformatie hen het meest aanstaat.

Hoe we in contact komen met de consument? We delen plantjes uit op Omadag, doen mee aan Kom-in-deKas, observeren koopgedrag in winkels waar onze planten staan en nemen ook simpelweg plantjes mee voor familie en vrienden bij feestjes, om te peilen wat ze er van vinden. Vervolgens zoeken we

5 (2015)

27-01-15 15:41

’Unilever weet meer dan retailers van consument’ „Er zijn veel manieren om de consument te bereiken, je moet ze willen zien en durven gebruiken. Een team van vijf mensen is bij ons constant bezig om behoeftes in kaart te brengen. We staan op de Margriet Winterfair en we doen consumentenonderzoek op de winkelvloer, door klantgedrag te observeren maar ook door klanten te interviewen tijdens het shoppen. Waarom pakken ze iets of laten ze iets staan. Missen ze informatie of iets in de presentatie, hadden ze je product eerder ergens anders verwacht?

Antwoorden op die vragen leveren nuttige informatie op voor het maken van bedrijfskeuzes. Unilever weet meer over producten en consumenten dan de retailers.

Daar willen wij ook naar toe. We willen

productspecialist zijn en niet afhankelijk zijn van wat de tussenhandel weet van de eindafnemer, maar onszelf daar verantwoordelijk voor maken.

Zelf hebben we inmiddels ons merk Perfect Garden opgesplitst in vier productgroepen en bijbehorende uitstralingen. We hebben echt alles op zijn kop gegooid in tafelplannen en concepten. Maar ook in de aantallen per periode die we in de markt zetten. Daardoor ziet de retail ons als specia-

’Planten aanbieden als woonaccessoire’ „Toen ik vijf jaar geleden de eerste conceptstore van Nespresso zag, ging er een wereld voor me open. Het inspireerde me om op een andere manier naar ons product te kijken. Door de bril van de consument, de retail, de modebranche en de conceptontwikkelaar. Het heeft ertoe geleid dat ik naast de kwekerij een nieuw bedrijf heb opgezet, dat zich richt op vernieuwende conceptontwikkeling voor bloemen en planten.

Met Flower Design & Services benaderen we ons product vanuit de huidige wensen van de klant. We hebben een retailschap

ontwikkeld waarin sierteeltproducten niet de hoofdrol spelen, maar gepresenteerd worden in combinatie met woonaccessoires.

De plant is hier net zo goed een homedeco item, passend bij verschillende stijlen en smaken. De consument is niet meer te triggeren met productgerelateerde ingrepen waarvan we 20 jaar gedacht hebben dat ze werkten. We leren de klant veel beter kennen door hem of haar categorie-overschrijdend te benaderen dan door af te gaan op wat de afzonderlijke schakels in de keten van de consument denken te weten.

list en creëren we tevreden consumenten.

Sinds kort nemen we deel in het concept Greenminder, een duurzaam label van tuinplantenkwekers dat de consument actief gaat opzoeken en informeren. Onder meer met een online community voor kwekers en consumenten die elkaar voeden met informatie. Dit soort initiatieven en samenwerkingen juichen we zeer toe. Alles wat ons dichter bij de consument brengt, is waardevol.”

We staan niet meer op beurzen als de Horti Fair, maar op een woonbeurs bijvoorbeeld. We praten met hoofdrolspelers in de modebranche, interieurontwerpers, kenners van de retailklant. We draaien nu pilots met ons categorie-overschrijdende schap. In maart gaan we echt van start. Pligt Professionals levert straks producten onder het merk Dolc’Amore binnen het concept, maar ook andere kwekers en producten hebben zich aangesloten. Verschillende merken kunnen prima naast elkaar in het schap staan, dat is voor Heineken en Bavaria ook geen probleem. We willen de hele groep sierteeltproducten aantrekkelijker presenteren en het voor de consument weer een feestje maken om planten te kopen.”

samen met trendwatcher Sandra Könings naar stijlgroepen, welke producten daar bij passen en welke concepten daar voor te maken zijn.

Daarnaast doen we sinds kort mee in de KAS-winkel in de Markthal in Rotterdam. Daar krijgen we klantprofielen en behoeftes van teruggekoppeld en we kunnen er zelf ook het gesprek aangaan met bezoekers. Natuurlijk kun je de Rotterdamse consument niet 100% vergelijken met die uit Groningen, laat staan met die in Düsseldorf. Maar toch ontdek je bepaalde patronen en algemene voorkeuren waarop je kunt door borduren.”

5 (2015)

Consument.indd 23

23

27-01-15 15:41

Werken voor Royal Van Zanten De divisie Van Zanten Flowerbulbs veredelt, selecteert, produceert en verhandelt bloembollen. De strategische corebusiness is lelie, in deze productgroep worden alle aspecten van het vakgebied bestreken.

Door middel van kwekerijen op het noordelijk én zuidelijk halfrond en daardoor elkaar opvolgende groeiseizoenen is Van Zanten Flowerbulbs het hele jaar door verzekerd van gezond en vers uitgangsmateriaal.

Uit eigen veredeling worden jaarlijks nieuwe exclusieve rassen aan het handelsassortiment toegevoegd.

Het wereldwijde netwerk van klanten ontvangt producten met een hoge kwaliteit en een uitstekende service.

Om de sterke positie van onze divisie te behouden en verder uit te bouwen zijn wij op zoek naar een gedreven en enthousiaste

Verkoper die met een aansprekend eigen lelie-assortiment commercieel succes weet te behalen in een uitdagende markt.

In deze functie ben je verantwoordelijk voor het onderhouden van de contacten met bestaande en nieuw te werven klanten wat betekent dat je regelmatig zult reizen.

Een belangrijk onderdeel van het werk is het adviseren van de klanten over de teelt en nieuwe ontwikkelingen in producten. Je activiteiten staan borg voor het behoud en uitbouw van de omzet in de toebedeelde exportlanden.

Wij vragen: • HBO niveau • Kennis en (verkoop)ervaring in de leliesector zijn een pré • Commerciële, communicatieve en organisatorische vaardigheden • Kennis van de Engelse taal • Een hands-on werkmentaliteit om, indien noodzakelijk in het seizoen, ook andere taken binnen de divisie op te pakken • Een zelfstandige en doelgerichte manier van werken • Bereidheid tot reizen

Wij bieden een uitdagende, internationale voltijdfunctie met een passende beloning en uitstekende secundaire arbeidsvoorwaarden.

Voor nadere informatie kan er contact opgenomen worden met dhr. Hans Damen (Commercieel manager).

Hij is te bereiken op 06-22668406 ook buiten kantooruren.

De motivatiebrief met CV mag gericht worden aan: Van Zanten Flowerbulbs B.V. T.a.v. afd. personeelszaken P.O. Box 25 2180 AA Hillegom E-mail: m.vansteenvelt@royalvanzanten.com www.royalvanzanten.com Acquisitie naar aanleiding van deze advertentie is niet gewenst

621694.indd 24

27-1-2015 11:34:35

M K

Let op: de lijnen lopen in het volgende jaar over zonder van kleur te veranderen.

Groene planten

Snijbloemen ’14/’15

’13/’14

’12/’13

Middenprijs in centen

Middenprijs in centen

35 30 25 20

140

150

130

140 130 120 110 100

46 47 48 49 50 51 52 1

2

3

4

5 6 week

7

De middenprijs stijgt in week 4 met 2 cent naar 24 cent. Dat was vorig jaar ook het geval. In 2013 lag deze op 20 cent.

80

’14/’15

’13/’14

120 110 100 90

90

15

’12/’13

’14/’15

’13/’14

160

Middenprijs in centen

’12/’13

40

Bloeiende planten

46 47 48 49 50 51 52 1

2

3

4

5

6 7 week

Een daling van de middenprijs met 12 cent tot 114 cent. In 2013 lag deze in week 4 op 113 cent en in 2014 op 120 cent.

80

46 47 48 49 50 51 52 1

2

3

4

5

6 7 week

De middenprijs plust in week 4 3 cent tot 99 cent en blijft daarmee respectievelijk 1 en 8 cent onder het niveau van 2013 en 2014.

Guido Speekenbrink:

’Samen de marktplaats versterken’ Veiling: FloraHolland Week: 4

Maandag

Woensdag

„Behalve aanvoerders uit Afrika heb ik importverwerkende bedrijven en agenten in mijn portefeuille. Deze week is mijn manager over uit Kenia en we hebben een aantal gezamenlijke bezoeken. Veel aandacht voor verwerkers; zij zijn belangrijke ketenpartners voor leden in het buitenland en dus voor ons. Ik start om 7.00 uur bij een importverwerker in Aalsmeer.

We bespreken onder andere de nieuwe strategie FH2020. Hoe is die geland? Waar zien we kansen om elkaar te versterken? Het woord ’together’ vind ik een van de belangrijkste in onze nieuwe missie. Na de lunch via skype overleg met collega’s in Kenia. Daarna nog drie bezoeken aan Aalsmeerse importverwerkers met wie we spreken over hoe we de marktplaats samen gaan versterken. We krijgen goede feedback over onze dienstverlening.”

„Tijd voor kantoorwerk en gesprekken met aanvoerders via telefoon of skype. Ik handel mails af en plan een bezoek van een van mijn Keniaanse aanvoerders die komende week naar Nederland komt.”

Dinsdag

Vrijdag

„’s Ochtends woon ik een presentatie van Supply Chain bij in Aalsmeer over FreshTrack; een nieuwe applicatie met veel potentie voor internationale stromen. Behalve met Tracking & Tracing kunnen we hiermee ook directe stromen financieel afhandelen via FloraHolland. Voor zowel aanvoerders als klanten interessant.”

„Goede gesprekken met verwerkers in Aalsmeer. Wat verwachten ze van Valentijn? Hoe beïnvloedt de situatie in Rusland de Europese markt? Ook nu krijg ik goede input over onze dienstverlening, waarvan verwerkers grootverbruiker zijn. Nog even richting Rijnsburg voor een open dag. Een mooie afsluiting van de week.”

5 (2015)

Markt-1-prijsbeelden-nw.indd 25

Donderdag „Ik leg twee bezoeken af bij verwerkers van Afrikaanse rozen in Aalsmeer.

Hoe ziet hun en onze toekomst eruit? Van oudsher zijn zij, net als wij, vooral gericht op veilen. Toenemende vraag naar directe afzet vergt een andere insteek en verdienmodel. Na de lunch naar Naaldwijk voor een bezoek aan een importverwerker. Samen met een collega van Business Development praten we over nieuwe kansen voor internationale productie en afzet.”

25

27-01-15 15:41

In de grafieken wordt de procentuele verandering (= index) weergegeven van de prijs en de totale aanvoer ten opzichte van vorig jaar.

Jill Berens

Snijbloemen Ontwikkelingen afgelopen zes weken t.o.v. een jaar eerder 150

in procenten

125 100 75 50 25

51

52

1

2

3

4 week

Aanvoer index

Prijs index

Iets lagere prijs bij meer snijbloemen In week 4 lag het aanbod snijbloemen 5% hoger dan vorig jaar. Ondanks de 2% lagere middenprijs kwam de omzet van snijbloemen totaal 2,5% hoger uit. Het aanbod tulpen steeg 8% tegen -6% in prijs. De dubbelbloemigen werden zelfs ruim 38% meer verkocht en leverde bijna 7% meer op. De vooruitzichten zijn positief, de doorstroming bij de retail is goed.

In de vroege aanloop naar Valentijn stijgt het aanbod roos, vooral rood. Grootbloemig zakte bijna 11% in prijs bij 6% meer aanbod.

Kleinbloemig bracht ook 11% minder op maar bij 22% meer verkochte stuks.

Bij gerbera resulteerde minder aanvoer in hogere prijzen. Germini steeg 32% in prijs bij -4% aanbod en de grootbloemige bracht bijna 30% meer op bij 10% minder verkochte stuks.

Santini, een echte Valentijnsbloem in boeketten, noteerde een 5% hogere prijs bij 10% meer aanbod. Ook de troschrysanten plusten zowel in aanvoer (3%) als in prijs (2,5%).

Kamerplanten Ontwikkelingen afgelopen zes weken t.o.v. een jaar eerder 150

in procenten

125 100 75 50 25

51

52

1

2

3

4 week

Aanvoer index

Prijs index

Aanbod kamerplanten stijgt Het aanbod kamerplanten lag 5% hoger (top 15 steeg zelfs ruim 14%) ten opzichte van week 4 in 2014. De middenprijs zakte 3%, maar de totale omzet van kamerplanten nam nog 2% toe.

De prijsvorming bij phalaenopsis bleef achter (-7%) bij meer verkochte stuks (+11,5%). Hyacint staat op positie 2 en kon de 9,5% meer aanvoer goed opvangen, de stuksprijs lag +24% hoger. Ook potnarcis bracht 7,5% meer op bij 9,5% meer aanbod.

50% meer aanbod deed de mid-

denprijs van kalanchoĂŤ uiteindelijk zakken (10%). Anthurium bleef op niveau in aanbod (-1%) en daalde 2% in prijs.

Groene planten bleven in balans.

Ficus kromp iets in aanvoer en steeg 4% in prijs. Dracaena werd bij 11% minder aanbod 8% hoger gewaardeerd. Zamioculcas kon de forse aanbodstoename van 25,5% redelijk aan met een lichte prijsdaling (2%). De roodroze azalea stond stabiel in de top 15 en kon de 18,5% meer aanbod goed opvangen.

Tuinplanten Ontwikkelingen afgelopen zes weken t.o.v. een jaar eerder 200

in procenten

150

100

50

0

51

52

1

2

3

4 week

Aanvoer index

26

Markt-2-Veilingbijdragen-nw.indd 26

Prijs index

Bij de tuinplanten aanbod en prijs lager Na een korte opleving vorige week zakte de tuinplantenindex in week 4 weer onder het niveau van 2014.

Zowel aanbod als prijs bleven 3% achter en in de verslagweek kwam de totale omzet van tuinplanten uit op bijna -6%.

De populaire helleborus was ook deze week de koploper, maar met -2% verkochte stuks bleef de prijs 5% achter.

Met de zachte winter kondigt het perkplantenseizoen zich al aan.

Weliswaar liep primula in aanbod achter (-28%) maar was redelijk

in balans met een hogere stuksprijs (+20,5%). Salix wist de 6% minder aanbod te vertalen in een 11% hogere middenprijs.

In prijsvorming bleef camelia 12% achter bij 22% minder aanbod. Ook de patio-cyclaam werd minder gewaardeerd, 14% meer aanbod leverde 19% in op de prijs.

5 (2015)

27-01-15 15:41

België

Over de toonbank Hombeek

Giselle Altenberg:

’Ik ben huiverig voor alles wat van ver komt’ FOTO: BLOEMENATELIER JACARANDA

welkt steeds vaker als overbodige luxe. Ik probeer daar wel tegenin te gaan door mijn klanten alleen de beste kwaliteit te bieden. Minstens een week, maar het liefst twee weken plezier van een boeket is mijn motto.”

Hoe garandeert u dat?

Naam: Bloemenatelier Jacaranda Locatie: Hombeek Sortiment: 60% bloemen, 20% planten, 20% overig Specialiteit: topkwaliteit Aantal medewerkers: freelancers op afroep

Al druk met Valentijn? „Om de paar maanden pas ik de inrichting van de winkel aan. Nu hangt het hier vol met rode harten, glazen pipetjes met rode anemoontjes en berkentakken met witte hartjes. Valentijn is lang niet meer zo belangrijk als vijftien jaar geleden. Restaurant- en hotelbonnen hebben die markt voor een groot deel overgenomen.”

Snapt u dat? „De moderne mens ziet een boeket dat ver-

Standpunt

Mee eens, oneens of denkt u er heel anders over?

Reageer dan bij de marktredactie: A.F. Middelburg, 06-23631549 of mail afmiddelburg@hortipoint.nl

5 (2015)

Markt-3-Toonbank-nw.indd 27

Wat vindt u van de kwaliteit? „Jammer genoeg zijn veel Nederlandse kwaliteitskwekers afgevallen omdat ze met hun hoge kosten niet meer konden concurreren met goedkope productielanden. Veel komt nu van ver. Het is goedkoper, maar zeker niet beter.

Ook als het gaat om het gebruik van pesticiden en om arbeidsomstandigheden, ben ik huiverig voor alles wat van zo ver komt. Ik vermijd Afrikaanse bloemen zo veel als ik kan, maar in de

Welke producten lopen nu goed? „Ranonkels, anemonen, tulpen, maar ook natuurlijk roos en germini. Op tulpen verdienen we weinig of niets meer. Door de stuntprijzen bij de supers, moeten wij ze ook goedkoper aanbieden. Ik zet ze op strategische plaatsen in de winkel om de omloop op gang te houden, maar een echte winstmarge zit er niet in.”

Kopen Belgen veel voor zichzelf? „Nee, ik vind van niet. Het grootste deel van wat ik verkoop, gaat weg als een cadeau voor een ander. En dan verzucht zo’n klant vaak: ’Zoiets zou ik ook wel willen hebben’. Dan denk ik ’Doe dat dan!’. Maar nee hoor. Ik heb een spaarkaartsysteem voor klanten. Als zo’n kaart vol is en ze hebben iets tegoed, dan zie je dat ze wel iets voor zichzelf meenemen.”

’Het is belangrijk dat de collectieve promotie goed draait’

D

Esther van Geest DC van Geest Potplanten

„Door dagelijks in te kopen, goed afgepast en alleen van topkwaliteit. Maar ook door bloemen die langer dan drie dagen in de winkel staan, weg te gooien. Ik koop in bij de groothandel en van een lijnrijder. Ze weten dat ik hoge eisen stel en een moeilijke dame ben. Als iets niet voldoet, stuur ik het terug. Daardoor krijg ik doorgaans het beste van het beste.”

winter kun je vaak niet anders. Ook vind ik het jammer dat kwekers of handel voor feestdagen bloemen opslaan om dan uiteindelijk de hoofdprijs te krijgen. Wij zien en merken dat en de consument raakt teleurgesteld, wees je daarvan bewust.”

e consument bepaalt in een split second. Hoe krijgen we die consument zover dat die voor onze bloemen en planten gaat en niet voor bonbons? Interessante materie en enorm belangrijk. Marketing en communicatie zijn voor een product onmisbaar. Als je niet van je laat horen, raak je achterop bij de producten die wel in het onderbewuste van de consument zweven. Sinds kort heb ik zitting in het ondernemersplatform van Bloemenbureau Holland, waarin alle smaken vertegenwoordigd zijn.

Het ondernemersplatform houdt een vinger aan de pols en denkt mee over de activiteiten. De grotere collectieve campagnes die Bloemenbureau

opzet, zorgen ervoor dat de bloemen en planten onder de aandacht van de consument komen. Met de budgetten van de gemiddelde kweker is het belangrijk dat de collectieve promotie goed draait en zichtbaar is voor de juiste groep consumenten. Je moet met de juiste munitie schieten. Voor elk bedrijf is marketing een pijler van het bedrijf. Ook ons bedrijf wil graag een blij gevoel creëren bij klanten. Dat dragen we uit door de verwachtingen te overtreffen op het gebied van kwaliteit van het product. Laat dat nou net het onzichtbare aspect binnenin het product zijn. Reden te meer om ons product en bedrijf visueel aantrekkelijk te presenteren. Met een herkenbare

huisstijl voor twee verschillende segmenten hebben we voor elk product een link naar ons bedrijf. We werken met mensen hard aan het product, bestemd voor mensen. Mensen die door een winkel slenteren en opeens bedenken dat ze vast wel een plekje hebben voor dat leuke plantje. Of die spontaan op bezoek gaan en wel wat leuks willen meenemen. Dat die mensen nog nooit van ons bedrijf hebben gehoord, lijkt me duidelijk. Dat die mensen het product misschien kennen door een productpromotie, is meegenomen. Dat die mensen planten associëren met geluk en gezondheid is doorslaggevend. En dat allemaal in die split second.

27

27-01-15 15:41

A

Foto: De GrAAF VAn Der ZAnDe

Nederlandse anemoon wacht een spannend seizoen Nederlandse telers van anemonen staan nu aan de vooravond van de seizoenspiek, die bepalend is voor het rendement. Handelaren denken wisselend over de marktpotentie.

„Als we zeker zijn van een continu aanbod, schakelen we over op Hollandse anemonen en krijgen alle klanten daar bericht over”, meldt inkoper Stefan de Roos over de verkoopstrategie van Premier & Blenheim bij deze voorjaarsbloeier. „Nu zijn het de mooie zware Italiaanse en de Israëlische die de markt bepalen.” Jack Glasbergen, inkoper bij Floris Holland, bevestigt dit beeld. ,,Bij anemonen werken we ook met directe lijnen vanuit San Remo. Ook bij collega’s zijn die stromen best fors.’’ Voor het retailsegment is de anemoon volgens inkoper Wim Bom van Intergreen minder geschikt. „Jammer genoeg, het is een leuk voorjaarsbloemetje. Maar in supermarkten wordt de keuze in

een split second gemaakt. Dan legt een bosje anemonen van 10 steeltjes en lengte 40 het af tegen een gemengd boeket of een bos chrysanten voor dezelfde prijs.”

Minder aanvoer Op seizoensbasis schommelt het Nederlandse aanbod rond zes miljoen stelen. Van augustus 2013 tot en met juni 2014 kromp de Hollandse aanvoer bij FloraHolland met 14% tot 5,8 miljoen stuks. Daarvoor werd gemiddeld 17 cent betaald, 2 cent minder dan het seizoen ervoor. In maart steeg de binnenlandse productie explosief door het mooie weer, waardoor ook de vraag wegviel.

En er waren nog volop importanemonen beschikbaar. De middenprijs voor Nederlandse ane-

monen kelderde tot 12 cent in de maand, waarin 25% van het seizoensaanbod werd verkocht.

25% van het importaanbod via FloraHolland kwam in maart 2014 op de markt. Dat aanbod klom afgelopen seizoen met 5% tot 33 miljoen stelen en is al enkele seizoenen vijf keer zo groot als het Nederlandse. In het eerste seizoen dit millennium werden via de VBN-veilingen nog 25 miljoen importanemonen en 25 miljoen Nederlandse verhandeld. Daarna steeg dit importaanbod tot 54 miljoen in 2008/2009 en viel terug tot 31,5 miljoen stelen in 2012/2013.

Door de grote directe stromen, het veilen van buitenlandse productie op naam van Nederlandse

bedrijven en het kleinere Nederlandse aandeel is de prijsinformatie minder representatief.

Matig tevreden Marktleider Peter van Santen van de gelijknamige kwekerij in Honselersdijk is matig tevreden over afgelopen seizoen. „De kwaliteit was gelukkig heel goed.

Het is nu weer afwachten hoe de markt de piek kan opvangen.”

René van Aalst van R.H. van Aalst in Varik hoopt op een beter aanvoerpatroon. „Anders gaat de prijs weer onderuit.” De telers Robert Hoogenboom en Bert Kerkvliet in Roelofarendsveen mikken op een late aanvoer, in de hoop dat dan de import niet meer op de markt is. ■

Kleinere toename Hollandse ranonkel verwacht Dit seizoen wordt een kleinere toename van de aanvoer van rig seizoen. Handelaren willen de juiste informatie.

„Steeds meer bloemen worden op afstand ingekocht. Dan moet de informatie juist zijn, ook de

foto’s”, geeft inkoper Jack Glasbergen van Floris Holland als belangrijke eis aan. Stefan de Roos,

inkoper bij Premier & Blenheim pleit voor een betere standaardisatie. „Zoveel mogelijk in bossen van tien stelen, dat verlaagt de drempel bij klanten.” Representatievere foto’s geldt volgens veilingmeester John van der Hulst van FloraHolland Aalsmeer vooral voor het importaanbod. „Ranonkels worden van lieverlee lichter. Dus moeten telers foto’s aanpassen.”

Import bepalend

Foto: De GrAAF VAn Der ZAnDe

Import uit met name Israël en Italië bepaalt nu het marktbeeld voor ranonkel, waarin veel directe handel is. Het totale aanbod via FloraHolland zakte in het afgelopen seizoen, augustus 2013 tot en met juni 2014, met 3% net onder zestig miljoen stelen tegen gemiddeld 19 cent. Het Neder-

28

Markt-4-Snijbloemanalyses-nw.indd 28

landse veilingaanbod steeg met 11% tot 13 miljoen stuks, waarvoor gemiddeld 25 cent werd betaald. Dat was 2 cent minder dan een seizoen eerder. Toen werd 97% van de Hollandse seizoensaanvoer in de maart, april en mei geveild, het normale patroon. „Het is goed geweest”, oordeelt teler André Middelburg van de gelijknamige kwekerij in Naaldwijk. „We realiseerden een goede productie.” Voor Jos van der Hoorn van kwekerij Effe Werk is dit seizoen na ruim 25 jaar het laatste. „Die waren door de bank genomen goed, maar zeer verschillend. Als ik zie hoe het gewas er nu voorstaat, zijn de vooruitzichten goed.” Marktkenners verwachten dit jaar een geringe toename van het Hollandse aanbod. ■ 5 (2015)

27-01-15 15:41

Redelijke en vroegere seizoensstart viburnum

Specifieke vraag De vraag moet bij de klanten van Van Dam nog echt op gang komen. „Viburnum is nu nog te duur, alleen als er specifieke vraag is koop ik ze”, licht Aandewiel toe.

In de eerste vier maanden van het huidige seizoen, september tot en met december 2014, eindigde de middenprijs op € 1,10 per stuk.

Dat is weliswaar 13 cent minder dan het vorige seizoen, maar dat bleek een topstart. En seizoen 2013/2014 eindigde matig met een gemiddelde van 48 cent per steel en dat is 3,4 cent onder het tienjaarlijkse gemiddelde. Daarbij is gerekend met een aanvoerpatroon vanaf september tot en met juni. „Vooral de tweede helft viel tegen”, herinnert Gerard Bunnik van Kwekerij Alb. Maarse zich. „Over het huidige seizoen zijn we tot nu toe tevreden. We hebben meer ingevroren afgelopen najaar en waren daarmee eerder op de markt. Nu schakelen we van lieverlee over op de normale aanvoer.” Die komt bij kwekerij Het Witte Hek volgens Marco Alderden door het zachte najaar vertraagd op gang. „Anderen zijn

Gemiddelde prijs in centen

„Nooit klachten”, roemt inkoper Leo Kromhout van A. Heemskerk de kwaliteit van viburnum, al voegt hij eraan toe dat ze meestal van een en dezelfde kweker komen. „Over het algemeen goed”, is het oordeel van Huug Aandewiel van P. van Dam en hij nuanceert het met: „Je moet natuurlijk wel de kwekers kennen.” Bij de klanten van Wesseling Bloemenexport is de vraag naar viburnum (sneeuwbal) volgens inkoper Frank Sijmons wisselend. „In Zuid-Europa voor bijzondere gelegenheden, Amerikanen doen mee als de prijzen laag zijn en Rusland valt sterk terug door de goedkope roebel.”

100

15.000

80

12.000

60

9.000

40

6.000

20

3.000

0

’99/’00 ’01/’02 ’03/’04 ’05/’06 ’07/’08 ’09/’10 ’11/’12 ’13/’14 ’00/’01 ’02/’03 ’04/’05 ’06/’07 ’08/’09 ’10/’11 ’12/’13

0

Verkochte aantallen x duizend

Foto: De GraaF Van Der ZanDe

De seizoensaanvoer van viburnum is ondanks het warme

Aanvoer en gemiddelde prijs sneeuwbal op de Nederlandse bloemenveilingen in de afgelopen vijftien jaar (sep t/m juni) (VBN/FloraHolland).

weer net wat eerder”, stelt hij vast.

Jaarrond tegenvallend Een klein groepje telers voert viburnum buiten het voorjaarsseizoen, waardoor jaarrond sneeuwballen beschikbaar zijn.

Kees de Koning van Maatschap De Koning-Hereijgers in Rijsbergen oogst in deze periode de laatste takken van de vorig jaar ingevroren struiken. „We schakelen deze periode van lieverlee over op de normale seizoenaanvoer. En we rijden ook nu weer viburnumstruiken de koelcel in om daarmee vanaf van mei weer op de markt te komen”, licht hij

toe. Over de resultaten is hij de laatste jaren minder tevreden. „Er komen meer telers bij en de vraag is of daar markt voor is. Zeker in de zomermaanden valt dat tegen.

Voor de rest van het jaar proberen we zo regelmatig mogelijk aan te voeren, zodat klanten zekerheid van aanbod hebben.”

Het assortiment is beperkt tot een soort, Viburnum opulus Roseum.

De handel is daaraan gewend. „Een strakkere sortering in een beperkt aantal lengtes”, verwoordt Sijmons een van de wensen van de handel. ■

Marktacties Promotie Woonplant van de maand februari: primula Woonplant van de maand maart: Franse geranium Tuinplant van de maand februari: coniferen t/m pot 17 o.a. thuja Tuinplant van de maand maart: vroege vaste planten zoals aquilegia PurE Seasonal Flowers voorjaar: anemoon, hyacint, ranonkel, iris.

Promotieactie Happy hyacint is gestart. sep-mrt ’15 Campagne snijorchidee, initiatief van telers, promotiecommissie en FloraHolland, coördinatie en uitvoering Fresh Retail 5 - 8 mrt Beurs Huis & Tuin 2.0 in WTC Expo Leeuwarden 31 jan Rob’s Grote Tuinverbouwing met onder andere: bol-op-pot tulp, hyacint, narcis, eucomis, glamini, freesia en sonatini, groene planten, hortinno, classic collectie, hyacinten Blue Pearl en Purple Sensation, heide, Decorum assortiment: Monstera pertusum, gerbera.

SBS6, 17.00 uur.

Bloemenagenda Bloemenbureau Holland, VBW en FloraHolland

1 - 28 feb: roos 1 - 22 mrt: ranonkel

9 -29 mrt: anjer 30 mrt - 30 apr: gerbera

Bloemendagen 2 feb Nationale flirtdag (GB) 14 feb Valentijnsdag 15 feb Carnaval (Ned) 16 feb Rozenmaandag (Dui) 17 feb Carnaval (Dui) 17 feb Mardi (Fra, Zwi) 19 feb Chinees Nieuwjaar 23 feb Mannendag (Rus) 1 mrt St. David’s Day (Wales) 1 mrt Grootmoedersdag (Bel, Fra) 8 mrt Internationale Vrouwendag 15 mrt Moederdag (GB) 17 mrt St. Patrick’s Day (Noord-Ierland) 19 mrt Vaderdag (Ita) 3 apr Goede Vrijdag (Ned, Dui, GB, Oos, Zwi) 5 - 6 apr Pasen 12 apr Orthodox Pasen (Rus)

Heeft u informatie voor de agenda? Mail naar afmiddelburg@hortipoint.nl

5 (2015)

Markt-4-Snijbloemanalyses-nw.indd 29

29

27-01-15 15:41

Analyse bloeiende planten

Bedrijf: Greenpartners Functie: senior accountmanager Belangrijkste afzetlanden: Duitsland, Frankrijk, Scandinavië, UK, Ierland Inkoop: 80% direct van kwekers, 20% op de klok Aantal medewerkers: 100 vaste en 250 flexwerkers

Arjan Haasnoot:

’Zweedse afzet loopt goed’ Hoe lopen de zaken in Zweden? „Goed. Rond 2008 is er een flinke terugval geweest door de sterke daling van de Zweedse kroon. Inmiddels is de koers weer gestegen en kunnen de Zweden dus voor relatief weinig geld hun inkopen doen in de eurolanden. Dat telt nog eens extra omdat onze belangrijkste concurrent de lokale kweker is. Het prijsverschil tussen hem en ons is kleiner geworden.”

Wie zijn uw klanten in Zweden? „Wij leveren aan een keten van tuincentra, die vestigingen heeft in Zweden, Noorwegen en Finland. Wij zijn daar de enige buitenlandse snijbloemenleverancier. De klant heeft dat zelf gevraagd, ze wilden ’ontzorgd’ worden op het gebied van snijbloemen. Die zijn voor deze tuincentra minder belangrijk dan de potplant.”

Dat is een luxe positie …! „Dat werkt prettig, inderdaad, het is een mooi voorbeeld van partnership. We werken met een open calculatie, wat je niet met elke klant kunt doen. Onze klant weet exact wat onze kosten en marges zijn. Op deze manier bepalen we ook samen met de klant welke bloemen er in de boeketten gaan. We zijn vorige week bijvoorbeeld al beziggeweest met de kerstboeketten van 2015.”

Welke bloemen levert u er vooral?

En in de gemengde boeketten? „Bij de boeketten zorgen we altijd voor een eyecatcher zoals brassica of hortensia, die we aanvullen met groen en allerhande snijbloemen zoals matricaria, trosanjers, gips. Voor de meeste bloemen maken we jaarrond afspraken met kwekers voor wat betreft de aantallen en prijzen. Dat werkt voor ons het beste. Hoe ik de toekomst zie? Prima, de kroon blijft in de lift zitten en onze klant heeft grote plannen, dus we kunnen alleen maar optimistisch zijn.”

30

Markt-5-Exporteur-Afzetzaken-nw.indd 30

Hyacint heeft het seizoen ingeluid met een negatieve toon. Op ken zelfs karren door. Ook de bemiddeling heeft daar last van.

Het warme voorjaar van 2014 leidde in het voorseizoen van de hyacint tot een opeenhoping van aanbod. De vroege Franse bollen kregen meteen al gezelschap van de Nederlandse en gingen de strijd aan om de eerste afnemers. Tot aan nieuwjaar was de vraag nog goed, maar het aanbod toch vrij groot.

In veel landen worden winkels in de eerste week van januari traditiegetrouw vol gezet met hyacint. „Nu is het wachten op nabestellingen.

Maar vooralsnog blijft het rustig.

Alle maten hebben het lastig. De middenprijzen liggen zo’n 25% onder die van vorig jaar”, schetst Christiaan Damen van E.J.M. Damen & Zn BV in Voorhout.

Eindstreep gelijk Ook Erik Willemse van Roma Nova uit Voorhout is allesbehalve vrolijk. „Er wordt veel aanbod lukraak in de markt geschoten en tegelijkertijd staat de consumptie juist onder druk. Producenten hebben daarnaast met uitval te maken door het verbod op Actellic wat tot problemen met trips heeft geleid”, zegt de teler. John van der Vossen van de gelijknamige kwekerij uit Lisserbroek verwacht niet dat het seizoen eerder ten einde zal zijn vanwege de vroegere start. „Er blijft vrij veel in de cellen staan bij bodemprijzen en ook zal Vrouwendag dit jaar

niet de gebruikelijke aantallen uit de markt halen, dus de eindstreep zal naar mijn idee ongeveer gelijk liggen met vorig jaar.”

Scherpe aanbiedingen De handel ziet de ontwikkelingen met lede ogen aan. „Er draaien hele karren door en voor een 3-pitter wordt zelden meer geboden dan 35 cent, dat is echt droevig. Door de minimale prijzen hebben we wel flinke aantallen kunnen wegdraaien. Kwekers bellen ons ook zelf met scherpe aanbiedingen. Ze hebben liever een directe actie voor 19 cent dan 14 cent voor de klok”, vertelt Frank van Leeuwen van Gimall Plants. Voor Intermarkt Thielen gaat de handel in hyacint pas na 1 januari goed los. „De eerste weken viel de vraag bij onze klanten tegen. Ik heb geen idee waar het aan ligt”, geeft Kees van der Meer aan.

Qualiflor is niet ontevreden. „Bij ons ligt het zwaartepunt voor hyacint in november en december. We hebben best goed verkocht, tegen normale bemiddelingsprijzen. We hebben niet willen profiteren van de extreem lage klokprijzen. Rond de kerst hebben we veel met toegevoegde waarde gedaan. Nu gaan ze bijna alleen nog in bollenmixen weg.” ■

100

100.000

80

80.000

60

60.000

40

40.000

20

20.000

0

2010

2011

2012

2013

2014

0

Verkochte aantallen x duizend

„Bij de monobossen blijft de roos veruit favoriet. Nederlandse rozen mogen Noorwegen niet in, en omdat we dezelfde keten ook in Noorwegen beleveren, kiezen we uit praktische overwegingen geheel voor Afrikaanse rozen. Verder verkopen we veel seizoensproducten, zoals nu narcissen. Tulpen niet, die komen uit Zweden zelf.”

Hyacint zet de toon voor teleurstellend bollenjaar

Gemiddelde prijs in centen

Foto: GrEEnpArtnErs

Exporteur over Zweden

Verkochte aantallen en middenprijzen Hyacinthus orientalis op de FloraHolland- veilingen van 2010 tot en met 2014.

5 (2015)

27-01-15 15:41

Afzetzaken Foto: mol FreesiA

Analyse groene planten

Gezonde start voor beaucarnea De laatste tien jaar werden langs FloraHolland steeds minder

Foto: VAkblAd Voor de bloemisterij

beter evenwicht tussen aanbod en vraag.

Beaucarnea maakt in 2015 een relatief goede start. Dat stellen althans telers als Alex van Duijn van Duijn-hove in Maasland. „Tot nu toe zijn we tevreden. Wat grote orders betreft kunnen we leveren wat we hadden verwacht en ook de daghandel loopt goed door.’’ Ook met de potmaten 12 tot en met 17 van Corsaplant in De Lier gaat het deze eerste weken niet slecht, aldus Michel Prins van deze kwekerij. Ook in de statistieken van FloraHolland is de start positief. Met 157 duizend stuks verkocht tot en met week 3 liggen de aantallen 13% voor op 2014, bij ook een 12% hogere middenprijs.

10% minder dan in 2013

Redelijk exclusief Handelaren beschouwen beaucarnea als een robuuste, onderscheidende, redelijk exclusieve plant. Zij zijn geneigd de beschikbaarheid van beaucarnea veel beperkter in te schatten dan van yucca, terwijl beide producten elkaar in de statistieken van FloraHolland de laatste jaren niet veel meer ontlopen. ■

500

5.000

400

4.000

300

3.000

200

2.000

100

1.000

0

2008

2009

2010

2011

2012

2013

2014

0

Verkochte aantallen en middenprijs beaucarnea op de FloraHolland-veilingen van 2008 tot en met 2014.

5 (2015)

Markt-5-Exporteur-Afzetzaken-nw.indd 31

Bedrijf: Mol Freesia Aanleiding: Winnaar Unicum Bokaal Marco Mol (r) en Jeroen Mol

Marco Mol Wat is de Unicum Bokaal? „Deze bokaal wordt jaarlijks uitgereikt aan een van de veertien freesiatelers die lid zijn van telersvereniging Unicum. Dit jaar ging de bokaal naar ons. Ik vind het hartstikke leuk; het is een mooie stimulans. Voor mij en Jeroen, maar ook zeker voor het personeel. We maken met elkaar veel orders voor Uncium klaar en daar gaat een best een beetje energie in zitten. Het zijn vaak toch aparte aantallen; je moet het product anders verpakken. Het is maatwerk. Naar de veiling gaat het standaard op tien en hier moet je toch net even wat meer moeite voor doen. Het is leuk dat dit door middel van zo’n bokaal gewaardeerd wordt.”

Waarom heeft u de prijs ontvangen? „De organisatie heeft een beoordeling gegeven op drie punten en dat waren het klachtenpercentage, het aantal geleverde stelen ten opzichte van de totale productie en daarnaast heeft het personeel op kantoor hun mening gegeven. Bijvoorbeeld hoe je als kweker omgaat met orders die op het laatste moment nog binnenkomen, de bereidheid om mee te denken. Op deze drie punten hebben wij het hoogste gescoord dit jaar.”

Bent u al lang lid van Unicum? „Wij zijn nu vijftien jaar lid en dat bevalt prima. Destijds gingen we ons bedrijf uitbreiden en wij geloofden sterk in samenwerking om aan de vraag van het retailkanaal te kunnen voldoen. Samen kun je de grote orders invullen en hiermee bouw je als individuele teler weer een stukje zekerheid in. Dat is wel prettig. Een nadeel van de samenwerking is wellicht dat het wat energie kost. Je maakt met elkaar afspraken, je bouwt iets op en Unicum heeft een aantal mensen in dienst. Je hebt dus wel een bepaalde verantwoordelijkheid met elkaar.”

Hoeveel zet u af via de vereniging?

Verkochte aantallen x duizend

Gemiddelde prijs in centen

De cijfers over 2014 laten een minder positief beeld zien. Over heel 2014 werden slechts zo’n

1,8 miljoen beaucarnea’s afgerekend, 10% minder dan in 2013.

Doordat ook de middenprijs 7% zakte, nam de veilingomzet 17% af naar zo’n € 5,5 miljoen. Dat is bijna een halvering van de omzet ten opzichte van 2008. Martijn Bentvelsen, projectleider Markt & Product bij FloraHolland, nuanceert de cijfers: „Ze lijken op het eerste gezicht slechter dan ze zijn. De prijsdaling van het laatste jaar komt voor een aanzienlijk deel door een groter aandeel kleine potmaten. Verder valt op dat het omzetaandeel van Connect bij beaucarnea het afgelopen jaar snel steeg van 66 naar 75%.

Er gaat dus minder langs de klok, wellicht omdat kwekers meer marktgericht zijn gaan produceren.” FloraHolland kent voor beaucarnea een breed koperspubliek, het product is niet afhankelijk van enkele grote afnemers.

„Wij telen op 4 ha freesia. Zo’n 45% gaat via Unicum de deur uit en we zetten 55% af via de klok. Er zit beweging in; we zetten elk jaar meer via de telersvereniging af. Er is nog ruimte om dit uit te breiden, maar we willen ook binding houden met de klok. Dat is ook een belangrijke klant. We zetten elke dag een constant assortiment voor de klok en dat willen we, ook in de toekomst, blijven doen.”

Hoe gaat het verder met de afzet van freesia? „Op dit moment zijn de prijzen goed, maar dit zijn ook de maanden waar je het van moet hebben. Het aanbod is al jaren redelijk stabiel en ik verwacht dat dit wel zo zal blijven. Er zitten geen grote verschuivingen aan te komen.”

31

27-01-15 15:41

Lunchen tussen de Suri’s -

A

fgelopen week zijn klanten uitgenodigd om te komen lunchen op een van de productiebedrijven van Colours of Nature. Zo was afgelopen week de tafel gedekt aan de Heulweg in Wateringen.

Eten tussen het rode ras Suri: het gebeurt niet elke dag. „We hebben medewerkers van verschillende afdelingen binnen een bedrijf uitgenodigd. Je spreekt de inkopers heel regelmatig, maar het is ook wel eens goed om de verkopers of iemand van de administratie te spreken.

Zeker voor hen is het leuk om eens op een kwekerij te komen. Het mes snijdt aan twee kanten, want voor ons is het ook goed om kennis te maken en eens rustig met elkaar in gesprek te kunnen gaan”, geeft Erik van der Spek aan, de verkoper van Colours of Nature.

Op het bedrijf in Wateringen wordt alleen Suri geteeld. „Op elke productielocatie hebben we weer een andere kleur.

Op deze manier kunnen we de teelt efficienter inrichten”, geeft hij als een voordeel van de samenwerking aan. Van der Spek merkt dat kopers steeds vaker de samenwerking opzoeken. Jaarlijks produceert Colours of Nature 180 miljoen stelen en een steeds groter deel van de productie gaat rechtstreeks richting klanten. Dit jaar zet de groep in op nog meer directe lijnen.

Daarnaast is Colours of Nature bezig met de ontwikkeling van een nieuw concept.

Een nieuwe hoes moet van de minigerbera een cadeauartikel gaan maken. Tevens zitten er twee nieuwe dubbelkleurige minigerbera’s aan te komen die de groep exclusief op de markt brengt. < Cindy van der Zwet cvanderzwet@hortipoint.nl

Foto: Fotostudio GJ Vlekke

32

Spread.indd 32

5 (2015)

27-01-15 16:05

5 (2015)

Spread.indd 33

33

27-01-15 16:05

Kosten remmen opmars slurven Slurven en ventilatoren Ontvochtigen en het creeren van luchtbeweging zijn belangrijke speerpunten binnen Het Nieuwe Telen. Er zijn diverse systemen op de markt om bij dichte schermen toch de luchtvochtigheid binnen de perken te houden en de lucht in beweging te brengen.

Welke systemen zijn er, welke ontwikkelingen zijn waarneembaar en wat zijn de ervaringen in de praktijk?

Het Nieuwe Telen begon een paar jaar geleden met ontvochtigen via luchtbehandelingskasten en slangen onder het gewas. Meerdere telers hebben daar al in geïnves-

L

ange tijd was Het Nieuwe Telen (HNT)synoniem met ontvochtigen met slangen onder het gewas en luchtbehandelingskasten in de gevel. Afgelopen jaren hebben meerdere siertelers hiervoor gekozen, onder meer naar aanleiding van gerberaproeven in het Improvement Centre in Bleiswijk.

Zo ook Marius Mans, die in 2012 zijn bedrijf Mans Flowers opnieuw bouwde in Brakel. „We kozen voor slurven onder in het gewas, omdat je op deze manier de temperatuurverschillen boven en onder het gewas opheft”, vertelt Mans. „Daarnaast is het hart van de plant de plek waar ontvochtiging het meest nodig is.”

Een ontvochtigingssysteem met slurven onder in het gewas kost zo’n € 7 tot € 10 per m2. „Hoe snel deze investering terug te verdienen is, verschilt per bedrijf”, zegt Joek van der Zeeuw van ’luchtbehandelingsleverancier’ Van Dijk Heating in Bunnik. „Durft een teler de schermkieren achterwege te laten? Durft hij te telen bij een hogere luchtvochtigheid? Hangt er een tweede scherm?

Dat alles bepaalt de terugverdientijd.”

Meer onderzoek nodig

Ank van Lier

34

Thema HNT 1-2.indd 34

Een slurvensysteem in combinatie met telen onder dichte schermen, kan energie-, productie- en kwaliteitswinst opleveren. „De meeste telers willen in eerste instantie energie besparen. Dat is ook het makkelijkst meetbaar”, zegt onderzoeker Peter van Weel van Wageningen UR Glastuinbouw. Hij schat dat een besparing van 20% haalbaar moet zijn door de schermkieren achterwege te laten. „Tegelijk nemen de temperatuurverschillen in de kas af. Met een tweede, zo transparant mogelijk scherm wordt de temperatuur nog gelijkmatiger verdeeld en kan de energiebesparing oplopen tot 40%.”

Joek van der Zeeuw voegt toe dat schimmels minder kans krijgen als temperatuur en vocht onder controle zijn. „Hierdoor kun je bijvoorbeeld botrytis beter in de hand

houden. Hoeveel winst dit precies oplevert, moet nog worden onderzocht.”

Mans bespaart 15 tot 20% op energie sinds zijn overstap naar Het Nieuwe Telen.

Daarnaast is hij positief over de kwaliteit en productie. „De slangen liggen bij ons tussen het gewas. Dankzij de continue luchtstroming langs de plant droogt het oude blad beter op, waardoor schimmels en dergelijke minder kans krijgen en de plant vitaler wordt. We zien ook dat de luchtstroming de plant activeert, waardoor de huidmondjes meer open staan en de plant beter groeit.”

Tendens naar slurven bovenin Ook Holstein Flowers in De Lier heeft in 2012 een kwart van de nieuwbouw uitgerust met slurven onder het gewas, zoals in het Improvement Centre. Als dit zou bevallen, zou deze techniek door de gehele nieuwe kas worden doorgevoerd. Dat is echter niet gebeurd. „We zijn er niet negatief over, maar we denken dat het beter kan”, zegt teler Mathieu van Holstein. „Als je droge lucht door het gewas blaast, stimuleer je de verdamping, waardoor je weer extra vocht moet afvoeren. Dat zien we als een mogelijk nadeel.” Onlangs heeft het bedrijf er voor gekozen om een deel van de kas uit te rusten met slangen bovenin. „We werken er pas een maand mee, dus we zijn het nu aan het beoordelen.”

Deze visie wordt onderschreven door teeltadviseur Peter Geelen van Plantmonitoring.nl. „De verwachting dat slurven onderin beter zouden zijn dan bovenin is niet uitgekomen. Bij opwarming van de koude buitenlucht daalt de RV tot soms wel 40%. Als deze lucht direct tegen het blad wordt aangeblazen, kan het gewas te veel uitdrogen. Bovendien komt er dan weer meer vocht in de kaslucht. Dat wil je juist voorkomen. Het is als een hond die in zijn eigen staart bijt.” „Bij slurven onderin het gewas komt de luchtvochtigheid soms zelfs hoger uit dan 5 (2015)

28-01-15 11:15

Foto: JoeF SleegerS

wanneer je niet zou ontvochtigen”, bevestigt Peter van Weel, onderzoeker bij Wageningen UR Glastuinbouw. Hij ziet dan ook een trend naar slurven boven in de kas.

Van der Zeeuw plaatst hier vraagtekens bij. Hij vraagt zich af of vocht zich niet gelijkmatig door de kas verdeelt via diffusie. „Het zou goed zijn om dit te onderzoeken.

Ik zie ook dat telers investeren in slurven bovenin, maar dan vooral uit kostenoogpunt. Omdat geen luchtbehandelingskast nodig is, zijn ze twee tot drie euro per m2 goedkoper uit. Nadeel is wel dat slurven bovenin licht wegnemen.”

Vicieuze cirkel Welke optie het meest geschikt is – slurven bovenin of onderin het gewas – hangt onder meer af van het type gewas en hoeveel licht de plant nodig heeft. Volgens Van Weel is ook de mate waarin ontvochtigd moet worden van invloed op de keuze. „In gewassen waar bijvoorbeeld veel moet worden ontvochtigd, zoals roos, heb je heel grote slurven nodig. Dat is niet handig in een kas.

En bij volveldsteelten zoals chrysant of lelie zijn slurven onderin niet mogelijk.”

Feit blijft dat nog relatief weinig telers – naar schatting ongeveer dertig – hebben geïnvesteerd in slurven. De energiebesparing en de kwaliteitswinst wegen vaak niet op tegen de kosten, zeker als een teelt weinig energie verbruikt. Willen deze systemen echt 5 (2015)

Thema HNT 1-2.indd 35

voet aan de grond krijgen, moet de gasprijs omhoog óf moeten slurven goedkoper worden, geeft Van Weel aan. Hij ziet de meeste kansen voor slangen bovenin.

Van der Zeeuw ziet met name toekomst voor het Actief Ventilatiesysteem met warmteterugwinning van Van Dijk Heating.

Bij dit ontvochtigingssysteem met slurven onderin wordt de buitenlucht opgewarmd met kaslucht die geforceerd wordt afgevoerd. „Dit gaat dus nog efficiënter om met energie. Maar zo’n systeem is drie keer zo duur als een standaard systeem zonder warmteterugwinning. Dat is anno 2015 niet haalbaar voor de meeste telers.”

Aat Dijkshoorn, projectleider HNT bij LTO Glaskracht, denkt dat de grote diversi-

Een luchtbehandelingskast met slurven is een mogelijkheid om de luchtvochtigheid in de kas binnen de perken te houden. In de meeste gevallen gaat het om een luchtbehandelingskast in de gevel met ventilatoren die buitenlucht aanzuigen. Naarmate de luchtvochtigheid in de kas oploopt, wordt meer buitenlucht in de kas gebracht. Deze droge buitenlucht wordt opgewarmd en via slangen met gaten getransporteerd en onder in het gewas gebla-

teit aan systemen belemmert dat ontvochtiging met slurven de standaard wordt. „Dit staat schaalvergroting en een bijbehorende prijsverlaging in de weg. Een vicieuze cirkel.”

Toch is de prijs niet het enige dat telt, benadrukt Jon Hesen van Maurice Kassenbouw. Dit bedrijf brengt het Air & Energy systeem op de markt. Hesen denkt dat het vooral een kwestie is van bewustwording: tuinders zien nog onvoldoende welke winst HNT kan opleveren. „Wanneer meer tussen de oren komt dat hiermee energie wordt bespaard, de ziektedruk lager is, sprake is van een betere kwaliteit en een hogere opbrengst, zal de prijs een ondergeschikte rol spelen. Langetermijnvisie, dat is waar het om draait.” <

zen. Een kier trekken in het scherm is dan niet meer nodig.

Er is keuze tussen slurven onderin (met luchtbehandelingskast) en slurven bovenin.

De kosten bedragen € 7 tot € 10 per m2. Dit geldt voor slurven onderin met luchtbehandelingskast, inclusief aansluiting van verwarming en elektriciteit, aansturing door computer, et 2

goedkoper.

35

28-01-15 11:15

’Er is meer te halen uit de Ventilation Jet’

L

Foto: joeF sleegers

ucht boven het scherm is meestal droger dan onder het scherm. Op die wetmatigheid is de Ventilation Jet gebaseerd. Deze ventilator brengt lucht van boven naar onder het scherm, waarna een tweede ventilator de lucht door de kas verspreidt.

Voordat dit systeem op de markt kwam, zijn proeven gedaan in onder meer gerbera, matricaria, orchidee en chrysant. „De Ventilation Jet is in eerste instantie ingezet bij lagere sierteeltgewassen”, vertelt Guus Vostermans van Vostermans Ventilation. „Inmiddels wordt het systeem ook al toegepast in hogere gewassen als komkommer en tomaat.”

Ook binnen het onderzoeksproject High Tech Greenhouse 2020 werden afgelopen jaar proeven gedaan met de Ventilation Jet, op tomatenkwekerij Fresh Valley in Maasbree. Hiermee werd gemiddeld over het hele jaar 15% energie bespaard. „In koude maanden kwam de besparing uit op 33%”, zegt Marcel Raaphorst, onderzoeker bij Wageningen UR Glastuinbouw. „En in echt koude winters zou de besparing nog hoger kunnen zijn. In combinatie met een geoptimaliseerd dubbel schermsysteem kun je tijdens belichte uren wel 50% besparen met de Ventilation Jet. Dat is ook ons doel met de lisianthusproef die plaatsvindt bij het Improvement Centre in Bleiswijk.”

Vostermans geeft aan dat ondernemers met dit systeem moeten leren werken, aangezien het een hogere luchtvochtigheid en een lagere temperatuur van de minimumbuis toelaat. „Je moet vaste waarden loslaten; dat is vaak lastig. Hierdoor wordt niet altijd de optimale besparing gehaald.”

De Ventilation Jet brengt lucht van boven naar onder het scherm, waarna een tweede ventilator de lucht door de kas verspreidt.

36

Thema HNT 3-4.indd 36

Tien tot vijftien Nederlandse telers hebben inmiddels geïnvesteerd in de Ventilation Jet. Zij verkiezen dit systeem boven slurven 5 (2015)

28-01-15 11:15

Ventilation Jet De Ventilation Jet is een ventilator die tussen de schermen wordt bevestigd en aangaat wanneer het te warm of te vochtig wordt in de kas. De ventilator blaast de lucht uit de nok van de kas via een koker in het schermdoek de teeltruimte in en mengt deze in de luchtstroom van een verticale ventilator; bijvoorbeeld de V-Flo-Fan van Vostermans Ventilation of de Nivolator van Nivola. Deze verticale venti-

omdat het redelijk eenvoudig inpasbaar is in bestaande kassen; er hoeft geen luchtbehandelingskast te worden ingebouwd. „Zo kun je met lagere investeringen toch energie besparen”, zegt Guus Vostermans. „Daarbij zijn de luchtcondities bijna overal hetzelfde, terwijl bij slurven onderin vaak sprake is van een hogere luchtsnelheid bij het gewas.

Ook kost het blazen van lucht door slurven meer energie.”

Marcel Raaphorst denkt daarnaast dat het Ventilation Jet-systeem wat meer verticale luchtmenging geeft. „Blaas je alleen onderin, dan is het maar de vraag of je voldoende menging krijgt.”

Beter kasklimaat Voor Han-Willem Mooij van Pannekoek Orchideeën in Berkel en Rodenrijs schuilt de belangrijkste meerwaarde in een beter kasklimaat. „De Ventilation Jet is de afgelopen jaren ontwikkeld en getest binnen ons bedrijf”, vertelt hij. „Om te ontvochtigen trokken we een kier, wat zorgde voor temperatuurongelijkheid en kou en vocht op bepaalde plekken. Daarom doen we nu in één afdeling ervaring op met de Ventilation Jet, met de bedoeling om hier op termijn ook in de andere afdelingen mee aan de slag te gaan.”

Het feit dat hij makkelijk inpasbaar is in een bestaande kas, zag Mooij als een belangrijk pluspunt. „En het systeem is weliswaar niet goedkoop, maar slurven in combinatie met een luchtbehandelingskast zijn nog duurder.”

In de afdeling waar de Ventilation Jet hangt, houdt Mooij overdag zijn energiedoek dicht als het koud is. ’s Nachts wordt ook het tweede scherm gesloten. Dat gaat prima, alhoewel de teler hier wel mee moest leren werken. „Je moet in de vingers krijgen hoe hard of zacht je de Ventilation Jet het beste kunt laten draaien en of je al dan 5 (2015)

Thema HNT 3-4.indd 37

lator, die onder aan het systeem is gekoppeld, hangt onder het scherm en brengt hier de lucht in beweging. De inblaascapaciteit wordt bepaald door de klimaatcomputer.

Het systeem werd enkele jaren geleden ontwikkeld door Hint Installatietechniek. Daarnaast hebben partijen als Nivola, Vostermans Ventilation, schermleverancier Ludvig Svensson en Wageningen UR Glastuinbouw hun

niet een raam op een kiertje moet zetten.”

Inmiddels heeft de teler dit onder de knie.

Het kasklimaat is duidelijk beter geworden; het vocht is volledig onder controle, en er is nauwelijks nog sprake van temperatuurongelijkheid. De teler constateert minder uitval en een betere productkwaliteit. „Daarnaast kunnen we de buisverwarming wat lager zetten en tien procent besparen op energie; dat is mooi meegenomen.”

Toch is een Ventilation Jet niet zonder meer rendabel, benadrukt onderzoeker Peter van Weel van Wageningen UR Glastuinbouw.

Met name de prijs – tussen € 5 en € 10 per m2 – beschouwt hij als een bottleneck. „De Ventilation Jet is de laatste jaren behoorlijk in prijs gestegen. Dit heeft onder meer te maken met de toegevoegde toerentalregeling. Naar mijn mening te veel luxe, vooral als je niet of matig belicht. Dan kun je prima uit de voeten met een vast toerental gecombineerd met een aan-uit regeling, zoals wordt gebruikt bij Pannekoek Orchideeën.”

Kijk je alleen naar de energiewinst, dan is de terugverdientijd volgens de onderzoeker ongeveer zeven jaar. Daarnaast zijn er nog kwaliteitsvoordelen, maar die zijn moeilijk te vertalen naar concrete bedragen. Van Weel: „Of een Ventilation Jet interessant is, hangt af van meerdere factoren: of een tuinder al dan niet een WKK heeft, hoeveel schermen hij heeft hangen, in hoeverre hij deze gesloten durft te houden, et cetera.”

Volgens Henk van der Meer van Hint Installatietechniek zijn vooral de arbeidsuren voor de installatie debet aan de hoge prijs.

Daarbij worden volgens hem eigenlijk twee systemen geïnstalleerd: de Ventilation Jet en een verticale ventilator. „Dan is het niet meer dan logisch dat je meer betaalt. Maar we nemen de indeling van het systeem wel

steentje bijgedragen. Doel was om telers te laten telen onder een volledig gesloten scherm en de noodzaak om buisverwarming in te zetten te verminderen.

Het Ventilation Jet-systeem wordt meestal toegepast in combinatie met een verduisteringsscherm en een transparant scherm, dat ook overdag dicht kan.

De kosten bedragen € 5 tot € 10 per m2.

kritisch onder de loep. Zo onderzoeken we of het wel nodig is om boven elke verticale ventilator een Ventilation Jet te plaatsen.

Blijkt dat niet noodzakelijk, dan kan de prijs omlaag.”

Kent de Ventilation Jet nog andere nadelen, afgezien van het prijskaartje? Raaphorst haalt aan dat het niet altijd makkelijk is om ’s zomers voldoende vocht af te voeren. „In het Improvement Centre bleek de afgevoerde hoeveelheid vocht regelmatig te beperkt.

Maar wanneer het kouder is, levert dit geen problemen op.”

Van koude luchtstromen rond de koppen van het gewas, waarover soms wordt gerept, is volgens Van Weel geen sprake. „Sommige telers zien het wel als een probleem dat de schermen overdag gesloten moeten blijven.

Maar gebruik je een transparant doek, dan kun je ook overdag prima uit de voeten met de Ventilation Jet. Daarbij is bewezen dat telen onder dichte schermen heel goed mogelijk is. Maar waarschijnlijk wint de Ventilation Jet pas echt aan terrein wanneer de gasprijs omhoog gaat en de noodzaak om de schermen dicht te houden groter wordt.

Dan wordt het in economisch opzicht interessanter om deze investering te doen.”

Kansen voor meerproductie In de toekomst biedt de Ventilation Jet nog meer kansen. Sommigen denken dat het mogelijk is om energie te winnen uit de vochtige lucht, die nu wordt afgevoerd. Van Weel verwacht dat de Ventilation Jet kan bijdragen aan een meerproductie. Ook hier zou nader onderzoek naar moeten worden gedaan, geeft hij aan. „Houd je het scherm dicht, dan wordt de gewastemperatuur hoger. Dit kan worden benut om extra groei te realiseren. Daarvoor moet de verwarming waarschijnlijk op andere plekken komen te liggen, om zo heel gericht bepaalde zones van de plant extra te verwarmen.” <

37

28-01-15 11:15

’Lage drempel naar Het Nieuwe Telen’

I

n tegenstelling tot de ventilatiesystemen waarbij lucht van buiten of van boven het scherm in de kas wordt gebracht, brengt de Verti-Fan alleen de lucht tussen het gewas in beweging. De Van der Ende Groep ontwikkelde de installatie op verzoek van een groep telers die ervaring opdeed met Het Nieuwe Telen (HNT). „Zij zagen dat de temperatuur direct onder de dichte schermen veel hoger lag dan onder in het gewas, terwijl de luchtvochtigheid lager was. Dit kwam vaak ook door de assimilatiebelichting”, vertelt Ton van der Kooij van Van der Ende. „Deze warme lucht wilden zij onderin het gewas brengen.

Daarvoor is de Verti-Fan ontwikkeld.”

Het Verti-Fan-systeem bestaat uit een ventilator onder het schermdoek, die lucht door een transparante slurf naar beneden brengt (zie kader). „Dit zorgt voor een betere temperatuurverdeling in de kas en een optimale benutting van de warmte. De minimumbuis kan lager, wat 5% tot 10% energie scheelt. En doordat droge, warme

lucht door het gewas wordt geblazen, gaat de luchtvochtigheid ook omlaag. Dit geeft schimmels minder kans. Dat betekent overigens niet dat ontvochtigen niet meer nodig is, maar je hoeft wel pas later te beginnen.

De Verti-Fan is prima te combineren met een luchtbehandelingskast met slurven: haal je buitenlucht naar binnen, dan moet deze immers ook gerecirculeerd worden.”

Een beperking is wel dat de Verti-Fan alleen geschikt is voor teelten op goten of tafels met open bodems. Voor gewassen als chrysant en lisianthus, die in de grond worden geteeld en waar onder in het gewas geen ruimte is, is de Verti-Fan geen optie. „Wel liggen er mogelijkheden voor gewassen in of op de grond met voldoende ruimte onderin, zoals gerbera”, licht Van der Kooij toe.

Voor een goede verticale ventilatie adviseert Van der Ende om circa 25 VertiFans per ha (mede afhankelijk van teelt en teeltsysteem) te installeren. Dit kost een teler maximaal € 2 per m2. „Hiermee is de Verti-Fan goedkoper dan een gemiddeld ontvochtigingssysteem. Hiermee kun je, met lage investeringen, aan de slag met Het Nieuwe Telen.”

’Ook winst te behalen zonder investeringen’ De temperatuurverdeling in de kas kan ook worden verbeterd zonder investeringen te doen, geeft onderzoeker Peter van Weel van Wageningen UR Glastuinbouw aan. „Door het scherm dicht te houden en veel te luchten, kun je al een duidelijk betere temperatuurverdeling realiseren, zo hebben onderzoeken aangetoond. En dat is gratis.”

Marcel Raaphorst van Wageningen UR Glastuinbouw sluit zich hierbij aan. „Schermkieren leiden snel tot kouval bij het laagste punt van

38

Thema HNT 5-6.indd 38

de kas. Hierdoor krijg je ongewenste luchtstromingen onder het scherm, naar hoger gelegen delen van de kas. Hier wordt het dan warmer dan op het laagste punt.” Deze luchtstromingen kun je volgens de onderzoeker voorkomen door het scherm volledig dicht te houden. „Wordt het te vochtig onder het scherm, dan moeten de luchtramen open om het vochttransport door het scherm te stimuleren.”

Paraplu tegen tsunami De Verti-Fan heeft alleen nut als het scherm helemaal dicht blijft. Wordt een kier getrokken, dan wordt het kouder onder het scherm en werkt het principe niet meer. Dat bleek bij proeven die zijn uitgevoerd bij Van den Berg Roses in Delfgauw. „Hier werd geprobeerd om met een paraplu een tsunami tegen te houden; dat werkt niet”, zegt Van der Kooij. „In dergelijke gewassen moet je eerst iets doen aan het vochtprobleem; pas dan is het zinvol om de Verti-Fan in te zetten. Maar ook in andere gewassen zijn er momenten dat het scherm opengaat en de lucht bovenin kouder is dan onderin. Die wil je niet in gewas hebben, dus is het raadzaam de Verti-Fan op dat moment uit te schakelen. Zodra het scherm helemaal open is, wordt het bovenin de kas weer warmer en kan de Verti-Fan weer aan.”

Wereldwijd hangen inmiddels ongeveer 5.000 Verti-Fans, zowel in de sierteelt als in groentegewassen. De nadruk ligt volgens Van der Kooij nog wel op de voedingstuinbouw, aangezien veel siergewassen nog in de grond staan en een heleboel sierteeltbedrijven eb- en vloeren met potten gebruiken. „Dan is er onderin geen ruimte om de lucht te verdelen. Desondanks verwachten we dat de Verti-Fan de komende jaren aan terrein wint in de sierteelt, bijvoorbeeld in gerbera, roos, snijhortensia, phalaenopsis en vanda.”

Volgens teeltadviseur Peter Geelen van Plantmonitoring.nl is vooral het feit dat met de Verti-Fan lucht door een dicht bladpakket kan worden gebracht een belangrijk voordeel. „De Nivolator en de V-Flo-Fan – andere verticale ventilatoren die in omloop zijn – zuigen lucht naar boven toe, terwijl de Verti-Fan lucht via een slurf naar beneden brengt. Hierdoor kun je echt lucht onder bij het gewas brengen, waar zich bijvoorbeeld 5 (2015)

28-01-15 11:15

Foto: Van der ende Groep

De Verti-Fan

in gerbera vaak problemen voordoen. Dat kan een voordeel zijn. Nadeel is wel dat je, bij het naar beneden brengen van lucht, de weerstand van de slurf moet overwinnen.

Dit vraagt extra energie.”

Peter van Weel van Wageningen UR Glastuinbouw is van mening dat de Verti-Fan,

Het Verti-Fan-systeem bestaat uit een ventilator onder het schermdoek, die lucht door een transparante slurf naar beneden brengt.

maar ook andere soorten verticale ventilatoren, met name toegevoegde waarde hebben voor bedrijven zonder ontvochtigingssysteem waar niet te zwaar wordt belicht en één

enkel scherm hangt. „Dan is er bij gesloten doek nog voldoende vochtafvoer door het doek heen, zodat geen kier getrokken hoeft te worden.” <

’Energiebesparing staat buiten kijf’

5 (2015)

Thema HNT 5-6.indd 39

39

28-01-15 11:15

Teelttips ZomerBloemen Vervroegen Buitengewassen worden soms vervroegd door ze af te dekken met plastic of doek. Er zit echter een aantal grote verschillen tussen de diverse afdekmaterialen. Dicht plastic is vrijwel altijd af te raden. Het wordt hieronder snel te warm, zodat de scheuten te snel groeien en hierdoor juist erg vorstgevoelig worden.

Tevens ontstaat er vrijwel altijd schade als het plastic

lelie Gewasbescherming Momenteel zijn de leliegewassen erg zacht. Het gevolg is dat ze gevoeliger zijn voor schade door invloeden van buitenaf.

Hierbij valt te denken aan bijvoorbeeld klimaatschommelingen maar zeker ook gewasbeschermingsmiddelen. Het is de komende

Tulp Botrytis cinerea Botrytis cinerea (grauwe schimmel) veroorzaakt tijdens de broei lichtgroene, glanzende bladeren en vaak fletse bloemen. Ook kunnen tulpen pleksgewijs in de groei achterblijven. In partijen met veel beschadigde of uitgedroogde bollen zijn de hoogste per-

40

Teelttips-Schoffelen_nw.indd 40

euphorBia

wordt verwijderd. Als er plastic gebruikt wordt, gebruik dan gaatjesplastic.

Eventueel kan hieronder acryldoek worden gelegd.

Als het gewas dan begint te groeien kan het plastic er af zodat bij de verdere groei het doek nog even kan blijven liggen. Er is ook nog het open doek, soms agrocover genoemd.

Hoewel dit doek nauwelijks vervroegt, kan het toch een belangrijke taak hebben.

Belangrijk voordeel is dat het extreem sterk is. Dit doek is uitstekend geschikt om in combinatie met acryldoek te gebruiken in plaats van gaatjes plastic. Omdat dit doek zo sterk is, kan het makkelijk meerdere malen worden gebruikt.

luis

Henk van den Berg Teelt- en Bedrijfsadvies, 0252-340301

Henk van den Berg Teelt- en Bedrijfsadvies, 0252-340301

tijd dan ook aan te bevelen om zoveel mogelijk te werken met solo toepassingen van gewasbeschermingsmiddelen. Combinaties van middelen kunnen in sommige gevallen de kans op gewasreactie verhogen in deze tijd.

verlaagt u de kans op bladpuntverdroging. Een veelgebruikte instelling is schermen tussen 12.00 uur en 14.00 uur boven een instraling van 300 W/m2. De gehanteerde doekstand ligt afhankelijk van het doektype tussen 45% (verduisteringsdoek) en 65% (lichtdoorlatend schermdoek). Het doel is om snelle temperatuurstijgingen van de kop van het gewas, vooral daar waar de knoppen zichtbaar zijn, te voorkomen.

energiedoek

uitdrogen. Pas de ventilatie op de ’celinhoud’ of de ethyleenconcentratie aan, zodat de luchtvochtigheid niet onder de 60% daalt.

■ Minimaliseer de circulatie bij bewaring in palletkisten.

Tijdens de warme bewaring is dit alleen goed mogelijk door het toerental van de systeemventilatoren te verlagen. Op de klok loopt het ethyleengehalte in de kist te hoog op tijdens stilstand van de ventilator.

■ Gebruik gezonde en gave bollen.

■ Ga uitdroging van de potgrond na het opplanten tegen. De mate van uitdrogen is in elke cel anders.

Laat het condenswater op de vloer lopen.

■ Tijdig planten gaat verdere uitdroging van de bollen tegen, waardoor de kans op Botrytis kleiner wordt.

■ Voorkom uitdroging van de wortels onder de kisten in de bewortelingsruimte.

■ Broei niet in kisten met

Schermen Vanaf heden is het bij zonnig weer aan te bevelen om te werken met het schermdoek in de broei van Oriëntals en OT-hybriden. Hiermee

centages te verwachten.

De aantasting treedt vooral op bij late trekken, vooral bij de broei op kisten op verse, lichte potgrond of potgrond die gestoomd is.

Het treedt vooral op bij bollen die opgroeien door een te snelle wortelontwikkeling.

Tips om schade door Botrytis cinerea te voorkomen: ■ Laat de bollen tijdens de droge bewaring niet te veel

Euphorbia (amygdaloides) is een gevoelig product, omdat het de hele winter als groen gewas buiten staat. Afdekken kan alleen met een constructie waar doek overheen kan zonder dat het gewas wordt geraakt. Met volledig afdekken ontstaat namelijk te veel schimmel. Het beste kan, als het niet echt vriest, de wind het gewas een beetje droog houden. Ondanks dat de groei in de winter stil lijkt te staan, komen er bij deze gewassen in het hele vroege voorjaar al extreme luisaantastingen voor. Omdat gewassen in de winter niet altijd goed bekeken worden, leidt dit in het voorjaar vaak voor verrassingen. Een regelmatige controle in deze periode kan dus geen zeker kwaad.

Ondanks mooi weer kan vanaf 15.30 uur het gewas enorm snel afkoelen door uitstraling. Wanneer er daarvoor veel instraling geweest is, leidt dat tot een verhoogd risico op bladverbranding. Door snelle afkoeling van het gewas daalt de verdamping namelijk zeer snel. Er ontstaat dan een situatie waarbij het evenwicht tussen worteldruk en gewasverdamping uit balans is.

Door ’overdruk’ uit de wor-

tels worden dan de zwakke cellen in jonge blaadjes of bladpunten ’kapotgedrukt’.

Dit verschijnsel noemt men bladverbranding en als het in extreme mate voorkomt spreken we zelfs over broeikoppen.

Als er sprake is van broeikoppen dan zijn ook de bloemknoppen beschadigd of zelfs afgestoten. Dikke bolmaten hebben hiervan eerder last dan kleine bolmaten.

Wilfried Poland, Holland Agri Consult, 06-31698070

dichte bodems of op dichte tabletten.

Wanneer u twijfelt aan bovenstaande omstandigheden, dan kunt u partijen ontsmetten in: ■ 0,5% Topsin M + 0,5% captan (546 g/l) + 0,5% Scala of; ■ 0,5% Topsin M + 1,5% Securo.

DLV Plant, marktgroep bloembollen, 0252-688541 5 (2015)

27-01-15 15:41

Schoffelen

groene en bonTe planTen gewasbescherming Ziekten bestrijden in de winter vraagt een andere benadering dan in het voorjaar en de zomer. In de kouder gekweekte gewassen is er snel een aantasting van botrytis en bladvlekken.

Deze kunt u heel goed preventief bestrijden met middelen als Luna Privilege – dit middel is ook effectief tegen bladvlekken – en Teldor.

Maar de beste preventie is een goede klimaatregeling.

Zorg er voor dat het gewas niet nat slaat of te lang nat blijft na een gietbeurt. Ook wortelaandoeningen komen nog al eens voor in deze tijd.

Dit is vaak het gevolg van een onregelmatige watergift. Ook het klimaat van de laatste maand was niet gemakkelijk: relatief warm en

perkgoed Vroege teelten De eerste partijen zomerbloeiers worden al weer opgezet. Partijen voor vroege leveringen vanuit stek zijn vaak al opgepot en worden vrij koud overwinterd. De vroege rassen vanuit zaad worden nu opgepot.

Na binnenkomst van de jonge planten is het raadzaam om deze zo snel mogelijk te verwerken. Als dat niet direct kan, haal dan de trays van elkaar af en zet ze in de kwekerij op een goede plaats met voldoende licht en let op een goede verzorging. Producten zoals Begonia tuberosa hebben direct een goede ruimtetemperatuur nodig. Als de 5 (2015)

Teelttips-Schoffelen_nw.indd 41

een lage vochtbehoefte van het gewas waardoor de pot ook vaak langer nat is dan gewenst. In zo’n situatie is pythium snel een probleem.

Houd in deze gevallen de pot wat droger, zodat de wortel de tijd krijgt zich te herstellen. Aangetaste partijen kunt u beter niet spuiten maar aangieten met middelen als Proplant, Fenomenal of Ridomil. Gebruik daarbij voldoende middel. De meeste fabrikanten adviseren 100 ml oplossing per liter potgrond te gebruiken. Het is beter lager te doseren dan te weinig vloeistof gebruiken. Bestrijd aantastingen ook selectief.

De insectendruk is laag in deze periode. Toch komen hier en daar toch nog oude haarden van spint en trips

voor. Goed scouten vooral in het gewas blijft nodig. Een aantasting tijdig waarnemen en aanpakken voorkomt problemen bij de afzet van de planten.

Heeft u een oude aantasting van wolluis, let dan goed op. Wolluis is in de winter niet erg actief maar zeker niet dood. Zodra de etmaaltemperatuur stijgt, wordt deze weer actief. Verwijder een enkele aangetaste plant voor dat deze de omgeving besmet. Tegen wolluis is alleen Admire (Imidacloprid) effectief. Het gebruik van dit middel is onderhevig aan kritiek van de afnemers maar beslist onmisbaar voor de bestrijding van wolluis.

temperatuur te laag is dan heeft dat gevolgen voor de knopzetting. Gewassen zoals gazania uit zaad moeten vroeg worden opgezet om een vroege bloei te realiseren, en hebben ook een goede temperatuur nodig bij de start.

Regen na het oppotten de jonge planten direct goed in. Houd ook de kas wat warmer zodat de planten goed aanslaan. Bij goede en gezonde planten is het niet direct nodig het gewas te behandelen met fungiciden.

Zodra de eerste nieuwe wortels zichtbaar zijn kunt u starten met de bemesting.

Start met een vegetatief schema met aandacht voor de stikstof en calcium.

Vaak is men terughoudend met stikstof omdat men bang is voor te weelderige groei. Met name de vroeg opgepotte partijen hebben

vaak een relatief laag stikstofniveau in de potgrond.

Gewassen hebben de laatste weken weinig water gehad maar zijn toch nog wat gegroeid en hebben veel voeding opgenomen.

Bemest deze gewassen nog een paar keer vegetatief met een hogere EC met extra aandacht voor stikstof. Een te laag N-niveau geeft vaak geel blad in de eindfase van de teelt.

Veel kwekers houden een standaard bestrijdingsschema aan om problemen voor te blijven. Maar een goed groeiend gewas kunt u ook zonder al te veel chemische bestrijding opkweken en afleveren. Groeiregulatie is sterk gewas- en kwekerafhankelijk. Belangrijk is daar tijdig mee te beginnen.

Arie van Bostelen, 06-51312208

kees van egmond kees@kees-ineke.nl

Tevreden ’Man, dan komen we uit het noorden deze kant op rijden en dan straalt het licht je tegemoet.

Dat is toch niet normaal? En dat voor een paar bloemen en planten! Zonde van de energie joh.

Jullie stoken in een paar jaar tijd al ons gas op!’

Gelukkig zie ik pretlichtjes in zijn ogen.

Nederlandse ondernemers zijn snel tevreden las ik op NU.nl. De oneliner kwam uit een onderzoek uitgevoerd in opdracht van het World Economic Forum. Nederlandse ondernemers zijn snel tevreden met hun omzet en te weinig op zoek naar vernieuwing. Niet echt ambitieus dus.

Dat kan en moet beter.

Op dezelfde dag las ik over een Nederlandse ondernemer die in Brazilië de grootste melkveehouderij ter wereld wil gaan beginnen. Voor het einde van 2016 wil hij dagelijks 100.000 koeien een miljoen liter melk laten produceren. En dat is nog maar het begin. Waarschijnlijk is deze man nog niet in het onderzoek meegenomen.

Hoeveel antibiotica zal hij nodig hebben voor een gezonde bedrijfsvoering?

Snel tevreden. Zou het echt waar zijn? Als ik naar de sierteelt kijk heb ik zo mijn twijfels. Over dat tevreden zijn dan. Er zijn in onze sector maar weinig mensen tevreden. Maar dat komt waarschijnlijk doordat de resultaten er niet naar zijn.

Iedereen is juist op zoek naar hoe het anders en beter kan om maar uit de negatieve spiraal te geraken. Ambitie genoeg. Maar hoe zet je die om in daden?

En daar komt nog iets bij. Want hóe wil je je ambities vormgeven? Ik durf de stelling wel aan dat ook wij als tuinders vooral kijken naar economische haalbaarheid. Wat leveren ambities op in euro’s? Als die afweging positief is gaan we ervoor. Ook als we daarvoor moeten investeren in assimilatielicht, warmte of een groter oppervlak glas. Dat we daarmee het milieu meer belasten of een nog grotere aanslag plegen op de fossiele brandstoffen, ach… Daar ligt niemand wakker van. Na ons de zondvloed.

Het heeft wel iets weg van die klimaattop die ook in die week plaatsvond in Davos. Er landden op 20 januari daarom 1.700 privéjets in Zwitserland om hen af te leveren. Klimaattop. Vliegtuigen. Ecologische voetafdruk. Jaja.

Misschien zou het iets schelen als we allemaal eens wat sneller tevreden zouden zijn.

Schneider Youngplants, 06-53281711

41

27-01-15 15:41

Nieuws

Promotie en productkwaliteit gaan hand in hand. Op donderdag 22 januari werd dit meermaals gezegd op een gewasbijeenkomst poinsettia bij FloraHolland in Naaldwijk.

De houdbaarheid testen en nieuw sortiment vergelijken is al enige seizoenen actueel bij poinsettiatelers en -veredelaars. Het helpt bij sortimentsverbetering en is positief voor het imago en de afzet van de plant, vindt het vak. In de uitbloeiruimte van FloraHolland in Naaldwijk zijn 861 planten beoordeeld op houdbaarheid, uitval, bladval en botrytis.

Hieruit rolt een cijfer voor de sierwaarde, waarbij het getal 5 de maximale score is.

flinke uitbreiding tot wellicht zo’n 100.000 stuks. De goede houdbaarheid en respons van handelaren zijn daarvoor belangrijke redenen. Een behoorlijk aantal planten in 12 cm-pot is al vastgelegd voor komend seizoen. „Het is mooi dat de cultivar in de competitie bewees dat zijn kwaliteit goed is.

Wij vertrouwen op het product, maar ook op het concept waarmee we het samen met

Graff in de markt zetten. Er is een bedrukte papieren hoes, maar daarover vertel ik nog niet alles. Feit is dat Graff de Q-Ismas Star Crunch afgelopen seizoen zelf als eindproduct met succes verkocht aan Deense klanten. Meer omzet en meer marge voor zowel teler als winkelier blijkt mogelijk met kerstster”, aldus Robin van der Knaap van De Wilgenlei.

Thomas Akerboom is 40% van het aanbod op dit moment te rauw. „Dat is grotendeels bewust, omdat telers en handelaren er goed mee kunnen werken. Maar ik weet ook dat er veel discussie is over wat nou precies rauw is.”

voor telers als voor handelaren. Het seizoen heeft invloed op wat acceptabel is qua rijpheid, net als de afzetmarkt, de mate waarin knoppen volgroeid zijn, of het haken zijn of koptakken en welke cultivar of teler het betreft.

Over het takgewicht werd ook verschillend gedacht. Per gram zijn er mooie en minder mooie freesia’s, vertelde een handelaar. „En ik heb klanten voor zware takken en voor takken van een gram of tien.” Iedereen was het eens met de conclusie dat vooral te rijpe aanvoer negatief is voor de prijsvorming. In het ’segment rauw’ zijn de prijsverschillen minder groot.

Hoogste score

Het perfecte rijpheidsstadium van freesia bestaat niet. Die conclusie viel te trekken op een bijeenkomst voor telers, handelaren en andere vakgenoten in Roelofarendsveen.

Bij Naktuinbouw in Roelofarendsveen verzamelden zich woensdag 21 januari zo’n vijftig personen voor de Landelijke Freesiadag. Ellis Meekers van Naktuinbouw gaf inzicht in de virussen die actueel zijn in freesia. Verbeterde toetsmethoden zijn in ontwikkeling. Over het alom bekende necrosevirus wil het vak graag nog nader onderzoek. Via een gewascoöperatie (zie ook pagina 44) gaat men dit mogelijk organiseren.

De FloraHolland productcommissie en de landelijke commissie van LTO Glaskracht Nederland wilden een belangrijk deel van de middag echter wijden aan de huidige kwaliteit van de bloem. Volgens FPC-voorzitter

42

Productpaginas-2-berichten.indd 42

foto: HaNs Neefjes

Kwekerij De Wilgenlei uit Bleiswijk behaalde met Q-Ismas Star Crunch een 4,6.

De hoogste score. De rode cultivar van de Deense veredelaar Graff is afgelopen jaar op beperkte schaal – ruim 2.000 stuks – door De Wilgenlei beproefd. Een exclusieve samenwerking, die tot stand kwam omdat er voor het product hibiscus al nauw contact tussen beide is. Komend seizoen is er

Vanaf 1 februari 2015 gelden nieuwe normen voor de rijpheidsstadia 1 t/m 5 bij freesia. Grootste aanpassing betreft stadium 1, ’de rauwe bloem’. „Dat stadium is iets opgewaardeerd en de rest ligt nu iets dichter bij elkaar”, gaf Akerboom aan. Het opwaarderen betekent dat er minimaal een kleurtonende knop moet zijn in stadium 1.

Aan de hand van stellingen discussieerden telers en kopers met elkaar over de invloed van rijpheid op het product freesia. Bijna iedereen vond dat te rauw verhandelde bloemen inboeten op vaasleven en uitbloei. Maar de definitie rauw is voor bijna iedereen anders, zo bleek. En dat geldt zowel

Kennis Inkopers met specifieke kennis van freesia worden schaars en Kopen op afstand (KOA) neemt toe, dus het advies van handelaren en veilingmedewerkers aan telers was om zorgvuldiger te worden met het meegeven van informatie over hun product. Een actuele 5 (2015)

27-01-15 15:41

partijfoto wordt binnenkort verplicht, dus geen VKC-foto meer, wetende dat freesia snel ’verandert’. Meermaals kwam over tafel dat freesia gezien moet worden als een ’semi-rauw’ product, dat zeker bij aankoop op de klok en zonder kennis van zaken een lastige bloem is voor handelaren. De grote snelheid van het huidige veilproces versterkt dit. Om die redenen vinden steeds meer freesia’s via bemiddeling een klant.

De prijsvorming was de afgelopen jaren volgens veilingmedewerkers ’matig positief’ bij een krimpende aanvoer. De bloem heeft een stabiel omzetaandeel van zo’n 2 % bij FloraHolland, vergelijkbaar met lisianthus, amaryllis en cymbidium.

Thomas Akerboom stelde dat het een taak voor telers is om kopers en ’de rest van de afzetketen’ goed te blijven informeren.

Aanscherping en verbetering van het kwaliteitsbeleid op de veiling hoort daarbij. Over sancties bij overtredingen van het aanvoerreglement is FloraHolland nog met de telers en handelaren in beraad.

5 (2015)

Productpaginas-2-berichten.indd 43

rood zijn en hij past vooral bij Kerstmis.

Alsemgeest ziet dat in de handel terug: „Pas na 5 december komt de dag- en weekhandel goed op gang. In piekweken 49, 50 en 51 verhandelde de veiling ruim 9 miljoen stuks, meer dan vorig seizoen. In totaal ging het dit seizoen om 6% meer stuks. 11 miljoen stuks gingen via bemiddeling van de hand en 5 miljoen via de klok.”

alle betrokkenen, dus ook voor telers, een steeds belangrijker medium worden.

Vooral de rol van bloggers neemt toe.

Veredelaars Terug naar de kwaliteitscompetitie, want naast de 42 inzendingen van gemiddeld vijf verkoopbare planten afkomstig van 21 teeltbedrijven, brachten zes veredelaars samen 24 cultivars in. Hun planten ondergingen een langer beoordelingstraject. Eerst opkweek in twee aparte kassen, daarna een handelsfase en tot slot de beoordeling op sierwaarde. Elke veredelaar leverde een referentieras en maximaal vier noviteiten, al dan niet onder nummer.

De test is zo voor hen een goede manier om sortiment te beoordelen. Veredelaar Syngenta had met Titan White de beste poinsettia van alle veredelaars en won de Award. „Maar hoe goed een ras ook is, het feit dat kerststerren niet buiten kunnen staan, dat weet de huidige generatie consumenten en winkeliers niet altijd”, is de ervaring van Epping. „Daar moeten we als vak iets mee doen.” <

Promoten Alsemgeest vindt dat de Dag van de Kerstster, op 12 december, meer gepromoot moet worden. De dag is bedacht in EU-project Stars of Europe waaraan telers en veredelaars per stek een bedrag doneren. Marcel Withoos van marketingbureau Weber Shandwick legde uit wat er afgelopen seizoen aan activiteiten zijn geweest in de EUcampagne. Naast de gebruikelijke persberichten, acties, fotomateriaal en advertenties was er onder andere een onderzoek naar najaars- en feestdagentrends op het gebied van interieur, decoratie en accessoires.

Aangetoond werd dat kerststerren in deze periode net zo populair zijn als rozen.

Withoos gaf aan dat sociale media voor

foto: Hans neefjes

De woorden van Van der Knaap passen in de richting die de inleiders Piet Alsemgeest (productcoördinator FloraHolland) en Mike Epping (merkenmanager bij veredelaar Dümmen) met poinsettia voor ogen hebben. De plant is geen noodzakelijk kwaad voor handelaren en telers. Hij is meer dan een actiematig retailproduct geen ’vulling’ van de kas of het winkelschap in het najaar omdat er gebrek is aan alternatieven.

Volgens Alsemgeest vraagt structurele verandering om een structurele aanpak. De afhankelijkheid van de UK en Duitsland in de afzet (beide nemen ruim 25% van de Nederlandse poinsettia’s af) is volgens Alsemgeest zorgelijk omdat die landen steeds meer zelfvoorzienend worden. Volgens Epping produceren de Duitsers 40 miljoen poinsettia’s per jaar. Mini’s zijn in opkomst.

Het aantal teeltbedrijven neemt af.

De trend ’local for local’ ziet ook Epping toenemen in zowel Duitsland als Engeland.

Duurzaamheid is gewenst en de consument wil tevens gemak en luxe. Opvallend volgens Epping is dat de jonge generatie de poinsettia traditioneel beoordeelt. De plant moet

Van vier enkelbloemige cultivars en twee -

Promotie Marketeer Natasja van Ruiten van Fresh Retail merkte op dat freesia op foto’s altijd met open bloemen te zien is. „De consument moet de freesia dus ook in dat stadium kunnen vinden in de winkel. Of de bloem zo ontvangen als hij via internet

wordt aangekocht. Je kan het bloeistadium natuurlijk ook met mooie fotografie op displays of hoezen communiceren.”

Van Ruiten gaf uitleg bij de promotiecampagne ’Fabulous Freesia’ 2014-2016 die zich focust op Engeland en Rusland. Samen met handelaren en arrangeurs zijn op locaties in die landen al diverse workshops en demonstraties uitgevoerd waarin voor freesia een hoofdrol was weggelegd. Ook sociale media zijn ingezet ter promotie en gezien het aantal ’likes’ en ’gedeelde berichten’ is freesia populair. Van Ruiten: „De respons is hoger dan bij orchidee. En iedere geïnvesteerde euro in sociale media leverde viermaal zoveel mediawaarde op.

Dat is redelijk goed.”

Van Ruiten gaf telers en handelaren als tip dat ze heel veel beeldmateriaal gratis kunnen downloaden op de site www. freesiainfo.com. „En we zoeken altijd feitjes en beeld van freesia om de site en het platform PrimaFlora te vullen. Dus geef door als je iets hebt.” <

43

27-01-15 15:41

Nieuws

Into Green zoekt ambassadeurs Donderdag 22 januari vond het Into Green Event plaats in Aalsmeer. De middag was bedoeld om het project Into Green toe te lichten, maar vooral ook om de aanwezigen enthousiast te maken en aan te sporen meer met het verhaal te doen. De opkomst was deze middag echter niet groot.

Het verhaal dat planten waarde toevoegen aan de omgeving is inmiddels bij velen bekend. Planten zuiveren de lucht, verbeteren prestaties, zijn goed voor gezondheid

en het welbevinden. Al deze neveneffecten van planten zijn wetenschappelijk onderbouwd. Into Green wil het verhaal ontsluiten. Tijdens het seminar waren zij vooral op zoek naar ambassadeurs die het verhaal ook actief willen uitdragen. „Er liggen stapels onderzoeken. We hebben goud in handen.

Dit zijn verkoopkansen, maar we moeten het wel samen gaan doen”, stelde Selma van der Beek van Waterdrinker.

Zowel telers, handelaren en verkoopkanalen kunnen de aanwezige kennis beter benutten en het gezondheidseffect van planten meer

gebruiken als verkoopargument. Into Green heeft afgelopen jaar een klankbordsessie gehouden met verschillende bloemisten en naar aanleiding daarvan is promotiemateriaal voor in de winkels ontworpen. Ook bij tuincentrum Life & Garden draait momenteel een pilot om de consumenten te wijzen op de gezondheidseffecten van planten.

Daarnaast heeft Into Green ook tien groene wanden in klassen geplaatst. Into Green is via crowdfunding op zoek naar partners om dit project dit jaar een vervolg te kunnen geven. <

Gewascoöperatie freesia in oprichting Teler Marinus Hofland van de landelijke gewascommissie freesia riep woensdag 21 januari op een bijeenkomst (zie ook pagina 42/43) zijn collega’s op om samen een gewascoöperatie op te richten.

Door het wegvallen van het Productschap Tuinbouw is er geen structuur meer om onderzoek te verrichten, en dat is volgens Hofland ongewenst. Er is namelijk voor freesia nog het nodige te onderzoeken op het gebied van energie, plantgezondheid

en water, bemesting en emissie.

Een gewascoöperatie freesia kan volgens Hofland de structuur zijn om voortgang van onderzoek mogelijk te maken. Veredelaars hebben reeds verklaard dat zij het initiatief met € 15.000 willen steunen. Telers die lid zijn van LTO Noord Glaskracht, ZLTO en LLTB betalen jaarlijks € 500 per ha. Nietleden kunnen tot 1 januari 2016 deelnemen, mits zij € 300 extra per ha betalen.

Strikte voorwaarde voor oprichting is dat

UITGEVER BDUmedia Afdeling Vak- en Publieksmedia Postbus 67, 3770 AB Barneveld, tel 0342-49 42 63, fax 0342 41 31 41 Uitgever: Wiljo Klein Wolterink MBA Verkoopleider: Ron van de Hoef, e-mail: r.v.d.hoef@bdu.nl

Colofon REDACTIE Schipholweg 1, Postbus 9324, 2300 PH Leiden e-mail: bloemisterij@hortipoint.nl www.vakbladvoordebloemisterij.nl

Directeur Elbert van den Berg Secretariaat Linda Laman 071-56 59 678 Alice Hoogenboom 56 59 679 Hoofdredacteur Elbert van den Berg 071-56 59 678 Eindredacteur Jenny Mostert 071-56 59 633 Vakredactie Politiek en economie Quincy von Bannisseht 56 59 637 Peter van Leth 56 59 688 Markt en afzet Arie-Frans Middelburg 56 59 687 Cindy van der Zwet 56 59 630 Teelt en techniek Hans Neefjes 56 59 638 Joef Sleegers 56 59 642

44

colofon.indd 44

twee derde van het areaal freesia in Nederland meedoet, ofwel minimaal 60 ha. In dat geval is het jaarbudget voor onderzoek € 42.500. „Maar wat mij betreft gaan we gewoon starten als een aantal telers zich aanmeldt. Degenen die betalen die bepalen.

Een commissie is al bezig met een praktijkproef ’uit de grond telen’. Daarmee kun je besparen op water, mest en energie. Onderzoek naar necrose staat op de verlanglijst”, aldus Hofland. <

Bureauredactie Carolyne de Vries Lentsch, Jolanda de Wekker Webredactie Erik Rotteveel Vormgeving Diseno Vormgeving Fotografie Gerdien de Nooy Freelancers Gert van den Berg, Hermen de Graaf, Bernadette Hoefsloot, Harmen Kamminga, Ank van Lier, Astrid Zoumpoulis-Verbraeken

ABONNEMENTENSERVICE Mutaties en bezorging Abonnementen kunnen op elk gewenst tijdstip ingaan. Opgave via vakbladvoordebloemisterij.nl of bij de abonnementenservice.

Abonnementen lopen automatisch door, tenzij uiterlijk twee maanden voor vervaldatum bij de abonnementenservice wordt opgezegd. Dit kan schriftelijk, telefonisch of per e-mail. Ook voor informatie over een lopend abonnement en klachten over de bezorging kunt u contact opnemen met de abonnementenservice, BDUmedia, afdeling Vak- en Publieksmedia, Postbus 67, 3770 AB Barneveld. Op werkdagen is de abonnementenservice telefonisch bereikbaar van 8.30 uur tot 14.00 uur op 0342-494844, e-mail: abonnementen@bdu.nl.

Prijzen Jaarabonnement: € 349,60. Studenten 25% korting; 65 plussers 15% korting. Jaarabonnement Europa: € 449,65 (België: € 377,70). Jaarabonnement buiten Europa: € 466,50.

Genoemde prijzen zijn inclusief 6% btw en verzendkosten.

ADVERTENTIE-EXPLOITATIE Verkoopleider: Ron van de Hoef, 0342 - 494263, 06 - 51806325, e-mail r.v.d.hoef@bdu.nl Media-adviseur: Gert-Jan Bloemendal, 0342-494807 e-mail: g.bloemendal@bdu.nl

Vakblad voor de Bloemisterij is een wekelijkse uitgave van de Stichting Vakinformatie Siergewassen en BDUmedia, Vak- en Publieksmedia.

Uitgever en auteurs verklaren dat dit blad op zorgvuldige wijze en naar beste weten is samengesteld, evenwel kunnen uitgever en auteurs op geen enkele wijze instaan voor de juistheid of volledigheid van de informatie. Uitgever en auteurs aanvaarden dan ook geen enkele aansprakelijkheid voor schade, van welke aard ook, die het gevolg is van handelingen en/of beslissingen die gebaseerd zijn op bedoelde informatie.

Lezers wordt met nadruk aangeraden deze informatie niet geïsoleerd te gebruiken, maar af te gaan op hun professionele kennis en ervaring en de te gebruiken informatie te controleren.

Alle rechten voorbehouden. Niets uit deze uitgave mag worden verveelvoudigd, opgeslagen in een geautomatiseerd gegevensbestand of openbaar gemaakt in enige vorm of op enige wijze, hetzij elektronisch, mechanisch, door fotokopieën, opnamen of enige andere manier, zonder voorafgaande toestemming van de uitgever.

Algemene voorwaarden: op alle aanbiedingen, offertes en overeenkomsten van BDUmedia B.V. zijn van toepassing de voorwaarden, welke zijn gedeponeerd ter Griffie van de Arrondissementsrechtbanken en de KvK.

Druk: BDU Media

5 (2015)

28-01-15 11:15

Kasgenoten

C orrecties en aanvullingen Standpunt over sluiting Rijnsburg Bij het standpunt op pagina 23 van het Vakblad van vorige week is de naam weggevallen. Het standpunt was van zomerbloementeler Jan Dijkstra uit Hem.

A genda Voorjaarsbeurs Floralis Boskoop.

Info: floralisboskoop.nl Tuinbouw relatiedagen, Gorinchem.

Info: www.evenementenhal.nl Lenteflora, bloemenshow, Lisse.

Info: www.lenteflora.nl Vaktentoonstelling, Proeftuin Zwaagdijk. Info: www.vaktentoonstelling.nl FloraHolland Seasonal Trade Fair,

Energiek2020, event, Bleis-

FOTO: Ank vAn Lier

Binnenland

Leeftijd: 47 Plaats: Straelen-Broekhuysen (Du) Teelt: tulpen, diverse pot- en perkplanten, siergrassen, vaste planten en bollen-op-pot Oppervlakte: 0,2 ha kas, 0,2 ha foliekas en 5 ha containerveld.

Klaus Gravendyck

Kom in de Kas, landelijk evenement.

Info: www.komindekas.nl

Gravendyck, dat klinkt als een Nederlandse naam.

-

LTO Glaskracht Nederland was ik ook niet dienstplichtig in Duitsland; een groot voordeel. Maar ik voel me op en Gorinchem. Thema: energiebesparing zonder investeren.

PlantgezondheidEvent, Bleiswijk.

Heeft u de laatste jaren nog uitgebreid?

Hortensia goes USA, buitenlandbeInfo: www.ltoglaskrachtnederland.nl

Buitenland

op aparte soorten en nicheproducten. Maar dat is niet eenvoudig: iedereen zoekt naar

Salon du Végétal, beurs, Frankrijk, Angers. Info: www.salon-du-vegetal.com Myplant & Garden, beurs, Italië, Milaan. Info: www.myplantgarden.com

Nemen de zonnepanelen op uw kas niet te veel licht weg? „Dat valt mee; slechts één helft van de kappen ligt vol met panelen. En in de tulpenteelt -

Flowers & Hortech Ukraine, bloemen- en tuinbouwvakbeurs, Kiev, Oekraïne.

-

overheidssubsidie op. Maar aangezien we geen elektriciteit kunnen opslaan, voorzien de zonnepanelen slechts in 20% van onze elektriciteitsbehoefte. De rest van de opge-

Wat zijn uw plannen voor de komende jaren?

ijan. Info: www.ceo.az nen we op deze manier een meerwaarde creëren. Verder maak ik pas op de plaats en

Info: www.greenislife.pl tuintentoonstelling, Abu Dhabi, Verenigde Arabische Emiraten. Info: www.zuhooruae.ae

Gaat u carnaval vieren?

Onderstaande symbolen hebben de volgende betekenis en verwijzen naar de website vakbladvoordebloemisterij.nl

!

Documenten en linken naar website

5 (2015)

Kasgenoten agenda_nw.indd 45

Foto’s

gezellig. Daarnaast heeft een klant ons uitgenodigd om naar de optocht in Aken te

Filmpjes

45

28-01-15 12:48

KASSEN TE SLOOP GEVRAAGD

Kassen en Machine automatisering...

Beuk engineering Technische automatisering | Besturingstechniek | Elektrotechniek

WWW.EUROKAS-BV.EU BERKEL EN RODENRIJS 010 511 32 53

Waaier 46, 2451 VW Leimuiden Tel: +31 (0) 172 506 922 info@beukengineering.nl www.beukengineering.nl

DE LIER T: 0174 64 20 40 KASSENSLOOP • (bloem)GEWASSEN uitruimen • gevraagd : assimilatielampen en WKK-installaties WWW.MUSTANGDEMOLITION.NL

Industrieweg 17-21 4181 CA Waardenburg Telefoon +31 (0)418 - 652544 Fax +31 (0)418 - 652084 E-mail: sales@kumaplastics.nl Voor andere werkzaamheden vraag naar de mogelijkheden

Digitale tensiometer

• Sinds 1958 • Steeds vernieuwend • De specialist in teeltvloeren

TM-93 revolutionaire vochtsensor met verhoogde nauwkeurigheid en betrouwbaarheid.

QUALITY FLOORS

Voor uitgebreide informatie:

FOR EXCELLENT PLANTS

www.meten.nl

www.erfgoed.com +31(0)79 593 38 00

E-mail: info@nieuwkoopbv.nl Tel. 0297 325836

TEELTVLOER

BIMAR ASFALT & SERVICES B.V. • Voor alle asfalt op en rond uw bedrijf • Ook zuurbestendig asfalt voor uw voersilo's en voergangen • Wij doen ook vloeistofdichte asfaltvloeren met certificaat en keuring • Wij zijn onbetwist de asfalt en silo-specialist • Reageer nu snel en wij komen bij u langs voor een geheel vrijblijvende offerte • Als u nu reageert voor 10 april, is de kleef-laag gratis bij een 2 lagen systeem tot 500 m²

Bimar Asfalt & Services B.V. Tel: 06 47728544

Afvoergoot

VA N K L I N K

STOOMKETELVERHUUR

Giet U-weg

/i °\Êä{£ÈÊÎ ££{ÇÊUÊ v JÃV i iÛ Ã° www.bimar-leiden.nl

WWW.SCHELLEVIS.NL

EVAL: voor elke situatie juiste installatie Een degelijk advies, prima service en een betrouwbare begeleiding… Samen met de klant bedenken onze technici steeds de beste oplossing.

Daarbij kijken ze niet alleen naar het optimaal functioneren van installaties, maar ook naar betrouwbaarheid en energieverbruik.

Installatieburo E VAL B.V.

;b[ajhej[Y^d_[a

Galglaan 11 s 2311 ND Rijnsburg Tel. 071 402 26 21 s eval@eval.nl

Ae[bj[Y^d_[a

www.eval.nl

Ab_cWWjj[Y^d_[a

621671.indd 46

MWj[hj[Y^d_[a

WILT U OOK ADVERTEREN OP DEZE PAGINA? BEL: 0342-494290

28-1-2015 9:55:39

VEBU V.O.F. Kasonderhoud

uw o ud e o l ie i s g e l d wa a rd!

- Glasreparatie - Goten smeren - Overspuiten - Goten reinigen - Diverse reparaties Tel. 06-51 35 04 52 e-mail: buddys37@hotmail.com

621672.indd 47

tel: 0174-768876 i n f o @ v i c t o n b v. n l

• groothandel in olie en metalen • saneren van tanks en k e t e l s ( K I WA ) • afvoeren van brandstofrestanten

28-1-2015 10:17:50

Certis_Biologie_Chemie_SPINDOKTER_Bloemisterij 210x297 21-01-15 21:19 Pagina 3

samenspannen tegen witte vlieg

Bekijk de Spin(t)doktervideo op www.certiseurope.nl

Veel producten leveren echter maar een stukje van de puzzel.

De spin(t)dokters van Certis bieden een totaaloplossing.

Voor een krachtige en effectieve aanpak van witte vlieg is een

Informeer bij onze technische adviseurs naar de wijze waarop u

combinatie van biologie ĂŠn chemie noodzakelijk.

effectief samenspant tegen witte vlieg op uw bedrijf.

Bij de bestrijding van witte vlieg in de glastuinbouw zijn diverse biologische en geĂŻntegreerde producten beschikbaar.

Certis Europe B.V. Tel. 0346 290 600, info@certiseurope.nl, www.certiseurope.nl Gebruik gewasbeschermingsmiddelen veilig. Lees voor gebruik eerst het etiket en de productinformatie.

621670.indd 48

27-1-2015 11:35:09