Bloemisterij Vakblad voor de
50 70e jaargang 11 december 2015
Groene planten zijn trendy 30
8 Dago geeft aan:
10 Discussie over
15 Rozen in dozen
28 FloraHolland:
geothermiesector professionaliseert
ondernemen in buitenland
veilen krijgt nog weinig navolging
’Hoed u voor de retail bij afzet tulp’
Cover-nw.indd 1
09-12-15 14:09
VAKMANNEN IN HART EN NIEREN Wij zijn al 40 jaar de specialist in spuittechniek voor gewasbescherming in de (glas)tuinbouw. Onze vakmannen produceren kwaliteitsspuitapparatuur, standaard of op maat, speciaal voor u. Neem contact met ons op voor de mogelijkheden of bestel via onze webshop.
Maak kennis met ons! www.empas.nl
738304_.indd 2
9-12-2015 10:35:49
Bloemisterij Vakblad voor de
10 ’Over de grens gaan, is niet voor iedereen weggelegd’
Opinie 4 Interview: ’Een goede docent maakt het verschil’ 4 Commentaar: Met meer bombarie internationaal ondernemen 5 Stelling: China is het beloofde land voor Nederlandse bloemen
Nieuws 6
Een selectie uit het meest recente nieuws
Bedrijf en afzet 8 Ondernemen: ’Geothermiesector is aan het professionaliseren’ 9 Column: Feico Smit, Oeganda
12 Akkoord ketenbepaling is eerste stap
10 Ondernemen: ’Over de grens gaan, is niet voor iedereen weggelegd’ 12 Ondernemen: Akkoord ketenbepaling is eerste stap 12 Ondernemen: Besluit groen onderwijs laat op zich wachten 14 Vragen: Wat is een POP-gesprek? 15 Afzet: Rozen in dozen veilen krijgt nog weinig navolging 16 Veilingcijfers: Stabiele prijsvorming bij hogere aanvoer in november
Markt 20 Rendement grootbloemige roos komt nog niet uit markt 20 Afzet Nederlandse grootbloemige rozen via retail stabiel 21 Groeiende aanvoer snijhelleborus zoekt marktgrens 22 Poinsettia begint wat later aan eindsprint 23 Parelbes pernettya weet haar positie te behouden
15 Rozen in dozen veilen krijgt nog weinig navolging
Teelt 24 In beeld: Welcome to the jungle! 26 Gewasbescherming: Kasgeluiden 28 Tulp: Nadenken over afzet tulp 30 Groene planten: Kleine plus qua prijs en omzet kan er in zitten 34 Teelttips: brassica, anthurium, roos, chrysant, phalaenopsis 35 Column: Kees van Egmond
Nieuws 36 Minder vernieuwing in de glastuinbouw
28 Productbijeenkomst Tulp: nadenken over afzet
Service 37 Kasgenoten: Teunis en Evelien Versteeg Agenda Voorplaat: Foto: Peter van Leth
Vakblad voor de Bloemisterij 50 (2015)
Inhoud.indd 3
3
09-12-15 14:09
Opinie Fred Wever, docent Plantenteelt Clusius College:
’Een goede docent maakt het verschil’
foto: peter van leth
De docent die studenten bijblijft, is de docent die ze meesleurt de praktijk in en het moderne bedrijfsleven in schoolactiviteiten weet te integreren. Dat was vroeger zo en nu nog. Fred Wever weet er alles van, zowel als student als docent. Waar hij als student de middelbare tuinbouwschool doorliep, het Clusius College in Hoorn, staat hij nu voor de klas als docent Plantenteelt. Peter van Leth pvanleth@hortipoint.nl
Is overheveling van groen onderwijs van EZ naar OCW een goed idee?
En is groen onderwijs dan goed beroepsonderwijs?
„In principe maakt het mij niet uit onder welk ministerie groen onderwijs valt. Waar het om gaat is dat voor de klas zeer gemotiveerde, gekwalificeerde docenten staan. Want die bepalen of, en op welke wijze de aansluiting bij het moderne bedrijfsleven goed wordt gerealiseerd. Goed onderwijs is het uitgangspunt.”
„Ik kan niet over andere opleidingsinstituten spreken, maar zoals Clusius College het georganiseerd heeft zeker. Dat is omdat we bedrijven echt bij het onderwijs zijn gaan betrekken. Studenten gaan met telers de competitie aan om in onze kas tot even goede, liefst betere prestaties te komen zowel met sierteelt- als glasgroentegewassen. Daar doen zowel ondernemers als studenten hun voordeel mee. Voor ondernemers is het interessant omdat ze kennis maken met potentiële werknemers en samenwerking met een onderwijsinstelling soms goed is voor het verkrijgen van subsidies en vergunningen. Dit is en moet geen drijfveer zijn, maar topondernemers, is mijn ervaring, delen graag hun kennis. Dus ook met studenten.”
Wat verstaat u onder goed onderwijs? „Onderwijs waarbij studenten groeien, durven ondernemen, durven zichzelf te ontplooien en leren ontdekken wat ze leuk vinden of waar ze goed in zijn. Waar de talenten van studenten van alle niveaus geprikkeld en ontwikkeld worden. Maar ook onderwijs dat opleidt tot blijvende nieuwsgierigheid en de wens om een leven lang te blijven leren. En uiteraard onderwijs dat naadloos aansluit bij, en gebruik maakt van, de moderne bedrijven uit de betreffende beroepsgroep. En dus zorgt voor gekwalificeerde en gemotiveerde arbeidskrachten.”
Commentaar Peter van Leth vakredacteur pvanleth@hortipoint.nl
4
Opinie_NW.indd 4
zijn gaan opzoeken en versterken. Ga daar een rol in spelen zou ik zeggen.”
Waarom denken veel telers daar anders over? „Interessante vraag, maar ik denk dat zij niet de ervaring hebben of weten dat groenopleidingen de verbinding met het bedrijfsleven
Hoe komt het dat veel groenopleidingen de ontwikkelingen in de sector niet kunnen bijbenen? „Allereerst omdat docenten niet alle actualiteiten in detail kunnen volgen, maar dat was vroeger ook al zo. En omdat het beroep van docent jongeren niet aanspreekt, zolang ze in het bedrijfsleven tweemaal zo veel kunnen verdienen. De overheid moet de salarissen van goede vakdocenten zo snel mogelijk optrekken naar het niveau van wat een goede manager in het bedrijfsleven verdiend. Een goede docent maakt het verschil. Dat zijn docenten die het bedrijfsleven opzoeken en het interessanter maken voor studenten. Het zijn ook de docenten die de studenten bijblijven.”
Hebben groene onderwijsinstellingen nog wel toekomst? „Ze hebben een prachtige toekomst als ze het maar beter doen dan dat ze deden. En
Met meer bombarie internationaal onder nem
T
ijdens de tweede dag van de Nederlandse handelsmissie aan China lanceerde de Nederlandse glastuinbouwsector vaderlandse sierteelt- en groenteteeltproducten onder het nieuwe gezamenlijke label ’Dutch Health’. Illusionist Hans Klok toverde de Toppers tevoorschijn in een outfit van zowel bloemendesign als echte bloemen. Ze brachten een speciale versie van ’Tulpen uit Amsterdam’ ten gehore. De meestal ingetogen Chinezen gingen uit hun dak. De delegatie spreekt van een succes voor glastuinders die afgelopen maanden een dochteronderneming zijn begonnen in China. Een scenario dat zo uit de koker van succesvol internationaal
ondernemer Aad Ouborg had kunnen komen. Voor hem staat ondernemen gelijk aan entertainen. Tijdens het GlastuinbouwEvent van LTO Glaskracht Nederland luisterden leden en genodigden met aandacht naar zijn visie, maar twijfelden of nuchtere glastuinders daartoe gezamenlijk in staat zijn. De teneur van de bijeenkomst was dat er wel degelijk meer mogelijkheden in het buitenland liggen dan waar primaire producenten nu gebruik van maken. Niet dat productie uit Nederland zal verdwijnen, maar groei ligt over de grenzen. Vooral de nieuwe generatie tuinders zal zijn vleugels gaan uitslaan, is de verwachting. Vakblad voor de Bloemisterij 50 (2015)
09-12-15 14:09
Wilt u uw mening geven? Stuur een brief naar postbus 9324, 2300 PH Leiden of naar bloemisterij@hortipoint.nl. Reacties moeten maandag voor 9:00 uur binnen zijn. De redactie kan brieven inkorten of weigeren.
dan bedoel ik weer het bedrijfsleven beter binnen de schoolactiviteiten integreren.”
Ligt de toekomst van groenopleidingen in handen van het bedrijfsleven? „Ja, en in handen van overheid en onderwijs. Overheid heb ik al uitgelegd. Het onderwijs heeft tot taak vakdocenten strenger te beoordelen. Er hoeft niet meer geld naar het onderwijs, maar wel meer naar de betere docenten.”
Tuinders investeren liever in eigen personeel dan in collectief onderwijs. Wat is het gevaar hiervan? „Investeren in eigen personeel is niets mis mee, maar alleen daarin investeren is kortzichtig. Het is schieten in eigen benen. De kweekvijver van potentieel arbeidstalent wordt daardoor immers wel erg mager.”
Stelling
China is het beloofde land voor Nederlandse bloemen Bijna 1,4 miljard inwoners die alsmaar welvarender worden en steeds meer trek beginnen te krijgen in Nederlandse kwaliteitsbloemen. Jack Ma die er bovendien naar smacht om Nederlandse bloemen via zijn platform, Alibaba, te verkopen. Waar wachten we nog op met zijn allen? Een enorme groei van de export op China ligt de komende jaren in het verschiet. China is het beloofde land voor Nederlandse bloemen.
Martijn Sijben, snijhortensiakweker in Weert „Natuurlijk zijn er kansen om Nederlandse bloemen te verkopen in China. Dat hebben we wel gezien in Rusland. Alleen moet je erop letten dat je niet heel je bedrijf op die markt gaat aanpassen,
ze kunnen de deur ook weer zo sluiten voor ons. Ik zie de meeste kansen als je een samenwerking aangaat met een groothandel daar, en je product via een serviceprovider afstuurt. Je zit nu eenmaal met een houdbaarheidsgarantie.”
Is de sector het gevoel met de potentiële werknemer kwijt? „Volmondig ja. Het is aan ondernemers, overheid, onderzoek- en onderwijsinstanties om nog meer in actie te komen.”
Heeft de glastuinbouw de concurrentie met andere sectoren om jongeren te binden al verloren? „Nog niet, maar deze bedreiging ligt op de loer. De concurrentie uit andere sectoren is immers sterk. Het tij lijkt op tijd gekeerd, omdat de belangstelling voor groenopleidingen weer groeit. Achterover leunen is er echter zeker nog niet bij. Dat is sowieso een verkeerde instelling.”
André van Kester, chrysantenteler in Kwintsheul „Onze veilingdirecteur is er erg enthousiast over. Het zal belangrijk zijn om alle processen in goede banen te leiden. Je hebt voor het leveren van kwaliteitsbloemen goede faciliteiten en afspraken nodig. We moeten dan ook echt een goed betrouwbaar product leveren. Als inderdaad Alibaba zaken wil doen, moet je zeer snel kunnen leveren. Dit
alles op grote afstand. Het wordt soms in één zin genoemd met kwaliteit van bijvoorbeeld babyvoeding, maar dat is wel een veel makkelijker product. De bestaande bloemenhandel op China komt nogal wat problemen tegen, bijvoorbeeld bij luchthavens. Hierdoor is de groei nog marginaal. Het is de moeite waard om de markt te verkennen, omdat de potentie er groot is. We zijn gewend dat de handel de markt ontwikkelt, maar nu neemt de veiling het initiatief.”
Marc Rutgrink, zomerbloementeler in Lisse
der nemen Dit zal voor hen makkelijker gezegd zijn dan gedaan, verzekeren ondernemers die het lef al hebben gehad een buitenlandse avontuur te beginnen. Ook al lijken afzetmogelijkheden en teeltomstandigheden gunstig dan nog is een gedegen financiële, juridische en logistieke voorbereiding van belang, evenals betrouwbare partners. En niet onbelangrijk of het thuisfront er mee kan leven. Wanneer alle seinen op groen staan, resteert de cruciale fase van de juiste marketing. Dan toch maar een telefoontje naar Hans Klok en de Toppers? Vakblad voor de Bloemisterij 50 (2015)
Opinie_NW.indd 5
„Ik verwacht niet dat China binnen korte tijd een belangrijk afzetland wordt voor onze bloemen. Er zijn namelijk een aantal nadelen rond China. Het ligt ver weg, wat onze bloemen duur maakt. China wordt omringd door lagelonenlanden als India, Vietnam en de Filippijnen. Deze landen kunnen goedko-
per en sneller leveren. En wat ook erg belangrijk is, hoe zit het met de interesse van de Chinezen voor bloemen en planten? Een volk dat niet gewend is om bloemen te kopen, is zomaar niet te veranderen. Ook het geringe aantal verkooppunten is een probleem. Dus zal het nog wel even duren voor China een belangrijke afnemer wordt.”
5
09-12-15 14:09
Nieuws Lees meer op de website Op deze pagina’s vindt u een selectie uit het nieuws. Een uitgebreide versie van deze berichten maar ook ander nieuws vindt u op www.vakbladvoordebloemisterij.nl.
n Grootschalig onderzoek met planten in gebouwen Een groep onderzoekinstituten, maatschappelijke organisaties en bedrijven gaat grootschalig onderzoeken welke bijdrage planten kunnen leveren aan het oplossen van problemen met het binnenklimaat in kantoren, scholen, ziekenhuizen en andere (semi-)openbare gebouwen. Dat meldt Alterra Wageningen UR. De onderzoekers willen er onder andere achter komen of grootschalige toepassing van planten in gebouwen kan leiden tot een besparing op de kosten van traditionele luchtbehandelingssystemen. Kunnen planten het ziekteverzuim terugdringen of het concentratievermogen en (dus) de productiviteit van mensen bevorderen?
n Zuid-Holland geeft prioriteit aan modernisering Westland-Oostland De provincie Zuid-Holland vindt dat modernisering en herstructurering van de glastuinbouw prioriteit moeten krijgen als het gaat om het behouden en versterken van de concurrentiepositie van Greenport Westland-Oostland. Dat blijkt uit het ’Strategisch handelingsperspectief Westland-Oostland’ dat Gedeputeerde Staten op 8 december hebben vastgesteld. Andere prioriteiten zijn: verbetering van de bereikbaarheid en het versterken van agribusiness- en handelsterreinen.
n Snijhortensia centraal op
Zomerbloemenshow 2016 De Nationale Zomerbloemententoonstelling in Naaldwijk heeft de snijhortensia gekozen als bloem om het thema van 2016, ’Hollands Glorie’, extra te benadrukken. De tentoonstelling in de Oude Kerk in Naaldwijk valt vanaf 2016 niet meer samen met de plaatselijke feestweek in augustus, maar met de landelijke Open Monumentendag; altijd het tweede weekend van september.
n Nominaties Interieurbeplanting van het Jaar 2016 bekend Het Isala Ziekenhuis in Zwolle, Koninklijke Auping in Deventer, Restaurant Fortuyn in Haarlem en de bibliotheek in Schiedam zijn genomineerd voor de nieuwe prijs Interieurbeplanting van het Jaar 2016. Op 21 januari wordt bekend wie van hen de prijs heeft
6
Nieuwskort2.indd 6
Er is veel te doen met licht Kunstlicht, stuurlicht, ledlicht, diffuus licht. Het kwam allemaal voorbij tijdens workshops en lezingen op het Lichtevent, dat woensdag 9 december bij WUR Glastuinbouw in Bleiswijk plaatsvond. De manier waarop je assimilatielicht inzet kan efficiënter (energiezuiniger), leert bijvoorbeeld een lopende proef met gerbera. Sturen op plantbalans via licht en temperatuur biedt perspectief. Net als belichten op momenten dat het gewas daar het beste mee om kan gaan. En met coating, schermen of bepaalde kasdekken is het gratis zonlicht beter te benutten. De groei of ontwikkeling kun je ook beïnvloeden met de mix van lichtkleuren. Siertelers kunnen daarover nu al veel leren van ervaring in groentegewassen.
gewonnen. Een vakjury heeft de projecten beoordeeld op onder meer: ontwerp, technische realisatie, vakmanschap, toegepaste beplanting, kwaliteitsborging, onderhoud en PR-waarde.
de kerstperiode meer met deze bloem te doen. Het twintig pagina’s tellende boekje wordt in een oplage van achtduizend exemplaren verspreid onder bloemisten en groothandelaren in Nederland en is ook digitaal beschikbaar.
n Joustra voorzitter Floriade 2022
n Gewascoöperatie Kalanchoë
B & W van Almere heeft Tjibbe Joustra, voorzitter van de Onderzoeksraad voor de Veiligheid, onlangs voorgedragen als voorzitter van de Raad van Commissarissen van de Floriade BV voor de Floriade Almere 2022.
Op 4 december is de gewascoöperatie Kalanchoë opgericht. De landelijke commissie Kalanchoë van LTO Glaskracht Nederland heeft daartoe begin dit jaar het initiatief genomen. Bij de gewascoöperatie Kalanchoë heeft zich inmiddels 40 ha (75% van het totale areaal) aangesloten. De landelijke commissie Kalanchoë fungeert als bestuur van de coöperatie. De leden hebben nadrukkelijk aangegeven dat deelname alleen openstaat voor leden van LTO Glaskracht Nederland.
n Geen subsidie voor Zorg om Boer en Tuinder Staatssecretaris Van Dam (EZ) is niet voornemens de subsidie die Stichting Zorg om Boer en Tuinder tot 2014 ontving, te hervatten. Dat laat hij weten in antwoord op vragen van Tweede Kamerlid Van Gerven (SP).
n Telers willen bloemisten
inspireren met amaryllis Met het onlangs verschenen inspiratieboekje ’Ontdek Amaryllis: van winter naar voorjaar’ hopen telers bloemisten te bewegen ook na
n Pot- en snijanthuriumtelers bundelen promotie Telers van snij- en potanthurium besloten deze week om promotieactiviteiten samen te voegen. Er komt een ambassadeur voor beide productgroepen. De telers stemden verder in met een driejarig promotiecampagne waarvoor zij via FloraHolland geld afdragen. Vooralsnog is Vakblad voor de Bloemisterij 50 (2015)
09-12-15 15:10
FOTO: HANS NEEFJES
Gelezen op Twitter Cees de Wit (@ceestulip)
projecten ’Tuinders aan het stuur – dynamische inzet gietwaterbassins’ en ’Spaarwater’ liepen de prijs mis. De neerwaartse wingsprayer, ontwikkeld door Hoeben uit Maarheeze, bespuit gewassen in plaats van zijwaarts, neerwaarts met gewasbeschermingsmiddelen. Daardoor wordt in de akkerbouw een driftreductie bereikt van 99%. Voor de fruitteelt wordt een driftreductie van 90% verwacht.
■ ’Jonge consument heeft weinig met bloemen en planten’ Jonge consumenten hebben weinig met bloemen en planten. Dat blijkt uit diverse onderzoeken die FloraHolland in de afgelopen maanden heeft opgestart om inzicht te verkrijgen in het koopgedrag van jonge consumenten. Bloemen en planten blijken bij deze doelgroep niet ’top of mind’ te zitten. Jongeren vinden dat cadeautjes functioneel en persoonlijk moeten zijn en lang mee moeten kunnen gaan. Ze ervaren de vergankelijkheid van bloemen en planten als negatief, evenals het ontbreken van een verhaal erbij. dat bij potanthurium net als in voorgaande jaren 0,15% over de veilingomzet en bij snijanthurium 0,2%. De veredelaars Dümmen Orange en Anthura zegden toe bij relevante projecten extra input te willen leveren. Vooralsnog is het jaarbudget zo’n € 160.000 voor beide productgroepen samen.
■ EABel stopt per 1 januari Per 1 januari stopt EABel. Vanaf dat moment kunnen telers alleen nog met de Elektronische Aanvoerbrief (EAB) aanvoeren via EAB-software. Omdat de verkoop van bloemen en planten steeds meer digitaal plaatsvindt, vindt FloraHolland dat de aanvoerinformatie betrouwbaar moet zijn. Dat is de reden voor afschaffing van EABel. Telers die nog geen softwarepakket hebben, kunnen op de site van de veiling een overzicht van de leveranciers vinden.
■ Neerwaartse wingsprayer wint
Waterinnovatieprijs 2015 De neerwaartse wingsprayer, een nieuw type spuitapparaat voor gebruik in onder meer de fruitteelt en akkerbouw, heeft de Waterinnovatieprijs 2015 gewonnen in de categorie ’Schoon water’. De genomineerde tuinbouwVakblad voor de Bloemisterij 50 (2015)
Nieuwskort2.indd 7
■ Van Ruiten pleit voor maatwerk en werkbaarheid zuiveringsplicht De uitvoering van de zuiveringsplicht in de glastuinbouw moet werkbaar zijn en gepaard gaan met maatwerk voor enkele grondgebonden en kleine bedrijven. Dat pleidooi hield voorzitter Van Ruiten van LTO Glaskracht Nederland op 2 december tijdens het GlastuinbouwEvent in Dordrecht. Ook zijn volgens hem extra stimuleringsmaatregelen van de overheid noodzakelijk voor een economisch haalbare implementatie. Meer over het GlastuinbouwEvent op pagina 10 en 11.
■ Franse tv-zender TF1 maakt reportage over phalaenopsis De Franse tv-zender TF1 zendt, in de aanloop naar Kerstmis, een vijf minuten durende reportage over phalaenopsis uit. De plant zal te zien zijn in de weekendeditie van Le journal de 13h, met 7,3 miljoen kijkers de best bekeken nieuwsuitzending van de week. Opnames voor het tv-item hebben op 2 december plaatsgevonden bij GreenBalanZ in Kudelstaart.
@J0HNB00N Ook de tulpenbroeiers die geen lid (meer) zijn van #FH hebben zich unaniem uitgesproken voor deelname aan #TPN #tulpendag
Kees de Louw #Bloemistenklok kerstgevoel staat voor ons allemaal centraal nu de Sint is vertrokken.
Jos van der Knaap (@josvdknaap) Volle bak in s’ Gravenzande over aanpak project waterzuivering Collectief of individueel#HHD GlastuinbouwWaterproof
Jilderda Bloemen.nl (@jilderdabloemen) Staat weer klaar voor morgenochtend 02:30 vertrek naar Naaldwijk. Weer volle vracht op de #bloemistenklok wegdrukken
Schoneveld Breeding (@Schoneveld_NL) een grote groep 1e jaars studenten op bezoek om te laten zien dat we meer doen dan alleen een zaadje.. @ cahvilentum
Mario van Vliet (@MarioVanVliet) Wie helpt mijn neef Jurrian aan een stageplaats bij een sierteeltbedrijf in Westland/Oostland én in het buitenland.
Discussie op LinkedIn China is het beloofde land voor bloemen Bijna 1,4 miljard inwoners die almaar welvarender worden en steeds meer trek beginnen te krijgen in Nederlandse kwaliteitsbloemen. Grootheid Jack Ma die er naar smacht om Nederlandse bloemen via zijn platform, Alibaba, te verkopen. Waar wachten we nog op met z’n allen? Een enorme groei van de export op China ligt in het verschiet. China is het nieuwe Mekka en het beloofde land tegelijkertijd. Wat vindt u?
7
09-12-15 15:10
Martin van der Hout, kennismedewerker Dago:
’Geothermiesector is aan het professionaliseren’ De Dutch Association Geothermal Operators (Dago) is ruim anderhalf jaar ’up and running’. De club van aardwarmtebroneigenaars wisselt sinds haar oprichting volop onderling kennis en ervaring uit. „En dat is ook nodig, want de Nederlandse geothermiesector moet snel verder professionaliseren”, zegt kennismedewerker Martin van der Hout. Quincy von Bannisseht qvb@hortipoint.nl
J
Californië Lipzig Gielen Geothermie. Grootste obstakel voor de verdere ontwikkeling van geothermie in Nederland is nog steeds de financiering, zegt kennismedewerker Martin van der Hout van de Dutch Association Geothermal Operators (Dago). „Daar zitten LTO Glaskracht Nederland en het Platform Geothermie dan ook bovenop met hun lobby.”
Forse vooruitgang Bij Dago zijn alle Nederlandse eigenaren van aardwarmtebronnen aangesloten, maar ook de zogeheten aanstormend operators, ondernemers die vergaande plannen hebben voor een geothermieproject. Dago richt zich volgens Van der Hout op de opbouw van de
Foto: Quincy von Bannisseht
aarlijks moet de glastuinbouw vier tot vijf nieuwe aardwarmtebronnen in gebruik nemen. Dat is althans de ambitie die LTO Glaskracht Nederland en het ministerie van Economische Zaken (EZ) vorig jaar hebben vastgelegd in het ’Versnellingsplan aardwarmte glastuinbouw 2014–2017’. Met de verwachte inbedrijfstelling van slechts één nieuwe geothermiebron – het Collectief Aardwarmte Vierpolders hoopt binnenkort de eerste aardwarmte aan telers te kunnen gaan leveren – zal het dit jaar bij lange na niet lukken die doelstelling te halen. Voor 2016 ziet het plaatje er echter gunstiger uit. Dan staan vier nieuwe aardwarmtebronnen op het programma: Nature’s Heat, Vogelaer, Trias Westland en
industriestandaarden en op het verspreiden van kennis en ervaring. Juist op die gebieden is sinds het anderhalf jarig bestaan van de organisatie forse vooruitgang geboekt. „Eén keer per zes à acht weken komen de operators bij elkaar en ook de aankomend operators hebben hun bijeenkomsten. Daarnaast is er een intranet ontwikkeld. Operators zetten daar bijvoorbeeld foto’s op van probleemsituaties die ze hebben weten op te lossen. Informatie wordt zo snel gedeeld. Het is een systeem met trefwoorden zodat je er makkelijk in kunt zoeken”, aldus Van der Hout. Ook heeft Dago voor zijn leden een collectieve verzekering afgesloten die de risico’s afdekt van ’fishingjobs’. „Tijdens de winningsfase kun je bijvoorbeeld met bepaalde inspectieapparatuur de betrouwbaarheid van de put toetsen op corrosie of scaling. Zo’n tool kun je per ongeluk verliezen, waardoor je een aantal dagen kwijt bent met het eruit vissen ervan. Een verzekering beperkt dat risico in zekere mate en is vanuit ons collectief voordelig af te sluiten.”
Industriestandaarden
Kennismedewerker Martin van der Hout van Dago stelt dat aardwarmteclusters waarbij kwekerijen zijn aangesloten met veel verschillende warmtebehoeften, waarschijnlijk ook veel kansen hebben om de gewonnen aardwarmte optimaal uit te koelen.
8
DAGO.indd 8
Komende winter gaat Dago ook cursussen organiseren over industriestandaarden waaraan de geothermiesector voldoet. „Je kunt daarbij denken aan standaarden en methoden op het gebied van veilig en gezond werken, zoals die binnen de Mijnbouwwet- en regelgeving dienen te worden opgevolgd”, aldus Van der Hout. Hij verwijst daarbij naar industriestandaarden rond bijvoorbeeld ’naturally occurring radioactive materials’ (NORM), materialen in de bodem die van nature een verhoogde radioactiviteit hebben. „Bij geoVakblad voor de Bloemisterij 50 (2015)
09-12-15 12:10
Column Feico Smit
Mening
f.smit@royalvanzanten.com
Oeganda
Nog geen oplossingen in zicht voor financiering Tijdens de exploitatiefase van een geothermieproject kunnen zich allerlei problemen voordoen, zoals verstoppingen van de leidingen of corrosie. Een collectief waarborgfonds kan bijdragen aan het financieel afdekken van die risico’s. Zo’n fonds kan bijvoorbeeld een collectieve, commerciële of onderlinge verzekering zijn, maar het zou ook om een leningsmogelijkheid kunnen gaan. Hoe het er precies moet uitzien, daarover wordt nog gepraat door LTO Glaskracht Nederland, het ministerie van Economische Zaken (EZ), het Platform Geothermie en banken.
thermie kun je ook NORM aantreffen. Dat was bijvoorbeeld in de Koekoekspolder het geval. Door bepaalde chemische en fysische mechanismen kan die natuurlijke radioactiviteit zich ophopen in de bovengrondse installaties van een geothermiecomplex. Door te werken aan de hand van bestaande ’QHSE-standaarden’ – normen en methoden op het gebied van kwaliteit, gezondheid en veiligheid en milieu – kun je ervoor zorgen dat je daar op een juiste manier mee omgaat, conform wet- en regelgeving. Als geothermiesector ontwikkelen we ons hier steeds verder in, waardoor we verder professionaliseren.”
Aardbevingen Met het Staatstoezicht op de Mijnen (SodM) en in de Geothermie Kennisagenda voert Dago overleg over studies naar ’geïnduceerde seismiciteit’, een begrip dat volgens Van der Hout neerkomt op het risico op aardbevingen als gevolg van menselijk handelen. Gezien de ontwikkelingen rond de gaswinning in Groningen is dit volgens Van der Hout een maatschappelijk zeer gevoelig onderwerp. „Daarom moeten we dit thema niet uit de weg gaan en verzwijgen. We moeten met studies aantonen dat er bij geothermie geen risico is op geïnduceerde seismiciteit. Hoe we dat het beste kunnen doen, bespreken we met SodM.” In de ondergrond in Nederland bevinden zich volgens Van der Hout diepergelegen aardbreuken. „Als je een geothermiebron gaat boren, moet je dus voldoende afstand tot die breuken houden en dat met studies onderbouwen. Daar worden standaard protocollen voor opgezet en getoetst, compleet met de zienswijze van SodM. Er komt veel Vakblad voor de Bloemisterij 50 (2015)
DAGO.indd 9
Voor hulp bij de financiering van de investeringsfase – de miljoenen kostende boorfase – is geopperd de Stimuleringsregeling Duurzame Energieproductie (SDE+) in aangepaste vorm aan te wenden. „EZ heeft ons echter laten weten dat de regeling daarvoor fundamenteel zou moeten veranderen”, zegt Annemie Hermans van LTO Glaskracht. „Dat vergt volgens het ministerie goedkeuring van Brussel, een proces dat zomaar enkele jaren kan duren. Deze optie is dus een onbegaanbare weg. Voorlopig blijft het daardoor zoeken naar andere vormen van ’upfront’ financiering.”
kijken voordat je überhaupt kan gaan boren. Je hebt daar specifieke studies bij nodig. Een geothermieoperator zal daarom altijd een beroep op specialisten moeten doen.””
Professionaliseren De geothermieketen professionaliseert volgens Van der Hout steeds verder, zowel in technische als organisatorische zin. „Technisch is het de uitdaging om de gewonnen aardwarmte zover mogelijk uit te koelen om zo de capaciteit verder te verhogen. Veel telers werken met een eb- en vloedteeltvloer. Als je verdere uitkoeling via zo’n vloer kunt realiseren, ben je al gauw in staat de warmte tot 20°C terug te koelen in plaats van de gebruikelijke 30°C.” Het mooiste is volgens hem om tot ’cascadering’ te komen. „Bestaat een aardwarmtecluster bijvoorbeeld uit zowel bloemen- als groentekwekers, dan verhoogt dat de kans dat dat lukt, omdat je binnen het cluster dan verschillende warmtebehoeften hebt. In het aardwarmteproject Koekoekspolder past een aardbeienteler met een lage warmtebehoefte daardoor prima in het cluster.” <
In het kort n Aardwarmteprojecten nemen steeds verder toe in capaciteit. n Het zoeken naar geschikte financieringsvormen blijft noodzakelijk voor de groei van geothermie in de tuinbouw. n Operators wisselen in toenemende mate informatie met elkaar uit. Ook vindt steeds meer kennisuitwisseling met de olie- en gasindustrie plaats.
67 Weet u het nog? In 1984 zong de wereld voor de honger in Ethiopië. ’Do they know it’s Christmas?’. De hele wereld was geschokt door de beelden die we op tv te zien kregen. De arme Afrikaan lag ’live’ op tv dood te gaan. Bono en Band Aid zongen de longen uit hun lijf. De media spiegelden ons een beeld voor en iedereen begreep: ’we moeten ze helpen in Ethiopië’. Maar wist u dat daar twee partijen aan het strijden waren en dat een deel van Ethiopië (de hooglanden) in strijd was met het andere deel (de laaglanden). De hooglanden exporteerden groenten in die tijd naar Europa. In de laaglanden lagen de kinderen dood te gaan van de honger. Dat kan een normaal mens niet bevatten. Na het Ethiopische debacle zijn er heel veel nieuwe inzichten naar voren gekomen in de loop der jaren. Maar wie van dit alles nog nooit wat heeft geleerd is de African Development Bank. Deze bank adviseert en financiert projecten in Afrika op allerlei gebied. Agriculture is een speerpunt voor deze bank. Afgelopen weekend was ik uitgenodigd op een feestje waar een econoom van deze bank aanwezig was. Een bijzonder aardige man die sprak met zachte stem over zijn werk bij de bank. Wat hij mij vertelde was shocking. Een normaal advies of rapport voor intern gebruik van nog geen 20 pagina’s moet voor goedkeuring over 67 schijven en dat duurt minimaal 18 maanden. Deze man was hogelijk gefrustreerd over de werkwijze maar gaf ook aan dat de verdiensten (allemaal belastingvrij) in de orde van meer dan $20.000 per maand netto de hoofdpijn, die de traagheid in dit systeem veroorzaakt, aardig verzachten. Mag ik u vragen in Nederland tijdens het verorberen van uw kalkoen eens na te denken over deze absurde situatie. Bono die zong voor een verdeeld Ethiopië. Een rapport van een bank dat over 67 schijven gaat. De verdiensten van een werknemer van dezelfde bank per maand die zo hoog zijn dat je er volgens dezelfde bank, 666 gezinnen in Ethiopië een maand mee kan voeden. Ik wens u allen goede kerstdagen. Feico Smit, algemeen directeur Royal van Zanten Oeganda
9
09-12-15 12:10
GlastuinbouwEvent 2015 over internationaal ondernemen
’Over de grens gaan, is niet voor iedereen weggelegd’ Aan het aantal handen dat omhoog ging in het Energiehuis in Dordrecht tijdens het GlastuinbouwEvent is op te maken dat nog weinig glastuinders internationaal ondernemen of daarover aan het nadenken zijn. Lang niet iedereen ziet de noodzaak ervan in of heeft de wil. Ook niet iedereen is ertoe in staat, want als de stap wordt gezet is daarbij wel veel lef vereist. Peter van Leth pvanleth@hortipoint.nl
O
p 2 december vond het GlastuinbouwEvent 2015, de jaarlijkse ledenbijeenkomst van LTO Glaskracht Nederland, plaats in Dordrecht. Thema was de kansen en mogelijkheden van internationaal ondernemen voor de glastuinders. Dagvoorzitter Gert-Jan Jansen hoort de panelleden Nico van Ruiten (voorzitter LTO Glaskracht Nederland), Ferdi van Elswijk (manager Prominent Greenhouse Academy), Sjaak van Schie (hortensiakweker, -veredelaar en -vermeerderaar) en Aad Ouborg (internationaal
ondernemer van onder meer de merken Princess en BaByliss) uit over het thema en polst de mening van aanwezigen aan de hand van drie stellingen (zie kaders).
Roerig 2015 In zijn beschouwing over 2015 passeerden bij Van Ruiten weer dezelfde grote thema’s als water, energie, milieu en arbeid de revue. Grote stappen werden gezet op het gebied van verdere energiebesparing en plannen om zuiver afvalwater te realiseren. De LTO
Glaskrachtvoorzitter is verder blij dat er een principeakkoord met de vakbonden ligt over aanpassing van de ketenbepaling binnen de wet Werk en Zekerheid. In 2015 was het soms billen knijpen of bijvoorbeeld zowel het verlaagde btw-tarief op sierteeltproducten als het lage energietarief voor glastuinders in stand zou blijven. Geen jaar zonder tegenvallers en niet ingevulde wensen. Zo is de Russische boycot van Nederlandse groenten en fruit het tweede jaar ingegaan, waar bovendien bovenop kwam de strengere importvoorwaarden
Achtergrond
Welke kansen liggen er? Als dagvoorzitter Jansen aan de zaal vraagt welke kansen er internationaal liggen voor Nederlandse glastuinders, hoort hij onder meer grote steden en local for local, maar toch vooral de kwaliteit van Nederlandse glastuinders waarmee ze denken kans te maken op buitenlandse markten. Daarbij valt te denken aan benodigde teeltkennis en het produceren van hoog kwalitatieve en duurzame producten. Hollandse sierteelt- en groenteteeltproducten onder een ’Holland-label’ brengen wordt tevens geopperd; de term ’Dutch health’ (Hollandse gezondheid) viel meerdere keren. Ouborg heeft er in ieder geval veel succes mee: „Chinezen zijn dol op producten met een Hollandse tintje ook al is het clichématig met tulpen en klompen. Ze associëren het met
10
5015Glastuinbouwevent.indd 10
betrouwbaarheid. En zij zijn niet de enige buitenlandse consumenten die er zo over denken.” Dat is beter realiseerbaar in samenwerkingsverband dan op eigen houtje, is de teneur van de discussie. „Met samenwerken is de Nederlandse tuinbouw groot geworden. Deze beweging zie je ook al over de landsgrenzen; in de sierteelt sterker dan in de groenteteelt.” Zo neemt Van Schie kopers mee op tournee naar Oeganda en Portugal waar hij halfwasproducten teelt. Bij partners zoeken is het betrekken van lokale mensen aan te raden, vertelt hij. Niet alleen om deuren te openen, maar ook om er binding mee te krijgen. Schakel voor de afwerking van bijvoorbeeld bedrijfsgebouwen de lokale timmerman en elektriciën in. Kansen voor lokale productie in het
buitenland of andere internationale mogelijkheden moeten gezamenlijk goed worden verkend, daar is Van Elswijk het mee eens. Hij benadrukt echter dat volgens hem Nederland de bakermat voor de mondiale glastuinbouw blijft. „Met een moederorganisatie in Nederland en dochterondernemingen in het buitenland is geld te verdienen. Met alleen bedrijfsactiviteiten uit Nederland gaan we het niet redden.” Dus kansen liggen er in het buitenland, is de rode draad. Internationaal ondernemen is echter nog lang geen corebusiness beamen de aanwezige ondernemers. Op zowel de vraag van Jansen wie in het buitenland onderneemt of plannen in die richting heeft, gingen bij de 200 aanwezigen nog geen 5% van de armen de lucht in.
Vakblad voor de Bloemisterij 50 (2015)
09-12-15 10:04
Foto: Peter van Leth
Tijdens de paneldiscussie op het GlastuinbouwEvent gingen de panelleden Ferdi van Elswijk, Sjaak van Schie, Nico van Ruiten en Aad Ouborg (van links naar rechts) aan de hand van drie stellingen de discussie met aanwezigen aan over internationaal ondernemen in de glastuinbouwsector.
door de ’vondst’ van trips op Nederlandse sierteeltproducten. Meer wittevlieg in de kassen zorgt voor grotere exportproblemen naar Engeland. En het kwartje wil in Den Haag en Brussel maar niet vallen dat voor een verdere opmars van duurzame producten via geïntegreerde teelt goede correctiemiddelen onontbeerlijk zijn.
Met lef de wereld rond Als iemand een zaal enthousiast krijgt over internationaal ondernemen dan is het wel
Ouborg. Zijn verhaal is, is dat internationaal ondernemen loont, leuk is en er veel van te leren valt. Dat het tegelijkertijd makkelijker gezegd is dan gedaan, dat verliezen en tegenslagen moeten worden geïncasseerd en dat er bovenal lef voor nodig is. Ouborg heeft zijn producten over de grens weten te brengen met veel bravoure waarbij regelmatig bekende Nederlanders betrokken waren. „Bekendheid krijgen voor jouw product in binnen- en buitenland is vooral een kwestie van creativiteit en lef en niet zozeer van veel geld. De glastuinbouw
heeft al een voorsprong door de beleving die consumenten hebben met de producten. Ondernemen is entertainen”, zegt hij. Anders ondernemen zoals hij het typeert, is volgens hem gestoeld op vijf pijlers: zonder verkopen geen bedrijf, marketing is cruciaal zeker in deze tijden, onderscheidend vermogen, productinnovatie en creativiteit. Aan marketing van producten waarbij Ouborg betrokken is, hij is nu veel meer adviseur dan ondernemer, wordt circa 8% van de omzet besteed. Dat is volgens hem nog 3% meer dan normaal is. <
Discussie
Mening
Geschikte ondernemers
De eerste stap
„Een ondernemer ben je of ben je niet. En in het beter worden als ondernemer ligt de kans om ook over de grenzen te kijken als de wil en het lef er is. Elke ondernemer kan dat”, met deze uitspraak is lang niet iedereen het eens met Ouborg. Uit de zaal komt de reactie dat er een levensgroot verschil zit in het laten fabriceren van een product of het telen van een levend gewas in het buitenland. Daarbij geldt nog sterker of een ondernemer in staat is om thuisactiviteiten los te laten zodra hij zich in het buitenland bevindt. Dat staat los van of je nu wel of niet een goede ondernemer bent. Van Elswijk is ervan overtuigd dat de jonge generatie beter voorbereid is op een buitenlands avontuur dan de oude. Zij spreken hun talen vaak beter en zijn zich bewuster van huidige en toekomstige ontwikkelingen. „Zij weten dat het nu al, of zeker in de nabije toekomst, mogelijk is om ook een teelt op afstand goed te organiseren.” Wat Van Elswijk daarbij van belang vindt, is een pro-actieve houding. Dus zelf keuzes maken en zich niet laten verrassen. Waar Van Schie op hamert, is niet te lichtzinnig te denken over een buitenlands avontuur. „Want dan sta je al direct met 1-0 achter. Bijeenkomsten als deze mogen de indruk wekken dat het simpel lijkt, maar is het zeker niet”, typeert de hortensiakweker.
Waar zowel panelleden als aanwezige ondernemers het over eens zijn, is dat bij internationaal ondernemen de ondernemer zich goed dient voor te bereiden. Met het internet gaat dat nu veel makkelijker dan in het verleden. „Vanaf de bureaustoel is nu al heel veel kennis te vergaren”, beweert Ouborg. Hij adviseert ook een stappenplan waar alle elementen van de geplande expansie aan de orde komen, van logistiek tot distributie en van de juridische tot de financiële aspecten. Op de financiële kant van de zaak haakt Van Ruiten in: „Banken zeggen dat ze ondernemers in het buitenland graag ter wille zijn, maar in de praktijk valt dat vies tegen.” Met jarenlange ervaring in het buitenland weet Van Schie inmiddels dat kennis van de cultuur en gewoonten van een land net zo belangrijk zijn als feiten over afzetmogelijkheden en teeltomstandigheden. „Nederlanders hebben de neiging te veel met die opgewezen vinger dingen duidelijk te willen maken. Die fout heb ik zelf ook gemaakt.” Ouborg onderschrijft deze bewering; die zelfs al opgaat bij uitbreiding van bedrijfsactiviteiten in bijvoorbeeld België en Duitsland. Een hele goede manier om een andere cultuur te leren kennen, is volgens hem door een stagiaire uit het beoogde uitbreidingsland op het eigen bedrijf een stageopdracht te geven.
Vakblad voor de Bloemisteri50 (2015)
5015Glastuinbouwevent.indd 11
11
09-12-15 10:04
Nieuws
Akkoord ketenbepaling is eerste stap Sociale partners hebben een akkoord bereikt over een soepelere ketenbepaling voor oogst- en productiewerk in de tuinbouw. Dit is pas een feit als ze het ook eens kunnen worden over nieuwe agrarische cao’s.
cao is een scholings- en pensioencao. Deze kun je voor 5 jaar afspreken en algemeen verbindend verklaren. De regeling WWZ leent zich hier niet voor”, legt Henry Stroek van CNV Vakmensen uit.
Versoepeling van de WWZ Versoepeling van de ketenbepaling zijn sociale partners in agrarische sectoren eind november overeengekomen. De regiegroepen van cao Glastuinbouw en Open Teelten hebben reeds ingestemd met het akkoord. De achterbannen van de vakbonden CNV Vakmensen en FNV beraden zich er nog over, maar zullen hoogstwaarschijnlijk instemmen. Dan is het woord aan minister Asscher of hij akkoord gaat. Gezien de po-
Nog geen gelopen race Vakbonden zijn positief over het akkoord omdat productie- en oogstmedewerkers onder agrarische cao’s betere rechten hebben dan onder de uitzendwerkcao. „Het
Foto: Peter van Leth
Voor de functies glastuinbouwmedewerker II in de cao Glastuinbouw en assistent medewerker 1 in de cao Open Teelten zijn drie contracten achtereen aan te bieden van maximaal negen maanden. Na drie maanden onderbreking kan dezelfde werknemer weer aan de slag als tijdelijke productie- of oogstmedewerker waarbij de teller weer op nul staat. Van een vast dienstverband is geen sprake, maar over de gehele periode als tijdelijk medewerker wordt wel een transitievergoeding opgebouwd; dus bijvoorbeeld over acht contracten van maximaal negen maanden. Voor functies van tenminste negen maanden is de afspraak gemaakt dat de werknemer, onder voorwaarden, op zijn verzoek bij het vierde contract aanspraak kan maken op een contract voor onbepaalde tijd. Daarbij wordt de loonbetaling gespreid over een periode van twaalf maanden. Het akkoord moet worden vastgelegd in de diverse agrarische deelcao’s. Werkgeversorganisaties zagen graag dat deze versoepeling van de zogenoemde ketenbepaling in de Wet Werk en Zekerheid (WWZ) opgenomen werd in de overkoepelende zogenoemde Collandcao. Hierin zijn onder meer de regeling Piekarbeid geregeld en afspraken over pensioenen. Dit is volgens de vakbonden echter technisch niet mogelijk. „De Colland-
litieke druk die op hem wordt uitgeoefend op dit dossier verwachten sociale partners eveneens groen licht. Mits de afspraken zijn vastgelegd in nieuwe cao’s. De afspraken zijn er op gericht om in de agrarische sector duurzame arbeidsrelaties voor oogst- en productiewerk te bewerkstelligen. Het sluit beter aan bij de dagelijkse praktijk. Veel agrarische oogst- en productiemedewerkers zijn immers vaak op hetzelfde bedrijf aan de slag.
De afspraken over een soepelere ketenbepaling zijn er op gericht om in de agrarische sector duurzame arbeidsrelaties voor oogst- en productiewerk te bewerkstelligen.
Besluit groen onderwijs laat op zich wachten De overheveling van groen onderwijs is tijdens het Kamerdebat over de begroting van EZ op 2 en 3 december wel aan de orde geweest, maar staatssecretaris Van Dam heeft nog geen besluit genomen. Vlak voor het Kamerdebat hebben de topsectoren Agri & Food en Tuinbouw & Uitgangsmaterialen nog een brandbrief naar Van Dam gestuurd en het kabinet op het hart gedrukt het groen onderwijs niet over te hevelen van het ministerie van Economische Zaken (EZ) naar het ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap (OCW).
12
5015prdnws.indd 12
In het debat was het CDA de enige partij die eenzelfde oproep deed. Samen met SGP en PvdA ondersteunden deze partijen niet de motie van D66, SP, VVD, GroenLinks en ChristenUnie om tot overheveling over te gaan. Van Dam heeft nog niet gereageerd op de aangenomen motie, behalve dan dat hij de overheveling gaat onderzoeken met OCW.
biedt voor het begrotingsprobleem op de EZ-begroting voor groen onderwijs. Ze hoopt dat daarmee een bezuiniging op groen onderwijs van € 28 miljoen voor 2016 van de baan is. De AOC Raad ziet immers ook in een nieuwe situatie geen beletsel om samenwerking met agrarische sectoren en kennisinstellingen gewoon voort te zetten.
Buitenlandse voorbeelden AOC Raad overstag De AOC Raad verzet zich niet langer tegen een overheveling als dat een oplossing
Er is op het ministerie van OCW veel minder inhoudelijke kennis aanwezig van het groene kenniscomplex dan traditioneel bij Vakblad voor de Bloemisterij 50 (2015)
09-12-15 10:04
Wettelijk minimumloon langer verrekenbaar
Flexibelere arbeidstijden LTO Glaskracht Nederland omarmt het akkoord over een soepelere ketenbepaling; vooral dat de tussenpoos na drie contracten is gehalveerd naar drie maanden. Enig
het ministerie van EZ, aldus beide topsectoren. De bekostigingsvorm zou volgens hen eigenlijk geen effect moeten hebben op de manier van werken en samenwerking en de kwaliteit van het onderwijs. Echter: „De praktijk laat zien dat dit wel het geval is. In bijvoorbeeld Duitsland, Frankrijk en het Verenigd Koningrijk, waar het groene onderwijs is geïntegreerd in brede universiteiten onder toezicht van ministeries voor wetenschap, is de kwaliteit minder ondanks vaak hogere budgetten. Verder is de doorstroming van kennis naar het bedrijfsleven minder.” < Vakblad voor de Bloemisterij 50 (2015)
5015prdnws.indd 13
Op het verlanglijstje van LTO Nederland stond nog een wens betreffende arbeid: het van tafel krijgen van het inhoudingenverbod op het wettelijk minimumloon voor bonafide werkgevers. Minister Asscher van Sociale Zaken heeft hieraan geen gehoor gegeven, maar heeft wel het verbod met een half jaar uitgesteld naar 1 juli 2016. De belangenorganisatie zal in die periode trachten het verbod definitief in de prullemand te doen belanden door het in kaart brengen van de risico’s en gevolgen. Belangrijkste risico van het niet mogen
gemor binnen de regiegroepen was er wel te horen over de aanspraak op een vast contract na drie tijdelijke contracten van minimaal negen maanden. Desondanks is ingestemd met het akkoord. Bij onderhandelingen over de nieuwe cao’s Glastuinbouw en Open Teelten is meer flexibiliteit in de arbeidstijdenregeling een speerpunt, laat voorzitter Nico van Ruiten weten: „Onze arbeidsvoorwaarden moeten mee bewegen met de maatschappelijke tendens naar 7 dagen per week werken in een 24-uurs economie.” Tegelijkertijd vraagt Van Ruiten zich in het SER-magazine van december openlijk af of uitzonderingen maken binnen de WWZ geen symptoombestrijding is en dat de problematiek niet een veel dieper probleem blootlegt. Namelijk dat werkgevers behoefte hebben aan flexibiliteit, juist nu de economie weer aantrekt. „Werkgevers krijgen het steeds drukker, maar durven geen nieuwe
verrekenen van het minimumloon is dat tijdelijke buitenlandse werknemers zich niet meer verzekeren als de zorgverzekering niet meer loopt via de werkgever en hij dat niet via de loonstrook mag verrekenen. Hetzelfde geldt voor betaling voor huisvesting op het eigen erf van de werkgever. In de cao’s zijn maximum wekelijkse bedragen overeengekomen voor huisvesting. De werkgever loopt een debiteurenrisico bij geen inhoudingen en verrekeningen via de loonstrook. Dan is het tevens zichtbaar welke bedragen worden ingehouden.
mensen in vaste dienst aan te nemen. Zij willen flexibeler zijn voor het geval marktherstel niet doorzet. Er worden dus meer uren gedraaid met uitzendbureaus en zzp’ers. Veel extra vaste banen zie ik niet komen.” De LTO-voorman zet bovendien vraagtekens bij het wellicht te ver doorvoeren van verplichtingen rondom vaste contracten. „Dit kan een wissel trekken op de toekomst van collectieve zaken als pensioen, arbeidsongschiktheid en werkloosheid.” Hij pleit daarom voor een fundamentele discussie over toekomstige arbeidsrelaties: „Voor collectieve regelingen moeten we op zoek naar andere uitgangspunten en grondslagen waardoor het onderscheid tussen vaste en losse dienstverbanden kleiner wordt. Op die manier worden twee vliegen in een klap geslagen: meer stabielere arbeidsrelaties en behoud van waardevolle sociale voorzieningen op langere termijn.” <
Foto: AOC Raad
akkoord is positief voor regionale arbeidskrachten, maar ook voor werknemers met een contract van negen maanden of meer. Werkgevers profiteren van een iets lagere belastingdruk”, reageert Stroek. Bij de vakbonden gaat echter de vlag absoluut nog niet uit, omdat zij nog enorme hobbels zien bij het bereiken van zowel een nieuwe cao Gla0stuinbouw als Open Teelten. Voor ons gelden nog steeds de beginselen van de WWZ: flexwerk waar het moet, vast werk waar het kan. Wat betreft seizoenswerk in de agrarische sector hebben vakbonden ingezien dat daarvoor de WWZketenbepaling niet werkt. De rek wat betreft verdergaande flexibilisering van arbeid binnen de agrarische cao’s is wat ons betreft echter bereikt. Zeker na instemming van de regeling Piekarbeid in de vorige cao”, schetst FNV-er Henk Onstwedder. College Stroek is het daar helemaal mee eens. Hij hoopt tevens dat het CNV-idee om te komen tot een meerjarige regelingen-cao, geopperd wordt vijf jaar, wordt gerealiseerd. In deze cao zijn arbeidsvoorwaarden te regelen waaronder zonder moeite het WWZalternatief is te scharen, net als afspraken over veiligheid, pensioen en arbeidsomstandigheden. Een regelingen-cao waar echter de looncomponent buiten wordt gelaten. Hierover zijn dan zoals gebruikelijk over kortere termijnen afspraken te maken.
De Topsectoren Agri & Food en Tuinbouw & Uitgangsmaterialen drukken staatssecretaris Van Dam en het kabinet op het hart groen onderwijs niet over te hevelen van EZ naar OCW.
13
09-12-15 10:04
Vragen Stuur uw vragen naar Postbus 9324, 2300 PH Leiden. U kunt ook bellen, faxen of mailen: Peter van Leth, 071-56 59 688, pvanleth@hortipoint.nl
Wat is een POP-gesprek? Onlangs sprak ik met een collega ondernemer, die vertelde dat ze behalve functioneringsgesprekken ook elk jaar POPgesprekken voeren met alle leidinggevenden. Het lijkt mij wat omslachtig. Op ons bedrijf is scholing een vast agendapunt tijdens het functioneringsgesprek. Wat levert een apart POPgesprek dan nog extra op?
E
en POP (Persoonlijk Ontwikkelplan)-gesprek is een gesprek tussen leidinggevende en medewerker over de persoonlijke ontwikkeling van de medewerker dat resulteert in een gezamenlijk plan. Het gesprek wordt meestal gevoerd als er veranderingen binnen het bedrijf op komst zijn, de leidinggevende van mening is dat de medewerker meer in zijn mars heeft of de medewerker zelf behoefte heeft aan meer uitdagingen. Wat de aanleiding ook is, het POP-gesprek is vooral op de toekomst gericht. In een POP worden de afspraken opgenomen over de persoonlijke ontwikkeling van de medewerker voor de komende periode met daarin vermeld: n wat die persoonlijke ontwikkeling concreet inhoudt; n de wijze waarop de gewenste ontwikkeling tot stand komt, zoals extra taken, taakroulatie, stage, coaching of scholing; n de wijze waarop de voortgang wordt bewaakt, waarbij zowel de rol van de medewerker als van de leidinggevende wordt benoemd.
Blijvend ontwikkelen Veranderingen binnen bedrijven gaan tegenwoordig zo snel, dat voor veel functies geldt dat medewerkers zich voortdurend moeten blijven ontwikkelen om mee te kunnen met de ontwikkelingen binnen het bedrijf. Het apart aandacht schenken aan deze ontwikkeling is niet alleen motiverend voor de meeste medewerkers; het maakt hen ook meer bewust van de noodzaak tot voortdurend bijleren. Het POP is dan ook
14
5015vraag.indd 14
Illustratie: Peter moorman
een instrument om blijvend de motivatie, inzetbaarheid, veranderingsgezindheid en het werkplezier van medewerkers te vergroten en op deze manier de slagkracht van een bedrijf blijvend te versterken.
Apart voeren Wanneer u tijdens het functioneringsgesprek als apart agendapunt aandacht besteed aan scholing is een apart POP-gesprek mogelijk dubbelop. Wanneer bedrijven echter kiezen voor een apart POP-gesprek zit het verschil vooral in de extra aandacht voor en de reikwijdte van het onderwerp 'persoonlijke ontwikkeling'. Daarnaast vraagt een POP-gesprek om een gesprek tussen twee gesprekspartners met ieder een eigen voorbereiding, inbreng en een eigen verantwoordelijkheid. Soms vloeit het met elkaar spreken over de persoonlijke ontwikkeling van een medewerker logisch voort uit het functioneringsgesprek. Maar zeker wanneer er al veel zaken besproken zijn tijdens het functioneringsgesprek, kan het nuttig zijn het POP-gesprek een paar weken later apart te voeren.
Voorwaarden voor succes Het bespreken van de ontwikkeling van een medewerker vraagt om een gerichte voorbereiding van zowel medewerker als leidinggevende. Voor de medewerker gaat het om vragen als: wat zijn mijn ambities, waar ben ik goed in, wat vind ik lastig, wat zou ik graag nog verder willen ontwikkelen? Voor de leidinggevende gaat het om vragen als: welke ontwikkelingen spelen er op mijn afdeling, wat vraagt dat van deze medewerker, hoe functioneert de medewerker nu, wat zou deze medewerker nog meer kunnen en welke mogelijkheden voor ontwikkeling kan ik bieden? Het is aan te raden de persoonlijke ontwikkeling in een POP zo concreet en meetbaar mogelijk te formuleren. Dit maakt goed zichtbaar wat de ontwikkeling precies inhoudt en wat er moet gebeuren om deze ontwikkeling te bereiken. Tenslotte heeft elke ontwikkeling aandacht nodig en het bespreken van de voortgang is daar een onderdeel van. < Hanneke Westerop, training & advies aan leidinggevenden in de agrarische sector, info@hannekewesterop.nl Vakblad voor de Bloemisterij 50 (2015)
09-12-15 10:05
Rozen in dozen veilen krijgt nog weinig navolging
Harmen Kamminga bloemisterij@hortipoint.nl
V
oor de rozenklokken in Aalsmeer en Naaldwijk veilen enkele aanvoerders van importrozen sinds eind augustus rozen in de dozen waarin ze vanuit Kenia en Ethiopië naar de veiling werden getransporteerd. Directe aanleiding lijkt kostenbesparing door het niet op water hoeven zetten voorafgaand aan het veilen. Voor Peter Barnhoorn van AfriFlora in Ethiopië, één van de deelnemers aan het experiment, telt uiteindelijk echter het verschil in de transportprijs vanaf de veiling naar de eindklant in Europa. Barnhoorn: „Er gaan simpelweg meer rozen op een pallet of kar als ze in dozen liggen dan in water. Het zou dus vooral interessant moeten zijn voor eindafnemers verder weg.” Deze markten beter bereiken was voor Afriflora de voornaamste reden om dagelijks trosrozen in dozen ook voor de klok aan te bieden. De vraag groeit licht. Barnhoorn: „Men moest waarschijnlijk eerst wennen aan het idee.”
150 klanten Mede op voorspraak van aanvoerders uit Nederland, Kenia en Ethiopië wordt onderzocht of rozen in dozen via de klok verkopen, op de lange termijn positief is voor de productgroep roos. „De praktijkproef volgt op positieve uitkomsten uit klantenonderzoek”, aldus Eveline Meltzer, woordvoerder van FloraHolland. De proef loopt nu zo'n Vakblad voor de Bloemisterij 50 (2015)
roos in doos.indd 15
foto: Hans Neefjes
FloraHolland experimenteert sinds kort met het veilen van rozen in importdozen. Enkele aanvoerders zijn er mee begonnen. Veel navolging krijgen ze nog niet.
Dagelijks zijn er in Aalsmeer en Naaldwijk 3 à 4 karren rozen in dozen te koop via de klok. Het experiment loopt vanaf augustus en heeft enkele buitenlandse aanvoerders.
drie maanden, volgens Meltzer te kort voor een evaluatie door FloraHolland. Ze zegt: „Zo’n honderdvijftig unieke klanten kopen dit product. Deze kunnen we verdelen onder alle verschillende segmenten.” Jan Schalk, eigenaar van een tuincentrum en een bloemenshop in Prinsenbeek, kocht afgelopen najaar drie of vier keer een doos rozen voor de klok. „Bij het uitpakken voelden de bloemen een beetje zacht aan. Maar de kwaliteit was gewoon goed. We houden weggooi en klachten van klanten goed bij. Daarin vielen deze rozen niet bijzonder op. Als ze frequenter zouden worden aangeboden, zou ik ze zo weer kopen. Elke keer overzetten gaat ten koste van de kwaliteit. Bovendien weet ik niet hoe een importeur ze op water zet. Hiermee heb ik dat zelf in de hand.”
Niets Exporteur Barendsen in Aalsmeer kan volgens rozeninkoper Rob van Leeuwen niets met doos-rozen. „Wij kopen aardig wat voor de klok en bij ons gaan rozen ook veel weer in een doos naar de klant. Maar om dat goed te laten verlopen, moeten de bloemen echt eerst een nachtje optrekken. Ik koop alleen rozen die lang genoeg op water hebben gestaan. Naar rozen in dozen voor de klok, kijk ik niet eens.” Inkopers bij sommige andere exporteurs reageren terughoudend tot sceptisch. Zij
achten rozen in dozen meer geschikt voor grote retailklanten die nu niet of nauwelijks via de veilingklok beleverd worden. Dat zien zij door dit aanbod niet veranderen.
Aanhaken Ook aanvoerders haken niet massaal aan bij het initiatief. „Wij hadden verwacht dat al sneller meer bedrijven mee zouden gaan doen”, aldus Barnhoorn van Afriflora. „Ook Hollandse kwekers. Dit blijft nog uit. Onbekend maakt onbemind.” „Wij hebben nog geen rozen in dozen geveild”, meldt rozenteler Wim Ammerlaan van AQ Roses in Ethiopië. „Als het voor klanten toegevoegde waarde heeft, verzenden wij rozen in custom made verpakkingen. Dat kunnen dozen zijn. Ook rozen uit Zuid-Amerika gaan ten slotte in dozen de wereld over. Maar als bloemen tot dieper in de keten in de doos worden vervoerd, vereist dat een andere voorbehandeling op de kwekerij. Het mag niet ten koste gaan van de kwaliteit. En over verpakkingswensen heb je vooraf contact met de klant. Dat kan met klokhandel niet.” Navraag onder rozentelers in Nederland leert dat zij het veilen in dozen voor hun klanten voor de klok, assortiment of sorteringen ongeschikt achten. Ze verwachten niet dat klokaanbod van rozen in dozen invloed zal hebben op de waardering van hun rozen op water. <
15
09-12-15 10:05
Veilingcijfers
Stabiele prijsvorming bij hogere aanvoer in november De gemiddelde prijs van bloemen en planten steeg in november met 1%. De aanvoer lag 5% hoger. Er werden door het zachte weer met name meer tuinplanten verhandeld. Martijn Bentvelsen martijnbentvelsen@floraholland.nl
N
ovember was uitzonderlijk zacht, nat en de hoeveelheid zon was normaal. Met name tuinplanten profiteerden van het zachte weer. De totale veilingomzet was vergeleken met 2014 6% hoger bij 5% meer stuks. November telde één veildag meer dan vorig jaar, wat uiteraard positief bijdraagt aan de omzet en stuks stijging.
Snijbloemen
(Aanvoer x 1.000 stuks en omzet x € 1.000 ) Omzet % Toe-/afname* Aanvoer % Toe-/afname* Prijs ’15 Prijs ’14
Roos
55.795
11,4%
281.666
-1,2%
0,20
0,18
Chrysant Ind Grp TR
24.041
5,0%
86.726
5,8%
0,28
0,28
Lelie
11.812
3,5%
24.512
19,4%
0,48
0,56
9.794
-15,2%
74.924
23,5%
0,13
0,19 0,78
Gerbera Hippeastrum
9.121
-1,7%
12.281
3,9%
0,74
Chrysant Ind Grp GE
6.437
-2,1%
15.705
-1,9%
0,41
0,41
Tulp
5.872
6,6%
28.002
-5,5%
0,21
0,19
Lisianthus
4.179
12,4%
10.542
22,6%
0,40
0,43
Hydrangea
3.406
31,4%
2.734
36,5%
1,25
1,29
6,8%
1.498
2,9%
2,19
2,11
5,9% 710.962
4,7%
0,25
0,24
Cymbidium Snijbloemen totaal
Kamerplanten Phalaenopsis Hyacint
3.277 € 175.171
Omzet
% Toe-/afname* Aanvoer % Toe-/afname* Prijs ’15 Prijs ’14
36.497
-3,3%
10.255
5,4%
3,56
3,88
6.852
-4,9%
9.605
-10,4%
0,71
0,67
Euphorbia pulcherrima
6.469
6,4%
5.975
7,8%
1,08
1,10
Hippeastrum
5.729
6,4%
3.386
6,6%
1,69
1,69
Anthurium
4.564
9,3%
1.683
17,1%
2,71
2,90
Arrangementen
4.096
44,5%
1.008
35,1%
4,06
3,80
Kalanchoë
3.965
12,3%
6.175
14,7%
0,64
0,66
Bromelia
3.881
8,7%
1.967
-1,3%
1,97
1,79
Cyclamen
3.361
-7,0%
3.855
-7,3%
0,87
0,87
Schlumbergera
2.624
-0,2%
2.146
-4,6%
1,22
1,17
3,1% 75.312
4,0%
1,58
1,59
Kamerplanten totaal € 119.051
Tuinplanten
Omzet
% Toe-/afname* Aanvoer % Toe-/afname* Prijs ’15 Prijs ’14
Helleborus
6.690
44,4%
2.522
51,7%
2,65
2,79
Decoratiemateriaal
3.036
14,1%
2.833
7,2%
1,07
1,01 0,67
Chamaecyparis
2.079
-2,3%
3.218
1,1%
0,65
Picea
2.070
19,3%
990
13,6%
2,09
1,99
Overig droge bollen
1.517
59,1%
1.523
138,0%
1,00
1,49
€ 22.710
17,8%
18.491
19,3%
1,23
1,24
€ 316.931
5,6%
804.765
4,9%
0,39
0,39
Tuinplanten totaal Totaal
* Mutaties t.o.v. november 2014 Deze cijfers zijn gemiddelden over de gehele betreffende productgroep incl. binnenlandse productie, import, klok, bemiddeling, alle vestigingen, incl. alle sorteringen, kwaliteiten en potmaten. Deze cijfers gelden vooral als zeer globale indicatie en zijn niet representatief.
16
Veilingcijfers.indd 16
De snijbloemenomzet groeide in vergelijking met vorig jaar met 6% bij 5% meer stuks. De prijs steeg licht met 1%. Een prijsverbetering bij roos waarvan de prijs steeg met bijna 13%. Bij zowel troschrysant als de pluizers was de prijs stabiel. De aanvoer van troschrysant nam met 5% toe. Van geplozen chrysant daalde de aanvoer met 2%. Bij gerbera zakte de prijs fors weg. Een aanvoerstijging van 24% was duidelijk te veel voor de gerberamarkt, de prijs daalde 31%. Het was ook geen topmaand voor amaryllis waarvan de omzet 2% daalde. Van de top 15 snijbloemen steeg de omzet het sterkst bij snijhortensia met 31%.
Kamerplanten: lichte prijsdaling
Tabel. Omzet FloraHolland-veilingen november 2015
Kleine prijsstijging snijbloemen
De kamerplantenprijs daalde met 1% bij 4% meer verkochte stuks. De omzet noteerde een plus van 3%. Phalaenopsis vertegenwoordigt bijna een derde van de kamerplantenomzet. De prijs stond wel wat onder druk; bij 5% meer verkochte stuks daalde de prijs met 8%. Op plaats twee, drie en vier in de top 10 staan typische seizoensproducten. Op nummer twee hyacint (omzet daalde met 5%), op drie kerstster en op vier potamaryllis (beide producten realiseerden een omzetstijging van 6%). Verder valt op bij de kamerplanten de groei in stuks van arrangementen (+35%), een prijsstijging van bromelia van 10% en 23% meer verkochte stuks potroos. Deze aanvoerstijging bij potroos ging wel ten koste van de prijs (- 16%).
Flink meer tuinplanten verkocht De tuinplantenaanvoer lag in november 19% hoger dan vorig jaar. Er werd vooral meer helleborus verkocht; de aanvoer steeg met 52% bij een prijsdaling van 5%. Een andere opvallende groeier in stuks was calocephalus ofwel het zilverstruikje; bij 60% meer stuks daalde de prijs met 21%. Het was een mindere maand voor cyclamen en erica. De omzet bij deze twee tuinplanten daalde respectievelijk met 18% en 37%. Ilex deed het goed en behaalde van de top 10 tuinplanten de hoogste prijsstijging met 17% . Totaal was de tuinplantenomzet 17% hoger dan in 2014. < Vakblad voor de Bloemisterij 50 (2015)
09-12-15 10:05
Markt Klok prijsbeelden Groene planten
Snijbloemen 2013
45
2014
2015
2013
2014
2015
25
Middenprijs in centen
Middenprijs in centen
30
130 120 110 100
Voor de derde week op rij blijft de middenprijs op € 0,28. Dit is wel 2 cent meer dan vorig jaar. De aanvoer lag 4% lager.
80
2015
2014
140 130 120 110 100 90
90
39 40 41 42 43 44 45 46 47 48 49 50 51 52 week
2013
150
140
35
20
160
150
40 Middenprijs in centen
Bloeiende planten
80
39 40 41 42 43 44 45 46 47 48 49 50 51 52 week
Bij de groene planten kwam de prijs uit € 1,13. Door de lagere aanvoer (-6%) kwam de prijs 8 cent hoger dan vorig jaar.
39 40 41 42 43 44 45 46 47 48 49 50 51 52 week
De prijs van bloeiende planten was gelijk aan voorgaande week, namelijk € 0,96. De aanvoer daalde met bijna 6%. Bron: FloraHolland
De week van de Keniaanse kweker
Simon van der Burg:
’Deze jongens zijn het spoor compleet bijster’
Foto: Timaflor
Bedrijf: Timaflor Veiling: FloraHolland Week: 49
Maandag „Het miezert de hele dag. Is El Niño toch gekomen? Wij hebben donkere dagen, maar weinig regen. Zo droog als Zuid Afrika is het hier niet. Net terug van een weekje Western Cape en hoorde dat sommige plekken daar al een jaar geen regen hebben gehad. En Kaapstad is gewoon Europa; leuk om een keer gezien te hebben.”
Dinsdag „Vanwege het druilerige weer knippen we weinig bloemen, gelukkig maakt de prijs het goed. Een jaar telt twaalf maanden. Na augustus dachten we: het komt niet meer goed en dan breekt november alle records. Vol vertrouwen gaan we de kerstperiode tegemoet. De laatste kas is vol, het nieuwe herplantingsseizoen begint in april dus alle aandacht gaat nu naar productie en kwaliteit voor de vier belangrijkste maanden.”
weer gevonden deze week. Ze willen zien hoe de nieuwe aanplant en de nodige proeven erbij staan. Onze oude vertrouwde soorten doen echt nog niet onder voor al het nieuwe geweld.”
Donderdag „We hebben hier ook Lucas en zijn aanhangers op bezoek gehad. Met bezoeken aan kwekerijen de eerste dag en de tweede dag het verhaal over het nieuwe veilen. Zie je het voor je? Vrijdagmiddag en maandagmiddag veilen, of 24 uur per dag met opbod. Nee, deze jongens zijn echt het spoor compleet bijster. Laten we gewoon zorgen voor een beter en betrouwbaar aanbod op dertig in plaats van 38 klokken. Het hoeft toch allemaal niet zo moeilijk te zijn? Want ook de Nederlandse trouwe rozen klok aanvoerders gaat het voor de wind dit jaar.”
Vrijdag Woensdag „Koffie met onze kassenbouwer. Hij heeft het niet druk. Er wordt toch wat meer gepiept over de euro en de dollar dan voorzien. We gaan ervan uit dat de uitbreiding in 2016 minder dan de helft van de afgelopen jaren zal zijn. Ook wij hebben nog niets besteld. Dat is wel eens fijn, na tien jaren van onafgebroken bouwen. De veredelaars hebben ons ook Vakblad voor de Bloemisterij 50 (2015)
Markt-1-prijsbeelden-nw.indd 17
„Inmiddels de vierde droge zonnige dag, ook Fresco is hier erg blij mee. Minder klachten. Het ziet ernaar uit dat het voor ons in Timau een droge El Niño wordt. In andere hoeken van Kenia is het anders. Wij komen in 2016 met zes nieuwe rode rozen en hebben deze week de eerste van Red Crown geknipt, dit is een T-hybrid maar we hebben alle soorten en maten. We gaan het zien of het een aanslag wordt op onze uppers.”
17
09-12-15 12:44
In de grafieken wordt de procentuele verandering (= index) weergegeven van de prijs en de totale aanvoer ten opzichte van vorig jaar.
Jill Berens jillberens@floraholland.nl
Snijbloemen Ontwikkelingen afgelopen zes weken t.o.v. een jaar eerder 140
in procenten
120
100
80
60
44
45
46
Aanvoer index
47
48
Prijs index
49 week
Goede prijzen voor chrysant In week 49 werden 3% minder stuks snijbloemen verkocht dan vorig jaar. De middenprijs steeg 1 cent (+7,5%). Dit was ook de prijsstijging van koploper roos bij 0,5% minder aanbod. Volgens verwachting stond amaryllis op positie drie (prijs +2% en aantal stuks +1,5%). Chrysant werd goed gewaardeerd. Troschrysant leverde 18% meer op (6% minder verkocht); de prijs van pluizers steeg 48,5% bij -17% aanbod en santini pluste 1 cent bij 14% meer aanbod. De aanloop naar
kerst is de tijd van ilextakken: aanbod +11% en de prijs +6,5%. Het aanbod tulp liep nog steeds achter op vorig jaar, 38% minder stuks en prijsvorming +48,5%. De prijs van gerbera (23% meer verkochte stuks) daalde 18,5%. Ondanks 3% minder cymbidium grootbloemige takken zakte de prijs 8% onder die van 2014. Van lisianthus dubbel werd 35% meer verhandeld (prijs daalde 9,5%). De totale omzet snijbloemen stond cumulatief in week 49 op bijna +1% ten opzichte van 2014.
Kamerplanten Ontwikkelingen afgelopen zes weken t.o.v. een jaar eerder 120
in procenten
110
100
90
80
44
45
46
Aanvoer index
47
48
Prijs index
49 week
Meer aanbod, hogere prijzen Kamerplanten deden het in week 49 beter dan vorig jaar (de gemiddelde prijs steeg ruim 1% bij een 3% grote aanbod. De totale omzet kwam tot en met week 49 uit op +5%. Van phalaenopsis werd ruim 19% meer verkocht (8% lagere middenprijs). In de omzettop 5 stonden vier kerstgerelateerde producten. Poinsettia op positie twee (3,5% meer stuks verkocht, 1,5% lagere prijs). Hyacint, woonplant van december, werd 6,5% minder verhandeld en 0,5% beter gewaardeerd. Hippeastrum
(5% minder aanbod) steeg 6% in prijs. Kerstarrangementen leverden 12,5% meer op bij gelijk aanbod. Kalanchoë leverde nauwelijks in op prijs bij 5% meer aanbod. Meer verkochte stuks (13%) potanthurium resulteerde in -5,5% middenprijs. Echeveria kon 33% aanbodstijging net niet opvangen en daalde 3% in prijs. Groene planten in de top 15 stegen in aanbod en prijs. Ficus noteerde 4 % meer stuks en +4,5% prijs; dracaena steeg 9% in prijs bij 6% aanbod.
Tuinplanten Ontwikkelingen afgelopen zes weken t.o.v. een jaar eerder 130
in procenten
120
110
100
90
44 Aanvoer index
18
Markt-2-Veilingbijdragen-nw.indd 18
45
46
47 Prijs index
48
49 week
Helleborus met stip bovenaan In week 49 noteerden tuinplanten een redelijke toename in aanbod (5%) en middenprijs (2%) ten opzichte van 2014. De totale tuinplantenomzet liep tot en met week 49 nog 0,5% achter op vorig jaar. Helleborus, de tuinplant van december, stond met stip bovenaan, 30,5%% meer aanbod werd 4,5% minder gewaardeerd. Het is ook de tijd van de miniboompjes zoals chamaecyparis en picea. Van chamaecyparis werden verreweg de meeste stuks verhandeld. Chamaecyparis wist
met 8% meer aanbod een 1,6% hogere middenprijs te behalen vergeleken met vorig jaar. Picea daalde in aanvoer (-39%) na de forse aanvoerstijging in 2014 met een prijsstijging van 44% tot gevolg. In week 49 lag de totale tuinplanten omzet 7% hoger dan vorig jaar.
Vakblad voor de Bloemisterij 50 (2015)
09-12-15 10:05
Rusland
Over de toonbank Samara
Alina Gribova:
’Russische Moederdag is bloemendag in opkomst’ vorig jaar. Het is peanuts vergeleken met 8 maart, maar het is goed dat we in deze periode een extra feestdag hebben. We verkochten met name roos, chrysant, lelie, gerbera, tulp en eustoma. Maar ook bloeiende planten als chrysant, roos, phalaenopsis en kalanchoë.” FOTO: TSVETOCHNIY SAD
Kunt u goed aan Nederlandse bloemen komen?
Naam: Tsvetochniy Sad Locatie: Samara Sortiment: 70% bloemen, 20% planten, 10% overig Specialiteit: 24 uur per dag open Aantal medewerkers: 12
„Het is een tijd lang erg lastig geweest, vanwege de sancties, maar mijn groothandelaar zegt dat het nu weer makkelijker is om Nederlandse bloemen Rusland in te krijgen. Alleen staat de kwekersnaam nu niet op de hoezen, vanwege de sancties. Dat is een probleem, want die namen zijn als een merk, een garantie. Nu denken klanten dat ik lokale producten aanbied, omdat ze naamloos zijn, en daar halen ze hun neus voor op.”
Blijft Nederland belangrijk? Hoe verliep Moederdag? „Moederdag is een bloemendag in opkomst. Tot voor kort werd deze dag vrijwel niet gevierd, maar nu wordt die steeds belangrijker voor de bloemenhandel. Dit jaar hebben we een recordomzet gedraaid, 100% meer dan
Standpunt
U heeft een oproep? „Ik hoop dat de Nederlandse kwekers en handel ons niet uit het oog verliezen vanwege de politieke problemen. Ik merk dat er minder concepten, ideeën en productvoorstellen uit Nederland komen, specifiek voor de Russische markt. Dat zou jammer zijn, want die waren altijd erg waardevol voor ons. Stuur vooral foto’s en informatie naar onze groothandel, zodat zij jullie nieuwe producten kunnen laten zien op de grote schermen waarop ze hun aanbod presenteren. We zijn er nog hoor, wachtend op nieuwe producten en kansen! Laat de politiek onze relaties niet verslechteren. Doe net als wij, lach erom!”
Gaat het al iets beter in Rusland? „Mensen vinden weer makkelijker een baan en de prijzen stijgen niet meer zo erg. We maakten wel meer omzet in roebels, maar onze kosten waren ook veel hoger. Het gaat nu langzaam beter.”
’Boodschap en beleving stands kan gefinetuned worden’
H
Marc Knijnenburg, LM Flower Fashion
Mee eens, oneens of denkt u er heel anders over? Reageer dan bij de marktredactie: A.F. Middelburg, 06-23631549 of mail afmiddelburg@hortipoint.nl
Vakblad voor de Bloemisterij 50 (2015)
wk50-Markt-3-Toonbank-nw.indd 19
„Absoluut. Nederland staat voor stabiele, hoge kwaliteit en grote diversiteit. De kwaliteit uit Kenia en Ecuador is veel wisselvalliger. Dat de politieke relaties verslechterd zijn, zegt de man op straat niets. Klanten hebben nog altijd voorkeur voor Europese producten. We gaan ook niet ineens massaal weer in Lada’s rijden. Wij
Russen maken vooral grappen om al die politieke spelletjes. Wij steken er zelf ook de draak mee door Oekraïne-boeketten te maken – in blauw en geel – en die naast Russische boeketten te zetten, in de eigen nationale kleuren.”
et is goed te zien dat kwekers zich aan het onderscheiden zijn van de ouderwetse presentatie van hun product op een tafel met hun naam op de achterwand van de stand. Marketing is goed maar ook weer niet over de top, de essentie van de boodschap kan daarmee inderdaad verloren gaan en de uitstraling van de beurs wordt een chaotische kermis. Belangrijk voor het presenteren van bedrijf en product is dat de identiteit van de kweker en daarmee het bedrijf zichtbaar blijft en opvalt door het trotse product. Anco pure Vanda, winnaar van de beste stand op Trade Fair, liet zien hoe hun nieuwe concept gepresenteerd wordt in een hoog segment.
Dat is beslist niet overdreven, maar het is juist de beleving waarin het product gepresenteerd wordt op een wijze waarin de doelgroep zich kan vinden. Het is een presentatie anno 2015, herkenbaarheid van het merk en innovatieve presentatie van een nieuw product. Maar ook een wand van witte lelies, een prikkeling van zintuigen, schitterend om te zien, heerlijk om te ruiken waarmee een doel bereikt wordt. En ook de klassieke toeven van hoge kwaliteit rozen werkt, Meijer Roses liet de kracht van hun pure product zien inclusief nieuwe roos omgeven in hun huisstijl: het product spreekt voor zich.
Chrysantenkweker Zentoo laat hun producten in seizoensboeketten zien en via een scherm de nieuwe webshop en bereikt daarmee hun doel. Het is vervolgens aan de bloemist om zich door de producten van de trotse kwekers te laten inspireren en daarmee zijn beleving in creativiteit te realiseren. Positief is het record bezoekersaantal dit jaar. Dus de FHTF doet ertoe en de tendens de laatste jaren van meer aandacht voor de uitstraling van de stands is goed, echter kan de boodschap en de beleving daaromheen voor veel stands nog wel gefinetuned worden.
19
09-12-15 10:06
Het rendement dat Nederlandse telers van grootbloemige roos halen, komt niet uit de markt maar is te danken aan een lagere kostprijs. De positie is sterk, maar wordt beperkter.
„De belangrijkste pluspunten van Nederlandse grootbloemige rozen zijn jaarrond bijna gelijkwaardige kwaliteit en de mooie, grote bloemknoppen”, vindt inkoper Ronny Kerpershoek van Anton Spaargaren. Hij constateert verder dat de kwaliteit nog altijd, maar langzaam, verbetert. Directeur Herman van Nieuwkerk van H.P. van Nieuwkerk ziet die ontwikkeling niet. „De kwaliteit is al jaren hetzelfde, maar wel betrouwbaarder dan bijvoorbeeld van Afrikaanse rozen.”
Middenprijs stabiel Bij een aanvoerdaling van Nederlandse grootbloemige rozen met 6% tot 657 miljoen stuks bij de vestigingen van FloraHolland tot en met november dit
jaar, stokte de middenprijs op 37 cent per steel, klok en bemiddeling samen. Dat is hetzelfde niveau als in 2014 en 2013 en baart telers zorgen: een prijsverbetering zit er blijkbaar niet in. Dat komt voor een deel doordat de buitenlandse aanvoer stijgt, bij FloraHolland dit jaar 3% tot 1,7 miljard stelen. Daarvoor werd net als vorig jaar gemiddeld 18 cent betaald. Buitenlandse aanvoerders kampen met een zwakke euro, waartegen een groot deel van hun aanbod wordt afgerekend in combinatie met een hoge dollar waarin kosten veelal worden betaald. Dat zet het rendement dat voor Nederlandse rozen op peil lijkt te komen, onder druk. Maar de positie van Nederlandse rozen
Gemiddelde prijs in centen
Rendement grootbloemige roos komt nog niet uit markt
100.000
80
80.000
60
60.000
40
40.000
20
20.000
0
4 b rt pr i jun jul aug sep okt nov dec n’15 feb mrt apr mei jun jul aug sep okt nov 0 jan ‘1 fe m a me ja
wordt beperkter. Het marktaandeel is in drie jaar met veertien procentpunten gedaald tot 27%, bij een gelijkblijvende veilingaanvoer. „Onze kostprijs is gedaald, dat is op zich positief voor het rendement. Maar de middenprijs is ondanks de aanvoerkrimp stabiel gebleven en niet gestegen”, stelt Aad Fransen van Fransen Roses in De Lier vast.
Investeringen Nederlandse rozentelers hebben de afgelopen jaren veel geïnvesteerd in verbetering van de kwaliteit en in hun positionering en naamsbekendheid. Fransen heeft de indruk dat mede hierdoor de prijsvorming stabieler is dan bij andere producten. In
Verkochte aantallen x duizend
Analyses snijbloemen
100
het groothandelssegment werken exporteurs steeds meer met de naam van de kweker, als indicatie voor de kwaliteit. Dat geldt bijvoorbeeld ook voor de kwekers die samenwerken als telers van de Avalanche+cultivars. De bekendheid hiervan scoorde in marktonderzoek in de belangrijkste afzetlanden hoog. Terwijl het vertrouwen onder Nederlandse rozentelers bij de verbetering van het rendement dit jaar leek terug te keren, heeft het opduiken van bruinrot de onzekerheid vergroot. Op hoeveel kwekerijen de veroorzakende bacterie Ralstonia solanacearum is aangetroffen, is nog niet bekend. Daardoor is een aanvoerverwachting voor volgend jaar ook lastig vast te stellen. n
Afzet Nederlandse grootbloemige rozen via retail stabiel Leveranciers signaleren in het retailkanaal een gelijkblijvende verkoop van Nederlandse grootbloemige rozen. De gestaag beter wordende kwaliteit is een pluspunt.
Foto: De Graaf Van der Zande
„De vraag naar Nederlandse grootbloemige rozen spitst zich bij onze klanten toe tot Avelanche+-soorten en Red
20
wk50-Markt-4-Snijbloemanalyses-nw.indd 20
Naomi! en is op jaarbasis stabiel”, meldt inkoper Rob Langeveld van Bouquetnet. Sebastiaan Quak, inkoper bij Qualiflor
neemt hetzelfde waar. „Er is wel meer belangstelling voor Grand Prix en Avalanche+ met grotere knoppen en daar kunnen Nederlandse kwekers goed op inspelen.” Met collegatelers van Red Naomi! werkt Aad Fransen van Fransen Roses aan een concept om de afzet via het retailkanaal te vergroten. „Samenwerking is nodig om grotere aantallen te kunnen leveren en de investeringen in het management van schappen in de supermarktketens te kunnen doen.” Het in dozen veilen waarmee FloraHolland een experiment startte lijkt vooral voor importrozen interessant. „Ons logistieke systeem is gebaseerd op vervoer op water, in dozen betekent een extra handeling. En of de handel
het oppakt?”, vraagt rozenteler René op den Kelder in De Weere zich af.
Assortiment Terwijl de prijs voor Nederlandse grootbloemige rozen stabiliseert, kropen trosrozen bij een krimp met 9% tot 18,3 miljoen stelen bij FloraHolland 2 cent omhoog tot 62 cent per steel. Nieuwe cultivars, zoals in de Sensationsserie, worden steeds uitgebreider in verschillende productiegebieden getest. Dat geldt ook voor grootbloemigen, zoals Pure White. Vanwege de spierwitte kleur, het vaasleven en de uitstraling kan dit een impuls zijn voor het Hollandse aanbod. Verbreding van aanbod per kwekerij is een trend, waarvan de omvang nog niet duidelijk is. n Vakblad voor de Bloemisterij 50 (2015)
09-12-15 10:06
Groeiende aanvoer snijhelleborus zoekt marktgrens
„Fantastisch” zelfs, noemt inkoper Manfred de Grauw van OZ Export de toename van de aanvoer van snijhelleborus. „Onze klanten waarderen het zeer, rassen als Magnificent Bells en de dubbele, die nog op gang moeten komen, zoals de roze Ellen en de kleurtjes in de Queens-serie die nog moeten komen.” Bram van der Meij, inkoper bij Bloomways, is iets minder enthousiast. „Onze klanten zijn redelijk traditioneel en zien helleborus als een typisch kerstproduct. Maar misschien kunnen de kleurtjes in de periode daarna de markt oprekken.”
Geschiktheid retail Voor het retailkanaal is helleborus volgens inkoper Johan Hanemaaijer nog niet geschikt. „We volgen de ontwikkelingen nauwgezet. Er komen nu rassen met een langere lengte, er moeten voldoende aantallen zijn en de prijs moet wat vriendelijker
worden”, omschrijft hij de huidige beperkingen. Afgelopen seizoen, oktober 2014 tot en met mei 2015, pluste de aanvoer bij FloraHolland met 22% om voor het eerst de grens van 2 miljoen stelen te overschrijden. Tot seizoen 2011/2012 schommelde het seizoenaanbod drie seizoenen lang rond 1,4 miljoen stuks en de seizoenen daarvoor rond 1 miljoen stelen. Topprijzen werden in 2009/2010 betaald met een middenprijs van 66 cent per steel. Daarna zakte het gemiddelde tot onder 40 cent per steel om vervolgens te klimmen tot gemiddeld 43 cent in 2013/2014 en 45 cent in 2014/2015. Een belangrijke impuls voor zowel de toename van de prijs, het aanbod en de aanvoerperiode is Magnificent Bells. Op jaarbasis vertienvoudigde het marktaandeel hiervan dit jaar tot 30%. „We zitten, op een periode in het
Foto: De Graaf Van der Zande
Snijhelleborus is een nichebloem, waarvan het aanbod toeneemt en het aanvoerseizoen steeds langer wordt. De handel is enthousiast over deze aanvulling.
late voorjaar na, dit jaar bijna op jaarrondaanvoer met Magnificent Bells”, meldt teler Bas Buijs van de gelijknamige kwekerij in De Kwakel. Jeroen Hoogenboom van Hoogenboom Alstroemeria in Nieuwe Wetering verving vorig jaar een kas onbelichte alstroemeriateelt door Magnificent Bells en herhaalt dat volgend jaar. „Over de definitieve resultaten is nog niet alles te zeggen, maar de handel reageert positief.”
Kerstbloem Er is ook meer aanvoer in de traditionele aanvoerpiek voorafgaand aan kerst, onder meer door kwe-
kerij Van der Does in Woubrugge. „We voeren al jaren helleborus als potplant aan in de winter, dit jaar voor het eerst Helleborus niger als snijbloem voor kerst.” Dat is in feite een revival van wat ooit voor kerst in Aalsmeer als Buis Beauty werd aangevoerd en als ’wit goud’ werd betiteld. Buijs is beducht voor uitbreiding van het aanbod. „Dit seizoen is het goed verlopen, maar hoeveel meer kan de markt hebben?”, vraagt hij zich af. „Niet te grote aantallen”, is een tip van Van der Meij. „Per bos ingezakt aanvoeren”, voegt De Grauw daar als advies aan toe. n
Marktacties Promotie
Bloemenagenda
Balkonplant 2016: geranium, vanaf april mediacampagne n Terrasplant 2016: hibiscus, vanaf april mediacampagne
Bloemenbureau Holland, VBW en FloraHolland
n
23 nov - 27 dec: amaryllis wk 1 - wk 4: tulp n wk 5 - wk 8: roos n wk 9 - wk 12: freesia n n
Woonplant van de maand december: hyacint van de maand januari: kamerbomen: beaucarnea, polyscias, dracaene, pachira
n
n Woonplant
van de maand december: helleborus van de maand januari: blauwe coniferen: Pica pungens Super Blue, Juniperus squamata, ellwoodii en stricta
Bloemendagen 25 - 26 dec Kerstmis 31 dec Oudejaarsdag n 1 jan Ou n 7 jan Orthodox kerstfeest (Rus) n 13 jan Orthodox Nieuwjaar (Rus)
n Tuinplant
n
n Tuinplant
n
n PurE n3
Seasonal Flowers winter: ilex, eryngium, helleborus, aster
mrt - 6 mrt Huis&Tuin, consumentenbeurs WTC Expo Leeuwarden
12 dec Rob’s Grote Tuinverbouwing met onder andere: helleborus Gold Collection, bol-op-pot (tulp, hyacint, narcis, eucomis, glamini, freesia en sonatini), Chichi-Orchidee (Paphiopedilum), TiSento, Favourite Roses, Green is..., bloeiende, witte geurmix van gardenia, stephanotis en jasminum, no water flowers. SBS6, 17.00 uur.
n
Heeft u informatie voor de agenda? Mail naar afmiddelburg@hortipoint.nl
Vakblad voor de Bloemisterij 50 (2015)
wk50-Markt-4-Snijbloemanalyses-nw.indd 21
21
09-12-15 10:06
Analyse bloeiende planten
Bedrijf: Premier & Blenheim Functie: algemeen directeur Belangrijkste afzetlanden: Europa Inkoop: 55% direct bij kwekers, 45% op de veilingklokken (100% KOA) Aantal medewerkers: 85
Arnold Koek:
’Polen al jaren in de plus’ Hoe lopen de zaken in Polen? „Goed, onze afzet in Polen zit al jaren in de plus; het is een van de meest stabiele economieën van Europa. De zloty, de lokale munt, blijft sterk. De infrastructuur verbetert zich in rap tempo; snelwegen, moderne vliegvelden, het is er allemaal. De Polen zijn bovendien harde werkers en dat stimuleert natuurlijk ook.”
Hoe staat het met de lokale productie? „Die stijgt. Ze kweken bijna alles wat in Nederland ook wordt geteeld, en dan vooral tulp, anthurium en roos. De kwekerijen zijn vaak hypermodern; de Polen exporteren ook naar de omringende landen. In Nederland kopen ze vooral rozen, troschrysanten, santini en germini. Rozen maken zo’n veertig procent uit van de export naar Polen, waarbij het dan vooral gaat om import uit Kenia.”
Wie zijn uw klanten in Polen? „De importerende groothandel en een aantal ketens van bloemenwinkels. De groothandelaren kopen honderd procent via KOA. Dat combineren ze met onze webshop, waarin onze producten staan, maar die ook toegang geeft tot Klok Voorverkoop en Kwekers Direct. Zo kunnen ze snel schakelen en dat is wat ze willen. Polen blijft een prijsmarkt en ze stappen gemakkelijk over op een ander product als iets te duur blijkt te zijn.”
Hoe zit het dan met productkennis?
Hoe ziet u de toekomst in Polen? „Ik verwacht dat het bloemenverbruik zal stijgen, maar ook dat de keten verder verkort zal worden, door direct in Nederland te kopen in kleinere hoeveelheden. Wij spelen daar al op in door, via de importeurs, per doos te leveren bij bloemisten. Dat is interessant voor ze, want een volle deense kar is voor de meesten te veel.”
22
wk50-Markt-5-Exporteur-Afzetzaken-nw.indd 22
Door een trage start van de afzet op Duitsland, loopt het seizoen voor poinsettia achter op vorig jaar. Zelfs in week 49 liep het nog geen storm. De extra week dit jaar kan een reden zijn.
De aanbodinventarisatie van FloraHolland laat zien dat er 1% meer op de markt komt dan vorig jaar, er is met name wat meer van potmaat 10,5. Piet Alsemgeest van FloraHolland: „De kleur rood maakt 80% uit van het totale aanbod, ondanks de vernieuwing in het kleurtjessegment. Christmas Feeling blijft verreweg de belangrijkste soort, maar de concurrentie zit niet stil. De Duitse consument is vanwege het weer pas laat kerststerren gaan kopen. Engeland daarentegen was er wel al vroeg bij.” Er werd in week 49 nog geen schaarste verwacht voor kerst, maar niets is zeker in de eindsprint. FloraHolland promoot poinsettia dit jaar uitgebreid bij de Nederlandse bloemist, om in de traditioneel korte aankoopperiode meer afzet te genereren.
Extra week Voor Ripaplant is het vroege seizoen goed begonnen, maar valt de piekperiode tot nu toe tegen. „Door de extra week dit jaar hebben we natuurlijk wel wat meer speling en hoeven we niet zoals gebruikelijk in week 51 leeg te zijn’’, zegt Richard Groet Koerkamp. Hij constateert dat kleurtjes bij zijn klanten groeien in populariteit. „De vraag neemt met het jaar toe. Sommige klanten kopen nu in het voorseizoen al voor 50% kleurtjes. Hoewel we er
meer van hebben opgezet, kom ik toch weer tekort.” De kweker heeft voor het eerst neonicotinoïde-vrij geteeld en alleen maar biologisch bestreden. „Dat is een belangrijk issue voor klanten en wordt goed gewaardeerd”, geeft hij aan.
Flinke run verwacht Profit Plant heeft het al vrij druk met de poinsettia. Ysbrand Hoekstra: „Vooral Frankrijk trekt er al een week of drie hard aan. Duitsland proeft alleen nog wat aan het Nederlandse product, echte aantallen gaan daar nog niet naar toe. Van schaarste is vooralsnog nog geen sprake.” Hoekstra ziet de kerstster als de ultieme kerstplant, maar merkt wel toenemende concurrentie van phalaenopsis, zeker nu het prijsniveau ongeveer gelijk ligt. Rudi Heling die voor vier Tuinland-winkels in het Noorden inkoopt, verwacht na Sinterklaas een flinke run op de poinsettia. „We zien ook bij de dode kerstmaterialen dat de consument er goed zin in heeft dit jaar. Dus hoewel we tot nu toe wat achterlopen, denk ik dat we dat ruimschoots goed gaan maken.” Heling is zeer te spreken over de kwaliteit die dit jaar wordt geleverd. „De planten zijn goed afgehard, de blad- en bloemkleur leveren mooie contrasten dit seizoen.” n
130
18.000
120
17.000
110
16.000
100
15.000
90
2010
2011
2012
2013
2014
14.000
Verkochte aantallen x duizend
„Dat zit wel goed in Polen. Ze komen regelmatig naar Nederland om kwekerijen te bezoeken en producten te bekijken. Het scheelt natuurlijk ook dat Polen om de hoek ligt en dat ze in het algemeen wel Duits of Engels spreken. Daarmee hebben ze een duidelijke voorsprong op andere landen in het oosten van Europa.”
Poinsettia begint wat later aan eindsprint
Gemiddelde prijs in centen
Foto: gerdien de Nooy
Exporteur over Polen
Verkochte aantallen en middenprijs van Euphorbia pulcherrima op de FloraHolland-veilingen van 2010 tot en met 2014. Vakblad voor de Bloemisterij 50 (2015)
09-12-15 10:06
Foto: Gerben van Giessen
Afzetzaken
Analyse tuinplanten
Parelbes pernettya weet haar positie te behouden Tussen grotere besdragende producten als skimmia en gaul theria neemt de parelbes Pernettya in de markt voor sierge wassen een bescheiden plek in.
Foto: Kwekerij Janwillem Bakhuyzen
week 39. Bij goed weer loopt de handel daarna nog door. Dit jaar duidelijk langer dan vorig jaar, toen na week 45 vrijwel geen pernettya meer verkocht werd. Dit jaar werd eind week 49 nog steeds in pernettya gehandeld.
Gerben van Giessen
Nauwelijks meer
In de statistieken van FloraHolland moet de parelbes pernettya tegenwoordig in de productgroep gaultheria gezocht worden. De oorspronkelijke naam van de kleine heester uit het zuiden van Zuid-Amerika werd door botanici losgelaten na vaststelling van sterke verwantschap met de Noord-Amerikaanse gaultheriasoorten. In de handel blijft pernettya tot op heden in gebruik, om verwarring met Gaultheria procumbens uit te sluiten.
Onderscheid
De langere staart van het seizoen zorgt overigens nauwelijks voor meer afzet. Tot en met eind week 49 werden slechts 2.000 planten meer verkocht dan in 2014. Doordat het marktaandeel van potmaat 10,5 iets groeide ten opzichte van de 14 cm-pot, zakte de middenprijs bij FloraHolland met 1,3% naar € 1,63. De grote stabiliteit in aanvoer en prijs komt wellicht doordat leveranciers via FloraHolland vooral vaste afnemers voorzien van pernettya. Meer dan 80% van de Pernettya-omzet via FloraHolland wordt via Connect gerealiseerd. De middenprijs voor pernettya ligt duidelijk hoger dan voor gaultheria. Bij pernettya moet een teeltduur van twee jaar betaald worden, tegen minder dan een jaar voor gaultheria. De hogere prijs beperkt de markt voor pernettya, volgens handelaren toch al niet de meest ’aaibare’ besdrager, zich grotendeels tot de meer welvarende afzetgebieden. n
190
1.500
180
1.300
170
1.100
160
900
150
700
140
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
500
Verkochte aantallen x duizend
Gemiddelde prijs in centen
Pernettya onderscheidt zich in meerdere opzichten van G. procumbens. De kleur van de bessen varieert van wit, via rozerood naar bijna paars. Het afzetseizoen voor pernettya start bovendien al rond week 34, duidelijk voor gaultheria, en piekt jaarlijks rond
Verkochte aantallen en middenprijs van de tuinplant gaultheria overig (pernettya) via de FloraHolland-veilingen van 2008 tot en met 2014. Vakblad voor de Bloemisterij 50 (2015)
wk50-Markt-5-Exporteur-Afzetzaken-nw.indd 23
Bedrijf: Butterfly-Orchids Aanleiding: Waterbuffersysteem en concept Undrcover
Waarom ontwikkelden jullie dit waterbuffersysteem? „Als wij naar de consument kijken, zeker naar de jongeren, dan weten zij vaak niet hoe ze een plant moet verzorgen of hoeveel water een plant nodig heeft. Ook bij oudere mensen is er nog veel onbekend. Met ons waterbuffersysteem kunnen zij precies zien of de plant water nodig heeft en bovendien wordt het watergeven door een lontje uitgesteld.”
Hoe nieuw is dit? Er zijn toch meer waterbuffersys temen op de markt? „Het waterbuffersysteem is inderdaad niet nieuw. Sterker nog, het eerste patent stamt al uit 1921. Je kunt je dus afvragen waarom het nooit een succes is geworden. Onze indruk is dat de consument nog altijd niet goed weet wat hij of zij met zo’n systeem moet. Het past niet in een standaard overpot. Er is al een concept op de markt dat met een paar overpotten werkt, maar dan ben je toch nog beperkt in de keuze. Ook is de beladingsgraad niet altijd even gunstig.”
En wat is jullie oplossing hiervoor? „Wij introduceren samen met Studio Blauw het gepatenteerde concept Undrcover. Door middel van een handig uitgespaard venster in de cover kunnen consumenten het waterniveau in de gaten houden en is het meteen duidelijk of je de plant al water moet geven of niet. Wij werken met covers die makkelijk te variëren zijn. Hierdoor kunnen we inspelen op seizoenen, thema’s en trends. Ook kunnen er aparte covers via een webshop besteld worden. We willen meer verkoopmomenten gaan benutten. Het concept is gericht op gemak, fun en trend en we hopen hiermee een jonger publiek aan te spreken. Dit past ook goed in de visie 2020 van FloraHolland. Wij kunnen ketens exclusiviteit geven door bepaalde covers bij de ene keten wel te draaien en bij de andere keten niet. Hierdoor zijn zij niet uitwisselbaar en dat is voor klanten ook van belang.”
Hoe wordt het concept ontvangen? „Wij hebben het op de Trade Fair geïntroduceerd en de reacties zijn goed. Wij vinden het leuk als dit concept van Studio Blauw een succes wordt en we hopen dus dat er meer kwekers zich voor dit concept aanmelden. We willen niet alleen onze orchideeën in de potcover verkopen, maar het liefst een zo'n breed mogelijk assortiment. Gezamenlijk kunnen we de handel en de consument beter bedienen. Undrcover wil ook buiten de traditionele kanalen planten verkopen. Hiervoor is een display ontwikkeld. De consument kan een keuze maken uit diverse planten en kan daar dan direct een cover bij kiezen. Door het waterbuffersysteem hoeft het winkelpersoneel ook geen water te geven.”
23
09-12-15 10:06
Welcome to the jungle! Twee vriendinnen met groene vingers startten in Amsterdam een winkel met producten die een link hebben met groen: Wildernis. Het is een winkel met een missie.
Z
e waren al jaren vriendinnen en hadden allebei groene vingers. Emma Hagedoorn werkte bij Natuurmonumenten en is interieurstylist en productontwerper. Mila van de Wall was tien jaar lang freelance journalist, copywriter en eindredacteur voor verschillende kranten en tijdschriften, onder andere Het Parool, Flow en Tuinieren. Zo simpel was het toen Van de Wall en Hagedoorn in februari 2015 besloten Wildernis op te richten. Bij Wildernis vind je producten die een link hebben met groen, in de breedste zin. Van grote kamerplanten tot tuinierspullen naar sieraden geïnspireerd door groenten. Denk ook aan plantenhangers, botanische prints, (tuin)boeken, mushroom-growkits en andere snuisterijen op het gebied van tuinieren. En je kunt er ook een kop koffie of thee drinken. „De winkel is onze basis, maar Wildernis is meer dan een shop. Wildernis is op een missie: onze stad moet groener. Groen is mooi en gezond. Goed voor de bijen, vogels en andere beestjes. En voor de mens, dat is zelfs wetenschappelijk bewezen”, zegt Van de Wall. Hagedoorn: „Het leuke is dat iedereen iets met groen kan: in je (mini)tuin, op je balkon, op je dak en zelfs in je vensterbank of gewoon in de huiskamer. Wij willen laten zien dat het helemaal niet moeilijk is om meer groen in de stad te creëren. Dat doen we door samen te werken met andere groenprofessionals en organisaties. Samen zetten we projecten op en organiseren we cursussen en workshops over planten, natuur en (stads)tuinieren.” < Arie-Frans Middelburg
afmiddelburg@hortipoint.nl
Foto: Binti home blog
24
Spread.indd 24
Vakblad voor de Bloemisterij 50 (2015)
09-12-15 10:06
Vakblad voor de Bloemisterij 50 (2015)
Spread.indd 25
25
09-12-15 10:07
K asgeluiden Bestrijding van ziekten en plagen. Hoe gaat dat in de praktijk? Wat houdt telers bezig en hoe gaan ze daarmee om? Wat zijn de geluiden uit de kas? Om de twee weken laat het Vakblad telers vertellen over chemische of geïntegreerde bestrijding.
Peter van Leth, Hans Neefjes, Joef Sleegers bloemisterij@hortipoint.nl
’Ook bij mij gaat het niet vanzelf’
Marco van de Werken Plaats: Brakel Kwekerij De Heuve: 3,8 ha chrysant onder 9.800 lux, waarvan 75% troschrysant Grand Pink en 25% santini (o.a. ’Rossi’)
„Trips blijft een lastig verhaal”, meldde Marco van de Werken vier weken geleden. „En ook bij mij gaat het niet vanzelf”, voegt hij er nu aan toe. Op basis van waarnemingen tijdens het scouten en het gehanteerde bestrijdingsschema dacht de teler dat trips onder controle was. In een vak vond hij echter toch enkele takken met lichte tripsschade. „Ik ben direct begonnen met wekelijks aaltjes gieten op de gewassen van
drie weken en ouder. Dat is dus in de ’phytofase’ en totdat de bloemen open gaan. Tussen 23:00 en 1:00 uur giet ik de aaltjes en om 5:30 uur gaan de lampen aan. Het gewas is dus niet te lang nat.” Met aaltjes kun je ook adulten van trips aanpakken en dat blijft de teler doen totdat hij ze niet meer vindt. Deze teeltronde gebruikt hij geen linten met cucumeris. Match en NeemAzal zijn er tegen trips in de biofase en Winner
wordt ingezet in de eerste week na het planten en twee weken in de eindfase. Rups vroeg de afgelopen periode toch nog enige extra aandacht door invlieg van motjes. Daarom is Conserve toegevoegd bij het afspuiten. Over de bladkwaliteit is Van de Werken momenteel erg tevreden. Hij wijt dit vooral aan compost en aangepaste teelttechniek. „Op mijn Hoogendoorn klimaatcomputer kan ik eenvoudig bijvoorbeeld instellen dat de windzijde 2°C eerder lucht dan de luwe zijde. Het scherm loopt nu gemiddeld drie kwartier eerder dicht en later open ten opzichte van vorig jaar om uitstraling te beperken. De kier is wel iets groter, om temperatuurverhoging tegen te gaan. Per saldo is de etmaaltemperatuur nu 18,5 -19°C. De nachttemperatuur is 18°C. Het wordt niet vochtiger in de kas, het gewas groeit prima en de reactietijden nemen toe.”
’Bestrijding dopluis gaat de goede kant op’
Arjen Verwer Plaats: Klazienaveen Teelt: minigerbera onder 7.000 lux Oppervlakte: 2 ha
26
Kasgeluiden-NW.indd 26
In de gerberateelt is de platte dopluis bezig aan een opmars. Arjen Verwer kent het beestje al wat langer en heeft in de afgelopen jaren naar een oplossing gezocht. Het lijkt erop dat de sluipwesp Microterys flavus goed werk kan verrichten. „Het vak waar we Microterys hebben uitgezet begint schoon te worden. Hij zou in deze tijd van het jaar door moeten kunnen gaan, en het lijkt erop dat hij dat doet. Het is even afwachten hoe dit beestje gaat integreren in de totale gewasbescherming. Het ziet er positief uit. Microterys zou een vast onderdeel van de gewasbescherming kunnen worden.” De diglyphus heeft de mineervlieg goed onder controle. Hier en daar steken wittevlieg en trips de kop op. De helft van de kas wordt daar om de tien dagen tegen gespoten. In een ras uit eigen opkweek is zo’n 8% uitval te zien. Waar het
precies door komt weet Verwer niet, maar het heeft wel wat weg van pythium. De zieke planten worden eruit gegooid en de druppelaars gereinigd. „De teeltwisseling was een hectische tijd. Mogelijk hebben we bij het planten de druppelaars niet goed ontsmet, of was de chloor niet goed. Zeg het maar.” Op de plekken waar slakken zaten zijn slakkenkorrels gestrooid. Inmiddels is het aantal slakken al weer
aan het afnemen. Wel ziet Verwer een toename van ratten en muizen. Om deze te mogen bestrijden heeft hij zijn knaagdierenlicentie moeten halen. „Het strooien van muizentarwe is dan ook verschrikkelijk gevaarlijk werk”, zegt hij spottend. Toch heeft hij er enkele nuttige tips aan over gehouden. „Zo moet je middelen afwisselen, en moet je net zo lang voeren tot er middel over blijft.”
Vakblad voor de Bloemisterij 50 (2015)
09-12-15 13:42
’We moeten te vaak corrigeren’
Kees Kouwenhoven Adviseur gewasbescherming Royal Brinkman, o.a. roos
Op beperkte schaal is alleen trips nog pleksgewijs een lastpak. „Over het algemeen was trips dit jaar lastig te bestrijden. Misschien komt het omdat we na een koud voorjaar ineens een mooie zomer kregen. Biologische bestrijders konden die overgang minder goed maken dan trips.” Meeldauw was tot september makkelijk beheersbaar. Kouwenhoven wijt dit mede aan het feit dat telers meer dan voorheen preventief spuiten met relatief ’zachte middelen’ als Meltatox of Hicure. „In het verleden wilden telers wel eens een meeldauwbestrijding overslaan als ze dachten dat de infectiedruk laag was. Dat is nu minder het geval. Dat het in oktober toch enigszins uit de hand liep met meeldauw wijt ik vooralsnog aan de koude nachten met veel uitstraling die we toen hadden.” Spint vroeg bij klanten van Kouwenhoven alleen extra aandacht als
er bestreden moest worden tegen schild-, wol- of dopluis. „Dan verstoor je de ontwikkeling van phyto seiulus. Met alleen feltiella verloopt de spintbestrijding minder soepel.” Telers die ’gewone’ luis biologisch bestreden zijn behoorlijk tevreden. Testen worden uitgebreid en telers haken aan, mede omdat ze zien dat je door biologische luisbestrijding minder hinder hebt van toenemende beperkingen als het gaat om het
gebruik van chemische middelen. Wittevlieg is jaarrond soepel verlopen. Diverse telers hebben zelfs geen extra encarsia ingezet; de generatie van 2014 overwinterde en deed in 2015 goed zijn werk. „Hadden we tegen trips maar zo’n situatie. Of een bestrijder als macrolophus die in de groenteteelt veel plagen in toom houdt. Nu moeten we te vaak corrigeren. Dat verstoort de biologische gewasbescherming.”
’Tijd om gewasberschermingsstrategie te evalueren’
Jos van den Berg van kwekerij Sunshine Grow Plaats: Voorschoten Teelt: hibiscus, schlumbergera en oleander Oppervlakte: 1,5 ha kas en 4 ha land in Spanje voor afkweek oleander
Vakblad voor de Bloemisterij 50 (2015)
Kasgeluiden-NW.indd 27
In vergelijking met 2014 heeft Jos van den Berg het gewasbeschermingsjaar 2015 ervaren als een jaar met meer plaagdruk. Ondanks meer plaagdruk heeft hij minder chemie ingezet. Daar heeft hij geen spijt van, maar dit jaar leert wel dat hij wellicht meer swirskii had moeten uitzetten. Hij overweegt in 2016 swirskii te gaan verblazen of strooien in plaats van linten uit te rollen. Bij het stekken moet het lint iedere keer worden
op- en weer uitgerold worden of tijdelijk in de breedte worden gelegd. Arbeidshandelingen die met strooien of verblazen zijn te vermijden, evenals als de linten omlaag en -hoog hangen bij het wijder zetten van de containers. Niet alleen vanwege besparing op arbeidskosten durft Van den Berg deze beslissing te nemen; na jaren van uitzetten van swirskii heeft de roofmijt zich ook beter gevestigd op de kwekerij.
Momenteel is het rustig qua plagen, zowel in de hibiscus als schlumbergera. In beide gewassen heeft Van den Berg preventief gespoten tegen trips. In schlumbergera met Vertimec; in jonge en afleverbare hibiscus met Match en daarna Vertimec. Hij is toe aan het uitleggen van nieuwe swirskii-linten, maar de beslissing stelt hij nog even uit vanwege het biologische evenwicht. „En misschien wordt het de eerstvolgende keer wel strooien of verblazen van swirskii.” Bij het stek snijden zijn naaktslakken aangetroffen die nu door het vochtigere kasklimaat naar boven in het gewas kruipen. Dus zijn er slakkenkorrels gestrooid. In zijn bewortelingsruimte met hibiscussen blijft Van den Berg tweewekelijks preventief spuiten tegen (echino)trips. Ditmaal is ook eenmaal Rovral ingezet tegen botrytis, waarvan hij enkele aantastingplekjes tegenkwam.
27
09-12-15 13:42
Productbijeenkomst Tulp FloraHolland:
Nadenken over afzet tulp Hoed u voor de macht van de retail. Die boodschap had FloraHolland voor de broeiers en handelaren die de jaarlijkse productbijeenkomst in december bezochten. Afzet via de retail is inmiddels voor 7 van de 10 tulpenstelen werkelijkheid. Dat heeft voor het hele vak gevolgen. Er zijn alternatieven, zo werd duidelijk. Hans Neefjes hneefjes@hortipoint.nl
V
productbijeenkomst Tulp op 3 december in Rijnsburg dat broeiers niet de enige leveranciers zijn die zeggenschap over hun product verliezen. „Booking.com wordt een steeds grotere klanteigenaar van hotels. Gemiddeld 15% van de kamerprijs is voor Booking. com. En kijk naar Nu.nl die overal nieuws vandaan kaapt en kranten sloopt. Of een vergelijkingssite als Iens met recensies over restaurants. Zorg er daarom voor dat je iets unieks doet. Doe meer dan ’tulpen telen’ en wordt vandaag beter dan gisteren.” De invloed van marketing, de noodzaak van segmentatie, de theorie achter het inkoopgedrag van consumenten. Retail is machtig. Ook FPC-voorzitter Gerard Reus
kwam in zijn uitleg over de ontwikkelingen rond tulp bij FloraHolland meermaals uit bij de invloed van de retail. Retailers kopen bijna niet meer op de klok en FloraHolland is zijn rol als ’verkoopapparaat’ verloren. „Andere partijen springen in dat gat. En dan hoor je dat er tulpen verkocht worden voor prijzen die te laag zijn als je kennis hebt van de geldende vraag en aanbod. Voor de lange termijn zijn andere veilingsystemen wellicht een optie. En we moeten op consumentenniveau kijken of de opkomende handel via internet goed aansluit bij de aankoop van een impulsartikel als tulp.” Reus stapt na bijna 20 jaar uit de FPC, net als Eric van Dam van de firma Triflor. foto: FloraHolland
olgens gastspreker Wouter de Vries gooit een supermarktketen als Albert Heijn ook alle tulpenleveranciers op een hoop. „Zij dicteren dat een bos tulpen € 1,99 kost. Ik weet zeker dat er klanten zijn die voor een mooie bos met afwijkende soorten, aantallen of kwaliteiten tulp meer wil betalen, maar die gaat AH niet aanbieden. Sterker, ik voorspel dat ze het mes steeds dieper op jullie keel gaan zetten. Ze kunnen kiezen uit meerdere tulpenleveranciers en voor die verkoopprijs van € 1,99 is de inkoopprijs zeer bepalend. Kortom, ze zullen jullie uitknijpen”, betoogde marketeer De Vries. Ruim 150 vakgenoten leerden op de
Bloemist Jack Mensinga maakte op de productbijeenkomst Tulp van FloraHolland diverse boeketten. Tulp in de hoofdrol op 3 december. En extra aandacht voor de afzet via het retailkanaal.
28
tulpendag.indd 28
Vakblad voor de Bloemisterij 50 (2015)
09-12-15 10:07
Achtergrond
Kwaliteitscompetitie tulp Van Dam had voor de aanwezigen nog een boodschap: „Houd de kwaliteit van tulpen hoog in het vaandel. Een magere Strong Gold in de supermarkt met een bleek, klein knoppie doet ons vak geen goed. We weten hoe het afliep met Golden Apeldoorn en Monte Carlo.” Gerard Reus vulde aan dat men onder andere via de kwaliteitscompetitie (zie kader) inzichtelijk wil maken dat te rauw plukken van Strong Gold niet goed is voor diens sierwaarde.
Nog geen prognose Productcoördinator Peter Edelaar van FloraHolland had op de bijeenkomst graag net als vorig jaar een cijfermatig onderbouwde prognose van het komende broeiseizoen gegeven. „Dat kan helaas niet. Ik heb onvoldoende broeischema’s van jullie ontvangen. Stuur ze alsnog in, dan kan ik de komende twee weken die prognose toch maken.” Met schema’s voor in totaal 600.000 miljoen stelen staat de teller op de helft van het aantal waar Edelaar vorig jaar mee kon ’rekenen’. „En nu gaat het in tweederde van de gevallen om klokhandel, terwijl prognoses over het aanbod in kleur en volume vooral interessant is voor kwekers die bemiddelen.” Edelaar weet dat sommige broeiers hun schema’s niet in mochten leveren omdat hun afnemer dit contractueel liet vastleggen. Het ziet er zelfs naar uit dat zo’n 200 miljoen stelen komend seizoen niet via FloraHolland verhandeld gaan worden. Dat is bijna 10% van het jaaraanbod tulp.
Processen afstemmen De veiling gaat beter processen afstemmen op de wijze waarop de groothandel inkoopt, vertelde Edelaar. De ontwikkeling richting verkoop zonder tussenkomst van een veiling, kan hij verklaren. Het is een manier om op korte termijn afzetkosten te verlagen. Die ’winst’ is eindig volgens Edelaar en hij haalt daarvoor ook het betoog van spreker Wouter de Vries aan. „Als we niet uitkijken worden we lijfeigenen en horigen. In het marktplan tulp staan kansen en initiatieven waar we als vak verder mee komen. Inzicht krijgen in de markt en de consument hoort daarbij, net als een betere positionering van het product, segmentatie, doseren van het aanbod, inspelen op afzetmogelijkheden et cetera. Vergeet niet dat personen onder Vakblad voor de Bloemisterij 50 (2015)
tulpendag.indd 29
Het bedrijf J.A. Borst heeft de FloraHolland Kwaliteitscompetitie Tulp 2014/2015 gewonnen. De broeier uit Obdam was een van de 119 aanvoerders die afgelopen broeiseizoen deelnam aan de competitie. De ’wedstrijd’ is in 2008 voortgekomen uit de tulpentesten die wekelijks bij FloraHolland in Rijnsburg plaatsvonden. Het doel is helder: inzicht geven in de kwaliteit van eigen partijen en die van collega-broeiers. Dit keer zijn alleen de beste vijf kwekers beloond met een oorkonde. Naast winnaar J.A. Borst zijn dit VOF Dolf de Wit en Zn uit Heemskerk, Christian Schilder uit Limmen, J.A. Salman uit Noordwijk en Triflor uit Nieuwe Niedorp. In het verleden werden ook prijzen aan de vijf beste cultivars gegeven, maar dan komt volgens FloraHolland de kwekersprestatie niet altijd voldoende naar voren.
Uit de aanvoer De veiling concludeert op basis van de testen dat de gemiddelde houdbaarheid (na een transportsimulatie conform vbn-specificaties) van tulp toeneemt: van 7,0 dagen in 2008 naar 8,3 dagen in 2015.
de dertig jaar nu bijna geen tulp kopen. En voor degenen die wel kopen is tulp in 70% van de gevallen een impulsartikel. De vraag is hoe we dat ook via websites kunnen realiseren, die impulsaankoop.”
Voortgang tulpenpromotie De vakbijeenkomst werd gebruikt om te stemmen over voortgang van promotie voor tulp. Met 98,4% ’voor’ waren de broeiers duidelijk over de vraag of ze de komende drie jaar geld willen afdragen aan stichting TPN, Tulpen Promotie Nederland. De telers die stemden vertegenwoordigden 26% van de veilingomzet tulp. Tulpenbroeiers gaan net als voorgaande jaren 0,05% over hun omzet afdragen via FloraHolland. Hobaho en veredelingscombi’s Hybris, Vertuco en Remarkable vullen samen jaarlijks € 10.000 aan. Het jaarlijkse budget voor tulpenpromotie blijft zo’n € 130.000. In Rijnsburg werd gemeld dat enkele grote broeiers die niet meer via de veiling verhandelen, toegezegd hebben dat zij TPN blijven steunen. Die boodschap werd met applaus door de zaal begroet. De Nationale Tulpendag op De Dam in
FloraHolland haalt de bossen uit de aangevoerde partijen, vijf bossen per seizoen, van verschillende cultivars. Als de broeier wil werken met de klokopmerking ’Vaasleven getest’ dan worden er in het seizoen zes bossen van één cultivar getest, om een betrouwbaar beeld te geven. De kosten zijn bij tulp € 24 per bos. Afgelopen seizoen zijn 624 bossen getest (6.240 stelen) van 177 cultivars. De tulpen worden beoordeeld op sierwaarde, na transportsimulatie en vijf dagen in de vaas, en krijgen daarvoor een cijfer. Een 6 is voldoende en 10 staat voor ’uitstekend’. De houdbaarheid/vaasleven in dagen levert samen met dit getal het uiteindelijke oordeel over de kwaliteit. Deelnemende bedrijven krijgen een verslag van alle testen. Op basis van minimaal vijf testen is de conclusie dat cultivar Marit afgelopen seizoen met gemiddeld 6,1 dagen het kortste vaasleven had. De tulp Columbus bleef het langst mooi op de vaas: 10,3 dagen. Cultivar Strong Gold werd veruit het vaakst beoordeeld, 47 keer, en was gemiddeld 9,5 dagen houdbaar. Als eindoordeel behaalde die cultivar het totaalcijfer 7,1. >
Amsterdam blijft in budget en uitvoering de belangrijkste activiteit van TPN. De internationale media-aandacht is afgelopen vier edities sterk gegroeid. Naar schatting 40 miljoen consumenten werden in 2015 bereikt, aldus TPN-voorzitter Arjan Smit. In de periode 2016-2018 wil men bloemisten en groothandelaren nog meer activeren rond de Tulpendag op de derde zaterdag in januari. Dat gaat onder andere via een online toolbox en in samenwerking met bloemistenorganisatie VBW. Via bloggers zullen sociale media beter benut worden. Met Keukenhof, het Nederlands Bureau voor Toerisme & Congressen (NBTC) en de gemeente Noordwijk gaat TPN de internationele pers nog meer enthousiasmeren over tulpen en de bollenvelden in Nederland. Begin maart zijn er persbijeenkomsten in Keulen en Berlijn. Er gaat een ’tulpentram’ rijden in Keulen en Keukenhof wil extra uitpakken met twee tulpenshows (in week 12 en 17). „Maar bij veel zaken hebben we jullie hulp nodig. Zorg voor bloemen, help mee op De Dam of ga tijdens de tulpenweken eens je verhaal vertellen bij bloemisten. Samen kunnen we veel en je leert er altijd wat van,” aldus Smit. <
29
09-12-15 10:07
Groene kamerplanten zijn trendy
Kleine plus qua prijs en omzet ka Een kleine plus zowel in prijsvorming als omzet moet er volgens het productteam groene en bonte kamerplanten van FloraHolland in 2015 in kunnen zitten. Dat zag er aan het begin van het jaar niet naar uit; vooral na de zomer laat de verkoop van kamerplanten een boost zien. Peter van Leth
Foto's: FloraHolland, Bloemenbureau Holland en Peter van Leth
pvanleth@hortipoint.nl
Nu het twee keer achtereen niet gelukt is om als telers van groene en bonte kamerplanten tot een gezamenlijke promotiecampagne te komen, rest aansluiting bij bestaande promotiecampagnes als ’Woonplant van de maand’ en ’Vitamine Plant for Men’.
I
n 2015 zet de trend zich voort dat het aandeel groene kamerplanten in verhouding tot bloeiende potplanten en orchideeën zich stabiliseert rond de 23%.Tot en met week 48 ligt de omzet 0,5% lager dan in 2014 en de aangevoerde aantallen 1,5% lager. Resulterend in een betere gemiddelde prijs van 1%. Productcoördinator Kevin van Embden verwacht over heel 2015 dat de prijsvorming en de omzet hoger komen te liggen dan vorig jaar. Voor de komende
30
5015groen.indd 30
jaren ziet hij het aandeel groene en bonte planten niet groeien, maar ook weer niet verder afnemen. Dat wil niet zeggen dat er geen groei meer in groene kamerplanten zit, maar wel dat de groei gelijke tred houdt met die van bloeiende potplanten en orchideeën. Het aantal bedrijven met groene kamerplanten is de afgelopen 15 jaar gedaald van 800 naar 350. En zal de komende jaren blijven dalen, maar niet zo fors. De daling zal
ook veel meer het gevolg zijn van natuurlijk verloop dan van gedwongen bedrijfsbeëindiging of van het overschakelen naar bloeiende potplanten. Deze conclusie is te trekken afgaand op geluiden uit de praktijk en de standaardontwikkelingen in de sector. Schaalvergroting blijft zich immers voortzetten en kwekers op leeftijd en zonder opvolging houden het voor gezien. In 2014 was de top 10 aanvoerders in groene kamerplanten goed voor 27% van de totale omzet.
Vakblad voor de Bloemisterij 50 (2015)
09-12-15 10:07
et kan er in zitten Achtergrond
Marktplan geschreven en besproken In 2014 zijn de FloraHolland productcommissies (FPC) groot groen en klein groen samengevoegd tot FPC Groen, die dus geldt voor alle telers van groene en bonte kamerplanten. In opdracht van de FPC heeft het productteam een marktplan geschreven waarin zes hoofdaannames in het groen zijn besproken en gecheckt. n Groene kamerplanten worden te weinig gesegmenteerd. Oftewel: dienen groene kamerplanten niet op meerdere afzetkanalen verkrijgbaar te zijn met daaraan betere gekoppelde concepten en ideeën over prijszetting in plaats van prijsvorming? Discussies zijn vooral gevoerd over of het voor een teler haalbaar is om nee te zeggen tegen een supermarktkanaal als zijn product ook al bij een tuincentra te koop is. Zo blijkt uit een storecheck dat een zamioculcas in dezelfde potmaat en kwaliteitsklasse te koop is bij een supermarkt en bij een tuincentrum voor respectievelijk € 6,00 en € 9,99. Of dit daadwerkelijk een probleem is, daarover verschillen de meningen. n Met groene kamerplanten ligt de focus op de grootste klanten. Grote klanten die aandacht geven aan groen groeien in omzet, terwijl klanten die hier geen focus op hebben juist dalen in groenomzet. Niet alle ’kleine’ klanten dalen in omzet, maar verhoudingsgewijs dalen zij eerder in
Trendy In navolging van succulenten (cactussen en vetplanten) zijn groene en bonte kamerplanten trendy. Al twee jaar is geen lifestyle magazine open te slaan of groene kamerplanten staan er prominent in gefotografeerd. Eenzelfde aandacht krijgen groene kamerplanten in blogs en op woonbeurzen. Een beeld dat daarvoor was weggelegd voor orchideeën. „Groene kamerplanten zijn trendy. Dat is goed om je te realiseren en er
Vakblad voor de Bloemisterij 50 (2015)
5015groen.indd 31
groenomzet dan de ’grote’ klanten die meer aandacht aan groen geven. Mede hierdoor neemt het marktbereik af. Kleinere klanten moeten gestimuleerd worden meer groene planten te kopen. Het succes van klokvoorverkoop is te zien als een bewijs hiervan, maar meerdere activiteiten zijn hierop te ontwikkelen. n Periode 10 en 11 (week 36 tot en met 44) zijn de weken met de slechtste prijsvorming voor groene kamerplanten. Gemeenschappelijk zal ingespeeld moeten worden op afzetgelegenheden in deze perioden. Dit kunnen uiteenlopende momenten zijn van ’leerkrachtendag’ tot oktober wat de ’woonmaand van het jaar’ is. De afzetgelegenheden met de meeste potentie zullen verder worden uitgewerkt. n Met groene kamerplanten beter aansluiten bij bestaande promotiecampagnes. Nu het twee keer achtereen niet gelukt is om als telers van groene en bonte kamerplanten tot een gezamenlijke promotiecampagne te komen, rest aansluiting bij bestaande promotiecampagnes als ’Woonplant van de maand’ en ’Vitamine Plant for Men’. n Er is minder innovatie onder groene kamerplanten dan onder bloeiende. Bij bloeiende potplanten is immers met kleuren en geuren veel beter onderscheid te creëren. Telers van groene kamerplan-
ten zien het nut van innovatie wel in, maar niet het nut van bijvoorbeeld zestig tinten rood. De aanname is dat de consument amper verschil ziet in de kleuren. Neemt niet weg dat product- en conceptinnovatie gestimuleerd mag worden onder telers van groene kamerplanten. n Groene kamerplanten dragen bij aan een gezonde leef-, woon- en werkomgeving. Voordat hierop acties worden ondernomen, wacht de FPC eerst de uitwerking van het programma ’de Groene agenda’ af. Projecten binnen het programma die zeker mogelijkheden gaan bieden zijn: ’Van Groen naar Gezond’, ’Groen voor Grijs’ en ’Groene gezonde ziekenhuizen’. Met deze projecten worden innovatieve en in de praktijk goed hanteerbare groenconcepten ontwikkeld.
Aan de slag Het marktplan is gepresenteerd aan een werkgroep van zes aanvoerders drie FPC-leden en drie niet FPC-leden. In het marktplan zijn veel activiteiten omschreven. Aan de werkgroep is gevraagd de belangrijkste activiteiten te prioriteren. Op basis daarvan zijn de belangrijkste activiteiten bepaald en gekozen. Zo wordt beschikbare informatie over de Duitse consument verzameld en vertaald naar kansen voor groene kamerplanten.
op in te spelen. Dat duurt natuurlijk geen eeuwigheid hooguit enkele jaren, weten we uit het verleden”, aldus Van Embden. Dat groene en bonte planten dusdanig in de picture stonden, dateert volgens hem al weer uit 2000, 2001. De reden volgens collega Joery van Leest is tweeledig. Consumenten houden zich momenteel bezig met groen/duurzaam in de breedste zin van het woord. En ze schaffen graag makkelijk te verzorgen planten
aan waar ze weinig omkijken naar hebben. Dus niet elke groene of bonte kamerplant lift mee op deze golf.
Beter evenwicht vraag-aanbod De prijsvorming kende een slechte start, maar opmerkelijk is dat de prijs na de zomer aan het aantrekken is. Een verklaring zou volgens Van Leest kunnen zijn dat groene planten steeds meer afgestemd
>
31
09-12-15 10:07
Vervolg van pagina 31.
worden op de seizoenen waarmee vraag en aanbod beter op elkaar worden afgestemd. Er is weer minder aangevoerd dan in 2014, op succulenten en enkele goed houdbare producten na. „Een groeiend aantal telers heeft ervoor gekozen in de zomermaanden een deel van hun kas leeg te laten of andere producten te telen. Dit heeft een positief effect op de prijsvorming”, verklaart de productcoördinator.
Klokvoorverkoop is succes In mei 2015 is FloraHolland gestart met klokvoorverkoop en dat is te zien in het marktaandeel klok van groene kamerplanten. Dat loopt niet verder terug. Het aandeel ligt tot en met week 46 op 34,1%; bijna evenveel (33,9%) als over heel 2014. Van Embden hoort positieve geluiden van kwekers: „Telers krijgen een heel arsenaal aan nieuwe klanten waar ze het bestaan niet van wisten. Vooral kleine kopers, die geïnteresseerd zijn in een aantal bakjes, maar niet in een hele deense kar, een laag of
Mening
Aparte tafels bij tuincentra met kleinere potmaten, zoals hier bij De Carlton in ’s-Gravenzande, zijn een publiekstrekker. Consumenten kunnen zelf planten en potten mixen en matchen.
aantal lagen. Aantallen die voor de aanvoerder kostentechnisch niet haalbaar waren door transportkosten kunnen nu worden ingekocht via klokvoorverkoop. Daarnaast zijn er enkele klanten die het aanbod van klokvoorverkoop via de webshop doorzetten naar de eindklant. De prijsvorming van
klokvoorverkoop ligt hoger dan de klokprijs, waardoor aanvoerders een hogere prijs vangen. Sinds dit jaar is het als teler ook mogelijk om zelf een minimumklokprijs te bepalen. Hiervan maken telers van groene kamerplanten niet of nauwelijks gebruik. Toch
Ronald Lamers, Verkoop voor Sierteelt:
’Puur groen heeft het moeilijk, bonte kamerplanten zijn meer in trek’ Zeven jaar geleden is Ronald Lamers voor zichzelf begonnen met de verkoopadvisering en -ondersteuning voor potplantenkwekers. Daarvoor werkte hij als bedrijfsleider bij een handelspotplantenkweker en als bemiddelaar, aanbodsmanager Duitsland en veilingmeester bij veiling VON en als persoonlijk verkoper Aalsmeer. Hij heeft dus de verdere verschuiving van groene naar bloeiende potplanten van dichtbij meegemaakt. „In het begin deed ik verkoopactiviteiten voor voornamelijk telers van groene planten, nu is het precies andersom. Deels door het wegvallen van klanten al dan niet noodgedwongen. Sommige groeiden zo sterk dat ze verkoopactiviteiten zelf in huis zijn gaan halen”, schetst Lamers. Ondanks het kleinere aantal klanten met groene planten heeft Lamers er nog wel een
32
5015groen.indd 32
kijk op. „Groene kamerplanten komen slechts mondjesmaat uit onder hun stoffige imago. Niet voor niets spreken bonte planten consumenten meer aan dan puur groene. Met concepten is meer te bereiken dan met dat andere kleurtje of bladtekening. Of het moet een totaal ander soort of vorm zijn, zoals een sansevieria Skyline. Uitstraling verkoopt; kijk maar naar de populariteit van gespoten succulenten als echeveria.” Verkoop is volgens Lamers naast concepten te stimuleren met toegevoegde waarde uitgaand van ’gemak dient de mens’. „Brede vensterbanken in nieuwe huizen zijn uit de tijd en de jongere generatie moet echt verleid worden met groene planten. En niet alleen de jonge consument wenst gemak; de meerderheid van consumenten wenst planten die gemakkelijk in het onderhoud zijn en vaak iets meer te bieden hebben dan een plant alleen. Dit zijn tendensen waar
afzetkanalen op inspelen en steeds meer op het bordje schuiven van telers. Webshops worden niet voor niets steeds populairdere aankoopkanalen. Marges worden gehaald door het realiseren van snellere omloopsnelheden”, zegt Lamers. Het evenwicht tussen vraag en aanbod van groene kamerplanten dient hersteld te worden, aldus Lamers. Dat zal de saamhorigheid tussen telers ook ten goede komen denkt hij. „Een enkeling redt dat nog met niches, maar met een monocultuur van een groene of bonte plant verlies je de strijd. Dan zijn telers te veel tegen elkaar uit te spelen. Het is nu ieder voor zich. Als kwekers al bij elkaar komen, laten ze niet het achterste van hun tong zien. Met te veel geheimen boert de gehele sector echter achteruit.” Op de vraag of het evenwicht te herstellen is, antwoordt Lamers: „Het zal lastig worden, maar zeg nooit nooit.”
Vakblad voor de Bloemisterij 50 (2015)
09-12-15 10:07
liggen ook hier kansen voor telers volgens Van Embden: bij gewassen met weinig aanbieders en met een overzichtige planning.
Grotere potmaten minder gewenst Bijna alle potmaten laten in 2015 een dalende aanvoer zien, behalve de potmaten 4 tot en met 6,5 cm. Dat segment met een marktaandeel van 10% is tot week 49 het hardst gegroeid met 1,4%. „Aparte tafels bij tuincentra met kleinere potmaten trekken de aandacht, waarbij consumenten zelf planten en potten kunnen mixen en matchen. Een schot in de roos blijkt. Enerzijds omdat het consumenten met zowel een kleine als grote beurs aanspreekt en anderzijds omdat kinderen het leuk vinden op deze manier mee planten te kopen en er zodoende bij betrokken worden”, schetst Van Embden. De kleinere potmaten (7 tot en met 9,5) en het middensegment (potmaat 10 tot en met 17) laten dalingen te zien van tussen de 0,4 en 1,9%, uitgezonderd potmaat 10 tot en met 12,5 (0,3%). De grote potmaten (18 tot en met 40) dalen flink in aantallen; deze trend zet zich ook in dit jaar dus voort.
Import zucht onder hoge dollar Dit jaar speelden de dollarkoers enorm mee in de import van halfwasproducten. De hoge dollarkoers maakt de import van halfwasproducten een stuk duurder, soms wel tot 20% . Veel kwekers is het gelukt om deze kostenstijging door te berekenen in hun verkoopprijs. Helaas is dit niet bij elke aanvoerder gelukt, waardoor de marges steeds meer onder druk komen te staan. Te verwachten is dat vanaf januari veel aanvoerders weer scherp kijken naar hun verkoopprijs naar hun klanten. Daar bovenop gaan de telers van Phoenix roebelenii en sansevieria in 2016 het lastig krijgen hun producten te importeren, respectievelijk vanwege de problemen met de bacterie Xylella fastidiosa en een tekort aan sansevieria in Midden-Amerika
Decembertour 2015 Op 16, 17 en 18 december staat de Decembertour 2015 op het programma; een week
Vakblad voor de Bloemisterij 50 (2015)
5015groen.indd 33
Telers van Phoenix roebelenii zullen het in 2016 lastig krijgen hun producten te importeren, vanwege de problemen met de bacterie Xylella fastidiosa.
later dan de voorgaande drie edities. Half december wordt nog steeds beschouwd als een goede periode om groene kamerplanten voor het voetlicht te brengen. Via een extra beurs, niet per se dé beurs voor groene potplanten. Op de Trade Fair begin november staan noviteiten van groene planten al in de picture en tijdens de December Tour zijn evenveel of soms meer bloeiende planten te aanschouwen. FloraHolland brengt in haar presentatieruimte bijvoorbeeld alle noviteiten van het afgelopen jaar nogmaals onder de aandacht met een doorkijkje naar noviteiten voor 2016. Een uitzondering vormt elke jaar deelnemer Vireo. In tegenstelling tot overige deelnemers toont Vireo alleen groene planten. „Als er maar één bloeiende plant tussen staat, gaat daar toch weer de aandacht naar uit. En we willen juist bereiken dat handelaren weer het gevoel krijgen bij groene planten”, vertelt evenementmanager Pieter Middelkoop.
maken in het aantal beurzen. Zeker als je in korte tijd drie tot vier beurzen hebt waar je telkens dezelfde mensen spreekt. Bij wijze van spreken zijn we in zo’n intensieve beurzenperiode meer bezig met het organiseren van beurzen dan met ons werk”, schetst Rob Batist. De keuze van Green Sales & Promotions is daarom gevallen op veilingbeurzen, waar is te beslissen wel of niet aan mee te doen. Andere beurzen als de Decembertour vergen toch meer eigen inbreng en organisatie. Dus staat de salesorganisatie na de Trade Fair, begin januari 2016 weer op de Winter Fair in Aalsmeer. Volgens Batist ook een geschikter moment om groene kamerplanten onder de aandacht te brengen: „Half december zijn alle acties met groene kamerplanten al ingepland. Wil je daarop aansluiten met verkoop in het voorjaar dan is begin januari een beter moment.”<
In het kort Af- en aanhakers Naast Vireo en FloraHolland zijn Decorum Plants & Flowers en FloraPlanet, deelnemers van het eerste uur. Nieuwkomer is Ronald Lamers, Verkoop voor Sierteelt (zie kader). Afhakers zijn daarentegen Green Sales & Promotions en Forever Plants. „Niks ten nadele van de Decembertour, maar het was voor ons op een gegeven moment een kwestie van een keuze moeten
n Groene kamerplanten zijn trendy. n De tendens is dat steeds meer kleine
potmaten op de markt verschijnen. n Meningen verschillen of de Decembertour half december een goed moment is om groene kamerplanten onder de aandacht te brengen. Trade Fair (begin november) en Winter Fair (begin januari) beschouwen sommige salesorganisaties als een beter moment.
33
09-12-15 10:07
Teelttips Brassica Knolvoet Knolvoet is een zeer gevaarlijke ziekte bij sierkool. Als een perceel eenmaal is besmet is dit perceel nooit meer voor sierkool te gebruiken. De schimmel die deze ziekte veroorzaakt blijft eigenlijk altijd in de grond aanwezig. Eigenlijk geld dit voor alle kool-achtigen, dus ook de groenbemesters die aan de kool verwant zijn, zoals de bladrammenas. Het
Anthurium Doeksluiting Sluit doeken altijd tijdig, ook bij hogere buitentemperaturen. Na 14:30-15:00 is er in deze tijd nog nauwelijks instraling die bijdraagt aan de fotosynthese. Wanneer u beschikking heeft over drie doeken dan allemaal sluiten. Bij te hoge kastemperatuur wel
Roos Wintertijd In de donkerste tijd van het jaar komt de groei voor het grootste deel van de assimilatiebelichting. Deze moet nu maximaal en minimaal 20 uur per etmaal branden. Alleen bij heel warm weer voor de tijd van het jaar kan het nuttig zijn om iets langer
34
Teelttips-Schoffelen_nw.indd 34
Zomerbloemen
ruim verspreide onkruid herderstasje is de grootste waardplant voor deze ziekte. Het enige wat een preventieve werking heeft tegen deze ziekte is kalkstikstof. Het gebruik van kalkstikstof kan voorkomen dat een besmetting het gewas kan vernietigen. Kalkstikstof zorgt er niet voor dat er op een besmet perceel weer geteeld kan worden. Let goed op of dat er geen
grond van een besmet perceel versleept wordt naar een schoon perceel. De ziekte wordt hierdoor overgebracht. Registreer ook goed op welk perceel er ooit een besmetting heeft plaatsgevonden zodat problemen in de toekomst voorkomen kunnen worden.
Invriezen
Henk van den Berg Teelt- en Bedrijfsadvies, 0252-340301
Henk van den Berg Teelt- en Bedrijfsadvies, 0252-340301
fors kieren in de bovenste doeken om temperatuur af te voeren. Houd het onderste doek gesloten om zodoende kouval te vermijden en gewasafkoeling door uitstraling te voorkomen. Het is nu wenselijk het gewas minimaal op de kastemperatuur te houden. Dit vermindert glazigheid en blauwe bloemen. Bij (plotselinge) gewasafkoeling treedt er een onbalans op tussen de wortel en bovengrondse activiteit. Hierdoor
ontstaat er extra druk op de celmembranen en kan er vocht weglekken in de intercellulaire holten.
gangen om de overgang voor het gewas beperkt te houden. Zorg er ten allentijde voor dat het gewas niet gaat omvallen. Span desnoods overdwarsdraden. Radicaal gewasonderhoud kan in deze tijd kwaliteitsproblemen in de bloemen geven en een ernstige verstoring van de wortelconditie veroorzaken.
donker te blijven, zodat u het etmaalgemiddelde qua temperatuur beter kunt beheersen. Ook bij heel koud weer kunt u wel eens afwijken van de regel dat je maximaal 20 uur belicht, omdat de temperatuur in de donkerperiode zo laag kan worden dat het nadeel van continu belichten (afnemende houdbaarheid en knopgrootte) kleiner is dan het voordeel van continu belichten (het handhaven van voldoende temperatuur). Als regel moet de
actuele temperatuur in de donkerperiode niet onder de 15,5°C komen. Daaronder ontstaan vaak problemen met de knopkwaliteit in deze tijd van het jaar: ’bonken’, ’monsters’ of ’zwarte knoppen’. Dit gebeurt eigenlijk alleen wanneer de kas volledig gesloten is. Het is daarom een probleem van de temperatuur in combinatie met het vocht, de vochtafvoer. Het etmaal wordt geregeld door vooral te spelen met de daglengte en de
Gewasonderhoud Achterstanden in gewasonderhoud worden nu nog weggewerkt; overtollig blad of stek wordt verwijderd. Het is nu niet de meest gunstige periode, maar het kan gedaan worden onder de voorwaarde dat het zeer geleidelijk plaatsvindt. Verwijder het blad en of stek in 2-3 werk-
Vaste planten gewassen die vanaf nu worden gerooid om lang bewaard te worden, kunnen het beste direct ingevroren worden bij 2°C onder het vriespunt. Het aanhouden van een tussentemperatuur is gezien het stadium van de planten niet meer nodig, maar geeft wel makkelijk problemen met verstikking van de planten. Als er toch boven het vriespunt bewaard moet worden, bijvoorbeeld omdat de planten nog verwerkt moeten worden, houd deze temperatuur dan zo laag mogelijk, in de praktijk plus nul genoemd. Hoe lager de temperatuur, hoe lager de ademhaling en hoe minder vitaliteitverlies.
lichte dagen goed worden verlaagd door fors te luchten boven de folie. Naast het afvoeren van vocht uit de kas wordt er ook voorkomen dat de dagtemperatuur te veel oploopt. Het voorkomen van een te hoge etmaal de komende weken is belangrijk om winteroverslag te beperken.
Vocht verlagen Onder vast folie kan het vocht in de kas bij hoge buitentemperaturen en
’nacht’-lengte. Als er betere uitloop gewenst is, kunt u ’s middags de warmte van de dag iets langer vasthouden. Vooral het opstoken van de nacht naar de dag moet rustig gebeuren. Snelle opwarming is gunstig voor schimmels. Normaal geldt een graad per uur als de regel voor de maximale ’stijgsnelheid’. In de praktijk hanteer ik vaak een halve graad per uur. De ’daalsnelheid’ is minder belangrijk als het om
André Lont, Bureau IMAC Bleiswijk, 010-5219094
schimmels gaat. Het viel de afgelopen weken niet mee om reserve in het gewas te krijgen. Dat betekent, dat er met de kerst weinig tot geen ruimte is om extra temperatuur te geven. Het is verstandiger om dan meer aandacht te besteden aan goede bewaring. Een gewas kan ook onderuit gaan als de kastemperatuur rond de kortste dag te hoog is. Johan Sonneveld, Adviesbureau J. Sonneveld, 06-46134453 Vakblad voor de Bloemisterij 50 (2015)
09-12-15 11:05
Schoffelen
Chrysant Trips en stomen Zowel op bedrijven die trips chemisch bestrijden als biologisch is de tripsdruk voor de tijd van het jaar hoog. Dit is zuur gezien de hoge rekening aan gewasbescherming. Veel bedrijven zijn dit jaar meer dan € 4 per m2 kwijt aan chemische en biologische bestrijding plus remstof. Nieuwe besmetting van trips komt in de winter vanuit de vorige teelt. Gezien de problemen met trips denken veel kwekers er daarom aan om volgend jaar elke ronde licht te stomen. Bij problemen met verticillium of aaltjes één keer afgewisseld met een ronde zwaar stomen met afzuigen. Houd bij het stomen wel enige ruimte in de planning. Te dicht sto-
Phalaenopsis Opkweek bemesting De groei is in het zachte najaar goed op gang gebleven. Dit heeft tot nu toe kunnen voorkomen dat het gewas er in de opkweek welig op staat. Vanaf nu kan dit wel gebeuren als er te veel stikstof wordt aangeboden. De plant neemt bij een lagere groeisnelheid relatief meer ammonium en ureum op, wat een zwakkere celbouw oplevert. Streef naar een stikstofhoeveelheid van hooguit 14 mmol/l op basis van een EC 1,0 mS/cm.
Temperatuur en licht in de afkweek In de aanloop naar kerst Vakblad voor de Bloemisterij 50 (2015)
Teelttips-Schoffelen_nw.indd 35
men op oogstbare vakken kan tot herinfectie leiden van opvliegende trips tijdens het bossen. Dit is tegen te gaan door afdelingen af te schermen met padgevel en/ of gevelschermen.
Structuurbederf Bij een tripsaantasting in combinatie met tomatenbronsvlekkenvirus kan het zelfs noodzakelijk zijn om midden in de winter licht te stomen. Ter voorkoming van structuurbederf is het raadzaam de grond ondiep te bewerken vóór het stomen met bijvoorbeeld een kopfrees. Het stoomzeil wordt over de gefreesde grond gelegd. Na het stomen de grond eventueel met een hark bij werken. Een nadeel van het elke
is de temperatuur in veel gevallen voor deze belangrijke afzetperiode flink hoger ingezet. Om de kwaliteit hierbij te behouden is het nodig een hogere lichtsom aan te houden. De vuistregel is dat bij elke graad dat de etmaaltemperatuur hoger is, de lichtsom ±0,5 mol/m²/ dag hoger ingesteld moet worden, om knopval te voorkomen. Dus bij etmaaltemperatuur 20°C een lichtsom (minimaal) van 6,5 mol/dag en bijvoorbeeld bij 22°C verhogen tot 7,5 mol/dag.
Licht en onderdoek in koeling en afkweek Instraling van buiten is welkom, zeker in koeling en afkweek waar zelfs met belichten de gewenste lichtsommen vaak nog maar net gehaald worden. Het lichtdoek kan open blijven en zelfs het sluiten van het
ronde stomen is de versnelde afbraak van organische stof in de eerste steek van de grond. Dit kan tot structuurbederf leiden en tot mindere groei. Structuurbederf is tegen te gaan door het eens in de twee jaar inbrengen van organisch materiaal. Daarnaast is een jaarlijkse onderhoudsbekalking aan te raden. Het beste resultaat tegen structuurbederf wordt bereikt met een bekalking van gips (CaSO4) (25 kg/100 m2).
Dirk Jan Binnendijk Tuinbouwadviezen, 071-5416564
onderdoek is eigenlijk niet meer nodig. Het directe zonlicht in de kas is inmiddels flink diffuus en is niet meer schadelijk. Sluit het onderdoek alleen als dit qua energie wat oplevert, bij buitentemperaturen <5°C. Stel de stralingsafhankelijke verlaging van deze buitentemperatuur zo in dat bij oplopende straling per 10 watt/m2 de buitentemperatuur met 1°C verlaagd wordt. Verhoog deze buitentemperatuur met 1°C per 1,5 m/s verhoging van de windsnelheid vanaf een windsnelheid van 3 m/s. Laat indien mogelijk ook verhogende buistemperaturen en het wel of niet regenen van invloed zijn op het sluiten van de doeken.
Kees van Egmond kees@kees-ineke.nl
Grip Het maakt de tongen wel los. Planten bij de Media Markt. Je verwacht het niet. We hadden al de Praxis, Ikea en diverse andere bouw- en supermarkten, maar een elektronicagigant die stunt met phalaenopsis? Het moet niet gekker worden. Of…? Kenmerkend is het verschil in reactie op het gebeuren. De ene kweker vindt het te zot voor woorden, een ander reageert met ’dit moet je niet willen’, maar een derde steekt zijn duim op: ’Wéér een verkoopkanaal erbij! Prima!’ En hoe de kweker van de planten er zelf tegenaan kijkt laat zich raden. Ze zullen hem niet het mes op de keel hebben gezet. Vrije keus. We doen het! Er zijn tijden geweest dat het leven stukken simpeler was. Brood kocht je bij de bakker, vlees bij de slager, groente bij de groenteboer en bloemen teelde je zelf in je tuintje of je kocht een boeket bij een stalletje in het dorp of op de markt. Of bij een tuinder. Hoe overzichtelijk. Vooral voor de betreffende ondernemers zelf. Een slager die brood ging verkopen? Een groenteboer met slavinken? No way. Zelfs de schoenmaker hield zich bij zijn eigen leest. Ieder had grip op zijn klanten en alleen kerkelijke verschillen maakten soms dat er een winkel voorbij werd gelopen. Want een gereformeerd gezin dat rooms brood at, dat kon niet. Zal de klad erin gekomen zijn met de voorloper van de supermarkt, de kruidenier? ’t Zou zo maar kunnen. Winkels waar je van alles tegelijk kon halen. En de grootgrutter bouwde het concept uit. Eén grote winkelkar volladen en klaar. Ideaal! Er kwamen er steeds meer, er werd gestunt met prijzen, enfin, het verhaal is bekend. Regelmatig een prijzenoorlog met de consument als winnaar en de producent die het nakijken heeft. Welkom in de vrije markteconomie. We leven nu in de maand december. Niet alleen de Sint rent zich rot. Nog nooit was het zó druk met het bezorgen van pakketjes. Want ook de grote winkelketens hebben niet de grip kunnen behouden. Zijn op hun beurt ingehaald door de tijd. Internet krijgt iedereen klein. En je moet mee, of je wilt of niet. Geen planten bij de Mediamarkt? Moet je niet willen? Ach joh, het gebeurt tóch. We hebben er geen grip meer op. En zeg eens eerlijk, hoe vaak komt de pakketjesbezorger bij u langs?
Menno Gobielje, Bureau IMAC Bleiswijk, 010-5219094
35
09-12-15 11:05
Nieuws
Minder vernieuwing in de glastuinbouw Na jaren met relatief veel vernieuwing in de glastuinbouw, is het aandeel vernieuwende bedrijven in 2013 sterk (- 5,8%) gedaald. Dit blijkt uit de LEI-innovatiemotor 2014. De gemiddelde investeringen per bedrijf in de glastuinbouw lopen al vanaf 2008 flink terug. Bedrijven zijn zich steeds meer gaan onthouden van vernieuwingen in producten en processen. Dit hangt samen met de tegenvallende financiële resultaten van de afgelopen jaren. Lag het percentage vernieuwende bedrijven in 2011 nog op 18,8%, een jaar later daalde dat verder naar 17,9% om in 2013 nog verder te dalen naar 12,1%. De grootste daling in vijf jaar. De glastuinbouw voldoet daarmee niet meer aan het percentage vernieuwende bedrijven dat het ministerie van Economische Zaken nastreeft, namelijk jaarlijks 15%.
Betere bedrijfsresultaten Vernieuwers behalen gemiddeld betere bedrijfsresultaten. Het bedrijfsinkomen van vernieuwende glastuinbouwbedrijven komt
gemiddeld uit op € 90.500 tegen € 52.700 voor niet-vernieuwende glastuinbouwbedrijven. Vernieuwers hebben vaak ook in voorgaande jaren geïnnoveerd, zoals ook de niet-vernieuwers over het algemeen jaren achtereen niet innoveren. Daardoor blijven niet-vernieuwers steeds meer achter de ontwikkelingen in de sector aanlopen.
Veel productvernieuwing In de glastuinbouw vindt de meeste productvernieuwing (61,6%) plaats van alle agrarische sectoren. Tuinders proberen zich te onderscheiden met nieuwe rassen en variëteiten of nieuwe marktconcepten. Ook procesinnovaties (27,8%) vinden in de glastuinbouw veel plaats, zoals vernieuwingen rondom het sorteren en verpakken van de producten. Ongeveer eentiende van de innoverende bedrijven houdt zich zowel met product- als procesvernieuwing bezig. Dit kan bijvoorbeeld een productvernieuwing zijn die gevolgen heeft voor het productieproces, waardoor er ook procesvernieuwing heeft plaatsgevonden. Maar het is ook mogelijk dat er los van elkaar een vernieuwing is
REDACTIE Schipholweg 1, Postbus 9324, 2300 PH Leiden e-mail: bloemisterij@hortipoint.nl www.vakbladvoordebloemisterij.nl
071-56 59 678 56 59 679
Eindredacteur Jenny Mostert 071-56 59 633 Vakredactie Politiek en economie Quincy von Bannisseht 56 59 637 Peter van Leth 56 59 688 Markt en afzet Arie-Frans Middelburg 56 59 687 Cindy van der Zwet 56 59 630 Teelt en techniek Hans Neefjes 56 59 638 Joef Sleegers 56 59 642
36
ArtikelNynke.indd 36
Samenwerking met klanten gering In vernieuwingsprojecten wordt op land- en tuinbouwbedrijven vooral samengewerkt met advies- of ingenieursbureaus. Bijna 30% van de bedrijven die samenwerkt in vernieuwingsprojecten, doet dat met adviesof ingenieursbureaus. Ook concurrenten/ collega’s en ’overige bedrijven uit agro of tuinbouwsector’ worden vaak genoemd als samenwerkingspartners. Klanten worden beduidend minder vaak genoemd. Bij innovaties wordt voornamelijk gebruik gemaakt van fiscale regelingen en minder van subsidiemaatregelen. Mede doordat subsidies veel specifieker gericht zijn op bepaalde typen bedrijven of bepaalde typen innovaties. <
UITGEVER BDUmedia Afdeling Vak- en Publieksmedia Postbus 67, 3770 AB Barneveld, tel 0342 - 49 42 63, fax 0342 - 41 31 41 Uitgever: Wiljo Klein Wolterink MBA Verkoopleider: Ron van de Hoef, e-mail: r.v.d.hoef@bdu.nl
Colofon
Secretariaat Linda Laman Alice Hoogenboom
doorgevoerd in het proces en in een product. Organisatorische, juridische of marketinginnovaties komen relatief weinig voor in de land- en tuinbouw. Bij elkaar werd in 2013 op 7% van de bedrijven een organisatorische of marketing vernieuwing doorgevoerd. In de meeste gevallen betrof het een vernieuwing in de organisatorische sfeer.
Bureauredactie Carolyne de Vries Lentsch, Jolanda de Wekker Webredactie Erik Rotteveel Vormgeving Diseno Vormgeving Fotografie Gerdien de Nooy Freelancers Gert van den Berg, Hermen de Graaf, Bernadette Hoefsloot, Harmen Kamminga, Ank van Lier, Astrid Zoumpoulis-Verbraeken
ABONNEMENTENSERVICE Mutaties en bezorging Abonnementen kunnen op elk gewenst tijdstip ingaan. Opgave via vakbladvoordebloemisterij.nl of bij de abonnementenservice. Abonnementen lopen automatisch door, tenzij uiterlijk twee maanden voor vervaldatum bij de abonnementenservice wordt opgezegd. Dit kan schriftelijk, telefonisch of per e-mail. Ook voor informatie over een lopend abonnement en klachten over de bezorging kunt u contact opnemen met de abonnementenservice, BDUmedia, afdeling Vak- en Publieksmedia, Postbus 67, 3770 AB Barneveld. Op werkdagen is de abonnementenservice telefonisch bereikbaar van 8.30 uur tot 14.00 uur op 0342-494844, e-mail: abonnementen@bdu.nl. Prijzen Jaarabonnement: € 349,60. Studenten 25% korting; 65 plussers 15% korting. Jaarabonnement Europa: € 449,65 (België: € 377,70). Jaarabonnement buiten Europa: € 466,50. Genoemde prijzen zijn inclusief 6% btw en verzendkosten. ADVERTENTIE-EXPLOITATIE Verkoopleider: Ron van de Hoef, 0342 - 494263, 06 - 51806325, e-mail r.v.d.hoef@bdu.nl Media-adviseur: Gert-Jan Bloemendal, 0342-494807 e-mail: g.bloemendal@bdu.nl
Vakblad voor de Bloemisterij is een wekelijkse uitgave van de Stichting Vakinformatie Siergewassen en BDUmedia, Vak- en Publieksmedia. Uitgever en auteurs verklaren dat dit blad op zorgvuldige wijze en naar beste weten is samengesteld, evenwel kunnen uitgever en auteurs op geen enkele wijze instaan voor de juistheid of volledigheid van de informatie. Uitgever en auteurs aanvaarden dan ook geen enkele aansprakelijkheid voor schade, van welke aard ook, die het gevolg is van handelingen en/of beslissingen die gebaseerd zijn op bedoelde informatie. Lezers wordt met nadruk aangeraden deze informatie niet geïsoleerd te gebruiken, maar af te gaan op hun professionele kennis en ervaring en de te gebruiken informatie te controleren. Alle rechten voorbehouden. Niets uit deze uitgave mag worden verveelvoudigd, opgeslagen in een geautomatiseerd gegevensbestand of openbaar gemaakt in enige vorm of op enige wijze, hetzij elektronisch, mechanisch, door fotokopieën, opnamen of enige andere manier, zonder voorafgaande toestemming van de uitgever. Algemene voorwaarden: op alle aanbiedingen, offertes en overeenkomsten van BDUmedia B.V. zijn van toepassing de voorwaarden, welke zijn gedeponeerd ter Griffie van de Arrondissementsrechtbanken en de KvK.
Druk: BDU Media
Vakblad voor de Bloemisterij 50 (2015)
09-12-15 11:05
Kasgenoten
A genda Binnenland 2-3 apr Kom in de Kas, landelijk evenement. Info: www.komindekas.nl 14-16 jun GreenTech Tradeshow, Beurs, Amsterdam RAI. Info: www.greentech.nl 14-17 jun FlowerTrials. Info: www.flowertrials.com 2-4 nov IFTF, Vijfhuizen. Info: www.iftf.nl
17 dec Informatiebijeenkomst Ralstonia in roos, 14.30-17.00 uur, Bleiswijk 21 jan Workshop green challenges, 13.30-20.30 uur, Berkel en Rodenrijs 21 jan Algemene ledenvergadering gewascoöperatie lelie, 19.00-22.00 uur, Bleiswijk 21 jan Gewasbijeenkomst poinsettia, locatie nog niet bekend 10 maa PlantgezondheidEvent, Wageningen UR Glastuinbouw, Bleiswijk 7 apr EnergiekEvent, Bleiswijk 9 jun WaterEvent, Bleiswijk Info: www.ltoglaskrachtnederland.nl
Buitenland 26-29 jan IPM, Essen, Duitsland. Info: www.ipm-essen.de 16-18 feb Salon du Végétal, Angers, Frankrijk. Info: www.salonduvegetal.com 24-26 feb Myplant & Garden, Milaan, Italië. Info: myplantgarden.com 26-28 feb HortiExpo, horti- en mechanisatiebeurs, Pune, India. Info: www.hortiexpo.com 9-11 maa Worlf Floral Expo, Los Angeles, Verenigde Staten. Info: www.worldfloralexpo.com 15-17 maa Nordic Flower Expo, Malmö, Zweden. Info: www.nordicflowerexpo.com 12-14 apr Flower Expo Ukraine 2016, Kiev. Info: www.flowerexpo-ukraine.com 22 apr-1 mei Floraliën, bloemen- en plantenexpositie, Gent, België. Info: www.floralien.be 5-8 jun IFTEX, Nairobi, Kenia. Info: www.iftex.org 13-15 jun Hortivation by IPM Essen, Essen Duitsland. Info: messe-essen.de 29 jun-1 jul Vakbeurs Öga, Koppigen, Zwitserland. Info: www.oega.ch 5-8 okt Agriflor, Quito, Ecuador. Info: www.agriflor.com
FOTO: Quincy von Bannisseht
LTO Glaskracht Nederland
Leeftijd: 35 en 30 jaar Plaats: Poederoijen Teelt: helleborus, hydrangea, zantedeschia, vaste planten en grassen Oppervlakte: 2,2 ha glas en 1,5 ha containerveld
Teunis en Evelien Versteeg Jullie zijn eerder dit jaar verhuisd. Waarom is dat gebeurd? Evelien: „We moesten weg uit Brakel omdat de Liesveldsesteeg, waaraan we gevestigd waren, werd uitgeroepen tot extensiveringsgebied. Gelukkig vonden we in Poederoijen een geschikte locatie om met ons bedrijf verder te gaan.” Teunis: „In oktober hebben we twee open dagen gehouden voor familie, vrienden, klanten, toeleveranciers, omwonenden en iedereen uit het dorp die bij ons wilde kijken. Er kwamen zo’n 750 mensen op af. Dat vonden we heel leuk!”
Is het wennen op de nieuwe stek? Evelien: Ja, best wel. De mededeling dat we weg moesten uit Brakel heeft vooral in het begin veel zeer gedaan. Het is niet leuk als jouw bedrijf rood staat ingekleurd op de kaart. We zijn beiden in Brakel opgegroeid. Maar als je met vreemde ogen naar dat gebied kijkt, is het inderdaad verouderd en gaat het er na de sloop van de kassen ongetwijfeld mooier uitzien. Toch blijft het wennen, je komt immers in een ander dorp en de kinderen moeten naar een andere school.” Teunis: „Inmiddels ervaren we ook de voordelen. We hebben nu één locatie. Vroeger was het bedrijf verdeeld over twee locaties en moesten we telkens de weg oversteken met onze planten. Dat hoeft nu niet meer. Bovendien hebben we een grotere verwerkingsruimte gekregen en hebben we nieuwe lavateeltvloeren kunnen aanleggen.”
Waar zijn jullie momenteel mee bezig? Teunis: „We zijn nu volop helleborus aan het afleveren.”
Wat vinden jullie van het plan om in de Bommelerwaard een apart rioolstelsel aan te leggen voor de glastuinbouw? Teunis: „In principe kunnen wij per 1 januari 2018 het eigen afvalwater zuiveren omdat we al een UV-ontsmetter hebben, die we kunnen uitbreiden met een oxidatiemodule zodat ook gewasbeschermingsmiddelen uit het water worden gehaald. Maar aansluiting op een apart rioolstelsel is ook een optie. Of die voor ons interessant is, hangt af van de kosten. Zodra die bekend zijn, kunnen we een rekensommetje gaan maken.”
Jullie zijn fervente twitteraars en facebookgebruikers ...
Onderstaande symbolen hebben de volgende betekenis en verwijzen naar de website vakbladvoordebloemisterij.nl
!
Documenten en linken naar website
Vakblad voor de Bloemisterij 50 (2015)
Kasgenoten agenda_nw.indd 37
Foto’s
Filmpjes
Evelien: „Ja, dat vinden we leuk om te doen. Facebook gebruiken we meer om met de buurtbewoners te communiceren. Zo doen we wel eens een oproepje onder onze volgers voor zaterdagpersoneel. Wie dat bericht deelt, maakt dan kans op een gratis plantenpakket. Zulke acties hebben ons toch nieuwe zaterdagkrachten opgeleverd.” Teunis: „Ik vind het leuk om op Twitter te laten zien waarmee we als bedrijf bezig zijn. Zo zet ik bijvoorbeeld wel eens foto’s op Twitter als we op een beurs staan. Met regelmaat krijg ik daar leuke reacties op.”
37
09-12-15 12:11
Roelofarendsveen 071-3313356 • 06-22196960 info@klinkstoom.nl • www.klinkstoom.nl
738305_.indd 38
9-12-2015 12:21:50
Treft het ?
Bloemisterij Vakblad voor de
738306_.indd 39
Bel 0342 - 49 48 89 voor de advertentie-
een uitgave van
mogelijkheden, wij geven u graag advies.
9-12-2015 12:22:23
738307_.indd 40
9-12-2015 10:35:59