Klimaatcrisis wordt financiële crisis

tekst:

De wereld wordt gekenmerkt door een toenemende frequentie van systemische risico’s. De schadekosten verbonden aan natuurrampen overstijgen het reguliere economische draagvlak van de verzekeringssector. Zonder een stabiel juridisch en economisch kader dreigt de klimaatcrisis uit te monden in een financiële crisis.

De klimaatcrisis is zowel wereldwijd als dicht bij huis merkbaar. Ook voor de verzekeringssector zijn de gevolgen aanzienlijk. De stijgende temperaturen, veranderende neerslagpatronen en de toename van extreme weersomstandigheden leiden tot een stijging van het aantal natuurrampen en schadeclaims.

VESDERVALLEI: DRIE MILJARD EURO

De overstromingsramp die de Vesdervallei twee zomers geleden trof, ligt nog vers in het geheugen. Het wassende water veegde verschillende dorpen in de regio tussen Eupen en Luik van de kaart. De schade liep op tot ruim drie miljard euro, los van het menselijk leed. De verzekeraars betaalden meer dan twee miljard euro aan schadevergoedingen uit via een eenmalig uitgewerkt protocol met de overheden. “Het verzekeren van een natuurramp is niet evident”, zegt Barbara Van Speybroeck, woordvoerster van Assuralia, de beroepsfederatie van de verzekeringssector. “Natuurrampen hebben het kenmerk dat de schade op alle vlakken – menselijk, materieel en economisch – astronomisch hoog kan zijn en veel mensen tegelijkertijd kan treffen.”

Onder meer de overstromingen in de Vesdervallei hebben een enorm effect gehad op de bewustwording van de klimaatuitdagingen.

Barbara Van Speybroeck — FUNCTIE Directeur pers en communicatie Assuralia

Rampenfonds

Sinds 2007 is in België de dekking van overstromingen verplicht opgenomen in de brandverzekering eenvoudige risico’s. Een partnership tussen verzekeringssector en overheid regelde de schadevergoeding. De tussenkomst werd bij wet geplafonneerd om de solvabiliteit van de betrokken verzekeringsondernemingen te vrijwaren.

De maximumdrempel voor elke verzekeringsmaatschappij ligt vast en hangt af van de premies die zij het afgelopen jaar heeft geïnd. Het globale cijfer van het plafond ligt op zowat 350 miljoen euro. De vernoemde wet bepaalde dat het Rampenfonds het verschil zou bijpassen, zodat de slachtoffers niet zouden worden benadeeld. ‘Zouden’, want na de zesde staatshervorming werd het Rampenfonds een bevoegdheid van de gewesten. Het ontbreekt in ons land sindsdien aan een duidelijke en uniforme regeling voor alle regio’s. Dat zorgt voor nervositeit in de verzekeringssector, omdat het voor hen onmogelijk is om het risico op een doeltreffende wijze te verzekeren én te herverzekeren aan een correcte prijs.

Premies Stijgen

De voorbije maanden zijn die herverzekeringspremies fors duurder geworden, zo blijkt uit internationale rapporten. Swiss Re, een van de grootste herverzekeraars wereldwijd, heeft het over een kostenpost door klimaatschade van in totaal 115 miljard dollar (109 miljard euro) in 2022. In de afgelopen jaren was dat gemiddeld 81 miljard dollar. Van orkaan Ian in Noord­Amerika, tot hagelschade in Frankrijk: de klimaatcrisis zorgt voor schadeclaims die honderden miljoenen euro’s kostten.

In sommige regio’s in de Verenigde Staten, zoals Californië, zijn de premies tegen klimaatschade voor gebouwen nu 45 tot 100 procent duurder geworden. In Florida, waar Ian aan land kwam, is helemaal geen herverzekering meer mogelijk, constateert Gallagher Re. Citizens Property Insurance Corporation, een door de staat gemandateer­ de organisatie die stormdekking biedt aan huiseigenaren die geen particuliere verzekering konden vinden, kraakt inmiddels in haar voegen. Het leende herhaaldelijk ettelijke miljoenen op de obligatiemarkt om de claims te betalen van huiseigenaren die in de steek waren gelaten toen hun particuliere verzekeraars failliet gingen. De premie voor de dekking van een Citizens­abonnement werd fors opgetrokken. Zo is het voor sommige particulieren en bedrijven terug naar af.

Overstromingen Meeste Impact

Swiss Re schat dat weergerelateerde verzekerde verliezen wereldwijd kunnen oplopen tot ruim 180 miljard dollar in 2040. In Europa zullen overstromingen de meeste impact hebben. In het Verenigd Koninkrijk, Frankrijk en Duitsland kunnen de verliezen met tweehonderd procent toenemen. De verliezen door winterstormen, volgens Swiss Re het grootste catastroferisico in Europa, kunnen met zestien procent toenemen. De herverzekeraar schat dat onder meer de premies voor aansprakelijkheidsrisico’s jaarlijks met 4,7 procent zullen stijgen.

Toezichthouder Dringt Aan

Ook in ons land neemt de nervositeit toe. De toezichthouder op de sector dringt aan op een snelle oplossing. In zijn recente Financial Stability Report schrijft de Nationale Bank van België dat er ‘nog steeds behoefte is aan een nieuw en stabiel juridisch kader dat ondubbelzinnig bepaalt hoe de schadekosten verbonden aan toekomstige natuurrampen zullen worden verdeeld. De daaruit voortvloeiende rechtsonzekerheid heeft belangrijke gevolgen voor de Belgische verzekeraars, met name wat betreft de mogelijkheid, het niveau en de kosten van de herverzekering van het catastroferisico, maar kan uiteindelijk ook leiden tot een stijging van de premies voor de verzekeringnemers.’

Barbara Van Speybroeck bevestigt dat Assuralia namens de sector aandringt op een onderhandelde oplossing. “Een nieuw wettelijk kader is absoluut noodzakelijk om de brandverzekering betaalbaar te houden. Er moet duidelijkheid zijn over de bedragen die de verzekeraars en het Rampenfonds dekken.” Maar het gaat ook verder dan louter een reactief beleid, zegt de woordvoerster. “Ook effectieve preventiemaatregelen zijn noodzakelijk om zware schade te beperken.” ¶