Toen werd alles anders - Dr Nassau

TOEN WERD ALLES ANDERS Verhalen verzameld door leerlingen van het Dr. Nassau College, over gebeurtenissen die het leven van senioren veranderden.

INTRODUCTIE Soms zie je een grote verandering aankomen, soms komt het als een donderslag bij heldere hemel. Het kan je overkomen, maar soms kies je er juist voor. Naderhand kan je de balans pas opmaken: ben je blij met de nieuwe realiteit, zoals na de verhuizing naar een ander land, een nieuwe school of baan, of na een burn-out? Of had je het liever terug bij het oude?

In de afgelopen weken hebben leerlingen van het Dr. Nassau College gesproken met senioren over belangrijke momenten in hun leven. Hoe kijken zij daarop terug en zouden ze, met de kennis van nu, liever een andere richting hebben gekozen?

Deze gesprekken vormden Deel 1 van MDT Cultuur & Kunst.

Bij dit programma oefenen jongeren om meer te leren van mensen dan je van tevoren verwacht. Hiervoor gingen de leerlingen allereerst in gesprek met senioren (die wij vertellers noemen) om te speuren naar niet voor de hand liggende kennis en verhalen. Na het gesprek hebben de leerlingen een schrijf- en fotografieworkshop gevolgd, om het verhaal mooi vast te leggen.

In dit magazine vind je de verhalen die de jongeren op het spoor zijn gekomen en de beelden die ze daarbij gemaakt hebben.

Er komt nog meer. Tijdens Deel 2 van het programma gaan de jongeren namelijk korte films maken over de verhalen. We zijn nu al benieuwd naar het eindresultaat en zien uit naar de eindpresentatie, waar ook weer alle vertellers voor worden uitgenodigd.

Maar voordat het zover is...Toen werd alles anders!

Van de leerlingen: In de afgelopen weken hebben de leerlingen van klas G2A mensen met veel levenservaring geïnterviewd.

Hoe was hun levenspad? Liep het door diepe dalen of over hoge bergtoppen, of liep de weg langs een rustig kabbelend beekje? Als ze het mogen overdoen, zouden ze hetzelfde pad bewandelen?

HET BEGON MET DE LIEFDE Het verhaal van Jan Oosthof Jan Oosthof (75) heeft 2 kinderen,

Door het krijgen van kinderen zijn

maar voordat de jongen en het

er veel dingen veranderd in het

meisje op de wereld kwamen was

leven van Jan. ‘Opeens had ik veel

er al heel veel veranderd. Ook na de

verantwoordelijkheden’, zei Jan.

geboortes veranderde er veel in het

Ook moest hij stoppen met zijn

leven van Jan.

baan in het leger, omdat het te gevaarlijk was, vond hij. Jan werd

Het begon met de liefde. Jan en zijn

een huisvader en was dus veel thuis

vriendin maakten veel afspraken.

voor de kinderen. Gelukkig had hij

‘Want’, vertelde hij, ‘als je het niet

hier veel plezier in. Hij vond het

met elkaar eens bent, dan wordt

vooral leuk om de kinderen naar

het niks.’ Na een tijdje werd zijn

sport te brengen: het meisje deed

vriendin zwanger. Jan had het niet

aan paardrijden en de jongen deed

zien aankomen, maar hij was er

aan voetbal. Achteraf geeft de

toch heel blij mee. Ze hoopten

jongen aan dat zijn vader te veel

allebei op een gezond kind en

heeft gepusht met het sporten. Jan

gelukkig is dat ook gebeurd. Voor

zei altijd dat je bij een teamsport

de geboorte praatte Jan met

pas ziek thuis mocht blijven als je

collega’s, familie en vrienden erover.

echt heel ziek was. Het meisje wou

Al deze mensen gaven aldoor tips,

heel graag een eigen paard. Jan

maar Jan deed er niet heel veel

had beloofd dat als ze alleen maar

mee, omdat hij het zelf wou

tienen zou halen op haar rapport,

uitzoeken. Na een tijdje kregen ze

dat hij een paard voor haar zou

ook nog een 2e kind. Jan heeft dus 2

kopen. Achteraf had hij spijt van

kinderen, een jongen en een meisje.

deze belofte, omdat het haar lukte.

DORINDE

BENTE

SOMS HEBBEN SLECHTE DINGEN GOEDE GEVOLGEN Het verhaal van Titia Kok Toen Titia Kok rond de 40 jaar was

Dit doet ze ook graag samen met

kwam ze in haar 4e burn-out.

haar man. Ook hierom is ze heel blij

Hierdoor ontdekte ze nieuwe

dat ze hem heeft ontmoet. Titia is

kansen en leerde haar huidige man

ook heel creatief, ze houdt ervan om

kennen, die haar steunde. Sindsdien

kleding te maken of om te breien.

staat ze positiever in het leven. Titia is nu 62 jaar.

Titia heeft door haar burn-out geleerd dat je altijd voor jezelf op

Titia Kok heeft al meerdere burn-

moet komen en zo positief mogelijk

outs gehad, maar haar 4e heeft

moet denken. Als advies voor

haar leven het meest veranderd. Ze

jongeren zei ze: 'Kom voor jezelf op

heeft via een blind date haar

en vraag om hulp! Blijf jezelf en

huidige man ontmoet. Ze houden

probeer positief te blijven.'

allebei erg van koken, maar lekker eten was niet altijd makkelijk. In

Ze heeft geen idee waar ze nu was

2010 werd ze ziek in haar darm.

geweest als ze haar burn-out niet

Hierdoor is ze lactose-intolerant

had gehad. Natuurlijk was het niet

geworden, wat ook veel impact

fijn, maar ze is blij met waar ze nu

heeft gehad op haar leven. Het

staat!

zorgt ervoor dat ze vaak moe is.

Maar ze vindt het heel leuk om lekkere recepten, die zij met haar intolerantie kan eten, te ontdekken en maken.

JILDOU & MERLE

NIENKE

REACTIES

'het gesprek

'Wat vonden de leerlingen ervan?'

ging Goed, onze verteller was heel aardig en open.'

'ik had niet verwacht dat kunnen studeren zo'n levensverandering kan zijn.'

'Interessant.'

'ik neem mee uit het gesprek Dat je gewoon moet opkomen voor jezelf.'

'ik neem mee uit het gesprek Dat je altijd positief moet

'ik haalde uit

blijven.'

het gesprek met onze verteller: Zet door dan kom je er vanzelf en je kunt veel bereiken.'

'Het gesprek ging heel goed en ik zou eigenlijk niet weten wat er beter zou kunnen.'

'ik neem mee uit het gesprek Dat je een kans moet pakken.'

'gezellig.'

DE 2E KEER WERD ALLES ANDERS Het verhaal van Hanne Van Veldhuijzen

RUBEN

Mevrouw Van Veldhuijzen is op haar

Daarnaast was ze bezig met

veertigste naar Engeland verhuisd.

tuinieren in de grote tuin, achter

Na ongeveer 20 jaar is ze weer terug

hun cottage. Naarmate ze ouder

naar Nederland gegaan, maar

werd gingen in haar hoofd steeds

waarom?

meer twijfels rondspoken: ‘Wil ik

Mevrouw Van Veldhuijzen was een

hier oud worden? Is de

jonge vrouw die in Utrecht woonde

gezondheidszorg goed genoeg?’

en lesgaf in Engelse taal op een

Ongeveer 20 jaar nadat ze naar

school in Rotterdam. Nadat ze een

Engeland verhuisd was, ging ze

keer naar Engeland was op

weer terug naar Nederland.

vakantie, ontmoette ze een leuke

Belangrijkste reden hiervoor? ‘Ik

jonge man. Ze werden verliefd op

wist niet of als ik gezondheids-

elkaar en wisselden telefoon-

klachten zou krijgen, ik in Engeland

nummers uit. Na een periode van 7

goed geholpen zou kunnen

jaar waarin ze elke drie à vier

worden.' Of ze blij was dat ze weer

maanden naar elkaar toe reisden,

terug naar Nederland verhuisd is?

vond ze het wel welletjes. Op 49-

‘Ik vond mijn tijd in Engeland heel

jarige leeftijd verhuisde ze naar het

interessant, maar ik denk dat het

Engelse platteland. Veel viel mee,

een goede keus was om weer terug

maar sommige dingen vielen tegen.

te verhuizen naar Nederland,

'Ik dacht dat ik goed Engels kon,

helemaal met het oog op de

maar het Engelse platteland heeft

gezondheidszorg.’

een heel groot accent. Soms kon ik

Tuinieren is nu een van haar

hele gesprekken niet volgen. In de

hobby's geworden, dat doet ze in

tijd dat ze in Engeland woonde

een kleine tuin in Assen. Met haar

heeft ze geen betaald werk gedaan,

Schotse partner heeft ze nu weer

alleen vrijwilligerswerk.

een LAT-relatie.

LIZE & LIAM

NIEUWE SCHOOL Het verhaal van Theo Kroonenberg Theo Kroonenberg (74) woonde in

Dit heette het Ashram College,

Amsterdam. Hij studeerde Engels

genoemd naar een Ashram in India,

en werd later docent Engels op een

een open plek in de maatschappij

middelbare school. 'Ik had eigenlijk

waar je samen kunt komen om na

een best wel saai leven.' Hij wilde

te denken over de waarden van het

weg en daarvoor ging hij naar een

leven. Ze keken op deze school naar

andere school. Daar was alles beter.

heel de mens. Eens in de zes weken hadden ze een projectweek. Ze

De school waar hij werkte was

besteedden veel tijd aan

eigenlijk heel saai en een heel

begeleiding en sociaal leren. Hij

normale school. Je moest gewoon

vond dat dit een veel betere plek

alle regeltjes volgen en je mocht de

was en dat dit beter bij hem paste.

docent niet bij de voornaam

Hij werd uiteindelijk conrector en

noemen, wat hij juist graag wilde.

was wel een beetje streng. Hij wilde

Hij mocht geen initiatieven

graag dat leerlingen zelf

ontplooien om het onderwijs anders

oplossingen gingen bedenken. Hij

in te richten. Na een paar jaar ging

vond dit zoveel beter, dat hij

hij naar een school in Alphen aan de

eigenlijk veel te hard werkte en

Rijn. Dit was één van de eerste

soms te weinig tijd had voor zijn

middenscholen van Nederland. Er

eigen kinderen. Toen hij opa werd

was geen verschil in wat we nu

vond hij het fijn om ruim tijd aan

vmbo, havo en vwo noemen; alle

zijn kleinkinderen te besteden. Na

leerlingen zaten samen, net als op

zijn pensioen verhuisde hij naar

de basisschool.

Assen om meer tijd door te brengen met zijn kleinkinderen.

NOOR & HANNA

KIJKJE ACHTER DE SCHERMEN 'Ik heb geleerd dat je niet altijd moet kijken naar iemands uiterlijk, want iedereen heeft z’n eigen verhaal.'

Merle den Heijer

'Ik vind het een mooi project. De horizon van de leerlingen wordt breder. Door dit project wordt de kloof tussen jong en oud ook kleiner.'

Mevrouw Latour

'Ik heb geleerd dat iedereen wel een grote verandering heeft meegemaakt, maar sommigen een grotere dan anderen.'

Hanna van Doren

'Interessant project.

Ik heb geleerd dat je gebruik moet maken van de opties en dingen die je hebt.'

Jonas Schuttert

'Boeiend, om iemand iets over je leven of beroep te vertellen.

Leuk om te praten met iemand van een andere generatie, jongeren hebben belangstelling.'

Verteller Anja Janssen

VERHALEN VAN VERTELLERS OVER DE KEERPUNTEN IN HUN LEVEN GEMAAKT DOOR LEERLINGEN VAN H2A DR. NASSAU COLLEGE

Theo Kroonenberg 'De verandering van Theo Kronenberg' Nee hè en toen troffen we weer een

is zijn geschiedenisdocent, die hem

leraar. We zien al zoveel docenten

stimuleerde om door te gaan en

op school, maar deze is wel aardig.

niet op te geven op school en in het

Zijn naam is Theo Kronenberg. De

dagelijks leven.

belangrijkste verandering in zijn

Vroeger was hij namelijk niet een

leven is dat hij docent werd op

goede leerling en haalde vaak

groepsonderwijs en dat hij ging

onvoldoendes.

trouwen met zijn vrouw, al op zijn

Theo werkte eerst op school in

21e.

Bussum, hij vond dat leuk werk.

Iemand vertelde hem dat er een

De grootste verandering in Theo

nieuwe school geopend zou worden

zijn leven was dat hij docent werd

in Alpen aan de Rijn dat dat nieuwe

op een school met een nieuw soort

onderwijs had, met allemaal

onderwijs, waarbij in heterogene

niveaus bij elkaar. Bij Alphen aan de

groepen les werd gegeven en

Rijn werd hij docent Engels,

leerlingen na 3 jaar pas een keus

conrector en docentenbegeleider.

moesten maken of zij vmbo, havo of vwo wilden doen. De grootste

Deze verandering was een hele

invloed was dat hij van Amsterdam

goede keus. Hij had dit van tevoren

naar Alphen aan de Rijn ging

niet gedacht, dat hij docent zou

verhuizen, om op die school te gaan

worden. Omdat hij vroeger niet een

werken. Die verandering vond hij in

hele goede leerling was. Hij is blij

het begin lastig, maar nu is hij blij

dat deze verandering heeft

dat hij die keuze heeft gemaakt.

plaatsgevonden in zijn leven.

De persoon die hem heeft geholpen

SONJA, LIEKE & HENDRIEKE

Astrid van Efferen 'Oh die stomme computers ook' Astrid ging weer aan het werk na

Ze had nog wel wat problemen met

13/14 jaar. Haar kinderen vonden dit

de computer waarmee ze werkte.

niet een hele grote verandering,

Maar gelukkig kreeg ze er wel veel

alleen vonden ze het wel jammer

hulp bij.

dat Astrid niet meer thuis was wanneer haar kinderen

Maar er waren nog meer voordelen

thuiskwamen. Maar dat vonden ze

aan dat ze weer werkte. Er kwam

ook weer niet heel erg, want dan

meer geld binnen en dat was voor

hadden ze het rijk voor hun alleen.

hen wel een groot voordeel.

Inmiddels is ze met pensioen en

Ze begon met werken bij een

past ze op op haar kleinkinderen. Ze

uitzendbureau. Na een paar jaar

heeft 8 kleinkinderen en daar is ze

ging ze werken bij justitie en ook

heel trots op.

nog een tijdje bij een belastingbureau. Ze vond de verandering heel leuk omdat ze na heel erg lang weer aan het werk kon gaan. Daardoor kreeg ze wel meer sociale contacten. Dat vond ze ook wel heel erg leuk. Ze is al 50 jaar getrouwd met Bert, dat is haar man.

Hij is een professionele kok. Als ze dan thuiskwam stond er lekker eten voor haar klaar.

LARS & EMMY

Jan Rijnders 'Jan doet wonderbaarlijke ontdekking'

MARIT & JAZZ

Jan Rijnders is 70 jaar en restaureert

Jan was zelf super nieuwsgierig en

radio's. Het begon allemaal bij zijn

ging op onderzoek uit.

grootouders. Zijn opa en oma

In 2002 bezocht hij het nationale

woonden in Tiel. Opa had een

archief en vroeg naar informatie. Tot

schildersbedrijf en oma woonde bij

zijn verbazing vonden ze toch nog

hem. Ze hadden een leuk en rustig

wat informatie, zoals het dossier van

leven, totdat de 2e wereldoorlog

de opa van Jan. Hij zocht in het

uitbrak.

internet telefoonboek en vond het

Midden in de 2e wereldoorlog had

nummer van de militair die zijn opa

de opa van Jan stiekem een radio.

had opgepakt. Hij belde het

Hij deelde met mensen wat hij

nummer en de ex-vrouw van de

hoorde en die mensen drukten

militair nam op. Ze vertelde dat hij

kranten daarvan. Sommige mensen

was overleden door

waren nieuwsgierig en wilden het

drankproblemen. Helaas, dacht Jan.

met hun eigen oren horen. Ze

Er was nog een militair. In 1944 was

vertelden dat door en door en zo

hij de 'Ortskommandant' en die

kwamen de Duitsers er ook achter.

bleek nog in leven te zijn. Jan en zijn

In oktober 1944 pakten de Duitsers

vrouw hebben hem bezocht. Hij

de opa van Jan op en belandde hij

woonde bij München. Helaas bracht

in de gevangenis. Tot verbazing van

het bezoek geen oplossing. Hij

de familie was hij na een week

mocht na enig aandringen wel een

verdwenen. Er is een onderzoek

foto nemen van de militair.

naar hem gestart, ze kregen maar

De zaak ik nog steeds niet opgelost,

geen resultaat en in 1950 is het

maar hij kwam erachter dat zijn opa

onderzoek gestopt en is hij

mogelijk naar Utrecht was vervoerd.

overleden verklaard. De oma, tante

Jan is nu vrijwilliger geworden bij

en vader van Jan zijn een

Westerbork om andere mensen ook

oorlogstrauma opgelopen daardoor.

te helpen.

Janny Zwerver 'Het leven van Janny Zwerver' Janny verhuisde vanuit Groningen

Nu is ze 64 jaar oud. Ze is een

naar Zeeland toen ze 11 was, omdat

oppasoma en mentor van een

haar vader had gesolliciteerd in

meisje waar het niet zo goed mee

Zeeland.

gaat. Het meisje vindt het leven niet leuk. Janny helpt haar met alle

Ze had een beste vriendin in

moeilijke dingen. Janny heeft 5

Zeeland gekregen waar ze goed

kinderen die ook kinderen hebben.

mee kon opschieten. Na een jaar

Janny heeft 11 kleinkinderen.

tijd hadden ze plezier gehad, maar toen veranderde dat. Haar vriendin

Janny is blij met haar leven. Ze zou

moest verhuizen. Ze had geen beste

niks willen veranderen. Janny heeft

vriendin meer, maar ze had veel

ons ook advies gegeven voor de

andere vrienden. Voordat Janny

toekomst. Ze zei: 'Verandering is

verhuisde dacht ze dat zij gepest

niet altijd leuk, maar het is wel een

zou worden doordat ze niets wist

nieuwe kans om een nieuw goed

over de plek waar ze was, maar dat

leven te beginnen. Blijf positief.'

bleek niet zo te zijn. Er waren hele aardige kinderen en die hielpen haar met het wegwijs worden. Ze had nooit gedacht zoveel plezier te hebben, maar ze was gelukkig.

GIEL, ZIAD, DEVY & CELESTE

'Verandering is niet altijd leuk, maar het is wel een nieuwe kans om een nieuw goed leven te beginnen.

Blijf positief.'

Mevr. Zwerver

Theo Maijer 'Het verhaal van Theo Maijer' Hij is 81, maar is nog jong als een

sturen. Dus uiteindelijk heeft Theo

man van 70. Theo is zijn naam, Theo

heel veel gehad aan die

Maijer. Theo zijn verhaal begint als

verandering, het was dus positief.

klein jongetje van 9 jaar in Indonesië. Theo is 9 jaar als zijn

Over Theo Maijer nu:

ouders besluiten dat hij met hen en

Hij woont nu alleen in een gezellig

zijn broertjes en zusjes naar

huisje, waar hij zich gelukkig erg

Nederland moet verhuizen. De

thuis voelt. Theo woont helaas wel

vraag is alleen: waarom moet Theo

alleen en is nog op zoek naar een

met de rest van zijn gezin verhuizen

leuke vrouw waarmee hij veel tijd

naar Nederland? Zijn ouders zijn

kan doorbrengen. Voor de rest

met hen verhuisd naar Nederland

wandelt Theo graag en is dol op de

voor een betere toekomst voor zijn

bioscoop en het theater. Theo heeft

kinderen.

voor de rest geen dieren thuis. Hij had wel graag een Golden Retriever

Achteraf is Theo hier ontzettend

gehad. 'Ik ben een beetje te oud om

dankbaar voor. Hier waar hij nu is, in

nog mooie honden te hebben en ze

Nederland, heeft Theo veel meer

te verzorgen.’ Vroeger heeft hij ze

kansen gekregen dan hij ooit zou

wel gehad en daar heeft hij nog

krijgen als hij in Indonesië was

altijd mooie herinneringen aan

gebleven. In Indonesië kon hij

overgehouden.

bijvoorbeeld niet naar school. In die tijd was er maar zo'n 5% van de kinderen die toen naar school konden. Je had veel geld nodig om je kinderen naar school te kunnen

ROBIN & IRIS

Albert Weemstra 'Spijbelen' Albert Weemstra, 72 jaar oud, doet vrijwilligerswerk bij de kerk, voedselbank en een wandelorganisatie. Hij heeft 3 kinderen en 4 kleinzonen. Hij zou ook wel een kleindochter willen hebben. Hij houdt van wandelen en lezen. Zijn favoriete boek is De blikken trommel.

Zijn leven veranderde toen hij als tiener 3 weken spijbelde. Na 3 weken belde de school zijn ouders met de vraag of hij nog steeds ziek was. De ouders zeiden 'nee' en lieten hem toen in de winkel werken.

Later ging hij via via bij een internaat voor 'kleine crimineeltjes' werken. Eigenlijk was hij niet blij met de eerste verandering, maar uiteindelijk was alles toch goedgekomen.

ILMA, ANNIKA & LOUANE

Catrien Bakker Leerlingen Amber & Jolijn gingen op bezoek bij Catrien en Chris Bakker. Ze hebben mogen luisteren naar het verhaal dat mevrouw Bakker hen vertelde over een verhuizing en zij gingen met een stapel aantekeningen weer terug naar school.

Door omstandigheden is het hen niet gelukt het verhaal uit te schrijven tot een artikel, maar zij hebben wel een mooie foto voor bij het verhaal gemaakt.

AMBER & JOLIJN

Door de ogen van een verteller De sessie van 7 februari bij het

Aan kop een aardige mevrouw met

Nassaucollege in Assen staat me

spierwit haar, die enigszins

nog op het netvlies gebrand:

gehandicapt was en daardoor met een stok liep. Ze bepaalde de

Tegen een uur of twaalf druppelde

snelheid en het ritme van haar stok

de ouderenploeg langzaam binnen

weerklonk duidelijk op de vloer. De

en werd keurig naar de

deur zwaaide open en je had toen

lerarenkamer gedirigeerd. Het

die gezichten eens moeten zien,

aardige was dat ik in eerste

sommigen met wijd opengesperde

instantie niet eens in de gaten had

ogen van verbazing en anderen

dat het uitsluitend leraren waren

met een acuut slappe lach. De

die in de ruimte verbleven;

eerste gedachte die in me opkwam

tja, je wordt ouder papa.. Intussen

was: 'dit is de nieuwe versie van der

zag ik een aantal bekende

Einzug der Gladiatoren', een en

gezichten en deels nieuwe. Het

ander nog eens geaccentueerd

tijdstip voor de interviews was

door het geluid van de stok.

misschien niet helemaal handig

Jammer dat dit ene moment niet is

door de school gekozen, ze vonden

vastgelegd..

plaats rond de middagpauze. Op

Nadat de eerste commotie voorbij

uur U wurmden de 'oudjes' zich

was, moest er nog wat worden

door de menigte om de ruimte te

geïmproviseerd en even later werd

bereiken waar de interviews zouden

in een uitstekende sfeer

gaan plaatsvinden.

geïnterviewd.

Waarvan akte!

Met vriendelijke groet, Jan Rijnders

'het Ging heel

REACTIES 'Wat vonden de leerlingen ervan?'

goed, hij vertelde veel over het onderwerp.'

'het was Leuk en interessant.'

'Het gesprek ging goed, wat beter kon was minder op details ingaan.'

'ik neem mee

'het gesprek

uit het gesprek

ging goed.'

Dat je andere mensen kan helpen met hun verhaal.'

'ik neem mee uit het gesprek dat veranderingen 'ik neem uit

niet altijd erg

het gesprek meE Dat

zijn.'

wat veranderd is, niet leuk is, maar blijf positief.'

'het was leuk om te doen.'

'ik neem mee uit het gesprek Dat ik Van mijn leven moet genieten.'

'Het gesprek ging goed, alleen wist ik niet of je iets van het verhaal kon maken.'

Toen werd alles anders is een publicatie van MDT Cultuur & Kunst. Deze uitgave presenteert de gesprekken die leerlingen van het Dr. Nassau College hebben gevoerd met vertellers, als onderdeel van hun Maatschappelijke Diensttijd (MDT) programma.

Ontwerp, redactie en lay-out: HUMINT Solutions Met dank aan: Alle vertellers voor het delen van hun verhalen en leerkrachten Yonne en Harry voor de leuke samenwerking.

Meer weten?

Ga naar www.mdtcultuurenkunst.nl Copyright © 2023 HUMINT Solutions