TOEN WERD ALLES ANDERS Verhalen verzameld door leerlingen van het Dr. Nassau College, over gebeurtenissen die het leven van senioren veranderden.
INTRODUCTIE Soms zie je een grote verandering aankomen, soms komt het als een donderslag bij heldere hemel. Het kan je overkomen, maar soms kies je er juist voor. Naderhand kan je de balans pas opmaken: ben je blij met de nieuwe realiteit, zoals na de verhuizing naar een ander land, een nieuwe school of baan, of na een burn-out? Of had je het liever terug bij het oude? In de afgelopen weken hebben leerlingen van het Dr. Nassau College gesproken met senioren over belangrijke momenten in hun leven. Hoe kijken zij daarop terug en zouden ze, met de kennis van nu, liever een andere richting hebben gekozen? Deze gesprekken vormden Deel 1 van MDT Cultuur & Kunst. Bij dit programma oefenen jongeren om meer te leren van mensen dan je van tevoren verwacht. Hiervoor gingen de leerlingen allereerst in gesprek met senioren (die wij vertellers noemen) om te speuren naar niet voor de hand liggende kennis en verhalen. Na het gesprek hebben de leerlingen een schrijf- en fotografieworkshop gevolgd, om het verhaal mooi vast te leggen. In dit magazine vind je de verhalen die de jongeren op het spoor zijn gekomen en de beelden die ze daarbij gemaakt hebben. Er komt nog meer. Tijdens Deel 2 van het programma gaan de jongeren namelijk korte films maken over de verhalen. We zijn nu al benieuwd naar het eindresultaat en zien uit naar de eindpresentatie, waar ook weer alle vertellers voor worden uitgenodigd. Maar voordat het zover is...Toen werd alles anders!
Van de leerlingen: In de afgelopen weken hebben de leerlingen van klas G2A mensen met veel levenservaring geïnterviewd. Hoe was hun levenspad? Liep het door diepe dalen of over hoge bergtoppen, of liep de weg langs een rustig kabbelend beekje? Als ze het mogen overdoen, zouden ze hetzelfde pad bewandelen?
HET BEGON MET DE LIEFDE Het verhaal van Jan Oosthof Jan Oosthof (75) heeft 2 kinderen,
Door het krijgen van kinderen zijn
maar voordat de jongen en het
er veel dingen veranderd in het
meisje op de wereld kwamen was
leven van Jan. ‘Opeens had ik veel
er al heel veel veranderd. Ook na de
verantwoordelijkheden’, zei Jan.
geboortes veranderde er veel in het
Ook moest hij stoppen met zijn
leven van Jan.
baan in het leger, omdat het te gevaarlijk was, vond hij. Jan werd
Het begon met de liefde. Jan en zijn
een huisvader en was dus veel thuis
vriendin maakten veel afspraken.
voor de kinderen. Gelukkig had hij
‘Want’, vertelde hij, ‘als je het niet
hier veel plezier in. Hij vond het
met elkaar eens bent, dan wordt
vooral leuk om de kinderen naar
het niks.’ Na een tijdje werd zijn
sport te brengen: het meisje deed
vriendin zwanger. Jan had het niet
aan paardrijden en de jongen deed
zien aankomen, maar hij was er
aan voetbal. Achteraf geeft de
toch heel blij mee. Ze hoopten
jongen aan dat zijn vader te veel
allebei op een gezond kind en
heeft gepusht met het sporten. Jan
gelukkig is dat ook gebeurd. Voor
zei altijd dat je bij een teamsport
de geboorte praatte Jan met
pas ziek thuis mocht blijven als je
collega’s, familie en vrienden erover.
echt heel ziek was. Het meisje wou
Al deze mensen gaven aldoor tips,
heel graag een eigen paard. Jan
maar Jan deed er niet heel veel
had beloofd dat als ze alleen maar
mee, omdat hij het zelf wou
tienen zou halen op haar rapport,
uitzoeken. Na een tijdje kregen ze
dat hij een paard voor haar zou
ook nog een 2e kind. Jan heeft dus 2
kopen. Achteraf had hij spijt van
kinderen, een jongen en een meisje.
deze belofte, omdat het haar lukte.
DORINDE
BENTE
SOMS HEBBEN SLECHTE DINGEN GOEDE GEVOLGEN Het verhaal van Titia Kok Toen Titia Kok rond de 40 jaar was
Dit doet ze ook graag samen met
kwam ze in haar 4e burn-out.
haar man. Ook hierom is ze heel blij
Hierdoor ontdekte ze nieuwe
dat ze hem heeft ontmoet. Titia is
kansen en leerde haar huidige man
ook heel creatief, ze houdt ervan om
kennen, die haar steunde. Sindsdien
kleding te maken of om te breien.
staat ze positiever in het leven. Titia is nu 62 jaar.
Titia heeft door haar burn-out geleerd dat je altijd voor jezelf op
Titia Kok heeft al meerdere burn-
moet komen en zo positief mogelijk
outs gehad, maar haar 4e heeft
moet denken. Als advies voor
haar leven het meest veranderd. Ze
jongeren zei ze: 'Kom voor jezelf op
heeft via een blind date haar
en vraag om hulp! Blijf jezelf en
huidige man ontmoet. Ze houden
probeer positief te blijven.'
allebei erg van koken, maar lekker eten was niet altijd makkelijk. In
Ze heeft geen idee waar ze nu was
2010 werd ze ziek in haar darm.
geweest als ze haar burn-out niet
Hierdoor is ze lactose-intolerant
had gehad. Natuurlijk was het niet
geworden, wat ook veel impact
fijn, maar ze is blij met waar ze nu
heeft gehad op haar leven. Het
staat!
zorgt ervoor dat ze vaak moe is. Maar ze vindt het heel leuk om lekkere recepten, die zij met haar intolerantie kan eten, te ontdekken en maken.
JILDOU & MERLE
NIENKE
REACTIES
'het gesprek
'Wat vonden de leerlingen ervan?'
ging Goed, onze verteller was heel aardig en open.'
'ik had niet verwacht dat kunnen studeren zo'n levensverandering kan zijn.' 'Interessant.'
'ik neem mee uit het gesprek Dat je gewoon moet opkomen voor jezelf.'
'ik neem mee uit het gesprek Dat je altijd positief moet
'ik haalde uit
blijven.'
het gesprek met onze verteller: Zet door dan kom je er vanzelf en je kunt veel bereiken.' 'Het gesprek ging heel goed en ik zou eigenlijk niet weten wat er beter zou kunnen.'
'ik neem mee uit het gesprek Dat je een kans moet pakken.'
'gezellig.'
DE 2E KEER WERD ALLES ANDERS Het verhaal van Hanne Van Veldhuijzen
RUBEN
Mevrouw Van Veldhuijzen is op haar
Daarnaast was ze bezig met
veertigste naar Engeland verhuisd.
tuinieren in de grote tuin, achter
Na ongeveer 20 jaar is ze weer terug
hun cottage. Naarmate ze ouder
naar Nederland gegaan, maar
werd gingen in haar hoofd steeds
waarom?
meer twijfels rondspoken: ‘Wil ik
Mevrouw Van Veldhuijzen was een
hier oud worden? Is de
jonge vrouw die in Utrecht woonde
gezondheidszorg goed genoeg?’
en lesgaf in Engelse taal op een
Ongeveer 20 jaar nadat ze naar
school in Rotterdam. Nadat ze een
Engeland verhuisd was, ging ze
keer naar Engeland was op
weer terug naar Nederland.
vakantie, ontmoette ze een leuke
Belangrijkste reden hiervoor? ‘Ik
jonge man. Ze werden verliefd op
wist niet of als ik gezondheids-
elkaar en wisselden telefoon-
klachten zou krijgen, ik in Engeland
nummers uit. Na een periode van 7
goed geholpen zou kunnen
jaar waarin ze elke drie à vier
worden.' Of ze blij was dat ze weer
maanden naar elkaar toe reisden,
terug naar Nederland verhuisd is?
vond ze het wel welletjes. Op 49-
‘Ik vond mijn tijd in Engeland heel
jarige leeftijd verhuisde ze naar het
interessant, maar ik denk dat het
Engelse platteland. Veel viel mee,
een goede keus was om weer terug
maar sommige dingen vielen tegen.
te verhuizen naar Nederland,
'Ik dacht dat ik goed Engels kon,
helemaal met het oog op de
maar het Engelse platteland heeft
gezondheidszorg.’
een heel groot accent. Soms kon ik
Tuinieren is nu een van haar
hele gesprekken niet volgen. In de
hobby's geworden, dat doet ze in
tijd dat ze in Engeland woonde
een kleine tuin in Assen. Met haar
heeft ze geen betaald werk gedaan,
Schotse partner heeft ze nu weer
alleen vrijwilligerswerk.
een LAT-relatie.
LIZE & LIAM
NIEUWE SCHOOL Het verhaal van Theo Kroonenberg Theo Kroonenberg (74) woonde in
Dit heette het Ashram College,
Amsterdam. Hij studeerde Engels
genoemd naar een Ashram in India,
en werd later docent Engels op een
een open plek in de maatschappij
middelbare school. 'Ik had eigenlijk
waar je samen kunt komen om na
een best wel saai leven.' Hij wilde
te denken over de waarden van het
weg en daarvoor ging hij naar een
leven. Ze keken op deze school naar
andere school. Daar was alles beter.
heel de mens. Eens in de zes weken hadden ze een projectweek. Ze
De school waar hij werkte was
besteedden veel tijd aan
eigenlijk heel saai en een heel
begeleiding en sociaal leren. Hij
normale school. Je moest gewoon
vond dat dit een veel betere plek
alle regeltjes volgen en je mocht de
was en dat dit beter bij hem paste.
docent niet bij de voornaam
Hij werd uiteindelijk conrector en
noemen, wat hij juist graag wilde.
was wel een beetje streng. Hij wilde
Hij mocht geen initiatieven
graag dat leerlingen zelf
ontplooien om het onderwijs anders
oplossingen gingen bedenken. Hij
in te richten. Na een paar jaar ging
vond dit zoveel beter, dat hij
hij naar een school in Alphen aan de
eigenlijk veel te hard werkte en
Rijn. Dit was één van de eerste
soms te weinig tijd had voor zijn
middenscholen van Nederland. Er
eigen kinderen. Toen hij opa werd
was geen verschil in wat we nu
vond hij het fijn om ruim tijd aan
vmbo, havo en vwo noemen; alle
zijn kleinkinderen te besteden. Na
leerlingen zaten samen, net als op
zijn pensioen verhuisde hij naar
de basisschool.
Assen om meer tijd door te brengen met zijn kleinkinderen.
NOOR & HANNA
KIJKJE ACHTER DE SCHERMEN 'Ik heb geleerd dat je niet altijd moet kijken naar iemands uiterlijk, want iedereen heeft z’n eigen verhaal.' Merle den Heijer
'Ik vind het een mooi project. De horizon van de leerlingen wordt breder. Door dit project wordt de kloof tussen jong en oud ook kleiner.' Mevrouw Latour
'Ik heb geleerd dat iedereen wel een grote verandering heeft meegemaakt, maar sommigen een grotere dan anderen.' Hanna van Doren
'Interessant project. Ik heb geleerd dat je gebruik moet maken van de opties en dingen die je hebt.' Jonas Schuttert
'Boeiend, om iemand iets over je leven of beroep te vertellen. Leuk om te praten met iemand van een andere generatie, jongeren hebben belangstelling.' Verteller Anja Janssen
VERHALEN VAN VERTELLERS OVER DE KEERPUNTEN IN HUN LEVEN GEMAAKT DOOR LEERLINGEN VAN H2A DR. NASSAU COLLEGE
Theo Kroonenberg 'De verandering van Theo Kronenberg' Nee hè en toen troffen we weer een
is zijn geschiedenisdocent, die hem
leraar. We zien al zoveel docenten
stimuleerde om door te gaan en
op school, maar deze is wel aardig.
niet op te geven op school en in het
Zijn naam is Theo Kronenberg. De
dagelijks leven.
belangrijkste verandering in zijn
Vroeger was hij namelijk niet een
leven is dat hij docent werd op
goede leerling en haalde vaak
groepsonderwijs en dat hij ging
onvoldoendes.
trouwen met zijn vrouw, al op zijn
Theo werkte eerst op school in
21e.
Bussum, hij vond dat leuk werk. Iemand vertelde hem dat er een
De grootste verandering in Theo
nieuwe school geopend zou worden
zijn leven was dat hij docent werd
in Alpen aan de Rijn dat dat nieuwe
op een school met een nieuw soort
onderwijs had, met allemaal
onderwijs, waarbij in heterogene
niveaus bij elkaar. Bij Alphen aan de
groepen les werd gegeven en
Rijn werd hij docent Engels,
leerlingen na 3 jaar pas een keus
conrector en docentenbegeleider.
moesten maken of zij vmbo, havo of vwo wilden doen. De grootste
Deze verandering was een hele
invloed was dat hij van Amsterdam
goede keus. Hij had dit van tevoren
naar Alphen aan de Rijn ging
niet gedacht, dat hij docent zou
verhuizen, om op die school te gaan
worden. Omdat hij vroeger niet een
werken. Die verandering vond hij in
hele goede leerling was. Hij is blij
het begin lastig, maar nu is hij blij
dat deze verandering heeft
dat hij die keuze heeft gemaakt.
plaatsgevonden in zijn leven.
De persoon die hem heeft geholpen
SONJA, LIEKE & HENDRIEKE
Astrid van Efferen 'Oh die stomme computers ook' Astrid ging weer aan het werk na
Ze had nog wel wat problemen met
13/14 jaar. Haar kinderen vonden dit
de computer waarmee ze werkte.
niet een hele grote verandering,
Maar gelukkig kreeg ze er wel veel
alleen vonden ze het wel jammer
hulp bij.
dat Astrid niet meer thuis was wanneer haar kinderen
Maar er waren nog meer voordelen
thuiskwamen. Maar dat vonden ze
aan dat ze weer werkte. Er kwam
ook weer niet heel erg, want dan
meer geld binnen en dat was voor
hadden ze het rijk voor hun alleen.
hen wel een groot voordeel. Inmiddels is ze met pensioen en
Ze begon met werken bij een
past ze op op haar kleinkinderen. Ze
uitzendbureau. Na een paar jaar
heeft 8 kleinkinderen en daar is ze
ging ze werken bij justitie en ook
heel trots op.
nog een tijdje bij een belastingbureau. Ze vond de verandering heel leuk omdat ze na heel erg lang weer aan het werk kon gaan. Daardoor kreeg ze wel meer sociale contacten. Dat vond ze ook wel heel erg leuk. Ze is al 50 jaar getrouwd met Bert, dat is haar man. Hij is een professionele kok. Als ze dan thuiskwam stond er lekker eten voor haar klaar.
LARS & EMMY
Jan Rijnders 'Jan doet wonderbaarlijke ontdekking'
MARIT & JAZZ
Jan Rijnders is 70 jaar en restaureert
Jan was zelf super nieuwsgierig en
radio's. Het begon allemaal bij zijn
ging op onderzoek uit.
grootouders. Zijn opa en oma
In 2002 bezocht hij het nationale
woonden in Tiel. Opa had een
archief en vroeg naar informatie. Tot
schildersbedrijf en oma woonde bij
zijn verbazing vonden ze toch nog
hem. Ze hadden een leuk en rustig
wat informatie, zoals het dossier van
leven, totdat de 2e wereldoorlog
de opa van Jan. Hij zocht in het
uitbrak.
internet telefoonboek en vond het
Midden in de 2e wereldoorlog had
nummer van de militair die zijn opa
de opa van Jan stiekem een radio.
had opgepakt. Hij belde het
Hij deelde met mensen wat hij
nummer en de ex-vrouw van de
hoorde en die mensen drukten
militair nam op. Ze vertelde dat hij
kranten daarvan. Sommige mensen
was overleden door
waren nieuwsgierig en wilden het
drankproblemen. Helaas, dacht Jan.
met hun eigen oren horen. Ze
Er was nog een militair. In 1944 was
vertelden dat door en door en zo
hij de 'Ortskommandant' en die
kwamen de Duitsers er ook achter.
bleek nog in leven te zijn. Jan en zijn
In oktober 1944 pakten de Duitsers
vrouw hebben hem bezocht. Hij
de opa van Jan op en belandde hij
woonde bij München. Helaas bracht
in de gevangenis. Tot verbazing van
het bezoek geen oplossing. Hij
de familie was hij na een week
mocht na enig aandringen wel een
verdwenen. Er is een onderzoek
foto nemen van de militair.
naar hem gestart, ze kregen maar
De zaak ik nog steeds niet opgelost,
geen resultaat en in 1950 is het
maar hij kwam erachter dat zijn opa
onderzoek gestopt en is hij
mogelijk naar Utrecht was vervoerd.
overleden verklaard. De oma, tante
Jan is nu vrijwilliger geworden bij
en vader van Jan zijn een
Westerbork om andere mensen ook
oorlogstrauma opgelopen daardoor.
te helpen.
Janny Zwerver 'Het leven van Janny Zwerver' Janny verhuisde vanuit Groningen
Nu is ze 64 jaar oud. Ze is een
naar Zeeland toen ze 11 was, omdat
oppasoma en mentor van een
haar vader had gesolliciteerd in
meisje waar het niet zo goed mee
Zeeland.
gaat. Het meisje vindt het leven niet leuk. Janny helpt haar met alle
Ze had een beste vriendin in
moeilijke dingen. Janny heeft 5
Zeeland gekregen waar ze goed
kinderen die ook kinderen hebben.
mee kon opschieten. Na een jaar
Janny heeft 11 kleinkinderen.
tijd hadden ze plezier gehad, maar toen veranderde dat. Haar vriendin
Janny is blij met haar leven. Ze zou
moest verhuizen. Ze had geen beste
niks willen veranderen. Janny heeft
vriendin meer, maar ze had veel
ons ook advies gegeven voor de
andere vrienden. Voordat Janny
toekomst. Ze zei: 'Verandering is
verhuisde dacht ze dat zij gepest
niet altijd leuk, maar het is wel een
zou worden doordat ze niets wist
nieuwe kans om een nieuw goed
over de plek waar ze was, maar dat
leven te beginnen. Blijf positief.'
bleek niet zo te zijn. Er waren hele aardige kinderen en die hielpen haar met het wegwijs worden. Ze had nooit gedacht zoveel plezier te hebben, maar ze was gelukkig.
GIEL, ZIAD, DEVY & CELESTE
'Verandering is niet altijd leuk, maar het is wel een nieuwe kans om een nieuw goed leven te beginnen. Blijf positief.' Mevr. Zwerver
Theo Maijer 'Het verhaal van Theo Maijer' Hij is 81, maar is nog jong als een
sturen. Dus uiteindelijk heeft Theo
man van 70. Theo is zijn naam, Theo
heel veel gehad aan die
Maijer. Theo zijn verhaal begint als
verandering, het was dus positief.
klein jongetje van 9 jaar in Indonesië. Theo is 9 jaar als zijn
Over Theo Maijer nu:
ouders besluiten dat hij met hen en
Hij woont nu alleen in een gezellig
zijn broertjes en zusjes naar
huisje, waar hij zich gelukkig erg
Nederland moet verhuizen. De
thuis voelt. Theo woont helaas wel
vraag is alleen: waarom moet Theo
alleen en is nog op zoek naar een
met de rest van zijn gezin verhuizen
leuke vrouw waarmee hij veel tijd
naar Nederland? Zijn ouders zijn
kan doorbrengen. Voor de rest
met hen verhuisd naar Nederland
wandelt Theo graag en is dol op de
voor een betere toekomst voor zijn
bioscoop en het theater. Theo heeft
kinderen.
voor de rest geen dieren thuis. Hij had wel graag een Golden Retriever
Achteraf is Theo hier ontzettend
gehad. 'Ik ben een beetje te oud om
dankbaar voor. Hier waar hij nu is, in
nog mooie honden te hebben en ze
Nederland, heeft Theo veel meer
te verzorgen.’ Vroeger heeft hij ze
kansen gekregen dan hij ooit zou
wel gehad en daar heeft hij nog
krijgen als hij in Indonesië was
altijd mooie herinneringen aan
gebleven. In Indonesië kon hij
overgehouden.
bijvoorbeeld niet naar school. In die tijd was er maar zo'n 5% van de kinderen die toen naar school konden. Je had veel geld nodig om je kinderen naar school te kunnen
ROBIN & IRIS
Albert Weemstra 'Spijbelen' Albert Weemstra, 72 jaar oud, doet vrijwilligerswerk bij de kerk, voedselbank en een wandelorganisatie. Hij heeft 3 kinderen en 4 kleinzonen. Hij zou ook wel een kleindochter willen hebben. Hij houdt van wandelen en lezen. Zijn favoriete boek is De blikken trommel. Zijn leven veranderde toen hij als tiener 3 weken spijbelde. Na 3 weken belde de school zijn ouders met de vraag of hij nog steeds ziek was. De ouders zeiden 'nee' en lieten hem toen in de winkel werken. Later ging hij via via bij een internaat voor 'kleine crimineeltjes' werken. Eigenlijk was hij niet blij met de eerste verandering, maar uiteindelijk was alles toch goedgekomen.
ILMA, ANNIKA & LOUANE
Catrien Bakker Leerlingen Amber & Jolijn gingen op bezoek bij Catrien en Chris Bakker. Ze hebben mogen luisteren naar het verhaal dat mevrouw Bakker hen vertelde over een verhuizing en zij gingen met een stapel aantekeningen weer terug naar school. Door omstandigheden is het hen niet gelukt het verhaal uit te schrijven tot een artikel, maar zij hebben wel een mooie foto voor bij het verhaal gemaakt.
AMBER & JOLIJN
Door de ogen van een verteller De sessie van 7 februari bij het
Aan kop een aardige mevrouw met
Nassaucollege in Assen staat me
spierwit haar, die enigszins
nog op het netvlies gebrand:
gehandicapt was en daardoor met een stok liep. Ze bepaalde de
Tegen een uur of twaalf druppelde
snelheid en het ritme van haar stok
de ouderenploeg langzaam binnen
weerklonk duidelijk op de vloer. De
en werd keurig naar de
deur zwaaide open en je had toen
lerarenkamer gedirigeerd. Het
die gezichten eens moeten zien,
aardige was dat ik in eerste
sommigen met wijd opengesperde
instantie niet eens in de gaten had
ogen van verbazing en anderen
dat het uitsluitend leraren waren
met een acuut slappe lach. De
die in de ruimte verbleven;
eerste gedachte die in me opkwam
tja, je wordt ouder papa.. Intussen
was: 'dit is de nieuwe versie van der
zag ik een aantal bekende
Einzug der Gladiatoren', een en
gezichten en deels nieuwe. Het
ander nog eens geaccentueerd
tijdstip voor de interviews was
door het geluid van de stok.
misschien niet helemaal handig
Jammer dat dit ene moment niet is
door de school gekozen, ze vonden
vastgelegd..
plaats rond de middagpauze. Op
Nadat de eerste commotie voorbij
uur U wurmden de 'oudjes' zich
was, moest er nog wat worden
door de menigte om de ruimte te
geïmproviseerd en even later werd
bereiken waar de interviews zouden
in een uitstekende sfeer
gaan plaatsvinden.
geïnterviewd. Waarvan akte! Met vriendelijke groet, Jan Rijnders
'het Ging heel
REACTIES 'Wat vonden de leerlingen ervan?'
goed, hij vertelde veel over het onderwerp.'
'het was Leuk en interessant.' 'Het gesprek ging goed, wat beter kon was minder op details ingaan.'
'ik neem mee
'het gesprek
uit het gesprek
ging goed.'
Dat je andere mensen kan helpen met hun verhaal.'
'ik neem mee uit het gesprek dat veranderingen 'ik neem uit
niet altijd erg
het gesprek meE Dat
zijn.'
wat veranderd is, niet leuk is, maar blijf positief.'
'het was leuk om te doen.'
'ik neem mee uit het gesprek Dat ik Van mijn leven moet genieten.'
'Het gesprek ging goed, alleen wist ik niet of je iets van het verhaal kon maken.'
Toen werd alles anders is een publicatie van MDT Cultuur & Kunst. Deze uitgave presenteert de gesprekken die leerlingen van het Dr. Nassau College hebben gevoerd met vertellers, als onderdeel van hun Maatschappelijke Diensttijd (MDT) programma.
Ontwerp, redactie en lay-out: HUMINT Solutions Met dank aan: Alle vertellers voor het delen van hun verhalen en leerkrachten Yonne en Harry voor de leuke samenwerking. Meer weten? Ga naar www.mdtcultuurenkunst.nl Copyright © 2023 HUMINT Solutions