de
NIEUWE
OUDERE EEN VERRASSENDE KIJK OP SENIOREN VAN NU, VANUIT ZORG, WELZIJN & CULTUUR, IN DE REGIO ARNHEM
'Ik pas ervoor om me in het hokje bejaard te laten duwen.'
COLUMN ANNELIES IBES
Gedreven door nieuwsgierigheid Wél zelf doen De hele wereld ligt open Gedreven door nieuwsgierigheid Toch zijn er soms obstakels te overwinnen De basis voelt goed Wél zelf doen Gedreven door nieuwsgierigheid Mieke, 70+
Initiatief / inleiding In 2019 telde Nederland voor het
In dit magazine dagen we u, maar
eerst meer volwassen 50-plussers
ook onszelf, uit om op
dan jongeren. Het aandeel 80-
ontdekkingsreis te gaan. Langs
plussers neemt in een steeds hoger
krachtige, eigenzinnige en diverse
tempo toe. En die trend zet zich
verhalen van nieuwe ouderen.
volgens het Centraal Bureau voor de
Langs kunst- en cultuurinitiatieven
Statistiek (CBS) de komende
in de regio Arnhem en langs het
decennia fors door.
convenant Arnhem Cultuurparticipatie 55+, waarmee
Deze ontwikkelingen zorgen voor
we ons richten op deze diverse
nieuwe uitdagingen en kansen voor
generatie. Schrijfster Annelies Ibes
professionals uit diverse werkvelden.
sluit af, met haar onderzoekende
Dat geldt ook voor ons. Want kunst
blik op zichzelf en haar
en cultuur kan activeren, zingeving
leeftijdsgenoten. Want is zij nu oud
bieden en een verbindende factor
en wat zou dat betekenen?
spelen tussen generaties.
Als ik alvast een hint mag geven: ‘dé nieuwe oudere’ bestaat niet.
Maar spelen wij, samen met al onze
Maar 'nieuwe ouderen' wel.
partners, voldoende in op de wensen en de diversiteit van de doelgroep
Namens Rozet en al haar
ouderen? Weten wij genoeg wie de
convenantpartners van Arnhem
ouderen van nu zijn en welke wensen
Cultuurparticipatie 55+, veel lees-
zij hebben voor de toekomst?
luister- en kijkplezier gewenst.
De reacties van ouderen op die vragen hebben ons blij verrast maar ook duidelijk gemaakt dat herijking van het beeld van deze doelgroep noodzakelijk is.
Ineke Tegelaar Projectleider Cultuur55Plus
Ontdekken / 4 verhalen Wie weten beter wie de nieuwe ouderen zijn, dan de ouderen zelf? Wij stelden drie vragen aan senioren Mien, Devi, Herman en Niek:
1) Hoe zag je leven eruit toen je achttien was? 2) Hoe ziet je leven er nu uit? 3) Hoe hoop je dat je leven eruit ziet als je vijfentachtig bent? Vier verschillende verhalen waarin kunst en cultuur ook een rol spelen. Zo vertelt Mien hoe haar kunstzinnige hobby's ervoor zorgen dat ze in balans blijft. Zo kan zij de zorg, die haar man nodig heeft, blijven geven. Ondanks de verschillen zijn er ook overeenkomsten. Zo koesteren ze alle vier de wens om zo gezond en onafhankelijk mogelijk oud te worden. Of zoals Devi het zegt: 'Hopelijk mag ik nog ouder worden dan ik al ben.'
Devi Baboelal, 60 jaar
Herman van der Ven, 71 jaar
Niek Ravensbergen, 67 jaar
Mien Lubbers, 73 jaar
Hoe hoopt/ denkt u dat uw leven eruitziet als u 85 bent?*
Nieuwsgierig
Vermoeiend
Inspirerend
vrolijkheid
Boeiend Initiatief Ontdekken
Bewust zijn/ bewust leven Welzijn in vrede ontplooien
Zingeving
van betekenis zijn
Drive Genieten van de natuur in Verbinding staan (omgeving/jongeren)
Dankbaarheid
ont-moeten
lichtheid
rekken & strekken
Samen leven - samen zorgen
Actief
Uitkomst van de bijeenkomst 'De nieuwe oudere' in Rozet
Samen / ons convenant Vanaf 2019 werken in Arnhem een
Deelnemende partners zijn: SWOA,
aantal partners structureel samen
Drie Gasthuizengroep, Stichting
om cultuurparticipatie voor
Pleyade, Stichting Rijnstad,
ouderen in de regio Arnhem te
HUMINT Solutions, Phion Orkest
versterken. Deze samenwerking
van Gelderland & Overijssel,
vond plaats in de projectperiode
Museum Arnhem, Het Nederlands
van 'Arnhem Age Friendly Cultural
Openluchtmuseum, Introdans en
City', kortweg AFCC. Ook in andere
Rozet. De projectleiding is in
steden werd gewerkt aan 'Age
handen van Rozet. Gezamenlijk
Friendly Cultural Cities', een
bereiken de partners meer dan
initiatief van 'Fonds voor
3000 ouderen.
Cultuurparticipatie' in Arnhem, onder andere ondersteund door de
Het convenant is inmiddels het
Gemeente.
tweede jaar ingegaan, en dit moment werd aangegrepen om in
Na afloop van deze projectperiode
het najaar van 2022 een
in Arnhem werd de samenwerking
bijeenkomst te organiseren voor
voortgezet en bekrachtigd door het
professionals en partners.
sluiten van een tweejarig
Titel van de bijeenkomst was 'De
convenant onder de titel 'Arnhem
Nieuwe Oudere, wie is dat?'
Cultuurparticipatie 55+'. Daarin legden de partners vast om zich
Circa 50 deelnemers gingen met
samen hard te willen blijven maken
elkaar in gesprek over deze vraag
voor een waardevol en divers
en ook aan een aantal ouderen
cultuurparticipatie-aanbod, voor de
werd de vraag gesteld.
ouderen in onze stad.
Het antwoord kwam in de vorm van
Wilt u meer weten over het
een lijst steekwoorden die hun
convenant, neem contact op met
verwachtingen kenmerkten en
de projectleider:
bepalend kunnen zijn voor de rol
ineke.tegelaar@rozet.nl
van cultuurparticipatie voor ouderen in Arnhem, nu en in de
Op de volgende pagina's vindt u
toekomst. Een deel van deze
foto's die gemaakt zijn van
steekwoorden vindt u terug als
activiteiten van enkele partners,
hoofdstuktitels in dit magazine. De
gericht op de ouderen van nu.
hele lijst vindt u op pagina 7.
Deelneemster Monique en Kunstroute organisator Theo. Monique: 'De Kunstroute heeft mij geïnspireerd om anders naar mijn omgeving te kijken.'
Bezoeker Annie en vrijwilligster Astrid van het Nederlands Openluchtmuseum.
Phion hoboïst Bram en luisteraar Paul, die positief verrast werd door de klassiek muziek.
ArtEZ studente Nelly bij een van de meubels van ontwerper Geert. Nelly interviewde Geert als onderdeel bij haar stage bij HUMINT Solutions.
Kunstliefhebber Ilona en kunstdocent Janka. 'Kunst is een goed middel om de laatjes van het 'herinneringsarchief' open te zetten.'
Danser Atie en danskunstdocent Eva. 'De muziek gaat aan en de sfeer in de ruimte verandert gelijk.'
Inspirerend / Fysiek & online Ouderen van nu kiezen of zij zich
partners. Hoewel wij niet meer
fysiek of online door kunst en
terug zouden willen naar een
cultuur willen laten inspireren.
lockdown, heeft die tijd ons
Door de corona-periode werden wij
gestimuleerd ook meer online aan
bij Rozet uitgedaagd om ons
te (blijven) bieden. Hierdoor
aanbod via andere wegen aan te
hebben senioren nu meer keuze uit
bieden. Hetzelfde gold voor onze
fysiek én online aanbod.
Voor senioren die uitzien naar een fysieke samenkomst, organiseert Rozet maandelijks het Kunstcafé 55Plus, zowel in het gebouw Rozet in het centrum als op verschillende locaties in de wijken”. Hier presenteren zich partners uit de wereld van Taal, Kunst en Erfgoed. Cultuur, inspiratie informatie en ontmoeting zij hierbij de kernwoorden. Voor senioren die niet in de mogelijkheid zijn om te komen, of liever alleen van kunst en cultuur genieten, biedt Rozet het Arnhems Uurtje Cultuur aan. Via het Rozet YouTube kanaal zijn er inmiddels tientallen afleveringen te zien met onderwerpen over Arnhemse kunst, cultuur en erfgoed.
Meer weten over het Arnhems Uurtje Cultuur? Ga naar: www.rozet.nl/AUC U kunt deze link ook openen door erop te klikken.
Virtual Reality project van Rozet in de wijk
Actief / dichtbij en ver weg Rozet en haar convenant partners zijn gevestigd in de regio Arnhem. En hoewel de meeste van onze activiteiten ons richten op dit gebied, verkennen we ook graag wat daarbuiten ligt.
Tijdens onze dagexcursie naar twee musea in Duisburg vroegen we de deelnemende ouderen om een foto te (laten) maken van zichzelf voor hun favoriete kunstwerk. Doel: kijk bewust en wissel uit met je reisgenoten. De excursie werd georganiseerd door het Kunstcafé Op Stap. Met de activiteiten van het Kunstcafé willen wij ontmoeting, inspiratie en activering stimuleren. Door excursies zoals deze bieden we ouderen die dat zelfstandig niet meer zouden kunnen of durven ondernemen, de mogelijkheid om met anderen op pad te gaan naar interessante plekken. Ook buiten Arnhem en zelfs tot over de grens.
Meer weten over de activiteiten van Rozet Cultuur 55Plus? Kijk op: .www.rozet.nl/55+ U kunt deze link ook openen door erop te klikken.
Samen leven / inclusief Nieuwe ouderen hebben allemaal
Kunst en Cultuur kunnen een
een eigen persoonlijkheid,
belangrijke rol spelen bij het
interesses en achtergrond. Samen
uitdrukking geven aan emotie,
met onze convenantpartners willen
brengen de oudere bij wie zij
wij niet alleen ruimte geven aan
werkelijk zijn.
die diversiteit, maar de verschillen ook vieren. Dit doen wij door bewust op zoek te gaan naar vormen en verhalen, die zoveel mogelijk recht doen aan de kleurrijke inwoners van de regio Arnhem.
Onze convenantpartners Introdans en SWOA sloegen hun handen ineen om LHBT-ouderen in onze samenleving zichtbaar te maken. Met het choreografieproject Roze Cast wilden zij graag een taboe doorbreken voor deze ouderen. Het project was onder leiding van choreograaf Adriaan Luteijn. De muziek werd gemaakt door Erik de Jong van de bekende Nederlandse eenmansband Spinvis. De Roze Cast reisde langs zorginstellingen, opleidingen, conferenties en theaters.
Meer weten over de cursussen Dans Positivity? Kijk op: .www.introdans.nl U kunt deze link ook openen door erop te klikken.
De Roze Cast van Introdans i.s.m. SWOA
Verbinding / intergenerationeel Vele nieuwe ouderen willen niet alleen actief blijven met kunst- en cultuur, maar ook in verbinding (blijven) staan met andere generaties. Daarom hechten wij, en onze convenantpartners, aan activiteiten die intergenerationaal contact stimuleren. Want je kan elkaar niet alleen verrassen, je kan ook van elkaar leren. En door met elkaar te praten, te maken en te beleven, biedt kunst en cultuur een sleutel tot reminiscentie.
Onze partner HUMINT Solutions organiseert doorlopend programma's waar jongeren (van alle leerniveaus) in gesprek gaan met senioren. Zij worden uitgenodigd om een verhaal te delen. Deze worden door de jongeren opgeschreven en gebundeld tot boekjes. De verhalen komen tot leven door middel van korte films en exposities: zoals bij het project 'Trots in de Laar'.
Meer weten? Lees hier de online publicatie over het project:
https://issuu.com/humintsolutions/docs/trots_in_de_laar U kunt deze link ook openen door erop te klikken.
Vertellers gaan in gesprek met jongeren bij de TINO projecten van HUMINT Solutions.
Drive / column
Liever luisteren? klik op het speakertje
Er was onlangs een reünie van mijn
Tja, en mocht je via de spiegel of
oude schoolteam bij mij thuis en
foto’s nog niet meegekregen
één van mijn ex-collega's appte:
hebben dat je wat ouder bent
'Kan ik voor je deur parkeren, want
geworden, dan is de buitenwereld
ik zit met een auto vol'... let
echt niet te beroerd om je daarmee
op…'een auto vol antiek'. Eerst
te confronteren.
dacht ik nog: ik hoef al die oude troep niet in mijn huis, totdat ik
Zo ging ik laatst met een clubje
snapte dat ze het niet over spullen
‘jongere' vrienden naar een festival
had.
en werd ik de godganse dag onthaald met: 'Mag ik u vragen hoe
Ineens herinnerde ik me dat
oud u bent? Mag ik met u op de
diezelfde collega rond haar 50ste
foto? Dan post ik die op Insta. Ik
op een andere school ging werken
wou dat mijn oma dit nog deed.
en toen dat nogal wennen bleek
Pap kom eens, hier is iemand die
zei: 'Je moet oude bomen ook niet
nog ouder is dan jij! Echt superleuk
verplaatsen.' Dus vanaf haar
dat u dit nog doet.'
vijftigste plaatste ze zichzelf in de categorie ‘oud’. En nu noemt ze zichzelf ‘antiek'.
'IK PAS ERVOOR OM ME IN HET HOKJE BEJAARD TE LATEN DUWEN...'
Waarom doe je dat, vraag ik me af? Is dat leuke zelfspot? Vinden de
Nog een voorbeeld, dan stop ik met
andere collega’s het leuk als ze
zeuren. Ik woon in het
zouden horen dat ze hen antiek
Spijkerkwartier en na een leuk
noemt? Helpt het? Ontken ik? Wat
buurtfeest werd er gepost dat de
doen we onszelf en elkaar eigenlijk
opkomst geweldig was en ook de
aan met dat hokjesgedoe?
oudjes zich flink hadden vermaakt.
Toen mijn buurtgenoot, ietsje
zomergasten, is uitgenodigd, ik
ouder dan ik, daar wat van zei,
denk; nou nou nou, waarom hebben
kreeg ze als reactie dat ze blijkbaar
ze nou zo’n pril ding uitgenodigd,
wat overgevoelig was en haar
want op echt veel levenswijsheid
leeftijd nog niet echt had
heb ik haar nog niet kunnen
geaccepteerd.
betrappen.
Nee, hallo, wie hier lijkt het leuk om als ‘oudje’ weggezet en
En dan word ik soms verrast. Blijkt
gediscrimineerd te worden? Oké,
er een oude wijze ziel in dat jonge
misschien is het woord
lijf te zitten. Net zoals er een
discriminatie iets over de top, maar
jonge geest zit in dit…waag het
of het nou gaat om boeren,
niet!!!
wappies of wat dan ook, het over één kam scheren, is zelden
Dus laten we niemand afserveren,
aangenaam. Ieder mens verdient
maar laten we ons laten verrassen.
het om als individu gezien en
Zoals de keer dat ik achter de
serieus genomen te worden.
kinderwagen liep en er een scootmobiel naast mij stopt: een
Oké, oké: ik heb inderdaad moeite
mevrouw met kort grijs haar, wit T-
met mijn leeftijd. Zoals mijn
shirt met gouden ster-opdruk en op
moeder zei: 'Oud worden is leuk,
de voetenplank twee
oud zijn een stuk minder.'
vochtvasthoudende voeten in
Regelmatig denk ik, wanneer ik als
sandalen. Ze buigt zich over de
ZZP'er voor een nieuwe groep de
kinderwagen heen: 'Ah meid, wat is
zaal inloop, dat die mensen
t leuk he om oma te zijn? Ik heb
denken: wie heeft dat fossiel
zelleuf zeven kleinkinderen, maar
ingehuurd? En ik denk dan: was het
me oudste kleinkind is al twintig,
maar winter, dan kon ik de hele
dus ik hoop het nog mee te moge
boel wat bedekken.
make dak overgrootmoeder word.
En wat me ook bij mezelf opvalt is,
Klein zijn ze toch t leukst he? Nou,
als er een jong iemand, b.v. bij
geniet er van hè?'
Ik ontkom er blijkbaar niet aan om
niet in een hokje te duwen, wat
binnen een groep te vallen. De oma
eerlijk gezegd best vaak niet lukt,
club! Onder hoeveel groepen of
maar ik doe mijn fucking best om
categorieën val ik eigenlijk wel
open minded te zijn.
niet? Gepensioneerde onderwijs-
Tot slot wil ik afsluiten met de
gevende, eeuwig doorwerkende
moraliserende woorden van deze
zzp’er, verstokte feminist,
wijze oudere dame:
bekeerde vegetariër die nog wel in een benzineauto rijdt, sportende vijftigplusser die niet naar de vijftig-plusgroepslessen gaat, maar naar de gewone lessen, schrijfgroep, theatergroep, eetgroep, intervisiegroep, hondenuitlaters, etcetera… En net als bij 55+ is er binnen iedere groep een keur aan diversiteit. Culturen, sociale klasse, leeftijden, gender, karakters, interesses, noem maar op. Te leuk om raakvlakken of verschillen te zien waar je ze niet had vermoed. Te grappig om te ontdekken dat je ergens bij hoort, maar toch ook weer niet helemaal. Ik pas ervoor om me in het hokje bejaard te laten duwen en ik doe mijn stinkende best om anderen
'IK VIND HET EEN VAN DE TAKEN VAN KUNST, THEATER, DANS, LITERATUUR, FILM, ENZ. OM HOKJESDENKEN TE OVERSTIJGEN EN ALLE GROEPEN BIJ ELKAAR TE BRENGEN!' Annelies Ibes cabaretière, (trainings)acteur & coach.
Boeiend / meer? Net als de nieuwe ouderen, staan ook wij niet stil. Met onze projecten, samenwerkingen en het convenant blijven we in ontwikkeling. Wilt op de hoogte blijven van de kunst & cultuur voor en met senioren uit de regio? Volg Rozet en haar partners via de online kanalen. Op het Youtube kanaal van Rozet vindt u wekelijks een nieuw Uurtje Cultuur. Daar kunt u ook de eerdere afleveringen terugkijken. En heeft u suggesties of vragen? Stuur dan vooral een bericht naar onze projectleider Rozet Cultuur 55Plus: ineke.tegelaar@rozet.nl.
'De nieuwe oudere' is een publicatie van Rozet, i.s.m. de kunst- en cultuurpartners van het convenant 'Arnhem Cultuurparticipatie 55+'.
Ontwerp & eindredactie HUMINT Solutions Met dank aan Alle geïnterviewden en partners die hun medewerking verleenden aan de totstandkoming van deze publicatie. Fotografie & Film: Zefanja Hoogers, Marcel de Bont, Hans Gerritsen, Videoteam Rozet www.rozet.nl Copyright © 2023 HUMINT Solutions