Yürüyüş 75 017

Li::1.llm (.'-1-­

-

tarafından

T ır. �"""M-ao _-�....1'\ ...,

HAFTALıK

SiYASi

HABER

VE YORUM

DERGiSi

SAYı

• • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • •• • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • ••• • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • •• • • • • • • • •• • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • ••• • • • • • • • • • • • • • • • • • •• ••• • • • • • • •• •• • • • • • • • • • • • •• • • • • • • ••• • • • • • • • • • . •. • .•. •. •.• . . . . . .

• • • . . . . . . . . .•. • . . . · . · . . .•.• . . . . . . . . . . . . . . . . � . . . . . .

• • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • •. • .• .• .•.• .•.• .•.•. •� • .•. •. • • • • • • • • • • • • •.• . . . . . . . . . . · • • • • • • ••• • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • ••• • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • ••• • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • •• •• ••• •• ••••• ••••• ••• ••••••• • ••• ••••••• • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • •

17

5AGUSTOS 1975

5TL.

• • • • • • • •

..

· ·.· · ·.·.·.·.·.·.·.·.·.·.·.·.·.·.·.·.·.·. . . .

- M......� •

• • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • ••• • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • ••• • • • • • • ••• • • • • • • • • • •• • ••• • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • . 9 ' .• . . . . . . - . . . . � · . •. •.•.•.•.• .•.•.•.•.• .•.• .•.•.•. •.•.•. •.•. •. •.•.•. •. • .•. •.•. •.•.•.•.•.•.•.• .•.•. • .•.•.•.. . . . . . . . . . . . . . .• . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

•· • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • •• • • • • •• • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • •• • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • ·• . .• .•. •. • .•.•. •. •.•. •.•.• . •.•.•.•. •. •.•.•.•.•. •.•.• . •.•.• . •. • .•.•. •. •. •. •.•. •. •.•. •.•.•.•.•. •.•.•.•.•. •. •.•.•. • •.

• • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • •.•. • � •. • � •. •. • . . . . . . . . . . . - . . � . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ·•. • • • • • • f . • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • .• • • . . • . . • • . . . . . . . • . . . . . . . . . • . . . . . . . . . ' . . . • . • . . ' • .

• . . . . . • . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

• • ••• • • • . . .

• .

• • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • .' . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . · . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

• • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • •• • • • • • • • • e . • • • • • • • e • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • � • , • • • • • • • • • • • • • • • • e • • e • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • ·•.•.•.•. •.•.•.•.• .•. •.•.•.•. •.•. •. •. e . e. . .•.•.•.•.• .•.•. •.•.•.•.•.•.•.•.• .• .•.•. •. •. •.•. •. • .• .• �•.•.•. , . • .• . •.•.•. • .

• • • • • • • • • • • • • •.• • • • • • • • • • • • • • • • - • • • •.•.• .•.4 • .•. • • •. • • • .•.•.•.•. •.•.•.• . •.•.•. • . .. . _ . _ 8 _ _ • ...

4 ... ... .. . . . . . . . .. .......... . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .... , ••• • · . . . . . . . . . . '" . . . . . . . . . . . . . . .

•.. . . . . • ·�·.·r·.·. ·.·.· . · . . . . .A , . . . . .

• • • •• • ," f •• •••• • ••• • • • • • • • • •.• .• ' •. . . . · • • • • • •••• tr' • .• .•. • • · . . , • • • •• • • • • • •• • • • • •• • • • • • • •• • • • • • • •

,

,

,

•

•

SERMAYESINE

AMERIKAN •

KIM ELKOYACAK Amerikan askeri yardımının kesıımesi. sııah ambargosunda ABD'­ nin ısrar etmesi, kamuoyunun tUm dikkatlerini. Amerıkan emperyaıız­ mınin. askeri yönU Uzerlnde topladi Geçmlşde Us yok tesıs var diyenler. şimdi Içleri kan ağuyarak Usler hak­ kında karar verme zorunda kalıyor.

Yıllarca, Amerıkan üslerinin kapatıl­ masıDl sawnan. üsleri" TUrkiyelnin başına bela olacağını tüm baskıiara rağmen ortaya atıp kamuoyuna mal eden sosyalistleri. tarih. bir kez da­ ha doğruladı.

Ancak emperyalIzm bır bUtUn. Bır ülkedeki varlığı. yalnız Usledyle söz konusu değil. Amerika'nın bir de ekonomik olarak Türkiye'de varlığı

F i r m a Ün v a n ı

sözkonusu. Emperyalizm. Uslerl 8r8cılıjtıyle çıkarları", TUrklye toprak­ ları üzerınde korurken, TUrklye e­ meKçııerlnln Urettlğinı, onun alınte­ rini, artık değerInI de U1keslnln doy­ mak bilmez sermaye sınıfına arzediyol'.

TUrklyede, 6224 sayılı "Yaban­ cı Sermayeyi Teşvik Kanunu" uyarın­ ca f."Uyettebulunan 18 Amerıkan rır­ ması bulunuyor. Bu 18 rırmaya 1567 sayılı Türk Parasını Koruma kanunu ile Petrol yasası uyarınca gelen Amerİ­ kan yabancı sermayesI dahIl deği i. Bu firmaların adları, yabancı sermaye tutarı, yabancı sermayenin toplam sermayeye oranı ve toplam sermaye­ lerı şöyle:

Yabancı sermaye Tutarı (TL)

-- -- -- --- ----- ------ ------

Yabancı Sermaye Toplom nin Toplam serma Sermaye yeye oranı -- ------- ---- - - -- -- - --- --- ----- ----- ---

Uniroyal EndUstrisi T ,A. ş,

90,000,000

60

150,000,000

Goodyear Loslikleri T ,A, ş,

71.280,000

66

1 08.go0,000

The Caca-Cola Export ist.Şb.

38,395,281

100

38.395.2ŞI

Pepsi Cola Mamulleri Ltd, Şti,

1,395,281

100

1,134,000

Türk Dıı Ticaret Bonkosı A, ş,

2.500,000

25

10.000.000

TUrkiye Sınai Kalkınma Bankası A,Ş.

22.334,800

1 1 .55

193.375.000

TUrk Otomotiv End,A. ş,

8,500.000

LO

85,000.000

TUrk Generol Elektrik End,A, ş,

19,227,000

51

37.700.000

7.500,000

60

12,500,000

540,000

15

3.600.000

General Elektrik LA,O, Permo Sharp Çelik Sn,A. ş, Nesa} Aliminyum San.ve Tic ..

A,Ş.

29,445,000

15.1

195,000,000

92,17

6,477.000

98

14,000,000

Bu verIler 1973 yıl sonu Itiba­ riyle derlenmiş. 1974 de Iklyenı flrma daha katılıyor. Bu arada sennaye artı­ nmları da sözkonusu. 17 firmadan do­ kuzu %51'In üstünde hlsseye saltıp. İkı fırma ise <ııooııük bır kontrolu üzer­ lerinde ruhıyor. Yabancı sermaye TUr ­ klye ;;bl bır ülkeye. lşblrUkçl, bur­ juvazi yaratmaya gelir. işbirlIkçI bur­ juvazi aracılığıyla. kendı Ideolojisinin poııtlk planda etkInliğinI sağl"r. iıbır Ilrçl burjuvazI, emperyalizmIn parab borazancı başıdır.

Amerikan emperyaıızmI 318 mııyon 973bln 25 1 Uralıksermayesly­ le. i mılyar 634 mIlyon 16 bın 281 U­ ralık yatırımı kontrol edIyor, Kimya sanayIInden taUh oyunlarına kadar yaygın bir alanda faaUyel gösterIyor. istanbul Talilı Oyunları LImlled Şirke­ tiInin sermayesinln <;f95.24'ü Amerikan emperyalizminin. Bir zamanlar KU­ ba'yı sermaye sınıfının eğlenceler ilI­ kesi olarak kullanan ve Küba halkının onurlu dIrencIyle gerekU dersl alan Amerika. Türkiye'de aynı oyunların temellerIni atmış, emperyalizminin Amerl\an

i

-

dUnya Uzerlnde varlığını sUrdUrmede kuııandılıı Uslerl. Ulkenln en yetkIlI ağzı. başbakanı. tesıs olarak niteleyip. ne olduğu anlaşılınaz bır kararla. gö­ rünUşte bır tedbir alırsa, böyle bır Iktidarın. TUrklye hallunın artı delte­ rini sömüren emperyalizmin ekonomik varlığına son vermesi beklenemez.

Küçük bır sermaye lle de olsa. Işbir­ likçi burjuvazI ağını TUrkiye'de (Iren Amerıka'yı ülkemızden atmanın yolu. cephe destekCısl bu. IşbIrlIkçi serma­ ye ııe de mücadeleyl gerektirIr. i,­ blrUkçl burjuvazI cephecIlerIn en bU­ yUk destekclsldlr. Emperyalizm. TUr ­ kiye üslerlndekI polItik kontrolünü bun­ lar aracılığıyla sUrdürüyor.

Emperyalizm. bır ülkeye yal­ nız askeri alanda girmez. Bunun eko­ nomIk. poUUk ve kUltUrel bütUnlültü vardır'. Emperyalizme karşı verilen mücadele. somut olaylarla da artık ' h lkımıza mal oldu. Ancak onun boyut­ larını. her alandaki uzantılarını da ortaya koymalıyız. l!nutınamahyız kı, emperyalizmle mücadele, onun lşblr­ Ilkçııeriyle. kapltallzmle, sosyallzm Için mücadeledIr.

;

CUMHURivET - 27 Temmuz 1975

Layne'SowlerDik TUr.in Pompoları Son, A. ş, Er-Squibb ond Sons ilaçları A.Ş, 5.967,000 Wyeth Laborotuorları A.Ş.

Apex Kimyevi Mod,imlt,A,Ş,

1 3.745.000 ve 255.000

738,000

269.370

36.50

2.700,000

95,24

2,835,000

Bimaı Birleıik inı. ve Muh.A,Ş. 1,600,000

40

4.000.000

Çukurovo Makino ve imolot A,Ş, 3,610,800

1 0,62

34,000,000

1 9,50

1 ,634.016,281

istanbul Tolih Oyunlorı Ltd, Şti.

T OPLA M

YURtIYO$

318,973,251

HAFTAlıK SiVASi HABER VE VORUM DERGiSi

SAHiBi: Nihat SARGIN SORUMLU VÖNETMEN: Taner TUNCEL TEKNiK SEKRETER: Ugur QKMAN

ADRES: Konur Sokak 15/8 Veniıehir - ANKARA Tel: 17 45 81 ABONE KOŞULLARI: Vıllık: 200.-TL 6 aylık : ıoo,-TL Dıı ulkelere obone bedeli iki katıdır.

iLAN KOŞULLARI: Arka Kopok Renkli :7,5oo.-TL Arka Kopok Siyah Beyaz : 6.000.-TL iç sayfalarda sutun santimi 20,-TL iç sayfalardaki yoyın ilonlo" % 50 indirimlidir.

Dizgi : ÖNCÜ Orset Tel: 17 79 19 Ankoro

Boskı: Koraca Orset Matboocılık Dağıtım: GAMEDA Kaynok gösterilmeden alıntı yo pılamaz. Gönderilen yazı ve fo­ toğraflar iade edilmez.

KAPAK DÜZENi ıbrahim Niv AZio�LU

\

\

\ ne

'DE •

•

••

••

•

••

OOKUSU •

•

Yuk.1l Önce "vietnamizotion" kavramını hatı rlatmak gerek . Vietnamldoıtı rma on­ laTlIna kullanı ldı , Emperyalist bloğun l ideri .Amerika icet etti. Vietnam halk ı n ı n devrimci mUcodelesiyle Amerika i ç i ndeki sov01 aleyhtarı eğilimler birleıince eıııper yolizmin baskısını, Uzak Doğu'daki korakol lardon birisini, bu kavram ı n arkasında gizlerneye çal'ıtı . Gizleyemedi . Çeki ldi, gitti . Ama arkasında bir kavram bıraktı, Emperyalizmin zaman zaman ku l l anabileceği bir kavran .

Sonra bir a l ı ıkanlığı hatırlamak gere� . 12 Mart döneminde TUrkiye'de çok kullanıldı . 12 Mort dönemi öncesi TUrkiye'nin devrimci pratiği, hepbir ovuçyerol­ lı, kbku dııarda /:IrgUtçulerin oyunu olarak değerlendiri ld i . Böyle prapoğanda edil­ di. Turkiye'nin ekonomik ve siyasal yapısının soru n ve çel iıkileri bir taraf a atılarak, yaı-deli, yarı -dahi olorok tosqrlonon bir avuç yer altı örgUt�UsU vehimine kapıldı .

Aynı vehim Amerika'nın TUrkiye'ye uyguladığı s i l ah ambargosu sırası nda da piyasa­ ya ,UrUldU. Amerika'nın TUrkiye'ye uygu ladığı silah omborgosunun arkasında Amerika'ya göre köku dl10rda bir gUç arand ı . Kamuoyu, biraz da bilgiçce bir eda i l e, bir "yu­ non Lobisi" ile 1artlandırı lmaya çalıııldı. Yunan lobisi ve yarı-deli yarı -dahi çete ile kahrananlar gibi mUcodele eden Ford ve Kissinger ikilisi. Kovboy fifi mlerinde­ ki iyi adamla zeki yardımcısı. Böyle bir tablo çizildi . Öyle çok çizildi ki, Amerikan politikasıyla yakından i lgili olanlar bile bu tablonun altı nda kald ı . Öyle ki, en azından John Kennedy 'nin öldUrulmesinden be­ ri baıkanl ığa hazırlanan Ted Kennedy 'nin durumu bile unutuldu . Tekel l erfe ve en­ hazırlan­ tel i i ans servisleriyle yakın iıbirliği i çinde Amerikan Boıkanlığına

d ı ğ ı muhakkak olon en kUçUk Kennedy 'nin, 'iya,al geleceğini nasıl olup do kUçuk bir çeteye teslim ettiği soru lmodı . Kennedy 'nin, eğer teke llerin onayı ol mazsa ve bilgiç danıımonları n ı n olumlu öğUtleri o l mazsa TUrkiye'ye uygulanan ambargonun devamına bu denli açıkça sahip çı kmayacağı akla gelmedi.

ButUn bunlar Amerika'da ve Batı Avrupa'da doğdu. Uluslararası sermayenin Turkiye'deki uzantııı yayın organları uzunca bir sUre sayfa soyfo bunları kUtlelerin kafasına sokmaya çalııtı. Amerika'ya muhabir ler gönderip bunların yazı larıyla am­ barganun kolkmasına karıı Çı kon .A.merikan temsi 'cilerini Turkiye'de azarlattı l ar. Fa­ kat sonunda anbarganun devamı kararı bir kez daha a l ı n ı nca"oohlt çektiler . Böy­ lece TUrkiye'nin Amerikan baskısı ndan kurtulduğunu yazdılar. Bir baıkası sevinç ç ı ğ l ı kları arasında "artık bizim de bir UssUmUz var" diye kamu oyunu. yandtmoya devan etti.

TUrkiye'yi Amerika'nın kuyruğundan kopormamak için oloğanUstu çaba sUr­ dUrenIar, MC HukUmeti ' n i n aldığı kararı obortmak i ç i n yine oloğanUstu bir titiz l i k gösterdi ler . Gayet normal bir davranı ı . Kendi açılarından. Çunku abortmo i l e TUr­ kiye'nin aldığı kararın, "geçici" bir karar olduğunu bile b i l e . Bu kararı n ıu onda Uslerin d ı ı g/:lrUnUıUnU TUrkleıtirmekten boıka bir anlam toıımadı ğ ı n ı b i l e bile. Dıı g/:lrUnUıteki fedakarl ı kla ılzU kurtarmaya çalııarak.

MC HUkUmeti 'nin olmıı olduğu karar, u51erin eylemleri, Çalıımosı ve TUrki­ ye için toııdı ğ ı tehlikeler açısı ndan hiç de önemli deği l . Amerika ' n ı n uyguladığı omborgoya karıı l ık olarak, Amerikan savunmasına zarar vermek için Uslerin çalıı mosını durdurmak, bu OSlerin Turkiye!nin savunmasıyla hiç bir i lgisi olmadığını ka­ bul etmek demek . &ı Usterin TUrkiye'nin sovunmasıylo hiç bir ilgisi olmodığı,dev­ rimci pratik i ç i nde yı llarca söylendi. Burası yeni değ i l . Yeni olon bunun MC partile ri tarafı ndan do kabul edi lme,i MC portilerinin bu Ulkeye ve bu ulkenin genij halk kUllelerine çok zarar verdiği de daha ılnce çok ,öy lendi. Eğer MC portileri, eski-

den çok iddia ettikleri gibi, jimdi de bu Uslerin ortak savunmayı aTloçlodığıno ina",­ yorlorso/,bunları n çalıımasını durdurmak l a TUrkiye'nin Çı kor ları na zarar vermiı olu­ yorlar. Bunu kabul ediyorlar. Öyleyse hukUmetten istifa etmeleri, sadece bir zorun l u l uk.

MC partilerinden bu kadardoal,a bir ıUtar l ı l ı k beklenemez . Kim,e de bekle­ miyar. Ancak MC partileri, tutarl ı olmasa da, aldığı korar geçici olsa do,Uslerin çalııma ve etkinlikleri bakımı ndan önem l i olmasa da, baıko bir bakımdan çokönem li . Boıko bir deyiıle, MC ' n i n kararı hem çok önemsiz, hem de çok önem l i .

Bir karar hem çok önemsiz, hem d e çok önem l i olobi l i r . Tıpkı b i r od ı m ı n ı n hem önemsiz h e m d e önemli olabileceği gibi . D u z ve u z u n bir yolda otılan bir odımı nın hrç bir önemi yok . Ama, bir dönemeçte atı lan bir odım ne kodar kUçuk olursa olsun, çok buyuk bir öneme sahip. Dönemeçte atılan oJllil ı n ı n önemi ,urada: Uzu n duzlUğun sonunu si mgel iyor.

TUrkiye'de Amerikancı ideoloji uzun bir yolda devam eden bir yUrUylJıtU Simdi bu ideolo j inin sonuna gelindi. Artık TUrkiye'de hiç bir siyasal veya siyasal olmayan örgUt, halktan ne kodar uzak olursa olsun, .A.merikancı ideolojiyi Oliıkça sUrdUremez. Amerikancı eylemlerini sUrdUrUr . Bunları sUrdUrmeye devam edecek.

Fakat artık TUrkiye'de Amerikancı l ı k öldu. Kaba Amerikancılık öldu . ince Ameri­ kanc ı l ı k için i nce yöntem lerin bulunması gerekecek.

Cephe'ni n kararı nın niteliği burada. Niteliği bu olunca, bu kararı doğuran olay ve eylemler Uzerinde durmak kaç ı n ı lmaz. Burada, Turkiye'de sosyal i zm adına ileri sUrUlen bazı dlJıUnçelerle i l gili yönler var. Bunlarır, bir beslUmU, TUrkiye'ni n i l k Kıbrıs çıkartmmı nı onlamomakl a i l gili . Bir bıllum b u çıkııa, kaba v e mekanik bir determinizmin bakıı oçl51ndon baktı. NATO çerçevesi i ç i ndeTorkiye, Yunanis­ tan ve Amerika arasındaki bUtunlUğe bakarak, olayı bUyuk bir NATO planının bir parças i ,olarak gördU. Diyalektiği unuttukları için. Diyalektik açıdan,bUtUn denilen olgunun Çeliıkilerin belli bir zaman kesiti I>lduğunu anlamadıkları için. Çeliıkinin önemli olab i l mesi i ç i n sadece yöneticilerde olması gerekmez . Tarihin kUtlelerde biriktirdiği çeliıkiler de önemli . Emperyalizm, her zaman çeliıik e�ilimdeki kUt­ lelerinin bUtonUnU oynı onda kontrol a l t ı nda tutamaz.

MC HukUmetinin olmıı olduğu kararı n altı ndaki nedenlerden biri ıi birinci Kıbrıs Ç ı kartma51. Geçen y ı l ı n olayı. Fakat bu olay, 011nan kararı n bUtUnUnU açı kı 0 maya yetmeyeceği gibi, neden kararı n {)slerle ilgi l i olduğunu do ortaya koymaz..

Bunun i ç i n daha gerilere ve daha derinlere gitmek gerekir. Daha derinlerde ise devrimci pratiğin 12 Mart öncesi var. Altıncı F i l o eylemleri, Vance olayları, NA­ T O kamponyaları, Uslerle ilgili yoğun a j i ta,yanlar. Bunları o zamanlar pratik bul­ mayanlar, göle maya çalmaya benzetenler Çı ktı. Şimdi ise urunleri toplanıyor. Üs ­ telik de bu eylemleri demirellerle bastırmak isteyenlerin, bostırmaya çalııanların uzantısı bir hukumet döneminde. Uste lik de oradan çokzaman geçmeden.

DUnya losyali5t si5teminin gel iıimi, halkların devrimci eylemleri, kapi ta­ l ist dUnyanın iç çel i ıkileri Amerika 'nın Avrupo'ya do§ru çekiliıine katkıda bulunu­ yor. Ayrıca Avrupa'da do sıkııtırıyor. TUrkiye'de a l ı nan karar, bu genel çerçeve iç inde kUçuk bir adı m . ideoloj ik planda önemli bir adı m . Yalnız bu adım Amerika nın Turkiye 'den ıu onda çeki Idiği anlamına gelmiyor. Askeri Usleriyle birl ikte eko­ nomik Usleri durvyor. Ekonomik uılari askeri Usleri kadar öneml i. O kadar ki, Ama· rikan siyaseti nde politikacıları Yunan Lobisi ve karıısı ndokiler ıek l i nde ayırmak yerıne TUrkiye'de ve Orta D�u'da ekonomik Usleri olanlar ve olmayanlar ıek l i n­ de ayırmak daha do anlaml ı .

TORKIYE' DE YORCmJ'$

Politikada yeni sahne:

güriiItü CHP'de honıitu ,

i

• •• •

• "KAPATMA". "EL KOYMA", "FAALiYETiNİ DURDURMA", "BAYRAK Çı::KME",

"MECBURi iZİ '" FORMÜLLERiNDEN SONRA, MtLLiYETÇİ CEPHE AMERfKA İLE "KAPALI PAZARLıK" MASASıNA OTURIl< A BAKANl ÇAGLA YANGİL, A�IERiKA'NTN KARARıNı DEGİŞTİRMESİ içiN BİR SURE SINIRI ÖNGÖRÜLMEDiGİNİ AÇıKLADı' BU ARADA .. İNCiRLfK USSÜNDEKi NÜKLEER BAŞLıKLARıN TUZCUoGLU'NUN KAMYONLARTYLA İS RAiL'E KAçmILOlGI İLERİ SÜRÜLÜYOR.

Sermayenin atlı. kurtlu ve de koçC lu, seccadeli MC'slnln gürültülü "35 milyarlık yatırımlar gezlsi" geçtiğimiz haftanın başlarında sona erdI. Cephe ba­ şı, başkente dönerken hızını alamadı, ıçınde bulunduğumuz yıl ıçınde 100 mil­ yarlık yatırım yapılacağı", açıkladı • . .

Türkiye'de Işlerin yalan dolanlayUrütU­ leblleceğl alternatiftnden başkaca elin­ de program olmayan MC firmasının.

Adana, Mersin ve Maraş ve yörelerini kapsayan gezisi en ilke i propaganda yön­ temlerlyle sürdürüldü.

• CEPllE IlÜKÜMETİ. fKiLi ANLAŞMALARDAKi PÜRÜZLERi

GiDEREREK ANLAŞMALARı SORDİİRMEYE ÇALıŞTYOn. BUNA KARŞıLıK. AMBARGONI.:N KALK�lASI içiN TİİRKtYE'NİN KıBRıS'TA BİR "BARIŞ PLANT" HAzmLAMASI . ÖNGÖRÜLÜYOR.

Etliye sütlüye karışmamakla tanı­ nan bir gazetecinin Ankara'ya döndUğün­ de söylediği şu sözler ilginçti: "Gezi boyunca kendimi kasaba pa­ nayırında hissettim. . . 11 GazetecInin gözlemleri bu kadarla kalmıyordu. MC partileri başkanları, halkın önünde sadece "Bul karayı al pa­ rayı" dememişlerdi. Ancak bu kazıkla­ ma sloganınm politikadaki karşılığı bol bol kullanılmıştı.

Cepheciler yol boyunca uğradıkla­ rı merkezlerde. alanlara yayılıyorlar ve tezgAhı kuruyoriardı, Demirel bir köşede kendi satışını yaparken, bir baş­ ka köşede Hoca' Necmettin Kıbrıs'a nasıl çıktığını anlatıyor, daha başka bir tUm­ sek Ustünde komando başı atıp tutuyor­ du, ., Bu arada şerbetçi profesöre yapa­ cak iş kalmıyordu, Doğrusu atımlık ba­ rutu kalmamıştı...

Sahne buydu!

Beyoğlunda köşe kapan tombalacı görünUmU, neden sonra DemirePin gö­ zUnden kaçmadı. Cepheeller gezinin son kısmını, kürsUlerde yanyana "dördU bir yerde" gösterisiyle tamamladılar" .

Basındaki "Show"

Aynı günlerde basın, Türkıye'deki Amerikan üsleriyle meşgul olduğundan konuya fazlaca eğllememlşti! Amerikan Us'lerlne "el koyma" işlemi, basında gerçek boyutları çarpıltılarak ele alındı­ ğı Için, cephecilerin bu konuda da keyif­ lerine diyecek yoktu. Bu çarpık gösterI­ de. Demirel'e malzeme de çıkıyordu: "Ecevit Kıbrısta çıktıysa. Demirel de Us'lere çıkmıştı!, .

Gazetelerin heyecanlı manşetlerl­ nin arkasında durum yUrekler aC181 idi.

Milllyet'in "Durum"cusu bile heyecanı yatıştıktan sonra, sUtununda Us ve tesis­ lerin kapatı lma durumunun söz konusu olmadığını, olsa olsa Türkıye'deki Ame­ rikalı personelin "geçiciII bir "TatiP'e glrdlItlnl Itırafa mecbur kalıyordu" .

Gazete haberleri arasında, Türki­ ye'nln büyük bl r atom gücUne sahıp ola­ bıleceltı haberi de vardı, Amerıkan se­ natosu Cumhuriyetçi lideri ortaya bır ,ey atmıştı: "Uslerdekl nUkleer sllahla­ ra eI koyması halinde Türkıye bır gece­ de dUnyanın en güçlü nUkleer devletlerln­ den biri olabilirdi!,."

YtlRUYUŞ - 5 Ağustos 1975 - 4

• KIBRIS CUMHI:RiYETi'NİN

AVRL'PA KONFERANS ıNDA DoGA L OLARAK MAKARİoS TARA FıNDAN TEMSiL EDİ LMESİ VE CEPHE HÜKUMETİNİN BU "DiPLOMATiK YENİLGi"Yi KABUL ETMEK ZORUNDA KALMASı. "BARIŞ PLANT" ÖNERİLERiNİN SıKLAŞTmILMASıNA NEDEN OLDU. iç pOLiTİKA ÇEVRELERiNDE, Bii BARIŞ PLANl �N ..

YİİRÜTÜLMESİ İçiN BİR AP-CHP KOALlSYONI.: ONERlLIYOR.

�

Demek ki, Amerikan üsIJerindc nükleer silahlar da vardı, Amerika kendi savunma amaçları için Türkiye'yi dinamit kutusu haline ge­ tırmiştı.., Babıali basını bu ikinci konu üze­ rinde durmuyordu tabii. Yıllardır Tür­ kiye'de Amerikan emperyalizmine karşı mUcadele veren, demokrasiden, bağım­ sızlıktan, sosyaUzmden yana güçler, her türIU baskı, terör ve cinayetlerde kurbanlar vermişti bu gerçekleri anlat­ mak Icin, Türkıye kapitalizmi ve onun em­ peryalizmle Işbirlikçi burjuva iktidarı, ABD temsilciler Meclislnin ambargoyu kaldırmama kararından sonra kitlelerin heyecan atmosferi içinde tutulmasında yarar görüyordu, "Uslere el koyduk", "Uslere çıktık" babrırışmaları arasında zaman ve pazarlama aralığı kazanmaya çalışıyordu, Bu

anahtar başka anahtar

Cephe hükUmetinin bu farfara için­ de takındl1i;ı sessizlik anlamlıydı. Cep­ he'nin bır sUreden beri Amerika Işleri­ ni ledvire memur Kamran inan'ı ise ge-o rekli dUzeltmeyl yapıyordu, inan, "Us­ lerdeki nUkleer .lIahlara el koymamız söz konusu de!!,lI" diyordu. Cumhurıyet Senatosu Dışişleri Komisyonu Başkanı ve AP Bitlis senatörU inan şöyle konuşu­ yordu: "Bır anahtarı Amerikalıların elin­ de, biri de Türk askeri yetkililerinin elinde bulunan "ilkleer taktik savunma

silahlarına el koyma gibi bır durum yok­ tur. Bu konu karşılıklı görüşmelerle halledilecektir, .. " İşte olayın anhası minhası buydu.

Amerikalılarla karşılıklı görüşmeler devam edecekti, .. "El koyduk" hikaye­ si böyle sonuçlanıyordu...

Nükleer

başlıklar

Geçtiğimiz hafta. içinde Amerıkan Uslerindeki bazı hayati önemdeki parça­ ların sökülerek saklandığı. hatta yurt dışına çıkarılarak Amerıka'ya götUruı­ düğüne ilişkin haberler gazetelerde yer aldı. Bir süre önce Adana incirlik Üs­ sünden toplam 1000 tona yakın malzeme kamyonlarla iskenderun'a sevkedIImiş ve bu kamyonlarda neyin olduğu, sonra ne yapıldı�l bir "meçhul" olmuştu.

Bu soruya cevap arayan gazeteci­ ler bazı ciddi söylentllerle de karşı laş­ tılar. Örne!!'ln. MC hUkUmelinln Amerl­ ka'ya verdiği bır aylık süre Içinde, Tuz­ cuoğlu'ndan alınan kamyonlarla Usler­ deki nükleer başlıkların israll'ekaçırıl­ dılb ileri sürülUyordu. Bu söylenitinin, Amerıka'ya "tekn' ik hazırlıklarla Ilgili" (!) olarak verilen sUrenln ne işe yaradı­ �I konusundaki merakla da blr Ilgisi vardı.

Alem ol alem

Basında bu Wr haberler birbirini izlerken, Türkiye'deki Amerıkan askeri personelinin rınk attığı Us ve teslslerdo herşey esldsl gıbı devanı ediyordu, Ko-

nuya bir türlü anlam veremeyenler ise. bu gibi yerlerde çalışan Türk ve Ameri­ kan personeldi. Örneğin, yıllardan beri her sabah Ankara Güvercinlik askeri hava alanın­ dan kalkan ve ABD'nin Sinop radar üssü­ ne malzeme ve mühimmat taşıyan e.21 tipinde ve 18011 kuyruk No.lu personel uçağı normal mesaisine devam ediyor­ du. Ayrıca, 'incirlik, Çiğli. Karamür­ sel, Esenboğa arasında devamlı malze­ me ve Amerıkan personeline ihtiyaç maddelerı taşıyan Amerikan C"130 ve C-1I8 tıp ii uçakların seferleri aynen de­ vam etmekteydi, Bunun yanı sıra Sam­ sun, Malatya. Diyarbakır. Erzurum meydanlarına yapılan uçuşlar da normal seferlerini yapıyorlardı.

Bu arada, incirlik üssüne tarifeli olarak kargo taşıyan C-141 trarığlnde de bir değişiklik olmamıştı, Ankara-İncir­ lik arasındaki bu seferin Amerikalı lara tanınan bir imtiyaz olduğu öteden beri biliıunekteydi.

Peki herşey eskisi gibi devam et­ nıekteyken basındaki haberler neydi? .

Amerikalı personeli eğlendiren hikaye de işte buydu • • , "Küçük Amerika" aşkıyla gtibekten ba!tlı Türkiye kapitalizminin sıyasal yö­ netimi. I'Sam Ameal'sına eilve yapıyor­ du..

Başkan Ford'da çok Uzgündü bu durumlaı'dan. CepheCı yönetımin yetki­ li ağızlarından. üfilrUkçU basınına kadar hep aynı Jlklet çiğneniyoı'du: Başkan Foı'd, "Ah keşki olnıasaydı" diyordu" .

Herkes kör.

nlem

sersemdl de,

bunlar akıllıydı! ..

şısında pasif tavır takınmak bır çelIşkI­

dir."Gerçekte açıkça bilinen bir gerçek

vardı. CIIP lideri.

Makarlos'un başa­

rısına karşı "daha aktıf" bir tutum öne­

Hclsinki

Geçtiğimiz haftanın sonuna doğru.

MC'nin bol renkli balonlarından biri da­ ha uçuruldu.

Geçen

kahramanı muhteşem

bir

efsane

ayların BrUksel

yaratıyor.

Siteyman, Son

yeni

Havadis'in

başyazarına göre, "Demirel hUkümeti­

nin takıp ettiği ve adeta dUnyanın içInde bulunduğu şartlara yeni bl i' Istlkamet

veren" politika Helsinkt

zirvesinın bU­

yük sorunlarını gölgede bırakarak 35 UI­ ke

temsilcilerinIn

topluyordu.

dlkkatlnl üzerınde

Sanki Demirel Helsinki'de Kanuni­

den sonra ikinci bir Avrupa kentini ku­ şatmışb.

Fırsattan istlIade Ankara'da

başbakanlık koltuğuna kurulan Erbakan Hoca herhalde bu sefer yine rahatsızlık

Içindeydi.

Patırtı-gürültU'nün arkasında ya­

tanıar, sermayenin akıl hocalarının ağ­

ğişen dUnyadakl her olay gibi TUrklye'yi açıklama kalıyordu: Eiter Kıbrıs'ta ge­ rekli adımlar atılıyor olsaydı, Cephe'­ nın bu tutumunda bl i' çelişki olmayacak­

ri dönUlmesl. dUnya planında nefes dar­

lığından dUşüp gitmemek ıçın tek çıkar yoldu.

Eh,

bunun

yanın en önemli sorunlarını tartışan ül­

keler biraraya gelmişlerdi ve bir ufacık

Kıbrıs sorunu '!ürkiye'nin tecrit olma­

nı hakluyla rafa kaldırıyorlardı. Anka­

ra'mn bugüne kadar kı Kıbrıs politikası­

nın Iflasla sonuçlandığını tescil ediyor­

lardı.

Gerçi Kanunl'varl bır Jestle De­

mirel. Makarlos konuşurken konlerans salonunu terketmıştı. Fakat bunun, If­

lası örtbas edecek bır göz boyamadan Ibaret olduğunu blImeyen yoktu.

man yapılacak iş,

O

za­

"özel konuşmaların-'

da resmi konuşmalarındandaha anlayış­ lı olanların" bir Barış Planı hazırlaına­ sıydı. .

GörunUrde,

Helslokl'deki "Jest"i

yetersiz bulanlar vardı. Bunların başın­

da CHP lideri geliyordu.

razı kaydı eksik

MC'nin Ihtl­

sunuluyordu.

Acaba

CHP liderinin bu tutumu gerçekten Kıb-,

rıs polltlkasının tam bır Iflas la sonuç­

landığını kabul etmedIği anlamına mı ge­

lıyordu? Bundan daha kabadayı tavırlar­ la Kıbrıs açmazı çözUlecek miydi?

Ne var ki CHP liderinin söylemek

istediği o kadar saklı değildi. Ecevit

şöyle diyordu: "Bır yandan Kıbrıs'ta uz-

laşma yolunda herhangi bır adım atmak-

"iç barışı!

çağrıları

İşin dikkatlerden kaçmayan, hatta ciddi kaygılar verici yanı, bazı ilerici

yayın organlarının hAla. eski bir sarhoş­

luktan kurtulamamış olmalarıydı. Bir

kısım ilericiler, soyut bir !Itaviz karşıt­ sının daha MC'den önceki Ankara hilkil­ çıkmaza

girdiğini,

bu çıkmazın bugün sadecedoğal sonuçla­

rını verdiğini farketmemiş görünilyor­ lardı.

Gürültü ve

horultu

Haftanın Cephe'ye bakışı bu. Peki

Sosyal Demokrat muhalefet ne alemde?

Bu soruyu artan

bır

yaygınlıkla

sormak mÜJnkiln. Ama sorunun farkında

olan kım? Sosyal demokrasinin alatur­ kası Iyiden ıyiye

sesslzUğe

gömUldU.

Derinde Ise fazlaca meşgul. Genel Baş­

kan Ecevit Romanya'da Iken bır pUrUz

ayıklandı. Ankara ii örgütü bl i' gecede

temizlendI. Zaman Iyi seçilmişti.

EI­

bette konu bir iç sorundur. Ancak "Fesh'I

Için uygulanan yöntemler, hareket nok­ taları ilginç.

CHP Genel Merkez yöneııml, dl­ kenslz gül bahçesi görUnümUndeblr ör­ güt Isııyor. HIlkümete karşı muhalefetı­ ne barajlar koyan

genel merkezciler,

lçteld muhalefete de sınır çiziyorlar.

Siyasal kadastro çalışmalarında çizdik­

leri bır başka sınır. da tel örgü döşliyor­ Tel örgü CHP'yl soldan ayıra­

.1'1'

cak... Kimse de, bunlara gölge etme­ yince berhUdar olacaklar! ..

Biraz

merkez

basıt anı.tıldı

ama,

mak için bundan daha akademik bır dil . kullanılamıyor.

Genel merkezcileI'In ii ve Ilçe ör­

mizdekI solcular defolsun" dedlitl blU­ nlyor. Dığer yöneticilerin sağda solda kullandıkları dil de farklı değiL. TUrkl­ ye'dekl sol

potanslyele

kurnazlıkla bakııınca,

salt sandıks.1

dUzen değişikli­

ğine çamaşır delılşlkllği Ile yaklaşım kurulunca sonuç böyle oluyor ...

Bır cephe ci bakanın CHP-MSP hü­

kümeti kurulduktan sonra CHP'ye bakıp

bakıp da, "Doğrusu biz bunları bayajtı ciddi zannetmlştlk" sözU hatırlarda.

Aynı sözU

CHP

ODTÜ Haz ı r l ı k Okulu MUdUrlUğune ODTÜ 'deki komandalorın yöneti­ cisi olduğu ileri sUrUlen jdris Esen getiri Idi . j dris Esen 'in mUdUr ol arak otanmosı­ na Hazırlık Okulu'nda öğretmenlik yapanları n yUzde doksan i itiraz etti. iti­ razıarını yazı l ı alarok RektörlUğe bildirdiler . Buna roğmen O DT Ü ' nUn MC uzontısı yöneticileri, yeni mUdUrU göreve getirmekte ı srar etti. ÇunkU idris Esen'in atanmosı , ODTÜ ile ilgili komondo plan ı n ı n bir porçası idi.

Elde edilen bilgilere göre ODTÜ 'deki komando planının onohatları ıöyl e : Boykot dolay ı s ı y l a sı navlara girmeyen öğrencilerin bUyuk bir bölUmU­ nUn y ı l kaybetmesi bulunacak formu l lerle çözulecek. Fakat, boykota katı l ­ d ı k l ar ı gerekçesiyle 1 5 00 kodar devrimci öğrencinin universite i l e ilgisi kesi­ lecek. Bunların yerine he komondo öğrenciler a l ı nacak .

ODTÜ'de bu plon kulaktan kulağo söyleniyor. Orta Doğu Teknik Üni­ versitesi 'nin giri� s ı navlarının bu amaçl a "dUze l tileceğı" bildiriliyor. Giriı s ı navları dUzeltilerek 1500 kadar olduklorı bildirilen komandonun ODTÜ'ye

girmeleri soğlanacok . Komandoların, ingilizce lisan bara j ı nı Olmaları bek­ l enmediğinden , bUtUnUnUn hazı r l ı k oku luno gitmeleri söz konusu . Komondo­ lar gel meden de haz ı r l ı k yapması için komandoyanlısı yeni haz ı r l ı k oku l u mU­ doru atandı . Üniversite ile ilgili olarak kul aktan kulağa söyl enen bu planın uygu­ Ianmosında yeni atama önem l i . Ancak böyle bir planın vor l ı ğ ı ba�ka yerler­ den de doğru landı. MSP'li bir mi l letvekili yokı n l orı ndan birisine "biz ODTÜ meselesini hal lettik, girecek öğrencilerin listesini idareye verdik" dediği du­ yuldu . Bu da kulaktan kulağa naklediliyor.

Devrimci öğrenci çoğunluğuna sahip bu Universite sorununu çözmeyi emaçlayan komando planı adım adım uygulonırken ODTÜ öğretim Uyeleri de not vermede tutumlar ı n ı saptamak için devam l ı toplantı yaptı l ar . Toplantıla­ rın sonunda genel likle sı navlara girmeyen öğrencilere (F) zayıf verilmesi ka­ rarlait ı r ı l d ı . Bu karar öğrenciler arasında bir sUrpriz etkisi yapmadı . Sadece MC'nin uzantısı ODTÜ yöneticilerinin baskı s ı n ı n olumlu sonuç verdiği ortaya Çı ktı. Baskı karılSında pol isler bi le tepki gösterirken , ODTÜ öğretim Uyeleri­ nin çok bUyuk bir çoğunluğu baskıya sinme ile cevap verdi .

ODTÜ öğretim uyeleri verdikleri kararla devrimci öğrencileri sı nıfta bıraktılar. Anco bu karar l a ası l s ı n ı fto kalan kendileri oldu. Çunku ald,kla­ . rı kararl a , ODTU öğretim uyelerinin çok bUyUk bir çoğunluğu hukuk devleti ve demokrasi sı navında s ı nifta kaldı .

�

CHP

yönetiminin politikasını anlat­

fa UstUndağ'ln Konya ii örgüttinde "Içi­

I)C�ılZC�rlil{

yerle�tirilecel(

tekrarlandı.

gütlerlnde kuııandıkları dil bu konuda tan kaçınırken, öbUr yandan Helslnkl'de . bazı Ipuçları veriyor.

Makarlos yönetimine verilen mev ki karGenel Sekreter Yardımcısı Musta-

i

den ut llucul'

l,u ll1undu lur

aynı öneriler ve

Daha

doltrusu, "akıl hocaları" taktik değlştl­

.

denill1ci i;(jrencilerin yerıne

propagandası, başarısız diplomasi ge­

rlyorl.r, bu bayatlarnış açıklama tarzı­

uırl'ü

yet ve Hürriyet'!n "akıllı" sUtünlarından

rafı yoktu. Aynı Cuma günU yine Milli­

sına yetip amyordu. Artık olayl.... Rum açıklanamazdı.

•

da akıl hocatarının

Bsen qetirildi ...

Barış Planı önerilerinden (arklı bir ta­

metleri zamanında

Ankara Için bir yenllgiydi. UsteUk, dün­

IW111undu yonlısı idris

Bunun da anlamı açıktı. TUrkiye­ yi bugün açmaza gölüren politikadan ge­

Kıbrıs Cumhuriyeti'"i temsil

etmesi

.lIuzırlıl, ulmlu ll1iidiirlii<jünH

tı.

lığı"lçinde, Türkiye'nin Kıbrıs politika­

Gerçek şuydu: Makarlos'un Helslnki'de

uygulanmaya konuyor

apansız yaknlamışıı. Geriye yalnız şu

zında yine "akıllı, ustu" dile geHyordu.i

rekçeleriyle de

ODTÜ' de komondo planı

recek durumda dejtlldl. lIelsinkl de, de­

kahramanı

muhalefetl ıçın

daha fazla söylemek mUmkUn.

yüksek memuru görevinden almış. Cep­ he'nln cinayet ve terör envanteri de tu­

tuluyor.

Bunu yapan CHP değil. Gazete mu hablrlerl çetele tutuyorlar.

Cephe'nin ekonomik kararlarının

ardında yatan oyunlar ve bunları sergi­ lenen CHP'nln işi değiL. Kitlelere

Demokrasiye

verdikleri

bağlılık,

sözler var.

bunlar

ıçınde

kendı güç çerçevesi alanında en müm­ kUnU gözüküyor.

Ama,

CHP'nln

bugünkU tutarsız

merkez yöneıımlyle bu Ilkeler zaafa uğ­ ruyor.

Eğer,

"Gölge

etme başka ihsan

istemem" sözü gerçekten· resmi partt

polıtıkası olarak benlmsendlyse, demok­

tırmanmatıya karşı uyaran, arkasından

da

''bayrak çekip bayrak Indirmekten

Ibaret" tedbırlerı yetersiz bulan Mlııı­ yet'In "Durum"cusu. bu vesileyle. Cep-,

he

hükümetinln aczlnl

Bu yolun daha da eski yolcusu.

HUrriyet'In Not Defteri yazarı, önerl)'1 'açık açık dile gelırmekten kaçınmadı.

Sermayenin kullandığı, görUnUşte

birbiriyle çelişen iki taktik var. Birin­ cisi, C HP'yi ve liderini ''komünist'' Ilan

etmek. İkincisi deOllu "ltidale·'. sorum­ luluğa çağırmak. Seçim dUşünceslnden.

dolayısıyla CIIP'yl kitlelere yaklaştı­

ran çalışmalardan ve sloganlardan cay­

dırmak.

İkı taktlğln de hedefinin aynı

oldujtu gözlerden kaçmıyor. Bu hedef.

rasinin de CHP poııııkasına aynı sözü

CHP'yl kendı solundan tecrit etmek. Da­

gerekecek.

tecrit

söylemesi bu kez gerçekten haklı olarak

ha

doğrusu,

c,�,--,-_..ı....-ı

göçü

rokrat göçU başladı. İçlerinde Teoman K'6prUIU\er örneğı gibi temiz Isimler

var. Ancak bu yeter ml'! KöprUIUler alı­ nıyor,

paraşUtle Ankara ii

örgütUnUn

başına Indiriliyol'. Yerıne IndirIIdilıl sandalya sahibi "Lunaparkıl olayı ile ya­

ralı. Ancak uygulanan yöntemin Ipe sa­

11/7/19"

(L/mJI 1IUIUHIIr.) - 1ıı.,ı1a 1111_ FaolaDl1l ıon perdeıI ba,lı yor arkada,lar, tbazır olaA matem bavıııa.ı.. i.

J

"

pa gelır yanı yok. Genel Merkez kayıt­ Sız şartsız kendine açık bono veren bU­

rokratları senatör yapmak ıçın bu yolu seçiyor. Klllmln altında bu yatıyor...

Cephe hUkümetlnln sık sık envan­

teri çıkarıhyol'. Örneğin bır gazete a­

çıkladı: Cephe

hUkUmetl 100 günde 436

İş bununla bitmiyor. CHP'nl ken­ di solundan koparma glrlşlmlerlserma­

yenin en "usta", en ''kıdemli" stratejle­

rı tarafından daha ileri yöntemlerle sUr­ dUrU\Uyor. olanı,

Bu

yöntemlerin

TUrklye'yl

koaUsyonunun

en

ancak

"gelişmiş"

bır AP-CHP

kurlaracalı

yaygınlaştırılması.

yargısının

Karşılaşılan

her

çıkmaz, "ustaların" buönertyl getirme­ leri ıçın bır Iırsat biliniyor.

17

Temmuz'a

kendı kendisini

sırasında

ve toplantıların

sağlamak.

TÖB-DER

ertesinde CHP IIderlnl� gösterdilli tep­

Kurnazlar

Son zamanlarda partiye bUyiIk bU ­

CIIP'n;n

etmesini

toplantıları

Bürokraı

çıtlatarak eski

öneriyi tekrarladı.

kadar

hUkUmetl

Amerikan ambargoBuna karşı en "uysal" tedblrl almaya çalııran, yetklll çevre­ leri "Illşkııerl koparacak tehlike U bır

kiyi sUrekU kılmak.

Bu arada, HUrriyet'In Not Defteri yazarının. CIIP'yi, özel olarak kurdujtu

dış IUşkller nedeniyle eleştlrmeol dlk­

katlerden kaçmıyor. Bay yazarın eleş­ tirisi, kurulan Ilişkilere değil de, bun­

ların "muhalefette iken" kurulmasına

yönelıyor. Nedenini anlamak zor değiL. Bay yazar, birincisi, CHP'nln tak başı­

na Iktidara hazı rlanmasından endişe edi­ yol',

İkincisi de,

"madem kı bu kadar

akıllısın, gel kapitalizmi demir-ellerle bırlıkte kurtar" demeye getırıyor.

Cephe'deki gürUltuye karşı CHP

den horultu gelmeye devarn ettlkçe, ser­ mayen l n b u y llışmaslsUreceğe benzlyor, YÜRÜYÜŞ - 5 Aitnstoo 1975 - 5

••

••

••

\ln�(J\lJS t�I�I�lD�IJ��n'C }I� . ..

•

..

.. Cephe " cİler Toprak Mahsulleri Ofİsİnİ büyük zarara soktu . varıyorlar.

Davanı n kaybedilmesine Türki ye'de tarım, iklim kOjulla- % 100 gözüyle bakı l ı yor. Açılan tozm i ­ rı n o yokı ndon b ağ l ı . Kurak yı llarda buğ- not davosı nı n koybedi Imesi durumunda day ithal etmek bir zOfunluluk . Nufusu- Ofisin kaybı, buğday ı n yUksek fi yatla nun % 60', k ı rsal yörelerde yerle)ik Tür- ithal edilmesiyleuğrond ocak zararı n çok U kiye, kendine yeterli ekmeği bazı yı llar UstUnde. soğllYCI'Tlıyor.

Ko� yapayım derken göz çıkaran Ülkede buğdayın dengeli dağı l ı - Cephed ier, durumu düzeltmek istiyor. mını sağlayan bir kurulVi var. Toprak Önce onılan firmalara bOivurup, kOiullo­ Mahsulleri Ofisi. Bu kurulu� taban fiyo- rının kabul edildiği bildiri liyor. Eski iort­ t ındon buğday alır. Ülke üretimi ihtiya- lorla buğdo;fln getirilmesi isteniyor. An­ ca yetmediğinde, yurtdliı ndon buğdoy so- cak atı olon Üskudor ' ı çoktan geçmijtir. tı nolmak Ofisin görevi . Şimdi firmalar kôrlı bir tazminatın pejin1974 y ı lı nda alınan bir kararla dedir.

TMO'nin 1,5 milyon ton buğday ithal etMC hUkUmeti, bir yandan Uretim mesine olanak sağlanıyor. Ofis bunun yUksekliğinden dem vurup, TUrkiye'nin i mi lyon tonunu ithal ediyor. Geri kolon buğday ihraç edebileceğinden sözederken 500 bin ton buğdayın da bağlantıları ya- alelacele buğday ithal kararı alıyor. pılıyor. Sen porti buğdayın Mayıs 1975 de TMO de 4 . 7 . 1975 gUn ve B486/12 sayılı , yönetim kurulu kararıyla ihtiyacı olmad l i teslimi gerekiyor.

Bakanlar Kurulu'nun teknik konu- ğ ı halde buğdayı ihale ediyor. Elaltı ndan daki toplantılarına, mUhendis cetveli yle do davacı firmalaro haber uçuruluyor. giren Bakanlar, çok ince hesaplarlo ( � ) ihale bu firmalara veri l ecek . F i rmalar dUnya pi yasalarında buğday fiyatlarının öneriyi red ediyor.· dUıtuğUnU saptlYOflar. Bakı yorlor ki aniıin ilginç yönlerinden biri de laıması yapılmıı sen porti 500 tenluk buğ- REKMAK ' l n sahibinin eski TMO Genel dayın fiyat ı , dUnya piyasafarının çok üs- MU�UrU olması . MÜMTA Z REK adlı bu tUnde. Devletin yU ksek menfaatlerini san- jahıs, Ofise buğdayın nasıl satıldığını ki çok dUjUnUrlermiıcesine, onlaımayı genel mudurlüğU sUresince iyice öğren­ miı alsa gerek . Sermaye s ı n ı fı ile Devlefeshediyorlar. i�in içinde bilgisizlik olunca ince tin içli dl�lı lığının ilginç bir örneğini nesoplar do Bağdat'ton dönUyor. Son SOO veriyor oloylorın gel i�imi. i�te Cephe oklı evvellerinin tonluk buğdayı TUrkiye'ye getirecek olon firmalar FIN)\GRAIN, BUNGE ve TRA- son serUvenleri de bu. Şimdi bir p<ofesör DAK . Bunların yerli temsilci leri REKMAK yoııanmı� Londra'ya, uzlo�ma yollarını TRANSTÜRK ve BREMAR . Bu firmalar an- bilimsel olarak araııırıyor olsa gerek. lo�manın iptaliyle Londro mahkemelerin- Ofisin uğradığı zararın yanında profesöre verilenin ne önemi var. Bakalım Cepde tazminot davası açıyor.

Dava açıldı ktan sonrc uyanan henin ettiğini, profesör temi zleyebilecek Cepheciler, yaptıkları hatanın farkına m i ?

TÜSİAD ceph e ikti darına karşı TUrk Sanayicileri ve iıadamları, Derneği (kısa ad ı yla TÜSiAD) yeni b i r ra­ por yayınladı . Raporda 1925'in ilk altı ayının ekonomik göstergeleri ile genel b ! r ekonOfni k değerleme yer alıyOf. TÜ­ SIAD, ekonOfnik gidil Uzerinde ciddi kay­ gular duyuyor. Raporda karamsar bir hava var.

Bilindiği gibi TüsiAD, sermaye sınıfının tekelci kesiminin örgUtU. çoğun­ lukla istanbul'un bUyUk ianayicilerinin seslerini duyurabilme amacıyla kurdukla­ rı bir örgUt. TÜSiAD, özellikle Kaç ve Eczacıbaıı 'nın görUılerini yansıtmakla tanınıyor.

Raporda Cephe ikti darının kısa dönemli tedbirleri elejtiriliyor. Turkiye'­ nin sorunları nın, kısa dönemli değil, uzun dönemli ciddi ıedbirlerle çözumlenebile­ ceği belirtiliyor.

Rapor'un bir yerinde " Önemli olon kısa vadeli tedbirler ile bUtunluğUn sağ­ lanornamas ı , kısmi ve dağınık tedbirlerin ise beklenen etkiyi gösterememes; bir ya­ na ekonomiye pohalı yUkler geti rmesi dir . " denil iyor.

Cephecilerin kısa dönemli politi­ kası ıöyle eleıtiriliyOf: "Kredi darlığı kar�ısında, tasarrufu arttırıcı tedbirler YÜRUYÜŞ - 5 A�.w. 197; - a

yerine Merkez Bankası 'nın sınırlı olanak­ ları ndan yararlanı lmaktariır. Enerji soru­ nu karıısında kaynak arttırıcı tedbirler yerine sanayiin enerjisi kısılmaktodır.

Yağlı tohum Uretiminin dUımesi karıısın­ do, Uretim arttırıcı tedbirler alı nmadan sadece ithalôtla yetinilmektedi r . Döviz rezervlerinin azalması karıısında, döviz gelirini arttırı cı tedbirlere ağırlık verile­ cek yerde OÇM hesaplarının geçici i m ­ kônlarından memnunluk duyulmaktodır. " Eğitim sorununa do değinilen ra­ pordo " BUtUn bunlara ek olarak eğitim sistemi de Cumhuri yetin 50. y ı l ı nda hôlô dengesizi ik, boıluk ve araYlj i çinde olun­ ca sosyal huzursuzluklar-ekonomi k huzur­ suzluklar kısır döngUsU sUrUp gitmekte­ di r . "

Cepheci leri gUC; durumda bı raka­ cak eıeıtirHer bunlar. Gec;ici tedbirlerle halkı uyutup kap kaç politikası yapan, atılmı� temelleri yeniden atarak i� yaptı­ ğı izlenimini vermeye çalııan Cepheci­ ler, kendilerini aldatıyarıor. Tekelci sermayenin bir kısmı Cephe hukUmetine oynamıyer. Bu ötedenberi bi linen bir gerçek. Şimdi açıktan kar�ı olma sözko­ nusu. Bakalım Cepheci ler bu pirincin taıını nas ı l ayı klayacaklar.

•

•

15 NİSAN 1975'TE ILK SAYISI ÇıKAN "YtlRÜYÜŞ" UN DAGITIM DÜZENİN­ DE DE G IŞİKLİK YAPTO<. NİSAN BAŞıNDA HÜR DAG ITIM' LA ANLAŞMA YAPMıŞTO<. \o HAZiRA N' DA iSTANBUL'DA ırtlR-DAGITlMCA DAG ITI­ LAN GAZETE VE DERGi TEMsiLCiLERiNiN KATILDlG I BİR TOPLANTı­ DA, BAŞTA GENEL MilDURÜ OLMAK UZERE HÜR-DAG ITIM TEMSiLCi­ LERI, ÖZELLİKLE YÜRUYUŞlü ÖRNEK VEREREK "TiCARİ BiR iş YAP­ TO<LARINI, DAG ITlLAN GAZETENİN SiYAsi GÖRUşU NE OLURSA OL­ SUN, HER HANGi BiR BÖLGEDEKİ SATIŞI l BiLE OLSA DAG ITACAKLA­ RINr' BELİRTTiLER. OYSA 18 TEMMUZıDA HtlR-DAG ITIM GENEL MUDüR YARDIMCISI İMZA­ SIYLA ALDlGIMIZ BiR YAZı, "BUNDAN SONRA YÜRÜYÜŞ'UN DAG ITIMI­ NIN YAPILAMIYACAG INI" BiLDiRiYORDU. EN ÇOK SATAN, 5 TL. FiYATı DOLAYISIYLA DA DAG ITICIYA EN FAZ­ LA KAR BıRAKAN BiR HAFTALO< DERGi OLARAK "YtlRÜYÜŞ" , BU Ç E­ şIT ÇE LMELERLE iLK KEZ KARŞlLAŞMIYOR. iLK SAYıDAN SONRA OFSET'E GEÇME KARARıMıZLA GÜNAYDıN VEB. OFSET BURSA TE­ siSLERİ iLE 19 NİSANıDA ANLAŞMA YAPTıK. 2' NCi ve 3'NCÜ SAYlLAR BURSAıDA BASILDI. 4 ' NCÜ SAYI.NIN BASILMASINA 2 GÜN KALA HAL­ DUN SiMAVi'NİN TEMSiLCiLERi "BURSA TESisLERiMizi DAG ITıYORUZ. YÜRÜYÜŞ'Ü BASAMIYACAG ıZ·' DEDiLER. GÜNAYDıN VEB OFSET TE­ siSLERi BURSA'DA ÇALIŞADURSUN YtlRÜYÜŞ 5 ' NCi SAYISINDAN BU YANA iSTANBUL KARACA OFSET'TE BASıLıYOR. BU SAYIMIZLA YENİ BiR DA GITIM DÜZENİNE GiRİYORUZ. OKUYUCULARA DÜŞEN. KARŞILAŞABiLECEG iMiz BENZER ÇELMELE-

, Rİ GÖZÖNÜNDE TUTMAK. ·'YÜRÜYÜŞ·' E ABONE OLMAK, ABONE BUL­ MAKTıR.

Kapitalist Ul kelerde; ilerici göru�leri savunan, barııtan ve demokra­ siden yana tUm yayın organlorına baskı yapılır. Baskı biçi mi ve yoğunluğu , burjuva demokrasisinin ne derece yaygın ve yerleıik olduğuna ve ilerici ha­ reketin ne denli güçlu olduğuna bağlı olarak deği�ir. ilerici yayın organları­ nın bu ulkelerde verdiği mücadele bir bakıma do varolduğu ileri sUrulen bur­ juva demokrasisinin bUtUn koıullarıyla uygulanmasını sağlama mUcadelesidir.

ButUn kapitalist ülekelerde olduğu gibi TUrkiye'de de, gazete dergi kapatma, yasaklarno, ilerici yazarları tutuklama gibi burjuva demokrasisinin özUne aykırı baskı yöntemlerinin yanısıra daha rofine, daha ince baskı yön­ . temleri de uygulan ır. Ilerici dergi ye gazetelerin bas ı lmasına dağıtılmasına engel olmak, dağıt ı m sağlansa bile okuyuculara ve sat ı c ı lara baskı yaparak bu tür dergi ve gazeteleri n okunmas ı na engel olmak en çok kullanılan yöntem­ lerdir. Basın-yayın alanında do hı zla ilerleyen tekelle�menin i lerici yayın organlarına getirdiği en bUyUk gUçlüklerden birisi olon mali olanaksı zlıklar, bu yayın organlarının kendi okuyucularının aktif parasal katkılarıyla bir de­ receye kadar giderilebilir oma teknolojik yeniliklerin yakından i zlenmesi için gerekli olon kaynaklar bir turlu sağlanamaz.

Ellerinde çak geni� mali olanaklar bulunan dev basın tekelleri, "ta­ rafsız" ve "bağımsız" dergi ve gazetelerinin saytsını ve t i ra i ını sUrekli ola­ rak arttırarak yUklendikleri görevi yerine getirirlerken, ilerici yayın organ­ ları bUyUk gUçlukler içinde bir varolma mUcadelesi verirler. ilerici kapitalist ulkelerde bUyUk boyutlara ula�an basın tekelleri , yalnız ilerici yayın organ­ larını değil aynı zamanda kendi i mparatorlukları dljı nda kalmı� olon kuçuklu buyuklU dergi ve gazeteleri de pi yasadan silmeye çalljırlar. Örneğ i n Fransa da san 25 yıl içindeParis dııında kalan bölgelerde 100 kadar gazete basın te­ kellerinin buna i t ı cı baskısına kar;ı koyonıayarak iflas etmi�tir. Paris'te 1 946 y ı lı nda 40 gunluk gazete yayınlanırken bU9Un yalnız 1 3 gUnlUk gozete yayın­ lanmaktadır • Federal Almanya'da beı bUyUk basın tekeli toplam gUnlUkgaze­ te tiraiının % 81 'ini ellerinde tutmaktadırlar. Bu da basın tekellerinin yalnız ilerici yayın organlarına de�iI, kendi dıılannda kclan bUtUn gazete ve dergi ­ lere yönelen bir tehdit olduklarını gösterir. Burjuva dergi v e gazeteleri nin sahip oldukları mali olanaklar ve burjuvazinin açık-kapalı baskı yöntemleri­ ne kar�ı i l erici yayın organlarının sahip oldukları en gUçlu savunma aracı , okuyucularının s�dakati ve devrimci fikirleri yaymoda gösterdikleri kararlı­ h ktır. Örneğin, ıtalya i�çi sınıfının gUnlUk gazetosi L'Unita pazar gUnleri gönUIIU okuyucular tarafından da�ıtılır, hem de tom bir milyon tane. Bu tira­ i ı yla L'Unita, en bUyUk burjuva gazeteleri olon Lo Stampa ve Corriere della Sero'nın ulaımayı hayal bi le edemeyeceği bir satı� yapar. Batı Berl i n 'de Die Wahrheit, Belçika'da De Dode Vaan, Avusturya'da Valkstimme hep okuyucu­ ları taraf ından dağı t ılırlar. Japonya'da her sabah 60.000 gönUllU okuyucu Japonya i�çi sını fının gazetesi Akhata 'yı kapı kapı dola�arok safarıor. Akho­ ta'nın pazar gUnleri satııları en bUyuk tirailı burjuva gazetelerinin tam Uc; . misline ulaıı'. Ingiltere iıçi s ı n ı fının gazetesi Merning Star, sokaklarda fab­ ri kalarda i�c;j Jer ve �rencilertarafı ndan dağı t ı l ı r. ilerici kuruluıların verdik ­ leri reklamlar dııında bir kuru�luk b i l e reklam geliri olmayan Morning Star her oy 1 .000 derlin zarar eder ve bu zerar okuyucularının gönderdiği boğıı­ larlo karıı fonır.

Tekelci burjuvazinin baskı ytlntemleri Çeıit c;e�ittir. 8onl(l"a ka'11 i lerici yayın organlarının tek silahı okuyucularının yardımlarıdır. Bu yardım ohn�an ayakta durmak çok gUçtllr. Bağımsızlık, Demokrasi , Sosyalizm için YÜRÜYÜŞ 'e yapocağınız katkılar, kendi koydukları kurallcra bile uymayan­ lara verilecek en gUzel cevap olacak.

\..

--------------------

------�

ihrocatıınızo do

Aınerikon

ontbargo uyguluyor Silah ambargosunun doğurduğu sorunlar, yeni boyutlarkazMıyor. Cep­ heciler, lister konusunda, biçimi belir­ siz de olsa bir karar alma durumunda kaldı. Kamuoyunun tüm dikkati bu so­ runlar üzerinde toplanmış bulunuyor.

Bu arada Türkiye ile Amerika araslU­ daki diğer i1işkııer gözden kaçıyor. Dn­ ha doğrusu gözden kaçırılmak isteniyor. işbirlikçi burjuvazi, sııah ambargosu kararını. Amerikan Temsilciler .Mecli­ sindeki Yunan sempatizanlarının mari­ feli olarak göstermek ve kamuoyunu o yönde şartlamak Istedi. Onlara göre Amerikan Hükümeti Türkiye'nin dostu.

Doğru. dost. Ama kimin? işbirlikçi burJuvazinin.

Ekooomik

TÜRKiYE - ADD DIŞ TiCARETi

ambargo

Emperyaıızm bir bütün. Bir ül­ kedeki varlığı yalnızca o ülkedeki üsle­ re dayanmıyor. Egemenliklerı altında­ ki ülkeyi ekonomik olarak sömünnek ana amaçlan. Ekonomik sömürüsünU sürdürmede herçeşıt yolu deniyor. Çı­ karları ,doğrultusundan sapan ülkelere gerekli dersi vermekten sakınınıyor.

Yairuz unutulmaması gereken nokta, emperyalizmin yenllmez olmadığı. �blrllkçl burjuvazi, kedi pisllği­ nı örterceslne, silah ambargosundaki suçu Amerikan Temsııcller Mecııslne yıkmaya çalıştı. öte yanda Amerıkan HükUmetinin, Türkıye ÇıkıŞlı ithalatta ülkemiz a leyhine aldığı kararı kamuoyu­ nun gözünden özenle kaÇırdı. Bu konu kitle haberleşme araçlarında yeterince yer almadı.

ABD Tıcaret Kanununu özelllkle az geıışmlş ülkelerden yapılan ithalatta " Genel Tercihi' Rejim" uygulama ola­ nağı sağlıyor. Kanun uyarınca tercihli rejimden yararlanacak illkelerl Başkan Ford saptıyor. Bu rejimden yararlanan ilikeler Ihraç ettikleri mallar ıçın gUm­ rük veglsl ödemiyor, Bu da satış ola­ naklarını kolaYI04tırıyor.

Yıııar 1923 1925 1930 1935 1940 1945 1950 1955 1960 1965 1970 1974

İthalat ıL. 000 §ll 6635,5 10,462,4 2, 871.9 4. 916,1 5.406.1 17.049,3 70.068.0 ııı,296,8 120.609,6 160.638,4 206,045,0 350.358.0

Genel içinde ' ihracat ı I. 000 §ll Sıra Yüzde 4049.7 4 7 , 64 13.592,7 8,11 8, 391.7 4 , 13 7 , 676.0 6.96 11,425.6 10.80 73,747.1 17.58 44,484,3 24.53 48,639.8 22.37 58,543.2 25.76 82. 329.4 28.09 56.234.0 21,74 144. 196.0 9,28

ahnan dığer 22 azgelişmiş ülke, Ortak Pazarla ıılşkııerını, Amerikayı rahat­ sız edecek derecede gelişıırmlşdl. Em­

peryalizmin devgUcü Amerika, ağırlığı­ nı ortaya koyarak büyüklüğünü bır kez daha onaylatmak I sııyordu, O en büyük­ dU ve ona her alanda boyun eğllmellydl.

Ortak pazarla ııışkııer onun bağışhdıitı ölçUlerde ceryan etmellydl. Aşırı eğl­ ıımlere hoşgörülü olamazdı.

Amerika Ticaret Kanununun Başkan Ford 1975 başında aldığı 502 (b) 3 maddesı' Genel Terclhli Re­ bır kararla, Tllrklye'yı, 23 geıışme jimden yararlanacak ülkeler için bazı yolundaki illke ııe birlikte. "Genel Ter­ krıterler getırıyor. Başka ülkelerle ya­ c1hıı Rejimden" yararlanması mümkün, pılan tıcaretın. Amerlkayla yapılmakta ancak durumu 'bır delterlendlrme ve olan ticareti bozmaması gerekiyor Ter­ incelemeyi" gerekttren ilIke statüsüne clhli rejimden yararlanmak Isteyen Ui­ aldı, Bu durumda TUOOye, Amerıka'ya keler bu yönde Amerıkaya teminat ver­ Ihracatında kolaylJklardan yara rl_namı­ mek zorunda. Türkıye'nın de Ortak pa­ yacak, Böylece lşblrllkçııerln üzerine zarla olan I l Işkııerlnln Amerlkayla olan toz kondurmak Istemediği Başkan Ford, ııışkllerlnl elkl lemlyeceğlne dair temi­ TUrklye'nln Ihracatına ambargo uygulu­ nat vermesi gerekiyor. TUrkiye1nin, re­ yordu. jimden yararlanması ıçın, i ocak 1976 �te, işblrııkçi burjuvazinin, Çl­ ya kadar, konuya ııışkln görüşmeler karlarını silrdürebllmek, Amerlkan em­ yapmaya hazır olduğunu ve Amerlkayla peryaıızmlyle bırııkte, Türkıye Işçi sı­ ı ıcarl ııışkllerlnl, Ortak Pazar ııışkl­ nıfının ve Wm emekçi sınıf ve tabakala­ lerinin bozmıyaca�ını bildirmesi gere­ rın em�nl sömürebilmek ıçın ortaya kiyor, attığı "dost (� Amerlkan Hükümeti " sloganının lçyUzU, Türkiyc_ ABD dış ticareıi Ford'un bu kararı, Işbirlikçileri Türkıye Cumhurıyetı kurulduğun­ hayrete düşürürken, Dışişleri Bakanlı­ ğını da Ş04kına çevirdI. Harlclyemlz dan bu yana, Amerika Birleşik Devlet­ böyle bır kararı akhnın köşesinden dahi lerlyle dış tıcaret ııışkııerl ıçınde bu­ geçırmlyordu. O kadar hazırlıksızdıl_r lunmuş, 1923-1974 yılları arasında bu kı kararın nedenlerini dahi kesınlıkle tıcarı ılışkıler sUregeimiş, Genel bır bllmlyorlardı. Ancak tahminlerde bulu­ delterlendlrme Ile, Amerikanın, TU"kl­ nabıııyorlardı. Bır süre 80nra gerçek ye dış tıcaretl ıçınde önemlı bır yerı var. ııeden öi!'renlleblldl.

TUrkiye Ile bırlıkte kar.. listeye

Gene l içinde Yüzde Sıra 7.97 5 13,24 11.76 4 10.07 2 14.1 2 43.83 16.89 15,52 18.25 17.75 9,56 9.41

Tablonun ııglnç bır yönü, 1925 1945 arasında TUrklye'den yana gelişen dış tıcaret, 1950'den bu yana sürekli ve önemıı açıklar verıyor. 1945'Ier sonra­ sı savaşın son bulup, TUrklyelnln, ken­ disini Amerıkan emperyalizminin kuca­ gına attığı yıllar, O gUnlelı:leh bu yana ABD kendı yararına işleyen bir dış tica­ ret ııışklsi ıçınde. Bu i ıışklnln bozulma­ sına karşı, Kendi açısından, maddi yön­ den çok prestij önemlı' Asya'da şamar otlanına dönen Amerika, mevcutlar ilze­ rinde ekonomik ba.kıda bulunarak ken­ dini tatmine çalışıyor.

Türkıye Ortak Pazarla 1963'de an­ laşma Imzaladı. 1963-1974 yılları Itiba­ riyle TU rklye-A BD dış ticaretinde oran­ sal olarak bır düşüş var. Amerlkad_n Ithalatın, genel Ithalattakı yerı 1963'de % 31 den, 1974'de % 9'_ dUşüyor, Aynı biçimde Ihracat da % 13, 53'den'lf 9, 41e Inlyor, Buna karşın Ortak Pazarla olan dış tıcaret sUrekli bır geıışlm gösteri­ yor. TUrkiye dış ticaretinin hemen he­ men yarısı bu Ulkelerle. işte ABD'nln hazmedemedlği nokta bu.

Bu olgu bize aynı zamanda emper­ yalizmin Iç çeıışkllerlnl de gösteriyor.

Emperyalist Ulkeler bütünlüğü de, ken­ di Iç çeıışkııerlnl taşır. Bunların uz­ laşmazlığını Iddia etmek gUç. Bu ülke­ ler Içinde Amerikatnın, ayrı bır öneml ve yerı var. Baş patronun o olduğu mut­ lak. Fransa'yla olan uçak savaşını na­ sıl kazandıltı biliniyor.

Veriler, TUrklye'nln dış ııcare­ tlnde ABD'nln yerinin hiç deltııse gerl­ ledliil Izlenlml verebilir, Bu önemıı bır Yhnılgı olur, Dünyanın hızla değişen ko-

şuııarı her alanda olduğu gibI. dış tica­ rette de yenı olguları beraberinde geti­ riyor.

Bu yenı olgu "çok uluslu şırket ler. "Bırden (azla ulus şirketleri bır araya gelerek bütunleşlyor. Bu büttin­ leşme ülkelerarası ııcaretl etkıııyor.

Bu tıcaretten elde edııen kar. çeşltıı Ulkelerdekl ortaklara dağılıyor. Doğal olarak büyük bır kısmı da ABD'ndekl ortaklara gidiyor. Bu durumda ithala­ tın kaynağını saptamak olanaksız.

Türkıye. ttikettığl petrolün bUyük bır kısmını dışarıdan getırlr. istatıstık­ ler. petrol Ithal edııen ülke olarak Arap ülkelerini gösterır. Amerıka'dan petrol Ithalatı gözükmez. Türkiye'ye petrolü getıren kimdir ? Kuşkusuz dev petrol şirketlerI. Mobıı, Shell gibi, Bu şirket­ lerin karları, Arap ülkelerine ml gider yoksa Amerikalı ya d. ingiıız ortakları­ na m ı ?

Amerika bastırıyor Türkıye'nın kara ıısteye alınması tum bu veriler ışığında poıııık bı r karar olarak da değerlendlrııebı ıır. Sııah ambargosu. Hem ekonomik hem de poıı­ tık lçerlkıı bır karar, Her şeye rağmen. lşblrııkçl burjuvazi üzülecek ama, ABD kararında ısrarlı. Türkıye'yı mutlaka dize geıırmek Istiyor.

Bu amaçla ABD Mr, Stephen Lan­ de'yl Ankara'ya yolladı. 17 Temmuz gU­ nU gelen Lande ııe 18 Temmuz'da Dışiş­ leri Bakanlığında bır toplanU yapıldı, Konuya ıılşkln görüşler karşılıklı olarak beıırtlldl. Amerika teminat I stiyordu.

Ancak Işın ilginç bır yönU var, TUrklye Ortak Pazarla daha önceden bl r anlaşma Imzalamış. Bu anlaşma 1973 yılında yürürlüğe giren "Katma Proto­ kol , " Bu Protokol , Parlamento tarafın­ dan da onaylandığından Iç hukukun bır parçası. Anlaşma hükümleri böyle bır teminatın verıımeslne olanak saltlamıyor, Bu koşullar altında TUrklye ıçın ne isa ya ne de Musa'ya yaranmak mUmkUn, Emperyaıızmle IÇıı dışlı olmanın somut sonuçları ortada. Kendı Iç çellşkl­ lerinin yükünU de azgeıışmlşlere çekıı­ riyorlar. Onların emekçııerlne yüklilyar­ lar. Emperyaıızm bUyük ve gUçlil bır bUtün, Ancak yenllmez değil, Bu bütUnU ıyı tanımak, çeıışkııerlnden yararlan­ mak zorunlu, Ama bu, mııııyetçı ılkten, lşblrııkçl burjuvazinin çıkarlarını kol­ lamayı anlayan Cephe HükUmetinin harcı deitıı,

YUll

Ş - 5 Ağustos 1975 - 7

TURKİYE , EMPER .,

VE BAGL Türkiye'de çel i � k i l erin hem say ı ca arttığı , hem

de y�unlo�tığı bir dtinem yo�ıyoru z . Bunal ı m döneml e ­ ri nde bu ç o k d oğ a l bir olgu . Ç e l i � k i l e r l e yoln ı z ekono­

mi k , toplumsal ve siyasal olanl arda kor� do�drnıyor. Bu çe l i � k i l er ideol o j i k plana do yans ıyor, bir kavram kar-

90�asl doğuyor . Toplumun siyasal planda kor�l loitığl çe­

l i �k i l er ı ideolojik pl anda açmazlor, çözUmsUzlükler bi ­

çiminde toplumu çelkal ı yor.

Butün dünyoda olduğu gibi Türkiye'de de bu bu­

na l ı m ı n kaynağ ı , bur i uva iktidarların yoraH ı k l or ı sorun ları ç!:Szemez durumda olmalorı . Türkiye ' n i n d ı � politi ­

tirdiğin; hatırıama yete r .

NATO 'nun,

" kendi bünyesindeki fOjist rejimieri" ve

bugUne

kadar

di ktatörl ükleri

yetki l i leri tarafından i ti rof edilmektedir. NATO, yal ­ nız fa}ist rejimieri desteklemekle kalmam ı ı , Yunanis­

tan'da olduğu gibi hOjuna gitmeyen gel i�meler gördüğü

ül kelerde, demokras iyi boğaz lamı�t ı r . Üste l i k i ttifaka

ıemeli

Şimdi Türkiye 'de yajanon buna l ı m , emperyal iz ­

m i n b u blok politi kasındaki bunal ı m ı n ı n Türkiye'ye yans ımasından baıka birjey deği Id i r .

Kıbrıs olaylm ı ,

emper yalisf blok sisteminin açmazı i ç i n tUm dünyoda

katı lmayan u l kelere de e l uzatı Iml j , aynı yöntemler pu

veri len i l k örneklerin arasında yer a l ı yor. Fakat örnek ­

y ı l l ı k fa�ist yönetimden sonra demokrasi yoluna gire:ı

politikas ı n ı n açmazını gösteren i l k örne k , NATO'nun

u l k e l erde uygulanmaya çal ı �ı 1 m ı ı tı r . Bugün , yarım yüz­ Porte ki z ' i n NATO'dan çı kar ı lmasına ve bir ba�ka fa-

l er i n i n bununla s ı n ı r l ı olduğunu sanmak bir haya L . Blok

kurul uıundançok kısa bir süre sonra Yc:li0nd ı . 1954'te

Fransa Ul usal Meclisi 'nde yapdon bir oylomada Avrupa Savunma Topluluğu projesi redded i l d i . 1960-64 y ı l la ı

empery a l i s t dünya sistemi buna l ı m ı n ı n yansımos ı , diğer

aras ı nda Ç ok Taraf l ı Nü k l e e r Kuvvetlerin olujtvrulma-

yandan do Türkiye ' n i n geri kapi talist yapıs ı n ı n ürünü .

sı konusunda NATO i çinde yoğun ve uzun bir tartııma

Bu bunal ı m ı n a�ılması , ancak Türkiye 'ni nkapi talist dün­

ortaya ç ı ktı . 19631te, ingiltere'nin Ortak Pozar ıo ka­

ya sistemi nden kapması ve sosya lizm yoluna girmesi yl e

tı lması üye ülkeler arası nda büyük ayrı l ı k lara yol QÇtl .

mümkün.

1966'da Fransa NATO'nun askeri örgütünden ayrılmak

Burjuvazi ve burjuva ideolojisi yalnız i çerde de­

zorunda kaldı .

Emperyalist i t t i fak sistemi i ç i ndeki bu ayrıYna,

i çerdekinden daha do fazl a d ı �arda , i f l as

noktasına g e l i p dayanm ı � durumda. Bu , yalnız yüz kü­

emperya list ortaldar aros ındaki güçler dengesindeki de­

sur günlük MC i k tidarı olgusuyla s ı n ı r l ı deği l . Bu, MC

ğijmelerle daha da h ı z l and ı . NATO'nun kurulmasından

iktidarının kurulmasından çok önce ba�laml� bir buna­ lım ve bundan sonra do burjuva i ktidarlar surdükçe so­

çok kısa b i r sUre sonra , Avrupa ü l keleri n i n ekonomik

cülUğündeki geçen koalisyon döneminde doğması ve ön­

ekonom i k ayrı l ı klar

potansiyellerini yavaı yava� arttırmoları

na ermeyecek. Dlj politika buna l ı m ı n ı n , C H P ' n i n ön­

don sonra ,

cel i k l e dı� politika sorunlarının bu koa l isyonu çökert­

5U

sonucunda ,

yüzUne ç ı kmoya OOllod l . 1956

NATO yönetici l eri ,

üye ü l kelerin askeri

mesi bir rastlantı değ i l d i r . Bir s i yasal parti , dlj i l i jki ­

olmayan alanlarda po l i t i ka l ar ı n ı koordin e etmek aııa­

mıyorso; ondan sonra do muhalefet olmaya sıra gel ince

ama cı , tek tek ulkeler kararlarını olmadan önce gerek­

c ı y l a bir komite kurulmas ı n ı zoru n l u görd ü .

lerini hükümeti s ı rosında kurmaya ç a l ı � ı yor ve bajara­

Komitenin

li tartıımalar ı n yapılmasıydı .

bu ije giriji yors a , bu , ül kedeki dlj pol itika buna l ı m ı n ı n

Bugün, dUnya kapi talizmi i çinde Amerika Bir­

o portiyi de sardı ğı ndan bajka anlam tajımaz . B u durum, kapita l i zm i n Türkiye'deki genel bunal ı m ı n ı n ideol o j i k

l e j i k Devletlerinin baskın gücü gitgide azaldı . Avrupa ülkeleri ve Japony a , ABD i le e konomi k alanda boy öL­

plano n e d e n l i genij boyutlarda yansıdığ ı n ı n v e bütün burjuva akımlarını kapsad ı ğ ı n ı n bir göstergesi .

çUjecek durumda değilse de, i k i nc i dUnya savOjında

r ı na burjuva ideoloiisinin s ı n ı r ları i ç i nde bir çözüm bu l ­

siyasal , ekonom i k ve hatta askeri planda ABD 'den ba­

ABD'nin en ciddi rakibi h a l i n e geldi . Avrupa ü l keleri ,

Sonuç olarak, Türkiye'n;n J ı � pol i t i ka soru n l a ­

manın ortık olanaksız olduğu söylenebi l i r .

ğ ı m s ı z bir pol i t i ka gütmeye çal ı �ıyorlard ı . NATO'nun,

yon sorunlardan biri , çeyrek yüzyı l dı r sürdürülen " Batı

mi olu�turma amacı yarı yolda kaldı . Bunun do nedeni ,

emperya l ist devletler arasında tek bir s i l ahlanma siste­

Türkiye'de cevabı oran ı p d a b i r tür l ü bu l unama­

i t t i fak ı n ı n" , bugün bu i ttifakın haj aktörleri tarafından

nas ı l olup do çözülme noktası na getiri Idiğidir. Dünya

kapitalist sistemiyle gi r i len ittifak, yayg ı n ve resmi ide­

alojiye göre " hlir dünyayı " , "demokrasi dünyası n ı " ko­ rumak amacını gütmektedi r. Böyle olduğuna göre , bu i tt i fakı n , üye ülkeler arasında uyumlu bir pol i ti kanın

jist rej i m i n , ispanyo ' n ı n NATO'ya a l ı nmasına çal l � ı I ­

maktadı r .

NATO,

kapi talist ü l ke l er i n sosyalizme

bu ol anda askeri sınai tekellerin ç ı karları n ın kıyasıya çarpljmas ı ydı .

Sosyalizmin

karjl

gUçlerini b i rl e�tirmek amacı y l a i kinci dünya sovaı ı n ı n

ertesinde kuruldu. Er.ıperyal i st dünya sistemi , i k i nc i

gücü

Emperya l izmin blok pol i ti kasının geçirdiği bu buna l ı m ı n kaynağ ında, temel

ama c ı n ı n günden gUne

saptanması nı sağlamas ı , üye devletlerin artok çıkarla­

dünya sava�ırldan gUçsUz çıkmı�tı . Savaj sonrasında,

tarihe karıjması yatmaktad ı r . Sosyalizme karı i mü cade­

ittifakı karjl baskı aracı olarak ku l l anmas ı n ı " anlamak

di .

perya list dünyanın olanakları arasında derin bir uçurum

rına dayanması bekleni r . ittifakın güç l u üyesin i n , bu mlknkUn değ i ldir . "

Oysa oiaylar bunun tom tersine olduğunu gös­

_

Bunalımın

dest'ekleyerek ayakta durduğu . NATO'nun en yüksek

kada sürüklendiği bun a l ı m , bir yandan bağ l ı bul unduğu

ğ i l , belki

ve OAS gibi askeri bloklar bu amaç l a kuru ldu .

termitt i r . ittifak,n temeli Türkiye ' de Batı ittifak sisteminin bunal ı m ı n ne­

denlerini arayı p da bulamayanların ası l koçırdı kları nok­

ta , Batı ittifak sisteminin gerçek teme l lari . Bu ittifak

sisteminin bunal ı m ı ve bunal ı m ı n Türkiye ' ni n d l j pol i ­

ti kasında b u denli ağır sonuçlarla yansıması , b u ittifa­

ABD emperyalist dünya sisteminin l i derliğini e l e geçir­ Emperya l i zmin ideologlo!"

kapi tali zmi yeniden

eski gUcUne kavujturmak ve savaı sonrasında bir dünya sistemi haline gelmi� olon sosyal i zmi tecrit ve tehdit

etmek için çejitli ıosarılar hazırlad ı lar. Bu tasarı ların karjl tek bir gUç olujturmak, kapi talist dev letlerin d ı ı

yajama" politi kas ı n ı

biri , askeri ve siyasal bloklar oluıturarak sosya l i zme

pol i t i ka ve si lahıanma alanında uyumlu b i r politika yU­

ikinci dUnya savaıı sonrası dönemde kapita li st

Batı sisteminin bunal ımsız geçirdiği bir zaman oral ı ğı

y a k gibidi r . Gerçi son bi r- i ki yı lda bu buna l ı m sakla­

namaz boyu tlara varm l jt ı r . Örneğ i n , artık ittifak i ç i n ­

d e k i ulke lerde keskin si yasi r e j i m değiı i k l i k l eri gdzlen­

mekte, bazı Ulkeler kapi talizme ve emperyal i zme kar­

ıı b i r politika benimseme kte, ittifakın askeri ve siya­

sal temel leri açıkça sal lanmaktad ı r . Fokal . emperya­ l i st blok po l i t i kas ı n ı n çelijkilerle dalu olduğunu gör­

mek için o kodar yakınlara gelmek gerekmez . Bu it t i ­

f a k sistem i n i n , Uye u l k e l ere yalnı-zca sı k ı n t , ve acı ge­

t i r d i öi ni hatırlamak yet er . NATO'nu n , bugUne kadar

askeri

po­

değiıtirmijtir.

Bunun sonucunda sosyal ist dünya llborıı i ç i nde birarada kapi talist U l kelere benimsetmiı ­

t i r . E n azından kapitalist devletler bu i l keyi benimser

görünmek zorundad ı r l a r .

ri kan emperyalizminin hegemonyas ı n ı sağlamaktı .

siyasi

buna l ı m yine bu i i ijk; leri ajan bir kapsamda el eal ı nmak

ba�aran

güçler dengesini

n e de emperya l i s t devletlerin bUtun askeri konularda

k i l er i n i n ötesinde bir kapsama sahip ve Türkiye'de i kt i ­

zorunda.

dUnyadaki

rUtmelerini so?J l omaktl . Askeri blokların güttUğü i kinci

amaç do , emperyal ist ülkeler aras ındaki itti fakto Ame­ ikinci dUnya savaj ı n ı n sonuçlarından biri de emperya lizmin sdmürge sisteminin dağ ı l ması olmu�tu.

darı e l l erinde tutanların d ı ı politi kada karjı la�tıkları

vard ı r . Sasya l i s t sistemin ortan ekonom i k gücü, ve ka­

pitalizmin tehdidini dengelemeyi tansiye l i

kın nitel iğine dayanmakto . Bojta NATO olmak Uzere

tUm " Bat ı ittifakı" nın bunal ım ı , Türkiye-Amerika i l i� ­

le edecek bir kuvvet üstüniUğU yaratma amacı i l e em­

Kısa bir sUr e içi nde çok sayıda Asya ve Afri k a ül kesi boğıms ı z l ı klorını

kazand ı lar. Sosyalist

dUnya

sistem i n i n var l ığ ı , bu sUreç i ç i n elverijli kOju l lar yara­ tı yordu . Bu ü l k e ler , siyasal bağıms ı z l ı klarını kazandı k­

tan sonra ,

ekanom i k bağıms ı z l ı klarını do kazanmak

i ç i n mücadele etmeye kararl ı ydı lar. Emperya lizm i ç i n , yeni egemen devletleri yeniden doğrudan bayunduruk

alıına almak artık a l anaks ı zd ı . Karmajı k ve ince bir

Kaldı ki , sosyal i z m e kar�ı b i rle}l1le hedefi , y i ­

, anla�mas ı n ı sağ l ayamamaktadır . Aksine . savcı

hazır­

I ı klarının y�unlaıtığı her dönemde , askeri bir çatıı­

ma",n doğurduğu ıehli keler er.ıperyolist kamp i ç i nde biraz dah� iyi anlaıt lrnaktad ı r . NATO'nun tari h i , ulus­ l ararası olandaki her askeri bunal ı m ı n , bu b lo k i çinde­

ki çeli�ki leri

artı rmakton ba�ka bir ije yoramad ığ ın ı

gbstermi�tir. 1 9 62 ' d e Karaibter'de ortoya ç ı kan buna­

l ım , Fransa ' n ı n NATO'nun askeri örgUtUnden ayr ı lma­ sını hazı r l ayan etkenlerin arasında öneml i bir yer tu­

lar. ABD'nin Vietnam serUven i , Avrupa l l ı mUttefi k l e ­

mekanizma olujturmak zorunluydu .

rini bUyük huzursuzluğa süruklemijti r . Ba t ı Avrupa ü l ­

kelerin b�ıms ı z , anti -emperya list b i r doğru / tuya gir­

Amerika'yı

bu u l keleri askeri bloklaro sokmak, onlor ı n toprak l a ­

Avrupa 'daki NATO üslerini isra i P e yardım için kullan­

Emperyal izm i n bağıms ı z l ı ğ ı n ı yeni kazanan u l ­

melerini önlemek i ç i n bajvurduğu yöntemlerden biri , r ı n d a askeri U s l e r kurma�tı . Bunun sağlayamad ı ğ ı d u ­

rumlarda , komıu u l k e l erde aynı yöntemlere baıvuruyor ,

o ü l kelerdeki gel ijmeleri böylece kontrol etmeye çol ı ­ �ı yordu . NATO'nunyanında, CENTO, SEATO, ANZUS

keleri ,

Avrupa'dan gelen h e r t u r l u bas k ıy a rağmen destekl�meyi

kabul

etmem i ılerdir.

1973

sonbaharında Arap-ısrail sava�ı sırası nda Amerika' nın

mas ı , batı Avrupa

ulkelerinin

Amerikan

po l i t i kasına

karıi ilk kez doğrudan lutum olmasına neden olmujtvr

Askeri harcamaların art ı r ı lmas ı , kapi ta l i s t u ! ­

kelerdeki ekonomik buna l ı m ı artıran ayrı bir etkend i r .

�ALİsT BLOKLAR NTISIZLIK Bu eıkinin gitgide doha yoğun olarak duyulmosı , bir çok Avrupa ü l kesini askeri harcamaların ve kredi lerin azaltı lmasını istemeye yöneltmi�tir.

Kapi talist ol kelerde blok po l itikasına karıı yo­ §un bir muhalefet bo) göstermiştir . Blok po l i t i kası , NATO' nun Avrupa ' I . üyelerinin aktif bir dı) politika yürütmelerini engel l emekıed i r . NATO b lokunun bir

sözde "ortok düşman" i hedef olması buna engeldir .

Kaldı ki , gUçlU i le daha oz gUçlU arasındaki olt-list hiyeror�jsj , eşits i z l i k ve eşitsizgel işme kanunu, emper­ yalizmin birleşme eği l i m i n i n i ç i nde sak l ı d ı r . Emperya­

list bloklar, sistem i ç i ndeki çelişki lerin yine sistem için­ de çözümlenmesini amaçlamaktad ı r . Ne var ki, çeliş­ kilerin kaynağında eşitsiz gel i ıme kanunu yattı�ı için, buna daya l ı blakların çeliıkilerin çözümüne yararlı o!­ ması olanaksızdır . Bu yüzden, emperyal ist bloklar her geçen gOn daha büyUk bir keımekeıin yuvası olmakta­ dıriar. Tekel c i devlet kapi talizminin yarattı§ı ulusol

ve uluslararası çeliıkilerin çözümü, ülkeler arası nda nite l i k olarak fark l ı , karıı ı ı kiı ç ı karı temel olan, de­ mokratik bir iıbirliği zorunlu kı lmakt odı r . Bu, kapita­ list Ulkelerdeki anti-tekelci mUcodeleyi barıı için ve emperyalist bloklara karıı mUcadeleyle birleıtirmekte­

dir . Tek tck u l keler i ç i nde siyasal güçler dengesinin gitgide sola koyması , bu yüzden burjuva partilerini de seçim propogandaları nda barı�çı bir pol itikanın savunu­ culuğunu yapmaya yöneltmekted i r . Helsinki 'de topla­ nan zirve, Avrupa'daki anti -tekel mücadelenin burjuva iktidarın zor l a da olsa kabul ettikleri ba�ar ı l arı ndan b i ­ ridir .

Sonuç olarak, emperyalist blok po l i ti kas ı n ı n bugün dUnya öl çUsUnde geçirdiği bunal ı m , birbirinden kopuk olayların sonucu değ i l , emperyalizmin dU:ıya ö l ­ çüsUnde s05yalizm v e barıı göçleri kar�ısında ger i l eme­ sinin, kendi iç çeli�kilerinin ağı r l ı ğ ı a l t ı nda güçsüz düımesinin bir sonucudu r . Türkiye'de burjuva ideolog­ larının bu bunalım için bir neden aramaları b�unadı r .

Bazı ları , bu bu n a l ı m i ç i n b l o k l iderinin "basiretsiz" politikasını , iç po l i t i ka davalar ı y l a çalkalanmasını n� den göstermektedirier. Ba z ı ları ise, Avrupalı ittifak Uyelerinin " sorumsuz" politi kasından dem vurmaktod ı r .

Kimi leri de , Sovyetler Biri i ğ i n i n kurnoz l ı ğ ı ndan yakın­ maktad ı r . Oysa tarihin geli�imini , "bosiretsiz" l i k , so­ rumsuzl u k yoda kurn:ızl ı k değil , kapitalizmle sosyolizm arasındoki objektif güçler dengesi be l i rlemektedi r .

Yeni

konferansta �öyle yapı l m ı � t ı r : II Ü l kenin politi kası ba­ ğımsız alma l ı d ı r , barıı i ç i nde birarada yo�amon ı n ve bağlantısızl ığ ı n i l kelerine dayanmalı yoda bu politi ka­ ya yaklai"'al ı d ı r . Sôz konusu Ulkenin u l usal kurtulu) için mUcadeleyi desteklemesi , h i çbir kollektiF asker i i t ti foka katılmaması , herhangi bir bUyUk devletle i k i l i i t t i faka girmemesi , hiçbir büyUk devletin kendi taprak­ ot larında askeri US kurmasına izin vermemesi gerekir.

Görüld�U gibi , boğlantı s ı z l ı ğ ı n i l kelerinin ba�ında " boğıms ı z l ı k , barıı i ç i nde birarada ya�omaya bağ l ı l ı k ve ulusal kurtuluı hareketlerini destekl eme" yer olmak­ tadır. Askeri blokl arda yer olmama, bu anti -emperya­ l i s t , anti -1ömUrgeci pol i ti kanın doğal ve zorunlu sonu·cuch.ır .

Bağ lantısız d ı ) po l i t i kan ı n gereğince kavranma­ sı i ç i n , bu po l i tikanın doğduğu k�u llorı iyice kavra­ mak gerek i r . ikinci dUnya sava�ı sonrasında emperya­ l ist sömürge sisteminden kopan ülkeler, bağımsı z l ı k l a ­ rını korumak ve güve n l i k i çinde geli�mclerini sağlamak i ç i n elveri)li k�u l 1 ar arad ı l ar . Hedef, sömürgeci l iğin bütün kal ı ntı l ar ı n ı n sökulüp atı lmasıyd ı . SömUrge siste­ minin ortadan kalkması , sömürgec i l i ğ i n de yak olması i çin yetmemiıti . Bir yandan emperyalizmin bu geri ülke­ lerdeki ekonomi k Usleri hôlô dururken; emperyal izm , " d ı ı ti caret" , "ekonom i k yard ı m " gibi yol larda yeni ka­ leler kazanmak için i leri atı lmı)tı . Oysa, boğ ı ms ı z l ı ğ ı ­ n ı yeni kazanan ulkelerin pek çoğunda , sömürge ekono­ misinin y ı kı lmasını arzu layon, kendi ekonom i k gücünü güven altına olmak isteyen ve iç pazarı geni�leterek de­ netimine olmaya uğra)an ulusal burjuvazi iktidarı ele geçirmi)ti . Bu yüzden, bu ülkelerin önem l i bir kesimin­ de , emperyalizme ve emperyalizmin aldığı yeni biçim­ lere kar�ı mücadele eden, dünyada barı� ortam ı n ı n ge­ l i pnesini , emperyalist ve sosyalist sistem arasındaki ger­ ginliğin yumu)aması n ı , uluslararası i�birliğini hedef olon bir dıı politika taraftar ve gUç kazandı . Bu pol i t i ­ ka, 1947 ve 1 949'do Delhi'de, 1954'te Seylan'da, (ıimdi Sri Lanka} , 1955'te Sandung 'ta , 1961'de Kahire'de ve

demagoji

Son aylar i çi nde Türkiye de burjuvo ideolojisi ­ nin oçmazı , çözüm getireme z l i ğ i , birincisinin yansıma­ sı olorak bir baıko dı� pol itiko olonı nda da kendisini gösterdi . iıbirlikçi burjuvazi n i n temsi I c H eri ve onlar kodar " kurnaz" olamayan kuçuk burjuva ideologları ,

blok po l i t i kasının iflasına kar�ı bir olmaıık aramaya boılodı lar . Bağlantısı z l ı k ,t!zU bu di I l ere de dolandı .

Burjuva ideolojisinin çel i�ki ler i , "boğlontısız­ Iık" kavranı n ı n tartııı lmasında i lginç bir tarzda yansı ­ yO( . 81 r yandan boğlantısı z l ı k askeri bloklorın d ı ı ı nda olmok gibi s ı n ır l ı bir kapsama indirgeniyor, diğer yan­ dan do "boğlantıs ı z l ı k " pol i t i kasının özünde yer olma­ yan bazı n i te l i kler bu politi kaya yakı ıtırı lmak isteni­ yor. ButUn bu karga�anın temelinde ise, Türkiye'yi ,

emperya lizme karıı yine aktif bir politika i z l emeyen, anti-komün ist rotas ı n ı sürdUren bir politi kada tutmak gibi tek bir amaç yatıyor. " Boğlantıs ı z l ı k" kavram ı , ikinci dünya sav�ı ­ ertesinde boğıms ı z l ı ö ı kazanan devletler tarafından ar Görün� te , "askeri bloklara Selgraa'da ve bundan sonra Çe i t l i zamanlardave çe�it­ i taya atdmı) b i r kavram . ı katı lmamak" bu politikanın tanımlayıc ı niteliği . Siya­ 'Ii vesi leler l e , bloklar dı�ı nda kolon ul kelerin toplantı ­ arda blokl askeri ulkeler, kazanan ı n ı ğ ı l z ı sal boğıms larında onaylandı ve geliıtiri ldi .

Sömürgeciliğe karıı ç ı kma ve bar ıı içinde bir­ yer olmama, t oprakları nda yabancı üsl ere yer vermem� . orada yaıamadan , uluslararası iıbirliğinden yana olma, konusunda büyuk özen gösterdi ler ve göstermek teler bağ lantısı z po l i t i kaya, dünya sorunlarında pasif değil i�in aslı aktif olon bir nitelik verdi . Bu nedenle bu pol itika , Ne var ki , uboğlontısı z l ı k" kavramı bununla "poz.itif nötralizm" deyimiyle cnı lmaya ba)landl .

TUrkiye'de "bağlant ı s ı z l ı k" kavram ı n ı n çarpı t ı l ­ s ı n ı r l ı değ i l d i r . Bu kavr am ı n tanımı 1961'de Kahire'de, baglantısız pol i t i kayı benimsemiı 22 ülkenin katıldığı masının pol i t i k özU, iıle b u noktada ortaya ç ı kmaktad ı r .

Ba�lantl s ı z l ı ğ ı n anti -emperyalist özü g i z l enmekte, bazı Batı Avrupa ülkelerinin "sürekli nötral i zm" olarak ad­ landırılan poli tikas ı y l a eıde�er gösteri Imek is!enmekte-. d i r . "Sürekli nötralizmin" klasi k örnekleri , ısviçre ve Avusturya'dır. Bu ülkeler, u l us l ararası sorunlara kot ı l ­ makta kendilerini sınırlamaklo, barı� i ç i nde b i r orada ya)ama çal ı ımalarında aktif olmomakla, emperyalizme kar)ı cephe olmamakla diğerlerinden ayr ı l ır . &..ı na kar­ ı ı l ı k , Asya ve Afrika ul kelerinde rastlanan "nötralizm" , ulusal kurtulu� mücadelesinin bir parçası ve devam/ dır .

Kaynağı , o ülkelerin coğrafi konumunda deği l , toplum­ sal ve ekonom i k ge l i )m i ı l i k dUzeyinde ve barı� ortam ı ­

n a duyulan ihtiyaçtad ı r .

Emperyal i zme karı i mücadel e , bağlantısız ülke­ leri , uluslararası sorunlarda çoğunlukla sosyalist ülkeler­ le kurulan ekonomi k i�birliği , boğlantısız ülkelerin dı) i l i�kileri nde belirleyici bir yer tutar. Bu iıbirliği , hem bu u l kelerin kapitalist devletlerle daha e�it kOjul larda i l i)ki kurmolarını ve anlara karı i bağıms ı z l ı klarını karu­ molar ı n ı , hem de ger i l iğe kar�ı mücadelede h ı z l a i ler­ lemelerini olanak l ı k ı l ar . Sosyal i st ülkelerin ekonomik desteğ i , öncel i k l e ekonomideki devlet kesiminin gUç­ lendirilmesine yöne l iktir; böylel i kl e , bu Ulkelerin sos­ yali zme doğru i l erlemelerinin ön k�uııorını yaratır .

Eski

hamam

yeni

tas

Türkiye'de son zamanlarda bir " ü çUncü dUnya" fetiıizminin yaratı lmas ı , üçüncü dUnyanın " üçUncU bir blok" gibi lanse edi lmesi , kapi talist sistemden kopup " komUnizmin kucağ ı na dU�memenin" i l acı olarak göste­ ri lmesi , burjuva ideolojisi nin bir " varyant" ı ndan boıka bir)ey değ i l d i r . Burjuvaz i , kendi Amerikancı idealo j i ­ !ıini n çökü�ü kar�ısında, ül kede anti -emperyalist b i r po ­ tansiye l i n gel iımesinden korkmakta v e b u tehli keyi sos­ yalist dünyaya karıı bir dU�man l ı kl a denge leme k i s temek­ tedir . Bazı küçUk burjuva i leri c i l er i n i n , müzmin, kra l ­ don çok kralcı anti -komünizmi d e buna hizmet etmekte­ dir. Hatta, burjuvaz i n i n , yeni manevrasında gUvendiği ası l gücün bu " i lerici /er" )lolduğu dahi söyleneb i l i r . Üçüncü dünyayı , sosyaliz.me karı i b i r " b l ok" olarak gl:Srenlerin 1955'te Bandung 'ta TUrkiye'yi ücüncü dUnyadan koparan tartı)manın ne olduğunu hatırlarnalerı gerek i r . Türkiye'yi bütUn dünyan ı n gözü tsnUnde o zaman emperyal is t Batı ' n ı n uzantısı olarak tanıtan tutum, "ulus­ l ararası komünizm tehlikesi " ni ta�ıdığı gerekçesiyle ba� r ı � içinde birarada ya)amc:ı i l kesine kar�ı ç ı kı lması , ve öze l l i kl e , sömürge c i l iğe kar�ı ç ı kı l ı rken Sovyetler Bir­ l i ğ i 'nin de adının anılmasının istervnesiyd i . Adnan Men­ deres , o zamanlar, barı) i ç inde birarada yaıanayı , " Sovyet Rusya 'nın bir m i l lete hakim olması karıısında. tahakküme maruz kolonların buna katlanması" bi ç imi n­ de yoruml uyordu . Şimdi yorum biraz değiımi� gözukmek­ tedir fakat özU ayn ı d ı r : Barıı i ç i nde birarada ya)om a , sözde , dünyan ı n Sovyetler Bir l iği i l e Amerika arasında bölUıUlmesidir � Bugün karıı karııya olduğumuz yeni demogoji , burjuvaz inin Turkiye'de bağ lantısız bir po l i ti ka i z l eme gUcUnden bUtUnuyle yoksun olduğunun bir kanı t ı d ı r .

Emperyalist b l o k pol i t i k as ı n ı n ç ı kmazı karıı s ı nda burju­ vaz i , görünUı'e bağ ımsız bir pol itika i l e emperyal izmle i l i�kilerini aynen sürdUrmenin ön koıul l cr ı n ı elde hazır tutmaya çal ı)maktad ı r . DUnya ıartları TUrkiye'yi NATO vb . gibi emperyalist bloklardon daha da uzakla�maya ittiği takdirde, burjuvaz inin i z l eyeceği po l i t i ka özün­ de far k l ı olmayan bir po l i tika olacakt ı r . " Bağlantısız dıı pol i t i ka , u l usal çı karları savun­ maya karar l ı iktidarlarlo mUmkündür . Türkiye'de ulusal ç ı karları koruyacak bir burjuva iktidarının kurulabi le­ ceğini dU�Unmekise mümkün değ i l di r . Türkiye 'nin anti­ emperyo l i s t , aktif, barı�tan yana, gerçek anlamıyla b�lantısız bir politika izlemes i , ancak ulkede iıçi ve emekçi s ı n ı fların i ktidaro ağı r l ı k larını koymaları , TUr­ kiye'yi emperyal ist ı l iıkiler ağı ndon koparmoları ve bağımsız bir geli�me yoluna sokmaları i l e mUmkün ola­ b i l i r . Baıka bir yöntem l e TUrkiye'nin dunyadaki ç ı kma­ zı ve yal n ı z l ı ğ ı giderilemeyeceği gibi , ülkenin esenlik içinde geli)mesi de mUmkün olmayacaktır.

SOSYOIiSt ÜIkeIer

,

TIIrklye'nln de içinde bulund� olduğuna göre, enflasyonun da sın1fsal laraa 3 katı arttı. Bu gelişmenln sonucu bunalım bır dUnya bunalımı değil, kapi­ temeU ortada yok. olarak maddi üretlm fonlarının gerisin­ talist dUny�n bunalımıdır. Soayalist BuDa karşılık, sosyaUst ekonoml­ de kalan bır gelır artışıyla karşılaşılı­ Ulkeler bu bunalımı, bu bunalımın ıkı te­ de de tabii perakende mal satışı yapılı­ yor , bu da Ikmal aksamalarına, tUketim mel göstergesi olan ennaayon ve lşsizU­ yor. Piyasada mal kıtlıltıyla karŞılaşıl­ düzeyinde Ise malların daha modernle­ �I tanımıyor. istikrar ve elklnUk, sos­ maması ıçın tutarlı bır fiyat politikası zo­ rIyle değiştirilmesinde bazı gecikmeiere yaUst ekonomilerin ıkı temel özeLUği. runlu. Ancak, sosyalist toplumda, kapi­ yol açıyor.

Bunun kaynağı, çalışanların toplumdaki talist toplumda olduğu gıbı fiyatlar Ihtı­ Bu tıkamklığın temelinde, çalışan­ yerı, çalışanlarla Uretlm aygıtı arasın­ yaçların ne ölçUde karşılanacağını belir­ ların önemlı bır kesimi için, el emeği­ ni� hala yeterli bır verimlilikte olmayı­ dakı b�; insanlar orada kendı üretim lemiyor. Aksine, toplumun kaynakları kgşullarının üretimine öncelik verıyor­ brr plan uyarınca çeşıtlı Ihtiyaçların Şı yatıyor. Kalan keslmln s&itladıltı bi­ lar, sermayenin yasalarına değil. karşılanması ıçın buralara tahsis ed!ll­ rikim, çalışanlarm tümünUn gerekaln­ Emperyalizmin yalanları lle çarpı­ yor ve fıyatlar buna göre belirleniyor. me lerini karşılamak durumunda. tılan sosyaUst Ulkeler gerçeği Ise ba,ka. Fıyatlar da üretım planlamasına baitlı Yatırımlardan tUketlme dek yan­ Emperyalizminyalanlarım kitlelere ya­ olarak düşUyor. Böylece, enflasyonun sıyan bu ve benzerl geri Um ler, zam furyasına dönUşmUyor, kitlelerin yaşa­ yan sermaye çevrelerinin sözcUlerlne tUm kaynakları kurutuluyor. göre sosyalist Ulkelerde Işçiler bUyUk Emperyalist propaganda. sosya­ ma dUzeylerlnde bir düşUşe yol açmıyor. sıkıntı lar ıçınde. Pek çok malların Iot- Ust Ulkelerde özel topraklarda yapılan Arz. talep ve fiyat arasındakl ııışklle.r 4iı yUzUnden m�azalar önUnde kuynık­ üretimin pazarlanmasını, enflasyona sorunu, kapitalizmdekl gıbı tıcari �la­ lar uzar gıder. Piyasada bulunabllen yol açacak bır neden olarak abariır. Oy­ rın, parazit maliye sıstemının yenıdell mallarsa kaba, kötUkaUteU, dayanıksız, �a örneğin Sovyetler Birliği'nde Kolhoı ayarlanması !le değil, Urettmln -ral pabalı. İstatistikler, rakamlar hep pro­ dışı piyasa, toplam lUketımin sadece talebe uydurulması ile çözUlUyor. Kapi­ paganda amacına yönelik. Tam Istihdam, yUzde 2, 3'UnU kapsıyor. Bu oran gltglde talist ekonomldekl arz-talep d_I, fi­ sabıt fıyatlar hep tepeden Inme bUrok­ azalıyor da. yatlar yUkseltılerek, yUksek tutulank ratik kararlarla belirlenir.

Kapitalist ülkelerin "talebi fren­ s�IBnır. Soayalist Ulkelerde I"" Uretl­ leme" politikalarının tersine sosyalist min demokratlkleştırllmesl, çalışanla­ işsi�liıln orlamı yok ülkelerde, halkın satınalma gUcUnu ko­ rın yönetime daha elkln olarak katılma­ Kapitalizmde. onun tekelci devlet ruma ve arttırma politikası uygulanıyor. ları, üretım/tUkettm ilişkisini toplum kapitalizmi a,amasında emeğin verim­ Bu politika, öte yandan da yaşam ve ça­ yararına çözUyor.

KapltaUst ülkelerde maliye siste­ UUği lle tam Istihdam arasında onulmaz lışma koşullarının Iyileştirilmesi !le mi tekeller yaranna sUrekli bır yenlden­ bır çeli,kl var. Oysa soayaUst Ulkeler­ bırlıkte ele alınıyor.

Gelirler arttıkça gelirler Uzerln� d�ıtım politikası uygular. Soayallst de emeğin verlmllUği lle tam Istihdam Ise enflas­ arasında paraleLUk sözkonusu. Verimin den alınan vergiler azalmakta, bu azal­ Ulkelerdekl yenıden-dağıtım artması lşslzU�e yol açmıyor. Bu ve­ ma özeıııkle düşük gelırlılerde gözlen­ yon dolturucu deit1l. ÇünkU özel serma ­ rlmUlIğin görece olarak az arttıltı sek­ mektedlr. Oturulan evin bakım giderle­ yellin kar'ına katlo olarak beUrmiyor, törlerde bile bır eksik yatırım poUtika­ rine katılma payı olarak kabul edılen tersine sosyal yararlıklı Urettme aktar­ sı uygulanmıyor. Tersine, Demokratik konut kirası aılenın gelirinin ancak % 5 malar biçiminde oriaya çıkıyor. Ayrıca Alman Cumhurıyetınde old� gıbı, kö­ ını oluşturmaktadır. Saltıık ve eğitim bu yenlden-dağıtım politikası ile Uretim mUr Uretlmlnde ve tarımda ek yatırım­ hlzmetlerlnln tUmUyle parasız olması koşullarının Urettmlne katkıda bulunulu­ larla gecikmeler kapatılıyor. Böylece, yanında çocukların ve yaşlıların ba1oml­ yor. Çalışanların gelir dUzeyl korunu­ ekonominin, verımı yUksek kesimlerin­ m toplum Uzerine almaktadır. BugUn yor. Gene bu yeniden-daltıtım politikası de görUlen aşırı blrlkimle verimi dU,Uk Sovyet tiyatroları, sinemaları, konser ile genel bUtçenln yUkU haflfletıUyor, kSllmlerdekl d�er kaybetme çellşklle­ ııalonları, kltaphkları, mUzelerl okuyu­ buna karşılık Işletmelerin yetkl ve so­ rumlulukları arttırılıyor. Bu konudaki ri, Uretlmln sosyal nlteUlt1 Ile ortadan cu, seyirci, dinleyici sayısı bakımından kaJ1oyor. Kaynakların planlı bl r yenlden­ dünyada en ön sırada yer alıyorsa, bu, temel eği lim, subvanslyonları ve kesln­ d�ıtımı lle kesimler arasındakl eşitsiz­ burjuva ıktısat biliminin sözıuitUnde yer ttlerl karşılıklı olarak azaltmak, gide­ likler glderlllyor. İşslzUğin önUne geçil­ almayan bır "gerçek gelir" dUzeyinln rek ortadan kaldırmak yönUnde. mesi, ) srilların en büyU�Un kökUnU varlıitını gösterır.

Bunalımın elkileri kazıyor.

Kapitalist dünyayı sarsan bugUn­ kU bunalım karşısında soayaUst UIk....

Hiç mi sorun yok?

Enrıasyon yok lerln Ilk ışı kendı aralarındaki ılışkı ve Enflasyon, lşslzUk, karabors. b�larl daha da sıklaştırmak oldu. Ha­ Burjuva lkilsatçıları enflasyonu "talep fazlası" diye yutlurmaya çalışır­ yok, ama komUnist topluma geçış süre­ ziran'ın sonlarında BudBpeşte'de yapı­ lar. ÇözUm olarak, talebi losmaya kal­ cini yaşayan sosyalist Ulkelerln çözmek lan Karşılıklı Ekonomık Yardımlaşma Io,ırlar. Talebin losılması, kltleler durumunda oldukları pek çok sorun var, Konseyi (COMECONj zlrvesl bulşblrU­ ıçın bır yoksunluk politikasıdır. Oysa Ne var kı Urettm IUşkllerlnln niteliği, ğinl daha da pekiştirdI. Anttemperyalist enflasyonun kayn�ı bUyUk tekellerin aşı­ sıyasal Iktidar, bunların halk yararına ülkelerle sUrdUrUlen tekelci olmayan çözUmUne olanak veriyor. Bu sorunlar­ ekonomık !ıışkller de sosyalist Ulkel .... rı karlarıdır.

Bu nedenle, kapltaUst Ulkelerde dan biri, Urettcl fonların ve yatırımla­ rln bunalım karşısında takındıklan ta­ enflasyon, ekonomık düzeyde sımhava­ rın Uretımln kendisinden bile hızlı art­ vır.

Ne var ki dUnyamızın önemlı bır şının bır görUnUmU. Sosyalist toplumda ması. örneğin 1960-73 arBSI Sovyetler gelır d�ılımını sınıf mUcadelesl belir­ Blrliltlnde Uretlm 2, 4 katı, ürettel lon- bölUmU hala emperyalizmin sömürU l1emedlltlne, Iktidar Işçi sınıfının elinde

Y1h!OYUŞ - 5 Alustoa 1975 - LO

alam, kapitalist bunalımın etki.1 altın­ da. Bu bunalım bl r yerde sosyalist Ui­ keleri de etkiliyor. Enflasyona karşı dokunulmazlıltı , lşslzliğe karşı baltışık­ lıltı olan sosyalist ülkeler emperyaUz­ min bunalımından ıkı biçimde etkllenlyor: - Do�rudan etkıler. yanı flyatla­ n artan Uretim araçlarının itnall yolu Ile; - Dolaylı etkiler; yanı ithal edil­ mekte olan malların yerıne yerlilerini koymak yada dünya ölçüsünde kapitalist tekellerin egemenliltlndekl bazı pazar­ ı_ra uyına zorunlultu sonucu yapılan Iç harcamalar da artıyor, böylece enflas­ ynaım dolaylı etkileri sosyall_tUlkelere de yansıyor. işle bunalımsıı

dünya

Soayallst Ulkelerde uygulanan -rallst plan Iç pazarı, ulusal kayıuık­ ları ve teknolojik dUzeyi geli,tirlyor, larafsız, ennasyonsuz bır kalkınma aat­ lıyor. BugUn, bunalım ıçınde debelenen emperyalist Batı'nın beııı birkaç alan­ da ooayallst ülkelerden !lerde old� bır gerçek. Tarihin suçu. Örneğin bilgi sayar Uretıml ve çekirdeksel sanayi sosyalist Ulkelerde çok geç başladı. Bu­ u kar,ılık sosyalistUlkelerde hızla ge­ U.,.,n ileri teknoloji ve otomatızasyon batıdaki gibi lşslzli�e yol açmıyor. Soa­ yalIst Ulkeler, sarsılmayan paralar: ve �Iatıf sermaye hareketlerinden et­ kllenmsyen ekonomileri !le fıyat Istlk­ r&rlDl temel verı olarak koruyabilecek yopıya ve gUce sahipler. Özetle, görUlUyor kı, soayalist Ulkeler kendı toplumsal geUşmelerlnln yarattııta bazı sorunlarla karşılaş.alar da TIIrklye'yi de allak-bullak eden em­ peryalizmin bunalımını tanımıyorlar.

Bunun temelinde de sosyalist ekonomi­ nin, özel sermayenin karına Insamn sö­ mUrUlmeslne deitll, toplumun yararına dayamnası yatıyor. Sosyalist Ulkelerde­ kı ekonomik politıka, tam Istıhdamın, gelır dUzeyınln ve çalışanların kazanıl­ mış baklarının korunması ve geliştiril­ mesi koşullarında uygulanıyor, SosyalistUlkelerln gösterdiği Ikln­ cl bır nokta da bunalımın kaçınılmaz 01m.ıııta, mukadder olmadıjtı. Hatkın Çı­ karlarına saygı esasına dayalı yeni bır kaJkınma politikası Izlemekle kapltaıız­ min bunalımından kurtulunabiIIr, bu bunalımın en belirgin göstergeleri olan enfla.yon ve lş.lzllk a1tedlbeIlUr. Demek kı kapitalist dUnyanın bır parçası olan TUrklye'de bunalım, önUne geçllemez bır alınyazısı değil.

KüçÜk sanayi geliştirme merkezi öyküsü

nııti. eın l )(�ry(lIist uııti. (uşist

«JiiçhirIi«j i

(iıu �nli �H h i n inc":f�r

Geçtl�mlz Cuma günU DİSK Genel Başkanı Kemal Türkler Ankara'da bır basın toplantısı dUzenledI. Bu toplantı, Türkler'In bugüne kadarki basın toplan­ tılarından birçok bakımdan farklıydı.

Basın toplantısındaki konuşması­ na, TUrklye'n!n hızlı bır sosyal d�ş­ me ıçınde bulunduğunu, DİSK'ln bu d�ş­ me ıçınde Işçi ve emekçi sınıflara ve tUm halkımızakarşı sorumluluklar YUk_ lendl!!ln! söyleyerek başlayan Tilrkler; "sorumluluklarınıız bugün ülkemizin 81nırlarını da aşarak, tUm dünya ölçUaUn­ de verilen baltımsızlık, barış ve demok­ raıl mücadelesi ıçındedaha blUnçU yer almamlZı gerekıl kılıyor" dedi. Ardın­ dan dünya durumunun genel bır de!!er­ lendlrmesln! yaptı. Bu de!!erlendlrme özetle şöyle: oonya ölçUsUnde süren yumuşama politikası, hem dojtru ve gerçekçi bır polıtıka olduğunu Ispatlamış, hem de barışın güçlenmesinde etkın bır rol ay­ namı" ve emperyalizmin ma8kesinJ dil­ şürmüştur. Barış ıçınde bırarada yaşa­ ma politikası, emperyalizmin sa1dırg&n­ lı!!ının dlzglnlenmeslnde etkın bır rol ay­ nayarak geri kalmış ülkeler üzerınde emperyallst baskıyı hafifletmiştir. Böy­ lece bu ülkelerin ekonomık, sosyal ve Ilyasal her alanda daha hızlı geUşmele­ ri, toplumsal Ilerleme yolunda mesafe katetmelerı mUmkUn hale gelmiştir. 11lahsızlanma, bugün dUnya barışının b.., koşuludur. Buna karşılık emperyalizm, silah tüccarlı!!ını ancak d�şlk yöntem­ lerle sUrdUrmeye çalışmakta, geri kal­ mış tahrlkçlllğlne çalışmaktadır. Son Kıbrıs olayları bunun örne�nl vermiş­ tir. Türkıyeının ulusal S8wnma sana­ yiinin kurulması sorununda, haklı olan bır durum Için sılanlanma Ile dUnya öl­ çüsünde gellşen ıllanlanma aruında d� bır denge kurulmasına dıkkat edil­ melldlr. oonyada barışın gittikçe güç­ lenmesi emperyalizmin saldırganlı!!ını dindirmemiştir.

Kemal TUrkler, konuşmuında dUnya çapındaki devrımcı nıIIcadelenln durumunu da şöyle dile getirdi: ''Barış ve demokrasi ıçın verilen mücadele ha­ vadan ve soyut bır mücadele d�ldIr. Kapıtalızm ve sosyalizm arasındaki mü­ cadelenin bır ürünüdür. Baltımlı, yan­ baltımlı U1kelerln kurtuluş mücadeleleri, anti-emperyalist ve demokratik mUcade­ leler ıkı sıstem yanı kapitalist dUnya ıistemi Ile sosyalist sıstem' arasındaki mücadelenin bir uzantısıdır. Bu nedenle Işçi sınıfıbarış ve demokrasi mücadele­ ıinin en saltlam gücüdUr. " Kemal Türkler, dünyadakı bu ge­ lişmelerin yanında Türkıye'nın emper­ vallzme bajtımlılıjtının sUrdUııunü, hatta gltglde daha da artlı!!ını anlattı. Sllab ambargOBunun, ancak B8wnma gUcil em­ peryallstlerln kontrolü altında olan bır ülkeye uygulanahllecel!!nl söyledı' İlerl­ ellerın, devrimcilerin, DİSK'ln, yıllar­ dır açı!!a vurdultu gerçeklerin buglln na­ ııl saklanamaz hale geldll!!ııe dikkati çekti.

•• •

MC'nln Amerıka'ya yönelen karar­ larda Iılç de Istekli olmayışını Türkler şöyle açıkladı : "Ba!!ımsızlık ve demok­ ra.1 mücadelesi birbirinden ayrılamazJ şsylerdlr. Demokraalye kastedenLerin, baltımıızlıktan yana ıamımı olmaları mümkün del!!ldlr . . . Ba!!ımsızlık müca­ pelesi halkın aktif de.tetıyle baş.rıla�

bilir. Oysa MC h(\kQınetl, halktan ve hal­ lrunızın demokratlk mücadelesinden korkmaktadır. MC Iktidarı, ambargo kararından sonra, halkımız tçinde ant1emperyalist bilincin geıışmeslnden en­ lIlşe etmektedir. Bu nedenle de göster­ melik bır kaç kararla meoeley! uyutma­ ya çalışmaktadır. Çünkü MC iktidarını bluşturanpartller Işbirlikçi tekelci bur­ juvazinin çıkarlarını kollayan partIler­ dir. Bu U,Udarın programı, yabancı sermayenin Ulkemize daha genlş ölçü­ lerde el atmasıoı, NATO ve CENTO'ya daha ııkı batı;lanmayı, ülkemlzde düşün­ ce özgürlüğünU. sendlkıılaşma ve grev özgUrtuııunü kısıtlarneyı 1ingôren bır programdır. ii DİSK Genel Başkanı, ülkemızın Yl.ljadı!!ı Iç bunalımını da özetle şöyle açıkladı: TUrkiye'nin ekonomık olarak em­ peryaıızm.. bağımlı oluşu, 8anaylleşme­ mn ve tUm e..ltonomikgeUşmenln önUnde­ id en büyUk engeldir. Bunun önündeki IIdncl engel, emperyaUzınin lşbl rllkçl.ı tekelci çevrelerdır. Bır avuc oernıaye­ darın egemenlll!!ndokl bır ülkede ekooo­ mik dUzenelzllk hakimdIr ve bu düzen­ .Izlltın yükU Işçi .ınıfı Ile yoksul köy­ LU. memur, eBnaf, ahnteriyle çalışan tum emekçilerin, kı.aca çalışan halkın .ırtıoa yüklenir.

SBmürüyle bırlıkte kitlelerin sö­ mürüye karşı mücadelesi de artmakta­ dır. Bunun karşısında tekelci burjuvazt ülkemizi faşlzmle tehdld etmektedir.

12 Mart önceıinde oldultu gıbı bugün de faşizm, adım adım yaklaşma yöntemini kullanmaktadır. "Kısaca, MC iktidarı faşizmin basamaklarını tırmanm.aktadır.

Bugün öoUrnüzdekl görev faşizme karşı aktif mücadeledir ve bu mücadele ancak faşizmin karşısına en genış kıtlelerl dlk­ mekle başarıya varabilir. FaşIzmekar­ 'I. ilerici. demokratik. yurtsever ve devrımcı tum güçlerin anti-faşist bır güçblrll� oluşturmaları zorunludur. Bu güçbirliI!! sadece faşizme karşı del!!l, aynı zamanda, faşizmi besleyen emper­ yalizme karşı da olacaktı r. ii Kemal TUrkler basın toplantısın­ dakI konuşmasını şöyle tamamlad ı : "Anti-emperyalist v e anti-faşist blr güçblrll�nln oluşturulmasında ileri­ ci kitle örgütlerine önemlı görevler dü­ şüyor.

Böylesine bır örgüt olan !EK bu konuda kendine dUşeni yapacaktır. Esa­ sen 80n V. Kongre kararları DiSK yöne­ tim kadrolarına bu yönde açık ve kesin görevler vermiştir. DİSK, Kongre ka­ rarlarını yerine getirebilmek ıçın ileri­ ci kitle örgüUerlyle. tum demokratlk güçlerle sUrekıı temas halinde olacak ve antl-emperyaıısı ve anU-faşlst güçblrll �nln oluşmasında aktif ve örgütlü bır güç olarak, Ba!!ımsızlık, Barış, Demokraıl ve Toplumsal ilerlemenin en mücadele­ el gücü olan Işçi sınıfıDIn bır örgütu ola­ rak görevlnl yerıne getirec ektir . " DİSK Genel Başkanı 'nın Cuma gün­ kü basın toplantısında yaptı!ı bu konuş­ ma TUrklye'de Işçi sınıfı hareketinin ge­ Uşlmi açııından olumlu bır gelişme. Bu olumlu gelişmenin etklılnln DİSK'ln sl­ mrları dl'lOa ta,masını bekLemek gere­ kır.

EI e l i n eıeğini ıarkı söyleyerek OJ' ar demiıler, Tekelci bUyuk sermaye de kUçuk iıletmenin ",runlorına böyle bir yaklOJlmlo eğilmekte, TUrkiye'de kuçuk iıletmenin bUyuk dertleri var: 1- Geri teknoloji , 2- Yetersiz bi lgi ,

3- Pozorlomodo tıkonıklıklorın oluıturduğu atıl kopasite,

rı ,

4 - Butun bunların sonu�u olarok gelir dUjUkIUğU, kötu yaıam kOJulla-

Bu sorunların Ustesinden gelmek için kUçuk sanatkôr vesanayiciye yol gösterecek, teknoloji seçimi ve uyarlamasında ono yardım edecek, en uygun

teknolojinin seçiminde ön ayak olacak bir merkezi kuruluıa gereksinme var­ d ı r . Bu gereksinme planlarımızda belirtildiği gibi , zaman zaman, b i l i nmez hangi dUrtUlerle uluslararası kuru luılar tarafından TUrkiye 'ye, TUrkiye'deki i l g i l i makamlara duyuruldu. Bir takım giriıimiere geçi ldi . Bozı sonuçlar a l ı n ­

mayo çalııı ldı , Şimdi s i z i n l e b u çobaların öykUsunu izleyel i m , Birinci Be ı Yı l l ı k Plandon b u yono her A l l a h ı n yı l ı ploncı ler söz ko­

nusu merkezi kurmuılar, (tobii koğ ı t Uzerinde) onu yetki ve kaynaklorlo do­

notmıılor, fakat bir turlu planın sayfaları ndon dııcrıya çı kararnarnıılordı .

Bu

orada, "merkez i " yönetimi altına olmak, böylece burs, i nceleme gezisi, ek görev yönetim kurulu Uyeliği gibi dUnya nimetlerinden karınca kararı nca se­ beplenmek isteyen bUrokratlor bazon oçık bazan kapolı bir rekabete giriımiı­

lerdir. Yı l lor geçip gitmiı, 1 969 y ı l ı , bUrokratları " ploncı lor dohi l" ,hôlô ho­ vanda laf döver bulmuıtur . Koyun can derdinde, .kasop et derdindedir. Öte yandan tekelci bUyuk burjuvazi ve onun siyasal tems i l c i l eri bu

duruma bakıp anlamlı anlam l ı gUl umsemekte ve iıi daha da sorpe sardırocak ' öneri leri bUrakrasideki temsl lci leri arac ı l ığıyla sunmaktadıriar .

Bu orada boıton savma kabi linden 8irleımiı Mil letler Yardımı isteni I ­ m i ı , b u yard ı m ı n biçim v e kOJul lorı Uzerinde ç"ıitlemeler yopılarak gönul eğ­

lendirilmiJtir. BUtçesi mi Iyorları bulan bir devlet, kuruluıu beı on milyonla gerçekleıtiri l ebilecek bir merkez için Birl"lmiı Milletlerden yardım istemiı,

bunun için öneriler hazırlamlj, d�ol olarak bu öneri lere karıı öneriler i leri surulmuJ ı böylece. iıler uzay ı p gider olmuıtur. Derken söz konusu giriıim için konu n ya do kararname çı korma zorunluluğu gel i p çotm ı ı , nedense bu YOlol gtsrev de. yerine getiri l emediği i ç i n "dahi ce" bir. öneri ileri surulmUJtUr! Ku­

çuk Sanayi Geliıtirme Merkezi i ç i n bir dernek kurulması duıUnulmuıtUr,.Ne­

den olmosı n � Kamuya ait olon, fakat nedense ki(11s enin Ustlervnediği , hukume­ tin Birleımiı M i l l etlere ciro ettiği bu projeyi bu kez de bir dernek kobullenip niçin bağrına basmas ı n ! Bu dahice buluıun arkası nda, bir zamanlar kooperatif­ ç i l iğ i n " herika çocuğu" sayı lan , sonraları kUçUk $Onatkarların koruyucu me­ leği kesilen, sonunda bUyuk sermayenin en bUyUk baskı grubu haline gelen

iı Adamları ve Sanayici ler Derneğinin genel sekret&ri olon ve böylece kim­

den yana olduğunu ortaya kayon GUngtır Ur", bulunuyordu , Ona buroda bu kodar yer ayırıjımızın nedeni hizmetlerine olon ıukran borcumvzu ödemektir.

Dahi çocuk torihte eıi gtırUlmemil olan bu giriıimde yalnızdeğildi , Yakın za­

manlara kadar Saban c ı l ar ' ı n sabanı nı sUren' bir baıka dahi de bu giriıimde o­ nun yanı ndoydı •

Ne gUze i : Dıı Yordımı Birleımiı Mil letler tarafından sağlanan, iç kay­ nakları özel bir dernek tarafından bulunan bir kamu proiesi( � ) marifetiyle kUçuk sonayi çoğdoıloıtırı locok, gönendirilecekti . Yoz gel i p yonco bitecek,

sanatkarların ve kUçuk sanayici lerin dertleri dinecekti .

Bu kimselerin ve bun­

lara kulak verenlerin ne kerte ciddi oldukları bi l i nmez. A.ma gUnUn biri nde bu acı k ı ı gulduru bitti . Buyuklerimiz ve ortancalarımız " ı'Aerkez" Uzerinde

ciddi uğraılorı sorfetmeye baılodı lar . Ne gUzel değil m i ? sooundo sanatkor

ve kUçOk sanayici ler bir "yari vefakôr" ıbvldular • . • Yook o kodar sevinme­ y i n , bu öykU bir tuluot oyunundo olduğu gibi mutlu bir dUğunl. sooa ermedi ,

BUtUn TUrkiye'yi kopsoyacak merkezi bir kuruluı holinde tırgutlendiri lmesi du­ jUnulen KUçUk Sanayi Geliıtirme Merkezi 'nin birden Gaziantep'e gönderi l ­

diğini duyduk, Fokir Merkez: og U n bugundur kUçuk köıesinde orso soğloma ,

su getirtme, kanali za,yon gibi çözUlmesi gerçekten gUç bUyuk sorunlarla ce­ bell_ıip durur. Bir kısım Birleımiı M i l letler uzmonıno ( : ) bol porol ı , bol isti­

rahatlı iıler bulunmuıtur. Rapor yazı p dururlar . Kuıkusuz rapor yazmak iı yap­ maktan kolayd ı r . TUrk iı-uzman larının biri gidip biri gelmektedir. TOrk sa­

r.0tkorlorı ve kuçuk .anayicileri ise tevekku l l e " Godot"yu beklemekfedirler, Öte yandan Ortak Pazar umacısı zaman zaman yUzUnU göstermekte ve korkulu rUyalar �ördUrmektedi r , lıte b u kodordır ol hi kayet Bokisi duruğu binihayet Peki bu Ul kede kuçuk iıletmenin sahibi yok mudur ? Onun dertleriyle kimse

i lgi lenmez m i ? O do ne demek� BogUn her i l çede meslek grupları Uzerinden örgUtlenen, kentl erde birlikler, merkezde çeşi tli meslek gruplar ı n ı n federm­ yonlar onların do birleJme,inden doğan konfederasyonlardon OlUJan bUyuk bir baskı grubu vordı r . Pekiyi , bunlar ne yapor? O da baıko bir öykUnUn konusu , Onlarıimdi l i k kUçuk iıletmeyi arenal arda aslanların ağzına atmakta, mihrop­ larda Iv\ommon'a kurban etmekte ve efendileri buyuk sermayeye Jöyle seslen­

mektedirler: Ava CaMar, morituri te salutont!

Sezar! Öıüme gIdenler s.nl selamlıyor!

Yl.lRUyUş -

5 $stos 1975 - II

ÖNtJMUZDEKİ

6 AY

içi N DE

Kapitalist ÜIkeIenIe iSSiZIik artacak •

OECD'nın yayınladığı son büyük raporda, önUmüzdeki altı aylık dönem ıçınde, ö rgüt üyesi ülkelerin çoğunlu­ ğunda Işsi zliğin artacağı açıklandı, Ay­ nı örgüt, bu yılın başında yayınladığı raporda, yılın ikinci yarısında işsizli­ ğtn azalacağı tahmininde bulunmuştu.

Yılın Ikıncı yarısıyla ilgili olarak şim­ di yayınlanan raporda ise. işsizlik ar­ tışının en yoğun Fransa'da gözleneceği, buna karşılık ekonomide bi r canlanma olasılığının çok düşük olduğu bildirili­ yor, Rapora göre OECD'ye üye ülkeler­ de toplam olarak IS milyon lş.lz yaşıyor ve bunların çalışabilir nüfusa oranı yUz­ de S,S dolaylarında. İşlerini hala yitIr ­ meyenlerin ortalama çalışma sUreleri­ nın de büyük ölçüde azaldığı bildiriliyor.

Net mıllı geıırln, 1973'ün Ikıncı yarısın­ dan başlayan 18 aylık süre içinde Birle­ şik Amerıka'da yüzde 8 oranında azaldı­ ğı vediğer ülkelerde artıŞ göstermedığı bildirilen raporda, eskiden bu kadarlık bır süre ıçınde yüzde 6 Ile yüzde 9.S arasında bır artış gözlendığı hatırlatı­ lıyor. OECD raporunda yer alan bu bil­ giler, beıu başlı kapitalist ülkelerin 'içine girdikleri son ekonomık bunalı­ mın ıılç.eğInl ve önemini belgelemektedlr.

Mıllı geıırdekl düşüşün ve Istıh­ damdaki azahşın sonucu olarak, enflas­ yon oranının söz konusu Ulkelerde yUzde IS'ten aşağıya düştüğil, fakat yine de yüzde LO düzeyinde kaldığı aynı raporda yer alıyor, Yine aynı nedenlerle, örgti­ te üye en büyük altı ülkenin dış ödeme­ ler dengesinin geçici bir fazla göster­ diği bildi rı ııyor.

Canlanma yok OECD Raporunda ekonomık hayat­ ta "belirli" bir canlanmanın öngörüle­ bIleceği I fade edi lmekteyse de, raporu hazırlayanlar bu konuda son derece sı­ nırlı bır ümit beslediklerini göstennlş ­ lerdlr. Raporda da, gayri safi mıllı gelirlerde beklenen artışın İngıltere ve İtalya için söz konusu olmadığı, ve ger=-

.

çekleşen yerlerde de "ılımlı bır gidiş" gösterecei!;ı söylenmektedlr.

OECD'nın raporunun en dıkkat çekici bölümü, işslzıığln 1976 yılı sonu­ na dek azalmasının beklenmedığının açıklandığı bölümdür, Raporda ayrıca, Işsizliğin azal­ tı lmasına yönelik tedbi rlerin alınmasınm yanlış olacağı ileri sürülmektedl r!

OECD'ye göre, "işsizliğin yüksek bır düzeyde tutulması mevcut koşullar için­ de belki de kaçınılmaz bir olgudur. Da­ ha iyi istihdam koşullarının yaratılması Için OECD ekonomılerini zorlamak yan­ lış olacaktır. ır Enfyasyon oranında görülen göreıı düşüşün de, bazı ülkelerde 1975'te, ba­ zılarında Ise 1976'da duracağı bildiril­ mektedlr. En iyimser tahminlere göre, enfyasyon oranındaki düşüş yüzde 8 do­ laylarında duracaktır. Buna rağmen Iş­ sizlikte bir azalma olmayacaktır. Öte yandan OECD ülkelerinde top­ lam dış açığın bu yılın ikinci yarısında 2S m ı lyar dolara ulaşması beklenmek­ tedir. Buna neden olarak da, talepte ya­ ratılması istenen artış, ve petrol üret­ meyen az geıışmiş ülkelerin Ithalatları­ nı azaUacak olmaları gösterilmektedir.

OECD raporunu hazırlayan uzman­ lar, bugüne kadar uygulanan politikalar üzerınde ciddi bır kötümserlık göster­ mektedlrler. Bugüne kadar ekonomık bunalımlardan kurtulmak için kullanılan araçların, yüksek enflasyon oranları ve dllşük ekonomık faaııyetln tüketıcıler üzerındekı etkisi sonucunda, giderek etklslzleştlğl beıırtl lmektedlr. Burjuva uzmanlar, ekonomik hayatı hemen cnn­ landırma ve bunun için bir süre bekle­ me almaşıklarının Ikisinin de büyül, rlsklerle dolu olduğunu kabul etmekte­ dirler.

Kapitalist ekonomllerin Içine glrı dıklerı bunalım, tekellerin tüm toplu ", üzerındekı egemenııklerlnln ve devletl* tekellerle bütünleşme poııtlkasının içine gı rdığı bır bunalımdır. Tekelci devlet

Afrika 'da yenı darb e ülkesi 60 mi lyonu aşan nüfusuyla AfrIka­ nın en kalsbalık ülkesi olan Nljerya'da 29 Temmuz günü kansız bır darbe oldu.

Afrika Bırlığı Örgütünün Kampala'daki toplantısına katılan Yakubu Govon dev­ rildI. Eski rejimin ulaştırma bakanı Murtaza Rıfai Muhammed Cumhurbaş­ kanı oldu. Eski Başkan Govon önce tUm olanakları kuııanarak d l reneceğlnl açık­ ladıy.a d a daha sonra herhangi bl r yurt­ taş olarak da ülkesine hizmet edebllece­ ğlnl .blldlrdl.

Yenı yönetim i n ü lkede neyi neyön­ de değiştireceği şimdilik kesinlikle bl­ IInnılyor, ancak Muhammed'In ılımlı kl­ şı ııği köklü dönüşümlere gidi leceği Iz­ lenlmlnl vermiyor. ÖZellikle Portekı z sömürgelerinin birbiri ardından bağım8ızlık kazanmaları veAngola'da emper­ yalizmin ve gericiliğin giriştiği tertip­ ler dikkatleri Kara Afrika'ya çekmlştl.

Kaynayan Afrika'da kaynayan bır NIJer­ ya mı şımdı de ?

Hağımmlıkıan

iç savaşa

Eski bır İngiliz sömürgesi olan NIJerya i Ekım 1960'ta ba/tımsız lığına_ vtlRUYU Ş - " Ağustos 197!i - 1 2

:

kapitalizmi, kapitalizmin olağan çellş= köklU tedbı rler, halk kitlelerinin tüke­ kilerini daha da ağırlaşh rmakta, dev­ tim düzeyini artırmaktan geçmektedir, resel dalgalanmalar eskıslnden da ı.;;­ Pazar bunalımını" çözümU, tüketim uzun silrelt olmaktadır. Buna ko.r�ılık araç ları sanayı lerinin canland ı r ı lması ekonominin canlanma süresi çok kısa ve Uretlm araçları sanayJlerlnln uyumlu sürmektedir. İşsizıık ve enIlasyon sü ­ olarak geııştlrllmesl ancak bu yolla ola­ rekıııık kazanmaktadır. Kamu kaynak, naklıdır, Ne var kı bu da yetmeyecekti r.

Enflasyonun kaynağına gidilmesi , ulus­ larının tekeller hizmetine seferber edil­ mesi de, istenen sonuçları verememek- lararası tekellerin ka.rlarını şişi rmek üzere uyguladıkları yöntem lerin önüne ("!lI r. geçılmesı ve yine büyük tekeııerin kar marjlarının sını rlandırıLması zorunlu­ Demagoji dur. Kısacası tekellerin hakimiyetine Burjuvazi ve Ideologları, enIlas­ bir set çeki lmelI. giderek bu egemenıık yonun sorumluluğunu, geçimini ilcret­ bütUnüy le kı rı Ima lıdı r. lerle sağlayııı ların piyasada yarattıkları Bugün Avrupa'nın birçok ülkesin­ satın-alma gücüne bağlamakta; bu ( ? ? ) de, tekellerin egemenliğine son vermek ytizden de yeni iş alanları yarablmasının üzere köklü anti-tekel tedbirlerin uygu­ ve ücret artışlarının piyasaya yeni alım lanması, siyasal bir alternatif olarak gticil sokacağını ve ennasyonu arbraca­ ağırlığını duyurmuştur. Başını işçi sı­ ğını Ileri sünnektedlrler. Bu nedenle, nıfı partilerinin çektiği antı-tekelci OECD raporunda da görüldüğü gibi, iş­ mücadele, toplumsal dönüşümü hız lan­ siz Uğe karşı tedbirler alınmasını "sa­ dı rmaktadı r. kıncahl' görmektedirler.

Tekelci devlet kapitalizminin. top­ Gerçekte Ise, emekçilerin gerçek lumsal ve uluslararası ilişki lerin çeşit­ gelirleri sürekli olarak düşmekte, bu li alanlarında karşı laştığı bunalımlar durumda, fiyatların arkasından koşarak birbirine sıkı sıkıya bağlıdır, ve b i rbir­ onlara yetişmeye çalışan ücretler 01lerini karşılıklı olarak etki leyerek ağır­ maktadı r. Gerçek satınalma gücünün laştırmaktadırlar. Bir yanda emperya­ düşmesi, bir piyasa sorunu yaratmakta list blokların çözülmesi ile, öte yanda ve aynı sorundan kıvranan ülkeler ara­ siyasal istikrarsızlık ve ekonomik çe­ sında mal alış verişi de buna bi r çözüm lişkllerin keskinleşmesl birbirini koşul­ getirmemektedir. Giderek işsizlik ve landırmaktadır. Bu durumda, kapitali Bt ekonomide genel bir atıl kapasitenin i toplumun en geniş emekçi kesimleri. doğması, kapltaııst ekonomilerln genel silrekli bunalıma karşı bi limsel sosya­ bır karakteristiği olmaktadır. Küçük ve lizmin çözüm önerilerine arlan bir ilgi orta büyüklükteki işletmeler kapanmak­ göstermekte, bu önerilere sarı lmakta­ ta, kapanmayan işyerlerinde de çalışma dır. öte yandan. aynı emekçi kitleler. saatleri azaltı lmaktadır. _ Bunun sonucu uluslararası ortamın barışçı ilişkilere olarak, toplum ıhtıyaçlarının en yoğun' uydurulması için mücadele etmektedir­ olduğu bır sırada, toplumun üretıcı güç­ ler. Tekelci kapitalizmin bunalımının leri akıl almaz bir israna karşılaşmak­ yUkleri, ancak uluslararası güvenliğin tadır. Ennasyon ve işsizlik yanyana yti­ J peklşmeslyle azalmaktadır. Kapitalist rümektedlr. Bu o ığu . kapitalizmin te­ Ulkelerde emekçi sınıfların bunalıma ve mel çelişkisinin günümüzde ne ölçüde tekellerin egemenliğine karşı verdiği kesklnleştlğlnl göstermektedir. mücadele, kapitalist devletlerin emper­ yalIst bloklar biçiminde bütünleşmesine Çözüm yolu engel olmakta, emperyalizmin blok po­ Buna karşılık alınması gereken litikasına set çekmektedir.

NİJERYA

kawşuyor, 1963'ün i Ekım'inde de Cum­ ' Zamblya, Flldişl Kıyısl'nca tanınıp Fransa ve Portekizlee silahla ve her huriyetını Ilan ediyor. Çeşıtlı ırk ve ka­ tUrlü yardımla desteklenirken Sovyetler bı lelerden oluşan ülke federal bır sis­ temle birliğini korumaya çalışıyor. 1966 Bırlığı ve İngiltere Ulkenln ırk ve kabi­ Ocağında başlayan karışıkl ıklarda ıkı le esaslarına göre bölUnmesine karşı federe başbakan ve federal Başbakan çıkıyorlar ve merkezi hükümetı destek­ Balewa öldürülUyor. General Aglyl İron­ lıyorlar. sı iktidara geliyor. Mayıs 1966'da fede­ Birlik ve kalkınma ral sistem kaldırıl ıyor. merkezi devlete Son yılların gelişmelerini beıırle­ dönülUyor. Yenıden alevlenen ksblle çe­ yen ana olgu, Iç" savaş sonrası girlştlen klşmelerl sonucu İronsi öldürülüyor, yerine Kuzeyıılerln temsilcisi Yakubu yapım ve onarım çalışmaları oldu. iç Govon Iktidara geçiyor. Federal sıstem savaşta ortaya çıkan yaraları ülkeyi o­ luşturan halkların kardeşıiği I lkesi lçln­ yenıden kuruluyor, eyaletlere askeri de saran Govon yönetimi, böylece 12 fe­ valiler atanıyor. 1967 Mart'ında tam dere devletten oluşan NiJerya'nın birli­ yetki Ile Askeri Konseyln başına geçen ğini de sağlam ış oldu.

Govoıı 'a karşı doğu eyaletindeki İbo'!ar başkaldırıyor. Eyaletlerlndekl zengln dere devletten oluşan NIJerya'nın birli­ petrol yataklarına federal devletin el ğini de sağlamış oldu. koyınasına karşı çıkan İbo'!ar OJukw YüzölçUmü, doğal kaynakları ve önderllifinde vergilerini kendileri topla­ Insan gücü bakımından Afrika'nın önde maya, federal devletin mallarına ve ku­ geleli ülkelerinden biri olan NIJerya'nın rumlarına el koyınaya başlıyorlar. 30 mıllı geliri 1960'ta 4. OSO ml lon dolarken Mayıs 1967'de de Blafra'nın bağımsız 11bugUn 7 , 164 m i lyon dolardır. /tını Ilan ediyorlar. Temmuz 1967'de Iç Tarımın tUm ekonomlve katkısı 1960't. ' savaş başlıyor ve Ocak 1970'e dek sürU­ � 60 Iken bugün bu o rnn rf 50'ye Indi. yor. Kurulan Blafra devleti Tanzanya.

Bugün rı 20 olan sanayı sektörünün kat-

kısı Ise 1960'ta sadece \\ l'di.

DUnyanın petrol üreten illkeleri arasında 7. sırayı alan ' ijerya 'nın 1973 teki Ihracatı 3. 607 mllyondolaı·. Bu ra­ kamı n Içindeki asıl pay petrolün. AET­ ye yapılan Ihracat tutarı 1972 yılında ı . 377 milyon doları buluyor. Küçük Iş­ letmeleri yerli girişimcilere ayıran Govon rejimi orta ve bUyük i şletmeler ıçın yabancı sermayeye bUyük kolaylık­ lar sağlamaktan çekinmedI. Barışçı

dış

polil ika

Afrika Birliği Örgütü ıçınde aktif bır rol oynayan Nijerya son olarak 9'1ar lle de yenı ııışkller peşlndeydi. Çe"re­ de ve kıtada Izlediği barışçı dış polltlka C'ıOvon'u İsrail'le i lişkilerini kopanuaya. arap halklarıyla daha yakın bağlar kur­ maya götUrmüştü.

LagOS'un yeni "öneticileri ülkeye nasıl bır dı� polllika ç ı zecekler? Gös­ terişsiz (akat etkili adımlarla gerçek­ leştirilen reform ları sürdürecekler ml ? İşte, bağımsızlıliının 13. yılını kutlama­ ya hazırlanan Nijeryn'nın 29 Temmuz darbesi sonrasında k�tşı laştl�ı sorun,

'Ri . �i,�:, 'oft'.� � " '

i

'

ı

ECEVİT - ÇAVUŞESKU BİLDIRiSINDE, ASKERi BLOKLARIN ÇÖZÜLMESi stJRECiN� ()iRILDi�İ TEZİ YER ALD!. CIIP AÇıSıNDAN iLERİ BİR ADıM SA YILABILECBK BU AÇIKLAMA, AYNI ZAMANDA BİR Ç E LiŞKiYi ORTAYA KOYDU. BIR YANDAN ASKERi BLOKLARıN ÇÖZÜLMEst stJRECİNİ YEN! BİR DÜNYA DÜZENİNİN KURULMASı ıçİN OLUMLU BİR GELIşME SAYAN, Di�En YANDAN DA AÇIK AÇIK NATO' YU SAVUNAN CHP'NİN TUTARSıZLıKLARı DAHA ÇOK DiKKATLERi ÇEKIYOR, SON BEŞ YILLIK PLAN DÖNEMİNDE ROMANYA'DA ÜRETiM ARAÇLARI ÜRETiMİNİN YILLIK ORTALAl\lA ARTıŞ IILZ1 YÜZDE 18, 6' YA ULAŞTı' KİMYA SANAYÜ YÜZDE 19, HAFiF SANAYi YÜZDE 14, GIDA SANA Yii iSE YÜZDE 9' LUK G E LişME GÖSTERDi. GERÇEK ÜCRETLERDE YÜZDE 23' LtlI< BiR ARTıŞ SAGLANDI. ÖNÜMÜZDEKi BEŞ YILDA DA iş ÜRETKENLiciNİN YÜZDE 4 0 YÜKSE LTiLMESi PLANLANıYOR, TOPLAM 2 700 SANAYi TESistNİN KURUL�IASI TASARLANıYOR,

Ecevit'in

unzo

koyduğu

ortak

bildiri

�

dünyo sonmioruu kopsıyor

mZl CHP Genel Başkanı Ecevit Roman­ ya gezisinden 29 Temmuz'da döndü. Or­ tak bildiride Avrupa Güvenlik ve İşbirlI­ t! Konferansı ile ilgili olarAk yer alan ��şle� CHP lIdect�n. hlr sosy��t devletin ba,sı olarak Çavuşesku'nun öte­ den beri sawnduğu gö�şlerl paylaştığı 8onucunu ç ıkannayayöneltiyor. Özellik­ le. bildirideki. "uluslararası yumuşama­ yı gelişttrerek ve si1ahsızlanmayl ger­ çekleştirerek askeri blokları günün bi­ rinde gereksiz kılmak Için, devletlerl�. hüknmetlerin. ulusların ve kamuoyunun önümüzdeki dönemde çabalarını artırma­ larlı gereği" dikkati çekiyor.

Askeri blokların kaldırılması için çalışma. bloklaşmanın ta başından beri, gelişmekte olan ülkelerin ve sosyalist dünyanın emperyalizme karşı verdiği mücadelenin önemli bir ögesi oldu. Hel­ slnkl'de 3. aşaması açılan Avrupa Kon­ feransı, uluslararası ortamı bu yönde değiştirmek ıçın yapılan çalışmaların bır ürünü.

Ortak b!ldiride, " her türlü'emper­ yallzme, sömürgecıliğe ve sömürücülU­ ğe karşı olunduğu takdirde, " ideolOji ve düzen ayrılıklarının uluslararası işbir­ lIt!ne engel olmayacağının belirtilmesi de, CHP lideri ıçın !leri bır adım sayı 1malı. BlIdlrldeki şu sözler Ise özellikle dikkatleri çekiyor: "Artık blokların çö­ zülmesi sürecine gir!ldlğl açıktır ve ge­ reklnce değerlend i ri lirse, bu süreç, dünyada sürekli barışı sağlayacak, bü­ tün Ulkelerin daha belirli ve etkin Işbir­ Liği olanaklarını artıracak yeni bır iliş­ kiler urtamına geç ilmesini kolaylaştırı­ c ı niteliktedir. " Dünyada blokların çözUlmesl sü­ recine girilmesi, emperyalizmin, aske­ ri bloklar yoluyla sosyalizme karşı tek bır gUçlU cephe oluşturma politikasının ve tasarılarının başarısızlığa uğraması­ nın sonucudur. Sosyalist ülkeler, aske­ ri blokların kaldırılmasını emperyaliz­ me karşı mücadelelerinin başlıca hedef­ lerinden biri olarak saptamışlardır, Bır yandan da askeri blokların çözülmesi sUrecini yenı bır dUnya düze­ ninin kurulması ıçın olumlu bir gelişme olarak değerlendırmenin dığer yandan da NATO'yu sawnmanın, CHP lideri Için tutarlı bır polıtıka olmadığı açıktır, Akla gelen en Iyimser olasılık, CHP LI­ derinin dış polıtıka konularında kamu­ oyuna kapalı programlama yürUttü!tU , Birbiriyle bağdaşmayan poUtlkaların yanyana aynı anda yürütUlmesi Ile mUm­ kün değildir. Değişik doğrultudnki IlIş­ k!lerde tutarlılığın bulunması her türIU dış politikanın vazgeçilmez koşuludur, Bugün Için CHP'nln kurduğu dış !Uşkl­ lerde bu tutarlılığın kurulduğunu söyle­ mek mUmkün değ!ldlr. Kurulmadığı sü­ rece de, CHP 'nın, TUrklye'nin emper­ yalizme bağımlılığ1nda bir değişiklik öngörmedit! tezinin doğrulanması kaçı­ nılmRz olacaktır.

ULASTI •

����

BLOKLAR SORUNU Ecevit'In Romanya'ya gittiğinin ertesı gUnü Romanya Devlet Başkanı Ça­ wşesku'nun Le Monde'da bir demeci yayınland ı . Çawşesku, Helslnki zirve­ sinin toplanmasıyla elde edııen sıyasal başarıdan sonra, artık, en başta askeri sorunların çözümUnU hedef alan tedbir­ lerin gerçekleştirilmesi gerektiğini söy­ ledi . Çawşesku, Ecevit'le ortak bildi­ risinde yer alan tedbirlerin yanısıra, yabancı üslerin kaldırılmasından da söz etti. Çavuşesku'nun uluslararası gilven­ lik konularındaki görüşleri arasında, or­ tak bildiriye girmeyen tek konu bu oldu. ÇaVl!şesku, demeclnde askeri blokların dağıtılmasından yine söz etti, Demeclnin sadece bu bölümü, bır süredir Babıali basınındabaşlatılan anti-Sovyet gUrültü ­ Iere alet edilmek üzere gazetelere geç­ ti. Babıali basını, Çawşesku'nun sözle­ rini, "Sovyetıere de karşı olmak" biçi­ minde yorumlamaya çalışıyordu. BIlin­ meyen, daha doğrusu gizlenmek Istenen nokta, askeri blokların kaldırılmasının sosyalist ülkeler ve komUnist part1ler tarafından gerek uluslararası toplanh­ larda gerekse tek tek öteden beri saw­ nulduğu Idi. Sovyetler Birliği Komünist Partisi'nin 1971'deki 24. Kongresine su­ nulan raporda şöyle den!liyordu : " Var­ şova antlaşması üyelerinin. kendı ant- , laşmalarının ve Kuzey Atlantik ittifakı­ nın aynı anda dağıtılmas ı . yada-bir Ilk adım olarak kendı askeri örgUtlerlnl dağıtma için hep birlikte hazır oldukla­ rmı teyid ederiz. "

ÖRNEK Romanya'nın Balkan ülkeleri ara­ sında taşıdığı öneml başlıca Iki etkenle açıklamak mümkUndUr. Bunlardan bi­ rincisi, Romanya'nın 119 Ulkeyle diplo­ matik Ilişkisini sürdürmesi ve yine 130 Ulkeyle çeşıtlı ekonomık Ilişkilerde bu­ lunması. İkincisi de, Romanya'nın sos­ yalist Uretim Ilişkileri ıçınde yüksek bır hızla kalkınmanınönemli bI r ö rneğI­ ni oluşturması.

Faşizmin yıkılmasından bu yana ' Romanya'da sanayi tiretlml 30 katına çıktı, Bu hız bugUn de sürdU�IUyor.

Romen yönetlctlerl, Romanya'nın haıa kalkınma yolunda olduğunu ve b4 döne­ min geride bırakılması ıçın beııı bır sti­ renln geçmesi gerektiğini belirtiyorlar.

Romanya Komünist Partısı'nın Kasım 1974'te yaptığı onbirinci kongresinde, sosyalizmin maddi ve teknik temellnın luzlı geUşmeslni sağlamak görevinin, önUmüzdekl 1976-81 plan dtinemlnde ve ondan sonraki 1981-90 döneminde başlı-"

ca görevi oluşturacağı , Romanya'nın bundan sonra " gelişme yolundaki ülkelt aşamasını geride bırakacağı kongre me­ tinlerlne geçirildi.

Geride bırakı lmak üzere olan 1971-75 plan döneminde Romen ekonomi­ si, plan hedeflerini dahi geride bırakan bır gelişme gösterdi. Bu dönem içinde 2400 yeni sanayi kuruluşunun işletmeye açı lması gerçekleştirııdi. Bu dönem içinde. Uretim araçları üretiminin y,ll­ lık crtalam. artış hızı yüzde 18, 6'ya ulaştı. Kimya sanayı yüzde 19. hafif sa­ nayi yüzde 14, gıda sanayı ise yUzde 9 luk gelişme gösterdi, Elektrik enerjisi üretimi 5 milyon kw artırıldı, Romen ekonomisinin teknolojik modernizasyo­ na ayak uydurması sağlandı. Gerçek Uc­ retierde yüzde 23' lük bir artış gerçek­ leştirildi. Kooperatifleşmiş köylülerin gelirleri Ise yüzde 35 oranında yüksel­ tildi.

Y E N i PLANLAR Romen ekonomisinin gelişme pers pektlrı, 1990 yılında ulusal gelirin 1975'e göre 3, 5 ile 3, 8 kat artırılınasını ön­ gö�yor. Aynı dönem ıçınde Iş üretken­ liğinin 2. 5 katına çıkarılması bekleni­ yor. önümüzdeki yıl 1976-81 plan döne­ mine giri lecek. Bu döntrm içersinde toplumsal ürünün yüzde 8-9 oranında ar­ tırılması. ulusal gelirin de yüzde 9-10 yükseltilmesi öngörüıüyor. Romen eko­ nomisinin önümUzdeki beş yıl Içindeki başlıca sorunları arasında yeni enerji ve ham madde kaynaklarının bulunması, yer altı araştırmalarının hızlandırılma­ sı yer alıyor. E lektrik enerjisi üretimi­ nin 75-80 kw/s'e çıkarılması öngörmU­ yor, Bu arada ağır sanayinin hızlı geli­ şimine önem verilecek. Elektronik ve elektrotelcnJk sanay!!, üretimini 2-3 kat artıracak, Çelık Uretimi 18 milyon tona ulaşacak. Kimya ürünleri Uretlml 1 . 7 katına yükselecek. Harıf sanayi ve gıda sanayll Ise 1 , 5 mlsU gelişecek, Bu dö­ nem Içinde Iş üretkenliğinin yüzde 40 oranında artacağı hesaplanıyor. Toplam olarak 2700 yenı sınai tesisin kurulma­ sı tasarlanıyor.

Tarımın gellştlrU mesl önUmüzdeki beş yılın önemlı görovlerinden biri, Ta­ rım üretiminin yUzde 25 ile 34 arasında artırılması bekleniyor. Bu gelişmeyi sağlayacak etkenlerden ilki. tarım tek­ nolojlslnln geliştirilmesi . İldnclsl ise.

tarımda gerekli sosyal düzenlemelerin tamamlanması. Bunların arasında koo­ peratiflerln gUçlendirllmesl, kooperatif­ ler arası konseylerin koordlnasyonrlaki rolUnUn artırılması yer alıyor.

1976-1981 dönemı Içinde Romanya­ daulusal gelirinyüzde 66'sı tüketim fon� ları na ayrılırken, yüzde 34'U kalkınma fonları olarak tutulacak. Buna karşılık halkın tüketim düzeyindeki. gerçek gelir­ deki yükselmenın, bir öncekl plan döne­ mlndekl düzeyde yani yüzde 20 oranında olacağı bildiriliyor. Bu dönem ıçınde 815. 000 adet yeni konut yapımı planlanı­ yor.

TEKNOLO,ii Ekonoml�n teknolojik düzeyinin yükseltilmesinin önümüzdeki dönemde taşıdığı önem Çawşesku taraIından son kongrede şöyle açıkland ı : "önümüzdeki beş yıl, bilimsel ve teknolojik devrimin beş yılı olmalıdır. Yani , bilimin en !le­ ri başarılarının, Romen sanayiinin bU­ tUn dallarında ve sektörlerinde geniş öl­ çüde uygulanmasınınbeş yılı olmalıdır. " Romen ekonomisinde öngö�len bu büyük gelişmenin, Romanya'nın uluslar­ ilrası işbölUmünde yerini almasıyla gel'­ çekleşebi lecet! yine son Kongrede dile getirildi. Bu Iş bölümünde yerini alma­ nın, tümdünyada barış ve işbirliği dava­ sını destekleyeceği, eski eşitsizlik IlIş­ kUerine son veren ve emperyalist, sö­ mUrgcci ve yeni sömUrgeei politikanın çökUşUnü mUjdeleyen yeni bır uluslar­ Ilrası ekonomik düzenin kurulmasına katkıda bulunacağı belirt!ldl.

Bu amaçların gerçekleştlrııme­ sinde Romanya'nın sosyalist Ulkelerin işbirliğine verdiği önem, Çavuşesku'nun Le Monde'a verdiği son demecinde de dile getirildi. Çavuşeslo.'U, sosyalist U1kelerln Karşılıklı Ekonomık Yardımlaş­ ma Konseylnin (COMECON'un) haiırla­ dılıı son ekonomık entegrasyon progra­ mını hatırlatarak, bu programın !lkele­ rının, bUtün Uye ülkelerin tek tek ve bir bUtUn olarak hızlı gelişmelerini ve ulu­ sal ekonomilerinin bağımsızlığını gUç­ lendiricl nitelikte olduğunu söyledi. Son Kongrede de, Romanya'nın ekonomik a1ı,ş-verişlerlnde ve Işbirliği Ilişkile­ rinde Sovyetler Birliği'nin Ilk sırayı tuttuğu, ve sosyalist Romanya'nın bu ll!şkllerl geliştirmekte kararlı olduğu metinlere geçirildi. Çawşesku geçen Kongre'ye sundu­ ğu raporda Parti politikasını şöyle özet­ liyordu: "TUm toplumsal ve ekonomik f.aliyetlmlzln hedef! , partimizin politi­ kasının en yüksek hederı, bll!msel ola rak tanımlanmış rızyolojlk ihtlyaçlarla ve Insan bilgisinin kesintisiz lIerleme­ sinin Urünü olan ruhsal Ihtiyaç i arla u­ yumlu olarak tUm halkın maddi vemane­ , vi yaşam düzeylnln yükseltilmesidir. .

YÜRÜYÜŞ - 5 Alıustos 1975 - 13

PART'IZANLAR

Kardeş, duyuyor musun kara uçuşunu kargaların ovnlarımız UstUnd e ?

Kardeş duyuyor musun Zincire vurulan tllkenln sağır çığlıklarını ?

Hey Partlzanlnr işçiler köy LU ler Davranın, tehlike çanı

!

Bu <ıkşam dUşman Bilecek kan pahasını Ve gözyaşlarını. . . Çıkın maden ocaklarından Dağlardan baYIl'lardan Inln Arkadaşlar !

İSA\NYOL DAN .

Kadlz. bekliyorum senden senin benden beklediğinI. Hemen yanıbaşındasın Cebelltarık'ın, üstelik bugün daha yakınsın New-York'a.

De bana hangi dilden konuşacaksın. hangi topuğunu vuracaksın. ve hangi turküde söyleyeceksin sevdanı ?

Kım seyredecek görüntusUnü koylarında. kim ıslatacak tuzlalarım, kım aşağlıyacak denizcilerini ve canım yelkenci kızlarını ?

Zorba bır denize çevlr Iyiliğini. gillilmseylşlni kasırgaya.

Iyl beliesin o kuzey-amerikalı Kadlz nasıl kaldırabl Ur ellni ölUm dansı uğruna.

YANiİ ASIffiRINE

İşin ne burda. çiğniye çlğnlye yapış yapış elkietinI. maymun yankI. yuta yuta it diliyle bulantılı coca-cola'nı ?

S:iyle, ne arıyorsun İspanyol toprağınd a ? .

Denizim ne zaman senin denizin oldu, söyle, ne zaman, ne zaman korunaklı limanlarım. de bana, senln Umanların oldu ?

Ne zaman gördün düşünde. söyle. aydınlık göklerimin senin oldujpınu ?

rote zaman senin oldu koyaklarım, tepeterim ve ırmakları m ?

Hangi haritadan öğrendln bUtun bunların Benim değil de senin olduğunu ?

Kadlz. bekllyorum senden senln benden beklediğini.

Rafael ALBERTİ Türkçesi: Teornan AKTtlREL

�

KONUKYAYıNLARı �K_7.9ISTANBUl

f'RANSIZ BOUJNUN

ÖC ardımıza düşmüş Yolumuz açlık Ve yoksulIuk. . .

Kimi ülkelerde Kimileri yan gelir yatar DUş kurarlar . . .

Biz. burda. görüyor musun Yürüyoruz ve öldürüyoruz Geberiyoruz.

Burda. biliyor herkes Ne Istediğinı. ne yaptığını Geçerken o. . .

Yetmez ml madenIerin sana, yetmez ml fabrikaların, bankaların, milyonları n ?

Ee. öyleyse. Işın ne toprağından bunca uzakta. toprağıma top tUeek saçmak m ı ?

Nerdesin ? BIlınez mısın ki sessiz lik ateştir burada ve binlerce göz gözlUyor her dakika seni kör etmek ıçın?

Oilveniyorsun kendine ha � GUvenme derim, ayartıcı mutlu eUn cUzdanının üzerinde.

BUtUn bır halk soluğunu tutmuş bekliyor. oysa .ırıtıyorsun sen şimdiden bır kor püskürüyor öfkesinden , kUkreye kUkreye!

Kardeş. düşecek olursan Bırbaşka kardeş çıkar gölgeden Senin yerıne.

Yarın, kara kan Kurur kızgın gilneşte Yollar Uzerinde. rslık çalın yoldaşlar !

Gece içre dinliyor bizi Bağımsızlık . . .

Maurice DRUON­ Joseph KESSE L ­ Anne MARLY

Rafael ALBERTİ

SOSYAlizM KiTAPllGI

.. .. ORTAK HUKUMET PROGRAMI

Kıran biziz Mapusane pannaklıklarını Kardeşlerimiz uğruna !

Türkçesi: Teornap AKTURE L

Türkçesi : Teornan AKTtlRE L

O.EX'IRGfE MARCJWS'NlN 0N9CIı0YıE

YAKIN ÇAGLAR TARİHİ N V YEUSEYEVA GERÇEKTE VE EYLEMDE

HUKUK'UN mYI

t u ran aLt u ntaş

ULUSAL ırum;:uıpş ŞAV�IARI VE UÇUNCU DUNYA

�

MARXB1Sr lENINIHr BIR 'CAKLVjIMLA M:ıN1QUE-ROl.ANDWEYl.. ÇA/l1MlZlYo

&IUKDY. A.lSKENDEROV MARKSÇHENlNCI AÇıDAN

•

MAO'NUN TEORIK

GÖRÜşLERİNİN ELEŞTİRİSİ KAPttAı.1.1zM N EN vUKsF..K AŞAMASı EMPERYALİZM ÜZERİNE TEMEL KURSLAR 1974

@WJ]

GERÇEKÇi ROMANLAR

TESLİM OLMAYANLAR ÖLMEZ SIKIYöNETİM f'RANOO SOWNAS çev;u!ku tamer

'[işçi sınıfının müttefiki yoksul köylülüğün özyaşamöyküleri

ÇEKÇEK '-"'-ŞE

EDEBjyAT VE SANAT INCELEMELERI

SANATıN GEREKLİLİGİ ERNEllT PlBCHER

çev:oevat çapan

şIIR

Dizisı

BİRSİYASİNİN ŞİİRLERt CAN YÜCEL

Y1J RtlY1J Ş

-

5 Ağustos 1975 - 14

isteme

yerı :

TAB

-

DER/Adana Şubesi

Belediye bitlşiaı

isıpnbu ı -izmir dağ,t , m : GE-DA isteme Adresi

: Nur -u Ziya Sok . 1 7/5 T�nel -iSTANBUL

"

•

•

MlrrAFIZIK ın

"

••

senıvem "DEMOKRA TİK SOL" DERGisiNDE "HALKÇ ı DEVRiMCi FELSEFE N?TLARI" BAŞLl I ALTINDA Bm YAZı DIZISI YAYINLANIYOR. TUNCER TUGCU, BU YAZıSıNDA, "DEMOKRATİK SOL"DAKİ FELSEFE DizisiNİN ELEŞTİRisİNE BİR GiRiş YAPıYOR.

G

TII Ilc: I!r T ı ı ıjc:ıı

Metafi z i k Kavramı , felsefe ve bi l im tar i h i ne bir rastlantı sonucu olarak g i r ­ m i ı t i r . Aristote l es ' i n ( i . ö . 384-322) öğrenci ler i nden Andronikos hocas ı nı n eserl e ­

/

•

Böylece çeliıki leri n , karıı tların bi Igi'i yasaklanıyor, daha arcıtırman ı n ba ­ iı nda Aristoteles tarafından saf dı�ı bırakıl ıyordu . Eğer doğada çel i�ki ler varsa bi le

rini bir oraya toplarken Prote Philosphia (i l k felsefe) adlı eseri n i Physi ko adlı ese­ r inden sonraya koydu . Sonraları hep Androni kos 'un Aristoteles dUzenlemesi esas ola­

benim bi l incim bunları bi lemezdi , çunkU dayandığı en temel i l ke böyle bir ıeyi yadsıyordu.

mında Metafi z i k " f i z i kte;' sonraki" dendi .

doğru lanabi leceğ i ni , tek �eyler hakkındaki doğru bi lgiyi onun tOrnel i aracı l ığı i l e çı karabi leceğ i n i b i r i l ke olarak koyuyordu . Ahmet l i n , Mehme t ' i n birgUn kaçı nı l ­

rak a l ı n d ı ğ ı i ç i n Prote Philosphia'ya Physi ka adlı kitaptan sonra gelen ki tap anla­

Aristoteles bu kitabı nda felsefenin geleneksel sorunlarına bel i r i i bir yöntem­ l e yaklo�ıyor, ku l l andığı yöntem i n ve çözüm aradığı sorunlorın tabiatına uygun ko­

ç ı nı lmaz sonuçlara vorı yordu .

Kitobın ana

sorunu: bu , sürekli değiıim

göste­

ren maddi dünyanı n arkası nda saklı olan ned i r ? Değiıimin ve olu�umun bir taı ı y ı cı

si değiımeyen ve kendisiyle aynı kalan bir "tiz" var m ı d ı r ? Bu değiıim ve oluıumsU

recinin boğl ı olduğu temel i l keler ve kural lar var m ı d ı r ? Bu deği�im ve oJuıum sU­ reci bir anaca yöne l i k midir? Bu sorular Thales'den ( i . Ö . 625-525) Aristoteles' e

ikinci olorak Aristateles eıya hakkındaki bi l g i n i n ancak gene l i n bi lgisi He

maz olorak ölecekleri doğrudur. Çün kü bu b i Igiyi "bUtUn insanlar ölUm lüdUr" gibi bir tumel bi lgiden çı korm ı ı ı md ı r . Bundan sonra yapı lacak iı bUtUn bi lgimizi day ı ­ yabileceğimiz o e n genel doğru ları bulmakt ı r .

Aristoteles doğru b i l g i elde edebilmek i ç i n gerekli olon i k i n c i koıul u do

ıöyle saptıyordu : Bilgisini elde edeceğ imiz ıeylerin i ç i nde yer aldığı tUm var l ığ ı n

b u temel belirleyicilerine Aristoteles kategori ler a d ı n ı verdi ve birinci kategori o l arak "ÖZ"U

bUtUn öteki ler .

felsefe" adını vermi�ti . Ama ne var ki bir rastlantı i l e kitap kendi tiz adı yerine sonradan hep Metafiz i k diye o n ı l dı ve Aristoteles'ten sonraki fi lozoflar, b i l g i nler,

o luyord u .

de bu sorulara cevap )rod ı ğ ı kitabına asıl felsefe anlamında Prote Philosphia " i l k

kistofeles ' i n yodsınemayan otor i tesinden titUrü, Aristote l es ' i n b i l imler s ı nı flama­

(substans) saptad ı . Böylece var l ı k i k i ayrı �eye bölunmU�

oluyordu

Bir yan't:Ja maddeni n tailYI CISI , ondan ayrı olon bir ıey, diğer yanda do maddi olon

kodar fi l ozorıar ı n cevap arad ı k l a r ı ana sorulardı . Bu soruları kendinde toplayan sorun ise felsefe n i n i l k ve temel sorunu kobul ed i l iyordu . i�te bu yuzdenAristoteles

Aristoteles vor l ığ ı n g i z l er i n ; çözebi lmek i ç i n gerekli olon oleti elde etmiJ

Bunun i ç i n , yöntemi n i gel i �t i r diği altı kitaplık eserine Organon "alet"

adı n ı vermiiti .

ilk önce dUıUnmenin ana i l ke ve kural larını ,

0-

biz ancok özdeı

sına uyarak yukarıdo sayı lan sorunlarla uğra�an felsefi d i s i p l i n e , b i l g i dal ı na Meta­

"Ianı bi lebi l ir i z kar� ı t l ar ı n ve çe l i ımenin bilgisi insan i ç i n olanaksızdır, b- tek' i n

nı bokı m ı ndan sorunior ı n ı n kapsam ı bakımı ndan en geniı kapsam l ı alan ı n ı n adı oldu.

da vord ığı tiz ve öz olmayan ötekiler diye i kiye ayırı yordu .

fiz i k dedi l e r . Böylece Metafi z i k eski felsefenin en temel disipl i n i n i n araıtırmaola­ Yoni Metafi z i k den i l i nce fizik gibi montık g i b i kendine tizgU sorunlorı ve töntem· leri olan bel ir l i bir b i l g i dal ı , bir b i l i m anla� ı 1 l yordu .

Bin y ı l ı aıkın bir sUre öze dokunmayan yuzeysel bazı deği�imlerle bir b i l g i

dal ı na ver i l e n od olarak Metafi z i k K .Marx ve F . Engels'ten sonra Bi l imsel Felsefe de kazondıgı yeni anlanı bel irleyen ono öğeleri toa Aristoteles' ten beri i çermiıtir.

Yan i Bi l imsel Felsefenin (Marksizmin) ku l l andığı Metafi z i k kavramı anlamını bi l im

dal ı olan Metaf i z i ğ i n soru n l arında ve ytinteminde ortak olan bir n i t e l i kten Çı kar ­

mlitır; Çağdai B i l i msel Felsefenin ku l l andığı Metaf i z i k kavramı be l i r l i bir tur so ­ runlar grubunun ve araıtı rma biçimi n i n , yani z i h i nsel tutumun en geniı anlamıyla bir yöntem i n adıdırfbir değer b i ç i m i d i r ; bel i r l i bir z i h i nsel turumun , sorunlara yaklaıım b i ç i m in i n , yöntemin olumsuzlanmas ı d ı r .

o holde s or u ıudur : Çağdaı Bi l imsel Felsefenin ku l l andığı anlamda Metafi ­

pi lgisi .ancak tUmel olanda teme l lendi ri l i rse doğrulanabi l i r , olarak soptıyor ; sonra

Aristote l es ' i n do§an ı n gizlerini çözerken kullandığı bu yöntem sonraki yUz­

:-, ı l lar içerisi nde biraz geliıtiri ldi ise de i l k biçimini bUtUn dehıeti i le korudu . Aris­ rote les'ten sonra do§ayı be l i r l eyen ono i l keni n de özdeı l i k i l kesi olduğu kanıtlan­

ı naya çal ııı l d ı . Felsefe n i n boı amacı , öze l l i k l e orto çağda , karı ı tları n bi l g i s i n i n

o l anaksı zl ığı i l e doğada çeliıki gibi görUnenl er i n gerçekte özdej olduğunu kanı tlo·

maya çal ı ımok oldu. YUzyl l lar boyu bi l g i n ler ve f i l ozoflar çel i�kiden öcüden kor kar gibi korktu lor. Öze l l i k l e

ortaçağ ı n buyuk dUıUnce mimarları ndon Aquino'lu

Thomas (1 225-1274) bu yönteme en son biçimini verdi . Aqu i n o ' l u Thomas'a göre dUıUnmen i n i l keleri aynı zamanda doğanın do i l keleri idi . Yani özdq l i k doğadaki olayları da be l i r l eyen ono i l ke oluyordu . Böylece çeliıkiye ve karıı tların bi lgisi ne

karjl örUlen bUyUk Çin Seddi tamam lanmıı oluyordu. En TUmel kavraml ardon yani

tanrı ya do var l ı k kavram l arı ndan (hang isi n i n öncel i k alacağı yöntem açısındanPek önemli değ i l d i ) özdeıl i k i l kesine ve mantığın diğer dU�Unme kural lorını ku l l anarak

z i k kavramı i çeriğini bir bi l im dalı olarak eski Metafiz i � i n hangi ögelerinden oldı ?

doğa Uzerine doğru bi lgi ler elde edebi l irdi k . Fe lsefi bakımdan var ı lan bu sonuç ,

do Metafiz i k kavram ı n ı n Jçeriğini oluiturdu lar? Aristoteles kendinden önceki filo­

karıı köre l t i l iyordu . Olaya, eıyanı n kendisine bakarak oradaki oluıumu belir leven kural ları yokalay ı p olayın gel iıme olanakları Uzerine varsayımlarda bulunmayerine

Yani geni) onl em ı i l e yöntemi n hangi ortak özel l i k leri bugUn kullandığımız anlam

zofların oynı sorulara verdi k l er i cevaplardoki uyuımazl ığ ı n karı ı t l ı ğ ı n nedeni n i 0 rCl'Tiakla iie bai l amııtı . E�ya n ı n bir özel l i ğ i n i bi lmeye yönelmiı bel i r l i bir sorunun bir tek doğru cevabı olmalıydı . Oysa Aristoteles görUyordu ki t t ı ?kı kendinden ön­ ce gelen ,ofistler ve septikler (ku�kucu l ar) gibi , aynı soruna doğru l u k iddiası taı ı ­ yon birbirine karııt veya birbir i n i yadsıyon birden faz la çözUm getiri l m i i t i r . Ger -

çek olon �eyin karı ı t ı n ı n uyduruk , doğru bi l g i n i n karı ı t ı n ı n ise yan ı ı ı bi lgi olmosı gerekirken, gerçek l i k ve doğruluk iddias ı nı birbi rini yadsıyon bUtun felsefeler tailyordu .

aristokrasiye yaroı ı r biçimde onur k ı r ı cı idi . ÇtınkU bi l inç kendi l iğ i nden doğaya

bel leti lmiı doğma nitel iğindeki bir genel kavramdan ya da yarg ıdan salt mantı ksal ç ı karımlarla oloy hakkında bi lgi elde edi l i yor yani gerçek l i k kavrama uydurulmaya ço l ı ı d ı yordu , yoni zorlanı yordu . Yalnız bunu n l a kalınmıyor, olayın geleceğ i n e eS

bi 19i açısı ndan i petek konuluyordu . GUnUmUzden bu ytintemi açı klayacak bir tirnek verecek olursak: Toplumun içi nde bulunduğu sosyo-ekonomi k koıul l ordon ve s ı n ı fsal yapı n ı n incelenmesinden hareket ederek mUcadele taktiklerini saptanmas ı na gi t ­

mektense , bel i r l i mUcadele taktiklerini uygulayabilmek i ç i n toplumun sosyo-ekono

m i k koıu l l a r ı n ı ve s ı n ı fsal yapıs ı n ı değiıtirmek zorlomak kavramdan hareket ederek

Aristatetes iite buradan iıe baı lodı . Ona göre doğadaki soru n l arı çözmeye baılomodan önce bu sorunlara yaklaıımdo ku l lonı l acak en dağru z i h i nsel tutumu n yani yöntem i n saptanması gerekiyordu . Aris �ot� I � 'e göre bir bi lg i n i � d� �ulu�u nun . . ya do yonı ı ı ' ı ğ ı n ı n kaynağı iki yonlı i d i t b d g ı y ı elde eden, b.ı l en bı l ı nç ı le bı l ı nen ıey i n , bi l inmesi gereken �eyin kendis i . Eğer biz b i l incin nas ı l bi ldi§ini , n as ı l ça­ I ıı t ı ğ ı n ı ve b i l i nmesi gereken eıyanın i ç inde yer aldığı tUm var l ı ğ ı n temel norml a ­

rını saptoyabi l i rsek doğru b i l g i elde edebi lmede gerekli olan aıamayı .oğlamıı olu­

ruz.

gerçeği zorlamak gemektir.

Bu yöntem.in öze l l i kle ortaçağda en mUkemmel biçimini olması bi r rastlan­

tı değ i ldi . bu olayın tarihsel neden leri , s ı n ı fsal kökleri vardı . Egemen s ı nı f , yani

aristokrasi ve onun yandaıı k i l ise bu yöntemi kutsa l l aı t ı rmakla kendi ayrıcal ı k l ı du­

rum l ar ı n ı n felsefi temel l endirmes ini yapmlj oluyorlardı . Aristokrasi ve k i l ise karıı t­

Iarın çel i ık i n i n olanaksız oldu�unu kanıtlamaya ço l ı ımakla doğadaki g e l i ıimi yad­

sıyabi Idikleri ni , kendi ayrı calı k ı , durumlorı nı , var olon statUkoyu dondurabi I d i k ie­ rini , egemeni i klerine 'sonsuzluk kazandırabi I d i k l erini sanı yorlard ı . ÇUnku karıı t i a­

DU�Unme, b i l i n c i n bi lme sUreci , ara�tırma sUrecidi� . Yani dU�Unme de bir

sUreç olduğuna göre onun da kura l l arı i l keleri olmalıyd ı . lıte bu kural ların bu i l ­

kelerin saptanması bize doğru bi lgi edi nmede gerekli olanın buyuk bir bölUğUnU verird i . Bi l i nc i n bi lme faal iyetinde dayandığı en temel i l ke Aristot eles'e göre öz­

deı l i k (çeliımez l i k) i l kesi idi . Bunun anlamı ıudur: dUıUnme olayını bel i rleyen i l ke

özdeı l i k olunca b i z birbiri i l e ç e l i ıen ıeyleri bi lemezd i k ; bunların bi lgisini elde

edemezdi k . ÇunkU insan b i l inci için b i l me alayı nda tek bir olanak vardı , yalnı zca

özdeı olanların çel iımeyen �eylerin b i l g is i .

r ı n ve ç e l i ı k i n i n doğadaki ana belirleyici gUç olduğu gtlrUıUnUn toplumsal bi lgi oçısı ndan sonuç lorı ,

0-

aristokros i n i n ve k i l ise adamları nın hal k tabakaları ndan

olan ayrı calı klorı nı , seçkin olmalarını (el i t) ortadan kaldırıyor, b- egemenl i klerini itoman oçısı ndon s ı n ı rlandırıyordu . Aristokrasi gelece�ıni felsefi bilgi bak ı m ı ndan ıonsuz l aıtırmak i ç i n dört e l l e bu yönteme sar ı lm ı ı t ı . Tı pkı kendisinden sonra gelen burjuvazi gibi . Aristokrasi burada kendi kul landığı yöntemi n kurbanı idi . Bilgi açı � sı ndan yarı nlarını v e seçki n l iğ i n i kurtarabi l irse gerçekte d e kurtarabi leceği n i sanı ­ yordu .

YtlRth1JŞ - 5 Atu8to8 1975 - 15

i�l1ı\(lrn belediye bnşlulıll .

• Avrupa'nın bi rçok

şiMDi GÖRÜLÜYOR Ki TÜRKİYE'DEK ( KENTLEŞME, EGER HIZLA DEVAM EDERSE GENE pOLİTİK YAPIYI DEGiŞTİRECEKTiR. YANİ İKTiDARI SAGDAN ALIP, SOLA VERECEKTiR,

SOSYALİST GİRişiMlN OLMADlGI Hiç BİR ÜLKEDE, Hiç BİR KENTTE SAG LIKLI BIR KENTLEŞME OLAMAZ,

• Aç l ık gre viniz , TUrkiye 'd e beledlyelerle merkezi Idare (hilkümet) arasındakı çelişkInIn en keskin örneğini verıyor, Bu çelişkiyi nasıl açıkh­ yeraunuz ? Ü l kemizde 1950 y ı l ı ndan sonro, makinenin tarıma 9iriıi ve topr� ı n kuruploımCHI , yani bel l i e l l erde top­ lanması gibi bir çok nedenler, birdenbire kır insanlarını kentleredoğru i tmeye boı l adı , Ve 1 950 aıoğı yukarı TUr­ kiye'de gecekondulaımo hareketinin boılongı cı gibi gö­ rUnen önem l i y ı l haline ge l i y or , B i l hassa 50 y ı l ları ya­ ni Marshall yard ı m ı n ı n TUrkiye'ye giriıi , Marshal l yar­ dımı i l e gelen b i n l erce traktör, Marshall yardımı i l e ge­ len b i nlerce yol maki nesi / Türkiye'de o zamana kodar gUdulen tutar l ı po l i t i kaları birden bire tersine çeviriyor; ıuursu z , b i l i nçsiz bir karayolu pol i ti kası i l e TUrkiye'=le kent - k ı r arasında kopuk boğlar alabildiğine h ı z l a birbi­ r i ne düğUmleniyor, Böylece köydeki kapolı ekonomi bir­ den bire kente açı l ıyor. Ve kırdaki , demin saymı} oldu­ ğum nedenlerle kentlere akmoğa hazı r bu insanlar sUrat­ l e , olanak buluyorlar ve kentlere akıyorlar. Kentler , bu gelen iısiz k i t leleri istihdam edece k , onları emecek sa­ nayi tesisleri n i , iı olanlarını açmıı deği l . Kentler, bir­ den bire köyUn bu baskını karıısında ıaıkı n , kendi ler i ­ n i toporlıyamıyorlor. V e kentlerde birdenbire b i r sefa!. lot kentleımesi boı l ıyor, Ama 1 950-54 y ı l ları aras ı n ­ da k ı rdaki insanların kentlere gelmeleri kentlerdeki i n ­ sanları sevindiriyor; kentlerdeki , ucuz emeğe i h tiyacı olon , emeği sömUrmek isteyen sını rıar i ç i n çok caz i p . fakat ucuz emek gelmeye devam ettiği sUrece, b i r sUre sonra 54-58 arO$lnda kent, bu k ı rdan gelen akımdan r� hatsız olmaya boı l ı yor, ÇUnkU onları ememiyor , kul 1 0 namıyor v e b u insanlar b u sefer kentlerde i�portoc ı l ı k , gozete boy i l iği , boyacı l ı k gibi Uretken olmayan iıler ­ de çolıııyorlor. Köylerde iısiz olon bu insanlar; ıehir­ de de gerçekte iısiz, ıehirin s ı r t ı na asalak gibi yığı lma ya baı l ı yor. Ve bu insanlar ordusuı k ı r insanları , i l k gereksinmeleri olarak kendilerine gecekondu larını inıa etmeye boı l ı yorlar, O sı rada TUrkiye 'nin po l i t i k yapı " si nda do önem l i gel iımeler var. 50'de yeni bir yönetim boılam ı ı , O zamana kodarki statUkocu tavır birden b i ­ r e �lunmUı, l iberal ekonominin bUtUn kural ları s ı nırsız bir ıekilde TUrkiye 'de serbest bırak ı l m ı ı , Bu hava içer­ s i ndeseçimden seçime koıan iktidarlar her dört yı lda or bu gecekondu fenomenini kendi Çı karları i ç i n ustöca ku l ­ kul lanma yolunu seçiyorlar. &.ı insanları seçim sothı n ­

Ulkeslnde, sıyasal dönU­

s ı kıntı lar çekmiı bu kuıak, ıehirde yol , s u , elektrik bul ­ şUmlerln yerel yönetimlerde göreli olarak daha hızlı duğu vakit kend ini daha mutlu hissediyor. fakat bunun oldullu gözlenIyor, Bunu nasıl açıklarsını z ? yetiıen i k inci kuıağ ı , gerek gel irken çok kUçuk çocu k l a ­ rı gerek kentte doğmuı çocukları köy ima j ı n ı yitirdi k le BugUn kapi tal ist ulkelerin i k i bUyük s ı k ı ntısı çö ­ ri i ç i n ; bUyudUkçe kentte yeni a l m ı ı oldukları terbiye zUm bulmuyor. Birincisi enflasyon hasta l ığı , i kincisi gereği , analar ı n ı n ve babalar ı n ı n bağnaz ve tutuculuk - de kapitalist U l keferdeki yerel yönetimlerin içersine lar ı n ı bUnyelerinde taıımıyan , daha doğrusu kentteki dU;muı oldukları s ı k ıntı lar . Yerel yönetimlerde bir dev­ yoıoma h ı nç l a , öfkeyl e dolu yeni bir kuıak ortaya ç ı k ı - rimciçekirdek çok çabuk f i l i z leniyor ve yerel yönetimi _ yar. Ve bu kuıak 1973 seçimlerinde e l i sandığa ulaıt ı - de geçiyor . Örneğin bir ay evvel Milono hal k ı n ı n ğı gUn , o gelen i l k gecekondu kuıağ , i le oy ku l l anmıyar, M i lono'daki sosyal ist b i r baıkan, b i l e reddederek kornü­ Böylece TUrkiye 'de birdenbire yeni bir dönem baı l ıyor . nist bir ba�kanı iı baı ı na getirmesi batıda yerel yöne _ Yani , gecekondunun yetiıen i k i nci kuıağı , o soğcı tu- timlerde bu devrimci zihniyetin çok can l ı bir örneği n i tucu kitleleri birden bire a l ı p , kendi a n a v e babalarını veriyor. Halbuki italyo'da merkezi yönetim bugun he ­ da etki Jeyerek , �te ki t�rafa , sol parti lere doğru korkunç men hemen tamamen sağcı parti leri n yönetimi ndedir . bir özlem i l e koiuyar , lıte 73 seçimleri nde buyuk kent - Bu durum kapi talist Ul kelerde hakikaten i k i nci bir dö­ lerdeki oy potlaması ve bu oyun soldaki bir portiyekayı - nem olarak baıl ıyer, _ temelinde yatan gerı;ek olay bud<ır , Halbuki .osya l i s t ulkeleri .ele a l ı n , Sosyalist U i Ş im.::J i görul Uyor k i TUrkiyeldeki kentleşme , eğer �elerin hi ç birisinde bir enflasyon hastal ı ğı , bir yeh ı z l a devam ederse gene pol i t i k yapıyı değiıtirecektir. rel yönetim sorunu ç ı kt ı ğ ı nı gördUnUz m U ? Halbuki bun­ Yani i ktidarı sağdan a l ı p , sola verecektir . Turkiye h ı z - don 15 gUn önce Amerikan belediyeleri toplanorak Ame ­ lo bu kentleımenin eıiği nde gi tmektedir h a l a ' , Kenller- rikan hUkUmetine karıı boı kaldırd ı l ar . Ve çok bel irgin de belediyelerin baılarına çok öneml i sorunlar birden bi örnek de New York belediyes i n i n durumu • • • New Yer k re yığı l ı p kal ı yor, GörUyoru z , belediyeler kentlerdeki va bel ed iyesi içine dUıtUğU çıkmazlordon kurtulamıyor , tandaıı n , özel l i k l e gecekondulu vatandaıın hiç bir soru- Şimdi bizim Ulkemiz de batı dUnyas ı n ı n , l i beral ekono­ nuna cevapveremez hale geliyor. &.ı ndon yine TUrkiye ' - minin uzantısı olmaya devam ettiği i ç i n farkında olmo­ deki i k tidarı e l i nde tutan egemen guçlerin ç ı karı olduğu dan bUtUn bu etki leri hissediyoruz . i ç i n bu durumda tutuluyor. Çünku, eğer be lediyeler Ben M i l ano'da çok i l ginç bir tartı ımoya katı l ­ g U ç l u , a l i çıdan guçl u ve bağı ms ı z hale getirilseler, � � d ı m . Tartı ma ıu idi : Bir sağl ı kl ı kent yaratı lması kapi­ , kentt k ı bu ınsanlara hızmet olanak l arı n ı u götur � �� ta l ist sistemde yani l i beral ekonominin hakim olduğu yuk bır gUçle bulacaklar ve merkezı ıdareye boyun egme Ul kelerde mi daha çok al Olla k i ç i nded i r , yoksa sasya­ veya onlardanyardım isteme veya onların vesayeti l t ı n � l ist u l kelerde mi ? Sonunda gerek kapi ta l is t u l kelerin da kalma gibi ıeylerden sUratle kurtu lurlarsa bo? ımsız � tems i l c i l eri , gerek sosyal ist ulkelerin tems i l c i leri oy , po l i t i k kurul uılar örneği verecekler . Halbukı egeme,n bi rl iği i le o sonuca vardı lar ki i sosyal ist giriıimin olma­ . . . , güçler beledıyele rı seç ı m ı kazanmanı n aracı olarak gör" U dığı hiç bir Ulkede, hiç bir kentte sağ l ı k l ı bir kentlej­ yorlar, O zaman belediyeleri bu halde tutma, gUçlUkler me olamaz , Bunun temel i nde yatan en bUyuk ıey top­ i i de tutma, yasalar ı n ı ç ı k� rmoma ı onl a çoğdaı yöne� � �� rak rejimid i r . MUl kiyet kavram ı d ı r , yeni bir anlayııla tımı kuracakları yasalar getırmeme, bugunku tutucu s�ğ modern bir kentte girmesi , modern bir kent planlaması cı iktidarın temel gÖf"Uı U olarak ortadad ı r. ÇUnkU verdı k i e n inde ele a l ı nması gerektiği konusunda hiçbir kuıku I.�ri onda diğer bir kole daha e ı lerinden gitmiı o l o c t ı r k lmamııtı r . Turkiye'deyeni toprakre j imini ortaya koy­ . � .

Orneği n be i ed i ye ı er yasası Ç ı kar a bugu kent . tı - mad ı kca mül kiyet anlayııı i � � ndaki yeni çağdaı yorumları , . . . do n e l .ı ne geçırmlj sol partı ler , hızmetlerı beledıyeler getirmed i kçe, bizim Anayasa çerçevesi i ç ersinde kentde yoksul halktan baılatarak ortaya koyacak . Kentte leıme konusunda hiçbir adım atı lamıyacağı kanısındabelediye hizmetleri ne kadar dar bir çerçevede kal ırsa yım kentteki orsa fiyatları o kadar artar. Kentteki ç ı karcı .

Anayasa'daki m U l k iyet kavramı ve Anayasa l daki s ı n ı flar ı n çı karları o kadar çok korunmuş olur . Bunu ne toprak sorununa yaklaıma kavramı çok çağ dı ı ı d ı r . Me­ kadar çok yayananı z , bu sefer belediyenin götürmUı cel lede bi le doğrusu , islam hukukunda bi le, toprak olduğu bu hizmetlerden yararlanan s ı n ı flar ne 'kadar mUl kiyeti onlayı�ı daha i leri d i r , çok , bu sefer oradak i o insanların, be l l i bir zUmrenin ç ı karı da o kadar çokzedelenir. Hizmetleri ad i l olarak dağıtan, hele en az yararlanmıı s ı n ı fa götUren bir bele • Açlık gre vlnızden n e gıbı somut sonuç lar diye, kentte bunu , mali gUcU o l u r , bağı ms ı z l ı ğ ı da olur bekııyorsunuz ? ve bu ıeki lde ortaya koyarsa , TUrkiye'de sağ i ktidarları n sO,nu gelmiı demektir .

;

�

151

�

• Kentlerlmlzde valilik ve belediye başkanlığı gibi Ikili bir sorumluluk mekanizması bulunmasını nasıl karşılıyorsunu z ?

Bir kere metropol öze l l i k ler kazanmıı mi lyanun üstünde kentlerde bir baıka yeni yönetim biçiminin oluıturu lmaSl I metropol yönetim tarz ı n ı n ortaya konma ­ sı zorunl udur , Ama kUçuk merkezler, kUçuk yerleımeler

�

Bizim hal k ı m ı z soru sormasını bi lmeyen bir hal k .

Kendi özlemlerine dönUk sorular sormuyor . Ono her ıey empoze ed i lmiıti r . Şimdi ı böy le bir aç l ı k grevi i l e ben i k i Uç y ı l bu aç l ı k grevi nin aktUa l i tesi n i n devam ede­ ceğ ini ve " ni ç i n yaptınil diye her zaman bana soru sora­ caklarını tahmin ediyorum . Ben de o zaman bu kent hakkında, belediye hakkı nda onları aydınlatmak isti­

yoru m . i ki ncisi belediyeler i n sorunlar ı n ı can l ı tutmak is ­ tiyorum. S ı k ı ntı içersinde olduğumuz bu dönem lerin Uzerinden sUnger geçilmesin istiyorum . Halbuki aç l ı k böy le yeni bir yönetime henUz gereksinme duymaya bi - grevi , vakıa temel i nde çok büyUk bir zahmet i gerek­ l i r l e r . Ama devrimci n i te l i k leri kendisinde taııyan, ye­ tirmiyar hiç bir zaman, amo haber niteliği olarak haki­ ni bir yönetim i , halka yeni bir hizmet biçimini götUr ­ katen bir gUç taııyor. Ve bana soracaklard ı r : " Bu adam mek isteyen bir belediye baıkanı n ı n da val i i l e , yani açl ı k grevini n i ç i n yapı y or ? " Herkes bunu tartııacak­ merkezi idarenin tems i l cisi i l e hiç bir zaman bağdaj­ t ı r . kendi orası nda. Konunun tart l ı ı l maSl bize konuyu mosı sözkonusu olamaz, çUnku bugUn TUrkiye 'de merkezi kazandıracak t ı r . Bu konuyu tartııma alanına dökmek do bir potansiyel olarak kul l anma yöntemini seçiyorlar. yönetim sağcı parti lerin el i nded i r . Bosı n toplantısı n ­ bence savaj ı n i l k etabı dır .

Bir yasa ç ı karı l ıyor, Bu yasaya göre gecekondu d a b i r örnek verdim size; ben " akkondull projesi gel i � ­ iıçimin s ı k ı ntısı nı , onun yanında o l dUğumu gös­ yapımı yasaktı r . Gecekondu yapımı yasak olmasına rağ­ t i rmek istiyorum, butUn fukakara h a l k ı n sorun l-o rı nı çözmek termek açısı ndan do böyle bir ıeyde karar l ı y ı m , Bu son men gecekondu yapı l ıy or , Bu gecekondu yapı l ırken de i ç i n ; sağcı iktidar bana Çankoya'da bir dereyi 50 m i l ­ y ı l l arda aç l ı k grevleri çok yapı ldı ve yazlaıtor ı ldı, A­ gece kondu cu suçlu duruma dUıUyor . Seçim sathında po­ yona istimlak etmem i ç i n para gönderiyor, park yapı l ­ ma bir B . Russe l l ' i n , bir N . Hi kmet ' i n bir B i n Se l i o ' n ı n l i ti kocı i l e gecekonducu orası nda atomati kman bir anlaı­ ması içi n . Onun a l t ı nda ne gibi ç ı kar �eyleri olduğunu yapmıı oldukları açl ı k grevleri doğru.u bUtUn gUcUnU ma meydana geliyor: Oy po l i t i kacı n ı n ı fakat, po l i tikacı ayr ı c a anlatmadım size. Kimindir o dere? O dere ıa ­ hala ta�ıyar ve anlam l ı , Şimdi benim aç l ı k grevim de çt:.carmıı olduğu yasayı uygu lamıyocak. Bu uzlaımo y ı l ­ h ı s l ar ı ndı r . dediğim gibi konuyu hep canlı tutmak açısı ndan bir an­ larca devam ediyor, To 1965-68 lere kadar bir seçim Bu nedenle val i ve belediye reisinin b i r kentte lam taııyor, ÇUnkU bu açl ı k grevini yapon kiıi herhan­ mekanizması olarak .UrUyar , Gecekondunun 1950' de i k i l i alarak sorumlu olması asasta çok sakat bir ıey, he­ gi bir kiıi değ i l d i r , TUrkiye Cumhuriye t i n i n Anayasa'da gelmiı i l k kuıağı köy imaj ı n ı kafOl ı nda tutuyor , Köyde le biri sağ ı n öteki solun temsi l cisi ise . yaz ı l ı ıehr i n i n belediye baıka n ı n ı n grevidir .