Y 78 149

.L.. •. �.ll.rr"lll: tarafından fll<;TI\V'u

BAGlMS/ZLlK DEMOKRASi SOSYALiZM içiN HAFTAlıK SIYASI HABER VE YORUM DERGlSl-sAYI: 149·14ŞUBAY 1978

FIYAyı:sTL-

iLERLEME ADıNA GERiLEME

TÖB-DER'in Demokratik Eğitim Kurultayı yapddı:

-

DEK: DEMOKRATiK EGiTiM NEDEMEK? DEK'TE HERKES KENDI BILDIGINI OKUDU, NE BILlvORSA SÖVLEDI, AMA DEMOKRATIK EGITIME ILIşKIN SOMUT ÖNERILERE ULAŞıLA­ MADI. VERILI TOPLUMSAL DüZENDE DEMOKRATIK EGITIM NEDIR, EGITIMIN DEMOKRATIKLEŞTIRILMESI NEDIR, "BEKLENEN AN" GELDIGINDE NASIL BIR EGITIM ÖNERILlvOR; BUNLAR NE VAZIK KIoRTAVA ÇıKMADı, SORUNLAR, SOMUT VANITLARA KAVUŞTU­ RULMADI, Türkiye eeltım emekçUerinln Uericl me.lek öqiitü TöB-DER 'In 4-11 günü Ankara'da düzenlenen Demokratik Eeltım Kurultayı (DEK) bu soruya ya­ nıt getinnedl Yedi gün boyunca sunulan blldlrUer ve yapılan tart�malar, demok­ ratik eRitim nedir, ne obnahdırsoruları· na açıklık getlrmedl , adını veren bu kavramdı, "demokratik elitim" kavramıydL Neden?

OLUMLU GIRIŞIM, OLUMSUZ GELIşIM Konusuna beklenen açıklık getiribne· miş olsa da, DEK olumlu bir girişim.

Türkiye toplumunun geUşlınlnde eeıti­ min, demomtlk tophım.sal muhalefette öl!ıelmenln belirU bir l!;le.1 var, Top­ lumsal iUşkHer bütünü içinde ö�tmen, toplumda ilk bilinçlenen ve örgütlenme çabalarına girişen kealınlerden biri oldu, Gerlel lktldarlara IwşIUericl, demokrat, yurt..... bır çizgiyi Izledll!!lçln de sü­ rekU kıyunlara uRradL öqiiııerıme gere­ l!! duydu;çeşltU glrl!;lınier özellikle 1968 den bu yana yenl bir boyuta ulaştı,1968 de TöS'ün düzenledil!! Devrimci El!!öm Şuraa (DEŞ) bu alanda bır kilometre ta,ı oklu, BUdlrilerde raııtlanan yanlışlar 10 yıl öncesinin bu "Şura"SlDI bugünkü DEK'ten daha bilimsel, daha tutarlı ..y­ maya engel del!!l_ Ne Yıl kl1968 öncesinin de, günümü· zUn de öRretmen hareketi açlRDdan or­ tak bır yanı var, O da güçlü bir eksenln yoklueu, öl!ıetmen hareketlnln.de Için­ de yer alaca eı demokratik toplumsal muhaleretin henüz; bu eksen etralmda etkin bir bIçimde örgütlenememiş olma· sı, ötretmen hareketinln karşılaştıeı yaipalamalar, tutarRzlıl<lar bu temel 01gudan kaynaklandı, kaynaklaruyor.

GirI�lm oIank olumlu da olsa DEK' In başarısız .. yılacak bir bllanço Ue so­ nuçlarunası: da temelde bu olgunun bir sonucu. Girişim olarak olumlu, gelişim olarak olumsuz. DEK')n özeti, bu.

Demokratik eAitim nasıl bir toplumsal düzende hangi lçerlkte bir eeltım ola­ caktır, varsa, bir tanımı, yapısı, Işleyişi nedir? Temel eRitimde, özellikle de orta öRrenimde öRretmen, personel, ölı'enci, veli ve yerel yönetim okul yönetimlne kattlacak mı? Hangi yollarla? E�tim bl­ rlm1erinin pedagojik özerklili olmalı mı, olacak.. bu na,,1 somutlaşacak? Eeltlın­ üretım kopmazlıRı na&tl gerçekleşecek?

Y\iksek ötrenim nasıl bir yapıya ve işler· tiee kavuşturulaeai<? Kısaca demokratik eeltlın nasılsomutlaştırılacak?

KONUŞULANLAR: POUTEKNlK ECtrIM KONUSU YOK Adı ne olursa olsun, bu tür toplantı­ lar, sonunda &eçim yapllan kurultaylar deeUdir, olmamalıdır, BIUmseI bUiliriler, billın..ı katkılarla geUştirllir, zenginleş­ millr. BilimsellikUr aRU' basan yan. Bi· lim.&eIUk ise önce yöntemU olmayı ge­ rektirir. DEK programı ise yöntemli bir çaJışmay. yansıtmıyor. Alt alta sıralanan konular arasında belirli bir bütünlük yok.

Demokratik elitim kavramınasomut bir çerçeve çizilmemiş olması Programın tutarsız i)ir listeye dönüşmesine yetiyor.

Demokratlk elitimin somut bir çer­ çeveye oturtulmaması sonucu, öneriye yöneUk çalışmalara hi; yer verilmemiş.

Asıl büyük eksikUk i"" poUteknlk el!!­ tim. Gerçekten günümüzde demokratik eeltlın deyince polileknlk lçerlkU bir eRitimdir bu. Politeknik eAttim üzerinde durulmama_ı lçflflllnin yöntemlerinin,

örgütlenişinin ele alırup önerlleştirileme­ mesi, tek başmı DEK'l "başınsız" ola· rak delp.r1endinneye yetecek önemdedir.

VE KONUŞANLAR BeW bır hazırlıeı gerçekleştirip yaztlı ya da sözJU bilimsel katkılarda bulunan konuşmacılara diyecek söz yok elbet.

Ne var ki, zaten beni bir ek.sene dayan­ mayan program, düzenleyicilerin ve kimi konuşma meraklısı konuşmıcılann ç. balarıyla Iyice allak bullak oldu, Konuklara, siyasal parti temsilcilerine .öz hakkı verılmesı doRaI. Ama bu hakkı eRitimyorumlamak ve kullanmak dolrusu çe­ kilir gibi deei!, EIltlm, hele demokratik elitim ko­ nusundaki bilgisizlikleri örtmeye bile ya­ ramayan bu uzun söylevler dinleyenleri bıktırdı, kaçırdı, hem vakit öldürdü, hem de kötü bir geleneeı başlattı: E�­ tim konusunda somut söyleyecek şeyi olmayanlar, artık birer siyasal lider gibi sloganlı konuştular. Bunlar için DEK bir siyasal toplumdu, kendilerinden olanla­ nn alkışlıyıcılı sloganlar, "bllimsel"lik­ lerinin ölçütü oldu.

Eleştiriler yeterliizdl. Tartışmalara ayrılan süre çok sonh tutuldu. i:k.i bu­ çuk dakikaılk. konuşma hakkını, kimi somut bir öneri getirerek detertendirdi., kimi de ilkel köleci toplumdan Osmanlı toprak düzenine dek he"eyt lld buçuk dakik.ya "edırma devrimeWelnl göster­ di, PAHALı ECtrIMIN PAHALı KURULTAYı Türldye'de e�tIın, pahalı bır el!!tim­ dir, Hele yükaek öeretlmdeki paIıalılık ve israr, başta öpetmenlerin üzerinde durdukları bir konu. DEK 'in özeU1kIe· rinden biri de son derece pahalı bir ku· nı1tay olma•• üç.h yönden pahalı. So·

mut önerUer üıetemedill, böyle bır üriin elde etmeyi e&a5en beklemedili için, pa­ halı, öyle>"" DEK ne ıçın düzenlendi? lll. Kongre bu yönde bir karar almış· tı da ondan mı? Herşeyden önce DEK TOB·DER'In gerçekleştirmesi gereken bir girişimdi, gerçekleştirildi. Sorunu, gerçek anlamda, böyle görmek gereki· yor.

DEK'te herkes kendi bildiCini okudu. Şubat Ne biliyorsa söyledi. Ama demokratik elitime tuşkin somut önerilere ulaşıla­ madı. Verili toplumsal düzende demok­ ratik eRitim nedir, elitimin demokratik· leştirilmesi nedir, "beklenen an" geldi· linde nasıl bir elitim öneriUyor; bunlar oysaSorular, Kuruttaya ne yazık ki ortaya çıkmadı. so­ mut yanıtları kavuşturolmadı.

SONUÇ: DOCRU ÇIZGIYE DOCRU Olumlu girişim, başarısız sonuç. Ba­ şarısızlık nitelemesi aAır delil mi? DeAil. ötretmen hareketinin bugünkü nicel ve nitel düzeyi kaışlSında bu kurultay ger­ çekten olabUecelinin çok gerisinde. Ge­ rekli hazll'lik yapllm.dılı, konususomut olarak belirlenmedıel lçln .., DEK'in başanaz olaa.k nitelenmesin­ de etken olan eksiklikler, yetersizllkier, aslında ölretmen haıeketinin t utarlı bir siyasal eksenden yokaun bulunmasına dayanıyor. Dolru .ptam.lar yapabile­ cek, gerçekçi hedener gösterebUecek ve somut önerUer getlrebilecek "Kurultay" lar için, işçi sınırulln ölJÜUü siyasal ha· reketinin önderUk ettill demokratik toplumsal muhalerette yerini alan bir demokratik öRtetmen harekeU eerekli.

Güçlü ötretmen hareketinin, bu alanda daha öte adımlar atmaııeerekIl. Geride kalan kurultay, tüm eUiıklik· lerine kuşaıı bu hareketin olu,ma_1\I dolaylı da olsa katkıda bulunmuştur. En azmdan bu hareketi kimin omuzlayaCı.'

Rlnı ortaya koymuştur_

DEK NE DEMEK? Resmi milli _eııım şu..larına karştlık TöS 1965'de "Devrlınci E�tlm Şurası" nı toplamıtb, 1975'de "şura" yerine ku­ ,rultay sözcülünün yeelenm.,ı salt bır Türkçe saygısı ile açıklanabilir mi? Yok· sa kurultaym getçek anlamda bir kongre hava_ Içinde geçecelini önceden bili­ yor muydu DEK'i düzenleyenler? Gerçi 1965'de öe,etmen harekeU ıçınde çizgi­ ler bu denti keskinleşmemişti, ama bu keskinleşmenin kurultaya yansıyış biçi· ml, başarıyı engelleyen nedenlerden biri oldu.

Demokratik eAltim ne demektir? Bu konuda dişe dokunur hiç bir katkı yok.

G, Gaziollu Kurultay'do konuşuyor: Olumlu ,irişim, OlUmlu%' gelişim.

�abi.bi: ViiriiyÜf Y.y�alık Ltd.Şti. Adına Nihat SAl\GI!C eGmel Yaym V6nc:tmeru: OnDan sAXALItt ev., 1,leri MlkUtrU: Metin ÇUl.HAoCW e TckJı6k Sckreta:Btlcnt AJlTAMU e YONET1M: Kof'lW' So". 15/1 K.ılay . ANKAIlA, Tel 174581 -lsTANBUL BOROSU : PiyaSod c.ı: 21/1, Çcmb...tttat IsTANBUL, Td:26 S5 67e ASON!: KOŞULLAa.I:YII.bk: teo.n.., 6 .ylık; LOO.n.. AVRUPA. 6 ayblı.: 2S0.TL.. Yıllık: !Soo.TL., AMERIKA: 6 .yl,,: 525 .TL. Yıllık: '!SO.TL., AVUSTRALVA-JAPONYA: 6 .,bir.: 408.TL. Vdlaiı.: loe.TL .'0" çeü: . ), 12.000,TL.,lç .. vuaO\\O� D.... 1GG25•• ILAN W'ULLAIJ' ...... KAP" (m>iili), 15,OOG,TL, ...... Kapok (oiyob...... yralon!. ",,,,,, ....ıiıııi, fO,n., v..... _" LO 1_, ...._,D ... N... W<b-Of.. T_.�DIMoI'U.... O.....

iLERLEME ADıNA GERiLEME Yalçin KOÇOK 12 Man ve arkasından sosyal.demokrasi. Daha açık bir deyişle 12 Mart somsmda kırk yıllık Halk Partisi'nin "sosyal demokrasi" olması. Halk Partisi neden ye nasıl sosyal demokrasi oluyor? "Sosyal demokrasi oldum" demekle sosyal demokrasi oluyor mu? Bunun üzerinde pek durulma"dı. 12 Mart'ın a�­ sından Türkiye'ye "sosyal demokrasi" gerekti. Bu yapıldı. Arkasından da kırk yıllık parti edebiyatı başladı. Arkasından ilerici sendikal konfederasyonun, Halk Partisi halleası ile sermayeye bağlanması operasyonu başladı. Halk Partisi imajı burada yetmedi. Başka imajlarla birlikte sendikal konfederasyonun "par­ ti" olduğu edebiyatı geldi. Bütün bunlar hazrlık oldu. Asıl oyunlar bundan $om sahnelendi. Eylül Direnişi ile işçi sınrfını" en birikim sahibi ve deneyim­ li unsurlarının örgüte güvenlerinin sarsılmasında önemfi bir adım atıldı. Bunu, ayn nesnel zincir içinde, 1 Mayıs katliam. izledi. Konfederasyon düzeyindeki o"""syonlar tamamlandı. "DISK öldü,yaşa�n Maden-Iı" derceoine "loık bin işçinin katıldığı" ve '"MESS'j ezeceğiz" haykırışlanyla .süslenen "utkan" ve ''büyük'' gr .. başladı: Geçen hafta "tırihe geçecek bir zafer" ile sonuçlandı.

1961-1971 döneminde tırııakla söküıÜretsine sağlanan birikimin kökünü kazı­ mak için dÜşürUen plan tamamlandı. Işçi sınrfmın önce ekooomik örgütüne, som siyasal örgütüne ve tüm bu yolla da, en önemlisi olan, işçi sınrfının ken­ di kendine penini yok etmek için d[kenlenen iç içe oyunlar., sonuna gelin­ di.llerleme, en büyük gerile� oldu.

Oyun bitti ve 5000Ç alındı. Sonuçları değerlendiren yazısında, kontm­ jmdan CHP ızmir Milletvekili adayı ve DISK üst yönetiminden en hızlı haber alan gazeteci Ozer Oral ıunları yazdı: "lıte MESS Genel KII'ulu'nda üç yıl ön­ ce alınan bu grup sözleşmesi kararı, şimdiye kadar uzayan MESS - Maden-Iş mücadelelirin baılangıçta temel nedeni olmuşt .... Maden-Iı ise grup sözleş­ mesinin, yani birçok işyerinin aynı taiihte toplu pazarlığa başlamasının sakın­ caları okluğuoo, bir grev kararı alındığında binlerce işçiyi greve götürmenin özellikle para yardımı bakımından niimkün olmıyacağını düşünerek bu ilkeye karıı çıkmıştır." (Milliyet, 7 Şubat 1978) Maden-Iı'in edebiyata ve mülkiyete pek düşkün yöneticiieri, toplu sözleşmelerin bitiş tarihlerinin aynı zamana. 'ge­ tirilmesine razı olarak, işçi sınıfına ihanetierine taç koydular. Bundan böyle artık metal işkolunda,grev silahını, �ullanması çok zor bir silah haline getirdi­ ler. Hele bu attı aylık deneme ile işçileri,ekonomik ör&ülleri ve siyasal örgüt­ leri ile birlikte grev silahına da giivenemez hale getirdiler. Grev silahının, pas­ Ianmak [kere bir ağaca asılmasının aleti oldular. Ilerleme adına en büyük geri­ lemenin sahibi oldular_ Hiç kuşkusu yok, tarihe geçecekler. Amı işçi sınıfı ta­ rihine en büyUk hain� olarak geçecekler. çığırtkanları ile birlikte.

Tarih bu iki yüz doksan beş milyon liranın hesabını soracak. Nerede,bu iki yüz doksan beş milyon lira? Bu iki yUı: doksan beş milyon lira nasıl dağıtıl­ dı? Maden-Iş'in Haziran seçimlerinden hemen önce, hiç bir hazı,lık yapmadan ve mamul stokları ile hammıdde stokları yerinde iken, işçilerin randımanı za­ mın içinde düşürülmeden, döviz sıkıntıları büyük sanayicileri zorlarken başlat­ tIiı grevler'de geçen gUnler toplu sözleşme kapSiImının dışında tutuldu. Daha açık bir deyişle, ilerici sendikal harekette şimdiye kadarelde edilmiş bir kaza­ nımdan vazgeçilerek grevde geçen günler için Işverenin Ucret ödememesi ka­ bul edildi. Maden-Iş greve çıktıAı işyerlerinde grev boyunca işçilere ödenmesi gerekip de toplu sözleşme ile metal işleyen işverenlere bağışlanan ücretierin toplamı iki yUı: doksan beş milyon lira. Nerede, bu iki yüz doksan beş milyon

lira? Kimin cebinde? Kimlerin ceplerine nasıl dağrtıldı? Tarih,bunu yazacak.

Tarih, "utkan" ve "büyük" grev dolayısıyla zenginliklerine yeni z�inlikler katanlarla, "büyük grev zenginlerini" yazacak. Tarih boş şey yazmaz.

Bir nokta dam: "Utkan" yazarlar neden söz ediyorlar? Yapılan anlaş­ maya göre MESS'in lokavt uyguladığı işyerleri ile grev kararı alınıp da uygu­ lanmayan Renautt gibi işyerlerinde toplu sözleşmenin başlangıç tarihi, uyuş­ mazlığın başlangıcına kadar gidiyor. Dolayısıyle lokavt uygulanan yerlerde 10kavtta geçen süre, ya da grev kararı alınıp da greve çıkılmayan zaman için, hem ödeme yapıhyor. hem de yeni k.oşullarla. Işçi sınıfı hainleri ve "büyük grev zenginleri" bunun ne demek olduğunu anlamıkta güçlük çekerler. Anbt­ mak gerek: Bu, greve çıkmayı ikinci kez cezalandrmak, demek. Bu, bir daha greve çıkmayın, demek. Büyük grev zeoginleri bir noktayı CWa öğrensinler: Iıçiler, kitaplardan ve "utıwı" edebiyattan çok kendi deneyimleri ile ö!jrenir­ ler. Sınıf mücadelesinin, bir aç dan bakıldığında, zorluğu ve diğer açtdan ba­ kıldığında da kolaylığı burada yatar. Eylem, bunun için önemlidir. Doğru ve tutarlı eylem, bunun için, çok daha önemlidir.

Ilerleme adına en büyük gernemenin sahipleri, tarihte büyük sermaye Ile kendi adlarına yazılı üç yıllık oyunlar zincirinin $On halkasını �üsleyecek söz buliımıyorlar. Böylece ''büyük grev" yerini "bUyük ıafer" çığrtkanlıklar ... bırakıyor. Na�1 bir zafer? Metal işvereninden ilÇiler istediklerinın çok büyük bir bölUmünü'almışlar; o kadar bUyük bir bölümünü almışlar ki,bir zafer kut­ lanabiliyor. Çok kısa bir zamın öncesine kadar işçi sınıfırun azgın dUşm.ıne olarak bilinen MESS, işçilerin istediklerini" çok büyük bir bölümünü veriyor.

"Ne iyi kalprı MESS" demek bile miimkün. Ilerleme .dına en büyük gerileme­ nin sahipleri, adlarına yazılı karayı gizleyebilmek için MESS prOpagandası yaptıklarının bile farkında değiller. Belki de farkındalar.

Oç yıllık oyunlar zinciri ve bu zincirin son halkası, sermayenin de iler­ Iemeden yana olduğunu gösteriyor. Açık bir biçimde. Sermayenin ilerleme­ den hiç bir yakınması yok. Ostelik, sermaye, Eylül Direnişi ile bitiremediği tasfiyeye de devam ediyor. Koç'un en büyUk fabriUsi Demir Döküm'de UDC ve IGD gibi rumuzlara sempatisi olmayan işçiler, "utkan" Maden-Iş'in isteği üzerine işlerinden atılıyor. Koç'un Arçelik fabrikasında, açılış törenini patron temsilcileri ile lKO ortaklaşa Ustleniyor. "Sermayenin ilerici kolu" ile, adına "ulusal" sermaye de diyebilirsiniz, ilerlemenin gerici ör&Utleri kol kota çalışı­ yorlar. Boşuna Ecevit'i desteklemediler. Türkiye'ye "iç barış" ve "çalışma ba· rışı" ve ne kadar barış varsa hepsini getiriyorlar. Elbirliği ile. Işbirliği ile.

Bu iı de bitti. Ne tesadUf! "BUyük g",v", büyük kontrııerilla tartıımasoy­ la aynı zamanda bitti. Halk Panisi Genel Başkanı ve Başbakın Ecevit, kontr­ gerillayı kapattı. "Kontrııerilla diye bir örgüt yok" dedi. Halıuki 1 Mayıs Kat­ liamını, sendikal hareketin "utkan" yöneticileri ile Ecevit, kontrgerillaya bal· lamıştı. Şimdi kontrgerillanın olmadığını söylemesi bir yana, bu tanışmıyı da çok zararlı buldulunu açıkladı. Sendikal hareketin "utkan" yöneticilerinden hiç bir ses gelmiyor. "Utkan" ve "büyUk" grevi kutlamakla meşgulolduktarı anlaşılıyor. Ilerleme neye uzan5a, gerileme oluyor. Çok açık bir nedenle: Bu­ gUn anık sermayenin her kesiti, ilericiliğini yitirdi. Bir zamanlar ilerici işlevleri vardı, şimdi yitirdiler. Sermayede ilericilik arayanlar da tüm ilericiliklerini yi­ tirdiler. Bu yUzden ilerleme gerileme oldu. Bu yilzden ilerlemenin gerileme oluşuoon SOmut örnekleri görülUyor. Yaşanıyor.

FAS:iST ODAKLARıiN DA GilTILMASI ERTELENEMEZ -

-

Onceki haftaya orilllla şiddetini kay­

FAŞisT ODAKLAR

GÖRÜLMÜYOR MU?

beden "kontr-gerilla" tartışması, gene de geçtiğimiz haftanın en çok konuşu­ lan konularının başında geldi.

Ciddiyetsizlik ve becerisizlik adına

tam not alan CHP, geçmişte gene bu gi­ bi konularda kaydettiği olumsuzluklar­ da ısrarlı olduğunu kanıtladı.

Konunun "sıfıra sıfır, elde var sıfır" sonucundan öte MC suçlularının "güç­

LÜ" konuma geçme ısrar ve çabalarının, CHP 'nin açtığı bu ciddi gediğe dayandı­ nlmak istenmesi dikkat çekti.

MC suç dönemlerinin elebaşısı Demi­ rel, MC kaftanından sıyrılmış, deviet ao

dına savcılık yapacak hale gelmişti ade­ ta. Salt adi suç ve eylemlerde" 6türü bile üzerine mühür vurulabilecek oranda ka­ ranlık dosya sahibi MHP, Demirel'in ya­ nıbaşında soru

sorar

hale

gelmiştL.

Duruma bakıııncaı hırsız gerçekten yavuz'du ama ev sahibinin de bir hayli gayrıciddi ve tutarsız olduğu da bir ger· çekti.

Oysa hayaletlerden önce ortada, göz­ le görünür, elle tutulur örgütlü, devletten kadrolu faşist odaklar vardı. MHP 'Ii tica­ ret bakanı döneminde faşistıeştirilmeğe çalışılan TARI Ş Genel Müdürlüğünde olan bitenler, bir AP'1i MC avukatı tara­ fından genel başkanına rapor halinde ile· tilmişti.

AP ızmir Millet...kili Talat Asal tara­ fından, Genel Başkanı Başbakan Siiey­ man Demirel'e gönderilen TARIş rapo· ru şöyle başlıyordu:

". Sayın Başbakanımız, 22 Şubat 1977 günü ızmir iL Başka· nımlZın ooki talebi üzerine TARIŞ Iplik fabrik08 bünyuinde uuku bulan hadise· lerin deliUerle sabit fecootı karşısında dUrumu zat·ı alilerine arz zonJreti haaıl olmuştur. " Cumhuriyet Gazetesi tarafından ele geçirilen

23

"ülkücü"

Şubat 1977 tarihli mektup

namındaki

faşist eşkiyanın

T ARI Ş'teki

eylemlerini

anlauyordu.

Rezillikler, belli başlı şu bölümlerde toplanmıştı: a· Para toplamakla ilgili tecavüzler. b· Bülten ve bildiri dağıttırmakla il­ gili tecavüzler. c- Miting ve yürüyüşlerle ilgili teca· YÜZler. d-

Irza tecavüz ile ilgili hususlar.

e- Çok önemli bir müşahede: Işkence odaları...

MC'nin düşürülmesine yol açan gen­ soru önergesi görüşmeleri sırasında AP grubu adına meclis kihüsünde amansız bir MC savunuQJluğu yapan Asal, mek­ tubunun giriş kısmında

"Şurosım he· men arzetmek i.terim ki, her şikayeti delille te.bit ettik. Bunlan deUilleriyle birlikte arz ediyorum. "diyordu.

ASAL 'IN ITtRAFLARI Talat Asal'ın mektubunda TARIş'in faşist kuşatmasıyla ilgili olarak maddi

olaylar anlatılıyordu w aynen şöyle de­ niyordu�

"1- örnek oaruk ilişikte takdim hılı­ nan ı.kenderun Vlküeü Işçiler Derneli­ ne ait piyango biletleri. çekiliş zamanı geçmiş olmaıına rulrnen AP'U işçilere 60 lira mukabilinde zorla ıotılmıştu. Bu biletım almak istemeyenler dövülmü,ler­ dir. DölAilmektedirler. Tarafmuzdan da· yak yiyenlerin .!londa olup olmadığı .orulmuş, bu kişiler huzuru almmış ue yüzdeki darp izleri bizzat miifahade o. lunmuştur.

2- örnek oaruk ilieikteki takdim ht­ lman Olkücü Işçiler Dernelinin aidat mokbuzu karşılılında AP'li işçilerden ZDr'Ja para topJanmıştr. Para toplon· moktadr. MHP Genel Merkezince emir uerildili, seçim için paru toplanacal, bildirilerek her ;şçiden 100-200 Lira to· lep olunmoktadr. Vermeyen işçiler iı­ keneeye muhotop tutulmuşlardr.

Delili an ediyorum (bu aıdece bir ö�ktir) Bu hUlUlUn iıpotlanma. için delil istenmiştir. Nail Man ilimI; işçi huzuru gelmiştir. Şıman lÖylemiştir:

Ecevit ve Kontrgerilla Başbakan Ecevit, Demirel'in kontrgerilla kampanyasmı pek ayıpladı.

Ayıplama gerekçe�jnin arasında gizli belgeleri "basına sızdırmak" da yer alı­ yor. Demirel 1 Mayıs katliamından sonra Ecevit'in Cumhurbaşkanı'na yazdığı ve Korutürk'ün de Başbakanlığa gönderdiği mektubu Cüneyt Arcayürek'e ver­ miş. Cüneyt Arcayürek de bu mektupları yayınladı. Böylece Cüneyt Arcayü­ rek hem Ecevit'in hem de Demirel'in en güvendiği gazeteci oldu. Çünkü Arca­ yürek, Ecevit'in ana. muhalefet partisi lideri olarak seçkin bazı gızetecilerle her Çarşamba gürti yazılmamak kaydıyla yaptığı basın toplantılarının müdavi­ nıi idi. Çayh pastalı bu toplantılarda Ecevit, parti yöneticilerine bile vermedi­ ği gizli bilgileri, yazılmamak kaydıyla ve sadece bilgilenmek'fi için, seçkin ga­ zetecilere veriyordu. Ecevit'in yakını Arcayürek şimdi de Demirel'in yakını olarak Ecevit'i rahatsız edecek yayınlar yapıyor.

ARCAYüREK YAZıYOR Ecevit'in mektuplarını yayınlayan Cüneyt Arcayürek,8 Mayıs 1977 tari· hinde Hürriyet Gazetesi'nde şunları yazmış olduğunu hatırlattı: "Ecevit'in inancı şudur: Kontrgerilla hareket halindedir ve Taksim'deki feci kıyımın ·kat­ liamın· içinde parmağı vardır. Elbette Korutürk'e bu bilgileri veren Ece"t, belgeleri sıralamamıştır. Ama bugüne kadar devlet teCf'Übesiyle bazı bilgileri karşılaştırdığında sonuca varmıştır ve bu sonuç da kontrgerillanı" yeni bir davranış içinde olmasıdır. Ancak şunu biletim ki kontrgerilla demek bir biçi­ mi bir parçası olduğu MIT de demektir." Mayıs 1977 tarihinde Ecevit'in en güvendiği gazetecilerelen birisi olan Arayürek'in bu yazısının Ecevit'in görüş­ �rini yansıttığından hiç kuşku yok. Arcayürek,

6 Mayıs gecesi

Ecevit'in Ko·

rutii"k ile yaptığı görüşmede "kontrgerillanın saklı olduğunu bildiği müessese­ nin adını vermiştir" demektedir.

Başbakanlık ya da başbakanlıla geli, yöntemleri Eceuit'e Kontr--gerilla için .öylediklerini unutturd'u mu' içinde saklayan örgütü tarif eden Ecevit şu bilgileri veriyor: "1974'e kadar, gizR olarak, Amerikalılardan mıli destek görürdU. Amerikan askeri heyetleriy. le bir binada çalışırdı. Amerikan mıli desteğinin 1974'te sona erdirildiği bikli­

ECEVIT INANCıNı KAYBEDIYOR MuhaJefette iken kontrgerillanın varlığına inanan ve bunun başka bir müessesenin içinde saklı olduğunu bilen ve sözlU görüşmesinde kontrgerillayı saklayan kuruluşun adını Cumhurbaşkanına veren Ecevit, başbakan olunca bütün bildiklerini unutuyor. "Kontrgerilla yoktur" diyor. "Canım bu konuyu tartışmayalım" diye ekliyor. Anlaşılan başbakanlık ya da başbakanlı�a geliş yöntemleri insanları unutkan ve uysal yapıyor.

AMERIKAN DESTEGI Mayıs 1977 tarihinde Cumhurbaşkanına, yazılı olarak, kontrgerillayı

YVRVYVŞ -14 ŞUBAT 1978 - 4

rilmiştir." Bu ifade Ecevit'e ait. Kimin bildirdiği bilinmiyor. Ancak başka bil­ giler var: "Bu örgiltte iyi niyetli kimselerin dışında siyasal d Uşünceleri yönün­ den yurt savunması için gördükleri eğitimi Türkiye'deki şiddet eylemlerinde kullananların bulunabileceği gIIçIU olasılıktır."

, Başbakanlık yapmış bir kimsenin bu ve benzeri bilgileri boşa söyleme­

mesi gerekir. Demirel kontrgerilla konuSU'lU kampanya haline getirince Ece­ vit'in son başbakanltğından önce kontrgerilla için söylediklerinin hepsinin boş olduğu ortaya çıktı. Bazıları için 'Uıprlz oldu. May� 1977 tarihinde Ke­ mal Kayacan i le ırfan Özaydınlı'nın CHP kontenjan adayları yapılması Uzerine Türkiye Işçi Partisi yayınlarında yazılanları okuyanlar Için sürpriz yok. Bu iş o zaman kapandı. O zaman bu işin edebiyatını biraz fazlaca yapmak, galiba, işi kapatmak için gerekli oldu.

PatronlariGD'yi neden seviyorlar?

BÜYÜK GREV BITII. BITIŞINI NOKT ALAY AN OLAYLAR BAŞLATıLIŞINDAKI VE YÜRüTüLüŞÜNDEKILERI ARATMADJ. BÜYÜK BIR IKI FABRIKADAN GELEN HABERLER VE BUNLARA GöSTERILEN TEPKILER ÜZERINDE DÜŞUNÜLMEYI GEREKTIRIYOR.

Parsan'da Pazartesi giilü işbaşı yapmayı reddeden işçilere ilk önce işve· ren temsilcisi sonra da baş temsilci hitap etti, Sözleşmenin imzalandığı, işba­ şı yapılması gerektiği bildirildi. Baş temsilci, sendikayı aramış ama kendisine yalnız daha ilerki günler fabrikaya gelinerek sözleşmenin anlatılacağı söylen­ miş. Işçiler, hangi koşullarda çalışmaya başladıklarını öğrenemeden işbaşı yaptılar.

(Ayın 17 '';nde ouom olmaya git· tim. 700 lira aldım. Vardiya ,efi Yalin Hoşbilgin An.lııara'don MHP merkezin­ den emir geldi. Seçim kampanya" için pa1fl topl uyoruz. 100 lira verecek';n de­ di. Ben 100 uru çok bunun 600 limanı ev kira" verecelim. 100 lira da lize ve­ rhem ne yer ne içerim dedim. Bunun üzerine 8 kifi üzerime atıldı. Feci ,ekil­ de dövdüler. Tabonaı çekildi. Bir ara kurtulup kaçmoya çalıştan. KDpdaki bekçiler brokmadılar). Bu şoh"n LU· ratmdahi izler bizza t mÜfcıhode edilmiş tıe oradaki bütii n işçiler tarafından daı· ruanmıştır.

Bir diler Örnek delil de şudur: (Aranudon bu şekilde dayak yi­ yenler çıluın) dedik. Bir çok kişi çıktı.

Bunardon Yu.u( Kaya Uimli pOl'timiu menıup i,çinin yüzü gözü şişti. Yara be­ re izleri vardı. Ve bir kulcılı duyma hi,,;­ ni kayıp etmişti. b- Bülten tıe bildiri dalıttrnncıklo ilgi· li tecavüzler.

1- Ornek olarak ilişilll e takdim Itdı· non bülten tıe benzeri MHP bildirileriAP' li ifçilere zorla dalıttrıl11UJktadr. Imtl­ no edenler dayola maruz brral:ılmakta­ dr. Bu hulU.lcır tecavüze marıuz kGlan­ ilnn ifacklfriylt ea bittir.

2- Iki adedi ömd oma. için ilişik· te toltdim kılınon üye Iıayıl fişleriyle dernele zorla üye kayıt edilmektedir. lmtino hGli leaıuüz dolunnohtııdır. Bu huaıMardo ifaekılerle "'bittir.

3- Al' 'liler zorlo partiekın i«i(aya do­ vd olunmaktudr. Bunu yapmoyonlcıruı ceza. i,kmcedir. Bu da ea bitlir.

4- AP'liler VII,Ü Ocaklarınd4 ve (n· Iciicü ifçiler Dernelinde �ce ve gündüz zorla nöbet tutmaya mecbur bırakılmak­ tıı dr. Bunlara aynco o mohaUerde orta­ Iıh hizmeti gördiirülmektedir. cMili", ve yürüyÜflerle ilgili teea-

işe gükmedim. l,i brokmak i.ıedim bı­ roktumadılor. I.m ueriyorum Oba Ba,­ kanı Mehmet Kondilli).

Bu i(adelerluırş.ında diler kaduı· lann konllfnlOano milaıade etmedilz... (Çok önemli bir mü.şohode Takdir buyrulur ki, her iddiayı de­ lillendirmek gerekir. Biz arz ettilmiz fO­ hitlerle. belgelerk yotinmedik. Tariş bünyeli nde inceleme yaptık. Maalellt( bunların tamamı daırudur. Hatta daha ileriıi vardır. Vul i,kence odalorı mey­ dana getirilmiştir. Bunların döuiilenlerin selleri duyulmaıın diye gürültiil ü yerler­ de yapılmış oldulu bize ifade olunmuş· tur. Bize mentup yoda bize yakuı olon101', idareciler. hepani teyid etmişlerdir.

Bu zorbalann tamamı Genel Mij­ dür yardımcıaz Aydın Tanyel'in himaye­ .indedir. Onun teşviki ve idarui altında­ dır. Derhal tıe mutloka ilk tedbir olarak bu adamın görevden alınmaıı şarttır.

Biz vukuu muhtemel bir patlama­ yı önlemek için bir gün daha işe gitme­ mekr; tenbihinde bulunduk. Elyozısı ile olan fikayelleri de ilişik olamk .unu),o-

Milli Elitim BakGnımu A.N. Er­ dtm aleyhine yapılon yürüYÜfe AP 'li if­ çiler zorla ittirak dtirllmiflerdir. Imtina edenler (iiU tecoviizü n muhotabı olmu,­ lardr. O gün ve 5 Şubat yürüyÜfünde (abriluJ tatil edilmiftir. Müale.nin anıç· lan bu amaçla kullanılm&ftır. Toplantıya ifçiler bu araçlarla gölilrii lmü,lerdir. d- Ba,bakanı mu aleyhine olon du-

ler yerine somut olgularla uğraşması gc­ reğini vurgulayan bir örnek niteliğincle. dir.

Oç yıla yakın MC yönetimi sii'"esince, yolda. okulda, yurtta ve devtet kadrola· rına azgınlaşarak stl"dii'"ülen bu faşist ya­ yılma harekatı nereden lüÇ ve dayanak bular.ık doimuş. büyümüş ve serpilmiş­ tir?

Yeni hiKUmetin somut olgulardan ha­ reket ederek, kararlılık göstermesiyle kaynağa yürümesi gerekmektedir. Şu bir gerçektir ki, silah göstererek. sınıfta "ülklkü" dergi satan, devtet daire­ sinde haraç toplayan eşkiya. devtetten arka gördüğüne inanarak'te "devteti kur­ tarma" adına faşist eylemi yli'ütmüştii'", yürütmektedir ve bunu dayandılı poli­ tik, Ideolojik ve ekonomik kaynaklar vardır.

MC suçlularından Talat Asal'ın mek­ tubu da, suçUstU mahkemelerini ilgilen­ direcek oranda ikrar ve Itiraftır.

1JÜ%1er:

Fabrikada, %Gti alileriyle llgil� bu­ rada tekronnda leeddüp ettiıım goliz cümle�r. iftiralor (abrika içinde çqitll yer�rde yazılıdr. ldere bunloro manl olmamaktadr. tIna tecacAiz i� ilgili hu..,.lor: Bu (eci halı bulUdo açıkça izahtan utanç duyuyorum. Aynenon ediyorum: EU( Türkmen (Bono ve arkadaflarıma burada .öyleyemeyecellm çrkln teklilkrdt bu­ lundular. Makine aralarına .akup "kış­ tırmoh Utediler. Zorlcı tıe pam mukabiU çlrhln tekU�r yaptılar).

Fatma Zeybek (Makinelerin am"na geldilu, çlr­ i:i" tekli(te bulundular. Zorlo gl>tiirmeh i«ediler. Gitmedim. Korkumda" 1O gün

Derin .,ygıkmmı lütfen kabul buyurunuz.

Talat A.,ı Not: Zorla .,tılcrn ve alınmadılı takdirde cezaya çarptırıJan ran t de deUaer me­ yanındadr.

ILAY ALETLER YERINE

SOMUT OLGULARıN OZERlNE GIDILMELI

Suçun. suçlular tarafından ikrarı an­ lamına gelecek bu belge, Cumhuriyet ga­

zetesi adına bir batırı belgesi olduğu ka­ dar yeni hükümetin � CHP'nin hayalet.

Arçelik'te temsilcHer işçileri topladılu � sırayla kaundan zaferin ha­ berini ilettiler. Zafer, UDC'nindi... Işçiler arasında bulunan bir grup genç ve kadın, utkuyu coşkuyla kutlayıp baş temsilciye ve çevrelerindeki işçilerı karanfil takmaya başladllar. IKO adına kutlamalar slirerken � kavrarrıaya başlayan işçiler toplantıyı terkedip işbaşı yaptılar. Temsilciler, IKD'liIer ve karanfiller kendi başlarına kaldılar.

Türk Demir Döküm'de işveren lokavt öncesi S işçiyi işten atmlJtI. Bu işlemde sendikanın katkısından kuşkulanan işçi saytsl artmaya başlayına, Maden·lş tepkinin önünü almak için S işçiye sosyal yardım bağlamış ve im­ nlanacak sözleşme ile işe geri dönmelerini sağlayacağını söylemişti. Işbaşı yapılacağı gliı durumlarını öğrenmek için birisi TIp üyesi S işçi. diğer işçiler· le birlikte sendika temsilcilerine gittiıer. ılerlemeci bazı temsilciler işçilerin geri alınmasına karşı çıkınca, işçiler bu temsilcileri yaka ınça fabrikanın kapı­ sı önüne koydular. Işveren bunu yapan biri TIp üyesi 19 işçinin de işlerine son verdi. Bunun üzerine büyüyen olayları bastınnak için polis çağrıldı. TDD, hala polis kontrolü altında.

Maden-Iş genel sekreteri Mehmet Ertürk ise olayı şöyle anlattı, ertesi günkü gazetelerde: "Iddialar asılsızdır. Işveren lokavt öncesi 4-S işçiyi döve· rek dışa.rı atan işçileri lokavtın kalkmasından önce işten uzaklaştırmıştır. Biz. senoika olarak işçinin işçiyi işten atmasına karŞı olduğumuzu duyurmuş­ tuk... " Ertürk'ün lokavt ve grev uygulamaları boyunca işçi ve işverenin hakla­ rının askıya alındığını, lokavt sırasında işçinin işten çıkanılaımyacağını bil­ mes;. bilmiyorsa sendikacılık yapmaması gerekiyor. Bilmiyorsı öğrenmesi ıe­ rekir diyemiyoruz çünkü Ertürk'te çizgisindekilerin bu yeteneğinin bulunma· dıiı biliniyor. Örneğini, 10 Şubat urihli Politika p"etesinde, bir kiite yazan hanım· dan olaylarla ilgili yazdıkımnda görüyoruz: "Bu habere bWrsanIZ, sanırsınız ki işyeri patronu UDC'nin başlıca savunucusu ve IGO'ye toz kondwm.u, derdi günü IGo'nin gelişmesi. UDC'nin hayata geçmesi... " GilIiln ölrenmeye başladılar, IGD ve UDC'yi büyük p;ıtronl.,.ın çok sevdiklerini.

Yeni hükUmet, olaya bu yönden bir tutarlılıkla eğilmek ve yol almak yerine kararsıziıla eklenen tutarsızlıklarla ye­ tinmektedir.

Bütün yurttaki devtet örgütlerinde rastlanan faşist lekenin temizlenmesi an· cak böylesine kesin bir tutum ve yolla mümklAıdl'.

Basma kıyısından bucağından çok kUçük oranda yansıyan, saklanamayan olayların yanı sıra kasıtlı ve bilinçli bir sessizlik içinde geçiştirilmeğe çalışılan olaylar da vardır.

MC yönetimlerinin uzanabildiği daA başları bile suç yüklUyken. MC suçlu la­ rını güçIU hale getirecek gayrıciddi poli­ tikalarda" arınıp, oluşturdukları faşist odakların dağıtılması ertelenemez bir görev olarak ortada durmaktadır.

AP'YE

YENI KAN ARANıYOR

AP Genel Başkanı Slieyman Demirel Ile kanlı Işbirlikçisi Alp..lan Tl'keş'ln geçtilimiz haftalardaki hamleleri. tama· men hedef saptırtmayı amaçlayan girl-

şimler niteliğindedir.

Bu arada Demirel'in, parti içi sorun· ları. bu kazandığı vakit içinde belli çö­ zUmlere vırdımıa girişimleri de gözlen­ mektedir. Demirel. geçtiiimiz hafu i­ çinde AP Gençlik Teşkilatı Başkıını Hamdi Oçpınar ile görüşerek. parti prog­ ramının yenileştirilmesine ilişkin deli­ şiklik önerileri hazırlamasını istemiştir.

Demirel'in içten � dıştan gelen eleş­ tiri ve dalgalanmalara karşı ınrti proıra­ mında değişiklikler yapma gereğini ka­ bul ettiği anlaşılmaktadır. Demirel cö­ rünli'de değişik iki dalga ıruındadır. Çünkü programın "ileriye dönük" bi­ çimde değiJtirilmesini isteyenler yakla­ şık bir CHP modeli öngöıü-Ierken. prog­ r.amın MHP modeline yakınlaştırılmasını isteyenler de mevcunur.

"Ileriye dönük "lüğü Demirel'den bir gömlek daha Nato'cu Kamran Inan'ın, MHP modeline dönüklüğü de Sudettin Bilgiç'in temsil ettikleri gözönüne alınır­ sa onaya Çıkııcak yeni parti programının ni(elilini bugünden kestirmek guç �. dir.

YURUYUŞ · 14 ŞUBAT 197.· J

i Jt

UMUT EKMEGi YENE YENE BiTMiYOR

MILLI ECITIM BAKANı UCUR, MC DÖNEMINDE ECITIM

ENSTITOLERI'NE YASALARA AY KıRı OLARAK ÖZEL Si­ NAVLA DOLDURULMUŞ ÖCRENCILERlN "SOKA CA ATIL­ MAYACAClNI" 'SÖYLEDı' 27 DEMOKRATIK KURULUŞ BU KARARıN "FAŞISTLERE VERILMIŞ POLITIK BIR ÖDON" OLDUCUNU AÇıKLADı.

GeçtiRimi. hafta Salı günü Milli Elli' tim Bakanlılı'nm önünde bir açık hava toplantLll düzenlendi. Toplantıya 27 de· momtik kuruluşun terruıilcileri ve üye­ leri katıldı. Milli Etitim Ba.kanlıRı'mn,

i

�.!:" �:::�� !! ö��a�: �::ı C t I I öRrenci.lerin "okula devam etmesi·1 ne" ilişkin kararmın kınandılı toplantı­ nan

da demokratik kiUeöJ'(Üt1eriadına Halk· evleri Genel Ba,kanı Ahmet Yıldız bir konuşma yaptı. Ahmet Yıldız şöyle di· yordu konU1fmuında:

oku11ara giren ve çolunlulu faşist olan ki,iler elitime devam edebilmektedir."

Ahmet Yıldız, MC döneminde elitim kurum1annıo faşistlettirilmesi politikaIl­ nın, bu hükümet döneminde "kabul edil· mi, aayılabilecelini" i MC döneminde yapılan yasadışı ve faşiat girişimlerin "yapanlann yanına kar kaldıRım" lÖylüyordu. .

Açıkhava toplantılına katılan bine yakın Id,i de Milli Etitim Bakanlılı'nın MC döneminin uygulamaluma ödün ve­ ren tutumunu kınadı.

"FAŞISTLERE ÖDON VERILDI"

YALNıZCA UMUT EDENLER..

"- Yapılan açıklamada, geçen tim yıllan.nda özel anavlarla ERitim Ena­ titillerine girenlerin elitime devam ede­ cekleri bildirilmektedir. Bu uygulamayı, Danı,tay karaılarımn uygulanmaQ ola­ rak kamuoyuna yanııtan ve kabul ettir­ meye çahtan Milli ERitim Bakanı'nın bu tavnru fqiıtlere ftrilmi, politik bir ödün uymaktayız. Çünkü Danıştay karulan yapılan girit auıav1annın iptalini öngör­

Açık.hava toplantıımden ıonra, Halk­ evleri Genel Başkanı Ahmet Yıldız,TOB­ DER Genel Başkanı Gültekin Gaziotlu, TOM-DER Genel Da,kanı Erhan Tez.gör ve TOTED Genel Ba,kanı Aykut Göker. güç ve eylem birlili yapan demokratik kitle örgütleri adma Milli ERitim Bakanı Necdet Ulur'la görüştüler.

ÖRTe-1

mektedir. Oy. Milli Elitim Bakanı'mn ,etirdiRi uYlUlama ile llDavlar iptal edU­ memekte, böylece özel ıınavlarla bu

Çok sayıda gazetecinin de katıldıRı toplantıda, Ulur bol bol umuttan &öz etti.

"- ERitim Enstitüleri'ne vereceRimiz yeni ldm.li.k.le, özftl ıımav1arla .lınan bu

öRnnalerin birkaç yıl daha bizimle ol­ duktan lOD.L8. deRişecelini ve yetkin öR­ retmenler olacaklarını umut ediyorum."

"-YapacaRın= deltişikliklerl. Elli­ tim Enstitüleri'nde can güvenliRi ve öA­ renim özgürlülünün aallanabilecelini umut ediyorum."

"- AldıAınuz kararın doRTulutunu burada bulunan &rkadaşlarımızdan buı­ lannm da bir süre ıoma görecelini ve bi­ tt ze bak vereceRini umut ediyorum.

Ba,lıca ıloganı "Umudumuz Ecevit" olan bir partinin üyesi olarak, Necdet URur'un bu denli çok. "umut"tan IÖZ et­ mem doRaldı. Ancak, kendisiyle görüş­ meye gelen demokratik kitle örgütleri ı,enel başkanlanrunı. daha somut cevap­ lar iJtedikleri de açıktı.

"UMUDUN GARANTISI NE?" TOM-DER Genel Başkanı Erban Tez­ ,ör somut karşılık bekleyenlerden biriy­ di. Necdet Utur'a bir soru yöneltti: "- Bütün uygu1amalannız ve aldılınız kararlar iktidarda üç yıl daha kalacevanayımmdan kaynaklanıyor. An­

jtınlZ

cak biz Türkiye'nin gelişmelerini yakın­

dan izleyenler olara1r:, yolurdu üfleyerek yemeyi eb,kanlık edinclik. ERer bir süıe ıonra iktidaı delişiklili oluua, ERitim

Kitleler Foşiltlere verikn poUtik ödiinii proteıto ediyor.

Enıtitüleri'nde durum ne olacak? Ko­ nuşmaruzda hiç 'özerklik'ten ıöz etme-

Cinayetleri kim işliyor?

Tiirkiye'de kontrgerilla tGrtlfmGlarl ıiirdiiriiUirken, genel o.larak. faşilt Vlkii Occık.larmın tle bun.lara iiye cinayet enıklarmın unutuldu'u görülüyor.

Zaman zamGn bG.ndG cinayet IfOn"l Vlkii Ocokhlor y'er Glıyordu. A ncok bGsı­ na zaten eluik YGnllYGn bu haberler. ton zamanlarda kontrgerilla olayuun da ön plana çıkmlJll lle iyiden iy;)'e unutulmUfG benziyor.

10 Temmuz 1976 giinii BurlO'da AlGtürk Cadeklinde yiirürMkte olan ölrenc; Ahmet VGtan KırkbulGk'G Gte, açıldL KvkbuIGk öldü. Bir ö,renci de YGrawndı. Olayla Ilgili olarok Efendi Barutçu

lle

Metin KaplGn yakGlondılar.

Dow henii.ı IonuçlGnmış deliL

Efendi Barutçu. cinoyet işkndı,inde Vlkii Ocakları Bu,.., Başkanı idi.

Diler eruk Metin Kaplan iıe aynı örgiitün eski bllfkcıru idi.

16 Ocak 1978 giinü Akademi ölrencili Sadettin Emin ÇlnGrol"'. Buraı Setbof,'nda tlUrularok öldiiriildii. Cincıyft ZGnl1ı1 olarak Me hmet Kutucu. zGnlı­ ya yataklık yaptıkları gerekçe'; ile de Emekli AlbGY HalOn YıldIZMn tle 01114 Orhan YıldızhGn tutuklandılar.

Cinoyel ZGnl1ı1 Mehmet Kutucu. Bul1lO OIkü Ocokwrı ba,luınıdır. Yatak­ lık YGptıhları gerekçe'; ile tutuklaıwnlardon Emekli Albay YıldIZMn MHP il yönetim kurulu ikinci blJ,fkonı ve eski MHP BurlO millettiekili adayw"..

Bunlar. basında yer almadL Şimdi fGfin Hareket' PGrti,; sözcüleri gölili­ krini gere gere "bizdf'n kinue luÇ işlemez" dediklerinde, üzerlerine olaylarlG. delillerk gitmek gerekiyor. FGf;.t horekelin bllfl bGrlf nutukları attılmda. bunları fergilemek gerekiyor. Kimi "ilericiler" ue "a.laylar belki de MHP'nin

kontrolünden çıktı" dediklerinde tiim bunları anlatmGk gerekiyor.

Faşilt cinayetler örtboı etlilemez, faşiltler aklarıamGz. Her ne gerekçe ile olurıo ollun.

YVRVYVŞ· 14 ŞUBAT 1978·6

Onem� olan cinayet YU/JOlarınln aGııhlmG"

diniz. Elitim EDltitüleri'ne özerklik ta­ runmaz.., umudunuı: bota çıkma% mı?"

Tezgör'ün bu ıcxuauna Necdet Utur, "Ozerklik kon\UUn u bir bütün içinde ele alarak deledendireceliz" diye kartılık verdi.

BU ÇOCUKLARı SOKA<i4 MI ATAlıM? Necdet Ulur, kOllUfln&amda sık .k ''bu çocuklar" diye IÖZ ettili Elitim EnatitüMi'ne özel sınav1a alınan öIHnd.­ lerin, sokaRa atılamayacatını lÖylitoor­ du.

"- Bu çocuklar zorla özel ımav ı.te­ miş. zorla kazanmış. zorla okumu, de­ liUer. Bizden önceld Milli ERitim Baka­ nı tarafından özel anav açılmı,. bu ço­ cuklar kazandırılmı, 'ye okutulmu,lar."

Necdet Ulur, "çocuk.lann" bir aaçu, günahı olmadılım anlatmaya Çalı,ıyor­ du ama; ''Peki. bu ölrenaleri y •.ıar. aylan olarak özel ımavla Elitim Enstitü­ lerine dolduranlardan belep aorulacu mı?" sorusunu yarutlayamadı.

Dolltusu Milli Ellitim Bakanı Necdet Utur toplantı boyunca hiç rahat detil­ di. Alınan karara kendimnin de pek aklı­ yatmadıAı anlaşılıyordu. Ne var ki, hükümetin politikaanı izlemeye, bu yol­ daki kararlan uygulamay. zorunluydu.

Ne kadar inandıncı olma .. da!

nın

i

Erzurum ' da

faşist saldırganllğa dur denilmelidir lı olan yurtlaıda bulunan tüm denlmcl ve ilerici öRnnolerin yurtlardan atılma· Ilna çalışıldı. Arkada,larunız ' geceleri uykuda dahi ....ıdaıya uRıadJlaı. Bu w· dınJ.a.rda Tuncer Şahin adb arkadaturuz bitki.ı hayata firdi. Bu hareketler ıonu· cunda tüm ilericiler yurtlardan ayrılmak zorunda kaldılar. Böylece (qm. zorbala­ nn eline geçen yurtlar gerek üniversite içeriainde eerekee ,ehirde tüm fqiJt aal· dın1ar için bir ü. olarak kullaru1maya başlandı. Bugün ise Türkiye'nin çeşitli yerlerinde tertiplenen !şiddet eylemlerin­ de kullanılmaktadır. Bu saldırılaıda be­ men hergün onlarca arkada,ımız yara­ landı, günlerce hastanelerde yattılar."

7 Şubat ,ünü Ankara'da bir ba_n toplantw düunleyen Erzurum Yüksek ölrenim Demeti, Enurwn'da yoRunla­ f&il fqilt ....ıdırı, tertip ve airi,imleri ör­ nekleri ne serciledi.

Türöye'de öteden beri faşist tamaru­ ,ın doruluna ulqtılı iner araandaki ye· ri bilinen Enunı.m'da, .özü edilen giri­ ,imler ve baskılar bUln toplantısında özetle ,öyle dile (etirildi: " Bizler Erzurum A. O. devrimci öRı'en­ ciJeri olarak ,ehirde ve üniversitede biz· lere yöneltilen aaldmlan, öRlenim özgür­ lütii ve can IÜvenUlinin nasıl yok edildi­ Rini kamuoyuna ve barına duyurmak i. tiyoruz.

"I. Me'nin kurulmaayla birlikte Tür· kiye'de görü1en r...ist terör ve uygulama­ lar Erzurum'da daha yolun bir şekilde ortaya kondu. Bu hareketlere balb ola· rak ilk etapta Universite kampusu içeri­ andeki Kredi ve Yurtlar Kurumuna bal-

öORETIM OYELERI

HEDEF ALINIYOR "7 Ocak 1977 günü Mu.tafa Çakır isimli arkarlqımız uRradılı aaldm ıonu-

Ilericilik adına nasıl "hlnk" denir?

"Uerh:ilik"de görev bölüşümü naal mı olur? önte bir "Ilerici" parti ve başbakan bulacaıuu\lz. Sonra da " lIer1ci" bir baan organı ve bu organın " ilerici" yazarlarmı. Bunlar varsa, " ilerlcilik" te Iş­ böli.münü gerçekIeşttrebilininiz. özetle şöyle:

gözünü kaybetmiştir. 11 Ocak 1977' de Numune hutanelindeld yaralı arka­ daş1annı ziyarete giden Ahmet Söken arkadaşımız öldürülmü,. Celal Bmici iae alır şekilde yaralanmıştır. Giderek ,id· detlendirilen bu faşist aaldınlar öRretim üyelerine yöneitilmeye başlanmı,tır.

Doç. Fevzi Unlü üniversite kampUlU içe­ risinde ııaldırtya uRtayarak komaya gir­ miştir. 15 Haziran 1977'de kendini bill­ me adayan Doç. Dr. Orhan Yawz göre· vine giderken hunharca katledilmiştir.

"Büyük şehirlerde bir öRrencinin ya da ilericinin dövülmesi halinde baıında bu olay yer alırken Erzurum'daki faşiat zorbalann uyguladıkları zulüm hiç bir şekilde kamuoyunca duyulmuyordu.

Sanki baan Eaurum' da bir yurtleverin katledUmuini bekliyordu. Bundald bu suakunluk fa,iltlerin istedikleri şeydi. Çünkü onlar kendilerinin (Üçlü oldulu yerlerde olay çıkmadıRı dÜfüncelini ya­ ratmak istiyorlardı. Bir olay sonucunda bilgi almak için yurtlara giden Anka Ajansı Erzurum muhabirini yurtlar önün­ de bıçakla alır yaralacblar. Böylece uy­ guladıldan faşiat terörün ba.na yanıı­ maam engellemeye çalıştılar." cu

öNERILER

Ilerici put! ve " llerIci" başbakan mutlaka birşeyler yapacak. SiZ de "Ue· rio" baan ve yazarlar olara� yapılanları "Ilericilik" adına tercüme edip, yo·

ııe

rumlayıp kamuoyuna aktaracakSlntZ. Böyle yapınca belki tlnjınız dÜfer, ama "demokrui" adını, "Uericllit" adma bu önemli ml? önce ""'"icl" parti kontrgerUla metelelinde mongalda kül bnkmaya· cak. llerIclBk ad.,.. de.ekleyeceklinlz. Sonra gericilik saldırıya geçetek. Bu aldırı kart_da "Ilerici" baıııakan gerileyecek. Siz de "ilerici" yazar olarak bu ke. bu gerilemeyl ..vunacakJıruz. ör l ln gazetenizin 6 Şubat tarlhli ..yı· IUlda "konlrlerlllanın üzerıne çok gldlllrae AP'eie kenetlenme başlar, o}'la bu put! datııdı dalılacak" dly. yazaraıılZ. Böylece "UerlcWlt" adına neelen bu konuDun üzerine cldllmemea gerektıli açıklık lı:azamı. Bu yetmezse, aynı gün bir başka "Ilerici" yazar, "politikada yalıuzca lylnlyetln yetmeyecetlnl", "he· saplı oluııırwı gerektlRlnl" bir güzel anlatır, kamuoyu � kontrgerilla konu· ıunda Idmin "be_paz" oktutunu anlar.

Sonra anı Elitim Ellllltüleri konUlUnda "ilericilik" yapmayageUr. ön· ce "Uerlcl" bakan. bir karar al... Bu karar, kamuoyunda tepki yaratır. Sizlrı gö· revlnlz I.. bu tepldlerl önlemek. Hemen kaleme sarılıranız. 7 Ş ubat tarlhti ga· zttenizde, bakarun davraruşmın gençler araanda iafı.şl saRiayacak "Insancıl" bır dananış oldulunu yazanuıız.

Belld bu da yetme•. O zaman erterı gUn var. Ertelli gün de şunları yazar.

ImlZ: "Ne

var

kl TöB·DER yönetımı bu kararla.. karşı Çıkınış; verilen kaıar·

ları ödün olarak nllelemlşllr.

"Bize kalır., ölretmen örgütü, öArencl lOrunlarma daha yumuşak. bl! yaklaşımı beninuemeli. Bu tür yaklaşım. bem çoa.ıkJa.ra sevecenBii aiqeler, hem de lliy_1 taktik açısından daha tutarlıdır." (ılhan Selçuk, "Flfııt ö�· rend?" Cumhurtyet, 8 Şubat çarşaııılıa) A". olur ya, Ilzln dlfmızda]d lIedciler çok ama çok kalın katabdır. Bu tür "taktik"leri bl! türlü anlamıyorlar. O zaman devam eder, daha da &ertie· ,ininiz. Naa l mı? Şöyle: Antlkomünizm yapanmız. Başbakanı Soues'e, ilericileri de Cunhal'e ve PKP'ye benzetininiz. Tabü faşistler her iki lllkede de VU. Sonuçta Iki "aşll"ı" "cun ananda iş yapmaya çahşa.n "zavallı" Soares gibi, yine Iki "aşlfl" uç ara· sında Iş yapmaya çabşan zavallı Ecevlt'e acıl" kamuoyu.

ERer yine anlamazlarsa sert bir yanıt verirlllniz: "Bu koşullar altuıda özgUrlUklen yana tüm yurttaşlaruı görevi yenııktı· darl tutmak, onun başarısına yuduncı olmaktır. özellikle i erici demokratik örgütler bu konuda çok dikkatli ve duyarh olmak zorundadD"lar. Daha beş hatta önce okulları, devlet dairelerlni ele geçbınekle övünen taıııst lIl&tem tem· silcileri bugün etkisiz hale getirilmek durumundadlı'lar.

"Henüz ortah�U\ durulmaktan uzak: oldulu bL! Rrada ilericlUk ulruna uluort& eleştireye kalkışmaı< özgUrlük dUşmanlaruılD ekineline yal sürmek olur." (Nadir Nadi, Baş Sorun, Cumhuriyet, 9 Şubat Perııembe) ışte böyle deri verirsiniz ilericilere, demokratlara ve sosyaUstlere. Size inanacaklar çıkar. ınanmayanlar da olur. Onları da bır gUzeI ıuçlaranız olur biler. Çünkü Türklye'de böyle&ine "lIe.ıcl"lile ınanacak ve gerçek lIerlclllll suçlayacak aptallar da vardır. Hiç kuşkunuz Olma.&ln.

l

"Bu faşist baıkı ve terör ıonucunda yüzlerce arkadatırnız ümvemteye gida-­ menü,. yüzlerceai de ba,ka fakültelere nakil yaptltnU.flardD'. Nakil yaptııama-

.

yan arkadqlarımız da kendi ıorunlanyla başbaşa bırakılıru.ttır. " Yeni hükümet program..ı.nda bulunan can giivenliRi ve öRtenim öza\irlülünün ullanınaa için, yetkili5el' olayların kay­ nalında kurutulacalım belirtiyorlar. Bu­ nun için bizler Enurum'a önoelik veril­ mesi 'le ivedi olarak alınacak önlemlere Erzurum'dan başlanmaaa gereline inanı­ yonız. " Bu dolru1tuda1d taleplerimiz: • Fqist işgal altındaki yurtların ka­ patı.1a.rak tüm ölrenciletin yararlanacaRı kurumlar haline getirilmelidir.

• Universitemizde ötrenim azgürlülü ve can güvenlilinin ullanınaa ve ,� birdeki faşiat ııaldınlann önlenebilmesi için Emniyet örgütünde köklü düzenle­ meler yapılarak, polisin tarafau1.ıRı ul­ tanmabdır.

• Erzurum Atatürk Univeratelinde ötreüm üyelerine varıncaya dek ıaürdü­ riilen faşi.d ..ıdın ve cinayetlerin ıorum­ lulan yakalanmab, haklarında en k.... za..­ manda soruşturma açılmabdır.

• Faşist uldUlanlara yardımcı olan ve ııaldınlarda yönlendirici durumda 01du� tespit edilen öRretim üye 'ye .... tanla.r h.akkında ııerekli ıoru,turma açıl­ mab ve üniverate Be olan balıan k.iI· melidir.

"Bu konularda hükümetçe yapılacak girişimleri deıtelı:1eyeoelhnbi tüm ka· muoyuna duyururuz."

"'güncel yayınlar

'Si�! �riye �

pratige getirdigı katkılarla

25 lira

V. i.LENıN

'İŞçi Sınıfı Hareketini Bölücü Akımlar 25 lira ·revizyanizın �goşizm .maoculuk .troçkizm

SAPM ALAR

'

lar a

ıffN iiM R NED K'

O

ı

15 lira

'28-29 Ocak 1921i Unutma

MUSTArA SUPRi VE YOLDASLARı . , -iblıra Piyerloti Cad. 21;5, Çemberlitaş/iST

YOROYVŞ · 1 4 ŞUBAT 197' .,

........ .... ............ � ..ı ......_.aaa�an-="�EZ =.... ' DI .. ._ .. .. .. _ . .. ... . .. _. .. � __ .... __ __ .. __ .. __ � __ __

LENIN: "FABRIKA SAHIPLERI, SANAYI ALANINDA BIR AKSAMA HALlNDE, lşlN BIR SüRE DURMA· Si VE Işçi FONLARININ TüKENMESI KENDI YARARLARINA OLDUGU IçiN, KASıTlı OLA· RAK, GREVLERIN Çı KMASINI TEşvIK BILE EDEBILIRLER. BU YüZDEN IşçiLER, Hiç BIR KO ŞUL ALTINDA KENDILERINI YALNıZ GREV EYLEMLERI VE GREV DERNEKLERIYLE KısıT· LAYAMAZLAR. IKINCI OLARAK, GREVLER, ANCAK IşçiLERIN YETER DERECEDE SINIF BI· LINCINE SAHIp VE GREV IçiN UYGUN ZAMANI SEÇEBILECEK YETENEKTE OLDUKLARı, TA· LEPLERINI NASIL ORTAYA KOYACAKLARıNı B I L D I KLERI VE SOSYALISTLERLE ILIşKILI OLDUKLARı, ONLARDAN BILDIRILER, BRO· ŞüRLER SAGLAYABILDIKLERI YERLERDE BAŞARILI OLAB ILIR." (Sendikalar üzerine, Bilim Yayınları, s. 168) Işçi smıfının mücadelesi süreklidir. Sürekli oldu­ tunu" bilinmesinin önemi Sildeec aman açısından de­ ğil, dün-ougQn-yarı" ilişkiSinin doğru deierlendirile­ bilmesi içindir. Dürü bilmek ve doğru değerlendir­ mek bugün için ne kadar önemli ise, bugüoo bilmek ve doğru değerlendirmek yarın için o kadar önemlidir.

1977 May� ayı sonunda başlatılıp Ocak 1 978 so· nunda sona eren metal işkolundaki grevleri" sOnuçla­ rının değerlendirilmesinde göz öB.inde bulundurulma­ sı gereken ilk kur.ıl bu olmahdır. Bu kural çerçevesin­ de başlarıgıcmdan bu yana MESS grevi diye adlandırı­ lan mücadeleyi değerlendirmeye çahşiC3ğIZ. GüÇLERI ABARTMAK NE IŞE YARAR? Başarıyı ulaşabilmek için gücün bilinmesi gere­ kir. Hatta kendi gücünün bilinmesi başarı için yeterli değildir. Karşımızdakinin de gücünü bilmek gerekir.

Kendi güc:ünün ve kaqı gücün doğru değerlendirileme­ mesi kazanrT1ilyl önter. Kakh ki kendi gücüoo abanr, bir süre sonn da abartma ortaya çıkarsa varılacak nokta daN. da kötü olur.

MESS'IN TIJM IşYERLERI IçIN GENEL TEKLIFLERI (1 Eylül 1 979 'da lane ermesi koşuluyla)

ı- Ktdem tazminatı, Yacdaki uygulama 2- Grel/de ,eçen airenin ücreti ödenmeyecek 3- Greıı içerutndem yan ödeme ile ikramiyeler o yıl içinde çelışım" oy kadar ödenecek 4- Greuck geçen aire kıdemden ıoyılmayocok 5- Çalışma aireleri; 1. yıl 47,5 ıoat. 2. yıl 46,5 ..at 6- lkramiyeler 1 mOOf artırılacak 7- tJcretli izinlere ilaııe: Birinci Ile ikinci kademe­ ye 3 giin. üçüncü kaıkmeye 1 giin ilaııe 8- DGM'de iş okti (uhedilen işçiler işe alınmaya­ cak Ile kıdem tazminatı ııerilmeyecek 9- Yon ödemeler (ücretli izin. yoltacok, bayram) ; her i,yeri için ayrı ayrı toplam miktarlar 12 Aralık 1977 tarihli MARA A.Pnıl (Maden-lş Haber Ajanll)

• Biz Sendikamız Moden-/ş'in yöneticileri olarak MESS'in bu Ilerdiklerini kabul etmedik. Etmiyoruz.

Böyre bir anlaşmayı imzalamıyoru%, imzalomayaca­ la. Hak lıerilrMZ alınır.

TIJRK/YE MADEN·/ş SENDlKASl GENEL YIJR IJTME KUR ULU 12 Aralık ı 977 tarihli MAHA Ajanll (Maden-/ş Haber Ajaruı)

•

MESS · MADEN·IŞ ARASlNDA 6 ŞUBA T 1978 TARIHINDE ANLAŞMAYA VARıLAN SOZLEŞME HIJKIJMLERI (Sözleşme 1 Eylül J 979 'de .ana erecek) 1- Kıdem tazminatı, Yaa:zdaki uygulama 2· Greude geçen IÜrenin ücreti öchnmeyecek 3- Greıı içerilindeki yon ödeme Ile ikromiyeler konutunda ayrıntılı bir açıklama yapılmadı 4- Greude geçen IÜre kıdemden 14yılocak 5- çalışma aireleri; 1. yıl 47,5 ItllJt, 2. yıl 46.5 ..ai 6- lkromiyeler / maaş artırıldı 7- Vcretli Izinler: Birinci Ile ikinci kademeye 3 gün, üçüncü kademeye / giin eklendi 8- DGM'de hizmet akWeri fe.hetlllen itçiler işe alınmadL Kıdem tazmiruıtları ödenecek 9· Yan ödemeler (ücretli izin, yakacak, bayram) ; MESS';n öıwrileri ayıwn kabul edildi.

4 Şubal 1978 larihli POLITIKA gazeteıinden derlenmişt;r.

MESS· . i,�i SINI F S

31 Mayıs 1977 günü yaygınlaştırılan gr.vl.rin ha· berini DISK'in sahibi olduğu Politika gazetesi şöyl. vermişti: MESS'e karşı 40 bin işçi greve başladı. Bu haberde abartılan grevci işçi saYlSıdır_ Abartma grevle· rin sona ermesinde de aynı şekilde sürdürülüyor. Sür­ dürülmesi "zafer" olilrak nitelendirilen sonucun yay­ gınlığını belirtmeye dönüştü.

Oysa aynı kaynağın biraz dikkatli irdelenmesi abartmayı ortaya çıkanmaya yeterli. Aynı gazetede greve başlayan işyerlerinin isimleri var. Bu işyerlerin­ de çalışan işçilerin sayısı biliniyor. Basit bir toplama işlemi ile bu sayının 9 bin dolaylarında olduğu ortaya çıkıyor. Bu sayıya. önceden başlayıp süren grevci işçi­ lerin sayısı da eklenince bulunacak sayı 12 bin civarın­ da. Bugün ise elimizde kesin sayılır var. Tüm grevci iş­ çilerin sayısı 10 954, 1 7.10.1977 tarihinden itibaren Iokavt uygulanan işyerlerindeki işçi sayısı ise 4 552.

Bu abanma başka bir amaç için alabildiğine kul­ lanıldı. Aslında propaganda da dahil tüm güçlendirme çabaları grev ve grevci işçiler üzerinde değil, bu amaç etr.tfında yapılmaya çalışıkiı. Bu amaç belirli bir poli­ ak çizgidir. Bu politik çizginin güçlendirilmesi için yapılanların türrijnde aynı apartmayı görmek de müm­ kün. Bir tek örnek vermek gerekirse UDC'den söz edi· lebilir. UDC ortaya atıldığında bu hareketin destek­ lendiği d. abartılarak yansıtılmaya çalışıldı. D.stekl.. diğini bildiren örgüt isimleriyle, yöre isimleriyle. Deni­ lebilir ki Politika gazetesinin açtığı grevci işçilere yar­ dım kampanyasına yapılan katkılar da bu hareketin başarısı için kullanılmaya çalışıkiı. Yardımın miktarı­ nı yüksek göstermek için Maden .lş'. dolrudon yapı· lan yardım miktarları kampanyaya katılmış gibi göste· rildi.

Sonuç olarak abartmalar işçilerin mücadelesinde hiç bir işe yar.tmadığı gibi, işverenler.Ve uraftarların­ ca alabildiğince kullanıkiı.

POLITIK YANlıŞLIK · TEKNIK YANlıŞLIK Grev, işçi sınrfının ekonomik-demokr.ttik ve poli­ tik mücadelesinde önemli bir silah. Ama bir koşulla yar.trlı. Bu koşul her silah için geçerli: Doiru kullan­ ma. ülk.mizde henüz bu ,ilah politik amaç için yay. gın kullanılilmıyor. Kullanılamayışı genel grevin hak olarak elde edilemeyişinden.

Grev silahının doğru kullanılması bir yönüyle za­ manlamasıyla ilgili. Diğer yöıil ise grevi doğuran an· laşmazlığın işçileri ilgilendiren talepler bölümü. Gre· vin başarıya ulaşması için gerekli güç kaynağı ise işçi­ nin örgUtlU gücü. Yani kendi gllıcü. Kendi gücüne ne ka· dor başka gUç katabilirs. o kador iyi.

MESS'. bağlı işy.rlerlnln bir böıınıünd. başlatı· lan grevlere bu gözle bakarsak yanlışhklır bir bir orta­ ya çıkar. Ortaya çıkacakı... politik yanlışlıklar diy •• biliriz. Politik yanlış oluşu iki açıdan sözkonusu. Bi· rincisi "umutları" CHP'nin muhtemel bir iktidarında görilp '·iı ...i d.mokratik düzenin" kurulabileceğine da· yandu-mak. Böylece greY dayatmasını kendi öz gücU ile sonuçlandırmak yerine varsayılan bir Iktidarda gör­ mek. Nitekim sonuç da öyle olmuş ve grevler CHP' nin Iktidarında 5Onuçlanabilmlşt1r.

Gr•• öncesi (28 May� 1977) Maden·lş Gen.1 Başkanvekili Şinasi Kaya'nın sözleri bunun CHP'ye nasıl katkıda bulunacaAını da dile getiriyor. Kaya şöy­ le diyor: "Seçime büyük bir olasılıkla grevde girilecek.

Ancak grev, seçimleri, şu ya da bu biçimde olumsuz olarak etkilemez. Hatta belki de tekelci sermayenin

faşist özlemlerine karşı, işçi smıfının ötgüt1U birliii. nin gücünü ve disiplinini ortaya koyacağı için olumlu bir etkide bulunabilecektir."

Politik yanlış oluşun jkincisi ise yukanda söı.ürii ettiğimiz güçlendirilmeye çaliŞılan politik çizginin ni· teliğinden. Bu noktada o kadar ileri gidikii ki, işçiler Uzerinde oynanan politik kumara dönüştürüldü. Ve grev uygulaması güçlendirilmek istenilen poliak ç izgi­ nin genel grev denemesi olank gösterilmek istenildi.

Işçilerin talepleriyı. ilgili bölümü için d. Lu söy· lenebilir: Greve başlanılmasını gerektiren anbşrT1ilzlık ko­ nuları Maden-Iş tarafından şöyle Stralanmıştı: • Sözleşmenin si6esi: Sendika her işyerinin bir . önceki sözleşmenin bitimiyıe başlayıp iki yıl sift(j oJ. maSlnı istiyoriMESS sözleşme�in tüf11Üriln 1 .1.1979' da bitmesini istiyor.

• Kapsam: Sendika tüm üyeleri kapsamasıne isti­ yor; MESS büro ve teknik elemanların sözleşme dışı kalmasını istiyor.

• üem ummı: Sendika 6-9 TLjYıI ...t ücreti ta· lep ediyor; MESS prensiplerin tespitinden sonra Börii­ şUlmesini calep ediyor.

• Yanödemeter:Sendika an.. ılllWInl;MESS don­ durulmasını istiyor.

• Çalış"" süre�: S.ndika haft.ılık çalışma _le· rinin 4S'e inmesini ve üaetlerin 48 sutten hesabmı ls­ tiyor; MESS 45 SiiUtte inmesine nn gösteriyor. iicret· lerin de 45 .saat üzerinden hesabilı istiyor.

• Kıdem tuminatı: Sendika yuıınm üzerinde isti· yor i MESS dondurulmas,"ı.

• Işten atılanlar için: Sendib işe alllmllMlnı, ya da iş bulmalarının engıellenmemesini talep ediyor; MESS işe almayacaktarını ama kan listenin yanlışhk sonuÇU yayınlandığını b.lirtiyordu.

12 Aralık 1977'1", g.lindiğind. sürdüriılen görilı· meler sonucundo MESS M.den.lş'. t.k&fini bildirmiı· ti. M.den�ş MAHA AJANSı'nın 12.12.1977 tarihli sayısınd. MESS'in t.kliflerl kamuya duyıruldu •• 1 S .

12.1977 tarihind. düzenlenen toplantıd. tüm grevel işçiı.... duyıruldu.

MESS 'in teklifleri iki böiim: Birincisi Benel, ikin­ cisi her işyeri için ayrı ücret zammı tekrdıeri. Genel teklinerejilkeler diyebiliriz.

Gerek ajansıa, gerekse işçilerle yapılan Benel top­ lantıd. bu t.klifler. k.�n olarak hayır d.nildilini bııı· yoruz. Ama bugün varılan anlışmıyı ince"iliırizde "kesin hay.-" denilenierin tamamının kabul edikliii işyerleri için ayrı ayrı varılan anbşmada tespit edılen ücret zamlarının ise bir miktar artrılmış okluiunu lö. rtıyoruz. Bu sonuçları greye neden olan anlilımulık­ larla karşılaştırdığımlldo ortay. çıkan tablo i .. doha karanlık.

• Sözleşmenin süresi konusunda MESS'In prensi� bl kabul edilmekten öt., 8 .y d.ha g.ç bitirilmesı ka· bul edilmiştir.

• Kapsam konusunda hiç bir açıklırT1ilya rastlan­ mamiştır.

• Yan öd.mel... MESS'in son t.klifind.ki gıbı ka· bul edilmiştir.

• Çalışma sürelerindebir indirim söz konusu (47,s 46,5) Ama Ileretin haııgi saat üzerinden h.sabedllec:ell konusunda açıklayıcı bilgi yok.

• Kıdem tazminatları yasadakl gibi, • Işten atılanlar işe alınmayacaklar.

Bu sonuçlar grev silahının bu olayda doiru ola·

iNE EGiLMEK, LUG U GEREGiDiR leşrneleriyle üaet ve parasal konular sonuca ulaştırı­ lI'. Bu durumun sağlanabilmesi sendikaların kurulu bulundukları işkolunda geniş örgütlü olmalarına bağlı­ dır.

METAL IŞKOLU KAPSAMıNDAKI IMALAT SANAYI DALLARıNDA STOKLAR (MILYON TL.)

HAMMADDE YARı MAMUL MAMUL E ŞYA TOPLAM STOKLAR

�

1977 B.şı

Bir Yıllık Artış

�

2 41 9 714 307 3 440

7 721 2 41 6 2 301 1 1 938

5 302 1 702 1 994 8 498

% 219 % 238 % 694 % 247

Not: lmolıı ....yinın tümünü kop..yan veriler, ıoplam stoklar .. bir yıld. 1 1 milyar liradan 43,5 milyar Iraya yükseldiğini göstermektedir. Tablonun yakındin incelenişi en hızlı anışın mil mu i eşya stokla­ rında okfuğunu, hemen hemen yoktan 2 milyan yükıeldiğini ortaya koymaktadır. Stoaclif genel oIır.ık 2 . 2,5 koı iUUrken momul eşya stoklarındaki .rtıŞ 7 kotı ulaı ...ktıd�.

nk kullanılmadtiı". göstermektedir.

Sorun sadece politik yanlıılıklarda değil. Soru­ nun içinde teknik yanlışlıklar da var. Teknik yanlışlar deyişimiz, söz edeceğimiı konunun teknik oluşun­ cbn. Ama grey uygulamaSına geçmeden önce mutlaka göz ör.ınde bulurdurulması gereken konular.

Grey öncesi ülkenin ekonomik d ....umu bilinmek­ tedir. Bu b ilineni görmek ve değerlendirmek için eko­ nomist olmaya gerek yok. Ama metıl iıkolund. 80 bin üyesi bulunduğunu ve 40 bin işçinin greve başla­ yac:ağ101 söyleyen bir sendikanın en azından işin şu yamm tetJciki ve değerlendirmesi gerekirdi: Metal iş­ kolu !capSiilmındaki imalat sanayi dallarında stoklar ne durumdadır. Bu ..yf.larda yer .lan tıblo incelendiğin­ de metıl işkolund. büyük bir stokun varlığı ortaya çıkmaktıd�.

Bu noktada. bir alıntı yapmak istiyorla.: "Fabrika sahipkri, sanayi alanında bir aksama ltarınde işin bir süre durması ve işçi tonlarının til<.enmesi kendi yarar­ tı,.".. olduğu için, kasrtlı olarcık, grevlerin çıkma.5lnl teşvik bile edebilirler." (Lenin, Sendikatar üzerine, Bilim Y.yınları, s. 168) Bu .lıntın", arko�nd.n 1913 Çarlık Rusya'�nd. .-evlerin yaygınlaşt..ılması istemi karşısında yine Le­ nin'in söy�iklerine bakmak gerekiyor: "Eylemin umanını ve biçimini bizim için işverenin seçmesine izin verme, şimdi greve gitme." " 21 Mart sloganı, .şim· di greve gitme. bir biçimin yerine diğerini koyabile­ etklerini ve -durmadan değişen mücadele biçimleriyle­ daha yüksek düzeye doğru genel bir yükseliı için ç.' baladıklarını ve çabalayacaklarını bilen işçilerin slo­ gamd ..... ( Lenin, Sendikalar üz«ine, Bilim Yayınları,

sözleşmeleri isteği ile giriştiği son saldırı, sadece Ma­ den-lı Sendikomıu yöner,k değildir."

Grup sözleşmesi nedir sorusunu açmak gereki. yor. MESS 1973'lerden beri bunu savunmaktıdır.

Işçi sınrfının ekonomik-demokratik niicadelesin­ de sendikal örgütlenmesi işkollarında tek ve güçlü sen­ dika oluşturma yönünde olmaltehr. Bu örgütlenmenin gerçekleşmesi her işkolunda çalışan işçilerin sendikal . mücadeleye katılmasını ve mücadelenin güçlülüğünü sağlar. Bu tıkdirde güçlü sendikolar her i ıkolundaki işverenleri işkolu düzeyindeki sözleşmeleri e genel ku· ralları belirlemeye zorlar. Genel kurallar kalıcı kaza· nımlardır. Haftalık çalışma saatlerinin azattılmasc, kı­ dem tazminatının yükseltilmesi, Iş Yasasının 13 ve 1 7. maddelerinin işleyişinin önlenmesi, çalışma şartları· nın düzeltilmesi gibi. Bu genel kurallardan $om her işyeri için işy«i düzeyinde hazl'lanacak toplu Iş söz-

Yazımızın başına dönerek bu yazımııı sonuç lan­ d�mak istiyoruz. Mücadelenin ıürokliliği içinde bugü­ nü doğru değerlendirmez..k yarm için hedeflerimizde doğru seçimi yapamayız.

Bir alıntı daha yapmak istiyoruz: "Her grev, tüm işçi sınıfının deneyimini zenginleştirir. E�er grev ba· şarılrysa, onlara işçi sınrfı birliğinin ne kadar sağlam bir gUç olduğunu gösterir ve diğerlerini yoldaşlarının başansından yararlanmaya iter. Eğer başarılı d('ğilst, başarısızlığın nedenleri üstüne tanışmalMa ve daha Iyi rrilcadele yönt.eml«inin araştırılmasına yol açar." (le­ nin, Sendikalar üzerine, Bilim Yayuılırı, s. 149)

la doğru olabilir.

GRUP SÖZLEŞMESI - I Ş KOLU SÖZLEŞMESI

�

'.t-} . !I .... .. �t.,I.'·._1

Bu yazı ç«çevesinde söylenebUecek olan ise, gre· vin sonuçlandrılması olayaıda sendika içi demokrasi­ nin hiç işletilmediğidir. Tabanın .söz ye karar Sil.hlbi olduğunu dilinden düşürmeyenıerin grevierin sona eri­ şinde grevei iıçilere söz hakkı tanımaması unutulmı­ yacaktır. Ayrıca işbaşı yapan işyerlerinden bir kıs­ mında ortıya çıkan olaylar iıyeri düzeyindeki pek çok kad"o gözden çıkarılmışt... Bu kact-olarıı işyer�. rinden çıkorılm.�n'" d. başladığı gözlenmektodir. Lı­ ten ç'kortmalarla ilgili olarak �lade..ış Genel Sekrete· ri Mehmet Ertürk'ün söyledikleri de ilginç. Ertürk, bu işçil«in lokavt sürerken işten Çdwtıktıklarııın ölre­ nildiğini söylüyor_ Oysa Iokavı uygulaması snSlnda işçi işten çıkiilrtılarraz, bu dönemde hizmet ıkideri asludad... Çıkartna iş�mj ancak labvtın kakl .. llmı. lle b·ılayabilir.

SONUÇ

s. 325) MESS grevinin başlamasında işçilerin baskılarının rolü olmuştur. Ancak yöneticilik yönlendirme görevi­ ni mutlaka şartların iyi değerlendirilmesinden sonra yapmak durumundadır. Değerlendirme be en az ko­ şuluyla yukarıda söylenilenlerin göz önüne alınmasıy­

MESS grevi öncesi ve sonrası en çok söz edılen konu grup sözleımesiydi. MESS grup sözleımesi ıçın dayatıyor, Maden.lş ise kesin olarak buna yanaşmaya· cağını söylüyordu. Grup sözleşmesinin ne olduAu da ayrıntılı olarak bilinmiyordu. Mehmet Kanca şöyle söylüyordu: "Şurasc açıktır ki, işveren sınıfının grup

Gel gör ki, MESS işverenleri bir süredir grup söz­ leşmeleri diyerek işkolu sözleşmelerini savunmakta­ dır. Sonuçta belirli düzeyde de olsa işkolu SÖzleşmesi kurallarının önemli bir bölümünü W:aden.lş'e kabul et· tirmiştir. �1aden.lş tarafındz,n bu genel kurallardan hiç söz edilmeyişi ilginçtir. Sürekli olarak grevlerin "zafer"le sonuçlandığını söyleyip alınan ücret zamla· raıdan söz edilmektedir. Alınan bu zamlar işyeri işye· ri incelendiğinde ortaya çıkan ise grevci işçil«in ger· çekten cezalandtrılmış olmalarıdU'. Lokavt uygulanan işyerleri ile greve çıkartılmayan işyerlerinde ücret zamları e�j sözleşmelerin bitiş tarihinden başlarken, grev uygulanan işyerlerinde işe başlarken ücret zamla­ rı tespit edilmektedir. Bu konuda yaptığımız geniı araştırmayı YWüyüş'ün dahi 50mki sayılırmda açık­ layacağız.

MESS dqiıirıirı "Mjzleşme" aonraıı ç.karı ilk ıoyılmm kapa"

Bu alıntı iki açıdan önemli. Birincisi başarısız 5(t­ "uçlanan grevlerde başarlSlzllAın nedenleri üstüne tar­ tışmaların rrutlaka yapılması gerektiği. Ikincisi ise, grevIerin bitirilmesiyle birlikte �1aden-Iş sendikası ge· nel yUrUtme kurulunun söyledikleriyle ilgili. Şöyle söykmiyor: "Şanll ve tarihsel bir direnişten sonra bü· yUk bir başarı ile sonuçlanan bu savaşımımıza kan çalmak, sendikamıza ve ilkelerine saldım13k isteyen her türlU kötü niyetli işçi düşmanı grup ve çevrenin .. " Böyle söylenerek yapılmak istenen başlangıçta tüm eleştirileri gOya mahkum etmek. Bu söylencnde doğru olan grevei işçilerin gerçekten kararlı direnişlı:ric'jr.

Bugünkü sonuç, grevci işçilerin haşarısızlığı dq;ildir.

BU DA BiR EYLEM ANLAYıŞı GENEL I ş SENDIKASı EGO ŞUBE· SININ GENEL KURULUNDA KONU· ŞAN BIR YÖNETIM KURULU üYESI, "SosYALlsnICIN EYLEMLE OLA· CAClNI" SöYLEDIKTEN SONRA, "EYLEM" öRNECI OLARAK CHP' NIN DESTEKLENMESINI, 400 Işçi· NIN CHP üYESI YAPıLMASıNı VE BAŞTüRK'üN DISK GENEL BAŞ· KANI OLMASıNı GÖSTERIYORDU

G.çtltımlz bıftı DISK'. balh G.n.l.

I, Sendikası EGO Şubesi'nin Genel Ku. rulu yapı.Jdl. Bır sendika yönetiminin tüm görüş ve ça1lşma1ann1 yansıtan bel. ge "ytlabile<ek "Failyet Raporu·· bu g.. nel kurulda da okundu. Ancak Geneı.ış EGO Şubeslnln faallyet raporu ..ndıkal faaliyetlerin ve buna iUşkht görüşlerin pek yer alrnadılı bır belge oldu. Genel.

I, Sendikası Yönetim Kurulu Ba,kanı Yusuf Bilen tarafından okunan faaliyet

raporunda en Ilglnç nokta, sendJkanın hükUmetten Istediklerinin . uuına ı sılu,· tırtlmı, bır maddeydl. Şöyl. d.nlyordu bu maddede: "- Devletin garantıst altında ve öncü­ liilUnde, tUm çalı,anlara açık .. küçük mlktordan bqlayan hı... ..nedı çıkan· larak, hızlı bir kalkınmanın salianmasmı Istiyoruz. Böylece h.m ileri düzeyd.1d ülkelerin seviyesine çıkabilir, hem de daı geUrU .mekçllerin küçük tuamıflanıı. dan yuuif.mlmı, ve�nJua .k bır geUr iii· Ilıımış olur.'·

Bütçe ve lüks tuvalet turizmi

KIMIN IÇIN KALKıNMA? Maddede, I,çıı.rln tuanuflanyla na. .tl ve Idmln ıçın bır k.alkınmı Iılhınabl. lecetı açık d.ıııdl. Ancak, buıjuvazlnln hükümetten Ilted1k1erlnl bilenler Için bu madde çok şey utlalıyordu. Sennıy.

IÖzciilerl, Ecevit hükUmeti ı,bqına gel. dilinden bu yana sık sık yaptıldan açık· lunalorda belli başlı be, şey istiyordu.

Bunlordan en önemlisi, "tuamıt ellU. mnin artırılmASı ve yatmmlar için gerek­ li blrlldmln "Ilanın... ·' Idi. Sermay.nln bu çok ön.mU Istetl, ııııınç bır biçimde Genel.l, Sendikasının bır ,ubeslnln G.· nel Kurulu'nda da "Işçiler adma" dile getirlliyordu. Ve sermayenin Istekleriyle "I,çl Uderlerl"nIn lliekleri çakı,ıyonlu!

Sosyal demokrasi.nJn dUtıyanın ber yerinde Izledlll '·poUtlka" bu ısteklerıet bir kez daha sergiJeniyordu. Emekten, emekçilerin haklarından söz ederek, on­ ları "tatlı dille uyutmaya" ÇabŞlP ser· maY'ye peşkeı çek.n bır poUtlkanın somut biçimlenişi burada da göriiüyor· du. "Insanca, bakÇI diizerı"den bahoe· denler, &ennayenin kazancmdan artacak "ek gelir" vaadeeUyordu emekçilere. Os­ teilk tUm I,çil.ri kapwnuı, hiçbir I,çl· nin 'tasarrufunun' kaçınımamUl için "kUçük mlktuda bqlıyan hi... oenedl'· nden söz edlIlyordu.

y,niHilllümet biUç.ınin ''ncunuau'' 12 Mort'ınMaliy. BaJıonı'na Mvole edildi.

• "1963 yılııda bütçenin ta manı 1 2

milyar 101 mliyon liraydı. Ş i md i ise

260 milyar lira. Demek ki Türkiye o

yıldan bu yı... yüzde 2300 büyücii ....

21 Ocak ,ünü İltanbul'da bir lüb otelin toplantı alonunda TOSlAD Ge­ nel Kurulunda koou4&D Feyyaz Berker "ı.timdı hükümet ve istikrarlı bütçe" Uıterken 441 kilometre uzakta; Ankara' da TBMM -ionlaruıda Bütçe Karına Ko­ mi'Yonu ilk toplantıanı yapıyordu ..

1978 yılı bütçelinin ,örüfÜleceli ilk &üne. IUn\lf kon\lfmaanı yapmak için adet olduRu üzere Maliye Bakanı Ziya Müezzinollu da katıldı... Salona giren Maliye Bakanı b..n locaanda üç-dört ;azeteciden batka lci.nuıeyi göremeyince bir iç ,eçirdi: "Ahh, &bh•. Nerede o em heyecan .... dedi. Bakana cevap AP mala­ rından ,eldi: "Haklıanız beyetendi ama nerede o elld bütçeler.;."

ÇEHRE DEClşTlltEN BüTÇE

i

AP'li parlamenter haklıydı.. MecU., meclil olalı böyleline heyecanaız bir büt­ çe ,örü,meli ,eçirmemi,ti. ..

1978 yılı bütçee 2. MC hükümeti ta­ tarından hazırlanıp Mecli.lere sunulmu,­ tu •• O tarihlerde CHP'nin bütçeye yönelt­ dli en hızb eleştiri "Bu bütçenin dayan­ dılı bir yılbk program. yok. Bütçe Ana­ yaaya .ykırıdır" idi.. Ancak CHP hükü­ met olunca i, deRi,ti.. Bütçe y.... ta.­ nıı aniden "rub" delilSünni,U. CHP Se­ nato Grup Ba,kanvekili Erdolan Bakkal­ b.,ı durumu ,öyle açıkladı: "Bütçe ya­ ..i .ınırlarralar nedeniyle 2. MC hükü­ metinin bütçelidir. Eald hükiirmt tara­ fından hazırlanıp komilYonda incelenen bütçenin ,erek genel yap..ı, ,erek eko­ nomik ve Iol)'al içeriRi bakımından 12 gün Içinde çehre deRi,tirerek Cumhuri­ yet Senatoauna getiriimi,tir.."

Bütçe görüşmelerinin en önemli özel­ liRI "kontrgerilla" tarlı,malannın başla­ tılma.na neden olmUlydL CHP Senatö­ tü Niyazi Onsal her fırsatta bu konuyu açtı ..

12 Mart hükümetlerinden bu yana bir ,elenek haline gelen "Bütçenin namulU Maliye Bakanı'na havale edilmetidir" prenlibi bu bütçede de yer aldı. Maliye

�'('np'{('ş - 14 ŞUBAT J 978 · 10

Bakanına bütçe ödenelini iıtedili anda artırma yetldsi bu bütçe ile de tarundı.

Bütçe birçok yönüyle 2. MC'oin dam­ gaanı tatıyordu. MC tara!mdan abartıla· rak hesaplanan bUtçe gelirleri tahmini aynen benimlendi. MC'nin hazırlarlılı bütçede memurlar için aynlaca.k ödenek 9 katsayıya göre heaplanmıttı. Katıayı komilyon ,örüşmeleri llJ"aaDda 14'e Çı­ kanldı ama. memurlar için aynlan pay­ da bir artı, _Ilanmadı. Vaucak. za.m1an da memur tiderleri aruında görünmü­ yordu.

DISK1N ONCüLtıCU Faaliyet raporunda lermayeyt mem· nun edecek bir nokta daha vardı. Ser-

may.nIn I,çl .ınıfının poUtlk .. Ideolo· jik mücadeleslnl ve özellikle Işçi aındı putlslnln (\icllnü kırmak ıçın, poUtlk mücadeleyi ulmda birer ekonomlk-de-­ mokrotlk Idtl. örgUtI.rI olan ..ndikil..

Içine hıpoedip orada bolmıyı Çalıttıtı· nı; I,çl .ınıfı partisinin öneliülUnU göz. lerden gizlemeye ulrattılı bir dönemde bu yoldı alılan '·ıdımlara·' bır y.nı.ı da­ ha eklenlyordu. ". DISK tarIboel gö.evlerlnl yerıne i. tlrmek ıçın, dahı da büyüyeoek '" ı,çi ImılLmJZI. ve onun l'aqeçilmez müttetl· ki fakir köylü, memur w DllDUlluaydına önciiUk yapacaktır," DISK� bır lIyua1 parti ıııbl ıöalee· mey. .. lıbU) .ttlrmey. ç� yanbflannın ıon I.U....lerie lyloe lÇıtl çılmı" olm....ı ratmen, DISK'In lIyl· ııai önciilülUnde hUI ısrar edlUyordu. isnım kimin adına ve YIIVUlI lilrdikii· dülü Ise herkesin malumuydu.

SOSYALISTLIK NEYLE OLUR? Genel.l, SendIU.. EGO Şubesinin Genel Kurulunda sendılı Yönetim Ku· rulu Baıkanı Yuaul BU_n, Genel Kurula katılanJara sosyallliUtın neyi. otaeatını ötıeıtl. " . KendJni loıyallt �yan ftdemm.. dUtı Idmoey. bırakmak Istemey.n talb su balıldarına da, I,çlnln aöyleyeoell sözler vardır. Ne IDIYa1iJtlilı:, ne de dev" rimdlik 1alJa, lafebeUtı ii. olmaz. Ey. Iemle olaeatı, şaşmaz bIUmcIIr. " Bır tez daha "I,çller aduuı" konu....

Yuauf Bilen, eylemleri iıallında ıu bU· &İleri ?erdi: ". CHP'yI ııee.eylmlzl ortaya koya­ nk d...IdedIk. TUm üyelerimiz ıan.· lerInJ blbakkm yerıne Ietirdi... 6 Ocak ıcl 1976 (linü Belediye Zabıta Lokallıo yapılan büyük bır tönnJe 400'Iiıı 1IatIIn· de üy.miz CHP'U olmuııur. Uyemlz i'· çllerln parti aldatıan da, törendo sayın ALI Dınçer'e tealirn edilmi" bUaIwe ıiıakbuzlan, tuafımızdan aluımıttır...

Genel 8aJjkanUnıZ Sayın Abdullab lIq­ tUrt şımdı aynı zamanda DISK GODOI

BaJjk.anıdır.'·

TüRKIYE NE KADAR BÜYüDü?

BirTIP adayDla daha ....cbiır: Komilyonda ıı.k _k yüzde he.plan-

na başvuruldu. Ama en iJainç heabı AP

Senato grup başkanvekili ömer Ucuza! yaptı. "1963 yılında bütçenin tanwru 12 milyar 101 milyon liraydı. Şimdi ile 260 milyar lira. Demek ki Tüdelye o yıl· dan bu yana yüzde 2300 büyüdü." dedi.

Komllyon özellikle turizm politik.. ko­ nUlUnda ilginç görüşler ortaya koydu.

Turizm tarifinde iae Idnue birlefemedi.

Kimisi turizmi bir aanat olarak niteler­ ken, kimisi de 20. yüzyılda yaratılan bir bilim dalı olduRunu ileri IÜrdü. Eeevit Hükümetinin 1zm.ırli bakanlarından Tu­ rizm Bakanı Alev Coşkurl be Türkiye' nin bundan aonra IzleyeceRi turizm poli­ tika.nı Uç lo:elimede özetıedi: "Lüb tu­ valet turizmi .." Bakan tuvaletleri gere­ klne tek tek Jnceleyecekti. Buna en çok bozulan da hiç ,üphelliz dü,üncelerine antidemokratik .naik uy,u1anacak olan "Şair TOlUn" oldu ..

·'YEşIL IŞIK" Bütçe, uzmanlara ıöre IMF 'ye ,öKer­ melik olarak hazır1annu,tl. Bu amaçla birçok bakanlı.k bütçelinde ta-.mıfa ti­ dildi. Bu taıarru t merakı bir ara o kadar hızlandı ki Sanayi ve Teknoloji Bakanb­ ltı bütçelinde yalruzca cari harcamalarını yapabilecek kadar bir para kalmA IMF'ye "hazırızOO demek için ııarlye ..dece büt­ çenin 1 Mart'da yua1atmalı kalmı,tı.

Sızan haberlere göre bütçenin yaral.l.q­ ma_ndan hemen ıonra bir devalüatyon yapılacak ve "ye,U ı,ık"ın yanm.. bek­ lenecektl..

PLANU SAlDıRılAR SOSYAUSTLERI YlLDIRAMAZ

fıtistier, TıP lı Genel Meo­ Şahı n' lcatlemlerinln hemen erteoIncIe TIp AIIırıdOI ıı.ıecııy.

Meclisi adayı Yllcel Cenaız'. Ayd..,ı� •.ınln linibit lIIdınllllr. c.n. glz'. yönelen ııaldınnın önceden tasarianarak '" lIfııjItIU bır ,"",Ide taPIıImO .. .....

MC'nln dlltOtllyle ..ıdınlonnı y....lqt

llsi od_yı

ı.maıı

dılı on!atıl_. NIt.klm Salı gik1U ... IS.oo'den ltlbaren •.ı kontrol

altına

alan faşlstler, ... 19.00'd_ Yllcel Cenılz'. "'ne ılmken ..ıdınlılar. sayılan 10'u qkın ..ıdırpo, çewedekllerin tepkisi llıerine _Ian... ulapınodlıı

•

olay yerinden kaçmak ZONnda bmıkıldılar.

O!oyda gU\IOn�k kımetlerinln

de tutumu MC db rindeki da_i"

Ionndon hiç f_rldı delildI. saat IS.OO'd. Ybl Cent!z'n ..ının ÇOftII nde

dolqıp, ..ın penc:enılerirıden sık sık lçeriyl JlIDtleyen taılstleri

JIInn

çe..­

halkı durumu karakola bildirdI. GUvennk ku_tleri I.. on dakikalık yolu uç

saatte alarak, o!oy yerıne ancak 21 .00'de ıelelılldller. Bu ..ıdımın

planlı OL.

dulu gilr1l,IInU pıçlendlriyordu. Bır TIp adayı.. y&ıelen bu ıon lIIdırının or.

uy_ çıkardılı, daha dolru," çok _çık otank _ olan bır prçeti saptır­ mak ıçın çab_ göst....nlerln yllıllne ,_mar gıbı Inen bır bqka o"" daha .....

Bu olgu, bqka bır TIp _dayı ıSmaıı Ş_hln 'n hun....... katledlll"nln fqliı. lerln ÖflUtIU bır tenibi oldulunun Inkar edilemeyecek bır biçimci. ortaya Çı. kı,ı.

Ancak bilinmelidir kı, böyle ..ıdınlar ne Yllcel Cenalz' ne de Aydınlık.

evlerin ilerlcl, demokrat, sosyalist gUçlerlnl yıldıranıayıcaktır. TUm demokra.

tik gUçlerln örgUtIU bı rllll : bu gld ın ı.,ın ve bu saldırılardan hesap sormayan. ların yakasına eI'Jeç yapıpcakter.

i i i

Devrimcilik ml, kelen ticareti ml?

Demokratik procram.h hareketler de i,çi Rnıfm.ın politik önderlilini taruma­ dıklannda kar,• ..nan ıeçmekte zaman yiürmiyorlar.

Bunun bir örneli de Pazarteli ,ünü Ankara'd. Karfıylka mezarlılında ya­ fl.Dw. Yerel aeçimlerde Türkiye ı,çi Partili liltelennden aday olına yürekli· lilini ,&tumi,. ıoıyali.st. mücadeleyi bir takım kitiler eibi ",dece sözde bırakma­ Y1P. eyleme dönütt\irebnmi, Partiliz mü­ cadele olmayacaımı ((örüP, parti çalı,· malanDa katılını, lamail Şahin'in cena· zninde y.,anan olaylar 'devrimcilik ' adına yaratıldı, 'hiç bir arubun damgası­ nı butırmama.' adına yuahldı, 'devrimci rıençUlt hareketi' adına yaratıldı.

NIYETLER, OLAYLAR ı.m.u Şahin, 4 Şubat'ı 6 Şubat'_ ballayan ,_ce f",i.tletee önce itkence yapılarak öldüıi.ilmÜftü. ÖIÜLÜ, intihar ri· fa· iö __

zunda ümail Şahin'In e"fine dolu,mu" 'cenazenin .oru.mlululunu' almak: Için olmadık: yollara ba,vuruyorlardı. Bu a­ rada 'demmci' ,enç kız ve erkekleree PartlUler. yapılan ..ıdınlar, ı.mail Ş_. bin'in e"finde olan Çark-Ba,u afitinin ve çetltli Parti yayınlannın önünde ııeçi­ yordu. Ama tüm bunlar önenuizdi. Ce­ nazeyi 'demmciler' kalduacak:tı, o b­ dar.

Tüm bunlar cereyan ederken ili,ki­ ler ıürdürülmekte ve umail Şahinin ' ce­ nazelinln anti-t."ilt bir kitle eylemine dönüttürülmeai için çalışmalar yoJun­ ıllfmaktaydı. Savcılık: olayı baştan beri bir intihar olayı biçiminde yorunı1a.nıa1t­ ta ve otopriyi de buna ,öre düzenlemeye çalışmaktaydı. Otopli Pazarteci sabahı yapılacaktı. ümail Şahin'in politik mü­ cadeledeki arkadaflanyla i, arkadaşları ..bah erkenden mezarlıla aittiler. Za­ man ,eçtikçe Belediyenin çefİtU birim­ lerinden ve ODTü i,çili iken \iye oldu­ lu Sosyal-ı,'m örıütlü bulundulu i,yer­ lerinden i,çiler, memurlar, ııençler grup­ lar halinde mezarlılı doldurmaya ba,la­ dw. 'Devrimci Gençler'den de birkaç kişi vardı. Bunlarla, cenazenin ıosyalist­ lere, demokratlara yara,ır biçimde bı­ dınlmuı için IÖlÜfü1mek i.tendi. Ancak verilen yanıt "ODTO'yü ııetiriyoruz on­ dan önce görüşmeyiz " oluyordu. Bu ara­ da toplantı halinde bulunan "demokra­ tik. Platform "daki teın.lilcileri de ild kez "ubda,lannın yaptıklarından dolayı üzüldüklerini" belirtmek zorunda k.al­

ma,lardı.

ÇAMURA BATA BATA

ısMAIL şAHIN ti.t demaeojiler konuaund. alaca uıl· mı,tı. Partili arkada,ları Puar sabahı mahallede umail Şahin'i aradıklarında bulamaym.ca, çe'tTe uqtırmuma b.,ı.­ mı, .. uzak bir tepenin artında alaca ..lı biçimde bul,mu,lardı.

Haber tn elden yayılmı, ve umail Şahin'in ni yakınlannca ve mahalledeki partililerce doldunılmu,tu. Bu arada ı.mail Şahin'in ölüm biçiminin ..ptan­ m.aa , cenaze ve diler hazırlıkl.arın yapıl­ maa için Partiee ,erekli çalışmalar ba,- latılmıttı. ı.teniyordu ki, öldürülen ki" Partili 01ıun ol.muuı bu ve benzeri fqist cinayetler tüm ilerici, demokrat ıüçleree düzenlenen büyük kitle eylemleriyle pro­ tetto edibin. Bu amaçla tüm demoluatik kurulu,1ar\a uı,ldye ,eçilmi,. ı.mail Şa· bin'in üyea bulundulu Geneı-ı, _ndi­ k:uının da üyetine aahip çıkın... için ta­ bandan bıultı olu,turıılıa ııuın çaIı,ı1. mJ,tl.

"OOTü'Yü GETIRIYORUZ" Ancak: tüm bunlar ..phldannda hanai noktada duracalı belli olmayanlarca ,ö­ riilınek menmiyordu. Kemik tüccarı po-

Sonuçta iJteciilderi oldu. ODTU öl­ renci.leri ilerici yapılanna uyan biçimde tüm olarak: cenazeye btılmak: amacıyla mezara ,eldiler. Tekrarlanan ,örüşme iı­ teti, "niye ,örü,eceRiz cenaze birim, li­ ze ne oluyor" biçiminde yanıtlandı.

Yaptlklan uzun ,örü,melerden .onra kendi açıklamalarından �reJldilimiz kadarıyla "poUlin sekter taWl" nedeniy­ le törenin orada yapılmaa kararla,tınl­ dı. Ancak, tüm bunlar törenin olayaz tamamlaomuı dÜ4üneeainde olanlarca iı­ tenmeden bbul edilmekUydi. Ne var id 'devrimciler' de ne yapacaklarını bilmez durumdaydılar.

Bu arada ıımail Şahin'in cenaze töre­ mAnkaraBelediyee:indenCeyhunMumcu tarafmdan batlatıldı. Ceyhun Mumcu da 'devrimci ,ençler'le -,orü.oenlerdendi.

Ancak tam ..yil duruşu bittili anda ne olduy.. -'devrimci ııençler' Partililerin ve i,yerlerinden ıelen diler I,çilerin üuri­ ne saldırıya ,eçti.ler. 'önderleri' çamura bata çıka, batıp çıktıRı çamurdan da et­ kilenerek "cenazenin öTK (ODTU öR­ renci teıruilcillli kon.eeyi)ya ait oldulu­ nu ve buna biç bir liyui yolunluRun ..hip çıkınuma izin verilmeyeceli"ni haykırdı. Ve ..ıdU'ı yinetend!. Ancak kar,ılannda yine kendileri eibi 'devrimci' ı:rup yoktu. Kar,ılarında olanlar Parti ve Partilller, onların yanlarında bulunanlar ile diler ilerici i,çilerdl.

Saldırıları, yaptıklamın doRru olma­ dılı anlatılarak. püalı:iirtüldü. Daha .onra

ıımail Şahin 'in cenazelinde ölrenci ,ençliJ:i,n .orunlanıu anlatan konu,ma­ lar yapılm. "Eylem"i yöneten 'önder' eDeri ceple, boynunda moda oldulu biçimde sa.nlı atkı, alzında l8lya konu,­ ma1ar yaptı. ışçi anılmın politik hare· ketine 'kendince' ütt;ü kapalı ve anlamlı küfürler yaldırdı.

KEFEN TüCCARLARı Bu arada 'mecbur' olunduJu için ıı­ mail Şahin'in ÖLÜIÜ alelacele toprala ve­ rildi. "Demmci"ler daha ıoma ko ,tu­ rarak aal görevlerine döndüler. İlmail Şahin'in mezarı yerine planlanan ba,b mezarları ziyaret "eylemi" ,erçekle,U­ rimeye çalı,ıldı. Ancak bu arada _çtik­ leri barikat '9'8 zor yöntemi 12 Mart dö­ neminde şehit edilen yurtleverler için kendi 'kitlelerinde'tepldler yantmaktan

başka işe yaramadı.

1atedikleri olmu,tu. Bir IOIJYalillin daha keten tüccarlıRıru yapmışlardı. Ba­ lab'U', Çalunuflardı. Artık evlerine dö­ nebilirlerdi. Yine bir ilerici, demokrat, IOIJYalilt fatistleree katledilene kadar.

Demokrat özlerini bile htsla yitir­ mekte olanların bilmesi "ereken bir tey var. O da işçi andının politik hareketiy­ le yani Partiliyle oyun oynanamayaca­ Iı. Bu oyunların beklemedikleri anda en sert ve ,eri dÖnülmez biçimde cevabını alacakları. .

1amail Şahin bir Partiliydi, Partili mü­ cadelelini Parti dilipUmyle 'V'erdi, bir Partili aibi ölmesini bildi. Onun ölüaü­ ne ıon ,örevin IOlYalistlere yakı,u bi­ çimde yapılmuını enıeDeyenler, yaptık1anru bir kez daha dÜfüomek 'v'e yubn­ dakileri unutmamak zorundalar.

Yann utanmamak için bugünden utanın Türkiye'de "siyasetsiz" diye ortaya çıkan çeşitli goşist kUmecikler V3f.

"Siyaset'lerin, bir geçmişi, bir de geieceAi, yani perspektifi olur. Geçmişleri pek köklü deAii. 1971'e dayandlAınl kendileri söylüyorlar. Böylelerinin "ge­ lenek"leri yalnızca 7 yıllık. Ama gelecekleri hiç yok. ÇiOıkü böylesine başı· bozuk grupların bir pespektifleri, gelişme hedefleri olsun, bu mümktiı deAil. Mümkliı olan, "7 yıllık birikim" Uzerine gÜl'1ügiiıüne yaşamak.

Yaşamları ise, ölümlere baAIı. Gtiı1ük yaşantılarını, ölümlerden çıkarı­ yorlar. "Birikimlıleri geçmişin şehitlerine dayanıyor. Günlük yaşamları ise yeni şehitlere. TIp'li ısmail Şahin'in cenaze törenindeki tutumları ile bunu bir kez daha kanıtladılar. Önce geçmişin şehitleri, ya da kümeaklerinin "birikimIOteri. Sosyalist hareket, geçmişin şehitlerine her zaman sahip çıkacak. Gezmiş'i, Cemgil'i.

Inan'ı, Aslan'ı ve Cewhir'i ye dijerleri ile çıkacak. Sosyalist hareket ne bu d­ nayetlerin unutulup gitmesine, ne de onlardan en az onbeş gömlek aşalı tU­ redi "Kahraman"ların elinde sözde bayr.ıklaştırılmalarına milsude etmeye­ cek. Geçmişin şehitlerine, şu ya da bu grubun deAii, hataları ile, eksiklikleri ile Türkiye'deki ilerici hareketin şehitleri olarak sahip çıkacak.

Belki de yUzlerce kez tekrarlandı. Tarihte iki kez olanların ilki traledi, ikincisi komedi olur. Buna başka gerçekleri eklemek gerek: Gezmiş'in, Cem­ gil'in, Inan'ın, Aslan'.n, Cevahir'in ve diAerlerinin çok hatası vardı. Ama buna karşın yiAitlikleri, özverileii ve inanmışlıkları unutulmayacak. Hareket onlara bu yönleri ile, eksiAi ve fazlası ile sahip çıkacak. Oysa tliiljedi kahramanlarına özene n komedi soytarıları, geçmişin şehitlerinin anısına da. saygısızlık ediyor­ lar. Her tUrlU provokasyona, serkeşliAe, pozculuğa ve sorumsuzluja geçmişin şehitlerini alet ediyorlar.

Son cen..e töreninde de böyle y.ptılar. Geçmişin şehitleri kadar gllnU­ mUzün şehitlerini de soysuzca. sömürmekten çekinmeyeceklerini ortaya koy­ dular. Bunlara hatırlatmak gerek: Sizler, b�lbozukluAunuz; serkeşliAiniz ve sorumsuzluAunuz ile sosyalist örgüte inanan bir kişiye sahip çıkamazsınız.

Siz tUm bu özelliklerinizle, onbeş gömlek aşağı oldujunuz geçmişin şehitle­ rine de sahip çıkamazsınız. Sizlerde onların yürekliliği de yok. Sizlerde yalnız­ ca tantanactllk, pozculuk ve Iş siyasete geldiğinde kuyrukçuluk Yiir.

Sosyalist hareket, böylelerinin peşinden giden iyiniyetli tabana doğru­ ları .nlatmay. devam edecek. ömeAin şöyle: 1971 'den önce ODTü Sosyalist Fikir KulübUnUn 500 civarında Uyesi Yiirdı. Bunların neredeyse tümü çok ama çok keskin·dı.vrlmci idi. Aradan 7 yıl geçti. Bu 500 keskin devrimcinin en az 450'sl bugün bir vandan rahat vaşamlarını sürdllrUp dıA" vandan da her seçimde CHP'ye oy ,eriyorlar. Geçmişlerini, yalnızca içki maglarında hatır­ Iıyortar. O da zaman zaman.

Bugün en keskin görünenlerinizin çoAu da yarın böyle olacak. Onun için, yarın utanmak istemiyorsanız, buglil az hata. yapmaya çalışın. Hele he­ le, işçi sınıfının siyası örgütünü zinhar karşınıza almaya çalışmayın. ÇlilkU sizler yarın dolgun rYWşlar1a dUzene uydujunuzda, o örgUtlk\ Uyeleri yine mU· cadelenin Içinde. görevlerinın başında olacaklar. O zaman utanmamak için, şimdiden biraz ulanın.

YOROYOŞ · 14 ŞUBAT 1978 · 1 1

- 1)

önceki hafta sonunda Çin yönetimi·

MAoeULAR 'iMDiDE SEDAT' LA KOLKOLA

nin Ortadoeu sorunuyla ilgili yeni bir açıklaması

dunya basınında yer aldı.

ÇKP Başkanı !lua Kuo·Feng, Pekin'de bulunan Mısır Başbakan YardımciSl Ha· san Tihami 'yle yaptıeı görüşmeden son· ra, Çin 'in "Enver Sedat'ın Ortadoeu'da. ki son banş girişim1erini destekledieini" bildiriyordu.

Hua

Kuo·feng,

Sedat'm

çabalarının Ortadoeu 'da adil bir barışı amaçladlRtnı öne sürüyor, bu iddiasını da Sedat'm "ısrail'in tüm' Arap toprak· larından çekilmesini ve Filistin halkının ulusal haklarının tanınmasını istediei" gerekçesiyle desteklemeye çalışıyordu ÇKP Başkanı, aynca, "Ortadoeu soru· nuna süper devletlerin kanşmaması " yo­ lundaki isteeini de tekrl'U'lıyordu.

Maocu Ç Ui. yönetiminin Enver Sedat ' ın İsrail salduganlanyla tek başına uzlaş· ma girişimlerini destekledieini açıkça ilan etmesi, maocu politikanın maskesini bir kez daha düşürmüştür. Böylece maa­

_

Çın yönetiminin AET Ile Imzaladıeı

anlaşma da, tıpkı Arap halklarının da: vasına ihanet eden Sedat'la kolkola gir­ mesi gibi, emperyalizmin saldırgan

amaçlannı desteklemeyi amaçlamakta. dıı. Çin yönetimi, böylece, Batı Avrupa'

yı Sovyetler Birııei 'ne ve sosyalist ülke­ lere karşı askeri ve siyasal bir blok halin. de bütünleştlrme girişimlerine ortak 01maktadıro öte yandan, Çin·AET anlaş. ması, Çin'e NATO'nun silah depolarına

giriş vizesı verecek, nükleer ve elektro­ nik teknolojiye de adımını atmasına yol açacaktlr.

Maocu

Çin yöneticileri, şimdiden,

Federal Almanya'dan helikopter, Fran. sa 'dan tepklli avcı uçaklan ve İngiltere' den güdümtü fUzeler ve askeri malzeme satın almaktadırtar.Yakın gelecekte Çin yöneticilerinin B. Avrupa'daki saldırgan miLitarist çevrelerle işbirURlnin daha da sıkdaşaca�ı anlaşılmaktadır.

cu yöneticllerin, bugüne kadar Ortada·

Çın yönetlmJnln birkaç gün arayla, bır yandan Arap halklanna karşı Sedat'ı desteklediRinl açıklaması, di�er yandan B. Avrupa emperyalistleriyle lıblrll�lne

yönelik bır anlaşma Imzalaması, maocu politikanın gerici yüzünü bir kez daha ortaya koymuştur. Bu durum, gerçekte,

rnaocu yöneticilerin lfiasın son qama· sına dolru hızla yol a1lşlannın bir kanı­ tıdır. lnas çok geçmeden Çin halkının önünde de sergilenecektır.

�u'dakl Arap halklarının gözünü boya· yabUmek için ortaya attıkları demagoji· ler de kesin olarak iflas etmiştir. Çin yö­ netimi,

Enver Sedat

' ın

Arap halktanna

ihanetine arka çıkarak, Amerikan em· peryalizmia.iq ve siyoruzmin Ortadoeu' daki planlarına açıkça destek olduklan· nı belli etmişlerdir.

Hua'nın

Sedat'm

ihanetini

övmek

için seçtiei zaman da son derece dikkat çekicidir. Hua'nın MIslI Başbakan Yar· dımClSI ile görüştiilü sıralarda, dört Arap ülkesi ile FKö 'nün, Sedat 'ın ihanetine karŞı Arap halklannın davasını savun­ mak ıçın düzenledikleri zirve toplantısı da sonuçlanıyordu. Suriye. Cezayir, Lib· ya, Güney Yemen ve FKö, yaymladlkla· n

ortak bildiride şöyle diyorlardı: "Baş­

kan Sedat 'ın siyonist düşmana verdiei ödünler, Arap halkının ulusal ve tarihsel haklanna zarar vermektedir. Enver Se­ dat, Işgal altındakl bütün Arap toprakla· rından düşmanın çekilmesi ve Filistin halkının (kendi kaderini tayin ve ulusal topraklan üzerinde baA:ımsız bir devlet kunna hakkı da dabil olmak üzere) bü· tün vazgeçilmez haklannın güvence altı· na alınması ilkelerine dayalı adil bir ban·· şm gerçekleştirilmesi olanaklannı balta­ lamayı

amaçlayan

plaıunı

tezgahlamanın

Amerikan-Siyonist bir

aracıdır. "

Maocu Çin yönetiminin Sedat'ı destek­ ledie;.ni böyle bır dönemde açıklaması. doRmdan doRnıya, emperyalizme ve si· yonizme kaışı Arap halklarının blrli�l· ni yeniden sa�laınIaştırma girişImlerini baltalamayı amaçlamaktadır.

ÇIN'IN STRATEJ I K AMAÇLARı AET ILE ÇAKIŞIYORMU Ş Hua'nın Enver Sedat'ı göklere çıka­ ran açıklamasından birkaç gün önce de. Çın 'in AET ile ticari bir anlaşma imza· ladlRı açıklanmıştı. Anlaşmarun imza· lanmasını Izleyen günlerde, Çin yöneti·

ml, "stratejık amaçlannın Avrupa Ile da­ ha sıkı bır lıblrli�lnl 'altlamak oldu�u· nu" tekrarladı.

Bir fıkra

PorlelUzli işçileri ekonomik holrhr, için mücadeleden caydıTma linfimleri .onuç uernevect�

"İntersendikal ' i bölemezler ' " Portelciz'de Sol}'alist Parti'nin gerici Demokratik ve Soıyal Merkez Partisi'yle kurduau hükümetin göreve baş1ama.sı., Portekiz halkının devrimci kazarumları· nı ortadan kaldırmaya çalışan güçleri yeniden cesaretlendirdi. Gerici güçlerin saldııılan özellikle işçi IlOOı hareketini parçalamayı, güç'üz düşürmeyi amaçlı­ yor. Bu amaca yönelik girişimler, Por­ telciz işçi Ilnıfının güçlü ilerici sendikal Öl'lütü İntersendikal'a yönelen saldırılar­ da IomutIqıyor. İntersendikal'i hedef alan bölücü giri· şimier, So.yali,t Parti'nin ilk azınlık hü' kümetinin kuruıu,undan beri .ürdürüıü-

Bir ilköğretim müfetHşi ilkekulun birinde olaRan fefti,irıi yapıyormuş.

Birinci .ınıfa girmiş. Siyah önlilklen. beyaz yakaları ile minimini yaurular .1· nıfta heyecanla bekleşirlerhen içlerinden birini gözüne kertirmiş. "Gel bura­ ya" demiş ve eldemif: "Bana üç büyük adam i.mi «iyk. Ne yaptıklarını da k,· aaca anlat ... " Çocuh dü,ünmüş. Ve başlamış anlatmaya ..

"Birinci büyük adam Ru. Generalı Kutuzov'dur. Bu adam Napoleon or· dularını una bir a.keri manevroyla engin Ru •• teplerine çekmiş ve orada mÜt· . hi. Ru. h" ını bekleyerek Napokan ordularını bozguna uAratmllJtrr. " Müfettiş 'in çok hoşuna gitmiş cevap. "Peki bakalım ihinci�ni bilecek mi.in ' " diye �kıştırrrllf çocu�u. .. Çocuk devam etmif' "Ikinci büyük adam Souyel Generali Çuikou 'dur. Bu adam Hitler ordularını u.ta b ir aıkeri rnaneu­ royla engin Sovyet ıteplerine çehmif ve orada müthiş Ru. kışını bekleyerek Hitler ordularını bozguno ulratmıştv. " Müfettif ,afırmış ama bozuntuya ver­ memif. "Eee .. peki üçüncüaiinii .öyleyebilecek milin ' " demi,. Çocuk ba,uu �/lamlf· "Uçüncü adam M18" Dev/et HaşluJnı Enver Sedat'lv" demi, ve ek/emiş: "Bu adam u.ta bir a.ker; manevrayla IlIT'Oii ordularını engin M18" ıtepleriıv çekti. Şimdi müthi, Af..,r kışını bekUyor ki ıonradan Irail ordularını bozgu· na uAratabil6in .. "

yor. SP yöneticileri, tek başına iktidar· da bulundukları bütün ,üre boyunca, İntersendikal'in yöneticilerini gözden düşürmek için ııi.temli çabalar harcadı· lar. Bu arada ilerici sendikalan mali yön· den de zayıf1atmak için çeşitli oyunlara başvurdular. Sendikalara ödenen işçi ai· datlarının ücretlerden kesilerek işveren· ler tarafından toplu halde &endikalara aktarılmasını öngören düzenleme kaldı· nldı. öte yandan, ıını! uzlaşmacılıaı an­ laYIl;ınl sürdüren sendikaJan biraraya ge­ tiren Ulu,lararalı Hür İ,çi Sendikaları Konfederuyonu'nun politik ve maddi de.teRi elde edilmeye çalışıldı. Öme· Rin UHlSK'na baalı olan Ulu,lararBBl İn­ ,aat Federasyonu'nun Sosyalist Parti'ye 210 bin İsviçre Frankı yardımda bulun­

ması saRiandı.

Ancak bütün bu girişimler Portekiz' deki ilerici sendikal hareketi zayıf dü' ,ürme amacına ulaşamadı. ıntersendikal' in geçen Ocak ayında yapılan kongresi işçi ,ınıfının birUainin güçlendi ai ni or­ taya koydu. tnteraendikal'a baah alt ku­ ruluşlann tümünde yapılan seçimlerde birleşik listeler yarıdan (azla destek sal' layarak başarı kazandılar. örneain Uz­ bon'dakl metalurji I,çllerinin sendika· I1nda, birle,i k liste 1976'te 10 bin üyesi' nin oylarından yüzde 68'ini a1dl;1 halde, son kongreler maıında 17 bin 200 üye· ,i nden yüzde 76'inin oylarını kazandı.

Kongre beıgelerinde Portekiz işçi &lnıfı'

nın, 25 Nisan 1974'00 ileri kazarunua­ feda etmeye ruı olmayacaaı, bu

nm

yöndeki her türlü girişime kar,ı en ka· rarlı biçimde mücadeleıini lürdüreceRi, sendikal hareketi bölmeye ve güçsüz par·

YURUY UŞ . 14 ŞUBAT 1 9 78 · 1 2

çalara ayırmaya yönelik çabalara geçit verilmeyeceai belirtildi.

Soareı'in başkanlıamdaki azınlık hü­ kUmetinin düşmesinden hemen ıonru.ı.n­ da, .endikal hareketin çevresinde a1ann çanları çalınmaya ba,lamıştı. Patronlar ve onlarla içiçe olan gerici güçler, Por­ tekiz'ln .gelecelini karanlık göıtelerek, işçi 'uufını acil taleplerinden fedakarlı· aa zorlamak, ülkenin içinde bulundulu ekonomik bunalmun faturll5lru işçi aıru­ fma ödetmek i,tiyorlardı. SOIre.'in ,eri· ci DSM liderleriyle anla4masından ıonra, Portekiz i,çilerini ekonomik haktan için mücadeleden caydırma,yı amaçlayan ..ı­ dınlar da yolunlaştı. Bu arada Intenen­ dikal'i bölme girişimlerinin aanld gizli bir el tarafından hızlandırıldılı görüldü.

Ancak bu girişimlerin de eKileri gibi başansızlık.la sonuçlanaeaRma kesin a:ö­ züyle bakılıyor. 25 Nisan devriminin ka· zanımlarının korunması konuıunda aen­ dika] hareket içinde en çok delişik po­

litik ve felaeri akımlann tem&ilcileri ara­ ,ında görüş ve eylem birlilinin saılandı­ Rı gözleniyor. Bu arada İnteraendikal yönetiminin, bünyesindeki tüm politik akımların desteRini alarak, emekçilerin çıkarlarından yana bır politika uygulan· ması için yayınladıaı .on memoran. dum, örgütün dayandıRı saa lam temelle· rin bir kanıtı olarak yorumlaruyor. SP azınlık hükümetinin politikwnı kınayan

'öz konuıu "memorandum" 'u cümley­ le tamamlanıyor: "Bulunabilecek .dyual çözUmler ne olursa olsun, öncelikle emekçilerin en acil ıorunlarının çözümü kaçınılmazdır. "

1 977 ' DE EDEBiYAT gibi tilr1erde güncel konularda ıoıyali.st gerçekçi şürin özgün örnekleri karşum­ za çıkıyor Buradaşunu söylemek gerekir:

Daha önceki kullanımlardan, bu konud! verilen ürünlerden daha çeşitlilik ve öz­ günlük ön sıraya çıkmış görünüyor. Bu alanda toplumcu gerçekçi şüre yönelti· len eleştiriler de bir kere daha geçersiz kalıyor. Çünkü güncel konuların ancak stoprılara dönüştürülerek yazıldılını ve bunun da eleştirilmesi gereken bir yöne­ liş oldulunu daha önceki yıllarda da, 77 yı1mda da öne sürenler oldu ve bunun tartışmallOa girdiler. Oysa biz bu örnek­ lerde görüyoruz ki bu güncel konular öz­ gün bİr yapı içinde ve estetik bir gelişim

ŞOKRAN KURDAKUL, Bu ..rgile­ meyi yaparken, şu kanıyı ileri sürmüş oluyorsunuz ; yıl içinde çıkan şür kitap­

Iarmın

, dergilerde Çıkan "öderin nitelik­ leri üzerinde sonradan durabiliriz. Ama genel bir yargı ileri &Üren yazarlarvar, şiir iitgide kendi kabuluna çekiliyor, diyor­ lar. Bu lergilemeyle, "kendi kebuluna çekilme olayı yoktur, aksine birikimle­ rin toplumaaçılmaa olayı kartıandayız" demi, oluyorsunuz. Bunu kanıtlamak için bu lerıilemeyi yapıyorsunuz. Acaba şöyle bir soru mu çıkıyor ortaya: Kimi yazarlar kendi be�enileri dotrultusunda gelişecelini IIlndık1an şiirin iflaıı karşı­ Ilnda, bütün şiiri, Türk şürini o anlayış­ tan ibaret görerek, onun geriye çekilme­ si• .

KEMAL öZER: ..olaymı bütüne indir­ eiyorw. Tamamen öyle. Ozerinde dUl­ duluma noktada yatıyor aal dütümü.

ŞOKRAN KURDAKUL, Şimdi, bu löıünÜf du;ında. ıerek toplumcu gerçek­ çi akıma koşut gelişmeler, gerek o akı· mın dllJmdaki gelişmeler bize neler getir­ miştir, getirdili bir takım yenilikler var mıdır? ömelin benim aklıma geliyor, çok küçük bir dergide, Saçak dergisinde Y8far Miraç'm on kadar ,ün yayınlan­ , bana büyük umutlar verdi. Alpay arkad8.fınuzm söylediRi şeye delinere­ Rim. Ya,lan genç olan ,airler bir kültür miralUU daha doRal biçimde benimse­ dilcleri için kendililinden bir birleşim olanaAtna kavU4uyorlar gaUba. O birle: şim ol&nakları, yerel bir takım özellikle­ ri de yana büyük fı,kırmalara yol açıyor.

Yaşar Miraç'm şürlerini söz konulU et­ mem, biraz genelden özele gitsek daha doA:ru mu olur acaba düşüncesinden ötü­ rüdür.

I

rIU4

KEMAL öZER: Benim de ,özlemim aenin söylediRin şeyler doRrultulUnda oldu. Dergilerdeki birikimlere, yıl içinde yer alan örneklere baktıtırnız zaman .osyalilt gerçekçi şÜtin yeni ku,aklarca .götürüldütünü, geli,tirildiA'ini görmekte­ yiz. ömelin dikkatimi çekti, yaptılım bir nptamada lOIyalilt: ierçekçi ,ürin

(lUncel olaylardan hız alan örneklerini bu yıl içinde genç ozanların, özellikle genç ozanlann götürdütünü görmek miimkün.

ömeRin, ''EUeri Yanan Dökümcü Çıra­

Rma Türkü"- Ahmet Erhan, "Kuyrokta Kalpten ölen Adamın TürkÜlÜ"- Erdal Alova, "Gecekonduıu Ytlolan Kadının

TürkülÜ"- İ.lmail UyaroRlu, "Şili Senin Neyindir Şarkıcı Victor Jara"- Yaşar Miraç, "Direni, Günlerinde DoAan Ço­ cuklar"- Abdülkadir Bulut, "Sinema i ' ' le Ab .

�n:����ş;� ��� ��:� ��::�

içinde bu ,ürlerde verilmiş. Sanıyorum bu yılın de�erlendirme&i yapılırken bu­ nun üzerinde durulması. gerekir. Ayrıca gençlerin dışında, güncel konularda şör­ lerini geliştiren, şiirlerinin estetiA'ini gün­ cel konularla baldaştıran ürünler veren, örne�in 5 Haziran seçimleri öncesinde Şükran Kurdakul'un "Yann" adlı şöri, Benin Taşan'ın "Sonucu Görmek Için", Ruhi Su'nun "5 Haziran", Mehmet Ka­ rabulut'un 1 Mayıs olaylarıyla ilgili "Ta­ Dl81.Z ölü" şiirini de anmak iıtiyorum.

Aynca yine yıl içinde Fahri Erdinç'in Dolrultu Dergisinde topluca yayınlanan şiirleri de, sosyalist gerçekçi şürimizin bir kazamnu olarak yıllar sonra yeniden yayınlanma. dolayısıyla önemli. �AY KABACALl: Gerçekten de dergilerde pek çok şör yayınlandı. özel­ likle onların üzerinde duru1ma1ı yerinde oluyor. Dergilerdeki birikimin kitaplan aşt�ını söylemek herhalde yanlış olmaz.

Kitaplara gelecek olunak., burada özel­ likle birkaç genç şaizi anmak gerekiyor: özgür Coşkun, Hüseyin Yurttaş . Bunlar ilk kitaplarmı yayınladJlar ve başanlı ürünıer ortaya" koydular. Onların dışın­ daki kitaplan saymak gerekirse özellikle Şükran Kurdakul'un Acılar Dönemi'n­ den söz etmek gerekir. Sennur Sezer, Egemen Berköz gibi adlannı duyurmu, şairlerin yeni kitapları da yılın üzerinde durulmaya deler ürünlerini içeriyordu. öteki kitaplara bir bakar8&k Fazıl Hü..­ nü Oa�larca'nın Horoz'u, çolunlukla daha önce yayınlanmış şürlerinden ya da "Kar,ı Duvar Dergisilinde sergilenen­ lerden oluşuyordu. Bu kitaba giren yeni şür sayısa çok azdı. Dallarca da ilincet olaylan dile getiriyordu. DaRlarca'nm kendi şiir çizgisini sürdiirdülü biçimnde bir yargıya varabiliriz. Atilla tıhan'm Böyle bir Sevmek'i için, daha önceleri tutturdulu şiir düzeyinin bu kitablDdan daha ilerde oldulu biçiminde bir yargı var. Ben bu yargıya katılıyorum.

ŞOKRAN KURDAKUL, Ş�i�zın genel sorunlarını konuşmak amaClDda deRiidik. Fakat şürimizin genel sorunları açııından 1977 yılındaki ıelişınelere bakmaya çalıştık. Dü,ünebilirtz ki, top· lumcu-gerçekçi akım Jı,ında olsun, top­ lumcu-gerçekçi alum içinde olsun, şair­ ler Türk dilinin gelişme.ıine birinci dere­ cede yardımcı olan unıurlardıt. Günü­ müzde toplumsal sorunlara açık olma­ yan duyarlıklar, şür tezgahlaıma katkıda bulunacak girişimler getirmi,lerse dolay­ lı yoldan onlar da kültür mirUlmn için­ de bulunacak unsurlardır. Böyle bir olay hatırlıyor muyuz bu yı17 Deriilerde çık­ mı, şUrlerde olsun, kitaplarda olsun ..

KEMAL

öZER: Sa.yalist gerçekçi

şUrin d.ı,ında ...

ŞOKRAN KURDAKUL, Yani, bili­ nen bir söz var: Yahya Kemal, kendisi devrimci deRiidir ama ,örimizin devrimi­ ne yaşadılıı dönemin koşullan bakınun­ dan büyük katkıda bulunmuştur. Bu y11

Türk ,ürinde böyle birşey .öz konulU mu?

KEMAL öZER: Hayli', bence söz ko­ nulU deRiL. üstelik genel olarak sosyalist gerçekçi şürin dışındaki ozanlarımızın şiirlerinde ,öyle bir gözlem yapabiliriz sanıyorum: Bu ozanlarm şürlerindeki metafizik eRilim gün geçtikçe artmakta.

Bunu saptayabiliriz . Bir de gündelik ger­ çeklerle, toplumsal olaylarla ilgileniı gö­ rünme eRilimi gözlenebilir bazılannda.

Adeta şöyle bir şey 8ÖZ konusu: Yaş lan­ makta olan ozanlarm ,öderinde bir me­ laflZik, sözcük metaflZiRt denebilir buna, do�asz doAa şiirleri, insansız insan şür­ leri, duygusuz duygu şürleri yazma eRili­ mi çok açık olarak, günden güne artarak görülüyor. Buna karşılık, bunların genç­ lerinde, yahut orta kuşatında, güncel olaylarla. ilgili dizeler göze çarpmakla birlikte bunlan yalruz şürlerinin bütünlü­ Rü içinde bir deler verdikleri için deRH, estetiklerinin içinde vazgeçilmez bir par­ ça, bir öRe oldutu için delil, sadece bir süsleme motifi olarak kullanma eA;ilimi de göze çarpmakta. ŞOKRAN KU.RDAKUL' Yani, sosya­ list gerçekçi şiir akımırun dışmdaki şair­ ler artık bildirilerini yitirmişlerciir, kendi bildirileri omUt ierekirdi, dayandıklan bir !eslefe olması. gerekirdi, sosyalizmin dışında bir dünya görüşüne sahip olmala­

·

ki kitaplar üzerinde de dunnamız gere kir. özellikle Şükran Kurdakul'un ede· biyat tarihi ÇaRdaş Türk Edebiyalı - �le$' rutiyet Dönemi. Şimdiye kadarki edebi· yat tarihlerine benzemeyen, titiz bir ça· bşmaydı. Edebiyatla toplumsal olaylar arasındaki ilişkiyi ortaya koyması. kalıp

yargılardan kaçınıp kişileri ve akımları

yerli yerine oturtması bakımlDdan yeni­

lik getiriyordu. Ayrıca Cevdet Kudret 'in Abdülhamit Devrinde Sansür, özdemir Nutku'nun Meddahlık ve Meddah Hika· yeleri, Metin And'ın Dünyada ve Bizde Gölge Oyunu adlı kitaplarını da 77 'nin ürünleri arasnda anmamız gerekir. ŞOKRAN KURDAKUL, TÜlkiye Ya­ zarlar Sendikası yayınlarından Hikmet 1940 KuşaRı adlı bir araştırma kitabı yayınlandı. Bunun bazı çevrelerde tepkileri oldu. 1940 kuşaRı yalnız sosyalist gerçekçilerin tekelinde deRiidir, bu bir kuşak hareketidir yaHu eleştiriler oldu. Kemal özer sen bu eleş· tirilere katılıyor musun?

Altınkaynak'ın

rı gerekirdi, onların şürine bunların ge­ tirdi�i d.uyarlık kaynaklık edecekti, on­ dan da yoksun kaldılar mı diyorsm?

KEMAL öZER: Evet, büyük ölçüde

öyle.

ALPAY KABACALI, Şöyle denebi­ lir; şüri adeta bir dilolayı biçiminde gö­ rüyorlar, sözcükler üzerinde duruyorlar.

Bunun için de gerek toplumıııl olaylara gerek başka konulara açılamıyorlar,söz­ cük oyunu yapıyorlar.

ŞO KRAN KURDAKUL, Sanıyorum şür olayları i.iz.erinde düşündüklerimizi belirtmiş olduk.

KEMAL öZER: Hayır katılmıyorum. Şimdiye kadar yapılan .pumalarda, bu kitaba karşı gösterilen duyarlıAı taşıyan kişiler 1940 kuşalı .ptamuında tam kendi eleştirdikleri dolrultuda davrandı­ lar. Yani 1940 kuşaRını özellikle ozanla­ ruu sayatken sosyalist gerçekçi ozanları bu sayımın dişlDda bu-aktılar ve edebi­ yat kamuoyu gözünde 1940 kuşa�ı ola­ rak belli kişilerin canlanmaanı ve yaşa· masını 58�1ayan yolda girişimde bulun· dular şimdiye kadar. Sanıyorum ki Ai­ tmkaynak'ın yapıtına en azından böyle bir duyarlık göatenneleri aykll'l}'dl. tkin­ ci.ai edebiyatunızda 1940 kuşaRı olarak ıi6nen, anılan yazarlar ve ozanlar kuşa· t. bu kitapta yer alan toplumcu gerçek­ ;ilikten bynaklanan kişilerdir.

ALPA Y KABACALl: Deneme, eleşti­ ri, gezi üzerinde dunnadık. ŞüKRAN KURDAKUL: Evet, örne· lin Cem Yayınevi bir elitim dizisi mey­ dana getirdi. Daha önce de böyle girişim. ler olmuştu. ömelin Varlık YaYlDevi Türk klalikleri üzerine 70-80 kitap ya­ yınladı. HaZU'lanış yöntemleri çok harcı­ alem kitaplardJ bunlar. Cem Yayınevi' nin ERitim Dizisinin kendisinden ön�

yapılan çalışmalardan bir farkı, bir ayrı­ mı, bir yöntem deAişikUlti söz konu.u mu?

ALP AY kABACALI, Daha ciddi ha­ Zll'lannu, kitaplar. . . öncekilerle bir kar­ şılaştırma yaparsak daha ciddi ve bol ör­ nekli ... Deneme-eleştiri t.ürlerindeki öt.e·

ALPAY KABACALI : Birde çocuklar için edebiyat konusu var. Tanınmış ya­ zarlarımlZın çocuklar için hazır1adJklarl kitaplar yayınlandı. Bunların sayısı epey kaharıktı.

KEMAL öZER: Bu konuda yapılan bir tartışma 17 içinde de geçerliliRini korudu. Çocuklar için ayn bir edebiyat .öz konusu mudur, ya da böyle bir ay­ rım yapılmalı mıdır konusunda yazılar yayınlandı, tartışmalar yapıldı. Benim kanıma göre çocuklar için ayrı bir ede· biyat derken, bunun edebiyatın nitelik­ tel ayrımından kaynaklandlRınl düşün­ mek gerekir. Yani nitelik açısından iki ayrı edebiyat, çocuklar için ayrı. buyük'

ler için ayrı edebiyat. söz. konusu olına· malı. Bu bir nicelik ıorunudur.

l'/ IR('Y('S

1 1 ,:- 1 '1I 1 '! '

.

-. i ,

i i i

f'

_ IJI_

NAZıM HiKMET, "YOLCU" lE IŞIK TUTTUGU SORUNLAR Yılmaz ONAY Almanya'da faşizmin ilk çapulcu takımlan daha 1920 Mart'ında (Sosyalist d.viım hINk.tlnI hiç tereddütsüZ kanla bastırmış olan yeni sosyal demokrat iktidarın kararsız bakıştan önünde) Berlin sokaklano­ da gövde gösterileri yaparken söyledikleri marş: "D.mir mlRr.r üstünd. gamalı haç Siyah · B.yaz . Kırmızı renkl.rimlz..... diye bqiayıp, "lşçi, lşçi! Göreceksin gününü Namlumuz bumuna dayandılmda.

BirUkl.rimlz paramparca ed.cek Seni, işçi denen domuz seni!" dly. bitiyordu. (1) Bizdeı de faşistler ülkemiz işçi SlD.!fına ve emekçi halkına diişmanlıklanru, onun öz şairi Nazım Hikmet' in "Yolcu" adlı oyununun oynandıAı ıstanbul Beledi­ ye Fatih Tiyatrosuna bomba atarak bir kere daha ifa­ de etmek istemişler. özellikle de Nazım'ın aruldlA:ı günlere faslatarak ... Faşistler de Nazım'ı anmadan ge­ çemiyorlar besbelli ama tabii kendi usullerinee, yani tahrip .tm'R' çalışarak. (Nit.kim ardından da Üskü· dar Tlyalrosunu bombaladıklanm öerendlk). Çünkü burjuvazi, yani sermaye sınıfı, ve faşistler, yani burju­ vazinin maşalan, uşaklan, çok iyi biliyorlu ki, Na­ zım'ın bir tek şiiri veya oyunu, burjuva sınıfının aym alanda asla yanşamıyacaA:ı güçte birer "sınır silahı, işçi sımfı ve emekçi kitleler silahı "dır. Hele "Yolcu" uygulamasındaki gibi do�ru v. iyi d.g.rl.ndlrilmlşse..

Nltekim Nazım, kendisl hakkında : "İçlerinde 'Taranta Babu' ve sırf ldeolojl propagandası olan par­ çalar çıkanlına... dlhi sıfalını alabU.cek" dly. yazan bir burjuva sanatçısına şu cevabı vermlştir: "Ben bir dilhi d.elllm, takat Iyi bir sanalkarun v. bunu h.rş.y· den önce ideolojime borçluyum. E�er &izin (Burjuva­ zinin Y.O.) iyi sanalkinnlZ yoksa Ideolojinizin bugün artık iyi sanalkira muhteva olamıyacak kadar ı.tes· .üh .Imlş (kOkuşmuş Y.O.) olmasından g.Ur." (2) Bizd. tqısıl.r, taklık g.reei, bqta öm.kledil!i· miz lürd.n açıkça 'Işçi sınıtı dÜjmanlıel şarkılanm ulumaya geçmediler henüz, hatta tam tersine "Kapita­ lizm. karşıyız" gibi aldalmaca .Ioganlar allırına numarasındalar, bomba ile, balyoz ile, kelepçe ne sal­ dırmaktan bqka ş.y g.lmIyor .U.rind.n ışı.... (Bu bakımdan, h.r ıkı tiyalrodaki tahılbalı onanrk.n, yı. kmtılan tamamen YOketmek yerine, çerçeveley1p üs­ tüne "Faşizmin işçi sınıfı düşmanlı�mını insanlık ve kültür yıkıcı1ılının ibret görüntüsü" diye yazarak, sü­ rekli göz önünde kalmasıru ..elamak daha Iyi olur h.rhald....) öte yandan, bu vesileyle "Yolcu" oyunu ve uy­ laruşı üstünd• . y.r aldıeı dolayısıyle çok kısa da olsa· durmakta yarar var. özellikle, tiyatro sanatına kendi ideolojik bak.ı.şımızı saılam1aştınnada, kendi aramız­ daki U.rı.ticl tartışmalara ıŞık lulmak adına ... Bunun ıçın, bqka üç oyun v. uygulama U. somut karşılaşıır· ma yapma olanaeımızı deAerlendlrebiliriz: All Tay­ gun'un Nazım'm "Kuvayi MUliye Destanı"ru "Fabri­ kalardan" adı lle sahneye uyarladılı ve geçen mevsim sonu · bu m.vslm bqı kısa süre Ankara ÇaRdaş Sah· ne'de oynanıp kalkouş olan uygulama; Bllgesu Ere­ nus'un İstanbul Dostlar Tiyatrosu'nda oynanan "İkili Oyun"u; Beklan Algan'ın Islanbul B.lediy. T.pebqı D.n.m. Sahn.sl'nd.kI "C...,.i Ana" (Bertolt Brecht) uygulaması.

"FABRIKALARDAN" ILE KARŞıLAŞTıRMA: NAZıM'I "KULLANMAK" M I , "DE�ERLENDIRMEK" Mi? Bunlardan Uklnl, yanı ÇaRdaş Sahne'd.ki "Fabri· kalardan" oyununu "Yolcu" lle ltarşıl14tırrnak, Na­ zım'm esasen çok bUlnen "Kuvayı Mılliye Destaru " gi­ bi bır şUrinln bugün tiyalro sahn.slnd. kuUanılmasl sorunu yönünden ilginç_ ''Yolcu''yu sahneye koyan Savaş Dinçeı ve oyuncu kadrosu, Nazım'ın oyununu Inceden inceye ve tiyatrocu usta1ı�1 ne tahlU edip tüm do�rulannın 68hnede gözle görülür, elle tutulur n'etUk­ te kavranmasını sa�layan bir 68�lıkh yaklaşım ve 68natçı gücü koymuşlar ortaya_ Buraya varmışlar bir -kere, Nazım'a bu katkıyı başannışlar da, buna ek ola­ rak, yani gene oyunun daha tam anlaşılması adına, oyundaki durumun geçU�i tarihsel ortamı vermek YURUYUŞ · 1 4 ŞUBAT 1 9 78 · 1 4

ıçın gene Nazım'ın şUrlnden yararlanmışlu_ Yani kur­ guda Nazım'ın her iki malzemesi, birbirtnln anlaşılma­ sı ve işlevini bütünleyerek güçlendlrecek yönde de�er­ lendirllmiş_ (Evet, şUrin montajı, belki müzikleme ve diAer teyatral boyutlarla, sanatsal katkı yönünden de, ayru sanalçıların oyunu uyguiamadaki bqanlan sevi· yesin. yükseltll.bUse, .Ib.tte kı lşı.vi de daha çok yönlü olurdu.)

Ama, şiirden yapılan seçmeler, oyun bölümleri­ nin iç g.lişiml U. dış larihsel ortam ar..ında seYIrci· nın doe<u diyal.ktik Uişkil.r kurmasını saRlaroada isa· betli; bunlan bölüm geçişlerinde seyirciye - biç d'Rilse sad., doRru v. anlaşılır blçlmd. . okuyan oyun kişisi de, esasen oyunun sonunda Nazım'ın aynı amaçla, ayru meseleyi getirmek için oyuna soktuAu Allı (yanı dış tarihsel g.Uşlmln ana tıgürü, kurtuluş savaşçlSı)_ Bu ned.nl., yukanda kurgu Için söyledil!imlz I.. mel yargı geçerlidir_ öyle ki, Nazım için, yukanda be­ lirtti�imiz buı;uva sanatçısının, ideolojiye karşı çı­ karken Nazıın'a dahi demek zorunda kalması gibi, bu oyun ve uygulama için de bir burjuva sanat dergi­ si (3), şiirlerin montajma karşı çıkarken, oyun için şunIan yazmadan edememiş: ''Dışanda bir ulusun ölüm kalım savaşı, varolma sorunu, içeride bencll çe­ kişmeler, didişmeler, korkunç yalnızlıklar... Aynı ka­ bus seyirci üzerine de kolaylıkla çökebilirdL. Savaş Dinçel oyunculann da büyük çapta yardıou ve katkı­ sıyla bu tehlikeyi YOketmiş. Ayrıntıları, sözcükleri, söylenmiyenleri, duyulanı, hissedileni, görünmeyeni__ . vurgulayarak, ç.şilli anların altını çiz.rek, ya güldü· ren, ya düşündüren, fakat hep inanduan ve kesinlikle sıkılmanıza olanak tanımayan bir oyun çıkarmış."

Buna karşılık Ali Taygun v. Çaedaş Sahn.'n1n, " fabrikalardan" adım verdikleri " oyunlaştırma"da, Nazım'm "Kuvayi Mllliye Destanı"ru ana malzeme olarak kullarup, bUDU oyu_n haline getirmenin yolunu aradıklan anlaşılıyor. Yanı "Yolcu" uygulamasındaki yaklaşınun tam teni. Aynca, Nazım'm bir oyununu doAru biçimde bütünlemek için gene en güzel malze­ me kendi şiirleri içinde bulunurken (Çünkü yapacaRt­ nız bütünleme sadece yorum, dikkat çekme, tarihsel perspektif getirme adına yabancılaştuma . şiir veya şarkı - unsurlanndan ibaretken), bunun tersi elbette kl mümkün d'RUdlr.

Yani ille onun bir destanını oyun1aştıracaA:ım, derseniz, gerekli malzemeyi elbette ki gene şairde ara­ yamaısınız. Çünkü aradıAmız artık bir "ek" veya " bü­ tünleyici" deeU, tersine, sizin yapmanız gereken şe­ yin, yani "tiyalro "nun kendlsidlr. (Nazım'ın bır destanını, ya da şiirlerinl, sözlü ya da müzikll koro-so­ lo biçiminde düzenleyerek sunmak başka şey). Hele bır d. "Fabrikalardan "daki gibi, oyunlqlırarun v. oy· nayan tlyatronun bu dönemde tüm kendlni göstermek Ist.dlRI güncel "Iaf"lan da ona lıkışlırınaRa v. de Na· zım'm destanından kendimiz için devrimci-ticari oyun çıkarmaAa kalkarsamz, yapılan iş, Nazım'ı bugünkü mücadelemizde " de�erlendirmek" deRII, tam tersine, sımf mücadelesinin şalri Nazım'ı, kendi bireysel küçük burjuva devrimcilik görüntünüz için "kullanmak" olur. ışı. Ali Taygun'un ve Ça�daş Sahn.'nln uygula· m8Sl da, Haziran 1977 dergisindeki tumturakıt iddia­ larına karşın, tüm kaçınılmaz sonuçlan Ile bu temel yanltştan ibaret olmuştur.

"IKILI OYUN"LA KARŞıLAŞTıRMA: "SOSYALIST GERÇEKÇiLIK" VE BUR] UVA SANAT GÖRüŞü lık karşılaşlırmayı lam bu . Iddialarla uygulama· mn lersueı . noktasında bırakıp Ikinciyi karşılqlırına· ya, Nazım'ın "Yolcu" oyunu Ile Bilgesu Erenus'un "lkiu Oyun"unu karşılqlırmaya geç.biUriz. (A5lında oyunun, öme�in bir "BItmeyen Kavga"yı oynamış Dostlar Tiyatrosu'nda oynanmakta olması nedeniyle, yazılı eleştiri getirmek gereRIni duymuyordum. An­ cak, yazarının, Yürüyüş 'te yayınlanan - 138_ sayı Kemal özer'le konuşmasını izleyinee, özer'in ince so· rularında g.llrdlRI .I.ştiriyl bUe lam I.rsin. kuUana· rak Wçbir şey öRrenmeme ve asla hata kabul etmeme eRiıımlnin egemen olduRunu gördüm. Bu durumda, yazann daha bu Işin başındayken tavır olarak da . çok sözünü ettieı "dost, ahbap" çevresinin de saptır­ ması Ile herhalde - yanlışa saplanan tutumunu de�lş­ tirmesl ıçın · çünkU bu Iş dost ahbap ışı deRU , Nazım'

la bir somut karşılqlırma b.Ud yararlı olahlllr dlye dÜjündüm.)

Nazım "Insan Manzaralan" ıçın ,unu dlyor: (4) "Istiyorum ki bu lnaan mahş.rinln konkre Itadeal okuyucuya ana hattında muayyen bir devirdeki, muh­ telif sınınara mensup Türkiye insanıan vUltasıyla Tür­ kiy.'n1n muayy.n bır tarihi devred.ki sosyal durumu· nu anlalsın. Tabü donmuş bır hald. d.eU, dlyal.ktlk seyri v. akışı Ue... Türkly. cemly.tınl ç.vreley.n dün· ya durumu - muayyen bir devrede anlaşılatn__ - nere­ d.n g.linlp, n.redel olundueu, ner.ye gidlldlRI? aua· line - saharnın içinde izam1 imkanlarla cevap verilJln." Yalnız bu cümleler bU., sanalta IosyaJlat g.rç.kçlllk' in temelini koymada en öz ve en gi.iıel ifadeyi getir­ mekte. Gerçekten de, bu ifadeden yalnız (altlDI bi­ zim çizdıeımlz) "SIDInar", "dlyal.ktik ..yri V. akı,ıy· la" v. "n.rey. gidlldll!i" gibi kısıınları bU. çıkarmak· la, sosyaJlat g.rçekçlllk boyutunun nuıl kaybolduRu h.m.n görülür. Çünkü bu boyutian lç.rmey.n bir ... nat, sosyalist ba..kış açısında, esuen "gerçekçilik" olmaktan da çıkar. Yani, bugünün içlnd. varow. ve bugün'I. dlYal.ktlk Illşkid. bulunan gel.cek'i, blUm­ sel sosyalist baktşla görmeyen ve getirmeyen bır ..nal, bize. "gerç.kçllik" d. del!lldlr, güdük v. darma· daeınık bir bakış bocalarnaaıdır. P.ki oaıi bu bocaJa· maya "gerçekçUik" diyen sanat görüşü yok mudur?

Elbette vardır, hem de burjuva dünyuuıda en yaypn ve en revaçta olarak ... Ama işte bu sapma kadar "bur­ juva" g.rç.kçUil!idlr. (5) Şimdi her ıkı oyunu Nazım'da .n iyi ltadealnl bu· W. bu esaalar ış.gında gözd.n g.çireUm: "Yolcu" oyununun girişinde Nazım bir aktöre şunlan söyleti­ yor:..... Şımdı, oyunumuza bqlıyoruz. V. bir, belki iki saal bir davayı müdat.. ed.ceeız. Et.r miidataa ed.ceeımlz davayı haklı bulmasaydık oynamazdık....

Oysa oyun, yüzeyden bakımsa; ta en sonuna kadu, h.p bir ücra istasyona k.ndl k.ndlı.rinl kapal_ de­ nebilecek üç kişinin en küçük sorunları prdabmda bi­ reysel çalışmalarından IbINI görünüyor. Ancak .n · sonda dışardaki "haklı kavga"nın mIlltaru "AIlı"nın d.vrey. girmesi U. bu kapalı kulu kınlıyor ve yantışın kısır döngüsü içind. kıvranan bu üç kişi .... kavgada doe<u y.ri.rinl alıyoriar. P.ki NazlıD'ın d..ııRi davı nedir ve "son"dan önce "iki saat boyunca" nerede, nasıl savunuluyor? İşte bunu, oyuna ve kişilerin suııf­ sal nlleUkl.rine YÜZ.ysel d.l!il, ayru doe<u ıdeolojı U. bakarsanız anIıyablllrsinlz, ama böyı. bakıp böyle uy· guladıeıruzda da "divii" hiçbir bulanıkl.ga v. kaça· maea meydan vermlyecek kesinlikle konmu,tur_ özellikle o "son", bu kesinlik. adınadır "" tutı­ şılmaz biçimde zonınludur_ Ancak, ne o "son"a i� çiş, ne de oraya kadar "dAvA"yı Jeytrcl gözÜDde de .IU canlı oluşturma (yanı Nazım'ın ıkı saat boyunca divilyı savunacaelZ dedil!i şey), sanılaız yüz.yoel bakışla kısaca lşl.nmemlştlr. Çünkü öyle yapınca da, yapılan ş.y b.lkI "sosyaJlat g.rç.kçi " olahlUrdl ama bu ser.r d. "Sanaı" olmaktan çıkardı.(S) NazlıD, bu· nun Ilkealnı d• •ksik bırakmamış nlı.klm. Yukanda v.rdll!imlz "saharnın Içinde izaınl imkanları." sözü. nü, ayru mektubunda şöyle tamamlamış: "Teblike ş.macıllRa dÜjmektlr. Ş.macılıktan kurtulmak Için insanlan ve hadiseleri mümkün mert.be çok taıaiiı olarak v.rmeR' çalışmak llizım."

Ama, burjuvazinin "şemacılık", "alopncılık" yaygaralarına (7) kapılıp, ..nallarında Ideolojik nel· URl r.da .lm'R' seç.nl.r, k.ndl Istekl.ri Ue "burju. va sanalçılıRıru" kabul .Imlş oluriar (k.ndllerinln Ili­ rememesl bu gerçeAi deliştirmez). Nazım açıkça koy­ muş oyunun bqında : "Müdatu edecetlmlz dblyı hakiı bulmasaydık Oy'\ıamazdık". Yani ne kaYlayı, ne d. kavgaya kalılanian, n' de lşledil!im llgürı.rie sah· neye getinnem gereken sımf ve tabaka1ann kavpya katılması "davA "sını, ıomut koyamıyacakaam, açık­ ça savunamıyacaksam, oynamun bu oyunu, diyor Na­ zım. Nedeninl de biz tamamhyaltm: Çünkü o zaman oaıi o yazannkl "lkIU oynamak" olur. lıte "Ikili Oyun" yazan Erenus'un, göremediRi t'mel yantış.

YOLCU'DAKI "DAVA"NIN T AM KARŞITI Kemal özer'In Yürüyüş 'te yayınlanan "Konuş­ ma"da, Erenus'a sorusu: "Kesln bir çözüm demlyallm ama, seyirci önUne çıkanlacak köklü bir seçeneltn üzerine daha fazla basılması gerekmez miydl?" Ve "İkili Oyun" yazarı Bilgesu Erenus'un cevabı: "Dost ahbap baRışlasın bizi, ikiU oyunun bu akıŞı ıçınd., ikili oyunun kadınınm da erkelinln de başkaca çaresi yok, dansedecek1er, oyunun sonunda . Böyle bir lIOn da, Dostlar Tiyatrosu seyircis1 lçln (aydın, yan aydın, işçi, öRrencl vb. denlyor soruda) sanırız yeterince güçlü bir seçeneRin vurgulannuw ve hatta kesin blr çözümdür."

Bir kere sayın yazar şunu bilmeU ki, oyununu örneRin parayla oyuncu tutup kendı evinin salonunda o çok sevelJR" burjuva dost ahbap'ına oynatıyor olsay­ dı, ya da örneRin Nlsa Serezli Tiyatrosu gibisinden bır burjuva tiyatrosunda bu oyun oynanıyor olsaydı, hiç de garipsenmez ve kimse de böyle sorullU' sormlZdl. Ama iş, bu oyunla devrimci tiyatro seyircisi önüne Çı­ kıp d.vrimci tiyatro yapma Iddiasına g.ldl ml, d'RiI

b�IamaIt, düpedüz heaap aormak, her aoayallJtln ,ıl­ revldlr. Çünkü: Sahneye (blierek bilmeyerek) getlrdlli ıkı tlp'ln (kendisi sınıfsal tahllllnl yapmamışsa bu za· ten başlıbaşına hatadır) sınıfsal nitelikleri: Biri "ban· kada çalı4lyor", yanı bugün önemli kesimI (Yolcu' daki mııkasçının da ötesinde) örgütlü sıruf mücadelesi ıçınde bUıunan "Banka Işçisi" ve yani ımıf mUeadele· sine ve sosyalist mücadeleye mutıap �ası gereken ve kazanılması "dbalımız olan bir sınıtsal ka� rakter, diaeri "üniversitede ö�tlm görevlisi", yani bugün önemli kesimi örgütlü sosyalist mücadele içinde Işçi sınıfı yarunda yerini almakta olan ve gene ne ka· dar mümkünse o ka-dannın mücadeleye mutlaka kaza­ mlmasa gereken küçük burjuva aydın, yani o da dAvA­ ya kesin dahil bır sınıfsal karakter. öyleyse yazar, ne kavgayı, ne kavgaya katdanlan biçbır şeklide sahneye getlrmedl�1 gibi, bır de oyu· nunda bu suııf ve katmanlan "sonunda dansetmekten başka çareleri yoktur" diye genelliyona ve bunu da biç çekinmeden "kesin bır çözüm" diye savunabill· yona, kendlsl l.stese de Istemese de, bilse de bilmese de, düpedüz burjuvazinin divAsını savunmaktadır.

Kendisi lstedlli kadar: "Biz lklu Oyun 'un kotancıla· n, Ikili Oyun'u hastalıklı Wşkllerin sergilendili delil de, aeyirclnln hastalıklı Wşkllere karşı aşdandı�ı bır oyun olarak düşünUyoruz" desin, yaptı#ı Iş, lonesco' nun " Gergedan"mdan tutun da yüzlerce burjuva oyu­ nunda yıllardır burjuvazinin oyalarnacw olarak sürdü­ riilen ''burjuva dünya görüşü lle salt ele,tlrl ama kesll! doaı,mezllk" ,ıruıgaıından başka birşey delildır. Ne YU kı, ömeRln ıonesco, açık bir Marksizm dÜfmanı­ dır. Oysa Seym Erenus'un biç de öyle oldu�unu san· mıyoruz. O halde Nazım modelinl ve sosyalist gerçek­ çWli daha yakından ve lütfen hata kabul etme uygar· ....... biı Ue Incelemeslni önerelim.

"CESARET ANA" UYGULAMASI ILE KARŞıLAŞTıRMA: DOGRU MALZEMEYE TERS YAKLAŞıM Istenbul Belediye Tiyatrolarından birinde Nazım' m Yolcu oyunu, uygulamada dolru yaklaşımla daha -bır bütünlenlrken; bır dI�erlnde (Tepebaşı Deneme Sabnesl) Brecht'ln ıdeolojık ve teyetral bakımdan en olgun ürünlerinden "Cesaret Ana" oyununun, uygula­ mada tam tersini yukanda bellrledl�lnıIz ıkı temel yanlışm Ikisine birden kurban edildiline tanık oluyo­ ruz: Birinci yan.1ış gene bir sanatçının kendi bireysel gösteriş'i adına bu kez biçimsel "çarpıcılık"ıar peşin· .de koşması yüzünden, do� ve esasen çok deneyden geçmIş �Iam bır metnin "anlaşdmaz" �ale getl:il. mesl� ikincisi ise, gene gerçekte burjuvazlnin tüketim toplumu, amaçsız toplum belirtilerinden olan "yeni­ Uk ıçın yenilik" blsterlslnln kültür alarundakl para· ,

leUnden bqu b....y olmayan "deney ıçın deney" yaılaştırmasına bunun tam karşıtı olan kültür aiaıun· dan "ünlü bır eserin alet edilmesi. Çok kısa notlarla örq.ekleyeUm: Brecbt bu oyunu emperyalist savaşa karşı, İkInci Dünya Savaşı sırasın· da yazmış, ama o günün olaylan ve kişileriyle delil de geçmişin "otuz sene harplerl"nc;len yabancı1aştınnay: la anlatmayı seçmIş. Oysa uygulamada bakıyoruı, Ce· saret Ana'mn ünlü arabası bir savaş jipinden bozma, askerlerin -evet ne hikmetse yalnız askerlerin- kıyafet­ leri de modem. Ama oyun aynı oyun. Bu Breeht'in " otuz sene barpleri"nden ustaca yaptılı yabancılaştır­ ma'mn özünün yönetmence asla anlaşılınadıRını gös­ terdlli gıbı, onu sad... �ık etmekten başka şeye de hızmet etmIyor tabli. Ama adı "deney". Ay· nı şeklide "döner sahne" Brecht'te açık ve sadece bir amaçla, çok delişken sahne "koşullarına seri ve estetik bır çöıüm getirmek lçln·kullaınlmışken, burada baki. yonız, seyircinin koltuklan "döner" yapılmış, sahne çepeçevre olmuş.

Ama, seylrcinin burnunun dibinde gereken deRi· şikllkler gene yapı1amadllmdan, sonuç sabit sahne­ den farksız olmuş. Yani pratik ve estetik bır yaran ol· madı�ı gıbı, fazladan bır de hem seyircide, hem çevre sahnede dikkat dalıtıcı, zorlama bir bitmez tükenmez trallk. Bunun da adı deney. Brecht 'te müzik ve yorum şarkısmda .... olan, seyircinin Izlediklerine daha ab· jektlf, genel ve eleştlpcl göıle bakmasım sa�larnak an· lamında "yabancılaştınna" ve herşeyden önce de "an­ laşılırlık" ve "zevk almalıdır.

Uygulamada Ise, program detglslnden müzlkçlnln bır tek cümlesini vermek yeter sanıyoruz: "İzleyiel müzlko·ftzlkael uyanlarla verici kayns�a ba�lamak ve böylece verici kaynak Ue alıcı kaynak arasm� kuru­ lan bu köprüden, bilgi hücrelerini taşıyan tren kom­ partunanlanru geçirmek gerekiyordu." .. Neyle kimIn gözünü boyuyoruı? Gene mi.fz.lkçlnin tek anlaşılır cümlesi herşeyi açıRa wnıyor zaten: "ışte bu nedenle pop yani, halk müzl�lnln alt yapı ögelerini kullanmayı uygun buldum". Yapılan Ise, sırf Neco ve Ayla Algan' m popülaritesı hatmna, şarkılan onların sesinden ho­ parlörden verip, sahnedekiler de seyircinin burnunun dibinde aeız açıp kapama numarasını yapamıyacaklm için onlara da söyletme şeklinde, bır garip canlı-play­ back, ki anlaşdır gıbı deliL. Deney'in böylesine şu benzetme çok uygun düşü­ yor doerusu: Kapısı penceresi açık eve binbir zorlukJa bacadan girip, ocak deU�lnden bakarak da herşeyi çarpık, çurpuk ve anlaşılmaz görmek .. Oysa Yolcu'yu uygulayan sanatçılar, Nazım'm dOlrulanna, dosdoRnı • yaklaşıp lçtenUkle Inceledıklerı ıçın, Brech!'ln yön· temlerinl Nazım'm oyununa (llle de ara şiirleri kas­ Jetmlyorum, hatta daha çok da bizzat oyunun sahnelenişindekl yöntemi kastediyorum) çok daha ustaca

uygulamışlar. Çünkü meseleye, çarpık burjuvı kay· ramlanyla yaklaşmamışlar.

Bu arada program dergisinde bır de özdemır Nut· .ku 'nun 'u cümlesine rastlIyoruz: " ... Brecht de dıha sonra 'Epik' denilen putu kendi elleriyle kınp yerine hiç bır kalıba sı�dınlarnıyacak 'Diyalektik Tiyatro' kavramını getlrmJştlr". Yönetmen BekJan Algan ve uygulayıcılar da böyle mi düşünmüştür, bilemeyiz, am� bu konuda Kaethe RüUcke-Weiler'den (8) aktara· calmuz 'u bilginin yeterli oldu�u kanısındayız: "BI· lindl�1 gıbı Brecht, uıun süre kullarulmış olan 'Eplk Tiyatro' kavramından, son yıllarda vazgeçmek gereRi­ ni duymuştu ... ,öyle yazıyordu: ',Imdi eplk tiyatro­ dan diyalektik tiyatroya geçişin deneyi içindeyiı. Gö· rüşümüze ve amacimıza göre, bugüne kadarki epik ti­ yatro deneyimimiz ve tümüyle eplk tiyatro kavramı biçbır şekilde andlyalektlk (dlyalektl�e aykın) olma· dı�ı gıbı, diyalektik bır tiyatro da biç bır şekilde epik· siz ola.mıyacaktır.. Epik tiyatro, yaph�unız ve yapaca­ Rımız tiyatro ıçın herhalde ön şart olmakla beraber, toplumun yarahcılıRını ve deelşebllirllRinl henüz tek başına kapsamaınaktadır."

Evet, göriildügü gibi Brecht eplk kavramım biçbir zaman put'laştırmamıştır ki, kımn. Olsa olsa şimdi diyalektik kavramına "put" gibi yaklaşanlardır, bır zamanlar eplk'i de putlaştıranlar. "Cesaret Ana" uY· gulamasında, oyunun özü ve ideolojik hizmeti gözden kaçmııp, salt "deney" kavramımn putlaştınlması gibi.

•

(1) Bknz: Kkusenbuch (Sınıf Kitabı) Cilt 3.S 31·33.

Hitler';n faşi,t partili bilindiği gibi böylui birlik­ ler Ültüne kurulmuş, bayrak renkleri olan 6iyah­ beyaz-kırmızı'ya (aynı zamanda Alman Milliyet­ çi�rinin - Deut.chnationallerin bayrağı) gama" haç eklenerek faşizmin bayrağı olmuş, ama Hit­ ler hep barışçı ue işçi do,tu görünmeyi ihmal et­ memiştir. 1919 başında.ıo'yali.t devrim hareke­ tinin liderleri Karl Liebkruıcht ve Ro.a Luxem­ burg'u öldürten So'yal Demokrat Hükümet, 1920' de açıkça lUkeri darbe (Kapp Darbeıi) için yazı­ da belirttiğimiz harekete giren birliklerden tek ki­ şiyi bile mahkum etmemiştir. OylO darbe hare­ keti gene ve ancak işçi ..rutının "genel grev"i ile önlenebUmiştir. Bknz: Shirer, Nazi lmparatorlu­ tu, Ci/t. 1 (2) "Nazım Hikmet. Kemal Tahir'� Mapuıaruıden Mektuplar". S. 146, 20.3.1942 tarihli mektup ek .ayfada Halide Edip 'in YÜC�L MecmuG6lndaki mü­ lakatı üırune (3) Milliyet Sanat Dergi6i. Sayı 247. 1 7 Ekim 1977 (4) (2)deki mektupta. Aynı yayın S. 144 (6) Buna. örruığin Georg Lukac. "Eleştirel G�rçek­ çilik" diyor ve ''perıpektif yoklulu" şeklind� belirliyor. (Yazann "CoIdaş G�rçekçili'in An­ lamı" adlı kitabı). Ancak dahG geniş ue tutarlı in­ celeme için: "Gerçekçililin Tarihi". B. Suchkov Bilim Yayınları (6) Allında ıanatta biçiml� öz CU'OIındGki diyalektik bOL dolayııiyle, araç olarak Hçildili hald� ıanat olmaktan çıkarılmış "ıanat", ıo.yaliıt g�rçekçi "öz "ü de i.ter iıtemez çarpıtır ue yokeder. Bunu gönnemek, örneğin, ille makineli tÜ/ek kullana­ cczAım, ama makineli Wfekle hedefe en iyi naııl nişan alınır, bunu ölrenmem hiç de gerekmez' diye tutturmala benzer.

(7) Bu konuda da başı Milliyet Sanat Dergi6i'nin � özellikle ıayı 19B'den bu yana lÜrdürdiiğü açık kampanya ile - çek me.i, hele bunu çok ilginç IUJ· ba inkar ve çarpıtmalardan kaçınmıyacak kadar gözü kararlılıkla yapmaa, (örruıkleri ayn bir ince­ lemede uerilecek durumdadır) o dergi için, yazı­ muda "burjuua dergisi" dememizeyeterli bir ar­ KÜmandır.

(B) Yazarın "Die Dramaturgie Brecht." adlı kitabın. ' l1a 2. nolu nottan.

----.---� _----- Eurovision ' da ne dolaplar döndü?'---muoyu wıünde küçük düşürülıneye Çalı-

Türkiye'nin en Iyi be, müzisyeninden biri. Bır çok plak ,Irketinde aranJör ola. rak çalışmış, bır çok dış festivalierde Türkiye'yi temsil etmiş bir kişI. Euro . vialon jmsine seçilmesinin nedeni Ise pop müzl�lnI Iyi bilmesI. Bütün bunlar Iyi hoş ama, yine de Şerif Y-ÜZbaşıo�· IU'nun parual durumunun bozuk olma· ırwı ıçın neden degıı. Şerif yüzbaşıo�. lu'nun bUyük borçlannın oldu�u, hatta telefonuDl bile haciz konduRu müzik çevrelerinde herkealn dilinde. Zavallı Şerit Bey azgelişmllS ülkenin sanatç�ı olarak ne zor durumda bır bUseniz.

E,ı Şenay kısa süre öncesine deRin hiç bır sahne teklın almıyordu. Çok sıkıntı Içindeydiler çok. Şerit YUzba,ıoRlu Eurovlslon jürlalne seçildikten sonra, Serpll Barlas Onale kaldı. Barı.. ıınale kaldıktan sonra Ise Şenay Serpll Barlu'ın üvey babasının gazlnosunda çal"maya başladı. U�urlu ieldl Eurovlslon bu aileye. Sonra Şerif

..

Yenı telefonunu'"

h ayır i i Oisun YüzbaşıoRlu eurovJsion finallerine kalan bır çok parçada plano çaldı. Ara şaıtnameye aykln olmasına raRmen yani bir jlirl üyesinin Eurovlslon parçalanndan hiçbirinde çalmımast gerekir maddesine r.�men şu sözleri söyledi Şerif YÜZbaşı. o�lu:"Anadolu Majör grubunun parça. sında iftiharla plano çaldım." Tabi daha sonra Irtıharla plano çaldı�ı parçaya 1 puan vermesinin nedenini açıklayarnadı. Şerif Yüzbaşıoglu'na EuroVıSıon .. geldI. u�urlu geldi dedik de aklımı Yüzbaşıoj!lu'nun tcıefo�u bu \rarla ha·

'erı , bey.• .

cizden kurtuldu ve yeni numara verlidi.

Yenı numara Ise 43 12 12. Hayırlı olsun Şerlf Bey. Şerif YlızbaşıoRlu her nedense Nazar grubunun parçasını çok seviyor ve bunun blrln� olmasını Istiyordu. Nazar'ın rakipleri oluak kabul edılen Anadolu Majör erobunu zayınatmahydı. Söyhintılere göre önce Nükhet Duru ve grubu· nun birinci olacaRı üzerıne yaz�ar Çıkı· verdi basında. Bu grubun birinci olaca�ı önceden beW diye haberler yazıldı. Böy· lellkle Nükhet Duru ve arkadaşlan ka·

şddı. FInallerde I.. durum çok basitti.

Toplam puaru düşürmek Nükhet Duru ve arkadaşlannın birinci olmamalanm saRlamak. için yeterliydi. önder Bali ve Şerif Yüzbaşıo�lu bu gruba 5 puan üze· rlnden 1 puan verdiler. Grubun toplam notu düşünce Paris düşleri de yok olu· verdI. Nazar grubuna yenı yollann açd· ması sa�laruvermIştl. Şerit Yiizbaşıollu ve önder Ball daha önce 6 üzerinden 5 notla ftnale bıraktıklerı parçaya, flklr deRlşttrerek 1 veriverdiler. Bu durum jUrl üyelerinden Selçuk Sun 'un çileden çıkmasına yettl de arttı bile. Selçuk Sun bUln toplantı· lan düzenUyerek, TRT yönetim kurulu· na mektuplar yazarak durumu açaklama· ya ÇalıŞtı. ıyiniyetli bır çabaydı onunki, donklşolluk gıbı bır şey. Çünkü Eurovi· .Ion Şerif Yüzbaşıo�lu'na uRurlu �elmlş koskOQl dealrmen oluvermiştl. Selçuk Suri ne yapabilirdi kı'

Y()R()Y()Ş · 1 4 Ş UBAT 1 9 78 . 1 5

"SOSYALiZM ADıNA YAPILIN iHIIIETLER KAMUOYUNDA BüYüK YANKILAR UY ANDıRAN MESS GREVLERıNıN SONA ERlŞI ILE ILGııı OLARAK TtlRKlYE ıŞ·

Çı PARTISI ME RKEZ KrrLE ÖRGüTLERI BüROSU SEKRETERI OSMAN SAKALSIZ YüRüYüŞ'ON SO RULARıNı YANıTLADı.

AFFEDiLMEYECEIliR"

* Maclerl-I, 'n MESS ile yaptıı. IÖzleıme ile ne­ kr ııollandı' Greıı tit greu ıonuçlann. klfOCG deler­ kndirir mi.niz'

., Sözleşme ile getirilen somut ekonomik kaza­ nımlarla diğer kalıcı kazanımlu.a Ilişkin net birşey söyleyebilme olanağına henüz sahip değiliz. Veriler de henüz hem çok krt; hem de "Politika" Guetesin­ de 'f'eya diğer basında yansıtılan şekliyle, işçilerin tep­ kileri birbirinden farklıdır. Yalnızca bir noktanın altı­ nı bugiiıden çizmek gerekiyor: O da, Maden-Iş sen­ dikası yönetiminin, sözleşmeleri yansıtmadaki uvırları.

Hatırlanacağı gibi, Maden·1 i Sendikası, grevlere başlamak üzere Spor ve Sergi Sarayı'nda düzenlediği toplantıda, ücret zammını tartışmaya açmamıştı.

Grev nedenierini, kalıcı kazanım diyebileceğimiz 7 il­ ke maddeye: DGM'den dolayı iıten çıkarılan 1 150 Maden-Iş üyesinin tekrar işe alınmasına, kıdem tazmi­ natlarının yasada belirtilen sürenin üZerine çıkarılma­ sına (45 giiı), yıllık ücretli izinlerin her kademesinin birer hafta uzatılmasına, işten çıkarılan işçiye yeni bir iş buluncaya kadar (en çok altı ay) muşının % 7S'inin işverence ödenmesinin işverence kabul edil­ mesine, haftalık çalışma sli'esinin 4S saate indirilme­ sine, 1 Mayıs'ın işçi bayramı olMak kabul edilip, söz­ leı_ hüküm olorok pçlril'llOSine, sözleımelerin bıılanglÇ ve bitiı urlhlerinde sendika teklifinin ay. nen kabul edilmesine, yani grup sözitşmesinin reddi­ ne dayandırmış ve ulrunda mücadele edilmesi gerekli hedefler olMak bunlvı işçi temsilciitrinin onıyına sunmuşlardı.

Grevin nedeni başlangıçta buydu; ve bu amaçlar, işçilerin ıktif talepleri haline getirilmeliydi. Maden­ lş'm başlatttğı grevlerin söz konusu olduğu inerlerin­ de bir önoekidönemtoplu iş sözitşme�rinin bitiş tarih­ ieri çok brkıı olmasına rağmen; bugiin dahi sendikaa. açıklanmayan ve bilinmeyen(!) nedenlerle greve baş­ lama urihleri aynı duruma getirilerek, toplu greve, bL! işkolunda yaygın grev uygulamasına geçildi.

Boyutları böylesine geniş olan bir grev, bir an­ Iımda niteliAi ge"'Ai, küçük çapta ol.. bile diAer grev· lerden (tek tek iıyeri g..vlerinden) hem örgütlenmesi, hem mücıdele peBpektifi ve hem de yandaı olabile· cek diAer güç ve örgütler ıçısından çok büyük farklı' Iıklar gösterir. Mücadele açısından çok önemli olan bu farkları görmeden; bunları ciddi bir delerlendirmeden geçirip buna uygun anlayışı, yaklaşımı ve örgütlen­ meyi sağlamadan il" baılamak, veya b"ladllrtan son· ra söz konusu noktaları görmezlikten gelmek, eler kasrtlı delilse, objektif olarak yöneticiler için ihanet sayılabilecek bir sınıfsal ve siyasal körlük sayılmak ge­ rekir. Çl6lkU konuyla uzaktan yakından ilgili olan bir­ çok ke,imin de biidiAl gibi, MESS bundan 3 yıl önce yapulı genel kurulda işkolu düzeyinde grup sözleş­ mesine gidilmesini savunmuş, kararlaştınnış ve bunun için mücade� edilmesini vurgulamıştı.

Sözü edilen grevin başlamasından önceki duru­ muna, hazırlık çabalarına, anlayış ve yaklaşımları ba­ kıldığında; ve yine grev sırasındaki ve sonrasındaki ta­ vırlan. bakıldığında, işçi kesiminin en öncti işkolun­ daki bu mücadelenin, yöneticilerin gafleti ve siyasal ve sınıfsal körlükleri ile, ulaşılabilecek hedeflerin çok ge­ risine dlijtüAü çok açık bir ıekilde görUlür. * Moden-l, grevlerimn farklı rUteNlinl beUrtti­ niz. Bunun tek tek I,yeri grevlerinden farklı oldugu­ no i,ant ettiniz. Bu farklılaAı gi}ı tiniinCi! bulundura­ rak, lizee yönetime, yapılmlUı gereken neler yapılma· dı. tıeya yapılmamlUı ,ereken neler yapıldı. kllGCa anlatır milınız'

ven ve bütünllljD samı. 5arsmaktaıı da öte bunun yok olması sli"ecini başlattı.

2. Mücıdelede dÜjnıan gilcli'lü hesaplımak, bu gÜCW1 muhtemel biçimlerini özellikle zaman unsuru esas alındıAında güçlenebilme olasılığını göz önllne .ı. mak, diğer temel kurallardan biridir. MESS"n bu an· lımda bir deiertendirmeye tabi tutulup tutulnw:hlını bilemiyorum. Ancak Maden-Iş'in, MESS'i bu anlamda deAerlendirmil olduAunu viUSlysak bile; Maden�ı yönetinL"ıin grevi başlatma zamanı ve bu unWlIn koıulları ele alındığında açık bir körllljli'l, diAer bir deyişle, sosyal demokrasinin memımetine işçilerin şanlı mücadelesinin teslim edildiğini; işçilerin güciiıii'l esas ve temel alınması gerekliliii yerine bir Godot holine getirilen muhtemel CHP Iktidarından çözlim geleceAinin esas alındığını görüyoruz.

3. Grev sonrasında, işçilere gidiitrek bilimsel s0s­ yalist olmanın en belirteyici unsuru olan yapılan bir iş ile bu işi yapanların tUm sonuçlarıyla, hata ve sevapla­ nyla eleştiri ve özeleştiri yapma zorunlulukları yeri­ " ne; sonuçları ıçısından ıreve başlanan gWle göre dmı gerilere düşen ve sarı sendikaların geçici k.a.unımı de­ nilen ücret zammını ön planı Çllwtıp işçilerin lözWıU boyadıkları gibi bir göz boyanıayı ve ",klım ıirketle­ rinin reklım anlıyışını yınsıtan bır tutumun Içine Birrriılerdir. Bu 101i ta.... tOm y� _ _

119 ....... =-"'� - - ...

ptlrfyor. Bu dr sanınm.

nakta bile __ ....

-

* B UIiin Maden-/ı yö,.. tinUıUn tnıP ."lmaI­ ni çe,itU demeçIem IGlJUnur du",ma ,elm_rtl ILGIII ),onlmluyorıunu.ı'

ILERIClUK ADıNA, BlUMSEL

SOSYAUSTUK ADıNA YAPILAN

IHANETLER,

NI:

DON, NE BUGON,

NE DE YARıN UNUTULMAYACAK VE AFFEDILMEYECEKTlR.

KESINLIKLE INANıYORUM KI,

ıŞÇı SINIFlMIZ BU DARBOO,uı MUTLAKA GEÇECEK, YARALARı­ Nı HIZLA SARACAK YE IYILEŞTI­ RECEKTIR.

tl Sorunuz, böyle bir mUlakatın kapsamına sığ­ mayacak kadar geniş. Bu nedenle madde madde ve arabaşlıklarla cevap vermek istiyorum.

I. Önce, Maden·lı yönetimi, 1975 DISK kongre· sini takip eden gliılerclen itibill'en batlayan ve giderek hızlanan bir şekilde, ilerid sendikal hareket Için hem belirleyici ve hem de temel ilke sayılın "tabanın söz ve karar sahibi olma" ilkesini sistemli olarak özünden boşaltma ve Işletmeme sürecine soktu. Başka bir de­ yişıe, söz konusu ilkerıin uygulanmaması demek olan sendika kademelerini" (temsilci, baştemsIId ve yöne­ ticilerin) seçimle saptınması ortadan kaldırıldı. Poli­ tik görüşler esas alınarak, o görUşlere uymayanlar tas­ fiye edildiler. Bu durum, özellikle grev öncesi çalış­ ma ve hazırlıklar Için, grevin kaderi demek olan grev­ ci iıçilerin (politik görUıleri ne olur .. ol,un) birliAinl sağlımak görev ve sorumluluğunu ortadın kaldırdı.

Bu da hem işçiıerin kendı aralarında hem de sendika koldemeleriyle kendileri arasındı oluşması gereken gU-

tl B\Cii'I grup sözleşmeitrini savunan Kemal Tilrkler ve Maden·lı yönetimi "biz grup SÖZleımeleri· ne, topluca grev yapamayacağımız endişesi Ile karŞı idik. Şimdi bunu da ispatlacJık. Artık korkmuyoruz" demektedirler.

B"langıçta bu korkuyu duyanlorın, sözieımele­ rini n bitiş tarihleri faridı olan işyerlerinde grev UYIU­ lımasını aynı zamana bırakmalınnı ve başlatmalınnı nısıl izah edeceklerini sormak gerekir.

Işverenlerin birleşmesinin. işçilerin mücadelesine, hak alma uA",I.nna katkıda bulunıcağı göriljllne, iı, çı sınıfı tarihinde hiç rastlanmamıştır. Bu nokta Uze­ rinde dUşWlmek ve cevap bulmak da bunu savunanlan. dlijmektedir. * Peki .uce böylainc bir ,;yaaıl LIII ıııu(aal ltör­ lüIiin yarattıı, bu tahribatlGr ktJl'fııında Moden'/ı 'telti lOIyalllt, ilerici, işçiler, tenuilcller, he. �n Demj,...

Dökiim olayı da dikkate aluııraı lUUıl bir tavrın içinde olmolıdırltJ1'1 -tt Hemen, kısa ve ıçık olarak cevap vereyim: So­ rumlu ve ciddi sosyalist, ilerici, demokrat işçlit,;n

bugüne kadar yaptıklonnı yapmak. Yani, buı lıyorı.· rinde görülen ye bır kısmında da bu anlamda propa­ gandası yapılan Maden'lı'ten .ynlm.l.,.. karıı çık. mak; yöneticileri amansızcı sergilemek, anlatmak, ye metal Iıkolunu ....lIutl...ıyl. tehdit eden yöneticii.. rin maskelerini .ı"ağı ede",k onl...ı umı"tırmak gerekir. Bugi)1 Için bu tavır, dolru ye alınması gere­ ken tavırdır.

Ancak hemen belirteyim kı, ilericilik ıdına, bl· limsel sosyalistlik adını yapılan Ihanetier, ne dlrı, ne bUgi)1, ne de yarın unutulmıyacak ve affedilmeye­ cektir.

Kesinlikle inanıyorum ki, Işçi sınıfımız bu dar bolazı mutlaka geçecek, yarılarını hızla saracak ve iyileştirecektir.