3
Kodjo de Drijfveer
5
Untold & Black History Month
10
Okomfo Nana Efua
12
Black Harmony
Building Strong Black Communities
Vijf maanden
Black History month Building Strong Black Communities. Dat is het thema van Black History Month 2021. De bedoeling was een festival waar de Zwarte gemeenschap een maand lang haar geschiedenis van excellence ging vieren, maar COVID 19 gooide roet in het eten. Er was vorig jaar reeds een sprankelend programma gemaakt, maar de lockdowns, de verlengingen en andere maatregelen gooiden alles in de war. Het vereiste inventiviteit en creativiteit. Black History Month vindt niet volledig fysiek plaats en veel geplande activiteiten moeten worden gecanceld, maar de komende weken is er nog veel dat er aan Afro kunst, Afro geschiedenis en Afro educatie in de spotlight. Veel van de activiteiten zijn online, maar er komen ook activiteiten die je fysiek kan bezoeken, zoals de Kinderdag. En het gaat maar door. Yep, COVID 19 gooide roet in het eten, maar daardoor duurt dit feest van Afro excellence nu tot juni 2021.
Wan ogri tya wan bun Citroensap komt uit citroenen Hou de website en de social mediakanalen van Untold in de gaten om op de hoogte te blijven van wat waar en wanneer plaatsvindt. Omdat er geen openingsavond kon worden gehouden, werd er een multidisciplinaire filmdocumentaire gemaakt met sleutelfiguren van de organisaties Stichting Untold, Miss Black Hair NL, zanggroep Black Harmony, Stichting Eternity Percussion, Afro studentenvereniging Marula en optredens van danser Justin Hall, spoken-word artist Achi Chioma en percussionist Victor-Egobudike Emechete. De filmpresentatie ging op vrijdag 5 februari 2021 in première.
MISS BLACK HAIR NL Afro Magazine is er trots op dat we dit blad mogen produceren voor Black History Month 2021. Hij staat bol van sterke mensen die bouwen aan die Sterke Zwarte Gemeenschap. Vanaf de voorpagina al, waar Ashaki Leito schittert met Ritania Wirth, de winnares, en Chavella Overman en Gabriela Rosalia, de runner-ups van de Miss Black Hair NL verkiezing. Hun plek op de voorpagina is bewust gekozen.
“De Miss Black Hair NL verkiezing is het enige event dat zich bewust bezighoudt met de identiteit van Zwarte vrouwen. Zij stijgen over colorism heen en empoweren zwarte vrouwen en meisjes, doordat ze een ander beeld laten zien van Zwarte vrouwen, dan dat beeld dat bijvoorbeeld door de hiphopwereld naar buiten wordt gebracht. Daarom zijn ze ons boegbeeld dit jaar.” Dingen die empoweren. Die Sterke Zwarte Gemeenschappen Bouwen. Snap je waarom wij trots zijn? Veel leesplezier.
STERKE ZWARTE GEMEENSCHAP Otmar “Kodjo” Watson legt uit dat het thema van dit jaar gekozen is, omdat Sterke Zwarte Gemeenschappen ervoor zorgen dat Zwarte jongeren en ouderen succesvoller staan in het land waar ze wonen. “Black History Month toont de kracht van de Zwarte gemeenschap; de dingen waar mensen met recht trots op mogen zijn. Waar we trots uit putten. Vandaar dat Black History Month geen eenmalig evenement is, maar een jaarlijks terugkerende highlight. Daarom houdt Untold regelmatig events waar onze jongeren meer over hun afkomst, hun identiteit en hun gemeenschap kunnen leren. Zo bouwen we Sterkte Zwarte Gemeenschappen.”
2 Building Strong Black Communities
COLOFON Teksten: Marvin Hokstam (Hoofdredacteur) Ralitsa Vliese Ramona Coelho Foto’s Les Adu Kevin Acheampong David Vroom Marie-Louise Louis J. Foto
Vormgeving Wanda Voskuilen Productie HOX Projects Afro Magazine Coördinatie Otmar ‘Kodjo’ Watson Nyanga Weder Opdrachtgever Stichting Untold
Scan de QR-code om deze publicatie digitaal te lezen.
“We hebben nooit geschuwd om onze tradities te conserveren en over te brengen.”
Kodjo
De Drijfveer andere enthousiastelingen hield hij al regelmatig acHet was in Londen toen hij het Black History Month festival bezocht, dat Otmar “Kodjo” Watson doorhad dat tiviteiten, zoals lezingen en discussieavonden over zaken die Zwarte mensen aangaan. hij ooit eens een soortgelijk event in Nederland wilde opzetten. Hij denkt met plezier terug aan die periode.
Untold
“De eerste keer dat ik er was, was in 2001. Ik ben het jaar daarop weer teruggegaan met dansers en andere artiesten uit Nederland We traden spontaan op in Brixton, dé zwarte buurt in London. Mensen vonden het zeer bijzonder, want men kende onze stijl niet. Niemand kende Suriname en Curaçao. Het was nagenoeg geheel onbekend dat er Zwarte mensen in Nederland woonden. Dat was voor mij het meest frappante,” vertelt hij. Één ding dat indruk op hem maakte is de voorstelling Umoja, over de geschiedenis van Zuid Afrika.
“Eigenlijk ging het allemaal onbewust, organisch, de oprichting van Untold. We vonden het zo interessant wat ze daar in Londen deden en dat maakte dat we ook ons verhaal via optredens wilden gaan vertellen. We gingen meer vormgeven aan Black History, voorstellingen maken met Black History als rode draad en we bleven ondertussen ieder jaar naar Londen gaan. In Nederland had je dat niet.”
Voor hemzelf was het een openbaring om zulke diepgaande voorstelUntold werd de organisatievorm van waaruit een lingen over de echte geschiedenis van Afrika bij te wonen. “Ik vond platform werd gegeven aan de verhalen van de het geweldig. Meteen de volgende dag dacht ik ‘dat willen wij ook’. zwarte gemeenschap in Nederland. “We bestaan nu Wij willen ook ons Black History Month Festival, waar we ons verhaal 19 jaar. Ik voel me sowieso trots op wat we hebben vertellen als Afro Nederlanders. Hoe we zijn geëindigd in Nederland.” bereikt,” zegt Kodjo, die fungeert als artistiek leider en directeur van Untold. Kodjo had altijd al interesse gehad in de geschiedenis van Zwarte mensen. In 1996 was hij één van de oprichters van de Afro Surinaam“Die 19 jaren waren niet altijd even gemakkelijk. Ik se studentenvereniging Bun Tranga. “We waren toen al actief met moest veel leren. bijvoorbeeld fietstochten in Amsterdam langs gebouwen die een rol hebben gespeeld in het slavernijverleden. Untold, Kodjo’s organisatie die Afrikaanse dansstijlen, muziek, theatervormen en kunst beoefent, bestond toen nog niet, maar samen met
vervolg op pagina 4 Building Strong Black Communities 3
vervolg Kodjo de Drijfveer
We stonden echt voor het empoweren van Afro Nederlandse jongeren. We maakten ons hard om de Afro Nederlandse cultuur te presenteren en erover te praten. Door onze Obia voorstellingen zijn mensen die tegen winti waren, hun cultuur gaan herontdekken. We hebben nooit geschuwd om onze tradities te conserveren en over te brengen.
Untold werd de bewaarder van de Afro Nederlandse cultuur We hebben veel gereisd, om de visie van jongeren te verbreden, door hen plekken te laten zien waar ze anders niet naartoe zouden zijn gegaan. Ik ben er trots op dat er een aantal parels zijn voortgekomen uit de vaste groep waarmee we gestart zijn.” Untold houdt sinds 2018 de Black History Month; een hele maand lang activiteiten en optredens waarin informatie wordt verschaft over historische feiten. Het festival wordt eigenlijk in juni gehouden, vooruitlopend op de 1 juli, Keti Koti herdenking van de afschaffing van de slavernij. “In het kader van building strong communities zetten we een aantal dingen neer, zoals Black History workshops op scholen en verschillende voorstellingen. Zoals Ampuku, over de onveilige reis die onze voorouders hebben gemaakt vanuit Afrika naar Suriname.
4 Building Strong Black Communities
FOTO?
Untold &
Black History Month Untold stelt zich ten doel het empoweren van kinderen, jongeren en jongvolwassenen door middel van verschillende activiteiten op het gebied van identiteit en cultuur. Het resultaat is altijd geweest dat vooral jongeren hun horizon hebben verbreed, positiever staan in het leven, gemotiveerd worden om zichzelf persoonlijk te ontwikkelen en geïnspireerd zijn om als peer educator andere jongeren te empoweren met de basis, inspiratie en ervaring die zij hebben meegekregen tijdens onze activiteiten. Untold vindt het essentieel dat het zelfbeeld van jongeren wordt versterkt en gewaarborgd. Untold heeft in juni 2018 en juni 2019 twee edities van de Black History Month Amsterdam gehouden. Beiden waren in het kader van de afschaffing van de Trans-Atlantische slavernij door Nederland in Suriname en de voormalige Nederlandse Antillen. Stichting Untold vindt activiteiten en events in het kader van het thema ‘Gedeelde Geschiedenis’ van belang; het programma omvatte een educatief programma speciaal voor kinderen, jongeren en volwassenen. De naam `Black History Month Amsterdam’ geeft het internationale karakter aan. In Engeland vindt onder dezelfde noemer de Black History Month plaats in oktober en in de Verenigde Staten vindt de Black History Month plaats in de maand februari.
Methodiek Untold Binnen Untold heeft het bewustwordingsproces met betrekking tot cultuur en identiteit een centrale plaats. Alle activiteiten en projecten worden in het kader van deze visie georganiseerd, waaronder ook de theater en dansproducties. Untold vindt het van belang om kinderen, tieners en jongeren van Afrikaanse origine bewust te maken van hun identiteit, hun historie en hun toekomstperspectief.
king tot hun identiteit en hun historie kan leiden tot een verdwaalde jeugd die zich laat inspireren door en zichzelf spiegelt aan de wijze waarop de media, het onderwijssysteem en de maatschappij hen portretteert. Deelnemende jongeren leren door middel van dans, muziek, theater over de geschiedenis die ook deel uitmaakt van de stad. Daarnaast leren ze hoe deze geschiedenis deel uitmaakt van hun culturele identiteit. Jongeren leren hierdoor begrip te krijgen voor elkaars achtergronden, waardoor wederzijds respect wordt bevorderd. Untold vindt het daarom essentieel om het zelfbeeld van de jongeren te verruimen, en hun horizon te verbreden. Om beperkende gedachtes om te zetten in mogelijkheden. Voor Black History Month vond Untold een goede partner in de Gemeente Amsterdam. Het initiatief past bij de doelen en visie van het beleid Gedeelde Geschiedenis van de gemeente. Het thema kolonialisme en slavernij wordt in alle facetten en door middel van verschillende activiteiten (o.a dialogen, lezingen, educatie) overgebracht op kinderen, jongeren en volwassenen die woonachtig zijn in Amsterdam. De Black History activiteiten vinden op een aantal locaties in msterdam plaats, namelijk in het Centrum, Oost en Zuid-Oost. Hierdoor worden er verschillende verbindingen gecreëerd en zichtbaar gemaakt.
Jongeren dienen binnen de Nederlandse samenleving te weten waar ze vandaan komen en waar ze naar toe gaan, waar ze voor staan en wie zij zijn. Gebrek aan kennis met betrekBuilding Strong Black Communities 5
Elaisa
van der Kust
Elaisa van der Kust, geboren in Amsterdam en oud-danseres van Untold, zal door de corona-maatregelen helaas niet haar kunsten kunnen laten zien tijdens de African Diaspora Performing Arts Festival (ADPAF) deze Black History Month. Maar haar inzettingsvermogen en de boodschap die zij wilde overbrengen, kan je niet onder tafels of stoelen schuiven.
Empowerment! Dat is the keyword van de ADPAF, zegt ze. “Het is voor mij belangrijk om mensen vanuit het continent Afrika en mensen van de Afrikaanse diaspora bij elkaar te brengen. We moeten elkaar omarmen, empoweren en elkaars culturen beter leren kennen.” De bedoeling was ook om met deze voorstelling misvattingen over Afrika de wereld uit te helpen. Voor Elaisa was het proces van ADPAF belangrijker dan het eindproduct. “De uitwisseling van culinair, cultuur, overeenkomsten en het delen van verhalen was belangrijk. Helaas is het volledig product niet tot stand gekomen. Ik had ook liever meer jongeren in het proces betrokken, zodat we nog meer kennis over elkaar zouden krijgen.” Het was voor haar ook een belangrijke ontwikkeling om te weten waar haar voorouders vandaan komen. Dus besloot ze ook om zelf onderzoek te doen. “Mijn vriend is Senegalees en ik vind dat het belangrijk is dat we onze verschillen 6 Building Strong Black Communities
“Hier moest ik wel een beetje zoeken naar de empowerment en die community kind of vibe. Maar ik zie wel dat we echt de goede kant op gaan!”
kunnen erkennen, maar ook kunnen omarmen. Senegal is bijvoorbeeld niet hetzelfde als Zuid-Afrika. En dat wilde ik ook verwerken in ADPAF.” Elaisa heeft in het verleden gewoond in New York en daar heeft ze ook genoeg verschillen gezien met Nederland: “De Black community vibe is daar letterlijk on top. Hier moest ik wel een beetje zoeken naar de empowerment en die community kind of vibe. Maar ik zie wel dat we echt de goede kant op gaan!”
l -
“Het is belangrijk voor onze vrouwen vandaag de dag en de generatie hierna om te weten dat wij niet alleen langs de zijlijn hebben gestaan, maar dat ook wij hebben gevochten.”
Deborah Cameron, pas moeder en woonachtig in Den Haag, is onder andere een community builder, content creator en blogger. Voor Black History Month doet zij waar zij goed in is: het overbrengen van (nieuwe) informatie naar haar kijkers, volgers en eigenlijk iedereen die er maar open voor staat. Ditmaal doet ze het in de vorm van DeeDee’s Talk, waarin zwarte, vrouwelijke vrijheidsstrijders centraal staan. “Het is belangrijk voor onze vrouwen vandaag de dag en de generatie hierna om te weten dat wij niet alleen langs de zijlijn hebben gestaan, maar dat ook wij hebben gevochten. Verzet van ons was er niet alleen tijdens het kolonialisme, maar ook ver daarvoor.”
Vrijheidsstrijdsters Deborah is tijdens haar vooronderzoek ook wat wijzer geworden. Tijdens The Talk zal zij het hebben over drie vrijheidsstrijdsters, waaronder Breffu, waarvan zij werd getriggerd door sociale media. “Ik zag wat posts voorbij komen op Facebook over deze vrijheidsstrijdsters en heb toen zelf onderzoek ge-
Deborah Cameron
daan. Ik wilde graag weten wie deze dames waren, wat ze deden, hoe ze het hebben gedaan en what inspired them?” Dit zal ook zeker aan bod komen. Om The Talk te kunnen doen, is ze een samenwerking aangegaan met GUAP en stichting COAN van haar zusje, die zelf kinderen onderwijst in black history. “Het programma is zelf bedacht, naast een panel gesprek zullen spokenword artiesten onder begeleiding van percussie performen” Ook wil Deborah hiermee graag Den Haag op de kaart zetten: “Den Haag wordt vaak vergeten, terwijl wij ook hier juist bezig zijn te bouwen voor onze gemeenschap. We hebben de intentie om het in het komend jaar nog groter uit te pakken.” De corona-crisis heeft ook de strijder in Deborah niet klein kunnen krijgen. “Na mijn zwangerschapsverlof viel alles weg. Corona heeft mij wel in een overlevingsmodus gegooid but I still made that black girl magic happen!” Building Strong Black Communities 7
“99 procent van de slechte verhalen over Ampuku klopt niet, maar men neemt de tijd niet om het te onderzoeken.”
Okomfo Nana Efua
Okomfo Nana Efua, winti priesteres, heeft met Untold en Yahmani Blackman gewerkt aan het theaterstuk Ampuku. “Ik werk al jarenlang samen met Untold. Hun doelstelling is erg belangrijk voor mij. Ze empoweren jongeren in Amsterdam Zuidoost, leren hen hun identiteit, hun eigenwaarde en de eigen geschiedenis met behulp van theater te kennen. Als ervaren Afrikaans-Surinaamse vrouw zie ik veel van mijn werk terug in de filosofie van Untold.” Als winti priesteres heeft Okomfo Nana Efua extra waarde voor het theaterstuk Ampuku. “Ik heb veel research gedaan in mijn leven. Ik geef trainingen en in mijn lezingen geef ik diep achterliggende informatie over de winticultuur.” Zo gaf ze voor het theaterstuk Ampuku, input aan de tekstmaker, en kijkt ze ook mee met de teksten, liederen en de kleding. Dat ze meedoet met het produceren van Ampuku kwam niet zomaar. “Wij willen Ampuku profileren en rehabiliteren. Er is te weinig kennis over de verschillende winti, waardoor er een verkeerd beeld is ontstaan over Ampuku. Men onderzoekt niet, men neemt maar aan wat een ander zegt. 99 procent van de slechte verhalen over Ampuku klopt niet, maar men neemt de tijd niet om het te onderzoeken,” zegt ze. Ze verklaart: “Ampuku is een positieve en energieke winti die focust op communicatie, ontwikkeling, het geven van informatie, familie en processen goed te laten lopen in je leven. 8 Building Strong Black Communities
Reinheid Reinheid is belangrijk voor Ampuku; reinheid van je omgeving, lichaam en ziel. Anders krijg je disharmonie, omdat jij niet in balans bent. Als een van eerdergenoemde elementen niet goed werkt, gaat het fout. Ampuku pakt snel dat signaal op en kan rigoureus om aandacht vragen.” Doordat Okomfo Nana Efua de West-Afrikaanse tradities en religies bestudeerde, begreep ze de winti echt beter. “Er zijn genoeg boeken over de West-Afrikaanse tradities, religies en de winti. De West-Afrikaanse tradities en religies zijn de bouwstenen voor de winti. Deze winti zijn meegekomen met onze voorouders. Bedank ze hiervoor. Je voorouders zijn de basis van jouw bestaan.”
Eché
Janga
“Ik vond het wel geweldig om zo’n prestigieuze prijs te winnen, maar ik had toch zenuwen over hoe het op Curaçao zou vallen.”
Eché Janga is echt een geboren regisseur. Hij heeft een Curaçaose vader en Nederlandse moeder. In 2020 werd zijn film Buladó bekroond met de Gouden Kalf. Wij spraken hem over zijn road to success. Sinds zijn achtste is hij gefascineerd door de dood. Eché heeft er veel verhalen over geschreven op school. Hij lacht als hij zich herinnert dat hij ooit tegen zijn moeder heeft gezegd dat hij wel dood zou willen gaan door de bliksem. En dat hij op het graf van zijn oma wilde liggen. Het personage in Buladó, Kenza, is ook op hem gebaseerd. “In Buladó lag Kenza ook op een graf, dat komt allemaal van mij.” Na school is Eché bij zijn oom gaan wonen. Zijn oom was zeer spiritueel en een goede verhalenverteller. Een van de verhalen van zijn oom heeft Eché toen omgetoverd tot een script van vijftien pagina’s; Buladó was geboren.
BuLadó “Buladó is eigenlijk een samenkomst van mijn familie. Kenza lijkt op zowel mij als mijn zus. De opa in de film is precies mijn oom, het tegenovergestelde van mijn vader.” Ook de locatie heeft Eché bewust gekozen.
“Mijn oom vertelde lang geleden het verhaal over dat tot slaaf gemaakten dachten dat als ze van een rots zouden springen, ze vleugels zouden krijgen en zo hun toekomst tegemoet konden springen. Dit verhaal heeft mij zo aangegrepen dat naast het feit dat mijn vader daar geboren, dat de reden is dat ik deze film op Curaçao heb geschoten.” Hij had nooit verwacht dat Buladó zo’n succes zou worden. “Er is haast geen filmcultuur op Curaçao, maar toen ze hoorden dat ik een film maakte voor hen en over hen, gingen er veel deuren voor mij open. Ik vond het wel geweldig om zo’n prestigieuze prijs te winnen, maar ik had toch meer zenuwen over hoe het op Curaçao zou vallen. Gelukkig ging dat goed!” Buladó is vanaf dit voorjaar te zien op Netflix.
Building Strong Black Communities 9
Darryl Veldman, bekend van Stimofo en roadmanager van rapper Ronnie Flex, heeft een geweldig jaar achter de rug.
“Omarm jouw passie, start de zoektocht naar jouw talent en manifesteer jouw kracht, ongeacht wat men zegt of denkt. Soms moet je hiervoor jezelf eerst ontwortelen en het zaadje opnieuw planten.”
Zo heeft hij een aantal succesvolle live-sessies gehad op Instagram, een boek uitgegeven en heeft hij zelfs zijn baan op kunnen zeggen. Hij vertelde ons wat het met hem heeft gedaan en waar hij naartoe wil. Dat Darryl een bezige bij is, neemt hij mee in zijn bedrijf: “Stimofo is eigenlijk een samenvatting van mijn carrière als zelfstandig ondernemer. Een theatermaker die op zoek was naar zijn eigen toneel. Een grafisch vormgever die zich richtte op het ontwerpen van cartoons met een Afrikaans uiterlijk of kenmerken hiervan. Een ondernemer die zichzelf wilde blijven uitdagen om meer te doen dan van hem gevraagd werd. “Combineer de verschillende fases met elkaar en de geboorte van Stimofo is onvermijdelijk.”
Darryl
Veldman Dat Stimofo zo’n succes zou worden, had hij niet verwacht. Het was namelijk eigenlijk de bedoeling dat Darryl een eigen strip zou krijgen in de krant. Maar het universum dacht er anders over. “Nadat ik binnen twee maanden met mijn strip in de krant verscheen, ging ik pas nadenken over de volgende uitdaging.” De situatie met de COVID-19 lockdown pakte voor hem goed uit: bij begon met een online quiz en niet veel later verscheen het boek “Mijn Eerste Woordjes in het Sranan Tongo. Darryl werkt nu naar een nieuw doel toe: een eigen speelterrein waarop hij niet alleen zijn eigen producten ontwikkelt, maar ook de gemeenschap ondersteunt met projecten en eigen ondernemingen.
10 Building Strong Black Communities
Darryl’s boek ‘Mijn Eerste Woordjes in het Sranan Tongo 2’ is vanaf februari 2021 te koop.
een groot onderzoek gedaan. “Het was een eenzaam proces, want ik heb tijdens de lockdown onderzoek gedaan en aan het script gewerkt. Ik had weinig contact met de buitenwereld.” Maar wel heeft ze antwoorden gekregen op de vragen die zij had omtrent de winti cultuur, waar zij naar eigen zeggen niet veel van weet. Yahmani kon de vragen niet stellen aan haar familie, omdat er een taboe op heerste.
Yahmani Yahmani Blackman is zeker geen onbekende in theaterwereld. Met haar stukken “We Gaan Het Hebben Over Haar” en “Anansi en de Nieuwe Wereld”, wist zij de theaters te veroveren. Voor Black History Month heeft zij een nieuw stuk waarmee ze op de planken komt, genaamd Ampuku. In samenwerking met Untold en Black Harmony is deze muziektheatervoorstelling tot stand gekomen.
Ampuku “Otmar vertelde mij dat hij een muziektheatervoorstelling wilde maken over Ampuku. Tegelijkertijd bestaat Black Harmony vijftien jaar en wilden zij iets uitbrengen waarin ampuku centraal zou staan. Otmar wilde dat misvattingen over Ampuku zouden worden verworpen.” Het stuk is een liefdesverhaal tussen twee mensen die graag samen willen zijn, maar ze worden daarin geconfronteerd door dingen uit het verleden. “Het moest geen lezing worden of een speech. Maar ik wilde een beetje wat Black Panther deed met Wakanda; uit een utopisch beeld starten met alleen zwarte mensen.” Volgens Yahmani zijn er heel wat meningen in de Surinaamse gemeenschap, heel wat verhalen over de Ampuku die niet kloppen.
Blackman
“Ik ben wel verbaasd over hoeveel literatuur er is, vooral omdat er wordt verteld dat Afrikaanse literatuur niet bestaat.” In Ampuku wordt er niet alleen over winti cultuur gesproken; ook passeren onderwerpen zoals incest en verkrachting, waar een taboe op rust, de revue. “We hadden meteen een gesprek met de cast of ze dit wel aan durfden. Het was een moment van heling en ik vond dat we kunst in moesten zetten als een helingmiddel.”
Om de onjuistheden van deze meningen te bekrachtigen, heeft Yahmani Building Strong Black Communities 11
“Wij zijn een en al Black dus is het eigenlijk elke maand Black History month. Wat ik vandaag doe is al black history, zwarte geschiedenis. Wij zijn bewust over wat wij doen, wat wij achterlaten en wat wij meenemen van de mensen die ons voor zijn gegaan.”
Zanggroep Black Harmony bestaat dit jaar 15 jaar. De groep is bekend van haar optredens en CD’s met diepzinnige traditionele en culturele Afro Surinaamse muziek. Een interview met artistiek directeur Orlando Ceder.
Ontstaan Hoe is Black Harmony ontstaan? Black Harmony startte vanuit een project ‘Express yourselves’ waar ik ooit artistiek directeur van was; het bestond uit muziek, beeldende kunst, dans en theater. Ik kreeg het onderdeel ‘muziek’ onder mij en mocht een muziekband samenstellen. Zo is ‘Black Harmony’ in 2006 ontstaan. De naam was snel bedacht omdat ik vind dat zwarte mensen in harmonie leven, maar we zingen vaak allesbehalve onze eigen muziek. Wij zongen voornamelijk covers van andere groepen. Ik wilde een eigen identiteit creëren voor Black Harmony, door ons te onderscheiden van groepen die er al waren; door te zingen in onze eigen taal, het Sranan. De formatie uit 2006 is er niet meer. In 2009 hervatte ik de groep weer maar dan als een A-capella formatie. Onze missie is om de Afro Surinaamse muziek bekender te maken. Ik zit nu op het Conservatorium en als wij het daar over Surinaamse muziek hebben, denkt men eerder aan Trafassi. Maar we hebben nog zoveel meer te bieden als Afro gemeenschap. Wat heeft jullie de afgelopen 15 jaar gaande gehouden? Mijn drijvende kracht is mijn drang om onderscheid te blijven maken. Het is belangrijk dat wij de originaliteit van onze muziek12 Building Strong Black Communities
Black Harmony stijl behouden. Wij verwerken ook de winti-cultuur in ons repertoire. De omstandigheden waarin onze voorouders leefden tijdens de slavernij, hun religie willen we ook onder de aandacht brengen en in een positief daglicht stellen. Wij willen onze gedachten en kennis delen. Misschien dat wij hiermee anderen motiveren om zelf ook onderzoek te doen naar hun eigen geschiedenis.
bijzondere ervaring Wat is jullie meest bijzondere ervaring? Goh, dat zijn er veel! Misschien onze samenwerking met het Nationale Opera. Winti muziek is net zo oud -en misschien zelfs ouder- als klassieke muziek. Beiden hebben tot doel om in contact te zijn met energieën die je niet ziet. Het was dus mooi toen het Nationale Opera ons benaderde om samen iets te doen; zeker omdat wij in dat project Black Harmony mochten zijn. We mochten onze eigen identiteit behouden. Het was bijzonder om twee werelden te zien samenkomen. Stel ik boek jullie voor overmorgen, wat mag ik verwachten? Wat wij zeggen aan mensen is dat wanneer je ons boekt, je al dient te weten over ons. Je gaat niet naar Albert Heijn voor een product dat alleen in de Lidl verkrijgbaar is. Dus wil je Engelstalige nummers, dan heb je de verkeerde band. Wij gaan dat niet doen. Wat wij willen is dat jij innerlijk verzadigd bent en je goed voelt. Dat je terugkijkt naar een geslaagde dag. Wij willen je dag compleet maken. Wat betekent Black History Month voor jullie? Wij zijn een en al Black dus is het eigenlijk elke maand Black History month. Wat ik vandaag doe is al black history, zwarte geschiedenis. Wij zijn bewust over wat wij doen, wat wij achterlaten en wat wij meenemen van de mensen die ons voor zijn gegaan.
Als je zegt Miss Black Hair verkiezing, zeg je Ashaki Leito. Ashaki is een van de rolmodellen binnen de Black community. Als moeder van een zoon, ziet ze het ook als haar taak om hem alle kennis die zij bezit, mee te geven. “In een maatschappij waarin het witte altijd overheerst, is het belangrijk om stil te staan bij de geschiedenis van het continent Afrika en de diaspora over de hele wereld. We worden doodgegooid met de geschiedenis van de witte Europeanen, maar over de onze horen we haast niks.
“We moeten terugblikken naar wie we waren, waar we naartoe gingen en waar gaan we komen.”
Wit bewustzijn verandert onze visie op onszelf en op onze voorouders. We worden niet geprikkeld door het schoolsysteem over onze
Ashaki Leito
zwarte identiteit; we moeten zelf zoeken. We moeten de liefde zoeken in onszelf en in elkaar om te excelleren in het leven. We moeten terugblikken naar wie we waren, waar we naartoe gingen en waar gaan we komen.”
Vrouwelijke kant Ashaki vindt ook dat de vrouwelijke kant van de Afrikaanse geschiedenis niet genoeg belicht wordt. “We worden vergeten”, zo vertelt ze. “De focus ligt teveel op mannen, terwijl wij er ook waren. Achter die sterke vrijheidsstrijders stonden de vrouwen die net zo sterk of zelfs sterker waren.” En opdat wij dat niet vergeten, geeft Ashaki ook empowerment trajecten en cursussen aan meiden, waar ze niet alleen focust op de slavernij, maar ook op de tijd ervoor. Zo vertelt ze ook over Yaa Asantewaa en Queen Zinga, twee strijdhaftige zwarte vrouwen waar Ashaki naar opkijkt. Ashaki is moeder van een tweejarige zoon en geeft hem ook alles bewust mee. “Ik geef hem alles mee: zelfliefde, boeken, speelgoed, poppen. Alles kiezen wij nauwkeurig voor hem uit. We zijn ook zijn begonnen met affirmaties en vertellen wij hem dat zijn haar bijvoorbeeld prachtig is. Het moet van huis uit beginnen, en daar zijn wij ons erg bewust van.”
Building Strong Black Communities 13
Benji
Dankerlui Benji Dankerlui is geen onbekende in de Black community. Samen met oprichtster Eye Dontha organiseert Benji onder House of Khepera tours in de Amsterdamse binnenstad. “Ik kende Eye al een tijd toen ik al tours deed in Amsterdam. Ik heb toen een aantal keer met mensen uit het buitenland een tour gedaan en zo besloten Eye en ik meer te gaan uitbreiden.” Benji geeft verschillende soorten tours in de hoofdstad. Zo wandelt ze met je op het Beursplein, ga je met haar de Gouden Bocht op en wil ze het liefst nog een tour doen rondom het Scheepvaartsmuseum. “Er zijn veel plekken in Amsterdam waar je de connectie met het koloniale verleden nog goed kan zien. Waaronder ook de kunstmatige eilanden in Amsterdam-Oost.” De kennis die Benji nodig heeft voor deze tours is niet aan komen waaien. Benji is geschiedenisdocente, maar heeft zich flink verdiept in de panden en in de geschiedenis van Amsterdam. En ze blijft maar doorgraven om nog meer kennis op te doen van deze bladzijde in de geschiedenis. “Hoe kan het dat iemand zoveel rijkdom heeft opgebouwd en hier een geweldig huis heeft? Het huis waar de burgemeester in woont, is gebouwd door de directeur van het WIC. Als belangrijke personen naar Amsterdam komen, gaan ze allemaal naar dat huis. Door wat onze voorouders gedaan hebben, heeft Amsterdam een belangrijke positie weten te bemachtigen.” Toch is Benji nog niet tevreden over de informatievoorzieningen in Nederland. “Dingen komen nu wel out in the open, maar dat gaat nog veel te 14 Building Strong Black Communities
“Er zijn veel plekken in Amsterdam waar je de connectie met het koloniale verleden nog goed kan zien.”
langzaam. Het is onze plicht als nakomelingen om te zorgen dat die informatie naar buiten komt. Praat met oude mensen over wat ze nog weten over hun jeugd, hun grootouders; was er slavernij in hun familie? En leg dit vast. Anders zijn we op een gegeven moment afhankelijk van de informatie die witte mensen ons vertellen. Hoe meer we zelf vastleggen, hoe beter het is.”
N Z z
“ h k d m b
N d m A m w g
W g c n o v t
H k i
Norman Van Gom
Norman van Gom is het gezicht van de Multikleurrijke Amsterdamse Radio en Televisie (MART) in Zuidoost. Een echte veteraan radioman van statuur, maar met nog zo’n bescheidenheid dat hij zonder schromen namen noemt van andere radiomensen waarvan hij onder de indruk is. “Toen ik bij MART kwam ging het niet zo goed met het station,” vertelt hij. Het station bestond toen enkele jaren, maar faillissement dreigde. “Ik nam toen de leiding op me en gelukkig had ik een netwerk van mensen om me heen waarmee we het staande hebben kunnen houden.” Norman stamt uit de tijd van de piraten radiozenders. “In 1980 -een jaar nadat in Nederland was komen wonen- hoorde ik ineens een piraat. Het was de Amsterdam Broadcasting Corporation ABC, en die maakten radio zoals ik het kende uit Suriname. Wij wilden R&B, soul en vooral de golden oldies. Er was geen Kaseko op de radio. Ik heb me aangemeld. We maakten radio die anders was dan dat van de gevestigde orde, maar dat maakte dat wij hun concurrent waren. Onze luisteraars kwamen luisteren naar hun eigen ding, de platenwinkels deden via ons goede zaken. Maar uitzenden kwam met gevaar voor inbeslagname van je LP’s door de Radio Controle Dienst (RCD),” vertelt hij.
Surinaamse radio in Amsterdam Het was een kat en muis spel om de RCD te ontwijken. “Ze konden elk moment binnenvallen en alles in beslag nemen; je zender en je muziek. Maar wij
“Ik ben blij met mensen die vernieuwing brengen. Die kennis vergaren en dat willen delen met anderen.” moesten ook onze continuïteit waarborgen, want we hadden klanten. Dus wanneer ze ons uit de lucht haalden, waren we zo gauw mogelijk weer in de lucht. Je wist dat het niet mocht, maar je deed het wel omdat je aanhang op je zat te wachten.” In 1986 werd piratenradio verboden. “Ze zeiden dat het een witwasbolwerk was, dat er drugsgelden in zaten en dat de zenders de luchtvaart stoorden. Ze deden er alles aan om het te criminaliseren,” lacht hij.
Mart radio Ondertussen was MART Radio, dat via Salto uitzond, in het leven geroepen. “Ik voegde me erbij en toen werd mij gevraagd om het te trekken. Ergens in 1996 heb ik de leiding overgenomen.” Het ging niet altijd even gemakkelijk “maar dit is wat ik wilde doen. Ik wilde radio-ondernemer zijn, ik zag gaandeweg in dat je het niet alleen kon.” Je moest luisteraars erbij betrekken en de Surinaamse ondernemers, de toko’s. MART werd echt een community radio station. Het gaat nu redelijk. Je merkt dat MART van belang is. Als we er bijvoorbeeld door een storing uit zouden liggen, gaan luisteraars meteen bellen,” vertelt hij. vervolg op pagina 16 Building Strong Black Communities 15
vervolg Norman van Gom
Hij moet bescheiden lachen bij een compliment over zijn warme, vertrouwelijke stem. “Ja dat heb ik wel vaker gehoord, maar tja, ik hoor zelf het niet. En het is zeker niet altijd zo geweest. Ik had voorbeelden van mensen die mij het radiowezen hebben geleerd” en hij noemt namen van Surinaamse radiogrootheden. “Mijn radioding is voortgevloeid uit verschillende omstandigheden. Het was ook een lichte vorm van heimwee.” Hij is er trots op dat hij via MART Radio ook anderen heeft kunnen inspireren. “Ik heb mensen om me heen die ook een stem zijn geworden. MART is een kweekvijver, waarin we altijd op zoek zijn naar nieuw talent. De meeste mensen bij
MART kwamen via via binnen en hebben zich verder ontwikkeld. Dat geeft me een heel goed gevoel. Want we weten dat de tijden veranderen. Dat we naar een nieuwe manier van communiceren moeten. “Ik ben blij met mensen die vernieuwing brengen. Die kennis vergaren en dat willen delen met anderen.” “Je voelt dat de jongeren staan te trappelen en ik weet dat de toekomst zit in het verjongen van wat we doen. Ik blijf wel voorzichtig dat de dynamiek niet verandert. MART moet community radio blijven.”