pw 12 wtb

Kwalificerend dossier

STUDENTNUMMER:

NIVEAU 4 MIDDENKADER ENGINEERING Werktuigbouwkunde Crebo 94421

NAAM:

NIVEAU 4 MIDDENKADER ENGINEERING

✓

end

KWALIFICEREND DOSSIER

i

Projectbegeleiders, Praktijkbegeleiders en Beoordelaars

k

c i f er

Werktuigbouwkunde Crebo 94421

wa l

Artikelnummer: 00661850001

✓

end

i

KWAlIfICEREnD DoSSIER

k

c i f er

NIVEAU 4 mIddenkader engIneerIng Complexiteit D Versie 2 ­ juli 2010

ProjectWIjzer 12a kWalIfIceren bInnen het roc

wa l

Werktuigbouwkunde Crebo 94421

Projectbegeleiders, Praktijkbegeleiders en Beoordelaars Artikelnummer: 00661850001

Colofon Deze uitgave is gerealiseerd onder verantwoordelijkheid van Stichting Consortium Beroepsonderwijs.

Directeur en managementteam P. Foppen en L. Fine; B. Huijberts; M. Pelgrum De volgende docenten hebben meegewerkt aan de totstandkoming van dit kwalificerend dossier H. Bakker; R. de Jong; C. Otten; R. Krooswijk; P. Siesling; P. Vrakking Werkgroepleider A.G. Bol Redactie H. Bakker; M. Brok omslag/lay-out Microweb Edu b.v., Cecile Beld foto’s / figuren Ondanks alle inspanningen is het mogelijk dat de Stichting Consortium Beroepsonderwijs niet alle copyrights van de in de uitgave opgenomen illustraties geregeld heeft. Degenen die menen alsnog rechten te kunnen doen gelden, wordt verzocht contact op te nemen met de Stichting.

© 2010 Stichting Consortium Beroepsonderwijs Alle rechten voorbehouden. Niets uit deze uitgave mag worden verveelvoudigd, opgeslagen in een geautomatiseerd gegevensbestand of openbaar gemaakt, in enige vorm of op enige wijze, namelijk elektronisch, mechanisch, door fotokopieën, opnamen of enige andere manier, zonder voorafgaande toestemming van de Stichting Consortium Beroepsonderwijs.

12 Inhoud 1

InleIdIng . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 5

2

InformatIe voor de student . . . . . . . . . . . 7 2.1 2.2 2.3 2.4 2.5

3

afnamecondItIes . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 15 3.1 3.2 3.3 3.4

4

15 15 16 18

Instructie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 19 Projectmogelijkheden . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 19 Kiezen, verwerven en vaststellen project . . . . . 21

ProjectuItvoerIng . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 23 5.1 5.2

6

Plaats van uitvoering van deze projectwijzer . .

Complexiteit van de projectwijzer . . . . . . . . . . .

Omschrijving proces van afname . . . . . . . . . . . .

Stroomschema proces van afname . . . . . . . . . .

ProjectvoorbereIdIng . . . . . . . . . . . . . . . 19 4.1 4.2 4.3

5

Algemene informatie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 7 Kwalificering . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 7 Beoordeling . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 9 Cesuur . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 13 Hulpmiddelen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 14

Instructie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 23 Opdrachtomschrijving en verwacht resultaat werkprocessen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 25

Projectresultaat . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 35 6.1 6.2 6.3

Instructie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 35 Beoordelingsformulieren per werkproces . . . . . 38 Overzicht bewijsmaterialen voor kwalificering 65

7

nederlands en moderne vreemde talen . . . . . . . . . . . . . . 67 7.1 7.2 7.3

Communicatie algemeen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 67 Nederlands . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 69 Moderne Vreemde Talen (Engels) . . . . . . . . . . . . 71

8

rekenen en WIskunde . . . . . . . . . . . . . . . . . 75

9

leren, looPbaan, burgerschaP . . . . . . . 77

10 InformatIe voor de organIsatIe . . . . . . 79 10.1 10.2 10.3 10.4

Algemene informatie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Aanvullende informatie voor de verantwoordelijke op het ROC . . . . . . . . . . . . . . .

Aanvullende informatie voor de verantwoordelijke op de afnamelocatie . . . . . . .

Aanvullende informatie voor de beoordelaars .

79 81 82 83

11 bIjlagen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 85 BIJLAGE 1 BIJLAGE 2 BIJLAGE 3 BIJLAGE 4 BIJLAGE 5 BIJLAGE 6 BIJLAGE 7 BIJLAGE 8

4

KWALIFICEREND DOSSIER

Voorbeeldprojecten . . . . . . . . . . . . . . . . . .87 Formulier goedkeuring en vaststelling project . . . . . . . . . . . . . . . . . .129 De fasenmethode . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .131 Beoordelingsmethoden . . . . . . . . . . . . . . .133 Handreiking reflectieverslag . . . . . . . . . .141 Handreiking beoordelingsgesprek . . . . .143 Competentiescoretabel . . . . . . . . . . . . . . .145 Begrippen en afkortingen . . . . . . . . . . . . .147

inleiding

1

1 InleIdIng

informatie voor de

Beste collega,

afnamecondities

Voor u ligt de begeleidershandleiding van projectwijzer 12a van de opleiding Middenkader Engineering. PW 12a is de routebeschrijving voor het uitvoeren van een kwalificerend project binnen het ROC. Deze projectwijzer is de eerste van de twee kwalificerende projecten, het tweede project zal door de studenten tijdens de laatste BPV worden gerealiseerd. Als de student deze beide projecten naar behoren heeft gerealiseerd, verwerft hij het diploma Middenkader Engineering uitstroomrichting Technicus.

voorbereiding uitvoering

Een kwalificerend project heeft de kenmerken van een examen.

De student moet het project zelfstandig uitvoeren en de ingeleverde producten moet u kwalificerend beoordelen. Het product kan niet meer worden aangepast voor een betere beoordeling zoals tijdens het opleidende traject het geval was. Als er wel een verbetering nodig is voor het vervolg van het project, wordt het verbeterde product niet meer opnieuw beoordeeld. De beoordelingen die de student per werkproces krijgt voor het inzetten van kennis, vaardigheden en voor de werkhouding zijn definitief.

resultaat

nederlands en mod

rekenen en wiskun

Wij adviseren u de beoordelingen na het afronden van een werkproces zo snel mogelijk aan de student kenbaar te maken.

Deze feedback kan voor de student zinvol zijn bij het uitvoeren van de volgende werkprocessen.

llb

Werktuigbouwkunde

5

informatie voor de

Het project dat de student aan de hand van deze projectwijzer realiseert, kan een van de voorbeeldprojecten zijn die achterin deze PW zijn opgenomen. Ook kan het een project zijn dat u als ROC uitreikt en ten slotte kan het een project zijn dat hij zelf in het bedrijfsleven heeft verworven en dat u goedkeurt.

De student gaat dit project realiseren aan de hand van de bij hem bekende 7-fasen-methode. Of aan de hand van een projectmanagementmethode van het bedrijf waar hij een opdracht voor realiseert.

Deze projectwijzer oftewel dit dossier is zo opgebouwd dat de student werkproces voor werkproces de bewijzen kan verzamelen die aantonen dat hij voldoende competent is. Voor het kwalificeren is het van belang dat hij zelf alle bewijzen verzamelt die daarvoor nodig zijn. Wij adviseren u de student alle bewijzen in dit dossier op te laten slaan. Aan het einde van deze periode kan de student het volledige dossier dan bij de examencommissie inleveren.

Op basis van het volledige dossier kan de student zich kwalificeren.

Het ROC kan het dossier een bepaalde periode bewaren voor de onderwijsinspectie.

Hoe het Competentie Gericht Onderwijs georganiseerd wordt, hoe ieder met de projectwijzer kan werken en hoe er geëvalueerd en beoordeeld kan worden, staat allemaal omschreven in het ‘Basisdocument Middenkader Engineering’.

In deze begeleidershandleiding staat exact dezelfde tekst als in de studentenversie. Informatie voor de begeleiders is toegevoegd in aanvullende grijze vlakken en bedoeld als een advies. U kunt daar naar eigen inzicht vanaf wijken.

Digitale ondersteuning bij deze projectwijzer, downloads en algemene informatie over de onderwijsmethode kunt u vinden bij www.consortiumbo.nl.

Veel succes met de begeleiding en beoordeling van dit project.

6

KWALIFICEREND DOSSIER

inleiding

informatie voor de 2 InformatIe voor de student

2 .1

algemene InformatIe

2 afnamecondities voorbereiding

In dit hoofdstuk vind je de nodige informatie over kwalificering, beoordeling, cesuur en toegestane hulpmiddelen. De werkwijze is verder hetzelfde als tijdens het opleidende deel van je opleiding.

uitvoering

2 .2

kWalIfIcerIng

resultaat

Door het uitvoeren van de activiteiten uit deze projectwijzer, kwalificeer je je binnen het ROC voor de onderstaande kerntaken met de daarbij behorende werkprocessen en competenties van het kwalificatiedossier Middenkader Engineering.

nederlands en mod

De overheid heeft ten behoeve van de betrokkenheid van het bedrijfsleven bij de beroepsopleidingen echter vastgesteld dat je je voor een deel ook in het bedrijfsleven dient te kwalificeren. Dit doe je door daar aan de hand van projectwijzer 12b nog ĂŠĂŠn kerntaak naar eigen keuze bij een BPV-bedrijf uit te voeren. Dit kan dan bij een bedrijf en in een functie waar je later wilt gaan werken.

rekenen en wiskun llb

informatie voor de Werktuigbouwkunde

bijlagen

7

Voor het verkrijgen van je diploma dienen bij zowel PW 12a ‘Kwalificeren binnen het ROC’ als PW 12b ‘Kwalificeren in het bedrijf’ alle uitgevoerde werkprocessen met aangetoond competent gedrag te zijn beoordeeld.

8

Kerntaak 1:

Ontwerpt producten of systemen

Werkproces 1 .1:

Verzamelen en verwerken van productiegegevens

Competenties:

• Analyseren • Instructies en procedures opvolgen • Op de behoeften en verwachtingen van de klant richten

Werkproces 1 .2:

Uitwerken van ontwerpen

Competenties:

• Instructies en procedures opvolgen • Samenwerken en overleggen • Vakdeskundigheid toepassen

Werkproces 1 .3:

Kiezen van materialen en onderdelen

Competenties:

• Materialen en middelen inzetten

Werkproces 1 .4:

Maken van een kostenberekening

Competenties:

• Formuleren en rapporteren • Samenwerken en overleggen

Kerntaak 2:

Bereidt productiewerk voor

Werkproces 2 .1:

Verzamelen en verwerken van productiegegevens

Competenties:

• Analyseren • Instructies en procedures opvolgen • Samenwerken en overleggen

Werkproces 2 .2:

Maken van een tekening(pakket)

Competenties:

• Instructies en procedures opvolgen • Samenwerken en overleggen • Vakdeskundigheid toepassen

Werkproces 2 .3:

Organiseren van mensen en middelen

Competenties:

• Formuleren en rapporteren • Plannen en organiseren • Samenwerken en overleggen

KWALIFICEREND DOSSIER

2 INFORMATIE VOOR DE STUDENT

Kerntaak 3:

Begeleidt productiewerk

Werkproces 3 .1:

Begeleiden van het productieproces

Competenties:

• Aansturen • Formuleren en rapporteren • Plannen en organiseren

Werkproces 3 .2:

Bewaken begroting

Competenties:

• Formuleren en rapporteren • Samenwerken en overleggen

Werkproces 3 .3:

Uitvoeren kwaliteitscontroles

Competenties:

• Aansturen • Formuleren en rapporteren

Werkproces 3 .4:

Opleveren van werk

Competenties:

• Formuleren en rapporteren • Op de behoeften en de verwachtingen van de klant richten

Kerntaak 4:

Onderhoudt producten en systemen

Werkproces 4 .1:

Inspecteren en testen van producten en systemen

Competenties:

• • • •

Werkproces 4 .2:

Optimaliseren van producten en systemen

Competenties:

• Kwaliteit leveren • Materialen en middelen inzetten • Vakdeskundigheid toepassen

2 .3

Aansturen Formuleren en rapporteren Instructies en procedures opvolgen Op de behoeften en de verwachtingen van de klant richten

beoordelIng

Wat en hoe In de kwalificerende periode worden werkprocessen beoordeeld in relatie tot de kerntaak waar ze bij horen. Een werkproces bevat een aantal werkzaamheden die je moet uitvoeren met een gewenst resultaat. In de onderliggende competenties die bij een werkproces horen, worden eisen gesteld aan je gedrag en aan het resultaat dat je moet behalen.

Kerntaak Werkproces:

omschrijving werkzaamheden met gewenst resultaat

Competenties: omschrijving gedrag met gewenst resultaat Werktuigbouwkunde

9

Elk werkproces wordt apart beoordeeld.

In hoofdstuk 6 vind je daarom bij elk werkproces een apart beoordelingsformulier.

Om aan te tonen dat je een werkproces beheerst, zul je werkzaamheden uitvoeren en vrijwel altijd producten maken.

Bij de beoordeling van jouw werkproces staat voorop dat je werkzaamheden en het resultaat van die werkzaamheden op het niveau moeten zijn zoals dat in het bedrijfsleven gebruikelijk is.

Beoordelingsmethoden Om je competente handelen vast te kunnen stellen is er voor de objectiviteit gekozen om altijd te beoordelen met meerdere personen, op meerdere plaatsen en op meerdere manieren.

Hiervoor worden onderstaande methoden ingezet (zie ook bijlage 4): • Observatie • Productbeoordeling • Beoordelingsgesprek • Reflectieverslag • Presentatie Beoordeling van competent gedrag Het doel van je opleiding is dat je een competente, beginnende beroepsbeoefenaar wordt. Daarom wordt bij deze kwalificerende projectwijzer vastgesteld of je voldoende competent bent om je diploma te verkrijgen.

Bij zowel de eindbeoordeling per werkproces als de onderliggende beoordelingen gaat het er dus om dat je aantoont competent te kunnen handelen.

De beoordeling van je competente gedrag wordt daarom beoordeeld met D – A – G. D

10

G A D-

Deels / niet aangetoond competent gedrag Je werkt onvoldoende volgens de gestelde eisen en/of je bent niet voldoende actief en/of je zet te weinig kennis en vaardigheden in.

KWALIFICEREND DOSSIER

2 INFORMATIE VOOR DE STUDENT

A

Aangetoond competent gedrag Je werkt volgens de gestelde eisen, je bent actief en je zet de benodigde kennis en vaardigheden in.

G

Goed aangetoond competent gedrag Je werkt beter dan de gestelde eisen aangeven, je bent proactief en je zet kennis en vaardigheden bovengemiddeld in.

Productbeoordeling De productbeoordeling maakt daarop een uitzondering. Producten zijn niet competent, maar moeten voldoen aan alle eventuele wettelijke eisen die de branche en/of de beroepspraktijk en/of de opdrachtgever stelt.

Producten worden daarom beoordeeld met o – V – G.

G V O-

o

Onvoldoende Een product is onvoldoende wanneer niet wordt voldaan aan een of meer van de criteria bij het product.

V

Voldoende Een product is voldoende wanneer wordt voldaan aan de criteria bij het product en aan de gestelde eisen bij de aangegeven competentie(s).

G

Goed Een product is goed wanneer het resultaat bovengemiddeld is.

Proces van beoordeling Tevoren moet aan jou bekend gemaakt worden wanneer een kwalificerende beoordeling plaatsvindt. Het kan zijn dat er meerdere beoordelingsmomenten zijn over een langere periode. Het kan ook zijn dat de beoordeling in één keer of enkele keren binnen een korte tijd plaatsvindt.

Werktuigbouwkunde

11

De beoordeling kan als volgt gaan: • Tijdens de werkzaamheden word je geobserveerd.

• Je levert de vastgestelde producten in op de geplande tijdstippen.

• Je levert waar nodig ter verduidelijking eventuele reflectieverslagen in.

• Tijdens een beoordelingsgesprek kunnen vragen ter verduidelijking worden gesteld.

• Tijdens een presentatie vertel je zelf wat je gedaan hebt en waarom.

Welke methode bij welk werkproces gehanteerd wordt, staat in de beoordelingsformulieren van hoofdstuk 6. Daarin staan ook de prestatie-indicatoren en de criteria die bepalen of een product aan de eisen voldoet.

De eindbeoordeling van een competentie gebeurt op basis van de uitkomsten van alle beoordelingsmethoden. De eindbeoordeling van een werkproces gebeurt door minimaal twee personen en gebeurt op basis van de cesuur als hieronder in paragraaf 2.4 omschreven.

Als een werkproces met D of met G wordt beoordeeld zullen de beoordelaars in het vak ‘Opmerkingen’ toelichten waarom ze tot die score zijn gekomen.

Bij dit kwalificerend beoordelen kunnen, in tegenstelling tot de opleidende perioden, producten of werkprocessen niet meer verbeterd worden voor een betere beoordeling. Het kan gezien worden als een examen.

De verantwoordelijke van het ROC bespreekt de resultaten met jou.

Je hebt te allen tijde recht op inzage in de door jou ingeleverde bewijsstukken met de daarbij behorende beoordeling. Je ondertekent de beoordelingsformulieren voor gezien.

Als alle werkprocessen gereed en beoordeeld zijn, beslist de examencommissie op basis van de gehanteerde cesuur (zie paragraaf 2.4) of je geslaagd bent, of je gezakt bent of dat je recht hebt op een herkansing.

12

KWALIFICEREND DOSSIER

2 INFORMATIE VOOR DE STUDENT

begeleIdIng U kunt per werkproces en van het hele traject een overzicht maken van wie, wat beoordeelt.

Uitgaande van minimaal 2 beoordelaars per werkproces. Beoordelaars worden gekozen op basis van de inhoud van een werkproces en van de beschikbare personen om de student in betreffende periode te begeleiden. Het overzicht van de beoordelaars kunt u aan de student kenbaar maken.

2 .4

cesuur

Voor het behalen van je kwalificering met deze projectwijzer geldt de volgende cesuur: • Alle werkprocessen dienen competent te zijn uitgevoerd.

Beoordeeld met: ‘Aangetoond of Goed aangetoond’.

• Een werkproces is competent uitgevoerd als 55% van de onderliggende competenties met ‘Aangetoond of Goed aangetoond’ is beoordeeld.

• Een competentie wordt met ‘Aangetoond of Goed aangetoond’ beoordeeld als: – beoordelaars door middel van observatie - eventueel aangevuld met een reflectieverslag en/of een presentatie en/of een beoordelingsgesprek - vastgesteld hebben dat er competent is gehandeld.

– een eventueel bijbehorend product met een ‘Voldoende of Goed’ is beoordeeld. Dit betekent praktisch, dat bij deze projectwijzer een product met ‘Voldoende’ moet zijn beoordeeld om voor een werkproces een ‘Aangetoond’ te verwerven.

begeleIdIng De hierboven staande cesuur is een verantwoorde weergave van datgene wat in de regels van de onderwijsinspectie staat. Het ROC is in principe vrij om een eigen cesuur te hanteren.

Bespreek de gekozen cesuur voor aanvang van het project goed met uw studenten.

Werktuigbouwkunde

13

2 .5

hulPmIddelen

• Alle relevante hulpmiddelen zijn toegestaan.

begeleIdIng Het ROC kan een overzicht geven van bijzondere hulpmiddelen zoals PC, laptop, softwarepakketten enzovoort.

14

KWALIFICEREND DOSSIER

inleiding

informatie voor de afnamecondities

3 voorbereiding

3 afnamecondItIes

3 .1

uitvoering

Plaats van uItvoerIng van deze ProjectWIjzer

Het project dat uitgevoerd wordt aan de hand van deze projectwijzer, wordt volledig binnen het ROC gerealiseerd. Projectwijzer 12b is het sturingsmiddel voor een project dat geheel of gedeeltelijk bij een bedrijf wordt gerealiseerd.

resultaat

3 .2

comPleXIteIt van de ProjectWIjzer

nederlands en mod iteit

ex l p com D rekenen en wiskun

Deze projectwijzer is geschreven op complexiteitsniveau D en dient ook op dat niveau te worden uitgevoerd. Dit houdt het volgende in: • Het is een omvangrijk project.

• De beroepscontext is complex.

• De projectopdracht dient zelfstandig uitgevoerd te worden.

Waarbij ‘het vragen van hulp’ tot een van de competenties behoort.

llb

informatie voor de bijlagen

Werktuigbouwkunde

...

15

3 .3

nr activiteit

betrokkenen

documenten

1.

Student, Verantwoordelijke ROC

Kwalificerend dossier, Examenreglement van het ROC

Student, Verantwoordelijke ROC

Kwalificerend Dossier Hoofdstuk 4

Vaststellings­ commissie van het ROC

Kwalificerend Dossier Hoofdstuk 4 Formulier goedkeuring en vaststelling bijlage 2

Student, Verantwoordelijke ROC

Kwalificerend Dossier Hoofdstuk 4

Student, Verantwoordelijke ROC

Kwalificerend Dossier

Student, Verantwoordelijke ROC

Kwalificerend Dossier Hoofdstuk 5

2.

3.

4.

5.

6.

16

omschrIjvIng Proces van afname

Voorbereiden kwalificering Voorlichting geven aan de student over zijn kwalificering Verwerven van passende opdracht De student kan een project verwerven door: • een project uit dit kwalificerend dossier te kiezen • een project van het ROC te ontvangen • zelf met een projectvoorstel te komen Goedkeuring voor de opdracht.

• Er wordt vastgesteld of het project aan de in paragraaf 4.2 gestelde eisen voldoet Plannen • Afstemmen waar er wat wordt uitgevoerd en beoordeeld • beschikbaarheid betrokkenen Start uitvoering • Definitieve start van kwalificerende werkzaamheden Uitvoering opdracht • Uitvoering van de opdracht(en)

KWALIFICEREND DOSSIER

3 AFNAMECONDITIES

7.

8.

9.

10.

11.

12.

Beoordelen door diverse beoordelaars • Beoordeling vindt voornamelijk plaats tijdens de uitvoering • De beoordelaars observeren de student tijdens de uitvoering van zijn werkzaamheden volgens de voorgeschreven systematiek • Beoordelingsformulieren worden ingevuld Vaststellen beoordeling • De beoordelaars komen per werkproces tot een gezamenlijke beoordeling Bewijsstukken verzamelen • De student verzamelt alle bewijsstukken in zijn kwalificerend dossier • De student levert zijn kwalificerend dossier in bij de verantwoordelijke van het ROC Vaststellen bewijsstukken • Controleren of alle bewijsstukken aanwezig zijn Eindbeoordeling vaststellen Op basis van vastgelegde cesuur wordt: • Gekwalificeerd • Niet gekwalificeerd (recht op herkansing bepalen en een voorstel voor herkansing formuleren) Diplomering

Verantwoordelijken Kwalificerend Dossier ROC Hoofdstuk 2.3, 6, 10.3 en bijlage 4

Verantwoordelijken Kwalificerend Dossier ROC Paragraaf 10.3

Student

Kwalificerend Dossier Hoofdstuk 6 Bewijsstukken

Verantwoordelijke ROC

Kwalificerend Dossier Hoofdstuk 6

(Sub) examencommissie

Kwalificerend Dossier Paragraaf 2.4

Alle betrokkenen

Diploma

begeleIdIng Op basis van de bovengenoemde activiteiten kan een kwalificerend traject worden gepland.

Werktuigbouwkunde

17

3 .4

18

stroomschema Proces van afname

KWALIFICEREND DOSSIER

inleiding

informatie voor de afnamecondities voorbereiding 4 ProjectvoorbereIdIng

4 .1

InstructIe

4 uitvoering resultaat

Het doel van dit hoofdstuk is dat je gaat vaststellen welk project je gaat uitvoeren en met wie je dat gaat doen. In overleg met de vaststellingscommissie van het ROC wordt het uit te voeren project definitief vastgesteld. De uitkomst wordt vastgelegd op het formulier van bijlage 2.

nederlands en mod

rekenen en wiskun 4 .2

ProjectmogelIjkheden

Er zijn de volgende mogelijkheden om een project uit te voeren:

llb

1. Je kiest ĂŠĂŠn van de projecten uit deze projectwijzer (bijlage 1).

Als je een project uit deze projectwijzer kiest, voldoet de inhoud en de complexiteit aan de eisen voor kwalificering.

informatie voor de

2. Je voert een project uit in opdracht van jouw ROC. Als je een project van je ROC krijgt, is het ROC verantwoordelijk voor de inhoud en de complexiteit van het project. Je kunt wel controleren of het project voldoet aan de bij punt 3 gestelde eisen.

bijlagen ...

Werktuigbouwkunde

19

3. Je zoekt of bedenkt zelf een project.

Als je zelf een project verwerft, dient het aan de volgende eisen te voldoen: • Het project of de deelprojecten moeten de mogelijkheid bieden om de vier onderstaande kerntaken uit te voeren: – Ontwerpt producten of systemen – Bereidt productiewerk voor – Begeleidt productiewerk – Onderhoudt producten en systemen • Het is een omvangrijk project waarvan de activiteiten gewoonlijk door een middenkaderfunctionaris worden uitgevoerd. Het ROC stelt wellicht nog technisch inhoudelijke eisen met betrekking tot de leerlijn techniek. De projecten in bijlage 1 kun je als voorbeeld beschouwen.

• Het project heeft een complexe maar heldere context. Het is duidelijk wie de opdrachtgever is, van welk bedrijf het project komt, wie het gaat uitvoeren, waar het product wordt geplaatst en in wat voor soort ruimte. Ook is duidelijk met wie er wordt gecommuniceerd tijdens de ontwikkeling en de uitvoering, wie de gebruikers zijn, of het een eenmalig product is of dat er serieproductie volgt, of er anderstalige gebruikers zijn enzovoort.

• De opdrachtgever formuleert het project en de projecteisen zodanig duidelijk en compleet dat je het zelfstandig kunt uitvoeren. Natuurlijk kan er tijdens de realisatie altijd om verduidelijking en advies gevraagd worden.

• Je kunt het project uitvoeren met behulp van een projectmanagementmethode.

• Binnen het project draag je verantwoordelijkheden die een middenkaderfunctionaris gewoonlijk ook heeft.

De Technicus Middenkader Engineering: – werkt binnen de wereld van de industrie, dienstverlening, service en onderhoud – kan dit doen bij kleine, middelgrote en grote bedrijven – is kostenbewust, klantgericht, kwaliteitsbewust, heeft goede sociale en communicatieve vaardigheden De Technicus Middenkader Engineering houdt zich gewoonlijk bezig met: – het ontwerpen, maken en onderhouden van producten en systemen

20

KWALIFICEREND DOSSIER

4 PROJECTVOORBEREIDING

– het voorbereiden, uitvoeren en begeleiden van productiewerk – het bewaken van planning, budget en kwaliteit – de oplevering en de nazorg van projecten

begeleIdIng U kunt de studenten sturen en begeleiden bij het kiezen van een project. Waarschijnlijk is het zinvol en leuk als de diverse groepen verschillende projecten kiezen. Of dat u de groepen elk een deel laat doen van één groot project. Dit voorkomt dat er te veel bij elkaar gekeken wordt en het voor ieder interessant is om te zien wat de andere groepen ontwikkelen.

Inhoudelijk kan de leerlijn worden geraadpleegd.

Toets een ‘eigen’ project aan de bovenstaande projecteisen. Bedenk van tevoren welke modificatievoorstellen u tijdens de oplevering nog aan de studenten voor wilt leggen.

Een door de studenten zelf verworven project toetst u aan de bovenstaande projecteisen en aan de eisen die u wellicht zelf stelt. Houd ook vast rekening met het gegeven dat u bij de oplevering nog modificatievoorstellen moet doen.

4 .3

kIezen, verWerven en vaststellen Project

• Onderzoek welke mogelijkheden het ROC je geeft om een project te kiezen.

• Bestudeer de projecten in bijlage 1 goed om een indruk te krijgen van inhoud en niveau.

• Beslis welk project je wilt uitvoeren: – een project uit bijlage 1 – een project van je eigen ROC – een zelf te verwerven project • Met twee of drie studenten kun je een goed team vormen.

• Verwerf zo gewenst een eigen project dat voldoet aan de criteria die in paragraaf 4.2 zijn gesteld.

• Vul op het vaststellingsformulier (bijlage 2) alle gegevens in van het project, van je projectgroep en van de begeleiders en onderteken het formulier.

• Geef het formulier, samen met de duidelijk omschreven projectomschrijving en projecteisen, ter ondertekening aan je begeleider en zorg dat je het retour ontvangt.

Werktuigbouwkunde

21

• Doe de projectomschrijving met de projecteisen en het ondertekende formulier als eerste bewijsstuk bij paragraaf 6.2 in dit dossier.

begeleIdIng De student kwalificeert zich individueel door aan te tonen dat hij iedere kerntaak in complexiteit D kan uitvoeren. De opdracht om te ontwerpen, te tekenen, te calculeren, het begeleiden van het produceren en modificeren kan verdeeld worden over het aantal studenten in de projectgroep. Elke student kan zo zijn ‘unieke’ eigen deel verantwoorden.

Afhankelijk van de grootte van het project kan het aantal leden van de projectgroep variëren. Formeel keurt de examencommissie een project goed. U bepaalt zelf wie namens die examencommissie het vaststellingsformulier ondertekent.

22

KWALIFICEREND DOSSIER

informatie voor de afnamecondities voorbereiding uitvoering 5 ProjectuItvoerIng

5 .1

InstructIe

5 resultaat

nederlands en mod

Voor het realiseren van dit project heb je een projectgroep van bij voorkeur 2 of 3 personen gevormd. EĂŠn van de personen is projectleider. Het is belangrijk dat ieder een eigen deel kan ontwerpen, tekenen, werkvoorbereiden en realiseren. Ook is het belangrijk dat je weet wie van je begeleiders de projectbegeleider is, wie de opdrachtgever en wie de andere ondersteuners zijn.

rekenen en wiskun llb

Als projectgroep leg je zoals gebruikelijk een projectdossier aan. Daarnaast heeft elk van de leden een eigen kwalificerend dossier. Producten die als bewijsstuk dienen, levert ieder op eigen verantwoording afzonderlijk in bij de begeleider die dat product beoordeelt. Na beoordeling worden het product en de beoordeling in het eigen dossier bewaard. Je bent ten behoeve van kwalificering zelf verantwoordelijk voor het bewaren van alle bewijsstukken.

informatie voor de bijlagen

Het project dient uitgevoerd te worden volgens de aangeleerde zeven-fasen-methode of de projectmanagementmethode van het bedrijf waar het project voor wordt gerealiseerd.

Van elke projectfase wordt een fasedocument aangeleverd bij de opdrachtgever. Onderdelen van het fasedocument zijn: een overzicht van de beheersaspecten en een beslisdocument.

...

Werktuigbouwkunde

23

De instructie in deze projectwijzer wordt per kerntaak en per werkproces omschreven. Het is aan jouzelf om een juiste indeling naar de projectfasen te maken.

Voor het project staat een termijn van 18 weken, waarbij voor de laatste kerntaak ‘Optimaliseren van het product en onderhoud plannen’ ruim de tijd moet worden genomen.

De criteria, die bepalen of het product als voldoende kan worden beoordeeld, staan in de beoordelingsformulieren van hoofdstuk 6.

Hierin kun je dus ook duidelijk lezen waar een product aan moet voldoen. Lees dit per werkproces goed door.

De omschrijving om door middel van observatie te beoordelen of je competent hebt gehandeld staan onder de prestatie-indicatoren in de beoordelingsformulieren van hoofdstuk 6. Lees dit om te weten waar op gelet wordt.

De beoordelingsmethode met D-A-G impliceert dat er naast productbeoordeling ook gekeken wordt naar de mate waarin je actief bent en de mate waarin je kennis en vaardigheden inzet. Deze methode staat omschreven in paragraaf 2.3.

begeleIdIng Wij adviseren u, net als bij de vorige projectwijzer, dit project te laten begeleiden door verschillende docenten: een docent die de rol van opdrachtgever op zich neemt, een docent die de rol van projectbegeleider op zich neemt en door vakdocenten die aanvullende theoretische ondersteuning verzorgen.

Het is de bedoeling dat de studenten als team fasedocumenten inleveren en een projectdossier bijhouden. Daarnaast levert elke student eigen kwalificerende producten in.

Voor wat betreft de fasedocumenten en het projectdossier adviseren wij u te werken zoals u en de studenten dat het laatste jaar gewend waren. Blijf hier ook aandacht geven aan de rapportage van de beheersaspecten en de compleetheid van de beslisdocumenten.

24

KWALIFICEREND DOSSIER

5 PROJECTUITVOERING

Als begeleider en als opdrachtgever stuurt u in deze projectfase de projectgroepen niet meer aan, maar bent u aanwezig als observator. De studenten moeten dit project zelfstandig uitvoeren. Ze hebben echter wel regelmatig overleg met de klant, begeleider, andere adviseurs en de projectgroep. Als de opdracht niet volledig of onduidelijk is, dienen de studenten zelf gerichte vragen te stellen. Het is belangrijk dat de rolverdeling tijdens deze periode duidelijk met de student is besproken en is vastgelegd (project, klant, begeleiders, beoordelaars, locatie e.d.).

5 .2

oPdrachtomschrIjvIng en verWacht resultaat WerkProcessen

Kerntaak 1

Ontwerpt producten of systemen

Werkproces 1 .1

Verzamelen en verwerken productiegegevens

Bij aanvang van het project ga je alle benodigde gegevens verzamelen, bestuderen en analyseren. Daarbij stel je vast wat de doelgroep is en welke behoeften daar leven. Je stelt een overlegschema op. Je gaat een marktonderzoek doen en je gaat op excursie naar een bedrijf waar ze dergelijke producten of belangrijke onderdelen van je project maken. Na overleg breng je de klantenwens helder in beeld. Je maakt van deze oriĂŤntatie een eerste fasedocument conform de regels.

Vervolgens maak je een Plan van Aanpak met daarin omschreven hoe het eindresultaat van jouw project er uit gaat zien, hoe het gaat werken, en waarin het zich onderscheidt van de onderzochte producten. Ook geef je informatie over de kwaliteit waaraan het eindresultaat zal voldoen.

Je inventariseert alle benodigde acties, werkzaamheden, studiemomenten, beslis- en reflectiemomenten. Met een planningsprogramma maak je een strokenplanning. Als je het project samen met anderen uitvoert, wordt precies omschreven wie wat gaat ontwerpen.

Met de klant bespreek je het Plan van Aanpak. Er wordt verwacht dat je aan de hand van een schets de installatie of het product toelicht. Dit doe je door de werking, de bijzondere eigenschappen, Werktuigbouwkunde

25

de voordelen en de kwaliteit ervan door te nemen. Ook meld je waarom juist deze oplossing voor het project of voor jouw deelproject wordt voorgesteld. Tot slot bespreek je de planning.

De definitiefase is gereed.

Bewijsstukken voor je kwalificerende dossier:

Ontwerpgegevens Plan van aanpak

Kerntaak 1

Ontwerpt producten of systemen

Werkproces 1 .2

Uitwerken van het ontwerp

Uitgaande van de ontwerpgegevens en het plan van aanpak maak je alle benodigde ontwerptekeningen. De tekeningen en schema’s zijn voldoende duidelijk en compleet om de werking weer te geven en een calculatie op te kunnen maken. Van de tekeningen moeten later tijdens de werkvoorbereiding nog wel productie- en detailtekeningen gemaakt worden. Je gebruikt bij het uitwerken een elektronisch tekenprogramma. Het is verstandig met je projectbegeleider te overleggen wat de noodzakelijke tekeningen zijn.

Als je met meer mensen aan deze opdracht werkt, ontwerp en teken je elk een significant deel. Dit om aan te tonen dat je zelf kunt ontwerpen, tekenen en calculeren. Door middel van een beoordelingsgesprek maak je na voltooiing aan de beoordelaars duidelijk wat jij ontworpen hebt en welke kennis je hebt toegepast.

Een handreiking voor het houden van een beoordelingsgesprek staat in bijlage 4.

Je overlegt en brainstormt regelmatig met je projectbegeleider, de opdrachtgever en andere interne en/of externe medewerkers om de mogelijkheden en de onmogelijkheden van het ontwerp juist af te wegen.

Bewijsstukken voor je kwalificerende dossier:

Ontwerptekeningen Reflectieverslag Beoordelingsgesprek

Kerntaak 1

Ontwerpt producten of systemen

Werkproces 1 .3

Kiezen van materialen en onderdelen

Als het ontwerp gereed is, inventariseer je voor alle materialen en onderdelen de meest geschikte materialen. Afhankelijk van het doel zullen er aan het materiaal eisen gesteld worden. Soms zal de prijs

26

KWALIFICEREND DOSSIER

5 PROJECTUITVOERING

mede bepalend zijn welk merk of type je kiest voor de onderdelen.

Je bent natuurlijk ook bekend met de eisen en wensen van de opdrachtgever.

Na de inventarisatie maak je definitieve keuzes en leg je een materiaal- en een onderdelenlijst aan voor de realisatie van het project.

Bewijsstukken voor je kwalificerende dossier:

Materiaal足 en onderdelenlijst Beoordelingsgesprek

Kerntaak 1

Ontwerpt producten of systemen

Werkproces 1 .4

Maken van een kostprijsberekening

Je maakt een voorcalculatie van de realisatiekosten voor het product, systeem of de installatie. Hierbij maak je de kosten per post en voor het totaal inzichtelijk. Je kunt hierbij denken aan materiaalkosten, arbeid, reiskosten, werkplekgerelateerde kosten enzovoort.

Overleg met je projectbegeleider, je begeleider techniek, bedrijfskunde of met andere (gespecialiseerde) afdelingen en mensen. Als werkproces 1.4 gereed is, kan het document van de ontwerpfase opgeleverd worden aan de opdrachtgever.

Bewijsstukken voor je kwalificerende dossier:

Voorcalculatie Beoordelingsgesprek

begeleIdIng In de studententekst zijn alleen de producten opgenomen die de studenten als kwalificerend bewijsmateriaal aan moeten leveren.Tijdens de projectrealisatie worden er waarschijnlijk meer producten van hen verwacht zoals: fasedocumenten, rapportage beheersaspecten, beslisdocumenten en andere zaken. Van studenten wordt verwacht dat ze op basis van ervaring deze zaken produceren en producten toevoegen. U kunt als projectbegeleider of als opdrachtgever natuurlijk ook producten of verantwoordingsvragen toevoegen. Verder wordt van u verwacht dat u de studenten begeleidt en zo nodig aanstuurt.

Voor het uitwerken van het ontwerp kunt u vaststellen wat voor tekeningen u wilt zien.

Houd er rekening mee dat er bij de werkvoorbereiding nog productie足 en detailtekeningen gemaakt moeten worden. Wat betreft de materiaal足 en onderdelenkeuze hoeft er tijdens de werkvoorbereiding pas een definitieve leverancier en prijs bepaald te worden. De voorcalculatie is een prijsbepaling voordat er echt aanbesteed is.

Werktuigbouwkunde

27

Wijs de studenten erop dat de beoordelingscriteria voor de producten en de prestatie­ indicatoren voor het competente handelen te vinden zijn in de beoordelingsformulieren van hoofdstuk 6. Deze geven tevens richting waar de producten en het handelen aan moeten voldoen.

Tijdens het werken aan het project, maar juist ook tijdens de overleggen met u, kunt u het competente handelen van de studenten observeren en beoordelen. Doe dit aan de hand van de prestatie­indicatoren in de beoordelingsformulieren. De aanvullende beoordelingen door middel van de beoordelingsgesprekken bij werkproces 1.2, 1.3 en 1.4 kunnen in één gesprek plaatsvinden.

Kerntaak 2

Bereidt productiewerk voor

Werkproces 2 .1

Verzamelen en verwerken van productiegegevens

Je onderzoekt welke gegevens beschikbaar moeten zijn ten behoeve van de productie/installatie. Denk aan materiaallijsten, realisatieafspraken, begin- en eindtijd van de realisatie, geschikte leveranciers voor materialen en middelen en kwaliteitseisen.

Je analyseert deze gegevens grondig, combineert verschillende gegevens uit verschillende bronnen en overlegt zo nodig met anderen. Je verwerkt en registreert de gegevens volgens geldende bedrijfsvoorschriften, zodat complete en juiste productie- of installatiegegevens beschikbaar zijn.

Bewijsstukken voor je kwalificerende dossier:

De productiegegevens

Kerntaak 2

Bereidt productiewerk voor

Werkproces 2 .2

Maken van een tekening(pakket)

Met de verzamelde gegevens maak je een compleet tekeningpakket bestaande uit productietekeningen en materiaallijsten. Diverse mensen (afdelingen) moeten in staat zijn om met de afzonderlijke tekeningen deelproducten of delen van de installatie te maken. Dit tekeningenpakket moet volgens beproefde methoden en richtlijnen worden gemaakt, zodat er een voor het bedrijfsleven correct pakket ontstaat. Je overlegt regelmatig met collega’s, leidinggevende en/of de uitvoerende afdeling over de inhoud van de productietekeningen

28

KWALIFICEREND DOSSIER

5 PROJECTUITVOERING

en de mate van detaillering. Hierbij toon je zelf technisch inzicht en volledige kennis van zaken.

Bewijsstukken voor je kwalificerende dossier:

Productietekeningen

Kerntaak 2

Bereidt productiewerk voor

Werkproces 2 .3

Organiseren van mensen en middelen

Je stelt de hoeveelheden vast van: aantallen manuren, materialen, onderdelen en middelen die nodig zijn om het product of de installatie te realiseren. Daarbij rubriceer je de hoeveelheden in aantallen en eenheden met waar nodig een specificatie. Je bepaalt in overleg de fasering, uitvoeringsvolgorde, de inzetdatum van materieel, materiaal, mensen en middelen en legt dit volgens de geldende bedrijfsregels vast in een werkplanning. Vanuit de materiaallijsten maak je bestellijsten om naar de diverse leveranciers te sturen. De uitwerking van deze werkvoorbereiding wordt verwerkt in een fasedocument.

Bewijsstukken voor je kwalificerende dossier:

Rapportage Planning Reflectieverslag

begeleIdIng Tijdens het uitvoeren van bovenstaande werkprocessen zullen de studenten waarschijnlijk veel aan de begeleider en de opdrachtgever vragen. Mogelijk vragen de studenten hoe het tekeningenpakket er uit moet zien, welke productietekeningen gemaakt moeten worden en wat de bedrijfsregels voor een tekeningenpakket zijn. U kunt zich hier op voorbereiden door de bedrijfsregels op papier vast te leggen.

Observeer en beoordeel de studenten tijdens het uitvoeren van hun werkzaamheden aan de hand van de prestatie足indicatoren uit de beoordelingsformulieren.

Wij adviseren u als begeleider tussentijds te controleren of de student alle benodigde bewijsstukken in het kwalificerende dossier heeft opgenomen.

Kerntaak 3

Begeleidt productiewerk

Werkproces 3 .1

Begeleiden van het productieproces

Tijdens de realisatie houd je de actuele status van het werk bij en je vergelijkt deze met de planning. Zo nodig pas je je planning aan. Je bespreekt dit met je projectbegeleider en brengt alle betrokkenen Werktuigbouwkunde

29

bij het project op de hoogte van deze nieuwe planning. Om op het einde verrassingen te voorkomen rapporteer je ruim voor de oplevering schriftelijk over de planning. Spreek van tevoren met de opdrachtgever en je begeleider af wanneer zij deze kunnen verwachten.

Bewijsstukken voor je kwalificerende dossier:

Voortgangsrapportage tijd

Kerntaak 3

Begeleidt productiewerk

Werkproces 3 .2

Bewaken van begroting

Tijdens de realisatie houd je de financiĂŤle voortgang van het werk bij. Je verwerkt facturen en rekeningen van leveranciers.

Je controleert bedragen, prestaties en leveranties en je rekent afwijkingen op de planning om in geld.

Zodra er meer- of minderwerk is, rapporteer je hierover schriftelijk aan de opdrachtgever en geef je de consequenties voor de kosten aan. Om op het einde verrassingen te voorkomen rapporteer je ruim voor de oplevering door middel van een voortgangsrapportage over de stand van zaken voor wat betreft geld. Daar waar het kan doe je voorstellen voor kostenbeheersing. Spreek van tevoren met de opdrachtgever en je begeleider af wanneer zij de voortgangsrapportage verwachten.

Bewijsstukken voor je kwalificerende dossier:

Voortgangsrapportage geld

Kerntaak 3

Begeleidt productiewerk

Werkproces 3 .3

Uitvoeren kwaliteitscontroles

Je legt bij aanvang van het werk schriftelijk vast hoe er tijdens de realisatie van het project volgens het kwaliteitssysteem van je eigen bedrijf gewerkt zal worden.

Tijdens de realisatie bewaak je de kwaliteit van het te realiseren product en je ziet er op toe dat er volgens het kwaliteitssysteem van het bedrijf gewerkt wordt. Je stuurt bij als er van afgeweken wordt en maakt daar een schriftelijke rapportage van. Om op het einde verrassingen te voorkomen rapporteer je ruim voor de oplevering door middel van een voortgangsrapportage over de stand van zaken voor wat betreft kwaliteit. Spreek van tevoren met de opdrachtgever

30

KWALIFICEREND DOSSIER

5 PROJECTUITVOERING

en je begeleider af wanneer zij deze voortgangsrapportage verwachten. Je kunt het fasedocument van de realisatiefase produceren.

Bewijsstukken voor je kwalificerende dossier:

Omschrijving kwaliteitssysteem Kwaliteit van het gerealiseerde product Voortgangsrapportage kwaliteit

Kerntaak 3

Begeleidt productiewerk

Werkproces 3 .4

Opleveren van werk

Op de afgesproken datum vindt een eerste oplevering plaats in aanwezigheid van de opdrachtgever en de projectbegeleider. Er wordt gecontroleerd of alles conform de opdracht is geproduceerd en of alles al werkt zoals tijdens het ontwerpen is afgesproken.

De opdrachtgever tekent een ‘proces-verbaal van oplevering’.

Hierin wordt ook aangeven of er nog bepaalde extra wensen, aanpassingen, verbeteringen of modificaties gewenst zijn.

Tot slot organiseer je een presentatie en demonstratie voor een aantal genodigden. Maak voor deze presentatie tijdig een afspraak en zorg dat alle betrokkenen op tijd zijn uitgenodigd.

Iedere deelnemer van de projectgroep licht tijdens de presentatie individueel toe wat hij gedaan heeft en hoe zijn deel werkt. Het kan zijn dat er door de beoordelaars ter plaatse vragen gesteld worden om helder te krijgen of je competent gehandeld hebt.

Bewijsstukken voor je kwalificerende dossier:

Werkend product met foto’s of film ervan voor in het dossier Proces­verbaal van oplevering Presentatie

begeleIdIng Deze realisatiefase is waarschijnlijk een behoorlijk lange periode met een minimum aan tussentijdse producten. Plan de data voor de voortgangsrapportages tijd, geld en kwaliteit zodanig dat er tussen elke rapportage bijvoorbeeld een week tijd is. Dit zorgt voor een evenwichtige werkverdeling bij de studenten en bij u.

Observeer de studenten gedurende langere tijd en beoordeel ze vervolgens. Let bij de observatie ook goed op het ‘veilig werken’ in het kader van het kwaliteitssysteem van het bedrijf. Waarschijnlijk vragen de studenten aan u wat de inhoud van het kwaliteitssysteem van u als opdrachtgever is. Zorg dat deze geformuleerd is.

Werktuigbouwkunde

31

U kunt de datum en duur van de presentatie vaststellen. Ook kunt u voorstellen om studenten van de andere groepen, ouders en betrokkenen van de bedrijven uit te nodigen. Laat de studenten op tijd weten wat de criteria zijn voor de presentatie en welke vragen ze kunnen verwachten.

Per project kunt u aangeven welke aanpassingen, verbeteringen, wensen maar vooral modificatievoorstellen, u hebt voor de kerntaak ‘Onderhoudt producten en systemen’. Het is van belang dat u duidelijke modificatievoorstellen formuleert.

Kerntaak 4

Onderhoudt producten en systemen

Werkproces 4 .1

Inspecteren en testen van producten en systemen

Je gaat het product testen, inspecteren en je gaat productgegevens bestuderen. Zodat je de klant kunt adviseren over het op voorraad houden van onderdelen en over preventief en correctief onderhoud.

Tot slot doe je de klant een onderhoudsvoorstel namens jouw bedrijf.

Bewijsstukken voor je kwalificerende dossier:

Inspectierapport met onderhoudsadvies Reflectieverslag

Kerntaak 4

Onderhoudt producten en systemen

Werkproces 4 .2

Optimaliseren van producten en systemen

Je voert de extra wensen, aanpassingen, verbeteringen of modificatievoorstellen van de klant zorgvuldig uit. Je spreekt alles wat je aan nazorg wilt gaan doen nog eens door met de klant. Je vraagt toestemming om te beginnen en bespreekt de mogelijke overlast ten gevolge van je werkzaamheden. Je controleert tot slot of alles voldoet aan de gestelde kwaliteitsnormen.

Bewijsstukken voor je kwalificerende dossier:

32

KWALIFICEREND DOSSIER

Gemodificeerd product Beoordelingsgesprek

5 PROJECTUITVOERING

begeleIdIng Het kan moeilijk zijn om deze kerntaak in het ROC en bij verschillende producten te realiseren.

Voor werkproces 4.1 kunt u de studenten volgens de regels van de branche een inspectierapport in laten vullen, ook al komt er mogelijk op veel plaatsen n.v.t. te staan.

U kunt de studenten volgens de regels van de branche een onderhoudsvoorstel laten ontwikkelen en een advies over voorraadbeheer op laten stellen.

Voor werkproces 4.2 is het van belang dat u tijdig duidelijke modificatievoorstellen formuleert.

Verder bent u natuurlijk vrij het project af te ronden zoals u dat graag met uw studenten doet.

Werktuigbouwkunde

33

34

KWALIFICEREND DOSSIER

afnamecondities voorbereiding uitvoering resultaat 6 Projectresultaat

6 .1

InstructIe

6

nederlands en mod

rekenen en wiskun

In paragraaf 2.3 wordt de manier van beoordelen in de kwalificerende periode omschreven. In deze paragraaf wordt uitgelegd wat er in de beoordelingsformulieren staat en wat er waar wordt ingevuld.

llb

informatie voor de

Het eerste deel van het formulier bestaat uit algemene informatie over jou en over je opleiding. Vervolgens komt de eindbeoordeling er in te staan en dienen de beoordelaars het te ondertekenen.

Is de eindbeoordeling een D of een G, dan verantwoorden de beoordelaars deze beoordeling in het vakje ‘Opmerkingen’. Tot slot onderteken je zelf voor gezien.

bijlagen ...

Werktuigbouwkunde

35

Beoordelingsformulier werkproces nr Student: Studentnummer:

Cohort:

Opleidingsinstituut: Hier komen de gegevens over je opleiding

BPV-bedrijf: Kwalificatiedossier Uitstroomrichting Studierichting

Middenkader Engineering Technicus

Kerntaak nr

naam kerntaak

Werkproces nr

naam werkproces

Omschrijving werkproces

Omschrijving werkproces

Gewenst resultaat

Omschrijving gewenst resultaat

Crebo nr. 94421

Eindbeoordeling

Uitleg bij D-A-G vind je in par. 2.3

D-A-G

Competent uitvoeren van werkproces nr Opmerkingen: Bij een score D of G voor het werkproces geeft de beoordelaar hier een toelichting

Ondertekening Naam Functie Datum Handtekening

36

KWALIFICEREND DOSSIER

Eerste beoordelaar

Tweede beoordelaar

Hier komt de eindscore van het werkproces op basis van de regels (cesuur) in par. 2.4

Student (gezien)

6 PROJECTRESULTAAT

In het tweede deel van het formulier kun je de onderliggende beoordeling zien. Belangrijk is, dat jij ook kunt zien wat per onderliggende beoordeling de criteria of de prestatie-indicatoren zijn. Dit zijn natuurlijk belangrijke gegevens om je op te richten tijdens de werkzaamheden.

Beoordelaars beoordelen jouw getoonde gedrag en aangeleverde producten uitsluitend op basis van de eisen die zijn aangegeven in het beoordelingsformulier. Zij beoordelen op basis van eigen waarneming en geconstateerde feiten.

De letter van de competentie waaraan het product is gekoppeld

Onderliggende beoordelingen bij werkproces nr

Uitleg O-V-G vind je in Hfdst 2 par. 2.3

Productbeoordeling met criteria en koppeling aan competentie Product Als er een reflectieverslag moet worden ingeleverd, een beoordelingsgesprek plaats vindt, of presentatie moet worden gehouden staat dat hier

Criteria Comp.

Hier staat aan welke eisen je reflectieverslag moet voldoen

O-V-G

..

Uitleg D-A-G vind je in Hfdst 2 par. 2.3

Beoordeling van reflectieverslag en/of beoordelingsgesprek en/of presentatie Als er een reflectieverslag moet worden ingeleverd, een beoordelingsgesprek plaats vindt, of presentatie moet worden gehouden staat dat hier

Criteria Hier staat aan welke criteria het moet voldoen

Comp.

O-V-G

..

Competentiebeoordeling Beoordelingsmethode

D-A-G

ĂŠĂŠn of meer Competenties Prestatie-indicatoren met het gewenste resultaat.

Hier staan een of meer beoordelingsmethoden aangegeven. Voor uitleg zie bijlage 4.

..

begeleIdIng Beoordelaars vinden in paragraaf 10.4 verdere instructies voor beoordelaars.

Werktuigbouwkunde

37

6 .2

38

beoordelIngsformulIeren Per WerkProces

KWALIFICEREND DOSSIER

6 PROJECTRESULTAAT

beoordelingsformulier werkproces 1 .1 Student: Studentnummer:

Cohort:

Opleidingsinstituut: BPV足bedrijf: Kwalificatiedossier Uitstroomrichting Studierichting

Middenkader Engineering Technicus Werktuigbouwkunde

Crebo nr. 94421

kerntaak 1 ontwerpt producten of systemen Werkproces 1 .1 verzamelen en verwerken van ontwerpgegevens Omschrijving werkproces

Gewenst resultaat

Je onderzoekt zelf de behoeften van de doelgroep, of je schakelt er deskundigen voor in.

Je verzamelt de benodigde ontwerpgegevens.

Je verwerkt en registreert de gegevens volgens geldende bedrijfsvoorschriften.

Je stemt met de klant en leidinggevende af, of ontwerpgegevens compleet en correct zijn.

De complete en correcte ontwerpgegevens zijn vastgelegd volgens bedrijfsvoorschriften.

eindbeoordeling

d-a-g

competent uitvoeren van werkproces 1 .1 Opmerkingen:

ondertekening Naam

eerste beoordelaar

tweede beoordelaar

student (gezien)

Functie Datum Handtekening

Werktuigbouwkunde

39

onderliggende beoordelingen bij werkproces 1 .1 beoordeling van reflectieverslag en/of beoordelingsgesprek en/of presentatie Product Ontwerpgegevens

Plan van Aanpak

criteria comp .

• Ontwerpgegevens op afgesproken datum aangeleverd.

• Doelgroep gedefinieerd volgens omschrijvingen van de branche.

• Bronnen en conclusie(s) marktonderzoek.

• Verslag en conclusies excursie.

M, T • Eisen en wensen van de klant zijn volledig in beeld gebracht.

• Ontwerpgegevens voldoen aan eisen opdrachtgever en aan bedrijfsvoorschriften.

• Plan van Aanpak op afgesproken datum aangeleverd.

• Wat wordt gemaakt? Hoe gaat het werken? Wat zijn de eigenschappen? Wat is de kwaliteit? Voldoet het aan de eisen en wensen van de klant?

• Voorstel handhaving beheersaspecten voldoet aan T, R eisen van de opdrachtgever.

• Noodzakelijke activiteiten, overleg­ en oplevermomenten zijn vastgelegd.

• Strokenplanning voldoet aan eisen opdrachtgever.

• Plan van aanpak taalkundig op vereist niveau.

o-v-g

..

..

competentiebeoordeling beoordelingsmethode

d-a-g

m . analyseren Prestatie­indicatoren • Je verzamelt de beschikbare ontwerpgegevens en analyseert die grondig.

• Je zoekt uit wat de betekenis is van de gegevens, combineert verschillende soorten gegevens uit verschillende bronnen.

Met als resultaat dat complete en relevante ontwerpgegevens beschikbaar zijn. t . Instructies en procedures opvolgen Prestatie­indicatoren • Je verwerkt en registreert de ontwerpgegevens volgens de geldende bedrijfsvoorschriften.

Met als resultaat dat ontwerpgegevens snel vindbaar en beschikbaar zijn voor anderen. r . op de behoeften en verwachtingen van de klant richten Prestatie­indicatoren • Je inventariseert de behoeften van de klant in relatie tot de mogelijkheden.

Met als resultaat dat de klantenwens realiseerbaar in kaart is gebracht.

40

KWALIFICEREND DOSSIER

Observatie Productbeoordeling: • Ontwerpgegevens ..

Observatie Productbeoordeling: • Ontwerpgegevens • Plan van Aanpak

Observatie Productbeoordeling: • Plan van Aanpak

..

..

6 PROJECTRESULTAAT

beoordelingsformulier werkproces 1 .2 Student: Studentnummer:

Cohort:

Opleidingsinstituut: BPV­bedrijf: Kwalificatiedossier Uitstroomrichting Studierichting

Middenkader Engineering Technicus Werktuigbouwkunde

Crebo nr. 94421

kerntaak 1 ontwerpt producten of systemen Werkproces 1 .2 uitwerken van ontwerpen Omschrijving werkproces

Gewenst resultaat

Je werkt volgens bedrijfsvoorschriften en wettelijke eisen ontwerpgegevens uit tot (deel)ontwerpen en productideeĂŤn.

Je gebruikt bij het uitwerken zo nodig een elektronisch tekenprogramma.

Je signaleert mogelijkheden en onmogelijkheden en overlegt met interne en/of externe medewerkers.

Tekeningen van producten of systemen.

eindbeoordeling

d-a-g

competent uitvoeren van werkproces 1 .2 Opmerkingen:

ondertekening Naam

eerste beoordelaar

tweede beoordelaar

student (gezien)

Functie Datum Handtekening

Werktuigbouwkunde

41

onderliggende beoordelingen bij werkproces 1 .2 Productbeoordeling met criteria en koppeling aan competentie Product Ontwerpgegevens

criteria • De tekeningen zijn tijdig, volgens planning, aangeleverd.

• Het ontwerp voldoet aan omschreven ontwerpgegevens.

• Het ontwerp voldoet aan de in het Plan van Aanpak omschreven werking, eigenschappen en kwaliteit.

• Voldoet aan wettelijke normen.

• Voldoet aan eisen van de branche en het bedrijf.

comp .

o-v-g

T, K

..

beoordeling met criteria van reflectieverslag en beoordelingsgesprek criteria Reflectieverslag over samenwerken en overleggen

Beoordelingsgesprek over ontwerp (gelijktijdig met gesprek over WP 1.3 en 1.4)

• Volgens STARRT­methode uitgevoerd.

• Manier van samenwerking en overleg heeft geleid tot goed ontwerp.

• Juiste acties zijn ondernomen om ontwerpmogelijkheden te benutten en om problemen te voorkomen.

• Aan de prestatie­indicatoren van competentie E is voldaan.

• Reflectieverslag taalkundig op vereist niveau.

• Kan uitleggen hoe product gaat werken.

• Kan onderliggende berekeningen en principes toelichten.

• Kan in ontwerp gerealiseerde eisen en normen toelichten.

comp .

d-a-g

E

..

K

..

competentiebeoordeling beoordelingsmethode

d-a-g

Observatie Productbeoordeling: • Ontwerptekeningen

..

t . Instructies en procedures opvolgen Prestatie­indicatoren • Je maakt een ontwerp volgens beproefde methoden en richtlijnen.

Met als resultaat een vakkundig en veilig ontwerp. e . samenwerken en overleggen Prestatie­indicatoren • Je stemt de (on)mogelijkheden van het ontwerp tijdig en regelmatig af met interne en/of externe medewerkers.

Met als resultaat dat ontwerpmogelijkheden zijn benut en problemen zijn voorkomen. k . vakdeskundigheid toepassen Prestatie­indicatoren • Je neemt informatie betreffende vakspecifieke, ruimtelijke en ontwerpeisen in je op.

Je begrijpt constructies en toont technisch inzicht bij het ontwerpen.

Met als resultaat een vakkundig ontwerp van een product of systeem.

42

KWALIFICEREND DOSSIER

Observatie • Reflectieverslag

Observatie Productbeoordeling: • Ontwerptekeningen Beoordelingsgesprek

..

..

6 PROJECTRESULTAAT

beoordelingsformulier werkproces 1 .3 Student: Studentnummer:

Cohort:

Opleidingsinstituut: BPV足bedrijf: Kwalificatiedossier Uitstroomrichting Studierichting

Middenkader Engineering Technicus Werktuigbouwkunde

Crebo nr. 94421

kerntaak 1 ontwerpt producten of systemen Werkproces 1 .3 kiezen materialen en onderdelen Omschrijving werkproces

Gewenst resultaat

Je kiest de benodigde materialen en onderdelen.

Je stelt zo nodig alternatieven voor.

Je inventariseert voor dat doel eisen, mogelijkheden en wensen betreffende de benodigde materialen en onderdelen voor het ontwerp.

Materiaal足 en onderdelenlijsten

eindbeoordeling

d-a-g

competent uitvoeren van werkproces 1 .3 Opmerkingen:

ondertekening Naam

eerste beoordelaar

tweede beoordelaar

student (gezien)

Functie Datum Handtekening

Werktuigbouwkunde

43

onderliggende beoordelingen bij werkproces 1 .3 Productbeoordeling met criteria en koppeling aan competentie Product Materiaallijst en onderdelenlijst

criteria • Materiaal­ en onderdelenlijst zijn tijdig, volgens planning aangeleverd.

• Voldoen aan kwaliteitseisen van de opdrachtgever.

• Voldoen aan wettelijke normen.

• Voldoen aan normen van de branche.

• Zijn goed uitvoerbaar en/of leveren arbeidsbesparende voordelen.

• Keuze van juiste prijs/kwaliteit­verhouding.

• Er kan op tijd geleverd worden.

comp .

o-v-g

L

..

comp .

d-a-g

L

..

beoordeling met criteria van beoordelingsgesprek Beoordelings­ gesprek over materiaal­ en onderdelenlijst (gelijktijdig met gesprek over WP 1.2 en 1.4)

criteria • Kan keuzes van materialen en onderdelen verantwoorden op basis van gestelde eisen, prijs/ kwaliteit­verhouding en beschikbaarheid.

• Kan proces beschrijven hoe de materiaallijst en onderdelenlijst tot stand zijn gekomen.

competentiebeoordeling beoordelingsmethode

d-a-g

l . materialen en middelen inzetten Prestatie­indicatoren • Je maakt een juiste keuze voor materialen en onderdelen op basis van het ontwerp.

Met als resultaat dat materialen en onderdelen voldoen aan de gestelde eisen betreffende prijs/kwaliteit­verhouding en beschikbaarheid.

44

KWALIFICEREND DOSSIER

Observatie Productbeoordeling: • Materiaallijst Beoordelingsgesprek

..

6 PROJECTRESULTAAT

beoordelingsformulier werkproces 1 .4 Student: Studentnummer:

Cohort:

Opleidingsinstituut: BPV足bedrijf: Kwalificatiedossier Uitstroomrichting Studierichting

Middenkader Engineering Technicus Werktuigbouwkunde

Crebo nr. 94421

kerntaak 1 ontwerpt producten of systemen Werkproces 1 .4 maken van een kostenberekening Omschrijving werkproces

Gewenst resultaat

Je maakt een voorcalculatie van de realisatiekosten, die als referentie voor de offerte dient.

Je maakt de kosten in totaal en per post inzichtelijk.

Je overlegt over de voorcalculatie met andere afdelingen en jouw leidinggevende.

Je legt afspraken betreffende realisatiekosten vast.

Voorcalculatie van de realisatie van het product of systeem.

Afspraken betreffende realisatiekosten.

eindbeoordeling

d-a-g

competent uitvoeren van werkproces 1 .4 Opmerkingen:

ondertekening Naam

eerste beoordelaar

tweede beoordelaar

student (gezien)

Functie Datum Handtekening

Werktuigbouwkunde

45

onderliggende beoordelingen bij werkproces 1 .4 Productbeoordeling met criteria en koppeling aan competentie Product Voorcalculatie

criteria • De voorcalculatie is tijdig, volgens planning aangeleverd.

• Er is een duidelijk overzicht van de in de branche gehanteerde kostenposten.

• De kosten zijn zowel per kostenpost als totaal, inzichtelijk gemaakt.

• De gecalculeerde kosten komen overeen met de kosten die in de branche gebruikelijk zijn.

comp .

o-v-g

J

..

comp .

d-a-g

J, E

..

beoordeling met criteria van beoordelingsgesprek Beoordelings­ gesprek over voorcalculatie (gelijktijdig met gesprek over WP 1.2 en 1.3)

criteria • Kan proces beschrijven hoe de voorcalculatie tot stand is gekomen.

• Kan keuzes voor gekozen prijzen verantwoorden.

• Kan effecten van overleg met anderen aangeven.

competentiebeoordeling beoordelingsmethode

d-a-g

Observatie Productbeoordeling: • Voorcalculatie Beoordelingsgesprek: • Voorcalculatie

..

j . formuleren en rapporteren Prestatie­indicatoren • Je legt kostenberekeningen en afspraken m.b.t. productrealisatie volledig en nauwkeurig vast.

Met als resultaat dat accurate gegevens beschikbaar zijn voor de offerte en de evaluatie van de productrealisatie. e . samenwerken en overleggen Prestatie­indicatoren • Je raadpleegt afdeling(en) die het product of systeem gaan realiseren.

• Je overlegt met je leidinggevende.

Met als resultaat dat de calculatie realistisch is.

46

KWALIFICEREND DOSSIER

Observatie Beoordelingsgesprek ..

6 PROJECTRESULTAAT

beoordelingsformulier werkproces 2 .1 Student: Studentnummer:

Cohort:

Opleidingsinstituut: BPV足bedrijf: Kwalificatiedossier Uitstroomrichting Studierichting

Middenkader Engineering Technicus Werktuigbouwkunde

Crebo nr. 94421

kerntaak 2 bereidt productiewerk voor Werkproces 2 .1 verzamelen en verwerken van productiegegevens Omschrijving werkproces

Gewenst resultaat

Je onderzoekt welke gegevens beschikbaar moeten zijn (bijvoorbeeld materiaallijsten en realisatieafspraken).

Je verzamelt deze zelf of schakelt deskundigen in.

Je verwerkt en registreert de gegevens volgens geldende bedrijfsvoorschriften.

Je stemt met de klant en leidinggevende af of de vastgelegde productiegegevens compleet en juist zijn.

Complete en juiste productiegegevens.

eindbeoordeling

d-a-g

competent uitvoeren van werkproces 2 .1 Opmerkingen:

ondertekening Naam

eerste beoordelaar

tweede beoordelaar

student (gezien)

Functie Datum Handtekening

Werktuigbouwkunde

47

onderliggende beoordelingen bij werkproces 2 .1 Productbeoordeling met criteria en koppeling aan competentie Product Productie­ gegevens

criteria comp .

• De productiegegevens zijn tijdig, volgens planning aangeleverd.

• De ontwerpgegevens zijn verwerkt in de productiegegevens.

M, T • Er is een afgewogen keuze gemaakt tussen zelf maken en kopen van producten/diensten.

• De productiegegevens zijn volgens bedrijfsvoorschriften vastgelegd.

o-v-g

..

competentiebeoordeling beoordelingsmethode

d-a-g

m . analyseren Prestatie­indicatoren Je analyseert de beschikbare productiegegevens grondig.

• Je zoekt uit wat de betekenis is van gegevens.

• Je combineert verschillende soorten gegevens uit verschillende bronnen.

Met als resultaat dat complete en relevante productiegegevens beschikbaar zijn. t . Instructies en procedures opvolgen Prestatie­indicatoren • Je verwerkt en registreert de productiegegevens volgens de geldende bedrijfsvoorschriften.

Met als resultaat dat productiegegevens snel vindbaar en beschikbaar zijn voor anderen. e . samenwerken en overleggen Prestatie­indicatoren • Je stemt betreffende de productiegegevens tijdig en regelmatig af met deskundigen, leidinggevende en klant.

Met als resultaat dat complete en betrouwbare productiegegevens beschikbaar zijn.

48

KWALIFICEREND DOSSIER

Observatie Productbeoordeling: • Productiegegevens

Observatie Productbeoordeling: • Productiegegevens

..

..

Observatie ..

6 PROJECTRESULTAAT

beoordelingsformulier werkproces 2 .2 Student: Studentnummer:

Cohort:

Opleidingsinstituut: BPV足bedrijf: Kwalificatiedossier Uitstroomrichting Studierichting

Middenkader Engineering Technicus Werktuigbouwkunde

Crebo nr. 94421

kerntaak 2 bereidt productiewerk voor Werkproces 2 .2 maken van een tekening(pakket) Omschrijving werkproces

Gewenst resultaat

Je werkt de verzamelde productiegegevens uit in een compleet pakket bestaande uit werktekeningen en materiaallijsten.

Je raadpleegt daarvoor het ontwerp en de projectspecificaties.

Je overlegt met leidinggevende en/of uitvoering m.b.t. inhoud van de werktekening en mate van detaillering.

Tekeningpakket

eindbeoordeling

d-a-g

competent uitvoeren van werkproces 2 .2 Opmerkingen:

ondertekening Naam

eerste beoordelaar

tweede beoordelaar

student (gezien)

Functie Datum Handtekening

Werktuigbouwkunde

49

onderliggende beoordelingen bij werkproces 2 .2 Productbeoordeling met criteria en koppeling aan competentie Product Werktekeningen

criteria • De tekeningen zijn tijdig, volgens planning aangeleverd.

• Er zijn aparte tekeningen en materiaallijsten voor de diverse productieafdelingen.

• Producten zijn te realiseren aan de hand van de werktekeningen.

• Tekeningen voldoen aan de branche­ en bedrijfsvoorschriften.

comp .

o-v-g

T, K

..

competentiebeoordeling beoordelingsmethode

d-a-g

t . Instructies en procedures opvolgen Prestatie­indicatoren • Je maakt een tekening(pakket) volgens beproefde methoden en richtlijnen.

Met als resultaat een vakkundig en correct tekening(pakket). e . samenwerken en overleggen Prestatie­indicatoren • Je stemt de inhoud en mate van detaillering af met leidinggevende en/of uitvoering.

Met als resultaat dat de tekening(pakket) voor wat betreft inhoud en mate van detaillering correct is.

Observatie Productbeoordeling: • Werktekeningen

..

Observatie ..

k . vakdeskundigheid toepassen

Prestatie­indicatoren • Je neemt informatie betreffende vakspecifieke, ruimtelijke en ontwerpeisen in je op.

• Je begrijpt constructies.

• Je toont technisch inzicht bij het tekenen.

Met als resultaat een vakkundig tekening(pakket) van een product of systeem.

50

KWALIFICEREND DOSSIER

Observatie Productbeoordeling: • Werktekeningen

..

6 PROJECTRESULTAAT

beoordelingsformulier werkproces 2 .3 Student: Studentnummer:

Cohort:

Opleidingsinstituut: BPV足bedrijf: Kwalificatiedossier Uitstroomrichting Studierichting

Middenkader Engineering Technicus Werktuigbouwkunde

Crebo nr. 94421

kerntaak 2 bereidt productiewerk voor Werkproces 2 .3 organiseren van mensen en middelen Omschrijving werkproces

Gewenst resultaat

Je stelt de hoeveelheden vast van aantallen manuren, materialen, onderdelen en middelen die nodig zijn om het product te realiseren.

Je rubriceert de hoeveelheden in aantallen en eenheden met waar nodig een specificatie.

Je bepaalt in overleg de fasering, uitvoeringsvolgorde, inzet en afroep van materieel, materiaal, mensen en middelen en legt dit volgens de geldende bedrijfsregels vast in een werkplanning.

Je rapporteert de resultaten aan je leidinggevende.

Planning van mensen, materialen en middelen.

eindbeoordeling

d-a-g

competent uitvoeren van werkproces 2 .3 Opmerkingen:

ondertekening Naam

eerste beoordelaar

tweede beoordelaar

student (gezien)

Functie Datum Handtekening

Werktuigbouwkunde

51

onderliggende beoordelingen bij werkproces 2 .3 Productbeoordeling met criteria en koppeling aan competentie Product Rapportage over de inzet van mensen, middelen en materialen Planning

criteria • Rapportage is tijdig, volgens planning aangeleverd.

• Rapportage van werkzaamheden gekoppeld aan functionarissen en aantal manuren is realistisch.

• Rapportage van middelen/materieel en werkplaatsuren is realistisch.

• Planning wordt op de afgesproken datum aangeleverd.

• Er is een overzichtelijke en realistische planning.

comp .

o-v-g

J

..

Q

..

comp .

d-a-g

E

..

beoordeling met criteria van reflectieverslag criteria Reflectieverslag • Toont aan op welke manier is samengewerkt en over samenwerken overlegd. en overleggen • Toont aan dat samenwerken en overleggen invloed heeft gehad op de rapportage en de planning.

• Aan de prestatie­indicatoren van competentie E is voldaan.

• Reflectieverslag is taalkundig op vereist niveau.

competentiebeoordeling beoordelingsmethode

d-a-g

j . formuleren en rapporteren Prestatie­indicatoren • Je verwerkt en registreert planninggegevens van mensen materialen en middelen accuraat.

Met als resultaat een volledige en nauwkeurige rapportage.

Q . Plannen en organiseren Prestatie­indicatoren • Je brengt werkzaamheden en de benodigde mensen, materialen en middelen tijdig in kaart en plant ze.

• Je zorgt ervoor dat werkzaamheden op elkaar en op omstandigheden zijn afgestemd.

Met als resultaat een realistische planning van de werkuitvoering, zodat de realisatie van het product optimaal kan verlopen. e . samenwerken en overleggen Prestatie­indicatoren • Je overlegt tijdig en maakt afspraken met de bij het werk betrokken partijen.

Met als resultaat dat het realistisch is dat het werk volgens planning kan worden uitgevoerd.

52

KWALIFICEREND DOSSIER

Observatie Productbeoordeling: • Rapportage

..

Observatie Productbeoordeling: • Planning ..

Observatie Reflectieverslag

..

6 PROJECTRESULTAAT

beoordelingsformulier werkproces 3 .1 Student: Studentnummer:

Cohort:

Opleidingsinstituut: BPV足bedrijf: Kwalificatiedossier Uitstroomrichting Studierichting

Middenkader Engineering Technicus Werktuigbouwkunde

Crebo nr. 94421

kerntaak 3 begeleidt productiewerk Werkproces 3 .1 begeleiden van het productieproces Omschrijving werkproces

Gewenst resultaat

Je houdt tijdens de productie de actuele status van het werk bij en vergelijkt die met de planning.

Afwijkingen van de planning leg je vast en beoordeel je op gevolgen.

Je zoekt waar mogelijk naar alternatieven of oplossingen.

Je bespreekt de aangepaste planning met je leidinggevende.

Je communiceert eventuele consequenties naar de betrokkenen.

Actuele planning.

Voorstellen voor het oplossen van planningsproblemen.

Betrokkenen zijn op de hoogte van de planning.

eindbeoordeling

d-a-g

competent uitvoeren van werkproces 3 .1 Opmerkingen:

ondertekening Naam

eerste beoordelaar

tweede beoordelaar

student (gezien)

Functie Datum Handtekening

Werktuigbouwkunde

53

onderliggende beoordelingen bij werkproces 3 .1 Productbeoordeling met criteria en koppeling aan competentie Product Voortgangs­ rapportage tijd

criteria • Rapportage wordt op afgesproken datum aangeleverd.

• Afwijking in tijd op hoofd­ en deelwerkzaamheden is correct weergegeven en actueel.

• Voorstel om planningsproblemen op te lossen is realistisch.

• Rapportage is taalkundig op het vereiste niveau.

comp .

o-v-g

B, J

..

competentiebeoordeling beoordelingsmethode

d-a-g

b . aansturen Prestatie­indicatoren • Je geeft helder en duidelijk aan hoe planningsproblemen moeten worden opgelost.

Met als resultaat dat betrokkenen precies weten wat er van hen wordt verwacht om de (bijgestelde) planning te halen. j . formuleren en rapporteren Prestatie­indicatoren • Je zorgt voor volledige, nauwkeurige en actuele planningsrapportages.

Met als resultaat dat de voortgang van het werk helder is.

Q . Plannen en organiseren Prestatie­indicatoren • Je onderneemt actie als de realisatie van de planning begint af te wijken.

Met als resultaat dat de afwijkingen van de planning zo klein mogelijk blijven.

54

KWALIFICEREND DOSSIER

Observatie Productbeoordeling: • Voortgangs­ rapportage

Observatie Productbeoordeling: • Voortgangs­ rapportage

..

..

Observatie ..

6 PROJECTRESULTAAT

beoordelingsformulier werkproces 3 .2 Student: Studentnummer:

Cohort:

Opleidingsinstituut: BPV足bedrijf: Kwalificatiedossier Uitstroomrichting Studierichting

Middenkader Engineering Technicus Werktuigbouwkunde

Crebo nr. 94421

kerntaak 3 begeleidt productiewerk Werkproces 3 .2 bewaken begroting Omschrijving werkproces

Gewenst resultaat

Je verwerkt facturen en rekeningen van leveranciers.

Je controleert bedragen, prestaties en leveranties.

Je inventariseert meer足 en minderwerk en verrekenbare hoeveelheden.

Je overlegt bij kostenoverschrijdingen en onvolkomenheden met de leidinggevende of werkvoorbereiding.

Je doet voorstellen over te ondernemen acties.

Rapportage financi谷le voortgang van het werk.

Geregistreerd meer足 en minderwerk.

Voorstellen kostenbeheersing.

eindbeoordeling

d-a-g

competent uitvoeren van werkproces 3 .2 Opmerkingen:

ondertekening Naam

eerste beoordelaar

tweede beoordelaar

student (gezien)

Functie Datum Handtekening

Werktuigbouwkunde

55

onderliggende beoordelingen bij werkproces 3 .2 Productbeoordeling met criteria en koppeling aan competentie Product Voortgangs­ rapportage geld

criteria • Rapportage wordt op afgesproken datum aangeleverd.

• Financiële afwijkingen t.o.v. de planning zijn correct weergegeven en actueel.

• Voorstellen om afwijkingen m.b.t. financiën op te lossen zijn realistisch.

• Meer­ en minderwerk t.o.v. het ontwerp is helder weergegeven.

• De financiële consequenties van meer­ en minderwerk zijn helder voor klant en eigen onderneming.

• Rapportage is taalkundig op vereist niveau.

comp .

o-v-g

J

..

competentiebeoordeling beoordelingsmethode

d-a-g

j . formuleren en rapporteren Prestatie­indicatoren • Je zorgt voor volledige, nauwkeurige en actuele rapportages van de financiële situatie van het werk.

Met als resultaat dat de financiële voortgang van het werk helder is. e . samenwerken en overleggen Prestatie­indicatoren • Je stemt meer­ en minderwerk af met de leidinggevende of werkvoorbereiding.

Met als resultaat dat de klant en de onderneming niet voor (financiële) verrassingen komen te staan.

56

KWALIFICEREND DOSSIER

Observatie Productbeoordeling: • Voortgangs­ rapportage

..

Observatie ..

6 PROJECTRESULTAAT

beoordelingsformulier werkproces 3 .3 Student: Studentnummer:

Cohort:

Opleidingsinstituut: BPV足bedrijf: Kwalificatiedossier Uitstroomrichting Studierichting

Middenkader Engineering Technicus Werktuigbouwkunde

Crebo nr. 94421

kerntaak 3 begeleidt productiewerk Werkproces 3 .3 uitvoeren kwaliteitscontroles Omschrijving werkproces

Gewenst resultaat

Je ziet er op toe dat bij de realisatie van een project volgens het kwaliteitssysteem van het bedrijf gewerkt wordt.

Je stuurt aan als daarvan afgeweken wordt.

Je registreert dat aan normen, regelgeving en kwaliteitseisen is voldaan en legt dat vast volgens het kwaliteitssysteem van het bedrijf.

Het werk wordt bijgestuurd op kwaliteit.

Registratie dat aan normen, regelgeving en kwaliteitseisen is voldaan.

eindbeoordeling

d-a-g

competent uitvoeren van werkproces 3 .3 Opmerkingen:

ondertekening Naam

eerste beoordelaar

tweede beoordelaar

student (gezien)

Functie Datum Handtekening

Werktuigbouwkunde

57

onderliggende beoordelingen bij werkproces 3 .3 Productbeoordeling met criteria en koppeling aan competentie Product Omschrijving kwaliteitssysteem Voortgangs­ rapportage kwaliteit

criteria • Het kwaliteitssysteem is helder vastgelegd.

• Omschrijving van werkwijze, als gevolg van het kwaliteitssysteem van het bedrijf, is correct.

• Rapportage wordt op afgesproken datum aangeleverd.

• Omschrijving van waar, voor wat betreft werkwijze, afgeweken wordt van het kwaliteitssysteem van het bedrijf.

• Er ligt een voorstel voor verbetering om te werken naar het kwaliteitssysteem van het bedrijf.

• Afwijkingen in kwaliteit t.o.v. vastgelegde kwaliteitsnormen in Plan van Aanpak, zijn correct weergegeven en actueel.

• Kwaliteitsgegevens worden vastgelegd.

• Rapportage is taalkundig op vereist niveau.

comp .

o-v-g

B

..

B, J

..

competentiebeoordeling beoordelingsmethode

d-a-g

Observatie Productbeoordeling: • Omschrijving kwaliteitssysteem

..

b . aansturen Prestatie­indicatoren • Je geeft aan anderen helder en duidelijk aan hoe het werk binnen de geldende regelgeving, procedures en afspraken moet worden uitgevoerd.

• Je onderneemt actie als mensen niet aan de gestelde verwachtingen voldoen of dreigen te voldoen.

Met als resultaat dat mensen het werk volgens de geldende eisen uitvoeren. j . formuleren en rapporteren Prestatie­indicatoren • Je registreert volledig en nauwkeurig op welke wijze er aan normen, regelgeving en kwaliteitseisen is voldaan.

Met als resultaat dat duidelijke kwaliteitsgegevens voor latere verantwoording ter beschikking staan.

58

KWALIFICEREND DOSSIER

Observatie Productbeoordeling: • Voortgangs­ rapportage

..

6 PROJECTRESULTAAT

beoordelingsformulier werkproces 3 .4 Student: Studentnummer:

Cohort:

Opleidingsinstituut: BPV足bedrijf: Kwalificatiedossier Uitstroomrichting Studierichting

Middenkader Engineering Technicus Werktuigbouwkunde

Crebo nr. 94421

kerntaak 3 begeleidt productiewerk Werkproces 3 .4 opleveren van werk Omschrijving werkproces

Gewenst resultaat

Je ondersteunt bij de oplevering door samen met je leidinggevende het werk over te dragen aan de klant.

Je legt vast dat het werk volgens specificaties is uitgevoerd zodat het werk kan worden afgerond.

Vastgelegde acceptatie door de klant van het opgeleverde werk.

eindbeoordeling

d-a-g

competent uitvoeren van werkproces 3 .4 Opmerkingen:

ondertekening Naam

eerste beoordelaar

tweede beoordelaar

student (gezien)

Functie Datum Handtekening

Werktuigbouwkunde

59

onderliggende beoordelingen bij werkproces 3 .4 Productbeoordeling met criteria en koppeling aan competentie Product Eindproduct (werkstuk, prototype, schaalmodel) Proces­verbaal van oplevering

criteria • Oplevering is op de geplande datum.

• Product werkt volgens gestelde eisen.

• Product voldoet aan de gestelde kwaliteitseisen.

• Gebreken met betrekking tot werking en kwaliteit zijn helder vastgelegd.

• Overzicht van meer­ en minderwerk met daaraan gekoppelde kosten is helder weergegeven.

• De verbeterwensen van de klant zijn helder vastgelegd.

• Acceptatie van het opgeleverde werk is helder vastgelegd.

• Proces­verbaal van oplevering is taalkundig op vereist niveau.

comp .

o-v-g

R

..

J

..

comp .

d-a-g

R

..

beoordeling met criteria van presentatie Presentatie

criteria • Werking van het product is helder gedemonstreerd.

• Werking van het product is aan de hand van de ontwerptekeningen toegelicht.

• Er is een heldere eindrapportage over tijd, geld en kwaliteit.

• Gemaakte keuzes met betrekking tot materiaal, onderdelen en kwaliteit zijn verantwoord toegelicht.

• Presentatie is taalkundig op het juiste niveau.

competentiebeoordeling beoordelingsmethode

d-a-g

Observatie Productbeoordeling: • Proces­verbaal van oplevering

..

j . formuleren en rapporteren Prestatie­indicatoren • Je legt de acceptatie van het werk door de klant vast.

Met als resultaat een volledige en nauwkeurige rapportage van de oplevering. r . op de behoeften en verwachtingen van de klant richten Prestatie­indicatoren • Je controleert of er aan de verwachtingen en wensen van de klant is voldaan.

• Je neemt klachten van klanten serieus en onderneemt zo nodig actie.

Met als resultaat dat de kans groter wordt dat de klant in de toekomst terugkomt met een opdracht.

60

KWALIFICEREND DOSSIER

Observatie Productbeoordeling: • Eindproduct Presentatie

..

6 PROJECTRESULTAAT

beoordelingsformulier werkproces 4 .1 Student: Studentnummer:

Cohort:

Opleidingsinstituut: BPV足bedrijf: Kwalificatiedossier Uitstroomrichting Studierichting

Middenkader Engineering Technicus Werktuigbouwkunde

Crebo nr. 94421

kerntaak 4 onderhoudt producten en systemen Werkproces 4 .1 Inspecteren en testen van producten en systemen Omschrijving werkproces

Gewenst resultaat

Je inspecteert en test producten en systemen of je laat testen en controles uitvoeren om de kwaliteit van producten en systemen vast te stellen. Het gaat hier om testen ten behoeve van zowel preventief als correctief onderhoud.

Je rapporteert resultaten, voorstellen en/of adviezen.

Rapportage status van onderhoud van producten en systemen.

Voorstellen en adviezen over onderhoud en beheer.

eindbeoordeling

d-a-g

competent uitvoeren van werkproces 4 .1 Opmerkingen:

ondertekening Naam

eerste beoordelaar

tweede beoordelaar

student (gezien)

Functie Datum Handtekening

Werktuigbouwkunde

61

onderliggende beoordelingen bij werkproces 4 .1 Productbeoordeling met criteria en koppeling aan competentie Product Inspectierapport kwaliteit met voorstellen voor onderhoud en beheer

criteria • Inspectierapport wordt tijdig volgens planning aangeleverd.

• Inspectierapport geeft goede afspiegeling van de werking en de kwaliteit van het product.

• Inspectierapport omschrijft de testmethoden en onderzoeken die zijn toegepast ten behoeve van zowel preventief als correctief onderhoud.

• De voorstellen voor onderhoud en beheer zijn gebaseerd op het inspectie­ en testrapport.

• De voorstellen voor onderhoud en beheer leveren duurzame werking van het product op.

• Inspectierapport is taalkundig op vereist niveau.

comp .

o-v-g

J

..

comp .

d-a-g

T

..

beoordeling met criteria van reflectieverslag Reflectieverslag over het inspecteren en testen

criteria • Verantwoordt hoe de geldende regels en voorschriften zijn toegepast bij inspecteren en testen.

• Verantwoordt hoe tot de keuze voor preventief en correctief onderhoud is gekomen.

• Aan de prestatie­indicatoren van competentie T is voldaan.

• Reflectieverslag is taalkundig op het vereiste niveau.

competentiebeoordeling beoordelingsmethode

d-a-g

b . aansturen Prestatie­indicatoren • Je wijst test­ en inspectietaken toe aan anderen.

Met als resultaat een goede werkverdeling. j . formuleren en rapporteren Prestatie­indicatoren • Je rapporteert over de status van onderhoud van systemen.

Met als resultaat dat de voorstellen en adviezen betreffende onderhoud nauwkeurig en volledig in beeld zijn. t . Instructies en procedures opvolgen Prestatie­indicatoren • Je houdt je bij het inspecteren en testen van producten en systemen aan de geldende regels en voorschriften.

Met als resultaat dat inspecties en testen op de juiste wijze worden uitgevoerd.

Observatie ..

Observatie Productbeoordeling: • Inspectierapport met voorstellen voor onderhoud en beheer Observatie Reflectieverslag

..

..

r . op de behoeften en verwachtingen van de klant richten Prestatie­indicatoren • Je bespreekt mogelijke overlast ten gevolge van werkzaamheden.

• Je geeft prioriteit aan zorgen / problemen van klanten.

Met als resultaat dat het werk naar tevredenheid van de klant wordt uitgevoerd

62

KWALIFICEREND DOSSIER

Observatie ..

6 PROJECTRESULTAAT

beoordelingsformulier werkproces 4 .2 Student: Studentnummer:

Cohort:

Opleidingsinstituut: BPV足bedrijf: Kwalificatiedossier Uitstroomrichting Studierichting

Middenkader Engineering Technicus Werktuigbouwkunde

Crebo nr. 94421

kerntaak 4 onderhoudt producten en systemen Werkproces 4 .2 optimaliseren van producten en systemen Omschrijving werkproces

Gewenst resultaat

Je voert op basis van een onderhoudsopdracht (zo nodig tijdelijke) reparaties uit aan producten en systemen.

Je analyseert en lokaliseert daarvoor storingen aan de hand van informatie en geconstateerde afwijkingen.

Op basis van modificatiebeschrijvingen voer je modificaties uit.

Je test en controleert het uitgevoerde werk.

Je bespreekt de mogelijke overlast ten gevolge van je werkzaamheden met de klant.

Gemodificeerde en gerepareerde producten en systemen.

Minimale overlast voor de klant.

eindbeoordeling

d-a-g

competent uitvoeren van werkproces 4 .2 Opmerkingen:

ondertekening Naam

eerste beoordelaar

tweede beoordelaar

student (gezien)

Functie Datum Handtekening

Werktuigbouwkunde

63

onderliggende beoordelingen bij werkproces 4 .2 Productbeoordeling met criteria en koppeling aan competentie Product Gemodificeerd en gerepareerd eindproduct

criteria Product is op afgesproken datum gereed.

Product werkt volgens afgesproken specificaties.

comp .

o-v-g

S, K

..

comp .

d-a-g

L

..

beoordeling met criteria van beoordelingsgesprek Beoordelings­ gesprek

criteria Verantwoordt hoe controle­ en meetapparatuur en persoonlijke beschermingsmiddelen effectief en efficiënt zijn gebruikt.

Verantwoordt hoe controle­ en meetapparatuur en persoonlijke beschermingsmiddelen correct zijn beheerd.

Gesprek is taalkundig op het vereiste niveau.

competentiebeoordeling beoordelingsmethode

d-a-g

s . kwaliteit leveren Prestatie­indicatoren • Je bewaakt de kwaliteit en productiviteit aan de hand van de gestelde kwaliteitseisen.

• Je signaleert en rapporteert afwijkingen tijdig.

Met als resultaat dat de kwaliteit van het afgeleverde werk voldoet aan de verwachtingen. l . materialen en middelen inzetten Prestatie­indicatoren • Je gebruikt controle­ en meetapparatuur en persoonlijke beschermingsmiddelen effectief en efficiënt.

• Je draagt zorg voor controle­ en meetapparatuur en persoonlijke beschermingsmiddelen.

Met als resultaat dat de controle­ en meetapparatuur en persoonlijke beschermingsmiddelen gedurende de verwachte levensduur zijn te gebruiken en het werk veilig wordt uitgevoerd. k . vakdeskundigheid toepassen Prestatie­indicatoren • Je herstelt, verwijdert en monteert componenten accuraat.

Met als resultaat dat de producten en systemen weer optimaal functioneren.

64

KWALIFICEREND DOSSIER

Observatie Productbeoordeling: • Eindproduct

..

Observatie Beoordelingsgesprek

..

Observatie Productbeoordeling: • Eindproduct

..

6 PROJECTRESULTAAT

6 .3

overzIcht beWIjsmaterIalen voor kWalIfIcerIng

Voor aanvang van de projectrealisatie CONTROLE • Projectomschrijving en projecteisen • Vaststellingsformulier met gegevens project (ondertekend) Kerntaak 1. ontwerpt producten of systemen • Ontwerpgegevens • Plan van Aanpak • Beoordelingsformulier werkproces 1.1 • Ontwerptekeningen • Reflectieverslag • Beoordelingsgesprek werkproces 1.2 • Materiaal- en onderdelenlijst • Beoordelingsformulier werkproces 1.3 • Voorcalculatie • Bewijs beoordelingsgesprek werkproces 1.2, 1.3 en 1.4 • Beoordelingsformulier werkproces 1.4 Kerntaak 2. Bereidt productiewerk voor • De productiegegevens • Beoordelingsformulier werkproces 2.1 • Werktekeningen • Beoordelingsformulier werkproces 2.2 • De rapportage • Planning • Reflectieverslag • Beoordelingsformulier werkproces 2.3 Kerntaak 3 Begeleidt productiewerk • Voortgangsrapportage tijd • Beoordelingsformulier werkproces 3.1 • Voortgangsrapportage geld • Beoordelingsformulier werkproces 3.2 • Omschrijving kwaliteitssysteem • Voortgangsrapportage kwaliteit • Beoordelingsformulier werkproces 3.3 • Werkend product met foto’s of film Werktuigbouwkunde

65

• Proces-verbaal van oplevering • Presentatie • Beoordelingsformulier werkproces 3.4 Kerntaak 4 onderhoudt producten en systemen • Inspectierapport met onderhoudsadvies • Reflectieverslag • Beoordelingsformulier werkproces 4.1 • Gemodificeerd product • Beoordelingsgesprek • Beoordelingsformulier werkproces 4.2

66

KWALIFICEREND DOSSIER

voorbereiding uitvoering resultaat

nederlands en mod 7 nederlands en moderne vreemde talen

7

rekenen en wiskun

7 .1

llb

communIcatIe algemeen

Bij het uitgeven van dit dossier is nog niet helder hoe de kwalificering van Nederlands en de Moderne Vreemde Talen plaats zal vinden. Je ROC zal je daarover informeren.

informatie voor de

In voorgaande projectwijzers heb je producten gemaakt op basis van het communicatiemodel. In deze projectwijzer wordt verondersteld dat je dit model kunt toepassen op al je talige producten en activiteiten.

bijlagen ...

Bewijzen voor kwalificering kun je in deze map bewaren.

begeleIdIng Het taalniveau van de deelnemer wordt aangetoond door kwalificerende beoordelingen van de verschillende taalvaardigheden. Deze vaardigheden zijn: Lezen, Luisteren, Schrijven, Spreken en Gesprekken voeren.

Volgens het kwalificatiedossier Middenkader Engineering moet een student binnen de beroepscontext op een vastgesteld taalniveau binnen het Europese Raamwerk en het Raamwerk Nederlands kunnen functioneren.

Werktuigbouwkunde

67

In de kwalificatiedossiers 2010­2011 worden voor Nederlands en Rekenen de referentieniveaus van Meijerink opgenomen. Het ministerie van OCW zal op termijn de referentieniveaus in het mbo op twee vaardigheden toetsen via centraal ontwikkelde examens. Welke twee vaardigheden dat zijn en hoe dat gaat, zullen we bij meer bekendheid in het kwalificerende dossier implementeren.

De student heeft in voorgaande projectwijzers geleerd om te communiceren en zijn taalproducten te maken op basis van het communicatiemodel. Hij is hierdoor in staat kwalificerende producten te maken.

Het Consortium Beroepsonderwijs gaat er van uit dat de student zijn taalvaardigheid het meest efficiënt en gemotiveerd ontwikkelt als deze geïntegreerd is in de beroepspraktijk.

Hierdoor is het meest effectief als de toetsing van de vaardigheden gekoppeld is aan de projectwijzer. In dit project zijn hier ook voldoende mogelijkheden voor. De activiteiten (vaardigheden) die in deze projectwijzer aan de orde komen, bieden de docent de mogelijkheid aan de eisen te voldoen die in het kwalificatiedossier worden omschreven. U kunt een aantal producten die vanuit de projectopdracht naar voren komen gebruiken om het niveau te toetsen. U kunt hierbij denken aan de geschreven producten, de klant­ en de beoordelingsgesprekken en de presentatie. Verder kunt u de studenten handreikingen geven welke bewijzen (producten en/of beoordelingslijsten) ze in dit dossier in kunnen voegen om zich te kwalificeren. U kunt ervoor kiezen om de beoordelingen op te nemen in een portfolio als onderdeel van het examen.

Het Consortium gaat er van uit dat taalvaardigheid het best wordt ontwikkeld door het toepassen van de drieslagmethode. Op basis van deze methode zijn studenten door verschillende begeleiders begeleid, geïnstrueerd en beoordeeld. Ook tijdens het kwalificerende deel kunt u deze manier van werken zeer goed toepassen. Bespreek met uw collega’s welke activiteit zij begeleiden en eventueel beoordelen en bedenk welk product u als vakdocent kwalificerend wilt beoordelen. Maak eventueel afspraken met uw collega’s, dat u bij bepaalde gesprekken en de presentatie aanwezig wilt zijn voor kwalificerende beoordeling.

Bij het beoordelen van producten, moet gelet worden op de verschillende kenmerken ervan. Deze staan beschreven in de Raamwerken. U kunt met de andere beoordelaars zoals projectbegeleider en opdrachtgever afspraken maken hoe de beoordeling van de studenten binnen de projectrealisatie plaats kan vinden. Het is raadzaam om de mondelinge vaardigheden (spreken en gesprekken voeren) te laten beoordelen door de vakdocent en de taaldocent.

68

KWALIFICEREND DOSSIER

7 NEDERLANDS EN MODERNE VREEMDE TALEN

7 .2

nederlands

Bespreek met je docent Communicatie/Nederlands met welke producten je je kunt kwalificeren en aan welke eisen deze producten moeten voldoen.

begeleIdIng De richtlijnen zijn gebaseerd op het Raamwerk Nederlands en het kwalificatiedossier. Het taalniveau van de deelnemer wordt aangetoond door kwalificerende beoordelingen van de verschillende taalvaardigheden. Deze vaardigheden zijn: Lezen, Luisteren, Schrijven, Spreken en Gesprekken voeren. Voor Nederlands is dit niveau voor alle vijf de vaardigheden B2.

Vanaf 2010­2011 worden de referentieniveaus van Meijerink opgenomen in de kwalificatiedossiers.

Van elke vaardigheid moet minstens één kwalificerende beoordeling komen. Voor de vaardigheden schrijven en gesprekken voeren kunt u er voor kiezen meerdere producten kwalitatief te beoordelen. Vooraf zal wel duidelijk vastgelegd moeten zijn onder welke omstandigheden en volgens welke normen er wordt beoordeeld.

Per projecttaak is er een aantal momenten waarop de verschillende vaardigheden kunnen worden beoordeeld. Hieronder volgt een overzicht per werkproces. kerntaak 1: ontWerPt Producten of systemen Werkproces 1 .1 Luisteren: overleg met klant Lezen: samenvatten PSU, informatiebronnen Gesprekken voeren: overleg met klant Schrijven: marktonderzoek Werkproces 1 .2 Gesprekken voeren: beoordelingsgesprek Schrijven: reflectieverslag Werkproces 1 .3 Gesprekken voeren: beoordelingsgesprek Werkproces 1 .4 Gesprekken voeren: beoordelingsgesprek

Werktuigbouwkunde

69

kerntaak 2: bereIdt ProductIeWerk voor Werkproces 2 .1 Schrijven: verslag productiegegevens Werkproces 2 .2 Luisteren: overleg met collega’s Gesprekken voeren: overleg met collega’s Werkproces 2 .3: Schrijven: rapportage, reflectieverslag kerntaak 3: begeleIdt ProductIeWerk Werkproces 3 .1 Schrijven: rapportage tijd Werkproces 3 .2 Schrijven: rapportage geld Werkproces 3 .3: Schrijven: rapportage kwaliteit Werkproces 3 .4 Spreken: presentatie kerntaak 4 onderhoudt Producten en systemen Werkproces 4 .1 Schrijven: inspectierapport, reflectieverslag Gesprekken voeren: beoordelingsgesprek Behalve bovenstaande producten kunt u op basis van de geboden mogelijkheden nog andere producten toevoegen. U kunt hierbij denken aan producten als e­mails, brieven, telefoongesprekken.

70

KWALIFICEREND DOSSIER

7 NEDERLANDS EN MODERNE VREEMDE TALEN

7 .3

moderne vreemde talen (engels)

Bespreek met je docent voor welke onderdelen je je nog moet kwalificeren en met welke producten of activiteiten je dat kunt doen.

begeleIdIng In deze projectwijzer worden de studenten niet aangestuurd iets in het Engels of in een andere Moderne Vreemde Taal te doen. Met enige creativiteit kunt u producten, gesprekken of presentatie wel gebruiken om de Engelse vaardigheden te toetsen. U dient de studenten en de collega’s daartoe dan wel duidelijk te instrueren.

Hierdoor ontstaat tijdens de kwalificering in consistentie met het opleidend traject, de meest gewenste situatie. Namelijk dat de MVT is geïntegreerd in de beroepspraktijk van de student.

Hieronder volgt een overzicht van vaardigheden die u per werkproces in een MVT kan laten uitvoeren en toetsen. Zo gewenst kunt u de diverse vaardigheden meerdere keren toetsen. kerntaak 1: ontWerPt Producten of systemen Werkproces 1 .1: Gesprekken voeren: afstemming met internationale klant en leidinggevende Schrijven: De complete en correcte ontwerpgegevens zijn vastgelegd volgens bedrijfs­ voorschriften Bronnen en conclusie(s) marktonderzoek Verslag en conclusies excursie Werkproces 1 .2: Gesprekken voeren: Je signaleert mogelijkheden en onmogelijkheden en overlegt met interne en/of externe medewerkers Spreken: uitleggen werking product Gerealiseerde eisen en normen toelichten Schrijven: reflectieverslag (of onderdeel) Werkproces 1 .3: Spreken of Schrijven: Kan keuzes van materialen en onderdelen verantwoorden op basis van gestelde eisen, prijs/kwaliteit­verhouding en beschikbaarheid Kan proces beschrijven hoe de materiaallijst en onderdelenlijst tot stand is gekomen

Werktuigbouwkunde

71

kerntaak 2: bereIdt ProductIeWerk voor Werkproces 1 .4: Spreken of Schrijven: Kan proces beschrijven hoe de voorcalculatie tot stand is gekomen Kan keuzes voor gekozen prijzen verantwoorden Kan effecten van overleg met anderen aangeven Werkproces 2 .1: Spreken of Schrijven: Kan proces beschrijven hoe de voorcalculatie tot stand is gekomen Kan keuzes voor gekozen prijzen verantwoorden Kan effecten van overleg met anderen aangeven Je stemt betreffende de productiegegevens tijdig en regelmatig af met deskundigen, leidinggevende en klant Werkproces 2 .2: Gesprekken voeren: Je stemt de inhoud en mate van detaillering af met leidinggevende en/of uitvoering Werkproces 2 .3: Spreken of Schrijven: Je rapporteert de resultaten aan je leidinggevende Schrijven: Reflectieverslag kerntaak 3: begeleIdt ProductIeWerk Werkproces 3 .1: Spreken of Schrijven: Je geeft helder en duidelijk aan hoe planningsproblemen moeten worden opgelost Schrijven: Je zorgt voor volledige, nauwkeurige en actuele planningsrapportages Werkproces 3 .2: Spreken of Schrijven: Je zorgt voor volledige, nauwkeurige en actuele planningsrapportages Werkproces 3 .3: Spreken of Schrijven: Rapportage op vereiste niveau Je registreert volledig en nauwkeurig op welke wijze er aan normen, regelgeving en kwaliteitseisen is voldaan Werkproces 3 .4: Schrijven: De verbeterwensen van de klant zijn helder vastgelegd Acceptatie van het opgeleverde werk is helder vastgelegd Proces足verbaal van oplevering is taalkundig op vereiste niveau

72

KWALIFICEREND DOSSIER

7 NEDERLANDS EN MODERNE VREEMDE TALEN

Werkproces 4 .1 Schrijven: Reflectieverslag is taalkundig op het vereiste niveau Spreken, Schrijven, of Gesprekken voeren: Je rapporteert over de status van onderhoud Je bespreekt mogelijke overlast ten gevolge van werkzaamheden Naast deze mogelijkheden kunt u vaardigheidsproducten uitbreiden of toevoegen zoals: Schriftelijke producten als e足mails, brieven, mondelinge gesprekken en telefoongesprekken of een telefonisch bericht of antwoordapparaat inspreken n.a.v. bovenstaande producten.

Werktuigbouwkunde

73

74

KWALIFICEREND DOSSIER

uitvoering resultaat

nederlands en mod

rekenen en wiskun 8 rekenen en WIskunde

Rekenen en wiskunde

8 llb

informatie voor de

Bij het uitgeven van dit dossier is nog niet helder hoe de kwalificering van rekenen en wiskunde plaats zal vinden. Je ROC zal je daarover informeren.

bijlagen

Wel is duidelijk dat je op het niveau van de middenkaderfunctionaris alle berekeningen binnen het beroep uit moet kunnen voeren. De berekeningen die nodig zijn om je project te realiseren moet je dan ook zelfstandig uit kunnen voeren.

...

Denk er bij het uitvoeren van berekeningen aan, dat je de rekenregels correct gebruikt met inachtneming van de juiste notatie.

Denk hierbij aan de volgende criteria: • Bij berekeningen worden alle stappen vermeld.

• Antwoorden worden gevolgd door de juiste eenheden uit het vakgebied.

• Voor de variabelen en parameters worden van tevoren de juiste grootheden en eenheden vermeld.

• Bij gebruik van formules waarbij variabelen zijn geïsoleerd wordt van tevoren aangetoond hoe dit is ontstaan.

Werktuigbouwkunde

75

• Indien eenheden worden omgerekend wordt de omrekening aangetoond.

• Juist gebruik van machten van 10 volgens de schrijfwijze uit het vakgebied.

• Hetzelfde geldt voor voorvoegsels.

• Men hanteert significantie zowel voor meetwaarden als voor berekeningen.

• Daar waar nodig gebruikt men foutenberekeningen.

• Daar waar mogelijk bronnotatie toepassen.

Eventuele bewijzen voor kwalificering kun je in deze map bewaren.

begeleIdIng Op het moment van het uitgeven van dit dossier zijn de regelingen voor landelijke examens nog niet van kracht. Volgens het dossier Middenkader Engineering moet een student binnen de beroepscontext wel op een vastgesteld niveau kunnen functioneren.

Er kan dan ook kritisch worden gekeken naar de maatstaven waaraan berekeningen dienen te voldoen. Het is aan te raden ondersteuning te geven bij nieuwe typen berekeningen.

Bij berekeningen is het van belang dat anderen dan de opsteller het ook kunnen begrijpen.

Ook kunt u de studenten handreikingen geven welke bewijzen (producten en/of beoordelingslijsten) ze in dit dossier in kunnen voegen. Dit om de totale kwalificering in dit ene dossier helder te maken.

Mogelijk wilt u deze periode ook gebruiken om de student voor te bereiden op het HBO. Daar kunt u uw eigen programma’s voor gebruiken.

76

KWALIFICEREND DOSSIER

resultaat

nederlands en mod

rekenen en wiskun llb

9 informatie voor de

9 leren, looPbaan, burgerschaP

leren, loopbaan en Burgerschap

bijlagen

Bij het uitgeven van dit dossier is nog niet helder hoe de kwalificering van Leren, Loopbaan en Burgerschap plaats zal vinden.

Je ROC zal je daarover informeren.

...

Eventuele bewijzen voor kwalificering kun je in deze map bewaren.

begeleIdIng U kunt de studenten informeren over de manier van kwalificeren bij LLB. Ook kunt u de studenten handreikingen geven welke bewijzen (producten en/of beoordelingslijsten) ze in dit dossier in kunnen voegen. Dit om de totale kwalificering in dit ene dossier helder te maken.

Werktuigbouwkunde

77

78

KWALIFICEREND DOSSIER

nederlands en mod

rekenen en wiskun llb

informatie voor de

10 bijlagen

10 InformatIe voor de organIsatIe

...

10 .1

algemene InformatIe

Dit hoofdstuk is bedoeld om de mensen binnen de onderwijsorganisatie te informeren over hun verantwoordelijkheden rondom dit dossier. Deze informatie is in de begeleidershandleidingen toegevoegd.

begeleIdIng het kwaliďŹ cerend dossier In dit hoofdstuk vindt u aanvullende informatie die voor de organisatie van het kwalificeren van belang kan zijn. Zoals eerder vermeld is veel informatie al in de tekst voor de studenten vastgelegd, dit is aangevuld in de grijze vlakken met informatie voor de begeleiding. Wij adviseren u dit vooral te lezen.

Dit dossier is bedoeld als een sturingsinstrument voor de student om zich te kwalificeren, maar ook als verzamelmap voor al zijn bewijsstukken. Als de student volgens de procedure van paragraaf 3.3 uiteindelijk het volledig gevulde dossier aanbiedt, wordt de inhoud gecontroleerd en neemt de (sub)examencommissie op basis van de vastgelegde cesuur een besluit over kwalificeren of niet.

Werktuigbouwkunde

79

Kunt u de student niet kwalificeren, dan kunt u de student volgens een voor u werkbare methode een traject van herkansing of reparatie aanbieden.

Vervolgens kan het dossier van elke student een door de onderwijsinspectie vastgestelde periode opgeslagen worden tot na het eerstvolgende inspectiebezoek.

Wellicht leuk en functioneel om aan het einde van die periode een Alumni avond te organiseren waar u reflectie vraagt op uw prestaties in het verleden. Daar kunt u de student dan ook zijn dossier teruggeven. standaarden In de uitvoering voldoet dit kwalificerende product aan de volgende door de inspectie geformuleerde standaarden: Standaard 3: Het exameninstrumentarium voldoet inhoudelijk aan de uitstroomeisen.

Standaard 4: Het exameninstrumentarium voldoet aan de toetstechnische eisen.

Verder geeft dit dossier handvatten en richtlijnen voor de overige standaarden.

Inspectiebeoordeling/diplomering Dit instrument is bekeken en gecorrigeerd door (informeel) een medewerker van de onderwijsinspectie, diverse kwaliteitsdeskundigen van aangesloten ROC’s, onze assessor trainers en natuurlijk door al onze ontwikkelaars. Dit geeft ons de zekerheid dat het een betrouwbaar instrument is. De beoordeling vindt pas plaats nadat het instrument is gebruikt op de ROC’s. Op dit moment is het nog niet officieel goedgekeurd.

Uw ROC heeft de verantwoordelijkheid om dit kwalificerende product in te bedden in uw examenorganisatie zodat u voldoet aan alle 7 standaarden.

Voor diplomering zult u er ook voor moeten zorgen dat de student voldoet aan de eisen van het dossier LLB, Nederlands, Moderne Vreemde Talen en Rekenen. Bij hoofdstuk 7, 8 en 9 van dit dossier is enige sturing voor kwalificering ingevoegd. Zelf kunt u deze hoofdstukken aanvullen. Studenten kunnen in deze hoofdstukken ook de bewijzen voor kwalificering op het dossier LLB verzamelen.

Achter de laatste tabbladen is ruimte om informatie van uw eigen ROC, bijvoorbeeld het OER, toe te voegen.

80

KWALIFICEREND DOSSIER

10 INFORMATIE VOOR DE ORGANISATIE

ondersteuning Het Consortium Beroepsonderwijs kan u op verschillende manieren ondersteunen bij de implementatie van dit exameninstrument. Neem hiervoor contact op via onze website: www. consortiumbo.nl.

10 .2

aanvullende InformatIe voor de verantWoordelIjke oP het roc

De verantwoordelijke mensen op het ROC dienen jou als student tijdig te informeren over de wijze waarop je je kunt kwalificeren.

Vervolgens zullen ze jou begeleiden en beoordelen en de resultaten registreren. Overleg tijdig met alle betrokkenen op het ROC wat jij als student van de mensen op jouw ROC kan verwachten en wanneer ze beschikbaar zijn.

begeleIdIng Tijdens dit project heeft u, als verantwoordelijke op het ROC, de onderstaande taken en verantwoordelijkheden: •

De student informeren over de wijze waarop hij zich kan gaan kwalificeren.

•

Binnen uw ROC ruimten reserveren waarin de student kwalificerende werkprocessen kan uitvoeren.

•

Binnen uw ROC mensen plannen die de student begeleiden en beoordelen tijdens het uitvoeren van hun kwalificerende werkprocessen.

•

De student informeren over uw eigen beschikbaarheid.

•

De student begeleiden bij het kiezen van een project en het formeren van een projectgroep.

•

De student goedkeuring geven voor het uit te voeren project en de individuele goedkeuringsformulieren ondertekenen.

•

Alle betrokkenen informeren over de wijze van beoordelen en het invullen van de beoordelingsformulieren.

•

Een officieel startmoment voor het kwalificeren organiseren.

Werktuigbouwkunde

81

•

De student vraaggestuurd begeleiden bij het uitvoeren van de werkprocessen.

•

De student beoordelen volgens de methode van hoofdstuk 2.3, 6 en bijlage 4.

•

Met de student overleggen wanneer beoordelingsgesprekken of presentaties kunnen plaatsvinden.

•

Met betrokken collega’s overleggen wanneer u de definitieve beoordeling per werkproces vaststelt en de formulieren invult en ondertekent.

•

Het projectdossier met alle bewijsstukken, zoals aangegeven in het overzicht van paragraaf 6.3, op de geplande datum in ontvangst nemen.

•

Het projectdossier controleren op compleetheid en archiveren.

•

Een voorstel tot zakken/slagen van de student bij de examencommissie indienen.

•

De student op de hoogte brengen van de uitslag van de examencommissie voor wat betreft slagen, zakken of herkansen.

10 .3

aanvullende InformatIe voor de verantWoordelIjke oP de afnamelocatIe

De verantwoordelijke mensen op de afnamelocatie dienen jou als student te informeren over de ruimte waar gewerkt kan worden en de faciliteiten die geboden worden. Vervolgens zullen ze jou begeleiden en beoordelen en de resultaten registreren. Bij deze projectwijzer zal de afnamelocatie binnen het ROC zijn en de begeleiders zullen vakdocenten zijn.

Overleg tijdig met hen wat je van ze kan verwachten en wanneer ze beschikbaar zijn.

begeleIdIng Bij dit project dat binnen het ROC gerealiseerd wordt, gaat het om de volgende docenten: de praktijkdocent, de projectbegeleider, de docent die de rol als opdrachtgever op zich neemt en eventuele andere begeleiders bij de uitvoering.

U heeft tijdens dit kwalificerende project/examen onderstaande taken en verantwoordelijkheden:

82

KWALIFICEREND DOSSIER

10 INFORMATIE VOOR DE ORGANISATIE

•

Uzelf op de hoogte stellen van de wijze waarop de student zijn kwalificerende werkzaamheden gaat uitvoeren en van de beoordelingssystematiek die daarbij hoort.

•

Op basis van het project dat de student gekozen heeft en de werkzaamheden die daarbij horen de student ruimten en faciliteiten ter beschikking stellen.

•

De student informeren over de beschikbaarheid van ruimten, faciliteiten en van uzelf.

•

Een officieel startmoment voor het kwalificeren organiseren of bijwonen.

•

De student vraaggestuurd begeleiden tijdens het uitvoeren van de werkprocessen.

•

De student beoordelen volgens de methode van hoofdstuk 2.3, 6 en bijlage 4.

•

Met de student overleggen wanneer eventuele beoordelingsgesprekken of een presentatie plaats kunnen vinden.

•

Met betrokken collega’s overleggen wanneer u de definitieve beoordeling per werkproces conform de cesuur vaststelt, de formulieren invult en ondertekent.

•

Diploma­uitreiking bijwonen.

10 .4

aanvullende InformatIe voor de beoordelaars

De beoordelaars dienen tijdig aan te geven wanneer je, waar en op welke manier wordt beoordeeld. De beoordelaars zullen ook in overleg met elkaar de beoordelingsformulieren invullen, ondertekenen en aan jou overhandigen. Overleg tijdig met hen wat je van ze kan verwachten en wanneer ze beschikbaar zijn.

begeleIdIng Als beoordelaar heeft u tijdens dit kwalificerende project de onderstaande taken en verantwoordelijkheden: •

Uzelf op de hoogte stellen van de wijze waarop de student zijn kwalificerende werkzaamheden uitvoert en van de beoordelingssystematiek die daarbij hoort. Deze beoordelingssystematiek staat beschreven in hoofdstuk 2, 6 en in bijlage 4.

•

In overleg met collega’s vaststellen welke werkprocessen en competenties u gaat beoordelen.

Werktuigbouwkunde

83

•

Uzelf op de hoogte stellen wanneer de student de kwalificerende werkzaamheden uitvoert. Competentiegericht beoordelen gebeurt voornamelijk tijdens het door de student uitvoeren van de werkprocessen.

•

Uzelf, eventueel in overleg met collega’s, op de hoogte stellen wanneer andere beoordelingen zoals een beoordelingsgesprek of presentatie plaats kan vinden. Dit is afhankelijk van het plan van aanpak van de student.

•

De student onafhankelijk beoordelen. De prestatie van elke student beoordeelt u aan de hand van dezelfde normen en op gelijke wijze. Indien u voor of tijdens de kwalificerende periode ook als begeleider van de student optreedt, spreekt u vooraf met de student af, op welke tijdstippen de beoordeling plaatsvindt en over welke werkprocessen het gaat.

•

Bij dit kwalificerend beoordelen kunnen, in tegenstelling tot de opleidende periode, producten of werkprocessen niet meer verbeterd worden voor een betere beoordeling.

•

Gedrag van de student observeert u tijdens het uitvoeren van de werkprocessen. De prestatie­indicatoren die uitgangspunt zijn voor deze gedragsbeoordeling staan per werkproces bij de competenties op het beoordelingsformulier. Competent gedrag wordt beoordeeld met D­A­G.

•

Beroepsproducten beoordeelt u met O­V­G. De criteria die daarbij gelden, staan aangegeven bij het product in het beoordelingsformulier.

•

Reflectieverslagen die de student bij een aantal werkprocessen maakt, worden beoordeeld met D­A­G. Een reflectieverslag wordt beoordeeld op basis van de criteria die in het beoordelingsformulier zijn aangegeven.

•

Beoordelingsgesprekken die de student bij een aantal werkprocessen moet voeren worden beoordeeld met D­A­G. Beoordeling vindt plaats op basis van de criteria die in de beoordelingsformulieren staan. Een beoordelingsgesprek wordt uitgevoerd volgens de STARRT­methode, zie bijlage 6.

•

Een presentatie wordt beoordeeld met D­A­G. De presentatie wordt beoordeeld op basis van de criteria die in het beoordelingsformulier staan.

•

In overleg met collega’s wordt op basis van de cesuur de totale beoordeling per werkproces bepaald en ingevuld op het beoordelingsformulier. Is de beoordeling een D of een G, dan wordt van u verwacht dat u in het vak ‘Opmerkingen’ deze beoordeling verantwoordt.

84

KWALIFICEREND DOSSIER

rekenen en wiskun llb

informatie voor de bijlagen 11 bIjlagen

...

Werktuigbouwkunde

85

86

KWALIFICEREND DOSSIER

bIjlage 1

voorbeeldprojecten

Beroepscontext Project-Start-Up (PSU) Project 1:

Project 2:

Schroefvijzelpomp

Stationaire grijper-krooshekreiniger

Werktuigbouwkunde

87

Beroepscontext

(Thales van Milete 624 v.Chr. - 545 v,Chr.)

Nederland staat in de hele wereld bekend als waterland. Dat is ook niet verwonderlijk als je om je heen kijkt naar de grote hoeveelheden water die ons omringen. Door onze hele geschiedenis heen en ook vandaag de dag speelt water dan ook vaak een grote rol. Soms in negatieve zin door overstromingen, dijkdoorbraken en oorlogsvloten, maar meestal juist in positieve zin.

Nederland is bijvoorbeeld groot geworden met de handel over zee in de 17e eeuw. Over heel de wereld waren Nederlandse schepen actief met het importeren en exporteren van allerlei handelswaar. In deze periode heeft Nederland een grote voorsprong ontwikkeld op het gebied van het bouwen van boten en havens.

De Nederlandse scheepsbouw staat vandaag de dag nog steeds bekend om haar vakmanschap en kennis van allerlei soorten boten. Rotterdam behoort zelfs tot een van de grootste havens van de wereld en Nederlandse bedrijven bouwen over de hele wereld mee aan nieuwe havens.

1 Het water heeft ons vaker geholpen en gedwongen om innovatief te blijven en een voorsprong te houden op onze concurrenten en gevaren.

Door de grote hoeveelheid zeevaarders liep Nederland bijvoorbeeld voorop in de ontwikkeling van wereldkaarten en navigatiesystemen.

Nederlanders ontdekten al vroeg vele nieuwe gebieden in de wereld en legden dit overzichtelijk vast op landkaarten. Dit werd mogelijk gemaakt door speciaal ontwikkelde fijnmechanische

88

KWALIFICEREND DOSSIER

meetinstrumenten waarmee ze hun exacte locatie op zee konden vaststellen.

Helaas heeft ditzelfde water ons ook al vaak bedreigd, maar daar hebben we uiteindelijk mee leren leven. We hebben er zelfs onze voordelen uit weten te halen door allerlei innovatieve technieken te ontwikkelen om het water te beheersen.

Zo werden al vroeg dijken en terpen aangelegd om Nederland te beschermen. Er werden op een gegeven moment zelfs grote waterwerken ontwikkeld om overstromingen te voorkomen en de zee te beheersen.

Molens en gemalen pompen onze polders al decennia droog en irrigatiesystemen zoals sloten en vaarten zorgen voor een juiste beheersing en toegankelijkheid van landbouwgrond. We werden er zelfs zo handig in dat we grote watergebieden konden droogleggen om zo meer grond te winnen voor huisvesting, landbouw en recreatie. Kanalen, sluizen en bruggen zorgen op hun beurt weer voor goede transportmogelijkheden over en rond het water.

Op nog veel meer vlakken heeft Nederland zich bewezen als een meester in het gebruiken van water als middel van ontwikkeling.

Nederland weet haar wateroverschot dusdanig goed af te voeren en te beheersen dat het via een technisch hoogstaande waterzuivering prima voor ons leidingwatersysteem te gebruiken is. De kwaliteit van ons leidingwater is zelfs zo hoog dat het als drinkwater toonaangevend in de wereld is en het bronwater in Nederland feitelijk onnodig heeft gemaakt!

Kortom, genoeg voorbeelden die aantonen dat we wijs met water zijn. We zijn ons erg bewust geworden van de mogelijkheden en bedreigingen die water ons te bieden heeft en weten dit vandaag de dag op vele manieren innovatief te gebruiken. Het leidt tot allerlei nieuwe ontwikkelingen. We bouwen tegenwoordig zelfs huizen op het water, weten er onze energietekorten mee aan te vullen

Werktuigbouwkunde

89

en bedenken steeds nieuwe manieren om op of bij het water te recreĂŤren.

Er is in Nederland dus al een grote hoeveelheid expertise op het gebied van water en we staat inmiddels wereldwijd bekend als kenniscentrum voor watermanagement. Je kunt je voorstellen dat er hierdoor op allerlei gebieden veel werk ligt voor technische mensen die hun technische specialiteiten hierbij volop kunnen inzetten. Denk maar eens aan de rol van water in Nederland in de nabije toekomst en wat jouw rol hierin zou kunnen zijn.

In de toekomst zal de rol van water in ons leven alleen nog maar toenemen. Er ontstaan daardoor telkens weer nieuwe uitdagingen op het gebied van water. Zo hebben we te kampen met een stijgende waterspiegel die onze kustlijn bedreigd. Tevens is er meer langdurige en heviger regenval en daarmee te weinig tijd en ruimte voor het water om in de grond te verdwijnen.

Ook komen er steeds meer grote hoeveelheden smeltwater en regenwater uit hoger gelegen gebieden in Europa die via onze rivieren een weg naar zee zoeken.

De hoeveelheid recreatie op en aan het water neem sterk toe en de drukte bij sluizen en bruggen neemt toe door de toename van verkeer op de weg en op het water. waterrecreatie Onze kennis van water zal ons dus blijvend goed van pas komen en we moeten ons innovatief opstellen om alle mogelijke problemen voor te blijven en tevens nieuwe markten te openen in zowel het binnenland als ook in het buitenland. Hier ligt duidelijk een mooie kans voor de ondernemende technicus. Hij kan met zijn voorsprong in de techniek oplossingen bedenken voor problemen en op zoek gaan naar marktkansen.

90

KWALIFICEREND DOSSIER

Project-Start-Up (PSU) Een eigen bedrijf in ‘water’ Jouw bedrijf, VODA Nederland Watertechnologie, bestaat uit een directeur en drie medewerkers en is actief in de ‘waterwereld’.

In een kleine projectgroep voeren jullie projectmatig opdrachten uit waarbij de directeur de functie van projectleider vervult.

Als zelfstandig bedrijf zijn jullie gespecialiseerd in het ontwerpen van vijzelinstallaties, krooshekreinigers en aandrijfsystemen.

Techniek is de belangrijkste drijfveer, maar het onderwerp ‘water’ is vaak aanleiding voor interne discussies die dan helemaal niet meer over techniek gaan, maar een meer maatschappelijke inhoud hebben.

VODA Nederland Watertechnologie heeft zich tevens gespecialiseerd in het ontwerpen en bouwen van werkende schaalmodellen. Dit om het voor de klant mogelijk te maken op voorlichtingsbijeenkomsten, aan de hand van het model, het publiek te informeren over de vorm en de werking van de te ontwikkelen projecten.

Juist daarom wordt VODA Nederland Watertechnologie vaak uitgenodigd om naar anderen hun zegje te doen en de engineering van projecten uit te voeren. Goed voor het aanzien van het bedrijf, goede promotie en goed voor de marketing.

Van Rijks Water Management (RWM) is een verzoek binnen gekomen om de engineering te doen voor twee onafhankelijk van elkaar staande projecten.

Voor beide projecten geldt dat er een schaalmodel geleverd dient te worden.

Werktuigbouwkunde

91

Project 1: Het leveren en plaatsen van een prefab schroefvijzelpomp bij een afvalwaterzuivering. Deze pompinstallatie is noodzakelijk vanwege capaciteitsuitbreiding van de bestaande installatie.

92

KWALIFICEREND DOSSIER

Project 2: Het leveren en plaatsen van een stationaire grijper-krooshekreiniger.

De krooshekreiniger kan volledig automatisch werken en is voorzien van een PLC-besturing. Deze installatie dient als vervanging van een verouderde krooshekreiniger.

RWM (Rijks Water Management) geeft de mogelijkheid om voor één van deze projecten te kiezen.

Wellicht een goed idee om bij dergelijke installaties, of fabrikanten, te gaan kijken om een indruk te krijgen wat een en ander precies inhoudt.

Vervolgens ga je de uitdaging aan om één van de projecten uit te voeren.

De opdrachtformuleringen en de benodigde informatie voor het realiseren van de projecten zijn hieronder vermeld.

Werktuigbouwkunde

93

begeleIdIng •

technIek

In deze projectwijzer zijn 2 projecten opgenomen: •

Project 1: schroefvijzelpomp

•

Project 2: stationaire grijper-krooshekreiniger

Voor deze twee projecten is gekozen omdat ze een duidelijke relatie met elkaar hebben. In de praktijk van het watermanagement worden schroefvijzelinstallaties vaak voorzien van een geautomatiseerde krooshekreiniging.

In voorgaande projecten is de theoretische ondersteuning aan de orde geweest om ook deze projecten te kunnen uitvoeren.

In workshops kan, op verzoek van de projectgroepen, onderstaande theoretische ondersteuning gegeven worden: Project 1: schroefvIjzelPomP:

94

•

Aandrijftechnieken (V­riemen, tandwieloverbrengingen, koppelingen)

•

Sterkteberekeningen (lassen, knik)

•

Staalconstructies (snedemethode van Ritter)

•

Lagerberekeningen op sterkte en levensduur

•

Enkel­ en meervoudige schroefvormen

•

Smering van glij­ en wentellagers (in relatie met milieueisen)

•

Onderhoudstechnologie (balanceren, uitlijnen, trillingsisolatie)

•

Materiaalkunde

•

Besturingstechniek (PLC­techniek)

•

Draaistroommotoren (ster­ driehoekschakelingen, frequentieregelaars)

•

Machinerichtlijn

•

EMC­richtlijn

•

Laagspanningsrichtlijn

KWALIFICEREND DOSSIER

Project 2: statIonaIre grIjPer-krooshekreInIger: •

Sterkteberekeningen (lagers, tandwielen, buiging, knik, lassen)

•

Tandwieloverbrengingen

•

Berekenen van tandwieloverbrengingen

•

Materiaalkunde

•

Hydraulische systemen (basisschakelingen, snelheidsregelingen)

•

Berekenen van hydraulische installaties

•

Proportionele hydrauliek

•

Besturingstechniek (pneumatiek, PLC­techniek)

•

Onderhoudstechnologie (balanceren, uitlijnen, trillingsisolatie)

•

Draaistroommotoren (ster­driehoekschakelingen, frequentieregelaars)

•

Machinerichtlijn

•

EMC­richtlijn

•

Laagspanningsrichtlijn

•

technIek

Wat vraagt de machinerichtlijn aan documenten in het Technisch Constructie Dossier?

Dit betreft alle documentatie met betrekking tot het product zoals: •

Verkoopbrochures

•

Gebruikershandleidingen (NEN 5509)

•

Overzicht procesdynamiek

•

Sterkteberekeningen

•

Tekeningen

•

Risicobeoordelingen (NEN 1050)

•

Elektrische schema’s

•

Meet­ en beproevingsresultaten

•

Certificaten

•

Overzicht en beschrijving van de (benodigde, eventueel optionele) preventieve voorzieningen

•

Onderdelenlijst

•

Montagehandleiding

•

Servicehandleiding

•

Werkdocumenten

•

Controlelijsten zoals een machinerichtlijn­controlelijst

Werktuigbouwkunde

95

De machinerichtlijn definieert een machine als volgt: Samenstel van onderling verbonden onderdelen of organen waarvan tenminste één kan bewegen en/of voorzien is van een aandrijfmechanisme, bedienings- en/of vermogensschakeling, bestemd voor een bepaalde toepassing.

Wat vraagt de EMC-richtlijn aan documenten in het Technisch Constructie Dossier?

Dit betreft alle documentatie met betrekking tot het product zoals: •

Gegevens m.b.t. alle apparatuur in relatie tot de EMC, zoals inbouwvoorschriften, test­ en/of meetresultaten, gebruiksomstandigheden etc.

•

Gehanteerde normen en de afwijkingen t.o.v. de normen met onderbouwing.

•

Overzicht van EMC­maatregelen zoals afscherming, filtering, aarding etc

Wat vraagt de laagspanningsrichtlijn aan documenten in het Technisch Constructie Dossier?

Dit betreft alle documentatie met betrekking tot het product zoals: •

Beschrijving van het product

•

Tekeningen, elektrische schema’s etc.

•

Lijst van gebruikte normen en hoe daarmee aan de eisen uit de richtlijn is voldaan

•

Resultaat van ontwerpberekeningen, controles etc.

•

Eventuele testrapporten

Wet Productaansprakelijkheid en de ce-markering Iedere producent heeft te maken met de Wet Productaansprakelijkheid. De hoofdregel van deze wet luidt: De producent is aansprakelijk voor de schade veroorzaakt door een gebrek in zijn product. De CE­markering is in deze een handreiking om over voldoende gedocumenteerd bewijsmateriaal te kunnen beschikken zodat verweer tegen claims meer succes kan hebben dan bij het ontbreken van deze informatie. CE­markering dekt niet de volle breedte van de productaansprakelijkheid af!

Vanaf 1 januari 1995 mogen in de Europese Unie uitsluitend machines verhandeld of in gebruik genomen worden die voorzien zijn van een CE­markering. Een CE­markering garandeert dat het product voldoet aan de fundamentele (minimum) Europese eisen met betrekking tot veiligheid, milieu en gezondheid voor de gebruiker. Deze garantie is gebaseerd op de voor dat product geldende Europese richtlijnen. Elk bedrijf dat zelf verantwoordelijk is voor het ontwerp, is voor deze producten verplicht zich te houden aan de eerder genoemde Europese richtlijnen.

96

KWALIFICEREND DOSSIER

De belangrijkste richtlijnen waaraan een machine, dus ook de krooshekreiniger, moet voldoen zijn: •

Machinerichtlijn

•

EMC­richtlijn

•

Laagspanningsrichtlijn

Deze normen zijn niet als bijlage toegevoegd, maar kunnen indien gewenst gedownload worden op www.euronorm.net.

Werktuigbouwkunde

97

Project 1

Rijks Water Management Afd. Polderbeheer Niveauweg 18 8317 PE Den Haag Tel.: +31 930 8564 Fax: +31 930 8563 Rijks Water Management verstrekt hierbij de opdracht voor: A. Ontwerpen en op locatie, installeren van een prefab schroefvijzelpomp in Apeldoorn Inhoudelijk gaat het hierbij om: – het maken van het ontwerp – het leveren van een voorcalculatie – het doen van de productievoorbereiding B. Ontwerpen en leveren van een werkend schaalmodel van een schroefvijzelpomp te realiseren in de werkplaats van uw eigen bedrijf/ROC. Inhoudelijk gaat het hierbij om: – het maken van het ontwerp – het leveren van een voorcalculatie – het doen van de productievoorbereiding – produceren, productiebegeleiding en oplevering van het schaalmodel – testen, geven van onderhoudsadviezen en zo nodig modificeren van het schaalmodel De elektrische aansturing van de schroefvijzelpomp en het schaalmodel behoren niet tot de voorcalculatie van deze opdracht.

In bijgaand schrijven vindt u de projectinformatie en de projecteisen.

Voor eventuele vragen kunt u contact opnemen met ondergetekende.

Met vriendelijke groet, J. Poldervaart Rijks Water Management

98

KWALIFICEREND DOSSIER

Deelopdracht A: De werkelijke situatie in Apeldoorn De schroefvijzelpomp moet worden gerealiseerd volgens de hieronder aangegeven capaciteit en afmetingen

Capaciteit A B C D E F H L

: : : : : : : : :

31 l/s 6103 mm 1150 mm 450 mm 500 mm 440 mm 780 mm 4300 mm 7320 mm

Motorvermogen TMP (tegenmaalpunt) beta TP (tastpunt) FP (vulpunt) CP (stortpunt) F1 F3 W

: : : : : : : : :

2,2 kW 4,26 m 35ยบ 0,00 m 0,32 m 4,20 m 9 kN 13 kN 1700 kg

Technische ondersteuning voor dit project is verleend door Spaans-Babcock bv.

Werktuigbouwkunde

99

•

technIek

De krachten F1 en F3 zijn de reactiekrachten bij de met water (± 0,5 m3) gevulde schroefvijzel.

De kracht W is het hijsgewicht bij installeren van de schroefvijzel.

Projecteisen Van de werkelijke situatie verwachten wij van u: • Een opstellingstekening van de schroefvijzelpomp • Werktekeningen van de schroefvijzelpomp • Werktekeningen van de draagconstructie van de schroefvijzelpomp • Technisch Constructie Dossier (TCD): 1. Gebruikershandleidingen (NEN 5509), Risicobeoordelingen (NEN 1050) 2. Diverse berekeningen, meet- en beproevingsresultaten en schema’s 3. Wat verder dient te worden opgenomen voor een volledig Technisch Constructie Dossier • Gespecificeerde voorcalculatie van de op locatie te installeren schroefvijzelpomp, inclusief aandrijving en draagconstructie.

De elektrische installatie, grond- en fundatie werkzaamheden vallen buiten de voorcalculatie • Werkvoorbereiding van, de op locatie, te realiseren schroefvijzelpomp De schroefvijzelpomp wordt uitgevoerd in staal en voorzien van een zelfdragende constructie. Hierin zijn de opleider met maalkant, vijzel, aandrijving en lagering geïntegreerd.

100 KWALIFICEREND DOSSIER

Het geheel dient te voldoen aan de volgende specificaties: Tweegangige schroefvijzel onder een hoek van 35o Benodigde capaciteit 31 l s-1. bij maximaal 82 omw/min.

Diameter schroefvijzel 500 mm Diameter pijp 273 x 6,4 mm Bladdikte 5 mm Nominale opvoerhoogte 4200 mm Aandrijving door elektromotor en V-riemoverbrenging De elektromotor moet geschikt zijn voor aansturing door een frequentieregelaar Zelfsmerende lagers, waarvan het onderlager geen vet mag lekken.

De schroefvijzel en de binnenvoering van de trog ofwel opleider worden voorzien van een milieuvriendelijke, corrosiewerende coating. De overige constructiedelen worden in een kleur gespoten.

In de situatietekening en tabel staan de specifieke vaktermen en hoofdafmetingen, nodig voor het ontwerpen van de schroefvijzelpomp. •

technIek

De hieronder aangegeven theoretische uitwerking van de schroefvijzel dient als ondersteuning voor de vakdocenten.

Het is niet de bedoeling dat deze theorie in workshops aan de orde dient te komen.

U bepaalt zelf wat wel of niet relevant is voor de projectgroep.

De websites www.spaansbabcock.com en www.landustrie.nl geven zeer uitgebreide informatie over opstellingen en uitvoeringsmogelijkheden van vijzels in het algemeen en pre­fab installaties in het bijzonder.

Werktuigbouwkunde

101

In de tabel hieronder zijn de ontwerpgegevens voor de vijzel gegeven.

Deze gegevens zijn beschikbaar gesteld door Spaans Babcock.

technische gegevens vijzel referentie klant Project

: nl-08 : rWm : Pre-fab vijzelpomp

Aantal vijzels type

: 1 : Compact vijzel

Capaciteit Toerental

: :

31 l/s 81,2 omw/min

Diameter Spoed aantal gangen opstellingshoek Bladdikte beschoepte lengte pijp pijplengte

: : : : : :

500 mm 425 mm 2 35° 5 mm 7320 mm

: :

273 x 6,4 mm 7490 mm

Lagers bovenlager

vetpomp

: : vetgesmeerd LGB26 : voorraad vetgesmeerd LGOECO-18 : n.v.t.

Verfsysteem stralen primer coating

: : : :

onderlager

102 KWALIFICEREND DOSSIER

SPAANS systeem 1 SA 2.5 n.v.t epoxy 300 µm

opgenomen vermogen motoras opvoerhoogte tegenmaalpunt (max.) stortpunt vulpunt tastpunt

:

1,9 kW

: :

3,94 m 4,26 m

: : :

4,2 m 0,32 m 0,00 m

Gewicht vijzel incl. lager

:

717 kg

totaal gewicht

: ±1536 kg

Materiaal vijzellichaam maalkanten

: :

S235 S235

Motor

:

fabrikaat

: WEG (of gelijkwaardig)

type nominaal vermogen toerental

: :

100L4 2,2 kW

:

1425 omw/min

teruglooprem

: in tandwielkast

Tandwielkast fabrikaat

: : Siemens/Flender (o.g.w.) : MOTOX Z48P : 17,6

type overbr. verhouding Koppeling fabrikaat type

: : Flender (o.g.w.) : N-Eupex A140

V-riem overbrenging type motorschijf tandwielkastschijf

:

Geschikt voor frequentieomvormer spanning frequentie

: :

400 V 50 Hz

beschermingsklasse efficiĂŤntie klasse

:

IP 55

:

1

Nominaal koppel

:

450 Nm

: 2 SPZ : 112 mm : 112 mm

De buitenste oplegpunten worden door een betonconstructie gedragen, terwijl de vijzelbehuizing tussen de buitenste oplegpunten door een kolomconstructie wordt ondersteund.

Werktuigbouwkunde

103

•

technIek

De vijzel en opleider of trog worden van een corrosiewerende coating voorzien. Meestal gaat men uit van een epoxy coating.

De specificaties zijn te vinden op de genoemde websites.

De overige constructiedelen worden thermisch verzinkt en van een verflaag voorzien (duplex).

De staalkolommen worden op knik berekend. Om de trek­ en drukkrachten in de vakwerkconstructie te bepalen wordt de snedemethode van Ritter toegepast.

De beplating in de vakwerkconstructie laten we in de berekening buiten beschouwing.

De nu bekende trek­ en drukkrachten bepalen de afmetingen van lassen en/of bouten.

Om het vijzeltoerental sterk te reduceren wordt gebruik gemaakt van een tandwielkast en een V­riemoverbrenging. De elektromotor wordt gestuurd door een frequentieregelaar. Deze maakt samen met de tandwielkast bijna elk gewenst toerental mogelijk.

Berekeningen van V­riemen en koppelingen worden geoefend.

Bij bepaling van het onderlager wordt uitgegaan van wentellagers. Deze nemen alleen radiale krachten op. Als gevolg van uitzetting moet het onderlager ook de lengteverandering opnemen. Het onderlager mag geen vet lekken.

Het bovenlager is opgebouwd uit een zelfinstellend lager, dat geschikt is voor het opnemen van axiale en radiale krachten.

De ontwerpberekeningen voor de vijzel zijn beschikbaar gesteld door Spaans Babcock en zijn te downloaden bij www.consortiumbo.nl Eisen:

Opstelhoek 35° Capaciteit 31 l/s Diameter vijzel 500 mm Nominale opvoerhoogte 4200 mm

104 KWALIFICEREND DOSSIER

Ontwerpuitwerking Gekozen wordt een 2­gangige vijzel.

Het toerental van de vijzel wordt als volgt bepaald: n = (60 x Q) / (q x D³) omw./min. waarbij Q = capaciteit in l/s q = vullingfactor (dimensieloos) D = vijzeldiameter in m Hier: n = (60 x 31) / (0,19 x 0,5³) = 78,3 omw./min.

Voor de capaciteit van 31 l/s moet de vijzel minimaal 78,3 omw/min draaien.

Bij de V­riem transmissie moet rekening worden gehouden met de optredende slip in de V­riem overbrenging.

Gekozen wordt een toerental van 81,2 omw/min.

Vijzelafmetingen: Het vulniveau van de vijzel wordt als volgt bepaald: VP – TP = ((D­d)/2+d)cos ß in mm waarbij D = vijzeldiameter in mm d = pijpdiameter in mm ß = opstelhoek in graden Hier: VP – TP = ((500­273)/2+273)cos35° = 317 mm (ca.0,32 m).

Werktuigbouwkunde

105

Het maximale waterniveau TMP boven het stortpunt SP van de vijzel wordt als volgt bepaald: TMP = SP + percentage x D. Hier: TMP = 4,2 + (0,12 x 0,5) = 4,26 m.

De hydraulische opvoerhoogte wordt nu: H = TMP – VP. Hier: TMP = 4,26 – 0,32 = 3,94 m.

Bepaling lengte vijzelbeschoeping LF: LF = (SP – TP) / sin ß = 4200 / sin 35°= ca.7320 mm.

Bij de gekozen vijzeldiameter wordt de pijplengte ca. 170 mm langer dan de lengte van de beschoeping.

Hier dus 7320 + 170 = 7490 mm.

De speling tussen de vijzel en de trog wordt als volgt bepaald: s = 0,0045 x √ D in mm, waarbij D = vijzeldiameter in m.

Hier: s = 0.0045 x √0,5 = 3,18 mm.

In de praktijk zal de speling ca. 4 mm bedragen.

Bepaling vijzelas­ / motorvermogen.

Het vijzelasvermogen wordt als volgt bepaald: P = (Q x H)/(102 x vijzelrendement) in kW waarbij Q = capaciteit in l/s H = hydr. opvoerhoogte in m Hier: P = (31 x 3,94)/(102 x 0,68) = 1,76 kW. Het minimale motorvermogen wordt als volgt bepaald: P motoras = P vijzelas / rendement aandrijving.

106 KWALIFICEREND DOSSIER

Hier: P motoras = 1,76 / 0,925 = 1,9 kW. De te selecteren motor moet geschikt zijn voor aansturing door een frequentieregelaar.

Minimaal motorvermogen wordt dan ca. 15% hoger.

Hier: P motor = 1,9 x 1,15 = 2,18 kW. Eerstvolgende standaard motorvermogen is 2,2 kW. Bepaling tandwielkastgrootte.

Het koppel aan de vijzelas is: T = (P x 9550) / n in Nm Waarbij P = vijzelasvermogen in kW n = vijzeltoerental in omw./min.

Hier: T = (1,76 x 9550) / 78,3 = 215 Nm. Het getal 9550 is een constante die wordt gehanteerd door de tandwielkast leveranciers.

Volgens aanbevelingen van tandwielkast leveranciers moet bij een vijzelpomp een veiligheidsfactor van 1,5 worden toegepast om goed functioneren te waarborgen.

Het minimale tandwielkastkoppel moet dus 215 x 1,5 = 323 Nm bedragen.

Werktuigbouwkunde

107

•

technIek

De vijzelinstallatie vergt weinig onderhoud. De levensduur van een vijzel bedraagt ongeveer dertig jaar. Goede smering van de vijzellagers is het belangrijkste aspect van onderhoud bij vijzels. Het onderlager heeft levensduur smering. Slijtage van de schroef is sterk afhankelijk van de vervuiling van het de samenstelling van het medium. Bijvoorbeeld de aanwezigheid van zand in het verpompte medium.

Dit wordt periodieke gecontroleerd. In de controles worden ook smeerschema’s van tandwielkast, evt. lagering e.d. opgenomen. V­riemen worden periodiek gecontroleerd op slijtage.

In de risicoanalyse wordt opgenomen het effect van storingen: verontreinigingen, stroomuitval, mechanische gebreken e.d.

Onderwerpen als veiligheid en milieu mogen niet ontbreken.

•

technIek

Richtprijs van de complete pre­fab vijzelpomp is ongeveer €23.000,= netto, af fabriek. (prijspeil december 2008) Montage en inbedrijfstelling, exclusief transport, draagconstructie en bouwkundige voorzieningen kost ca. € 2.500,= (prijspeil december 2008).

108 KWALIFICEREND DOSSIER

Deelopdracht B: schaalmodel van de schroefvijzelpomp Het schaalmodel hoeft geen exacte kopie, op schaal, te zijn van het werkelijke ontwerp.

Belangrijk is dat met een vijzelinstallatie water van een lager niveau naar een hoger niveau wordt getransporteerd.

De maximale afmeting van het schaalmodel wordt in overleg met de opdrachtgever bepaald.

Projecteisen Van het werkend schaalmodel verwachten wij van u: • Een opstellingstekening van de schroefvijzelpomp • Een niveauregeling, aangestuurd door een PLC. Deze regeling start bij een vooraf bepaald hoog waterniveau de schroefvijzelpomp en stopt de schroefvijzelpomp bij een vooraf bepaald laag niveau • Werktekeningen van de schroefvijzelpomp • Werktekeningen van de draagconstructie van de schroefvijzelpomp • Besturingsschema van de niveauregeling • Onderdelenlijsten • Een gespecificeerde voorcalculatie inclusief aandrijving en draagconstructie Het ontwerpen en tekenen van het besturingsdeel behoort niet tot deze voorcalculatie • De werkvoorbereiding voor het bouwen/realiseren van het schaalmodel in uw werkplaats • Het werkend schaalmodel van de schroefvijzelpomp • Testverslag, onderhoudsadviezen en zo nodig modificeren van het model

Werktuigbouwkunde

109

•

technIek

Schaalmodel De afmeting van het schaalmodel wordt in grote mate bepaald door de beschikbare ruimte in het praktijklokaal. In overleg met de projectgroep wordt de maximale grootte vast gelegd.

De te gebruiken materialen zijn afhankelijk van beschikbaarheid en eigen creativiteit.

Belangrijk is dat met een vijzelinstallatie water van een lager niveau naar een hoger niveau wordt getransporteerd. Kenmerkende eigenschappen worden hierdoor inzichtelijk gemaakt.

De auteurs hebben ervoor gekozen bij het schaalmodel een PLC gestuurde niveauregeling toe te voegen. Dit om het ontwerpen van een PLC­besturing aan de orde te laten komen.

Tip: Op internet kunt u bedrijven vinden die gespecialiseerd zijn in het leveren van transportschroeven in diverse afmetingen. Zie bijvoorbeeld: www.transportschroeven.nl.

110 KWALIFICEREND DOSSIER

Project 2

Rijks Water Management Afd. Polderbeheer Niveauweg 18 8317 PE Den Haag Tel.: +31 930 8564 Fax: +31 930 8563 Rijks Water Management verstrekt hierbij de opdracht voor: A. Ontwerpen en op locatie, installeren van een stationaire grijperkrooshekreiniger die volledig automatisch kan werken en is voorzien van een PLC-besturing in de Hoenwaard bij Hattem.

Inhoudelijk gaat het hierbij om: – het maken van het ontwerp – het leveren van een voorcalculatie – het doen van de productievoorbereiding B. Ontwerpen en leveren van een werkend schaalmodel van een stationaire grijper-krooshekreiniger te realiseren in de werkplaats van uw eigen bedrijf/ ROC. Inhoudelijk gaat het hierbij om: – het maken van het ontwerp – het leveren van een voorcalculatie – het doen van de productievoorbereiding – produceren, productiebegeleiding en oplevering van het schaalmodel – testen, geven van onderhoudsadviezen en zo nodig modificeren van het schaalmodel De elektrische aansturing van de grijper-krooshekreiniger en het schaalmodel behoren niet tot de voorcalculatie van deze opdracht.

Projectinformatie en projecteisen met betrekking tot de opdracht is op de volgend pagina’s bijgevoegd.

Voor eventuele vragen kunt u contact opnemen met ondergetekende.

Met vriendelijke groet, J. Poldervaart Rijks Water Management

Werktuigbouwkunde

111

Deelopdracht A: De werkelijke situatie in de Hoenwaard bij Hattem De functie van de grijper-krooshekreiniger is het automatisch verwijderen van vuil dat zich heeft opgehoopt voor het krooshek van bijvoorbeeld een schroefvijzel. Het vuil wordt vervolgens gestort in een container of stortplaats.

Stationair houdt in dat het frame van de krooshekreiniger zich niet lineair kan verplaatsen.

De grijper-krooshekreiniger moet worden gerealiseerd volgens de hieronder aangegeven objectenboom krooshekreiniger.

En het programma van eisen dat is opgesteld volgens het principe van de Leidraad Systems Engineering. (Zie: Programma van eisen krooshekreiniger)

Technische ondersteuning voor dit project is verleend door Jansen Venneboer B.V. •

technIek

Met de invulling van de objectenboom zijn de systeemgrenzen van de krooshekreiniger vastgelegd.

112 KWALIFICEREND DOSSIER

Projecteisen Van de werkelijke situatie verwachten wij van u: • Een opstellingstekening van de grijper-krooshekreiniger • Werktekeningen van de grijper-krooshekreiniger • Technisch Constructie Dossier (TCD): – Gebruikershandleidingen (NEN 5509), Risicobeoordelingen (NEN 1050) – Diverse berekeningen, meet- en beproevingsresultaten en schema’s – Wat verder dient te worden opgenomen voor een volledig Technisch Constructie Dossier • Gespecificeerde voorcalculatie van de op locatie te installeren grijper-krooshekreiniger, inclusief het ontwerpen en tekenen van de besturing.

De elektrische installatie, grond- en fundatie werkzaamheden vallen buiten de voorcalculatie.

• Werkvoorbereiding van de, op locatie, te realiseren grijperkrooshekreiniger.

Werktuigbouwkunde

113

Programma van eisen krooshekreiniger

objectspecificatie objectnaam objectnummer onderdeel van samengesteld uit

krooshekreiniger

nummer SF.0.01 nummer

functie-eisen Automatisch reinigen van het krooshek. objecteisen Normen: Het systeem moet voldoen aan alle wettelijk gestelde eisen. Hierbij valt te denken aan de machinerichtlijn, EMC­richtlijn en de laagspanningsrichtlijn.

Capaciteit: Het systeem moet een hoeveelheid van 250 kg drijfvuil in één cyclus kunnen verwerken.

Eén cyclus mag maximaal 8 minuten duren.

Levensduur: Het systeem moet een aantoonbare ontwerplevensduur van minimaal 10 jaar hebben en/of minimaal 2500 draaiuren.

SO.0.01

SO.0.02 SO.0.03 SO.0.04

0 systeem gemaal (geen onderdeel van dit Pve) deelobject 1 korf deelobject 2 giek en draaiarm deelobject 3 frame deelobject 4 elektrische besturing deelobject 5 veiligheid deelobject 6 keuzeopties

114 KWALIFICEREND DOSSIER

nummer

nummer

externe raakvlakeisen Milieu: Omdat het systeem direct in aanraking komt met het oppervlaktewater moet het ontwerp zodanig zijn uitgevoerd dat dit geen directe belasting vormt voor het milieu.

Het systeem dient zo ontworpen te zijn dat bij vandalisme het milieu niet direct in ernstig gevaar komt.

Gemaalbesturing: De systeembesturing moet kunnen communiceren met de hoger gelegen gemaalbesturing.

Krooshek: Het systeem moet toepasbaar zijn voor alle soorten krooshekken. Dit komt voornamelijk tot uiting in de hart­op­hart afstand van de spijlen.

Veiligheid: Toepassen van een duidelijk zichtbare noodstopknop. Bij indrukken dient het systeemproces direct te worden gestopt.

Van het systeem dienen de veiligheidsrisico’s duidelijk in kaart worden gebracht met de benodigde veiligheidsvoorzieningen. Waarvan in het ontwerpproces samen met verkoop vastgelegd wordt wat standaard tot de levering behoort.

Interne raakvlakeisen

-

-

nummer

aspecteisen Kostprijs: De maximale kostprijs: Verkrijgbaarheid onderdelen: Het systeem dient zoveel mogelijk opgebouwd te worden uit C.O.T.S. (Custom of the shelf) onderdelen m.a.w. maximaal toepassen van standaard in de markt te verkrijgen onderdelen.

Toe te passen inkoopdelen dienen de komende 10 jaar verkrijgbaar te zijn.

Corrosiebestendigheid: Het toe te passen conserveringssysteem moet een levensduur hebben van 10 jaar.

Onderhoudbaarheid: Het systeem moet zoveel mogelijk worden opgebouwd uit onderhoudsvrije onderdelen.

De periodiek te onderhouden onderdelen moeten goed toegankelijk zijn.

Het systeem moet zo worden ontworpen dat preventief onderhoud, in principe, beperkt blijft tot het uitvoeren van maximaal 2x een halve dag aan onderhoudswerkzaamheden per jaar.

Sloop – einde levensduur: De toe te passen materialen moeten bij einde levensduur (sloop), conform de huidige wettelijke eisen, goed te verwerken zijn.

SE.0.01

SE.0.02

SE.0.03

SE.0.04

SE.0.05 SE.0.06

SA.0.01 SA.0.02

SA.0.03 SA.0.04

SA.0.05 SA.0.06

SA.0.07

Werktuigbouwkunde

115

nummer SO.0.01 SO.0.04 SE.0.01

SE.0.05 SE.0.06

SA.0.01 SA.0.02

SA.0.05

SA.0.08

toelichting Iedere machine moet aan deze eisen voldoen.

Het aantal draaiuren is gebaseerd op een werking van 40 minuten per dag gedurende 10 jaar. Dit maakt in totaal 250 uur per jaar.

Hierbij zal ook gekeken moeten worden naar de hoger gelegen systemen of raakvlaksystemen, zoals het krooshek. De gedachte is dat bijvoorbeeld de toe te passen smeermiddelen niet in het oppervlaktewater terecht kunnen komen of geen belasting zijn voor het milieu. Hierbij valt ook te denken aan toe te passen oliesoorten o.i.d. Dit geldt met name voor hydraulische systemen.

In principe is dit een wettelijke verplichting en wordt getackeld door SO.0.01.

Hierbij valt o.a. te denken aan veiligheidshekken en bebordingen. De levering hiervan hoeft geen onderdeel te zijn van de machine. Advisering over de benodigde aanvullende veiligheidsvoorzieningen hoort er echter wel bij.

Deze kostprijs geldt voor het totale systeem.

Marktprijs ca. € 42.000. (prijspeil 2009) De gedachte hierachter is dat het toepassen van, op dit moment, goedkope exotische onderdelen leidt tot reparatieproblemen in de toekomst. Uiteraard zal bij de keuze van de onderdelen ook rekening gehouden moeten worden met eis SA.0.01.

De bedoeling is dat het systeem niet of zeer minimaal gesmeerd moet worden.

Dit geldt vooral voor de draaipunten. Kosten voor preventief beheer dienen tot een minimum gereduceerd te worden tot maximaal 1 mandag per jaar.

Materiaalkeuzes moeten onderbouwd worden, milieu­, Arbo­technische evenals maatschappelijke aspecten dienen hierin ook meegenomen te zijn. Dus het toepassen van bijvoorbeeld asbest is verboden.

116 KWALIFICEREND DOSSIER

objectspecificatie objectnaam objectnummer onderdeel van samengesteld uit

korf

nummer SF.1.01 nummer SO.1.01

functie-eisen Grijpen en loslaten van drijfvuil. objecteisen De korf moet een hoeveelheid van maximaal 250 kg drijfvuil in één cyclus kunnen verwerken.

De korf moet zo uitgevoerd worden dat het water eenvoudig kan afvloeien.

De korf moet minimaal drijfvuil grijpen ter grootte van 80 mm.

De korf uitleggen voor een maximale breedte van 2,5 meter. externe raakvlakeisen Het systeem moet toepasbaar zijn voor krooshekken met een hart­op­hart afstand van de spijlen van 80 mm.

Interne raakvlakeisen De korf moet scharnierbaar aansluiten op deelobject 2 Giek en draaiarm. aspecteisen ­ toelichting De meeste krooshekken bij gemalen hebben een spijlafstand > 80 mm. Hieruit kan geconcludeerd worden dat drijfvuil <80 mm door de pomp heen mag gaan.

SO.1.02 SO.1.03 SO.1.04 nummer SE.1.01 nummer SI.1.01 nummer ­ nummer SO.1.03

1 systeem 0: krooshekreiniger -

Werktuigbouwkunde

117

objectspecificatie objectnaam objectnummer onderdeel van samengesteld uit

giek en draaiarm

nummer SF.2.01 nummer SO.2.01 SO.2.02 nummer ­ nummer SI.2.01 SI.2.02 nummer ­ nummer ­

functie-eisen Reiken en draaien objecteisen Reikwijdte bij volledig gestrekte giek: 3 meter Minimaal zwenkhoek: 90o externe raakvlakeisen ­ Interne raakvlakeisen De korf moet scharnierbaar aansluiten, inclusief bewegingsmechanisme.

De giek en draaiarm moeten draaibaar aansluiten op het frame. aspecteisen ­ toelichting ­

2 systeem 0: krooshekreiniger -

118 KWALIFICEREND DOSSIER

objectspecificatie objectnaam objectnummer onderdeel van samengesteld uit

frame

nummer SF.3b.01 nummer SO.3b.01

functie-eisen Ondersteunen van deelobject 2. objecteisen Bevestiging voor deelobjecten 1 en 2 met de ondergrond d.m.v. chemische ankers. externe raakvlakeisen ­ Interne raakvlakeisen De Giek en draaiarm moeten draaibaar aansluiten op het frame. aspecteisen ­ toelichting ­

nummer ­ nummer SI.3b.01 nummer ­ nummer ­

3 systeem 0: krooshekreiniger -

Werktuigbouwkunde

119

objectspecificatie objectnaam objectnummer onderdeel van samengesteld uit

elektrische besturing

nummer SF.4.01 nummer SO.4.01

functie-eisen Automatisch besturen van de krooshekreiniger objecteisen Verwerken van inkomende signalen, zijnde: ­ eindschakelaars ­ storingsmeldingen van de diverse componenten ­ extern startsignaal Op basis van ingekomen signalen verstrekken van opdrachten aan de overige deelsystemen.

De installatie dusdanig besturen dat de grijper altijd op hetzelfde punt in het krooshek aangrijpt ongeacht de bedrijfsomstandigheden.

Kunnen communiceren met een hoger gelegen systeem. externe raakvlakeisen ­ Interne raakvlakeisen ­ aspecteisen ­ toelichting ­

SO.4.02 SO.4.03 SO.4.04 nummer ­ nummer ­ nummer ­ nummer ­

4 systeem 0: krooshekreiniger -

120 KWALIFICEREND DOSSIER

objectspecificatie objectnaam objectnummer onderdeel van samengesteld uit

veiligheid

nummer SF.5.01 nummer SO.5.01 nummer ­ nummer ­ nummer SA.5.01 nummer ­

functie-eisen Voorkomen dat mensen gewond raken. objecteisen Noodstopknop op een zichtbare plaats op de machine. externe raakvlakeisen ­ Interne raakvlakeisen ­ aspecteisen In kaart brengen van de overige gevaren met mogelijke oplossingen. toelichting ­

5 systeem 0: krooshekreiniger -

Werktuigbouwkunde

121

objectspecificatie objectnaam objectnummer onderdeel van samengesteld uit

keuze opties

nummer SF.6.01 nummer SO.6.01

functie-eisen Aanvullende opties objecteisen Leuning of hekwerk zodat gevarenzone / werkzone van de reiniger voor onbevoegden niet toegankelijk is.

Trekkoord beveiliging. Hiervoor geldt dat als hieraan getrokken wordt het systeem direct in zijn proces stopt.

Licht­ en geluidsignalering conform de geldende normen. externe raakvlakeisen ­ Interne raakvlakeisen ­ aspecteisen ­ toelichting ­

SO.6.02 SO.6.03 nummer ­ nummer ­ nummer ­ nummer ­

6 systeem 0: krooshekreiniger -

122 KWALIFICEREND DOSSIER

•

technIek

Programma van eisen De inhoud van dit document is opgebouwd volgens het principe van de Leidraad Systems Engineering.

De eerste Nederlandstalige versie van de Leidraad voor ‘Systems Engineering binnen de GWW­Sector’ is opgesteld in nauwe samenwerking met Bouwend Nederland en de ONRI. De Leidraad SE is gepresenteerd op het congres dat in Rotterdam plaatsvond op 10 april 2007.

Via onderstaande link kunt u de Nederlandstalige of Engelstalige versie van de Leidraad voor Systems Engineering binnen de GWW­Sector downloaden: www.bouwdienst.nl/leidraadse/ Volgens dit principe wordt door middel van onderverdelingen en coderingen een overzichtelijk geheel van eisen gecreëerd. Daarbij geldt dat eisen die gesteld worden in het hoger gelegen systeem ook van toepassing zijn op de onderliggende deelsystemen. systems engineering in het kort Het doel van de Systems Engineering is een betere beheersing van de processen door de keuzes en de uitwerkingen van technische oplossingen eenduidig en expliciet vast te leggen en te toetsen. Hierdoor wordt informatie overdraagbaar en kunnen fouten, dus ook faalkosten, worden voorkomen.

De kernelementen die Systems Engineering definiëren zijn: •

Het op een gestructureerde wijze specificeren van een behoefte.

•

Het op een gestructureerde wijze ontwerpen van een passende oplossing bij de behoefte.

•

Het op correcte wijze realiseren van deze oplossing.

•

Het op een juiste wijze beheren van de gerealiseerde oplossing.

•

Het op een juiste wijze verifiëren en valideren.

•

Het op een beheerste wijze managen van het gehele systeem gedurende zijn levensduur.

Systems Engineering is een vorm van systeemdenken. Hierbij wordt een systeem beschouwd als een set componenten, die op een georganiseerde wijze bijdragen aan het invullen van de behoefte. Hoe dat systeem gezien en gedefinieerd wordt, hangt af van de belangen en verantwoordelijkheden van de waarnemer. Bijvoorbeeld een waterschap ziet het gemaal als één systeem, opgebouwd uit deelsystemen waaronder een krooshekreiniger. Terwijl de fabrikant van de krooshekreiniger juist deze installatie als hoofdsysteem beschouwt.

Werktuigbouwkunde

123

De drie belangrijkste aspecten binnen de Systems Engineering zijn: •

Splitsen van specificatie en ontwerpen.

Het vertrekpunt is de behoefte (men noemt dit ook wel de probleemdefinitie), hiervoor worden hoofdeisen vastgesteld. Vanuit deze hoofdeisen ontstaan, meestal gaandeweg de detaillering van het ontwerp, subeisen waaraan de systeemoplossing moet voldoen. Dit proces herhaalt zich totdat een ontwerp is ontstaan dat geschikt is om tot uitvoering te brengen.

•

Verifiëren en valideren.

Bij het verifiëren wordt getoetst of het systeem aan de gestelde eisen voldoet en bij het valideren wordt getoetst of het systeem aan de klantwensen voldoet.

•

De levenscyclus als uitgangspunt.

Tijdens het ontwerpproces moet ook gekeken worden naar de levenscyclus van het te ontwerpen systeem. Bijvoorbeeld hoe ga je om het systeem bij einde levensduur?

•

technIek

De websites van: Machinefabriek Bosker en Zonen B.V.

www.mfbosker.com

Jansen Venneboer B.V.

www.jansen­venneboer.com

Van der Spek Technologie

www.terspecke.com

Mechanisatiebedrijf M.A. van der sluis

www.maartenvandersluis.nl

Hertog Polderbemalingen

www.hertogpolderbemalingen.nl

geven uitgebreide informatie over uitvoeringsmogelijkheden van krooshekreinigers.

De bewegingen subsystemen worden gerealiseerd met behulp van hydraulische cilinders.

De draaiende beweging kan ontstaan door een hydraulische draaicilinder of een tandkrans/ rondsel overbrenging aangedreven door een elektromotor .

Het hydraulisch­aggregaat en de besturing bevinden zich in het frame.

124 KWALIFICEREND DOSSIER

•

technIek

Oppervlaktebehandeling De krooshekreiniger wordt van een corrosiewerende afwerking voorzien. Conform de voorwaarden gesteld in het programma van eisen.

Meestal gaat men uit van een epoxy coating en/of thermisch verzinkt en van een verflaag voorzien (duplex) volgens NEN5254.

De specificaties zijn te vinden op websites van fabrikanten of leveranciers van dit product.

Bijvoorbeeld www.nedcoat.nl.

Sterkteberekeningen Op de scharnier­ en steunpunten wordt de momentenstelling toegepast en daarmee worden de optredende krachten bepaald.

De scharnierpunten worden berekend op afschuiven, stuik en buiging.

De berekeningen van het draaipunt in de voet worden bepaald door de keuze van het type van de aandrijving en de draaiconstructie.

Aandrijving en besturing De optredende krachten zijn bekend, dus nu kunnen de hydraulische cilinderafmetingen worden bepaald. Rekening houdend met de gekozen systeemdruk en toelaatbare knikkracht van de zuigerstang.

Hier aan gerelateerd wordt de capaciteit van het hydraulisch aggregaat bepaald.

Afhankelijk van de keuze van de zwenkbeweging moeten, als dit met elektromotoraandrijving in combinatie met een tandkrans plaatsvindt, de specificaties van de elektromotor worden berekend. Ook dient dan de tandwieloverbrenging te worden berekend op toerental en sterkte.

•

technIek

De auteurs gaan ervan uit dat uw studenten in deze fase van hun opleiding in staat zijn met behulp van een 3D­CAD­programma te tekenen en te simuleren.

Werktuigbouwkunde

125

Deelopdracht B: schaalmodel van de krooshekreiniger Het schaalmodel hoeft geen exacte kopie, op schaal, te zijn van het werkelijke ontwerp.

De aandrijving kan verschillen. Belangrijk is dat de krooshekreiniger kan schuiven, grijpen, draaien en storten.

De maximale afmeting van het schaalmodel wordt in overleg met de opdrachtgever bepaald.

Projecteisen Van het werkend schaalmodel verwachten wij van u: • Een opstellingstekening van de grijper-krooshekreiniger • Werktekeningen van de grijper-krooshekreiniger • Besturingsschema en PLC-programma • Onderdelenlijsten • Een gespecificeerde voorcalculatie, inclusief het ontwerpen en tekenen van het besturingsdeel • De werkvoorbereiding voor het bouwen/realiseren van het schaalmodel in uw werkplaats • Het werkend schaalmodel van de grijper-krooshekreiniger • Testverslag, onderhoudsadviezen en zo nodig modificeren van het model •

technIek

Het schaalmodel kan bijvoorbeeld de volgende bewegingen uitvoeren: •

Schuiven en grijpen

•

Heffen

•

Zwenken

•

Schuiven en storten

Op de downloadsite www.consortiumbo.nl zijn animaties en foto’s beschikbaar van krooshekreinigers.

126 KWALIFICEREND DOSSIER

De afmeting van het schaalmodel wordt in grote mate bepaald door de beschikbare ruimte in het praktijklokaal. In overleg met de projectgroep wordt de maximale grootte vast gelegd.

De te gebruiken materialen zijn afhankelijk van beschikbaarheid en eigen creativiteit.

Belangrijk is dat met een krooshekreiniger vervuiling ter plaatse van een krooshek wordt verwijderd en wordt gestort op een vaste positie. Kenmerkende eigenschappen worden hierdoor inzichtelijk gemaakt.

Overweeg de aandrijving in plaats van hydraulisch, pneumatisch uit te voeren. Ook elektromechanische aandrijving behoort tot de mogelijkheden.

Voor de besturing wordt gebruik gemaakt van een PLC, bijvoorbeeld de Siemens Logo PLC

Werktuigbouwkunde

127

128 KWALIFICEREND DOSSIER

bIjlage 2

formulier goedkeuring en vaststelling project

formulier goedkeuring en vaststelling project Student: Studentnummer: Opleidingsinstituut: Kwalificatiedossier: Uitstroomrichting: Studierichting:

Middenkader Engineering (Crebo 94421) Technicus Werktuigbouwkunde

Naam project Uit te voeren kerntaken Start en einddatum Opdrachtgever met adresgegevens en contactpersonen Naam projectbegeleider: Naam klant: Plaats van uitvoering Projectgroepleden Bijlage 1 projectomschrijving .... pagina’s Bijlagen en aantal pagina’s Bijlage 2 projecteisen .... pagina’s per bijlage Bijlage 3 ………… .... pagina’s Opmerkingen:

goedkeuring namens examencommissie roc Ondertekening Naam

Eerste verantwoordelijke

Tweede verantwoordelijke

Functie Datum Handtekening

Werktuigbouwkunde

129

130 KWALIFICEREND DOSSIER

bIjlage 3

de fasenmethode

Projectmanagement in 7 fasen 1. Oriëntatie Wat wil de opdrachtgever Projectnaam/nummer vastleggen Voorlopige doelstelling vastleggen Informatie verzamelen Informeel overleg, korte omschrijving, ideebepaling Projectinhoud vastleggen: Voorlopig budget/haalbaarheid vastleggen Beheersdocument (TGKIO) vastleggen (structuur) Faserapportage opstellen Beslisdocument ontwikkelen en opstellen →GO­ No­GO 2. Definitie Wat kan de opdrachtnemer voor de opdrachtgever doen Visualisatie (schetsen) maken Omschrijving van de werking/van het product maken Definitieve doelstelling vastleggen (eindproduct) Projectdeelnemers vaststellen Budget vastleggen Eisen en wensen vastleggen Plan van Aanpak opstellen Faserapportage opstellen Beslisdocument opstellen →GO­ No­GO 3. Ontwerp Ontwerpen, berekenen, tekenen en calculeren Mogelijke oplossingen (brainstormen) weergeven Structureren van alle onderdelen tot ontwerp Keuzeverantwoording opstellen Ontwerptekeningen maken Materialen vastleggen Definitieve prijs vastleggen Faserapportage opstellen Beslisdocument opstellen →GO­ No­GO 4. Werk­ Uitvoering/realisatie plannen en voorbereiden voorbereiding Planning uitvoering opstellen Productie afspraken maken Productietekeningen maken Montagetekeningen/schema’s maken Montagevoorschriften opstellen Bedieningshandleidingen maken Stuklijsten + bestelorders maken Faserapportage opstellen Beslisdocument opstellen →GO­ No­GO 5. Realisatie Produceren, monteren, installeren Productie/montage/installatie uitvoeren Testen/in bedrijfstellen Interne oplevering Faserapportage opstellen Beslisdocument opstellen →GO­ No­GO

Werktuigbouwkunde

131

6. Oplevering

7. Nazorg

132 KWALIFICEREND DOSSIER

Eindproduct opleveren aan de opdrachtgever Projectresultaat presenteren Projectresultaat overdragen Proces­verbaal van oplevering ondertekenen Faserapportage opstellen Beslisdocument opstellen Optimaliseren, evalueren en beoordelen Technische documentatie afronden Revisie tekeningen maken Nacalculatie uitvoeren Onderhoud/service voorstel maken Garantie vastleggen Servicedocument maken Projectdossier afronden en definitief maken Evaluatie­ en reflectiegesprekken Reflectie­ en functioneringsgesprekken Beoordelingen vastleggen Faserapportage opstellen Beslisdocument opstellen

→GO­ No­GO

→GO­ No­GO

bIjlage 4

beoordelingsmethoden

Ob se r v ati e Een observatie heeft tot doel om vast te stellen of jij voldoet aan de beoordelingscriteria van competent handelen. Tijdens een ‘observatie’ bekijkt de beoordelaar hoe jij handelt gedurende het uitvoeren van je opdracht bij een werkproces. Alle competenties die daarbij een rol spelen, worden tijdens de observatie beoordeeld.

De observator let daarbij niet alleen op de prestatie-indicatoren uit het kwalificatiedossier, maar ook op de mate waarin je je actief inzet, en de manier waarop je kennis en vaardigheden toepast.

Vooraf zijn de momenten of de periodes waarin je via observatie wordt beoordeeld, vastgelegd. In het beoordelingsformulier staat aangegeven waaraan jouw gedrag moet voldoen. Vooraf is bepaald of je de opdracht individueel uitvoert of samenwerkend in een groep.

Het resultaat van de observatie, dus de beoordeling van jouw ‘gedrag’, wordt uitgedrukt door middel van D, A of G. Het resultaat van de observatie telt mee in de eindbeoordeling van een competentie.

Werktuigbouwkunde

133

1 . observatie Doel

‘Observeren’ heeft tot doel om informatie te verzamelen over iemands gedrag. Via het waarnemen van gedrag kan de observator vaststellen of een student voldoet aan de bij de competenties gevraagde criteria, en/of hij competent handelt bij het uitvoeren van een werkproces.

Werkwijze De methode van ‘observatie’ wordt ingezet om gedrag te beoordelen. Gedurende de uitvoering van de kwalificerende leereenheid, dus wanneer een student aan de werkprocessen werkt, wordt hij regelmatig geobserveerd.

De observator, tevens beoordelaar, geeft tevoren aan wanneer hij ‘observatie’ inzet als beoordelingsmethode. Daarbij zijn vooraf het doel en de criteria, ook wel de (prestatie­)indicatoren, vastgesteld. Met andere woorden: wat wordt geobserveerd en waar moet dit aan voldoen?

Elke beoordelaar neemt zo objectief mogelijk waar en stelt vast of de student voldoet aan de gestelde eisen van een werkproces, overeenkomstig het KD. Daarnaast observeert hij of een student zich actief inzet en let hij op de manier waarop een student kennis en vaardigheden toepast.

De beoordeling wordt uitgedrukt door middel van een D, A of G. Uitvoering Vooraf is bepaald of de student de opdracht individueel uitvoert of samenwerkend in een groep.

134 KWALIFICEREND DOSSIER

P ro d u c tb e o o rd e l i n g Bij een productbeoordeling wordt het product dat je hebt gemaakt of de dienst die je hebt geleverd beoordeeld.

De producten of diensten die jij oplevert na het uitvoeren van een werkproces, dienen te voldoen aan de eisen van de opdrachtgever en/of de beroepspraktijk. Deze eisen zijn vastgelegd in het beoordelingsformulier. Je weet wanneer je welke producten of diensten dient in te leveren.

De beoordeling van het product of dienst wordt uitgedrukt met een O, V of G. Via het product of de dienst worden ook één of meerdere competenties beoordeeld. De specifieke competenties en bijbehorende criteria zijn vermeld in het beoordelingsformulier.

De beoordeling van deze competenties wordt uitgedrukt met een D, A of G.

2 . Productbeoordeling

Doel

Via een productbeoordeling kan worden vastgesteld of het product of de dienst aan de gestelde eisen voldoet.

Een concreet product of een dienst is het resultaat van het uitgevoerde werkproces. Dit biedt de mogelijkheid om vast te stellen of de student de vereiste kennis en vaardigheden (integraal) kan toepassen en de vereiste competenties heeft ingezet die gezamenlijk leiden tot een concreet en kwalitatief goed product of adequate dienst.

Werkwijze Via een productbeoordeling wordt in eerste instantie bepaald of het product of de dienst aan de eisen van de beroepspraktijk voldoet. Deze zijn vastgelegd in het beoordelingsformulier.

Op basis van die beroepsspecifieke eisen wordt het product of de dienst beoordeeld. De beoordeling wordt uitgedrukt met een O, V of G. Vervolgens wordt via het product ook beoordeeld of één of meerdere competenties binnen de genoemde werkprocessen zijn aangetoond. De criteria voor de competenties zijn afkomstig uit het KD en staan vermeld bij de competenties in het beoordelingsformulier. De beoordeling van deze competenties wordt uitgedrukt met een D, A of G. Uitvoering De opdracht wordt uitgevoerd in een reële of gesimuleerde praktijksituatie. Vooraf staat vast of de student de opdracht individueel uitvoert of samenwerkend in een groep. Tevens ligt vast wanneer de student welke producten of diensten dient in te leveren, en aan welke criteria deze moeten voldoen.

Dit geldt ook voor de te beoordelen competenties.

Werktuigbouwkunde

135

Re fl ectie ver s l a g In het reflectieverslag kijk je terug op de uitvoering van (een deel van) je werkzaamheden bij een werkproces. Je legt uit welke kennis en vaardigheden je wanneer hebt ingezet, en je beschrijft welke overwegingen je had, en welke keuzes je hebt gemaakt. Maar je competente handelen staat voor de beoordelaar centraal.

Vooraf ligt vast over welke werkprocessen en competenties het verslag zal gaan. Met het verslag toon je aan dat je competent bent. De criteria waaraan dit moet voldoen, zijn omschreven in het beoordelingsformulier. Ook ligt vast wanneer je een reflectieverslag ter beoordeling moet inleveren.

Je schrijft het reflectieverslag aan de hand van de STARRT-methode (zie bijlage 5).

De beoordeling van je competenties via het reflectieverslag, wordt uitgedrukt met een D, A of G.

3 . reflectieverslag Doel

Een reflectieverslag wordt als beoordelingsmethode ingezet om zicht te krijgen op de mate van bewustzijn van de student over zijn competent handelen. Reflecteren wordt o.a. ingezet voor het beoordelen van zogenaamde ‘niet zichtbare’ competenties, bijv.

‘Ethisch en integer handelen’ (F) of ‘Analyseren’ (M).

Werkwijze Een reflectieverslag wordt geschreven aan de hand van de STARRT­methode (bijlage 5). Daarin beschrijft en verantwoordt de student de keuzes die hij gemaakt heeft tijdens het uitvoeren van een werkproces.

Vooraf ligt vast bij welke werkprocessen en voor welke criteria de student met behulp van een reflectieverslag, zijn competente handelen dient aan te tonen. Ook is vastgelegd wanneer de student een reflectieverslag ter beoordeling aanbiedt.

De te beoordelen competenties en bijbehorende criteria zijn omschreven in het beoordelingsformulier. De beoordelaar geeft aan of onderliggende competenties via het reflectieverslag goed zijn aangetoond. De beoordeling wordt uitgedrukt met de letters D, A of G. Uitvoering De student schrijft een reflectieverslag voor een werkproces op het moment dat alle activiteiten rondom dat werkproces zijn afgerond.

Een student schrijft een reflectieverslag altijd individueel. Hij blikt terug op eigen gedrag: welke activiteiten zijn uitgevoerd, waarom, en welke aspecten ­ persoonlijke inzichten, overwegingen, keuzes, gevoelens ­ speelden een rol bij wat er gebeurde?

136 KWALIFICEREND DOSSIER

Be o o rd e l i n g s g e s p re k Een beoordelingsgesprek is een gestructureerd gesprek over (een deel van) je werkzaamheden behorend bij een werkproces. In het gesprek leg je uit welke kennis en vaardigheden je wanneer, en op welke wijze hebt ingezet. Tevens kun je aangeven waar je bepaalde keuzes op hebt gebaseerd. Tegelijkertijd kan in het beoordelingsgesprek worden vastgesteld of het beroepsproduct door jou is geproduceerd, en dus authentiek is. Kortom: tijdens een beoordelingsgesprek laat je zien dat jij je bewust bent van het eigen competente handelen.

Vooraf is vastgesteld over welke werkprocessen en welke competenties het gesprek zal gaan. In het beoordelingsformulier staat bij de competenties aangegeven waaraan je gedrag moet voldoen en welke resultaten je moet bereiken. Je weet daardoor wat de inhoud van het gesprek zal zijn.

Ook is vooraf bepaald wanneer en met wie het beoordelingsgesprek wordt gehouden. Je kunt hierbij de STARRT-methode gebruiken (zie bijlage 6). Een beoordelingsgesprek is altijd individueel.

De beoordeling van de aangetoonde competenties wordt uitgedrukt met een D, A of G.

Werktuigbouwkunde

137

4 . beoordelingsgesprek Doel

Het beoordelingsgesprek wordt als beoordelingsmethode ingezet om te achterhalen welke overwegingen en keuzes een student gemaakt heeft tijdens het uitvoeren van een opdracht/ werkproces. Daarnaast achterhaalt de beoordelaar welke kennis en vaardigheden de student eventueel heeft ingezet.

Een beoordelingsgesprek leidt tot de (mede)beoordeling van competenties.

Het beoordelingsgesprek als zelfstandige toetsvorm wordt gebruikt voor de beoordeling van complexere leerdoelen of leerprocessen. Daardoor wordt inzicht verkregen in de kennis, vaardigheden en persoonlijke kwaliteiten van een student, die de beoordelaar niet zelf heeft waargenomen of heeft kunnen waarnemen. In een beoordelingsgesprek wordt zo nagegaan of de student bewust competent is: hij weet waarom hij zo heeft gehandeld, dit is een belangrijk aspect van competent zijn. Tevens kan in het gesprek worden vastgesteld of het beroepsproduct authentiek is.

Werkwijze De student en zijn beoordelaar(s) voeren een gesprek over een afgerond werkproces. In overleg wordt bepaald wanneer het beoordelingsgesprek wordt gehouden en welke beoordelaar(s) daarbij aanwezig zijn.

Elke beoordelaar focust zich op datgene dat beoordeeld wordt. Daarbij is vooraf vastgesteld aan welke werkprocessen aandacht wordt besteed, en volgens welke criteria de student zijn competent handelen moet aantonen. De beoordelaar noteert de feiten die in het gesprek naar voren komen en hoe die in verhouding staan tot de geldende beoordelingscriteria van één of meer competenties binnen het betreffende werkproces.

Zowel kennis, vaardigheden en persoonlijke kwaliteiten, zoals de houding van de student, worden integraal beoordeeld. De beoordeling van competenties via een beoordelingsgesprek wordt uitgedrukt met een D, A of G. Uitvoering De student en zijn beoordelaar(s) houden een beoordelingsgesprek op het moment dat alle activiteiten rondom een werkproces zijn afgerond. In overleg wordt bepaald wanneer het beoordelingsgesprek wordt gehouden en welke beoordelaar(s) daarbij aanwezig zijn.

Het beoordelingsgesprek wordt uitgevoerd met behulp van de STARRT­methode (zie bijlage 6). De beoordelaars onderzoeken op een gestructureerde manier door middel van vragen in hoeverre een student voldoet aan criteria die van tevoren bekend zijn gemaakt.

138 KWALIFICEREND DOSSIER

P re se n tatie Tijdens een presentatie toon of demonstreer je producten en/of diensten. Daarbij geef je toelichting en/of achtergrondinformatie. Je legt uit welke kennis en vaardigheden je wanneer hebt ingezet en waarom, en op basis waarvan je bepaalde keuzes hebt gemaakt.

Tijdens de presentatie wordt ook vastgesteld of het beroepsproduct authentiek is, dus door jou is geproduceerd. De beoordelaars kunnen vragen stellen. Kortom: tijdens een presentatie laat je zien dat jij je bewust bent van het eigen competente handelen.

Vooraf is bepaald op welke competenties en volgens welke criteria jij wordt beoordeeld tijdens je presentatie. Deze competenties passen bij de uitgevoerde werkprocessen. In het beoordelingsformulier staat bij de competenties aangegeven waaraan je presentatie moet voldoen en welke resultaten je moet bereiken.

Vooraf staat ook vast wanneer de presentatie plaatsvindt en of je de presentatie individueel of in een groep uitvoert. Bij een groepspresentatie dienen alle leden van de groep een gelijkwaardig deel van de voorbereiding en/of presentatie voor zijn rekening te nemen.

De beoordeling van de aangetoonde competenties wordt uitgedrukt met een D, A of G.

Werktuigbouwkunde

139

5 . Presentatie Doel

De presentatie wordt als beoordelingsmethode ingezet om de student de kans te geven producten en/of diensten te demonstreren. Daarbij geeft de student aan welke overwegingen en keuzes hij gemaakt heeft tijdens het uitvoeren van (beroeps) specifieke werkprocessen en welke kennis en vaardigheden hij eventueel heeft ingezet.

Via een presentatie toont een student aan dat hij voldoet aan de bij de competenties gevraagde criteria en dat hij het gewenste resultaat heeft bereikt.

Werkwijze De student houdt een presentatie over de inhoud van een werkproces, nadat alle activiteiten rondom dat werkproces zijn afgerond. Vooraf is bepaald wanneer de presentatie wordt gehouden en welke beoordelaar(s) daarbij aanwezig zijn.

De student kiest zelf vorm en inhoud van de presentatie. Tijdens de presentatie komen onderwerpen aan bod, die voldoen aan de vooraf gestelde criteria.

De beoordeling van competenties via een presentatie wordt uitgedrukt met de letters D, A of G. Uitvoering De presentatie van de opdracht wordt uitgevoerd in een reĂŤle of gesimuleerde praktijksituatie. Vooraf staat vast of de student de opdracht individueel uitvoert of samenwerkend in een groep.

Bij een groepspresentatie dienen alle leden van de groep een evenredig deel van de presentatie uit te voeren.

140 KWALIFICEREND DOSSIER

bIjlage 5

handreiking reflectieverslag

In een reflectieverslag kijk je terug op de uitvoering van (een deel van) je werkzaamheden bij een werkproces. Je legt uit welke kennis en vaardigheden je hebt ingezet. Daarnaast beschrijf je waar je jouw keuzes op hebt gebaseerd en hoe je competent hebt gehandeld.

Je schrijft een reflectieverslag aan de hand van de STARRT-methode. Bij elk van de letters STARRT gebruik je datgene wat in jouw situatie van toepassing was. Het kan voorkomen dat je niet op alle vragen antwoord kan geven.

De criteria waaraan het verslag moet voldoen staan in de beoordelingsformulieren van hoofdstuk 6.

S = situatie Beschrijf de situatie waarin je de werkzaamheden deed.

• Waar vond die situatie plaats?

• Wanneer vond die situatie plaats?

• Wie waren erbij?

T = taak • Wat was jouw taak bij bovengenoemde situatie?

• Wat was je verantwoordelijkheid?

• Welke competenties wilde je aantonen?

A = activiteiten • Wat heb je precies gedaan?

• Met wie heb je gesproken?

• Hoe was het gedrag van anderen?

• Hoe heb je gereageerd op het gedrag van anderen?

• Welke kennis, houding en inzichten heb je toegepast?

R = resultaat • Wat zijn concrete resultaten van jouw handelen?

• Waaruit blijkt (gerelateerd aan de prestatie-indicatoren) dat je tijdens je handelen bovengenoemde competentie(s) hebt getoond?

Werktuigbouwkunde

141

R = reflectie • Wat vind je sterk van jezelf als je terugkijkt naar de beschreven situaties?

• Waar ben je nog ontevreden over en zou je volgende keer anders doen?

• Wat vonden anderen van de resultaten?

T = toepassen • In welke situaties ga je de aangetoonde competenties toepassen?

142 KWALIFICEREND DOSSIER

bIjlage 6

handreiking beoordelingsgesprek

Een beoordelingsgesprek is een gestructureerd gesprek over (een deel van) je werkzaamheden behorend bij een werkproces. In een gesprek leg je uit welke kennis en vaardigheden je wanneer en op welke wijze hebt ingezet. Ook kun je aangeven waarom je bepaalde keuzes hebt gemaakt. Tegelijkertijd kan in het beoordelingsgesprek worden vastgesteld of het beroepsproduct authentiek is, en dus door jou zelf geproduceerd. Kortom: tijdens een beoordelingsgesprek laat je zien dat jij je bewust bent van je eigen competente handelen.

Een beoordelingsgesprek vindt plaats aan de hand van de STARRT-methode. De criteria die in het gesprek aan de orde komen en waar je in de beantwoording aan moet voldoen staan in de beoordelingsformulieren van hoofdstuk 6.

S = situatie De beoordelaar vraagt om een situatie in te brengen waarin je genoemde competenties binnen het werkproces hebt getoond.

• Waar vond de situatie plaats?

• Wanneer vond de situatie plaats?

• Wie waren erbij betrokken?

T = taak De beoordelaar vraagt naar jouw taak.

• Wat was je doel?

• Wat was je verantwoordelijkheid?

A = activiteiten De beoordelaar vraagt naar je concrete activiteiten.

• Welke prioriteiten zijn gesteld en waarom?

• Wat heb jij precies gedaan?

• Wat hebben anderen gedaan?

• Welke kennis, houding en inzichten heb je toegepast?

Werktuigbouwkunde

143

R = resultaat De beoordelaar vraagt naar concrete resultaten van jouw activiteiten.

• Voldoen de resultaten aan de gestelde normen?

• Waaruit blijkt (gerelateerd aan de prestatie-indicatoren) dat je tijdens je handelen bovengenoemde competentie(s) hebt getoond?

R = reflectie De beoordelaar vraagt hoe je op de ingebrachte situatie terugkijkt.

• Wat vind je sterk van jezelf als je terugkijkt naar de beschreven situaties?

• Waar ben je nog ontevreden over en zou je volgende keer anders doen?

• Wat vonden anderen van de resultaten?

T = toepassing De beoordelaar vraagt hoe je de getoonde competenties in andere situaties zal toepassen.

144 KWALIFICEREND DOSSIER

Kerntaak Analyseren Instructies en procedures opvolgen Op behoeften en verwachtingen van de klant richten Samenwerken en overleggen Vakdeskundigheid toepassen Instructies en procedures opvolgen Materialen en middelen inzetten Samenwerken en overleggen Formuleren en rapporteren Analyseren Instructies en procedures opvolgen Samenwerken en overleggen Instructies en procedures opvolgen Samenwerken en overleggen Vakdeskundigheid toepassen Formuleren en rapporteren Plannen en organiseren Samenwerken en overleggen Aansturen Formuleren en rapporteren Plannen en organiseren Samenwerken en overleggen Formuleren en rapporteren Aansturen Formuleren en rapporteren Formuleren en rapporteren Op behoeften en verwachtingen van de klant richten Aansturen Formuleren en rapporteren Instructies en procedures opvolgen Op behoeften en verwachtingen van de klant richten Kwaliteit leveren Materialen en middelen inzetten Vakdeskundigheid toepassen

Competentie PW 1

x

x

x

x

x

x

x

x x

x x

x

PW 2

x x

x x x

x x x*

x x x*

x x

x

x

x

x

PW 3

x x

x

x

x

x x x x

x

x x

PW 4

1) 1) 1) 1) 1) 1) 1) 1) 1) 1) 1) 1) 1) 1) 1) 1) 1) 1) 1) 1) 1) 1) 1) 1) 1) 1) 1) 1) 1) 1) 1) 1) 1) 1)

2) 2) 2) 2) 2) 2) 2) 2) 2) 2) 2) 2) 2) 2) 2) 2) 2) 2) 2) 2) 2) 2) 2) 2) 2) 2) 2) 2) 2) 2) 2) 2) 2) 2)

PW 5

x

x

x x* x

x

x

x*

x

x

x

x x

PW 6

x

PW 7

x

x

x*

x

x*

x

x x* x

x

x

x x x x

x

x

x

x x* x

x x*

x

x*

x

x x

x x x

x

x

x

x

VSM 2

VSM-1

x x x x x x x x x x x x x x x x x x 3) 3) 3) 3) 3) 3) 3) 3) 3) 3) 3) 3) 3) 3) 3) 3) 3) 3) 3) 3) 3) 3) 3) 3) 3) 3) 3) 3) 3) 3) 3) 3) 3) 3)

Resultaat PW 9

Resultaat PW 10

x x x x x x x x x x x x x x x x

VSM 3

4) 4) 4) 4) 4) 4) 4) 4) 4) 4) 4) 4) 4) 4) 4) 4) 4) 4) 4) 4) 4) 4) 4) 4) 4) 4) 4) 4) 4) 4) 4) 4) 4) 4)

x x x x x x x x x x x x x x x x x x x x x x x x x x x x x x x x x x

Resultaat

Complexiteit D

x : Geeft aan welke competenties in de betreffende projectwijzer worden geadviseerd te beoordelen. x* : Geeft een competentie aan waarop vooral de projectgroepleider van deze periode wordt beoordeeld.

1), 2), 3),4) Tijdens de BPV 1, 2, 3 en 4 uitsluitend de competenties beoordelen die bij de werkprocessen horen waaraan daadwerkelijk is gewerkt.

D = Deels/niet aangetoond competent gedrag Beoordelen met: A = Aangetoond competent gedrag G = Goed aangetoond competent gedrag

4.2 Optimaliseren van producten en systemen

4.1 Inspecteren en testen van producten en systemen

3.4 Opleveren van werk

3.3 Uitvoeren kwaliteitscontroles

3.2 Bewaken begroting

3.1 Begeleiden van het productie proces

2.3 Organiseren van mensen en middelen

2.2 Maken van een tekening (pakket)

1.3 Kiezen materialen en 1.4 Maken van een kostenberekening 2.1 Verzamelen en verwerken van productiegegevens

1.2 Uitwerken van ontwerpen

1.1 Verzamelen en verwerken van ontwerpgegevens

Werkproces

VSM 1

PW 11

Resultaat

VSM-2

Complexiteit C

VSM-3

Complexiteit B

PW 12a

Complexiteit A

PW 8

Naam student ____________________Studentnr. _________

PW 12b

Competentiescoretabel bij beoordelingsmodel CGO Stichting Consortium Beroepsonderwijs

VSM 4

VSM-4

Middenkader Engineering Studierichting Informatie- en Elektrotechniek

1. Ontwerpt producten of systemen

2. Bereidt productiewerk voor

3. Begeleidt productiewerk

4. Onderhoudt producten en systemen

bIjlage 7 competentiescoretabel

Werktuigbouwkunde

145

146 KWALIFICEREND DOSSIER

bIjlage 8

begrippen en afkortingen

In de context van dit kwalificerende product hebben de onderstaande begrippen en afkortingen de bijgaande betekenis. begrip Afnamecondities BBL足opleidingen

Begeleiding

definitie Het geheel aan voorwaarden waaronder een kwalificerende opdracht gerealiseerd kan worden.

Bij een Beroeps Begeleidende Leerweg is de student in dienst van een bedrijf en volgt onderwijs op een ROC. Het ROC is verantwoordelijk voor de opleiding.

Begeleiding is de professionele ondersteuning van de student, gericht op competentieontwikkeling, eigen verantwoordelijkheid en zelfstandigheid van de student.

Begeleid In een begeleide beroepssituatie is er overleg met de begeleider over de aanpak van de uitvoering. De student doet zelf onderzoek en komt met voorstellen voor de uit te voeren werkzaamheden, daarbij gebruikmakend van bestaande richtlijnen, procedures en protocollen. Hij krijgt ondersteuning van de begeleider als dat nodig is.

Begeleider

Beoordelaar

Beoordelings足 gesprek

Beroepscontext Beroepstaak

Zelfstandig Bij het zelfstandig functioneren in een beroepssituatie handelt de student naar eigen inzicht, rekening houdende met de geldende richtlijnen, procedures en protocollen.

De student kan zelfstandig functioneren in wisselende situaties en in nieuwe situaties. Vraag gestuurd kan de student ondersteuning krijgen van deskundigen.

Een ter zake kundige persoon die de student ondersteunt bij zijn ontwikkeltraject. Ook kan de begeleider vraaggestuurd ondersteuning geven bij de kwalificering.

Een voldoende deskundig persoon die kan beoordelen of de producten die de student oplevert aan de gestelde eisen voldoet en/of kan beoordelen of de student competent handelt.

Een beoordelingsgesprek is een gestructureerd gesprek waarin de student dient aan te tonen dat hij in verschillende (beroeps)situaties juist heeft gehandeld, de juiste houding heeft getoond, en vooral ook de juiste kennis en vaardigheden heeft ingezet.

De beroepscontext is de plaats en de situatie waar de beroepshandelingen plaatsvinden.

Dit is een leer足 en/of exameneenheid voor de niveau 2 opleidingen, ook wel een sturingsmiddel genoemd. De student realiseert een beroepstaak binnen het eigen vakgebied.

Tijdens het werken ontwikkelt of toont de student zijn competenties en verzamelt hiervoor bewijsstukken.

Werktuigbouwkunde

147

Bewijsstukken/ Bewijsmateriaal

BOL opleidingen

BPV

BPV足bedrijf Bronmaterialen CGO

Competentie

Competent gedrag

Competentie足 scoretabel Complexiteits足 niveau

Dekkingsgraad Duaal traject

ELO

Kerntaak

148 KWALIFICEREND DOSSIER

Dit zijn de resultaten na het uitvoeren van beroepshandelingen zoals: beoordelingslijsten, producten en diensten.

Op grond van bewijsstukken kan de beoordelaar de competentieontwikkeling vaststellen. Hierbij is informatie noodzakelijk over de complexiteit van de opdracht, de mate van zelfstandigheid van de student.

Bij een Beroeps Opleidende Leerweg is de student niet in dienst van een bedrijf maar uitsluitend student bij een ROC. De student doet onder verantwoordelijkheid van het ROC wel beroeps praktijk vorming bij een of meerdere bedrijven. Het ROC is verantwoordelijk voor de opleiding.

Beroepspraktijkvorming betekent dat een student onder verantwoordelijkheid van het ROC praktijkvorming opdoet bij een erkend leerbedrijf.

Is een bedrijf wat door de kenniscentra goedgekeurd is om studenten een BPV aan te bieden.

Het geheel aan informatiebronnen met beroepsrelevante theorie, kennis, informatie.

Competentie gericht Onderwijs is onderwijs dat er op gericht is studenten zich te laten ontwikkelen tot competente beroepsbeoefenaars.

Een competentie is een specifiek ontwikkelbaar vermogen van een student bestaande uit kennis, inzicht, houding en vaardigheden.

Gedrag wat een student laat zien waarbij waarneembaar is dat kennis, vaardigheden en houding juist worden ingezet om de gevraagde opdracht adequaat uit te voeren.

Een verantwoordingsinstrument waarin de competentieontwikkeling van een student geregistreerd staat.

Een manier om de moeilijkheidsgraad van de opdracht vast te leggen. Belangrijke onderdelen daarin zijn: de omvang van het project de complexiteit van de beroepscontext de mate van zelfstandigheid van de student het complexiteitsniveau wordt vastgelegd in A, B, C en D. Daarbij is D het hoogste/kwalificerende niveau.

De mate waarin een kwalificerend product de kerntaken en de werkprocessen van het kwalificatiedossier afdekt.

De student is deels bij een bedrijf in dienst en deels student op het ROC. Wekelijks wordt een aantal dagen gewerkt en een aantal dagen onderwijs gevolgd.

Elektronische leeromgeving, een digitale leeromgeving waarbinnen student en begeleiders gegevens kunnen opvragen, bewerken, toevoegen en registreren. Onder andere toepasbaar binnen het portfolio.

Een kenmerkende of bepalende activiteit voor een beroepsbeoefenaar.

Kwalificatiedossier De beschrijving van de startpositie van de beginnende beroepsbeoefenaar op de arbeidsmarkt en in de maatschappij.

Het kwalificatiedossier beschrijft de kerntaken van de beroepsopleiding. Iedere kerntaak is opgebouwd uit werkprocessen. Aan de werkprocessen zijn generieke competenties verbonden. In welke mate de competenties beheerst moeten worden staat beschreven in de prestatie­ indicator.

Kwalificerend Een leereenheid die geschreven is en uitgevoerd dient te product worden op het hoogste complexiteitsniveau van de opleiding.

Door één of meerdere kwalificerende producten te realiseren kan de student zich kwalificeren oftewel zijn diploma halen.

Leereenheid Een leereenheid is een afgerond deel van de opleiding.

MBO Middelbaar Beroeps Onderwijs wordt verzorgd door de ROC ’s en kan op vier niveaus worden gevolgd. Het sluit aan op het Voorbereidend Middelbaar Beroeps Onderwijs en kan vervolgd worden door met het Hoger Beroeps Onderwijs of een functie in het bedrijfsleven.

Methodemix De combinatie van verschillende vormen van beoordelen.

Kwalificerend worden gebruikt: observatie, productbeoordeling, reflectieverslag, presentatie en beoordelingsgesprek.

Monitor Een instrument waarin alle informatie uit de kernactiviteiten per opleiding is verzameld. De student of de begeleider registreert hierin de voortgang van het leerproces.

Observatie Observatie is het verzamelen van informatie door waarneming.

De observator bekijkt hoe de student handelt bij het uitvoeren van een werkproces.

Onderwijs­ Activiteiten die de student in staat stellen om activiteiten beroepsrelevante kennis, vaardigheden en houding te verwerven om te komen tot competentieontwikkeling.

Voorbeelden van onderwijsactiviteiten zijn: hoorcollege, workshops, trainingen en zelfstudie.

Portfolio Een portfolio biedt een overzicht van de individuele leer­ en werkervaringen, onderbouwd met bewijsstukken en gerelateerd aan de eisen uit het beroepenveld en de opleiding.

Een portfolio bevat normaal gesproken: persoonlijke gegevens, een overzicht van relevante ervaringen, een overzicht van verworven competenties met bewijzen en conclusies. Veelal wordt onderscheid gemaakt tussen het ontwikkelingsdeel en het kwalificerende deel van het portfolio.

Een portfolio is te beschouwen als een registratiesysteem waarin verschillende vormen van beoordeling opgenomen kunnen worden, zoals observatielijsten, fotomateriaal, beoordelingslijsten, reflectieverslagen en resultaten van beroepsprestaties en proeven van bekwaamheid.

Werktuigbouwkunde

149

Presentatie

Met een presentatie heeft de student de mogelijkheid om de gemaakte beroepsproducten of diensten te tonen en te demonstreren. Daarbij geeft de student toelichting, uitleg en achtergrondinformatie. Beoordeling vindt plaats aan de hand van gestelde criteria.

Prestatie­indicator De prestatie­indicator geeft de mate van competentiebeheersing aan binnen een werkproces. Met de prestatie­indicator van de competentie meet de beoordelaar of het resultaat en het daaraan voorafgaande proces is aangetoond.

Een prestatie­indicator is opgebouwd uit beheersingscriteria met daaruit voortvloeiend het uiteindelijke resultaat.

Productbeoordeling De producten of diensten die de student oplevert na het uitvoeren van een werkproces, worden aan de hand van gestelde criteria op hun kwaliteit beoordeeld.

Projecttaak Is een leer­ en/of exameneenheid voor de niveau 3 opleidingen, ook wel een sturingsmiddel genoemd. De student realiseert een onderdeel van een project binnen het eigen vakgebied.

Projectwijzer

ROC Reflectieverslag

STARRT methode

Student Werkproces

150 KWALIFICEREND DOSSIER

Tijdens het werken ontwikkelt of toont de student zijn competenties en verzamelt hiervoor bewijsstukken.

Dit is een leer­ en/of exameneenheid voor de niveau 4 opleidingen, ook wel een sturingsmiddel genoemd. De student ontwikkelt en realiseert meestal een compleet project binnen het eigen vakgebied.

Tijdens het werken ontwikkelt of toont de student zijn competenties en verzamelt hiervoor bewijsstukken.

Regionaal Opleidingen Centrum In het reflectieverslag kijkt de student terug op de uitvoering van de werkzaamheden uit de fase of leereenheid. Hij beschrijft dit handelen en reflecteert er schriftelijk op. Een reflectieverslag wordt geschreven aan de hand van de STARRT­methode.

De STARRT­methode is een gestandaardiseerde methode om de manier van handelen te verantwoorden: Situatie waarin de student verkeerde Taak welke de student op zich heeft genomen Activiteit die de student heeft uitgevoerd Resultaat van handelen Reflectie op de activiteiten Toepassingsmogelijkheden voor de toekomst Student is de aanspreektitel voor alle deelnemers van het ROC. Een geheel aan beroepshandelingen gericht op een specifiek doel binnen de beroepspraktijk, vastgelegd in het kwalificatiedossier.