INHOUD SITUERING STRATEGIEËN
01 TIME LAB 02 TOTUM 03 TUSSENTIJD IN ONTWIKKELING 04 SPARK IN THE PARK 05 CO-DESIGN TIJDELIJKHEIS ALS INSTRUMENT 06 NETWERK 1+1=3 07 VLIEGVIS 08 FILL-A-VOID 09 DECORATORS 10 MATCHMAKING MISS MIYAGI
TIMELAB
charter.
samenwerkingsmodellen en commonscreatie.
deel kennis, machines en expertise.
collectief gespecialiseerd in
— kennisoverdracht
— korte keten maak alles lokaal reproduceerbaar en repareerbaar.
— kunst zoek dissonantie voor nieuwe inzichten.
— adaptief kies voor flexibele, aanpasbare systemen.
— multiperspectief ga op zoek naar complementaire inzichten.
— wederkerigheid zorg steeds voor een gelijkwaardige en wederzijdse inbreng
— intrinsieke motivatie verbind en versterk door vrijwillige bijdrage.
— vertrouwen vind ondersteuning bij peers.
— autonomie wees kritisch en maak je eigen keuzes.
— serendipiteit vind iets anders dan wat je dacht te zoeken.
open lab / co-working café / kennisoverdracht / creatieprojecten /
bronnen:
- http://timelab.org/project/bib-zuid-nest - http://timelab.org - http://timelab.org/sites/all/files/
N.E.S.T. realisatie van STADSLABO CVBA — Timelab + KERK + NUCLEO + DEMOcrazy en TOTUM —
N.E.S.T. is een blauwdruk voor een governance van de commons. Het is een living lab voor de stad van de toekomst waar geëngageerde bewoners zich verbinden tot slimme netwerken die tot ver buiten de stadsgrenzen reiken. Het is een huis voor iedereen, zonder onderscheid. Het is een plek voor debat en kritische reflectie., voor spel, stilte, kunst en ontmoeting, een haven waar dromen mag en experiment gevierd wordt.
Creëren van een open en duurzame community g e b a s e e rd o p h e t d e l e n e n v e r b i n d e n o p gelijkwaardige wijze en met respect voor de diversiteit en de autonomie van de verschillende deelnemers en waarin toevallige verbindingen gestimuleerd worden en kunnen uitgroeien.
TOTUM
makerscollectief — gent. TOTUM jaagt op wilde, ongeziene locaties in en rond Gent. Deze plekken ondergaan een totale metamorfose en worden eigenzinnige oases van plezier, cultuur, rust en inspiratie.
bar bricolage. Bar Bricolage is een ontmoetingsplek voor jong en
minder jong en het eerste project van TOTUM, een Gentse cult-organisatie die jaagt op ongeziene locaties en upcycling hoog in het vaandel draagt.
Het concept is een open-air pop-up café met tal van activiteiten. Er wordt gefocust op lekker eten en goede muziek. Een vrij simpele formule binnen de setting van een prachtige industrieel gelegen tuin. Intieme en hevige concerten, straattheater, lekker eten en cocktails, straatspelen (petanque, kubben, sjoelbak, …) bieden er de mogelijkheid tot ontsnapping en ontspanning.
80% van wat op deze oorspronkelijk ‘wilde’ plek werd gevonden, is hergebruikt. Het resultaat? Een groene oase met een bar in een ruw, inventief en toch charmant jasje. Hout vormt de rode draad doorheen het geheel. Kaders, wegwijzers die best wel wat aan de verbeelding overlaten en originele accessoires sieren de plek op unieke wijze. de cultuurbar in de Chinastraat, gesitueerd in een oude voedselfabriek met prachtige tuin.
bronnen: - https://newplacestobe.com/bar-bricolage-gent/
- https://www.totum.gent/nest
- https://www.totum.gent
TUSSENTIJD IN ONTWIKKELING
missie.
innovatief hergebruik van de gebouwde omgeving.
Firemen Walk with Us. Tentoonstelling / installatie in het Eiffelgebouw in Maastricht. Bij tijdelijk gebruik van leegstand is brandveiligheid één van de grote hindernissen die overwonnen moeten worden. Door een landschap van vuur te maken in een architectonisch icoon dat normaal juist vanwege het risicovolle karakter op slot zit, laat Rietveld Landscape in nauw overleg met Brandweer Zuid-Limburg zien dat er in de vele duizenden leegstaande gebouwen veel meer mogelijk is dan men zou verwachten
bronnen: - http://www.tussentijdinontwikkeling.nl/etalage
-
H-Lab, vanuit de tussentijd, voorbij de tussentijd. H-LAB is een architectonisch experiment èn cultureel programma in Heesterveld. Op een concrete en handson manier wordt onderzocht hoe de tussentijd kan worden benut voor nieuwe vormen van stedelijke ontwikkeling. Twee woningen worden verbouwd tot een ‘modelwoning’ die een levensgrote groei-maquette van het bouwblok bevat. De woning biedt tegelijkertijd ruimte aan expertmeetings, lezingen en debatten. Het project onderzoekt daarmee niet alleen nieuwe processen van ontwikkelen, bouwen, beheren en exploiteren maar legt ook een relatie tussen de plaatselijke hiphop-cultuur en stedelijke ontwikkeling.
nu hier.
eetbaar landschap. Heesterveld is een woningbouwcomplex in de Bijlmermeer van Amsterdam Zuidoost uit het begin van de jaren tachtig van de vorige eeuw. Het complex grenst aan metrostation Bullewijk en is in de nabijheid van diverse grootstedelijke functies. In de afgelopen jaren heeft in grote delen van de Bijlmer een enorme herontwikkeling plaats gevonden. Met de huidige economische crisis is er ruimte ontstaan voor Heesterveld Creative Community, een bijzonder tussentijdinitiatief in Heesterveld.
Met Eetbaar Landschap (2009) heeft Ester van de Wiel ingezet op het toegankelijk maken van het voormalige Tilburgse Rioolgemaal Moerenburg, door de stad aangewezen als potentiele broedplaats. Onderzoek naar materialen en kennis uit het gebied maakte duidelijk dat voedsel een overkoepelend principe kon zijn om dit landschap te leren lezen. Uitgenodigde kunstenaars en ontwerpers kregen de opdracht om een gereedschap te ontwikkelen waarmee het landschap geproefd kan worden. Zo is er onder andere gewerkt aan een veldkeuken (Elmo Vermijs), een mobiele, lokaal inzetbare bierbrouwerij (Henriëtte Waal) en een archeologische moestuin (Maarten Kolk).
Als ontwerpers van publieke ruimte gelooft NU HIER in de mogelijkheid van een openbare ruimte die echt in gebruik genomen wordt voor dat wat stedelingen graag doen: dansen, moestuinieren, sporten, koken, bouwen, musiceren. Hiervoor bouwen ze aan een pakket van elementen en tools die verplaatsbaar zijn; bomenkwekerij, een mobiele keuken, verplaatsbare kweekbakken, een foliekas, een sportvloer, een podium etc. Zo kan er een karavaan langs verlaten plekken trekken die een tijdelijk programma kunnen herbergen.
NU HIER is een initiatief wat braakliggend terreinen koppelt aan gebruikers uit de buurt, aan onderwijs, clubs, verenigingen, werkgelegenheidsprojecten. Hun samenwerking en gecombineerde ondernemerschap is de drijvende kracht achter in dit geval een project aan de rand van het Centrum van Rotterdam.
SPARK IN THE PARK Kleinschalige, tijdelijke ingrepen in het stedelijk weefsel vormen een katalysator voor blijvende stedelijke ontwikkeling.
NOORDERPARKBAR
BURGER INITIATIEF. In 2007 ontmoeten Eireen Schreurs, Karen Hammink en Judith Pouwelse elkaar aan de ingang van de crèche van hun kinderen aan de westzijde van de Rotterdamse binnenstad. Het onderzoek naar ontmoetingsplekken door de een, de frustratie van de anderen over de schraalheid van dit stuk Rotterdam, en de potentie van de singel die ze allemaal onderkennen, leiden tot een plan: een multifunctionele buurtkiosk om het park nieuw leven in te blazen. Het plan landt niet meteen, maar na intensieve gesprekken gaan er alsnog deuren open. Stichting Singeldingen wordt opgericht en krijgt in april 23.000 euro subsidie voor een tijdelijk experiment in het park.
FINANCIEEL GEDRAGEN. De kiosk is een enorm succes. Ze trekt een breed publiek uit de buurt, blijkt een vruchtbaar experimenteerveld en maakt de lokale ambities zichtbaar en voelbaar. Na de eerste zomer doen drie sociale cohesiefondsen (Stichting DOEN, VSBfonds en Oranje fonds) toezeggingen voor de bouw van de kiosk en het programma voor het volgende jaar. Singeldingen geeft hiervoor de opdracht aan SUBoffice architecten. Er word gekozen voor een mobiele kiosk zodat met de plaatsing geëxperimenteerd kan worden Het stadsbestuur laat de nodige ruimte aan de initiatiefnemers. Het motto ‘wie doet, beslist’ blijkt even wennen voor de gevestigde spelers. Behulpzame tussenpersonen, zoals Ton Huiskens (oprichter Thuis Op Straat) en Stefan Gall (de ontwerper van het singelpark), blijken cruciaal om doorgang te vinden.
BLIJVENDE PROCESSEN. Inmiddels in het vierde jaar is Singeldingen een krachtige sociale brug tussen de diverse lokale groepen. De kiosk is een platform voor lokaal talent om een breed scala aan kunstuitingen, vermaak en onverwachte nieuwe dingen aan te bieden. Singeldingen betrekt langzaam aan steeds meer mensen bij de dagelijkse gang van zaken: van kinderen tot lokale ondernemers die vrijwillig of voor een vriendenprijs diensten leveren. http://www.suboffice.nl/2012/08/kiosk-singeldingen/ https://www.facebook.com/singeldingen/ http://singeldingen.nl/
TIJDELIJKHEID ALS “INTSTRUMENT TO REVEAL” Tijdelijke architecturale invullingen brengen potentieel blijvende waarden van een plek naar boven.
LE 6B JULIEN BELLER Julien Beller is betrokken bij het Parijse architectencollectief EXYZT, dat internationaal bekendheid kreeg met tijdelijke constructies en events. EXYZT draagt een visie uit op architectuur die direct gekoppeld is aan stedelijke openbare ruimte en dat informele en lokaal geënte vormen van gebruik faciliteert.
BELLER ASSOCIATION
LEEGSTAANDE FLAT In de zomer van 2008 wordt EXYZT uitgenodigd om in de Parijse banlieue Saint-Denis deel te nemen aan een festival. Hoewel dat wordt afgeblazen, heeft Beller zijn zinnen dan al gezet op een leegstaand flatgebouw aan de Quai de Seine. Hij kent de plek, omdat hij er eerder een project initieerde omtrent Emergency Architecture, waarmee hij wilde voorzien in vervangende huisvesting voor een groep Roma van wie de onderkomens moesten verdwijnen. Beller werkte toen samen met de technische universiteit in Parijs, lokale bestuurders en een projectontwikkelaar met interesse in duurzaam bouwen en sociaal ondernemen. Dezelfde ontwikkelaar is eigenaar van het betreffende pand en stelt Beller in staat het te ontwikkelen tot Le 6b, een levendig cultureel verzamelpand met een mix van ateliers, gemeenschappelijke ruimtes, en een openbaar toegankelijk buitenruimte.
Een deel van het gebouw wordt betrokken door kennissen van Beller, onder hen veel architecten en kunst gerelateerde professionals. De inkomsten die worden gegenereerd met de verhuur van de werkruimtes, vormen de basis voor de verdere ontwikkeling van het pand. Er worden collectieve binnenruimtes gecreëerd, waaronder een bar, restaurant en danszalen, die ook toegankelijk zijn voor de buurt. Beller en zijn inmiddels opgerichte Association geven naar eigen inzicht vorm aan de buitenruimte, ze richten die in, dragen er zorg voor en brengen het tot leven met een bijhorend cultureel programma. Om het draagvlak en betrokkenheid met de omgeving te versterken wordt gehoor gegeven aan lokale behoeftes. Om lokaal gebruik te stimuleren worden samenwerkingsverbanden aangegaan met organisaties in de wijk voor jongerenwerk, taalcursussen en zo meer. FABRIQUE A REVES In enorme houten letters staat op het achtergelegen terras “Fabrique à Rêves, onder welke titel het geheel zich ontwikkelt tot een culturele hotspot in de problematische Parijse voorstad. Naar eigen zeggen zet hij kunst en architectuur in als “instrument to reveal”. Fabrique à Rêves is een dream window dat zicht biedt op andere mogelijkheden, al is het aanvankelijk maar tijdelijk. Hij heeft vijf jaar uitgetrokken voor de ontwikkeling van Le 6b tot een zichzelf bedruipend initiatief. Als teken van erkenning heeft de gemeente de bestemming van het terrein gewijzigd in een culturele bestemming, en is bereid om verdere ontwikkeling te ondersteunen. www.le6b.fr Stedelingen veranderen de stad – Mariska Van den Berg
NETWERK 1+1=3 Lokale grondstoffen en menselijke krachten verbinden tot nieuwe waardeketens die de stedelijke ontwikkeling een impuls geven.
BINCKHORST
De Binckhorst is een binnenstedelijk bedrijventerrein in Den Haag, waar zowel auto – en bouwbedrijven als creatieve hotspots gevestigd zijn. Eerder ontwikkelde plannen voor het gebied gingen door financiële tekorten definitief van de baan, en in 2011 zet de gemeente in op organische gebiedsontwikkeling.
BINCKHORST HAAGSE HAVENS Eind 2011 start in de Binckhorst Haagse Havens een samenwerkingsproject tussen de afdeling stedenbouw Den Haag en Stroom, het kunst- en architectuurcentrum in Den haag. Hierin wordt het gebied opgevat als een laboratorium voor een nieuwe manier van stad maken. Hiervoor gaat ze opzoek naar bijkomende partners.
ReSourceCity BINCKHORST SABRINA LINDEMANN Beeldend kunstenaar en urban curator Sabrina Lindemann wordt gevraagd. In haar project ReSourceCity Binckhorst gaat ze op zoek naar lokale grondstoffen en mensenkracht die te verbinden zijn in nieuwe producten en diensten, in haar eigen woorden “nieuwe waarde ketens die de ontwikkeling van Binckhorst een impuls geven”. Zo vormt de afvalverwerkende industrie het startpunt voor Restaurant Restwaarde, dat voedseloverschotten verwerkt in samenwerking met horecaondernemers en koks die al in de Binckhorst actief zijn. DE BINCKSE BELOFTE Ook lanceert Lindeman met ondernemers en de brouwers van het Haagse Kompaan bier een nieuw lokaal bier voor de Binckhorst. De Binckse Belofte speelt ludiek in op de kwaliteit van het robuuste bedrijventerrein. De vormgeving wordt gedacht door het ontwerpersduo WE-ARE-AMP. Het wordt een stoer bier waarvan het krat bestaat uit onderdelen van oude pallets en het gezeefdrukte etiket uit schuurpapier. Naast een eigen bier ontwikkeld de buurt ook een eigen brood en lettertype.
www.optrek.org www. Tussentijdinontwikkeling.nl www.haagsehavens.cc
VLIEGVIS STRATEGIE
ABOUT
VLIEGVIS-STRATEGIE
Locatie
Een vliegvis-strategie komt van het woord
vliegvissen. De tactiek hier houdt in dat er een tijdelijke architectuur wordt ingeplant voor een bepaalde periode en nadien terug wordt afgebroken. Soms wordt het project goed ontvangen waarbij de tactiek behouden blijft en in andere gevallen wordt de stekker er sneller uitgehaald dan verwacht. Hoe dan ook, door het inplanten van tijdelijke architectuur op verschillende sites kan de tactiek worden bijgeschaafd of evolueren.
PRACTICE ARCHITECTS x BOLD TENDENCIES: FRANK’S CAFE
Leegstaande, meerlaagse parkeergarage in Cerise road, Peckham, Londen. Peckham heeft een onaantrekkelijk karakter door een bovenhand van criminaliteit en vandalisme in de buurt. De Peckham parkeergarage heeft het nooit echt kunnen maken door een slecht ontwerp waar goed kunnen sturen de enigste optie was.
Practice Architects & Bold Tendencies
LOW-COST
Het bureau Practice Architects is niet je standaard architectuurbureau uit de straat. De oprichters hebben geen officieel diploma als architect, noch hebben ze ooit een een formeel contract gezien.
Ondanks de ruwe omgeving kreeg het project enorm veel lovende reacties over het innovatieve design t.o.v. de functie. De hoeveelheid aan materialen werd gedownsized tot het absolute minimum waarbij enkel oude, gerecycleerde houten planken, veiligheidsriemen en een rood PVC-zeil overbleef.
Bold Tendencies, door Hannah Barry, stelt jaarlijks een cultureel programma voor met internationale kunst van wereldklasse.
Buiten een elektricien hebben de oprichters gebruik gemaakt van hun vrienden, familie, geliefden, studenten, vrijwilligers en passanten om de constructie op te zetten in 25 dagen tijd. Uiteindelijke kostprijs bevond zich onder de £5000.
SLUITSTEEN
— Gereccycleerde houten planken — PVC zeil
IMPACT
Begonnen als een tijdelijke interventie in 2009 is door het succes veranderd in een permanente tijdelijkheid die nog steeds stand houdt in 2018
Bronnen // Architectuurfotograaf Daniel Hewitt: http://danielhewitt.com/Frank-s-Cafe // Frank’s Café http://frankscafe.org.uk // Bold Tendencies http://boldtendencies.com/franks-cafe/ // Architects Journal https://www.architectsjournal.co.uk/home/practice-
architecture-unveils-peckham-rooftop-cafe-andauditorium/8616893.article // Practice Architecture http://www.davidcarrsmith.co.uk/_D-WW_TMPARC_CAF1.htm
FILL-A-VOID STRATEGIE ATELIER D’ARCHITECTURE AUTOGEREE PASSAGE 56 (URBAN TACTICS)
ABOUT
FILL-A-VOID STRATEGIE
Locatie
De strategie dat hier wordt toegepast is het
experimenteren in het tijdelijk hergebruik van overgebleven stedelijke ruimten die ingesloten zijn door twee of meerdere gebouwen. Zoals hier in het geval, door middel van het opzetten van een ondersteunende infrastructuur die langzaam wordt overgenomen door omwonenden en wordt omgezet in een ruimte voor eigen beheer. Passage 56 versterkt het idee dat de openbare ruimte niet hoeft te leiden tot het idee van de fysieke bouw van een ontworpen object, maar wordt voortdurend verder ontwikkeld als een sociale, culturele en politieke productie.
Een braakliggende steeg van om en bij 170 vierkante meter, gelegen tussen twee gebouwen was tot 2005 voor het publiek afgesloten. Tot de stad Parijs de grond vrijgaf aan AAA. St. Blaise is een Parijse wijk bekend om zijn dichtheid en culturele diversiteit.
Atelier d’Architecture Autogérée AAA (Studio voor architectuur in zelfbeheer) is een praktijk gevestigd in Parijs. Het fungeert als een platform voor gezamenlijk onderzoek en actie in de stad. Passage 56 werd uitgevoerd door o.a. omwonenden, kunstenaars, NGO’s,…
LOW-COST Door een continue participatief proces werd het project opgesteld en uitgevoerd met een minimale kost, gebruikmakend van afvalmateriaal dat door de bewoners zelf is verzameld. Het project werd uitgevoerd in samenwerking met een lokale organisatie studenten in eco-bouw, bewoners, kunstenaars,… Passage 56 is daarnaast volledig zelfvoorzienend in water en energie.
SLUITSTEEN — Houten planken — Zaad
IMPACT In 2005 werd de grond vrijgegeven en zorgde AAA voor de rest. Momenteel is Passage 56 nog steeds actief bezig met activiteiten en events.
Bronnen
// Spatial Agency: Other Ways of Doing Architecture Jeremy Till, Tatjana Schneider, Nishat Awan. 2011.224p // collACTION http://collaction.polimi-cooperation.org/56/ // Public Space http://www.publicspace.org/en/works/f250-passage-56espace-culturel-ecologique/prize:2010 // Urban Tactics AAA http://www.urbantactics.org/projets/passage56/ // The Architecture of Transgression - Rachel Sara, Jonathan Mosley. 2013. 136p